achij byylgax angiin marketingiin vil ajillagaag saijryylax arga zam

Áàòëàâ: Äèïëîìûí óäèðäàã÷ ......................../äîêòîð ïðîôåññîð Ö.Äàëàé / Ñýäýâ: “À÷èæ áóóëãàõ àíãèéí ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõ àðãà çàì”

“ÓÁÒÇ-í õàðúÿà “ÀÁÒÝÌÀ”-í æèøýýí äýýð

Óäèðòãàë Á¿ëýã Íýã: Òýýâðèéí à÷èæ áóóëãàõ ¿éë àæèëëàãààíû ìàðêåòèíãèéí óäèðäëàãà îíîë, àðãà ç¿éí ¿íäýñëýë

1.1. Ìàðêåòèíãèéí òóõàé ¿íäñýí îéëãîëò áà çàð÷ìóóä 1.2. Ìàðêåòèíãèéí óäèðäëàãûí ¿çýë áàðèìòëàë , îð÷èí ¿åèéí îíîë õàíäëàãà 1.3. Òýýâðèéí ìàðêåòèíãèéí îíöëîã 1.4. Òýýâðèéí à÷èæ áóóëãàõ àæèë ¿éë÷èëãýýíèé ýðýëò áà õýðýãëýã÷äèéã

ñóäëàõ àðãà÷ëàë 1.4.1. Òýýâðèéí à÷èæ áóóëãàõ àæèë ¿éë÷èëãýýíèé ýðýëò õýðýãöýý áà

¿éë÷ë¿¿ëýã÷èä, õýðýãëýã÷äèéã ñóäëàõ àðãà çàì 1.4.2. Òýýâðèéí à÷èæ áóóëãàõ àæèë ¿éë÷èëãýýíèé ¿íý òàðèô á¿ðýëäýõ

àðãà çàì 1.4.3. Òýýâðèéí à÷èæ áóóëãàõ àæèë ¿éë÷èëãýýíèé ºðñºëäºã÷äèéã ñóäëàõ

àðãà çàì 1.5. À÷èæ áóóëãàõ àíãèéí ¿éë àæèëëàãààíû îíöëîã, Ìîíãîëä õºãæñºí ò¿¿õ

Á¿ëýã Õî¸ð. “ÀÁÒÝÌÀ” –í ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãààíû ºíººãèéí áàéäàëä õèéñýí ñóäàëãàà

2.1. ÀÁÒÝÌÀ -í äîòîîä îð÷íû øèíæèëãýý Óäèðäëàãà çîõèîí áàéãóóëàëò Ìàðêåòèíãèéí óäèðäëàãûí ºíººãèéí áàéäàë ¯éë àæèëëàãààíû ºíººãèéí áàéäàë

2.2. Ìàêðî îð÷íû øèíæèëãýý Íèéãýì ñî¸ëûí îð÷èí Õóóëü ýðõ ç¿éí îð÷èí ªðñºëäººíèé îð÷èí

2.3. Ìèêðî îð÷íû ñóäàëãàà ªðñºëäºã÷èéí ñóäàëãàà Çàõ çýýë äýýð ÀÁÒÝÌÀ-í ýçëýõ áàéð ñóóðü Õýðýãëýã÷äèéí ñóäàëãàà ¯íèéí ñóäàëãàà

2.4. Ìàðêåòèíãèéí õîëüöûí øèíæèëãýý Á¿ëýã Ãóðàâ. “ÀÁÒÝÌÀ”-í ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõ àðãà çàì

3.1.“ÀÁÒÝÌÀ” -í ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõ àðãà çàì 3.2.Ìàðêåòèíãèéí ñòðàòåãèóä 3.3.Ìàðêåòèíãèéí õîëüö 3.4.Ìàðêåòèíãèéí õÿíàëò 3.5.“ÀÁÒÝÌÀ”-í ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõàä ãàðàõ çàðäàë, ¿ð

àøèã Ä¿ãíýëò, ñàíàë çºâëºãºº Íîì ç¿éí æàãñààëò

Óäèðòãàë

ªíºº ¿åä ìàðêåòèíãèéí òóõàé îéëãîëò ìàø ºðãºí äýëãýð áîëæýý. Ìàðêåòèíã

îðîëöäîãã¿é ñàëáàð íýãæ ¿ã¿é ãýæ õýëæ áîëíî. Èéìä òýýâðèéí ñàëáàð òýð äóíäàà

www.zaluu.comwww.zaluu.com

îëîí óëñûí òýýâðèéí à÷èæ áóóëãàõ ¿éë àæèëëàãààíä ìàðêåòèíãèéí àñóóäàë íýí

÷óõàë øààðäëàãàòàé. Èéìýýñ Óëààíáààòàð òºìºð çàìûí õàðúÿà à÷èæ áóóëãàõ òýýâýð

ýêñïåäèöèéí ìåõàíèêæñàí àíãè / öààøèä ÓÁÒÇ-í ÀÁÒÝÌÀ ãýõ /-èéí æèøýýí äýýð

ñóäàëãàà õèéæ, ººðèéí ñàíàë áîäëîî òóñãàõûã çîðèëîî.

ªíººãèéí áàéäëààð Ìîíãîëä à÷èæ áóóëãàõ ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëäýã 8 öýã áóþó àæ àõóé

íýãæ ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëäàã. Ýä á¿ãä çàõ çýýëèéí õàðèëöààíû òàëààð õýðýãëýã÷

¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéã ººðòºº òàòàõ, òýäíýýð ººðèéí êîìïàíèéã ñîíãóóëàõàä ñîíèðõñîí

÷èí ýðìýëçýëòýé áàéõ ¸ñòîé.

ÀÁÒÝÌÀ ºíººãèéí áàéäëààð õýðýãëýã÷äèéã ººðòºº òàòàõ äàõèí ¿éë÷ë¿¿ëýõ

ñîíèðõîëûã íü òºð¿¿ëýõ òàëààð ÿìàð íýã ¿éë àæèëëàãàà òóñãàéëàí ÿâóóëàõã¿é áàéíà.

¯éë÷ë¿¿ëýã÷äèéã õ¿ëýýæ ñóóõ íü çàõ çýýëèéí çàð÷èì ºíººãèéí øààðäëàãàòàé

çîõèöîõã¿é . Èéìýýñ òóñ àíãèéí ¿éë àæèëëàãààã çàõ çýýëèéí çàð÷èìä òîõèðóóëàõ,

ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãààã õýâø¿¿ëæ, áîëîâñðîíãóé áîëãîõîä ÷èãëýñýí ñàíàë

çºâëºìæèéã áîëîâñðóóëæ äýâø¿¿ëýõýä ýíýõ¿¿ äèïëîìûí àæëûí ãîë çîðèëãî îðøèæ

áàéãàà áîëíî.

Á¿ëýã Íýã: Òýýâðèéí à÷èæ áóóëãàõ ¿éë àæèëëàãààíû ìàðêåòèíãèéí

óäèðäëàãà îíîë, àðãà ç¿éí ¿íäýñëýë

1.1. Ìàðêåòèíãèéí òóõàé ¿íäñýí îéëãîëò áà çàð÷ìóóä Ìàðêåòèíã ãýæ þó âý? Ýíý îéëãîëò ÿìàð õ¿ðýýã õàìðàõ âý? Ìàðêåòèíã áîë

óäèðäëàãà ã¿éöýòãýã÷ õýðýãëýã÷äèéí öîãö ¿éë àæèëëàãàà þì. Ìàðêåòèíã íü çîðèëãî

õàìðàõ õ¿ðýýíýýñýý ¿íäýñëýí íèéãìèéí á¿õ äàâõàðãà õ¿ðýý, õ¿í á¿ðèéí

îðîëöîîòîéãîîð õýðýãæèíý. ªºðººð õýëáýë, çºâõºí íýã òàëûí ñîíèðõîë, ñàíàà÷ëàãà,

÷àðìàéëòààð õýðýãæèõã¿é. Òóõàéëáàë íýã òàëààñ óäèðäëàãà ã¿éöýòãýã÷èä, íºãºº

òàëààñ íèéãìèéí øààðäëàãà ýðýëò, õýðýãöýýíèé çºð÷èë, òýìöýë õàðèëöàí õàìààðàë,


çîõèöîëäîîíû óóëçâàð äýýð õýðýãæäýã ¿éë ÿâö þì. Äýýðõ ç¿éë¿¿äýýñ íýãòãýí ä¿ãíýæ

¿çýõýä ìàðêåòèíã áîë áèçíåñèéí áîëîí áèçíåñèéí áóñ á¿õ õ¿ðýý, äàâõðàãûí ýðõ

àøèãò íèéöñýí ¿éë àæèëëàãààã çîõèöóóëäàã àðãà óõààí ãýäýã íü òîäîðõîé áàéíà.

Ìàðêåòèíã áîë “õýðýãöýýã õàíãàõûí òóëä ¿éëäâýðëýë õóäàëäààã ºðãºòãºõ çàìààð

õýðýãëýã÷äèéí ýðýëòèéã èëð¿¿ëýõ, ñóäàëãàà õèéõ, ò¿¿íèéã áîëîâñðóóëàõ çýðýã àñóóäëûã

çîõèîí áàéãóóëàõ óäèðäëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû íýã á¿òýýë÷ àðãà þì. Ìàðêåòèíã íü

¿éëäâýðëýëèéí áîëîìæèéã áàðàà áîðëóóëàõ, ¿éë÷èëãýý ÿâóóëàõ, áîëîìæòîé óÿëäóóëàí

÷àíàðòàé áàðààã ýöñèéí õýðýãëýã÷äýä õ¿ðãýñíèé ¿ð ä¿íä èõ àøèã îëîõûí òºëºº á¿õ

àæèë ¿éëñýý ÷èãë¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãàà þì” ãýæ òîäîðõîéëæýý. Ìºí ÀÍÓ-í íýðò

ñóäëàà÷ Ô.Êîòëåðèéí òîäîðõîéëñíîîð: “Ìàðêåòèíã ãýäýã áîë àðèëæàà

ñîëèëöîîãîîð äàìæóóëàí õýðýãöýý øààðäëàãûã õàíãàõàä ÷èãëýãäñýí õ¿íèé ¿éë

àæèëëàãààíû õýëáýð þì” ãýæýý. Äýýðõýýñ õàðàõàä “Ìàðêåòèíã” ãýñýí îéëãîëòûã

íýãäñýí íýã òîäîðõîéëîëòîä îðóóëñàí òîìú¸îëîë áàðàã áàéõã¿é áàéíà. Õàðèí

ñ¿¿ëèéí ¿åèéí íîì ñóðàõ áè÷ã¿¿äýä áè÷èãäñýí áàéãàà òîäîðõîéëîëòóóäûã íýãòãýí

õóðààíãóéëâàë: “Íèéãìèéí á¿õ õ¿ðýýíèé ýðýëò õýðýãöýýã ìýäýð÷, ò¿¿íä

çîõèöóóëàãäñàí õýðýãëýã÷èéí áàðèìæààò ¿éë àæèëëàãààíä çîðèóëàãäñàí

á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõ, ¿éë÷èëãýý ÿâóóëàõ, áîðëóóëàëò õèéõ, çàõ çýýëèéí

á¿õèé ë õàðèëöààã óÿëäóóëàí ýðõëýõ ¿éë àæèëëàãààíû íèéëáýð öîãöûã

ìàðêåòèíã” ãýæ òîìú¸îëæýý.

Ìàðêåòèíãèéí ¿íäñýí óõàãäàõóóí íü: Õ¿ñýë øààðäëàãà, õýðýãöýý, ýðýëò, áàðàà

á¿òýýãäýõ¿¿í, ñîëèëöîî õýëöýë, çàõ çýýë ãýñýí ¿íäñýí àñóóäëóóäààñ á¿ðäíý.

Ìàðêåòèíãèéí à÷ õîëáîãäîë

ªíººäºð èõýíõ óëñ îðíóóä ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ò¿âøèí óëñ òºðèéí ¿çýë

áàðèìòëàëààñ ¿ë øàëòãààëàí ìàðêåòèíãèéí à÷ õîëáîãäîëûã îéëãîæ áàéíà.

Ìàðêåòèíã õýíä àøèãòàé âý?

Ìàðêåòèíã õýíä àøèãòàé âý?

Ï¿¿ñ ìàðêåòèíãèéí çºâ ¿éë

àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íä

àøèã îðëîãîî ºñãºõ áîëíî

Ñîíãîëò õèéõ áîëîìæ íýìýãäýíý

õýðýãëýã÷äèéí ñýòãýë õàíàìæ,

àìüäðàëûí ÷àíàð ÷àíñàà íü äýýøèëíý.

Óëñ, íèéãýì õîæíî


Çóðàã 1.1. Ìàðêåòèíãèéí à÷ õîëáîãäîë

Ìàðêåòèíã, áîðëóóëàëò 2-í ÿëãàà

Çàðèì õ¿ì¿¿ñ ìàðêåòèíã áîðëóóëàëò õî¸ðûí ÿëãààã ìýääýãã¿é. Ýíý õî¸ð îéëãîëòûã

èæèë ãýæ îëîí õ¿í áîääîã áîëîâ÷ ýäãýýð íü ýñðýã òýñðýã îéëãîëòóóä þì.

Õ¿ñíýãò 1.1.

Ìàðêåòèíã, áîðëóóëàëò 2-í ÿëãàà

Ìàðêåòèíãèéí ¿¿ñýë õºãæèë

Àìåðèêèéí çàðèì ñóäëàà÷èä ýíý íýð òîìú¸îã àíõ 1902 îíä ë õýðýãëýæ ýõýëñýí ãýæ

“Ìàðêåòèíãèéí ò¿¿õýí õºãæèë” íîìîíäîî áè÷ñýí áàéäàã. Ò¿¿íýýñ 8 æèëèéí äàðàà

áóþó 1910 îíîîñ çàõ çýýëä àæèëëàõ àðãà óõààíû òóõàé îíîë, ñóðãààë áîëîí çààæ

ýõýëñýí. Õàðèí 1960-ä îíîîñ ìàðêåòèíãèéí àñóóäëààð èæ á¿ðýí øèíæòýé ñóäàëãààíû

àæëóóäûã òóóðâèæ ýõýëñýí áàéäàã. Íýã äýõü ¿å XX çóóíû ýõýíä ìàðêåòèíãèéã

åðäºº ë õóäàëäàà õèéõ àðãà ãýæ îéëãîæ áàéëàà. Ýíý îéëãîöûã ººð÷ëºí ìàðêåòèíã

ãýäýã íü ¿éëäâýðëýë, õóäàëäàà, ¿éë÷èëãýý, òºðèéí áàíê, ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãûí

á¿õ ¿éë àæèëëàãààã çîõèöóóëàõ çàõ çýýë ýðýëò õýðýãöýýã ñóäëàõ, ¿éë àæèëëàãààíû

òºëºâëºëò, õÿíàëò çýðýã àñóóäëûã áàãòààñàí òîì òîãòîëöîî ãýäãèéã çàõ çýýë

õºãæñºí îðíóóäûí òóðøëàãà áàòàëæ áàéíà. Ìàðêåòèíãèéí õºãæëèéí õî¸ð äàõü ¿å

áóþó ýíý çóóíû 40, 50-ä îíä ºíäºð õºãæèëòýé îðíóóäàä ìàðêåòèíãèéí àðãà óõààíûã

¿éë àæèëëàãààíäàà õýðýãëýæ, àæ àõóéã ýðõëýí õºòëºõ ¿éë ÿâö áîëãîí ºðãºæ¿¿ëæýý.

Ãóðàâ äàõü ¿å áóþó ýíý çóóíû 70, 80-ä îíîîñ ìàðêåòèíãèéí õ¿ðýý óëàì á¿ð òýëæ

¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýý, áîðëóóëàëòûã óäèðäàõ ãîë àðãà áîëîí õºãæèæ ìàðêåòèíãèéí

¿çýë áàðèìòëàë ¿¿ñýí õºãæèæ èðæýý. Ìàðêåòèíã íü õºãæëèéíõºº ÿâöàä áàéíãà

Áîðëóóëàëòûí ÷èã

áàðèìòëàëòàé ï¿¿ñ

Á¿òýýãäýõ¿¿íýý ýõýëæ ¿éëäâýðëý÷èõýýä äàðàà íü òºðºë

á¿ðèéí àðãààð õýðýãëýã÷äýä çàðàõûã õè÷ýýäýã. ¯íýí

õýðýãòýý õýðýãëýã÷äèéí ýðýëòèéã ï¿¿ñèéí íèéë¿¿ëýëòýíä

çîõèöóóëæ òààðóóëàõûã îðîëääîã.

Ìàðêåòèíãèéí ÷èã

áàðèìòëàëòàé ï¿¿ñ

¯éë÷ë¿¿ëýã÷èéí õýðýãöýýã ýõýëæ ñóäàëààä äàðàà íü òóõàéí

õýðýãöýýã õàíãàæ ººðò íü îðëîãî îðóóëàõ á¿òýýãäýõ¿¿í

¿éëäâýðëýíý, ýíý ¿åä ï¿¿ñ ººðèéíõºº íèéë¿¿ëýëòèéã

õýðýãëýã÷èéí ýðýëòýíä çîõèöóóëàí òààðóóëàõûã îðîëäîíî.


õóâüñàí ººð÷ëºãäºæ, ò¿¿íèé ¿çýë áàðèìòëàë, àðãà ç¿é íü øèíý÷ëýãäýæ èðñýí áàéíà.

Äºðºâ äýõü ¿å áóþó ºíºº ¿åä ìàðêåòèíãèéí ìºí ÷àíàð íü íýã îðíû õ¿ðýýíýýñ

õàëüæ äýëõèé íèéòèéí áàðèìæààò ¿éë àæèëëàãàà áîëîí õºãæèæ áàéíà.

Çóðàã 1.2 Ìàðêåòèíãèéí ¿çýë áàðèìòëàëûí õºãæëèéí øàòëàë

Ýõ ¿¿ñâýð: Ä. Ñýðãýëýí, Ö.Ýíõáîëä “Ìàðêåòèíã”

1.2. Ìàðêåòèíãèéí óäèðäëàãûí ¿çýë áàðèìòëàë, îð÷èí ¿åèéí îíîë

õàíäëàãà

Ìàðêåòèíãèéí óäèðäëàãà

Ýíý áîë òîäîðõîé çîõèîí áàéãóóëàëòòàé çîðèëòûã øèéäâýðëýæ, ºíäºð àøèã îëîõ,

áîðëóóëàëòûí õýìæýýã ºñãºõ, çàõ çýýëä ýçëýõ áàéð ñóóðèà íýìýãä¿¿ëýõèéí òºëºº

çîðèëãî á¿õèé õóäàëäàí àâàã÷èäòàé õèéõ ¿ð àøèãòàé íàéìààã äýìæèõ, áàòàòãàõ, áèé

áîëãîõîîð óðüä÷èëàí òîîöîæ òîãòîîñîí àðãà õýìæýýã àìüäðàëä õýðýãæ¿¿ëýõýä

õÿíàëò òàâèõ ýäèéí çàñãèéí øèíæèëãýý õèéõ òºëºâëºõ ¿éë àæèëëàãàà þì.

Íºõöºë

áàéäëûí ä¿í

øèíæèëãýý

Ìàðêåòèíãèéí

íýãäýë


õÿíàëò

Ñòðàòåãèéí

òºëºâëºãºº

Òàêòèêèéí

òºëºâëºãºº

Çóðàã 1.3 Ìàðêåòèíãèéí óäèðäëàãà

Ýõ ¿¿ñâýð Ä.Ñýðãýëýí, Ö.Ýíõáîëä “Ìàðêåòèíã”

Ìàðêåòèíãèéí ¿çýë áàðèìòëàëûí ñòðàòåãè ªðñºëäººíèé áàðèìæààò çàõ çýýë Õýðýãëýã÷èéí áàðèìæààò çàõ çýýë Áîðëóóëàëòûí áàðèìæààò çàõ çýýë

Á¿òýýãäýõ¿¿íèé áàðèìæààò çàõ çýýë

1900 1920 1940 1960 1980 2000 Îí


Áàéãóóëëàãûí îäîî áàéãàà áàéäàëä ä¿í øèíæèëãýý õèéñíýýð ¿éëäâýðëýë áîëîí çàõ

çýýë äýýðõ íºõöºë áàéäëûã ººð÷èëæ áàéãàà íºëººëë¿¿äèéí ó÷èð øàëòãààíûã íýýí

èëð¿¿ëæ, áàéãóóëëàãûí èðýýä¿éí ÷èã õàíäëàãûã îäîî áàéãàà áàéäàëä íü ¿íäýñëýí

òîäîðõîéëîõ íü àìæèëòòàé óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëàõûí ýõëýë þì.

Ìàðêåòèíãèéí îð÷èí ¿åèéí îíîë õàíäëàãà

Îð÷èí ¿åèéí ìàðêåòèíãèéí íýã ãîë çîðèëãî íü áàðàà ¿éë÷èëãýýíèé çîõèìæ, àìò,

÷àíàðûã îíöãîé ñàéí ìýäýð÷ ýðõýì ºíäºð ñî¸ë áîëîâñðîëòîé õýðýãëýã÷äèéí ñýòãýë

òààøààëä íèéöñýí òîäîðõîé íýð òºðºë ÷àíàðûí èæ á¿ðäýë á¿õèé áàðàà ¿éë÷èëãýýã

õýðýãëýã÷äýä õ¿ðãýæ áàéõ ÿâäàë þì. Áàðàà ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàð íýð òºðºë, õ¿íèé

ýð¿¿ë ìýíä, îþóí óõààí, áèå áÿëäàðò ñàéíààð íºëººëºõ òàëààñ íü áîäèòîé ¿íýëãýý

ºã÷ ÷àääàã ýðýëòýíä òóëãóóðëàí ¿éëäâýðëýë, áîðëóóëàëò, ¿éë÷èëãýý ÿâóóëàõ ò¿¿íèéã

óÿëäóóëàí çîõèöóóëàõ íü ìàðêåòèíãèéí ãîë ¿¿ðýã áîëæýý.

ßàæ

õýðýãæ¿¿ëýõ

âý?

ßàãààä ºðñºëäºã÷èä

òóõàéí áàðààã áóñäààñ

èë¿¿ä ¿çýõ áîëîâ?

ªðñºëäºã÷èä õýí

áý?

Õýðýãëýã÷èä õýí áý?

Òýä þóã, õýçýý, õààíà

ÿàæ õóäàëäàí àâäàã

âý?

Õýðýãëýã÷äèéã

òàòàõûí òóëä

ìàðêåòèíãèéí

õîëüöîî ÿàæ

òîäîðõîéëîõ âý?

Èéì

õîëüöòîéãîîð

àøèã îëæ ÷àäàõ

óó?

Çóðàã 1.4. Ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãààíû öèêë

Ýõ ¿¿ñâýð: Á.Õîíãîðçóë, “Òýýâýð çóó÷èéí áàéãóóëëàãóóäûí ìàðêåòèíãèéí óäèðäëàãûí

¿éë àæèëëàãààã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ ” äèïëîì.

Ìàðêåòèíãèéí èæ á¿ðäýë

Ìàðêåòèíãèéí õîëüö ãýäýã íü çîðèëòîò çàõ çýýë äýýðýý òààòàé áàéäëûã áèé

áîëãîõûí òóëä ï¿¿ñèéí àøèãëàäàã õóâüñàõ õ¿÷èí ç¿éë þì. Ìàðêåòèíãèéí õóâüñàõ

õýìæèãäýõ¿¿í 4Ð-ä Product-Áàðàà, Price-¯íý, Plce-õóâèàðëàëò, Pormotion-

óðàìøóóëàë çýðýã áàãòàíà. Ñ¿¿ëèéí ¿åä Perssonl áóþó õ¿íèé íººöèéã îðóóëæ

¿çäýã áîëñîí.


Ìàðêåòèíã

Óðàìøóóëàë

/Pormotion/

Áàðàà /Product/ ¯íý /Price/

Õóâèàðëàëò

/Place/

Çóðàã 1.5. Ìàðêåòèíãèéí èæ á¿ðäýë

Ìàðêåòèíãèéí òºëºâëºëò áîäëîãî ñòðàòåãè

Ìàðêåòèíãèéí òºëºâëºãºº íü áèçíåñèéí áàéãóóëëàãûí ºìíº òàâèãäàæ áóé çîðèëãî,

çîðèëò, ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ñòðàòåãè, òàêòèêûí ¿éë àæèëëàãààã õýðõýí ¿ð ä¿íòýé

ÿâóóëàõ á¿õ àðãà çàìûã òîäîðõîéëíî. Áèçíåñèéí áàéãóóëëàãûí ìàðêåòèíãèéí ¿éë

àæèëëàãààíû áîäëîãûí òºëºâëºëòººñ ¿éë àæèëëàãàà ýõëýí ÿâàãäàíà. Áàéãóóëëàãà

¿éëäâýðëýë, áîðëóóëàëò, ¿éë÷èëãýýíèé ¿éë àæèëëàãààãàà ÿìàð áîäëîãî

÷èãëýëòýéãýýð ÿâóóëàõàà çàõ çýýëèéí òóõàéí ¿åèéí íºõöºëä òóëãóóðëàí

áîëîâñðóóëàõûã áîäëîãûí òºëºâëºëò ãýíý. Áîäëîãûí òºëºâëºëò íü áèçíåñèéí

áàéãóóëëàãûí õ¿ðýýí äýõ á¿õ òºëºâëºãººíèé ¿íäýñ ñóóðü áîëäîã. Áîäëîãûí

òºëºâëºëòºíä ìàðêåòèíãèéí çîðèëãî çîðèëòóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæ, íººö, ãàð÷

áîëîõ íºõöºë áàéäàë, àðãà çàìóóäûã òîäîðõîé òóñãàíà.

Çàõ çýýëèéí õàðèëöààíû íºõöºëä ¿éëäâýðëýã÷èä íèéò áèçíåñèéí

áàéãóóëëàãà òºëºâëºëòèéí äàðààõ 3 ¿íäñýí çàð÷ìûã áàðèìòàëñàí íºõöºëä

çîðèëòîî áèåë¿¿ëæ ÷àäíà. ¯¿íä:

1. Òóõàéí àæ àõóéí ºìíº òàâèãäàæ áóé çîðèëãûã õýí õàðèóöàæ õýðõýí ÿàæ

õýäèéä áèåë¿¿ëýõèéã òîäîðõîé çààñàí òºëºâëºãººòýé áàéõ.

2. ¯éëäâýðëýëèéí íººöèéí õýìæýýíä òºëºâëºëò çîõèöñîí áàéõ.

3. ¯éëäâýðëýëèéí ãàäààä äîòîîä îð÷íû ººð÷ëºëòòýé óÿëäóóëàí òºëºâëºãººíèé

óÿí õàòàí áàéäëûã çàéëøã¿é çîõèöóóëàõ çýðýã áîëíî.

Ýäãýýð 3 çàð÷ìààð õèéãäñýí òºëºâëºëò íü ¿éëäâýðëýëèéí çîðèëò, ãàäààä äîòîîä

îð÷íû õ¿÷èí ç¿éëñòýé õàìààðàë ø¿òýëöýýòýé.

Ìàðêåòèíãèéí òºëºâëºãººíèé òºðë¿¿ä:

Áîãèíî õóãàöààíû / èõýíõäýý íýã æèëèéí õóãàöààòàé /


Äóíä õóãàöààíû / 2-5 æèë /

Óðò õóãàöààíû / 5-10 æèë / ãýæ àíãèëäàã.

Áèçíåñèéí áàéãóóëëàãà á¿ð äýýðõ àíãèëëààð õèéñýí òºëºâëºãººòýé áàéõ íü àøèãòàé.

Áîãèíî áà äóíä õóãàöààíû òºëºâëºãºº íü óðò õóãàöààíû òºëºâëºãººòýé

õàðüöóóëàõàä íýëýýä íàðèéâ÷ëàí ç¿éë÷èëñýí áàéíà. Ìàðêåòèíãèéí òºëºâëºãºº íü

õàìðàõ õ¿ðýýãýýðýý áàñ ÿëãààòàé.

Ìàðêåòèíãèéí ñòðàòåãè òºëºâëºëò

Ñòðàòåãèéí ñîíãîëò ãýäýã íü áàéãóóëëàãûí ºìíº òàâèãäñàí çîðèëòûã áèåë¿¿ëýõýä

÷èãëýãäñýí, ºðãºí õ¿ðýýòýé ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãºº áóþó áàéãóóëëàãûí

ñòðàòåãèéã çîõèîíî ãýñýí ¿ã. Æèæèã áàéãóóëëàãûí õóâüä íýã ñòðàòåãè, òîì

áàéãóóëëàãûí õóâüä àæ àõóéí íýãæ áîëãîíä ñòðàòåãèéã ñîíãîõ øààðäëàãàòàé.


ñèðàòåãè

Ìàðêåòèíãèéí èæ

á¿ðäëèéí

ººð÷ëºëò

¯ð ä¿íãèéí

àøèãëàëò

Çîðèëòîò çàõ

çýýëèéí

ñîíãîëòûí

ººð÷ëºëò

Ìàðêåòèíãèéí èæ

á¿ðäëèéí ñîíãîëò

Çîðèëòîò çàõ

çýýëèéí ñîíãîëò

Çóðàã 1.6. Ìàðêåòèíãèéí ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàëòûí ñòðàòåãè

Ýõ ¿¿ñâýð: Á.Â. Ïðûêèí, Ë.Â.Ïðûêèíà, Í.Ä.Ýðèа øâèëè, Ç.À.Óñìàí “Îáùèé êóðñ

ìåíåäæìåíòà /â òàáëèöàõ è ãðàôèêàõ ó÷åáíèê/”

Ïîðòåðèéí ò¿ãýýìýë ñòðàòåãèéí ìîäåëü ãýäýã íü ÷ºëººò ºðñºëäººíò çàõ çýýë

äýýð àìæèëò îëîõ ò¿ãýýìýë 3 ñòðàòåãè á¿õèé çàãâàðûã ÀÍÓ-í Õàðâàðäûí àæ àõóéí

ñóðãóóëèéí ïðîôåññîð Ìàéêë Ïîðòåð çîõèîñîí áàéíà.

ºðòãººð äàâàìãàéëàõ: Áàãà ¿íýýð íýã òºðëèéí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýæ,

áóñäûã ¿íýýð öîõèõ

ÿëãàðàõ: ×àíàð äèçàéí áîëîí áóñàä ç¿éëýýð ÿëãàðñàí, îíöãîé øèíæòýé

ãýæ õýðýãëýã÷èä ¿çýõ á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ò¿¿íòýé îéðîëöîî áàðààíóóäûí

äóíäàæ ¿íýýñ äýýã¿¿ð áîðëóóëàõ.

òºâëºðºõ: Æèæèã òóñãàé çàõ çýýë /òîäîðõîé õýðýãëýã÷èä ãàçàð ç¿éí

õóâüä òîäîðõîé õýñýãò áàéðøèëòàé ãýõ ìýò/ ýñâýë òîäîðõîé á¿òýýãäýõ¿¿í

äýýð òºâëºðºõ


Á¿òýýãäýõ¿¿íèé çàõ çýýëèéã ºðãºæ¿¿ëýõ ñòðàòåãè

¯éë àæèëëàãààíû ÷èãëýë çîðèëòûã òîäîðõîéëîõäîî èõýíõ áàéãóóëëàãóóä ºñºæ

òîìðîõ, àøèã îðëîãîî íýìýãä¿¿ëýõ ãýñýí ñàíààã òóñãàñàí áàéäàã. ¯¿íèé òóëä òóõàéí

áàéãóóëëàãà îäîî õýðýãëýæ áàéãàà á¿òýýãäýõ¿¿íýý îäîîãèéí çàõ çýýëýý äýýð óëàì

ñàéí áîðëóóëàõ, ýñâýë øèíý á¿òýýãäýõ¿¿í, øèíý çàõ çýýëð¿¿ øèëæèæ áîëîõ áºãººä

äàðààõ 4 ñòðàòåãèéí àëü íýãèéã ñîíãîõ áîëíî.

çàõ çýýëèéã ã¿íçãèéð¿¿ëýõ: Ï¿¿ñ òóõàéí ¿åä ¿ç¿¿ëæ áàéãàà ¿éë÷èëãýýíèéõýý

îäîîãèéí çàõ çýýë äýýðõ áîðëóóëàëòûã íýìýãä¿¿ëýõ. Ýíý ¿åä ñóðòàë÷èëãàà,

ÿâóóëûí õóäàëäààã ºðãºæ¿¿ëýõ òàêòèêèéã õýðýãæ¿¿ëæ áîëíî.

çàõ çýýëèéã õºãæ¿¿ëýõ: Ï¿¿ñ íü òóõàéí ¿åä ¿ç¿¿ëæ áàéãàà ¿éë÷èëãýýãýý ººð

øèíý çàõ çýýë äýýð áîðëóóëäàã áîëíî.

á¿òýýãäýõ¿¿íèéã øèíý÷ëýõ: Ýíý ñòðàòåãè íü õóó÷èí çàõ çýýë äýýð øèíý

¿éë÷èëãýýã ï¿¿ñýýñýý øààðäàíà.

ºðãºæèí òýëýõ: Øèíý á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýæ çàõ çýýë äýýð áîðëóóëíà.

Ìàðêåòèíãèéí õÿíàëò

Õ¿ñíýãò 1.2


Õÿíàëòûí

àðãà õýëáýð

Õÿíàëò õèéõ

ýçýí

Õÿíàëòûí

çîðèëãî Õÿíàëòûí àðãà õýðýãñýë

1.Æèëèéí

òºëºâëºãººíèé

áèåëýëòèéí

õÿíàëò

Äýýä äóíä

øàòíû

óäèðäëàãà

Òºëºâëºñºí ¿ð

ä¿íäýý õ¿ðýõ

èòãýëòýé áàéõ

Áîðëóóëàëòûí

áîëîìæûí ñóäàëãàà

Çàõ çýýëä ýçëýõ õóâèéí

æèíãèéí ñóäàëãàà

Çàðäàë, áîðëóóëàëòûí

îðëîãûí ñóäàëãàà

2.Àøèãò

àæèëëàãààíû

õÿíàëò


õÿíàëò

Ï¿¿ñ þóíä

ìºíãºº çàðæ þóã

àëäàæ áóéã

òàéëáàðëàõ

Àøãèéã á¿òýýãäýõ¿¿í

ñåãìåíò, áîðëóóëàëòûí

ñóâàã, çàõèàëãûí

õýìæýýãýýð àíãèëàõ

3.Áîäëîãûí

õÿíàëò

Äýýä

óäèðäëàãà,


áàéöààã÷

Ï¿¿ñ ¿íýõýýð

ººðò áàéãàà


áîëîëöîîã

àøèãëàæ áàéíà óó

ãýäãèéã õÿíàõ


øàëãàëò


1.3. Òýýâðèéí ìàðêåòèíãèéí îíöëîã

¯ð àøèãòàé àæèëëàãàà ÿâóóëàõûí òóëä òýýâðèéí áàéãóóëëàãà íü çàõ çýýë äýýð îðøèí

òîãòíîõ ä¿ðìèéã ýçýìøñýí, çàõ çýýëèéí íºõöëèéí ººð÷ëºëòºä з о х и ц о х

÷àäâàðòàé áàéõ ¸ñòîé. ¯éëäâýð õºãæñºí îðíóóäàä ìàðêåòèíã íü õýðýãëýã÷èäð¿¿

÷èãëýãäñýí , áàéãóóëëàãûí ¿éëäâýðëýë ¿éë÷èëãýýíèé öîãö ñèñòåì áàéäàã.

Áèåò õýëáýðòýé áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿íèé çàõ çýýëýýñ ÿëãààòàé òýýâðèéí çàõ

çýýëèéí îíöëîã íü: ¯éëäâýðëýëòýéãýý íýãýí çýðýã õýðýãëýãääýã á¿òýýãäýõ¿¿íýýð

àæèë õýðãýý ÿâóóëäàãò îðøèíî. ¯éëäâýðëýë áà õóäàëäààíû óäèðäëàãàä õýðýãëýãääýã

ìàðêåòèíãèéí çàð÷ìóóäûã òýýâðèéí õ¿ðýýíä àâ÷ ¿çýæ áîëîõ áîëîâ÷ òåõíèê

òåõíîëîãè áà òýýâýðëýõ ¿éë ÿâöûí çîõèîí áàéãóóëàëòûí îíöëîã, òýýâðèéí çàðèì

òºðëèéí îíöëîãèéã òóñãàõ øààðäëàãàòàé áîëäîã.

Òýýâðèéí ¿éë÷èëãýý íü ¿éë÷èëãýýíèé áóñàä òºðëèéí ìàðêåòèíãààñ

ÿëãàãäàõ õýä õýäýí øèíæ¿¿äòýé

1. Òýýâðèéí ¿éë÷èëãýý íü èõýíõ òîõèîëäîëä õýðýãëýã÷äýä õ¿ðýõýýñýý ºìíº

òºëºãääºã. Æèøýý íü òàñàëáàðûí óðüä÷èëñàí õóäàëäàà, à÷àà òýýâðèéí

õóäàëäàà ãýõ ìýò. Òýýâðèéí õýðýãëýýã õýðýãëýã÷äýä îéðòóóëàõûí òóëä ìºí

õýðýãëýã÷äèéí èòãýëèéã îëæ àâàõûí òóëä òýýâýðëýã÷ íü íºõöëºº òîäîðõîé

òàéëáàðëàõ, ò¿¿íòýé õîëáîîòîé ãàð÷ èðýõ äàâóó òàëóóäàä àíõààðëûã íü

õàíäóóëíà.

2. Òýýâðèéí ¿éë÷èëãýý íü òîäîðõîé öàã õóãàöààíä, òîäîðõîé ÷èãëýëä òîäîðõîé

¿íý öýíýòýé áàéäàã áà ýíý íü çàõ çýýë äýýð ò¿¿íèéã îðëóóëàõ áîëîìæèéã

õÿçãààðëàäàã. Òýýâðèéí ¿éë÷èëãýý íü ººðèéí ýõ ¿¿ñâýðòýé ñàëøã¿é

õîëáîîòîé, ¿éëäâýðëýëýýñ ãàäóóð îðøèõ áîëîìæã¿é, ¿¿íýýñ ¿¿äýí

õóðèìòëàãääàã¿é áºãººä íººöºíä çºâõºí òýýâðèéí íººö áàÿëàãóóä áàéõ

áîëîìæòîé, òýäãýýðèéí õàäãàëàëò íü çàðäàë èõòýé áàéäàã.

3. Òýýâðèéí ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàð íü òýýâýðëýã÷ýýñ øàëòãààëàí ºðãºí õ¿ðýýíä

õýëáýëçýæ áàéäàã áà öàã õóãàöàà, áàéðøëààñ èõýýõýí õàìààðäàã.

¯éë÷ë¿¿ëýã÷èä íü çàõ çýýëèéí íºõöºëä òýýâýðëýã÷ýý ñîíãîõ ýðõòýé. ªºðººð

õýëáýë ÷àíàðûí õàðüöàíãóé ºíäºð ¿ç¿¿ëýëòòýé, ºðãºí õ¿ðýýíèé

¿éë÷èëãýýíèé òºðë¿¿äòýé áàéãóóëëàãûí õóâüä àøèãòàé þì. Õàðãàëçñàí

äîòîîä á¿òýö íü ìàòåðèàë òåõíèêèéí õàíãàëò çýðãýýð òýýâðèéí õýðýãñýëèéí

÷àíàð õàíãàãäàæ áàéäàã.

4. Òýýâðèéí ñ¿ëæýýíèé ºðãºí, áàéãàëü öàã óóðûí ÿëãàà çýðýã íü òîäîðõîé ãàçàð

íóòàãò ìîíîïîëü òýýâðèéí áàéãóóëëàãà îðøèõ íºõöëèéã õàíãàíà. Íýã òàëààñ

äýýðõ îíöëîã íü òýýâðèéí óÿëäààã ñàéæðóóëàõ ìàðêåòèíãèéí õýðýãæèëòèéã

õÿçãààðëàõ áîëîâ÷ íºãºº òàëààñ òýýâðèéí õýðýãñýëèéí òºðºë á¿ðèéí õàðèëöàí

óÿëäààíä ýåðýã íºëºº ¿ç¿¿ëíý. Ýíý íü õî¸ð áà ò¿¿íýýñ äýýø òºðëèéí òýýâðèéí

õýðýãñýë, ò¿¿í÷ëýí íýã îïåðàòîðûí óäèðäëàãà áà õÿíàëòàí äîîð óÿëäàà


õîëáîîòîé öàãèéí õóâèàðààð íýã áàðèìòààð õèéãäýõ èíòåðìîäàëü

òýýâýðëýëòýíä õàìààðíà. Çàõ çýýëèéã ä¿ãíýõ ìàðêåòèíãèéí ñóäàëãàà, ò¿¿íèé

ººð÷ëºëòèéí èðýýä¿éí øèíæèëãýýã òýýâðèéí áàéãóóëëàãà áîëîí á¿òýö

õýìæýýíýýñ ¿ë õàìààðóóëàí ÿâóóëàõ ¸ñòîé.

1.4. Òýýâðèéí à÷èæ áóóëãàõ àæèë ¿éë÷èëãýýíèé ýðýëò áà õýðýãëýã÷äèéã

ñóäëàõ àðãà÷ëàë

Òýýâðèéí à÷èæ áóóëãàõ àæèë ¿éë÷èëãýý íü òóõàéí òýýâýðëýëò àìæèëòòàé ÿâàãäàõ

ýñýõèéã øèéäâýðëýäýã îíöëîãòîé, òýýâýðëýëòèéí ýõíèé áóþó ýöñèéí öýã áàéäãààðàà

èõýýõýí ÷óõàë õýñýã þì. Ýíý ÷ óòãààðàà õýðýãëýã÷èäòýé õàìãèéí îéðõîí áàéæ

òýäýíòýé ºäºð òóòàì òóëæ àæèëëàãääàã ó÷èð õýðýãëýã÷èääýý õ¿ð÷ ¿éë÷ëýõèéí òóëä

òýäíèé ýðýëò õýðýãöýý, þó õ¿ñ÷ áàéãààã ìýäýæ áàéõ íü ÷óõàë. Îð÷èí ¿åä

õýðýãëýã÷äèéí áîëîâñðîë ñî¸ëûí ò¿âøèí äýýøëýõèéí õýðýýð ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàð

÷àíñààã ìºí àäèë ºíäºð ò¿âøèíä áàéëãàõûã øààðäàæ áàéíà. Èéìä çàõ çýýëèéí ýðýëò

áîëîí õýðýãëýã÷äèéí ñóäàëãààã ÷àíàðòàé ã¿éöýòãýõ íü òóõàéí áàéãóóëëàãà

àìæèëòòàé ºðñºëäºõ ÷àäâàðò èõýýõýí íºëººòýé.

1.4.1. Òýýâðèéí à÷èæ áóóëãàõ àæèë ¿éë÷èëãýýíèé ýðýëò õýðýãöýý áà

¿éë÷ë¿¿ëýã÷èä õýðýãëýã÷äèéã ñóäëàõ àðãà çàì.

Òîâ÷õîíäîî ýðýëò ãýäýã áîë õ¿íèé õóäàëäàí àâàõ ÷àäâàðòàé õîëáîãäñîí õýðýãöýý

þì. Õàðèí õýðýãöýý áîë õóâü õ¿íèé ººðèéíõ íü çàí ÷àíàð ñî¸ëûí òºâøèíãººð

òîäîðõîéëîãäîõ õ¿ñýë øààðäëàãûí îíöãîé õýëáýð þì. Çàõ çýýë äýýð áàðàà

¿éë÷èëãýýã áîðëóóëàõûí òóëä, òýäíèé þó õ¿ñ÷ áàéãààã ìýäýæ, òýäýíä òîõèðñîí

á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëæ õýðýãëýã÷äýýð ººðèéí áàðàà ¿éë÷èëãýýãýý ñîíãóóëæ

÷àäíà.

Ìºí áàéãóóëëàãûí ºìíº òóëãàð÷ áàéãàà áýðõøýýë¿¿äèéã øèéäâýðëýõèéí òóëä

òóõàéí íºõöëèéã øèéäâýðëýõýä çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé òîî áàðèìòûí õ¿ðýýã

òîäîðõîéëæ òýäãýýðèéã öóãëóóëæ ä¿í øèíæèëãýý õèéäýã. Òýãõýýð õýðýãëýã÷èéí

ñóäàëãàà íü áàðàà ¿éë÷èëãýýãýý õýðýãëýã÷äýä õ¿ðãýõ àðãà çàìàà îëîõîä òóñëàõ

áîëíî.

Ìàðêåòèíãèéí ìýäýýëýë öóãëóóëæ àøèãëàõ õýðýãöýý íü 3 ¿íäñýí

øààðäëàãààñ ¿¿ñäýã. ¯¿íä:

1. Òóõàéí á¿ñ íóòãèéí áîëîí óëñ îðíû ãàäààä äîòîîä çàõ çýýë äýõ ýðýëòèéí

áàéäàë ¿íý õàíøèéí ºñºëò áóóðàëò, ÷èãëýë, õàíäëàãà, öààøäûí òºëºâèéã

ñóäëàõ

2. ¯éëäâýðëýã÷èä àøèã îðëîãîî íýìýãä¿¿ëýõ áîëîìæûã ñóäëàõ

3. ªðñºëäººíä ÿëàãäàõã¿é áàéæ ñåãìåíòýý áàéíãà ºðãºòãºæ áàéõ


Ñóäàëãàà íü äàðààõ àñóóäëóóäûã øèéäâýðëýõýä ÷èãëýãääýã

Çàõ çýýëèéí áîëîìæîî ñóäëàõ ýñâýë á¿òýýãäýõ¿¿íèéã áîðëóóëàõ íºõöºë

áîëîìæ, òýíöâýðò ¿íý, ò¿íø áàéãóóëëàãóóäûí áîëîìæ áîëîëöîî

Õýðýãëýã÷èä þó õ¿ñ÷ áàéíà, çàõ çýýë äýýð ýðýëò ÿìàð áàéíà

ªðñºëäºã÷äèéí ñóäàëãàà, òýäíèé ¿éë àæèëëàãààíû ÷èãëýë, äàëä áîëîëöîî,

¿íèéí ñòðàòåãè

Õóäàëäààëàõ çàõ çýýëèéí áàãòààìæ, õàìãèéí ¿ð àøèãòàé áàéõ ¿¿äíýýñ

áîðëóóëàëòûí ñóâãàà òîäîðõîéëîõ

Ñóäàëãààíä õàìðàãäàõ íýãæèéí òîîã äàðààõ àðãààð òîäîðõîéëíî.

2

2 **

e

qpzn /òîìú¸î 1.1 /

n - ò¿¿âðèéí õýìæýý

z - ñîíãîñîí èòãýëöëèéí òºâøèíä õàðãàëçàõ íîðìàëü õàçàéëò

p - ò¿¿âðèéí õóâüä òîäîðõîéëñîí âàðèàö

q - çºâøººðºãäºõ àëäàà

- èòãýìæëýãäñýí ìàãàäëàë

å -íàðèéâ÷ëàë

Õ¿ñíýãò 1.3

60 70 80 85 90 95 97 99 99.7

z 0.84 1.03 1.29 1.44 1.65 1.96 2.18 2.58 3.00

Òóõàéí òºñëèéí çîðèëãûã òîäîðõîéëîõ

Öààøèä ñóäàëãàà ÿâóóëàõ øààðäëàãàòàé þó?

Àëáàí ¸ñíû ñóäàëãààã òºëºâëºæ ÿâóóëàõ

Àëáàí ¸ñíû áóñ ñóäàëãàà ÿâóóëàõ

Íºõöºë áàéäëûí çàäëàí øèíæèëãýý

òèé

ì

¯ã¿éòºãñãºë

Çºâëºìæ õýðýãæèæ áàéãàà

ýñýõèéã øàëãàõ

Ìýäýýëëèéã øèíæèëæ íýãòãýõ

Óäèðäëàãàä ºãºõ áè÷ìýë

òàéëàí çºâëºìæèéã áýëäýõ

Çóðàã 1.7 Ìàðêåòèíãèéí ñóäàëãàà ÿâóóëàõ òåõíèê àðãà àæèëëàãàà


1.4.2. Òýýâðèéí à÷èæ áóóëãàõ àæèë ¿éë÷èëãýýíèé ¿íý òàðèô á¿ðýëäýõ

àðãà çàì

Òýýâðèéí à÷èæ áóóëãàõ àæèë ¿éë÷èëãýýíèé õóâüä ¿íý òàðèô íü òîãòìîë áîëîí

õýðýãëýã÷èäòýé õàðèëöàí òîõèðîëöñîíû ¿íäñýí äýýð òîãòîíî. Ó÷èð íü à÷èæ áóóëãàõ

¿éë àæèëëàãààíû õóâüä òîãòñîí òàðèôòàé áàéäàã áîë òýýâýð çóó÷ëàëûí ¿åä

õýðýãëýã÷èäòýé ¿íý òàðèôàà õàðèëöàí òîõèðîëöñîí ¿íäñýí äýýð òýýâýðëýëò

õèéãääýã. ¯íý ãýäýã áîë á¿òýýãäýõ¿¿í, ò¿¿íòýé õîëáîîòîé ¿éë÷èëãýýã àâàõàä

øààðäëàãàòàé ìºíãºíèé õýìæýý þì.

ßìàð ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ âý? ¿ç¿¿ëæ áóé

¿éë÷èëãýýã õýí õ¿ðòýõ âý? ãýäãèéã

òîäîðõîéëæ ºãíº

¯íèéí à÷ õîëáîãäîëÑîíãîëòîíä íºëººëºõ

ãîë çîõèöóóëàã÷Çàõ çýýëèéí ýðýëòèéã

òîäîðõîéëíî

Ï¿¿ñèéí ºðñºëäºõ ÷àäâàð, çàõ çýýëèéí

íîîãäîõ õýñýã, àøèãò íºëººëíº.

Çóðàã 1.8 ¯íèéí à÷ õîëáîãäîë

Áàéãóóëëàãûí ìàðêåòèíãèéí ïðîãðàììä ¿íý òîäîðõîéëîõ ¿éë àæèëëàãààíû à÷

õîëáîãäîëûã áóóðóóëæ áàéäàã õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä áèé. Æèøýýëáýë çàðèì õýðýãëýã÷èéí

õóâüä á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîäîðõîé øèíæ ÷àíàð þìóó áàðààíû òýìäýã íü ¿íèéí

ò¿âøèíãýýñ èë¿¿ áàéæ áîëíî. Èéìä ¿íý áîë íèéò ìàðêåòèíãèéí ïðîãðàììä àñàð èõ

à÷ õîëáîãäîëòîé áîëîâ÷ ìàðêåòèíãèéí àìæèëòûã òîäîðõîéëîã÷ õ¿÷èí ç¿éë áèø

ãýñýí ¿ã.

¯íèéí áîäëîãûí çîðèëò: Ï¿¿ñèéí óäèðäëàãà ¿íèéã òîäîðõîéëîõîîñ ºìíº ¿íèéí

áîäëîãûí òàëààð ÿìàð áîäëîãî áàðèìòëàõàà òîäîðõîéëîõ õýðýãòýé. Òóõàéëáàë:

1. àøèãàà íýìýãä¿¿ëýõ

2. õóäàëäààã ºðãºæ¿¿ëýõ

3. ñòàòóñ êâî ãýñýí ãóðâàí ìàÿãèéí çîðèëãî áàéæ áîëíî.

¯íý òîãòîîõîä íºëººëºõ õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä

Çîðèëãîî òîäîðõîéëñíû äàðàà ï¿¿ñèéí óäèðäëàãà á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë÷èëãýýíèé ñóóðü

¿íèéã òîãòîîíî. Ñóóðü ¿íý ãýäýã íü: ¯éëäâýðëýãäñýí ýñâýë äàõèí õóäàëäàãäàõ ãýæ

áàéãàà áàðààíû íýãæ ¿íý þì. ªºðººð õýëáýë ýëäýâ ººð÷ëºëò íýìýëò îðîîã¿é ¿íý.

¯íèéã òîãòîîõîä îëîí ÿíçûí õ¿÷èí ç¿éë íºëººëäºã áºãººä ýäãýýðýýñ ýðýëò, çàõ

çýýëèéí íîîãäîõ õýñýã, ºðñºëäººí, õóâèàðëàëòûí ñóâàã, èäýâõæ¿¿ëýëò

çýðãèéã îíöîëæ ¿çýõ õýðýãòýé.


Õ¿ñíýãò 1.4

¯íý òîãòîîõîä íºëººëºõ õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä

¯íý òîãòîîõîä

íºëººëºõ õ¿÷èí

ç¿éë¿¿ä

¯¿ðýã

Á¿òýýãäýõ¿¿íèé

ýðýëò

Á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿íèéã òîãòîîõ ¿åä òóõàéí áàðààã çàõ çýýë äýýð

ÿìàð ¿íýýð õóäàëäàæ àâàõûã õ¿ñ÷ áàéíà, ¿íèéí ò¿âøèí ÿíç á¿ð

áàéõàä ã¿éëãýýíèé õýìæýý ÿìàð áàéõ âý ãýäãèéã òîãòîîõ íü

÷óõàë

Çàõ çýýëèéí

íîîãäîõ õýñýã

Çàõ çýýëèéí íîîãäîõ õýñãýý èõýñãýõ ãýæ áàéãàà ï¿¿ñ ¿íèéí

õóâüä ñóóðü ¿íèéã äîîãóóð òîãòîîõ èë¿¿ õºíãºëºëò ¿ç¿¿ëýõ ãýõ

çýðýã õàòóó áîäëîãî ÿâóóëíà. Çàõ çýýëèéí íîîãäîõ õýñýã íü

òóõàéí ï¿¿ñèéí ¿éëäâýðëýëèéí õ¿÷èí ÷àäàë áà ºðñºëäººíººñ

øàëòãààëíà. Õ¿÷èí ÷àäàë õ¿ðýëöýõã¿é íºõöºëä íîîãäîõ õýñãýý

íýìýãä¿¿ëýõ ãýæ îðîëäîõ íü áóðóó

Á¿òýýãäýõ¿¿í Á¿òýýãäýõ¿¿íèé øèíý ýñýõýýñ ¿íý èõ øàëòãààëäàã. Ìºí ýöñèéí

õýðýãëýýíèé çîðèóëàëòûã áîäîëöîõ øààðäëàãàòàé

Õ¿ñíýãò 1.5

¯íý á¿ðäýõ õÿëáàð÷èëñàí àðãóóä

Çàðäàë+Àøèã Á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿íý, çàðäàë àøãèéí íýìýãäýë äýýð

òîäîðõîéëîãääîã

Çîðèëòîò ¿íý

á¿ðäýëò

Êàïèòàë îðëóóëàõ òîãòìîë àøèãòàé ¿åä ¿íý á¿ðä¿¿ëäýã

Àëäàãäàëã¿éí

øèíæèëãýý

Òîãòìîë áîëîí õóâüñàõ çàðäëûí õàðüöààíû ¿íäñýí äýýð

¿éëäâýðëýëèéí õýìæýý áîëîí òºðºë á¿ðèéí òýíöâýðò ¿íýòýé,

àøèãòàé áàéõ òºëºâëºãºº

¯íèéí òîõèðîìæòîé ò¿âøèíã ñîíãîõ: Ñóóðü ¿íèéã òîãòîîõîä õýä õýäýí àðãûã

õýðýãëýíý. ¯¿íä:

ýðýëòýíä òóëãóóðëàõ

ºðòºãò òóëãóóðëàõ

àøèãò òóëãóóðëàõ

ºðñºëäººíä òóëãóóðëàõ

Ýðýëòýä òóëãóóðëàõ àðãóóä

Äýýæ àâàõ ¿íý


Íýð õ¿íäèéí ¿íý

Øóãàìûí ¿íý

Òýãø ñîíäãîé ¿íý

Áàãö ¿íý

ªðòºãò òóëãóóðëàõ àðãà

Mrk up ¿íý: Çàðäàë äýýð òîäîðõîé õóâèéí íýìýãäýë íýìýõ àðãà áºãººä ýíý õóâü íü

çàðäëààñ òîîöîõ õóâü áèø õàðèí îðîõ îðëîãûí òîäîðõîé õóâü áàéõààð òîãòîîãääîã.

Èõ õýìæýýíèé á¿òýýãäýõ¿¿í áîðëóóëäàã òîìîîõîí õóäàëäààíû ãàçðóóä ýíý

íýìýãäýëèéí õóâèà áàãààð òîãòîîäîã ÿâäàë áàéäàã.

ªðòºã+ºðòãèéí õóâü: Ýíý àðãààð ¿íýý òîãòîîõäîî ¿éëäâýðëýëèéí çàðäàë äýýð óã

çàðäëûí òîäîðõîé õóâèéã íýìäýã.

ªðñºëäººíä òóëãóóðëàõ àðãà: ªðñºëäºã÷äèéí áàðààíû ÷àíàð ¿íèéã äàâõàð

õàðüöóóëæ ¿çýýä ÷àíàðûí ò¿âøèíãèéí áàðèìæààã õàðæ áàéæ ¿íýý

ºðñºëäºã÷èéíõººñºº äýýã¿¿ð áîëîí èæèë ò¿âøèíä ýñâýë õÿìä òîãòîîæ áîëíî.

Ãàçàð ç¿éí õóâüä áàðèìòëàõ ¿íèéí áîäëîãî

¯íèéí áîäëîãîî áîëîâñðóóëàõäàà õóäàëäàã÷ á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õóäàëäàí àâàã÷ðóó

òýýâýðëýõòýé õîëáîîòîé çàðäëûã òîîöîõ õýðýãòýé. Íèéò õóâüñàõ çàðäëûí èõýíõ

õýñãèéã òýýâðèéí çàðäàë ýçýëæ áàéãàà ó÷èð à÷ õîëáîãäîë íü á¿ð ÷ èõ þì.

Á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ¿íèéã òîäîðõîéëîõäîî: ßëàíãóÿà øèíý á¿òýýãäýõ¿¿íèé õóâüä

ºðìèéã íü àâàõ ñòðàòåãè õýðýãëýõ ¿¿, íýâòýð÷ îðîõ ñòðàòåãè õýðýãëýõ ¿¿ ãýäãèéã

ñàéí áîäîõ õýðýãòýé.

Õ¿ñíýãò 1.6

¯íý òîãòîîõ ñòðàòåãè

Ñòðàòåãè ¯¿ðýã Îíöëîã

ªðìèéã

íü àâàõ

ñòðàòåãè

Õàìãèéí ºíäºð áîëîìæèò

¿íèéã òîãòîîõûã õýëíý.

Ýíý ñòðàòåãè íü øèíý

á¿òýýãäýõ¿¿íä òóí

òîõèðîìæòîé

Á¿òýýãäýõ¿¿íèé àìüäðàëûí ìº÷ëºãèéí

ýõíèé ¿åä ¿íý à÷ õîëáîãäîë áàãàòàé,

ºðñºëäººí áàãà áàéäàã áà á¿òýýãäýõ¿¿í

øèíý áàéãàà íü àìæèëò àâ÷èðäàã

Ýíý ñòðàòåãèéí äàãóó çàõ çýýëèéã

îðëîãûíõ íü õýìæýýãýýð õóâààæ áîëíî.

Ýõëýýä á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿íèéã íü

õàðãàëçàõã¿é çºâõºí îíöëîã

øèíæ¿¿äèéã õàðæ àâ÷ áàéãàà õýñýãò

õóäàëäàíà. Äàðàà íü õóäàëäàã÷ ¿íýý

áóóðóóëæ ¿íèéí èë¿¿ ìýäðýìæòýé

áàéãàà õýñýãò á¿òýýãäýõ¿¿íýý áîðëóóëíà


Íýâòýð÷

îðîõ

ñòðàòåãè

¯íý òîãòîîõîä ¿íèéã

àíõíààñ íü äîîãóóð

òîãòîîæ çàõ çýýë äýýð

ãàðíà. Ýíý ñòðàòåãèéã

á¿òýýãäýõ¿¿íèé

àìüäðàëûí ìº÷ëºãèéí

ñ¿¿ëèéí ¿å øàòóóäàä ÷

õýðýãëýæ áîëíî.

á¿òýýãäýõ¿¿íèé ýðýëòèéí ìýäðýìæ ñàéí

¿åä

òîì õýìæýýíèé ¿éëäâýðëýë ÿâóóëñíààð

íýãæ á¿òýýãäýõ¿¿íèé çàðäëûã áàãàñãàæ

áîëîõ ¿åä

çàõ çýýëä íýâòð¿¿ëñíýýñ õîéø

á¿òýýãäýõ¿¿í èõ ºðñºëäººíä ó÷èðñàí

òîõèîëäîëä

Èðýýä¿éä ºðñºëäººí ÿìàð áàéõààñ øàëòãààëæ ýíý 2 ñòðàòåãèéí àëü íýãèéã íü øèëíý.

ªðñºëäºã÷èä çàõ çýýë äýýð ò¿ðãýí îðæ èðýõ áîëîëöîîòîé áîëîâ÷ òóõàéí

á¿òýýãäýõ¿¿í çàõ çýýë äýýð ýðýëò èõòýé áàéâàë íýâòýð÷ îðîõ ñòðàòåãèéã õýðýãëýíý.

¯íèéã èõ äîîãóóð òîãòîîñíîîð àøãèéí ò¿âøèí áóóð÷ ýíý ñàëáàðò îðæ èðýõ çàðèì

ºðñºëäºã÷èéí ñîíèðõîë áóóðàõ áà øèíý á¿òýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýã÷ íü çàõ çýýëèéí

òîäîðõîé õýñãèéã ñàéí ýçýëæ àâ÷ èðýýä¿éí ºðñºëäºã÷ íýâòðýõ áîëîìæèéã áàãàñãàíà.

Íºãºº òàëààñ ºðìèéã íü àâàõ ñòðàòåãèéã òîìîîõîí ºðñºëäºã÷èäèéí àíõààðëûã

òàòàõã¿é áàãà çàõ çýýë äýýð õýðýãëýæ áîëíî.

Õóãàðëûí öýãèéí øèíæèëãýý

Ìàðêåòèíãèéí ìåíåæåð íü çàðäàë òîî õýìæýý àøãèéí õîîðîíäûí õàìààðëûã îëæ

ìýäýõ øààðäëàãàòàé òóëãàðäàã. Ýíý íü àøãèéí òýãøèòãýë äýýð ñóóðèëäàã. Õóãàðëûí

öýãèéí øèíæèëãýý íü íèéò îðëîãî áîëîí íèéò çàðäëûí õîîðîíäûí õîëáîîã øèíæëýõ

çàìààð ãàðöûí ÿíç á¿ðèéí ò¿âøèíä àøèãòàé áàéäàë ÿìàð áàéõûã òîäîðõîéëîõ

àðãà÷ëàë þì. Õóãàðëûí öýã ãýæ íèéò îðëîãî, íèéò çàðäàëòàé òýíöýõ àøèã îëîõûí

ºìíºõ ¿åèéí òîî õýìæýý þì.

)( UVCP

FCBEP

/Òîìú¸î 1.2/

BEP -Õóãàðëûí öýãèéí øèíæèëãýý

FC -Òîãòìîë çàðäàë

P -¯íý

UVC -Íýãæèéí õóâüñàõ çàðäàë

1.4.3. Òýýâðèéí à÷èæ áóóëãàõ àæèë ¿éë÷èëãýýíèé ºðñºëäºã÷äèéã ñóäëàõ

àðãà çàì

Õ¿ì¿¿ñ ÿìàð õ¿ñëýý õàíãàõûã õ¿÷ áàéíà âý? Ýíý õ¿ñëýý ÿìàð òºðëèéí, ÿìàð ìàðêèéí

á¿òýýãäýõ¿¿íýýð õàíãàõûã õ¿ñ÷ áàéíà âý? ãýäãèéã ï¿¿ñ¿¿ä ñóäàëæ ìýäýýä ò¿¿íèéã


õàíãàõûí òºëºº õîîðîíäîî ºðñºëääºã. Èéìýýñ ºðñºëäºã÷èéí ¿éë àæèëëàãàà ï¿¿ñèéí

ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãààíä õ¿÷òýé íºëººëíº. À÷èæ áóóëãàõ àæèë ¿éë÷èëãýýíèé

õóâüä ºðñºëäºã÷äººñ ººðèéí ¿éë÷èëãýýíèé íýð òºðºë, ¿éë÷èëãýýíèé õóðäàí øóóðõàé

áàéäàë, íàéäâàðòàé áàéäàë çýðãýýðýý ÿëãàð÷ òýäíèé òàëàðõëûã õ¿ëýýæ

ºðñºëäºã÷äººñºº äàâóó áàéäëûã îëæ àâäàã îíöëîãòîé. Èéìýýñ òóñ çàõ çýýëèéí

áàãòààìæèéã òîäîðõîéëîõ íü ÷óõàë.

Çàõ çýýëèéí áàãòààìæ òîäîðõîéëîõ àðãà÷ëàë

qpnQ ** /Òîìú¸î 1.3/

Q -çàõ çýýëèéí áàãòààìæ

n -íèéò ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí òîî

p -çàõ çýýëèéí äóíäàæ ¿íý

q -¿éë÷ë¿¿ëýõ äàâòàìæ

Çîðèëòîò çàõ çýýëèéí ñîíãîëò: ¯éëäâýðëýã÷ á¿ð ººðèéí á¿òýýãäõ¿¿íèéã

áîðëóóëæ áîëîõ áîëîìæèò çàõ çýýëèéã ñîíãîí àâ÷ òýíäýý áàðààãàà öàã òóõàé á¿ðò

íü çºâ áàéðøóóëæ îëæ àâñàí òîäîðõîé îðîí çàéã ýçëýí òýð çàõ çýýëýý àëäàõã¿é

óëàì ºðãºæ¿¿ëýõèéí òºëºº àæèëëàäàã. ¯¿íèéã çàõ çýýëèéí ñåãìåíò ãýæ íýðëýäýã.

ªºðººð õýëáýë õóäàëäàí àâàã÷äûí ÿëãààòàé áàéäàë õýðýãëýã÷äèéí áàéðøèëä

òîõèðóóëàí çîðèëòîò çàõ çýýëýý ñîíãîí îëæ òýíäýý õóäàëäàà õèéõèéã çàõ çýýëèéã

õýñýã÷ëýí õóâààõ ãýæ íýðëýäýã áàéíà. Õóäàëäàí àâàã÷äûí ÿëãàà áàéðøèë íü äàðààõ

áàéäëààð òîäîðõîéëîãäîíî.

1. Õ¿í àì ç¿éí çàð÷èì.

2. Ãàçàð ç¿éí íºõöºë.

3. Öàã óóðûí íºõöºë.

4. Ñýòãýë ç¿éí çàð÷èì.

5. Õóäàëäàí àâàã÷ûí òºëºâ áàéäëûí øèíæ.

Òóõàéí êîìïàíè ¿éë àæèëëàãààãàà çàõ çýýëä òîäîðõîé íýã ñåãìåíòýýñ ýõýëæ õýðýâ

àìæèëò îëáîë ààæìààð áóñàä ñåãìåíòýä ¿éë÷èëýõ íü çºâ áàéäàã. ¯éëäâýðëýã÷èä

õýðýãëýã÷èäýä áàðààãàà õóäàëäàõäàà 3 ¿íäñýí àðãà õýðýãëýäýã. ¯¿íä:

1. Íèéòèéí ìàðêåòèíã. Ýíý íü çàõ çýýë äýýð ¿éëäâýðëýã÷èä îëîí õýðýãëýã÷èäýä

çîðèóëàí áàðààãàà õóäàëäàõ ÿâäàë þì. Èéì íºõöºëä ¿éëäâýðëýëèéí çàðäàë, ¿íý

áàãà áàéäàã.

2. ßëãàâàðòàé ìàðêåòèíã.¯éëäâýðëýã÷ îëîí íýð òºðëèéí áàðààã õýä õýäýí çàõ

çýýë äýýð áîðëóóëàõûã õýëíý. ªºðººð õýëáýë îëîí ÿíçûí ñîíèðõîëä òîõèðñîí

îëîí íýð òºðëèéí áàðààã õóäàëäàõûã õýëíý.


3. Çîðèëòîò ìàðêåòèíã. Õóäàëäàã÷ áóþó ¿éëäâýðëýã÷ íü çàõ çýýëèéí

ñåãìåíò¿¿äèéí õîîðîíä õÿçãààð òîãòîîõ áà òýäãýýðýýñ íýã áóþó õýä õýäèéã

øèëæ ñîíãîí ñîíãîñîí õýñýã á¿ðòýý òîõèðñîí áàðàà áîëîí ìàðêåòèíãèéí èæ

á¿ðäëèéã áîëîâñðóóëíà.

1.5. À÷èæ áóóëãàõ ¿éë àæèëëàãààíû îíöëîã, Ìîíãîëä õºãæñºí ò¿¿õ

À÷èæ áóóëãàõ ¿éë àæèëëàãààíû òýýâýðëýëòèéí áóñàä àæèëëàãààíààñ ÿëãàð÷ áóé íýã

ãîë îíöëîã íü òýýâýðëýëòèéí ýõíèé áóþó ýöñèéí öýã áàéäãààðàà îíöëîãòîé. À÷èæ

áóóëãàõ àæèëëàãàà ÷àíàðòàé ò¿ðãýí øóóðõàé áîë òýýâýðëýëò àìæèëòòàé ÿâàãäàõ ãîë

¿íäñýí íºõöºë áîëíî. Ìºí òýýâýðëýëòèéí ïðîöåññò õýðýãëýã÷èäòýé õàìãèéí îéð

àæèëäàãààðàà òýýâýð çóó÷èéí ¿éë÷èëãýýíèé í¿¿ð öàðàé áîëæ ºãäºã ãîë

îíöëîãóóäòàé. Èéìýýñ à÷èæ áóóëãàõ àæèë ¿éë÷èëãýýã ò¿ðãýí øóóðõàé, ÷àíàðòàé

ã¿éöýòãýñíýýð õýðýãëýã÷äýýð äàõèí ¿éë÷ë¿¿ëýõ ¿íäñýí íºõöºë áîëíî.

À÷àà èëãýýã÷ Áóóëãàëò Òýýâýðëýëò Õ¿ëýýí àâàã÷ À÷èëò

Çóðàã 1.9 À÷èæ áóóëãàõ ïðîöåññ

ÀÁÒÝÌÀ áàéãóóëàãäñàí ò¿¿õ

1961 îíû 7-ð ñàðä õóðàëäñàí ÌÀÕÍ-ûí 14-ð èõ õóðëààñ “ ÁÍÌÀÓ-ûã Õºäºº àæ àõóéí

àæ ¿éëäâýðèéí îðíîîñ àæ ¿éëäâýð õºäºº àæ àõóéí îðîí áîëãîõ çîðèëò “ äýâø¿¿ëñýí

áàéâ. Òèéìýýñ 1961 îíû 12-ð ñàðûí 26-íû ºäðèéí çàìûí äàðãûí ãàðûí ¿ñýãòýé 178

äóãààð òóøààëààð 1962 îíû 1-ð ñàðààñ ýõëýí Óëààíáààòàð ºðòººíä âàãîíîîñ à÷ààã

à÷èõ áóóëãàõ “ À÷ààíû õàøàà “ íýðòýé òàñàã áàéãóóëàõûã çºâøººð÷ýý. Ýíýõ¿¿ 178

äóãààð òóøààëûí äàãóó 11 àæèë÷èäòàéãààð îäîîãèéí âàãîí äåïîãèéí áàðóóíòàé

õóó÷èí äàí ìîäîí áàéøèíä àæèëëàæ ýõýëñýí. Òýð ¿åä ãîëäóó 2 ãîëòîé áèò¿¿ áà

çàäãàé âàãîíä à÷ñàí ìîä áóóëãàäàã áàéñàí ãýäýã. Òàñàã áàéãóóëàãäñàí 1962 îíû

ýõíèé õýäõýí ñàðä àðâààäõàí àæèë÷äûí ãàðûí áóë÷èí õºäºëìºðººð 130 ãàðóé

ìÿíãàí òîíí à÷ààã áóóëãàæ õóðààæ à÷èæ áîëîâñðóóëæ áàéñàí áàõàðõàëòàé ò¿¿õýí

áàðèìò áàéäàã àæýý. ßìàðòàà ÷ 1962 îíû 1-ð ñàðààñ 8-ð ñàð õ¿ðòýë àæèëëàñàí “

À÷ààíû õàøàà” íýðòýé 10-ä õ¿íòýé òàñàã íü ÀÁÒÝÌ àíãèéí àíõíû øàâ òàâüæ ãàë

ãîëîìòîî áàäðààõ ýõ ¿¿ñâýð òîõèðîîã á¿ðä¿¿ëæýý.


Á¿ëýã Õî¸ð. “ÀÁÒÝÌÀ” –í ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãàà, ºíººãèéí áàéäàëä

õèéñýí ñóäàëãàà

2.1. ÀÁÒÝÌÀ-í äîòîîä îð÷íû øèíæèëãýý.

Óäèðäëàãà çîõèîí áàéãóóëàëò:

ÀÁÒÝÌÀ íü òºìºð çàìààð òýýâýðëýãäýæ áóé à÷ààíû òýýâýðëýëòèéí ïðîöåññèéí

ýõíèé áîëîí ýöñèéí ¿éëäýë áîëîõ à÷ààã âàãîíä à÷èõ, âàãîíîîñ áóóëãàõ, õàäãàëàõ

,îëãîõ, õ¿ðãýæ ºãºõ, èëãýýã÷ýýñ õ¿ëýýí àâàã÷àà ÿâóóëàõ ¿¿ðýãòýéãýýð áàéãóóëàãäñàí.

ªíººäºð òóñ áàéãóóëëàãà 239 àæèëëàãñàä 1 ìèëëÿðä îð÷èì òºãðºãíèé ¿íäñýí

õºðºíãºòýé, æèëä 1 ñàÿ øàõàì òí à÷ààã áîëîâñðóóëæ àæèëëàäàã áàéíà. Áîëîâñðóóëæ

áóé íèéò à÷ààíû 31% íü ÷èíãýëýãèéí òýýâðýýð èðñýí à÷àà, 26% íü ìîä í¿¿ðñ, 14% íü

æèæèã èëãýýëò, 29% íü îðîí íóòãèéí òýýâðýýð èðæ áàéãàà à÷àà áàéíà. ÀÁÒÝÌÀ íü

áàéðëàëûí õóâüä ¿íäñýí 4 õýñãýýñ á¿ðäýõ áºãººä ¿¿íýýñ à÷ààíû òºâ õàøàà íü

á¿õýëäýý óðãàìàë õîðèî öýýðèéí áàéöààã÷èä áàéðëàí àæèëëàæ öîãö ¿éë÷èëãýýã

¿ç¿¿ëæ áàéíà.

Àíãèéí

äàðãà

Åðºíõèé

èíæåíåð

Îðëîã÷

äàðãà

Ýäèéí

çàñàã÷

ÑÀÍÕ¯¯

Õºäºëìºð

õàìãààëàëûí

èíæåíåð

ÖÀÕÈËÃÀÀÍ

ÑÀÍÒÅÕÍÈÊ

Áîëîâñîí

õ¿÷èí

ÖÅÕ

ÄÈÑÏÅÒ×ÅÐ

ÒÅÕÍÈÊ

ÌÅÕÀÍÈÇÌ

Àãóóëàõ

òàëáàéí

ýðõëýã÷

À÷àà âàãîí

õ¿ëýýëöýã÷

ÒÎÂÀÐÛÍ

ÊÎÍÒÎÐ

ÁÀÃÀ ÒÓØÀÀËÛÍ

ÀÆÈË×ÈÄ

Åðºíõèé

íÿãòëàí

Çóðàã 2.1. ÀÁÒÝÌÀ-í á¿òýö çîõèîí áàéãóóëàëò

Ýõ ¿¿ñâýð: ÀÁÒÝÌÀ –í áîëîâñîí õ¿÷èí

Óäèðäëàãûí çîõèîí áàéãóóëàëòûí áîñîî á¿òýöòýé ò¿âøíèé òîî 5. Îðëîã÷ äàðãà à÷àà

òýýâýðòýé õîëáîîòîé àñóóäëóóäûã øèéäâýðëýí àæèëëàäàã. Åðºíõèé èíæåíåð

òýýâýðëýëòèéí ¿éë àæèëëàãààã íàéäâàðòàé ò¿ðãýí øóóðõàé áàéõ íºõöºë áîëîëöîîã

õàðèóöàí àæèëëàäàã.


Àãóóëàõûí àæ àõóé: 16 âàãîíû ôðîíòòîé íèéò 6776 ì2 òàëáàé á¿õèé æèæèã

èëãýýëòèéí òàëáàé á¿õèé ãààëèéí áàòàëãààò àãóóëàõ, êàòåðôèëëåð ìàðêèéí áàãà

îâðèéí àâòî à÷èã÷, àãóóëàõ äîòîðõè ìåõàíèê ºðã¿¿ð, ãàð òýðãýíöýð çýðýã

ìåõàíèçìòàé.

Òîëãîéò äàõü ìîä í¿¿ðñíèé öåõ: Í¿¿ðñíèé õýñýã íü 36 âàãîíû ôðîíò á¿õèé 2

ºíäºðºëñºí çàì äýýð í¿¿ðñ, íóðìàã à÷ààã âàãîíîîñ áóóëãàõ , àâòîìàøèíä à÷èõ

àæèëëàãààã ýêñêîâàòîð, áóëüäîçîð à÷èã÷ òðàêòîðîîð ã¿éöýòãýæ æèëä 20 ãàðóé

ìÿíãàí òí à÷àà áîëîâñðóóëæ áàéíà. Ìîäíû õýñãèéí à÷ààíû õàøàà 30.10òí –í 2ø

âàíäàí ºðã¿¿ðòýé, 24 âàãîíû ôðîíò á¿õèé ìîä ìîäîí ìàòåðèàë à÷èæ áóóëãàõ

çîðèóëàëòûí àãóóëàõàä ñàëáàð çàìã¿é àæ àõóé íýãæ áàéãóóëëàãà èðãýäèéí òºðºë

á¿ðèéí à÷ààã õ¿ëýýí àâàõ à÷èæ áóóëãàõ, õàäãàëàõ ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëäýã.

×èíãýëýãèéí öåõ : ×èíãýëýãèéí öåõ íü 12 âàãîíû ôðîíò á¿õèé 11000ì2 áåòîí

òàëáàé, ÊÑÊ- 32 ìàðêèéí 2 øèðõýã âàíäàí ºðã¿¿ð àæèëëàäàã. ×èíãýëýãèéí

òàëáàéãààð õîíîãò 24 âàãîí áóþó 48ø ÷èíãýëýã à÷àà áîëîâñðóóëàõ õ¿÷èí ÷àäàëòàé.

Óã öåõ âàãîíîîñ á¿õ òºðëèéí à÷àà áóóëãàõ, ÷èíãýëýãòýé à÷ààã áóóëãàõ, âàãîíä à÷èõ,

÷èíãýëýãèéã ÿëãàõ, àâòî ìàøèíä à÷èõ áîëîí áóóëãàõ, ÷èíãýëýãòýé à÷ààã ãààëèéí

¿çëýãò îðóóëàí à÷ààã õ¿ëýýí àâàã÷èä îëãîõ, ìºí ò¿¿íèéãýý õ¿ðãýæ ºãºõ çýðýã òýýâýð

ýêñïåäèöèéí ¿éë÷èëãýýã ÿâóóëäàã.

Çóðàã 2.2 ×èíãýëýãèéí öåõ

Òîâàðûí êîíòîð: Òóñ àíãèéí òîâàðèéí êîíòîð íü òýýâðèéí áè÷èã áàðèìòûã

á¿ðä¿¿ëýõ, òàéëàí òîîöîîã ò¿ðãýí øóóðõàé ñî¸ëòîé ã¿éöýòãýõ ¿íäñýí ¿¿ðýãòýé

àæèëëàäàã.

Îðîí íóòãèéí à÷ààíû öåõ: Àíõ 1997 îíä Îðîí íóòãèéí à÷ààíû õàøààã áèé

áîëãîæ äîòîîäûí òýýâðýýð èðñýí òºðºë á¿ðèéí à÷ààã áóóëãàõ àæèëëàãààã óã

õàøààãààð äàìæóóëàí õèéæ ýõýëñíýýñ õîéø ¿éë÷èëãýýíèé õ¿ðýý, ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí

òîî æèëýýñ æèëä íýìýãäñýýð áàéíà. Óã à÷ààíû õàøààíä à÷èëò áóóëãàëòûí

àæèëëàãààã ÿâóóëàõ 4 ñàëàà çàì òóñ á¿ð 720ì2 òàëáàé á¿õèé áèò¿¿, çàäãàé


àãóóëàõòàé. Àíãèéí õýìæýýíèé íèéò áîëîâñðóóëæ áóé à÷ààíû 30 ãàðóé õóâèéã

áîëîâñðóóëæ áàéíà.

Çóðàã 2.3 Îðîí íóòãèéí à÷ààíû õýñýã

ßëãàëòûí öåõ: Òóñ àíãèéí ¿íäñýí 4 öåõèéí íýã àíãèéí íèéò à÷àà áîëîâñðóóëàëòûí

11% àæèëëàõ õ¿÷íèé 25%-ã ýçýëäýã. Òóñ öåõ íü ãààëèéí çîðèóëàëòûí 7 àãóóëàõ, 1

áàòàëãààò àãóóëàõ, ò¿ðýýñèéí 8 àãóóëàõ, 2ø àâòî à÷èã÷, 60 ãàðóé àæèëëàã÷èäòàéãààð

áèò¿¿ âàãîíä à÷èãäàí èðñýí á¿õ òºðëèéí à÷ààã à÷èæ áóóëãàæ àãóóëàõàä õàäàãëàæ

îëãîæ áàéíà.

Çóðàã 2.4 ßëãàëòûí öåõ

Ìàðêåòèíãèéí óäèðäëàãûí ºíººãèéí áàéäàë:

ÀÁÒÝÌÀ íü àâòî áîëîí òºìºð çàìûí à÷àà òýýâðèéí á¿õ ìýäýýëëèéã òîîí

¿ç¿¿ëýëòýýð ãàðãàí íýãòãýí ä¿ãíýäýã áîëîâ÷ ìýäýýëë¿¿ä íü ñàíõ¿¿ãèéí àëáàíä

òºâëºðäºã. Èíãýñíýýð äýýðõ ìýäýýëëèéí ¿íý öýíý áóóðàõ áºãººä ýíýõ¿¿ ìýäýýëëèéã

çºâõºí äàðàà ñàð /óëèðàë, æèë/- òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ, äýýä óäèðäëàãàäàà

ÿâóóëàõ çýðãýýð èõýâ÷ëýí àøèãëàæ áàéíà. Ãýòýë ºíººäðèéí áàéäëààð òóñ àíãè

õýðýãëýã÷äèéí áîëîí çýõ çýýëèéí ñóäàëãàà ÿâóóëàõã¿é áàéíà. Ò¿¿í÷ëýí õýðýãëýã÷

¿éë÷ë¿¿ëýã÷ èðæ à÷ààãàà áîëîâñðóóëàõ ñàíàë òàâüñàí öàãò ë àæèëëàãààòàé áàéõ

áºãººä áóñàä ¿åä ººðñäºº õýðýãëýã÷äèéã òàòàõ, òýäíèéã äàõèí ¿éë÷ë¿¿ëýõ íºõöºë

áîëîëöîîã á¿ðä¿¿ëýõã¿é áàéíà. Íºãºº òàëààð ÀÁÒÝÌÀ íü ÓÁÒÇ-í õàðúÿà ÎÓÒÇÒ-í

õàðúÿàíä ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëäàã áàéñàí áºãººä ýíý ¿åä ÒÇÒ õýðýãëýã÷èäòýé

ãýðýý áàéãóóëàí ººðèéí à÷èæ áóóëãàõ àíãèàð à÷ààãàà áîëîâñðóóëäàã áàéñàí áîë îäîî


ÒÇÒ-ñ ñàëàíãèä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà ó÷èð çàéëøã¿é õýðýãëýã÷

¿éë÷ë¿¿ëýã÷èäòýé íÿãò õàìòðàí àæèëëàõ, òýäíèé õ¿ñýë øààðäëàãàä ¿éë÷èëãýýãýý

íèéö¿¿ëýí àæèëëàõ øààðäëàãà òóëãàðààä áàéíà. Ýíý áàéäëààðàà áàéâàë çàõ çýýë

äýýðõ ºðñºëäººíèé æàìààð õýðýãëýã÷ ¿éë¿¿ëýã÷èä ººðò àëü òààëàìæòàé áàéãàà

òýýâðèéí áàéãóóëëàãóóäààð ¿éë÷ë¿¿ëýõýä áýëýí áàéíà.

¯éë àæèëëàãààíû ºíººãèéí áàéäàë

À÷ààã áîëîâñðóóëíà ãýäýã íü èëãýýã÷ýýñ èðñýí à÷ààã õ¿ëýýí àâàã÷èä õ¿ëýýëãýí ºãºõ

¿éë àæèëëàãàà þì. Ãðàôèê 2.1 2000 îíîîñ 2005 îí õ¿ðòëýõ íèéò à÷àà

áîëîâñðóóëàëòûí äèíàìèêèéã õàðóóëæ áàéíà. Ãðàôèê 2.1-ñ õàðàõàä à÷àà

áîëîâñðóóëàëò òîãòìîë ºñºëòòýé áàéãàà áºãººä 2005 îíûã 2000 îíòîé õàðüöóóëàí

¿çýõýä à÷àà áîëîâñðóóëàëò 16 õóâèàð áóþó 153.7 ìÿíãàí òí-ð íýìýãäñýí áàéíà.

Ãðàôèê 2.1 Íèéò à÷àà áîëîâñðóóëàëò

Ýõ ¿¿ñâýð: ÀÁÒÝÌÀ-í 2000-2005 îíû áàëàíñûí òàéëáàð

À÷àà áîëîâñðóóëàëò öåõ¿¿äýýð

0

50

100

150

200

250

300

350

2000 2001 2002 2003 2004 2005

îí

ìÿí.òí

×èíãëýãèéí öåõ Ìîä í¿¿ðñíèé öåõ Îðîí íóòãèéí öåõ ßëãàëòûí öåõ

Íèéò à÷àà áîëîâñðóóëàëò

700

750

800

850

900

950

1000

2000 2001 2002 2003 2004 2005

îí

ìÿí.òí


Ãðàôèê 2.2 À÷àà áîëîâñðóóëàëò öåõ¿¿äýýð


Ãðàôèê 2.2-ñ õàðàõàä ÷èíãýëýãèéí öåõ íü áóñàä öåõ¿¿äýýñ 17-161 ìÿíãàí.òí à÷àà èë¿¿

áîëîâñðóóëæ áàéíà. ×èíãýëýãèéí öåõèéí 2005îíû à÷àà áîëîâîñðóóëàëòûã 2000

îíòîé õàðüöóóëàí ¿çâýë 77.9 ìÿíãàí òí-ð íýìýãäñýí áàéíà. 2005 îíûã 2004 îíòîé

õàðüöóóëàí ¿çâýë 18.6 ìÿíãàí òí-ð áóóðñàí áàéíà. Ãðàôèê 2.2-ñ õàðàõàä ÷èíãýëýãèéí

öåõ íü áóñàä öåõ¿¿äòýé õàðüöóóëàõàä à÷àà áîëîâñðóóëàëòààðàà ýçëýõ áàéð ñóóðü íü

íýìýãäñýí áàéíà. Ìîä í¿¿ðñíèé öåõèéí õóâüä à÷àà áîëîâñðóóëàëò íü áóóðàõ

õàíäëàãàòàé áàéíà. Ìîä í¿¿ðñíèé öåõèéí 2005 îíû à÷àà áîëîâñðóóëàëòûã 2000

îíòîé õàðüöóóëàí ¿çýõýä 11.3 ìÿíãàí.òí-ð íýìýãäñýí áàéíà. Ñ¿¿ëèéí 6 æèëèéí

¿ç¿¿ëýëòýýñ õàðàõàä 2002 îíä õàìãèéí èõ áóþó 284.8 ìÿíãàí.òí à÷àà áîëîâñðóóëñàí

áàéíà. 2005 îíûã 2004 îíòîé õàðüöóóëàí ¿çýõýä 1.6 ìÿíãàí òí-ð áóóðñàí áàéíà. Îðîí

íóòãèéí öåõèéí à÷àà áîëîâñðóóëàëò íü òîãòìîë ºñºõ õàíäëàãàòàé áàéíà. ÎÍÀ

öåõèéí 2005 îíû à÷àà áîëîâñðóóëàëòûã 2000 îíòîé õàðüöóóëàí ¿çýõýä 32.5 ìÿíãàí

òí-ð íýìýãäñýí áàéíà. 2005 îíû à÷àà áîëîâñðóóëàëòûã 2004 îíòîé õàðüöóóëàí ¿çýõýä

25.7 ìÿíãàí òí-ð íýìýãäñýí áàéíà. ßëãàëòûí öåõèéí õóâüä áîëîâñðóóëæ áóé à÷ààíû

õýìæýý íü áóñàä öåõ¿¿äýýñýý 111.2-161.5 ìÿíãàí òí-ð áàãà áàéíà. 2005 îíû à÷àà

áîëîâñðóóëàëòûã ñóóðü îíòîé õàðüöóóëàí ¿çýõýä 32 ìÿíãàí òí à÷àà èë¿¿

áîëîâñðóóëæ áàéíà. 2005 îíûã 2004 îíòîé õàðüöóóëàí ¿çýõýä 6.9 ìÿíãàí òí à÷àà èë¿¿

áîëîâñðóóëñàí áàéíà.

Ãðàôèê 2.3 Áîëîâñðóóëæ áóé à÷ààíû á¿òýö

Ýõ ¿¿ñâýð: ÀÁÒÝÌÀ-í 2005 îíû áàëàíñûí òàéëáàð

Ãðàôèê 2.3-ñ õàðàõàä áîëîâñðóóëæ áóé íèéò à÷ààíû 31% íü ÷èíãýëýãèéí öåõ, 25.7%

ìîä í¿¿ðñíèé öåõ, 29.2% íü îðîí íóòãèéí öåõ, 14.1%-ã íü ÿëãàëòûí öåõ áîëîâñðóóëæ

Áîëîâñðóóëæ áóé à÷ààíû á¿òýö /2005/

31.0%

25.7%

29.2%

14.1%



áàéíà. Äýýðõýýñ õàðàõàä ÷èíãýëýãèéí öåõ, îðîí íóòãèéí à÷ààíû öåõ¿¿ä íèéò à÷àà

áîëîâñðóóëàëòàä ãîëëîõ áàéð ñóóðü ýçýëæ áàéãàà íü õàðàãäàæ áàéíà.

À÷àà áîëîâñðóóëàëòûí õýòèéí òºëºâ õàíäëàãà

Ñ¿¿ëèéí 6 æèëèéí à÷àà áîëîâñðóóëàëòûí òàéëàí ìýäýýíä ¿íäýñëýí 2010 îí õ¿ðòëýõ

à÷àà áîëîâñðóóëàëòèéí õýòèéí òºëºâ õàíäëàãèéã Ðåãðåññèéí òýãøèòãýë

/òîìú¸î 2.1/ àøèãëàí ãàðãàñàí.

bxay

yxxbxa

yxban

*2 /òîìú¸î 2.1/

=

55143.33

42.778

b

a xy 55143.3342.778

Õ¿ñíýãò 2.1


x y x^2 x*y

1 2000 îí 805.9 1 805.9

2 2001 îí 814.2 4 1628.4

3 2002 îí 920.7 9 2762.1

4 2003 îí 927.5 16 3710

5 2004 îí 947.2 25 4736

6 2005 îí 959.6 36 5757.6

7 2006 îí 1013.28 49 7092.96

8 2007 îí 1046.831 64 8374.651

9 2008 îí 1080.383 81 9723.446

10 2009 îí 1113.934 100 11139.34

11 2010 îí 1147.486 121 12622.34



Ãðàôèê 2.4 À÷àà áîëîâñðóóëàëòûí õýòèéí òºëºâ õàíäëàãà


Îðëîãî, çàðëàãà àøãèéí ñóäàëãàà

Àëèâàà áèçíåñèéí áàéãóóëëàãûí ãîë çîðèëãî íü àøèã áàéäàã. Àøãèéã ºíäºð

áàéëãàõûí òóëä îíîëèéí õóâüä :

1. Îðëîãèéí õýìæýý òîãòìîë, çàðëàãûí õýìæýý áàãàñàæ áàéõ

2. Çàðëàãûí õýìæýý òîãòìîë, îðëîãèéí õýìæýý íýìýãäýæ áàéõ

3. Îðëîãî íýìýãäýæ, çàðëàãà áàãàñàæ áàéõ ãýñýí ýäãýýð 3-í àëü íýã íü

ÿâàãäàæ

áàéæ òóõàéí áàéãóóëëàãà àøèã îëíî. Õýðýâ I -îðëîãî, C -çàðäàë, P -àøèã áîë:

Çóðàã 2.1. Îðëîãî, çàðäàë, àøãèéí õàðüöàà Çóðàã 2.2 Àøèã íýìýãäýõ áîëîìæ

Çóðàã 2.1 áàéãóóëëàãûí îäîî áàéãàà îðëîãî çàðäàë àøãèéí õàðüöàà. Çóðàã 2.2ò

ìàðêåòèíãèéí áîëîí áóñàä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëñíààð îðëîãî íýìýãäýíý, ìºí

çàðäëàà áóóðóóëàõ àðãà õýìæýý àâñíààð àøèã óðüä áàéñàí õýìæýýíýýñýý ºñºõ

áîëîìæòîé.

I

C

P


0

200

400

600

800

1000

1200

1400

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

îí

ìÿí.òí

I

∆C

∆P

∆I


)()( CCIICIP /Òîìú¸î 2.2/

Íºãºº òàëààñ ¿éë÷èëãýýíèé ¿íý õàíø õÿìä áîëîîä ÷àíàðòàé áîë ºðñºëäºã÷äººñºº

äàâóó áàéäëûã áèé áîëãîíî. Èéìä õýðýãëýã÷äýýð ººðèéí êîìïàíèéã ñîíãóóëàõûí

òóëä îðëîãûí õýìæýýã àëü áîëîõ íýìýãä¿¿ëæ, çàðëàãûã àëü áîëîõ áàãà áàéëãàæ

÷àíàðòàé ¿éë÷ëýõèéí òóëä îðëîãî çàðäàë àøãèéí íîðìä íàðèéí ñóäàëãàà õèéõ

õýðýãòýé. Ñóäàëãàà õèéõèéí ãîë çîðèëãî íü îðëîãûã íýìýãä¿¿ëýõ, çàðëàãûã áàãàñãàõ

áîëîìæûã ýðæ õàéõàä îðøèæ áàéíà.

Îðëîãûí øèíæèëãýý

Òóñ àíãèéí îðëîãûí ãîë ýõ ¿¿ñâýð íü à÷èëò, áóóëãàëò, âàãîí òàòàëò òàâèëò, à÷àà

õàäãàëàìæ, àãóóëàõûí ò¿ðýýñ, âàãîí àøèãëàëò çýðýã áàéäàã.

Ãðàôèê 2.5 Íèéò îðëîãûí ºñºëò


Ñóäàëãààíä òóñ àíãèéí ñ¿¿ëèéí 6 æèëèéí îðëîãûí ºñºëòèéã àâ÷ ¿çëýý. Îðëîãûã

àøèãëàëò áóþó îðîí íóòãèéí öåõýýð ÿëãàí õàðóóëàâ. Ãðàôèê 2.5-ñ õàðàõàä îðëîãûã

ºìíºõ æèëýýñýý äóíäæààð 166 143 000-ð íýìýãäñýí áàéíà. Îðëîãûí ºñºëò íü 2000-

2001 îíä -17%, 2001-2002 îíä-14%, 2002-2003 îíä -8%, 2003-2004 îíä -12% , 2004-2005 îíä

-21% áóþó òîãòìîë ºñºëòòýé áàéíà. Àøèãëàëòûí îðëîãûã îðîí íóòãèéí îðëîãîòîé

õàðüöóóëàõàä 56.4%-ð èë¿¿ áàéíà. Íèéò îðëîãî 2000-2005 îíä 54 õóâèàð íýìýãäñýí

áàéíà. ¯¿íèé äîòîð àøèãëàëòûí îðëîãî 53.9 õóâèàð, îðîí íóòãèéí îðëîãî 54.1

õóâèàð òóñ òóñ íýìýãäñýí áàéíà.

Íèéò îðëîãûí ºñºëò

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

1400000

1600000

1800000

2000 2001 2002 2003 2004 2005

îí

Àøèãëàëò Îðîí íóòàã Á¿ãä

ìÿí.òºã


Ãðàôèê 2.5 Îðëîãûí ºñºëò öåõ¿¿äýýð


Ãðàôèê 2.5-ñ õàðàõàä ÷èíãëýãèéí öåõèéí îðëîãî òîãòâîðòîé ºñºëòòýé áàéíà. 2005

îíûã 2000 îíòîé õàðüöóóëàõàä îðëîãî 148978 ìÿíãàí òºãðºã áóþó 49%-ð ºññºí ä¿íòýé

áàéíà. Õàðèí 2005 îíûã 2004 îíòîé õàðüöóóëàõàä 14.5% ºññºí áàéíà.

Ìîä í¿¿ðñíèé öåõèéí 2005 îíû îðëîãûã ñóóðü îíòîé õàðüöóóëàí ¿çýõýä 58% áóþó

128024 ìÿíãàí òºãðºãººð ºññºí áàéíà.

Îðîí íóòãèéí öåõèéí 2005 îíû îðëîãèéã ñóóðü îíòîé õàðüöóóëàí ¿çâýë 81% áóþó

163223 ìÿíãàí òºãðºãººð ºññºí áàéíà. 2005 îíû îðëîãèéã 2004 îíòîé õàðüöóóëàí

¿çâýë 18.1% ºññºí áàéíà.

ßëãàëòûí öåõèéí 2005 îíû îðëîãûã ñóóðü îíòîé õàðüöóóëàí ¿çâýë 10304 ìÿíãàí

òºãðºãººð áóþó 5% áóóðñàí ä¿íòýé áàéíà. ßëãàëòûí öåõèéí ñ¿¿ëèéí 6 æèëèéí

îðëîãûí ¿ç¿¿ëýëòèéã õàðàõàä 2000-2001 îíä îðëîãî íü 38.7% áóóðñàí áºãººä ñ¿¿ëèéí

æèë¿¿äýä ýðãýýä ºñºõ õàíäëàãàòàé áàéíà.

Îðëîãûí ºñºëò öåõ¿¿äýýð

0

50000

100000

150000

200000

250000

300000

350000

2000 2001 2002 2003 2004 2005

îí

Ìÿí.òºã


Îðîí íóòãèéí öåõèéí îðëîãûí

á¿òýö

45.40%

19.90%

16.40% 6.20%

12.10%

À÷àà õàäãàëàìæ Âàãîíû öýâýðëýãýý Àãóóëàõûí ò¿ðýýñ ×èíãýëýã,ñåêö,õºðºº ðàì Áóñàä


Ãðàôèê 2.6 ÎÍÀ öåõèéí îðëîãûí á¿òýö

Ýõ ¿¿ñâýð: ÀÁÒÝÌÀ-í 2000-2005 îíû áàëàñûí òàéëáàðëàõ

Ãðàôèê 2.7 Àøèãëàëò öåõèéí îðëîãûí á¿òýö


Ãðàôèê 2.6, 2.7-ñ õàðàõàä 2 öåõ¿¿äèéí õóâüä îðëîãî á¿ðä¿¿ëæ áàéãàà ãîë ãîë

¿éë÷èëãýýí¿¿ä íü à÷àà õàäãàëàìæ áîëîí à÷èëò áóóëãàëò áàéíà. ªºðººð õýëáýë íèéò

îðëîãî á¿ðä¿¿ëýõýä ãîëëîõ ¿¿ðýã ã¿éöýòãýæ áàéãàà ¿éë÷èëãýýí¿¿ä þì. À÷èëò

áóóëãàëò 2002 îíä íèéò îðëîãûí 78.5%, 2003 îíä 65.1%, 2004 îíä 77.2%, 2005 îíä

65.5% ýçýëæ áàéíà.

Çàðäëûí øèíæèëãýý

Ãðàôèê 2.8 Íèéò çàðäëûí ºñºëò


Àøèãëàëòûí îðëîãûí á¿òýö 2005îí

10.60% 2.00%

14.80%

3.90%

65.50%

À÷èëò áóóëãàëò Çàì àøèãëàëò Ìàøèí îðîëò Ìàøèí ìåõàíèçìèéí îðëîãî Ìàøèí òýýâýð

Íèéò çàðäëûí ºñºëò

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

1400000

2000 2001 2002 2003 2004 2005

îí

ìÿí.òºã


Ãðàôèê 2.8-ä çàðäëûã 2000-îíûã 2005 îíòîé õàðüöóóëàõàä 59 õóâèàð ºññºí áàéíà.

2002-2003 îíä 7.6 % áóóðñàí áîëîâ÷ 2003-2005 îíóóäàä çàðäàë 29.4%-ð ºññºí áàéíà.

Àíãèéí õýìæýýíä çàðäëûí õýìæýý ºñºõ õàíäëàãàòàé áàéíà. Çàðäàë ºñ÷ áàéãàà íü 2

òàëòàé.

Çàðäëûí á¿òýö 2005îí

53.30%

10.30%

8.30%

2.70%

16.70%

8.70%

Öàëèí Øèìòãýë ÌàòåðèàëØàòàõóóí Öàõèëãààí Áóñàä

Ãðàôèê 2.9 Çàðäëûí á¿òýö

Ýõ ¿¿ñâýð: ÀÁÒÝÌÀ-í 2005 îíû áàëàñûí òàéëáàðëàõ

Ãðàôèê 2.9-ñ õàðàõàä çàðäëûí 53.3%-ã öàëèíãèéí çàðäàë ýçýëæ áàéíà. Öàëèíãèéí

çàðäëûí íèéò çàðäàëä ýçëýõ õóâü õýìæýý íü 2005 îíûã 2000 îíòîé õàðüöóóëàõàä

13.3%-ð íýìýãäñýí áàéíà. Ýíý íü àæèë÷äûí òîîíû ºñºëò áîëîí öàëèíãèéí ºñºëòººñ

øàëòãààëñàí áàéíà. 2002 îíòîé õàðüöóóëàõàä öàëèíãèéí çàðäàë 106160-ð íýìýãäñýí

áîë àæèë÷äûí òîî 2002 îíîîñ 2005 îíû õîîðîíä 11 õ¿íýýð íýìýãäñýí áàéíà.

Ãðàôèê 2.10 Öàëèíãèéí çàðäëûí õýìæýýíèé ºñºëò


¯ð ä¿íãèéí òàëààð

Íèéò çàðäàëä öàëèíãèéí çàðäëûí ýçëýõ õýìæýýíèé ºñºëò

53.30% 59.80% 59%

49% 42% 40%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

2000 îí 2001 îí 2002 îí 2003 îí 2004 îí 2005 îí


Àøèã ãýäýã áîë îðëîãî çàðäëûí çºð¿¿ãýýð òîäîðõîéëîãääîã. Àíãèéí íèéò àøãèéã

òîäîðõîéëîõûí òóëä íèéò îðëîãî çàðëàãûã õàðüöóóëàí ¿çëýý. Ãðàôèê 2.11-ñ õàðàõàä

àøãèéí õýìæýý òîãòâîðòîé áóñ áàéíà. 2005 îíû íèéò àøãèéã 2000 îíòîé õàðüöóóëàí

¿çâýë 13.3%-í ºñºëòòýé áàéíà. Ñ¿¿ëèéí 5 æèëèéí ¿ç¿¿ëýëòýýñ õàðàõàä 2002, 2003,

2004 îíóóäàä àøèã áóóðàõ õàíäëàãàòàé áàéñàí áîë 2005 îíä ýðãýýä ºñºõ õàíäëàãàòàé

áàéíà. Èéìä íèéò àøãèéí õýìæýýã îðîí íóòãèéí öåõ áîëîí àøèãëàëòûí öåõýýð òóñ

òóñä íü àâ÷ ¿çëýý.

Ãðàôèê 2.11. Íèéò îðëîãî çàðëàãûí õàðüöàà


Àøãèéã àíãèéí õýìæýýíä àâ÷ ¿çýõýä àëäàãäàëã¿é áàéãàà áîëîâ÷ àøèãëàëòûí öåõèéí

àëäàãäëûã îðîí íóòãèéí öåõèéí àøèãààð íºõñºí áàéíà. 2005 îíûã 2000 îíòîé

õàðüöóóëáàë àøèã 15.3% ºññºí áàéíà. Ýíý íü îðëîãî áîëîí çàðäëûí ºñºëòèéí

õóðäààñ áàãà áàéãààã õàðóóëæ áàéíà.

Íèéò îðëîãî çàðëàãûí õàðüöàà

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

1400000

1600000

1800000

2001 2002 2003 2004 2005

îí

ìÿí.òºã

Îðëîãî Çàðëàãà Àøèã


Ãðàôèê 2.12. Îðëîãî çàðëàãûí õàðüöàà /Àøèãëàëòààð/


Ãðàôèê 2.12-ñ õàðàõàä àøãèéí õýìæýý ìàø áàãà áàéíà. Çàðèì æèë¿¿äýä /2003, 2004

îí/ àëäàãäàëòàé ãàðñàí áàéíà. 2005 îíû àøèãëàëòààñ îëæ áàéãàà àøãèéã 2000 îíòîé

õàðüöóóëàí ¿çâýë 12 780 000 òºãðºã áóþó 47.8%-ð àøèã áóóðñàí ¿ç¿¿ëýëòòýé

áàéíà.

Ãðàôèê 2.13. Îðëîãî çàðëàãûí õàðüöàà /ÎÍÀ/


Ãðàôèê 2.13-ñ õàðàõàä 2005 îíû áàéäëààð îðîí íóòãèéí öåõèéí àøãèéí õýìæýý

àøèãëàëòòàé õàðüöóóëàõàä 94.2 %- ð èõ áàéíà. 2000 îíûã 2005 îíòîé õàðüöóóëàõàä

àøèã 21.6%-ð ºññºí áàéíà.

Îðëîãî çàðëàãûí õàðüöàà /àøèãëàëò/

-200000

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

2001 2002 2003 2004 2005

îí

ìÿí.òºã

Îðëîãî Çàðäàë Àøèã

Îðëîãî çàðäëûí õàðüöàà /ÎÍÀ/

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

2001 2002 2003 2004 2005 îí

ìÿí.òºã

Îðëîãî Çàðëàãà Àøèã


Үр дүн

-80000

-60000

-40000

-20000

0

20000

40000

60000

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

сар

мян.

төг

Ãðàôèê 2.14. Àøãèéí õýìæýý ñàðààð


Ãðàôèê 2.14-ñ õàðàõàä æèëèéí 12-ñàðààñ 6 ñàð íü àøèãòàé, 6 ñàð íü àøèãã¿é

àæèëëàæ áàéíà.

Ажиллагсадын тоо

150155160165170175180185190195200

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

сар

ажил

чид

Ãðàôèê 2.15 àæèëëàãñäûí òîî ñàðààð


Ачаа боловсруулалт

0

20

40

60

80

100

120

140

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

сар

мян.

тн

Ãðàôèê 2.16 à÷àà áîëîâñðóóëàëò ñàðààð



Ãðàôèê 2.14-2.16 –ñ õàðàõàä à÷àà áîëîâñðóóëàëò íü óëèðëûí ÷àíàðòàé ºñ÷ áóóðäàã,

¿¿íýýñ øàëòãààëæ àøèã íü óëèðëûí ÷àíàðòàé áàéäàã íü õàðàãäàæ áàéíà. Ãýâ÷

àæèëëàã÷èä íü óëèðëûí ÷àíàðòàé áóñ áàéíãûí àæèëòàé áàéäàã íü õàðàãäàæ áàéíà.

Æèøýý íü à÷àà áîëîâñðóóëàëò õàìãèéí áàãà öýã äýýð áàéõàä, àæèëëàã÷èä õàìãèéí

èõ áàéñàí áàéíà.

Õàðèëöàí õàìààðàë: Ãðàôèê 2.128 2.13-ñ õàðàõàä îðëîãûí õýìæýý òîãòìîë

ºñºëòòýé áàéñàí áîëîâ÷ àøãèéí õýìæýý ñºðºã ãàð÷ áàéíà. Èéìä ýäãýýð õ¿÷èí

ç¿éë¿¿äèéí õàðèëöàí õàìààðàë ÿìàð áàéíà. ßìàð øàëòãààíû óëìààñ îðëîãî

íýìýãäñýí áîëîâ÷ àøãèéí õýìæýý áàãà áàéãààã êîððåëÿöûí êîýôôèöåíò àøèãëàí

îëæ òîäîðõîéëîõûã çîðèëîî.

))((

)(*)( 22

dyydxx

dyydxxr / Òîìü¸î 2.3 /

r -êîððåëÿöèéí êîýôôèöåíò

yx, -õóâüñàã÷óóä

À÷àà áîëîâñðóóëàëò, àøèã 2-í õàðèëöàí õàìààðëûã àâ÷ ¿çýõýä -

0.26256

áóþó óðâóó ñóë õàìààðàëòàé áàéíà. Ýíý íü à÷àà áîëîâñðóóëàëò íýìýãäýõèéí

õýðýýð àøèã áóóðàõ ìàãàäëàëòàé ãýñýí ¿ã. Èéìä ¿ðã¿é çàðäëûã áàãàñãàæ

îðëîãûã íýìýãä¿¿ëæ áàéæ ýåðýã õàìààðàëòàé áîëíî.

Àøèã, àæèëëàãñäûí òîî 2-í õàðèëöàí õàìààðëûã àâ÷ ¿çýõýä -0.08772

áóþó áàñ óðâóó ñóë õàìààðàëòàé áàéíà. Ýíý íü àæèëëàãñäûí òîî íýìýãäýõèéí

õýðýýð àøèã áóóðàõ õàíäëàãàòàé áàéíà ãýñýí ¿ã.

Îðëîãî àøãèéí õàðèëöàí õàìààðëûã àøèãëàëò áîëîí ÎÍÀ öåõýýð òóñ

òóñä íü àâ÷ ¿çñýí áºãººä ¿ð ä¿í íü õàðèëöàí àäèëã¿é áàéñàí.

Àøèãëàëòûí öåõèéí îðëîãî, àøãèéí õàðèëöàí õàìààðëûí êîýôôèöåíò

0.000589 áóþó èõ ñóë õàìààðàëòàé áàéíà. Èéìä îðëîãî íýìýãäýõèéí õýðýýð

àøèã íýìýãäýæ ÷àäàõã¿é áàéíà ãýñýí ¿ã. Õàðèí ÎÍÀ öåõèéí õóâüä îðëîãî,

àøãèéí õàðèëöàí õàìààðëûí êîýôôèöåíò 0.494076 áóþó äóíä çýðýã

õàìààðàëòàé áàéíà.

Äóíäàæ öàëèí, íèéò îðëîãûí õàðèëöàí õàìààðëûã áîäîæ ¿çýõýä

êîððåëÿöûí êîýôôèöåíò íü 0.956906 áàéíà. Ýíý íü îðëîãî äóíäàæ öàëèí 2


øóóä õàìààðàëòàé áàéãààã õàðóóëæ áàéíà. ªºðººð õýëáýë îðëîãî ºñºõèéí

õýðýýð öàëèí íýìýãäýæ áàéãààã õàðóóëæ áàéíà.

Ä¿ãíýëò

Äýýðõýýñ ä¿ãíýýä ¿çýõýä íèéò àíãèéí õýìæýýíä àøèãòàé àæèëëàæ áàéãàà áîëîâ÷

ýíýõ¿¿ àøãèéí õýìæýý íü öåõ õýñã¿¿äýýð õàðèëöàí àäèëã¿é áàéíà. Çàðèì öåõèéí

õóâüä ºíäºð àøèãòàé àæèëëàæ áàéãàà áîëîâ÷ çàðèì öåõ¿¿ä àëäàãäàëòàé àæèëëàæ

áàéíà. Àëäàãäàëòàé àæèëëàæ áàéãàà íü äîòîîä ãàäààä îëîí õ¿÷èí ç¿éëýýñ

øàëòãààëñàí áàéíà. Òóõàéëáàë öàëèíãèéí çàðäàë áîëîí áóñàä çàðäàë æèë á¿ð

òºëºâëºñºí õýìæýýíýýñ äàâæ áàéãàà íü àøãèéí õýìæýýíä ñºðãººð íºëººëæ áàéíà.

Ìºí à÷àà áîëîâñðóóëàëò íýìýãäýõèéí õýðýýð àøãèéí õýìæýý áóóðàõ õàíäëàãàòàé

áàéãàà ãàæ òîãòîëöîîã õàëàõûí òóëä ¿ðã¿é çàðäëûã áàãàñãàõ õýðýãòýé. Àøèãòàé

àæèëëàõûí òóëä äýýð äóðüäñàí 3 õóâèëáàðààñ /îðëîãûí õýìæýý òîãòìîë, çàðëàãûí

õýìæýý áàãàñàæ áàéõ, çàðëàãûí õýìæýý òîãòìîë, îðëîãûí õýìæýý íýìýãäýæ áàéõ,

îðëîãî íýìýãäýæ, çàðëàãà áàãàñàæ áàéõ / ãýñýí 3 õóâèëáàðààñ àëü íýãèéã íü ñîíãîí

àâ÷ àæèëëàõ õýðýãòýé.

Ñàíõ¿¿ãèéí áàéäàë

Õ¿ñíýãò 2.2

ÀÁÒÝÌÀ-ãèéí ñàíõ¿¿ãèéí áîñîî øèíæèëãýý

Íèéò

õºðºíãº

Íýãæ /ìÿí.òºã/ ¯ð ä¿í

2004 2005 ºñºëò áóóðàëò 2004 2005

ÝÕ 149570 160608 11038 0.073798 9.878149 8.035715626

ÝÁÕ 1364500 1838069 473569 0.347064 90.11657 91.96428437

ÍÕ 1514150 1998677 484527 0.319999 100 100

ªð òºëáºð

ÁÕªÒ 1405981 1927662 521681 0.371044 100 100

ÓÕªÒ 0 0 0 0 0 0

Íª 1405981 1927662 521681 0.371044 100 100

Ýçýìøèã÷èéí ºì÷

Ýª 108189 71015 -37174 -0.3436 100 100

ªÒ áà Ýª 1514150 1998677 484527 0.319999 100 100

Ýðãýëòèéí õºðºíãº íü íèéò õºðºíãèéíõºº 2004 îíä 9.8% ýçýëæ áàéñàí áîë 2005 îíû

áàéäëààñ õàðàõàä 8% áóþó 1%-ð áóóðñàí áàéíà. Áîãèíî õóãàöààò ºð òºëáºð íü 2004


îíä 100% áóþó ÓÕªÒ áàéõã¿é áàéñàí áîë 2005 îíû áàéäëààð ìºí àäèë 100% áóþó

ÓÕªÒ-ã¿é áàéíà.

Õ¿ñíýãò 2.3

ÀÁÒÝÌÀ-ãèéí ñàíõ¿¿ãèéí õýâòýý øèíæèëãýý

Íèéò õºðºíãº /íýãæ ìÿí.òºã/

2004 2005 ¯ð ä¿í

ÝÕ 149570 160608 0.073798

ÝÁÕ 1364500 1838069 0.347064

ÍÕ 1514150 1998677 0.319999

ªð òºëáºð

ÁÕªÒ 1405981 1927662 0.371044

ÓÕªÒ 0 0 0

Íª 1405981 1927662 0.371044

Ýçýìøèã÷èéí ºì÷

Ýª 108189 71015 -0.3436

ªÒ áà Ýª 1514150 1998677 0.319999

Õ¿ñíýãò 2.4

ÀÁÒÝÌÀ-ãèéí ñàíõ¿¿ãèéí õàðüöààíû øèíæèëãýý /íýãæ ìÿí.òºã/

2004 2005 Çºð¿¿

ÝÕ 149570 160608

ÁÕªÒ 1405981 1927662

ÝÕÕ 0.106381 0.083318 -0.02306

ÝÕ-í õºðâºõ ÷àäâàð íü ºíãºðñºí îíû ìºí ¿åèéíõýýñ ºñºõ õàíäëàãàòàé áàéíà. /íýãæ

ìÿí.òºã/

Õ¿ñíýãò 2.5

Ò¿ðãýí õºðâºõ õºðºíãèéí õàðüöàà /íýãæ ìÿí.òºã/

2004 2005 Çºð¿¿

Ì+Äà 16539 5935

ÁÕªÒ 1405981 1927662

ÒÕÕÕ 0.011763 0.003079 -0.00868

Ò¿ðãýí õºðâºõ õºðºíãèéí õàðüöàà íü ºíãºðñºí 0.00868-ð îíûõîîñ áóóðñàí áàéíà.

Õ¿ñíýãò 2.6

Àæëûí êàïèòàë /íýãæ ìÿí.òºã/


2004 2005 Çºð¿¿

ÀÊ=ÝÕ-ÁÕªÒ -1256411 -1767054 -510643

Àæëûí êàïèòàëûí õýìæýý 2004 îíûõîîñ 510643-ð áóóðñàí áàéíà

Õ¿ñíýãò 2.7

Ìºíãºíèé ýðãýëòèéí õàðüöàà /íýãæ ìÿí.òºã/

2004 2005 Çºð¿¿

Áîð 732614 1528234

ÀÊ -1256411 -1767054

ÌÝÕ -0.5831 -0.86485 -0.28175

Ìºíãºíèé ýðãýëòèéí õàðüöàà áóþó àæëûí êàïèòàëûí íýãæýýð áèé áîëãîñîí îðëîãî

28 ìºíãººð áóóð÷ýý.

Õ¿ñíýãò 2.8

Áîðëóóëàëòûí ºãººæèéí ò¿âøèí /íýãæ ìÿí.òºã/

2004 2005 Çºð¿¿

ÖÀ 62602 13919

ÖÁ 732614 1528234

ÁªÒ 0.08545 0.009108 -0.07634

Áîðëóóëàëòûí ºãººæèéí ò¿âøèí áóþó àæèë ¿éë÷èëãýýíèé ºãººæ ºíãºðñºí îíûõîîñ

0.07634-ð áóóðñàí áàéíà.

Õ¿ñíýãò 2.9

Îðóóëñàí õºðºíãèéí ºãººæ /íýãæ ìÿí.òºã/

2004 2005

ÖÀ 62602 13919

Ýª 108189 71015

ÎÕª 0.578636 0.196001 -0.38263

Îðóóëñàí õºðºíãèéí ºãººæ 0.38263-ð áóóðñàí áàéíà.

Õ¿ñíýãò 2.10

Õºðºíãèéí ºãººæèéí ò¿âøèí /íýãæ ìÿí.òºã/

2004 2005

ÖÀ 62602 13919

ÍÕ 1514150 1998677


ÕªÒ 0.041345 0.006964 -0.03438

Íèéò õºðºíãèéí íýãæýýñ àâàõ ºãººæ 0.03438-ð áóóð÷ýý

Õ¿ñíýãò 2.11

Àâëàãûí ýðãýö /íýãæ ìÿí.òºã/

2004 2005

ÄÀ*365 474500 40515

ÁÎ 732614 1528234

ÀÝ 0.647681 0.026511 -0.62117

Àâëàãûí ýðãýö 62 ºäðººð ºññºí áàéíà.

Õ¿ñíýãò 2.12

Áàðàà ìàòåðèàëûí ýðãýö /íýãæ ìÿí.òºã/

2004 2005

ÁÁªª 713820 1419891

ÁÌ 122510 134220

ÁÌÝ 5.826626 10.57883 4.752207

Áàðàà ìàòåðèàëûí ýðãýö íýìýãäýõ õàíäëàãàòàé áàéíà.

Õ¿ñíýãò 2.13

Áàðàà ìàòåðèàë ãàð äýýð áàéõ ºäºð /íýãæ ìÿí.òºã/

2004 2005 Çºð¿¿

365 õîíîã 365 365

ÁÌÝ 5.490411 5.493151

ÁÌ ãàð äýýð áàéõ ºäºð 66.47954 66.44638 -0.03316

Áàðàà ìàòåðèàë ãàð äýýð áàéõ õóãàöàà 3 ºäºðºº áóóðñàí áàéíà.

Õ¿ñíýãò 2.14

Õºðºíãèéí à÷ààëàë /íýãæ ìÿí.òºã/

2004 2005

Áîð 732614 1528234

ÍÕ 1514150 1998677

ÕÀ 0.483845 0.764623 0.280778

Õºðºíãèéí à÷ààëàë íýìýãäýõ õàíäëàãàòàé áàéíà.


2.2. Ìàêðî îð÷íû øèíæèëãýý

Íèéãýì ýäèéí çàñãèéí îð÷èí

Òºìºð çàìààð 2006 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðä íèéò 1174.4 ìÿí.òí à÷àà òýýâýðëýñýí íü

ºíãºðñºí îíû ìºí ¿åèéíõýýñ òýýñýí à÷àà 10.1%áóþó 131.3 ìÿí.òí-îîð áóóðñàí áàéíà.

Õàðèí ºíãºðñºí îíû 12-ð ñàðûí ã¿éöýòãýëòýé õàðüöóóëáàë òýýñýí à÷àà 4.6 õóâü áóþó

56.6 ìÿí.òí-îîð áóóðñàí áàéíà. ªíãºðñºí îíû ìºí ¿åòýé õàðüöóóëáàë àãààðûí

òýýâýðò òýýñýí à÷àà 1.6 õóâü áóþó 2.0 òîííîîð áóóðñàí áàéíà. Òºìºð çàì áîëîí

àãààðûí òýýâðèéí ñàëáàðûí íèéò îðëîãî 2006 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðä 23.4 òýðáóì òºãðºãò

õ¿ðñýí íü ºíãºðñºí îíû ìºí ¿åèéíõýýñ 20.0 õóâü áóþó 3.9 òýðáóì òºãðºãººð, ºìíºõ

ñàðûí ã¿éöýòãýëýýñ 19.9 õóâü áóþó 3.9 òýðáóì òºãðºãººð òóñ òóñ ºññºí áàéíà.

Òºìºð çàìààð òýýñýí íèéò à÷àà

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18000

2002 2003 2004 2005

îí

ìÿí.

òí

Ãðàôèê 2.13 Òºìºð çàìààð òýýñýí íèéò à÷àà

Ýõ ¿¿ñâýð: ¯íäýñíèé ñòàòèñòèêèéí ãàçàð ñòàòèñòèêèéí ýìõýòãýë 2005 îí

ÀÁÒÝÌÀ íü ÌÒÇ-ð òýýâýðëýãäýæ áàéãàà íèéò à÷àà ýðãýëòèéí èõýíõ õóâèéã

áîëîâñðóóëæ áàéãàà áàéãóóëëàãà þì. Íèéãýì ýäèéí çàñãèéí ºñºëò áóóðàëò íü

ÀÁÒÝÌÀ-í õºãæèëòºíä çàéëøã¿é íºëººòýé. À÷àà ýðãýëòèéí õýìæýýíèé ºñºëò

áóóðàëòàíä íºëººëæ áóé ãîë õ¿÷èí ç¿éë¿¿äýä ãàäààä õóäàëäààíû ºñºëò áóóðàëò,

çàñãèéí ãàçðààñ õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà òºñºë õºòºëáºð¿¿ä, ãàäààäûí õºðºíãº îðóóëàëò

çýðýã áàéíà. Îâîð õýìæýý èõ, õ¿íä æèíòýé áàðààíû ýêñïîðò, èìïîðò äàâàìãàéëäàã,

¿éëäâýðëýëèéí áóñàä ñàëáàðûí äîðâèòîé ºñºëò àæèãëàãäàõã¿é áàéãàà íü ýêñïîðò

áîëîí èìïîðòûí òýýâýðëýëò ºñºõ òºëºâ òèéì ºíäºð áèøèéã õàðóóëíà.


Ãðàôèê 2.14 ÄÍÁ-íèé ºñºëò

Ýõ ¿¿ñâýð: ¯íäýñíèé ñòàòèñòèêèéí ãàçàð, ñòàòèñòèêèéí ýìõýòãýë 2005 îí

Ãðàôèê 2.14-ñ õàðàõàä ÄÍÁ æèë á¿ð òîãòìîë ºñºëòòýé áàéñàí áàéíà. ÄÍÁ-í 2001

îíûã 2004 îíòîé õàðüöóóëàõä 692344.5 ñàÿ òºãðºã áóþó 61.7%-ð íýìýãäñýí áîë, 1 õ¿íä

íîîãäîõ ÄÍÁ íü 35.86%-ð íýìýãäñýí áàéíà.

Ãðàôèê 2.15 Ãàäààä õóäàëäààíû ºñºëò 2000-2005 îí


Ãðàôèê 2.15-ñ õàðàõàä ãàäààä õóäàëäààíû ºñºëòèéí 2000 îíûã 2005 îíòîé

õàðüöóóëàõàä ãàäààä õóäàëäààíû ýðãýëò 47.77% áóþó 1052.1 ñàÿ äîëëîðîîð

íýìýãäñýí áàéíà. ¯¿íèé äîòîð 2003-2005 îíóóäàä 64.3% áóþó 785.6 ñàÿ àì äîëëîðûí

ºñºëòòýé áàéãàà íü ìàíàé îðíû õóâüä ãàäààä õóäàëäàà ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä ýð÷èìòýé

ºñ÷ áàéãààã õàðóóëæ áàéíà. Ýêñïîðò áîëîí èìïîðòûí òýýâýðëýëòèéí äèéëýíõè õýñýã

òºìºð çàìààð òýýâýðëýãäýæ áàéãàà áà Çàìûí-¯¿ä Óëààíáààòàð ÷èãëýëèéí àâòî çàì

àøèãëàëòàä îðîõ 2008 îíûã õ¿ðòýë ýíý áàéäàë íýã èõ ººð÷ëºãäºõã¿é áèçýý. Ýäèéí

ÄÍÁ-íèé ºñºëò

1807985.9

1461169.2 1240786.8

1115641.4

717340.9 586767.8

504590 460055.3 0

500000

1000000

1500000

2000000

2001 îí 2002 îí 2003 îí 2004 îí

ÄÍÁ /ñàÿ òºã/ 1õ¿íä íîîãäîõ ÄÍÁ /òºã/

Ãàäààä õóäàëäààíû ýðãýëò

0

500

1000

1500

2000

2500

2000 2001 2002 2003 2004 2005 îí

ñàÿ.àì äîëëîð

Íèéò ýðãýëò Ýêñïîðò Èìïîðò


çàñãèéí ºñºëò ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä ýð÷èìæèæ áàéãàà íü ÒÇ-ä èõýýõýí ýåðýã íºëºº

¿ç¿¿ëýõ òààìàãëàë äýâø¿¿ëæ áàéíà.

Õóóëü ýðõ ç¿éí îð÷èí

Ìîíãîëûí Òºìºð çàìûí ¿éë àæèëëàãàà ìàø îëîí òºðëèéí õóóëü, ýðõ ç¿éí

àêòààð çîõèöóóëàãäàí ÿâàãäàæ áàéäàã. Òºð, çàñãààñ ãàðãàæ áóé õóóëü, ä¿ðýì,

òîãòîîë çààâðûí çàðèì õýñýã íü ÌÒÇ-ûí ¿éë àæèëëàãààã äýìæñýí, çàðèì

òîõèîëäîëä ýðõýëæ áóé áèçíåñò ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëýõ¿éö áàéäàã áàéíà. Æèøýý

íü: òºìºð çàìààð òýýâýðëýõ à÷àà òýýâýð, ÿëàíãóÿà à÷àà òýýâðèéí îðëîãûí 60

îð÷èì õóâèéã îðóóëäàã í¿¿ðñ òýýâýðëýëòèéí ¿íèéã ÷ºëººëñºí íýðòýé áîëîâ÷

¿íýí õýðýãòýý ýíý ¿íýíä õÿíàëò òàâüñààð áàéíà. Íºãºº òàëààð ñòðàòåãèéí øèíæ

÷àíàðòàé õºðºíãº îðóóëàëòûã ÌÒÇ äàíãààð øèéäâýðëýäýãã¿é áºãººä Çàñãèéí

ãàçðûí îðîëöîîòîéãîîð øèéäâýðëýäýã çýðýã ñºðºã íºëºº áàéíà.

ªðñºëäººíèé îð÷èí

Ìàíàé óëñûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ºíººãèéí ò¿âøèí, ãàçàðç¿éí áàéðøèë,

ýêñïîðò, èìïîðòûí áàðààíû á¿òýöòýé õîëáîîòîéãîîð òýýâýðëýëòèéí ñàëáàðò òºìºð

çàìûí òýýâýðëýëò ÷óõàë áàéð ñóóðü ýçýëñýýð èðñýí. Ãýâ÷ çàõ çýýëèéí íºõöºë áàéäàë,

çàñãèéí ãàçðààñ õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà òºñºë õºòºëáºð /ìÿíãàíû çàì / çýðãýýñ

øàëòãààëàí òºìºð çàìààð òýýâýðëýãäýæ áàéãàà à÷ààíû õýìæýý ººð÷ëºãäºõ

õàíäëàãàòàé áàéíà. Àâòî çàìûí á¿òýýí áàéãóóëàëò ºñºõèéí õýðýýð àâòî

òýýâýðëýëòèéí ç¿ãýýñ õ¿÷òýé ºðñºëäººí ¿¿ñýæ áîëçîøã¿é þì. Ýíä ãîë÷ëîí áýëýí

á¿òýýãäýõ¿¿íèé áîëîí ÷èíãýëãèéí òýýâðýýð òýýæ áóé à÷àà òýýâýðòýé õîëáîîòîé áàéõ

áà õýðýãëýýíèé áàðààíû äèéëýíõèéã ºìíºä õºðøººñ èìïîðòîëäîã áàéäàë ýíä ÷óõàë

íºëºº ¿ç¿¿ëíý. Òóõàéëáàë, Çàìûí ¿¿ä óðóó ÷èãëýñýí ºíäºð çýðýãëýëèéí àâòîçàì

òàâèãäñàíààð à÷àà òýýâýðëýëòèéí ¿ç¿¿ëýëò áóóð÷ áîëíî.

Ãðàôèê 2.16 Á¿õ òºðëèéí òýýâðèéí õýðýãñëýýð òýýñýí à÷àà

Á¿õ òºðëèéí òýýâðèéí õýðýãñëýýð òýýñýí à÷àà

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

2002 2003 2004 2005

îí

ìÿí.òí

Àâòî ìàøèí ÒÇ-ð òýýñýí à÷àà Á¿õ òºðëèéí òýýâýð



Ãðàôèê 2.16-ñ õàðàõàä àâòî çàìààð òýýñýí à÷ààíû õýìæýý 2002 îíîîñ 2005 îíóóäàä

7728.7 ìÿí.òí à÷àà áóþó 80.35%-ð, ÒÇ-ð òýýñýí à÷àà 3949.3 ìÿí.òí-ð áóþó 25.33%-ð

íýìýãäñýí áàéíà. Ýíäýýñ õàðàõàä àâòî çàìààð òýýæ áóé à÷àà 55.29-ð èë¿¿ ýð÷èìòýé

ºñ÷ áàéãààã õàðóóëæ áàéíà. Á¿õ òºðëèéí òýýâðèéí õýðýãñëýýð òýýñýí à÷ààíû õóâüä

2000 îíûã 2005 îíòîé õàðüöóóëàõàä 11 676.3 ìÿí.òí áóþó 46.32%-ð ºññºí áàéíà.

2.3. Ìèêðî îð÷íû øèíæèëãýý

ªðñºëäºã÷èéí ñóäàëãàà

ªðñºëäºã÷èéã ñóäàëàõäàà áóñàä òºðºë õîîðîíäûí òýýâðèéí ºðñºëäºã÷èä áóñ à÷èæ

áóóëãàõ ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëæ áàéãàà äàðààõ 7 òåðìèíàëü áóþó à÷èæ áóóëãàõ àíãèéí ¿éë

àæèëëàãààã ñóäàëæ ÀÁÒÝÌÀ-òàé õàðüöóóëñàí áîëíî.

Ýäãýýðò:

1. Òóóøèí

2. Ìîíãîë òðàíñ

3. ÌÒÒ

4. Ýðèí òðàíñ

5. Ìàòåðèàë èìïåêñ

6. Ìîíãîë ýêñïðåññ

7. Ïðîãðåññ òðàíñ

ªðñºëäºã÷äèéí áîëîâñðóóëñàí à÷ààíû õýìæýý íàðèéí ìýäýãäýõ áîëîìæã¿é áàéäàã

ó÷ðààñ ýäãýýð êîìïàíèóäûã õ¿÷èí ÷àäàë áîëîí õºðºíãèéí õýìæýýãýýð íü

õàðüöóóëëàà.

Ýäãýýð ºðñºëäºã÷äèéã òîâ÷ òàíèëöóóëáàë:

Òóóøèí: 1990 îíû 06.01-ä òóõàéí ¿åèéí Ìîíãîë óëñûí ãàäààä õóäàëäààíû ÿàì çàì

òýýâðèéí ÿàì õàìòàðñàí êîìïàíè áîëîõ ÎÓ-í ãàäààä õóäàëäààíû Òóóøèí ï¿¿ñ

íýðòýéãýýð îäîîãèéí òóóøèí êîìïàíèéã áàéãóóëñàí.

Ìàòåðèàëëàã áààç: ªºðèéí õºðºíãººð 1997 îíä Óëààíáààòàð õîòûí ÑÁ ä¿¿ðãèéí

íóòàãò òºìºð çàìûí äýðãýä áàðüæ áàéãóóëñàí áà 3,5 ãà ãàçàð á¿õèé ÷èíãýëýã

òåðìèíàëòàé. Ãààëèéí áàòàëãààò àãóóëàõ íü ÓÁ õîòûí òºâä òºìºð çàìòàé îéðõîí

áàéðëàëòàé íýã àãóóëàõ íü 18*12ì-í õýìæýý á¿õèé òàëáàéòàé, ãààëèéí áàòàëãààò

àãóóëàõ íü 4 õýñýãòýé, ¿¿íýýñ íýã íü äóëààí 3íü åðäèéí. Àãóóëàõûí íèéò òàëáàé íü

864 ì2 ¿¿íýýñ 216 ì2 íü äóëààí àãóóëàõ. Ìºí íýã óäààãèéí ýýëæèíä 20 ìàøèí

õàäãàëàõ áàãòààìæ á¿õèé ãààëèéí ò¿ð àãóóëàõòàé. Óðò áîëîí áîãèíî õóãàöààíä

áóöààãäàõ õîîñîí ÷èíãýëãèéã èëãýýõ, øèëæ¿¿ëýõ.,õàäãàëàõ, ÓÁÒÇ-í õàìãèéí îéðõîí

à÷àà áàðààã õàäãàëàõ çýðýã íýã öýãèéí ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëäýã.

¯éë÷èëãýý: - Ãààëèéí á¿ðä¿¿ëýëò, ãààëèàð îðóóëàõ ãàðãàõ - Ãààëèéí áàòàëãààò

àãóóëàõûí ¿éë÷èëãýý - Êîíòåéíåð ºðãºõ áóóëãàõ. - Êîíòåéíåð áîëîí âàãîíîîñ à÷ààã


ñóëëàõ. - Áàãëàà áîîäîë, äàõèí ñàâëàõ ¿éë÷èëãýý. - À÷ààã àâòîìàøèíä à÷èõ ,çººõ

Ðåýêñïîðòûí ãààëèéí á¿ðä¿¿ëýëò õèéõ . - À÷ààòàé áîëîí õîîñîí êîíòåéíåðûã

ìàøèíä à÷èõ, áóóëãàõ. - À÷àà áàðààã äîòîîäîä õ¿ðãýõ. - À÷ààòàé áîëîí õîîñîí

êîíòåéíåð õàäãàëàõ.

Ìîíãîëòðàíñ: Ýíý êîìïàíè áàéãóóëàãäààä 15 æèë áîëæ áàéãàà áà 70 ãàðóé

àæèëëàãñàäòàé, Ìîñêâà, Áýýæèí, Çàìûí-¯¿ä,Ýðäýíýò, Äàðõàí, Ñ¿õáààòàð ºðòººíä

ººðèéí òºëººëºã÷èéí ãàçàðòàé. Êîìïàíèé õàìò îëîí òýýâýð çóó÷ëàëûí

¿éë÷èëãýýã ÷àíàðûí ºíäºð ò¿âøèíä õóðäàí øóóðõàé ÿâóóëàõ, ººðèéí êîìïàíèé

õ¿÷èí ÷àäëûã íýìýãä¿¿ëýõ çîðèëãîîð æèë á¿ð òîäîðõîé õýìæýýíèé õºðºíãèéã

çàðöóóëæ àæèëëàñíû ¿ð ä¿íä Òîëãîéò äàõü ¿éë÷èëãýýíèé öîãöîëáîðûã áàðüæ

àøèãëàëòàíä îðóóëàí àæèëëàæ áàéíà. Ìîíãîëòðàíñ êîìïàíè íü Àçè, Åâðîï,

àìåðèê, Àôðèêûí 70 ãàðóé èæèë òºðëèéí ¿éë÷èëãýý ÿâóóëäàã êîìïàíèóäòàé

àìæèëòòàé õàòðàí àæèëëàäàã.

¯ç¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýý : ªºðñäèéí àâòîïàðêûí õ¿íä äààöûí àâòîìàøèíóóä áîëîí

êðàíààð à÷àà áàðààã õ¿ññýí ãàçàðò õ¿ðãýæ ºã÷ ¿éë÷ëýõ áà õýðýâ õýðýãöýýòýé

áîë “ õààëãàíààñ õààëãàíä ” õ¿ðãýõ ¿éë÷èëãýýã õèéäýã. Ìºí à÷àà áàðààã Ìîíãîë

óëñûí íóòàã äýâñãýðò õ¿ññýí ãàçàðò õ¿ðãýæ ºãºõ áîëîí áóóëãàõ ¿éë÷èëãýýã

õèéäýã. Òºìºð çàìààð èõ äààöûí ÷èíãýëýã¿¿ä áîëîí âàãîíîîð Çàìûí-¯¿ä

áîîìòîîð äàìæèí äàëàéí òýýâðýýð ÀÍÓ, Ñîëîíãîñ, ßïîí, Ç¿¿í ºìíºä Àçèéí á¿õ

îðíóóä áîëîí Åâðîïûí îðíóóä ðóó òýýâýðëýëò õèéõ áîëîìæòîé. Ñ¿õáààòàð

ºðòººãººð äàìæóóëàí äóíäàä àçèéí óëñóóä, ÎÕÓ-ûí íóòãààð áîëîí Åâðîïûí

îðíóóäàä òýýâýðëýëò õèéäýã.

ÌÒÒ: 1996 îíä áàéãóóëàãäñàí áºãººä 100% Ìîíãîëûí õºðºíãº îðóóëàëòòàé êîìïàíè

þì. Àíõ 90 ãàðóé ñàÿ òºãðºãèéí ä¿ðìèéí ñàíòàé, 11 àæèë÷èíòàé ¿éë àæèëëàãààãàà

ýõýëñýí. Áàéãóóëàãäñàí öàãààñàà õîéø ÎÓÒÇ-í ¿éë÷èëãýý ýðõýëæ äàëàé, òºìºð çàì,

àâòî çàìààð áîëîí õîëèìîã òýýâðèéí á¿õ òºðëèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëæ äýëõèéí 80

ãàðóé òýýâðèéí áîëîí òýýâýð çóó÷èéí áàéãóóëëàãà êîìïàíèóäòàé õîëáîî òîãòîîæ,

ò¿íøèéí õàðèëöààòàé àæèëëàæ áàéíà. 2004 îíû áàéäëààð Ìîíãîë óëñàä îðæ èðñýí

õ¿íä äààöèéí êîíòåéíåðòýé à÷àà 3200 TEU, âàãîí èëãýýëò 4500òí, ýêñïîðòîîð 1200

TEU, àãààðûí òýýâðýýð 2600òí à÷ààã çóó÷ëàí òýýâýðëýæ ñàð òóòàì 200-250 âàãîí

äàìæèí ºíãºðºõ à÷ààíû òýýâýðëýëòèéã çîõèîí áàéãóóëæ áàéíà.

Ýðèí òðàíñ : Ìîíãîë ÿïîíû õàìòàðñàí “erin interntionl” ÕÕÊ íü ãààëèéí òóñãàé

á¿ñèéí ¿íäñýí ÷èãëýëýýð ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëäàã. “erin interntionl” ãààëèéí

òóñãàé á¿ñýä ÌÓ-í ÷ºëººò á¿ñèéí òóõàé õóóëèéí ýäèéí çàñãèéí òóñãàé á¿ñèéí

îéëãîëòîä çààñàí ¿éëäâýðëýë ¿éë÷èëãýýã 19 ãà ýçýìøèë ãàçàðòàà 1 öýãýýñ èæ á¿ðýí


¿ç¿¿ëýõ ýðõýì çîðèëãîòîé. ¯éë àæèëëàãààíû íýí òýðã¿¿íèé çàð÷èì áîë ¿éë÷ë¿¿ëýã÷

õàðèëöàã÷ íàðòàà öàã õóãàöààíû áîëîí ¿íý òàðèôèéí õóâüä õàìãèéí òààëàìæòàé

íºõöëèéí õàíãàõ ÿâäàë ãýæ ¿çäýã.

Ìàòåðèàëëàã áààç: 1580ì2 òàëáàé á¿õèé 2 äàâõàð òºâ êîíòîðûí áàðèëãà, 2880 ì2

òàëáàé á¿õèé ãààëèéí õÿíàëòûí òàëáàé, 1 ýýëæèíäýý 40-48 âàãîí õ¿ëýýí àâàõ 5200ì

óðò 5 ñàëàà òºìºð çàì, 10 áîëîí 32 òí-í äààöòàé ã¿¿ðýí êðàí òóñ á¿ð íýã, òóñ á¿ð íü

2016 ì2 òàëáàé á¿õèé 3 àãóóëàõûí áàðèëãà, äóëààëãàòàé áàðàà òºðºëæ¿¿ëýí õàäãàëàõ

6194 ì2 òàëáàé á¿õèé àãóóëàõ, 450 êâàò-í ÷àäàëòàé öàõèëãààí äýä ñòàíö, 3150 ì2 äóíä

äààöûí à÷àà áóóëãàõ áåòîí òàâöàí, 160 ì2 òàëáàé á¿õèé òîâàðûí êîíòîð 20 áà 40òí-í

êîíòåéíåð çººâºðëºõ õ¿íä äààöûí àâòî ìàøèí, 26933 ì2 áåòîí çàì òàëáàé, ãààëèéí

òóñãàé á¿ñèéí ãýðýëò¿¿ëãèéã õàíãàñàí òîíîã òºõººðºìæ òåõíèê õýðýãñýëòýé.

Áàéðøëûí õóâüä õîòûí òºâä îéðõîí, õ¿í àì øèã¿¿ ñóóðüøñàí áèçíåñèéí òààòàé

îð÷èíä áàéðàëäàã.

¯éë÷èëãýý: Îëîí óëñûí òýýâýð çóó÷ëàë, õààëãàíààñ õààëãàíä õ¿ðãýõ ¿éë÷èëãýý, íýã

öýãèéí ¿éë÷èëãýý, à÷àà òýýâðèéí õºäºëãººíèé òàëààðõ ìýäýýëýë, ñàíõ¿¿ãèéí

òóñëàëöàà, àãóóëàõ, ãààëèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëäýã.Ãààëèéí òóñãàé á¿ñèéí íýã ¿éë

àæèëëàãàà íü àãóóëàõûí ¿éë àæèëëàãàà áºãººä õ¿íñ ºðãºí õýðýãëýýíèé áàðààíû

àãóóëàõ, õàäãàëàëòûí òóñãàé íºõöºë øààðäñàí õèìèéí áîäèñ, áîëîí òýñýð÷ äýëáýðýõ

ç¿éëñèéí àãóóëàõóóäûã àæèëëóóëæ áàéíà. Àãóóëàõóóä òóñãàé òîíîã òºõººðºìæººð

á¿ðýí òîíîãëîãäñîí ãààëèéí ¿çëýã ÿâóóëàõ íºõöëººð á¿ðýí õàíãàãäñàí áºãººä áàðàà

á¿òýýãäýõ¿¿íèéã òàòâàðã¿é 2 æèë õ¿ðòëýõ õóãàöààãààð õàäãàëàõ áîëîìæòîé. Áàðàà

á¿òýýãäýõ¿¿íèéã òºðºëæ¿¿ëýí àíãèëæ õóðààí õàäàãëàõààñ ãàäíà àðèóòãàë õîðòîí

øàâüæ óñòãàëûã òåõíîëîãèéí äàãóó òîäîðõîé õóãàöààíä õèéæ ã¿éöýòãýäýã.

Ýäãýýð òýýâýð à÷èæ áóóëãàõ àíãèóä íü çóó÷ëàí òýýâýðëýæ áàéãàà à÷ààã

áîëîâñðóóëàõûí çýðýãöýý áóñàä òýýâýð çóó÷èéí áàéãóóëëàãóóäàä ººðèéí ýçýìøëèéí

òàëáàéãàà ò¿ðýýñë¿¿ëäýã.

Õ¿ñíýãò 2.15

“Òóóøèí” ÕÕÊ-íû ¿éëäâýðëýëèéí õ¿÷èí ÷àäàë

¹¹

¯̄çç¿¿¿¿ëëýýëëòò

ÕÕýýììææèèõõ ííýýããææ

ÒÒîîîî õõýýììææýýýý

11.. ÀÀ÷÷àààà,, ççîîðð÷÷èèãã÷÷ääûûíí òòååððììèèííààëëèèééíí ííèèééòò òòààëëááààéé

ìì22

ÍÍèèééòò õõààøøàààà==3355005500ìì22

ÕÕÿÿííààëëòòûûíí SS==11662200ìì22


22..

¯̄¿¿

ííýý ý

ý ññ ::

ÀÀ÷÷àààà àà÷÷èèææ--ááóóóóëëããààõõ èèëë òòààëëááààéé --““--

ÈÈììïïîîððòòûûíí SS==2288**7722==22001166ìì22

ÝÝêêññïïîîððòòûûíí SS==2288**6666==11884488ìì22

33.. ÀÀ÷÷àààà õõààääããààëëààõõ ààããóóóóëëààõõ --““--

44 ããààààëëèèééíí ááààòòààëëããààààòò ààããóóóóëëààõõòòààéé ááàà 22 ääóóëëààààíí,, 22 õõ¿¿ééòòýýíí

11SS==1188**1122==221166 òòóóëë ííèèééòò 44SS==886644ìì22

ÀÀ÷÷àààà õõààääããààëëààõõ òò¿¿ðð ààããóóóóëëààõõ==332244ìì22

44..

ÒÒýýýýââððèèééíí õõýýððýýããññëëèèééíí ççîîããññîîîîëë

--““-- 11662200ìì22

55.. ÀÀøøèèããëëààõõ òòîîííîîãã òòººõõººººððººììææèèééíí õõ¿¿÷÷ ÷÷ààääààëë

êêââ//ööààãã

66..

¯̄¿¿

ííýý ý

ý ññ ::

ÀÀ÷÷àààà àà÷÷èèææ--ááóóóóëëããààõõ ììååõõààííèèççììûûíí ÷÷ààääààëë,, ääààààöö

êêââ//ööààãã òòíí

3322 òòîîííííûûíí ãã¿¿¿¿ððýýíí êêððààíí 1166 òòîîííííûûíí 22 ààââòòîîêêððààíí

77..

ÑÑààëëàààà òòººììººðð ççààììûûíí óóððòò ÊÊìì 775533ìì

88.. ÈÈõõ ääààààööûûíí àà÷÷ààààííûû ÷÷èèííããýýëëýýããèèééíí òòîîîî

99..

¯̄¿¿

ííýý ý

ý ññ ::

2200 òòíí--ûûíí ääààààööòòààéé ÷÷èèííããýýëëýýãã

--““-- ÝÝêêññïïîîððòò

8899 ÈÈììïïîîððòò

11002200

1100..

4400 òòíí--ûûíí ääààààööòòààéé ÷÷èèííããýýëëýýãã

332200 11440000

1111.. ÕÕººääëëººõõ áá¿¿ððýýëëääýýõõ¿¿¿¿ííèèéé ïïààððêê

1122..

¯̄¿¿íí

ýý ýý ññ ::

ÀÀ÷÷ààààííûû ââààããîîíí òòíí --

1133.. ÇÇîîðð÷÷èèãã÷÷ääûûíí ââààããîîíí õõ¿¿íí --

1144.. ÀÀââòòîîááóóññ --““-- --

1155.. ÀÀ÷÷ààààííûû ààââòòîîììààøøèèíí òòíí 1111

1166.. ÍÍèèññýýõõ îîííããîîöö õõ¿¿íí òòíí

--

Õ¿ñíýãò 2.16

“Ìîíãîëòðàíñ” ÕÕÊ-íû ¿éëäâýðëýëèéí õ¿÷èí ÷àäàë

¹¹

¯̄çç¿¿¿¿ëëýýëëòò

ÕÕýýììææèèõõ ííýýããææ


11.. ÒÒååððììèèííààëëèèééíí ííèèééòò òòààëëááààéé ÌÌ22

ÍÍèèééòò õõààøøàààà==7700000000 ìì22

ÃÃààààëëèèééíí õõÿÿííààëëûûíí òòààëëááààéé SS ==22440000 ìì22

22..

¯̄¿¿

ííýý ý

ý ññ ::

ÀÀ÷÷àààà àà÷÷èèææ--ááóóóóëëããààõõ èèëë òòààëëááààéé

--““--

ÈÈììïïîîððòòûûíí SS==11116600 ìì22

ÝÝêêññïïîîððòòûûíí SS==445500 ìì22

ÎÎííööããîîéé SS == 779900 ìì22

ÁÁèèòò¿¿¿¿ ááîîëëîîíí òòààââööààííòò ââààããîîííîîîîññ àà÷÷èèææ ááóóóóëëããààõõ ïïëëààòòôôîîððìì SS == 11440000 ìì22

(( 55 ââààããîîííûû ááààããòòààààììææòòààéé ))


33.. ÀÀ÷÷àààà õõààääããààëëààõõ ààããóóóóëëààõõ,,

òòààëëááààéé --““--

ÃÃààààëëèèééíí ááààòòààëëããààààòò ààããóóóóëëààõõûûíí SS == 338844 ìì22 (( ääóóëëààààëëããààòòààéé))

ÕÕ¿¿ééòòýýíí ààããóóóóëëààõõ SS == 556600 ìì22

ÀÀ÷÷àààà õõààääããààëëààõõ èèëë òòààëëááààéé == 880000 ìì22

ÒÒýýýýââððèèééíí õõýýððýýããññëëèèééíí

ççîîããññîîîîëë --““--

ÀÀââòòîîììààøøèèíí,, êêððààííûû ççîîããññîîîîëë SS==11662200ìì22

ÀÀââòòîîììààøøèèííûû ããððààææ SS == 882200 ìì22

44..

ÁÁóóññààää

××èèííããýýëëýýãã ááààééððëëóóóóëëààõõ òòààëëááààéé ØØèèííýý ááîîëëîîíí õõóóóó÷÷èèíí êêîîííòòîîðð 22 ÕÕààððóóóóëëûûíí ááààééðð 44 òòààëëááààééíí ïïððîîææååêêòòîîðð

55.. ÀÀøøèèããëëààõõ òòîîííîîãã òòººõõººººððººììææèèééíí õõ¿¿÷÷èèíí ÷÷ààääààëë

êêââ//ööààãã

66..

¯̄¿¿

ííýý ý

ý ññ ::

ÀÀ÷÷àààà àà÷÷èèææ--ááóóóóëëããààõõ ììååõõààííèèççììûûíí ÷÷ààääààëë,,

ääààààöö

êêââ//ööààãã òòíí

KKCC –– 3322 ììààððêêûûíí 3322 òòíí ãã¿¿¿¿ððýýíí êêððààíí

2200 òòíí ääààààööòòààéé 33 ààââòòîîêêððààíí

2200 òòíí--ûûíí ääààààööòòààéé ÷÷èèííããýýëëýýãã òòýýýýââýýððëëýýõõ ààââòòîîììààøøèèíí 88 øø

11..55 òòíí--ûûíí ääààààööòòààéé ààââòòîîïïîîããððóóçç÷÷èèêê 22øø

77..

ÑÑààëëàààà òòººììººðð ççààììûûíí óóððòò

ÊÊìì ÒÒóóññ áá¿¿ððääýýýý 2255 ââààããîîíí àà÷÷èèææ ááóóóóëëããààõõ

ááîîëëîîììææòòîîéé 22 ññààëëàààà òòººììººðð ççààìì

88.. ÈÈõõ ääààààööûûíí ááààããòòààààììææûûíí ÷÷èèííããýýëëýýããèèééíí òòîîîî

111144

ÀÀøøèèããëëààããääääààãã ýýççýýììøøëëèèééíí

((òò¿¿ððýýýýññ,, àà÷÷àààà ýýððããýýëëòò))

ÀÀêêòòëëààããääññààíí ((ààããóóóóëëààõõûûíí

ççîîððèèóóëëààëëòòààààðð))

99..

¯̄¿¿

ííýý ý

ý ññ ::

2200 òòíí--ûûíí ääààààööòòààéé ÷÷èèííããýýëëýýãã --““-- 5566 1133

1100..

4400 òòíí--ûûíí ääààààööòòààéé ÷÷èèííããýýëëýýãã 2288 33

4400 òòíí--ûûíí ääààààööòòààéé ººííääººðð

÷÷èèííããýýëëýýãã 1122 22

Õ¿ñíýãò 2.17

À÷èæ áóóëãàõ àíãèóäûí õàðüöóóëñàí ñóäàëãàà

¹¹ ¯̄çç¿¿¿¿ëëýýëëòò¿¿¿¿ää ÕÕýýììææèèõõ

ííýýããææ


ÀÀÁÁÒÒÝÝÌÌÀÀ ÒÒóóóóøøèèíí

ÕÕÕÕÊÊ ÌÌÒÒÒÒ ÕÕÕÕÊÊ

ÏÏððîîããððååññññ ÕÕÕÕÊÊ

ÝÝððèèíí òòððààííññ ÕÕÕÕÊÊ

ÀÀ÷÷àààà,, ççîîðð÷÷èèãã÷÷ääûûíí òòååððììèèííààëëûûíí ííèèééòò òòààëëááààéé

11 ÍÍèèééòò òòààëëááààéé ìì22 2200007722 3355005500 1144660022 55228800 2266993333

22 ÕÕÿÿííààëëòòûûíí òòààëëááààéé ìì22 33008800 11662200 22550000 111100 22888800

33 ÀÀ÷÷àààà àà÷÷èèææ,,

ááóóóóëëããààõõ òòààëëááààéé ìì22 99660000 33886644 1111994466 111100 33115500

44 ÀÀããóóóóëëààõõ ìì22

66777766 ìì22 òòààëëááààéé áá¿¿õõèèéé

ããààààëëèèééíí ááààòòààëëããààààòò

ààããóóóóëëààõõòòààéé

44 ããààààëëèèééíí ááààòòààëëããààààòò

ààããóóóóëëààõõòòààéé SS==886644 òò¿¿ðð

ààããóóóóëëààõõ SS==332244

ÃÃààààëëèèééíí ááààòòààëëããààààòò ààããóóóóëëààõõ SS==332244

ååððääèèééíí ààããóóóóëëààõõ SS==554400

ÃÃààààëëèèééíí òò¿¿ðð

ààããóóóóëëààõõ SS== 112200 ìì22

44 ååððääèèééíí ààããóóóóëëààõõòòààéé

SS==66119944++22001166**33 ==1122224422


ÀÀææèèëëëëààõõ òòîîííîîãã òòººõõººººððììææèèééíí õõ¿¿÷÷èèíí ÷÷ààääààëë

11

ÀÀ÷÷èèææ ááóóóóëëããààõõ ììååõõààííèèççììûûíí õõ¿¿÷÷èèíí ÷÷ààääààëë,,

ääààààöö

øø

3322 òòíí--.. 22 øøèèððõõýýãã ãã¿¿¿¿ððýýíí êêððààíí

1122..55òòíí --11 øøèèððõõýýãã

3322 òòíí ãã¿¿¿¿ððýýíí

êêððààíí 11 1166 òòíí ãã¿¿¿¿ððýýíí

êêððààíí 22

5500 òòíí ãã¿¿¿¿ððýýíí êêððààíí 11 1166 òòíí

ãã¿¿¿¿ððýýíí êêððààíí 22

3322 òòíí ãã¿¿¿¿ððýýíí êêððààíí 11 1100 òòíí

ãã¿¿¿¿ððýýíí êêððààíí 11

3322 òòíí ãã¿¿¿¿ððýýíí êêððààíí 11

1100 òòíí ãã¿¿¿¿ððýýíí êêððààíí 11

22 ÑÑààëëàààà òòººììººðð ççààìì ìì 775533 33000000 338899 55220000

ÈÈõõ ääààààööûûíí àà÷÷ààààííûû ÷÷èèííããýýëëýýããèèééíí òòîîîî

11 2200 òòíí ääààààööòòààéé øø 225500 8833 2255 1166

22 4400 òòíí ääààààööòòààéé øø

ÕÕººääëëººõõ áá¿¿ððýýëëääýýõõ¿¿¿¿ííèèéé ììààððêê

11 ÊÊààììààçç øø 44

22 ÌÌààçç øø 66

33 ÊÊððààçç øø 33

44 ÀÀ÷÷ààààííûû ììààøøèèíí øø 1111 2211 88 66

55 ÑÑóóóóääëëûûíí ììààøøèèíí øø

66 ÀÀââòòîî àà÷÷èèãã÷÷ øø 55 11 òòíí--íí 11 33òòíí--íí 11

Äýýðõ ñóäàëãààíààñ õàðàõàä à÷èæ áóóëãàõ àíãèóäûí à÷àà áîëîâñðóóëæ áóé òåõíèê

òåõíîëîãè, ¿ç¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýý åðºíõèéäºº èæèë àãóóëàõ òàëáàéí õýìæýý õàðüöàíãóé

ººð áàéíà. Õýðýãëýã÷èä ñîíãîëò õèéõäýý òóõàéí àíãèéí áàéðøèë, ¿éë÷èëãýýíèé ¿íý

òàðèô òåõíèê òåõíîëîãèéí õ¿÷èí ÷àäàë, àæèë÷äûí õàðèëöààíû ñî¸ë çýðãèéã

õàðãàëçàí ñîíãîëòîî õèéäýã. ÀÁÒÝÌÀ àíãèéí õóâüä òåõíèê òåõíîëãèéí õóâüä

áîëîîä áàéðøëûí õóâüä äàâóó áàéíà.

Õýðýãëýã÷äèéí ñóäàëãàà. Õýðýãëýã÷èéí ñóäàëãààã äàðààõ ¿å øàòòàéãààð

ã¿éöýòãýëýý. ¯¿íä:

1-ð ¿å øàò: ÀÁÒÝÌÀ-í òàëáàé äýýð à÷ààãàà àâ÷ áàéãàà ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí ñàíàë

õ¿ñýëòèéã ñîíñîõ, ¿éë àæèëëàãààíä ãàðäàã äîãîëäëûã èëð¿¿ëýõ çîðèëãîîð àíêåòèéí

àðãààð ñóäàëãàà àâàõ.

2-ð ¿å øàò: ÀÁÒÝÌÀ- òàé õàìòðàí àæèëëàäàã òýýâýð çóó÷èéí êîìïàíèóäûí ñàíàë

õ¿ñýëòèéã õàðèëöàí ÿðèëöàæ, òýäíèé ñàíàë áîäëûã òóñãàõ.

I ¿å øàò. Õýðýãëýã÷äèéí ñóäàëãàà.


Ãðàôèê 2.17 õýðýãëýã÷èéí ñóäàëãàà

¯éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí 46.5 õóâü íü æèëä 12-ñ äýýø óäàà à÷èæ áóóëãàõ àíãèàð

¿éë÷ë¿¿ëäýã. ªºðººð õýëáýë ñàðä 1-ñ äýýø óäàà ¿éë÷ë¿¿ëäýã áàéíà. Òýäãýýðèéí

èõýíõ íü òîãòñîí íýã ãàçðààð óäààí õóãàöààíä ¿éë÷ë¿¿ëæ áàéãàà áàéíãûí

õýðýãëýã÷èä áàéñàí. Õàðèí àíõ óäàà ¿éë÷ë¿¿ëæ áàéãàà, óëèðàëä íýã óäàà

¿éë÷ë¿¿ëäýã ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èä 44.5% ýçýëæ áàéíà.

Òàíû àæèëëàäàã áàéãóóëàëãà

2.0% 6.0%

6.5%

46.0%

39.5%

ÎÓ-í áàéãóóëëàãà

ãàäààäûí õºðºíãº

îðóóëàëòòàé êîìïàíè

Óëñûí áàéãóóëëàãà

Äîòîîäûí õóâèéí

õýâøëèéí êîìïàíè

Õóâèàðàà áèçíåñ

ýðõëýã÷


Ñóäàëãààíä õàìðàãäàãñäûí 85.5% íü äîòîîäûí õóâèéí õýâøëèéí áàéãóóëëàãà áîëîí

õóâèàðàà áèçíåñ ýðõëýã÷èä áàéíà.

Òà æèëä õýäýí óäàà à÷èæ áóóëãàõ àíãèàð

¿éë÷ë¿¿ëäýã âý?

26.5%

18.0%

9.0%

46.5%

1-3 óäàà 4-7 óäàà 8-11 óäàà 12-ñ äýýø



Ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí 45.5% íü øóóðõàé áàéäëûã ÷óõàë÷èëäàã

áîë, 31% íü íàéäâàðòàé áàéäëûã èë¿¿ ÷óõàëä ¿çýæ ñîíãîëòîî õèéäýã áàéíà.

Òóñ àíãèàð ¿éë÷ë¿¿ëýõýä õàìãèéí õ¿íäðýëòýé

òàë íü þó áàéäàã âý?

20%

35%

30%

10%2% 3%

¯íý ºíäºð

õ¿íä ñóðòàë

¯éë÷èëãýýíèé õóðä

Ìýäýýëýë íü îëääîãã¿é

Ãààëèéí ¿éë÷èëãýý ìóó

Íàéäâàðòàé áóñ


¯éë÷ë¿¿ëýã÷äèéã õàìãèéí èõ áóõèìäóóëæ áàéãàà ç¿éë íü õ¿íä ñóðòàë, ¿éë÷èëãýýíèé

õóðä áàéíà. Äýýðõ 2 øàëòãààí ãýæ ñóäàëãààíä õàìðàãäàãñäûí 66% íü õàðèóëñàí áîë

¿íý òàðèô ºíäºð ãýæ 20% íü õàðèóëñàí áàéíà.

Òóñ àíãèàð ¿éë÷ë¿¿ëýõèéí äàâóó òàë íü þó âý?

42.5%

24.5%

19.0%

7.0%

0.0% 7.0% Íàéäâàðòàé áàéäàë

Òýýâýðëýëò øóóðõàé

¯íý òàðèô áîëîìæèéí

íýð õ¿íäòýé

çàð ñóðòàë÷èëãàà ñàéí

ãààëèéí ¿éë÷èëãýý


Òà à÷èæ áóóëãàõ àíãèà ñîíãîõäîî ÿìàð ¿ç¿¿ëýëòèéã ÷óõàë÷èëäàã âý?

45.5%

7.0%

31.0%

4.5% 5.5%

6.5% Øóóðõàé áàéäàë

íýð õ¿íä

Íàéäâàðòàé áàéäàë

áîëîâñîí ¿éë÷èëãýý

Ãààëèéí ¿éë÷èëãýý

Îéðõîí


ÀÁÒÝÌÀ-ð ¿éë÷ë¿¿ëýõèéí äàâóó òàë íü íàéäâàðòàé, øóóðõàé õ¿ëýýëòã¿é òýýâýðëýëò

ãýæ ñóäàëãààíä õàìðàãäàãñäûí 67% íü õàðèóëñàí áîë 26% íü íýð õ¿íäòýé ¿íý òàðèô

áîëîìæèéí ãýæ õàðèóëñàí áàéíà. Õàðèí çàð ñóðòàë÷èëãàà ñàéí ãýæ íýã ÷ õýðýãëýã÷

õàðèóëñàíã¿é.

II ¿å øàò. Õàìòðàí àæèëëàãñäûí ñàíàë õ¿ñýëò.

Öåõ òóñ á¿ð ººð ººðèéí ãýñýí îíöëîãòîé õýðýãëýã÷èäòýé. Òóõàéëáàë ×èíãýëýãèéí

öåõèéí õóâüä òýýâýð çóó÷èéí êîìïàíèóä èõýíõ õóâèéã ýçýëæ áàéõàä, ÌÍÌ öåõèéí

õóâüä Øàðûí ãîë, Áàãàíóóð èë÷, Æè-ýíäýð çýðýã òîìîîõîí óóë óóðõàéí êîìïàíèóä

áàéíà. 2005 îíû áàéäëààð 24 òýýâýð çóó÷èéí êîìïàíè ÷èíãýëýãèéí öåõýýð

¿éë÷ë¿¿ëñýí áàéíà.

Õýðýãëýã÷äèéí ñàíàë õ¿ñýëò: Õýðýãëýã÷èä áóþó òóñ àíãèàð à÷àà áîëîâñðóóëäàã

ÎÓÒÇÒ, Òóóøèí, Trnsgite áîëîí áóñàä êîìïàíèóäûí ìåíåæð¿¿äèéí ñàíàë õ¿ñýëòèéã

àñóóëãûí àðãààð àâñàí áºãººä äàðààõ ñàíàë ãîë÷ëîí äàâòàãäàæ áàéëàà.

Óäèðäëàãûí áîñîî òîãòîëöîîòîé ó÷èð õýðýãëýã÷äýä õ¿ð÷ àæèëëàæ ÷àääàãã¿é

¯éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí ñýòãýë õàíàìæ ìàø áàãà áàéäàã

Ñàíàë ø¿¿ìæ õ¿ëýýæ àâäàãã¿é

ßìàð íýãýí óðàìøóóëàë áàéäàãã¿é

¯íý õàíø óÿí õàòàí áàéìààð áàéíà

¯íèéí ñóäàëãàà

¯íèéí ñóäàëãààã õèéõäýý 2005 îíû 3 ñàðä à÷èæ áóóëãàõ àíãèóäûí èõ äààöûí

÷èíãýëýãèéã áîëîâñðóóëàõ ¿íý õàíø ÿìàð áàéñàí, 2006 îíû 3 ñàðä ÿìàð áîëæ

ººð÷ëºãäñºíèéã õàðüöóóëàí ñóäàëñàí. Ìºí ÀÁÒÝÌÀ-í ¿íý á¿ðäýõ àðãà áîëîí äîòîîä

¿éë÷èëãýýíèé ¿íèéã Ýðèí òðàíñ êîìïàíèé ¿éë÷èëãýýíèé ¿íýòýé õàðüöóóëæ ä¿ãíýëò

ºãëºº.

Õ¿ñíýãò 2.18

Çóó÷èéí áàéãóóëëàãóóäûí à÷èæ áóóëãàõ ¿éë÷èëãýýíèé ¿íèéí

õàðüöóóëàëò/òºãðºãººð/

2005 îíû 3ñàð 2006 îíû 3 ñàð

ä/ä Çóó÷ áàéãóóëëàãûí

íýð 20òí 40òí 20òí 40òí

1 Òóóøèí 43000 73000 45000 69000

2 ÌÒÒ 45000 70000 52670 86000

3 Ýðèí òðàíñ 43000 60000

4 Ïðîãðåññ òðàíñ 44000 69000 46000 69000

5 ÀÁÒÝÌÀ 32450 60450 39300 78000


6 Ìîíãîë ýêñïðåññ 41000 52000

7 Äóíäàæ 42860 70000 43424 67290

Õ¿ñíýãò 2.18-ñ õàðàõàä 2005 îíä 20òí ÷èíãýëýã áîëîâñðóóëàõ äóíäàæ ¿íý íü 42860

áàéõàä ÀÁÒÝÌ àíãè 39300 áóþó 3560 òºãðºãººð õÿìä áàéíà. Õàðèí 40òí-í

÷èíãýëýãèéí äóíäàæ ¿íý 70000 áàéõàä ÀÁÒÝÌÀ 78000 áàéñàí áàéíà. Õàðèí 2006 îíû

áàéäëààñ õàðàõàä 20òí-í ÷èíãýëýã áîëîâñðóóëàõ äóíäàæ ¿íý 43424 áàéõàä ÀÁÒÝÌÀ-í

¿íý 32450 áàéíà. Ýíý íü 10974-ð õÿìä áàéíà. 40òí-í ÷èíãýëýã áîëîâñðóóëàõ ¿íèéí

õóâüä äóíäæààñ 6840 òºãðºãººð õÿìä áàéíà.

Õ¿ñíýãò 2.19

¯éë÷èëãýý òóñ á¿ðèéí ¿íý õàíø Ýðèíòðàíñ êîìïàíè

¹ ¯éë÷èëãýýíèé íýð òºðºë Âàãîíû òºðºë Õýìæèõ íýãæ Òàðèô

1 Òýýâðèéí õºëñ Àì äîëëîð

2 Âàãîí òàòàëò òàâèëò Òºã 31400

3

Âàãîí àøèãëàëò

Äîòîîä

Ãàäààä

Âàãîí /1 öàã/òºã

350

750

4 Áè÷èã áàðèìò õàäãàëàõ 1 Õîíîãò òºã 250

5 Áè÷èã áàðèìòíû àëäàíãè 20òí

40òí 1 Õîíîãò òºã

950

1850

6 Ñàëáàð çàì àøèãëàëò Âàãîí èëãýýëò

òóòìààñ 25000-35000

7

À÷ààã ã¿¿ðýí êðàíààð à÷èæ

áóóëãàõ

À÷ààòàé

Õîîñîí

20òí

40òí

20òí

40òí

12000

24000

6000

12000

8

Àâòî ìàøèíààð õ¿ðãýæ ºãºõ

À÷ààòàé

Õîîñîí

20òí

40òí

20òí

40òí

25000-35000

35000-50000

20000-25000

25000-30000

9 À÷ààã ïîãðóç÷êààð à÷èæ Ìîò /öàã/ òºã 5000


áóóëãàõ

10 À÷èã÷èéí õºëñ 20òí

40òí Òºã

8000

12000

11 Âàãîí öýâýðëýãýý Âàãîí. Òºã 2000

12 Çàì òàëáàéí ýëýãäýë õîðîãäëûí

õºëñ

÷èíãýëýã à÷ñàí

ìàøèí òóòìààñ 1000

13 Òàëáàéä à÷àà õàäãàëàõ 1òí /õîíîã/òºã 150-200

14 Ýíãèéí àãóóëàõàä à÷àà õàäãàëàõ 1òí /õîíîã/òºã 250-350

15 Ãààëèéí çóó÷ëàë 1 óäàà òºã 25000

16

Ãààëèéí ìýä¿¿ëãèéí ¿íý

-íýìýëò

-¿íäñýí

1ø/ òºã

1ø /òºã

4800

4500

17

Á¿ðä¿¿ëýëòèéí õóðààìæ

-¿íäñýí

-íýìýëò

1ø àì äîëëîð

1ø àì äîëëîð

6

1

Õ¿ñíýãò 2.20

¯éë÷èëãýý òóñ á¿ðèéí ¿íý õàíø ÀÁÒÝÌÀ

Õ¿ñíýãò 2.19-2.20-ñ õàðàõàä ÀÁÒÝÌÀ çàðèì ¿éë÷èëãýýíèé ¿íý õàíø ºíäºð çàðèì íü

õÿìä áàéíà. Æèøýý íü Âàãîí òàòàëò òàâèëò ÀÁÒÝÌÀ-í ¿íý õÿìä áàéñàí áîë 40òí-í

à÷ààòàé êîíòåéíåð áóóëãàõ ¿íý Ýðèíòðàíñ 4000 òºãðºãººð õÿìä áàéíà ãýõ ìýò.

¹ ¯éë÷èëãýýíèé íýðñ Òºðºë

1ø âàãîí ×èíãýëýã /òí/

1 Òàòàëò òàâèëò 9200¥ 20,40òí -1650¥, 10òí-550¥, 3,5òí-400¥

2 Âàãîí àøèãëàëò Äîòîîäîä 1öàã-500¥

Ãàäààäàä 1öàã-700¥

3 À÷èëò /áóóëãàëò 1òí-1500¥

40òí/à÷ààòàé/28000¥ /õîîñîí/14000¥





4 À÷èã÷èéí õºëñ



10òí/à÷ààòàé/9000¥



5

À÷àà õàäãàëàëò õîíîãò

1òí Àãóóëàõ-400¥ Òàëáàéä-200¥

6 Âàãîí öýâýðëýãýý 10000¥ 20,40 òí-2800¥ 10òí-1500¥ 3,5òí-1000¥

7 Ìýäýãäýë /øèðõýã/ 1ø-200¥

8 Áè÷èã áàðèìò õàäãàëàëò 1 õîíîãò-200¥

9 Ìàíòôåñò 1300¥


¯éë÷èëãýýíèé òºðëèéí õóâüä ÀÁÒÝÌÀ 10.5.3òí –í ÷èíãýëýã õýðýãëýã÷äýä ñàíàë

áîëãîæ áàéãàà íü ñîíãîëò èë¿¿ ºðãºí áîëãîæ áàéãàà äàâóó òàë þì. Äýýðõ ¿íý

õàíøíû õàðüöóóëàëòààñ ä¿ãíýõýä 2 àíãè åðºíõèéäºº èæèë áàéíà. Èéìä

õýðýãëýã÷äèéí ñîíãîëòîä ¿éë÷èëãýýíèé ñî¸ë, àæèëëàãñäûí õàðèëöàà èõýýõýí

íºëººòýé áàéíà. Íºãºº òàëààð ÷èíãýëýã òýýâðèéí ¿íý õàíø çàõ çýýëýýñ äîîãóóð

áàéíà. Ãýâ÷ õýðýãëýã÷èä ýíý ÿëãààã òºäèé ë ñàéí ìýääýãã¿é. Èéìä ÀÁÒÝÌÀ ººðèéí

äàâóó òàëàà õýðýãëýã÷äýä ìýäð¿¿ëæ áàéâàë õýðýãëýã÷èä ñîíãîëò õèéõýä äºõºìòýé

áàéõ áîëíî. Ýíý íü ÷èíãýëýã òýýâðèéí çàõ çýýë äýýð äàâóó áàéäàë áèé áîëãîõ

áîëîìæ þì.

Ìàðêåòèíãèéí õîëüöûí øèíæèëãýý

¯éë÷èëãýý: ÀÁÒÝÌÀ-í ¿éë÷èëãýýíèé íýð òºðºë

×èíãýëýã õ¿ëýýæ àâàõ, èëãýýõ

Âàãîí õ¿ëýýæ àâàõ, èëãýýõ

Ìîä í¿¿ðñ òàòàí àâàõ

Àãóóëàõ,ãðàæ ò¿ðýýñ

Õºðºº ðàì

Âàãîí öýâýðëýãýý ãýõ ìýò.

×èíãýëýã õ¿ëýýí àâàëò

0100200300400500600700800

40 20 5 3 3 5 10 20 40

ÑÌÃÑ Îðîí íóòàã

òí

øèð

õýã

2005îí 2006îí

Ãðàôèê 2.22 ×èíãýëýã õ¿ëýýí àâàëò /2005.2006 îíû 1-ð óëèðàë /

Ýõ ¿¿ñâýð: ÀÁÒÝÌÀ 2006 îíû 1-ð óëèðàë, áàëàíñûí òàéëáàð

Ãðàôèê 2.22-ò 2005îíû 1-ð óëèðàëûí ÷èíãýëýã èðýëòèéã 2006 îíû 1-ð óëèðàëòàé

õàðüöóóëàí ¿çñýí. ÑÌÃÑ áóþó ãàäààä ÷èíãýëýã èðýëò 40òí-í õóâüä óðüä îíîîñ 98

÷èíãýëýãýýð, 20òí-í ÑÌÃÑ 300 ÷èíãýëýãýýð, 5òí-í ÑÌÃÑ 4 ÷èíãýëýãýýð òóñ òóñ

áàãàñàæ 3òí-í ÑÌÃÑ ÷èíãýëýã 2-ð íýìýãäñýí áàéíà. ÎÍÀ-íèé õóâüä 40òí-í ÷èíãýëýã


14-ð , 20òí-í ÷èíãýëýã 91-ð, 5òí-í ÷èíãýëýã 27-ð 3òí-í ÷ãýëýã 29ð òóñ òóñ áóóðñàí

áàéíà.

×èíãýëýã èëãýýëò

0100200300400500600700800

40 20 5 3 3 5 10 20 40

ÑÌÃÑ Îðîí íóòàã

òí

Øèð

õýã

2005îí 2006îí

Ãðàôèê 2.23 ×èíãýëýã èëãýýëò.

Ýõ ¿¿ñâýð: ÀÁÒÝÌÀ 2006 îíû 1-ð óëèðàë, áàëàíñûí òàéëáàð

Ãðàôèê 2.23 40, 20òí-í ÑÌÃÑ ÷èíãýëýã èëãýýëò áóóðñàí áîë 5, 3òí-í ÑÌÃÑ ºññºí

áàéíà. Îðîí íóòãèéí ÷èíãýëýãèéí õóâüä ìºí àäèë 40,20 òí-í ÷èíãýëýã èëãýýëò

áóóðñàí áàéíà.

ßëãàëò öåõèéí à÷ñàí áîëîí áóóëãàñàí

âàãîí

0

100

200

300

400

500

À÷ñàí âàãîí Áóóñàí âàãîí Á¿ãä

âàãî

íû ò

îî

2005îíû 1-ð óëèðàë 2006îíû 1-ð óëèðàë

Ãðàôèê 2.24 À÷èæ áóóëãàñàí âàãîíû òîî

Ýõ ¿¿ñâýð: ÀÁÒÝÌÀ 2006 îíû 1-ð óëèðàë, áàëàíñûí òàéëáàðëàõ

Ãðàôèê 2.24-ñ õàðàõàä à÷ñàí âàãîí ºìíºõ æèëòýé èæèë áàéñàí áîë áóóëãàñàí âàãîíû

õóâüä 22 âàãîíîîð èë¿¿ áàéíà.


Í¿¿ðñ ìîä òàòàí àâàëò

0

100

200

300

400

500

600

À÷ñàí

âàãîí/2005/

Áóóñàí

âàãîí/2005/

À÷ñàí

âàãîí/2006/

Áóóñàí

âàãîí/2006/

âàãî

íû ò

îî

Í¿¿ðñ Ìîä Á¿ãä

Ãðàôèê 2.25 Í¿¿ðñ, ìîä òàòàí àâàëò

Ýõ ¿¿ñâýð: ÀÁÒÝÌÀ 2006 îíû 1-ð óëèðàë, áàëàíñûí òàéëáàðëàõ

Ãðàôèê 2.25-ñ õàðàõàä 2005 îíä íèéò 477 âàãîí í¿¿ðñ ìîä áóóñàí áîë 2006 îíä 272

áîëæ áóóðñàí áàéíà. Ýíý áóóðàëòàíä ¿íèéí ººð÷ëºëò íºëººëñºí. Ó÷èð íü 2005 îíä

1òí í¿¿ðñ òýýâýðëýõ õºëñ íýìýãäñýí.

Ãðàôèê 2.22-2.25-ñ õàðàõàä ¿éë÷èëãýýí¿¿äèéí ã¿éöýòãýë óðüä îíû ã¿éöýòãýëòýé

õàðüöóóëàõàä áóóðàõ õàíäëàãà àæèãëàãäàæ áàéíà. ¯¿íä ¿íý õàíøèéí ººð÷ëºëò,

ýäèéí çàñãèéí áàéäàë íºëººëñºí áàéíà. 2005 îíû 1-ð óëèðàëä òºìºð çàìààð

òýýâýðëýãäýæ áàéñàí à÷ààíû õýìæýýã 2006 îíòîé õàðüöóóëàõàä 131.3 ìÿí.òí

à÷ààãààð áóóðñàí íü íºëººëæ áàéíà.

¯íý á¿ðäýëò:

Òóñ àíãè íü ÓÁÒÇ-í õàðúÿà áàéãóóëëàãà ó÷ðààñ ¿íý òàðèôèéã äýýä óäèðäëàãààñ

òîäîðõîéëæ ºãäºã. 1òí à÷àà áîëîâñðóóëàõàä íîîãäîõ ººðèéí ºðòºã 2005 îíû

áàéäëààð 1101 òºãðºã áàéíà. Ýíý íü ºìíºõ îíîîñ 0.1%-ð ºññºí áàéíà. 1òí-ä íîîãäîõ

îðëîãî íü 1106.9òºãðºã áàéíà. ªºðººð õýëáýë 1òí à÷àà áîëîâñðóóëàõàä 1106.9-

1101=5.9 òºãðºãíèé àøèã îëäîã ãýæ ¿çíý. Äýýðýýñ òîäîðõîéëæ ºãñºí ¿íý äýýð

¿íäýñëýí ¿éë÷èëãýýíèé ¿íý õºëñºº àâäàã. Æèøýý íü : 2003 îíû 04-13-íèé À-40 ºäðèéí

òóøààëûí äàãóó íýìýãäýë àæèë ¿éë÷èëãýýíèé òàðèôûã ººð÷èëñºí. Òºìºð çàìûí

àæèë ¿éë÷èëãýýíèé òàðèôûã ººð÷èëñºí. ¯¿íä:

1. Æèæèã áîëîí òýýâýð èëãýýëòèéí àæèë ¿éë÷èëãýýíèé õºëñ 1500òºã, /îäîîãèéí

¿íý 1250 òºã. /

2. Öàõèëãààí ºðã¿¿ðýýð âàãîí äýýð 1òí à÷ààã à÷èõ, áóóëãàõ õºëñ 850òºã /îäîî

ìºðäºæ áàéãàà õºëñ 650òºã/


3. À÷àà õàäãàëàìæèéí õºëñèéã õîíîãèéí èíòåðâàëààð òîîöîõ.

¯¿íä: Îäîîãèéí ìºðäºæ áóé õºëñ 350 òºãðºãèéã 15-ààñ äýýø õîíîãò 50%, 30

õîíîãîîñ õýòýðñýí òîõèîëäîëä 100% íýìýõ.

4. Öàõèëãààí ºðã¿¿ðýýð ÷èíãýëýãèéã à÷èæ áóóëãàõ õºëñ 20 òí 14000 òºã, 40 òí

25000 òºã-ººð òîîöîõ./ Îäîî 20 òí 11000 òºã, 40 òí 22000 òºã/

Óðàìøóóëàë

Õýðýãëýã÷ ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èä ºãºõ óðàìøóóëàë áàéäàãã¿é. Õàðèí àíãèéí íèéò

àæèëëàã÷èäûã óðàìøóóëàõ çîðèëãîîð òóñãàé ôîíä íýýæ óðàìøóóëàë îëãîäîã áàéíà.

“Ìàòåðèàëëàã óðàìøóóëëûí ôîíä” íýýæ àæèëëàã÷èäûã øàãíàæ óðàìøóóëäàã.

Õ¿ñíýãò 2.21

ÌÓÔ-í çàðöóóëàëò 2005îíû 4-ð óëèðàë

¹ Çàðäëûí íýð Ä¿í/ìÿí òºã/

1 2005-01-01 ¿ëäýãäýë 108169

2 Íýìýãäñýí ä¿í 79051

3 Õàñàãäñàí ä¿í 116205

4 Àæèë÷äûã øàãíàæ óðàìøóóëàõ 31660

5 Ò¿ëýý í¿¿ðñíèé õºíãºëºëò 3930

6 Ãààëü óòàñ 1201

7 Óóëçàëò õ¿ëýýí àâàëò 11741

8 ¯çâýð ¿éë÷èëãýý 3015

9 ¯ð ä¿íãèéí øàãíàë 22175

10 Õîîëíû õºíãºëºëò 2194

11 Õºðºíãº îðóóëàëòûí çýýëèéí ººðèéí õºðºíãèéí ýõ

¿¿ñâýðèéí íºõºõºä 36311

12 Àæèëëàã÷èäàä ìýðãýæèë îëãîõ, ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ 4000

Õ¿ñíýãò 2.23

ÀÁÒÝÌÀ –í SWOT øèíæèëãýý

ÀÁ

ÒÝ

ÌÀ

Äàâóó òàë:

-Òºìºð çàìûã áóñäààð äàìæóóëàëã¿é

àøèãëàäàã

-Ìàòåðèàëëàã áààçûí õàíãàëò ñàéí

-Îëîí æèëèéí òóðøëàãàòàé õàìò îëîí

-Ñàíõ¿¿ãèéí òîãòâîðòîé áàéäàë

Ñóë òàë:

-Õýò í¿ñýð á¿òýöòýé

-Óäèðäëàãûí áîñîî á¿òýöòýé ó÷èð

õýðýãëýã÷äýä òºäèéëºí õ¿ð÷

àæèëëàäàãã¿é

-Õýðýãëýã÷äèéã óðàìøóóëäàãã¿é


-Íýð õ¿íä

-¯éë÷èëãýýíèé öàð õ¿ðýý ºðãºí

-Îëîí æèë õàìòðàí àæèëëàñàí

ò¿íø¿¿äòýé

-Çàõ çýýëýý ºðãºòãºõ òàëààð ººðºº

ÿìàð íýãýí àæèë ÿâóóëäàãã¿é

-Äîòîîä ¿éë àæèëëàãàà óÿëäàà

õîëáîî ìóóòàé

-Àøèã àëäàãäàë 2 õàðèëöàí óðâóó

õàìààðàëòàé áàéíà

Àþóë:

-Îäîîãèéí íºõöºë áàéäàë áîëîõ àøèã,

à÷àà áîëîâñðóóëàëòûí óðâóó õàìààðàë íü

öààøèä ýíý ÷èãýýðýý ¿ðãýëæèëâýë à÷àà

áîëîâñðóóëàëò õýäèé íýìýãäñýí ÷ ãýñýí

àøèã ñºðºã ãàðàõ ìàãàäëàëòàé.

-Òåðìèíàëüòàé áóñàä ºðñºëäºã÷

àíãèóäûí ¿éë àæèëëàãààíû ºñºëò

-Òýäãýýð áàéãóóëëàãóóäûí

õýðýãëýã÷äèéã òàòàõ øèíý ¿éë÷èëãýý

-Àâòî áîëîí áóñàä òýýâðèéí òºðë¿¿äèéí

õºãæèëò, ¿íý õàíøíû ººð÷ëºëò

-Õýðýãëýã÷äèéí çàí òºëºâèéí ººð÷ëºëò

-Òåõíèê òåõíîëîãèéí øèíý÷ëýë

Áîëîìæ:

-Îäîî áàéãàà äàâóó òàëóóäàà

àøèãëàí õýðýãëýã÷äýä èë¿¿ õ¿ð÷

àæèëëàõ

-Çàõ çýýëèéí øààðäëàãàä íèéö¿¿ëýí

¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëñíààð àøèã

îðëîãîî íýìýãä¿¿ëýõ /ºìíº íü

¿éë÷ë¿¿ëæ áàéñàí áîëîâ÷ îäîî

¿éë÷ë¿¿ëýõýý áîëèñîí òîìîîõîí

¿éë÷ë¿¿ëýã÷äýä òààëàìæòàé

íºõöëèéã áèé áîëãîõ, òýäíèéã

ýðã¿¿ëýí òàòàõ /

-Óÿí õàòàí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëñíýýð

à÷àà ýðýëòýý íýìýãä¿¿ëýõ

-Òåõíèê òåõíîëîãè, ìàòåðèàëëàã

áààç äýýðýý ò¿øèãëýí íýìýëò

¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ

ÀÁÒÝÌÀ-í ºíººãèéí áàéäàëä õèéñýí ñóäàëãàà øèíæèëãýýíèé ä¿ãíýëò

1. Ìàðêåòèíãèéí óäèðäëàãûí ÷èãëýëýýð îäîî ÿâóóëæ áóé èäýâõòýé ¿éë

àæèëëàãàà áàéõã¿é ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéã õ¿ëýýæ ñóóäàã.

2. À÷àà áîëîâñðóóëàëò ñ¿¿ëèéí 6 æèëèéí õóãàöààíä òîãòìîë ºñºëòòýé,

îðëîãî ìºí àäèë ºñºëòòýé áàéãàà áîëîâ÷ çàðäëûí ºñºëò îðëîãûí

ºñºëòººñ äàâàõ õàíäëàãàòàé áàéíà.

3. Îðëîãî à÷àà áîëîâñðóóëàëòûí õàðèëöàí õàìààðàë íü óðâóó ñóë áàéíà.

Ýíý íü öààøèä à÷àà áîëîâñðóóëàëò íýìýãäýõýä àøèã ñºðºã ãàðàõ

ìàãàäëàëòàé.

4. ªðñºëäºã÷ êîìïàíèóäûí ¿éë àæèëëàãàà ýð÷èìòýé ºñ÷ áàéãàà áºãººä

òåõíèê òåõíîëîãèî øèíý÷ëýí õ¿÷èí ÷àäëàà íýìýãä¿¿ëæ áàéíà.


5. Íèéãýì ýäèéí çàñãèéí ñ¿¿ëèéí 5 æèëèéí ¿ç¿¿ëýëòýýñ õàðàõàä à÷àà

òýýâýðëýëò, ãàäààä õóäàëäààíû ýðãýëò, ìºí ÄÍÁ ºñ÷ áàéãàà çýðýã íü

à÷àà ýðãýëòýíä ýåðãýýð íºëººëæ áàéíà.

6. ¯íäñýí ¿éë àæèëàãààãààðàà àëäàãäàëòàé àæèëëàæ áàéãàà íü îðëîãî

íýìýãä¿¿ëýõ, çàðäëûã áóóðóóëàõ çàéëøã¿é øààðäëàãà áàéãààã õàðóóëæ

áàéíà. Îðëîãîî íýìýãä¿¿ëýõèéí òóëä õýðýãëýã÷ ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ýý òàòàõ,

áàéíãûí ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èéã òîãòîîí áàðèõ, øèíý ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ òàòàõûí

òóëä àíãèàñ àíõààðàõ öàã íü áîëæýý ãýäãèéã õàðóóëæ áàéíà.

7. Öààøèä ýíý áàéäëààðàà áàéâàë ºðñºëäººí øèð¿¿ñ÷ áàéãàà ýíý çàõ çýýë

äýýð îäîîãèéí áàéð ñóóðèà àëäàõ ìàãàäëàëòàé.

8. Òåõíèê òåõíîëîãèéí õºãæëèéã äàãààä øèíýýð îð÷èí ¿åèéí õýðýãöýý

øààðäëàãàä íèéöñýí òîíîã òºõººðºìæ õóäàëäàæ àâàõ õýðýãòýé áîëíî.

Ýíý ¿åä õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýð õààíààñ ãàðãàõ íü òîäîðõîéã¿é áàéíà.

9. Áàéãóóëëàãûí îäîîãèéí áàéãàà íººö áîëîëöîîãîî àøèãëàí çàðäëàà

áóóðóóëàõ áîëîìæóóä áàéíà.

10. Õýðýãëýã÷äèéí ñàíàë àñóóëãààñ õàðàõàä ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èä ò¿ðãýí

øóóðõàé, íàéäâàðòàé, áîëîâñîí ¿éë÷èëãýýã øààðäàæ áàéíà. Õýðýâ

òýäíèé õ¿ñýë øààðäëàãàä íèéöñýí ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëæ ÷àäâàë îäîî

áàéãàà õýðýãëýã÷äýý òîãòîîí áàðèõ, óëìààð øèíý õýðýãëýã÷äèéã òàòàõ

áîëîëöîî áàéíà. Èéìä ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãààã çàéëøã¿é ÿâóóëàõ

çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé ãýäýã íü òîäîðõîé áàéíà ãýñýí ä¿ãíýëòýä

õ¿ðëýý.

Á¿ëýã Ãóðàâ. “ÀÁÒÝÌÀ ”-í ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõ àðãà

çàì

3.1. “ÀÁÒÝÌÀ” -í ìàðêåòèíã, ¿éë àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõ àðãà çàì

1. Ìàðêåòèíãèéí óäèðäëàãààð ìýðýãøñýí áîëîâñîí õ¿÷íèéã àâ÷ àæèëëóóëàõ.

Ýíý íü ñóäàëãàà øèíæèëãýý, òºëºâëºëò, õÿíàëòûí ÷èãëýëýýð àæèëëàíà.

/R&D/

2. Ìýðãýæèëòýí ìàðêåòèíãèéí õîëüö, áàéãóóëëàãûí õýòèéí òºëâèéã íàðèéí

òîäîðõîéëæ ñòðàòåãèéí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ. ¯¿íä:

Ìàðêåòèíãèéí á¿õ òºðëèéí ñóäàëãàà øèíæèëãýý õèéõ

À÷àà áîëîâñðóóëàëò, îðëîãî, çàðëàãà, àøãèéí õàðèëöàí õàìààðëûã

íàðèéâ÷ëàí ãàðãàõ

À÷àà ýðãýëòýíä íºëººëºõ ìàêðî, ìèêðî îð÷íû íºëººëëèéã íàðèéí

ñóäàëäàã, òºëºâëºãºº áîëîâñðóóóëàõàä ýäãýýð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã õàðãàëçàí

¿çýõ

Çàðäàë áóóðóóëàõ äîòîîä íººö áîëîëöîîã ñóäëàõ


Àæëûí öàãèéí òîäîðõîé õýñãèéã õýðýãëýã÷èä õàìòðàí àæèëëàã÷

áàéãóóëëàãóóäòàé ñàíàë ñîëèëöîõ, òýäíèé õ¿ñýë øààðäëàãàä

¿éë÷èëãýýãýý íèéö¿¿ëýõ òàëààð ñóäàëãàà õèéõýä çàðöóóëàõ.

Çàð ñóðòàë÷èëãààíû îíîâ÷òîé ñóâãèéí ñóäàëãààã õèéæ, øààðäëàãàòàé

¿åä õýðýãëýã÷äèéã èäýâõæ¿¿ëäýã, äàõèí ¿éë÷ë¿¿ëýõ ñîíèðõîëûã

òºð¿¿ëýõ òàëààð àíõààð÷ àæèëëàõ

Ìàðêåòèíãèéí ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ

Ìàðêåòèíãèéí ÷èãëýëýýð ìàñòåð òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ

¯¿íä:

Áàéãóóëëàãûí îäîîãèéí áàéãàà íºõöºë áàéäëûã çºâ òîäîðõîéëîõ

ñóäàëãàà øèíæèëãýý õèéõ

Ìàðêåòèíãèéí çîðèëãî, çîðèëòîî òîäîðõîéëîõ

Ìàðêåòèíãèéí èæ á¿ðäëýý òîäîðõîéëîõ

Çîðèëòîò çàõ çýýëýý òîäîðõîéëæ òýäýíä ÷èãëýñýí õºòºëáºð

áîëîâñðóóëàõ

Áîëîâñðóóëñàí òºëºâëºãºº íü õýðõýí õýðýãæèæ áàéãààã õÿíàõ àðãàà

òîäîðõîéëîõ.

3.2. Ìàðêåòèíãèéí ñòðàòåãèóä

I ¿å øàò: Ýõíèé 1 æèëä áàðèìòëàõ ìàðêåòèíãèéí ñòðàòåãè.

Çàõ çýýëä ã¿íçãèé íýâòðýõ ñòðàòåãè áàðèìòëàíà.

Ìàðêåòèíãèéí çîðèëãî: Îäîî áàéãàà ò¿âøèíãýý õàäãàëàõ, öàøèä ºñãºõ

Ìàðêåòèíãèéí çîðèëò: Äîòîîä, ãàäààä îð÷íû øèíæèëãýýã ºðãºí õ¿ðýýòýé ÿâóóëíà.

II ¿å øàò: Äàðààãèéí 3 æèëä áàðèìòëàõ ìàðêåòèíãèéí ñòðàòåãè.

Îäîî áàéãàà çàõ çýýëýý òýëýõ ñòðàòåãè áàðèìòëàíà.

Ìàðêåòèíãèéí çîðèëãî: Çàõ çýýëèéí õóâü õýìæýýã íýìýãä¿¿ëýõ

Ìàðêåòèíãèéí çîðèëò: Ýíý ¿åä çîðèëòîò çàõ çýýëäýý òîõèðóóëàí óðàìøóóëàë,

¿íèéí áîäëîãî áàðèìòëàíà. II á¿ëýãò õèéñýí õýðýãëýã÷äèéí ñóäàëãààíààñ õàðàõàä

ÀÁÒÝÌÀ-í çîðèëòîò çàõ çýýë íü ñóäàëãààíä õàìðàãäàãñäûí 85.5% íü áóþó äîòîîäûí

õóâèéí õýâøëèéí áàéãóóëëàãà áîëîí õóâèàðàà áèçíåñ ýðõëýã÷èä ÀÁÒÝÌÀ-í ãîë

¿éë÷ë¿¿ëýã÷èä áàéíà. Èéìä çîðèëòîò çàõ çýýë äýýð ÿëãàâàðò ìàðêåòèíã

õýðýãæ¿¿ëíý.

Õ¿ñíýãò 3.1

ßëãàâàðò ìàðêåòèíãèéí çàãâàð

ä/ä Ìàðêåòèíãèéí

õºòºëáºð Ñåãìåíò ¯éë÷èëãýý

1 Õºòºëáºð 1 Îëîí óëñûí Òýýâýð ýêñïåäèöèéí èæ á¿ðýí ¿éë÷èëãýýã


áàéãóóëëàãà ¿ç¿¿ëýõ, ¿íý ºíäºðòýé, ÷àäâàðëàã

ìýðãýæèëòí¿¿ä òàâ òóõòàé íàéäâàðòàé

¿éë÷ë¿¿ëýõýä íü àíõààðàõ, õ¿ñâýë áè÷èã

áàðèìò á¿ðä¿¿ëýëòèéã ººðèéí

ìýðãýæèëòíýýð ã¿éöýòã¿¿ëýõ íýìýëò

¿éë÷èëãýýòýé

2 Õºòºëáºð 2

Çàñãèéí ãàçàð

áîëîí óëñûí

áàéãóóëëàãà

Õýðýâ õ¿ñâýë áè÷èã áàðèìò

á¿ðä¿¿ëýëòèéã ººðèéí ìýðãýæèëòíýýð

ã¿éöýòã¿¿ëýõ íýìýëò ¿éë÷èëãýýòýé,

äóíäàæ ¿íý õàíøòàé

3 Õºòºëáºð 3

Äîòîîäûí õóâèéí

õýâøëèéí

áàéãóóëëàãà,

õóâèàðàà áèçíåñ

ýðõëýã÷

Õàìãèéí øóóðõàé, íàéäâàðòàé

òýýâýðëýëèéí ¿éë÷èëãýýòýé, çàõ çýýëèéí

äóíäàæ áîëîí äóíäæààñ äîîãóóð ¿íýòýé,

¿éë÷èëãýýíèé äàâòàìæààñ õàìààðàõ

óðàìøóóëàëòàé.

3.3. Ìàðêåòèíãèéí õîëüö

¯éë÷èëãýý: Îäîî ¿ç¿¿ëæ áóé ¿éë÷èëãýý íü õýðýãëýã÷äýä õýðõýí õ¿ð÷ áàéãàà òàëààð

ñóäàëãàà ÿâóóëàõàä òýäíèéã õàìãèéí èõ áóõèìäóóëæ áàéãàà ç¿éë íü õ¿íä ñóðòàë,

¿éë÷èëãýýíèé õóðä ãýæ òýäíèé 66% ¿çýæ áàéíà /ãðàôèê 2.20/. Ìºí àæèëëàã÷èäûí

ààø çàí, àæèëäàà õàíäàõ õàíäëàãà, õàðèëöààíû ñî¸ë çýðýã áàéíà. Æèøýý äóðäüõàä

ñóäàëãààíû ÿâöàä ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èä äàðààõ ñàíàëòàé áàéíà. ¯¿íä: ÀÁÒÝÌÀ-ð à÷ààãàà

àâàõ ÿâöàä õýðýãëýã÷äýä ¿éë÷èëæ áàéãàà ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãà ãýäãýý ñàéí

îéëãîäîãã¿é, õýðýãëýã÷äèéí áàéð ñóóðèíààñ õàíääàãã¿é, àæëûí öàãòàà áàðèãäàí öàã

õóãàöààã ñóíãàäàãã¿é ãýòýë õóâèéí êîìïàíèóä ýíý òàë äýýð èë¿¿ óÿí õàòàí áàéäàã

ãýõ ìýò ñàíàë äýâø¿¿ëæ áàéñàí.

Äýâø¿¿ëæ áóé ñàíàà: ÀÁÒÝÌÀ ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãûí õóâüä àëü áîëîõ

¿éë÷ë¿¿ëýã÷èäòýé çºâ áîëîâñîí õàðüöàõ õàìòðàí àæèëëàã÷ ãýäýã áàéäëààð õàíäàõ

õýðýãòýé. ¯éë÷èëãýýíèé ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõûí òóëä ¿éë÷èëãýýíèé àæèëòíóóäàä

õàðèëöàã÷ á¿ð ¿íýëýëò ä¿ãíýëò ºãäºã áîëîõ. ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí ãàðãàñàí ñàíàë

ãîìäîë ¿íýëýëò ä¿ãíýëòýýð àæèëòíû àæëûí óðàìøóóëàë ¿ð ä¿íã òîîöäîã áîëîõ.

¯íý: Õýðýãëýã÷äèéí 20% íü ¿éë÷èëãýýíèé ¿íý õàíø ºíäºð áàéíà ãýæ ä¿ãíýñýí

/ãðàôèê 2.20/ . Ãýòýë ºðñºëäºã÷äèéí ñóäàëãààíû ÿâöàä ¿íý õàíø ºíäºð áóñ õàðèí

çàõ çýýëèéí ¿íýýñ äîîãóóð áàéíà.

Äýâø¿¿ëæ áóé ñàíàë: Õýðýãëýã÷äýä ¿íèéí ÿëãààã ìýäð¿¿ëæ äàâóó òàëàà

ñóðòàë÷ëàõ õýðýãòýé. Æèøýý äóðüäõàä 2006 îíû 04.01-íèé ºäðººñ ýõëýí 3 áà 5 òí-í

÷èíãýëýãèéí òýýâðèéí òàðèôûã 50 õ¿ðòëýõ õóâèàð õÿìäðóóëñàí áîëîâ÷ ýíý òàëààð

õýðýãëýã÷èä ìýäýýëýëã¿é áàéñàí. Ýíý íü ¿íý õàíøàà áóóðóóëñíû àøèã òóñ

ìýäðýãäýõã¿é áàéãààã õàðóóëæ áàéíà. Èéìä ¿éë÷èëãýýíèé ¿íý õàíøèéí äàâóó


áàéäëàà õýðýãëýã÷äýä ìýäð¿¿ëýõ, ìºí à÷àà òýýâðèéí óëèðëûí ÷àíàðòàé áàéäàã

áàéäëûã õàðãàëçàí ¿íý õàíøûí óÿí õàòàí áîäëîãî ÿâóóëàõ, ¿íýý áóóðóóëñàí ¿åäýý

ñàéí ñóðòàë÷ëàõ õýðýãòýé áàéíà.

Áîðëóóëàëòûí ñóâàã: Õýðýãëýã÷äèéí ñóäàëãààíààñ õàðàõàä ãîë ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èä íü

õóâèàðàà áèçíåñ ýðõëýã÷èä, äîòîîäûí õóâèéí êîìïàíèóä, óëñûí áàéãóóëëàãóóä

áàéäàã áîëîõ íü õàðàãäñàí. Èéìä ìàðêåòèíãèéí ìåíåæåð ýäãýýð áàéãóóëëàãóóäòàé

èë¿¿ îéð àæèëëàõûí òóëä çàð ñóðòàë÷èëãààíû ñóâãàà çºâ ñîíãîæ /æèøýý íü

êîìïàíèóä áàéíãà çàõèàëàí óíøäàã ºäºð òóòìûí ñîíèíãóóäààð ðåêëàìàà ÿâóóëàõ/

òåíäðèéí, òºñëèéí à÷ààã òýýâýðëýõ òàëààð èë¿¿ èäýâõòýé àæèëëàõ õýðýãòýé áàéíà.

Óðàìøóóëàë: îäîîãèéí áàéäëààð õýðýãëýã÷äèéã óðàìøóóëæ áàéãàà ÿìàð íýãýí ç¿éë

áàéõã¿é áàéíà. Õýðýãëýã÷äèéí ñóäàëãààíààì õàðàõàä ñóäàëãààíä õàìðàãäàãñäûí

46.5% íü æèëä 12- äýýø óäàà ¿éë÷ë¿¿ëäýã ãýñýí õàðèóëò ºãñºí íü òýäãýýðèéí èõýíõ íü

áàéíãûí ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ áºãººä òýýâýð çóó÷ààð îëîí äàâòàìæòàé ¿éë÷ë¿¿ëæ áàéíà.

Èéìä ýäãýýð áàéíãûí ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéã òîãòîîí áàðèõ, øèíýýð áóþó àíõ óäàà

¿éë÷ë¿¿ëæ áàéãàà õýðýãëýã÷äèéã òîãòîîí áàðèõûí òóëä óðìøóóëëûí áîäëîãî

çàéëøã¿é õýðýãòýé áàéíà.

Äýâø¿¿ëæ áóé ñàíàë: Õýðýãëýã÷äèéí ñàíàë õ¿ñýëòèéã ñîíñîæ, õàðèëöàã÷ òýýâýð

çóó÷èéí áàéãóóëëàãóóäòàé óóëçàæ áàéõàä òýäãýýðèéí ãîìäîëëîæ áàéñàí ç¿éë¿¿äèéí

íýã íü îëîí óäàà ¿éë÷ë¿¿ëæ áàéãàà áîëîâ÷ ÿìàð íýãýí óðàìøóóëàë áàéäàãã¿é, óÿí

õàòàí áóñ, ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí ñàíàë õ¿ñýëòèéã ñîíñäîãã¿é ãýñýí ñàíàà îëîí äàâòàãäàæ

áàéëàà. Èéìä ÿëãàâàðò ìàðêåòèíãèéí áîäëîãî ÿâóóëæ ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí 46.5%-ã

ýçëýæ áàéãàà ñàðä íýãýýñ äýýø óäàà ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èäýä èë¿¿ õºíãºëºëòòýé ¿íýýð

¿éë÷ëýõ õýðýãòýé. Ñóäàëãààíä õàìðàãäàãñàäûí èõýíõ õóâü íü ÷èíãýëýãèéí öåõýýð

èðñýí à÷ààãàà ÀÁÒÝÌÀ-í àâòî ìàøèíààð àâ÷ ÿâàõ õ¿ñýëòýé áàéäàã. Ãýòýë

òýäãýýðèéí ¿íý õàíø ºíäºð ãýñýí îéëãîëò áàéíà. Õýðýãëýã÷äèéí õóâüä ¿íèéí õÿìäûã

õàðãàëçàí ãàäíààñ èõ äààöèéí àâòî ìàøèí õàéæ ÿâàõ íü öàã õóãàöàà àëäàõ,

ìýðýãæèëèéí áóñ õ¿ì¿¿ñ òýýâýðëäýã çýðýã õ¿íäðýë¿¿äòýé áàéäàã. Èéìä ñàðä íýãýýñ

äýýø óäàà ¿éë÷ë¿¿ëæ áàéãàà õýðýãëýã÷äýä áîëîí ººðººñºº ãàäíà äàõèí øèíý

õýðýãëýã÷ äàãóóëæ èðâýë àâòî ìàøèíààð õÿìäðàëòàé ¿éë÷ë¿¿ëýõ çýðýã óðàìøóóëàë

áàéæ áîëîõîîð áàéíà.

3.4. Ìàðêåòèíãèéí õÿíàëò

Áîëîâñðóóëñàí áîäëîãî òºëºâëºãºº òýäãýýðèéí õýðýãæèëòèéã áàéíãà õÿíàí ä¿ãíýæ

öýãíýæ áàéõ íü áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààã àìæèëòòàé ÿâóóëæ áàéõ íýã ÷óõàë íºõöºë

áîëäîã. Èéìä ìàðêåòèíãèéí ìåíåæåð õèéõ àæëûíõàà òºëºâëºãººã ãàðãàí, äýýä

óäèðäëàãààð áàòëóóëàí, àæèëûí ýöñèéí ¿ð ä¿íã áàéíãà òàñðàëòã¿é õÿíàæ áàéõ

õýðýãòýé.


Õ¿ñíýãò 3.1


Õÿíàëòûí

àðãà õýëáýð

Õÿíàëò õèéõ

ýçýí

Õÿíàëòûí

çîðèëãî Õÿíàëòûí àðãà õýðýãñýë

1.Æèëèéí

òºëºâëºãººíèé

áèåëýëòèéí

õÿíàëò

Àíãèéí äàðãà,

Îðëîã÷ äàðãà,

åðºíõèé

èíæåíåð,

åðºíõèé

íÿãòëàí

Òºëºâëºñºí ¿ð

ä¿íäýý õ¿ðýõ

Áîðëóóëàëòûí

áîëîìæûí ñóäàëãàà

Çàõ çýýëä ýçëýõ õóâèéí

æèíãèéí ñóäàëãàà

Çàðäàë áîðëóóëàëòûí

îðëîãûí ñóäàëãàà

2.Àøèãò

àæèëëàãààíû

õÿíàëò


ìåíåæåð

ÀÁÒÝÌÀ þóíä

ìºíãºº çàðæ þóã

àëäàæ áóéã

òîäîðõîéëîõ

Àøãèéã ñåãìåíò òóñ

á¿ðýýð àíãèëàõ

3.Áîäëîãûí

õÿíàëò

Äýýä

óäèðäëàãà,


ìåíåæåð

ÀÁÒÝÌÀ ¿íýõýýð

ººðò áàéãàà


áîëîëöîîã

àøèãëàæ áàéíà óó

ãýäãèéã õÿíàõ

Ìàðêåòèíãèéí õÿíàëòûí

òºëºâëºãººãººð


3.5. ÀÁÒÝÌÀ-í ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõàä ãàðàõ

çàðäàë, ¿ð àøèã

Àíãèéí

äàðãà

Åðºíõèé

èíæåíåð

Îðëîã÷

äàðãà

Ýäèéí

çàñàã÷

Ñàíõ¿¿

Õºäºëìºð

õàìãààëàëûí

èíæåíåð

Öàõèëãààí

ñàíòåõíèê

Áîëîâñîí

õ¿÷èí

Öåõ

Äèñïåò÷åð

Òåõíèê

ìåõàíèçì

Àãóóëàõ

òàëáàéí

ýðõëýã÷

À÷àà âàãîí

õ¿ëýýëöýã÷

Òîâàðûí êîíòîð

Áàãà òóøààëûí

àæèë÷èä

Åðºíõèé

íÿãòëàí


ìåíåæåð

Çóðàã 3.1 Óäèðäëàãà çîõèîí áàéãóóëàëòûí øèíý÷èëñýí á¿òýö

Àæèë÷äûí òîî: 1 õ¿í

Àæëûí ºäºð: 264 õîíîã

Õîíîãò àæèëëàõ öàã: 8 öàã

Áàéðøóóëàõ ãàçàð: ÓÁÒÇ-ÀÁÒÝÌÀ

Õºðºíãº îðóóëàëò: Äîòîîä ýõ ¿¿ñâýðýýñ ãàðãàíà

Ìàðêåòèíãèéí ìåíåæåðèéí àæëûí ÷èã ¿¿ðýã:

ìàðêåòèíãèéí óäèðäëàãûí ìàñòåð òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ

ìàñòåð òºëºâëºãººã õýðýãæ¿¿ëýõ

ìàðêåòèíãèéí ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ

õèéõ àæëûí òºëºâëºãººã ãàðãàíà


òºëºâëºãººã îðëîã÷ äàðãààð áàòëóóëíà

ñóäàëãàà õèéíý

äîòîîä îð÷íû ñóäàëãàà

õýðýãëýã÷èéí ñóäàëãàà

ºðñºëäºã÷èéí ñóäàëãàà

¿íèéí ñóäàëãàà

ìàêðî, ìèêðî îð÷íû ñóäàëãàà

ñóäàëãààíààñ ãàðñàí ¿ð ä¿íã îðëîã÷ äàðãà áîëîí äýýä óäèðäëàãàä òàéëàãíàíà

ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íãýýñ ä¿ãíýëò õèéæ ¿éë àæèëëàãààíä òóñãàõ

çºâëºìæ õýðýãæèæ áàéãàà ýñýõýä õÿíàëò òàâèõ

õèéãäñýí àæëûí òàëààð äýýä óäèðäëàãàä òàéëàãíàíà

À÷àà áîëîâñðóóëàëòûí òîîöîî

2005 îíû áàéäëààð æèëä 959.6 ìÿí.òí à÷àà áîëîâñðóóëñàí. 1070739 ìÿí.òºã-í îðëîãî

îëæ 1056821 ìÿí.òºã-í çàðäàë ãàðãàñàí. Õýðýâ I -îðëîãî, C -çàðäàë, P -àøèã áîë:

Çóðàã 3.2 Îðëîãî, çàðäàë, àøãèéí õàðüöàà Çóðàã 3.3 Àøèã íýìýãäýõ áîëîìæ

¯éë÷ë¿¿ëýã÷äèéã õàìãèéí èõ áóõèìäóóëæ áàéãàà ç¿éë íü õ¿íä ñóðòàë, ¿éë÷èëãýýíèé

õóðä ãýæ ñàíàë àñóóëãàä îðîëöîã÷èäûí 66% íü õàðèóëñàí, ìºí ¿íý òàðèô ºíäºð ãýæ

20% íü õàðèóëñàí. /ãðàôèê 2.20 / Èéìä ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëñíààð

õýðýãëýã÷äèéã õàìãèéí èõ áóõèìäóóëæ áàéãàà ýäãýýð õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä äýýð àíõààð÷

òýäíèé ýíý áîäëûã ººð÷èëæ ÷àäíà. Èíãýñíýýð ýäãýýð ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èä áîëîîä áóñàä

à÷èæ áóóëãàõ àíãèàð ¿éë÷ë¿¿ëæ áàéãàà ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéã ººðòºº òàòàæ ÷àäíà. Õàðèí

¿íý òàðèô ºíäºð ãýæ ¿çýæ áàéãàà /20%/ ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äýä ÀÁÒÝÌÀ-í áîëîí áóñàä

à÷èæ áóóëãàõ àíãèóäûí ¿íèéí ÿëãààã ìýäð¿¿ëæ ÷àäñíààð òýäíèéã áîëîîä áóñàä

à÷èæ áóóëãàõ àíãèàð ¿éë÷ë¿¿ëæ áàéãàà ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéã ººðòºº òàòíà. Õèéñâýðýýð

I=1070739 ìÿí.òºã

C=1056821 ìÿí.òºã

P=13918

ìÿí.òºã

I=1070739 ìÿí.òºã

∆C=1115022.2 ìÿí.òºã

∆ P=9253.75 ìÿí òºã

∆ I=53536.95 ìÿí.òºã


òîîöõîä õýðýãëýã÷äèéã áóõèìäóóëæ áàéãàà äýýðõ øàëòãààíóóäûã øèéäâýðëýæ

÷àäñàíààð çºâõºí ñóäàëãààíä õàìðàãäàã÷èäûí 80%-ã äàõèí ¿éë÷ë¿¿ëýõýýð òîîöîõîä

îðëîãî 1.58%-ð íýìýãäýíý. Äýýðõ òîîí äýýð íýìýãäýýä õàìòðàí àæèëëàã÷ êîìïàíèóä,

ºíãºðñºí æèëä ¿éë÷ë¿¿ëñýí áîëîâ÷ ýíý æèë ¿éë÷ë¿¿ëýýã¿é í¿¿ðñíèé êîìïàíèóäûã

òàòàæ ÷àäíà ãýæ òîîöîîä à÷àà áîëîâñðóóëàëòûã 5% ºñãºæ ÷àäíà ãýæ ¿çëýý. / Íºãºº

òàëààð à÷àà áîëîâñðóóëàëòûí 2000-2005 îíû õîîðîíäîõ ºñºëòººñ /ãðàôèê 2.5/

õàðàõàä æèëä äóíäæààð 2.5% áàéñàí áàéíà. Ïðîãíîçîîñ õàðàõàä 2006 îíä à÷àà

áîëîâñðóóëàëò 5.29%-ð íýìýãäýõ òîîöîî ãàðñàí/

À÷àà áîëîâñðóóëàëòûã 5%-ð íýìýãä¿¿ëíý ãýæ òîîöâîë 47.9 ìÿí.òí à÷àà èë¿¿

áîëîâñðóóëíà. Îðëîãî 53536.95 ìÿí.òºãðºãººð íýìýãäýíý. Íèéò îðëîãî 1124275.95

ìÿí. òºã áîëíî . Õàðèí õóâüñàõ çàðäàë 5%-ð ºñººä 52841.05-ìÿí.òºãðºãººð íýìýãäýíý.

Ìàðêåòèíãèéí àëáà áàéãóóëàõàä 5360.15 ìÿí.òºãðºãèéí õºðºíãº îðóóëàëò

øààðäàãäàíà. Èíãýýä íèéò çàðäàë 1115022.2 ìÿí.òºãðºã , àøèã íü 9253.75 ìÿí

òºãðºã áîëîõ áîëîìæòîé áàéíà.

)()( CCIICIP /Òîìú¸î 2.2/

2.111502295.1124275P

75.9253)15.536005.528411056821()95.535361070739(

Õ¿ñíýãò 3.1

Ìàðêåòèíãèéí íýãæèéí ¿ð àøãèéí òîîöîî

ä/ä ¯ç¿¿ëýëò Ìÿí. òºã

1 Íèéò îðëîãî 1124275.95

2 Ìàðêåòèíãèéí àëáà áàéãóóëàõ çàðäàë 5360.15

3 Õóâüñàõ çàðäàë 1109662.05

4 Íèéò çàðäàë 1115022.2

6 Íèéò àøèã 9253.75


Ýõ ¿¿ñâýð: ÀÁÒÝÌÀ-í 2005 îíû áàëàíñûí òàéëáàðëàõ

Õ¿ñíýãò 3.2

Àæèëëàã÷äûí òîî, öàëèíãèéí ñàí

ä/ä Àëáàí òóøààë Îðîí

òîî

Ñàðûí äóíäàæ

öàëèí

/ìÿí òºã/

Æèëèéí öàëèíãèéí

ñàí

/ìÿí. òºã/

1 Ìàðêåòèíãèéí

ìåíåæåð 1 250 3000

Ä¿í 250 3000

1 ÍÄØèìòãýë-16%

40 480

2 ÝÌÄ-3% 7.5 90

Ä¿í 3570

Õ¿ñíýãò 3.3

¯íäñýí õºðºíãèéí ýëýãäýë

ä/ä Õºðºíãèéí íýð ¯íý

Ìÿí.òºã

ÝÕØ-í

õóâü

Æèëä áàéãóóëàõ ýëýãäëèéí

õýìæýý /ìÿí.òºã/

1 Êîìïüþòåð 300 10% 30

2 Øèðýý, ñàíäàë 50 10% 5

3 Áè÷ãèéí õýðýãñýë 10 10% 1

Á¿ãä 360 10% 36

Õ¿ñíýãò 3.4

Ìàðêåòèíãèéí íýãæèéí çàðäëûí á¿òýö

ä/ä Çàðäëûí ç¿éë àíãè Ìÿí. òºã Õóâü

1 Öàëèí 3570 66.6%

2 Øèìòãýë 321.75 6.00%

3 Ìàòåðèàë 113.35 2.10%

4 Öàõèëãààí 49.05 0.90%

6 Çàð ñóðòàë÷èëãàà 750 14.00%

7 Õºðºíãèéí ýëýãäýë 360 6.70%

8 Áóñàä 196 3.70%

Ä¿í 5360.15 100%

Ýõ ¿¿ñâýð: ÀÁÒÝÌÀ-í 2005 îíû áàëàíñûí òàéëáàðëàõ


Õ¿ñíýãò 3.4

Çàð ñóðòàë÷èëãààíû çàðäàë

ä/ä Çîðèëãî ÀÁÒÝÌÀ-ð ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéã òàòàõ, îðëîãî

íýìýãä¿¿ëýõ

1 Àðãà õýðýãñýë Ñîíèí, òàðààõ ìàòåðèàë

2 Ñóðòàë÷èëãààíû

õýðýãñýë

ªäðèéí ñîíèí, ¿íý òàðèô, ¿éë÷èëãýýíèé òàëààð òàðààõ

ìàòåðèàë

3 Ãàðàõ çàðäàë

Òàðààõ ìàòåðèàëûí ýõ áýëòãýë 15000¥ , À5 õýìæýýòýé

1ø-150 òºãðºã. 1000ø*150¥=150000

ªäðèéí ñîíèí À4 õýìæýýíèé öààñíû 1/3 äýýð 1 óäàà

õýâëýõýä ãàðàõ çàðäàë 25000¥, 1 ñàðûí òóðø 7 õîíîãò 1

óäàà ãàðãàõàä 4*25000=100000

4 Õýíä çîðèóëñàí Á¿õ ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äýä çîðèóëñàí

5 Õ¿ñ÷ áóé ¿ð ä¿í ¯éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí òîî íýìýãäýõ, îðëîãî ºñºõ.

Ä¿í 250000 òºã

Ä¿ãíýëò ñàíàë çºâëºãºº

ÓÒÇ-í õàðúÿà ÀÝÒÌÀ-í ¿éë àæèëëàãàà ¿òýö çîõèîí áàéãóóëàëò, ìàðêåòèíãèéí

óäèðäëàãûí ÷èãëýëýýð ñóäàëãàà øèíæèëãýý õèéæ, òºñºë îëîâñðóóëñàí ºãººä äàðààõ

ä¿ãíýëòýíä õ¿ðëýý.¿¿íä:

Çàõ çýýëèéí íèéãýìä øèëæñýí ºíºº ¿åä àëèâàà áàéãóóëëàãà çàõ çýýë äýýð

ýçëýõ áàéð ñóóðèà áýõæ¿¿ëýõ, îäîî áàéãàà ò¿âøèíãýý õàäãàëàõûã òºëºº

ºðñºëäºæ àéíà. Íºãºº òàëààð õýðýãëýã÷äèéí çàí òºëºâ ººð÷ëºãäºí ºíäºð

ò¿âøèíèé ¿éë÷èëãýýã õ¿ñýõ îëñîí ºíºº ¿åä áàéãóóëëàãà àìæèëòòàé

àæèëëàõûí òóëä çàéëøã¿é ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ îëæýý.

ÀÒÝÌÀ-í ¿éë àæèëëàãààíû õóâüä: À÷àà áîëîâñðóóðàëò æèë èðýõ ¿ð íýìýãäýæ

áàéíà, ¿¿íèéã äàãààä îðëîãî íýìýãäýæ áàéíà. Ãýâ÷ ¿íäñýí ¿éë

àæèëëàãààãààðàà ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä àëäàãäàëòàé àæèëëàñàí. Ýíý íü äàðààõ

øàëòãààíààñ áîëæýý.

ÀÒÝÌÀ ÎÓÒÇÒ-í õàðúÿàíä áàéõ ¿åä çàõ çýýë õýðýãëýã÷äèéã õàéõ

øààðäëàãàã¿é çºâõºí ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãà áàéñàí áîë 2005 îíîîñ ýõëýí


á¿òýö íü ººð÷ëºãäºæ òóñäàà ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ îëñíîîð ÎÓÒÇÒ-í

ã¿éöýòãýæ áàéñàí ¿¿ðãèéã ººðñäºº ã¿éöýòãýõ õýðýãòýé áîëñîí

ªðñºëäºã÷äèéí ¿éë àæèëëàãàà æèëýýñ æèëä óëàì ñàéæèð÷ áàéãààòàé

õîëîîòîé ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí ñîíèðõîë ººð÷ëºãäºæ áàéíà.

ÀÒÝÌÀ õýðýãëýã÷äèéã ººðòºº òàòàõ òàëààð ÿìàð íýã ¿éë àæèëëàãàà

ÿâóóëàõã¿é áàéíà.

Ñóäàëãààíààñ õàðàõàä ýíý ÷èãýýðýý áàéâàë îäîî àéãàà çàõ çýýëýý àëäàõ

òºëºâòýé áàéíà.

Ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëñíààð äýýðõ á¿õ àñóóäëóóäûã øèéäâýðëýõ

áîëîìæòîé.

Íîì ç¿é

Ìîíãîë íîì õýâëýë

1. “Ìàðêåòèíã “ çîõèîã÷ Ã.Áèçúÿà, õÿíàí òîõèîëäóóëñàí À.Áàêåé, ÓÁ “ºíãºò

õýâëýë”ÕÕÊ, 195 õóóäàñ, 1997 îí, Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí Ìàíäàõ äýýä

ñóðãóóëü

2. “Ìàðêåòèíã “ çîõèîã÷ Ä.Ñýðãýëýí, ðåäàêòîð Ó.Ýíõáîëä, ÓÁ, ÒÇ-ûí õýâëýë, 201

õóóäàñ , 1991 îí

3. “Ìàðêåòèíã “ çîõèîã÷ Ñ.Ò¿âøèíçàÿà, ðåäàêòîð Á.Áàëæìàà, ÓÁ, “ºíãºò õýâëýë”

ÕÕÊ, 195 õóóäàñ, 1997 îí, Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí Ìàíäàõ äýýä ñóðãóóëü

4. “Ìàðêåòèíãèéí ¿íäýñ”1-ð äýâòýð, Çîõèîã÷ Ôèëèô Êîòëåð, ðåäàêòîð Í.Á¿ðýí,

Á.Áîëä, Ð.Õàëòàð, ÓÁ, ØÓ-íû õýâëýëèéí “Ýðäýì ï¿¿ñ”, 159 õóóäàñ, 1991 îí.

5. “Ìàðêåòèíãèéí ¿íäýñ”2-ð äýâòýð, Çîõèîã÷ Ôèëèô Êîòëåð, ðåäàêòîð Í.Á¿ðýí,

Á.Áîëä, Ð.Õàëòàð, ÓÁ, ØÓ-íû õýâëýëèéí “Ýðäýì ï¿¿ñ”, 141 õóóäàñ, 1991 îí.

6. “Ìàðêåòèíãèéí ¿íäýñ”, 4-ð äýâòýð , Çîõèîã÷ Ôèëèô Êîòëåð, ðåäàêòîð

Í.Á¿ðýí, Á.Áîëä, Ð.Õàëòàð, ÓÁ, ØÓ-íû õýâëýëèéí “Ýðäýì ï¿¿ñ”, 159 õóóäàñ,

1991 îí.

7. “Ìàðêåòèíã: ó÷åáíèê, ïðàêòèêóì è ó÷åáíî-ìåòîäè÷åñêèé êîìïëåêñ ïî

ìàðêåòèíãó”, Ìîñêâà, “Þðèñòü”, 568 õóóäàñ, 2000 îí.


8. Çàð ñóðòàë÷èëãàà áà ò¿¿íèé ìàðêåòèíã “Áèçíåñèéí áîëîâñðîë öóâðàë №35”,

ðåäàêòîð Ñ.Äýìáýðýë, ÓÁ, Çàõ çýýë ñóäëàëûí õ¿ðýýëýí “Õóäàëäàà àæ

¿éëäâýðëýëèéí òàíõèì”, 49 õóóäàñ, 2000 îí.

9. “Ìàðêåòèíã “- çàõ çýýëä õºòëºõ ò¿ëõ¿¿ð óõààí, Çîõèîã÷ Ä.Äàãâàäîðæ, 133

õóóäàñ, 1999 îí.

10. “Ìàðêåòèíãèéí ìåíåæìåíò “, Çîõèîã÷ Ò.Áóðìàà, ÓÁ, 102 õóóäàñ, 2003 îí.

11. “Ìàðêåòèíãèéí óäèðäëàãà “, Çîõèîã÷ Ñ.Ò¿âøèíçàÿà, ðåäàêòîð Ñ.Äýìáýðýë,

ÓÁ, ØÓ-íû õýâëýëèéí “Ýðäýì”, 223 õóóäàñ, 1997 îí.

12. “Ìàðêåòèíãèéí ñóäàëãàà “, Çîõèîã÷ Á. Áàëæìàà, ðåäàêòîð Ö. Áàòñ¿õ, 221


13. “Õÿëáàðøóóëñàí ìàðêåòèíã “ áèçíåñèéí áîëîâñðîë öóâðàë №3, Ðåäàêòîð Ñ.

Äýìáýðýë, ÓÁ, Çàõ çýýë ñóäëàëûí õ¿ðýýëýí “ÕÀ¿Ò”, 64 õóóäàñ, 2000 îí.

14. “Ìàðêåòèíãèéí ñîíãîäîã á¿òýýë¿¿äýýñ “, ÓÁ, “Ñî¸ìáîïðèíòèíã” ÕÕÊ, 145


15. “¿éë÷èëãýýíèé ìàðêåòèíã “, Çîõèîã÷ . Îòãîíñ¿ðýí, ÓÁ, 224 õóóäàñ, 2001 îí.

16. “Áàéãóóëëàãûí õàðèëöààíû ìàðêåòèíãèéí óäèðäëàãà”, Çîõèîã÷ .Îòãîíñ¿ðýí,

ðåäàêòîð Ä.Äàãâàäîðæ, ÓÁ, 237 õóóäàñ, 2004 îí.

17. “Ìàðêåòèíãèéí óõààí” çàõ çýýëèéí ýäèéí çàñàã 1-ð äýâòýð, Çîõèîã÷ ô.

Êîòëåð, ¿. Äàøíÿì, Ð. Áàÿñãàëàí, Ä. Î÷èðæàâ, ÓÁ, “Öîìîã” õýâëýëèéí ãàçàð,

226 õóóäàñ, 1991 îí.

18. “Ìàðêåòèíãèéí ñóäàëãààíû àðãà ç¿é “, Çîõèîã÷ Ä.Äàãâàäîðæ, ÓÁ, “÷îéæèë”

õýâëýìèéí ãàçàð, 1994 îí.

Îðîñ íîì õýâëýë

19. “Ìàðêåòèíã“ êóðñ ëåêöèé, çîõèîã÷ Ë.Å. Áàñîâñêèé, Ìîñêâà, Èíôðà-Ì, 219


20. “Ìàðêåòèíãîâûå èññëåäîâàíèÿ”, Çîõèîã÷ Ã.À.÷åð÷èëëü, Ìîñêâà, Ïèòåð, 752


21. “Ìàðêåòèíã: Ïðèíöèíû è ñòðàòåãèÿ: ó÷åáíèê äïÿ âóçîâ “, Çîõèîã÷ Àññåëü

Ãåíðè, ðåäàêòîð Ñ.Àíãåë, Ì.Ç.Æòåðèãàðöà, Ìîñêâà, Èíôðà-Ì, 804 õóóäàñ,

2001 îí.

22. “Ìàðêåòèíã: Ó÷åáíèê, “

23. “Ìåæäóíàðîäíû ìàðêåòèíã“ çîõèîã÷ Â.À. Àëåêñóíèí, Ìîñêâà, “Èçäàòåëüñêèé

äîì”, 160 õóóäàñ , 2001 îí

24. “Ìåæäóíàðîäíû ìàðêåòèíã“ çîõèîã÷ Ã.Ï,Áàãèåâ , Í.Ê.Ìîèñååâà,

Ñ.Â.Íèêèôîðîâà , Ìîñêâà, “Ïèòåð”, 512 õóóäàñ , 2001 îí

“Ìàðêåòèíã: ïðèíöûïè è ñòðàòåãèÿ” çîõèîã÷ Àññýëü Ãåíðè, Ìîñêâà “Èíôðà-Ì”, 804

õóóäàñ, 1999 îí


achij byylgax angiin marketingiin vil ajillagaag saijryylax arga zam

Documents