BEÄNH COØI XÖÔNGBEÄNH COØI XÖÔNG DO THIEÁU VITAMINE D DO THIEÁU VITAMINE D

ThS NgThS Nguyeãn Hoaøi uyeãn Hoaøi PhongPhong

MUÏC TIEÂU HOÏC TAÄPMUÏC TIEÂU HOÏC TAÄP

1. Neâu ñöôïc nguyeân nhaân vaø yeáu toá thuaän lôïi gaây beänh coøi xöông

2. Trình baøy ñöôïc 3 theå laâm saøng cuûa beänh coøi xöông.

3. Trình baøy caùch ñieàu trò 3 theå laâm saøng cuûa beänh coøi xöông

4. Thöïc hieän vaø tuyeân truyeàn giaùo duïc ñöôïc caùc bieän phaùp phoøng choáng beänh coøi xöông.

NOÄI DUNGNOÄI DUNG• Vitamin D (calciferol) goàm 2 secosteroids:

vitamin D2 (ergocalciferol) vaø vitamin D3 (cholecalciferol).

• D2 vaø D3 ñöôïc xem laø daïng tieàn hormon, seõ chuyeån thaønh hormon coù hoaït tính sinh hoïc cuûa vitamin D laø calcitriol (1,25, OH2-D), ñöôïc ñieàu hoøa bôûi canxi trong cheá ñoä aên vaø hormon phoù giaùp (PTH).

• Nhu caàu vitamin D: nhuõ nhi, treû em vaø ngöôøi lôùn laø 200 IU/ ngaøy (5 mg cholecalciferol).

•

• Noàng ñoä vitamin D trong söõa meï raát thaáp 22 IU/L Do ñoù, caàn boå sung 200 IU vitamin D trong ngaøy cho treû buù meï.

• Söõa coâng thöùc ñöôïc boå sung 1,5mg (62 IU)/100 calo # 10mg/L, gaáp ñoâi nhu caàu öôùc tính cho treû sinh ñuû thaùng.

• Xeùt nghieäm : theo doõi tình traïng vitamin D laø 25-OH-D, canxi, phoátpho, phosphatase kieàm trong huyeát thanh. 1g = 40 IU.

VAI TROØ CUÛA VITAMINE DVAI TROØ CUÛA VITAMINE D

1. Ñieàu hoøa vieäc toång hôïp protein gaén canxi ôû teá baøo bieåu moâ ruoät

2. Taêng haáp thu canxi vaø phoátpho taïi ruoät

3. Taùi haáp thu canxi vaø phoátpho taïi thaän

4. Taêng gaén canxi vaø phoátpho vaøo xöông caàn thieát cho vieäc taïo xöông

5. Taêng huy ñoäng canxi vaø phoátpho töø xöông trong tröôøng hôïp thieáu canxi

NGUOÀN CUNG CAÁP VAØ CHUYEÅN NGUOÀN CUNG CAÁP VAØ CHUYEÅN HOÙAHOÙA

NGUOÀN CUNG CAÁP:• 80% do tia cöïc tím cuûa aùnh naéng maët trôøi

chieáu vaøo da (böôùc soùng hieäu quaû nhaát laø 290-315 nm) chuyeån chaát tieàn vit D, 7- dehydrocholesterol coù saün trong da thaønh D3.

• 20% coøn laïi do thöùc aên cung caáp töø thöïc vaät vaø naám döôùi daïng D2, töø ñoäng vaät (söõa, caù, gan, tröùng) döôùi daïng D3. Nhu caàu vitamin D trong cheá ñoä aên leä thuoäc vaøo möùc ñoä tieáp xuùc vôùi aùnh naéng maët trôøi.

NGUOÀN CUNG CAÁP VAØ CHUYEÅN NGUOÀN CUNG CAÁP VAØ CHUYEÅN HOÙAHOÙA

CHUYEÅN HOÙA:• D2 töø thöùc aên vaø D3 töø hoaït ñoäng

cuûa tia cöïc tím treân da ñöôïc hydroxyt hoùa ôû gan vaø thaän taïo thaønh 1,25 dihydroxy-D (Calcitriol).

• Ñaây laø daïng hoaït tính chæ duy trì ñöôïc vaøi ngaøy trong maùu. Ñeå ñaùnh giaù löôïng vitamine D trong maùu, ngöôøi ta ño daïng döï tröõ 25 hydroxy cholecalciferol, bình thöôøng laø 20-30mg/ml.

NGUYEÂN NHAÂN THIEÁU NGUYEÂN NHAÂN THIEÁU VITAMINE DVITAMINE D

• Thieáu aùnh naéng hoaëc khoâng tieáp xuùc vôùi aùnh naéng vaø aên thieáu vitamin D.

• Thieáu cung caáp: caùc yeáu toá thuaän lôïi:+ Tuoåi: + Maøu da:+ Treû beänh keùm haáp thu chaát beùo

(Celiac, xô nang): + Thuoác choáng ñoäng kinh: + Glucocorticoid laø chaát ñoái vaän vôùi

vitamin D trong vieäc vaän chuyeån canxi.+ Di truyeàn: • Suy gan, suy thaän.

LAÂM SAØNGLAÂM SAØNG

THEÅ COÅ ÑIEÅN ÔÛ TREÛ TREÂN 6 THAÙNG: 4 trieäu chöùng chính 1. Trieäu chöùng lieân quan ñeán haï calci

maùu:2. Bieán daïng xöông ôû loàng ngöïc. chi vaø

coät soáng:3. Giaûm tröông löïc cô:4. Thieáu maùu:

THEÅ COÅ ÑIEÅN ÔÛ TREÛ TREÂN 6 THEÅ COÅ ÑIEÅN ÔÛ TREÛ TREÂN 6 THAÙNGTHAÙNG

1.Trieäu chöùng lieân quan ñeán haï calci maùu:

• Quaáy khoùc veà ñeâm, ñoå moà hoâi troäm

• Chaäm moïc raêng, raêng saäm maøu, maát boùng, deã gaõy

• Thoùp lieàn chaäm• Ít gaây côn tetanie vì löôïng calci maùu

thöôøng giaûm nheï

THEÅ COÅ ÑIEÅN ÔÛ TREÛ TREÂN THEÅ COÅ ÑIEÅN ÔÛ TREÛ TREÂN 6 THAÙNG6 THAÙNG

2 BIEÁN DAÏNG XÖÔNG ÔÛ LOÀNG NGÖÏC. CHI VAØ COÄT SOÁNG:

• Ngöïc: chuoãi haït söôøn, raõnh Harrison, xöông öùc bò nhoâ ra phía tröôùc, kieåu öùc gaø hoaëc loõm veà sau daïng hình pheãu.

• Coät soáng: guø veïo• Khung chaäu bò heïp• Töù chi: Voøng coå tay, coå chaân• Tay caùn giaù, chaân chöõ O hoaëc chöõ X

THEÅ COÅ ÑIEÅN ÔÛ TREÛ TREÂN THEÅ COÅ ÑIEÅN ÔÛ TREÛ TREÂN 6 THAÙNG6 THAÙNG

3.Giaûm tröông löïc cô:• Chaäm phaùt trieån veà vaän ñoäng: chaäm

ngoài, ñöùng, ñi• Buïng phình to, roán loài• Cô hoâ haáp keùm hoaït ñoäng, deã boäi

nhieãm phoåi.4 Thieáu maùu: • Chuû yeáu laø thieáu maùu thieáu saét, gaëp

khi beänh naëng, coù theå keøm gan laùch to vöøa ôû treû nhuû nhi.

• Thieáu maùu, coøi xöông vaø suy dinh döôõng thöôøng ñöôïc keát hôïp trong hoäi chöùng thieáu cung caáp: Jack Hayem Luzet

COØI XÖÔNG SÔÙM ÔÛ TREÛCOØI XÖÔNG SÔÙM ÔÛ TREÛ DÖÔÙI 6 DÖÔÙI 6 THAÙNGTHAÙNG

• 1. Tình traïng haï Ca++/maùu: taêng kích thích thaàn kinh-cô

Khi nguû hay bò giaät mình… Khi thôû coù tieáng rít cuûa meàm suïn

thanh quaûn… Khi buù, söõa gaây co thaét daï daøy laøm

cho treû noân, Khi soát cao, treû deã bò co giaät vaø coù

töøng côn taêng nhòp tim, nhòp thôû. Nghieäm phaùp gaây côn khoùc co thaét:

COØI XÖÔNG SÔÙM ÔÛ TREÛCOØI XÖÔNG SÔÙM ÔÛ TREÛ DÖÔÙI DÖÔÙI 6 THAÙNG6 THAÙNG

2 Bieán daïng xöông:• Chuû yeáu ôû hoäp soï: beïp theo tö theá

naèm, 2 böôùu traùn, 2 böôùu ñænh• Xöông haøm treân kheùp laïi vaø nhoâ ra phía

tröôùc so vôùi xöông haøm döôùi do ñoäng taùc buù.

• Neáu khoâng ñöôïc chaån ñoaùn vaø ñieàu trò kòp thôøi seõ coù bieán daïng ôû loàng ngöïc, coät soáng vaø caùc chi nhö ôû theå coå ñieån

3.Giaûm tröông löïc cô vaø thieáu maùu thöôøng nheï hôn treû coå ñieån

BEÄNH COØI XÖÔNG BEÄNH COØI XÖÔNG BAØO THAIBAØO THAI

Thöôøng gaëp ôû treû sinh non, sinh ñoâi, sinh ba hoaëc meï ít ra ngoaøi trôøi tröôùc sanh. Sau ñeû treû coù

Thoùp roäng 4-5cm ñöôøng kính, raõnh noái 2 thoùp roäng 2-3 cm, hoäp soï: coù choå meàm, aán loõm: daáu hieäu nhuyeãn soï.

Ca/maùu giaûm naëng gaây ngöøng thôû töøng côn, nheï gaây côn khoùc daï ñeà, oïc söõa, naác cuïc vaø ñi töôùt.

Voøng coå chaân

Voøng coå tay

Chuoãi haït söôøn

Raõnh Harrison

Veïo coät soáng

Bieán daïng loàng ngöïc Böôùu ñænh

CAÄN LAÂM SAØNGCAÄN LAÂM SAØNGCalci maùu: nheï ôû gñ ñaàu vaø cuoái, ôû gñ

tieán trieån ôû caû 3 thôøi kyø cuûa beänh ôû treû < 6

thaùng (do tuyeán caän giaùp hoïat ñoäng chöa toát)

Phospho maùu: ôû giai ñoïan cuoáiPhosphatase kieàm: // vôùi Vit D (25-OH-

D<10g/ml)X quang ñaëc tröng neáu hieän dieän Ñieåm côùt hoùa chaäm so vôùi tuoåi Hình aûnh nuùt chai/X quang ngöïc ( chuoãi haït

söôøn) Gaõy caønh töôi thaân xöông daøi X quang coå tay, coå chaân: ñaàu xöông to beø, suïn

daõn roäng, khoùet hình ñaùy cheùn, ñöôøng vieàn roõ neùt ôû giai ñoïan phuïc hoài

Rickets of the knees demonstrates bowing of the femurs, metaphyseal cupping and fraying,coarsening of the trabecular pattern

, increase in distance between end of shaft and epiphyseal center,poorly ossified epiphyseal centers

BIEÁN CHÖÙNGBIEÁN CHÖÙNG

1.Boäi nhieãm phoåi:

2.Co giaät: do haï canxi maùu

3.Ngoä ñoäc vitamine D: do duøng

lieàu cao, keùo daøi

ÑIEÀU TRÒÑIEÀU TRÒ1. Giaùo duïc baø meï nuoâi con theo khoa hoïcBuù söõa meïAên daëm ñuùng caùchTaém naéng moãi ngaøy2. Ñieàu trò Vitamin DCOØI XÖÔNG COÅ ÑIEÅN:Ñieàu trò döïa vaøo X

quang ñaàu xöông daøiXQ hình ñaùy cheùn: 5000UI/ngaøy x 2-3tuaàn

chuïp laïi. Neáu coøn khoeùt xöông: tieáp tuïc lieàu taán coâng

2-3tuaàn chuïp laïiHình ñöôøng vieàn: döï phoøng 400UI/ngaøykhi

bieát ñiCoøn khoeùt xöông coøi xöông do RL chuyeån

hoaù Tìm nguyeân nhaân beänh gan, thaän.

ÑIEÀU TRÒCOØI XÖÔNG SÔÙM: khoâng caàn XQ, ñieàu trò //

Vitamin D- Calci

Vitamin D: 1500-2000 UI/ngaøy x 3-4tuaàn400Ui/ngaøy ñeán bieát ñi

Calci: kieåm tra Calci maùu meï vaø con

Neáu Calci maùu meï:2g Calci/ngaøy khi Calci maùu

Neáu Calci maùu con:0,5g Calci/ngaøykhi Calci maùu

COØI XÖÔNG BAØO THAI

Sau sanh neáu nghi ngôø SPASME DU SANGLOT ñònh löôïng Calci trong maùu meï vaø con

Neáu ñieàu trò nhö theå coøi xöông sôùm

PHOØNG BEÄNHPHOØNG BEÄNH•1. Giaùo duïc söùc khoeû

Nuoâi con theo khoa hoïc

Loaïi boû nhöõng phong tuc sai laàm

Taém naéng cho caû meï vaø con

•2. Uoáng Vitamin D phoøng beänh töø ngaøy thöù 7

Sanh thöôøng, ñuû thaùng: 400UI/ngaøy bieát ñi

Sanh non, sanh ñoâi, sanh ba: 1000 UI/ngaøy bieát ñi

Meï: 1000UI/ngaøy töø thaùng thöù 6 sanh