topic chronic illness ทิว 27 ก.ค. 54

CHRONIC ILLNESS

นพ. ทิ�ว อุ�ดชาชน

"ภาวะป่�วยเรื้��อุรื้�ง" คื�อ ภาวะใดๆที่ �ต้�องอาศั�ยกิ�จกิรรมและกิารต้อบสนองต้�อเน��องจากิผู้"�ป่$วย ผู้"�ด"แล และระบบบร�กิารกิารแพที่ย& ภาวะน 'คืรอบคืล(มม�ต้�ที่างกิาย ใจ และพฤต้�กิรรม.

Ref: MacColl Institute for Healthcare Innovation

คืวามเจ*บป่$วยเร�'อร�ง

หมายถึ-ง ภาวะส(ขภาพที่ �เบ �ยงเบนออกิจากิสภาพ ป่กิต้�และม ล�กิษณะต้�อไป่น 'อย�างน�อย 1 ข�อ คื�อ

ไม�สามารถึร�กิษาให�หายขาดม คืวามพ�กิารหลงเหล�อพยาธิ�สภาพที่ �เกิ�ดข-'นไม�สามารถึกิล�บคื�นมาได�

เหม�อนเด�มต้�องกิารกิารฝึ4กิฝึนเป่5นพ�เศัษเพ��อฟื้7' นฟื้"

สมรรถึภาพต้�องกิารกิารด"แลเอาใจใส�อย�างต้�อเน��องเป่5นระยะ

เวลานาน

โรคืเร�'อร�งแพที่ย&โดยที่��วไป่ => "โรคืธิรรมดาที่ �แสน

น�าเบ��อ "ผู้"�ป่$วย => โรคืเร�'อร�งคื�อข่�าวรื้�าย ที่ �บ�ง

บอกิว�า ต้�อไป่น 'ร �างกิายเขาจะม คืวามเสี�ยหายอุย�างถาวรื้ ถึ-งจะไม�ที่9าให�ต้ายในเวลาอ�นส�'น แต้�ต้�อไป่น 'ชี ว�ต้จะม แต้�ทิรื้งกั�บทิรื้�ด ฉุ(ดด��งลงไป่เร��อยๆ เหม�อนต้ายผู้�อนส�ง จะอย"�ได�กิ*ต้�องเป่ล �ยนแป่ลงว�ถึ กิารด9าเน�นชี ว�ต้ที่�'งชี ว�ต้.

EMOTION OF CHRONIC ILLNESS

- Immediate compose with shock, anxiety and fear

- Short time compose with denial, anger,frustration and regression

- Long time compose with powerlessness and depression

หลั�กักัารื้ด!แลัผู้!�ป่�วยด�วยโรื้คเรื้��อุรื้�งแลัะครื้อุบครื้�ว

เข�าใจกิลไกิคืรอบคืร�ว : บที่บาที่ คืวามเป่ล �ยนแป่ลง

วางแผู้นร�วมกิ�น : ผู้"�ป่$วย ผู้"�ร �กิษา คืรอบคืร�ว และผู้"�ด"แล

ส��อสารต้�อเน��อง : ป่ร-กิษากิ�น หากิล(�มเพ��อนใหม� (support group) แลกิ

เป่ล �ยน อย�าให�ต้กิหน�กิใคืรคืนเด ยวLiving will

เป่&าหมายด!แลัผู้!�ป่�วยเรื้��อุรื้�ง

ให�ผู้"�ป่$วยที่9ากิ�จว�ต้รที่ �คื�ดว�าส9าคื�ญให�ได�มากิที่ �ส(ด

คืงสภาพคืวามส�มพ�นธิ&ต้�างๆให�ใกิล�เคื ยงเด�ม

ชีะลอหร�อป่=องกิ�นที่(พพลภาพที่ �อาจเกิ�ดข-'น

ค(าถามเพ�)อุเข่�าใจผู้!�ป่�วยเรื้��อุรื้�ง

ว�นหน-�ง ๆ ที่9าอะไรบ�างชี ว�ต้เป่ล �ยนไป่อย�างไรต้�'งแต้�ป่$วยย�งสามารถึที่9ากิ�จกิรรมอะไรได�บ�างร" �ส-กิอย�างไรบ�างที่ �ต้�องมาต้ามหมอ

น�ดที่(กิคืร�'งหว�งผู้ลกิารร�กิษาไว�อย�างไรบ�าง

แนวที่างกิารด"แลผู้"�ป่$วยโรคืเร�'อร�งและคืรอบคืร�ว

ให�ส(ขศั-กิษาที่ ละน�อย แต้�บ�อยคืร�'งเข�าใจคืวามร" �ส-กิส"ญเส ยสน�บสน(นให�คืรอบคืร�วเข�ามาม ส�วนร�วมแต้�

แรกิวางแผู้นคืวบคื(มอากิารต้�างๆให�สบายที่ �ส(ดป่ระเม�นกิลไกิคืรอบคืร�วซ้ำ9'าป่ระเม�นว�ากิล�บไป่ที่9ากิ�จว�ต้รในส�งคืมได�หร�อไม�ชี�วงอากิารกิล�บซ้ำ9'า ป่ระเม�นคืรอบคืร�วใหม�

ต้�'งแต้�ต้�น

กัารื้ด!แลัผู้!�ป่�วยโรื้คเรื้��อุรื้�งทิ�)แสีนด��อุ (WORKING WITH CHRONICALLY ILL AND STUBBORN PATIENT)

ป่?จจ�ยที่ �เกิ �ยวข�องบ(คืลากิรที่างกิารแพที่ย& : กิารส��อสาร

ภาษา กิารส��งระบบบร�กิาร : คืวามสะดวกิ เวลา คื�าใชี�

จ�ายผู้"�ป่$วย : คืวามเชี��อ คืรอบคืร�ว

ความเช�)อุในกัารื้ควบค�มด!แลัสี�ข่ภาพ

(LOCUS OF CONTROL) 1. ตนเป่-นทิ�)พ.)งแห�งตน (The

Internal Controller) : พยายามด"แลส(ขภาพต้นเอง

แบบแรื้กั ที่9าต้ามหมอแนะน9าอย�างเคืร�งคืร�ด ม ว�น�ยอย�างมากิในกิารด"แลส(ขภาพ

แบบทิ�)สีอุง ไม�ที่9าต้ามแพที่ย&ส��ง คืนที่ �ส9าคื�ญคื�อต้�วเอง ที่ดลองว�ธิ กิารร�กิษาต้ามร"ป่แบบและที่ฤษฎี ของต้นเอง

ความเช�)อุในกัารื้ควบค�มด!แลัสี�ข่ภาพ

(LOCUS OF CONTROL)

2. ป่ลั�อุยไป่ตามยถากัรื้รื้ม (The External Controller)

เชี��อว�าต้นเองไม�สามารถึคืวบคื(มด"แลส(ขภาพได� กิารด"แลผู้"�ป่$วยกิล(�มน 'ต้�องอาศั�ยคืวามไว�วางใจ เชี��อใจในระยะยาว อย�าต้อกิย9'า ป่ระชีดป่ระชี�น ข�มข"� หร�อจ�บผู้�ด .

ความเช�)อุในกัารื้ควบค�มด!แลัสี�ข่ภาพ

(LOCUS OF CONTROL)

3. ช�ว�ตน��ข่อุฝากัไว�ในม�อุแพทิย1 (The Powerful Other)ผู้"�ป่$วยกิล(�มน 'เชี��อว�าผู้"�ที่ �คืวบคื(มด"แลส(ขภาพต้นเองได�คื�อ คืนอ��น ที่ �ไม�ใชี�ต้นเอง

แบบแรื้กั โอนอ�อนผู้�อนต้าม คื�ดอะไรเองไม�เป่5น รอมาป่ร-กิษาแพที่ย&อย�างเด ยว แม�เร��องเล*กิๆ น�อยๆ

แบบทิ�)สีอุง แยกิเร��องส(ขภาพออกิจากิชี ว�ต้ส�วนอ��น และยกิให�หมอที่9าหน�าที่ �ไป่เลย เป่5นหน�าที่ �ของแพที่ย&เที่�าน�'น ไม�ใชี�คืวามร�บผู้�ดชีอบของต้นเอง

แนวทิางกัารื้ด!แลัผู้!�ป่�วยโรื้คเรื้��อุรื้�งทิ�)แสีนด��อุ

1. ให�คืวามร" �แกิ�ผู้"�ป่$วยที่ ละน�อย คืวรแลกิเป่ล �ยนคืวามร" �กิ�บผู้"�ป่$วยมากิกิว�าให�ฝึ$ายเด ยว.

2. ที่9าคืวามเข�าใจกิ�บคืวามส"ญเส ยที่ �เกิ�ดจากิกิารเจ*บป่$วยเร�'อร�ง

3. ที่9าคืวามเข�าใจกิ�บอากิารด�'อที่ �เกิ�ดข-'น ว�าเกิ�ดจากิอะไร ต้�องกิารคืวามชี�วยเหล�อแบบใด.

4. สน�บสน(นให�คืรอบคืร�วของผู้"�ป่$วยเข�ามาม ส�วนร�วมในกิารด"แลร�กิษาแต้�เน��นๆ

แนวทิางกัารื้ด!แลัผู้!�ป่�วยโรื้คเรื้��อุรื้�งทิ�)แสีนด��อุ 5. วางแผู้นคืวบคื(มอากิารต้�างๆให�สบายที่ �ส(ด

โดยต้�'งเป่=าหมายอย"�ที่ �กิารรื้�กัษาคนมากักัว�าโรื้ค

6. ให�คืวามชี�วยเหล�อเพ��อให�สามารถึกิล�บไป่ที่9ากิ�จว�ต้รป่ระจ9าว�นได�.

7. ถึ�าอากิารของโรคืกิล�บซ้ำ9'าหร�อกิ9าเร�บมากิข-'น คืวรป่ระเม�นผู้"�ป่$วยและคืรอบคืร�วใหม�ว�าเกิ�ดกิารเป่ล �ยน แป่ลงอะไรข-'น อย�าด"แต้�โรคื ให�ด"คืนและคืรอบคืร�ว.

กิารป่ฏิ�บ�ต้�ในกิารด"แลผู้"�ป่$วย ถึามให�เข�าใจในส��งที่ �ผู้"�ป่$วยเข�าใจมากิ�อนโดยไม�ข�ด ป่ระย(กิต้&คืวามร" �ที่างกิารแพที่ย&เข�าไป่ในว�ธิ คื�ดของผู้"�ป่$วย หาจ(ดเด�น ชี��นชีม เสนอแนวที่างกิารร�กิษาเพ��มเต้�ม โดยย�งสน�บสน(นส��งเด�ม เป่Bดโอกิาสพ"ดคื(ย แสดงคืวามห�วงใย ต้�อรองเที่�าที่ �ได� อธิ�บายรายระเอ ยด ผู้ลข�างเคื ยง ด-งคืรอบคืร�วเข�ามาร�วมแต้�แรกิ

THE DEVELOPMENTAL CHALLENGES OF CHRONIC ILLNESS: HELPING PATIENTS AND FAMILIES COPE

FAMILY ASSESSMENT

Illness characteristicsOnset : suddenly, graduallyCourse : progressive, constant,

relapsingPrognosis : rapid fetal, risk of

sudden deathDisability :

FAMILY DEVELOPMENTAL STAGE

Stage of family life cycle Family developmental tasks impacted by th illness

FAMILY HEALTH BELIEFS

Each member think caused the illness

Family members believe to improve the pt health

Clinician can be helpful ?

Multigenerational patterns of coping with illness

Other stress and demand on family

FAMILY STRENGTHS AND SUPPORTS

Source of supportWhat has helped the family cope

with crisis in the past ?How adaptableAccept outsider?

HELPING FAMILIES COPE WITH CHRONIC ILLNESS

Provide education and help with problem solving

Help remove blame and accept unacceptable feeling

Normalize common family responses to illness : encourage openly discus

Help the family determine what can be changed and accept what they cannot control

Facilitate the family’s involvement in the care of the patient through negotiation with the patient

Balance the demands of the illness and the needs of family members

Encourage connection with others Identify family requiring for medical

family therapy

REFERENCE

กัารื้ด!แลัโรื้คเรื้��อุรื้�ง : ข่�อุม!ลัสี�)อุ File Name : 280-005 วารื้สีารื้คลั�น�กั เลั�ม : 280 เด�อุน-ป่4 : 04/2551คอุลั�มน1 : เวชป่ฏิ�บ�ต�ป่รื้�ทิ�ศน1 น�กัเข่�ยนรื้�บเช�ญ :พญ.ป่8ทิมา โกัม�ทิบ�ตรื้

http://elearning.medicine.swu.ac.th/fammed53/?p=2501

กัารื้ด!แลัผู้!�ป่�วยโรื้คเรื้��อุรื้�งทิ�)แสีนด��อุ File Name : 273-020วารสารคืล�น�กิ เล�ม 273: เด�อน-ป่D 092550: / คือล�มน& :คื"�ม�อหมอคืรอบคืร�วน�กิเข ยน

หมอชีาวบ�าน : ผู้ศั พญ สายพ�ณ ห�ต้ถึ ร�ต้น&. . น�กิเข ยนร�บเชี�ญ :พญ.ว�จนา ล ละพ�ฒนะ

family oriented primary care