australian citizenship: our common bond – burmese · 38 mopamw;vsm; edkifihom;? urefkyfwdky\...
TRANSCRIPT
MopaMw;vsm; EdkifiHom;? uREfkyfwdkY\ bHkaESmifBudK; 38
tydkif; 4,aeYMopaMw;vsm;EdkifiH
MopaMw;vsm;EdkifiHonf urÇmay:&Sd oufwrf;t&SnfMumqHk; ajrom;xk wpfckjzpfonf/
¤if;onf urÇmay:wGif ajcmufckajrmuf tBuD;qHk;EdkifiHvnf;jzpfonf/
tydkif; 4 - ,aeYacwf MopaMw;vsm;EdkifiHawmf 39tydkif; 4 - ,aeYacwf MopaMw;vsm;EdkifiHawmf 39
,aeYMopaMw;vsm;EdkifiH,ckpmrsufESmrsm;wGif þEdkifiH tb,faMumifhxl;jcm;&onfudk oifodvmvdhrfrnf/ uREfkyfwdkY\,Ofaus;rI? uREfkyfwdkY\wDxGifolrsm;? uREfkyfwdkY\ trsLd;om;a&;
vu©PmwdkYudk oifydkrdkodvmrnfjzpfonf/ ,aeYurÇmBuD;wGif MopaMw;vsm;EdkifiHonf wuf<uoGufvufaompD;yGm;a&;ESifh ukefoG,fbuf EdkifiHwpfEdkifiHjzpfNyD;
av;pm;cH&aom urÇmhEdkifiHwpfEdkifiHvnf;jzpfonf/ uREfkyfwdkYEdkifiH\ pOfqufrjywfwdk;wufaejcif;ESifh jyefvnfqef;opfaejcif;wdkYtwGuf tajccsvltopfrsm;\
tusKd;jyKrIudk uREfkyfwdkYwefzdk;xm;&ygonf/
ukef;ajrMopaMw;vsm;EdkifiHü trsm;ESifhrwlonhftcsufrsm;pGm&Sdygonf/ urÇmhwdkufBuD;(7)ckteuf MopaMw;vsm;wdkufwpfckonfom EdkifiHwpfckwnf;tjzpfvHk;vHk;vsm;vsm;
&Sdonf/ vlOD;a&odyfonf;rIEIef;t& wpfpwk&ef;uDvdkrDwmwGif vlESpfOD;EIef;om&Sdojzifh uREfkyfwdkYonf urÇmwGif vlOD;a&odyfonf;rIEIef; tenf;qHk;jzpfonf/
MopaMw;vsm;EdkifiHajrom;xkonf urÇmay:wGif oufwrf;t&SnfMumqHk; ajrom;xkwpfckjzpfonf/ þEdkifiHonf urÇmay:wGif (6)ckajrmuf tBuD;qHk;EdkifiHjzpfonf/
urÇmhtajcmufaoGUqHk; vlaewdkufBuD;jzpfívnf; MopaMw;vsm;EdkifiH ae&mtrsm;pkwGif a&onf tvGefwefzdk;&Sdaom t&if;tjrpfwpfckjzpfonf/
ajrom;trsm;pkrSm ajrqDvTm nHhzsif;NyD; 6 &mcdkifEIef;omvQif pdkufysKd;í&onf/ ajcmufaoGUaom twGif;ydkif;ae&mrsm;udk ]ukef;wGif; vGifwD;acgif a'orsm;} (outback)
[kac:Muonf/ xdkodkYa0;vHoDacgifNyD; Murf;wrf; cufxefaomobm0ywf0ef;usifwGif aexdkifvkyfpm;Muolrsm;udk tvGefav;pm;Muonf/ xdkoltrsm;onf
MopaMw;vsm;EdkifiH\ ½dk;&myHkjyifrsm;\ tpdwftydkif;jzpfvmcJhMuonf/
MopaMw;vsm;EdkifiHonf tvGefBuD;rm;us,fjyefYojzifh &moDOwkrsm;onf wdkuf\ wnfae&mrsm;t& jcm;em;rIrsm;&Sdonf/ MopaMw;vsm;wdkufMuD;\ ajrmufydkif;wGif
rkwfokefa'orsm;&SdNyD; wdkuf\tv,fydkif;wGifrl oJuEåm&rsm;&Sdonf/
awmifbufodkYqif;oGm;vQif tylcsdefrsm;t&? awmifay:wGif qD;ESif;rsm;usaom at;jronfh aqmif;Owkrsm;rS tylvdIif;xaom aEG&moDrsm;odkY ajymif;vJEdkifonf/
MopaMw;vsm;EdkifiHtpdk;&onf jynfe,f ajcmufckESifh jynfra'o ESpfcktjyif? tuf&Sfrdk; (Ashmore) ESifh umwD,muRef;rsm; (Cartier Islands)? c&pfprwfuRef; (Christmas
Island)? udk;udk;pf(uD;vif;)uRef;pk (Cocos (Keeling) Islands)? *sm;Apfpf yifv,fatmfa'o (Jervis Bay Territory)? udk&,fvf yifv,f uRef;pk (Coral Sea Islands)?
MopaMw;vsm;EdkifiHawmf\ tefwmwdwfa'o (Australian Antarctic Territory) &Sd [mh'fuRef; (Heard Island) ESifh rufufa':e,fvf uRef;rsm; (McDonald Islands) ESifh
aemfazghvfcf uRef; (Norfolk Island) wdkYudkvnf; MopaMw;vsm;EdkifiHydkif a'orsm;tjzpf pDrHtkyfcsKyfonf/
MopaMw;vsm; EdkifiHom;? uREfkyfwdkY\ bHkaESmifBudK; 40
MopaMw;vsm;EdkifiHawmifydkif;jynfe,fESifh uGif;pvefjynfe,f&Sd
MopaMw;vsm;EdkifiH EdkYwdkufowå0grsm;\ ausmufjzpf½kyf<uif;
&Sd&mae&mrsm;
uGif;pvefjynfe,fawmifydkif; urf;vGef&Sd za&ZmuRef; (Fraser
Island)
urÇmha&S;a[mif; ½dk;&m,Ofaus;rItarGtESpf0if ae&mrsm;uREfkyfwdkYwdkufBuD;\ 11 &mcdkifEIef;ausmfrSm tjynfjynfqdkif&m pHcsdefpHñTef;rsm;ESifhtnD xdef;odrf;xm;&Sdaom a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;\ajr? oD;oefYajr? odkYr[kwf trsdK;om;
O,smOfrsm;jzpfMuonf/ MopaMw;vsm; EdkifiHtwGif; ae&m 17 ckonf ukvor*¾ ynma&;? odyÜHESifh ,Ofaus;rIqdkif&mtzGJUtpnf; (,leufpfpudk) (United Nations
Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO)) \ urÇmha&S;a[mif;½dk;&m,Ofaus;rItarGtESpf0if ae&mrsm;pm&if;wGif yg0ifonf/
e,l;aqmufofa0;vfpfjynfe,fESifh uGif;pvefjynfe,f&Sd rdk;rsm;onfh
a*gef'Gmem(Gondwana) tylydkif;a'oopfawm
uGif;pvefjynfe,f&Sd *&dwfb,f&D,m oEåmausmufwef;(Great
Barrier Reef)
qpf'eDtaemufydkif;&Sd bvl;armif;wdef; awmifwef;BuD; (Greater
Blue Mountains)
MopaMw;vsm;EdkifiHawmf tefwmwdwfa'o&Sd [mh'f uRef; (Heard
Island) ESifh rufuf a':e,fvf uRef; (McDonald Islands) rsm;
MopaMw;vsm;EdkifiH ajrmufydkif;a'o&Sd umu'l; (Kakadu)
trsKd;om;O,smOf
e,l;aqmufofa0;vfpfjynfe,furf;vGef&Sd avmh'fa[mif;0fuRef;(Lord
Howe Island)
wufpfar;eD;,m;awmifydkif;&Sd rufaumf&DuRef; (Macquarie
Island)
tydkif; 4 - ,aeYacwf MopaMw;vsm;EdkifiHawmf 41
MopaMw;vsm;EdkifiH taemufydkif;jynfe,f&Sd ygEl;vl;vl;
trsKd;om;O,smOf (Purnululu National Park)
rJvfbGef;&Sd Royal Exhibition Building awmf0ifjywdkuf
taqmuftODESifh Carlton O,smOf
MopaMw;vsm;EdkifiH taemufydkif;jynfe,f&Sd &Smhcf yifv,fatmf
(Shark Bay)
qpf'eD atmfy&ma[mufpf (Opera House)
wufpfar;eD;,m; awmuEåm&
uGif;pvefjynfe,f&Sd tylydkif;a'o rdk;rsm;opfawm
e,l;aqmufofa0;vfpfjynfe,f&Sd 0Dvef'&m a&uef (Willandra
Lakes)
þae&mrsm;ESifh tjcm;aom tHhrcef;vSonfh
txifu&ae&mrsm;odYk oGm;a&mufvnfywfjcif;
tm;jzifh MopaMw;vsm;EdkifiHwGif; tawGUtMuHK
rsm;udk wdk;csJUyg/ oifonfoJuEåm&wGifjzpfap?
yifv,furf;ajcwGifjzpfap? awmifrsm;ay:wGif
jzpfap? odkYr[kwf tylydkif;opfawmrsm;twGif;ü
jzpfap avQmufMunfhEdkifygonf/
oifhajcvSrf;wdkif;onf þBuD;rm;us,fjyefYNyD;
vSyaomajrESifh ydkrdkeD;pyfrI&SdNyD; ydkrdkwG,fwmrI
oHa,mZOf &Sdaprnfjzpfonf/
MopaMw;vsm;EdkifiH ajrmufydkif;a'o&Sd OD;vl½l;umwm *sLwm
(Uluru-Kata Tjuta) trsKd;om;O,smOf
MopaMw;vsm; EdkifiHom;? uREfkyfwdkY\ bHkaESmifBudK; 42
e,l;aqmufofa0;vfpfjynfe,f avvdIif; pmoifausmif;rSwqifh uav;rsm; pmoifMum;aepOf
BuD;rm;us,fjyefYaom EdkifiHMopaMw;vsm;EdkifiH\ BuD;rm;us,fjyefYrIaMumifh enf;vrf;opfrsm;&Smjcif;ESifh
wDxGifjcif;topfrsm;udk ydkrdkjyKvkyfjzpfaponf/
tpOD;ydkif;umvrsm;u ukef;wGif; vGifwD;acgifa'orsm;wGif aexdkifMuolwdkY
onf teD;qHk;q&m0efESifhawGU&ef &ufaygif;rsm;pGm c&D;oGm;vmchJMu&onf/
jcHKawmajrwGifaeMuaom uav;rsm;pGmonf aeYausmif;rsm;wuf&efcufcJvS
onfh tvGefa0;uGmaom ae&mrsm;wGifaeMuonf/
ukef;wGif; vGifwD;acgifa'orsm;wGifaexdkifMuaom rdom;pkwdkYonf
tquftoG,fjywfjcif;\'Pfudk MuHhcH&ef tcuftcJMuHKawGYchJMu&onf/
EGm;jcHBuD;rsm;onf pwk&ef;uDvdkrDwm axmifaygif;rsm;pGmus,f0ef;Edkifonf/
xdkae&mrsm;wGif aexdkifMuaomtrsKd;orD;rsm;ESifh uav;rsm;onf tjcm;ol
wpfOD;udk vaygif;rsm;pGm rawGUbJ&SdEdkifonf/ w,fvDzkef;rsm;vnf; r&Sdojzifh
vlrsm;rSm tvGefyiftquftoG,fjywfaeMuNyD; tEå&m,frsm;udkvnf;
tvG,fwul MuHKawGUEdkifMuonf/
þtcuftcJjyóemrsm;udk csD;usL;zG,faumif;aom MopaMw;vsm;EdkifiHom;
rsm;u enf;vrf;opfrsm;udk&SmazGMujcif;ESifh wDxGifrItopfrsm;udk jyKvkyfMujcif;
tm;wdkYjzifh ausmfvTm;cJhMuonf/
ajceif;pufjzifh tm;oGif;onfha&'D,dk
1929 ckESpfwGif tpOD;qHk;aom ajceif;pufjzifhtm;oGif;&onfh a&'D,dkudk
tuf'Dvdwf'frS tJvfz&uf'f xa&*g (Alfred Traegar) qdkolu wDxGifcJhonf/
toHk;jyKolrsm;u ajceif;udkeif;um vnfywfapjcif;tm;jzifh ESpfOD;ESpfzuf
ajymqdk em;axmifEdkif Muaom a&'D,dkudk toHk;jyKEdkifonf/ þwDxGifrIjzifh
vlola0;&mtdrfrsm;? a0;vHaom omoemjyKXmersm;ESifh tufabmf&pf*sifevf
vlrsKd;pktzGJUtpnf;rsm; tm;vHk; tusKd;cHpm;chJMu&onf/ tquftoG,fjywf
aeMuaom trsKd;orD;rsm;onfvnf; avvdIif;rsm;rSwqifh tcsif;csif;
rdwfzGJUEdkifchJMuonf/
ajceif;pufjzifhtm;oGif;&onfh a&'D,dku MopaMw;vsm;EdkifiHrS xl;uJaom
tzGJUtpnf;ESpfckjzpfonfh av,mOfjzifh ysHoef;ukoay;aom awmf0if
usef;rma&;0efaqmifrI(Royal Flying Doctor Service)ESifh avvdIif;
pmoifausmif;(School of the Air) wdkYudk wnfaxmif&ef taxmuftyHhjzpfap
chJonf/
av,mOfjzifh ysHoef;ukoay;aom
awmf0if usef;rma&; 0efaqmifrI
bkef;awmfBuD; *Refzvif;ef (Reverend John Flynn) onf a0;vHaomvlrItzGJU
tpnf;rsm;twGif; aexdkifchJNyD; olwdkYESifhtwl tvkyfvkyfchJonf/ ol\
tMuHtpnfrSm a0;vHaom a'oae vlrrmxHodkY q&m0efudk av,mOfjzifh
tjrefqHk; yifhfvmay;&efjzpfonf/ olonftpdk;&? Qantas avaMumif;ESifh
tjcm;aom ukodkvfjzpftzGJUtpnf;rsm;xHrS tultnD&chJonf/ av,mOfjzifh
ysHoef; ukoay;aom awmf0ifusef;rma&;0efaqmifrIonf 1928 ckESpf wGif
pwifcJhaomfvnf;xdk0efaqmifrIudk ac:,lNyD;oHk;Edkifjcif;r&Sdaom a0;vHonfh
a'oae vlrsm;pGm&SdcJhonf/ ajceif;pufjzifhtm;oGif;&onfh a&'D,dk ay:ayguf
vmjcif;u ydkrdka0;vHaom a'orsm;wGifaexdkifol vltrsm;xHodkY q&m0efudk
tjrefqHk;yifhEdkifapcJhonf/
avvdIif; pmoifausmif;
1950 ESpfrsm;rwdkifrDu a0;vHonfha'orsm;wGifaexdkifMuaom uav;rsm;
onf abmf'gaqmif&Sdaom ausmif;wGifaevQifae? raevQif olwdkY\ausmif;
oifcef;pmrsm;udk pmwdkufrSwqifh oif,lMu&onf/
MopaMw;vsm;EdkifiHawmifydkif;&Sd av,mOfjzifhysHoef;ukoay;aom awmf0if
usef;rma&;0efaqmifrI\ 'kwd,Ouú| tJ'dvdwf'f rdofac; (Adelaide
Miethke) onf? av,mOfjzifhysHoef;ukoay;aomq&m0ef a&'D,dkESifh
0efaqmifay;rIu? uav;rsm;udk olwdkY\q&mq&mrrsm;ESifh pum;ajymEdkif&ef
vnf; yHhydk;rIjzpfapvdrfhrnf[kowdjyKrdonf/ tJvpfpfpy&if;*f (Alice Springs)
ü 0efaqmifay;rIonf 1948 ckESpfwGif ESpfOD;ESpfbufajymqdkem;axmifEdkifMu
aom oifcef;pmrsm;udk pwif toHvTifhchJonf/ avvdIif; pmoifausmif;udk
ESpftenf;i,fMumrS w&m;0ifwnfaxmifjzpfonf/ MopaMw;vsm;EdkifiH\
avvdIif; pmoifausmif;onf tjcm;EdkifiHrsm;pGmwGif olwdkY\ udk,fydkif
tvm;wltpDtpOfrsm;udk zGifhvSpf&ef tultnDay;cJhonf/
ajceif;pufjzifhtm;oGif;&onfh a&'D,dkudk ,cktcg wkefcgEIef;jrifhrm;onfh
toHzrf;pufrsm;jzifh tpm;xdk;xm;NyD;jzpfaomfvnf; MopaMw;vsm;EdkifiH
av,mOfjzifhysHoef;ukoay;aom awmf0if usef;rma&;0efaqmifrIESifh avvdIif;
ynmoifausmif;wdkYonf MopaMw;vsm;EdkifiH\ a0;vHacgifzsm;a'orsm;&Sd
vlrItzGJUtpnf;rsm;tm; qufvuf0efaqmifay;aeMuNyD;? qufvuftusKd;jyK
aeqJjzpfygonf/
tydkif; 4 - ,aeYacwf MopaMw;vsm;EdkifiHawmf 43
MopaMw;vsm;EdkifiH\ 0daooMopaMw;vsm;EdkifiH\0daooudk uREfkyfwdkY\ wpfrlxl;aom ½dk;&mtarGtESpfrsm;? uREfkyfwdkY\ ,Ofaus;rIESifh uREfkyfwdkYvlrsKd;rsm;\ MuH&nfzef&nf&Sdaom p½dkufvu©Pm
rsm;wdkYu yHkaz:cJhonf/
tD,ef aomhyf(Ian Thorpe)? tdkvHypf ig;Budrf a&TwHqdyfqk&Sif
MopaMw;vsm;EdkifiHawmf trsKd;orD;abmvHk;toif; tzGJU0if
tm;upm;ESifh tyef;ajzrI
MopaMw;vsm;EdkifiHom; rsm;pGmonf tm;upm;udk ESpfoufMuNyD; trsm;rSm
tjynfjynfqdkif&m tm;upm;tqifhwGif csD;usL;&avmufaom atmifjrifrI
rsm;&&SdcJhMuonf/
uREfkyfwdkYonf ]aumif;aomtm;upm;,SOfNyKdifrI} jyKvkyfonfhEdkifiHtjzpf
trnfaumif; &jcif;udk*kPf,lygonf/ MopaMw;vsm; tm;upm;armifr,frsm;
onf tyifyef;cHBuKd;pm;jcif;? w&m;rQwpGm yg0if,SOfNyKdifjcif;ESifh tzGJUvdkuf
pkaygif;aqmif&Gufjcif;wdkYtwGuf erlemjy aqmif&Gufolrsm;tjzpf av;pm;cHMu
&onf/
uREfkyfwdkY\ordkif;wpfavQmufwGif tm;upm;onf MopaMw;vsm;EdkifiHom;rsm;
\ p½dkufvu©Pmudkjzpfapum uREfkyfwdkYudkvnf; pnf;vHk;nDñGwfapcJhonf/
pOD;ydkif; tajccsjcif;tcsdefrsm;rSpwifNyD;? tm;upm;jcif;onf Murf;wrf;
jyif;xefaom vufawGYjzpf&yfrsm;rS oufomrI&apcJhonf/ ppfjzpfcsdefumv
rsm;wGifyif MopaMw;vsm;EdkifiHwyfrawmfonf ppfajrjyif\ pdwfzdpnf;rI'Pfudk
avsmhyg;apjcif;iSm tm;upm;NyKdifyGJrsm; usif;yjyKvkyfay;cJhonf/
tm;upm;jcif;onf yg0ifupm;olrsm;a&m yGJMunfholrsm;udkyg? ESpfOD;ESpfbuf
pvHk;ü yg0ifpyfqkdifrI&Sdjcif;tjzpfudk¤if;? MopaMw;vsm;EdkifiHvlrItzGJUtpnf;
twGuf ta&;ygaomtydkif;wpfcktjzpfudk¤if; bHktm;jzifh cHpm;&aponf/
MopaMw;vsm;EdkifiHom;rsm;pGmonf tzGJUvdkufupm;&aom tm;upm;wGif
yg0ifMuonf/ c&pfuuf? bwfpuufabm? eufwfabm? a[mfuDESifh abmvHk;
upm;enf;rsm;onf tvGefa&yef;pm;onf/
a&ul;? wif;epf? ajy;ckefypf? a*guf½dkufESifh pufbD;pD;jcif;wdkYonf a&yef;pm;
aom tyef;ajzvIyf&Sm;rIrsm;jzpfMuonf/ ¤if;wdkYrSmum; tjynfjynfqdkif&m
NyKdifyGJrsm;ü MopaMw;vsm;EdkifiHom;rsm;u trsm;xufomvGefaom tm;upm;
enf;rsm;vnf;jzpfMu`onf/ acwfpm;onfh tjcm;aom um,ydkif;qdkif&m
vIyf&Sm;rIrsm;rSm csHKawmajrtwGif;vrf;avQmufjcif;? a&vdIif;pD;jcif;ESifh a&cJjyif
puD;pD;jcif;wdkYjzpfMuonf/
MopaMw;vsm;EdkifiHom;wdkYu abmvHk; (aqmhum Soccer [kvnf;trsm;odMu
onf)? &yf*fbDvd*f? &yf*fbD ,leD,HESifh MopaMw;vsef; ½l;vfpf abmvHk;wdkYudk
upm;NyD; NyKdifyGJrsm;udkvnf; ESpfNcdKufpGmMunfhavh&SdMuonf/ ]atmfpD½l;vfpf}
(Aussie Rules)onf MopaMw;vsm;EdkifiHom;rsm;om upm;Muaom wpfrl
xl;jcm;onfh upm;enf;wpfckjzpfonf/
MopaMw;vsm;EdkifiHu c&pfuufupm;enf;wGif tjynfjynfqdkif&m atmifyGJrsm;
&jcif;udk txl;ojzifh *kPf,lonf/ 19 &mpkESpfaemufydkif;rSpNyD; MopaMw;vsm;
ESifh t*Fvef c&pfuuftoif;wdkYonf jyif;xefaom NyKdifqdkifrI&SdaecJhMuonf/
]EdkifiHwpfck\ vkyfaqmifrItm;vHk;udk &yfqdkif;apaom NyKdifyGJ} [k ac:wGifonfh
rJvfbGef;zvm;NyKdifyGJonf urÇmay:wGif qkaMu;avmif;aMu;trsm;qHk;ESifh
pdefac:rItjrifhqHk; jrif;NyKdifyGJwpfyGJjzpfonf/ rJvfbGef;zvm; yxrqHk;NyKdifyGJudk
1861 ckESpfwGifusif;ycJhonf/ Apfufwdk;&D;,m;jynfe,fwGif ESpfpOf
Edk0ifbmv\ yxr t*FgaeY? rJvfbGef;zvm;NyKdifyGJaeY [lí 1877 ckESpfrSpwif
NyD; trsm;jynfol½Hk;ydwf&ufjzpfcJhonf/
MopaMw;vsm; EdkifiHom;? uREfkyfwdkY\ bHkaESmifBudK; 44
Sir Donald Bradman (1908 – 2001)
qm a':e,f b&uf'frJef;onf (Sir Donald Bradman) acwftqufqufwGif txl;cRefqHk; c&pfuufbuf ½dkufoljzpfNyD;
MopaMw;vsm;EdkifiH\ tm;upm;avmuwGif urÁnf;xdk; rSwfwrf;wif&oljzpfonf/
a':e,f b&uf'frJef;onf e,l;aqmufofa0;vfpf jynfe,f? bdk&,fvf(Bowral)NrdKUwGif BuD;jyif;cJhNyD;? MopaMw;vsm;EdkifiH
c&pfuuftoif;twGuf 1928 ckESpfwGif yxrqHk;tBudrf yg0if,SOfNyKdifcJhonf/
olonfao;oG,faomfvnf; a&GUvsm;rItvGef vQifjrefoGufvufonf/ 1930 jynfhESpf t*FvefEdkifiHodkY ol\yxrqHk;tBudrf
oGm;a&mufyg0if ,SOfNyKdifyGJwGif olonf buf½dkufpHcsdeftm;vHk;eD;yg;udkcsKd;cJhonf/ touf 21 ESpfwGifyif olonf
urÁnf;xdk;rSwfwrf;wif&ol MopaMw;vsm;EdkifiHom;jzpfcJhonf/
1948 ckESpfü b&uf'frJef;\ aemufqHk;NyKdifyGJc&D;pOfwGif ol\toif;rSm t*Fveftoif;ESifh ,SOfNyKdifyGJtm;vHk;wGif olwdkYuom
tEdkif&ojzifh ]rEdkifpGrf;Edkifolrsm;}(The Invincibles) [k trsm;odvmMuonf/
]'GefBuD;}(The Don) [kvnf;trsm;uac:Muonhf qm a':e,f b&uf'frJef;udk urÇmhtawmfqHk; buf½dkufoltjzpf todtrSwfjyKMuonf/ ol\ buf½dkuf
ysrf;rQEIef;rSm 99.94 jzpfcJhonf/
tEkynmvuf&mrsm;
MopaMw;vsm;EdkifiHwGif EdkifiHawmf&Sd a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;\ ,Ofaus;rI
tpOftvmrsm;ESifh EkdifiHul;ajymif;vmtajccsolrsm;\ pHkvif<u,f0pGm
,Ofaus;rIrsm;yg0ifaom oGufvufvSyonfh tEkynmavmu &Sdonf/ ½kyf&Sif?
yef;csD? jyZmwf? aw;*DwESifh tuwdkYtygt0if MopaMw;vsm; ½kyfoHESifh
azsmfajzrI tEkynm&yfyHkpHtm;vHk;udk jynfwGif;a&m wpfurÇmvHk; uyg ESSpfouf
csD;rGrf;Muonf/
pmay
MopaMw;vsm;EdkifiHonf a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;\ ½dk;&myHkjyifrsm; ajymjyjcif;rS
tpjyKchJNyD;? 18 &mpkaESmif;ydkif; a&muf&SdvmMuonfh jypf'Pfus tusOf;om;
rsm;taMumif;udk EIwftm;jzifh ajymjyjcif;txd qufvufchJonfh cdkifrmaom
pmaytpOftvm &Sdygonf/
MopaMw;vsm;EdkifiHwGif a&S;OD;ydkif;pmayrsm;rSm csKHawmajr½dkif;rsm;ESifh xdkrQ
Murf;wrf; qdk;&Gm;vSonfh ywf0ef;usifwGifaechJMu&aom tcuftcJrsm;
taMumif;udk zGJUEGJUxm;onf/ [ife&D avmfqef(Henry Lawson) ESifh rdkif;vfpf
z&ifuvif(Miles Franklin)uJhodkYaom pma&;q&mrsm;u csKHawmajr½dkif;rsm;
taMumif;ESifh MopaMw;vsm;vlaerIpepftaMumif; uAsmrsm;ESifh pmayrsm;udk
a&;om;cJhonf/
MopaMw;vsm;EdkifiHom;pma&;q&mwpfOD;jzpfol yufx&pf 0dIufwf (Patrick
White) onf 1973 ckESpf pmayqdkif&mEdkb,fqk csD;jr§ifhcH&onf/
tjcm;acwfay: MopaMw;vsm;EdkifiHom;pma&;q&mrsm;pm&if;wGiff yDwm
u,f&D (Peter Carey)? aumvif; rufuvm (Colleen McCullough) ESifh
wifrf 0ifwef (Tim Winton) wdkYvnf;yg0ifMuonf/
Judith Wright (1915 – 2000)
*sL;'pfof ½dkufxf (Judith Wright)
onf xif&Sm;aom uAsmq&mr?
obm0ywf0ef;usif xdef;odrf;olESifh
MopaMw;vsm; a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;\
tcGifhta&;twGuf vIyf&Sm;oljzpfonf/
olronf MopaMw;vsm;EdkifiHom;
uAsmq&mrsm;xJrS tESpfoufcH&qHk;
wpfOD;jzpfonf/ uAsmrsm;wGif
MopaMw;vsm;EdkifiHtay:ESifh EdkifiHü
rSDwif;aexdkifMuolrsm;wdkYtay:xm;&Sd
aom olr\arwåmudk az:ñTef;onf/
olronf tifqdkufuvdkyD;'D;,m; NAdwef; edum; \ pmayqdkif&mqkESifh
bk&ifr\ uAsmqdkif&m a&TwHqdyfqkwdkYudk csD;jr§ifhcH&onf/ olronf
MopaMw;vsm;EdkifiH obm0ywf0ef;usifxdef;odrf;a&; aumfrDwDESifh a&S;OD;
wdkif;&if;om;rsm; oabmwlnDrIqdkif&m aumfrDwDwdkYwGif
tzGJU0ifwpfOD;jzpfcJhonf/
*sL;'pfof ½dkufxfudk ulr\ uAsmpyfpGrf;&nfrsm;aMumifh¤if;? MopaMw;vsm; EdkifiH
pmay? vlrIa&;&mESifh obm0ywf0ef;usif xdef;odrf;a&;qdkif&m jyKjyifajymif;vJ
a&;wdkYwGif wdk;wufrI&SdaponfhtwGuf¤if;? owdw&&SdMuonf/
tydkif; 4 - ,aeYacwf MopaMw;vsm;EdkifiHawmf 45
jyZmwfESifh ½kyf&Sif
MopaMw;vsm;EdkifiHrS jyZmwfrsm;? ½kyf&Sifrsm;ESifh ½kyf&Sif½dkuful;olrsm;udk
jynfwGif;üomru jynfyuyg todtrSwfjyK ESpfcsKdufMuonf/ udwfxf
bv,fefcsuf (Cate Blanchett) ESifh *sufz&D &yf&Sf (Geoffery Rush) uJhodkY
aom MopaMw;vsm; o½kyfaqmifrsm;? yDwm 0D,m (Peter Weir) uJhodkYaom
½kyf&Sif½dkuful;olrsm;onf ½kyf&Sifavmuü xl;cRefrIwdkYtwGuftjynfjynfqdkif&m
qk tajrmuftjrm; csD;jr§ifhcH&onf/
yef;csDtEkynm
MopaMw;vsm;EdkifiH\ tEkynmvuf&mrsm;teuf a&S;OD;wdkif&if;om;rsm;\
txifu& yef;csDrsm;ESifh awmfrf a&mbwfpf(Tom Roberts)? z&uf'&pf
rufubfbif(Frederick McCubbin)? tmom px&Dwif(Arthur Streeton)
wdkYuJhodkYaom yef;csDq&mrsm;\ 19 &mpkESpf csKHawmajr½dkif;o½kyfaz:½Icif;rsm;
onf trsm;qHk;todtrSwfjyKcH&onf/ 20 &mpkESpf tv,fwGif yef;csDq&m
&yfqvf '½dkif;qfa';vf(Russell Drysdale)ESifh qpf'eD Edkvef(Sidney Nolan)
wdkYu csKHawmajr½dkif;a'o\ Murf;wrf;cufxefrIudk &J&ifhaom pkwfcsufrsm;jzifh
rSwfwrf;wifcJhMuonf/ rMumao;rDuyif yef;csDq&m b&uf 0dIufxvD (Brett
Whiteley)onf trsm;ESifhrwl? oGufvufaom a&;qGJ[efaMumifh urÇmwpf0ef;
todtrSwf jyKcH&onf/
aw;*DwESifhtu
MopaMw;vsm;EdkifiHom;rsm;onf *DwESifhqdkifaom tEkynm&yftm;vHk;udk
ESpfoufNyD; xl;cRefrI&SdMuonf/ olwdkY\ *E¨0ifaw;? aus;vuf*DwESifh a&mhcf
wD;rIwfoDqdkjcif;udk urÇmwpf0ef; todtrSwfjyKMu&onf/ wpfrk[kwfcsif;
todomapqHk;aom MopaMw;vsm;oHppfppfrSm 'pf*s&D'l; (didgeridoo)
[kac:aom a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;\ a&S;a[mif;wl&d,m\ toHjzpfonf/
MopaMw;vsm;turSm qma&mbwf [Jhvfyfref;(Robert Helpmann)? r,f&D;vf
wef;uwf(Meryl Tankard) ESifh pwDzSif ayhcsf (Stephen Page) uJhodkYaom
xl;cRef tuynm&SifBuD;rsm;ESifh bJav;uuGuf zefwD;pDpOfol ynm&Sifrsm;\
BuKd;pm;rIaMumifh atmifjrifwdk;wufcJhonf/
odyÜHynm&yfqdkif&m atmifjrifrIESifh wDxGifrIrsm;
aq;ynm? odyÜHenf;ynm? v,f,mpdkufysKd;a&;? owåKwl;az:a&;ESifh
ukefxkwfvkyfa&;tydkfif;u@rsm;wGif? MopaMw;vsm;EdkifiHom;rsm;xHü
xufjrufaomrSwfwrf;0if odyÜHynm&yfqdkif&m atmifjrifrIrsm;ESifh
wdk;wufrIrsm; tajrmuftjrm;&Sdonf/
MopaMw;vsm;EdkifiHom; 10 OD;tm; odyÜHynmESifh enf;ynmqdkif&m
&SmazGawGU&SdrIrsm;twGuf Edkb,fvf qkcsD;jr§ifhcHchJMu&onf/
odyÜHqdkif&m xl;cRefolrsm;rSmvnf; xl;cRefMopaMw;vsm;EdkifiHom;qk csD;jr§ifh
cH&onf/ 2005 ckESpfwGif rD;avmif'Pf&m&olrsm;twGuf ta&jym;topf
jzpfay:apaom zsef;aq;&nfwDxGifol ygarmu© zDSa,mfem 0k'f (Professor
Fiona Wood) u&&Sdonf/ 2006 ckESpfwGif xdkqkudk om;tdrfuifqm
umuG,faq;wDxGifol ygarmu© tD,H za&Zm (Professor Ian Frazer) u
qGwfcl;onf/ 2007 ckESpfwGif obm0ywf0ef;usifqdkif&m xdyfwef;odyÜH ynm&Sif
ygarmu© wifrf zv,fefe&D (Professor Tim Flannery) u &&Sdygonf/
ygarmu© 0k'f (Professor Wood)ESifh ygarmu© za&Zm(Professor Frazer)
wdkYESpfOD;pvHk;onf MopaMw;vsm;EdkifiHodkY NAdwdefEdkifiHrS ajymif;a&TU
tajccsolrsm;jzpfMuonf/ ygarmu© za&Zm (Professor Frazer) ESifh twl
yl;wGJwDxGifolrSm w½kwfEdkifiHrS ajymif;a&TU tajccsNyD; MopaMw;vsm;EdkifiHom;
jzpfvmaom uG,fvGefol a'gufwm usefZdk; (Dr Jian Zhou) jzpfonf/
rMumao;rDu EdkifiHom;tjzpf csD;jr§ifhcH&olrSm MopaMw;vsm;EdkifiH taemufydkif; oHpHkwD;0dkif;BuD;
(Western Australian Symphony Orchestra) \ wD;0dkif; acgif;aqmif Avm'DrD,m
AmbpfwfpuD;(Vladimir Verbitsky) jzpfonf/
Professor Fred Hollows (1929 – 1993)
ygarmu© z&uf'f a[mvdk;pf
(Professor Fred Hollows) onf
Muifempdwfjyif;jyrI&Sdaom
rsufpdtxl;ukq&m0efBuD;wpfOD;
jzpfNyD; MopaMw;vsm;EdkifiHESifh zHGUNzKd;qJ
EdkifiHrsm;rS vlOD;a& wpfoef;ausmfudk
rsufpdtvif;jyef&&ef ulnDEdkifcJhonf/
z&uf'f a[mvdk;pfudk e,l;ZDvefEdkifiH
wGif arG;zGm;cJhonf/ 1965 ckESpfwGif
MopaMw;vsm;EdkifiHudk ajymif;a&TUcJhNyD;
rMumrDqpf'eDaq;½Hkwpf½Hk\ rsufpdukXmewGif XmerSL;jzpfvmonf/
olonf vlom;tm;vHk; wef;wl&nfwl&Sda&;udk cdkifNrJpGm,HkMunfNyD; a&S;OD;
wdkif;&if;om;rsm;twGuf yxrqHk;aom usef;rma&;0efaqmifrIudk pwifcJh
onf/ ,cktcgü MopaMw;vsm;EdkifiHwpf0ef;wGif xdk0efaqmifrIrsKd; 60
&SdaeNyDjzpfonf/
1980 ckESpfü z&uf'fa[mvdk;pfonf wpfurÇmvHk; c&D;vSnfhvnffcg zHGUNzKd;qJ
EdkifiHrsm;wGif rsufpdukoa&;tpDtpOfrsm; wnfaxmif&efulnDcJhonf/ olonf
1989 ckESpf {NyDvü MopaMw;vsm; EdkifiHom;jzpfvmchJonf/
ygarmu© z&uf'fa[mvdk;pf \tusKd;jyKrIudk z&uf'fa[mvdk;pfazgifa';&Sif;
(Fred Hollows Foundation) ESifh ol\ZeD; *,fbD(Gabi) wdkYu qufvuf
vkyfaqmifaeqJjzpfonf/
MopaMw;vsm; EdkifiHom;? uREfkyfwdkY\ bHkaESmifBudK; 46
xl;cRefMopaMw;vsm;EdkifiHom;qk &&SdMuolrsm;1960 jynfhESpfrSpNyD; xl;xl;cRefcRef atmifjrifjyD;? tusKd;o,fydk;chJMuaom xdyfwef; MopaMw;vsm;EdkifiHom;rsm;udka&G;cs,fí xl;cRef MopaMw;vsm; EdkifiHom;qkrsm;
udk *kPfjyKcsD;jr§ifhchJonf/ rnfonfhvkyfief;? avmut0ef;rSrqdk MopaMw;vsm;EdkifiHom;wpfOD;OD;tm; rnfolurqdk qE´jyKEdkifonf/ xl;cRef MopaMw;vsm;EdkifiHom;
qkcsD;jr§ifhcH&olrsm;rSm olwdkY\ vkyfief;wm0efwGif xl;cRefpGm aqmif&GufMuolrsm;? EdkifiHawmfudk trsm;oligxuf ydkrdkxl;uJpGm tusKd;jyKMuolrsm;jzpfMuonf/
1995 Arthur Boyd AC OBE
yef;csDq&m
1994 Ian Kiernan OAM
]MopaMw;vsm;EdkifiHudk oefY&Sif;pGmxm;yg} vIyf&Sm;rIjyKol
1992 Mandawuy Yunupingu
a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;\acgif;aqmif
1991 Archbishop Peter Hollingworth AO OBE
vlrIa&; rQwrIqdkif&m tusKd;aqmif
1990 Professor Fred Hollows AC
rsufpdtxl;ukynm&Sif
1989 Allan Border AO
wufpfc&pfuuf uufywdef
1988 Kay Cottee AO
urÇmhpHcsdefwif wudk,fawmf&GufvTifhol trsKd;orD;
1987 John Farnham
tqdkawmfESifh *Dwynm&Sif
1986 Dick Smith
pGefYpm;olESifh y&[dw'ge&Sif
1985 Paul Hogan AM
o½kyfaqmif
1984 Lowitja O’Donoghue CBE AM
a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;\acgif;aqmif
1983 Robert de Castella MBE
urÇmhrm&oGef tajy;csefyD,H
1982 Sir Edward Williams KCMG KBE awmf0if MopaMw;vsm;EdkifiH rl;,pfaq;0grsm;ESifhywfoufí
pHkprf;ppfaq;a&; aumfr&Sif\ aumfr&Sifem
1981 Sir John Crawford AC CBE
MopaMw;vsm;EdkifiH ppfjyD; pD;yGm;a&;wdk;wufrItwGuf Adokum
1980 Manning Clark AC
ordkif;ynm&Sif
2009 Professor Michael Dodson AM
a&S;OD;wdkif&if;om;rsm;\acgif;aqmif
2008 Lee Kernaghan OAMtqdkawmf? aw;*Dwynm&SifESifh ]tvSL'gejyKMuolig}
(Pass the Hat Around) vSnfhvnfajzazsmfjcif;udk wnfaxmifol
2007 Professor Tim Flannery
odyÜHynm&Sif? uavmif&SifESifh obm0ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;vIyf&Sm;ol
2006 Professor Ian Frazer
cE¨mudk,f\ a&m*gckcHwGef;vSefpGrf;tm;qdkif&m aq;ynmygarmu©
2005 Professor Fiona Wood AM
½kyfjyifcGJpdwfukoynm&SifESifh rD;avmif'Pf&mrsm;ukorIynm&Sif
2004 Steve Waugh
c&pfuufuufywdefESifh vlom;b0wdk;wufrI &SmazGjr§ifhwifol
2003 Professor Fiona Stanley AC
uav;txl;ukESifh a&m*gaA'ynm&Sif
2002 Patrick Rafter ,ltufpftdk;yif; wif;epfcsefyD,HESifh ]uav;rsm;udk jrwfEdk;pGm
umuG,fapmifha&Smufyg azgifa';&Sif; tzGJYtpnf;} wnfaxmifol
2001 Lt General Peter Cosgrove AC MC
MopaMw;vsm;EdkifiH Munf;wyfOD;pD;csKyf 2000 -2002
2000 Sir Gustav Nossal AC CBE FAA FRS
ZD0aA'qdkif&m okawoeynm&Sif
1999 Mark Taylor
wufpfc&pfuuf uufywdef
1998 Cathy FreemanurÇmhajy;ckefypf csefyD,H? tdkvHypfajy;ckefypf csefyD,HESifh
a&S;OD;wdkif;&if;om; rsm;\oHtrwf
1997 Professor Peter Doherty
aq;ynmqdkif&m Edkb,fqk&Sif
1996 Doctor John Yu AM
uav;txl;uk ynm&Sif
tydkif; 4 - ,aeYacwf MopaMw;vsm;EdkifiHawmf 47
1979* Senator Neville Bonner AO
yxrqHk;aom a&S;OD;wdkif;&if;om; vTwfawmftrwf
1979* Harry Butler CBE
obm0ywf0ef;usifxdef;odrf;olESifh obm0ordkif;udkavhvmol
1978* Alan Bond
pD;yGm;a&;pGrf;aqmif&Sif
1978* Galarrwuy Yunupingu AM
a&S;OD;wdkif;&if;om; acgif;aqmif
1977* Sir Murray Tyrrell KCVO CBE
bk&ifcHcsKyf\ ½Hk;twGif;a&;rSL;
1977* Dame Raigh Roe DBE
aus;vuf trsKd;orD;rsm;\ toif;acgif;aqmif
1976 Sir Edward ‘Weary’ Dunlop AC CMG OBE
ppfbuf cGJpdwfukoynm&Sif
1975* Sir John Cornforth AC CBE
"gwkaA'ynm&yfqdkif&m Edkb,fqk&Sif
1975* Major General Alan Stretton AO CBEqdkufuvHk;xa&pD tNyD; 'g&f0if u,fq,fa&;vkyfief;rsm;\
acgif;aqmif
1974 Sir Bernard Heinze AC
wD;0dkif;BuD;acgif;aqmifESifh *Dwynm&Sif
1973 Patrick White
pmayqdkif&mEdkb,fqk&Sif
1972 Shane Gould MBE
tdkvHypf a&ul;csefyD,H
1971 Evonne Goolagong Cawley AO MBE
0ifA,fvff'efESifh jyifopftdk;yif; wif;epf csefyD,H
1970 His Eminence Cardinal Sir Norman Gilroy KBE
yxrqHk; MopaMw;vsm;EdkifiHzGm; *dkPf;csKyf
1969 The Rt Hon Richard Gardiner Casey Baron of Berwick, Victoria and of the City of Westminister KG GCMG CH
MopaMw;vsm;EdkifiH bk&ifcHcsKyf 1965-69
1968 Lionel Rose MBE
urÇmhvufa0SY csefyD,H
1967 The Seekers
wD;0dkif;tzGJU
1966 Sir Jack Brabham OBE
urÇmh tjref um;armif;NyKdifyGJ csefyD,H
1965 Sir Robert Helpmann CBE o½kyfaqmif? tuynm&Sif? xkwfvkyfolESifh bJav;
uuGufzefwD;ol
1964 Dawn Fraser MBE
tdkvHypf a&ul;csefyD,H
1963 Sir John Eccles AC
aq;ynmqdkif&m Edkb,fqk&Sif
1962 Alexander ‘Jock’ Sturrock MBE
tar&dum;zvm; NydKifyGJ0iftoif;\ rmvdefrSL;
1961 Dame Joan Sutherland OM AC DBE
oHpOfjrifh oDqdk&Sif
1960 Sir MacFarlane Burnet OM AK KBE
aq;ynmqdkif&m Edkb,fqk&Sif
* u,fefb&mNrKdUawmf MopaMw;vsm;EdkifiHaeYusif;ya&; aumifpD uvnf;
1975 ckESpfESifh 1979 ckESpftMum;wGif xl;cRefMopaMw;vsm; EdkifiHom;
wpfOD;udk todtrSwfjyKcJhonf/
qkvufcH&&SdaomolwdkY\trnfESifh ,SOfwGJvsuf&SdaombGJUrsm;rSm qkcsD;jr§ifh
vufcH&onfhtcsdefwGif rSefuefrI &Sdygonf/
xdkolwdkY\atmifjrifrIrsm;onf uREfkyfwdkYu uREfkyfwdkY\EdkifiHawmfBuD;udk rnfodkYydkrdkNyD;tusKd;jyKEdkifrnfudk pOf;pm;jzpfaponf/ ,cktcg ay;aomqkrsm;wGif xl;cRef
vli,f MopaMw;vsm;EdkifiHom;? xl;cRef oufBuD; MopaMw;vsm;EdkifiHom;ESifh MopaMw;vsm;EdkifiHawmf\ t&yfa'o ol&Jaumif;bGJUrsm;jzpfMuonf/
MopaMw;vsm; EdkifiHom;? uREfkyfwdkY\ bHkaESmifBudK; 48
MopaMw;vsm;EdkifiHoHk; aiGaMu; uREfkyfwdkYEdkifiHoHk;aiGaMu;rSm MopaMw;vsm;EdkifiHtwGuf ta&;BuD;aom vlyk*¾dKvfESifh txdrf;trSwfrsm;udk o½kyfaz:onf/ uREfkyfwdkYEdkifiHoHk;aiGaMu;tay:wGif
az:jy&ef ta&G;cs,fcHMu&aom emrnfBuD;yk*¾dKvfrsm;rSm MopaMw;vsm;EdkifiH vlrItzGJUtpnf;\ wdk;wufjyKjyifajymif;vJrI? odyÜHynm ESifhenf;ynm? EdkifiHa&;?
ppfbufa&;&mxl;cRefrIESifh tEkynmavmursm;wdkYwGif OD;aqmifOD;&GufjyKNyD; vufOD;pGrf;p&Sifrsm;ESifh txl;yg&rD&Sifrsm;jzpfMuonf/
Queen Elizabeth II (1926 ckESpfwGif arG;zGm;onf)ygvDrefvTwfawmf ta[mif;ESifh topf
'kwd,ajrmuf t,fvdZbufof bk&ifronf (Queen Elizabeth II)
MopaMw;vsm;EdkifiH\ t"dywd jzpfonf/ olronf MopaMw;vsm;EdkifiHESifh
NAdwdefEdkifiHwdkY\ bk&ifrjzpfNyD; t*FvefEdkifiHwGif aexdkifonf/
olr\&Snfvsm;NyD; vlcspfvlcifaygrsm;onfh pdk;rdk;rIwpfavQmuf
olronfwnfNidrfNyD; cdkifrmaom&yfwnfrIay;cJhonf/
MopaMw;vsm;EdkifiHoHk;aiG 5 a':vmay:wGif u,fefb&m NrdKUawmf&Sd
ygvDrefvTwfawmfta[mif;ESifh topf ESpfckpvHk;udk az:jyxm;onf/
Dame Mary Gilmore (1865 – 1962)
a';rf ar&D *D;vfrdk;onf (Dame Mary Gilmore) pma&;q&mr?
owif;axmuf? uAsmq&mrESifh vlrItzGJUtpnf;wdk;wufrItwGuf
tusKd;aqmifjzpfonf/ olr a&;om;aom pmayrsm;ESifhtwl? trsdK;orD;rsm;?
MopaMw;vsm;EdkifiH a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;ESifh qif;&Jolrsm;udk,fpm;
ajymMum;csufrsm;aMumifh ,aeYwdkif owd&jcif;cH&onf/
AB ‘Banjo’ Paterson (1864 – 1941)
tif'½l; bmwef yufwmqifonf (Andrew Barton Paterson) uAsmq&m?
oDcsif;a&;q&mESifh owif;axmufjzpfonf/ olonf]bif*sKd}
yufwmqiftrnfESifha&;om;cJhNyD; MopaMw;vsm;EdkifiHwGif txif&Sm;qHk;aom
½dk;&moDcsif;jzpfonfh ]a0ghvfZif; rwD;vf'g} aMumifh owdw&&Sd&onf/
Reverend John Flynn (1880 – 1951)
bkef;awmfBuD; *Ref zvif;efonf (Reverend John Flynn) MopaMw;vsm;EdkifiH
av,mOfjzifh ysHoef;í aq;ukoay;onfh awmf0if q&m0ef 0efaqmifrIudk
pwifjcif;tm;jzifh urÇmh yxrqHk; av,mOfysHjzifh ysHoef;í aq;ukoonfh
usef;rma&; 0efaqmifrIudk pwifcJhonf/ olUtm; MopaMw;vsm;EdkifiH\ a0;vH
oDacgifaomae&mrsm;ü usef;rma&;0efaqmifrIay;um toufaygif;rsm;pGmudk
u,fwifcJhojzifh trSwfw&&SdMuonf/
Mary Reibey (1777 – 1855)
ar&D ½dkufab;onf (Mary Reibey) e,l;aqmufofa0;vfpf udkvdkeDtwGif;
a&SUOD;pGefYpm;chJaom trsdK;orD; pD;yGm;a&;vkyfief;&SifwpfOD;jzpfonf/
MopaMw;vsm;EdkifiHodkY q,fausmfouf&G,f jypf'PfustusOf;om;tjzpf
a&muf&SdtajccsNyD; vlrItzGJYtpnf;\ av;pm;cH&aom acgif;aqmifwpfOD;
jzpfvmcJhonf/
tydkif; 4 - ,aeYacwf MopaMw;vsm;EdkifiHawmf 49
David Unaipon (1872 – 1967)
a';Apf ,laeyGefonf (David Unaipon) pma&;q&m? vlxky&dówfudk
a[majymolESifh wDxGifoljzpfonf/ olonf odyÜHynmESifh pmaytjyif
a&S;OD;MopaMw;vsm; wdkif;&if;om;rsm;\ vlaerIb0wdk;wufa&;twGuf
yHhydk;rIrsm;aMumifh trSwfw&&SdMuonf/
Edith Cowan (1861 – 1932)
tD;'pfof udk0rfonf (Edith Cowan) vlrIa&;0efxrf;? EdkifiHa&;orm;ESifh
trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;twGuf ajyma[moljzpfonf/ olronf
MopaMw;vsm;EdkifiH ygvDrefrsm;wGif yxrqHk;a&G;cs,fcH&aom
trsKd;orD;jzpfonf/
Sir John Monash (1865 – 1931)
qm *Ref rdk;euf&Sf onf (Sir John Monash) tif*sifeD,m?
tkyfcsKyfpDrHoljzpfonfhtjyif MopaMw;vsm;EdkifiH\ txif&Sm;qHk;aom
ppfacgif;aqmifrsm;teuf wpfOD; jzpfonf/ ol\ OD;aqmifrI?
ÓPf&nfxufjrufrIESifh EIwfpvQmpwdkYaMumifh emrnfausmfMum;onf/
Dame Nellie Melba (1861 – 1931)
a';rf e,fvD rJvfbm; onf (Dame Nellie Melba) urÇmausmfoHpOfjrifhtqdk
awmfwpfOD;jzpfonf/ olrudk ]oDcsif; bk&ifr} [k urÇmuodMuNyD;
tjynfjynfqdkif&m todtrSwf jyKcH&onfh yxrqHk;aom
MopaMw;vsm;tqdkawmf jzpfonf/
MopaMw;vsm; EdkifiHom;? uREfkyfwdkY\ bHkaESmifBudK; 50
EdkifiHawmfqdkif&maeYrsm;ESifh *kPfjyKaeYrsm;
MopaMw;vsm;EdkifiHqdkif&m trsm;jynfol½Hk;ydwf&ufrsm;onf uREfkyfwdkY\ *sL'D,dk-c&pf,ef ½dk;&mudkxif[yfNyD; Oa&mywdkufom;rsm; vma&muftajccscsdefrSpwifaom
MopaMw;vsm;EdkifiH\ 0daoorsm;tm; yHkay:apchJonfh ordkif;rSwfwdkifrsm;udkxif[yfum trSwfw& *kPfjyKjcif;jzpfonf/
ESpfopful;tBudKaeYn qpf'eD[mbmay:rS rD;&SL;rD;yef;vTwfyGJ 2005
yHkaoowfrSwfxm;aom aeY&ufrsm;
ESpfqef;wpf&ufaeY ZEé0g&Dv 1 &ufaeY
uREfkyfwdkYonf ESpfqef;udk BuKdqdkonfhtcrf;tem; usif;yMuonf/
MopaMw;vsm;EdkifiHaeY ZEé0g&Dv 26 &ufaeY
uREfkyfwdkYonf MopaMw;vsm;EdkifiHom;jzpf&jcif;\t"dyÜm,fudk *kPf,lusif;y
MuNyD; 1788 ckESpfwGif qpf'eD yifv,fauGUodkY yxrqHk;aom &GufoabFm
tkyfpk a&muf&Sdtajccsjcif;udk trSwfw&jyKvkyfonf/
tJef;Zufuf aeY {NyDv 25 &ufaeY
MopaMw;vsm;ESifh e,l;ZDvefwyfrawmf(ANZAC) yxrurÇmppfumvü
*vpfyvD urf;ajcwufa&mufjcif;udk trSwfw& *kPfjyKMuonf/
MopaMw;vsm;EdkifiHom;rsm;xJrS ppfyGJrsm;wGif yg0iftrIxrf;cJholrsm;ESifh
toufpGefYoGm;cJhMuolrsm;udkvnf; av;pm;pGm *kPfjyKonf/
c&pfprwfaeY 'DZifbmv 25 &ufaeY
c&pf,efbmom0ifrsm; trSwfw&usif;yonfh a,½Ic&pfawmf arG;zGm;
oefYpifaomaeYudk tajccHaom vufaqmifypönf;ay;onfhaeY jzpfonf/
abmufqifa'; 'DZifbmv 26 &ufaeY
c&pfprwfyGJawmfESifh wpfqufwnf;jzpfonf/
ajymif;vJrI&Sdaom aeY&ufrsm;
tvkyform;aeY odkYr[kwf &Spfem&DaeY
urÇmhyxrqHk;aom tvkyform;a&;&m atmifjrifrIjzpfonfh MopaMw;vsm;
EdkifiH tvkyform;rsm;u wpfaeYvQif &Spfem&D tvkyfvkyfcsdeftwGuf
tEdkif&jcif;udk trSwfw& atmifyGJcHonf/
tDpwm
c&pf,eft,l0g'jzpfaom a,½Ic&pfawmf toufpGefYawmfrljcif;ESifh jyefvnf&S
ifoefxajrmufjcif;wdkYudk trSwfw& usif;yonf/
bk&ifr arG;aeY
MopaMw;vsm;EdkifiH\t"dywd 'kwd,ajrmuft,fvdZbufbk&ifr arG;aeYudk
trSwfw&usif;yonf/ taemufydkif;MopaMw;vsm;jynfe,frSvGJvQif
jynfe,fESifha'otm;vHk;ü ZGefv 'kwd,ywf wevFmaeYwGif trSwfw&
usif;yMuonf/
tjcm;aom trsm;jynfol ½Hk;ydwf&ufrsm;
tjcm;aom trsm;jynfol ½Hk;ydwf&ufrsm;udk jynfe,frsm;? a'orsm;ESifh
NrKdUawmfrsm;tvdkuf jyKvkyfonf/ Oyrm? MopaMw;vsm;EdkifiHNrKdUawmfa'ou
u,fefb&maeY? awmifydkif;MopaMw;vsm;jynfe,fu apwemh0efxrf;rsm; aeY?
taemufydkif;MopaMw;vsm;jynfe,fu tajccHtkwfjrpfcsaeY [k usif;y Muonf/
tydkif; 4 - ,aeYacwf MopaMw;vsm;EdkifiHawmf 51
MopaMw;vsm;EdkifiHom;rsm; MopaMw;vsm;EdkifiHwGif vlOD;a& 22 oef;cefY&SdNyD; urÇmay:ü vlrsKd;pkuGJjym;rI
trsm;qHk; EdkifiHwpfckvnf;jzpfonf/ MopaMw;vsm; a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;u
vlOD;a&pkpkaygif;\ 2.5 &mcdkifEIef;&Sdonf/ MopaMw;vsm;EdkifiHwGif tNrJwef;
aexdkifolrsm;\av;yHkwyHkrSm EdkifiHjcm;wGif arG;zGm;cJhMuNyD; EdkifiHaygif; 200
ausmfrS vma&muftajccsolrsm;jzpfMuonf/ vlOD;a&wGif uGJjym;jcm;em;rI
trsKd;rsKd;aMumifh MopaMw;vsm;EdkifiHwGif bmompum;? ,HkMunfrI? ½dk;&m"avh
ESifh tpOftvmrsm;\ uGJjym;jcm;em;rI <u,faygonf/
MopaMw;vsm;EdkifiHu *&dwfNAdwdefEdkifiHESifh xHk;pHt&&SdcJhaom qufpyfrIrsm;rSm
tcsdefumva&GUavsmvmonfhtavsmuf arS;rSdefavsmhyg;cJhaomfvnf;
MopaMw;vsm;EdkifiH ½Hk;ESifhXme ,Eå&m;rsm;wGifrl *&dwfNAdwdefEdkifiH\ MoZm
vTrf;rdk;rI qufvuf&SifoefqJjzpfonf/ uREfkyfwdkY\ 0daootawmfrsm;rsm;ü?
txl;ojzifh uREfkyfwdkYEdkifiH\ EdkifiHawmfoHk;bmompum;tjzpf qufvuf
&Sifoefaeonf/ rdrdwdkY\tdrfrsm;ESifh vlrsKd;pk tzGJUtpnf;rsm;wGif
(a&S;OD; wdkif;&if;om;bmompum; trsKd;rsKd;tygt0if) bmompum;
trsKd;aygif; 200 ausmf ajymqdkaeMuaomfvnf; t*Fvdyfbmompum;onf
uREfkyfwdkY EdkifiH\ 0daoo\ ta&;BuD;aomtpdwftydkif;wpf&yfjzpfonf/
MopaMw;vsm;EdkifiH\ pD;yGm;a&;MopaMw;vsm;EdkifiHwGif wnfNidrfNyD; NyKdifqdkifrItm;aumif;aom pD;yGm;a&;rl0g'
&Sdonf/ uREfkyfwdkYu uREfkyfwdkY\ pdwftm;wuf<uNyD; uRrf;usifrI&Sdaom
vkyfom;xkudk wefzdk;xm;onf/ MopaMw;vsm;EdkifiHom;rsm; &&SdcHpm;aeMu
aom vlaerItqifhrSm urÇmay:wGif tjrifhrm;qHk;teuf wpfcktygt0if
jzpfonf/
Dick Smith (1944 ckESpfwGif arG;zGm;onf)
'pfcf prpfof (Dick Smith) onf
MopaMw;vsm;EdkifiH\
xdyfwef;pD;yGm;a&;vkyfief;&Sif?
pGefYpm;olESifh vlom;rsKd;EG,fudk
cspfcifwwfoljzpfonf/
'pfcf prpfof onf tDvufx&Gefepf
pD;yGm;a&;vkyfief;jzifh pwifNyD;
atmifjrifcJhonf/ rdrd\ Opöm"eudk
oHk;um MopaMw;vsm;EdkifiH wdk;wufrI
udk vkyfaqmifcJhonf/ olonf
MopaMw;vsm; ukefypönf;rsm;udkom
oHk;pGJaom tpm;taomufvkyfief;udk
pwifcJhí a':vmoef;aygif;rsm;pGm
&if;ESD;jr§KyfESHNyD; vkyfief;rsm;pGmudk MopaMw;vsm;EdkifiHom;rsm;u qufvuf
ydkifqdkifaeMua&;twGuf BudK;yrf;cJhonf/
olonf 1986 ckESpfwGif xl;cRef MopaMw;vsm;EdkifiHom;bGJU tyfESif;cH&NyD;
enf;ynmydkif;qdkif&mwGif wdk;wufatmifjrifrIESifh obm0ywf0ef;usif
xdef;odrf;rItwGufvnf; qkcsD;jr§ifhcH&onf/ olonf MopaMw;vsm;EdkifiH
tay:rSESifh wufpar;eD;,m; yifv,ftay:rS rdk;ysHylazmif;jzifh yxrqHk;
jzwfoef;cJholvnf;jzpfonf/ ol\pGefYpm;vdkpdwf&Sdjcif;? pD;yGm;a&;vkyfief;wGif
atmifjrifjcif;ESifh MopaMw;vsm;EdkifiHtay: trsm;ESifhrwl vdIufvSJpGm cspfjrwf
Edk;onfhpdwf"gwfwdkYaMumifh emrnfBuD;onf/
pD;yGm;a&; aps;uGuf
MopaMw;vsm;EdkifiH\ wnfNidrfNyD; acwfrDaom aiGaMu;qdkif&mvkyfief;rsm;ESifh
wif;Muyfaom 0ifaiGcGefqdkif&mESifh a&mif;0,frIqdkif&m pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;u
pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;udk cdkifrmrI&Sdaponf/ urÇmvSnfhc&D;oGm;vm vkyfief;?
ynma&;ESifh aiGaMu;qdkif&m0efaqmifrIrsm;yg0ifMuaom 0efaqmifrIqdkif&m
pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;u MopaMw;vsm;EdkifiH trsKd;om; pkpkaygif; ukefxkwfvkyfrI
(Gross Domestic Product) pkpkaygif;\ 70 &mcdkifEIef; eD;yg;&Sdonf/
MopaMw;vsm;EdkifiH\ pD;yGm;a&;wnfNidrfrIu &if;ESD;jr§KyfESHrIrsm;twGuf
qGJaqmifrI&Sdaom ae&mwpfck jzpfaponf/ MopaMw;vsm;EdkifiH\ pawmh
aps;uGufonfvnf; *syefEdkifiH\aemufwGif tm&Sypdzdwf a'o\ 'kwd,
tBuD;qHk; aps;uGufjzpfonf/
ukefoG,fa&;
MopaMw;vsm;EdkifiH\ tBuD;qHk;ukefoG,fbufEdkifiHrsm;rSm *syef? w½kwf?
tar&duef? awmifudk;&D;,m;? e,l;ZDvefESifh NAdwdefEdkifiHwdkYjzpfMuonf/
uREfkyfwdkY\ t"duydkYukefrSm *sKH? odk;arT;? oHowåK½dkif;? obm0 owåKrsm;ESifh
a&Tjzpfonf/ xdkYtjyifuREfkyfwdkYwGif obm0"gwfaiGU&nfESifh ausmufrD;aoG;
uJhodkY pGrf;tifqdkif&m ydkYukefrsm;vnf;&Sdonf/ uREfkyfwdkU\pD;yGm;a&;rSm wHcg;zGifh
pD;yGm;a&;pepfjzpfNyD; ukefoG,frIonf uREfkyfwdkY pD;yGm;a&; BuD;yGm;csrf;omrI\
t"dutpdwftydkif; tjrJyifjzpfchJonf/ MopaMw;vsm;EdkifiH ydkYukefrsm;onf
rMumao;rDu pkpkaygif;a':vm oef; 200 txuf rsm;pGmausmfvGefaeNyDjzpf
onf/
owåKwGif;vkyfief;
MopaMw;vsm;EdkifiHonf ausmufrD;aoG;? aMu;eD? obm0"gwfaiGU&nfESifh
owåKa&m oJajrrsm;uJhodkY o,HZmwrsm;<u,f0onf/ ¤if;wdkYudk txl;ojzifh
tm&Sa'o\ zGHUNzKd;qJEdkifiHrsm;rS rsm;pGmvdktyfrI &Sdonf/
MopaMw;vsm;EdkifiH\ tBuD;rm;qHk;ydkYukeftydkif;rSm "gwfowåKrsm;ESifh avmifpmqDrsm;jzpfMuonf
MopaMw;vsm; EdkifiHom;? uREfkyfwdkY\ bHkaESmifBudK; 52
urÇmhEdkifiHom;wpfOD;taeESifh
MopaMw;vsm;EdkifiHMopaMw;vsm;EdkifiHonf tjynfjynfqdkif&mwGif urÇmhEdkifiHaumif;wpfcktjzpf
*kPf,l0ifh<um;pGm &yfwnfonf/ urÇmwpf0ef;&Sd uREfkyfwdkYatmuf EGrf;yg;Muol
rsm;udk ulnDjcif;jzifh oufaoxlonf/
MopaMw;vsm;EdkifiH\ tjynfjynfqdkif&maiGaMu;yHhydk;rI
rsm;ESifh axmufxm;pmemrIqdkif&m BuKd;yrf;rIrsm;
MopaMw;vsm;EdkifiHtpdk;&\ tjynfjynfqdkif&maiGaMu;yHhydk;rI tpDtpOfrsm;u
zGJUNzKd;qJEdkifiHrsm;udk qif;&JrGJawrIavQmhcsNyD; pOfquf xdef;odrf;EdkifpGrf;&Sdaom
wdk;wufzGHUNzKd;rI&&Sdatmif yHhydk;onf/ uREfkyfwdkY\a'oESifh urÇmwpf0ef;&Sd
jynfolrsm;ESifh tpdk;&rsm;udk yHhydk;jcif;tm;jzifh uREfkyfwdkYuulnDonf/
EdkifiHtwGif;ESifh EdkifiH&yfjcm;wGif obm0ab;tEå&m,fMuHKMu&aomtcg
MopaMw;vsm;EdkifiHom;rsm;u &ufa&mpGm ulnDay;urf;EdkifpGrf;udk jyoMuonf/
pOfqufrjywf ab;'ku©cHpm;aeMu&aom EdkifiHrsm;udkvnf; yHkrSef vI'gef;onf/
ulnDyHydk;a&;tpDtpOfudk uREfkyfwdkYuoEédXmefcsNyD; aqmif&Gufaejcif;tm;jzifh
MopaMw;vsm;EdkifiHom;rsm;\p½dkufudk a&mifjyef[yfjyonf/
Dr Catherine Hamlin AC
(1924 ckESpfwGif arG;zGm;onf)
a'gufwm uufo&if;[,frfvif
(Dr Catherine Hamlin) onf
rD;,yfyg&*lwpfOD;jzpfNyD;
tDoD,dk;yD;,m;EdkifiHrS trsKd;orD;i,f
rsm;pGmwdkYudk wpfoufwm 'ku©qif;&J
MuHKMu&jcif;rS uif;a0;apchJonfh
twGuf emrnfausmfMum;onf/
1959 ckESpfrSpNyD; uufo&if;
[,frfvifonf tDoD,dk;yD;,m; EdkifiH
tuf'pfpftbmbm NrKdUwGif
]atmhbfpwwufx&pf zpfpfwsLvm}
ac: rD;zGm;pOfjzpfwwfaom
ESpfzufyGifha&m*gjzpfolrsm;udk ukoay;cJhonf/ þjyóemudk MuHKawGUMuonfh
trsKd;orD;rsm;onf rdrdwdkY\cE¨mudk,f\ yHkrSef vIyf&Sm;rIrsm;udk rxdef;csKyfEdkif
Muawmhojzifh vlrItzGJUtpnf;\ 0dkif;y,fjcif;udk cHMu&onf/
uufo&if; ESifh olr\cifyGef;onf tuf'pfpftbmbm zpfpfusLvmaq;&Hk
udkwnfaxmifcJhMuonf/ olwdkY\ BuKd;yrf;rIrsm;u axmifaygif;rsm;pGmaom
trsKd;orD;rsm;udk rdrdwdkY\tdrfodkYjyefMuum &Gmrsm;wGif yHkrSeftwdkif; vHk;0yuwd
usef;rmaomb0jzifh aexdkifEdkifapchJonf/
1955 ckESpfwGif a'gufwm uufo&if;[,frfvif tm; MopaMw;vsm;EdkifiHrS
tjrifhqHk;csD;jr§ifhonfh MopaMw;vsm;EdkifiHawmf\ ol&Jaumif;bGJU
(Companion of the Order of Australia) udk csD;jr§ifhonf/ olronf
tDoD,dk;yD;,m;EdkifiH trsKd;orD;rsm;twGuf qufvufBuKd;yrf;qJ jzpfonf/
2004 ckESpftif'dkeD;&SmEdkifiH tdE´d,ork'´&mtwGif; qlemrDab;'ku© cHpm;Mu&pOf
MopaMw;vsm;EdkifiH\ u,fq,fa&;vkyfief;rsm;
tjynfjynfqdkif&maqG;aEG;yGJrsm;? tpnf;ta0;rsm;wGif
MopaMw;vsm; EdkifiH\ wuf<upGmyg0ifvIyf&Sm;rI
1945 ckESpfü ukvor*¾wGif pwiftzGJU0ifonfhtcsdefrSpNyD; MopaMw;vsm;
EdkifiHonf wuf<uaom tzGJU0ifEdkifiHwpfckjzpfaeonf/ 1951 ckESpf ukvor*¾
'ku©onfrsm;qdkif&mnDvmcHt& MopaMw;vsm;EdkifiHonf 1951 ckESpf
ukvor*¾ 'ku©onfrsm;qdkif&m y#dOmOf pmwrf;ygtwdkif; 'ku©onfrsm;[k
owfrSwfjcif;cH&olrsm;udk umuG,fapmifha&SmufrIay;onf/ uREfkyfwdkYonf
ukvor*¾ Nidrf;csrf;a&;wyfzGJUrsm;\ BuKd;yrf;rIrsm;wGif¤if;? zGHUNzKd;qJEdkifiHrsm;udk
pmemaxmufxm;rIt&ESifh ta&;ay:tajctaet& ulnD&mwGif¤if;?
yg0ifvIyf&Sm;NyD; ukvor*¾ ynma&;? odyÜHESifh ,Ofaus;rI a&;&mtzGJUwGif
wuf<upGmyg0ifvIyf&Sm;aeonf/
1971 ckESpfwGif MopaMw;vsm;EdkifiHonf pD;yGm;a&;yl;aygif;aqmif&GufrIESifh
zGHUNzKd;wdk;wufa&;qdkif&m tzGJUtpnf; (OECD) \ wif;jynfhtzGJU0if jzpfvmcJh
onf/ OECD u ¤if;\tzGJU0ifEdkifiHaygif; 30 ESifh tjcm;aom zGHUNzKd;qJEdkifiHrsm;
wGif pD;yGm;a&;? vlrIa&;ESifh tvkyftudkif&SmazGa&;wdkYwGif wdk;wufrI&Sd&ef
&nf&G,fonf/ wpfcsdefwnf;rSmyif OECD u urÇmhukefoG,fa&;udk wdk;csJUvdk
onf/
MopaMw;vsm;EdkifiHtaejzifh tm&S-ypdzdwfa'owGif teD;uyf yl;aygif;
aqmif&Gufa&;udk cdkifrmpGm tm;ay;onf/ MopaMw;vsm;EdkifiHonf
tm&S-ypdzdwfa'o pD;yGm;a&;t&yl;aygif;aqmif&GufrI (APEC)? ta&SUtm&S
xdyfoD;tzGJU(EAS)? tmqD,Ha'otzGJUtpnf;(ARF)? ESifh ypdzdwfuRef; a'o
tzGJUtpnf;(PIF) wdkYwGif wuf<upGmyg0ifaom tzGJU0ifEdkifiHjzpf onf/
,aeYMopaMw;vsm;EdkifiHonf BuD;rm;us,fjyefYNyD; wdk;wufum tm;upm;?
tEkynmESifh odyÜHynmwdkYwGif &&SdaomatmifjrifrIrsm;twGuf *kPf,lonf/
uREfkyfwdkYonf uREfkyfwdkYEdkifiHom;rsm;\ vlaerItqifhtwef;twGuf *kPf,l
wefzdk;xm;ygonf? odkYaomf ydkNyD;wdk;wufrIudk tNrJwap arQmfrSef;ygonf/
tjynfjynfqdkif&maiGaMu;axmufyHhrIESifh zGHUNzKd;wdk;wufrItultnDjzifh
MopaMw;vsm;EdkifiHonf w&m;rQwpGm,SOfNyKdifa&;pepfudk tm;upm;avmu
wGifomru urÇmhvlrItzGJUtpnf;twGif;udkyg o,faqmifay;cJhygonf/
tydkif; 4 - ,aeYacwf MopaMw;vsm;EdkifiHawmf 53
MopaMw;vsm;EdkifiHawmf\ Edkb,fqk&Sifrsm;
MopaMw;vsm;EdkifiHonf odyÜHenf;ynmESifhaq;ynmqdkif&m okawoe vkyfief;rsm;twGuf emrnf&onf/ þynm&yfqdkif&me,fy,frsm;wGif MopaMw;vsm;EdkifiHom;
10 OD; Edkb,fqk csD;jr§ifhcH&onf/
ygarmu© 0DvD,Hb&uf*f (Professor William Bragg) (1862 - 1942) ESifh avm&ifhpfb&uf* (Lawrence Bragg) (1890 - 1971)
½lyaA'ynm&Sifrsm;/
0DvD,Hb&uf*f (zcif)ESifh avm&ifhpfb&uf*f (om;) wdkYonf ]olwdkY\ yHkaqmifcJzGJUpnf;yHkudk tdwfpa&; "mwfa&mifjcnfrsm;oHk;um cGJjcrf;pdwfjzm avhvmjcif;udk
BuKd;yrf;aqmif&GufcJhMuojzifh} 1915 ckESpfwGif ½lyaA' ynm&yfqdkif&m Edkb,fqkudk yl;wGJqGwfcl;Muonf/
qm a[mif;0gh'f zavmf&D (Sir Howard Walter Florey) (1898 – 1968) a&m*gaA'ynm&Sif/
a[mif;0gh'f zavmf&D onf awmifMopaMw;vsm;jynfe,f tJh'vdwf'fNrKdUwGif arG;zGm;cJhNyD; ]y,feDqvifudk¤if;? ul;pufa&m*gtrsKd;rsKd;tay: y,feDqvif\
ukoEdkifpGrf;udk¤if; pwifawGU&SdcJhojzifh} 1945 ckESpfwGif ZD0ur®aA' odkYr[kwf aq;ynm&yfqdkif&m Edkb,fqkudk yl;wGJ csD;jr§ifhcH&onf/
qm z&ifhcf rufcfzm;vdef; bm;euf (Sir Frank Macfarlane Burnet) (1899 – 1985) aq;ynmqdkif&m odyÜHynm&SifESifh ZD0aA'
ynm&Sif/
Apfufwdk;&D;,m;jynfe,fwGifarG;zGm;chJNyD; z&ifhcf bm;eufonf ]arG;&myg r[kwfaom? cE¨mudk,f\ckcHpGrf;tm;qdkif&mwkefYjyefrIudk pwifawGU&SdcJhojzifh} 1960 jynfhESpfwGif
ZD0ur®aA' odkYr[kwf aq;ynm&yfqdkif&m Edkb,fqkudk yl;wGJ csD;jr§ifhcH&onf/
qm *Ref u,f½l; tufuvpfpf (Sir John Carew Eccles) (1903 - 1997) ouf&Sdowå0grsm;? tpdwftydkif;rsm;\ vkyfief;
aqmif&GufrIqdkif&m ynm&Sif/ *Ref tufuvpfpfudk rJvfbGef;NrKdUwGifarG;zGm;cJhNyD; ]tm½HkaMum uvmyfpnf; tajr§;yg;\tzsm;ydkif;ESifh tv,fydkif;rsm;ü jzpfay:aom <uwufrIESifh wm;qD;ydwfqdkYrIwGif
tdkif,Gef;vIyf&Sm;rIrsm;\ ywfoufyHkudk pwifawGU&SdcJh ojzifh} 1963 ckESpfwGif ZD0ur®aA' odkYr[kwf aq;ynm&yfqdkif&m Edkb,fqkudk yl;wGJ csD;jr§ifhcH&onf/
ygarmu© *Ref 0g;uyfyf aumefazghof (Professor John Warcup Cornforth) (1917 – 2007) "gwkaA'ynm&Sif/ *Ref aumefazghofudk qpf'eDNrKdUwGifarG;zGm;um 1975 ckESpfwGif ]tifZdkif;rf taxmuftuljyK "mwfwkefYjyefajymif;vJrIrsm;qdkif&m "mwkaA'ynm&yfudk
BuKd;yrf;avhvmcJhojzifh} "mwkaA'bmom&yfqdkif&m Edkb,fqkudk yl;wGJ csD;jr§ifhcH&onf/
ygarmu© yDwm 'dk[mwD (Professor Peter Doherty) (1940 jynfhESpfwGif arG;zGm;onf) cE¨mudk,f\ ckcHtm;qdkif&mynm&Sif/
yDwm 'dk[mwDudk uGif;pvefjynfe,fwGifarG;zGm;NyD; ]cE¨mudk,f\ uvmyfpnf;rSwqifh jzpfay:aom wm;qD;ckcHtm;\ xl;jcm;rIudk pwifawGU&SdcJhojzifh} 1963 ckESpfwGif
ZD0ur®aA' odkYr[kwf aq;ynm&yfqdkif&m Edkb,fqkudk yl;wGJ csD;jr§ifhcH&onf/
ygarmu© b,f&D rm&S,fvf (Professor Barry Marshall) (1951 ckESpfwGif arG;zGm;onf) tpmtdrfESifh tlvrf;aMumif;a&m*grsm;qdkif&my
nm&SifESifh a'gufwm a&mfbif 0g&,feff (Doctor Robin Warren) (1937 ckESpfwGif arG;zGm;onf) a&m*gaA'ynm&Sif/ b,f&D rm&S,fvfESifh a&mfbif 0g&,feff wdkYonf ][,fvDudk bufcfwm ydkifavm&D a&m*gydk;udk¤if;? tpmtdrfa&mifjcif;? tpmtdrfESifhtlodrf a&m*gjzpfjcif;tay:
xdka&m*gydk;\tusKd;oufa&mufrIudk¤if; pwifawGU&Sdojzifh} ZD0ur®aA' odkYr[kwf aq;ynm&yfqdkif&m Edkb,fqkudk 2005 ckESpfwGif yl;wGJ csD;jr§ifhcH&onf/
ygarmu© t,fvdZbufof [,fvefef bvufufbef;ef? (Professor Elizabeth Helen Blackburn) (1948 ckESpfwGif arG;zGm;onf)
ZD0aA' ynm&Sif/ t,fvdZbufof bvufufbef;ef onf [dk;bwfwf wGif arG;zGm;chJNyD;? ]wDavmfrD&,fpf ESifh wDavmfrDa&;pf tifZdkif;wdkYu c½dkrdkqkef;rsm;tm; rnfodkYumuG,fay;onfudk
pwifawGU&SdcJhojzifh} 2009 ckESpfwGif ZD0ur®aA' odkYr[kwf aq;ynm&yfqdkif&m Edkb,fqkudk yl;wGJ csD;jr§ifhcH&onf/
MopaMw;vsm;EdkifiHwGif pmayqdkif&m Edkb,fqk&SifwpfOD;vnf;&Sdonf/
yufx&pf 0dIufxf (Patrick White) (1912 – 1990) pma&;q&mESifh ZmwfñTef;a&;q&m/
vef'effNrKdUü MopaMw;vsm;rdbrsm;rS arG;zGm;cJhNyD; yufx&pfcf 0dIufxfonf ]pmayavmuwGif u@BuD;wpfckpwifjzpfapcJhaom BuD;us,fcrf;em;NyD;? pdwfvIyf&Sm;rIrsm;
ESifhywfoufonfh aemufaMumif; jyefajymjyonfhenf;jzifh pwifa&;om;cJhojzifh} 1973 ckESpfwGif pmayqdkif&m Edkb,fqkudk csD;jr§ifhcH&onf/
MopaMw;vsm; EdkifiHom;? uREfkyfwdkY\ bHkaESmifBudK; 54
tydkif; 5uREfkyfwdkY\ MopaMw;vsm;EdkifiH jzpfwnfyHk
MopaMw;vsm;EdkifiH&Sd a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;\ ,Ofaus;rIrsm;onf urÇmay:wGif
qufvufNyD;wnf&Sdaeao;aom a&S;tusqHk; ,Ofaus;rIrsm; jzpfMuonf/
tydkif; 5 - uREfkyfwdkYMopaMw;vsm;EdkifiHawmf\ ordkif; tjzpftysuf 55
uREfkyfwdkY\ MopaMw;vsm;EdkifiH jzpfwnfyHk,ckaz:jyrnfh MopaMw;vsm;EdkifiHordkif;onf jynfhpHkrIr&Sdaomfvnf;?
uREfkyfwdkYEdkifiHESifh ,Ofaus;rIwdkYonf rnfodkYrnfyHk ay:aygufvmcJhonfrsm;udk
oifhtm; tMurf;zsOf; odaprnfjzpfonf/ a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;u þajrudk
vGefcJhaomESpfaygif; axmifaygif;rsm;pGmuwnf;uyif aexdkifapmifha&SmufcJhMu
onf/ 1788 ckESpfwGif yxrqHk;aom &GufoabFmtkyfpk a&mufvmjcif;tm;jzifhf
olwdkY\b0 xm0&ajymif;vJoGm;rnfjzpfonf/ vGefchJaom ESpfaygif; 200ausmf
umvwpfavQmufwGif ,Ofaus;rIaygif;pHkt,l0g'ESifh jyefvnfaygif;pnf;a&;
t,l0g'qdkif&myef;wdkifodkY csDwufMu&mü MopaMw;vsm; EdkifiHawmftaeESifh
wef;wlnDrQ&Sda&;ESifh vlUtcGifhta&;rsm;qdkif&m oifcef;pmrsm;pGm&&SdcJhonf/
þodkY jyKjyifajymif;vJrIrsm;t& oif,aeYyg0ifrnfjzpfaom MopaMw;vsm;EdkifiH
vlrItzGJUtpnf;onf vlwdkif;vlwdkif; yg0ifywfoufrI&SdNyD; wefzdk;xm;av;pm;
jcif;cH&aom vlrItzGJUtpnf;jzpfonf/
a&S;OD;wdkif;&if;om;
MopaMw;vsm;vlrsKd;rsm; MopaMw;vsm;EdkifiH&Sd a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;\ ½dk;&m,Ofaus;rIrsm;onf
urÇmay:wGif qufvufNyD; wnf&Sdaeao;aom a&S;tusqHk;,Ofaus;rIrsm;
jzpfMuonf/ MopaMw;vsm;EdkifiH\ a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;u vGefcJhaom
ESpfaygif; 40000 rS 60000 twGif;uyif þae&mwGifaexdkifvmcJhMuonf/
tufabmf&pf*sifevfESifh awm&ufpfpx&dwfuRef;om;rsm;\ ,Ofaus;rIrsm;onf
wpfckESifhwpfck rwlnDMuay/ rdrdwdkY\ oD;oefY bmompum;ESifh ½dk;&m,Ofaus;rI
rsm; oD;jcm;pD&SdMuonf/
ordkif;aMumif;t&ajym&vQif tufabmf&pf*sifevfvlrsKd;rsm;onf yifr
MopaMw;vsm;EdkifiHukef;ajrESifh wufpar;eD;,m;rSjzpfMuNyD; awm&ufpf px&dwf
uRef;om;rsm;rSm uGif;pvef\xdyfzsm;ESifh ygyltm e,l;*DeDwdkYtMum;&Sd uRef;rsm;
rS jzpfMuonf/ awm&ufpfpx&dwfuRef;om;rsm;onf ygyltm e,l;*DeDESifh
tjcm;ypdzdwfuRef;rsm;rSvlrsm;ESifh ½dk;&m,Ofaus;rIt& qifwlaomtcsuf
rsm;pGm&Sdonf/
bmompum;rsm;
NAdwdoQwdYktajcrcsrD tufabmf&pf*sifevfESifh awm&ufpfpx&dwfuRef;om;
rsm;u bmompum; trsKd;aygif; 700 ausmfajymqdkcJhMuonf/ trsKd;aygif;
145 cefYrSm ,aeYwdkiftoHk;jyKqJjzpfonf/ pmaytaeESifh a&;om;jcif;r&Sdyg/
EIwfjzifhajymum vufqifhurf;cJhMuaom a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;\ ½dk;&m
,Ofaus;rIrsm;onf þajrESifh vlrsm;taMumif;wdkYudk qifhjyefxm;ojzifh
tvGefyif ta&;BuD;ygonf/ Oyrm? Apfufwdk;&D;,m;&Sd ydkYwf zdvpf yifv,fauGU
(Port Phillip Bay) a&vTrf;rdk;onfhtaMumif;ajymjycsufrsm;rSm vGefcJhaom
ESpfaygif; 10000 u jzpfysufcJhonfh trSefwu,ftjzpftysufudk
&nfñTef;xm;ygonf/
pdwful;,Ofjcif;ESifh a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;\ tEkynmvuf&mrsm;
uREfkyfwdkYu t*Fvdyfvdk ]pdwful;,Ofjcif;} [kac:qdkjcif;udk a&S;OD;wdkif;&if;om;
vlrsKd; trsKd;rsKd;wdkYu rdrdwdkYrsKd;EG,ftvdkuf oD;oefYtrnfrsm; &SdMuonf/
pdwful;,Ofjcif; odkYr[kwf pdwful;,OfcsdefqdkonfrSm a&S;OD; wdkif;&if;om;wdkY\
b0udk vrf;ñTefay;aeaomA[kokw? ,HkMunfrIESifh tavhtusifh pepfjzpf
onf/ þpepfu a&S;OD;wdkif;&if;om;wdkYudk rnfodkY aexdkif&rnf? rnfodkYrnfyHk
usifhMuH&rnfwdkYudk ñTefjyonf/ þpnf;urf;rsm;udk rvdkufemolrsm;rSm
tjypfay;jcif;cH&onf/
pdwful;,Ofjcif;qdkif&myHkjyifrsm;udk rdbrsm;ESifhvlBuD;olrwdkYu uav;rsm;udk
ajymjyMuonf/ þyHkjyifrsm;u uav;rsm;tm; olwdkY\ ukef;ajrjzpfay:vmyHk
ESifh ¤if;ajray:ü vlrsm;aexdkifMu&ef taMumif;jycsuf rnfodkYay:aygufvmyHk
wdkYtjyif rnfuJhodkYusifhMuHaexdkif&rnf? tb,faMumifh þodkYusifhMuHaexdkif&
onfwdkYudk oifMum;ay;onf/ þyHkjyifrsm;u uav;rsm;udk vufawGUusNyD;
wefzdk;&Sdaom oifcef;pmrsm;? Oyrm tpm;tpm rnfonfh ae&mwGif&SmEdkifonf
ponfudk oifay;onf/
a&S;OD;wdkif;&if;om;wdkY\ *Dw? oDcsif;ESifh ½dk;&mtuwdkYuvnf; pdwful;,Ofjcif;
ESifh aeYpOfb0taMumif;rsm;udk o½kyfaz:jyonf/ a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;
oDcsif;qdkjcif;? ujcif;jyKvQif rdrdwdkY\ bdk;ab;rsm;ESifh euf½dIif;pGmaom
qufoG,frIudk cHpm;Mu&onf/
a&S;OD;wdkif;&if;om;wdkY\ tEkynm rl&if;o@mefrSm ausmufxGif;vuf&mrsm;
odkYr[kwf yef;csDrsm;ESifh ajray:qGJaom yHkpHrsm;jzpfMuonf/ ¤if;wdkYteuf
tcsKdUrSm oufwrf;ESpfaygif; 30000 &SdcJhNyDjzpfonf/ MopaMw;vsm;EdkifiH
tv,fydkif;rS vlwdkYrSm pdwful;,Ofjcif;qdkif&majr odkYr[kwf yHkjyifrsm;udk
o½kyfaz:onfh tpuftausmufrsm;ESifh puf0dkif;rsm;ESifh yef;csDyHkaz:onf/
MopaMw;vsm;EdkifiH ajrmufydkif;rSvlwdkYrSmrl vl½kyfrsm;? wd&pämef½kyfrsm;ESifh
0dnmOfavmuqdkif&myHkrsm;udk a&;qGJMuonf/
pdwful;,Ofjcif;[lonf a&S;OD;wdkif;&if;om;wdkYtwGuf ,aeYwdkif qufvuf
ta&;ygqJjzpfonf/
umu'l;(Kakadu) tufabmf&pf*sifevff tEkynmvuf&mrsm;
MopaMw;vsm; EdkifiHom;? uREfkyfwdkY\ bHkaESmifBudK; 56
MopaMw;vsm;wdkufwGif yxrqHk;ajccsaom
Oa&mywdkufom;rsm;
Oa&mywdkufom;wdkY\ a&S;OD;ydkif; e,fajropf &SmazGavhvma&;c&D;rsm;
17 &mpkESpfwGif ay:wl*DESifh 'wfcsfvlrsKd; e,fajropf&SmazGavhvmolrsm;u
olwdkYtac:t& ]w,f&mvpfpf MopMwm;vpfpf tifefaumf*eD;wm} [k ac:wGif
aom awmifydkif;t&yfa'o&Sd vlrsm;rodMuao;aome,fajr\ tpdwftydkif;
tcsKdUudk &SmazGawGU&SdMuonf/ 1606 ckESpfwGif 'wfcsfvlrsKd; 0Dv,frf ,efZl;ef
(Willem Janszoon) onf MopaMw;vsm;EdkifiHajrmufzsm;&Sd udwfyf a&mhcf til
(Cape York Peninsula) taemufbufjcrf;udk wdkif;wmum ajryHkqGJcJhonf/
xdktcsdef0ef;usifrSmyif ay:wl*,fvf EdkifiHrS vl0D A,fpf a'awm&,fpf (Luis
Vaez de Torres) onf MopaMw;vsm;wdkufajrmufzsm;&Sd a&vufMum;rS
&GufvTifhoGm;cJhonf/
1600 jynfhESpfrsm;aESmif;ydkif;wGif 'wfcsfoabFmom;rsm;onf MopaMw;vsm;
wdkuftaemufydkif;urf;ajcudk awGU&SdavhvmMuonf/ þajrae&mudk 'wfcsf
vlrsdK;wdkYu ]e,l;a[mfvef} (New Holland) [k trnfay;cJhMuonf/
1642 ckESpfwGif atb,fvf wwfpref (Abel Tasman) onf e,fajropf
wpfck\ urf;ajcudk &SmazGawGU&SdNyD; ]zef 'D;rJef; vJef;'f} (Van Diemen’s Land)
(,ck wufpar;eD;,m;) [k trnfay;cJh onf/ olonf MopaMw;vsm;EdkifiH\
urf;ajc rdkifaygif; axmifaygif;rsm;pGmudkvnf; wdkif;wmcJhonf/ ol\
rjynfhpHkaomajryHkt& olUtaeESifh þae&monf ajrmufbuf&Sd ygyltm
e,l;*DeDESifh qufaeonf[k ,lqcJhaMumif; ay:vGifonf/
0DvD,rf ',frfyg (William Dampier)onf MopaMw;vsm;ajray: ajccsonfh
yxrqHk;aom t*FvdyfvlrsKd;jzpfonf/ 1684 ckESpfwGif taemufajrmufbuf
urf;ajcwGif olajccscJhonf/ xdkajrae&monf ajcmufaoGUNyD; zHkxlojzifh
ukeful;oef; a&mif;0,fa&; odkYr[kwf tdrfajc&majcwnfaxmifa&;twGuf
toHk;0ifrnf[kolu r,lqcJhyg/
uyÜwdef *sdrf;pf uGwffcf (James Cook)MopaMw;vsm;wdkuf\ta&SUbufjcrf;rSm t*FvdyfvlrsKd; *sdrf;pfuGwfcf onf
1770 jynfhESpfwGif ol\oabFm ]t,fef'JAm;} ESifhra&mufrDtcsdeftxd
Oa&mywdkufom;rsm;u ravhvmMu&ao;yg/ uGwfcfudk NAdwdoQtpdk;&u
ypdzdwfork'´&mawmifydkif;ü trsm;rawGY&Sdao;onfhae&mrsm;odkY &SmazGa&;
c&D;xGuf&eftwGuf apvTwfvdkufjcif;jzpfonf/ olonf ta&SUbufurf;ajcudk
wdkif;wmNyD;ajryHkxkwfum ,aeYqpf'eD\ awmifbufomom wGif&Sdaom
abmfweD yifv,fatmf(Botany Bay)wGif urf;uyfcJhonf/ *sdrf;pf uGwfcf u
þae&mudk]e,l;aqmufofa0;vfpff} [k trnfay;um wwd,ajrmuf
a*smhbk&if (King George III) \ ydkifeuftjzpf aMujimcJhonf/
jypf'Pfus tusOf;om;rsm;udk ydkYaqmifjcif;
MopaMw;vsm;EdkifiHu trsm;ESifhrwl xl;jcm;onfhtcsufrSm EdkifiHwGif yxrqHk;ajccscJh
aom Oa&mywdkufom;rsm;onf jypf'PfustusOf;om;rsm;jzpfMujcif;aMumifhjzpfonf/
tar&duefjynfaxmifpku vGwfvyfa&;&oGm;aomtcg NAdwdefEdkifiHu rdrdwdkY\
jypf'PfustusOf;om;rsm;udk qufvuf rydkYEdkifawmhay/ NAdwdoQtusOf;axmifrsm;
wGif tvGefjynfhusyfvmonf/ jypf'PfustusOf;om;OD;a& vGefpGmyif rsm;vmaom
tcg NAdwdoQtpdk;&u olwdkYtwGufae&mtopfwpfae&m &Sm&awmhonf/ 1786
ckESpfwGif *&dwf NAdwdefEdkifiHu jypf'PfustusOf;om;rsm;udk udkvdkeDe,fajrtopf
e,l; aqmufofa0;vfpfodkY ydkY&ef qHk;jzwfvdkufonf/ ¤if;udk ]o,f,lydkYaqmifjcif;} [k
ac:Muonf/
yxrqHk;aom udkvdkeD
udkvdkeDe,fajrtopf e,l;aqmufofa0;vfpf\ yxrqHk;aom bk&ifcHrSm uyÜwdef
tmom zdvpfyf (Captain Arthur Phillip) jzpfonf/ olonfoabFm 11 pD;yg
yxrqHk; oabFmtkyfpkudk NAdwdefrSonf urÇm\tjcm;wpfbufjcrf;odkY tEå&m,f
uif;pGm OD;aqmifvmcJhonf/ olonf jypf'PfustusOf;om;rsm;\ pm;aomufa&;ESifh
oufomacsmifcsda&;wdkYudk txl;*½kpdkufcJhojzifh vrf;c&D;wGif taotaysmuf tvGef
enf;yg;cJhonf/
uyÜwdef zdvpfyfonf yxrqHk;oabFmtkyfpkudk qpf'eDyifv,fauGUxJodkY
1788 ckESpf ZEé0g&Dv 26 &uf aeYwGif OD;aqmifvmcJhonf/ xdktaMumif;
aMumifhyif uREkfyfwdkYonf þaeYþ&uf\ESpfywfvnfudk MopaMw;vsm;EdkifiH
aeY[k ESpfpOftrSwfw& usif;yMuonf/
atb,fvfwwfpref (Abel Tasman) \ e,l;a[mfvefajryHk? 1644 ckESpf
yxrqHk;oabFmtkyfpk NAdwdefrS&GufvTifhum 1788 ckESpfwGif qpf'eD yifv,fauGU (Sydney Cove) xJ a&mufvmaeyHk
ueOD; tpESpfrsm;
tajcpdkufjcif;\ a&S;OD;ESpfrsm;onf cufxefMurf;wrf;chJonf/ bk&ifcH zdvpfyf
udk,fwdkifESifh ol\t&m&Sdrsm;tygt0if vltm;vHk;udk &m&Sifpepf wpfrsKd;wnf;
auR;apjcif;tm;jzifh vltrsm;iwfrGwfrI r&Sdawmhyg/ ol\ ydkif;jcm;a0zefwwf
aomtodOmPfESifh cdkifrmaomoEéd|mefwdkYu tcuftcJ rsm;jym;chJonfh a&S;OD;
ESpfrsm;wGifudkvdkeDudk qufvuf&Sifoefapa&;wGif taxmuftyHh jzpfapchJonf/
a&S;OD;tajccsjcif;\ yifyef;Murf;wrf;aomtvkyfudk tusOf;om;rsm;tm;
t"r®apcdkif;jcif;jzifh aqmif&GufchJonf/ olwdkYtvkyfrBuKd;pm;MuvQif
odkYr[kwf xGufajy;MuvQif odkYr[kwf t&ufrl;MuvQif Budrf'Pfay;cHMu&onf/
tu,fí olwdkYu av;eufaomjypfrIwpfckckudk usL;vGefcJhvQif olwdkYtm;
ydkNyD;a0;vHoDacgifaom ae&modkY ydkYjcif; odkYr[kwf BuKd;rdefYay;jcif;rsm;jyKchJonf/
jypf'Pf NyD;qHk;Muolrsm;onf vGwfvyfolrsm; jzpfvmMuNyD; vlrItzGJUtpnf;
twGif;0ifum tvkyfvkyfMuonf? rdom;pkrsm; wnfaxmifMuonf/
tydkif; 5 - uREfkyfwdkYMopaMw;vsm;EdkifiHawmf\ ordkif; tjzpftysuf 57
tcGifhtvrf; topfrsm;
MopaMw;vsm;EdkifiH\ yxrqHk;aom Oa&mywdkufom;vlOD;a&wGif t*Fvdyf?
paumh? a0v ESifh tdkif;&pf&Sf vlrsKd;wdkYyg0ifMuonf/ paumh? a0vESifh tdkif;&pf&Sf
wdkYonf twdwfu t*FvdyfwdkYESifh rMumcP ppfrufjzpfyGm;cJhMuaomfvnf;
MopaMw;vsm;EdkifiHwGifrl þvlrsKd;pkav;pkonf pnf;pnf;vHk;vHk; aexdkif
vkyfudkifMuonf/
jypf'PfustusOf;om;rsm;ESifh ,cifu tusOf;om;jzpfcJhMuolrsm;onf
udkvdkeDwGif tcGifhtvrf;topfrsm; pwifawGU&SdMuonf/ ppfbuft&m&Sdrsm;u
rdrdwdkYtm;vyfcsdefudk tusOf;om;rsm;ESifh tusOf;om;jzpfcJholrsm;\ tultnD
udk&,lum ta&mif;t0,fvkyfNyD; aiG&SmMuonf/ tusOf;om;jzpfcJholrsm;onf
vnf; rMumrDrSmyif ukefonfrsm;tjzpf rdrdwdkYydkifpD;yGm;a&; vkyfief;rsm;udk
wnfaxmifvmMuonf/ tjcm;aom tusOf;om;jzpfcJholrsm;onf v,form;
rsm;? ukefonfrsm;? aps;qdkif&Sifrsm;ESifh t&ufqdkifydkif&Sifrsm; jzpfvmMuonf/
,cifutusOf;om;jzpfcJhol trsKd;orD;rsm;onfvnf; pD;yGm;a&;vkyfief;wGif
atmifjrifMuNyD;? taetxm;rsm;pGmü t*FvefEdkifiH&Sd trsKd;orD;rsm;xufyif
vGwfvyfrI ydkrdkcHpm;chJMuonf/
Caroline Chisholm (1808 – 1877)
u,f½dkvdkif; cspfZefrf (Caroline
Chisholm) onf udkvdkeDrsm;\
a&S;OD;tpydkif;wGif tdrfaxmif r&SdMu
ao;oltrsKd;orD;rsm;\ tajctaeudk
wdk;wufapcJhaom vlrIa&; qdkif&m
jyKjyifajymif;vJrItwGuf xdyfwef;
OD;aqmifchJol jzpfonf/
u,f½dkvdkif;onf MopaMw;vsm;odkY
olr\ppfAdkvfcifyGef;onf? uav;(5)
a,mufwdkYESifhtwl 1838 ckESpfwGif
a&muf&SdvmcJhonf/ olronf
qpf'eDvrf;rsm;ay:wGifaeMuaom
ajymif;a&TUtajccs trsKd;orD;rsm;udk
tultnDay;cJhonf/
olronf udkvdkeDrsm;odkY vlrsm;c&D;oGm;&mü oabFmay:wGif ydkrdkaumif;rGefpGm
aexdkifEdkifMuap&ef txl;BuKd;pm;cJhonf/ xdkYtjyiff olwpfyg;udk tm;udk;
ae&jcif;? qif;&JrGJawjcif; oHo&mwdkYudk jzwfawmuf&eftwGuf olronf
pm;p&m aep&mr&SdMuaomolrsm;tm; aiGacs;onfh tpDtpOfwpf&yfudk
pDpOfay;cJhonf/
,aeYumvwGif MopaMw;vsm;EdkifiH ausmif;tawmfrsm;rsm;udk u,f½dkvdkif;
cspfZefrf tm; *kPfjyKNyD; trnfay;Muonf/ olrudk ]ajymif;a&TUtajccsol\
rdwfaqG} [kod&SdNyD; vltrsm; b0opfpwifEdkifMu&ef rarmEdkifryef;Edkif BuKd;pm;
aqmif&GufcJhjcif;aMumifh emrnfBuD;onf/
todtjrif<u,fonfh bk&ifcH
bk&ifcH zdvpfyf uJhodkYyif bk&ifcH vmhcfvef rufaum&D (Governor Lachlan
Macquarie) onfvnf; uREfkyfwdkY\ ordkif;tpydkif;wGif ta&;BuD;aom
ae&mwGif&SdcJhygonf/ olonf e,l;aqmufofa0;vfpf udkvdkeDudk 1810 rS 1821
ckESpftxd tkyfcsKyfcJhonf/ olonf udkvdkeDudk tusOf;om;udkvdkeDuJhodkY
r[kwfbJ vGwfvyfpGm tajccsonfh ae&mwpfae&mtjzpf wnfaxmifchJonf/
v,f,mpdkufysKd;a&;pepfudk wdk;wufapNyD; vrf;opfrsm;azmufvkyfjcif;?
trsm;jynfolqdkif&m taqmuftODrsm;udkaqmufvkyfjcif;jyKcJhonf/ olonf
MopaMw;vsm;wdkuftm; avhvmjcif;udk tm;ay;cJhonf/
rufaum&D onf ynma&;twGufvnf; &efyHkaiGxnfhay;NyD; wpfcsdefu
tusOf;om;jzpfcJhMuolrsm;\ &ydkifcGifhrsm;udk av;pm;chJonf/ wpfcsdefu
tusOf;om;jzpfcJhMuolrsm;xJrS tcsKdUudk w&m;olBuD;rsm;tjzpf¤if;? jynfolU
0efxrf;rsm;tjzpf¤if; wm0efay;cJhonf/
bk&ifcH rufaum&D udk udkvdkeDtzdkY xl;jcm;aumif;rGefaom ajymif;vJrIrsm;
jzpfapcJhonfhtwGuf olUtm; ordkif;wGif *kPfjyKrSwfwrf;wifMu&onf/
e,l;aqmufofa0;vfpfjynfe,f&Sd rufaum&Dwuúodkvfonf olUtm; *kPfjyKNyD;
trnfay;xm;jcif;jzpfygonf/
uREfkyfwdkY\ jypf'PfustusOf;om; bdk;bGm;tarGrsm;
rufaum&D \ tkyfcsKyfrIumvNyD;qHk;aomtcg bk&ifcH\ &mxl;tqifhonf
vlwpfOD;wnf;twGuf vkyfydkifcGifhtmPmrsm;vGef;onf[k ,lqMuojzifh?
1823 ckESpfwGif aemufbk&ifcHtm; tMuHay;&ef e,l;aqmufofa0;vfpf Oya'jyK
aumifpDudk zGJUpnf;cJhonf/ Oya'jyKaumifpDonf tusOf;om;rsm;udk xda&mufpGm
tjypfay;&efESifh tvGefaumif;rGefpGmraeMuEdkifap&ef jyKjyifajymif;vJ&ef BuKd;pm;chJ
onf/ odkYaomfvnf; þodkY aqmif&Gufjcif;tm;jzifh 19 &mpkESpf apmapmydkif;u
MopaMw;vsm;wGif tajcwusjzpfaeMuaom e,l;aqmufofa0;vfpf ESifh
tjcm;udkvdkeDrsm;&Sd tusOf;om;rsm;\ tcGifhta&; tm;vHk;udk rydwfyifEdkifcJhyg/
MopaMw;vsm;odkY tusOf;om; pkpkaygif; 160000 ausmf ydkYaqmifcJhonf/ jAdwdef
EdkifiHrSaeí tusOf;om;rsm;ydkYjcif;udk e,l;aqmufofa0;vfpfwGif 1840 ckESpfwGif
¤if;? wufpar;eD;,m;wGif 1852 ckESpf wGif¤if;? taemufydkif;MopaMw;vsm;wGif
1868 ckESpfwGif¤if;? &yfqdkif;chJonf/
tusOf;om;rsm;\uav;rsm;rSm tjrJyifvGwfvyfpGmaeEdkifMuojzifh tusOf;om;
jzpfcJholrsm;ESifh ajymif;a&TUtajccsolrsm;tMum;0,f cGJjcm;rI wajz;ajz;arS;rSdef
aysmufuG,foGm;onf/ 1850 jynfhESpfrsm;rSpNyD; udkvdkeD e,fajrwGiftajccsolrsm;
onf rdrdwdkYbmom tkyfcsKyfrI&SdMuNyD; trsm;u av;pm;MunfndK&aom vlrItzGJU
tpnf;rsm; wnfaxmifvdkMuonf/ udkvdkeD tajccsolrsm;onf rdrdwdkY\
twdwfumv tusOf;om;b0udk &SufMuNyD; xdktaMumif;udk raqG;aEG;vdkMuyg/
aemufESpfaygif;wpf&mcefY Mumaomtcg? &SufaMumufpdwfrsm;ajymif;vJvmMuonf/
MopaMw;vsm;EdkifiHom;rsm; onf rdrdwdkY\ tusOf;om;b0rSpwifcJhjcif;udk*kPf,l
vmMuNyD; trsm;u ,ckqdkvQif? tusOf;om;bdk;bGm;rsm;&SdcJhjcif;udkyif 0rf;omtm;&
auseyfMuonf/
þodkYvufcHEdkifaompdwf"mwfjzifh MopaMw;vsm;EdkifiHom;rsm;onf vlwdkY\
rdom;pkaemufcHordkif;udk¤if;? odkYr[kwf twdwfumvu jyKrlvkyfaqmifcJhrIudk
¤if;? *½krpdkufolrsm;jzpfvmMuonf/ uREfkyfwdkYuvlrsm;udk t&Sdtwdkif; vufcHHNyD;
]w&m;rQwaomtcGifhta&;} (fair go) ay;onf/
MopaMw;vsm; EdkifiHom;? uREfkyfwdkY\ bHkaESmifBudK; 58
Oa&mywdkufom;rsm; tajccsNyD;aemufydkif;
a&S;OD;wdkif;&if;om;wdkY\b0
Oa&mywdkufom;rsm; pwiftajccscsdefü MopaMw;vsm;EdkifiHwGif tufabmf
&pf*sifevfvlrsdK;EG,fESifh awm&ufpfpx&dwfuRef;om;OD;a&pkpkaygif; 750000 rS
1.4 oef;txd&SdcJhonf[k cefYrSef;onf/ xdkta&twGufwGif oD;oefY EdkifiHi,f
aygif; 250 cefY&SdNyD; bmompum;tkyfpk 700 ausmf yg0ifonf/
MopaMw;vsm;wdkufwGif pwiftajccscsdefü NAdwdoQtpdk;&onf tufabmf
&pf*sifevfvlrsKd;wdkYESifh oabmwlpmcsKyfrcsKyfcJhyg/ a&S;OD;wdkif;&if;om;wdkYü udk,f
ydkifpD;yGm;a&;rsm;&SdchJMuNyD; a&S;ya0oPDuyif þajrESifhqufpyfrI&SdcJhMuonf/
xdkuJhodkYaom pepfrsm;? odkYr[kwf ,HkMunfrIrsm; Oa&mywGif r&SdMujcif;aMumifh
tpdk;&taeESifh xdktcsufudk todtrSwfrjyKEdkifchJyg/ tufabmf&pf*sifevf
vlrsKd;wdkYonf NAdwdoQwdkYuJhodkY aumufyJoD;ESHpdkufysKd;jcif;? odkYr[kwf wpfae&m
wnf;wGifae&ef tdrfaqmufjcif;wdkYudk rjyKMujcif;aMumifh olwdkYü ydkifqdkifvdkrI
pdwf"mwfr&SdEdkif&m[k tpdk;&u ,lqchJonf/ tpdk;&u ajrudk vGwfvyfpGm
odrf;,lEdkifonf[k oabmydkufchJonf/
Mur®mqdk;ESifh aemufqufwGJtusKd; oufa&mufrIrsm;
tpydkif;tkyfcsKyfaombk&ifcHrsm;udk tufabmf&pf*sifevf vlrsKd;wdkYtm;
ESdyfpufjcif;rjyK&ef rSmMum;xm;aomfvnf; NAdwdoQtajccsolrsm;onf
tufabmf&pf*sifevf vlrsKd;wdkY\ ajray:csOf;eif;0ifa&mufcJhMuum
tufabmf&pf*sifevf vlrsKd;rsm;pGm towfcHchJMu&onf/ þodkYjypfrIusL;vGef
Muaomtajccsolrsm;udk trsm;tm;jzifh tjypf'Pfcwfavhr&SdchJyg/
tufabmf&pf*sifevf vlrsKd;tcsKdUESifh Oa&myrStajccsolwdkYonf Nidrf;csrf;pGm
twlaeEdkifchJMuonf/ tcsKdUaomtajccsolrsm;u tufabmf&pf*sifevf vlrsKd;
wdkYudk rdrdwdkY\odk;ESifh EGm;arG;jcHrsm;wGif cefYxm;chJonf/ bk&ifcH rufaum&Donf
tufabmf&pf*sifevfvlrsKd;wdkYtm; udk,fydkifpdkufysKd; arG;jrLa&; vkyf&efajr,may;
NyD; tufabmf&pf*sifevf uav;rsm;twGuf ausmif;aqmufay;onf/
odkYaomf tufabmf&pf*sifevfvlrsKd; tvGefenf;yg;aom vlOD;a&uom
tajccsolwdkY\ pHrsm;twdkif; aexdkifvdkpdwf&SdMuonf/ tufabmf&pf*sifevf
vlrsKd;rsm;u ¤if;wdkY\ ,Ofaus;rItpOftvmrsm;udk rqHk;½IH;vdkMuacs/
uREfkyfwdkYtaeESifh ajrtwGufjzpfchJ&aomppfyGJrsm;wGif a&S;OD;wdkif;&if;om; OD;a&
rnfrQaoaMucJhonfudkrod&Sd&aomfvnf; tufabmf&pf*sifevfvlOD;a&
axmifaygif;rsm;pGmaoaMucJhMuonfudk {uefodonf/ tufabmf&pf*sifevf
vlrsKd; trsm;pkudk aoaMuapcJhonfrSm EdkifiHtwGif;odkY Oa&mywdkufom;wdkYESifh
ygvmcJhaom a&m*grsm;jzpfygonf/ qHk;½IH;&aom tufabmf&pf*sifevf vlrsKd;
toufaygif;rSm aMumufzG,fvdvdjzpfonf/ Apfufwdk;&D;,m;wGif 1830 ESpfrsm;
u tufabmf&pf*sifevfvlrsKd; vlOD;a& 10000 cefY&SdcJhonf/ 1853 ckESpfwGifrl
tufabmf&pf*sifevfvlrsKd; vlOD;a& 1907 ODF;omvQif a&wGuf&onf/
ordkif;aMumif; rSwfwdkifrsm;
ukef;wGif;ydkif; pl;prf;avhvma&;
e,l;aqmufofa0;vfpfwGif a&S;OD;ydkif;udkvdkeDtajccsolrsm;onf Murf;wrf;cufxef
aomb0ESifh &ifqdkifawGUMuHKchJMu&onf/ MopaMw;vsm;wdkuf\ tvGefao;i,f
aom tpdwftydkif;üomvQif pdkufysKd;Edkifaom ajr&Sdonf/ tufabmf&pf*sifevf
vlrsKd;wdkYonf þywf0ef;usiftajctaersKd;wGif aexdkif&SifoefMu&eftwGuf
tawGUtMuHK&Sdxm;olrsm; jzpfMuvifhupm; olwdkYonfyif rdk;acgifa&&Sm;csdefrsm;ü
iwfrGwfjcif;'Pfudk cHMu&ao;onf/
qpf'eDwGiftajccsolrsm; ukef;wGif;ydkif;udkpl;prf;avhvmMu&mü yxrqHk; &ifqdkif
Mu&aom twm;tqD;BuD;wpfckrSm qpf'eD\ taemufbuf 50 uDvdkrDwmwGif
&Sdaom bvl;armifwdefpf(Blue Mountains)awmifwef;BuD;jzpfonf/ 1813 ckESpfwGif
bvufpfv,fef (Blaxland)? 0JYefwf 0gof (Wentworth) ESifh avmfpef (Lawson)
qdkol vloHk;OD;onf aemufqHk;wpfaeYwGif awmifwef;BuD;udk jzwfausmfEdkifcJhMuonf/
bvl;armifwdefpfudk jzwfaom um;vrf; ESifh &xm;vrf;onf olwdkYtoHk;jyKcJhaomvrf
;aMumif;udk ,aeYxufwdkif qufvuf toHk;jyKaeqJjzpfonf/
xdkawmifwef;BuD;\ tjcm;wpfbufwGifrl pl;prf;avhvmolrsm;u odk;ESifh EGm;
arG;jrLa&;twGuf oifhavsmfaom ajrjyefYudkawGU&SdMuonf/ odkYaomf twGif;ydkif;odkY
ydkNyD; a&muf&Sdaomtcg ajcmufaoGUNyD; oJuEåm&qefaomae&mudk a&mufMuonf/
olwdkYonf a&&Sm&efcufcJNyD; touf&Sifoefa&;twGuf avmufiaomtpm;tpm
udk o,f&efcufcJrI MuHKMuonf/ *smrPDEdkifiHzGm; vlU'f0pfcf vdkufcf[mh'f (Ludwig
Leichhardt) qdkol pl;prf;avhvmolonf MopaMw;vsm;wdkufudk ta&SUbufrS
taemufbufodkYjzwf&ef1848 ckESpfwGif BuKd;pm;&if; aysmufqHk;oGm;cJhonf/
1860 ckESpfwGif bmhcf (Burke) ESifh 0D;vfpf (Wills) qdkolwdkYonf MopaMw;vsm;
wdkufudk awmifbufrS ajrmufbufodkY jzwfoef;&ef c&D;pMuonf/ olwdkYonf
BuD;rm;aom avhvma&;tzGJUBuD;wpfckudk OD;aqmifchJMuaomfvnf; olwdkY\
pGefYpm;a&;c&D;rSm tvGefcufcJcJhonf/ bmhcfESifh 0D;vfpf wdkYonf csKHawmwGifaexdkif
Muaom tawGUtMuHK&Sdolrsm;r[kwfMuyg/ olwdkY\c&D;wGif tufabmf&pf*sifevf
,ef'½l0gef'g (Yandruwandha) vlrsKd;wdkY\ uRrf;usifaomtultnDudk &&SdcJhMu
aomfvnf; pl;prf;avhvmolESpfOD;pvHk;onf tjyefvrf;c&D;wGif aoqHk;chJMuonf/
bmhcfESifh 0D;vfpf wdkYu olwdkY\ avhvma&;c&D;udk tqHk;rowfcJhEdkifMuaomfvnf;
olwdkYtaMumif;udk yef;csDESifh pmaywGif rSwfwrf;wifMuonf/ þ0rf;enf;zG,f
tjzpftysufu uREfkyfwdkY\ajronf rnfrQ Murf;wrf;onfudk erlemjyonf/
bmhcfESifh 0D;vfpf wdkY\ MopaMw;vsm;wdkufudk jzwfoef;oGm;onfh pl;prf; avhvma&;c&D;? 1860
jynfhESpf
tydkif; 5 - uREfkyfwdkYMopaMw;vsm;EdkifiHawmf\ ordkif; tjzpftysuf 59
tajccsolrsm;ESifh a&SUOD;pGefYpm;olrsm;
tajccsolrsm;u ajraumif;ae&maumif; &&Sdxm;cJhrl b0rSm Murf;wrf;avchJonf/
a&vQHjcif; odkYr[kwf rdk;acgifa&&Sm;jcif;umvrsm; NyD;qHk;aomtcg v,form;rsm;onf
tprSjyefp&ef tNrJvdkyif vdktyfchJonf/ 1838 ckESpf a&mufaomtcg odk;arT;onf
MopaMw;vsm;\ t"duydkYukef jzpfNyD; rdk;acgif a&&Sm;jcif; odkYr[kwf odk;arT;aps;usjcif;
MuHK&vQif tajccsolrsm;rSm &SdorQ tukefqHk;yg;avonf/ odkYaomf? vlrsm;u jyefvnf
BuKd;pm;NyD; qufvuf &ifqdkifMujyefonf/ xdkuJhodkYaom tcuftcJtusyftwnf;rsm;
tm; ausmfjzwfEdkifoludk ]wdkufyGJ0ifol aMomfpD} [kuifyGef;wyfonf/ wdkufyGJ0ifol
]aMomfpD} onf MopaMw;vsm;EdkifiHom;wdkY\ tEdkifrcH t½HI;ray;aom pdwf"mwf?
t½IH;rS jyefvnftEdkif,lEdkifaom ZGJwdkYudk udk,fpm;jyKonf/ xdkcufcJMurf;wrf;aom
tcsdefumvu a&SUOD;pGefYpm;ol trsKd;om;rsm;? trsKd;orD;rsm;wdkYtm; *kPfjyKMuonf/
trsKd;om;rsm; ta0;oGm;aecsdef? odkYr[kwf uG,fvGefNyD;aemuf? trsKd;orD;rsm;u
vkyfaeqJvkyfief; odkYr[kwf v,f,mrsm;udk qufvufvkyfudkifchJMu&onf/
þcufxefMurf;wrf;aom a&S;OD;tcsdefumvwGif MopaMw;vsm;EdkifiHom;wdkYü b0wl
a&mif;&if;[laompdwf"gwf jzpfay:vmjcif;jzpfonf/ a0;vHaomukef;wGif;ydkif;a'o
rsm;wGifoGm;vmum odk;rsm; ausmif;NyD;? odk;arT;n§yfMuaom trsdK;om;rsm;o@mef0,f
þpdwf"gwf jyif;jychJMuonf/ tajccsolrsm; tcuftcJMuHKMu&aomtcg wpfOD;ESifh
wpfOD; tjyeftvSefulnDchJMuonf/ þpdwf"mwftpOftvmonf MopaMw;vsm;
EdkifiHom;wdkY\b0wGif pGJusefaeonf/ Oyrmtm;jzifh? ESpfpOf awmrD;avmifcsdefwGif
rD;Nidrf;owf&ef axmifaygif;rsm;pGmaomolwdkYu apwemh0efxrf;tjzpf yg0ifMuonf/
a&TxGuf&ma'orsm;odkY tvkt,ufoGm;Mujcif;
e,l;aqmufofa0;vfpfwGif 1851 ESpfpydkif;ü a&TpwifawGU&Sdjcif;tm; ]EdkifiHwpfckudk
tajymif;tvJ jzpfapcJhaom pwifawGU&SdrIwpfck} [kajymqdkMuonf/ rsm;rMumrDrSmyif
oD;jcm; udkvdkeDe,fajropf wpfckjzpfonfh Apfufwdk;&D;,m;wGifvnf; a&TawGUMuonf/
1852 ckESpfukefydkif;wGif MopaMw;vsm;wdkufwpf0ef;ESifh urÇmwpf0ef;rS
vlaygif; 90000 onf a&T&Sm&eftwGuf Apfufwdk;&D;,m;udk a&mufvmchJNyD;
jzpfMuonf/
tpdk;&wyfrsm;u a&Twl;onfhvdkifpifc aumufcH&mwGif a&Twl;olrsm;tay:
tvGefMurf;wrf;pGm qufqHchJMuonf/ 1854 ckESpf Edk0ifbmv 11 &ufaeYwGif
vlaygif; 10000 u 'Drdkua&pD tajccHtcGifhta&;rsm;udk awmif;qdk&ef
bmvm&wf (Ballarat) &Sd abum&D ukef;(Bakery Hill) ay:wGifpka0;Muonf/
olwdkYu BuD;rm;aom vdkifpifaMu;ay;&efrvdktyfbJ a&Twl;cGifh&vdkMuonf/
xdkYtjyifolwdkYonf Apfufwdk;&D;,m; ygvDrefwGif olwdkYtm;udk,fpm;jyKrnfh
udk,fpm;vS,frsm;twGuf rJqE´ay;vdkMuonf/
a&Twl;ol tkyfpki,fwpfckonf ,la&;cg; a&Twl;&mae&mwGif cHwyfobG,f
aqmufvkyfNyD; awmifydkif;Mu,fpkyHk ygaomtvHudk vTifhxlchJonf/ tpdk;&u
xdkcHwyfudkwdkufcdkuf&ef 1854 ckESpf 'DZifbmv 3 &ufaeY eHeufydkif;wGif
ppfwyfudkapvTwfonf/ rMumrDrSmyif a&Twl;olrsm;rSm pD;eif;jcif;cH&NyD;
vlaygif; 30 cefY towfcHvdkuf&onf/
,la&;cg; tvH
e,l;aqmufofa0;vfpf ESifh Apfufwdk;&D;,m; udkvdkeDrsm;wGif 1851 ckESpfü a&TpwifawGUMuonf/
ykefuefolacgif;aqmifrsm;udk EdkifiHawmfopömazmufrIjzifh ½Hk;wifppfaq;aom
tcg rnfonfh *sL&D tzGJU0ifurQ tjypfay;vdkjcif;r&SdchJyg/ awmf0if aumfr&Sif
u tpdk;&üomvQif tjypf&Sdonf[k awGU&SdNyD;? a&Twl;olrsm;\ awmif;qdkrI
rsm;pGmudk vdkufavsm&onf/ olwdkYvdkvm;aom EdkifiHa&;qdkif&mudk,fpm;jyKjcif;
udkvnf; cGifhjyKcJhonf/ wpfESpftwGif;rSmyif ykefuefolwdkY\acgif;aqmif yDwm
avvm(Peter Lalor)onf Apfufwdk;&D;,m; ygvDrefwGif trwfjzpfvmcJhonf/
ESpfaygif;rsm;pGmMumaomtcg ,la&cg ykefuefrIonf uefYuGufqE´jyjcif;ESifh
uREfkyfwdkY,HkMunfaom w&m;rQwpGmqufqHa&;\ txdrf;trSwfoauFwwpfck
jzpfvmcJhonf/
a&TxGuf&ma'orsm;odkY vlrsm;tvkt,ufoGm;Mujcif;onf MopaMw;vsm;
EdkifiHudk tajymif;tvJrsm;pGmjzpfapcJhonf/ xdktcsdefwGif MopaMw;vsm;EdkifiH\
vlOD;a& pkpkaygif;onf 1851 ckESpfwGif 43000 &Sd&mrS 1870 jynfhESpfwGif
1.7 oef;txd wdk;yGm;oGm;cJhonf/ wdk;yGm;vmaomvlOD;a&udk qufoG,fay;
&eftwGuf yxrqHk;aom rD;&xm;vrf;rsm;ESifh aMu;eef; qufoG,fa&;vdkif;
rsm;udk wnfaqmufMu&onf/
BuD;rm;aom a&TaMumBuD;rsm;udk awmifMopaMw;vsm;rSvGJvQif udkvdkeDtm;vHk;ü
&SmawGUMuonf/ pD;yGm;a&;rSm tvGefaumif;aeNyD; uREfkyfwdkY\ tzdk;wefqHk;
ydkYukeftjzpf? a&Tu odk;arT;udk ae&mausmf,lvdkufonf/ 1890 ckESpfcefYwGif
MopaMw;vsm;onf urÇmay:wGifvlaerIpepftjrifhqHk; jzpfEdkifajc&SdchJygonf/
MopaMw;vsm;EdkifiHordkif;wGif ,la&;cg; (Eureka) ykefuefx<urIudk
'Drdkua&pDta&; vIyf&Sm;rIBuD;wpf&yftjzpfrSwfwrf;wifMuonf/ 1854 ckESpf
wGif bmvm&wf (Ballarat) a&TwGif;ü a&Twl;az:Muolrsm;onf tpdk;&
tmPmydkifrsm;u a&TwGif;udk Murf;wrf;pGm tkyfcsKyfaeonfhpepftm; umjyefí
BuD;rm;aom qE´jyrIwpf&yfudk qifEGJchJMuonf/
MopaMw;vsm; EdkifiHom;? uREfkyfwdkY\ bHkaESmifBudK; 60
usL;ausmf tajccsolrsm;ESifh v,form;rsm;
udkvdkeDumv\ tpydkif;tcsdefwGif ]usL;ausmf tajccsolrsm;} [kac:wGifolwdkY
u v,f,mvkyfudkifMu&ef us,fjyefYaomajr{&d,mrsm;pGmudk odrf;,lMuonf/
olwdkYtaeESifh þajrtwGuf aiGay;cJh&jcif;r&Sdaomfvnf; usL;ausmftajccsol
rsm;u olwdkYydkifqdkifonf[k,lqMuonf/ a&TxGuf&ma'orsm;odkY vlrsm;
tvkt,ufoGm;Mujcif; yxrtBudrfNyD;qHk;onfhtcg usL;ausmftajccsolrsm;
xHrS þajrrsm;udkjyefvnf&,l&mwGif BuD;rm;aomy#dyu©rsm; jzpfyGm;cJhonf/
1860 jynfhESpfrsm;wGif tpdk;&u ysHustajccsolrsm;\ajrudk tvkyfvkyfolrsm;
ESifh rdom;pkrsm; v,f,mpdkufysKd;&ef a&mif;csvdkchJonf/ usL;ausmftajccsolrsm;
u ajriSm;pmcsKyfrsm;pGm&,lum? txl;ojzifh taumif;qHk;aomae&mrsm;wGif
olwdkYtwGuf ajrtrsm;qHk;,lxm;&ef BudK;pm;chJMuonf/
v,form;topfwdkYonf cufcJaomobm0ywf0ef;usifESifh &ifqdkifMu&NyD;?
olwdkYonf rD;&xm;vrf;rsm; razmufrDtcsdeftxd? aps;uGufrsm;ESifh a0;uGm
aechJMuonf/ NrKdUBuD;rsm;wGif vpmrsm;rsm;&Edkifaom tcGifhtvrf;u
v,fajray:aexdkif&onfhb0ESifh tusKd;tjrwftenf;i,fom &&Sdaponfh
v,f,mvkyf&jcif;wdkYudk qGJaqmifrIr&Sdatmif jzpfapchJonf/
MopaMw;vsm;awmifydkif;wGifrl v,form;rsm;rSm 0ifaiGaumif;Muonf/
v,fvkyfief;twGuf tvkyfoufomapaom v,fvkyfief;oHk;ypönf; xkwfvkyf
onfh MopaMw;vsm;EdkifiH\ tavhtxonf xdkae&mrSpcJhonf/ Oyrm?
(1870 ckESpfrsm;wGif) opfikwfESifh xdrdvQif txufodkY ajrmufoGm;wwfaom
xGefonf aumufyJoD;ESHpdkufysdK;&eftwGuf rmausmaomajrudk tvG,fwul
&Sif;ay;EdkifchJonf/
1800 ckESpfrsm;wGif ajymif;a&TUtajccsjcif;rsm;
1800 ckESpf tapmydkif;umvrsm;wGif t*Fvdyf? paumh? a0vESifh tdkif;&pf&Sf
tajccsolrsm;onf udkvdkeDrsm;wGif t"dutzGJUrsm;jzpfMuonf/ olwdkY\a&S;½dk;
tarGtESpfrsm;rSm EdkifiHopf\tajcjzpfonf/ MopaMw;vsm;EdkifiH tm;vyfcsdef
wGif vkyfaqmifrIrsm;? ½dk;&m,Ofaus;rI yGJvrf;obifrsm;? bmoma&;qdkif&m
vkyfaqmifrIrsm;onf NAdwdefEdkifiHESifhtwlwlyifjzpfonf/ odkYaomf? Oa&myESifh
tm&SwkdufrS ajymif;a&TUtajccsaomtzGJUi,frsm;vnf;&Sdygonf/ 1800
jynfhESpfrsm;wGiftajccsaom Oa&mywdkufom;rsm;wGif tDwmvsH? *&d? ydk;vf?
armvfwD;pf? ESifh ½k&SvlrsKd;rsm;tjyif 0dkifxkwfvkyfrI vkyfief; vkyfudkifMuaom
jyifopfvlrsKd;rsm;vnf;yg0ifMuonf/ ¤if;wdkYonf rsm;aomtm;jzifh
tvkyftudkifESifh csrf;omrIwdkYudk &SmazGMuaom vli,frsm; odkYr[kwf rdrdwdkY\
oabFmrsm;udk pGefYcGmvmcJhMuaom oabFmom;rsm;jzpfMuonf/
w½kwfvlrsKd; ajymif;a&TUtajccsolrsm;onf 1842 ckESpfaemufrSpNyD; a&muf&Sd
vmMuonf/ a&TudkpwifawGUonfhtcsdefrSpwifum olwdkY\ta&twGuf
wdk;yGm;vmNyD; a&Twl;onfhae&mrsm;wGif vlrsKd;a&;y#dyu©rsm; jzpfcJhMuonf/
¤if;u 1854 ckESpf b,fef'D*dk (Bendigo) wGifjzpfyGm;cJhaomqlylrIuJhodkY
w½kwfrsm;udk wpfcgwpf&H qefYusifaom qlylrIrsm;pwifjzpfaponf/
vlrsKd;a&;qdkif&m wif;rmrIrsm;aMumifh Apfufwdk;&D;,m;wGif 1855 ckESpfü¤if;?
1861 ckESpfü e,l;aqmufofa0;vfpfwGif¤if;? yxrqHk;aom vl0ifrIBuD;Muyfa&;
qdkif&m uefYowfcsufrsm; jzpfvmapcJhonf/
a&T&SmMuaom 1850 jynfhESpfrsm;tNyD; w½kwfvlrsKd;trsm;pkonf rdrdwdkY\
rl&if;a'orsm;odkY jyefMuonf/ ae&pfcJhaom w½kwfvlrsKd;wdkYrSm a&&Sm;yg;aom
t&yfa'orsm;wGif vdktyfrItvGef&Sdonfh oD;ESHESifh [if;oD;[if;&Gufrsm;udk
pdkufysKd;olrsm;jzpfchJMuonf/
1860 jynfhESpfrsm;rSpNyD; tD&ef? tD*spfESifh wl&uDvlrsLd;wdkY MopaMw;vsm; EdkifiH
ukef;wGif;ydkif;a'orsm;ü ukvm;tkyf ]vSnf;wef;rsm;} udkarmif;ESifMu&ef
a&muf&SdvmMuonf/ ukvm;tkyfpD;ol tdE´d,vlrsKd;rsm;uJhodkY 0wfpm;qif,ifrI
wlMuojzifh¤if;? tpfpvrfbmom,HkMunfrI wlnDMuojzifh¤if;? olwdkYudkvnf;
]tmz*efrsm;} [k vG,fvG,fac:chJMuonf/ þukvm;tkyfpD;olwdkYudk
]ukef;wGif;ydkif;a'orsm;\ a&SUOD;pGefYpm;olrsm;} tjzpfowfrSwfMuonf/
uGif;pvefwGif&Sdaom iSufaysmpdkufvkyfief;ESifh oMum;vkyfief;rsm;wGifvnf;
tdE´d,vlrsKd; 4000 ESifh ypdzdwfuRef;om;vlrsKd; 6000 tvkyfvkyfMuonf/
1880 jynfhESpfrsm;rSpNyD; MopaMw;vsm;EdkifiHodkY vufbEGef rStvkyform;rsm;
a&muf&SdvmMuonf/ vufbeD;pf vlrsKd;trsm;onf txnftvdyfESifh t0wf
tpm;vkyfief;rsm;wGif ywfoufrI&SdMuonf/ vufbeD;pf rdom;pkrsm;onf
MopaMw;vsm;wpf0ef; txnftvdyfvkyfief;trsm;pkudk ydkifqdkifvmMuNyD;
,aeYxufwdkifvnf; xdktpOftvmtwdkif; qufvuf&Sdaeonf/
tufabmf&pf*sifevf vlrsKd;wdkY\ aexdkif&moD;oefYajrrsm;
tufabmf&pf*sifevf vlrsKd;wdkYESifh tajccsolrsm;tMum;jzpfyGm;aom ajrvk
ppfyGJrsm;NyD;qHk;onfhtcg tufabmf&pf*sifevf vlrsKd;wdkYonf vlrItzGJUtpnf;
wGif atmufusaemufusjzpfchJMu&onf/ tcsKdUrSm ukef;wGif;ydkif; a'orsm;&Sd
odk;ESifh EGm;arG;jrLa&;jcHBuD;rsm;wGif tvGefyifenf;yg;onfhvpmrsm; &&SdMuaom
tvkyftudkifrsm;udk vkyfchJMu&onf/ udkvdkeDtpdk;&rsm;u tufabmf&pf*sifevf
vlrsKd;wdkYaexdkifMuEdkif&ef oD;oefYajrrsm; wnfaxmifay;chJonf/ odkYaomfvnf;?
xdkoD;oefYajrt0ef;rsm;onf tufabmf&pf*sifevf vlrsKd;wdkYtm; olwdkY\ ½dk;&m
xHk;pHtwdkif;aexdkifEdkif&ef taxmuftulrjzpfchJyg/ olwdkYonf qE´&SdvQif
&Sdovdk trJvdkufEdkifjcif;? pka0;Edkifjcif;rsm;udk rjyKvkyfEdkifchJay/
1800 ckESpfrsm;aemufydkif;wGif udkvdkeDtpdk;&rsm;onf tufabmf&pf*sifevf
vlrsKd;wdkY\ tcGifhta&;rsm;udk½kyfodrf;vdkufonf/ olwdkYu tufabmf &pf*sifevf
vlrsKd;wdkY aexdkif&rnfhae&mudkowfrSwfay;onf/ olwdkYu rnfolUtm;vufxyfEdkif
onfudk owfrSwfay;NyD; tufabmf&pf*sifevf uav;rsm;pGmudk olwdkY\rdbrsm;
xHrS cGJvdkufonf/ xdkuav;rsm;udk ]vljzL} rdom;pkrsm; odkYr[kwf tpdk;&\
rdbrJhuav;rsm; a*[mxHodkYydkYchJonf/ þtavhtxudk qufvufusifhoHk;jcif;
r&Sdawmhaomfvnf; tufabmf &pf*sifevf vlrsKd;wdkYESifh rsm;pGmaom MopaMw;vsm;
vlrsKd;wdkYtwGuf ,aeYxufwdkif vGefpGmpdwfraumif;jcif; jzpf&aomtajccH
taMumif;&if;wpfck tjzpf&SdaeqJjzpfonf/
MopaMw;vsm;EdkifiH ukef;wGif;ydkif;a'orS ]tmz*ef} ukvm;tkyfpD;olrsm;
tydkif; 5 - uREfkyfwdkYMopaMw;vsm;EdkifiHawmf\ ordkif; tjzpftysuf 61
a&G;aumufyGJrsm;wGif rJay;ydkifcGifh
]qwfz&m*sufwfpf} (Suffragettes) qdkonfrSm a&G;aumufyGJrsm;wGif rJqE´ay;
ydkifcGifhtwGuf qE´jyawmif;qdkchJonfh trsKd;orD;rsm;udk urÇmwpf0ef;üac:aom
trnfjzpfonf/ 1880 ckESpfrsm;ESifh 1890 ckESpfrsm;ü udkvdkeDwdkif;wGif qE´jy
awmif;qdkchJonfhtrsKd;orD;tzGJU tenf;qHk;wpfckpD&SdchJonf/ xdktrsKd;orD;rsm;
onf olwdkY\ udkvdkeD ygvDrefrsm;xHydkY&ef arwåm&yfcHcsufrsm;ay:wGif
xdk;NrJvufrSwf axmifaygif;rsm;pGm pkaqmif;chJMuonf/
MopaMw;vsm;awmifydkif;&Sd trsKd;orD;rsm;onf rJqE´ay;ydkifcGifhESifh ygvDref
wGif0ifta&G;cs,fcHydkifcGifhudk 1895 ckESpfwGif atmifjrifpGm&&SdchJMuonf/
MopaMw;vsm;taemufydkif;&Sd trsKd;orD;rsm;onf rJqE´ay;ydkifcGifhESifh ygvDref
wGif 0ifa&mufta&G;cs,fcHydkifcGifhudk 1899 ckESpfwGifatmifjrifpGm &&SdchJMuonf/
1902 ckESpfwGif MopaMw;vsm;onf trsKd;orD;rsm;tm; rJqE´ay;ydkifcGifhESifh
ygvDrefwGif0ifa&muf ta&G;cs,fcHydkifcGifhwdkYudk ay;tyfchJonfh yxrqHk;aom
EdkifiHjzpfonf/ a&S;OD;wdkif;&if;om; trsKd;orD;rsm; (ESifh trsKd;om;rsm;) onf
1962 ckESpftxd rJqE´ay;ydkifcGifh r&cJhMuyg/
tD;'pfof udk0gef (Edith Cowan) onf 1923 ckESpfwGif MopaMw;vsm;
taemufydkif; ygvDrefwGif ta&G;cH&NyD; yxrqHk;aom trsKd;orD;
ygvDreftrwf jzpfvmonf/ xdkYaemuf1943 ckESpf MopaMw;vsm; ygvDrefü
tD;epf'f vdkif;,Gef;pf (Enid Lyons) ta&G;cH&onfhtcsdeftxd trsKd;orD;rsm;
ta&G;rcHMu&yg/
Catherine Spence (1825 – 1910)
uufo&if;pyifhqfonf (Catherine
Spence) pma&;q&mr? a[majymol?
trsKd;orD;rsm;twGuf wef;wlnDrQ
tcGifhta&;&&Sda&;wdkufyGJ0ifolESifh
trsKd;orD;rsm;tm; rJqE´ay;ydkifcGifh
twGuf qE´jyawmif;qdkolvnf;jzpf
onf/
uufo&if;pyifhqfonf MopaMw;vsm;
odkY paumhwvefEdkifiHrS ajymif;a&TU
tajccsonf/ olronf qk&
MopaMw;vsm;EdkifiH vlrIb0qdkif&m
pmtkyfrsm;ESifh ausmif;oHk;pmtkyfrsm;udk
a&;om;cJholjzpfonf/
olronf tdk;tdrfrJhuav;rsm; apmifha&Smufa&;tzGJUwpfzGJUudk wnfaxmifNyD;
rlvwef;BudKausmif;rsm;ESifh rdef;uav;rsm;twGuf tpdk;&tv,fwef;ausmif;rsm;
twGuf yHhydk;chJonf/
olronf ygvDrefwGif0ifa&mufta&G;cHonfh yxrqHk;aomtrsKd;orD;jzpfonf/
olr rJrsm;pGm&chJaomfvnf; rJrEdkifcJhyg/ 1891 ckESpfwGif olronf MopaMw;vsm;
awmifydkif; rJqE´ay;ydkifcGifhtwGuf qE´jyawmif;qdkonfh trsKd;orD;rsm;toif;\
'kwd,Ouú| jzpfvmcJhonf/
uufo&if;pyifhqfonf uefYowfcsufrsm;&Sdaeonfhtcsdefumvrsm;wGifyif
trsKd;orD;wpfOD;u rnfrQtxd pGrf;aqmifEdkifonfudk jyoaom jy,k'fwpfck
jzpfonf/
z,f'a&;&Sif;
udkvdkeDrsm;onf oD;jcm;wdk;wufcJhMuaomfvnf; 19 &mpkESpfaESmif;ydkif;wGif
udkvdkeDrsm;ü EdkifiHawmftrsdKom;a&;tydkif;t& yg0ifywfoufrI bHkpdwf"mwf
yGm;rsm;vmNyDjzpfonf/ ]MopaMw;vsm;EdkifiH\ tvSudk wdk;jr§ifhMuygpYdk} oDcsif;\
pmom;rsm;wGif þcHpm;rIudk az:MuL;xm;onf/ yDwm a'gh'fpf rufaumrpfcf
(Peter Dodds McCormick) u þoDcsif;udk a&;pyfcJhNyD; qpf'eDwGif 1878
ckESpfü pwifoDqdkcJhonf/ þoDcsif;onf ,cktcg uREfkyfwdkY\ EdkifiHawmf
oDcsif;jzpfonf/
19 &mpkESpfukefcgeD;wGif udkvdkeDrsm;udk pkpnf;&ef ESpfBudrfwdkifBudK;pm;cJhMuonf/
1889 ckESpfwGif qm [ife&D yghcfpf (Sir Henry Parkes)onf cdkifrmawmifhwif;
aomEdkifiHopfwpfck wnfaxmif&eftqdkjyKcJhonf/ MopaMw;vsm;z,f'a&;&Sif;
qdkif&m tMuHOmPfudk pOf;pm;aqG;aEG;Mu&ef Mopfx&mav;&Sef; jynfaxmifpk
nDvmcHudk 1890 ckESpfwGif usif;ycJhonf/
aESmifhaES;rItenf;i,fjzpfNyD;aemuf z,f'a&;&Sif;jzpfay:rItwGuf 1893 ckESpf
wGif t&Sdef&vmonf/ rJqE´&Sifrsm;u zGJUpnf;tkyfcsKyfyHktajccHOya't&
aemufwpfBudrf usif;yrnfhnDvmcHtwGuf tzGJU0ifrsm;udk a&G;cs,fMuonf/
rJqE´&Sifrsm;u zGJUpnf;tkyfcsKyfyHktajccHOya'udk qE´cH,lyGJESpfBudrf usif;yNyD;
twnfjyKchJMuonf/ z,f'a&;&Sif;jzpfay:vmyHk tqifhqifhonf jynfolrsm;\
qE´udktajccHNyD; jzpfvmonfhtwGuf MopaMw;vsm;EdkifiHtaeESifh rnfrQ
wdk;wufaecJhNyDudkaz:jyonf/
b&pfpbdef; z,f'a&;&Sif;aeY 1901 ckESpf
MopaMw;vsm; EdkifiHom;? uREfkyfwdkY\ bHkaESmifBudK; 62
NAdwdoQtpdk;&u MopaMw;vsm;EdkifiHonf rdrdbmom tkyfcsKyfEdkifonf[k oabmwl
vufcHNyD;? yxrqHk;aom MopaMw;vsm;EdkifiHtpdk;&onf ZEé0g&Dv 1? 1901 ckESpfü
qpf'eDNrKdU &mjynfhESpftxdrf;trSwf yef;jcHwGif rsm;pGmaomvlxky&dówfBuD;\a&SUü
usrf;opömusdefqdkcJhonf/ EdkifiHopf\ 0efBuD;csKyfrSm e,l;aqmufofa0;vfpf wGif
z,f'a&;&Sif;jzpfay:vma&;twGuf vIyf&Sm;rIjyKolrsm;\ acgif;aqmif tuf'fref
bm&fwef (Edmund Barton) jzpfonf/
MopaMw;vsm;EdkifiHonf ,cktcg EdkifiHwpfEdkifiHjzpfvmaomfvnf; NAdwdoQ
tifyg,mtwGif; yg0ifaeqJjzpfonf/ 1931 ckESpfrwdkifrDtxd EdkifiHawmf
umuG,fa&;ESifh EdkifiHjcm;a&;&mwGif udk,fydkiftmPm tjynfht0 roHk;EdkifcJhacs/
trsKd;om;a&;pdwf"gwfBuD;xGm;vmaomfvnf; NAdwdoQjzpfae&jcif;\ cHpm;rIrSm
cdkifrmaeqJjzpfonf/
avbmygwD BuD;xGm;vmonfESifhtrQ tjcm;ygwDrsm;uvnf; pkaygif;NyD; 1910
ckESpfwGif vpfb&,f ygwD tjzpfzGJUpnf;chJonf/ þygwDonf trnfrsm;pGm
&SdcJhbl;onf/ ppfrsm;twGif;u trsKd;om;ygwD? xdkYaemufwGif ,lEdkufwuf
MopaMw;vsm;ygwDjzpfchJonf/ 1944 ckESpfwGif uREfkyfwdkY,aeY od&Sdaeaom
vpfb&,fygwDudk pwifwnfaxmifonf/ a&mbwfrJefZD;pf (Robert
Menzies) OD;aqmifusif;yonfh avbmygwD r[kwfaom tjcm;ygwDrsm;xJrS
rsm;pGm yg0ifonfh nDvmcHtNyD;wGif jzpfay:vmjcif;jzpfonf/ qm a&mbwf
rJefZD;pf onf qufvufNyD; MopaMw;vsm;EdkifiH\ oufwrf;t&SnfqHk;
0efBuD;csKyf jzpfcJhonf/
yxrurÇmppfNyD;csdef v,form;rsm;\tusKd;udk o,fydk;aqmif&GufEdkif&eftwGuf
uefx&D ygwDudk pwif wnfaxmifchJonf/ ,cktcg e,f&Sife,fvfpf[k od&Sd
MuNyD; ¤if;wdkYonf rsm;aomtm;jzifh vpfb&,f ygwDESifh r[mrdwftjzpf
aygif;pnf;aqmif&GufMuonf/
vl0ifrIBuD;Muyfa&;qdkif&m uefYowfcsufrsm;
xm;&Sdonfh Oya' (1901)]tom;jzL MopaMw;vsm;} rl0g'onf? 1901 ckESpf vl0ifrIBuD;Muyfa&;qdkif&m
uefYowfcsufrsm;xm;&Sdonfh Oya'udk 'DZifbmv 1901 ckESpfwGif twnfjyK
NyD;onfhaemuf? Oya'jzpfvmcJhonf/ ¤if;Oya'u vma&muftajccsolrsm;tm;
MopaMw;vsm;EdkifiHwGif tvkyfvkyfjcif;udkuefYowfNyD;? ]tom;jzL r[kwfaom}
vlrsKd;rsm; ajymif;a&TUtajccsjcif;udkvnf; uefYowfvdkufonf/
rnfolrqdk Oa&myrSvmol r[kwfvQif Oa&myoHk; bmompum;wpfckck\
pum;vHk; 50 udk owfyHkac:ay;onfhpmar;yGJudkajz&onf/ w½kwf ukefonf
BuD;rsm;toif;\tzGJU0ifrsm;? 0wfvHkawmf&a&SUae 0DvsH tm;uuf (William
Ah Ket) ESifh tjcm;aom w½kwfpD;yGm;a&;vkyfief;&Sifacgif;aqmifrsm;u
vlxkqE´jyyGJrsm;udk vkyfaqmifchJMuaomfvnf; Oya'udk jyefvnfjyKjyif&ef
rwwfEdkifcJhMuyg/
topfzGJUpnf;vdkufaom MopaMw;vsm;EdkifiHwGif Oa&mwdkufy awmifydkif;rS
ajymif;a&TUtajccsolrsm;u w½kwfvlrsKd;rsm;? tdE´d,vlrsKd;rsm;? ypdzdwf
uRef;om;rsm;ESifh ta&SUtv,fydkif;rS vlrsKd;rsm;\ae&mwGif t"dutm;jzifh
tpm;xdk;ae&m,lcJhMuonf/ odkYaomf MopaMw;vsm; ,Ofaus;rIydkif;qdkif&mü
xdkolwdkY\ yg0iftusKd;jyKchJMujcif;rsm;u MopaMw;vsm;EdkifiH\ vlrIa&;
vu©PmwGif wpfpdwfwpfydkif; yg0ifaecJhNyD;jzpfonf/
yxrurÇmppf 1914 ckESpf - 1918 ckESpf
ajymif;a&TUtajccsolrsm;ESifh tufabmf&pf*sifevfvlrsKd;wdkYtMum; ppfyGJi,frsm;
jzpfyGm;jcif;rSty MopaMw;vsm;EdkifiHonf xl;jcm;pGm Nidrf;csrf;rI&SdaomEdkifiH
wpfckjzpfchJonf/ jynfwGif;ppfrsm; odkYr[kwf awmfvSefa&;rsm;rjzpfcJhay/
a&S;OD;tajccsolrsm;onf NAdwdoQtifyg,mudk tvGefopöm&SdMuonf/
qm tuf'rGef bmwef
EdkifiHa&;tzGJYtpnf;rsm; jzpfay:vmyHk
1880 ckESpfrsm;wGif MopaMw;vsm;EdkifiH tvkyform;rsm;onf tiftm;
awmifhwif;aom tvkyform;or*¾(,leD,H)rsm; wnfaxmifMuNyD;jzpfonf/
pD;yGm;a&;uyfqdkufcsdefESifh rdk;acgifa&&Sm;jzpfcsdefuJhodkY tcuftcJrsm;MuHKMu&onfh
tcg xdk,leD,Hrsm;u rdrdwdkY\ vpmESifh tajctaersm;udkumuG,f&ef qE´jy
awmif;qdkcJhMuonf/ xdkaemuftvkyform;rsm;u EdkifiHa&;wGif yg0ifvmMu
onf/ 1891 ckESpfwGifolwdkYonf avbmygwDudk zGJUpnf;vdkufonf/
avbmygwD\ yxrqHk;wm0efrSm tvkyform;rsm;\vpmESifh tajctae
rsm;udk jyefvnf&&Sd&efESifhwdk;wufap&efjzpfonf/ tv,ftvwf vlwef;pm;
rsm;onf tvkyform;rsm;xuf ydkrdkaumif;rGefpGmaeMu&aomfvnf; olwdkYu
tvkyform;rsm;\tajctaeudk oabmaygufMuonf/ vpmrsm;udk owfrSwf
&efESifh qE´jyjcif;rsm;udka&Smif&Sm;Edkif&ef w&m;0ifbkwftzGJUrsm; zGJUpnf;vmMu&
onf/ 1907 ckESpfwGif "eo[m, bufrvdkufaom aphpyfjzefajza&;qdkif&m
w&m;½Hk;u tvkyfvkyfolwpfOD;? xdkol\ZeD;ESifh uav;(3)OD; acRwmpGmpm;vQif
oifhwifhavsmufywfpGmaeEdkifonfh tenf;qHk; vpmtqifhtwef;udk qHk;jzwfNyD;
owfrSwfay;cJhonf/
tydkif; 5 - uREfkyfwdkYMopaMw;vsm;EdkifiHawmf\ ordkif; tjzpftysuf 63
odkYaomf tm&SwdkufESifh eD;uyfaeonfh Oa&my\ a&SUajy;pcef;wpfcktjzpf?
MopaMw;vsm;EdkifiHonf? txl;ojzifh *syefEdkifiHu tiftm;BuD;EdkifiHwpfck
jzpfvmaomtcg? rdrdvnf;'ku©a&mufEdkifonf[k,lqvmonf/ rdrdudk,frdrd
umuG,f&ef MopaMw;vsm;EdkifiHu NAdwdoQtifyg,mESifh ¤if;\a&wyftiftm;
udk tm;udk;onf/ NAdwdoQtifyg,mcdkifrmap&efESifh rdrdwdkYudk,frdrd umuG,f&ef
MopaMw;vsm;EdkifiHu urÇmppfESpfckvHk;wGif yg0ifwdkufcdkufcJhonf/
MopaMw;vsm;wyfom;rsm;onf *smrPDEdkifiH\r[mrdwf wl&uDEdkifiHudk 1915
ckESpfwGif 0ifwdkufjcif;tm;jzifh yxrurÇmppfwGif yg0ifvmMuonf/
MopaMw;vsm;ppfom;rsm;ESifh e,l;ZDvefppfom;rsm;tm; *vpfyvD uRef;qG,f
wGif wdkufcdkuf&rnfhae&mtoD;oD;udk owfrSwfay;cJhonf/
olwdkYudk urf;ajcae&mrSm;NyD; ydkYcH&onfhtjyif olwdkYonf wl&uDppfom;rsm;
ypfcwfaeonfhMum;rSyif rwfapmufaomurÇm;rsm;udk wufcJhMu&onf/
vli,frsm;pGm toufay;qHk;½HI;chJ&onfhMum;rS olwdkYonf wpfenf;enf;ESifh
urÇm;rsm;udk &atmifwuffchJMuNyD; uwkwfusif;rsm;wl;um MuHhMuHhcHcJhMuonf/
trdajr&Sd MopaMw;vsm;EdkifiHom;rsm;u MopaMw;vsm;ESifh e,l;ZDvefwyfzGJU0if
rsm;\pdwf"mwfudk tHhrcef; *kPf,lchJMuonf/
Simpson ESifh ol\jrnf;/
John Simpson Kirkpatrick (1892 – 1915)
*Ref pifrfpef uwfuf yufx&pfcf
(John Simpson Kirkpatrick) onf
ppfonfwpfOD;jzpfNyD; MopaMw;vsm;
EdkifiH\ armfuGef;0if ol&Jaumif;wpfOD;
vnf;jzpfonf/
wyfom; *Ref pifrfpef tjzpf? olonf
aq;olemjyKwyfzGJUü xrf;pifxrf;ol
wpfOD;tjzpf *vpfyvDwGif ppfrIxrf;chJ
onf/ awmifukef;rsm;ESifh awmifMum;
rsm;wpfavQmuf xrf;pifrsm;udko,f&ef
tvGefcufcJchJonf/ ppfrdefYrsm;udk
qefYusifum olonf 'yfzfzD (Duffy) trnf&Sd jrnf;wpfaumifudk 'Pf&m&
ppfonfrsm; ab;tEå&m,fuif;&mae&modkY o,fydkY&eftoHk;jyKcJhonf/
aeYa&mnyg? olwdkYonf wdkufyGJjzpf&mae&mESifh urf;em;&Sd rdrdpcef;wdkYtMum;
olwdkY\toufudkpGefYum acgufwkefYacgufjyef qufwdkufoGm;chJMuonf/
wyfom; *Ref pifrfpef onf *vpfyvD odYk 1915 ckESpf {NyDv 25 &ufaeYwGif
a&muf&Sdonf/ av;ywfrQom MumNyD;aemufwGif olonf &efolUpufaoewfrsm;
vufcsufjzifh usqHk;&onf/ urf;ajcpcef;&Sd ppfrIxrf;rsm;u 'Pf&m& ppfom;
wpfOD;udk o,faqmifum tem;wGif rdrd\ocif vli,fppfonf rygbJ
aomhESifvmonfh 'yfzfzD (Duffy) tm; 0rf;enf;NyD; wdwfqdwfNidrfoufpGm
MunfhaechJMu&onf/
yxr urÇmppftwGif;u *vpfyvD uRef;qG,f
*vpfyvD urf;ajcwufaomaeY({NyDv 25 &ufaeY)onf EdkifiHawmf ½Hk;ydwf&uf
wpf&ufjzpfonf/ xdkaeYudk MopaMw;vsm;ESifh e,l;ZDvefwyfzGJUrsm;udk *kPfjyK
aomtm;jzifh tJef;Zufuf aeU (Anzac Day) [kac:Muonf/
*vpfyvD NyD;vQif MopaMw;vsm;wyfrsm;onf jyifopfEdkifiH taemufydkif;
ppfrsufESmwGif yg0ifwdkufcdkufMuonf/ þae&mwGif olwdkYonf tcsdefrsm;pGm
uwkwfusif;wl;Mujcif;? jyifqifMujcif;wdkYaMumifh ]'pf*g;} ac: ajrwl;olrsm;
trnfudk&cJhMuonf/ *smrPDESifh jzpfyGm;onfh aemufqHk;wdkufyGJrsm;wGifolwdkY\
acgif;aqmif AdkvfcsKyfBuD; *Ref armeuf&Sf (General John Monash)
OD;aqmifrIjzifh MopaMw;vsm;wyfzGJU0if ajrwl;ol trnf&olrsm;onf
atmifyGJrsm;pGm &cJhMuonf/
MopaMw;vsm;wyfzGJU0iftrsKd;om;ESifh trsKd;orD;rsm;onf pl;tufZf wl;ajrmif;
umuG,fa&;ESifh qdkif;Edkif;uRef;qG,fppfyGJwGif r[mrdwfrsm;ESifhtwl yg0ifqifETJ
atmifyGJcHcJhjcif;wdkYjzifh ta&SUtv,fydkif;wGif wm0efxrf;aqmifcJhMuonf/
MopaMw;vsm; EdkifiHom;? uREfkyfwdkY\ bHkaESmifBudK; 64
tJef;Zufuf armfuGef;
tJef;Zufuf wdkU\tpOftvmudk MopaMw;vsm;ESifh e,l;ZDvefwyfzGJUrsm; (ANZAC)onf wl&uDEdkifiH *vpfyvDuRef;qG,fwGif urf;wufcJhonfh 1915 ckESpf {NyDv 25
&ufaeYü pwifNyD; yHkoGif;cJhonf/
¤if;rSm MopaMw;vsm;wyfzGJU0ifusqHk;ol? odkUr[kwf 'Pf&maMumifh? odkYr[kwf a&m*gaMumifh aoqHk;ol 8700 tygt0if? xdcdkufrI 25000 cefY&SdcJhNyD;? tcsdefumv
&SpfvMumjrifhchJaom ppfqifa&;BuD;\ tpvu©Pmjzpfonf/ *vpfyvDuRef;qG,fwGif wm0efxrf;cJhMuolrsm;\ &J0HhpGefYpm;rIESifh pdwf"gwf u armfuGef;urÜnf;wifcJhNyD;
]tJef;Zufuf} pum;vHk;rSm MopaMw;vsm;ESifh e,l;ZDvef bmompum;\ a0g[m&wpfckjzpfvmcJhonf/
1916 ckESpfwGif urf;wufcJhonfh yxrESpfywfvnftxdrf;trSwfudk MopaMw;vsm;? e,l;ZDvefESifh t*Fveftjyif tD*spf&SdwyfzGJUrsm;uyg usif;yMuonf/ xdkESpfrSmyif
{NyDv 25 &ufaeYudk ]tJef;Zufuf} aeY[kowfrSwfonf/
1920 ESpfrsm;wGif tJef;Zufuf txdrf;trSwf *kPfjyKyGJrsm;udk MopaMw;vsm;EdkifiHwpf0ef; usif;yMuNyD; jynfe,frsm;u tJef;ZufufaeYudk trsm;jynfol ½Hk;ydwf&uf
tjzpfowfrSwfMuonf/ NrKdUawmfrsm;wGifvnf; usqHk;olrsm; txdrf;trSwf ausmufwdkifBuD;rsm;pdkufxlMuNyD; EdkifiHwpf0ef;&Sd NrKdUBuD;rsm;ESifh NrKdUrsm;wGif
ausmuf½kyfwkrsm;u xdkppfyGJESifh aemufxyfjzpfyGm;aom ppfrufrsm;wGif toufay;cJhMu&aom vli,f trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;udk trSwfw& *kPfjyKonf/
tJef;Zufuf aeYonf ,cktcg ppfyGJrsm;? y#dyu©rsm;ESifh Nidrf;csrf;rIxdef;odrf;a&; wyfzGJUrsm;wGif wm0efxrf;aqmifMuoltm;vHk;udk *kPfjyKonfhaeYjzpfonf/ trSefrSm
xdkaeYonf ppfatmifyGJtxdrf;trSwfaeY r[kwfyg/ xdkaeYonf atmifjrifrIrsm;udk*kPfjyKonfr[kwf? *vpfyvD ppfqifa&;rSm qHk;½IH;rIwpf&yfjzpfonf/ xdkaeYonf
omreftrsKd;om;ESifh trsKd;orD; ppfrIxrf;rsm;ü 'ku©BuD;pGmMuHKaeMu&csdefwGif &Jabmf&Jbufpdwf&Sdjcif;? MuHhcH&nf&Sdjcif;ESifh tjyHK;rysuf &ifqdkifEdkifjcif;[laom
t&nftaoG;rsm;udk *kPfjyKjcif;jzpfonf/ ,cktcgwGif tJef;Zufuf aeYudk MopaMw;vsm;EdkifiHESifh urÇmwpf0ef;wGif *kPfjyKum txdrf;trSwfaeYtjzpfusif;yMuonf/
'kwd,urÇmppfESifh tjcm;ppfrufrsm;rS MopaMw;vsm;EdkifiH trsKd;om;ESifh trsKd;orD; ppfjyefppfrIxrf;a[mif;rsm;tjyif? r[mrdwfEdkifiHrsm;rS Nidrf;csrf;a&;wyfzGJU0ifrsm;ESifh
ppfjyef &Jabmfa[mif;rsm;uvnf; tJef;Zufuf aeY csDwufyGJwGif tm;vHk;pkaygif;um *kPf,l0ifh<um;pGm csDwufMuonf/
*vpfyvDwGif usif;yaom tJef;Zufuf aeY t½kPfOD; *kPfjyKyGJtcrf;tem;
tydkif; 5 - uREfkyfwdkYMopaMw;vsm;EdkifiHawmf\ ordkif; tjzpftysuf 65
pD;yGm;a&;uyfBuD;? 1929 ckESpf – 1932 ckESpf
pD;yGm;a&;uyfBuD;onf MopaMw;vsm;EdkifiHom;rsm;twGuf tqdk;&Gm;qHk; tcuftcJMuHKawGU&csdef jzpfchJonf/ ¤if;onf e,l;a,muf pawmhaps;uGuf
ysufaomtcsdefESifh twlwlyifjzpfchJaomfvnf; tjcm;taMumif;tcsufrsm;uvnf; pD;yGm;a&;uyfjzpfapcJhygonf/ xdktcsufrsm;xJwGif ydkYukefrsm;ESifh
a&mif;EIef;rsm;usqif;jcif;? EdkifiHjcm;acs;aiGrsm;ESifh tpdk;&oHk;aiG usqif;jcif;ESifh wnfaqmufa&;vkyfief;rsm; usqif;jcif;wdkYyg0ifMuonf/ 1932 ckESpf
tv,fydkif;wGif MopaMw;vsm;EdkifiHom; 32 &mcdkifEIef;eD;yg; tvkyfvufrJh jzpfaechJonf/
pD;yGm;a&;uyfBuD;u MopaMw;vsm;EdkifiH vlrItzGJUtpnf;udk tBuD;tus,f
xdcdkufapchJonf/ tvkyf r&Sd? yHkrSef0ifaiGr&SdESifh vltrsm;pkrSm tdrfajc&mrJh
jzpfukefMuonf/ olwdkYonf taEG;"gwfr&Sd? odkYr[kwf oefY&Sif;aomtdrfom
r&Sdonfh ,m,Dtrdk;tumrsm;jzifhom raecsifbJaechJMu&onf/ tcsKdUaom
zcifjzpfolrsm;u rdom;pkudk pGefYypfoGm;Muonf/ odkYr[kwf t&ufpGJukefMu
onf/ tvkyform;vlwef;pm;\uav;rsm;u touf 13 ESpf odkYr[kwf 14
ESpfwGif ausmif; pxGufukefMuonf/ trsKd;orD;rsm;pGmwdkYu rdrdwdkY\
uav;rsm;udk rdrdwdkYbmomMunfh½I&if;? tdrfrIudpörsm;vkyf&if;ESifh omref
tvkyfrsm;wGif 0ifvkyfMu&onf/
pD;yGm;a&;uyfBuD;qdkufonfhtcsdeftxd MopaMw;vsm;EdkifiHtpdk;&wGif tvkyf
vufrJhrsm;twGuf A[dkrS pDrHcsuf wpfpHkwpfckrQ r&SdcJhyg/ ukodkvfjzpfESifh
yk*¾vdutzGJUtpnf; tcsKdUrSvGJvQif qif;&Jolrsm;rSm tvkyftudkif&SmazGa&;
tpDtpOfrsm;ESifh jynfolUaqmufvkyfa&;pDrHudef;rsm;udkom tm;xm;chJMu&
onf/
pD;yGm;a&;rSm 1932 ckESpfwGif pNyD;wdk;wufvmaomfvnf; trsm;tm;jzifh
rdom;pkrsm;twGuf qHk;½IH;epfemrIrsm;udk jyefvnf tzwfrq,fEdkifawmhyg/
pD;yGm;a&;uyfBuD;qdkufonfhtcsdefwGif MopaMw;vsm;EdkifiHukodkvfjzpftoif;
rsm;ESifh apwemh0efxrf;rsm;\t"duyg0iftusKd;jyKrIudk rSwfwrf;wifMuygonf/
pD;yGm;a&;uyfBuD;umvrS pGyfjyKwfwdkufauR;&mae&m
Sir Charles Kingsford Smith (1897 – 1935)
qm csm;vfpf uif;*fzdkY'f prpfof (Sir Charles Kingsford Smith) onf &J0efYaom av,mOfarmif;wpfOD;? avaMumif;wGif
a&SUOD;pGefYpm;olwpfOD;ESifh MopaMw;vsm;EdkifiHom; ol&Jaumif;wpfOD;jzpfonf/
yxrurÇmppfBuD;wGif csm;vfpf uif;*fzdkY'f prpfof onf *vpfyvDwGif yg0ifwdkufcdkufcJhNyD; NAdwdoQwdkY\ awmf0if avwyfwGif
yg0ifysHoef;cJhonf/
ol\tBuD;rm;qHk;aomatmifjrifrIrSm 1928 ckESpfwGif u,fvDzdk;eD;,m;rS uGif;pveftxd ypdzdwfork'&mudkjzwfNyD; yxrqHk;
tBudrfysHoef;chJjcif;jzpfonf/ ol\av,mOf ]qwfoef;efca&mhpf} ac: awmifydkif;Mu,fpkonf tqHk;ü? MopaMw;vsm;EdkifiHwGif
oufqif;aomtcg y&dówf 25000 u olwdkYcspfcifav;pm;Muaom olwdkY\ol&Jaumif; ]prpfoD}udkapmifhNyD; Mobmay;
BuKdqdkMuonf/ avaMumif;ysHoef;rIwGif ol\yg0iftusKd;jyK aqmif&GufrIrsm;aMumifh olonf 1932 ckESpfwGif
ol&Jaumif;bGJUcsD;jr§ifhcH&onf/
0rf;enf;bG,frSm 1935 ckESpfü? olonf t*FvefrS MopaMw;vsm;EdkifiHodkY ysHoef;vm&if; av,mOfESifhtwl ysufusNyD; ol\
tavmif;udk ,aeYxufwdkif &SmazGír&jcif;jzpfygonf/
qm csm;vfpf uif;*fzdkY'f prpfof udk urÇmhtxl;cRefqHk;av,mOfarmif; [kac:MuNyD; pD;yGm;a&;uyfqdkuf umvtMum;wGif olonf vltrsm;udk ay;urf;vI'gef;onfh
twGuf trsm; armfMunfhtyf&m MopaMw;vsm; EdkifiHom; ol&Jaumif;ppfppftjzpf rSwfwrf;wifMuonf/
MopaMw;vsm; EdkifiHom;? uREfkyfwdkY\ bHkaESmifBudK; 66
'kwd,urÇmppf 1939 ckESpf – 1945 ckESpf
'kwd,urÇmppfwGif MopaMw;vsm;EdkifiHu r[mrdwfrsm;twGuf tmz&du
ajrmufydkif;oJuEåm&rsm;ESifh tjcm;ae&mrsm;pGmwdkYwGif wdkufcdkufay;cJhonf/
tmz&duajrmufydkif;wGif wdkb&GwfcfNrKdUudk *smrefESifh tDwmvsHwyfrsm;u
0ef;&Hwdkufcdkufonfudk MuHhMuHhcHEdkifcJhonf/ MopaMw;vsm;ppfonfrsm;onf
0dkif;tHk acsmifydwfcHaechJMu&aomfvnf; &&mtpm;tpmESifh touf&SifEdkif
Muojzifh ]wdkb&GwfcfNrKdU<uufrsm;} [k &efolrsm;u trnfay;cJhMuonf/
MopaMw;vsm;ppfonfrsm;onf jyefvnfwdkufcdkufNyD; þuJhodkYaom cufcJonfh
tajctaersm;rSmyif touf&SifEdkifcJhMuojzifh ,ckay;aomtrnfudk
olwdkYudk,fwdkif vufcHtoHk;jyKchJMuonf/ þ0ef;&HwdkufcdkufrIudk Munfhjcif;
tm;jzifh ppfonfrsm;onf yxrurÇmppfu ]'pf*g;}ppfonfrsm;\ wdkufpdwf
wdkufrmef&SdMuaMumif; xif&Sm;onf/ ppfonfrsm;udk,fwdkifuvnf; vuf
qifhurf; &&Sdxm;Muonfh tpOftvmMuD;wpfckESifh avsmfnDpGmaexkdif&rnfudk
odMuygonf/
*syefEdkifiHu ypdzdwfwGif ppfpwifaomtcg MopaMw;vsm;ppfonfrsm;ESifh
ppforD;rsm; EdkifiHjyefMuonf/ odkYaomf olwdkYrjyefEdkifrDrSmyif ygyltmESifh e,l;
*DeDwdkYudk umuG,f&efvdktyfvmonf/ þBuD;rm;aomwm0efudk tNrJwef;
ppfom;rsm;ESifhtwl? t"r®0ifcdkif;NyD; avhusifhrIenf;yg;aom ppfonfvli,f
rsm;pGmwdkYudkvnf; xrf;aqmifaponf/ olwdkYonf rwfapmufNyD; &THUxlaom
udkudk'g awmvrf; [kac:aomawmwGif;ae&mwGif &efoltm;wdkufcdkufMu&
onf/ MopaMw;vsm;ppfonfrsm;u &efol *syefppfonfrsm;\ xdk;azmuf
vmjcif;udk &yfwefYoGm;aponf/ udkudk'g vrf;aMumif;onf rsm;pGmaom
MopaMw;vsm;vlrsKd;wdkY *g&0jyKtyf&m ae&mwpfcktjzpf? *vpfyvD &Sd
tJef;Zufuf urf;ajcESifESifjzpfvmonf/
ppftwGif; txif&Sm;qHk;rSwfrdaeMuonfrSm þppfoHkYyef;rsm;udk *syefwdkYu
&ufpufpGm qufqHchJMujcif;jzpfonf/ MopaMw;vsm; ppfoHkYyef;rsm;wGif
t&m&Sdrsm;ESifh ppfonfrsm; wpfOD;uwpfOD;udk tjyeftvSef wef;wlnDrQ
taumif;qHk;apmifha&SmufMuaomfvnf; MopaMw;vsm;ppfonfrsm;pGm
aoqHk;cJhMu&onf/
atmufarh&aeY
tJef;ZufufaeY tcrf;tem;rsm;uJhodkYyif atmufarh&aeYonfvnf;?
ppftwGif;wGif wm0efxrf;aqmifMuNyD; toufay;oGm;Muolrsm;udk
MopaMw;vsm;EdkifiHom;wdkYu trSwfw&*kPfjyKonfhaeYjzpfonf/ ESpfpOf
Edk0ifbmv (11 ck ajrmufv) 11 &uf 11 em&DwGif MopaMw;vsm;EdkifiHom;
rsm;u acwÅwefYqdkif;NidrfoufMuNyD; ppfyGJrsm;ESifh y#dyu©rsm;wGif usqHk;Muol
rsm;ESifh 'Pf&m&olrsm;tjyif? wm0efxrf;aqmifcJhMuaom trsdK;om;rsm;?
trsdK;orD;rsm;tm;vHk;wdkYudkyg trSwfw& *kPfjyKMuonf/ xdkaeYwGif
uREfkyfwdkYonf ay:yDyef; teDa&mifudk tusÐwGifwyfqifMuonf/
udkudk'gawmvrf;ay:ü 'Pf&m& MopaMw;vsm;ppfonfwpfOD;tm; ygyltm txrf;orm;wpfOD;u ulnDaeyHk
ay:yDyef; teDa&mifrsm;udk yxrurÇmppfuwnf;u trSwfw& txdrf;trSwfwpfcktjzpf wyfqif
toHk;jyKchJMuonf
*syefEdkifiHu 1942 ckESpfwGif pifumyl &Sd NAdwdoQ ppfpcef;BuD;udk odrf;ydkuf
vdkufaomtcg? tzrf;cH&NyD; xdkif;? jrefrm rD;&xm;vrf;azmufvkyfa&;wGif
tvkyfvkyf&ef ac:oGm;jcif;cH&olrsm;wGif MopaMw;vsm; ppfonfaygif; 15000
yg0ifcJhonf/ 'kwd,urÇmppftwGif; *syefvufatmufüf þ xdkif;? jrefrm
e,fpyf rD;&xm;vrf; azmufvkyfa&;vkyfief;wGif axmifaygif; rsm;pGmaom
MopaMw;vsm;ESifh NAdwdoQppfoHkYyef;rsm; aoqHk;cJhMu&ygonf/
MopaMw;vsm;EdkifiHwyfrawmfonf rMumao;rDu ta&SU wDarmf? tD&wfcf?
ql'efESifh tmz*efepfpwef EdkifiHwdkYü jzpfyGm;aeaomy#dyu©rsm;wGif yg0if
wdkufcdkufae&NyD; tmz&du? ta&SUtv,fydkif;ESifh tm&S-ypdzdwfa'owdkY
tygt0if urÇmhae&mrsm;pGmwGif ukvor*¾\ Nidrf;csrf;rIxdrf;odrf;a&;
ppfqifa&;rsm;wGif yg0ifwm0efxrf;aqmifaeygonf/
tydkif; 5 - uREfkyfwdkYMopaMw;vsm;EdkifiHawmf\ ordkif; tjzpftysuf 67
Oa&myrS ajymif;a&TUtajccsolwpfOD; MopaMw;vsm;EdkifiHudk a&mufvmyHk
Sir Edward ‘Weary’ Dunlop (1907 – 1993)
qm tuf'f0gY'f ]0D;&D;} 'ef;efavmhyf
(Sir Edward ‘Weary’Dunlop)
onf &JpGrf;owåd&SdNyD; Muifemwwf
aom cGJpdwfyg&*lwpfOD;jzpfonf/
xdkYtjyif olonf MopaMw;vsm;
EdkifiH\ ppfol&Jaumif;wpfOD;vnf;
jzpfygonf/
'kwd,urÇmppftwGif;u 0D;&D; onf
wyfrawmfcGJpdwfukorI yg&*lwpfOD;
jzpfonf/ olESifh olYtzGJUudk *syefwdkYu
zrf;rdNyD; xdkif;jrefrm rD;&xm;vrf;
wGif tvkyfvkyf&ef jrefrmEdkifiHodkY ac:oGm;jcif;cH&onf/ xdktvkyfrSm tvGefyif
yef;qif;&JNyD; tcsdefMumjrifhpGm tvkyfvkyfchJMu&onf/
acgif;aqmifwpfOD;taeESifh 0D;&D; onf ol\i,fom;rsm;twGuf wm0ef,l
ajymqdkonf/ olwdkY\ cGJpdwf yg&*lwpfOD;taeESifh olonf em&Daygif;rsm;pGm
ukorIjyKonf/ olUtm; pcef;wGif ESdyfpufn§Of;yef;aomfvnf; olutmcHNyD;
ukorIqufvufjyKchJonf/
aq;bufqdkif&mwGif ol\tusKd;jyKrItwGuf olUtm; 1969 ckESpfwGif
ol&Jaumif;bGJUcsD;jr§ifhcH&onf/ oluG,fvGefcsdefü vlaygif; 10000 u
rJvfbGef;NrKdUvrf;rsm;ay:wGif ]&xm;vrf;ay:rS cGJpdwfq&m0ef} [k olwdkYac:
Muaom ol&Jaumif;\ EdkifiHawmfpsmyetcrf;tem;wGif wef;pD*kPfjyKMuonf/
1900 jynfhESpfrsm; apmapmydkif;u ajymif;a&TUtajccsjcif;rsm;
yxrESifh 'kwd,urÇmppfwdkY\Mum;umvwGif MopaMw;vsm;EdkifiHodkY 0ifa&muf
Edkif&eftwGuf vdktyfcsufrsm;ü uefYowfrIrsm; qufvufwnf&SdaechJonf/
odkYaomf ajymif;a&TUtajccsolrsm;teuf? txl;ojzifh Oa&mywdkuf awmifydkif;rS
trsKd;om;rsm;\ ta&twGufwdk;yGm;vmonf/ olwdkYESifhtwl uRrf;usifrIrsm;?
ynma&;ESifh olwdkY\udk,fydkif ,Ofaus;rItarGtESpfrsm; ygvmMuonf/
olwdkYonf MopaMw;vsm;EdkifiHaus;vufa'orsm;\ pufrIvufrIvkyfief;rsm;
zGHYNzdK;wdk;wufjcif;ESifh? um;vrf;rsm;? &xm;vrf;rsm; azmufvkyfjcif;wdkYwGif
yg0ifulnDchJMuonf/ uRrf;usifaom tDwmvsH ausmufom;yef;&Hq&mrsm;u
uREfkyfwdkY\ trsm;jynfolqdkif&mtaqmuftODrsm;ESifh aetdrfrsm; aqmufvkyf&m
wGif odomxif&Sm;pGm yg0iftusKd;jyKcJhMuygonf/
1930 ckESpfrsm;tukefwGif *sL;vlrsKd;'ku©onfrsm; Oa&myrSpía&mufvmMu
onf/ olwdkYonf emZD*smrPD\ Ncdrf;ajcmufrIrS xGufajy;vmMujcif;jzpfonf/
olwdkYonf *smrPD? MopBwD;,m;? csufudkpvdkAufuD;,m;? [efa*&DESifh ydkvef
EdkifiHwdkYrSvmMuonf/ trsm;rSm ynm&nfjrifhrm;MuNyD; rlv yifudk,f
t&nftcsif;rsm;&SdMuaom 'ku©onfrsm;jzpfMuí MopaMw;vsm; ,Ofaus;rI
avmutwGuf vGefpGmtusKd;jzpfxGef;apcJhygonf/
'kwd,urÇmppftwGif;u zrf;qD;&rdaom tDwmvsHppfom; 17000 udk
MopaMw;vsm;EdkifiH ppfokHYyef;pcef;rsm;wGif xdef;odrf;xm;&SdNyD; ¤if;wdkYtm;
aumif;pGmqufqHcJhonf/
¤if;wdkYonf ppftusOf;pcef;rsm;wGif tcsdefwdkwdkomaecJhMu&aomfvnf;
þEdkifiHajrESifh vlrsKd;rsm;taMumif;udk olwdkYtenf;tusOf; avhvmod&SdcJhMuonf/
ppftNyD;wGif vlrsm;pGmu ajymif;a&TUtajccsolrsm;tjzpf jyefvmMuonf/
urÇmppftNyD; 'ku©onfrsm;
urÇmppftNyD;wGif MopaMw;vsm;EdkifiHu vlOD;a&wdk;yGm;ap&eftwGuf tjcm;
aomOa&myEdkifiHrsm;rS ajymif;a&TUtajccsolrsm;udk vufcH,lonf/ vlOD;a&
oef;aygif;rsm;pGmwdkYrSm emZD*smrPDrS xGufajy; pGefYcGm&onf? odkYr[kwf ,ck
qdkAD,uf½k&SwdkY odrf;ydkufxm;onfh rdrdwdkU\&yf&Gmrsm;odkY rjyefEdkifchJMuay/
þodkY EdkifiHrJhvlOD;a& 170000 udk b0opf pwif&ef MopaMw;vsm;EdkifiHwGif
vufcHcJhonf/
xdkYtjyif MopaMw;vsm;EdkifiHwGif tvkyform;OD;a&&Sm;yg;rIudkvnf; BuD;rm;pGm
MuHKawGUaechJ&onf/ MopaMw;vsm;tpdk;&onf vlOD;a&wdk;yGm;rIu EdkifiHawmf\
tem*wftwGuf y"meusonf[k cH,lchJonf/ touf 45ESpf atmuf&Sdonfh
usef;rma&;aumif;aom ajymif;a&TUtajccsol vlBuD;qdkvQif 10 a':vm?
¤if;wdkY\uav;rsm;qdkvQif MopaMw;vsm;EdkifiHudk tcrJhvmEdkifMuonf/
odkYaomf Oa&myEdkifiHrsm;ESifh NAdwdefEdkifiHrSvGJí? tjcm;EdkifiHom;rsm; twGufudkrl
uefYowfcsufrsm; qufvufxm;&SdqJjzpfonf/
MopaMw;vsm;EdkifiHudk jyefvnfouf0ifvIyf&Sm;vmEdkifap&ef MopaMw;vsm;
tpdk;&u pEdk;0D; jrpfa&rsm; Apfufwdk;&D;,m;jynfe,fta&SUydkif;&Sd yifv,fxJodkY
rpD;qif;rD xdef;NyD;odkavSmifEdkifrnfh &J&ifhaompDrHudef;wpf&yfudk 1949 ckESpf
wGif? pwiftaumiftxnfaz:cJhonf/ þjrpfa&rsm;udk qnfa&ay;oGif;&ef
ESifh a&tm;vQyfppfxkwfvkyf&ef EdkifiHtwGif;ydkif;odkY vTJajymif;pD;qif;aponf/
¤if;onftHhrcef;BuD;rm;aom pDrHudef;wpfckjzpfcJhNyD; NyD;pD;&ef 25 ESpfMumcJhonf/
þpDrHudef;wGif tvkyform;OD;a&\ (70)&mcdkifEIef;rSm ajymif;a&TUtajccsolrsm;
jzpfMuonf/
MopaMw;vsm; EdkifiHom;? uREfkyfwdkY\ bHkaESmifBudK; 68
pEdk;0D;armifwdef a&tm;vQyfppf pDrHudef; (The Snowy Mountains Hydro-Electric Scheme)
pEdk;0D;armifwdef pDrHudef;onf MopaMw;vsm;EdkifiH\ vGwfvyfNyD;? ,Ofaus;rI rsKd;pHkyg0ifum o,HZmw t&if;tjrpfaygrsm;onfh EdkifiHawmf0daoo\ ta&;BuD;aom
oauFwvu©Pmwpf&yfjzpfygonf/
¤if;onf MopaMw;vsm;EdkifiH\tBuD;rm;qHk; pufrItwwfydkif;qdkif&mpDrHudef; jzpfygonf/ xdkYtjyif urÇmay:&Sd tBuD;rm;qHk; a&tm;vQyfppfpDrHudef;rsm;teuf?
wpfcktygt0ifjzpfonf/
þpDrHudef;onf e,l;aqmufofa0;vfpf jynfe,fESifh Apfufwdk;&D;,m; jynfe,f ukef;wGif;ydkif;rsm;twGif;rS v,f,m ukefxkwfvkyfrIvkyfief;rsm;twGuf r&Sdrjzpf
vdktyfaeaoma&udk jzefYjzL;ay;onf/ ¤if;\ vQyfppf"mwftm;ay; puf½Hkrsm;uvnf; e,l;aqmufofa0;vfpf jynfe,fwGif toHk;jyKaom vQyfppf"mwftm;pkpkaygif;
yrmP\ 10 &mcdkifEIef;udk xkwfvkyfay;onf/
pEdk;0D;armifwdef pDrHudef;\ 2 &mcdkifEIef;udkomvQif ajray:wGifjrif&onf/ pDrHudef;wGif a&umwmBuD; 16 ck? vQyfppf"mwftm;ay;puf½Hk 7 ck? a&pkwf puf½Hkwpf½Hk
tjyif? OrifvdkPfacgif;rsm;? ydkufvdkif;rsm;? a&oG,fajrmif;rsm; pkpkaygif; 225 uDvdkrDwm yg0ifonf/
þpDrHudef;vkyfief;udk 1949 ckESpfwGifpwifcJhNyD; 1974 ckESpfwGifNyD;pD;cJhonf/ pDrHudef;wGif EdkifiHaygif; 30 ausmfrS tvkyform;aygif; 100000 ausmfyg0ifcJhMuonf/
xdktvkyform;rsm;\ 70 &mcdkifEIef;onf ajymif;a&TUtajccsolrsm;jzpfMuonf/ pDrHudef;NyD;jywfonfhaemuf? Oa&mywdkufrS tvkyform; trsm;pku MopaMw;vsm;
EdkifiHwGif qufvufaexdkifMuum MopaMw;vsm;EdkifiH\ ,Ofaus;rIrsKd;pHkyg0ifaom vlrItzGJUtpnf;twGuf tzdk;wefaom yg0iftusKd;jyKrIjzpfapchJonf/
pEdk;0D;armifwdefpDrHudef;onf e,l;aqmufofa0;vfpf jynfe,f? aumf½SL;pfZudk (Kosciuszko) trsKd;om;O,mOftwGif;wGif wnf&Sdonf/ pDrHudef;u obm0
ywf0ef;usif tay: tusKd;oufa&mufrIrsm;udk teD;uyfapmifhMunfh avhvmMuonf/ pDrHudef;aMumifh pEdk;0D;jrpf\tcsKdUaomae&mrsm;wGif ,cifu pD;qif;aom
jrpfa&\ 1 &mcdkifEIef;omvQif pD;qif;awmhonf/
obm0ywf0ef;usif aumif;rGefapa&;twGuf Apfufwdk;&D;,m; jynfe,fESifh e,l;aqmufofa0;vfpf jynfe,fwdkYrS tpdk;&rsm;u jrpfa&pD;qif;rIudk 28 &mcdkifEIef;
&Sdapa&;twGuf xdef;n§d&ef oabmwlMuonf/
pEdk;0D;armifwdef pDrHudef;rS tvkyform;rsm;
tydkif; 5 - uREfkyfwdkYMopaMw;vsm;EdkifiHawmf\ ordkif; tjzpftysuf 69
a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;udk qufqHyHk
1940 ESifh 1950 ckESpfrsm;wGif MopaMw;vsm;EdkifiHtpdk;&\ a&S;OD;wdkif;&if;om;
rsm;tay: xm;&Sdonfhrl0g'rSm a&maESmoronfh rl0g'odkY ajymif;vJcJhonf/
,if;\qdkvdkcsufrSm a&S;OD; wdkif;&if;om;rsm;taeESifh a&S;OD; wdkif;&if;om;
r[kwfMuolrsm;uJhodkY aexdkif&rnf[k apcdkif;onf/ a&S;OD; wdkif;&if;om;rsm;u
olwdkY\ ½dk;&m,Ofaus;rItpOftvmrsm; raysmufysufapvdkMuojzifh
þrl0g'rSm tvkyfrjzpfcJhyg/
1960 ckESpfrsm;wGif aygif;pnf;a&;rl0g'odkY ajymif;vJonf/ MopaMw;vsm;EdkifiH
twGif;aexdkifMuonfh trsKd;om;trsm;pkonf 1850 ESpfrsm;wGif rJqE´
ay;ydkifcGifh &&SdMuaomfvnf; MopaMw;vsm;EdkifiHom; a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;
tm;vHk;udk 1962 ckESpfwdkif "eo[m, rJqE´ay;ydkifcGifh ray;tyfchJyg/
aygif;pnf;a&;rl0g'aMumifh a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;udk jynfolUtcGifhta&;rsm;
ay;tyfcJhaomfvnf; olwdkYudk a&S;OD;wdkif;&if;om;r[kwfMuaom MopaMw;vsm;
vlrsKd;rsm;\ ,Ofaus;rIrsm;ESifh udkufnDpGm aexdkif&rnf[k arQmfvifhvsuf&SdchJ
onf/
1967 ckESpfwGif ydkrdkajymif;vJvmNyD; MopaMw;vsm;EdkifiHom;rsm;\ 90%ausmf
u a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;udk rJqE´ay;ydkifcGifh&SdaomvlOD;a&wGif xnfhoGif;
a&wGuf&ef ]oabmwl\} qE´rJay;cJhonf/ þjynfolUqE´cH,lyGJrSm ordkif;
rSwfwdkifwpfckjzpfcJhonf/ þonfu MopaMw;vsm;jynfol trsm;pkonf a&S;OD;
wdkif;&if;om;rsm;udkvnf; rdrdwdkYESifhtwltuG yg0ifapvdkMuNyD; tjcm;olrsm;
enf;wl &ydkifcGifh tcGifhta&;rsm;udkvnf; &apvdkaMumif; jyovdkufjcif;yif
jzpfonf/
MopaMw;vsm;EdkifiHom;rsm;\ pdwfxm;yGifhvif;vmjcif;ESifh xdktcsdefu
tufabmf&pf*sifevf vlrsKd;wdkY\ cdkifrmpGmqE´jyjcif;wdkUu 1970 ckESpfrsm;wGif
a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;onf rdrdwdkYuHMur®m rdrdwdkYbmomqHk;jzwfydkifcGifh &Sd&rnf
[laom rl0g' ay:aygufvmap&ef vrf;aMumif;ay;cJhonf/ MopaMw;vsm;
EdkifiHom; a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;onf rdrdwdkYESifhoufqdkifaom EdkifiHa&;?
pD;yGm;a&;? vlrIa&;ESifh ,Ofaus;rIrsm; zGHYNzdK;a&;qdkif&mudpö&yfrsm;wGif yg0if
ajymqdkcGifh&Sd&rnf[k MopaMw;vsm;EdkifiHtpdk;&u todtrSwfjyK oabmwlvm
cJhonf/
ajymif;a&TUtajccsjcif; - wajz;ajz;ajymif;vJvmrIrsm;
1950 ESpfrsm;ESifh 1960 ESpfrsm;wGif tm&SvlrItzGJUtpnf;? bk&m;ausmif;rsm;ESifh
vlrIa&;qdkif&m tzGJUtpnf;rsm;tm;vHk;u ]tjzLa&mif MopaMw;vsm;} rl0g'udk
&yfqdkif;&ef 0dkif;0ef;uefYuGufqE´jycJhMuonf/
1958 ckESpfwGif MopaMw;vsm;tpdk;&u owfyHkac:ay;onfhpmar;yGJudk &yfqdkif;
vdkufonf/ 1966 ckESpfwGif MopaMw;vsm;EdkifiHu a&G;cs,frIjzifh vm&aom
Oa&mywdkufom;-r[kwfolMursm;ESifh uRrf;usifrI&Sdol tm&Swdkufom;rsm;
ajymif;a&TUtajccsjcif;twGuf wHcg;zGifhay;onf/ tqHk;wGif t&yf&yfrS
MopaMw;vsm;EdkifiHom;wdkYu uREfkyfwdkY\ ajymif;a&TU tajccsolrsm;qdkif&m
tpDtpOfwGif EdkifiHtm;vHk;yg0ifapjcif;\wefzdk;udk todtrSwfjyKvmMuonf/
1973 ckESpfwGif ]tjzLa&mif MopaMw;vsm;} rl0g'ysufjy,fNyD; EdkifiHrSmvnf;
,Ofaus;rIrsKd;pHkrl0g'bufodkY OD;wnfavawmhonf/
1973 ckESpfwGif MopaMw;vsm;tpdk;&uajymif;a&TUtajccs&mwGif vlrsKd;a&;t&
vdktyfcsufrsm;tm;vHk;udk z,f&Sm;vdkufonf/ 1975 ckESpf AD,uferfppfyGJ NyD;qHk;
onfhtcsdefwGif MopaMw;vsm;EdkifiHonf tm&S 'ku©onfrsm;ESifh ajymif;a&TU
tajccsolrsm;\ pHcsdefwifavmufonfhta&twGufudk vufcHcJhonf/
xdkolrsm;wGif AD,uferfrS trsm;qHk;yg0ifMuaomfvnf; w½kwfESifh tdE´d,
ajymif;a&TUtajccsolrsm;vnf; ta&twGufrsm;pGm pwifa&muf&SdvmMuonf/
1975 ckESpfrSpwifí MopaMw;vsm;EdkifiHonf abmfhpfeD;,m;ESifh? [m&fZD*dkAD;em;
uJhodkYaom ppfab;'Pfoifh EdkifiHtrsm;tjym;tjyif ta&SUtv,fydkif;ESifh
tmz&duwdkif;jynfrsm;rS 'ku©onfrsm;udk vufcHcJhonf/ ,cktcg uREfkyfwdkYxH
ajymif;a&TUtajccsolrsm;rSm urÇmwpf0ef;rSjzpfMuonf/
MopaMw;vsm;EdkifiHonf EdkifiHtm;vHk;\ wdkif;jynfwpfjynfjzpfvmchJNyD;?
acwfrDwdk;wufaom urÇmay:&Sd atmifjrifrIBuD;rsm;xJrS EdkifiHwpfckjzpfonf/
1945 ckESpfrSpwifNyD; MopaMw;vsm;EdkifiHodkY ajymif;a&TUtajccsolrsm;\ OD;a&
6.5 oef; &SdcJhonf/ MopaMw;vsm;EdkifiHom;rsm;\ av;yHkwpfyHkrSm yifv,f
&yfjcm;wGif arG;zGm;chJMuonf/
ajymif;a&TUtajccsolrsm;u uREfkyfwdkYbHkwefbdk;xm;Muaom rl0g'rsm;? pHcsdef
pHñTef;rsm;udk rQa0cHpm;Mua&;twGuf MopaMw;vsm;EdkifiHodkYvm&ef a&G;cs,fMu
onf/ xdktcsufu &SdNyD;om; MopaMw;vsm;vlaerIb0a&mifpHkudk ydkrdk vSy
wifhw,faponf/
yg0ifrI&Sdjcif;
MopaMw;vsm;EdkifiHonf ,cktcg w&m;Oya'abmiftwGif;rS? rdrd\
,HkMunf&mbmomudk vufcHusifhoHk;EdkifNyD;? rdrd\,Ofaus;rIxHk;wrf;pOfvmrsm;
udk vdkufemEdkifaom vlwpfOD;csif;pD\tcGifhta&;rsm;udk av;pm;NyD; umuG,f
apmifha&Smufonfh ,Ofaus;rIrsKd;pHk vlUtzGJUtpnf;wpfckjzpfygonf/
,aeYMopaMw;vsm;EdkifiHü vlrsKd;EG,fwdkif;\ rsKd;EG,f0ifwpfOD;pDonf uREfkyfwdkY\
vlrItzGJUtpnf;wGif tpdwftydkif;wpfcktjzpfyg0ifonf[k cHpm;apEdkifonfh
xda&mufaom yg0ifrI&Sdjcif; rl0g' &Sdygonf/ þrl0g'onf MopaMw;vsm;EdkifiH
,Ofaus;rI\ bufaygif;pHkwGif udef;atmif;wnf&Sdaeygonf/ ¤if;onf
uav;i,frsm;b0rS wuúodkvfwufa&mufonftxd uREfkyfwdkY\ ynma&;
oif½dk;ñTef;wrf;\ tpdwftydkif;jzpfNyD;? vkyfief;cGif ae&mrsm;ESifh 0efaqmifrI
vkyfief;rsm;wGifyg vufawGU usifhoHk;Muonf/
vlwpfOD;csif;pDü nDwlnDrQESifh ESdrfhcsjcif;uif;pGmqufqHcH&rnfh tcGifhta&;udk
MopaMw;vsm;EdkifiH vlUtcGifhta&;qdkif&maumfr&SifESifh tpdk;&\ ESdrfhcs
qufqHjcif; wdkufzsufa&;qdkif&m at*sifpDrsm;u jynfe,fESifha'otm;vHk;wGif
umuG,fay;onf/ vlrsKd;a&;qdkif&mcGJjcm;qufqHrIudk vlod&SifMum; jypfwif
½HIUcsNyD; ¤if;onf w&m;Oya't& jypfrIwpfckjzpfonf/
MopaMw;vsm;EdkifiHonf pnf;vHk;nDnmNyD; oabmxm;nDñGwfonfh ,Ofaus;rI
rsKd;pHkyg0ifaom vlrItzGJUtpnf;BuD; jzpfvmygNyD/ þEdkifiHonf ajymif;a&TU
tajccsolrsm;? a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;ESifh MopaMw;vsm;wGif arG;zGm;Muolrsm;
rdrdwdkY\&nfrSef;csufrsm;udk vGwfvyfrIjzifh Nidrf;csrf;pGm &,lEdkifonfhae&mjzpf
onf/ þae&monftwdwfumvujzpfcJhaom y#dyu©rsm;ESifh cg;oD;aom
cHpm;csufrsm;udk arhxm;Edkifaomae&m wpfae&mjzpfonf/
MopaMw;vsm; EdkifiHom;? uREfkyfwdkY\ bHkaESmifBudK; 70
Albert Namatjira (1902 – 1959)
tJvfbwf emrwf*sD;&m; (Albert
Namatjira) onf ,aeYxufwdkif
wnf&SdqJ yef;csDa&;qGJenf;yHkpHwpfckudk
pwifchJonfh MopaMw;vsm;EdkifiH\
yef;csDtEkynm&Sif tausmftarmf
wpfOD;jzpfonf/
tm&f&,fefaw; (Arrernte)
trsKd;om; vli,fwpfOD;taeESifh
tJvfbwf ü yef;csDyg&rD &SdcJhonf/
olonf ausmif;pmtajccH
tvGefenf;yg;cJhaomfvnf; ol\
MopaMw;vsm; aus;vuf\a&aq;yef;csDrsm;rSm tvGefacwfpm;chJNyD; tm;vHk;rSm
vQifjrefpGm a&mif;íukefonf/
olESifh olUZeD;wkdYonf MopaMw;vsm;EdkifiHwGif EdkifiHom;tjzpf cGifhjyKcH&aom
a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;xJrS yxrqHk; jzpfMuonf/ ¤if;\t"dyÜm,frSm olwdkYü
rJqEay;ydkifcGifh&Sdonf? [dkw,fwpfckcktwGif; 0ifEdkifonf? BudKufESpfouf&m
rnfonfhae&mwGifrqdk olwdkY tdrfaqmufEdkifonfukdqdkvdkonf/ tJvfbwf\
MopaMw;vsm;EdkifiHom;jzpfvmjcif;u tjcm;a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;xHü
þtcGifhta&;rsm; r&SdaMumif; xif&Sm;ay:vGifapchJonf/
olUb0u a&S;OD;wdkif;&if;om;r[kwfMuol MopaMw;vsm;EdkifiHom;rsm;udk
vlrsKd;a&;cGJjcm;aomOya'\ w&m;rQwrIr&SdyHkudkjyochJNyD; a&S;OD;wdkif;&if;om;
rsm;\ ajymif;vJrItwGuf taxmuftuljzpfapchJonf/
Eddie Mabo (1936 – 1992)
t,f'D rmbdk (Eddie Mabo) onf
EdkifiHa&;vIyf&Sm;rl0g'DwpfOD;jzpfNyD;?
a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm; ajrydkifqdkifcGifh
rsm;twGufajyma&;qdkcGifh&SdolwpfOD;
vnf;jzpfonf/
t,f'D udktDuD rmbdk (Eddie Koiki
Mabo) udk? rmbdkrsKd;EG,f\ ½dk;&majr
jzpfaom rma&;uRef; (Murray
Island) wGifarG;zGm;cJhonf/ i,fpOf
uyif rnfonfhopfyifrsm;? rnfonfh
ausmufwHk;rsm;u olUrdom;pk\ ydkifajr
e,fedrdwfjzpfonfudk olUtm; wdwdususoifay;cJhonf/
ESpfaygif;rsm;pGmMumNyD;rS olUbdk;bGm;ajronf MopaMw;vsm;EdkifiHOya't&
olUrdom;pkrydkifbJ EdkifiHydkif[kowfrSwfxm;aMumif; t,f'D od&SdchJ&onf/ olonf
ol\trsufa'goudk vIyf&Sm;rItjzpfajymif;vJNyD; rma&; uRef; (Murray Island)
vlxkudk,fpm; ol\pHerlemjytrIudk w&m;½Hk;wifcJhonf/
ESpfaygif;rsm;pGmMumNyD; 1992 ckESpfwGif w&m;½Hk;csKyfü t,f'D trIEdkifvdkufonf/
rmbdktrIwGif tu,fía&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;onf ordkif;aMumif;t&ESifh
½dk;&m,Ofaus;rI"avhxHk;pHt& olwdkYESifh olwdkYaexdkif&majrtMum; pOfqufrjywf
qufoG,frI&SdaMumif;oufaojyEdkifygu xdkajrudk olwpfyg;u wifjy awmif;cHjcif;
r&SdvQif ydkifqdkifrItwGuf avQmufxm;Edkifonf[k qHk;jzwfcsuftrdefYxkwfonf/
þqHk;jzwfcsufaMumifh ajr{&d,mrsm;pGmudk rlvydkif&Sifrsm;xH jyefvnfay;tyfapcJh
onf/
t,f'D rmbdkudk ol\owådESifh MopaMw;vsm;a&S;OD;wdkif;&if;om;vlrsKd;rsm;\
ajr&mydkifqdkifrIrsm;udk &&SdaponfhtwGuf trSwfw&&SdMuonf/
Dr Victor Chang (1936 – 1991)
a'gufwm Apfufwm csef; (Dr Victor Chang) onf MopaMw;vsm;EdkifiH\ tawmfqHk; ESvHk;a&m*g cGJpdwfukq&m0efrsm;teuf
wpfOD;jzpfonf/
Apfufwm yDwmcsef; ,rfrf[if;rf udk 1936 ckESpfü w½kwfjynfwGifarG;zGm;cJh NyD; MopaMw;vsm;EdkifiHodkY 15 ESpf t&G,fwGif
a&muf&SdvmcJhonf/
olonf qpf'eD &Sd pdefYAif;qifhwf aq;½Hk(St. Vincent’s Hospital )wGif tvkyfvkyfcJhNyD; 1984 ckESpfwGif MopaMw;vsm;EdkifiH\
yxrqHk;aomESvHk;tpm;xdk; txl;ukXmeudk pwifwnfaxmifcJhonf/ 1986 ckESpfwGif Apfufwmcsef; tm; MopaMw;vsm;
EdkifiH\ tjrifhqHk;qkwHqdyfjzpfonfh MopaMw;vsm;EdkifiH\ olaumif;jyKcH&ol (Companion of the Order of Australia)
bGJY udkcsD;jr§ifhonf/
Apfufwm onf ESvHk;tvSL&Sifrsm; tvHktavmufr&Sdjcif;udk ylyefNyD; ESvHk;twkudk pwifwDxGifonf/ ol\ 1991 ckESpfü
aMuuGJp&m towfcH&csdefü ESvHk;twkrSm NyD;pD;vkeD;yg;jzpfaechJonf/
okawoeXmetopfwpfckudk olUtm;trSwfw&tjzpf wnfaxmifchJonf/ ol\uRrf;usifrI? taumif;bufrS jrifwwfrI? enf;vrf;opf wDxGifwwfrI rsm;wdkYaMumifh
olUtm; trSwfw&&SdMuonf/
tydkif; 5 - uREfkyfwdkYMopaMw;vsm;EdkifiHawmf\ ordkif; tjzpftysuf 71
a&S;OD;wdkif;&if;om;vlrsKd;rsm;? q,fpkESpf ESpfcktwGif;
tajymif;tvJrsm;
1960 ckESpfrsm;wGifajrmufydkif;a'o a0hAf[D;vf (Wave Hill) EGm;arG;jrLa&; pcef;BuD;
wGif jzpfyGm;chJonfh *l&if'f*sD uefYuGufqEjyjcif;(Gurindji Strike)u ajr&mydkifqdkifrI
tay: tufabmf&pf*sifevf vlrsKd;rsm;\rauseyfrItwGuf uefYuGufqEjyjcif;udk
trsm;jynfol owdjyKapchJonf/ Aif;qifhwf vif*D,m&D (Vincent Lingiari)
OD;aqmifaom wd&pämefxdef;ausmif;olrsm;u arG;jrLa&;pcef;BuD;rS qEjyxGufcGmoGm;
Muonf/ olwdkY\uefYuGufqEjyjcif;rSm vpmESifh tvkyftajctaersm;aMumifh
jzpfaomfvnf; ¤if;rSaeí ajr&mydkifqdkifcGifhtwGuf awmif;qdkcsufwpf&yftjzpfodkY
ajymif;vJoGm;chJonf/ olwdkY\vkyf&yfrsm;u t,f'Drmbdk ESifhtjcm;olrsm;udk
a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;\ ajr&mydkifqdkifrItwGuf wdkufyGJ0if&efvrf;tjzpf ay:ayguf
oGm;apchJonf/
1976 ckESpf tufabmf&pf*sifevfvlrsKd;rsm; ajr&mydkifqdkifrI (ajrmufydkif;a'o)
tufOya't& MopaMw;vsm;twGif;ydkif;a'orsm;wGif tufabmf&pf*sifevf
vlrsKd;rsm;tm; us,fjyefYaomajr{&d,mrsm;udk ydkifqdkifapcJhonf/ 1990 ESpfpk tOD;ydkif;
wGif? w&m;½Hk;csKyf\ rmbdk qHk;jzwfcsufESifh 1993 ckESpf a'ocH wdkif;&if;om;rsm;
ajr&mydkifqdkifcGifh tufOya'wdkYu a&S;OD; wdkif;&if;om; vlrsKd;rsm;onf rdrdwdkY\
½dk;&mOya'pnf;urf;rsm;ESifh "avhxHk;pHrsm;udktajccHNyD; ajrydkifqdkifrIawmif;qdkcGifh&SdMu
aMumif; todtrSwfjyKchJonf/ MopaMw;vsm; EdkifiHajr\ 10 &mcdkifEIef;ausmfausmfudk
,cktcg a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;\ bdk;bGm;ydkifajrtjzpf owfrSwfxm;onf/
þt&yfa'orsm;wGif ½dk;&m vlrItzGJUtpnf;\vu©Pmrsm;rSm qufvuf&SifoefqJ
jzpfonf/ a&S;OD;wdkif;&if; om;rsm;\ ½dk;&m,Ofaus;rIonf qufvuf&SifoefxGef;um;
aeNyD; vlrItzGJUtpnf;BuD;wpfckvHk;uvnf; us,fus,fjyefYjyefY ESpfoufcsD;rGrf;Muonf/
1997 ckESpfarvwGif MopaMw;vsm;ygvDrefü ]olwdkYtm; tdrfodkY jyefac:vmjcif;}
tpD&ifcHpmudkwifjyonf/ ta&twGufrsm;pGmaom tufabmf &pf*sifevfESifh
awm&ufpx&dwfuRef;om; uav;rsm;tm; olwdkY\ rdom;pk rsm;xHrS z,f&Sm;jcif;
tay:pHkprf;ppfaq;rIjyK&mrS þtpD&ifcHpm jzpfay:vm&jcif;jzpfonf/ þuav;rsm;
udk ]tcdk;cH&aom rsKd;qufrsm;} [kod&SdvmMuonf/ tpD&ifcHpm\ &v'faMumifh
axmifaygif;rsm;pGmaom MopaMw;vsm; EdkifiHom;wdkYu 1998 ckESpfwGif yxrqHk;
tBudrfusif;yaom EdkifiHawmf\ ]awmif;yefonfhaeY} wGif twlwuGpkaygif;csDwufMu
NyD; a&S;OD;wdkif;&if;om; &Jabmf&Jbufrsm;udk axmufcH tm;ay;cJhMuonf/
tcdk;cH&aom rsKd;qufrsm;tm; awmif;yefjcif;? 2008 ckESpf
2008 ckESpf azaz:0g&Dv 13 &ufaeYwGif MopaMw;vsm;ygvDreftwGif;
MopaMw;vsm;EdkifiH 0efBuD;csKyfu tcdk;cH&aom rsKd;qufrsm;udk EdkifiHawmfqdkif&m
awmif;yefyGJ jyKvkyfcJhonf/ olonf MopaMw;vsm;EdkifiHom; tm;vHk;\ udk,fpm;
ajymqdkcJhonf/ olu a&S;OD;wdkif;&if;om; MopaMw;vsm; EdkifiHom;rsm;tm; twdwf
umvu qufqHcJhMuonfhenf;vrf;rsm;onf rSm;,Gif;aMumif;udk awmif;yefonf/
0efBuD;csKyfu txl;ojzifh a&S;OD;wdkif;&if;om; uav;rsm;tm; rdbrsm;xHrS z,f&Sm;
,liifcJhaom enf;vrf;onf rSm;,Gif; aMumif;udk awmif;yefonf/
xdkrdefYcGef;udk ½kyfjrifoHMum;ESifhtoHvTifhXmersm;rS xkwfvTifhonf/ MopaMw;vsm;
EdkifiHom; axmifaygif;rsm;pGmwdkYonf trsm;jynfol pka0;&mae&mrsm;ESifh vkyfief;cGif
rsm;wGif ]awmif;yefonfh} rdefYcGef;udk em;axmifMu&ef pka0;Muonf/ xdkrdefYcGef;onf
twdwfu rw&m;rIrsm;udk w&m;0if xkwfaz:jyNyD; ¤if;rw&m;rIrsm;twGuf
awmif;yefonf/ ¤if;onf a&S;OD; wdkif;&if;om;rsm;\ cHpm;csufrsm; aysmufuif;
oufomap&efESifhf aemif tem*wfwGif þuJhodkYrw&m;rIrsm; xyfrH vHk;0rjzpfay:&ef
ta&;BuD;aom ajcvSrf;wpfvSrf;jzpfonf/ awmif;yefonfhrdefYcGef;onf MopaMw;vsm;
EdkifiHom; tm;vHk;twGufvnf; a&SUodkYvSrf;onfh ta&;BuD;aom ajcvSrf;wpfvSrf;
jzpfchJygonf/
qpf'eD rdk;aumif;uifay:wGif ]awmif;yefygonf} udk av,mOfESifh pmvHk;az:aeol
MopaMw;vsm;EdkifiH\ 0daootm; a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;\ wefzdk; rjzwfEdkifaom
tusKd;jyKrIjzifh yHhydk;chJjcif;udk ,cktcg todtrSwfjyKMuNyD;? *kPfjyKMuygonf/
tufabmf&pf*sifevf ESifh awm&ufpx&dwfuRef;om;rsm;onf w&m;pD&ifa&;?
EdkifiHa&;&m?tEkynmESifh tm;upm;tygt0if MopaMw;vsm;vkyfom;xk wpf&yfvHk;
twGif; OD;aqmiforIjyKaeMuaom tqifhae&mrsm;wGif &Sdaeygonf/ 'pf*spfw,f
pepfESifh oGufvufpGmjyKvkyfxm;aom ½kyfjy rmAif (MARVIN) tpDtpOfonf
tufabmf&pf*sifevf wDxGifrIwpfckjzpfNyD; qkwHqdyfrsm;pGm&cJhum urÇmwpf0ef;
EdkifiHaygif;(20)ausmfü ynma&;ESifh pD;yGm;a&;ydkif;vkyfief;rsm;ü toHk;jyKaeMuonf/
ed*Hk;
þpmrsufESmrsm;yg az:jycJhaomtaMumif;t&mrsm;u oifhtm; uREfkyfwdkY\
MopaMw;vsm;EdkifiHtaMumif; tenfi,frQukd od&SdapchJNyDjzpfonf/ þ A[kokw
topfonf oifhywf0ef;usiftay: oifuydkrdkowdjyKrd&ef vrf;zGifh ay;vdkufouhJodkY
jzpfEdkifonf/ oifonf taqmuftODa[mif;rsm;wGif &Sdaeaom &ufpGJrsm;udkMunfh½I
&mü ordkif;aMumif;½Ia'gifhrS oHk;oyfavhvmwwfvdrhfrnf/ Edk0ifbmv 11 &ufaeY
wGif oifhtm; ay:yDyef;wpfyGifhukd wyfqif&efvmay;vQif ¤if;onf usqHk;oGm;aom
uREfkyfwdkY\ppfonfrsm;ESifh ppforD;rsm;udk trSwfw&*kPfjyKjcif;jzpfaMumif; oifod
rnf/ oifonf a&S;OD;wdkif;&if;om; MopaMw;vsm;vlrsKd;rsm;udkawGUygu olwdkYudk
vrf;ñTefaeaom olwdkY\a&S;,Ofaus;rIrsm;udk owdxm;rdrnf/ uREfkyfwdkYu a'ocHrS
oifhtm;tultnDjzpfaprnfh trSDtjirf;rsm;udktoHk;jyKjcif;ESifh c&D;oGm;jcif;tm;jzifh
oifhA[kokwudk wdk;yGm;apyg[k wkdufwGef;vdkygonf/ oifydkrdkodav? oifydkrdk owdjyK
rdav jzpfygvdrhfrnf/
uREfkyfwdkYu oifMopaMw;vsm;EdkifiHom;jzpfjcif;udk BuKdqdkNyD; uREfkyfwdkY\ Nidrf;csrf;
aom 'Drdkua&pD EdkifiHawmfBuD;wGif wpfwyfwpftm; yg0ifyg&ef zdwfac:tyfyg
onf/
MopaMw;vsm; EdkifiHom;? uREfkyfwdkY\ bHkaESmifBudK; 72
pmar;yGJ rppfonfhtydkif;wGif yg0ifaom pum;vHk;rsm;\ t"dyÜm,f &Sif;vif;csuf oHtrwf
EdkifiHwpfckodkYr[kwf vIyf&Sm;rIwpfckckudk udk,fpm;jyKol odkYr[kwf trsm;odatmifaqmif&Gufay;ol
bkwftzGJU
qHk;jzwfcsufrsm;cs&ef a&G;cs,fxm;aom vlwpfpk? Oyrm ukrÜPDwpfckudk rnfuJhodkY vkyfudkif&rnf ponf
abmf'gaqmif&Sdaomausmif;
ausmif;om;ausmif;olrsm;onf ausmif;wGifaexdkifynmoifMuNyD; pmoifESpf wpfESpfvHk; tdrfodkYrjyefMubJ aeMu&aomausmif;
csHKawmajr½dkif;
obm0twdkif;&Sdaeao;aom MopaMw;vsm;EdkifiH awmydkif; aus;vufa'o
EGm;arG;jrLa&;pcef;BuD;
trJom;xkwfvkyfa&;twGuf EGm;rsm;arG;jrLaomjcHBuD;wpfjcH
y#dnmOfpmwrf;
&ydkifcGifhrsm;ESifh wm0ef0wå&m;rsm;udk w&m;0if a&;om;az:jyxm;rI
rsKd;EG,fpk
rsKd;½dk;qif;oufrIaMumifhjzpfap? odkYr[kwf vufxyfxdrf;jrm;jcif;aMumifhjzpfap? aqGrsKd;awmfpyfMuNyD; a'owpfcktwGif; twlwlaexdkifMuonfh vlwpfpk
bHk&yfwnfrI
tusKd;pD;yGm;jcif;wlonfh tydkif;t0ef;
t"r®qifhac:cH ppfom;
wyfrawmfxJ 0if&ef ra&G;cs,fvdkaomfvnf; ppfrufumvwGif ppfwyfxJ 0if&aomol
bk&ifrydkif awmf0ifajr
tpdk;&ydkifqdkifaom ajr
oif½dk; ñTef;wrf;
pmayoifMum;&mwGif bmom&yfwpfckcsif;tvdkuf jy|mef;xm;aom oifcef;pm twGJwpfck
pm;p&maep&mr&Sdaom cdkudk;&mrhJ
aiGr&Sdjcif; odkYr[kwf aiG&ayguf&vrf;r&Sdjcif;
'pf*s&D'l;(didgeridoo)
MopaMw;vsm;EdkifiH\ tufabmf&pf*sifevf vlrsKd;rsm;u opftvHk;acgif;yGrS jyKvkyfxm;aomwl&d,mypönf;wpfck
w&m;rQwpGmqufqHa&;
vlwdkif; aumif;pm;a&;twGuf oifhwifhaom odkYr[kwf nDrQaom tcGifhta&;
w&m;rQwpGm ,SOfNyKdifa&;
vlwdkif;\tusKd;iSm? pnf;urf;wus toif;tzGJUtvdkuf aumif;rGefpGm yl;aygif;MudK;yrf; aqmif&GufrI
usqHk;ppfonfrsm;ESifh ppforD;rsm;
ppfyGJodkYr[kwf wdkufyGJwGif usqHk;aom ppfonfrsm;ESifh ppforD;rsm;
yHkaz:onf
wnfaqmufonf odkYr[kwf zefwD;onf
trsKd;om;a&; pkpkaygif; ukefxkwfvkyfrI
EdkifiHwpfEdkifiHu wpfESpftwGif; xkwfvkyfaomypönf;rsm;ESifh 0efaqmifrIrsm; tm;vHk;\ wefzdk;
tylvIdif;
ESpf&ufqufwdkufxufydkMumaom tvGefyltdkufonfh&moDOwk
EdkifiHawmfopömazmufrI
EdkifiHawmftpdk;&udk jzKwfcs&efBuKd;pm;jcif;yg0ifonfh tvGefjyif;xefaom jypfrI
pmar;yGJ rppfar;aomtydkif;rS pum;vHk; t"dyÜm,fzGifhqdkcsuf 73
txifu& a&S;OD;wdkif;&if;om; yef;csDrsm;
a&S;OD;wdkif;&if;om;rsm;\ wpfrlxl;jcm;NyD;? ¤if;wdkYtm; udk,fpm;jyKaom tEkynm
ajrxk
ajr{&d,myrmPwpfck
ordkif;rSwfwdkif
ordkif;wGif ta&;ygaom jzpf&yfwpfck
a'ocHrsm;\ vkyfydkif&ydkifcGifh
MopaMw;vsm;EdkifiHOya't& qHk;jzwfNyD;cGifhjyKxm;aom a&S;OD;wdkif;&if;om;wdkY\ ½dk;&m,Ofaus;rIt& ajr? a&ydkifqdkifcGifhrsm;
EIwfajym ordkif;
vlrsm;\ EIwfajym trSwfw& a&S;jzpfa[mif;rsm;
a&S;OD;pGefYpm;ol
a&S;OD;tajccsolrsm;xJrS wpfOD;? udkvdkeDtajccsumv apmapmydkif;wGif atmifjrifrI&olwpfOD;
EdkifiHa&;t& udk,fpm;jyKjcif;
EdkifiHa&;orm;wpfOD;u ygvDrefwGif udk,fpm;jyKay;jcif;
oD;oefYajr
tufabmf&pf*sifevf vlrsKd;rsm;aexdkif&eftwGuf tpdk;&u oD;oefY owfrSwfay;xm;aom ajrt0ef;wpfck
jypf'Pfumv
jypf'PfusolwpfOD; uscH&rnfhumvtydkif;tjcm;
vpm owfrSwfcsuf
tvkyform;rsm;udk olwdkYvkyfay;aomtvkyftwGuf rnfrQay;&rnf[k owfrSwfcsuf
vlrIa&;t& jyKjyifajymif;vJjcif;
vlrItzGJUtpnf;twGuf awmfvSefa&;wpf&yftoGif r[kwfbJ wajz;ajz; wdk;wufapjcif;
EdkifiHawmf psmye
EdkifiHawmftwGuf ta&;BuD;aom tusKd;jyKrIwpfckckudkvkyfcJhonfh EdkifiHom;wpfOD;tm; EdkifiHawmfu ukefuscHay;aom psmye
cHwyf
opfom;wdkifrsm;? opfom;wkwfcRefrsm;jzifh tumtuG,fjyKxm;aom ckcHonfhae&mwpfckck
EGm;xdef;ausmif;ol
EGm;rsm;udk xdef;ausmif;&ef cefYxm;aomtrsdK;om;rsm;
oydwfarSmufjcif;
tvkyf&Sif\qHk;jzwfcsufudk rauseyfojzifh uefYuGufqE´jyjcif; Oyrm? tvkyform;rsm; tvkyfrvkyfbJ tvkyf&yfqdkif;xm;jcif;
qE´rJay;cGifh
trsm;jynfolqdkif&ma&G;aumufyGJrsm;wGif rJqE´ay;ydkifcGifh
usrf;opömusdefqdkjcif;
trsm;jynfolqdkif&m ½Hk;wGifwm0efxrf;aqmif&ef w&m;0if usif;yaom tcrf;tem;
aqG;aEG;&ef wifjyxm;csuf
ygvDrefwGifaqG;aEG;&ef odkYr[kwf twnfjyK&ef w&m;0if wifjyxm;jcif;/ Oyrm? tpD&ifcHpmwpfapmifudk aqG;aEG&ef wifjyxm;onf
vlYtvTm
vlrItqifhtwef; odkYr[kwf aemufcH? tvkyftudkif? &mxl;tqifh
MopaMw;vsm; EdkifiHom;? uREfkyfwdkY\ bHkaESmifBudK; 74
ydkrdkodaumif;p&mrsm;
MopaMw;vsm;EdkifiHom;jzpfjcif;
MopaMw;vsm;EdkifiHom; rnfodkYjzpfEdkifjcif;ESifhywfoufNyD; ydkrdkodvdkygu MopaMw;vsm;EdkifiHom;jzpfjcif;qdkif&m 0ufbfqdkuf jzpfaom
www.citizenship.gov.au wGif zwfMunfhyg/
MopaMw;vsm;EdkifiH
MopaMw;vsm;EdkifiHESifhywfoufNyD; ydkrdkodvdkygu oifhNrKdUe,ftwGif;&Sd pmMunfhwdkufwGif&&SdEdkifygonf/ atmufwGifaz:jyxm;aom 0ufbfqdkufrsm; uvnf;
aemufxyfodaumif;p&mrsm;udk yHhydk;Edkifygonf?
• MopaMw;vsm;EdkifiHtaMumif; tusOf;csKyf www.dfat.gov.au/aib
• ,Ofaus;rIESifh tyef;ajza&;qdkif&m rkcf0 www.cultureandrecreation.gov.au
MopaMw;vsm;EdkifiHtpdk;&\ tpDtpOfrsm;ESifh 0efaqmifay;rIrsm;
MopaMw;vsm;EdkifiHtpdk;&\ tpDtpOfrsm;ESifh 0efaqmifay;rIrsm;wdkYESifh ywfoufNyD; odaumif;p&mrsm;udk www.australia.gov.au. 0ufbfqdkufwGif
zwf½IEdkifygonf/
jynfaxmifpktrwf odkYr[kwf txufvTwfawmftrwf
MopaMw;vsm;EdkifiHtpdk;&\ tpDtpOfrsm;? 0efaqmifay;rIrsm;wdkYESifh ywfoufNyD; trsdK;pHkvifaom odaumif;p&m tcsuftvufrsm;udk oifhNrKdUe,ff\
jynfaxmifpktrwf odkYr[kwf oifh jynfe,f? odkYr[kwf a'o\ txufvTwfawmftrwfxHrS &&SdEdkifygonf/
atmufvTwfawmftrwfrsm;ESifh txufvTwfawmftrwfrsm;\pm&if;udk www.aph.gov.au wGifawGUEdkifygonf/
MopaMw;vsm;EdkifiHtpdk;& tzGJUtpnf;rsm;
rSDjirf;pmtkyfwGif &nfñTef;xm;onhf MopaMw;vsm;EdkifiHtpdk;& tzGJUtpnf;rsm;ESifhywfoufNyD; aemufxyf odaumif;p&mrsm;udk atmufaz:jyyg
0ufbfqdkufrsm;wGif oifawGU&SdEdkifygonf?
• MopaMw;vsm;EdkifiH wyfrawmf (Australian Defence Force) www.defence.gov.au
• MopaMw;vsm;EdkifiH a&G;aumufyGJaumfr&Sif
(Australian Electoral Commission) www.aec.gov.au
• MopaMw;vsm;EdkifiH jynfaxmifpk &JwyfzGJU (Australian Federal Police) www.afp.gov.au
• MopaMw;vsm;EdkifiH vlUtcGifhta&;qdkif&m aumfr&Sif (Australian Human Rights Commission) www.humanrights.gov.au
• MopaMw;vsm;EdkifiH tm;upm;aumfr&Sif
(Australian Sports Commission) www.ausport.gov.au
• MopaMw;vsm;EdkifiH tcGef½Hk; (Australian Taxation Office) www.ato.gov.au
• MopaMw;vsm;EdkifiH ppftxdrf;trSwf (Australian War Memorial) www.awm.gov.au
• MopaMw;vsm;EdkifiHawmfbPf (Reserve Bank of Australia) www.rba.gov.au
ydkrdkodvdkygu pHkprf;&eff 75
tpdk;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm;
rSDjirf;pmtkyfwGif&nfñTef;xm;onhf tpdk;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm;ESifh ywfoufNyD; aemufxyf odaumif;p&mrsm;udk atmufaz:jyyg 0ufbfqdkuf
rsm;wGif oifawGU&SdEdkifygonf?
• MopaMw;vsm;EdkifiH b&uf'frJef; azgifa';&Sif; (Bradman Foundation Australia) www.bradman.com.au
• tjynfjynfqdkif&m [,frvif zpfpwsLvm www.fistulatrust.org (Hamlin Fistula International)
• MopaMw;vsm;EdkifiH av,mOfjzifhysHoef;ukorIay;aom awmf0if usef;rma&; 0efaqmifrI (Royal Flying Doctor Service of Australia) www.flyingdoctor.net
• avvdIif; pmoifausmif; (School of the Air) www.schoolair-p.schools.nsw.edu.au
• pEdk;0D;armifwdef a&tm;vQyfppf tmPmydkiftzGJU (Snowy Mountains Hydro-Electric Authority) www.snowyhydro.com.au
• z&uf'fa[mvdk;pf azgifa';&Sif; www.hollows.org.au (The Fred Hollows Foundation)
• ,leufpudk urÇmh ordkif;tarGtESpfrsm;Xme whc.unesco.org (UNESCO World Heritage Centre)
• ukvor*¾ (United Nations) www.un.org
• Apfufwmcsef; ESvHk;okawoeXme www.victorchang.edu.au (Victor Chang Cardiac Research Institute)
• MopaMw;vsm;EdkifiH apwemh0efxrf;aqmif&Gufjcif; www.volunteeringaustralia.org (Volunteering Australia)
tjcm;taMumif;t&mrsm;
atmufaz:jyyg taMumif;t&mrsm;\ aemufxyfodaumif;p&mrsm;twGuf? atmufaz:jyyg 0ufbfqdkufrsm;wGif&SmMunfhyg?
• MopaMw;vsm;EdkifiH zGJUpnf;yHk tajccHOya' www.aph.gov.au/senate/general/constitution
• xl;cRef MopaMw;vsm;EdkifiHom;qkrsm; www.australianoftheyear.org.au
• ]olwdkYtm; tdrfodkY jyefac:vmjcif;} tpD&ifcHpm www.humanrights.gov.au/social_justice/bth_report/ index.html
• "eo[m, O,smOfrsm;ESifh xdrf;odrf;umuG,f awmrsm; www.environment.gov.au/parks/index.html
• emrnfausmfMum;aom MopaMw;vsm;EdkifiHom;rsm;? http://adbonline.anu.edu.au/adbonline.htm MopaMw;vsm;EdkifiH udk,fa&;twK¬yÜwådrsm; tbd"mef
atmfefvdkif; tifwmeufwGifxkwfa0jcif;
• ygvDrefwGif wifxm;qJ Oya'rlMurf;pm&if; www.aph.gov.au/bills/index.htm
• MopaMw;vsm;EdkifiHawmf ygvDref www.aph.gov.au
• ygvDrefqdkif&m ynma&;0efaqmifay;rIrsm; www.peo.gov.au
• trsm;jynfol½Hk;ydwf&ufrsm; www.australia.gov.au/topics/australian-facts-and figures/public-holidays
• tcdk;cH&aom rsKd;qufrsm;udk awmif;yefjcif; www.abc.net.au/news/events/apology/text.htm
MopaMw;vsm; EdkifiHom;? uREfkyfwdkY\ bHkaESmifBudK; 76
aus;Zl;wif&Sdjcif;
atmufaz:jyyg yHkrsm;udk MopaMw;vsm;EdkifiH trsKd;om;armfuGef;wdkufrS aus;Zl;jyKygonf?
p42 - e,l;aqmufofa0;vfpfjynfe,f odk;arG;jrLa&;jcHtwGif; uav;rsm;? 1962 ckESpfrS "mwfyHk? avvdIif; pmoifausmif;
(&nfñTef; A1200:L42511)
p51 - xif&Sm;ausmfMum;olrsm; - 'pfcf prpfof? jynfwGif;avaMumif;ydkYaqmifa&; tmPmydkiftzGJU Ouú| 1991 ckESpf
(&nfñTef; A6135:K23/5/91/1)
p56 - wyfpfr,fef \ MopaMw;vsm;EdkifiHajryHk 1644 ckESpf (&nfñTef; A1200:L13381)
p59 - 1851 ckESpf MopaMw;vsm;EdkifiHwGif a&Tudk tvkt,uf&Smaomumv orkdif;0if"mwfyHkrsm; (&nfñTef; A1200:L84868)
p60 - ]tmz*ef}rsm;ESifh olwdkY\ ukvm;tkyfrsm; MopaMw;vsm;wdkuf twGif;ydkif;wGif tvkyfvkyfaeMupOf (&nfñTef; A6180:25/5/78/62)
p67 - xif&Sm;ausmfMum;olrsm;? qmtuf'0yf'f ]0D&D} 'ef;efavmhyf udk ol\½Hk;wGifawGU&pOf? 1986 ckESpf (&nfñTef; A6180:1/9/86/12)
p67 - vl0ifrIBuD;Muyfa&;? MopaMw;vsm;odkY tajccsolrsm; a&mufvmMupOf? uJef;pfNrdKU &Sd zvmrDeD,m oabFmay:rS tDwmvsHvlrsKd;
MuHckwftvkyform;rsm;? 1955 ckESpf (&nfñTef; A12111:1/1955/4/97)
atmufwGifaz:jyxm;aomyHkrsm;udk MopaMw;vsm;EdkifiH trsKd;om; pmMunfhwdkufrS aus;Zl;jyKygonf?
p18 - azaz:0g&D 15 &uf? 2003 ckESpf ppfApfcf? u,fefb&mNrdKU *g&Drmyavhpf wGifusif;ychJaom ppfqefYusifa&; qE´jyyGJwGif qE´jyolrsm;u
a[majymolrsm;udkem;axmif&ef pk½Hk;MupOf (&nfñTef; nla.pic-vn3063592)
p44 - 1940 ckESpfrsm;u xkwfa0cJhaom *sL;'pfof ½dkufxf \yHkwl (&nfñTef; nla.pic-an29529596)
p52 - tif'dkeD;&Sm;EdkifiH tmacs; ü qlemrD obm0ab;cH&tNyD; u,fq,fa&;vkyfief;rsm;aqmif&GufcsdefwGif MopaMw;vsm;EdkifiH wyfrawmfrS wyfzGJU0ifrsm;udk
tif'dkeD;&Sm;trsKd;orD;rsm;u BuKdqdkEIwfqufMupOf? 2004 ckESpf 'DZifbmv 30 &uf? "gwfyHk ',fef [efYxf (&nfñTef; nla.pic-vn3510861)
p56 - 1788 ckESpf ZEé0g&Dv 27 &ufaeY qpf'eDyifv,fauGU yxrqHk;&GufoabFmtkyfpk a&muf&SdpOf? *Refatmvfaumhxf 1888 – 1973 ckESpf a&;qGJonf
(&nfñTef; nla.pic-an7891482)
p57 - u,f½dkvdkif; cspfZefrf\ yHkwlyef;csD? xkwfa0ol – aomrwfpf zJvJef;'f? 1804 - 1852 ckESpf (&nfñTef; nla.pic-an9193363)
p58 - bmhcfESifh 0D;vfpfwdkY ul;yg;pfc&dcf udk jyefvmpOf? a&;qGJol – epfudkvm;pf a&SAm;v,m; 1828 – 1902 ckESpf? 1868 ckESpfwGif xkwfa0onf
(&nfñTef; nla.pic-an2265463)
p61 - uufo&if;ef [,fv,fef pyJefpf \yHkwlyef;csD? 1890 ESpfrsm;u xkwfa0onf (&nfñTef; nla.pic-an14617296)
p63 - *Ref pifrfpef uwfufyufx&pfcf ESifh ol\jrnf;yHk? *vpfyvD 1915 ckESpf (&nfñTef; nla.pic-an24601465)
p65 - qm csm;vfpf tuf'f'0yf'f uif;*fzdkY'f prpfof \yHkwl 1919 ckESpfESifh 1927 ckESpftMum; xkwfa0onf (&nfñTef; nla.pic-vn3302805)
p70 - ajrmufydkif;a'o [mref;pfbmh*f rpf&Sif&Sd tJvfbwf emrwf*sD;&m;\ yHkwl? 1946 odkYr[kwf 1947 ckESpfwGif tmom *½l;rf u xkwfa0onf
(&nfñTef; nla.pic-an23165034)
urÇmh a&S;a[mif;,Ofaus;rI tarGtESpfpm&if;0if ae&mq,fhav;ck\ yHkrsm;udk obm0yef0ef;usif? a&? a&S;a[mif;tarGtESpfESifh
tEkynmqdkif&mXmeESifh atmufygyk*¾dKvfrsm;rS aus;Zl;jyKygonf?
p40 - aumfvif; awmhwm'Jvf xHrS MopaMw;vsm;EdkifiH EdkYwdkuf owå0grsm;\ ausmufjzpf½kyf<uif;ae&mrsm; "mwfyHk
p40 - rmhcf rdk[,fvf xHrS bvl;armif;wdef; trsKd;om;O,smOf "mwfyHk
p40 - &Smaemfef jrL,m xHrS za&ZmuRef; "mwfyHk
p40 - aygvf uef'vif xHrS a*:ef'Gmem tylydkif;a'oopfawm "mwfyHk
p40 - p,fvD *&D;efefa0; xHrS umu'l; trsKd;om;O,smOf"mwfyHk
aus;Zl;wif&Sdjcif; 77
p40 - r,fvifef'g b½l;0g; xHrS avmh'fa[mif;0fuRef; "mwfyHHk
p40 - r,fvifef'g b½l;0g; xHrS rufaumf&DuRef; "mwfyHk
p41 - a&mh'f [mhwfxfApf*fqifef xHrS ygElvl;vl; trsKd;om;O,smOf "mwfyHk
p41 - rD&SJvf rufaumav; xHrS awmf0ifjycef;taqmuftOD ESifh umvfwefO,smOfrsm;"mwfyHk
p41 - u,fvD jrLv,fef xHrS &Smhcfab; "mwfyHk
p41 - epfudkvm b&pf'ifef xHrS wmhpfar;eD;,m; awmuEåm& "mwfyHk
p41 - t,fef'½l; [wfcsifefqef xHrS OD;vl½l;umwm *sLwm trsKd;om;O,smOf "mwfyHk
p41 - aumfvif; awmhwm'Jvf xHrS uGif;pvefjynfe,f&Sd pGwfpdkaom tylydkif;a'o rdk;rsm;opfawm "mwfyHk
p41 - rmhcf rdk[,fvf xHrS 0Dvef'&m a&uef ywf0ef;usifa'o "mwfyHk
az:jyygyHkrsm;udk iStockphoto rS aus;Zl;jyKygonf?
a&SUrsufESmzHk; - 0yfwvf yef;yif? rlydkif ©iStockphoto.com/Ressy (&nfñTef; 3322510)
p14 - MopaMw;vsm;EdkifiHxGuf r[l&mzvm;teufa&mif? rlydkif ©iStockphoto.com/Alicat (&nfñTef; 8323912)
p22 - ygvDref taqmuftOD? rlydkif ©iStockphoto.com/Tim Starkey (&nfñTef; 2256743)
p22 - avvHyGJ odkYr[kwf w&m;½Hk;oHk; wl ESifh pmtkyf? rlydkif ©iStockphoto.com/Dem10 (&nfñTef; 2397687)
p27 - pD;yGm;a&;qdkif&m Z,m;uGufay:rS aiGta<ursm;? rlydkif ©iStockphoto.com/Robyn Mackenzie (&nfñTef; 2335549)
p27 - q&m0ef pma&;aeyHk? rlydkif ©iStockphoto.com/Carlos Arranz (&nfñTef; 6498434)
p38 - abmfef'dkif; urf;ajc? rlydkif ©iStockphoto.com/Edd Westmacott (&nfñTef; 3048786)
p38 - uif;*fpf u,fef,Gefef? rlydkif ©iStockphoto.com/Francois Marclay (&nfñTef; 5733853)
p51 - oH½dkif;xGuf&mowåKwGif;ae&mrS tavtvGifhrsm;xJrS jyefNyD;&SmazGol? rlydkif ©iStockphoto.com/Christian Uhrig (&nfñTef; 9819736)
p54 - 'pf*s&D'l;rsm;? rlydkif ©iStockphoto.com/Adam Booth (&nfñTef; 834207)
p55 - tufabmf&pf*sifevf ausmufpDyef;csD – pm&mwdk*g ig;? rlydkif ©iStockphoto.com/Alpen Gluehen (ref% 2761924)
tjcm;yHkrsm;udk atmufwGifaz:jyxm;aom tzGJUtpnf;rsm;ESifh yk*¾dKvfrsm;rS aus;Zl;jyKygonf?
p8 - tpuftaysmufrsm;ygaom opfap;xGuf ,luvpfyifrsm;ESifh bl&m0gef*f xef;yifrsm; Murf;jyifwGifzHk;aeyHk? e,l;aqmufofa0;vfpf jynfe,f?
jrL&mrm&ef*f trsKd;om;O,smOf? "mwfyHkudk 'g&D,dk ayghpfwdkif; rS aus;Zl;jyKygonf
p20 - rJyHk;xJodkY rdrdwdkY\ rJqE´u'fjym; xnfhaeMuyHk? "mwfyHkudk Apfufwdk;&D;,m; a&G;aumufyGJ aumfr&SifrS aus;Zl;jyKygonf
p24 - MopaMw;vsm;EdkifiH "eo[m,zGJUpnf;yHk tajccH tuf Oya' 1900 jynfhESpf? trsm;jynfolU rl&if;rSwfwrf; rdwåL? pkaqmif;xm;&Sdonfhvufaqmifypönf;rsm;?
ygvDreftaqmuftODwGif pkaqmif;xm;&Sdonfh tEkynmvuf&mrsm;? ygvDrefqdkif&m 0efaqmifrIrsm;Xme? u,fefb&m? atpDwDrS þyHkudk aus;Zl;jyKygonf
p27 - uav;rsm; pDwef;xdkifaeyHk? r,fvf a&;wfpf u ½dkuful;NyD; *ufwD "mwfyHkrsm;rS aus;Zl;jyKygonf
p28 - w&m;½Hk;csKyf"mwfyHk? MopaMw;vsm;EdkifiHawmfw&m;½Hk;csKyfrS aus;Zl;jyKygonf
p40 - bpf*f b,fef [mh'f uRef;"mwfyHk? MopaMw;vsm;EdkifiH tefwmwdwf a'oqdkif&mXmerS aus;Zl;jyKygonf/ rlydkif MopaMw;vsm;EdkifiH "eo[m,tpdk;&?
"mwfyHk½dkuful;ol t,fvf? tD;? vmh*sf (&nfñTef; 892A2)
p40 - *&dwf b,f&D,m oEåmausmufwef; "mwfyHk? *&dwf b,f&D,m oEåmausmufwef; tPÖ0gO,smOf tmPmydkiftzGJUrS aus;Zl;jyKygonf
p41 - qpf'eD atmfy&m a[mufpf "mwfyHk ? qpf'eDNrKdUawmfrS aus;Zl;jyKygonf? "mwfyHk½dkuful;ol yufx&pfcf bif*f[,frf a[mvf
MopaMw;vsm; EdkifiHom;? uREfkyfwdkY\ bHkaESmifBudK; 78
aus;Zl;wif&Sdjcif;
p43 - MopaMw;vsm;EdkifiH trsKd;orD;abmvHk;toif; (rmwDvf'g;pf) tzGJU0if\ "mwfyHk? MopaMw;vsm;EdkifiH tm;upm;aumfr&SifrS aus;Zl;jyKygonf
p44 - qm a':e,f b&uf'frJef; "mwfyHHk? b&uf'frJef; c&pfuuf jywdkufrSaus;Zl;jyKygonf/ qm a':e,f b&uf'frJef;u ol\ MopaMw;vsm;EdkifiH
wufpf c&pfuuf OD;xkyfudk aqmif;xm;NyD; 1931 – 1932 MopaMw;vsm;EdkifiH c&pfuuf &moDwGif"mwfyHk½dkufxm;onf
p45 - ygarmu© z&uf'f a[mvdk;pf \"mwfyHk? z&uf'f a[mvdk;pf azgifa';&Sif;rS aus;Zl;jyKygonf/ z&,fefYcf AD,dkvD "mwfyHk½dkuful;onf
p50 - ESpfopful;tBuKdaeYn qpf'eD [mbm wHwm;ay:rS rD;½SL; rD;yef;vTwfyGJ? "mwfyHkudk qpf'eD NrKdUawmfrS aus;Zl;jyKygonf
p52 - a'gufwm uufo&if;[,frfvif AC \"mwfyHk? [,frfvif zpfpfwsLvm ukoa&;ESifh u,fq,fa&; &efyHkaiGtzGJUrS aus;Zl;jyKygonf
p61 - avmh'f v,frif*fwef u 1901 ckESpf b&pfpbdef;NrKdU z,f'a&;&Sif;aeYtxdrf;trSwf y&dowfBuD;udk rdefYcGef;ajymMum;pOf? "mwfyHkudk uGif;pvefjynfe,f
jynfe,fpmMunfhwdkufrS aus;Zl;jyKygonf/ tdwfcsf? 'AvsL? armhbfpfbD u "mwfyHk½dkuful;onf (&nfñTef; 47417)
p65 - pGyfjyKwfauR;arG;&mae&m "mwfyHk? e,l;aqmufofa0;vfpf jynfe,f jynfe,fpmMunfhwdkuf (rpfwfcs,fvf pmMunfhwdkuf) rS aus;Zl;jyKygonf/ 1934 ckESpf?
Mo*kwfv 2 &ufaeY bJvfrdk; ajrmufydkif; tpdk;&ausmif;? e,l;aqmufofa0;vfpfü ausmif;om;ausmif;oluav;rsm; tcrJhpGyfjyKwfESifh aygifrkefYwpfcsyf&&ef
wef;pDaeMupOf? "mwfyHk½dkuful;ol p,frf [k'f (&nfñTef; H&A 4368)
p66 - udkudk'g awmvrf; "mwfyHk? MopaMw;vsm;EdkifiH ppfordkif; jywdkufrS aus;Zl;jyKygonf (&nfñTef; - 014028)
p66 - MopaMw;vsm;EdkifiH ppfordkif;jywdkufrS ay:yDyef; teDrsm;/ "mwfyHk? wdk&D b&if;rfpf "mwfyHk½dkuful;onf
p70 - a'gufwm Apfufwm csef; "mwfyHk? Apfufwm csef; ESvHk;a&m*guk okawoeXmerS aus;Zl;jyKygonf
p70 - t,f'Drmbdk "mwfyHk? bmeDwm ESifh a*;vf rmbdkwdkY\ cGifhjyKcsufjzifh jyefvnful;,lum az:jyygonf