Ti'irk Nörosiriirji Dergisi 12: 267 - 272, 2002 Naderi: Bilinen I/k Tiirkçe Beyiii (erra/iisi Kilnin

Cerrahisi Kitabi:Afetleri ve Tedavileri

Ilk Türkçe Beyinve Cümcüme

BilinenDimag

The First Brain Surgery Book Known(Brain and cranium disorders and their

in Turkish:treatments)

SAITNADERI

Dokuz Eylül Üniversitesi Tip Fakültesi Nörosirürji Anabilim Dali - Izmir

Gelis Tarihi: 3.7.2002 <:=> Kabul Tarihi: 25.07.2002

Özet Türk nörosirürjisinin formal gelisimi 20. yüzyilinilk yarisinda kendini göstermistir. Bu süreçte nörosirürjikaluygulamalar ve vaka takdimi seklindeki makaleler dikkatiçekmektedir. Nörosirürji ile ilgili yazilan kitaplar dahaazdir. Bu yazida genel cerrah olan Mim Kemal Öke'ninyazdigi "Dimag ve Cümcüme Afetleri ve Tedavileri"baslikli kitap incelenmistir. Beyin cerrahisi hakkinda genelteorik bilginin verildigi bir bölüm ve operatif tekniklerinresimli olarak açiklandigi ikinci bir bölümden olusan bukitap, eski harflerle yazilan ilk Türkçe beyin cerrahisikitabidir. Bu yazida bu eser günümüzün Türkçesineçevrilerek okuyucuya tanitilmistir. Bu eser nörosirürjiliteratürümüzde hakettigi yeri almalidir.

Abstract The forinal developmen t of Turkish neurosurgerybegan in the first decad of 20tl'. century. Neurosurgicalprocedurs and publications in this process commonlyconsisted of case reports. There were a few books aboutneurosurgery. In this study a book, entitled as "Brain andcranium disorders and treatments", written by a generalsurgeon, Mim Kemal Öke was reviewed. This book hastwo parts. The first part focused on theoretical informationon general neurosurgery, whereas the second partprovided an iIlustrated operative brain surgery section.This book is the first Turkish brain surgery book writtenin Otloman capitels. In this study, some parts of this bookwas translated to current Turkish language. This bookdeserve to place among Turkish neurosurgicalliterature.

Anahtar Kelimeler: Dimag ve Cümcüme Afetleri veTedavileri, Mim Kemal Öke, Nörosirürji Tarihi, Türkiye

Key word s: Dimag ve Cümcüme Afetleri ve Tedavileri(Brain and cranium disorders and their treatments), MimKemal Öke, History of Neurosurgery, Turkey

GIRIs

Türkiye'de ilk nörosirürjikal uygulamalar 19.yüzyilin sonlarinda yapilmistir. Yirminci yüzyilin ilkyarisinda ise nörosirürjikal uygulamalar sporadikolarak genel cerrahlar ile daha düzenli olarak da ilknörosirürjiyenler tarafindan yapilmisdir. Bu süreç

içinde bir çok makale yazilmistir. Çogunlugu vakatakdimi seklinde olan bu makalelerin yani sira kin.ikitaplar da yayinlanmistir. Bir çok kaynaga göre(2,4,7), 1937 yilinda yayinlanan "NörosirürjiBahisler" baslikli kitap (1) ilk Türkçe nörosirürjikitabidir. Dimag ve Cümcüme Afetleri ve tedavileriadli eser (5) eski harflerle yazilmis oldugu için,

TÜrk Nörosiriirji Dergisi 12: 267 - 272, 2002

bugüne dek Türk nörosirÜrji literatÜründe gereginceirdelenmemistir. Bu çalismanin amaci bu kitabin

içerigini gözden geçirmek, eserin tanitiminiyapmaktir.

Dimag ve Cümcüme Afetleri ve Tedavileri

Basliginin tam anlami beyin ve kraniumhastaliklari ve tedavi/eri olan bu eser dönemin

GÜlhane Cerrahi hocasi olan Dr. Mim Kemal (Öke)

tarafindan yazilmistir (SekilI). Kitabin kapagindaki

ifadeden de anlasildigi gibi, yazar özel cerrahibranslarini içerecek bir dizi kitap yayinlamayiplanlamistir. Bu kitap ise bu dizinin ilk eseriniteligindedir (Sekil 2,3). Kitap 1340 (1926) yilindaIstanbul'da basilmistir. Kitabin iç kapaginda "hocamMerhum Wieting Pasa'ya" ibaresi bulunmaktadir .

Kitabin kapaginda kitapta 40 resim bulunduguifade edilmektedir. Ancak kitaptaki resimler 34'ekadar numara almistir. Yapilan dikkatli bir incelemeise 3 seklin de konulmadigini ort ya koydugundankitapta gerçekte 31 resim bulunmaktadir. Buresimlerin altisi Bahaattin Muhammet tarafindan

Nnderi: Bi/Ilieii I/k TÜrkçe Beyiii Camiiisi Kiln/n

çizilmistir. Geriye kalan 25 resmin çizeri bellidegildir. Bunlarin bir kismi amatör resimler olduguhalde bir kismi ise daha profesyonel resimler olupyabanci kitaplardan alindigi izlenimi vardir.

.••.. ·1 f

\-..;••jit~J~i

"AIA

Sekil 2: Kitabin kapaginin orijinal sekli

Cerrahi-i HususiMüellifi

Doktor M. Kemal

GÜlhane Tatbikat Mektep ve Seririyati Hariciye Munllinii

ve

TÜrkiye Tip EncÜmeni, Askeri Tip Enciinien-i Itlisi /i'zasiildnii

Cilt 1

Dimag ve Cümcüme AfetleriVe

Tedavileri40 Resmi havidir

"Kader" Matbaasi- 1340

Sekil 3: Kitabin kapagindaki ifadelerin transkripsiyonu

TÜrk NörosirÜrji Dergisi 12: 267 - 272, 2002 Nnderi: Biliiien JIk Ti'irkçe Beyin CamIiisi Ki/fibi

Dr. Mim Kemal kitabin önsözünde kitaplailgili olarak asagidaki sözleri sarfetmektedir.

"Cümcüme (kranium) ve dimag (beyin) afetleri(hastaliklari) ve tedavileri hakkinda telif, kismen dezamanin en söhretli cerrahi kitabiarindan isimize

gelenleri almak suretiyle tercüme ettigim bu eserimeslektaslarima takdim etmekle kabi bir insirahduyuyorum. Her ilk eserde oldugu gibi bunda dahiç süphesiz bir çok sayan-i tenkit (elestirilebilir)noktalar vardir. Yalniz bu eser simdiden sonra bu

mevzuda intisar edecek (yayinlanacak) asara (eserlere)bir mukaddeme (önsöz) teskil edebilirse bundan

mütevellit hissa-i seref benim için çok hakli birbaMiyarlik (mutluluk) olacaktir.

Tip kitaplarimizin en mühim noksanindan biri

olan istilahat (deyimler-terminoloji) kismina buradaisaret etmeden geçemedim; ister bir i'tiyadin sevkiyle,ister mahrumiyet-i saikasiyla olsun eselerimizi ecnebitabiratin yardimina muhtaç görmek Türk tip aleminimüteessir etse gerektir. Lisan-i tibbimizi ecnebi

tabirattan kurtarmak emeliyle baslayan yeni vesayan-i takdir cereyanlarda maalesef henüz muayyenve katf bir noktada tebler edebilmekten uzak görünüyor.Istilahat anarsisinden asarimizi kurtarabilecek mürsitleriartik istiyak ve sabirsizlikla beklemek hakkimizdir!

Eserlerimizin hiç de serefli olmayan bu vaziyettenkurtulmasina simdilik imkan olmadigini takdir buyuranmeslektaslarimin kitabimda tesadüf edecekleri ecnebitabirata nazar-i mÜsamaha ile bakacaklarini ümit

ediyorum.

368 sayfadan olusan bu kitap iki bölÜmhalindedir: Birinci Kismin basligi: "CümcÜme(kraniyiim) ve dimagin (beynin) cerrahi hastaliklari";ikinci kismin basligi ise: "Cümcüme (kraniyum) vedimag (beyin) hastaliklarinda müdahale ve usuller".Buradan da anlasildigi gibi ikinci bölÜm bir operabfatlas niteligindedir. Kitabin içerigini göstereniçindekiler bölümünün (Sekil 4) açiklamalitranskripsiyonu asagidaki gibidir.

"Birinci Kisim: Cümcüme (kraniyum) vedimagin (beynin) cerrahi hastaliklari

A) Cümcüme afati (kraniyum hastaliklari),aksam-i . rahvesi curuhu (yumusakkisimlarin yaralanmasi)

Sahife

1 Kafi ve sarihavi cerhalari (kesici ve de/iciyaralar), tedavileri

2 Vahzi cerhalari (penetran yaralar), tedavileri3 Razzi (kontüzyonel) ve mezki (rüptüre/) cerhalari

(yaralan), tedavileri5 Curuh-i nariyesi (atesli yaralanmalar)11 Yenidogan çocuklarin basindaki aksam-i rahve

cerhalari (yumusak kisimlarin yaralanmasi)

B) Cümcüme azam-i cerhalari (Kraniyumunkemiksel yaralari)

13 Kati (kesici) vahzi (penetran) ve sarihavi (delici)cerhalari (yaralari), tedavileri

16 Curuh-i nariyesi (atesli yaralanmalar), tedavileri39 Kiriklari (sukuk (jissürler), mütefettit (parçali)

kiriklar, delik tarzindaki kiriklar.. ..), tedavileri

Eserimin tab' ve nesrinde kiymettarmuavenetlerine mazhar oldugimi asistanlanma bilhassaHami ve Kain biraderini Kemal beylere tesekkÜrÜkadirsinaslik vazifesi addediyonim."

fl~"",~,"'Ji"4-t."'IP_i, ••.•••ij"<,,lo.~.:,'1' """-\""l :;;;>' . ..i''-_.J''''~&u..~> .._.

."''''.-- .•...•.

:;..;,_~••l••,;i:;·'.i'"/ •.•~ •.•••t"' _.,"-~;..~, •••:.':--.,v.,.. •••• ~.'*--

C) Cümcüme muhteviyati cerhalari79 Ev'iye curuhu (vaskÜler yaralarinialar), siryan-i

sahaya-i mutavassit curuhu (arteria meningealismedia yaralanmasi)

100 ÜmmüssüIbe altindaki nezifler (subdiira!

kanamalar), ümmülrekika ev'iyesinin ceruhu(piamater damarlarinin kanamasi)"",.;,.,",<"

•••••.~""'V~IJ'

.•.••.••.:;ib,;,~:!f'lft"~;'*t

't<' •..••• ~.#ir.r-r>"'''''''S~<-rir-:''''''!f·~'.•.~,r,.

ri'lf5~~~:":v.~J!+T'"\·,•.~,.,..r,....r·'"'''''''''''-r·

~~:~UK'i4rr.~ •::::'Z~;~..,,.'.r#',,~ l""""r

~. i~"""!,,i~~.U& or.ir-#'~.

...~>..~ r;;:;'~~'"'!( •1\..-, ~

rt"'P.J:~..d'-I'I!''r101''lf"tI''· i-'t'\.<"( ••..• i-TOrrl •••••H.S»Yl?'''''PJ.~

·U 0:-)'/pJ.~':' ~r~

,.'. - ••• \Çi ••• ' i~ •••••• ~. i-'i,\~.'!'<''(~'~",t· •.u ...-.•.•..-wf'!'.ri"\"'.

» •.,!p~y~.~t«".,"'I?"~";'l'r". • 1<"'.- • lf.r

-:')"'If, •.•,,.,

U)~'~r-"T"­

;..);7 ••••.•1•••.1••••

?<fru~.~.p.,.,~.. !;.....;,I.::.~~;.;.:;::..!;:i;';t..

,) ..Moi ~~j~'",'- r').~t';;

~·~#'~<r.~"ii>.:.w3"~"'n'~'

u, ~:t~~,'~~~:"~. ~:2:~~:'~'tJ,,_..A• 'I.l cr"""\"~'~<~<"'i

..);/ #'.~.,..~~,~~(r't~·~;H..f ~".4'~..:"r"'"'t'ÇJf-.!..,. •••~"'H,.;.-" ••••~r~h",inJ.~-T"'·'~!'·I.\. rr+"'''i.\

"')/ ·"',0'n>'!",,,,"··-r";"~:t'r~,...-.,.rr·nI'{',.·". •• HV'"

~)71i:ti'Y".-1 ••..••..1"

'-11'..4,~ ';I.'"

'/'·..,J··"'I,,·(~';I"'''·'''''''r'ff._ .,?~ ,~}.~ ••••.(' 'ff'"

Sekil 4: Kitabin içindekiler bölümünün orjinali Sekil 5: Kranioplasti teknigi

Tiirk Nörosiriirji Dergisi 12: 267 - 272, 2002

105 Verem-i demevilere (hematomlara) ait hulasa107 Siryan-i sebati-i dimaginin curuhu (beynin

karotis arterinin yaralanmasi)Siryan-i sebati-i batnin veridi-i siryani üm-müd­demi (internal karotis arterinin batnin arteriovenözanevrizmasi)

Cümcümeye (kraniuma) isabet edentravmadan müteveIIit (dogan) avariz(anzalar)

110 Dimag curuhu (beyin yaralanmasi), umumi,ümmüssüIbe cuyubu ceruhu (dural sinüslerinyaralanmasi)

114 Recefe-i dimag (kommosyo serebri), eskali(sekilleri), tedavileri

125 Tazyik-i dimag (serebml basi), seyr-i maraz(hastaligin seijri), tedavi

133 Rizz-i dimag (serebral kontüzyon), dimagda rizzmihraklari (beyinde kontüzyon odaklari),cümcüme (kraniyum) kiriklarinda dimag rizinin(serebral kontüzyonun) suret-i tekevvünü(meijdana gelis sekli)

141 Dimag cerhasi (beyin travmasi)

Cümcüme IItihaplari145 Hümre (yilancik), tedavileri146 Bas fIegmonu, tedavileri147 Huraçlari (abseler), dümel (fronkül) ve sirpençe

cümcümedeki karhalar (ülserler)

Cümcüme azami iltihaplari148 Had iltihab-i muh azmi (akut osteomiyelit),

tederrünü (tüberkülozu)

151 Frengisi154 Dai fiIi (fil hastaligi leonatiasis crani)156 Naharasi (kemigin moldering i)157 Rahitisi (rasitizm)

159 Su-i sekli iltihab-i azm (kronikosteitis deformans'i)ve osteomalazi

160 Dumur-i azmi (kemiksel atrofi), dumur-i seyhuhi(yaslilik atrofisi)

H) Cümcümenin dahilindeki azanmiltihaplari (intrakraniyal infeksiyonlar)

162 Iltiab-i sahaya (meninks infeksiyonu), a'raz(bulgulari), eskal (tablosu) ve tedavileri

171 Iltihab-i dimag (beijin iltihabi), a'raz (bulgulari)173 Hurac-i dimag (beyin absesi) eskal (sekilleri) ve

enva' -i (çesitleri), tedavileri174 Had hurac-i dimag (akut beyin absesi), müzmin

hurac-i dimag (kronik beyin absesi)182 Mensei üzni hurac-i dimag (otojen beyin absesi)

187 Mensei enfi hurac-i dimag (nazal kökenli beijinabsesi)

Naderi: Bi/iiieii I/k TÜrkçe Beyiii Cerrahisi Kitabi

188 Metastatik dimag cerahlari (metastatik beyinabsesi)

194 Ceyb sedadeleri (sinüs tromboz/ari), eskal(sekiller), enva' (çesitler), a'raz (bulgu/ar) vetedavileri

L) Evram (Tümörler)

a. Aksam-i rahve evrarni (yumusak dokutümörleri)

210 Verem-i ve'ai (anjiom)214 Diger selim evrarni (benign tÜmör/eri)215 Evram-i sahmiye (lipom), aterom216 Dermoid ikyasi (kistleri)218 Ikyas-i müsliye (seröz kistler)219 Sebeke tarzinda verem-i asabi (pleksiform

nörom), habis evrarni (malign tÜmör/eri)

b. Cümcüme azami evrarni (k i' a n iu m u n

kemiklerinin tÜmörleri)

223 Verem-i azmi (osteom), tebarüzat-i azmiye(kemiksel tebarÜzleri)

c. Dimag evrarni (beyin tÜmörleri)225 Dimag ve dimagçe evrarni (beyin ve beyincik

tümörleri), a'razi (belirtileri) ve enva'i (çesitleri)

M) Dimagin (beynini) diger cerrahi afetIeri(hastaliklan)

245 Seyelan-i dimag (beyin akmasi)

246 Cerhi dimag fitki (travmatik serebral hemiasyon),esbabiyati (nedenleri)

251 Sar'a (epilepsi), enva'i (çesitleri), eskal i (sekilleri),a'razi (bu/gulari), esbabiyeti (neden/eri), tedavileri

260 Cerhl afat-i ruhiye (travmatik psikiyatrikbozuk/ukla 1')

Y) Reisin veladi afetleri (kran iumun

konjenital hastaliklan)262 Fitk-i reis (bas hemiasyonu), enva' (çesitleri),

esbabiyeti (nedenleri)265 Istiska-i reis (hidrosefali)269 Reisin küçüklügü (mikrosefali)

Ikinci Kisim

271 Cümcüme (kranium) ve dimag (beyin) tesri h(anatomik) topografisi, derzler (sÜtÜrler), kaide­i cümcüme azami (kafa kaidesi kemikleri);

274 Ev'iye ve a'sabi (damarlar ve sinirleri);275 Telafif (giruslar) ve sukuk (fissürler);276 Merakiz-i kisriye (kortikal merkezler)277 TeIfiflerin (giruslarin) cümcüme (kranium)

üzerinde tersimleri (izdüsiimi'i), Kronlein usulu280 Dimagin (beynin) fizyolojisi: afetlerinde görÜlen

a'raz (belirtiler) ve deliller,

Türk Nörosirürji Dergisi 12: 267 - 272, 2002 Nilderi: Bilinen I/k Türkçe Beyin Cerrahisi Kilnin

r ! ht', ••,

iS~i:i~~:5:s~~e::;:f{E:J",,_ ,,:...).i.\. •.••.. _ç:.Ii~-':\,ji- hl,;<V'./. :r-,j~.9.0-' "'-~"'.\ ';'~i <j;} ~'J~'j;' .••1.....-': • ...:...1)· .&:1' 4.•

CH fi}

'. Jt:::: ~:;~~~~: }~~Jt~~~.::~ J~ ~

Ji"' •••h"" •••••.•l,i..>iS\.J

~ ..$.) ••<;.•• [".. ,J •• ~i,,!,-','''u,'~."" .it...•.if.". "':';~;; .-!-:WiF·J,j" ,~.~i.••••.'1" _ ~::.i"~:Ki..,i;,i • ..:.W.:. •.

~;;"..:i.,;.:;. "J~"'!.\J:::LJ•.c:-·':'N. -,~,.j.! ..yu.~\";'\1'" ;.:0<$"" ••• 6<.1.. ~0'.\ •••.t- <-.::r ~) ..• .;>~.41T

..•.lI>rJ~\.{\V,p.)~.\ J·;f~••~;X'\~,..:..i;;.~"':7.~fi~\1./~""-i:.\~' ,r••>.:-ç~.o';":;,.l Jf:i ~..o;r ,XA.;:,.:.&;I.~

.~,?~~;'t.~!J:~;:::~~;.:~JIO:--.~..iq •• S-! •••• .i,...

·(lA'p> ,-:1:-,"+'1&.144\) ..;....·.-i.'; ,"".17 ,).q~~·fr:• N.;r:}d\ s:s:r~,~).i.)

~i ~\, ~~;~~~~~~:;~j;·:~t:.~-:f1'"':~

Sekil 6: Çökmenin kaldirilmasi ve ventrüküler ponsiyon

teknigiSekil 7: Kraniotomi için insizyon teknigi

Kemal'in bir çok terime Türkçe karsilik bulmaçabasidir.

":'ji}:J''''''''y\~..,..''i''-

r1.('{. p)~..r<i ~l~,s...':J'+''''''';r_.;"-,,J.!

•.•.J')...;.. :fnr.t<.,)~i~i.:.....;. .;-~.O:F~~;~~, 40.\# ~~L'>.i:~."'i.-U,II'. j<-tl..,..:.':,ll :f)~~, • .>: • )nl, .-i~,...J.

'fl. C . ~-do..1;: ..?\ /, .~*_-i,.i.-: "".c/",>:,,- J, .,ui J'~~.>:L )b'-";~'f.'J';.:l. ~1<" .~/ •..;: s< .•.~\f...-.p~J\4)·.i--~S.,:i;,,;,. ~_ 1).;,1 .> ••.••~•.•:i ~' ••••..:.a .. ,~

:.....:0... ."JI,...;..\ :JJ~;'.:. 6~ .!lo, ••• ~.-ti"fi; '~JJ-J-:.~

~i '*:"1:1;~:;~ .,.~~' .~....~~i·;,.::;r~~;

~;}< to', '~::;:':'::,,"; ~ •••;A~ ~r iJ.,)',; ..•"'-r)'.J,.1,4~.,; ::;.,p~,i.7. L-,.;.s<~"..IJy

uVl~:<-.:.J\,\.;;;~)'y'.1~':)l.J.+.1yJl.""'.r\..F: __ .,:,f~~.r<.o.:<:.,.~,;,,\

_....f:.'~.••d--";:;~~~•.•\?."1.>:.~\.;,..~~1r\&.'....p.~1.J~""..r.~~'y'I.:..h.:.-...,f'.:i;..F..PoJ:.il~.f}y~t,~-4~h-"'":''';>;s:.i

• .1 .);}"i.':' ,:,'1

~Ai.o:.~~.P~ •.••••.;.!•.~.•

~:;';..1.'::.

TARTISMAÜlkemizde nörosirürji yapilanmasi 1923 yilinda

Abdulkadir Cahit Tuner'in Mazhar Osman tarafindan

Almanya'ya gönderilmesi ile baslamistir (3). Bununlabirlikte 1960'li yillara kadar bir çok genel cerrahsporadik olarak nörosirürjikal uygulamalarina devametmistir. Mim Kemal bu uygulamalari yapancerrahIardan olup, bir çok cerraha göre daha yogunolarak nörosirürji uygulamalari yapmistir. Yaptigi kimiuygulamalar nörosirürjikal "ilk" özelligi tasiyor (6).Mim Kemal bu uygulamalari yapmakla kalmamis birçok esere de imza atmistir. Mim Kemal' i nörosirürjikalaçidan daha da önemli kilan yazdigi ilk Türkçe BeyinCerrahisi kitabidir. Maalesef bu eserden çok az söz

edilmistir. Dr. Dilek bu kitaptan söz ederken "hocamrahmetli M. Kemal Öke'nin Istiklal harbi'nden sonm

eski harflerle yayinladigi Cümcüme ve dimag afetleriismindeki kitabi ilmi otoritesinin ve tecrÜbelerinin

Sekil 8: Kraniotomi teknigi

Kitabin son bölümünde kisa bir osmanli ca­

Fransizca-Almanca sözlük eklenmis ve okuyucununterminoloji ile ilgili sikintilari da giderilmeyeçalisilmistir. Kitabin bir baska özelligi ise Dr. Mim

288 Cümcümenin (kraniumun) açilmasi (trepanasyon):Usulleri;

289 Basit nesr (insizyon) usulu, kalemle nesr (insizyon)usulu,

Dimagin (beynin) osteoplastik açilmasi,293 Tasrrüf-ü dem (kanin kontrolü) ve kat' -i nezf

(hemostaz), Hacker ve Heidenhen usullleri

301 Dimag (beyin) üzerinde ameliyat, kat' -i nezf(hemostaz), afet mahallinin bulunmasi

303 ÜmmüssüIbe (dul'a) hiyatasi (sütürü),tamponman ve drenaj

304 Izale-i tazyik (dekompresi!>trepanasyonu ve tarz­i icrasi (uygulama sekli)

308 Kihif dahilindeki (i n trakra n ia 1) nezflerde

(penetrasyonlarda) ameliyat: Vogt ve kronleinusulleri

313 Evram-i dimagiyede (beyin tümörlerinde)ameliyat

320 Ikyas-i dimagiyede (serebral kistlerde) ameliyet326 Cümcümenin (kraniumun) tenkibi: Dimag bezli

(beyin ponksiyonu)332 Hidrosefali tedavisi

336 Dimagçe (serebellar) ameliyatlari339 Cümcüme ziya' (defekti!) maddelerinin

kapatilmasiMüller, koni k Müller, Hacker, Kutner usulleri

350 Dimag cerhalarinda iptidai hiyata (beyinyaralarinda primer sütür)

354 Dimag cerhalarinda tefcir (beyin yaralarindadrenaj)

355 Cümcümenin mütefattit (kraniumim parçali)kiriklarinda tedavi"

Yiirk Nörosiriirji Dergisi 12: 267 - 272, 2002

parlak bir mahsiilüdür" demistir (3). Kitapta spinalve periferik sinir konulari olmadigi için bu eserenörosirfuji kitabi demernek daha dogru olabilir. Kitabin"içindekiler" kisminin incelenmesi, birinci bölümde birçok tümöral, enfeksiyöz ve travmatik lezyonunirdelendigini ortaya koyarken, ikinci bölümün de ciddive resimli bir operatif atlas oldugunu ortaya koyar.Ikinci bölümde kranioplasti, çökmenin kaldirilmasigibi bir çok islemin teknigi resimli olarakaçiklanmaktadir (Sekil 6,7,8).

Belirtilen nedenlerden dolayi bu kitap basitbir nörotravmatoloji kitabi olmayip, gerçek bir beyincerrahisi kitabidir. Bu nedenle Nörosirürjiliteratüründe kayda geçmesi gerekir.

Yazisma adresi: Doç. Dr. Sait NaderiDokuz Eylül Üniversitesi HastanesiNörosirürji Anabilim Dali35340 - IzmirFaks: 0232-2788802email: snaderi@deu.edu.tr

Naderi: Bi/iiieii Ilk Tiirkçe Bei;iii Cerrahisi Kitabi

KAYNAKLAR

1. Baydur CS: Nörosirürji Bahisleri. Istanbul CumuriyetMatbaasi. IstanbuL. 1937

2. Berkay F: Ulu Ata'nin 100. dogum yilinda Türkiye'desinir cerrahisinin kurulus ve gelismesi üzerine birdegerlendime. Cerrahpasa Tip Fak Dergisi 12: 297-311,1981

3. Dilek H: Nörosirürjinin dogusu ve gelismesi. Içinde:"Haydarpasa Numune Hastanesinin 25. yilidolayisiyle". 1964, Istanbul, S 239-247

4. Erbengi A: Dünyada ve ülkemizde nörosirürjiningelismesi. Temel Nörosirürji.

5. M. Kemal: Dimag ve Cümcüme Afetleri ve Tedavileri.Kader Matbaasi, 1340, Istanbul

6. Naderi S: Mim Kemal Öke ve nörosirürjikaluygulamalari. Tip Tarihi Arastirmalari Dergisi. Baskida

7. Tasçioglu AO: Türkiye' de nörosirürjinin tarihselgelisimi. Ankara Üniversitesi Tip Fakültesi Mecmuasi45: 319-366, 1992