e-commerce en m-commerce & enterprise systemen hoofdstuk 5: fundamentals of information systems...

e-Commerce en m-commerce & Enterprise systemen

Hoofdstuk 5:

Fundamentals of information systems

Ralph Stair & George Reynolds

Hoorcollege ICT in Organisatie, Beleid en Management (IOBM)Marco Spruit : http://www.cs.uu.nl/staff/spruit.html

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

2

Agenda Principes en leerdoelen e-commerce / m-commerce TPS (Enterprise systemen) Samenvatting

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

3

Principes en Leerdoelen [1/3] E-commerce en m-commerce zijn in

ontwikkeling, en (a) bieden nieuwe manieren om zaken te doen, en (b) leveren zowel verbeteringskansen als potentiële problemen op Beschrijf de huidige status van verschillende

vormen van e-commerce, inclusief B2B, B2C, C2C, en m-commerce

Noem een aantal e-commerce en m-commerce toepassingen

Noem een aantal voordelen van e-commerce en m-commerce

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

4

Principes en Leerdoelen [2/3] E-commerce vereist het zorgvuldig plannen

en integreren van een aantal verschillende technologie infrastructuur componenten. Schets de belangrijkste technologie infrastructuur

componenten die op orde moeten zijn om te kunnen slagen op het gebied van e-commerce.

Bespreek de belangrijkste kenmerken die electronische betaalsystemen moeten bezitten om e-commerce te kunnen ondersteunen.

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

5

Principes en Leerdoelen [3/3] Een organisatie heeft informatiesystemen

nodig die de dagelijkse activiteiten ondersteunen die voorkomen in de normale gang van zaken, en die een bedrijf helpen om waarde toe te voegen aan de producten en diensten Benoem de dagelijkse activiteiten en zakelijke

doelen die van toepassing zijn op alle transactieverwerkingssystemen (TPS-en)

Benoem de belangrijkste controle- en managementzaken op het gebied van transactieverwerkingssystemen

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

6

Wat is ‘commerce’? Nederlands: han·del (de ~ (m.))

1 het kopen en verkopen van goederen, diensten en energie => business, commercie, handelsverkeer, koophandel, … [Van Dale Onlinewoordenboek]

Engels: transactions (sales en purchases) having the objective of supplying commodities (goods en services) [WordNet® 3.0]

Etymologie van het Middelfranse commerce, van het Latijnse commercium "trade, trafficking“ van com- (=samen) + merx (genetief: mercis). (Engels:

merchandise). Oftewel: “Samen handelen”. [Online Etymology Dictionary]

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

7

E-(lectronic) Commerce Electronic commerce: het uitvoeren van

zakelijke activiteiten (zoals het distribueren, kopen, verkopen, promoten, en ondersteunen van producten en diensten) op electronische wijze over computernetwerken zoals het internet, extranetten, en bedrijfsnetwerken

Zakelijke activiteiten die zich het meest lenen voor omzetting naar e-commerce Papiergebaseerd Tijdsintensief Ongemakkelijk voor klanten

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

8

E-commerce types E-commerce: iedere zakelijke transactie die

electronisch wordt uitgevoerd tussen twee partijen Tussen bedrijven onderling (B2B) Tussen bedrijf en consument (B2C) Tussen consumenten onderling (C2C)

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

9

eGovernment: “de digitale overheid” eGovernment: Het gebruik van ICT om (a)

het delen van informatie, (b) het versnellen van voormalig papiergebaseerde processen, en (c) het verbeteren van de relatie tussen burger en overheid, te vereenvoudigen

Vormen van eGovernment Government-to-consumer (G2C) Government-to-business (G2B) Government-to-government (G2G)

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

10

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

11

M-commerce Mobiele handel (m-commerce) steunt op het

gebruik van draadloze apparaten, zoals personal digital assistants (PDA’s), mobiele telefoons, en smart phones, om orders te plaatsen en andere zaken te doen

.mobi TLD M-commerce in perspectief

West-Europa en Japan lopen voor op Noord-Amerika

Markt voor Mobiele telefoonspellen in U.S.A $380 miljoen (2006) => $1 miljard (2009)

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

12

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

13

E-commerce toepassingen: Detail- en groothandel Electronic retailing (e-tailing): de directe

verkoop van bedrijf naar consument via electronische etalages, veelal ontworpen rondom een electronische catalogus en winkelwagen model

Cybermall: een enkele website die vele producten en diensten aanbiedt (op één internet locatie)

Manufacturing, Repair, en Operations (MRO) van goederen en diensten (in Wholesale)

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

14

E-commerce toepassingen: Manufacturing [1/2] Veel producenten verplaatsen hun

leveranciersketen (supply chain operations) naar het internet om winsten te verhogen en klantenservice te verbeteren

Electronic exchange: een electronisch forum waar producenten, leveranciers, én concurrenten goederen en handelsmarkt informatie kopen en verkopen, en back-office operaties uitvoeren

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

15

E-commerce toepassingen: Manufacturing [2/2]

Figure 5.2: Model van een electronische uitwisseling

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

16

E-commerce toepassingen: Marketing Marktsegmentatie: het identificeren van

specifieke markten met als doel om deze te kunnen bestoken met advertentieboodschappen

Relationship management: het gebruik van gedetailleerde informatie over gedrag, voorkeuren, wensen en kooppatronen van een klant om een op maat gesneden relatie met de klant te onderhouden

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

17

Uit: Computable & Emerce

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

18

E-c. toepassingen: Investeringen & Financiën Online aandelenhandel heeft veel

investeerders naar het web gebracht Online bankieren

Online facturen betalen (…) Electronische facturering: een methode

van factureren waarbij de verkopende partij een afbeelding van de factuur op het Internet zet, waarna de te betalen partij per email een betalingsverzoek ontvangt

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

19

E-commerce toepassingen: Veilingen eBay: synoniem met online veilingen voor

zowel individuen als kleine bedrijfjes Honderden andere veilingsites trachten

veilingsite-nieuwkomers te trekken, én ontevreden eBay klanten

Meest frequente klachten Stijging gebruikskosten Gewetenloze (ver)kopers…

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

20

Nederlandse alternatieven?

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

21

Anywhere, Anytime: m-commerce toepassingen M-commerce apparaten zijn ideaal voor

toegang tot persoonlijke informatie en het ontvangen van gerichte boodschappen omdat ieder apparaat toebehoort aan één enkele gebruiker

Bedrijven kunnen individuele klanten bereiken om 1-op-1 marketing relaties te bewerkstelligen en te communiceren wanneer het maar uitkomt—oftewel, “anytime, anywhere”

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

22

Voordelen van E- & M-commerce

Tabel 5.1: Voordelen van E- en M-commerce

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

23

E-/M-com. technologie infrastructuur [1/2] Hoofd-ingrediënten voor een succesvolle

implementatie van e-business: Significante veranderingen van bestaande

zakelijke processen Substantiële investering in IS technologie

Want: bijv. een matig prestatieniveau van de website leidt ertoe dat consumenten voor alternatieve e-commerce sites zullen kiezen

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

24

E-/M-com. technologie infrastructuur [2/2]

Figuur 5.3: belangrijke technologie-infrastructuur componenten

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

25

Hardware Opslagcapaciteit en benodigde rekenkracht

van de Web server hangt af van: Benodigde server software (bijv JSP) Volume van e-commerce transacties

Web site hosting, server co-locatie

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

26

Web Server Software Web server software is nodig om basisdiensten te

leveren, zoals: Beveiliging en identificatie Ontvangen, genereren en versturen van Web pagina’s Web site/pagina ontwikkeling

E-commerce software moet ondersteunen: Catalogus management Product configuratie Winkelwagen facilititeiten E-commerce transactieverwerking Webverkeer data analyse

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

27

Electronische betaalsystemen [1/2] Digitaal certificaat: een bijlage van een e-mail

bericht of or ingebedde data in een Web pagina die de identiteit van de afzender controleert

Secure Sockets Layer (SSL): een communicatieprotocol dat gebruikt wordt om gevoelige data af te schermen

Electronisch contant geld (eCash): een hoeveeldheid geld dat is ‘gecomputeriseerd’, en bewaard en gebruikt wordt als contant geld voor e-commerce transacties

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

28

Electronische betaalsystemen [2/2] Credit card (Visa, MasterCard) Charge card (American Express, maandelijks

volledig crediet terugbetalen) Debit card (ChipKnip, “elektronische

portemonnee”) Smart card (OV-Chipkaart, “de makkelijke

manier van betalen in het openbaar vervoer” Wat zou er mis kunnen gaan…?

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

29

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

30

Wát kocht de Nederlander online in 2006?Electronisch aangekochtElectronisch aangekocht 20052005 20062006

1 Reizen, vakanties, accommodaties 35 442 Literatuur (boeken, tijdschriften) 31 363 Kleding, sportartikelen 28 354 Kaartjes voor evenementen 22 335 Film, muziek 21 256 Elektronische benodigheden 19 227 Huishoudelijke goederen (meubelen, speelgoed, witgoed) 19 218 Software 15 219 Hardware 11 1410 Financiële dienstverlening (aandelen, verzekeringen) 5 11

(Uit: De digitale Economie 2006, ICT-gebruik huishoudens en personen, 2005–2006

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

31

Agenda Principes en leerdoelen E-commerce / M-commerce TPS (Enterprise systemen) Samenvatting

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

32

Overzicht van Enterprise Systemen: TPS Enterprise systeem: een systeem dat een

centrale rol in de organisatie inneemt, en dat ervoor zorgt dat informatie gedeeld kan worden over alle bedrijfsfuncties en alle managementniveaus, om de zakelijke activiteiten te ondersteunen

Elimineert de problemen van gebrek aan informatie en inconsistente informatie, veroorzaakt door het gebruik van meerdere onafhankelijk opererende informatiesystemen

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

33

TPS versus ERP Enterprise resource planning (ERP) systemen

ondersteunen supply-chain processen (CRM systemen ondersteunen klantinteracties)

Transaction processing systems (TPS) leggen vast en verwerken gedetailleerde data, noodzakelijk om records (tabel-rijen) bij te werken met betrekking tot de fundamentele bedrijfsoperaties Onder meer orderinvoer, voorraadbeheer,

salarisadministratie, crediteuren- en debiteurenbeheer, en de grootboekrekening

TPS-en leveren data voor ERP/CRM systemen

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

34

TPS in perspectief

Figuur 5.5: TPS, MIS/DSS, en Speciale Informatiesystemen in Perspectief

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

35

Traditionele Transactieverwerking: Methode en Doel Batch processing systeem: computationele

verwerkingsmethode waarin zakelijke transacties worden ‘opgestapeld’ over een bepaalde tijdsperiode totdat ze allen tegelijk verwerkt worden als één samengestelde opdracht

Online transaction processing (OLTP): computationele verwerkingsmethode waarin iedere transactie direct wordt verwerkt, zonder vertraging (zonder ze eerst ‘op te stapelen’)

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

36

Transactieverwerkingsactiviteiten [1/2] TPS-en

Vastleggen en verwerken van data die de fundamentele zakelijke transacties beschrijven

Bijwerken van gegevensbanken Produceren van allerlei rapporten

Transactieverwerkingscyclus: het proces van (a) data verzameling, (b) data bewerking, (c) data correctie, (d) data manipulatie, (e) data opslag, en (f) document productie

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

37

Transactieverwerkingsactiviteiten [2/2]

Figuur 5.8: Dataverwerkings-activiteiten in TPS-en(a)

(b)

(c) (d)

(e)

(f)(f)

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

38

Controle- en Managementzaken: Rampenplan (Disaster Recovery)

Disaster recovery plan (DRP): formeel plan dat de acties beschrijft die moeten worden genomen om de computeroperaties -en diensten weer in bedrijf te stellen na een ramp

Noodzakelijk om om langdurige onderbreking in de beschikbaarheid van de kritieke bedrijfsinformatiesystemen te voorkomen (die direct invloed hebben op de geldstromen van het bedrijf)

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

39

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

40

TPS Audit TPS audit: een controle van de TPS-en binnen een

bedrijf om accounting onregelmatigheden en/of verlies van data privacy te voorkomen

Met een audit probeert men de volgende vier vragen te beantwoorden: Voldoet het systeem aan de zakelijke behoefte waarvoor

het was geïmplementeerd? Welke procedures en controles zijn vastgelegd? Worden deze procedures en controles op de juiste wijze

gebruikt? Produceren de informatiesystemen en procedures accurate

en waarheidsgetrouwe rapportages?

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

41

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

42

Traditionele TPS toepassingen

Tabel 5.2: Systemen die Orderverwerking, Inkoop, en Accounting functies ondersteunen

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

43

Orderverwerkingssystemen

Figure 5.10: Traditionele TPS Systemen die het orderverwerkings-

proces ondersteunen

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

44

Samenvatting [1/2] In business-to-business (B2B) e-commerce

zijn de deelnemers organisaties In business-to-consumer (B2C) e-commerce

doen klanten direct zaken met de organisatie In consumer-to-consumer (C2C) e-commerce

zijn de deelnemers individuen, waarvan één de koper is en de ander de verkoper

Mobiele commerce (m-commerce) maakt gebruik van draadloze apparaten om opdrachten te plaatsen en zaken te doen

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

45

Samenvatting [2/2] Transactieverwerkingssystemen (TPS-en):

verwerken de gedetailleerde data die noodzakelijk is om de zakelijke records bij te werken mbt de fundamentele zakelijke activiteiten

Transactieverwerkingscyclus: data collectie, data bewerking, data correctie, data manipulatie, data opslag, en document productie

Orderverwerking TPS-en: order invoer, verkoop configuratie, leveringsplanning, leveringsuitvoering, voorraadbeheer, en crediteuren- en debiteurenbeheer Andere traditionele TPS toepassingen: Inkoop & Accounting TPS-en

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

46

Tot slot…

De aandelenmandjes

tot 2-1-2009

Ein-de-lijk!

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

47

Zie: http://www.vakantiebaas.nl/iobm/

dinsdag 6 januari 2009

e-commerce en m-commerce & Enterprise systemen :: Stair & Reynolds :: H5

48

De top 5: Maarten Weij

man & Vincent Blijleven

Jefferson Martina & Wais Baseq