1

การประเมนการเจรญเตบโตของเดกปฐมวย กองโภชนาการ กรมอนามย

ภาวะโภชนาการทด เปนรากฐานส าคญของการมสขภาพดตลอดชวตโดยเฉพาะในชวงทมการเจรญเตบโตตงแตในครรภมารดาจนถงวยรน เนองจากการเจรญเตบโตมทงดานสมองและรางกาย หากขาดอาหาร สงทพบเหนคอ เดกตวเลก ผอม เตย ซงเปนการแสดงออกทางดานรางกาย แตผลทเกดขนมใชแคเพยงดานรางกายเทานน ยงมผลตอการพฒนาสมองดวยท าใหสตปญญาต า เรยนรชา ไมสนใจสงแวดลอม เมอเปนผใหญ ประสทธภาพการท างานจะต า สงผลตอการพฒนาประเทศ

เมอพดถงการเจรญเตบโตของเดก หลายคนเขาใจวา ดไดจากน าหนกและสวนสง ซงเปนเรองทถกตอง แตสวนสงแสดงถงการเจรญเตบโตไดดกวาน าหนก เนองจากการเจรญเตบโตดานสวนสงเปนผลจากความสมดลของการไดรบสารอาหารปรมาณมาก คอ พลงงานและโปรตน ในขณะเดยวกนยงเกยวของกบสารอาหารปรมาณนอย คอ วตามนและแรธาตบางชนด เชน แคลเซยม สงกะส ไอโอดน วตามนเอ เปนตน

การเจรญเตบโตของเดกปฐมวย( อาย 0-5 ป)

เดกตงแตแรกเกดจนถง 2 ป มการเจรญเตบโตทางดานสมองมากกวาดานรางกายเชนเดยวกบในชวงทอยในครรภมารดา หลงจากนนสมองจะมการพฒนาไปเรอยๆ ควบคกบการเจรญเตบโต ทารกแรกเกดจะมน าหนกตวประมาณ 3,000 กรม น าหนกตวจะเพมขนอยางรวดเรวในชวงปแรก โดยมน าหนกตวเปน 2 เทาของน าหนกแรกเกดเมออาย 5 เดอน และประมาณ 3 เทาของแรกเกดเมออาย 1 ป หลงจากนน น าหนกตวจะเพมเพยงปละ 2-3 กโลกรม ส าหรบความยาวของเดกแรกเกด โดยเฉลยประมาณ 50 เซนตเมตร และทอาย 1 ป เพมเปน 1.5 เทาของสวนสงแรกเกดหรอประมาณ 75 เซนตเมตร ทอาย 4 ป เพมเปน 2 เทาของแรกเกดหรอประมาณ 100 เซนตเมตร ดงนน อาหารจงเปนปจจยส าคญตอสตปญญาและสขภาพของเดก รวมทงพฒนาการของเดก เดกทกนอาหารครบ 5 หมและมความหลากหลาย ในปรมาณทเหมาะสม จะมการเจรญเตบโตด การพฒนาของสมองด เดกจะฉลาด เรยนรเรว มความสนใจตอสงแวดลอม ซงเปนผลท าใหพฒนาการของเดกเหมาะสมตามวย แตในทางตรงกนขาม เดกทไดรบอาหารไมเพยงพอ ยอมมผลท าใหการพฒนาของสมองไมด ไมฉลาด ไมอยากเรยนรสงตางๆรอบตว และเรยนรชา เปนผลใหมพฒนาการไมเหมาะสมตามวย แมเดกจะไดรบการกระตนพฒนาการ จะไมสามารถปรบปรงใหดขนไดหากยงไมแกไขในเรองการขาดอาหารของเดกเสยกอน

2

การประเมนการเจรญเตบโตของเดก

การประเมนการเจรญเตบโตของเดก จะท าใหทราบวาเดกไดรบสารอาหารปรมาณมาก

(คารโบไฮเดรท ไขมน โปรตน) เพยงพอหรอไม ทงน การเจรญเตบโตของเดกอาย 0-5 ป เปลยนแปลงไดงาย จงจ าเปนตองมการประเมนการเจรญเตบโตทก 3 เดอน เพอตดตามการเปลยนแปลงการเจรญเตบโต ท าใหสามารถสงเสรมการเจรญเตบโต หรอปองกนไมใหเกดปญหาโภชนาการดานขาดและเกน หรอหากมปญหาโภชนาการแลว จะไดจดการแกไขไดทนทวงท

วธการประเมนการเจรญเตบโตของเดกทนยมใช ไดแก การชงน าหนก วดสวนสง วดเสนรอบศรษะ และวดเสนรอบอก

การชงน าหนก เทคนคการชงน าหนก

การเตรยมเครองชงน าหนก

เครองชงน าหนกเดก เปนปจจยแรกทท าใหเกดความคลาดเคลอนของน าหนกตวเดกได จงตองมการเตรยมเครองชงน าหนกใหเหมาะสมกบตวเดก มมาตรฐาน รวมทงการวางเครองชงน าหนก มรายละเอยดดงน

1. เครองชงน าหนกส าหรบเดกกอนวยเรยน ควรมความละเอยดถง 100 กรม (0.1 กโลกรม) หรอแบงยอยเปน 10 ขดใน 1 กโลกรม ถาเปนเครองชงแบบยนชนดตวเลข น าหนกจะเปลยนแปลงทละ 0.1 กโลกรม เชน 20.1, 20.2, 20.3 เปนตน

2. วางเครองชงลงบนพนราบ ไมเอยง

3. ทดสอบมาตรฐานเครองชงโดยการน าลกตมน าหนกมาตรฐานหรอสงของทรน าหนกมาวางบนเครองชง เพอดวาน าหนกไดตามน าหนกลกตมหรอสงของนนหรอไม

4. กอนชงน าหนกเดก ควรตงคาเครองชงใหอยทเลขศนย

เครองชงแบบยนชนดเขม แบบนมความละเอยด 0.5 กโลกรม ซงไมเหมาะกบเดกเลก

เครองชงแบบยนชนดตวเลข มความละเอยดของน าหนกหลายแบบ แตควรเลอกทมความละเอยด 100 กรม

3

5. ควรใชเครองชงเดมทกครงในการตดตามการเจรญเตบโต

วธการชงน าหนกมดงน

1. ควรชงน าหนกเมอเดกยงไมไดรบประทานอาหารจนอม

2. ควรถอดเสอผาทหนาๆออกใหเหลอเทาทจ าเปน รวมทงรองเทา ถงเทา ของเลน

การวดสวนสง เทคนคการวดสวนสง

เดกอายต ากวา 2 ป ตองวดใหอยในทานอนทเรยกวา วดความยาว ซงควรมผวดอยางนอย 2

คน โดยคนหนงจบดานศรษะและล าตวใหอยในทานอนราบ ตวตรง ไมเอยง สวนอกคนหนงจบเขาใหเหยยดตรงและเคลอนไมฉากเขาหาฝาเทาอยางรวดเรว ซงมวธการดงน

1. ถอดหมวก รองเทาออก

2. นอนในทาขาและเขาเหยยดตรง สวนศรษะชดกบไมวดทตงฉากอยกบท

3. เลอนไมวดสวนทใกลเทาใหมาชดกบปลายเทาและสนเทาทตงฉากกบพน

4. อานคาใหละเอยดถง 0.1 เซนตเมตร เชน 70.2 เซนตเมตร

3. ถาเปนเครองชงแบบยนทมเขม เวลาอานน าหนกผทท าการชงน าหนกจะตองอยในต าแหนงตรงกนขามกบเดก ไมควรอยดานขางทงซายหรอขวาเพราะจะท าใหอานคาน าหนกมากไปหรอนอยไปได

4. ในกรณทใชเครองชงน าหนกแบบยนทมเขม และเขมชไมตรงกบตวเลขหรอขดแบงน าหนก ตองอานคาน าหนกอยางระมดระวง เชน 10.1 หรอ 10.2 หรอ 10.8 กโลกรม

5. อานคาใหละเอยดถง 0.1 กโลกรม เชน 10.6 กโลกรม

4

เดกอายมากกวา 2 ป วดความสงของเดกในทายนเรยกวา วดความสงหรอสวนสง มวธการดงน

1. ถอดรองเทา ยนบนพนราบ เทาชด

2. ยดตวขนไปขางบนใหเตมท ไมงอเขา

3. สนเทา หลง กน ไหล ศรษะ สมผสกบไมวด

4. ตามองตรงไปขางหนา

5. ผวดประคองหนาใหตรง ไมใหแหงนหนาขน หรอกมหนาลง หนาไมเอยง

6. เลอนไมทใชวดใหสมผสกบศรษะพอด

7. อานตวเลขใหอยในระดบสายตาผวด

8. อานคาสวนสงใหละเอยดถง 0.1 เซนตเมตร เชน 118.4 เซนตเมตร

ขอควรระวง

ในการวดสวนสง ตองมไมฉากส าหรบวางทาบทศรษะ เพออานคาสวนสง หากใชไมบรรทดหรอสมด หรอกระดาษแขง มาทาบทศรษะเดก จะท าใหการอานคาไมถกตอง ทงน ไมฉากตรงสวนทสมผสกบศรษะนน ตองมขนาดกวางพอสมควร ประมาณ 5 เซนตเมตร เพอใหทาบบนศรษะสวนทนนทสด แตถาเลกไปอาจไมตรงสวนทนนทสดของศรษะ

ไมฉากตรงสวนทสมผสศรษะเดก ควรกวางประมาณ 5 เซนตเมตร

5

การแปลผลการชงน าหนก-วดสวนสง

เมอทราบน าหนกและสวนสงของเดกแลว ขอมลอนทตองใชในการแปลผลคอ อาย เพศ และมาตรฐานน าหนก สวนสงเพอใชในการเปรยบเทยบ

การคดอายของเดก

อายของเดก สามารถค านวณจากวนเดอนปเกดและวนเดอนปทชงน าหนก-วดสวนสง น ามาลบกนโดยตงปเดอนวนทชงน าหนก-วดสวนสงกอนลบดวยปเดอนวนเกดของเดก ตามตวอยาง

การลบจะค านวณในสวนของวนกอน หากลบกนไมได ตองยมเดอนมา 1 เดอน เทากบ 30 วน แลวน าไปรวมกบจ านวนวนเดมและลบกนตามปกต สวนเดอนกเชนเดยวกน หาก ลบกนไมได ตองยมปมา 1 ป เทากบ 12 เดอน แลวบวกกบจ านวนเดอนทมอยจงลบกนตามปกต หลงจากนนลบปตามปกต จะไดอายเปนป เดอน วน เศษของวนทมากกวา 15 วน ใหปดเปน 1 เดอน

ตวอยางการค านวณอายเดก

ป เดอน วน

ป เดอน วน ทชงน าหนก-วดสวนสง 49 5 20

ป เดอน วน เกด 46 9 29

อายของเดก 2 7 21

จะไดอายของเดก เทากบ 2 ป 8 เดอน

การจดน าหนกและสวนสงลงในกราฟ

การจดน าหนกและสวนสงลงในกราฟแสดงเกณฑการเจรญเตบโตของเดก เปนขนตอนทมความส าคญอยางมาก เนองจาก กราฟแสดงเกณฑการเจรญเตบโตของเดกเปนเครองมอทใชตดตามการเจรญเตบโตของเดกแตละคน เพอดวามแนวโนมการเจรญเตบโตทสอดคลองกบมาตรฐานหรอไม หากเดกมภาวะโภชนาการอยในเกณฑด แตแนวโนมการเจรญเตบโตไมด ท าใหสามารถแกไขไดทนกอนทเดกจะเขาสภาวะโภชนาการทเสยงตอการขาดอาหารหรอเสยงตอภาวะอวน และถาไมด าเนนการแกไข เดกจะเขาสภาวะโภชนาการดานขาดหรออวนในทสด

วธการทจะเหนแนวโนมการเจรญเตบโตของเดก คอ จดน าหนกและสวนสงลงในกราฟแตละครงทชงน าหนก-วดสวนสง แลวเชอมโยงจดน าหนกและสวนสงแตละจดซงจะแสดงไดทงภาวะโภชนาการและเสนการเจรญเตบโตของเดก ท าใหงายตอการตดตามการเปลยนแปลงการเจรญเตบโตของเดกวาเปนไปในอตราทเหมาะสมหรอไม เดกทมการเจรญเตบโตด จะมน าหนกและสวนสงเพมขน เสนการเจรญเตบโตจะขนานไปกบเสนประ โดยเสนนอาจอยสงหรอต ากวาเสนประกได แตถาพบวา เดกเรมม

-

6

น าหนกเบยงเบนลดลงหรอเพมขนโดยเบนออกจากเสนประ จะเปนการเตอนใหมการคนหาสาเหต และด าเนนการแกไขตอไป

การใชกราฟแสดงน าหนกตามเกณฑอาย

เปนการน าน าหนกมาเทยบกบเกณฑมาตรฐานของเดกทมอายเดยวกน ใชดการเจรญเตบโตโดยรวม แตไมไดบอกชดเจนวาเดกมลกษณะของการเจรญเตบโตเปนแบบใด

การจดน าหนก

มวธการลงน าหนกในกราฟดงน

เมอรน าหนกเดก น าไปจดลงในกราฟ

ตวเลขทอยแนวนอนดานลาง หมายถง อาย แตละเสนทเปนแนวตงแทนอาย 1 เดอน

ตวเลขทอยแนวตงดานซายมอ หมายถง น าหนก แตละเสนทเปนเสนประตามแนวนอน แทนน าหนก 0.5 กโลกรม

ดทอายเดก ไลขนไปตามเสนตรงในแนวตง ไปตดกบเสนน าหนก ซงดจากเสนตรงในแนวนอนทางซายมอ ใหท าเครองหมายกากบาททจดตดไว

การอานระดบภาวะโภชนาการ

ภาวะโภชนาการของเดก ใหดเครองหมายกากบาทวาอยในแถบสใด โดยอานขอความทอยบนแถบสนน ซงแบงกลมภาวะโภชนาการเปน 5 ระดบคอ

1. น าหนกตามเกณฑอาย หมายถง น าหนกอยในเกณฑการเจรญเตบโตด เปนน าหนกทเหมาะสม ควรสงเสรมใหเดกมน าหนกอยในระดบน

เสนประ

เสนการเจรญเตบโต

กราฟน าหนกตามเกณฑอายจะไมน ามาใชในการประเมนภาวะอวนของเดก

7

2. น าหนกคอนขางนอย หมายถง น าหนกทอยในเกณฑเสยงตอการขาดอาหาร แมวาเปนน าหนกทอยในภาวะโภชนาการปกต แตเปนการเตอนใหระวง หากไมดแลน าหนกจะนอยกวาเกณฑอาย

3. น าหนกคอนขางมาก หมายถง น าหนกทอยในเกณฑเสยงตอน าหนกมากเกนเกณฑ แมวาเปนน าหนกทอยในภาวะโภชนาการปกต แตอาจมแนวโนมตอการมภาวะโภชนาการเกนหรอไมกได เพราะเดกอาจจะมสวนสงทคอนขางสงมากกวาเดกอายเดยวกน จงควรตรวจสอบโดยใชกราฟน าหนกเทยบกบสวนสง ถาพบวามภาวะทวม ตองระวง หากไมดแลมโอกาสทจะเปนเดกอวนได

4. น าหนกนอยกวาเกณฑ หมายถง น าหนกทอยในเกณฑขาดอาหาร เปนน าหนกทแสดงวาไดรบอาหารไมเพยงพอ

5. น าหนกมากเกนเกณฑ เปนน าหนกทยงบอกไมไดวาเดกอวนหรอไม เดกอาจมน าหนกอยในเกณฑด เนองจากเปนเดกทมสวนสงทสงมาก จงท าใหมน าหนกมากกวาเดกทวไปทอายเดยวกน จงตองมการตรวจสอบภาวะโภชนาการเกนโดยใชกราฟน าหนกเทยบกบสวนสง เมอตรวจสอบแลวพบวา

5.1 เดกมรปรางสมสวน ถอวา เดกมน าหนกอยในเกณฑด

5.2 เดกมรปรางทวม แสดงวา เสยงตอภาวะอวน

5.3 เดกมรปรางเรมอวนหรออวน แสดงวา เดกมน าหนกมากไปแลว ตองควบคมน าหนกไมใหเพมขนมาก

ตวอยาง

เดกหญงอาย 3 ป 4 เดอน มน าหนก 15.5 กโลกรม จะมวธการลงน าหนกและแสดงการ เจรญเตบโตดงภาพขางลางน

เดกคนนมการเจรญเตบโตด อยในระดบ “น าหนกตามเกณฑอาย”

8

ขอแนะน า

จดน าหนกลงในกราฟทกครงทชงน าหนก แลวลากเสนตรงเชอมจดทมเครองหมายกากบาทแตละจด จะเหน “เสนการเจรญเตบโตของเดก” ซงแสดงการเปลยนแปลงน าหนกตามวยของเดกวา เพมมากหรอนอยเพยงใด หากเสนการเจรญเตบโตของเดกอยในน าหนกตามเกณฑอายและขนานไปกบเสนประ แสดงวา เดกมการเจรญเตบโตด

ถาเดกมภาวะโภชนาการอยใน “น าหนกนอยกวาเกณฑ” และมน าหนกเพมขนชน (เสนการเจรญเตบโตเขาใกลแถบสเขยว) แสดงวา ดแลใหอาหารดแลว และ จะมน าหนกตามเกณฑได

ขอควรระวง

ถาเดกมภาวะโภชนาการอยใน “น าหนกตามเกณฑอาย” ควรดแลน าหนกของเดก อยาใหเบยงเบนออกจากเสนประ มเชนนน ลกมโอกาสน าหนกนอยกวาเกณฑได

ดแลใหเดกมภาวะโภชนาการอยใน "น าหนกตามเกณฑ" และ “น าหนกเพมไปตามเสนประ”

เดกมน าหนกเพมขนด

เดกเรมมน าหนกเพมขน

น าหนกเพมนอยไป

เสนการเจรญเตบโตของเดก เสนประ

น าหนกลดลง

น าหนกนอยกวาเกณฑ

เสนการเจรญเตบโตของเดก

9

การใชกราฟแสดงสวนสงตามเกณฑอาย

เปนการน าสวนสงมาเทยบกบเกณฑมาตรฐานของเดกทมอายเดยวกน ใชดการเจรญเตบโตไดดทสด และบอกลกษณะของการเจรญเตบโตไดวาสงปกตหรอเตย

การจดสวนสง

มวธการลงสวนสงในกราฟดงน

เมอรสวนสงของเดก น าไปจดลงในกราฟ

ตวเลขทอยแนวนอนดานลาง หมายถง อาย แตละเสนตามแนวตงแทนอาย 1 เดอน

ตวเลขทอยแนวตงดานซายมอ หมายถง สวนสง แตละเสนตามแนวนอนแทนสวนสง 1 เซนตเมตร

ดทอายเดก ไลขนไปตามเสนตรงในแนวตง ไปตดกบเสนสวนสงเดก ซงดจากเสนตรงในแนวนอนทางซายมอ ใหท าเครองหมายกากบาททจดตดไว

การอานระดบภาวะโภชนาการ

ภาวะโภชนาการของเดก ใหดเครองหมายกากบาทวาอยในแถบสใด โดยอานขอความทอยบนแถบสนน แบงกลมภาวะโภชนาการเปน 5 ระดบ คอ

1. สวนสงตามเกณฑอาย หมายถง สวนสงทอยในเกณฑการเจรญเตบโตด เปนสวนสงทจะตองสงเสรมใหเดกมการเจรญเตบโตอยในระดบน

2. คอนขางสง หมายถง สวนสงทอยในเกณฑการเจรญเตบโตดมาก เปนสวนสงทจะตองสงเสรมใหเดกมการเจรญเตบโตอยในระดบนเชนกน

3. สงกวาเกณฑอาย หมายถง สวนสงทอยในเกณฑการเจรญเตบโตดมากๆ เดกมการเจรญเตบโตมากกวาเดกทวไปในอายเดยวกน เปนสวนสงทจะตองสงเสรมใหเดกมการเจรญเตบโตอยในระดบนเชนกน

4. คอนขางเตย หมายถง สวนสงทอยในเกณฑเสยงตอการขาดอาหาร แมวาอยในระดบโภชนาการปกต แตเปนการเตอนใหระวง หากไมดแล สวนสงจะไมเพมขน จะเปนเดกเตยได

3. เตย หมายถง สวนสงทอยในเกณฑขาดอาหาร เปนสวนสงนอยกวามาตรฐาน การเจรญเตบโตไมด แสดงถงการไดรบอาหารไมเพยงพอเปนเวลานาน ขาดอาหารเรอรง (ดผลเสยของการขาดอาหารในหนา 4)

ตวอยาง

เดกหญงอาย 3 ป 4 เดอน มสวนสง 98 เซนตเมตร จะมวธการลงสวนสงและแสดงการเจรญเตบโตดงภาพขางลางน

10

เดกคนนมการเจรญเตบโตด อยในระดบ “สวนสงตามเกณฑอาย”

ขอแนะน า

จดสวนสงของเดกลงในกราฟทกครงทวดสวนสง แลวลากเสนตรงเชอมจดทมเครองหมายกากบาทแตละจด จะเหน “เสนการเจรญเตบโตของเดก” ซงแสดงการเปลยนแปลงของสวนสงตามวยของเดกวา เพมมากหรอนอยเพยงใด หากเสนการเจรญเตบโตของเดกอยในสวนสงตามเกณฑอาย คอนขางสง หรอสงกวาเกณฑ และขนานไปกบเสนประ แสดงวา เดกมการเจรญเตบโตด

ดแลใหเดกมภาวะโภชนาการอยใน

"สงตามเกณฑ คอนขางสง หรอ สงกวาเกณฑ" และใหสวนสงอยเหนอเสนประ

เดกมสวนสงเพมขนด เดกเรมมสวนสงเพมขนด

เสนประ

เสนการเจรญเตบโต

11

การใชกราฟแสดงน าหนกตามเกณฑสวนสง เปนการดลกษณะของการเจรญเตบโตวา เดกมน าหนกเหมาะสมกบสวนสงหรอไม เพอบอกวาเดกม

รปรางสมสวน อวน หรอผอม การจดสวนสง มวธการลงน าหนกในกราฟดงน

เมอรน าหนกเดก น าไปจดลงในกราฟ

ตวเลขทอยแนวนอนดานลาง หมายถง สวนสง แตละเสนตามแนวนอนแทนสวนสง 1 เซนตเมตร

ตวเลขทอยแนวตงดานซายมอ หมายถง น าหนก แตละเสนทเปนเสนประตามแนวนอนแทนน าหนก 1 กโลกรม

ดทสวนสงเดก ไลขนไปตามเสนตรงในแนวตง ไปตดกบเสนน าหนกเดก ซงดจากเสนตรงในแนวนอนทางซายมอ ใหท าเครองหมายกากบาททจดตดไว

การอานระดบภาวะโภชนาการ ภาวะโภชนาการของเดก ใหดเครองหมายกากบาทวาอยในแถบสใด โดยอานขอความทอยบน

แถบสนน แบงกลมภาวะโภชนาการเปน 6 ระดบ คอ 1. สมสวน หมายถง น าหนกอยในเกณฑการเจรญเตบโตด แสดงวา เดกมน าหนกทเหมาะสม

กบสวนสง ซงจะตองสงเสรมใหเดกมการเจรญเตบโตอยในระดบน แตอาจพบการแปลผลผดในกรณทเดกเตยซงมกพบวา เดกมรปรางสมสวน เชนกน ในกรณเชนน ถอวาเดกมภาวะขาดอาหาร (เตย) แมวาเดกจะมรปรางสมสวนกตาม

2. ทวม หมายถง น าหนกทอยในเกณฑทเสยงตอการมภาวะโภชนาการเกน แมวาอยในเกณฑภาวะโภชนาการปกต แตเปนการเตอนใหระวง หากไมดแล น าหนกจะเพมขนอยในเรมอวน

ขอควรระวง ถาเดกมสวนสงอยเหนอเสนประ ถอวามการเจรญเตบโตด

ควรดแลใหเสนการเจรญเตบโตของเดกขนานไปกบเสนประ ถาเบยงเบนเขาหาเสนประ แสดงวา ความสงเพมขนนอย เรมมการเจรญเตบโตไมด

ถาเดกมสวนสงต ากวาเสนประ แตยงอยในสวนสงตามเกณฑอาย ควรดแลใหเสนการเจรญเตบโตของเดกขนานไปกบเสนประ อยาใหเบยงเบนออกจากเสนประ มเชนนน เดกมโอกาสเตยได

เดกมสวนสงเพมขนนอยไป

12

3. คอนขางผอม หมายถง น าหนกอยในเกณฑเสยงตอการขาดอาหาร แมวาอยในเกณฑทมภาวะโภชนาการปกตแตเปนการเตอนใหระวงหากไมดแลน าหนกจะไมเพมขนหรอลดลงอยในระดบผอมได 4. เรมอวน หมายถง น าหนกอยในภาวะอวนระดบ 1 มน าหนกมากกวาเดกทมสวนสงเทากน เดกมโอกาสทจะเปนผใหญอวนในอนาคต หากไมควบคมน าหนก เปนผลใหเดกมความเสยงตอการเกดโรคไมตดตอเรอรงไดตงแตวยเดก เชน โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคหวใจ ขอเขาเสอม เปนตน 5. อวน หมายถง น าหนกอยในภาวะอวนระดบ 2 มน าหนกมากกวาเดกทมสวนสงเทากนอยางมาก เดกมโอกาสทจะเปนผใหญอวนมากยงขนในอนาคต หากไมควบคมน าหนก เปนผลใหเดกมความเสยงตอการเกดโรคไมตดตอเรอรงไดตงแตวยเดกและมความรนแรงของโรคมากกวาวยผใหญ เชน โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคหวใจ ขอเขาเสอม เปนตน

6. ผอม หมายถง น าหนกทอยในเกณฑขาดอาหาร เดกมน าหนกนอยกวาเดกทมสวนสงเทากน แสดงวา ไดรบอาหารไมเพยงพอ ตวอยาง เดกหญงอาย 3 ป 4 เดอน มน าหนก 15.5 กโลกรม สวนสง 98 เซนตเมตร จะมวธการลงน าหนกและสวนสง และแสดงการเจรญเตบโตดงภาพขางลางน

เดกคนนมการเจรญเตบโตด อยในระดบ “สมสวน”

13

ขอควรระวง ถาเดกมน าหนกสมสวนกบสวนสง ควรดแลน าหนก อยาใหเบยงเบนออกจากเสนประ มเชนนน

เดกมโอกาสเรมอวน หรออวน หรอผอมได

ถาเดกผอม และมน าหนกเพมขนชน(เสนการเจรญ เตบโตสงชนเขาหาแถบสเขยว) แสดงวา แมดแลใหอาหารดแลว และ จะมน าหนกสมสวนกบสวนสงได

ขอแนะน า

จดน าหนกลงในกราฟทกครงทชงน าหนก แลวลากเสนตรงเชอมจดทมเครองหมายกากบาทแตละจด จะเหน“เสนการเจรญเตบโตของเดก” ซงแสดงการเปลยนแปลงน าหนกตามสวนสงของเดกวา เพมมากหรอนอยเพยงใด หากเสนการเจรญเตบโตของเดกอยใน "สมสวน" และและขนานไปกบเสนประ แสดงวา เดกมการเจรญเตบโตด

ดแลใหเดกมภาวะโภชนาการอยใน

"สมสวน" และ “เพมน าหนกไปตามเสนประ”

น าหนกเพมนอยไป น าหนกลดลง น าหนกเพมมากไป

เสนการเจรญเตบโต เสนประ

14

การแจงผลการน าหนก วดสวนสง เมอท าการแปลผลโดยการจดน าหนกและสวนสงลงในกราฟการเจรญเตบโตของเดกและมการลากเสนเชอมโยงจดน าหนก สวนสงในแตละครงแลว จะเหน เสนการเจรญเตบโตของเดกซงสามารถบอกแนวโนมหรอทศทางการเจรญเตบโตได และยงทราบภาวะโภชนาการของเดกดวย ดงนนการแจงผลน าหนก-สวนสงใหกบผปกครองของเดกควรแจงทงแนวโนมการเจรญเตบโตและภาวะโภชนาการ เพอจะไดรวมกนด าเนนการสงเสรมการเจรญเตบโตของเดก หรอแกไขปญหาเดกขาดอาหาร/เดกอวน

แนวโนมการเจรญเตบโตของเดก 1. เสนการเจรญเตบโตขนานกบเสนประ แตอยในระดบ “น าหนกตามเกณฑอาย” “สวนสงตาม

เกณฑอาย” หรอ “สมสวน”

2. เสนการเจรญเตบโตทอยในระดบน าหนกตามเกณฑอาย สวนสงตามเกณฑอายหรอ

สมสวน เบนข นออกจากเสนประ

กราฟน าหนกตามเกณฑอาย กราฟสวนสงตามเกณฑอาย กราฟน าหนกตามเกณฑสวนสง

ยงบอกไมไดวาน าหนกท

เพมขนนน เพราะอวน หรอ

เกดจากสวนสงเพมข น

สวนสงเพมดมาก แสดงวาม

การเจรญเตบโตดมาก

น าหนกเพมมากไป มแนวโนมทจะอวน

จงตองดแลเรองขนมและเครองดมทไม

มคณคาทางโภชนาการ

กราฟน าหนกตามเกณฑอาย กราฟสวนสงตามเกณฑอาย กราฟน าหนกตามเกณฑสวนสง

น าหนกเพมด แสดงวา มการ

เจรญเตบโตด

สวนสงเพมด แสดงวา มการ

เจรญเตบโตด

น าหนกเพมด แสดงวา มการ

เจรญเตบโตด

15

3.เสนการเจรญเตบโตทอยในชองน าหนกตามเกณฑอาย สวนสงตามเกณฑอาย หรอสมสวน

เบนลงออกจากเสนประ

กราฟน าหนกตามเกณฑอาย กราฟสวนสงตามเกณฑอาย กราฟน าหนกตามเกณฑสวนสง

น าหนกเพมนอยไป มแนวโนม ท

จะน าหนกนอยกวาเกณฑ (ขาด

อาหาร) ตองหาสาเหตทน าหนก

เพมนอย และแกไข กอนทจะขาด

อาหาร

สวนสงเพมนอยไป มแนวโนม ทจะเตย (ขาดอาหาร) ตองหา

สาเหตทน าหนกเพมนอย และ

แกไขกอนทจะขาดอาหาร

น าหนกเพมนอยไป มแนวโนมทจะผอม (ขาดอาหาร) ตองหา

สาเหตทน าหนกเพมนอย และ

แกไข กอนทจะขาดอาหาร

4. เสนการเจรญเตบโตทอยในน าหนกตามเกณฑอาย สวนสงตามเกณฑอาย หรอสมสวน เบนลงอยางมาก ออกจากเสนประ กราฟน าหนกตามเกณฑอาย กราฟสวนสงตามเกณฑอาย กราฟน าหนกตามเกณฑสวนสง

น าหนกลดลง ตองรบหาสาเหต

และแกไขอยางเรงดวนกอนทเดก

จะน าหนกนอยกวาเกณฑ (ขาด

อาหาร)

จะไมพบลกษณะน เนองจาก

ความสงไมลดลง หากพบเชนน

แสดงวา วดความสงผด

น าหนกลดลง ตองรบหาสาเหต

และแกไขอยางเรงดวนกอนทเดก

จะผอม (ขาดอาหาร)

16

5. เสนการเจรญเตบโตอยในชองทแสดงการเจรญเตบโตไมดไดแก น าหนกนอยกวาเกณฑ เตย หรอ ผอม แตมเสนการเจรญเตบโตสงชน

กราฟน าหนกตามเกณฑอาย กราฟสวนสงตามเกณฑอาย กราฟน าหนกตามเกณฑสวนสง

น าหนกเพมข นด มแนวโนมทจะม

น าหนกตามเกณฑอาย แสดงวา

วธการแกไขปญหาเหมาะสมดแลว

ควรท าตอไป

สวนสงเพมขนด มแนวโนมทจะ

มสวนสงตามเกณฑอาย แสดง

วา วธการแกไขปญหาเหมาะ

สมดแลว ควรท าตอไป

น าหนกเพมข นด มแนวโนมทจะม

รปรางสมสวน แสดงวา วธการ

แกไขปญหาเหมาะสมดแลว ควร

ท าตอไป

6. เสนการเจรญเตบโตอยในชองทแสดงภาวะอวน ไดแก อวน หรอ เรมอวน แตมเสนการเจรญเตบโตเพมไมมาก

กราฟน าหนกตามเกณฑสวนสง

น าหนกเพมนอย มแนวโนมทจะมรปรางสมสวน แสดงวา วธการแกไขปญหาเหมาะสมด

แลว ควรท าตอไป แตควรดสวนสงตามเกณฑอาย ควบคไปดวย เพอใหสวนสงอยในระดบ

“สวนสงตามเกณฑ” หรอ “คอนขางสง” หรอ “สงกวาเกณฑ” และมแนวโนมการเจรญเตบโตด

เตย ผอม

น าหนกนอยกวาเกณฑ

17

การตดตามการเจรญเตบโตของเดก หลงจากทใหค าแนะน ากบพอแม/ปกครองเดก และด าเนนการสงเสรมการเจรญเตบโตหรอปองกน/แกไขปญหาแลว จะตองมการตดตามการด าเนนงานนน เพอดวาวธการสงเสรมภาวะโภชนาการหรอแกไขปญหานนไดผลเปนอยางไร

1. ในกรณทเดกมการเจรญเตบโตด ตดตามโดยชงน าหนก วดสวนสงตามปกต 2. ในกรณทเดกอยในระดบเสยงตอการขาดอาหาร(น าหนกคอนขางนอย คอนขางเตย คอนขาง

ผอม) หรอเสยงตอภาวะอวน (ทวม) และเดกทขาดอาหาร (น าหนกนอยกวาเกณฑ เตย หรอผอม) หรอมภาวะอวนแลว ใหตดตามโดยการชงน าหนกทกเดอน และวดสวนสงทก 3 เดอน

เมอชงน าหนก-วดสวนสงแลว น าน าหนก สวนสงมาจดลงในกราฟทง 3 ตวชวด เพอดวา

เดกมแนวโนมการเจรญเตบโตเปนอยางไร

ภาวะโภชนาการเปลยนแปลงหรอไม

เดกอาจมภาวะโภชนาการเหมอนเดม แตเสนการเจรญเตบโตของเดกเปลยนแปลง ใหดดวยวาเปลยนไปทศทางดขน เทาเดม หรอแยลง (รายละเอยดดในหวขอแปลผลและแจงผล)

- ในกรณทเสนการเจรญเตบโตของเดกเปลยนแปลงดขน แสดงวา การกนอาหารดแลว หรอวธการแกไขปญหานนดแลวใหท าตอไป

-ในกรณทเสนการเจรญเตบโตของเดกไมเปลยนแปลง หรอเปลยนแปลงไปในทางแยลง แสดงวา การกนอาหารของเดกยงไมเพยงพอ หรอวธการแกไขนนยงไมด ตองปรบเปลยนวธการแกไขใหม

แนวทางการสงเสรมการเจรญเตบโตของเดก การเจรญเตบโตของเดกในชวงอายตงแตแรกเกดจนถง 5 ป เปนชวงทมความส าคญอยางมากตอโครงสรางทางดานรางกายและสมอง โดยเฉพาะการเจรญเตบโตของสมอง สงผลตอระดบเชาวนปญญาและพฒนาการของเดก รวมทงมผลตอการสรางภมทานโรค ดงนน จงควรสงเสรมใหเดกมการเจรญเตบโตเตมตามศกยภาพ โดยสามารถด าเนนการไดดงน

1. ประเมนการเจรญเตบโตของเดกโดยการชงน าหนกและวดสวนสง พรอมทงแปลผลโดยการน าน าหนกและสวนสงของเดกจดลงในกราฟแสดงการเจรญเตบโต ซงม 3 ตวชวด คอ น าหนกตามเกณฑอาย สวนสงตามเกณฑอาย และน าหนกตามเกณฑสวนสง

2. ประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหาร 3. ใหค าแนะน า/ปรกษาการบรโภคอาหาร

18

3.1 กนอาหารใหครบทกกลม ไดแก กลมขาว-แปง กลมผก กลมผลไม กลมเนอสตว และกลมนม ในปรมาณทเหมาะสมและควรกนใหหลากหลาย โดยดปรมาณอาหารทแนะน าใน 1 วน ในสมดบนทกสขภาพแมและเดก

ใหมอาหารระหวางมอ ไดแก อาหารวางเชาและบาย โดยใหมคณคาทางโภชนาการ เชน นมจด ผลไม ขนมไทยรสไมหวานจด เชน เตาสวน กลวยบวดช ฟกทองแกงบวด ขาวตมมด ขาวเหนยวถวด า เปนตน

3.2 ควรใหอาหารวางกอนเวลาอาหารประมาณ 1 1/2 - 2 ชวโมง 4 ใหยาน าหรอยาเมดเสรมธาตเหลกสปดาหละ 1 ครง 5 ใชเกลอเสรมไอโอดนในการปรงอาหารทกครง 6 ใหเดกนอนหลบพกผอนเพยงพอ อยางนอยวนละ 8 ชวโมง 7 สงเสรมใหเดกออกก าลงกายเปนประจ า เชน วงเลน กระโดดเชอก วายน า เลนกฬา เตน

กจกรรมเขาจงหวะ เปนตน 8 ตดตามการเจรญเตบโตทก 3 เดอน พรอมทงดแนวโนมการเจรญเตบโต โดยการ

8.1 ชงน าหนก วดสวนสง 8..2 แปลผล โดยน าน าหนกและสวนสงของเดกจดลงในกราฟแสดงการเจรญเตบโต และ

ลากเสนเชอมจดน าหนกและสวนสงของครงกอน ซงม 3 ตวชวด คอ น าหนกตามเกณฑอาย สวนสงตามเกณฑอาย น าหนกตามเกณฑสวนสง

เมอแปลผลแลวพบวา เดกมการเจรญเตบโตอยใน o น าหนกตามเกณฑอาย (จากกราฟน าหนกตามเกณฑอาย) o สวนสงตามเกณฑอาย หรอ คอนขางสง หรอ สงกวาเกณฑ (จากกราฟสวนสงตามเกณฑอาย) o สมสวน (จากกราฟน าหนกตามเกณฑสวนสง)

และมแนวโนมการเจรญเตบโตด แสดงวา เดกไดรบอาหารทเพยงพอ แตตองดควบคไปกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารดวยวา มพฤตกรรมการบรโภคอาหารเหมาะสมหรอยง

มแนวโนมการเจรญเตบโตด โดยดจากเสนการเจรญเตบโตขนานกบ

เสนประ หรอเบนขน

เสนการเจรญเตบโต

เสนประ

กราฟสวนสงตามเกณฑอาย กราฟน าหนกตามเกณฑสวนสง

มแนวโนมการเจรญเตบโตด โดยดจากเสนการเจรญเตบโตขนานกบ

เสนประ

19

แตถามแนวโนมการเจรญเตบโตไมด ควรดแลเดกมากขนและคนหาสาเหตเพอแกไขปญหา เชน เดกเปนหวด หรอ ทองเสย ตองรบรกษาใหหายโดยเรว หรอเดกกนขาวนอยลงเนองจากเลนคอมพวเตอรหรอปวดฟนเพราะฟนผ หรอเดกกนอาหารทใหพลงงานมากไป

8.3 แจงผลการเจรญเตบโตและพฤตกรรมการบรโภคอาหารของเดกใหกบพอแม/ผปกครองเดกทราบ

แนวทางแกไขเดกขาดสารอาหาร (น าหนกนอยกวาเกณฑ/ เตย/ ผอม) และกลมเสยงตอการขาดอาหาร (น าหนกคอนขางนอย/คอนขางเตย/คอนขางผอม)

ควรด าเนนการแกไขปญหาทงเดกขาดอาหาร(น าหนกนอยกวาเกณฑ/ เตย/ ผอม) และกลมเสยงตอการขาดอาหาร(น าหนกคอนขางนอย/คอนขางเตย/คอนขางผอม) เนองจากเดกทอยในกลมเสยงมโอกาสขาดอาหารไดงาย จงเปนการปองกนไวกอน โดยมแนวทางการด าเนนงานดงน

1. พบแพทยเพอตรวจรางกายวา เจบปวยหรอมโรคประจ าตวทมผลตอการเจรญเตบโตหรอไม ถาม ใหอยในความดแลของแพทย 2. ประเมนการเจรญเตบโตของเดกโดยการชงน าหนกและวดสวนสง พรอมทงแปลผลโดยการน าน าหนกและสวนสงของเดกจดลงในกราฟแสดงการเจรญเตบโต ซงม 3 ตวชวด คอ น าหนกตามเกณฑอาย สวนสงตามเกณฑอาย และน าหนกตามเกณฑสวนสง

3. ประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหาร 4. ใหค ำแนะน ำกำรบรโภคอำหำร

มแนวโนมการเจรญเตบโตไมด โดยดจากเสนการเจรญเตบโตไมขนานกบเสนประ ถาเบนขน คอ มแนวโนมไปทางอวน หรอเบนลง คอ มแนวโนมไปทางผอม

มแนวโนมการเจรญเตบโตไมด โดยดจากเสนการเจรญเตบโตเบนลงออกจากเสนประ คอ มแนวโนมไปทางเตย

กราฟสวนสงตามเกณฑอาย กราฟน าหนกตามเกณฑสวนสง

20

4.1 กนอาหารใหครบทกกลม ไดแก กลมขาว-แปง กลมผก กลมผลไม กลมเนอสตว และกลมนม ในปรมาณทเหมาะสมและควรกนใหหลากหลาย โดยดปรมาณอาหารทแนะน าใน 1 วน ในสมดบนทกสขภาพแมและเดก ทานผกและผลไมทกวน อยางนอยวนละ 1 มอ หรอทานผลไม ประมาณ 10 ค า ตอวน สลบชนดกนไป

4.2 เพมอาหารประเภททใหพลงงาน เพอใหเดกมน าหนกและสวนสงเพมขน ไดแก อาหารประเภทขาว-แปง เชน ขาวเจา ขาวเหนยว กวยเตยว ขนมจน ขนมปง เผอก มน เปนตน และอาหารไขมน เชน น ามน โดยการปรงอาหารดวยวธทอดหรอผด และกะท อาจท าเปนกบขาวหรอขนมหวานแบบไทยๆ เชน กลวยบวดช เปนตน 4.3 ในเดกเตย แนะน าแม/พอ/ผปกครองเดกใหเพมอาหารพวกเนอสตวใหเดกกน เชน ไข หม ไก ปลา เพอเพมโปรตน และเพมอาหารทใหแคลเซยม ไดแก นม ปลากระปอง ปลาทกนไดทงกระดก เชน ปลาตวเลก เปนตน กงฝอย เตาห (ยกเวนเตาหหลอดไขและน าเตาหเพราะใหแคลเซยมเพยงเลกนอย) โดยเฉพาะนม เดกควรดมนมทกวน ๆ ละ 2-3 กลอง

4.4 ใหมอาหารระหวางมอ ไดแก อาหารวางเชา และบาย 4.5 อยาใหเดกกนขนม-น าหวาน น าอดลม กอนเวลาอาหารประมาณ 1 1/2 - 2 ชวโมง 5. จดหาอาหารเสรมทมพลงงานและโปรตนสง เชน นม ไข ถวลสง ใหกบเดกขาดอาหารกนทกวน

จนกวากลบเขาสกลมเสยง 6. ใหยาน าเสรมธาตเหลก ทกวน ๆ ละ 1 ชอนชา เปนเวลา 1 เดอน 7. ฝกการขบถายอจจาระทกวน เรมตงแตอาย 2 ป 8. ตรวจอจาระในเดกอายมากกวา 2 ป หากพบหนอนพยาธล าไสตวกลม ใหท าการรกษาตาม

ค าแนะน าของกรมควบคมโรค หรอไปโรงพยาบาลเพอรกษากบแพทย ถารกษาไมถกตองอาจรนแรงถงขนเสยชวตได (หามใหยาถายพยาธกบเดกอายนอยกวา 2 ป)

9. หากเดกเจบปวย เชน ทองเสย เปนหวด ตองรบรกษาใหหาย เพอไมใหเดกมปญหาทรนแรงมากขน และคนหาสาเหตทเดกเจบปวย เชน อาหารไมสะอาด หรอมแมลงวนตอม สงแวดลอมไมด เชน การก าจดขยะไมถกตอง อากาศถายเทไมสะดวก

10. หากเดกมปญหาเรองฟน เชน ฟนผ ปวดฟน ท าใหเดกกนอาหารไดนอย ตองรบพาไปหาทนตแพทยเพอรกษา

11.ควรใหเดกวงเลน เลนกฬา หรอออกก าลงกายเพมขน เชน กระโดดเชอก เลนบาสเกตบอล เพอกระตนการสรางกระดกและกระตนความอยากอาหาร

11. ใหเดกนอนหลบอยางเพยงพออยางนอยวนละ 10 ชวโมง

21

12. ตดตามการเจรญเตบโตของเดกทมการขาดอาหาร(น าหนกนอยกวาเกณฑ/เตย/ผอม)และกลมเสยงตอการขาดอาหาร (น าหนกคอนขางนอย/คอนขางเตย/คอนขางผอม) อยางใกลชด เพอไมใหเดกมปญหาการขาดอาหารทรนแรงมากขน โดยการ

13.1 ชงน าหนกทกเดอน และวดสวนสงทก 3 เดอน พรอมทงดแนวโนมการเจรญเตบโตดวยวา เดกมแนวโนมการเจรญเตบโตดขนหรอยง หากยงไมดขนตองรบหาสาเหตและแกไข รวมทงปรบเปลยนวธการแกไขใหม แตหากดขน แสดงวา วธการนนเหมาะสมดแลว

13.2 ประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหารของเดกขาดอาหารทกสปดาห และเดกทอยในกลมเสยงทก 2 สปดาห ในชวงเดอนแรก หากเดกมพฤตกรรมการกนดขนแลว เปลยนความถในประเมนการพฤตกรรมการบรโภคอาหารในเดอนท 2 เปนทก 2 สปดาหส าหรบเดกขาดอาหาร และทกเดอนในเดกกลมเสยง หลงจากนน ประเมนทกเดอนในเดกขาดอาหาร และทก 2 เดอนในกลมเสยง

13.3 เยยมบานเดกขาดอาหารทกสปดาห และเดกทอยในกลมเสยงทก 2 สปดาห ในชวงเดอนแรก เพอดชนดของอาหาร สภาพแวดลอมภายในและภายนอกบาน หากไมมคณคาทางโภชนาการ และมสภาพแวดลอมไมถกสขลกษณะตามหลกสขาภบาลอาหารและอนามยสงแวดลอม ใหค าแนะน าหรอใหความชวยเหลอปรบปรง แนวทางแกไขเดกอวน (เรมอวน/อวน) และกลมเสยงตอภาวะอวน (ทวม) ควรด าเนนการแกไขปญหาทงเดกอวนและกลมเสยง (ทวม) เพอปองกนไมใหกลมเสยงเปลยนระดบภาวะโภชนาการเปนเดกอวน โดยมแนวทางการด าเนนงานดงน

1. พบแพทยเพอตรวจรางกายวามโรคประจ าตวทมผลตอการเจรญเตบโตหรอไม ถาม ใหอยในความดแลของแพทย

2. ประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหาร 3. ใหค ำแนะน ำกำรบรโภคอำหำร

เดกเรมมน าหนก หรอสวนสง เพมขนด เดกมน าหนก หรอสวนสง เพมนอยไป

22

3.1 ใหกนอำหำรครบทกกลม ไดแก เนอสตว/ไข/นม ขำว-แปง ผก ผลไม และน ำมน ในปรมำณทเหมำะสมและควรกนใหหลำกหลำย โดยดปรมำณอำหำรทแนะน ำใน 1 วนไดในสมดบนทกสขภำพแมและเดก

3.2 อยำอดอำหำรมอหลก หรอลดปรมำณอำหำรมำกเกนไป เนองจำกเดกก ำลงเจรญเตบโต กำรลดอำหำรมำกไปจะท ำใหเดกเจรญเตบโตชำลง

3.3 ลดปรมำณอำหำรทใหพลงงำนหำกบรโภคมำกกวำทแนะน ำ ไดแก อำหำรประเภทขำว-แปง เชน ขำว กวยเตยว ขนมจน ขนมปง เผอก มน เปนตน และอำหำรไขมน เชน น ำมน กะท ควรหลกเลยงกำรปรงอำหำรดวยวธกำรทอด ผด แกงกะทหรอขนมทใสกะท ใหเปลยนวธปรงอำหำรโดยกำรตม นง ปง ย ำ แทน

3.4 หลกเลยงอำหำรมน เชน หมสำมชน หมตดมน หนงไก 3.5 กนผก ผลไมรสไมหวำนจดเพมขน 3.6 งดกนจบจบเชน ขนมกรบกรอบ น ำหวำน น ำอดลม

4 ออกก ำลงกำย และเคลอนไหวรำงกำยเปนประจ ำ เชน เลนกฬำ วงเลน เดนขน-ลงบนได เตนกจกรรมเขำจงหวะ

5 ตดตำมกำรกำรเจรญเตบโตของเดกอวนและกลมเสยง โดย 5.1 ชงน ำหนกทกเดอนและวดสวนสงทก 3 เดอนเพอไมใหเดกมภาวะอวนเพมมากขน

พรอมทงดแนวโนมการเจรญเตบโตดวยวา เดกมแนวโนมการเพมน าหนกมากหรอไม หากยงมแนวโนมน าหนกเพมมากเหมอนเดมตองหาสาเหตและแกไข รวมทงปรบเปลยนวธการแกไขใหม แตหากเพมไมมาก แสดงวา วธการนนเหมาะสมดแลว

5.2 ประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหารของเดกอวนทกสปดาห และเดกทอยในกลมเสยงทก 2 สปดาห ในชวงเดอนแรก หากเดกมพฤตกรรมการกนดขนแลว เปลยนความถในการประเมนพฤตกรรมการบรโภคอาหารในเดอนท 2 เปนทก 2 สปดาหส าหรบเดกอวน และทกเดอนในเดกกลมเสยง หลงจากนน ประเมนทกเดอนในเดกอวน และทก 2 เดอนในกลมเสยง

น าหนกยงเพมมากไป น าหนกเพมไมมาก ถอวา ด

23

5.3 เยยมบานเดกอวนทกสปดาห และเดกทอยในกลมเสยงทก 2 สปดาห ในชวงเดอนแรก เพอดชนดอาหารทมภายในบาน สภาพแวดลอม หากไมเหมาะสม ใหค าแนะน า

การวดเสนรอบวงศรษะ (Head circumference) ขนาดของเสนรอบวงศรษะ เปนผลรวมของขนาดสมอง ความหนาของเยอหนงศรษะและกะโหลกศรษะ บงบอกถงการเจรญเตบโตของสมอง นยมใชวดในชวง 2 ปแรก เนองจากชวงวยนสมองมการเจรญเตบโตอยางรวดเรว ซงมความสมพนธกบอาหารทไดรบ หลงจากนนกะโหลกศรษะปดแลว เสนรอบวงศรษะจะสะทอนถงอายของเดกมากกวาสขภาพและภาวะโภชนาการ เทคนคการวด

1. สายวด ควรมความออน พบได แตไมยดหรอขาดงาย 2. ในเดกเลก ใหนงตกแม ส าหรบเดกโตใหยนหนหนาเขาหาผวด ศรษะตงตรง 3. เดกทถกเปยหรอมทคาดผมใหเอาออก 4. ต าแหนงทวด ใหวดสวนทกวางทสด โดยผวดใชมอขางซายจบปลายสายเทปวางตรง

กลางหนาผากเหนอโหนกควและใชนวโปงของมอซายกดปลายเทปกบหนาผาก หางจากปลายเทป 1-2 เซนตเมตร ใหสายเทปพาดเหนอหขางซาย ใชนวกลางของมอซายรดเทปใหแนบกบศรษะ ในขณะทมอขวาจบสายเทปดงใหแนนแนบเสนผมผานดานหลงสวนทนนทสดของทายทอย (Occipital prominence) ผานเหนอใบหขางขวาในระดบเดยวกบใบหขางซาย วนเทปมาบรรจบกบปลายเทปบรเวณหนาผาก อานคาความยาว เปนทศนยม 1 ต าแหนง

5. วดเสนรอบวงศรษะ จ านวน 3 ครง แลวหาคาเฉลย

เกณฑตดสนภาวะโภชนาการ

คาเสนรอบวงศรษะทนอยกวาเปอรเซนไทลท 10 ของคามาตรฐานของกรมอนามย ถอวา ขาดอาหาร

24

การวดเสนรอบวงอก (Chest circumference)

เปนการประเมนการเจรญเตบโตของเดกของกลามเนอทรวงอกซงสมพนธกบการสะสมพลงงานและโปรตน ในเดกเลก จะไมใชเสนรอบวงอกอยางเดยว แตจะใชรวมกบเสนรอบวงศรษะ

เทคนคการวด 1. ในเดกเลก ใหนงตกแม ส าหรบเดกโตใหยนหนหนาเขาหาผวด 2. วดสวนทกวางทสด คอ บรเวณราวนม 3. ผวดใชสายวดวางทาบบนผวหนงทระดบราวนมรอบล าตวในระดบเดยวกน ซงจะตอง

ไมแนนหรอหลวมเกนไป ใหเดกปลอยแขนขนานล าตวตามสบาย อานคาในจงหวะครงหนงของชวงทหายใจและอานคาเปนทศนยม 1 ต าแหนง

เกณฑตดสนภาวะโภชนาการ

1. คาเสนรอบวงอกทนอยกวาเปอรเซนไทลท 10 ของคามาตรฐานของกรมอนามย ถอวา ขาดอาหาร

2. อตราสวนของเสนรอบวงอก/ศรษะของ - ทารกอายต ากวา 6 เดอน มคา < 1 - ทารกอาย 6 เดอน มคา = 1

- ทารกอายมากกวา 6 เดอน มคา > 1