Arte Grega 2Características Xeráis, Urbanismo e Arquitectura

(Esquemas)

CARACTERÍSTICAS XERAIS

1. Conforma a base máis sólida e importante da civilización occidental.

2. Baséase nos conceptos de home, natureza, razón, harmonía e beleza.

3. É modelo referencia da arte romana e das reinterpretacións renacentistas (s. XV e XVI) e neoclásicas (último terzo do século XVIII).

4. “O home é a medida de todas as cousas” (Protágoras, filósofogrego). Esta frase é o resumo da base do pensamento grego, poloque todas as manifestacións arquitectónicas e escultóricas deixande lado o monumentalismo dos estilos orientáis precedentes einician unha busca incansable da beleza, baseada na harmonía ena proporcionalidad en relación ao ser humano.

5. Buscando beleza e harmonía, osedificios ganan esbelteza e elegancia,debido ás correcións visuaissumamente minuciosas efectuadas apartir de cálculos matemáticos quedeterminaban cada elemento daconstrucción en relación co resto.

6. Na escultura, o progreso cara á belezaconsistiu na captación naturalista dabeleza humana, obxecto principal dasrepresentacións.

7. Na pintura apenas hai referencias;destaca a decoración de figurasnegras e vermellas de ánforas eoutros vasos de cerámica que ofrecensó unha cisión parcial de cómo serepresentaban as formas pictóricasgregas. Existen exemplos illados depintura nas figuras de pintores comoApeles, Apolodoro, Parrasio ou Zeuxis.

Pintura mural de Pompeya onde se cree que se representa a Venus Anadiomena do pintor Apeles.

Cerámica de Firguras Negras. Ayax e Aquiles xogando aos dados. Exequias. Museos Vaticanos. 550-30 a. C.

Muller oficiando nun altar, kílix de figuras vermellas por Chairias, c. 505 a. C., Museo da Antigua Ágora de Atenas.

URBANISMO: A CONSTRUCCIÓN DA DEMOCRACIA• Condicionado por tres factores:

• O carácter independente das polis.• A topografía montañosa do terreo.• A introducción da democracia en Atenas.

• As polis organizáronse no interior dun recinto amurallado, preparado para facer fronte aos habituais e sucesivos conflitos bélicos que se produciron aolongo da historia da Grecia clásica.

• No seu interior, destaca a zona máis alta e igualmente fortificada da cidade a acrópole, un recinto no que se construían todos os edificios de carácter sagrado.

• Por outro lado, a implantación progresiva da democracia nalgunhas ciudades formulou a necesidade de crear diferentes elementos urbanísticos de tipo social, político e económico comúns.

• Estes elementos urbanísticos organizáronse arredor da ágora ou prazapública, lugar que exemplifica con máis precisión o carácter democrático da polis grega, porque alí se desenvolvían diversas actividades, como as celebracións públicas, as asembleas políticas, as transaccións mercantís e a administración de xustiza.

Ágora de Atenas no século V a. C.: plano cos principais edificios e estructuras.

Vía Panatenaica1. Patio Peristilar (tribunal de justicia)2. Ceca (Casa de la Moneda)3. Eneacrunos (fuente sudeste. A fonte dos nove caños)4. Stoa Sur I y Stoa Sur II5. Heliea (Tribunal Supremo da Antiga Atenas)6. Estrategeion (pénsase que servia de lugar de reunión dos estrategos)7. Kolonos Agoraios (colina del Ágora)8. Tholos9. Horos (hito fronterizo del Ágora)10. Monumento de los héroes epónimos11. Metroón (Bouleterion Antiguo)12. Bouleterion Nuevo (os bouleterion era un órgano lexislativo que redactaba os proxectos de lei)13. Hefestión (Templo de Hefesto)14. Templo de Apolo Patroos15. Stoa de Zeus16. Altar dos Doce Deuses17. Stoa Basileos (Stoa Real)18. Templo de Afrodita Urania19. Hermai (pilar cadrado ou rectangular de pedra, terracota ou bronce —o estípite— sobre o que se colocaba un busto, normalmente o do deus Hermes)20. Stoa Pecile

Stoa: espazo arquitectónico cuberto, de planta rectangular alargada, conformado mediante unha sucesión de columnas, pilares u otros soportes (columnata), e, no seu caso, muros laterais.

• Hipódamo de Mileto, xeógrafo e filósofo, proxectou a reconstrucción de mileto no 475 a. C., despóis da súadestrucción.

• A seu diseño presenta un trazado ortogonal, baseado en rúas rectilíneas que se entrecruzan en ángulo recto.

• Busca integrar poítica, urbanismo e xeometría no marco dunha sociedadeigualitaria. Este modelo serviuposteriormente na construcción doutras ciudades.

• A preocupación por construír un espazo ao servizo do cidadán, que tievese en conta a escala, dimensión, funcionalidade e perspectiva dos edificios ao mesmo tempo que a relación co espazo exterior, permite afirmar que o urbanismo naceu naGrecia clásica.

ARQUITECTURA: A ORDE E A RAZÓN

• Orde e razón. A arquitectura grega modificou as técnicas construtivas anteriores e adaptounas a novosprincipios baseados na orde e na razón, cunhapreocupación evidente para adaptar aos edificios á escala humana.

• Busca da beleza. A súa busca é constante e está baseada na perfección e no equilibrio das formas e de todos os elementos que a configuran.

• Sistema constructivo arquitrabado. Neste sistema predominan as liñas horizontais e verticais, tipificado a partir do templo e estruturado pola superposición de:• A plataforma. Ésta está formada por unha serie de

chanzos, o estereóbata e o estilóbata• A columna. Dividida en basa (non no dórico), o fuste e o

capitel.• O entaboamento. Conformado polo arquitrabe, o friso e a

cornisa.• A cuberta. De dúas vertentes, pechada polos lados curtos

por un frontón triangular.

• Simetría e harmonía visual. Proporcións e liñas úñensepara conseguila. Para iso, os gregos usaron cálculos matemáticos complexos, cos que puideron corrixirdeterminadas ilusións ópticas, curvando case imperceptiblemente algúnss elementos ríxidos do edificio. O cambio óptico máis destacado foi o alombado suave no centro do fuste das columnas, chamado éntase, para que desde lonxe o ollo humanopercibise a columna recta.

Estilos Arquitectónicos

• Determínanse tres ordes arquitectónicas diferentes:• Dórica (a partir do século VII a. C.).

• Xónica (a partir do século VI a. C.).

• Corintia (a partir do século IV a. C.).

• Destaca a evolución que experimenta a estrutura da columna, especialmente na progresiva complexidade formal do capitel e do entaboamente, no que son destacables a decoración dos elementos que a integran e o grosor do arquitrabe.

Arquitectura Relixiosa

• O Templo é a construcción relixiosa máis destacada:• No interior gardábase a imaxe divina. • Nun principio construíronse en madeira, pero no século VII a. C. empezáronse a

construír con pedra, principalmente con mármore branco policromado. Apolicromía inicial (azul, vermella, dourada) perdeuse co paso do tempo.

• A forma máis común do templo grego, derivada directamente do mégaronmicénico, é unha estrutura de planta rectangular dividida en tres espazos ben diferenciados:• Pronao. Entrada de acceso ao templo• Naos ou cela. Espazo sagrado en cuxo interior estaba a imaxe da divinidade.• Opistódomos. Cámara ou nave posterior pegada ao outro extremo da naos, pero

incomunicada con él, no que se adoitaba gardar o tesouro do templo.

• Os templos poden dividirse segundo o número de columnas nas fachadas (naparte frontal) ou nos lados máis curtos en:• Áptero. Sen columnas.• Dístilos. Con dúas columnas.• Tetrástilo. Con catro.• Hexástilo. Con seis.• Octástilo. Con oito.• Decástilo. Con dez.

• También hai unha nomenclatura para denominar os tempos perípteros, é decir, os que teñen un perímetro rodeado de colomnas:• Monóptero. Se ten unha fileira de columnas.

• Díptero. Dúas fileiras de columnas.

• Pseudoperíptero. Se as columnas están pegadas ao muro.

• Outros tipos de templo:• Anfipróstilo. Cando únicamente ten columnas nas dúas fachadas do templo.

• Próstilo. Cando ten columnas so nun dos pórticos.

• Áptero in antis. Cando as columnas –antas- están situadas entre a proongación dos muros que acollen e o pórtico.

• Tholos. Templo de planta circular.

Analiza o tipo de planta…

Templo de Neptuno en Paestum

Tesoro dos Atenienses en Delfos

Tesoro de Delfos

Arquitectura Civil

• O edificio máis significativo da arquitectura grega foi o teatro:• O teatro era o lugar onde se representaban as traxedias e as comedias. Por

iso, as características do teatro estaban ao servizo da visibilidade e a acústica.• Construíanse aproveitando o desnivel dunha montaña. Éste servía para

dispoñer as bancadas ou cávea con forma semicircular. Aos pes estaba a escena e o proscenio, onde se facía a representación teatral, e a orquesta, un espazo central circular situado entre as bancadas e a escena e destinada ao coro.

• Destacou o teatro de Epidauro. A súa cávea é ultrasemicircular, a orquesta ten case 20 metros de diámetro e a escena é un edificio dun piso con dúas portas lateráis.

• Outros edificios importantes foron as stoas (pórticos cubertos), os estadios (para as competicións atléticas) ou os ximnasios oupalestras, onde se practicaban exercicios de loita e ximnásticos noscomezos, aínda que posteriormente tamén se usaron como espazoeducativo e social

Teatro de SiracusaTeatro de Epidauro

Stoa de Atalo

O PartenónFicha 1

Reconstrucción Acrópolis Atenas