องคความร

เรอง

การพฒนาระบบขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

จดท าโดย คณะท างานพฒนาการจดการความรฯ หมวด 4 ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข พ.ศ. 2553

ค าน า ตามทคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ ไดก าหนดตวชวด “ระดบความส าเรจของการพฒนาคณภาพการบรหารจดการภาครฐ” หมวด 4 การวด การวเคราะห และการจดการความร ประจ าปงบประมาณ 2553 ขอ IT 7 ใหสวนราชการตองจดท าแผนการจดการความร โดยสงเสรมและพฒนาระบบบรหารจดการความรและน าแผนไปสการปฏบต เพอมงมนใหสวนราชการมการขยายผลการด าเนนงาน การจดการความรโดยการสงเสรมและพฒนาระบบรหารจดการความร ในสวนราชการใหตอเนองจากปงบประมาณทผานมา และใหเกดการแลกเปลยนเรยนรในองคความรทส าคญทจะมผลตอการปฏบตราชการตามประเดนยทธศาสตร ไดอยางตอเนองและยงยน ซงคณะท างานพฒนาการจดการความรดานการปฎบตงาน ตามค ารบรอง การปฏบตราชการ ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ประจ าปงบประมาณ 2553 ไดรวมกนระดมสมองเพอพจารณาองคความรทสนบสนนประเดนยทธศาสตรท 1 การเสรมสรางจตส านกและพฤตกรรมสขภาพทดโดยสงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวน องคความรทจ าเปนทจะสามารถวดผลส าเรจตามเปาหมายทสวนราชการตงไว จ าเปนตองมขอมลส าหรบการรายงานผลผลตของสวนราชการนน ๆ คอ “ การพฒนาระบบขอมลเพอการรายงานผลผลตของสวนราชการ” โดยแบงองคความรออกเปน 3 องคความร ไดแก

1. องคความรการพฒนาระบบขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ 2. องคความรการจดท าคมอการจดเกบขอมล 3. องคความรการรายงานผลการด าเนนงาน

ส าหรบองคความรเลมน เรอง “การพฒนาระบบขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ” ไดรวบรวมความรทเกยวของและจดท าเปนรปเลมน ามาเผยแพรแกหนวยงานทเกยวของ และหวงเปนอยางยงวาจะเปนประโยชนในการปฏบตงานการพฒนาระบบขอมลขาวสารตอไป

อยางไรกตามองคความรเลมน ไมสามารถจดท าและใชประโยชนไดอยางมประสทธภาพ หากไมไดรบความรวมมอจากคณะท างานทเปนตวแทนจากหนวยงานทกแหงของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข และความอนเคราะหจากผเชยวชาญและผทรงคณวฒทกรณาใหขอเสนอแนะในการจดท า จงขอขอบคณมา ณ ทน

คณะท างานพฒนาการจดการความร หมวด 4

ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข พ.ศ. 2553

ข

สารบญ

หนา ค าน า ก สารบญ ข การพฒนาระบบขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ ความส าคญ 1-3 ค าส าคญ 3 ประเภทหรอชนดของขอมล 4 แนวคดการพฒนาระบบขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ 4-6 เปาหมายหลกของการพฒนาระบบขอมลขาวสารและสารสนเทศสาธารณสข 6 กรอบแนวคดการพฒนาระบบขอมลขาวสารและสารสนเทศสาธารณสข 6-7 ยทธศาสตรการพฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพในปจจบน 7-11

การพฒนาระบบขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพในปจจบน 11-18

จดออนของขอมลดานสขภาพ ในปจจบน 18 ขอเสนอแนะทจะชวยใหการจดท าขอมลดานสขภาพประสบความส าเรจ 18 ภาคผนวก 20-25 บรรณานกรม

การพฒนาระบบขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ระบบขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ เปนเครองมอส าคญทชวยในการพฒนางาน

สาธารณสข ทงในดานการรกษาพยาบาล การสงเสรมสขภาพ การควบคม ปองกนโรค และการฟนฟสภาพ สารสนเทศตาง ๆ โดยมากไดมาจากการเกบรวบรวมขอมล (data) ทงจากแหลงปฐมภมและแหลงทตยภม ซงขอมลทไดจะตองน ามาจดระบบสารสนเทศ (Management Information System : MIS) ใหเปนหมวดหมทงายและสะดวกในการน าไปใชในการบรหารงาน การควบคม ก ากบ ตดตาม และประเมนผลการด าเนนงาน ตลอดจนใชในการตดสนใจเชงนโยบาย เพอพฒนางานสาธารณสขใหด าเนนไปอยางมประสทธภาพ

ระบบขอมลขาวสารและสารสนเทศดานสขภาพ มความส าคญตอการพฒนางานสาธารณสขอยางยง ซงสามารถสรปได ดงน 1. การใชขอมลขาวสารและสารสนเทศเพอการพฒนาประสทธภาพของงานสาธารณสข การมระบบขอมลและสารสนเทศในงานสาธารณสขทดนน จะชวยในการปฏบตภารกจประจ าไดดและรวดเรวยงขน ทงในเรองการรกษาพยาบาล การสงเสรมสขภาพ การควบคมปองกนโรคและการฟนฟสภาพ สถานบรการและหนวยงานสาธารณสขจ าเปนตองมขอมลทถกตอง ครบถวน ทนเวลา เพอน ามาพฒนาประสทธภาพงานสาธารณสขใหดยงขน เพอน าไปสเปาหมายใหประชาชนมสขภาพด รวมถงการใหบรการดานตาง ๆ ตองครอบคลมพนทและประชากรในเขตรบผดชอบ ดงน

1.1 ดานการรกษาพยาบาล ประชาชนทมารบการบรการทกคนควรจะไดรบ

บรการทมประสทธภาพ คอ รวดเรวไมรอนาน ผใหบรการทกคนควรมขอมลส าหรบใหบรการประชาชน เชน ประวตผมารบบรการ ขอมลการรกษาพยาบาล ขอมลการเจบปวยฯ เพอใหการรกษาพยาบาลมความตอเนองไมตองท าประวตใหม การใหความเสมอภาคแกผมารบบรการและการเขาถงบรการ เชน การใหบรการโดยหนวยแพทยเคลอนท ประชาชนทอยในพนทหางไกลจะไดรบการดแลอยางทวถงเชนกน เปนตน 1.2 ดานการสงเสรมสขภาพ เปนการใหบรการทางดานอนามยเดก อนามยมารดา หญงมครรภ ผสงอาย การวางแผนครอบครวฯ โดยมเปาหมายเพอตองการสงเสรมสขภาพใหประชาชนทกคนทกกลมอายในเขตพนทรบผดชอบ รวมถงผมารบบรการทสถานพยาบาลนน ๆ มสขภาพแขงแรง มสขภาพจตทดปราศจากโรคภยไขเจบมาเบยดเบยน ขอมลขาวสารทจ าเปน เชน ประวตครอบครว ขอมลการเจบปวย ขอมลการดแลสขภาพ จ านวนประชากรกลมเปาหมาย เปนตน

-2-

1.3 ดานการควบคมปองกนโรค เปนการใหบรการทางดานการปองกนโรคภยไขเจบ โดยการใหวคซนตาง ๆ ปองกนใหไมเกดโรคทปองกนได หรอท าใหรางภายมภมตานทาน ขอมลขาวสารทตองการ เชน ประวตการใหภมคมกนโรค ขอมลการเจบปวยตาง ๆ และการไดรบการรกษาพยาบาล จ านวนประชากรกลมเปาหมายในเขตพนทรบผดชอบ รวมถงผมารบบรการในสถานพยาบาลนน ๆ เปนตน 1.4 ดานการฟนฟสภาพ หลงจากไดรบการรกษาแลว ผปวยจะตองไดรบการฟนฟสภาพ ทงรางกายและจตใจ เชน ผปวยโรคอมพาต ผปวยโรคเอดส ผปวยโรคหวใจ ขอมลทจ าเปน เชน ประวตครอบครว ประวตการเจบปวย ขอมลการรกษาพยาบาล จ านวนผปวยทจะตองไดรบการฟนฟสภาพทงในสถานพยาบาลและในเขตพนททรบผดชอบ เปนตน 2. การใชขอมลขาวสารและสารสนเทศเพอการบรหารงานสาธารณสข การพฒนาระบบขอมลขาวสารและสารสนเทศ เพอการบรหารงานสาธารณสข มวตถประสงคเพอตอบสนองความตองการของผบรหารทกระดบ ส าหรบใชในการบรหารงาน ก ากบ ควบคม ตดตาม และประเมนผลดานสขภาพ ซงระบบขอมลขาวสารและสารสนเทศเพอการบรหารงานสาธารณสข จะชวยใหนกบรหารทราบถงปญหาสาธารณสขรวมถงการเปลยนแปลงทเกดขนในแตลชวงเวลา ซงจะตองตดสนใจแกไขปญหานน ๆใหสอดคลองกบสภาพทเปนอย กระทรวงสาธารณสขมการใชระบบสารสนเทศในงานสาธารณสข ดงน 2.1 ดานการวางแผนและก าหนดนโยบาย จะตองน าขอมลขาวสารทตองการมาประยกตอยางมหลกเกณฑ เพอจะน าไปสการตดสนใจเชงนโยบายและใชเปนแนวทางในการปฏบตงานทมประสทธภาพ ขอมลทจะน ามาใชในการวางแผนและก าหนดโยบายนน จะตองมการประมวลผลและวเคราะหขอมลทเกยวของ ซงจะตองมการก าหนดความตองการขอมลกอน หลงจากนนจงไปทบทวนจากระบบขอมลทมอย หากไมมในระบบจงท าการพฒนาระบบส าหรบการจดเกบขอมลขนใหม เพอใหไดมาซงขอมลทสามารถน ามาใชประโยชนไดอยางมประสทธภาพ 2.2 ดานการควบคมก ากบงาน โดยทวไปองคกรจะใชผงปฏบตงานประจ า การตรวจราชการ การนเทศและตดตามการปฏบตงาน ซงสามารถแกไขปญหาไดทนเวลา รวมทงมการประเมนผลการปฏบตงานดวย 2.3 ดานการบรหารงานบคคล ผบรหารจะตองมขอมลขาวสารเพอชในประกอบการพจารณาตดสนใจ เชน การกระจายบคลากร การเลอนต าแหนง พจารณาความดความชอบ การสอบคดเลอก การด าเนนการทางวนย การลงโทษ เปนตน

2.4 ดานการบรหารงบประมาณ ตองมขอมลดานการเงน การบญชและการพสด ท เปนปจจบน ส าหรบใชในการตดตามการใชจายเงน และควบคมการใชจายเงนใหเปนไปตามระเบยบของทางราชการ

-3-

3. การใชขอมลขาวสารและสารสนเทศเพอการตรวจสอบการบรหารงานสาธารณสข ระบบขอมลขาวสารและสารสนเทศเพอใชในการตรวจสอบการบรหารงานสาธารณสข

จะตองเปนสารสนเทศทมความถกตอง มคณภาพและสอดคลองกบการบรหารงานสาธารณสข ซงอาจเปนทงเชงคณภาพและเชงปรมาณทเกยวของกบปจจยแวดลอมทมผลกระทบตอสขภาพอนามยของประชาชนโดยรวม การบรหารงานสาธารณสขจ าเปนตองมสารสนเทศเพอตรวจสอบใหมประสทธภาพ ดงน 3.1 ดานการวางแผน เชน กฎหมายหรอระเบยบราชการทมผลกระทบตอการด าเนนงานโดยตรง แนวโนมของประชากร สภาพเศรษฐกจและสงคม เปนตน 3.2 ดานการควบคมก ากบงาน ตองเปนสารสนเทศทใชในการควบคม ก ากบและตรวจสอบดแลการปฏบตงานของผปฏบตใหเปนไปตามแผนการด าเนนงาน 3.3 ดานการบรหารงานบคคล เชน สารสนเทศเกยวกบกฎเกณฑการปฏบตงาน กฎระเบยบตาง ๆ เปนตน

3.4 ดานการบรหารงบประมาณ เชน ระเบยบการเงนการคลงและการพสด รายงานการรบจายเงนแผนดน เปนตน

ค าส าคญ

ขอมล (data) หมายถง ขอความจรงหรอขอเทจจรงทมอย อาจเปนตวเลข อกษร หรอขอความใดๆ กได เชน จงหวดเชยงราย เปนจงหวดทอยภาคเหนอสดของประเทศไทย เดอนเมษายน ม 30 วน เปนตน

ขอมลทางสถต หมายถง ขอความจรง หรอตวเลขซงถกรวบรวมไวเปนหลกฐานอางอง ส าหรบคนหาความจรงทแนนอนเพอการเปรยบเทยบ เชน สถตประชากร สถตผปวยทมารบการรกษาพยาบาลในโรงพยาบาล สถตอบตเหตทางรถยนตในประเทศไทย ฯลฯ

ขอมลขาวสาสาธารณสข (health information data) หมายถง ขอมล ขาวสารดานสาธารณสข เชน การเกด การตาย การเจบปวย การระบาดของโรค ขอมลดานทรพยากร เชน อตราก าลงของบคลากร ประเภทของสถานบรการสขภาพ งบประมาณ ขอมลดานกจกรรม เชน การใหบรการสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค การรกษาพยาบาล ฯลฯ

ขอมลสขภาพ หมายถง ขอมลทเกยวของกบภาวะสขภาพของบคคลทมารบบรการสขภาพ เชน อาย เพศ น าหนก ความดนโลหต อาการ ประวตการรกษา ฯลฯ

-4-

ประเภทหรอชนดของขอมล

สามารถแบงขอมล เปนประเภทหรอชนดตางๆ ได ดงน

I. แบงตามแหลงทมาของขอมล สามารถแบงไดเปน ขอมลปฐมภม และขอมลทตยภม

ขอมลปฐมภม (primary data) เปนขอมลทเกบจากแหลงขอมลไดโดยตรง ไมมการ เปลยนรปหรอความหมาย เชน ขอมลจากการสมภาษณ การสงเกต การทดลอง การตอบแบบสอบถาม ฯลฯ เนองจากเปนขอมลทเกบจากแหลงขอมลโดยตรง ดงนนจงมความเชอถอไดสง และเกบขอมลไดตรงกบความตองการ แตมขอจ ากดทจะตองใชเวลา เสยคาใชจายในการรวบรวมขอมลสง และขอมลทไดอาจไมนาเชอถอหากผเกบรวบรวมขอมลขาดความช านาญ

ขอมลทตยภม (secondary data) เปนขอมลทรวบรวมมาจากผอนทรวบรวมไวแลว เชน รวบรวมจากขอมล รายงานสถตตางๆ ขอมลเวชระเบยน เอกสารรายงานผปวย บนทกทางการพยาบาล ฯลฯ ขอดของการใชขอมลทตยภม คอ สะดวก รวดเรว ประหยดเวลา แรงงาน และคาใชจาย มขอมลทสามารถศกษายอนหลงได แตมขอจ ากดเนองจากขอมลมกไมสมบรณ ไมตรงกบเรองทตองการศกษา และไมทนสมย

แนวคดการพฒนาระบบขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ 1. สถานการณระบบขอมลขาวสารสขภาพ

ระบบขอมลขาวสารสขภาพ (Health Information System) มความส าคญตอการก าหนดทศทางนโยบายสขภาพ ทอาศยหลกฐานเพอการก าหนดนโยบายสขภาพ (Evidence-based policy making) ทสอดคลองกบปญหาสขภาพ และแนวโนมทศทางของปญหาสขภาพในอนาคต รวมทงยงมความส าคญตอการพฒนาระบบบรการสขภาพ และการจดการกบปญหาสขภาพเฉพาะตางๆ ซงตองอาศยขอมลและองคความรทเกยวของ เพอการพฒนาระบบและวธการในการจดการกบปญหาและเพมคณภาพบรการใหดขนได นอกจากนการมขอมลขาวสารสขภาพทด จะชวยในการตดตามประเมนผลระบบสขภาพ เพอการปรบปรงระบบสขภาพใหสามารถบรรลเปาหมายทางสขภาพทดไดในอนาคต

ระบบขอมลขาวสารสขภาพในปจจบน นบวามการจดเกบในหลายระบบดวยกน ซงท าใหประเทศไทยมขอมลขาวสารสขภาพทจ าเปนในระดบหนง แตกยงประสบปญหาบางประการ ทจ าเปนตองไดรบการพฒนาปรบปรงใหดขน โดยประเดนปญหาตางๆดงกลาว ประกอบดวย

1) การขาดกลไก และทรพยากร เพอสนบสนนการด าเนนงานทตอเนอง โดยยงขาดกลไกทส าคญ ไดแก กลไกดานนโยบาย กลไกการประสานงานเพอการบรณาการ

ระบบขอมล กลไกสนบสนนการแลกเปลยนขอมล และกลไกการก าหนดมาตรฐานดานขอมล ซงอาจจะตอง

-5- ใชกลไกทางกฎหมาย หรอขอตกลงรวมกนระหวางหนวยงานทเกยวของ ส าหรบปญหาดานทรพยากร ไดแก การขาดบคลากรดานขอมลขาวสาร และการขาดศกยภาพของบคลากร ในการจดการขอมล วเคราะห สงเคราะหขอมล และการสอสารดานขอมล รวมทงปญหาการขาดระบบงบประมาณทสนบสนนการพฒนาระบบ และการจดเกบขอมลทตอเนอง โดยเฉพาะงบประมาณส าหรบการส ารวจทางสขภาพทจ าเปน

2) การมระบบขอมลขาวสารสขภาพ ทยงขาดคณภาพ ไมครอบคลม และมความซ าซอน ระบบขอมลขาวสารสขภาพในปจจบน ยงมปญหาดานคณภาพและความครอบคลมของ

ขอมล ไดแก (1) ความไมครบถวนของขอมลทารกตาย มารดาตาย และความไมถกตองของขอมลสาเหตการตาย (2) ความไมทนเวลาและความไมครอบคลมของการรายงานโรคทตองเฝาระวง โดยเฉพาะจากภาคเอกชน (3) ปญหาดานการออกแบบและความไมครอบคลมของระบบขอมลโรคเรอรงและการบาดเจบ (4) ความไมครอบคลมของขอมลบรการสขภาพ โดยเฉพาะจากภาคเอกชน (5) ความไมครอบคลมและความไมตอเนองของขอมลบรการดานสงเสรมสขภาพ (6) ความไมทนสมยและความไมครอบคลมของขอมลทรพยากรสขภาพ (7) ความไมถกตองและความไมครอบคลมของขอมลคาใชจายสขภาพ (8) ความซ าซอนและความไมตอเนองของขอมลการส ารวจทางสขภาพ

3) การขาดระบบจดการขอมลทมประสทธภาพ ปญหาการจดการขอมลทส าคญ ไดแก (1) การขาดระบบการเชอมโยงแลกเปลยนขอมลใน

ระดบฐานขอมลระหวางหนวยงานผจดเกบขอมล ทงภายในและภายนอกกระทรวงสาธารณสข อยางเปนระบบ (2) การขาดระบบการสงตอขอมลและปอนขอมลกลบ ทมประสทธภาพ (3) การขาดระบบการจดการคลงขอมล (Data warehouse) ทมประสทธภาพและครอบคลมระบบขอมลตางๆอยางครบถวน (4) การขาดระบบวเคราะห สงเคราะหขอมล ทมประสทธภาพและเหมาะสม และพรอมส าหรบการใชประโยชน

4) การขาดกลไกการใชประโยชนจากขอมลทเปนระบบ ปญหาการใชประโยชนจากขอมล อาจจะเกดจากการทผใชขอมล ไมเขาใจประโยชนของ

ขอมลขาวสารทจะชวยในการตดสนใจ รวมทงผจดท าขอมลกอาจจะไมเขาใจรปแบบของขอมลทเหมาะสมส าหรบการใชประโยชนในระดบตางๆ ท าใหขาดการจดการขอมลใหอยในรปแบบทเหมาะสมกบการใช และขาดแรงจงใจดานการใชประโยชน ทจะผลกดนใหเกดการพฒนาคณภาพของขอมลทด โดยแรงจงใจดานการใชประโยชน ประกอบดวย การใชเพอการวางนโยบายและแผน การใชเพอการจดสรรทรพยากร การใชเพอปรบปรงบรการและแกไขปญหาในพนท และการใชเพอการตดตามประเมนผลการด าเนนงานตามนโยบาย รวมทงการใชเพอการขบเคลอนดานสขภาพของภาคประชาชน ปญหาตางๆดงกลาว จ าเปนตองอาศยความรวมมอของภาคทเกยวของ โดยเฉพาะผใชขอมล และผจดท าขอมล ซงจะประกอบดวย กระทรวงสาธารณสข กองทนดานสขภาพ กระทรวงอนๆ ส านกงานสถตแหงชาต สถานพยาบาลภาครฐและภาคเอกชน รวมทงภาคประชาชน โดยตองมกลไกการสนบสนน

-6-

ทงดานงบประมาณและดานวชาการ ทเพยงพอและเหมาะสม ประกอบกบการมบคลากรทมศกยภาพ ภายใตการจดการทเปนระบบและตอเนอง และมการประสานความรวมมอกน ทงแบบทเปนทางการ และไมเปนทางการ โดยอยในรปแบบของเครอขาย เพอการเรยนรและพฒนาระบบรวมกน 2. เปาหมายหลกของการพฒนาระบบขอมลขาวสารและสารสนเทศสาธารณสข

ทศทาง 1) พฒนากลไกการบรณาการระบบขอมลขาวสารสขภาพ และกลไกสนบสนนการพฒนาระบบขอมลท

เพยงพอและเหมาะสม 2) พฒนาระบบจดเกบขอมลทส าคญใหไดขอมลทมคณภาพ ครอบคลม ตอเนอง และทนสมย 3) พฒนาระบบการจดการขอมลใหมประสทธภาพ สามารถตอบสนองตอการใชประโยชน ทงใน

ระดบประเทศ และระดบพนท 4) พฒนาระบบทเออและสงเสรมการใชประโยชนจากขอมลในระดบตางๆ เปาหมาย 1) มฐานขอมลสขภาพ ทมคณภาพ ครอบคลม ตอเนอง และทนสมย 2) มระบบจดเกบขอมลทบรณาการ และมการสนบสนนซงกนและกน 3) มระบบจดการฐานขอมล ทมประสทธภาพ 4) มกลไกสนบสนนระบบขอมลทเพยงพอและเหมาะสม

3. กรอบแนวคดการพฒนาระบบขอมลขาวสารและสารสนเทศสาธารณสข

กรอบแนวคดการพฒนาระบบขอมลขาวสารและสารสนเทศสธารณสข ประกอบดวย 5 ยทธศาสตรหลก ไดแก ยทธศาสตรพฒนากลไกสนบสนน ยทธศาสตรบรณาการและพฒนาระบบขอมล ยทธศาสตรก าหนดมาตรฐานและพฒนาคณภาพขอมล ยทธศาสตรพฒนาระบบจดการและเชอมโยงขอมล และยทธศาสตรพฒนาระบบสอสารและกลไกการใชประโยชน โดยทง 5 ยทธศาสตร มความเชอมโยงสมพนธกน และสงผลตอเปาหมาย กคอ การมขอมลทมคณภาพ ตอบสนองตอการใชประโยชน โดยมระบบจดการขอมลแบบบรณาการและมประสทธภาพ

-7-

กรอบแนวคดการพฒนาระบบขอมลขาวสารและสารสนเทศสาธารณสข

ยทธศาสตรท 1 การพฒนากลไกสนบสนนดานระบบขอมลขาวสารสขภาพ วตถประสงค เพอสรางกลไกการสนบสนนการพฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพทมความตอเนอง ประกอบดวย กลไกดานนโยบาย กลไกความรวมมอและเครอขาย กลไกทางกฎหมายและขอตกลง กลไกดานทรพยากรบคคลและงบประมาณ ทงในระดบประเทศและระดบพนท เปาหมาย

1) มกลไกทรบผดชอบดานนโยบายและแผนดานระบบขอมลขาวสารสขภาพระดบประเทศ และระดบพนท ทท าหนาทเชอมประสานแผนการพฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพอยางตอเนอง

2) มกลไกประสานความรวมมอระหวางภาคทเกยวของ ในดานระบบขอมลขาวสารสขภาพ ทงในระบบขอมลภาพรวม ระบบขอมลเฉพาะ และระบบขอมลระดบพนท โดยอาศยการท างานแบบเครอขาย

ยทธศาสตรท 1 พฒนากลไกสนบสนนดานระบบ

ขอมลขาวสารสขภาพ

ยทธศาสตรท 2 บรณาการและพฒนาระบบขอมล

ทเหมาะสมและตอบสนองตอการใช

ยทธศาสตรท 3 ก าหนดมาตรฐานดานขอมล และพฒนาคณภาพของขอมล

ยทธศาสตรท 4 พฒนาระบบจดการขอมล และการเชอมโยงขอมล

ยทธศาสตรท 5 พฒนาระบบการสอสารขอมล และกลไกการใชประโยชน

เปาหมาย ขอมลทมคณภาพ

ตอบสนองตอการใช โดยมระบบจดการขอมล

แบบบรณาการ และมประสทธภาพ

-8-

3) มการจดท ากฎหมายหรอขอตกลงทส าคญ เพอใหการด าเนนงานดานขอมลขาวสารสขภาพ มความสอดคลองและมมาตรฐานเดยวกน รวมทงเกดการเชอมโยงแลกเปลยนขอมลระหวางหนวยงาน

4) มการผลตและพฒนาบคลากรดานขอมลขาวสารสขภาพทเพยงพอกบการท างานระดบชาต และระดบพนท

5) มการสนบสนนงบประมาณ เพอการด าเนนงานดานระบบขอมลขาวสารสขภาพทเพยงพอและตอเนอง

ยทธศาสตรท 2 การบรณาการและพฒนาระบบขอมลทเหมาะสมเพอตอบสนองตอการใช

วตถประสงค เพอการบรณการและพฒนาระบบขอมลทส าคญ ใหสามารถตอบสนองตอความตองการในการใชประโยชนไดอยางเหมาะสม โดยการพฒนากลไกการก าหนดความตองการและดชนชวดสขภาพทส าคญ และการออกแบบระบบขอมลทสอดคลองกบความตองการ โดยมการบรณาการระบบขอมล ใหมการเออหรอตรวจสอบซงกนและกน และมความซ าซอนเทาทจ าเปน ทงนการออกแบบระบบขอมลจะมเปาหมายเพอใหไดขอมลทมคณภาพ และนาเชอถอมากทสด เปาหมาย

1) มกระบวนการก าหนดความตองการดานขอมลขาวสาร และการก าหนดชดดชนชวดสขภาพ ในระดบตางๆ ทงดชนชวดในภาพรวม ดชนชวดเฉพาะประเดน และดชนชวดระดบพนท

2) มระบบขอมลสถตชพ การเกด การตาย ทมประสทธภาพ และไดขอมลทมคณภาพ ไดแก ขอมลการตายมารดา ทารก และสาเหตการตาย

3) มระบบขอมลเฝาระวงโรคและการบาดเจบ ทมประสทธภาพ ไดขอมลททนเวลา ตามลกษณะของโรคและการบาดเจบ ครอบคลมขอมลจากภาคเอกชน พรอมทงมระบบเตอนภยการระบาดของโรคทส าคญ

4) มระบบขอมลเฝาระวงปจจยคกคามสขภาพ ไดแก การเฝาระวงคณภาพสงแวดลอม การเฝาระวงปจจยเสยงตอการระบาดของโรค อบตเหต อบตภย รวมทงการเฝาระวงปจจยทางสงคมทกระทบตอสขภาพ ทมการบรณาการภาคสวนทเกยวของในการจดเกบขอมลทครอบคลมและตอเนอง

5) มระบบขอมลทะเบยนโรคเรอรงทส าคญ ไดแก โรคมะเรง โรคหวใจหลอดเลอด เบาหวาน โรคหลอดเลอดสมอง ซงเปนโรคทมภาระโรคสง โดยมทงระบบทะเบยนโรคระดบประชากร และทะเบยนโรคระดบโรงพยาบาล เพอประเมนสถานการณดานระบาดวทยา และดานบรการสขภาพ

-9-

6) มระบบขอมลบรการสขภาพ ในสถานบรการระดบปฐมภม และระดบโรงพยาบาล ทครอบคลมทงภาครฐ และเอกชน โดยมมาตรฐานกลางของขอมลรวมกน สามารถรวมขอมลในระดบทสงขนและแลกเปลยนขอมลกนได โดยมทงขอมลดานการรกษา การสงเสรมสขภาพ ปองกนโรค และการฟนฟสภาพ

7) มระบบขอมลทรพยากรทครอบคลม ครบถวน เปนปจจบน ทงภาครฐและเอกชน ไดแก ขอมลทรพยากรบคคล สถานพยาบาล และงบประมาณ รวมทงมระบบบญชรายจายสขภาพ ทครบถวน ตอเนอง และระบบขอมลการเงนและคาใชจายของสถานพยาบาล ทมมาตรฐาน สามารถน ามาวเคราะหได

8) มระบบการส ารวจทางสขภาพทครอบคลม ตอเนอง มการบรณาการเพอลดความซ าซอน โดยมการก าหนดมาตรฐานรวมกน และมการวางแผนและจดการอยางเปนระบบ โดยการท างานรวมกนระหวางหนวยงานทเกยวของ

ยทธศาสตรท 3 การก าหนดมาตรฐานดานขอมลและพฒนาคณภาพของขอมล วตถประสงค เพอการมมาตรฐานของขอมลรวมกน ส าหรบใชในการเชอมโยงแลกเปลยนขอมล ในระดบของฐานขอมลรายบคคล โดยมาตรฐานหลกทควรไดรบการพฒนา ไดแก มาตรฐานโครงสรางของขอมล มาตรฐานการจ าแนกประเภทและรหส มาตรฐานดานการเชอมโยงแลกเปลยนขอมล เปนตน และเพอพฒนากลไกการพฒนาและควบคมคณภาพของขอมล ซงจะชวยใหขอมลมคณภาพเปนไปตามมาตรฐานมากขน เปาหมาย

1) มมาตรฐานดานโครงสรางของขอมล ไดแก ขอมลผปวยนอกและผปวยในของโรงพยาบาล และขอมลบรการระดบปฐมภม และอาจจะรวมถงขอมลดานการเงน

2) มมาตรฐานดานการจ าแนกประเภทและรหส ไดแก รหสโรคและหตถการ รหสบรการทางการแพทย รหสบรการสงเสรมสขภาพปองกนโรค รหสยา เวชภณฑ เครองมอแพทย รหสแพทยแผนไทยและแพทยทางเลอก รหสสถานพยาบาล รหสทวไป ฯลฯ เพอใชเปนมาตรฐานในการเชอมโยงแลกเปลยนระหวางฐานขอมลของหนวยงานตางๆ

-10-

3) มมาตรฐานในดานการเชอมโยงแลกเปลยนขอมล โดยจะเกยวของกบรปแบบของฐานขอมลในการแลกเปลยน อาทเชน การใชมาตรฐานของขอมลแบบ XML หรอ HL7 ในการแลกเปลยนขอมล ทงนจะเกดขนจากการตกลงรวมกน และความเปนไปไดในการใชรปแบบตางๆ รวมทงมาตรฐานของการแลกเปลยนฐานขอมลรายบคคล ทมการปกปองความลบของขอมลสวนบคคล

4) มกลไกในการพฒนาและควบคมคณภาพของขอมลทตอเนอง ไดแก กลไกการตรวจสอบ การพฒนาศกยภาพ ระบบนเทศและใหค าปรกษา ระบบแรงจงใจ กลไกการรบรองคณภาพ การพฒนาคมอ การพฒนาเครองมอและเทคโนโลยสารสนเทศ

ยทธศาสตรท 4 การพฒนาระบบจดการขอมลและการเชอมโยงขอมล

วตถประสงค เพอการมระบบการจดการขอมล (Data management system) ทมประสทธภาพ สามารถรวบรวมขอมลจากระดบของการบนทกขอมล ไปสระดบของการวเคราะหขอมลเปนขาวสารทเหมาะสมส าหรบการใชประโยชน โดยเฉพาะอยางยงเพอการตดสนใจเชงนโยบาย และการบรหารจดการ เปาหมาย

1) มระบบสงตอและปอนกลบขอมลทรวดเรว และมประสทธภาพ ตงแตหนวยบนทกขอมล จนถงหนวยทท าการรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมล หรอตงแตหนวยบรการ ถงระดบจงหวดและสวนกลาง

2) มระบบจดการคลงขอมลทมประสทธภาพ สามารถรวบรวมขอมลดบจากหนวยงานตางๆ รวมทงจากหนวยบรการระดบตางๆ จดการเปนคลงขอมล ทมทงขอมลดบและขอมลทวเคราะหเบองตน ทพรอมส าหรบการดงไปใชประโยชนโดยหนวยงานตาง

3) มระบบการวเคราะห สงเคราะหขอมล และรายงานขอมล ทเปนระบบ ตอบสนองตอการใชประโยชนในลกษณะตางๆ และสรางองคความรใหม รวมทงเพอการศกษาวจยในแงลก

-11-

ยทธศาสตรท 5 การพฒนาระบบการสอสารขอมลและกลไกการใชประโยชน วตถประสงค เพอจดการขอมลขาวสารใหอยในรปแบบทเหมาะสมกบการใชประโยชนในระดบตางๆ และดวยวตถประสงคตางๆ รวมทงกลไกและชองทางการน าขอมลขาวสารสขภาพไปใชประโยชน เปาหมาย

1) ขอมลขาวสารสขภาพทอยรปแบบทเหมาะสมตอการสอสาร และใชประโยชนในลกษณะตางๆ โดยผใชระดบตางๆ ไดแก รายงานสถานการณสขภาพในภาพรวม สรปสถตสขภาพทส าคญ ฐานขอมลและสถตรายละเอยดบนสออเลคโทรนค บทวเคราะหสงเคราะหเฉพาะประเดน บทความส าหรบสอมวลชน หรอสอสงพมพส าหรบประชาชน เปนตน

2) ระบบขอมลขาวสารสขภาพเพอการจดการระบบสขภาพ ใชในการตดตามประเมนผลการด าเนนงานดานสขภาพ ทงดานผลผลตและผลลพธ

3) ระบบขอมลขาวสารสขภาพส าหรบการตดสนใจเชงนโยบายยทธศาสตร 4) กลไกและชองทางการน าขอมลขาวสารสขภาพไปใชประโยชน ไดแก กลไกการก าหนดนโยบาย

กลไกการวางแผน กลไกการจดสรรทรพยากรสขภาพ กลไกการสอสารสสาธารณะ กลไกการวางแผนและแกไขปญหาระดบพนท ฯลฯ

การพฒนาระบบขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพในปจจบน ปจจบนไดมการน าเอาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในงานบรการและการจดเกบขอมลสขภาพใน

สถานบรการตางๆ ในลกษณะ electronic individual record พบวาสถานบรการสวนใหญยงมปญหาและขนตอนทท างานซ าซอนกนอยางมาก เพมภาระงานใหกบผปฏบตงาน และยงท าใหสถานบรการตองสญเสยงบประมาณ เจาหนาทและเวลาไปกบการจดการดงกลาวโดยไมจ าเปน ปญหาส าคญเกดจากความไมเปนมาตรฐานของโครงสรางขอมล ขาดมาตรฐานของรหสตางๆทใชอางอง ปญหาดานโปรแกรมแอพพเคชนทสถานบรการตางๆพฒนากนขนมาซงไมสอดคลองกบโครงสรางขอมลททางสวนกลางก าหนดขน ท าใหระบบขอมลของแตละสถานบรการและระดบยงไมสอดคลองกบมาตรฐานทก าหนด ท าใหเมอน ามาใชงานรวมกนเปนไปดวยความยากล าบาก การพฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพ ในปจจบนไมไดเรมจากศนย ซงกอนหนานไดมการพฒนาระบบการจดเกบขอมลสขภาพมานานแลว ทกครงทจะมการพฒนาระบบขอมลสขภาพนมา จะพจารณาใน 2 สวน ไดแก ปรบปรงจากระบบขอมลเดมใหสอดคลองกบความตองการในปจจบน หรอพฒนา

-12- ระบบขนมาใหม การทจะทราบวาระบบใดควรจะปรบปรงจากระบบเดม หรอพฒนาขนมาใหมนน มแนวทางการด าเนนการดงน

1. ศกษา ทบทวน และวเคราะหความตองการใชประโยชนขอมลจากผใชขอมลในทก ระดบและทกกลมเปาหมายซงมความแตกตางกน การพฒนาระบบขอมลตองสอดคลองกบการใชประโยชนกบการการบรหารงานและการปฏบตในแตละระดบ ซงแบงออกเปน 4 ระดบ คอ

ระดบสง (Top Line

Management)

(สวนกลาง กรม/กอง)

ระดบกลาง (Middle Line

Management)

(ส านกงานสาธารณสขจงหวด)

ระดบลาง (Bottom Line or Lower Line

Management)

(ส านกงานสาธารณสขำ าภอำ)

ระดบการปฏบต

(Operating Level)

(โรงพพบาบาลสงภสรมสข/อาพสถานำนามย) เจาหนาทผปฏบต

ผบรหารระดบลาง

ผบรหารระดบกลาง

ผบรหารระดบสง

- วางแผนยทธศาสตร - ก าหนดนโยบาย - การตดสนใจเชงนโยบาย ระดบสง

- น านโยบายไปปฏบต

- วางแผน/ก าหนดยทธวธ (tactical plan) น าแผนไปปฏบต ควบคมระดบแผน/โครงการ ประภมนผลระดบแผน/โครงการตดสนใจระดบกลาง

- น าแผน/โครงการมาก าหนดขนตำนปฏบต - จดท าก าหนดการจดการใหมการปฏบต ควบคมการปฏบต ตดสนใจในระดบปฏบต

- ปฏบตตามหนาทความรบผดชำบตามทผบรหารก าหนด

- ประมวลรายการขำมลภพำสนบสนนการปฏบตงาน

- สบคนขำมล/ความรภกยวกบการปฏบตงานผานระบบสารสนภทศ

ระดบผบรหาร

ระดบขององคกร

หนาท

-13-

ขอมลขาวสารทตองการใชในการบรหารงานสาธารณสข ในแตละระดบมความแตกตางกน

เชน ระดบปฏบตการ ตองการทราบขอมลโดยละเอยดเกยวกบผมารบบรการ เชน กรณการไดรบวคซน เพอคอยตดตามการใหบรการในครงตอไป ผบรหารระดบลางตองทราบจ านวนทงหมดของผมารบวคซน เพอคอยควบคมก ากบงาน การนเทศงานไดอยางถกตอง เปนตน ผบรหารระดบกลาง ตองการทราบวา อตราการเกด โรคทปองกนไดดวยวคซนนนลดลงหรอไม ขอมล นจะน ามาใชในการวางแผนการควบคมประเมนผลและจดสรรทรพยากร ผบรหารระดบสงตองการทราบชวดทแสดงถงผลกระทบตอประชาชนในภาพรวม เชน อตราการเกด อตราการตาย เปนตน ส าหรบน ามาก าหนดนโยบายและวางแผนยทธศาสตร เพอการตดสนใจระดบสง

2. วเคราะหและจ าแนกรายการขอมลดานสขภาพ / ตวชวด ทตองการใชประโยชน โดย ค านงถงความครอบคลมของผใชประโยชน ซงไดมการจ าแนกขอมลดานสขภาพ เปนกลมใหญ ๆ ดงน

2.1 ขอมลสถานะสขภาพ ไดแก ขอมลประชากร,เกด, ปวย และตาย 2.2 ขอมลบรการสขภาพ ไดแก ขอมลการใหบรการของสถานบรการ ทงดานรกษา

สงเสรม ควบคม ปองกน ฟนฟสภาพ และการเฝาระวงโรค เปนตน 2.3 ขอมลทรพยากรสาธารณสข (บคลากร, งบประมาณ ครภณฑทางการแพทย) 2.4 ขอมลส าหรบการบรหารงาน ก ากบ ตดตามผลการด าเนนงานตามตวชวดส าคญ

ระดบกระทรวง และระดบกรม 3. วเคราะห และทบทวนรายการขอมลฯ ในขอ 2 กบระบบขอมลเดมทมการจดเกบอยวาม

รายการขอมลหรอตวชวดใดบางทมการจดเกบอยแลวควรใชประโยชนจากระบบทมอยรวมกน กรณทไมมในระบบและมความจ าเปนตองพฒนาระบบการจดเกบขนมาใหม ตองก าหนดใหมการบรณาการ การจดเกบและการใชประโยชนรวมกน และมคณะกรรมการกลางระดบกระทรวงฯ ส าหรบพจารณาถงความเหมาะสม และเสนอผมอ าอาจตดสนใจอกครง

4. หลกในการพฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพ ตองค านงถงเรองตาง ๆ ดงน 4.1 การก าหนดความตองการรวมกน Minimum Dataset ส าหรบการจดเกบและการ

ใชประโยชนรวมกน 4.2 ค านงถงขอมลทจดจดเกบ วามลกษณะเปนอยางไร เชน เปนขอมลทเปนตวเลข

สรป การรายงานสถานการณ หรอการจดเกบขอมลในลกษณะ Individual Record เปนตน

-14-

4.3 การวเคราะหระบบงาน พฒนาโปรแกรม หรอพฒนาระบบรายงาน ทจะใชจดเกบขอมล โดยใชเทคโนโลยทเหมาะสม ประหยด สะดวกและงายตอการ ใชงาน

4.4 ระดบการจดเกบ (ประชาชน, ระดบสอ., ระดบ รพ, ระดบสสจ. หรอสวนกลาง) ตองศกษาวาระดบการจดเกบวาจะจดเกบขอมลละเอยดถงระดบใด

4.5 คน หรอบคลากรทดแลระบบขอมล และบรหารจดการขอมลนน ๆ (ตรวจสอบคณภาพ การออกรายงานฯ) ตองจดใหเหมาะสมกบการปฏบตงานทงความรดานขอมลและดานเทคนค และความพอเพยงกบงาน

4.6 การบรหารจดการขอมล สารสนเทศทมความถกตอง นาเชอถอนน จ าเปนจะตองมการผานกระบวนการจดการกบขอมลทถกตอง และมประสทธภาพ ซงไดแก 1) การรวบรวมขอมล (collect data)

ในการรวบรวมขอมล เรมตงแตมการวางแผนงานของกระบวนการจดการกบขอมลทงหมด การวางแผนงานทด ผวางแผนจะตองมองเหนภาพรวมของงานทงหมด วางแนวทางปฏบตของงานไวอยางกวางๆ ทกขนตอน เชน การจดสรรงบประมาณ ก าลงคน การรวบรวมขอมล จะตองรวบรวมขอมลอะไรบาง ทไหน อยางไร

2) การบรรณาธการขอมล (edit raw data) เปนขนตอนในการน าขอมลทรวบรวมไดท าการตรวจสอบความ

ถกตอง (accuracy) ความสมบรณ (completeness) ความทนสมย (up to dates) และกระทดรด (concisness) ของขอมล 3) การแยกประเภทขอมล (establishment of categories)

ด าเนนการแยกแยะขอมล จดกลมของขอมล ตามปญหา หรอวตถประสงคของการวจย การด าเนนการแยกแยะขอมลจะท าใหผวเคราะหสามารถออกแบบการน าเสนอขอมลไดถกตอง และตรงกบความตองการ

4) การน าเสนอขอมล (presentation) เปนการจดท าขอมลทรวบรวมไดใหอยในรปแบบทกะทดรด เชน

ตาราง กราฟแผนภม ขอความ เปนตน ทงนเพอความสะดวกในการอานขอมล ใหเขาใจงาย และเพอประโยชนในการวเคราะหตอไป

-15-

5) การวเคราะหขอมล (analysis of data) เปนขนตอนในการประมวลผลขอมล ซงในการวเคราะหจ าเปนตอง

อางองทฤษฎทางสถต หรอจ าเปนตองใชสตรสถตตางๆ ขนกบวตถประสงคของงานวจยนนๆ เชน การใชการวเคราะหแนวโนมเขาสสวนกลาง การวเคราะหการกระจาย การวเคราะหความสมพนธ การทดสอบสมมตฐาน การประมาณคา เปนตนเมอท าการวเคราะหตามวตถประสงคของงานแลว จงน าผลการวเคราะหมาอธบายใหบคคลทวไปเขาใจ ซงอาจจ าเปนตองขยายความในการอธบาย อนจะท าใหงานวจยทศกษามาเปนประโยชนตอคนทวไปได

4.7 เกณฑหรอเงอนไขในการตรวจสอบขอมล 4.8 คมอส าหรบการจดเกบและการตรวจสอบคณภาพขอมล 4.9 มาตรฐานตางๆ เชน รหสมาตรฐาน โครงสรางมาตรฐานฯ ทใชในการจดเกบ

ขอมลนน ๆ 4.10 ระยะเวลาทจดเกบและการจดท ารายงาน 4.11 ก าหนดรายการขอมล/ตวชวดส าหรบการออกรายงาน (Report) 4.12 สถตทใชในการวเคราะหขอมล

5. กระบวนการในการจดเกบขอมล 5.1 ทบทวนระบบขอมลและรายการขอมลทตองการจดเกบวามการจดเกบอยแลว

ในระบบอน ๆ หรอไม 5.2 ในกรณทมระบบจดเกบอยแลวใหน ารายการขอมลมาบรณาการกน และท า

ความตกลงในการ จดเกบและการประโยชนรวมกน เพอลดความซ าซอนในการจดเกบ

5.3 ส าหรบขอมลทมความจ าเปนตองใช และยงไมมระบบการจดเกบรองรบ หากมความจ าเปนตองพฒนาระบบขนมาใหม ตองบรณาการการจดเกบจากหลาย ๆ หนวยงาน เพอปองกนไมใหมการพฒนาระบบจดเกบหลายระบบ และตองมคณะกรรมการกลาง มาพจารณาวามความจ าเปนและเหมาะสมอยางไร

5.4 การบรณาการ การจดเกบและการใชประโยชนรวมกน ควรก าหนดใหมหนวยงานกลาง หรอเจาภาพในการจดเกบทเดยว

5.5 จดท าคมอการจดเกบ เพอใหเปนมาตรฐานเดยวกน 5.6 มการก าหนด Data set ทตอบสนองความตองการของหนวยงานตาง ๆ รวมกนได

-16-

6. การพฒนาคณภาพขอมลตองค านงถงเรองตาง ๆ ดงน 6.1 ความถกตอง ตามเกณฑ หรอเงอนไขในการตรวจสอบ 6.2 ความครอบคลม 6.3 ความสอดคลองกบความตองการใชประโยชนของผใชขอมลในทกระดบ 6.4 ความรวดเรว ทนเวลา

7. ประเภทการจดเกบขอมล แบงตามลกษณะขอมล ดงน 7.1 ประเภทขอมลรายบคคล 7.2 ประเภทขอมลทเปนตวเลขสรป 7.3 ประเภทขอมลทเปนการรายงานสถานการณ 7.4 การส ารวจ

8. การตรวจสอบ / การประมวลผล / การวเคราะหขอมล ควรพจารณาในประเดนตาง ๆ ดงตอไปน ขอมลทจดเกบในระบบ ควรพจารณาและตรวจสอบเกยวกบ

8.1 ความครอบคลม ตรวจสอบวามการจดสงขอมลครบทกสถานบรการตามทก าหนดหรอไม

8.2 ความครบถวน มการรายงานขอมลครบทกรายการหรอไม 8.3 คณภาพและความถกตองตรงตามมาตรฐาน เงอนไข หรอเกณฑทก าหนด

หรอไม

9. การเผยแพรขอมลในรปแบบตาง ๆ เลอกรปแบบทเหมาะสม เชน 9.1 เผยแพรทางท าเอกสาร และน าเสนอในรปแบบตาราง กราฟ 9.2 ทาง Web site โดยน าเสนอขอมลตามมตตาง ๆ เชนอาย เพศ และพนท 9.3 ทาง รปภาพแผนท GIS

10. การน าเสนอขอมลส าหรบผบรหาร

เพอใหมขอมลทตอบสนองความตองของผบรการ ผจดท าขอมลตองถามความตองการผบรหารวาตองการใชประโยชนขอมลอะไรบาง หรอ ตงโจทยขนมาแลวหาค าตอบ หรอ วเคราะหจากสถานการณในชวงเวลานน ๆ ขอมลทควรมไวส าหรบน าเสนอผบรหาร ไดแก

-17-

10.1 ขอมลโรคตามสถานการณและโรคทตองเฝาระวง 10.2 ขอมลตามโครงการ / แผนงานส าคญตามนโยบายของผบรหารตงแตระดบ

รฐมนตร ปลดฯ และอน ๆ 10.3 ขอมลเกยวกบการใช-จายงบประมาณ และการตดตามงบประมาณ 10.4 การกระจายบคลากร 10.5 ปญหา/อปสรรคการด าเนนงานดานสขภาพ 10.6 ขอมลทเปนเรองเดน และเปนกระแส ตามขาวและสอตาง ๆ 10.7 ตงค าถามในใจไว 10 ค าถาม เพอเตรยมค าตอบส าหรบผบรหาร

11. เทคนคการบรหารจดการขอมลดานสขภาพใหประสบความส าเรจ

11.1 การรเขารเรา (การรบทบาทหนาทของตนเองวาเรามบทบาทหนาทอะไร) มองคความรในเรองทจะด าเนนการอยางถองแท ศกษาเรองราวในอดตและปจจบนเกยวกบเรองนนอยางละเอยด ศกษาจากผเชยวชาญทงภายในและภายนอกกระทรวง ศกษาสรปและวเคราะหองคความร และจ าแนกเปนหมวดขององคความรท

เกยวของ การสะสมประสบการณ การตงเปาหมาย และหากลวธไปใหถง

12. ตงหลก (เตรยมความพรอม) โดยการก าหนดกรอบและแนวทางการด าเนนงาน ดงน 12.1 ศกษา ทบทวนยทธศาสตร ประเดนยทธศาสตร ตวชวด แผนงาน/โครงการท

ด าเนนการอย และวเคราะหดวาควรจะตองเตรยมขอมลเพอสนบสนนการด าเนนงานดงกลาว

12.2 ศกษาความตองการใชขอมลของผบรหาร หนวยงานตาง ๆ ใหครอบคลมความ ตองการ ก าหนด Dataset รวมกน

12.3 ทบทวนวเคราะหขอมลทมอยแลวกบ Dataset กรณไมมขอมลตาม Dataset ตอง พฒนาเพมเตม

-18- 13. การประสานงาน ปจจยทท าใหการประสานงานประสบความส าเรจ ไดแก

13.1 โครงสรางและบทบาทหนาทขององคกร เปนปจจยทเออตอการประสานงานดาน ขอมลใหประสบความส าเรจ

13.2 การสรางความเชอมนใหกบเครอขายหรอผเกยวของวา เราสามารถท าได 13.3 ประสบการณในอดต 13.4 ศลปะในการจงใจ เพอใหเกดความรวมมอจากเครอขาย 13.5 มความจรงใจ และตงใจทจะท าใหงานนนเกดขน

13.6 บคคลคภาพสวนบคคล

จดออนของขอมลดานสขภาพ ในปจจบน 1. ความครอบคลมขอมลในภาพรวมระดบประเทศ ยงมสถานบรการบางแหงไมจดสงหร

จดสงลาชา ขาดขอมลในสวนของภาคเอกชนยกเวนขอมลทรพยากรสขภาพ เนองจากมขอจ ากดบางประการ แนวทางไขอาจจะตองก าหนดความตองการใชประโยชนขอมลใหชดเจน วาตองการน า ขอมลไปใชประโยชนในเรองใดบาง และหนวยงานเจาของขอมลตองใชประโยชนในขอมลนนดวย ซงในอนาคตอาจจะมความเปนไปได

2. การน าไปใชประโยชนยงไมเตมท 3. ขอมลยงไมเปนเอกภาพ 4. สถานบรการทจดสงขอมล ไมเหนความส าคญกบการจดสงขอมล 5. ไมเปนมตรฐาน

ขอแนะน าทจะสามารถชวยใหการจดท าขอมลดานสขภาพใหประสบความส าเร จ

1. การพฒนาศกภาพตนเองในทกมตเกยวกบการจดท าขอมล 2. การเกบเกยวประสบการณ และหาตนแบบใหตวเอง ส าหรบการพฒนาตนเอง 3. พฒนาความคดสรางสรรค เพอประยกตใชและพฒนาตนเอง 4. เปนผน าในการคดและการพฒนาเกยวกบเรองการจดท าขอมล โดยการฝกฝนตนเอง

........................................

ภาคผนวก

ล าดบ ชอระบบขอมล การน าไปใชประโยชน

สสจ. รพ. รพ.สต. อน ๆ

1 รายงานผปวยนอกตามกลมสาเหต (รง.504) -ใชในการวางแผนการบรหารงานและการใหบรการ / / สนย.

2 รายงานผปวยในรายโรค (รง.505) ฐานขอมลสถานบรการ -เปนขอมลทชปญหาการเจบปวยของ ปชช. / สนย.

3 สรปรายงานการปวย (ผปวยนอก) จากฐานขอมล 12 แฟม ทงประเทศในปจจบน / สนย.

4 สรปรายงานการปวย (ผปวยใน) จากฐานขอมลผปวย - / สนย.

รายบคคลจาก 3 กองทน (สปสช., สปส.. สกส.)

5 ระบบฐานขอมลปวยททรงรบไวในโครงการสายใยรกฯ -ตดตามโครงการจงหวดพนททเสดจตดตามฯ / / สบรส.

6 ขอมลผปวยคด / สบรส.

7 รายงานวณโรค (Cohort Report, MDR-TB Report) -ก ากบ ตดตามและประเมนผลการด าเนนงาน / ส านกวณโรค

วณโรคของประเทศไทย

8 รายงานการตายในสถานพยาบาล -ตรวจสอบคณภาพการบนทกสาเหตการตายฯ / สนย.

1 ฐานขอมลสถานอนามยฯ ในรปแบบ 18 แฟมมาตรฐาน -จดบรการ ก ากบ ตดตามผลการด าเนนงาน / / / สนย.

-บรณาการ การจดเกบและใชประโยชนรวมกน

-ลดการรายงานทซ าซอน

2 แบบรายงาน NCD1(รายงานผลการคดกรองเบาหวาน -รายงานผลการคดกรองฯเพอจดบรการทเหมาะสม / / / สนย.

และความดนโลหต) โครงการสนองน าพระราชหฤทยฯ

3 ระบบตดตามรายงานผลการด าเนนงานนโยบายเรงดวน -ตามตามผลการด าเนนงานตามนโยบายรฐบาลฯ / / / / ส านกตรวจฯ

ของรฐบาล (e-Monitoring)

4 ระบบรายงาน 0110 รง.5 -เพอสนบสนนหนวยงานสวนภมภาคไวใชประโยชน / / สบรส.

ประกอบการตดสนใจดานบรหารและปฏบตการฯ

5 ระบบรายงานขอมลสนบสนนงานทนตสาธารณสข -สนบสนนหนวยงานสวนภมภาคทงหนวยบรหาร / สบรส.

และหนวยบรการสาธารณสขใชประโยชน

6 รายงานผลการใสฟนเทยมพระราชทานฯ -ตดตาม ก ากบผลการด าเนนงานตามโครงการ / ส านกทนตฯ

ในพนท 75 จงหวด

7 รายงานชมรมผสงอายทจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปาก -ตดตาม ก ากบผลการด าเนนงานตามโครงการ / ส านกทนตฯ

ในพนท 75 จงหวด

8 รายงานการจดบรการทนตกรรมปองกน -ตดตาม ก ากบผลการด าเนนงานตามโครงการ / ส านกทนตฯ

ในพนท 75 จงหวด

ระบบขอมลและระบบรายงานดานสขภาพทจดเกบในปจจบน

หนวยงานทจดเกบ หนวยงานท

รบผดชอบ

1. ขอมลสถานะสขภาพ

2. ขอมลการบรการสขภาพ (รกษา สงเสรม ควบคม ปองกนโรคฯ)

- 20 -

ล าดบ ชอระบบขอมล การน าไปใชประโยชน

สสจ. รพ. รพ.สต. อน ๆ

หนวยงานทจดเกบ หนวยงานท

รบผดชอบ

9 ยมสดใส-เดกไทยฟนด -เพอตดตามการด าเนนงานสภาวะทนตสขภาพเดก

ป.1 ป.3 และ ป.6 ตดตามสภาวะสขภาพชองปาก / / สบรส.

10 ระบบขอมลแรงงานตางดาว -เพอรายงานสถานการณดานสาธารณสขใน ปชก.

ตางดาว

-รายงานผลการตรวจสขภาพและควบคมโรคใน

ประชากรตางดาว

11 รายงานกจกรรม/บรการสวสดการสงคมดานสขภาพ -ก าหนดและวางแผนใหบรการจดการระบบขอมล / สบรส.

และสถตน าไปใชใหเกดประโยชน

12 ระบบรายงานขอมลการใหบรการชวยเหลอเดกและสตร -ใชในการวางแผนและก าหนดนโยบายเพอใหการ / สบรส.

ทถกกระท าความรนแรง ชวยเหลอเดกและสตรทถกกระท าความรนแรง

13 ขอมลชนสตรพลกศพรายบคคล -จดสรรงบประมาณ, ของบประมาณ และพฒนางาน / สบรส.

14 รายงาน ร.36 (ผสมผสโรคพษสนขบา) -วเคราะหความเสยงเพอการแกปญหา / / ส านกโรคตดตอฯ

-ความครบถวนการในการฉดวคซนฯ

15 แบบรายงานความครอบคลมของการไดรบวคซน OPV3 -การกวาดลางโรคโปลโอ / / / สสอ. ส านกโรคตดตอฯ

ในเดกอายครบ 1 ป -ความครอบคลมการไดรบวคซนปองกนโรค

16 รายงานผลการด าเนนงานโครงการ อย.นอย ป 2554 -เพอทราบขอมลระดบลงรายละเอยดการด าเนน / อย.

โครงการในพนท

17 รายงานการด าเนนงานคมครองผบรโภคตามเกณฑ -เพอทราบขอมลระดบลงรายละเอยดการด าเนน / กองแผนงาน, อย.

ทก าหนดทง 4 เกณฑ โครงการในพนท

18 รายงานผลการด าเนนงาน ศบส. องคกรปกครอง -เพอทราบขอมลระดบลงรายละเอยดการด าเนน / กอง คบ., อย.

สวนทองถน ประจ าปงบประมาณ 2554 โครงการในพนท

19 รายงานตวชวด เปาหมาย และแนวทางด าเนนงานคมครอง -เพอก ากบ ตดตามตวชวดโครงการส าคญของ อย. / กอง คบ., อย.

ผบรโภคดานผลตภณฑสขภาพในสวนภมภาค

20 รายงานผลการด าเนนงานการมอบอ านาจและ -เพอก ากบ ตดตาม ผลการมอบอ านาจตามกฎหมาย / กอง คบ., อย.

มอบหมายของเลขาธการฯ ใหสวนภมภาค และการบรหารราชการแผนดนใหสวนภมภาค

21 รายงานการด าเนนงานก ากบดแลผลตภณฑสขภาพ -เพอก ากบตดตามผลการด าเนนงานภายใตภารกจ / กอง คบ., อย.

กอนออกสตลาด ปงบประมาณ 2554 ของ อย.

22 รายงานการด าเนนงานก ากบดแลผลตภณฑสขภาพ -เพอก ากบตดตามผลการด าเนนงานภายใตภารกจ / กอง คบ., อย.

หลงออกสตลาด ปงบประมาณ 2554 ของ อย.

23 รายงานผลการตรวจสอบคณภาพผลตภณฑทไมได -เพอก ากบตดตามผลการด าเนนงานภายใตภารกจ / กอง คบ., อย.

เกณฑมาตรฐาน ปงบประมาณ 2554 ของ อย.

- 21 -

ล าดบ ชอระบบขอมล การน าไปใชประโยชน

สสจ. รพ. รพ.สต. อน ๆ

หนวยงานทจดเกบ หนวยงานท

รบผดชอบ

24 รายงานการด าเนนการของกองควบคมยา ป ๒๕๕๔ -เพอทราบขอมลระดบลงรายละเอยดการด าเนน / ส านกยา, อย.

โครงการในพนทของระบบการควบคมผลตภณฑยา

ทงประเทศ

25 รายงานผลการด าเนนการโครงการพฒนาเครอขายคมครอง -เพอทราบขอมลระดบลงรายละเอยดการด าเนน / กองพฒนาศกยภาพ

ผบรโภคดานผลตภณฑสขภาพ ป ๒๕๕๔ โครงการในพนทของพฒนาศกยภาพผบรโภค ผบรโภค อย.

และเครอขายทงประเทศ

26 รายงานผลการด าเนนงานโครงการความปลอดภย -เพอทราบขอมลระดบลงรายละเอยดการด าเนน / กลมควบคม

ดานเครองส าอาง โครงการในพนท

27 รายงานผลการด าเนนงานผลตภณฑสขภาพชมชน -เพอทราบขอมลระดบลงรายละเอยดการด าเนน / กอง คบ., อย.

โครงการพฒนาผลตภณฑสขภาพชมชนในพนท

28 ระบบแบบส ารวจขอมลงานบรการชนสตรสาธารณสข -เพอจดเกบขอมลงานบรการและศกยภาพของ / เครองส าอาง อย.

หองปฏบตการชนสตรสาธารณสข กรมวทยฯ

29 รายงานผลการตรวจไอโอดนในปสสาวะหญงตงครรภ -ทราบสถานการณการขาดสารไอโอดนใน ปทท. / /

30 Clean Food Good Taste -เพอตดตามความกาวหนาในการด าเนนงาน / อปท. ส านกสขาภบาล

โครงการอาหารสะอาด รสชาตอรอย อาหารและน า

31 ตลาดสดนาซอ -เพอตดตามความกาวหนาในการด าเนนงาน / อปท. ส านกสขาภบาล

โครงการตลาดสดนาซอ อาหารและน า

32 กวยเตยวอนามย -เพอตดตามความกาวหนาในการด าเนนงาน / อปท. ส านกสขาภบาล

โครงการกวยเตยวอนามย สงเสรมคนไทยสขภาพด อาหารและน า

33 สวมสะอาดในรานอาหาร -เพอตดตามความกาวหนาในการด าเนนงาน / อปท. ส านกสขาภบาล

โครงการสวมสะอาดในรานอาหารตามนโยบายรมต. อาหารและน า

34 สวมในสถานบรการน ามนเชอเพลงบนถนนสายหลก -ก ากบตดตามความกาวหนาและประเมนผลการ / กลมงานสขาภบาล

ผานเกณฑมาตรฐาน HAS ด าเนนงานโครงการส าคญตามนโยบาย รมต.

35 ระบบรายงานควบคมก ากบ และตดตามโครงการควบคม -เพอตดตามสถานการณการถายทอดเชอ HIV / ส านกส.กรมอนามย

ปองกนการถายทอดเชอ HIV จากแมสลก จากแมสลก

36 ระบบรายงานเฉพาะกจโรงพยาบาลสายใยรกแหงครอบครว -เพอตดตามสถานการณพฒนางานอนามยแมและ / ส านกส.กรมอนามย

เดกของโรงพยาบาลสายใยรก

37 ระบบขอมลอนามยแมและเดก -เพอตดตามสถานการณพฒนางานอนามยแมและเดก / ส านกส.กรมอนามย

38 ระบบฐานขอมลชมรมผสงอายทผานเกณฑชมรมผสงอาย -ฐานขอมลสนบสนนประเดนยทธศาสตร / ส านกส.กรมอนามย

คณภาพ

- 22 -

ล าดบ ชอระบบขอมล การน าไปใชประโยชน

สสจ. รพ. รพ.สต. อน ๆ

หนวยงานทจดเกบ หนวยงานท

รบผดชอบ

1 ระบบฐานการส ารวจขอมลทรพยากรสขภาพระดบประเทศ -เพอใชเปนฐานในการวเคราะห ประเมนการกระจาย / / / / สนย.

การตดสนใจเชงนโยบายตลอดจนการจดสรร

ทรพยากรฯ ส าหรบประกอบการวางแผนการกระจาย

ทรพยากร

2 ระบบฐานขอมลบคลากรรายบคคลกระทรวงสาธารณสข -เพอพฒนาระบบฐานขอมลบคลากรรายบคคล / / / สนย.

กระทรวงสาธารณสข ส าหรบใชประโยชนรวมกน

3 ระบบขอมลเพอการจดสรรบคลากรทางการแพทย -เพอใชในการจดสรรและการกระจายก าลงคนใน / / กลม บค., สป.

สายงานแพทย ทนตแพทย เภสชกร และพยาบาลวชาชพ

4 ระบบรหารงานบคคลในสวนของ สสจ./รพศ./รพท. -สนบสนนการปฎบตงานดานการบรหารงานบคคลของ / / กลม บค., สป.

สสจ./รพศ./รพท.

5 รายงานขอมลทนตบคลากรทวประเทศ -ขอมลประกอบการวางแผนดานการพฒนาทรพยากร / / / / ส านกทนตฯ

มนษย

6 ขอมลการเบกจายงบประมาณคาตอบแทนการปฏบต -จดสรรงบประมาณคาตอบแทน / / สบรส.

งานชนสตรพลกศพ

7 รายงานผลการด าเนนงานตามโครงการทโอนเบก -เพอก ากบ ตดตาม เรงรดการใชจายงบประมาณ / กอง คบ., อย.

งบประมาณแทนกน โอนเบกแทนกนใหเปนไปตามมตคณะรฐมนตร

1 ระบบเฝาระวงโรคตดตอ (รง.506) -วเคราะห ตดตามสถานการณการเกด การกระจาย / / / / ส านกระบาดวทยา

ตลอดจนคาคคะแนวแนวโนมของการเกดโรค

-ตรวจจบความผดปกตของการเกดโรค

-ตรวจจบความผดปกตของการเกดโรค

2 ระบบเฝาระวงโรคเอดส (รง.506/1) -วเคราะห สถานการณการเกด การกระจายโรค / / ส านกระบาดวทยา

-ใชประโยชนในวางแผนการควบคมปองกนโรค

3 ระบบเฝาระวงโรคจากการประกอบอาชพ และจาก -วเคราะห สถานการณการเกด การกระจายโรค / / ส านกระบาดวทยา

การท างาน (รง.506/2) -ใชประโยชนในวางแผนการควบคมปองกนโรค

4 ระบบเฝาระวงการบาดเจบ (IS) -วเคราะห สถานการณการเกด การกระจายโรค / / ส านกระบาดวทยา

-ใชประโยชนในวางแผนการควบคมปองกนโรค

5 ระบบเฝาระวงโรคไมตดตอ -วเคราะห สถานการณการเกด การกระจายโรค / / ส านกระบาดวทยา

-ใชประโยชนในวางแผนการควบคมปองกนโรค

3. ขอมลทรยากรสขภาพ รวม 7 ระบบ/รายงาน

4. ขอมลเฝาระวง/ตดตาม

- 23 -

ล าดบ ชอระบบขอมล การน าไปใชประโยชน

สสจ. รพ. รพ.สต. อน ๆ

หนวยงานทจดเกบ หนวยงานท

รบผดชอบ

6 ระบบฐานขอมลโรคตดตอน าโดยแมลง -การเฝาระวงโรคตดตอน าโดยแมลง / / นคม. ส านกโรคตดตอ

- โรคมาลาเรย น าโดยแมลง

- โรคเทาชาง

7 ระบบรายงานการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล -ทรายขนาดปญหาและความรนแรงและผลกระทบ / สบรส.

จากการตดเชอใน รพ.

-การวางแผนและประเมนผลการด าเนนงาน

8 ระบบรายงาน ระบบตดตาม การเฝาระวงปญหายาเสพตด -เปนฐานขอมลกลางดานการบ าบดรกษาและ / / / / สบรส.

(บสต.) ฟนฟสมรรถภาพผปวยยาเสพตดของประเทศ

9 ระบบเฝาระวงทนตสขภาพ -ตดตามความกาวหนาการท างานของผปฏบตงานตาม / ส านกทนตฯ

โครงการในระดบพนท

10 ระบบรายงานเฝาระวงผลกระทบตอสขภาพ -ทราบแนวโนมของผลกระทบตอสขภาพจากมลพษ

ทางอากาศรอบสถานตรวจวดเฝาระวง และเผยแพร

แกผเกยวของน าไปสการก าหนดแนวทาง มาตรการ

และวธแกไขปญหามลพษทางอากาศ

1 ระบบขอมลตวชวดส าคญระดบกรมและตวชวดผลผลต สป. -ส าหรบใชในการก ากบ ตดตาม และรายงานผล / / / สนย.

ประจ าปงบประมาณ... การด าเนนงานตามตวชวด ตามแผนงาน/โครงการ

ทกรมรบผดชอบ ไดอยางมประสทธภาพ

2 ระบบขอมลขาวสารสารสนเทศเพอสนบสนนการตรวจ -สนบสนนการปฏบตงานการตรวจราชการและนเทศงาน / / / ส านกตรวจฯ

ราชการและนเทศงาน กรณปกต ระดบกระทรวง ไดอยางมประสทธภาพ

กระทรวงสาธารณสข (e-inspection)

3 ขอมลงานบรการสขภาพรายบคคล -เพอพฒนาและเผยแพรดชนชวดขอมลบรการ / สบรส.

สขภาพเพอน าไปใชประกอบการตดสนใจในดาน

การบรหารและปฏบตการไดอยางมประสทธภาพ

1 ระบบรายงานขอมลบรหารเวชภณฑ -ส าหรบใชในการตดสนใจดานเวชภณฑ / / / ศนยขอมลขาวสาร

ดานเวชภณฑ

2 ฐานขอมลแลกเปลยนการเรยนรดานพฒนาคณภาพ -รายงานสถานการณการพฒนาคณภาพบรการของ / สบรส.

รพ.ตามมาตรฐานบรการสาธารณสข(PHSS)

6. ระบบขอมลอน ๆ

5. ขอมลตวชวดส าคญระดบกระทรวง/กรม

- 24 -

ล าดบ ชอระบบขอมล การน าไปใชประโยชน

สสจ. รพ. รพ.สต. อน ๆ

หนวยงานทจดเกบ หนวยงานท

รบผดชอบ

3 แบบสอบถามขอมลคอมพวเตอร และสารสนเทศ -น าไปวเคราะหและวางแผนการบรหารทรพยากรดาน / / / ศนยเทคโนฯ

คอมพวเตอร

4 แบบส ารวจการด าเนนงาน ICT สธ. -เพอส ารวจการด าเนนงานดาน ITของหนวยงานในสธ. / / / ศนยเทคโนฯ

5 แบบรายงานผลการบงคบใชกฎหมายควบคมการบรโภค -เพอการเฝาระวงการละเมดกฎหมายตามพ.ร.บ.

ยาสบ ควบคมผลตภณฑยาสบและพ.ร.บ.คมครองสขภาพ / ส านกควบคมการ

ของผไมสบบหร บรโภคยาสบ

6 สถานบรการสาธารณสขทเปนแหลงเรยนรในการ -ตดตามความกาวหนาและประเมนผลการด าเนนงาน / / ส านกอนามยและ

ด าเนนงาน Green โครงการส าคญตามนโยบายกรมอนามย สงแวดลอม

7 รายงานขอมลพนฐานของจงหวด -ส าหรบการตดสนใจของผบรหารในการวางแผน / กอง คบ., อย.

นโยบาย และงบประมาณ

8 ระบบฐานขอมลโรงพยาบาลสายใยรกแหงครอบครว -ฐานขอมลสนบสนนประเดนยทธศาสตร / ส านก ส.

กรมอนามย

ปงบประมาณ 2553

- 25 -

บรรณานกรม

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, วชาการระบาดประยกตและการใชคอมพวเตอรในงานสาธารณสข หนวยท 13 : ระบบสารสนเทศการบรหารงานสาธารณสข. กระทรวงสาธารณสข, (ราง) แผนยทธศาสตรการพฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพ ป พ.ศ.2550 ส านกนโยบายและยทธศาสตร, เอกสารประกอบค าบรรยาย เรอง ระบบงานสารสนเทศทเกยวกบงาน สาธารณสข. พรพนธ บณยรตนพนธ, แนวคดในการพฒนาระบบขอมลขาวสารสาธารณสข, ภาควชาระบาด

วทยา คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล. การออแบบวจยทางการพยาบาลและการวเคราะหขอมล พรรณาภา ผงผดง เทคนคการบรหารจดการขอมลดานสขภาพ มถนายน 2553