รายงาน

ของ คณะกรรมาธการขบเคลอนการปฏรปประเทศ

ดานกฬา ศลปะ วฒนธรรม การศาสนา คณธรรม และจรยธรรม

เรอง “การศกษาของคณะสงฆ” พรอมรางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม

พ.ศ. ....

ส านกกรรมาธการ ๓ ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร

ปฏบตหนาทส านกงานเลขาธการสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ

รายงานของคณะกรรมาธการขบเคลอนการปฏรปประเทศ ดานกฬา ศลปะ วฒนธรรม การศาสนา คณธรรม และจรยธรรม

เรอง “การศกษาของคณะสงฆ” พรอมรางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. ....

๑. แผนการปฏรป “การศกษาของคณะสงฆ” พรอมรางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. ....

ความเปนมาและสภาพปญหา สถาบนพระพทธศาสนามบทบาทส าคญในการจดการศกษาของชาตมาโดยตลอด ซงในอดต

คณะสงฆไดด าเนนการจดการศกษาพระปรยตธรรมซงเปนการศกษาของคณะสงฆควบคกนไปกบวชาสามญทางโลก โดยมวดเปนศนยการเรยนและมพระสงฆเปนครสอน

ปจจบนการศกษาพระปรยตธรรม ซงเปนการศกษาของคณะสงฆ เปนการจดการศกษา ตามโบราณราชประเพณ โดยพระบรมราชปถมภ ซงไดรบการสงเสรมสนบสนนการจดการศกษาจากภาครฐ ยงไมครอบคลม และไมสอดคลองกบคาใชจายจรง เนองจากการจดการศกษาพระปรยตธรรมไมมกฎหมายรองรบ จงเปนภาระของผมหนาทในการจดการศกษา คอ เจาอาวาส ทตองจดหางบประมาณเพอเปนคาใชจายในการจดการศกษา จงสงผลใหคณภาพการจดการศกษาของคณะสงฆไมมประสทธภาพเทาทควร และไมสามารถตอบสนองนโยบายการจดการศกษาของคณะสงฆและของชาตได

ผลจากสภาพปจจบน การจดการศกษาของคณะสงฆทไมมกฎหมายรองรบ กอใหเกดปญหาดงน

๑) ระบบการบรหารการศกษาไมเขมแขง โดยเฉพาะการบรหารจดการภายในวด เพราะนโยบาย การจดการศกษาขนอยกบเจาอาวาส ถาเจาอาวาสไมสามารถจดหางบประมาณมาสนบสนนการศกษาได วดนนกตองปดส านกลง ไมมการเรยนการสอน

๒) การเผยแผหลกธรรมค าสอนผดเพยนไปจากพระธรรมวนย เนองจากพระภกษ สามเณร ซงเปนผมหนาทเผยแผพระพทธศาสนา ขาดโอกาสทจะไดรบการศกษาอยางทวถง

๓) ครสอนและผเรยน จะหนเหไปศกษาเลาเรยนการศกษารปแบบอน ซงมกฎหมายรองรบอยางถกตอง มสวสดการ แรงจงใจ และงบประมาณสนบสนนอยางเหมาะสม สงผลใหการศกษาของคณะสงฆขาดบคลากร ทงทเปนครสอนและผเรยน ถอเปนผลกระทบตอการจดการศกษา ๒. การวเคราะหและแนวทางการด าเนนการศกษา

การศกษาพระปรยตธรรม เปนการจดการศกษาโดยคณะสงฆ เพอใหพระภกษ สามเณร ตลอดถงพทธบรษททวไป ไดศกษาหลกพระธรรมวนยอยางถกตองตามทจารกไวในพระไตรปฎก ซงเมอ ไดศกษาพระธรรมวนยอยางดแลว ยอมน าไปสการปฏบตทถกตองและงดงาม กอเกดผลคอความสขความเจรญแกผปฏบต และธ ารงพระพทธศาสนาใหมนคงสถาพร เปนไปเพอประโยชนสขของบานเมองอยางแทจรง โดยรางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... ด าเนนการภายใตกรอบแนวคด ดงน

๑) เปนการเสรมสรางใหการศกษาพระปรยตธรรมมคณภาพ อนจะสงผลใหพระพทธศาสนามความมนคง สงคม และประเทศชาตมความสงบสข

๒) เปนการพฒนาโครงสรางการบรหารการศกษาสงฆใหเปนระบบ มมาตรฐาน และมการกระจายอ านาจการบรหารไปสสวนภมภาคมากยงขน

(๒)

๓) เปนการเปดโอกาสใหพระภกษ สามเณร และพทธศาสนกชนทวไป ไดรบการศกษา พระปรยตธรรมอยางมคณภาพและทวถง ซงสอดรบกบแผนยทธศาสตรการพฒนาการจดการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. ๒๕๕๘ - ๒๕๖๒ ในการสงเสรมสนบสนนใหประเทศไทยเปนศนยกลางการศกษาพระปรยตธรรมของโลก

๔) เปนแนวทางทส าคญและยงยน ในการปองกนการประพฤตนอกรตของพระภกษ สามเณรเพราะการประพฤตลวงละเมดพระธรรมวนย สวนใหญเกดจากผทขาดโอกาสทางการศกษา

๕) เปนการปองกนสทธรรมปฏรป เนองจากเมอพระภกษ สามเณร รวมถงพทธศาสนกชนทวไป ไดรบการศกษาพระปรยตธรรมอยางถกตองและมคณภาพแลว ยอมปฏบตและเผยแผพระธรรมวนย ตามความร ทไดศกษา ซงถอเปนการปดกนสทธรรมปฏรปโดยปรยาย

๖) เปนการสรางแรงจงใจใหครสอนและบคลากรทางการศกษา รวมถงผเรยนมฉนทะและวรยะตอระบบการศกษาพระปรยตธรรม

ทงน ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต เหนวา การทจะปฏรปการจดการศกษาของ คณะสงฆ หรอการศกษาพระปรยตธรรมใหมคณภาพ และไดรบงบประมาณสนบสนนจากภาครฐอยางครอบคลม สามารถตอบสนองนโยบายการจดการศกษาของคณะสงฆและรฐบาล จ าเปนตองตราพระราชบญญตการศกษา พระปรยตธรรม พ.ศ. .... โดยมขนตอนการศกษาและแนวทางการด าเนนงาน ดงน

๑) เสนอมหาเถรสมาคมเพอแตงตงคณะกรรมการจดท ารางพระราชบญญตฯ ๒) คณะกรรมการฯ แตงตงคณะอนกรรมการ เพอศกษาวเคราะหขอมล กฎ ระเบยบ ขอบงคบ

มต และประกาศตาง ๆ พรอมทงประสานหนวยงานและหรอบคคลทเกยวของ ๓) คณะอนกรรมการศกษา วเคราะห และทบทวนแนวคด/หลกการ และกฎระเบยบทเกยวของ

เพอก าหนดเปนกรอบแนวทางปฏบต รวมถงศกษาความเหมาะสมและความเปนไปได (Feasibility Study) ๔) คณะอนกรรมการรวมกบหนวยงานทเกยวของ เชน ส านกงานแมกองบาลสนามหลวง

ส านกงานแมกองธรรมสนามหลวง ส านกเรยน ส านกศาสนศกษา โรงเรยนพระปรยตธรรม และส านกงาน คณะกรรมการกฤษฎกา ด าเนนการยกรางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... เสนอคณะกรรมการฯ เพอน าเสนอมหาเถรสมาคม

๕) มหาเถรสมาคมพจารณาใหความเหนชอบ และมอบส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต เสนอคณะรฐมนตรผานรฐมนตรประจ าส านกนายกรฐมนตร (นายสวพนธ ตนยวรรธนะ) และรองนายกรฐมนตร (นายวษณ เครองาม) และน าเสนอหนวยงานทเกยวของ

๖) จดท าแผนแมบท แผนยทธศาสตร และแนวทางการปฏบต ตามทก าหนดไวในพระราชบญญตฯ ๗) การรบฟงความคดเหนจากคณะสงฆ และผทมสวนเกยวของกบการจดการศกษา ๘) ก าหนดวสยทศน ภารกจ และโครงสรางการศกษาพระปรยตธรรม และการแปลงแผนยทธศาสตร

สการปฏบต ๙) จดท าแผน/แนวทางการควบคม ก ากบ ตดตาม และประเมนผล

๑๐) ด าเนนการตามแผน การประเมนผล และรายงานผล ๓. ผลจากการศกษา

ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตและคณะอนกรรมการจดท ารางพระราชบญญตการศกษา พระปรยตธรรม พ.ศ. .... ไดมการพจารณาศกษา เรอง “รางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. ....” พบวา คณะสงฆ โดยการสงเสรมสนบสนนของส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต โดยพระบรมราชปถมภ

(๓)

ไดจดการศกษาพระปรยตธรรม ซงเปนการศกษาคณะสงฆ ๓ แผนก คอ แผนกบาลสนามหลวง แผนกธรรมสนามหลวง และแผนกสามญศกษา ซงการจดการศกษาดงกลาว เปนการจดการศกษาตามโบราณราชประเพณ โดยมองคกร คณะสงฆ คอ ส านกงานแมกองบาลสนามหลวง ส านกงานแมกองธรรมสนามหลวง รบผดชอบในเรองของ การก าหนดหลกสตรการเรยนการสอน การวดผล (การสอบบาลสนามหลวง และการสอบธรรมสนามหลวง) และดานอน ๆ ตามทมหาเถรสมาคมมอบหมาย และมส านกเรยน ส านกศาสนศกษา และโรงเรยนพระปรยตธรรม ด าเนนการจดการเรยนการสอน โดยมกฎหมายทเกยวของ คอ

๑) กฎกระทรวงวาดวยสทธในการจดการศกษาขนพนฐาน โดยสถาบนพระพทธศาสนา พ.ศ. ๒๕๔๘ (ออกตามความในมาตรา ๕ แหงพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตการศกษาแหงชาต (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕)

สาระส าคญ กฎกระทรวงดงกลาว คอ การรบรองวฒการศกษาพระปรยตธรรม แผนกธรรม เปนการศกษา

ในระดบมธยมศกษาตอนตน และแผนกบาล ชนเปรยญธรรม ๓ ประโยค เปนการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลาย ทงน ตองศกษาวชาสามญเพมเตมตามหลกเกณฑและเงอนไขทคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานก าหนด โดยค าแนะน าของมหาเถรสมาคม

๒) ประกาศมหาเถรสมาคมวาดวยการจดการศกษาพระปรยตธรรม แผนกธรรมและแผนกบาล พ.ศ. ๒๕๕๕ (ออกตามความในขอ ๒ ขอ ๓ (๒) และขอ ๔ แหงกฎกระทรวงวาดวยสทธในการจดการศกษา ขนพนฐาน โดยสถาบนพระพทธศาสนา) โดยประกาศมหาเถรสมาคมดงกลาว คอ การก าหนดหลกเกณฑ ในการจดตง ยบ รวม เลก ส านกเรยนและส านกศาสนศกษา การแตงตงและถอดถอนครสอนพระปรยตธรรม และการบรหารและการจดการศกษาพระปรยตธรรม โดยกฎหมายทเกยวของกบการศกษาพระปรยตธรรม ทง ๒ ฉบบดงกลาว โดยเฉพาะแผนกบาล ยงไมครอบคลมครบทกชนประโยคทมการจดการเรยนการสอน (ก าหนดเฉพาะชนเปรยญธรรม ๓ ประโยค เทานน) และการสงเสรมสนบสนนดานงบประมาณจากภาครฐ ยงไมสอดคลองกบคาใชจายจรงส าหรบการจดการศกษา เหมอนเชนกบการจดการศกษาในรปแบบอน ๆ

ในการน ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตรวมกบคณะอนกรรมการจดท ารางพระราชบญญต การศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... จงเหนควรตรากฎหมายพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... เพอวตถประสงค ดงน

๑) เพอใหการศกษาพระปรยตธรรม ซงเปนการจดการศกษาตามโบราณราชประเพณ โดยคณะสงฆมกฎหมายรองรบอยางถกตอง และไดรบการอดหนนงบประมาณจากรฐอยางเหมาะสมกบคาใชจายจรง

๒) เพอพฒนาโครงสรางการบรหารการศกษาสงฆใหมระบบมาตรฐาน ทงในระดบภาพรวมของประเทศ ในระดบภาค ในระดบจงหวด อ าเภอ ต าบล และในระดบวด

๓) เพอยกระดบมาตรฐานคณภาพการจดการศกษาพระปรยตธรรม ใหสามารถตอบสนองนโยบายการจดการศกษาของคณะสงฆและของชาตได

๔) เพอใหพระภกษ สามเณร ซงถอเปนศาสนทายาททส าคญ ไดรบโอกาสศกษาพระปรยตธรรม อยางถกตอง มคณภาพ และทวถงทงในสวนกลางและสวนภมภาค

๕) เพอสรางความมนคงและแรงจงใจทดใหกบครสอนและบคลากรทางการศกษา เนองจากครสอนและบคลากรทางการศกษา เปนผมสวนส าคญในการขบเคลอนการจดการศกษาใหบรรลเปาหมาย ถาหากไมมความเจรญมนคง และขาดแรงจงใจหรอสวสดการทเหมาะสมดงเชนระบบการศกษาอนแลว ซงจะสงผลกระทบตอการจดการศกษาของคณะสงฆ

(๔)

๔. การด าเนนงานของส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตและมหาเถรสมาคม ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตรวมกบมหาเถรสมาคมไดด าเนนการจดท ารางพระราชบญญต

การศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... โดยมผลการด าเนนงาน ดงน ๑) มหาเถรสมาคม มค าสงท ๔/๒๕๕๘ ลงวนท ๒๙ สงหาคม ๒๕๕๘ แตงตงคณะกรรมการ

จดท ารางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... ประกอบดวย กรรมการมหาเถรสมาคม ๔ รป พระสงฆผทรงคณวฒ ๖ รป สมาชกสภานตบญญตแหงชาต ๓ คน ผแทนส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา ๒ คน ผแทนคณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ๑ คน ผอ านวยการส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และผบรหาร พรอมดวยขาราชการทเกยวของ ๗ คน รวมมคณะกรรมการทงหมด จ านวน ๒๒ รป/คน มอ านาจหนาทในการจดท ารางพระราชบญญตฯ เพอเสนอมหาเถรสมาคมพจารณา แตงตงคณะอนกรรมการ และด าเนนการอน ๆ

๒) การประชมคณะกรรมการฯ ครงท ๑/๒๕๕๘ เมอวนท ๑๖ กนยายน ๒๕๕๘ ณ วดราชบพธฯ มมตแตงตงคณะอนกรรมการจดท ารางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... และมมตใหคณะอนกรรมการชดดงกลาวจดท ารางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... โดยค านงถงประเดนตอไปน

๒.๑) ความมนคงของการศกษาพระปรยตธรรม ๒.๒) ระบบบรหารจดการ ๒.๓) การสนบสนนดานงบประมาณจากภาครฐ ๒.๔) สทธทผเรยนพงมพงได ๒.๕) ใหมเนอหาครอบคลมการศาสนศกษาทงระบบ ๒.๖) ไมตองมมาตรามากเกนไป

๓) คณะอนกรรมการจดท ารางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... ไดประชม คณะอนกรรมการ จ านวน ๖ ครง เพอด าเนนการยกรางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... ซงเมอไดยกรางเสรจเรยบรอยแลว ไดน าเสนอพระพรหมมน ประธานกรรมการจดท ารางพระราชบญญตฯ พรอมคณะกรรมการ เพอพจารณาน าเสนอมหาเถรสมาคม

๔) การประชมมหาเถรสมาคม ครงท ๕/๒๕๕๙ เมอวนท ๒๙ กมภาพนธ ๒๕๕๙ มหาเถรสมาคม มมตเหนชอบรางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... ตามท พระพรหมมน กรรมการมหาเถรสมาคมประธานกรรมการจดท ารางพระราชบญญตฯ น าเสนอ และมอบใหส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตด าเนนการตอไป

๕) ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตไดน ารางพระราชบญญตฯ เสนอรฐมนตรประจ าส านกนายกรฐมนตร (นายสวพนธ ตนยวรรธนะ) พจารณาเหนชอบใหน าเสนอรองนายกรฐมนตร (นายวษณ เครองาม) ในการน รองนายกรฐมนตร (นายวษณ เครองาม) ไดมบญชาใหน าเสนอขอความเหนหนวยงานทเกยวของคอ ส านกงบประมาณและกระทรวงศกษาธการ

๖) เมอวนท ๑๑ พฤษภาคม ๒๕๕๙ ณ ต าหนกลาง วดบวรนเวศราชวหาร ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ไดเชญส านกงบประมาณเขารวมประชมเพอขอความเหนเกยวกบรางพระราชบญญตฯ ในมาตรา ๗ ซงเกยวของกบส านกงบประมาณ โดยมสมเดจพระวนรต เจาอาวาสวดบวรนเวศราชวหาร เปนประธานในทประชม ในการน ส านกงบประมาณไดเสนอขอแกไขรางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... มาตรา ๗ ดงน

(๕)

เดม : มาตรา ๗ ใหรฐอดหนนงบประมาณและบคลากรส าหรบการจดการศกษาพระปรยตธรรมใหเพยงพอ

แกไขเปน : มาตรา ๗ ใหรฐอดหนนงบประมาณส าหรบการจดการศกษาพระปรยตธรรม ตามความเหมาะสมและความจ าเปน

๗) เมอวนท ๑๗ พฤษภาคม ๒๕๕๙ ณ ต าหนกลาง วดบวรนเวศราชวหาร ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ไดเชญหนวยงานในสงกดกระทรวงศกษาธการ คอ ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา เขารวมประชมเพอหาร อ ในประเดนทเกยวของ โดยมพระพรหมบณฑต กรรมการมหาเถรสมาคม เปนประธานในทประชม

๘) เมอวนท ๑๘ มถนายน ๒๕๕๙ คณะอนกรรมการฯ ไดด าเนนการปรบปรง แกไข เพมเตม รางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... ตามมตทประชม โดยรางพระราชบญญตฯ ฉบบทปรบปรง แกไข เพมเตม มมาตราเพมขนจากเดม ๒๔ มาตรา เปน ๒๘ มาตรา พรอมมอบใหส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตน าเสนอมหาเถรสมาคม

๙) ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ไดมหนงสอแจงขอความเหนจากหนวยงานทเกยวของแลว โดยแตละหนวยงานไดมขอคดเหน ดงน

๙.๑) ส านกงบประมาณไดแจงตอบกลบวา ไดเสนอความเหนแลว ในการประชมเมอวนท ๑๑ พฤษภาคม ๒๕๕๙ ณ ต าหนกลาง วดบวรนเวศราชวหาร และจะเสนอความเหนอกครงเมอเรองนอย ในวาระการพจารณาของคณะรฐมนตร

๙.๒) ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการมขอสงเกตเกยวกบอ านาจหนาทของคณะกรรมการการศกษาพระปรยตธรรม ประเดนเกยวกบการศกษาภาคบงคบ และประเดนเกยวกบการก าหนดวทยฐานะ โดยใหสอดคลองกนกบกฎหมายฉบบอน ๆ ทเกยวของ

๙.๓) ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เหนวา การออกกฎหมายประกอบพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... ในมาตรา ๒๑ และมาตรา ๒๒ ไดปรบแกตามมตของคณะกรรมการจดท ารางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... แลว ทงน การออกกฎหมายประกอบพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... ตองไมขดกบพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ และทแกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ มาตรา ๑๗ ทก าหนดไววา ใหมการศกษาภาคบงคบจ านวนเกาป โดยใหเดกซงมอายยางเขาปทเจด เขาเรยนในสถานศกษาขนพนฐานจนอายยางเขาปทสบหก เวนแตสอบไดชนปทเกาของการศกษาภาคบงคบ หลกเกณฑและวธการนบอายใหเปนไปตามทก าหนดไวใน กฎกระทรวง และมาตรา ๑๘ ทก าหนดไววา การจดการศกษาปฐมวยและการศกษาขนพนฐานใหจดในสถานศกษา ดงตอไปน

(๑) สถานพฒนาเดกปฐมวย ไดแก ศนยเดกเลก ศนยพฒนาเดกเลก ศนยพฒนา เดกกอนเกณฑของสถาบนศาสนา ศนยบรการชวยเหลอระยะแรกเรมของเดกพการและเดกซงมความตองการพเศษหรอสถานพฒนาเดกปฐมวยทเรยกชออยางอน

(๒) โรงเรยน ไดแก โรงเรยนของรฐ โรงเรยนเอกชน และโรงเรยนทสงกดสถาบนพระพทธศาสนา หรอศาสนาอน ๆ

(๓) ศนยการเรยน ไดแก สถานทเรยนทหนวยงานจดการศกษานอกโรงเรยน บคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน องคกรปกครองสวนทองถน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการโรงพยาบาล สถาบนทางการแพทย สถานสงเคราะห และสถาบนสงคมอนเปนผจด

(๖)

๙.๔) ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา เหนวา หากมความประสงคจะก าหนดวทยฐานะของการศกษาพระปรยตธรรม แผนกบาลสนามหลวง จ าเปนจะตองด าเนนการโดยค านงถงประกาศ กระทรวงศกษาธการ เรอง เกณฑมาตรฐานหลกสตรระดบปรญญาตร พ.ศ. ๒๕๕๘ และประกาศกระทรวงศกษาธการ เรอง เกณฑมาตรฐานหลกสตรระดบบณฑตศกษา พ.ศ. ๒๕๕๘

๙.๕) ส านกงานเลขาธการสภาการศกษาเหนดวยกบหลกการ เหตผล และความจ าเปนทตองมรางพระราชบญญตดงกลาว แตควรหารอกบหนวยงานทเกยวของอยางรอบคอบ

๑๐) ในการประชมมหาเถรสมาคม ครงท ๑๓/๒๕๕๙ เมอวนท ๑๐ มถนายน ๒๕๕๙ มหาเถรสมาคมมมตเหนชอบรางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... ตามทส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตเสนอ และใหปรบแกมาตรา ๓ วรรคส มาตรา ๘ (๑) (๔) และมาตรา ๒๑ (๑)

๑๑) เมอวนท ๕ สงหาคม ๒๕๕๙ คณะอนกรรมการจดท ารางพระราชบญญตการศกษา พระปรยตธรรม พ.ศ. .... ด าเนนการประชมเพอพจารณาปรบปรง แกไข เพมเตม รางพระราชบญญตการศกษา พระปรยตธรรม พ.ศ. .... โดยเพมขนจากเดม ๒๘ มาตรา เปน ๓๑ มาตรา พรอมมอบใหส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตน าเสนอมหาเถรสมาคม

๑๒) ในการประชมมหาเถรสมาคม ครงท ๑๘/๒๕๕๙ เมอวนท ๓๐ สงหาคม ๒๕๕๙ มหาเถรสมาคมมมตเหนชอบรางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... ตามทส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตเสนอ

๑๓) เมอวนท ๓๐ กนยายน ๒๕๕๙ ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตเสนอรางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... เรยน รฐมนตรประจ าส านกนายกรฐมนตร (นายสวพนธ ตนยวรรธนะ) เพอน าเสนอรองนายกรฐมนตร (นายวษณ เครองาม) เหนชอบและน าเขาสคณะรฐมนตร

๑๔) พระพรหมมน ประธานคณะกรรมการจดท ารางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... แตงตงคณะท างานจดท ารางกฎกระทรวง ระเบยบ ประกาศ ขอบงคบ หรอหลกเกณฑประกอบ รางพระราชบญญตฯ จ านวน ๒๔ รป/คน โดยมพระราชวรมน เปนประธานคณะท างาน

๑๕) ทประชมคณะรฐมนตรเมอวนองคารท ๒๒ พฤศจกายน ๒๕๕๙ ไดพจารณารางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... โดยไดตงขอสงเกตในมาตรา ๒๕ ซงเกยวกบประเดนการเทยบวฒการศกษา พระปรยตธรรม แผนกบาล กบการศกษาระดบอดมศกษาและบณฑตศกษา พรอมนมมตสงรางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... ใหส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตหารอกบกระทรวงศกษาธการเพอใหไดขอยตแลวเสนอคณะรฐมนตรพจารณาอกครง

๑๖) พระราชวรมน ประธานคณะท างานจดท ารางกฎกระทรวง ระเบยบ ประกาศ ขอบงคบหรอหลกเกณฑประกอบรางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... นดประชมคณะท างานเมอวนท ๒๓ พฤศจกายน ๒๕๕๙ ณ หองประชมชน ๓ ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต อาคารหลงท ๑ เพอจดท ากรอบแนวทางการจดการศกษาระดบอดมศกษาและบณฑตศกษา ประกอบมาตรา ๒๕ แหงรางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. ....

๑๗) พระพรหมมน กรรมการมหาเถรสมาคม แมกองธรรมสนามหลวง ประธานกรรมการจดท ารางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... นดประชมคณะสงฆ และส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตหารอรวมกบกระทรวงศกษาธการ ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา และหนวยงานอน ๆ ทเกยวของ เมอวนท ๒๒ ธนวาคม ๒๕๕๙ ณ ส านกงานแมกองธรรมสนามหลวง ซงทประชมมมตเหนชอบในหลกการ ทเกยวกบกรอบแนวทางการจดการศกษาระดบอดมศกษาและบณฑตศกษา ประกอบมาตรา ๒๕ แหงรางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... และใหส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตแจงกระทรวงศกษาธการพจารณาเพอใหไดขอยต และแจงส านกเลขาธการคณะรฐมนตรน าเสนอคณะรฐมนตรอกครง

(๗)

๕. แผนการด าเนนงานในขนตอนตอไป ๑) รฐมนตรประจ าส านกนายกรฐมนตร (นายสวพนธ ตนยวรรธนะ) ไดใหความเหนชอบ

เมอวนท ๕ ตลาคม ๒๕๕๙ และรองนายกรฐมนตร (นายวษณ เครองาม) ไดใหความเหนชอบเมอวนท ๗ ตลาคม ๒๕๕๙ แลว และแจงไปยงส านกเลขาธการคณะรฐมนตร เพอน าเสนอคณะรฐมนตรตอไป

๒) ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตไดมการจดประชมคณะท างาน ครงท ๑/๒๕๕๙ เมอวนท ๒๖ ตลาคม ๒๕๕๙ จดท ากฎกระทรวง ระเบยบ ขอบงคบ และค าสง ตามทก าหนดไวในพระราชบญญต ฉบบน เพอประกอบรางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... ตามกรอบระยะเวลาทก าหนดไว ในแผนปฏทนการด าเนนงาน ทงน จะตองด าเนนการใหแลวเสรจภายในหนงรอยแปดสบวน ๖. ขอเสนอแนะของคณะกรรมาธการขบเคลอนการปฏรปประเทศดานกฬา ศลปะ วฒนธรรม การศาสนา คณธรรม และจรยธรรม

จากการทส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตรวมกบคณะอนกรรมการจดท ารางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... ไดศกษาเกยวกบการจดการศกษาพระปรยตธรรม ซงเปนการจดการศกษาของคณะสงฆ ซงพบปญหา อปสรรค ในกระบวนการจดการศกษา จงขอเสนอแนะเพมเตม ดงน

๑) ควรมพระราชบญญตรบรองในการบรหารการศกษาพระปรยตธรรมของคณะสงฆ โดยใหครอบคลมกบภารกจงาน

๒) รฐควรจดสรรงบประมาณใหตามความจ าเปนและเหมาะสมตอการบรหารการศกษา พระปรยตธรรม เนองจากปจจบนการบรหารจดการไมสามารถขยายไปสสวนภมภาคในระดบจงหวดได เพราะงบประมาณไมเพยงพอ หรอแมแตการบรหารจดการในสวนกลางกเชนเดยวกน จงสงผลกระทบ การบรหารการศกษาพระปรยตธรรมในภาพรวมในระดบประเทศ

ทงน เพอใหสามารถจดการศกษาใหเปนระบบและมรปแบบเดยวกนทวประเทศ เน องจากการศกษาพระปรยตธรรมของคณะสงฆทเปนอยในปจจบนน ไมสามารถจดการศกษาใหมคณภาพและ เปนรปแบบเดยวกนทวประเทศได เพราะขาดกฎหมายเปนของตวเอง ท าใหไมสามารถบรหารจดการทงดานความมนคงของคร บคลากรทางการศกษา สวสดการ ความกาวหนา ความเชอมนของผปกครองตอระบบ การจดการศกษาของคณะสงฆ ตลอดจนงบประมาณในการสนบสนน ความส าเรจหรอประสทธผลในการจดการศกษาของแตละวดหรอแตละส านก จงขนอยกบความพรอมของแตละแหง กลาวคอ ถาวดทมความพรอมดานงบประมาณกสามารถทจะจดหาครสอน จดหาส อการเรยนการสอน จดหาเครองอปโภคบรโภค และสงอ านวยความสะดวกในการจดการเรยนการสอนได ในขณะเดยวกนวดทไมมความพรอมกไมสามารถจดการเรยนการสอนได หรอจดไดแตกไมมประสทธภาพเทาทควร จงสงผลใหพระภกษ สามเณร เปนจ านวนมากขาดโอกาสทจะไดรบการศกษาพระปรยตธรรมทดและมคณภาพ

คณะอนกรรมาธการไดพจารณารางรายงานเรอง การจดการศกษาสงฆใหเปนไปตามมาตรฐานการศกษาของชาต ซงเสนอใหมการยกรางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... เพอแกไขปญหา ในการจดการศกษาของคณะสงฆ และไดมมตเหนชอบใหเสนอขอเสนอแนะ ดงน

๑) ใหแกไขเพมเตมบทบญญตมาตรา ๒๑ และบทบญญตมาตรา ๒๒ แหงรางพระราชบญญต การศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... โดยบญญตใหก าหนดหลกเกณฑในการเทยบหลกสตรการศกษาและวทยฐานะไวในกฎกระทรวง

(๘)

๒) ใหมการยกรางกฎกระทรวงเพอก าหนดรายละเอยดของหลกสตรซงเปนเงอนไขในการเทยบหลกสตรและวทยฐานะตามมาตรา ๒๑ และมาตรา ๒๒ แหงรางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... เพอเสนอควบคไปกบการเสนอรางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... เพอใหเหนถงหลกเกณฑในการด าเนนการอยางชดเจน

บนทกหลกการและเหตผล ประกอบรางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม

พ.ศ. ....

หลกการ ใหมกฎหมายวาดวยการศกษาพระปรยตธรรม

เหตผล โดยทโบราณราชประเพณ สถาบนพระพทธศาสนามบทบาทส าคญในการจดการศกษาของชาตมาโดยตลอด ซงคณะสงฆไดด าเนนการจดการศกษาพระปรยตธรรมอนเปนสวนเฉพาะ ของการศกษาของคณะสงฆควบคกนไปกบการศกษาวชาสามญ แตปจจบนการสนบสนนสงเสรมของรฐ ยงไมครอบคลมใหมประสทธภาพเทาทควร ดงนน เพอใหการจดการศกษาพระปรยตธรรมไดรบ การสนบสนนสงเสรมดวยดจากภาครฐ และสามารถบรหารจดการศกษาอยางมประสทธภาพ ตอบสนองนโยบายการจดการศกษาของคณะสงฆและของชาตไดเปนอยางด จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน

ราง พระราชบญญต

การศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. ....

………………………………… ………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………….. โดยทเปนการสมควรมกฎหมายวาดวยการศกษาพระปรยตธรรม …………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………….. มาตรา ๑ พระราชบญญตนเรยกวา “พระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. ....” มาตรา ๒ พระราชบญญตนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา

เปนตนไป มาตรา ๓ ใหยกเลก (๑) พระราชบญญตก าหนดวทยฐานะผส าเรจวชาการพระพทธศาสนา พ.ศ. ๒๕๒๗ (๒) พระราชบญญตก าหนดวทยฐานะผส าเรจวชาการพระพทธศาสนา (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๔๐

มาตรา ๔ ในพระราชบญญตน “การศกษาพระปรยตธรรม” หมายความวา การศกษาวชาการทางพระพทธศาสนา แผนกบาล

สนามหลวง แผนกธรรมสนามหลวง และแผนกสามญศกษา “วด” หมายความวา วดตามกฎหมายวาดวยคณะสงฆ “สถานศกษาพระปรยตธรรม” หมายความวา ส านกเรยน ส านกศาสนศกษา และโรงเรยน “ส านกเรยน” หมายความวา สถานศกษาทวดจดการศกษาพระปรยตธรรม แผนกบาล

สนามหลวง และแผนกธรรมสนามหลวง คอ ส านกเรยนวด และส านกเรยนคณะเขต ในกรงเทพมหานคร และส านกเรยนคณะจงหวด ตามทมหาเถรสมาคมประกาศก าหนด

“ส านกศาสนศกษา” หมายความวา สถานศกษาทวดจดการศกษาในรปแบบของศนยการเรยน ส านกศาสนศกษาวด ส านกศาสนศกษาประจ าต าบล ส านกศาสนศกษาประจ าอ าเภอ ซงจดการศกษา พระปรยตธรรมแผนกบาลสนามหลวง หรอแผนกธรรมสนามหลวง

- ๒ -

“โรงเรยน” หมายความวา สถานศกษาทวดจดการศกษาพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา “ส านกงาน” หมายความวา ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต “ผอ านวยการ” หมายความวา ผอ านวยการส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต “คณะกรรมการ” หมายความวา คณะกรรมการการศกษาพระปรยตธรรม

มาตรา ๕ การศกษาพระปรยตธรรมมวตถประสงคเพอใหการศกษาและสงเสรมวชาการ

ทางพระพทธศาสนาใหเปนไปโดยสอดคลองกบโบราณราชประเพณและมาตรฐานการจดการศกษาของชาต เพอการสบทอดความรทางพระพทธศาสนา สรางบคลากร ใหบรการทางวชาการแกสงคมและทองถน เพอประโยชนตอการพฒนาความรของคนในชาตใหมการน าหลกธรรมทางพระพทธศาสนาไปประยกตใช ในการด ารงชวต

มาตรา ๖ การศกษาพระปรยตธรรมมสามแผนก ดงตอไปน (๑) การศกษาพระปรยตธรรม แผนกบาลสนามหลวง เปนการศกษาพระพทธศาสนา

ภาคภาษาบาล (๒) การศกษาพระปรยตธรรม แผนกธรรมสนามหลวง เปนการศกษาพระพทธศาสนา

ภาคภาษาไทย (๓) การศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา เปนการศกษาพระพทธศาสนา ทงแผนกบาลสนามหลวงและแผนกธรรมสนามหลวง ควบคกบหลกสตรการศกษาขนพนฐาน ของกระทรวงศกษาธการ

มาตรา ๗ เพอประโยชนตอการสงเสรมการศกษาพระปรยตธรรม ใหส านกงาน โดยความเหนชอบของคณะกรรมการจดท าแผนยทธศาสตรการสรางเสรม สนบสนน พฒนาการจดการศกษาพระปรยตธรรมและแผนงบประมาณเพอการจดการศกษาพระปรยตธรรมเสนอตอมหาเถรสมาคมพจารณา ใหความเหนชอบ

มาตรา ๘ ใหรฐอดหนนงบประมาณส าหรบการจดการศกษาพระปรยตธรรม ตามความเหมาะสมและความจ าเปน

มาตรา ๙ ใหมคณะกรรมการการศกษาพระปรยตธรรมคณะหนง ประกอบดวย (๑) ประธานกรรมการรปหนง ซงสมเดจพระสงฆราชทรงแตงตง โดยความเหนชอบ

ของมหาเถรสมาคม (๒) รฐมนตรซงนายกรฐมนตรมอบหมาย เปนรองประธานกรรมการ (๓) กรรมการโดยต าแหนงจ านวนสบเอดรปหรอคน ไดแก แมกองบาลสนามหลวง

แมกองธรรมสนามหลวง ประธานกรรมการการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา อธการบดมหาวทยาลย มหามกฎราชวทยาลย อธการบดมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ปลดกระทรวงศกษาธการ เลขาธการคณะกรรมการขาราชการพลเรอน ผอ านวยการส านกงบประมาณ เลขาธการคณะกรรมการการอดมศกษา เลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และเลขาธการคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา

(๔) กรรมการผทรงคณวฒจ านวนหกรปหรอคน ซงสมเดจพระสงฆราชทรงแตงตง โดยความเหนชอบของมหาเถรสมาคม

- ๓ -

ใหผอ านวยการส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต เปนกรรมการและเลขานการ และใหผอ านวยการกองพทธศาสนศกษา เปนกรรมการและผชวยเลขานการ

มาตรา ๑๐ กรรมการผทรงคณวฒตามมาตรา ๙ (๔) มวาระการด ารงต าแหนงคราวละสามป และอาจไดรบแตงตงใหมอกได

เมอครบก าหนดตามวาระในวรรคหนง หากยงมไดมการแตงตงกรรมการผทรงคณวฒตาม มาตรา ๙ (๔) ซงพนจากต าแหนงตามวาระนนอยในต าแหนงเพอด าเนนงานตอไปจนกวากรรมการผทรงคณวฒ ตามมาตรา ๙ (๔) ซงไดรบแตงตงใหมเขารบหนาท

มาตรา ๑๑ นอกจากการพนจากต าแหนงตามวาระตามมาตรา ๑๐ กรรมการผทรงคณวฒ

ตามมาตรา ๙ (๔) พนจากต าแหนงเมอ (๑) ตายหรอมรณภาพ (๒) ลาออก (๓) สมเดจพระสงฆราชมพระบญชาใหออก (๔) เปนบคคลลมละลาย คนไรความสามารถ หรอคนเสมอนไรความสามารถ (๕) ถกจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคก ในกรณทกรรมการผทรงคณวฒตามมาตรา ๙ (๔) พนจากต าแหนงกอนวาระ ใหผทไดรบ

แตงตงแทนต าแหนงทวางนนด ารงต าแหนงไดเทากบวาระทเหลออยของกรรมการซงตนแทน เวนแตวาระทเหลออยไมถงเกาสบวนจะไมแตงตงแทนกได

ในกรณทกรรมการผทรงคณวฒตามมาตรา ๙ (๔) พนจากต าแหนงกอนวาระ ใหคณะกรรมการประกอบดวยกรรมการทงหมดเทาทมอยจนกวาจะมการเลอกหรอแตงตงกรรมการแทนปฏบตหนาทตอไป

มาตรา ๑๒ คณะกรรมการมอ านาจและหนาทดงตอไปน (๑) ก าหนดนโยบายและแผนการจดการศกษาพระปรยตธรรม ควบคม ดแลและก ากบการจด

การศกษาพระปรยตธรรมใหเปนไปตาม พระธรรมวนย โบราณราชประเพณ หรอมาตรฐานการศกษาของชาต (๒) ก าหนดมาตรฐานการศกษาพระปรยตธรรมและการประกนคณภาพการศกษา (๓) อนมตหลกสตรการศกษาพระปรยตธรรม ทงน ส าหรบหลกสตรการศกษาพระปรยตธรรม

แผนกบาลสนามหลวง และการศกษาพระปรยตธรรม แผนกธรรมสนามหลวง ตองเปนไปโดยความเหนชอบของมหาเถรสมาคม

(๔) ก าหนดพนความร คณสมบต หลกเกณฑการเขาศกษา และเงอนไขในการส าเรจการศกษา (๕) ก าหนดอ านาจหนาทและหลกเกณฑการบรหารงานของแมกองบาลสนามหลวง

แมกองธรรมสนามหลวง และประธานกรรมการการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา (๖) ก าหนดต าแหนง อตราก าลง เงนเดอน เงนประจ าต าแหนง วทยฐานะ เงนคาตอบแทน

คาจาง สวสดการ และสทธประโยชนอน การสรรหา การบรรจ การแตงตง การพนจากต าแหนง การรกษาวนย การด าเนนการทางวนย การรองทกข การอทธรณ และการลงโทษ

(๗) ออกขอบงคบ ระเบยบ หรอประกาศเกยวกบโครงสรางการบรหารงานการจดการศกษา พระปรยตธรรมและสถานศกษาพระปรยตธรรม

(๘) ออกระเบยบวาดวยการบรหารงานบคคลของสถานศกษาพระปรยตธรรม (๙) ออกระเบยบเกยวกบคาตอบแทนของผปฏบตงานสอนและผสนบสนนการศกษา

- ๔ -

(๑๐) ออกระเบยบการบรหารและจดการการเงน การพสด และทรพยสนของสถานศกษา พระปรยตธรรม รวมทงการบญชและการจ าหนายทรพยสนจากบญชเปนสญ

(๑๑) ออกระเบยบเกยวกบการปฏบตหนาทของผตรวจสอบภายใน (๑๒) ออกขอบงคบ ระเบยบ หรอประกาศเพอปฏบตการตามพระราชบญญตน (๑๓) แตงตงคณะอนกรรมการหรอคณะท างานเพอปฏบตการตามทไดรบมอบหมาย (๑๔) จดท ารายงานผลการด าเนนงานเสนอตอมหาเถรสมาคมเพอทราบ (๑๕) กระท าการอนใดทจ าเปนหรอตอเนองเพอใหบรรลวตถประสงคของการจดการศกษา

พระปรยตธรรม หรอตามทมหาเถรสมาคมหรอนายกรฐมนตรมอบหมาย

มาตรา ๑๓ การประชมคณะกรรมการตองมกรรมการมาประชมไมนอยกวากงหนง ของจ านวนกรรมการทงหมดจงจะเปนองคประชม

ใหประธานกรรมการเปนประธานในทประชมในกรณทประธานไมมาประชมหรอไมอาจปฏบตหนาทไดถามรองประธานกรรมการใหรองประธานกรรมการท าหนาทแทน ถาไมมรองประธานกรรมการ หรอม แตไมสามารถปฏบตหนาทได ใหทประชมเลอกกรรมการรปหนงท าหนาทเปนประธานในทประชม

การวนจฉยชขาดของทประชมใหถอเสยงขางมากกรรมการรปหนงหรอคนหนงใหมเสยงหนงในการลงคะแนนถาคะแนนเสยงเทากนใหประธานในทประชมออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด

คณะกรรมการตองมการประชมอยางนอยปละสครง มาตรา ๑๔ ใหส านกงานเปนหนวยงานกลางในการด าเนนการ สงเสรม สนบสนน ประสานงาน

การศกษาพระปรยตธรรม และเปนส านกงานเลขานการของคณะกรรมการ มหนาทดานงานธรการและสนบสนนงานวชาการใหแกคณะกรรมการ รวมทงมหนาทตามทกฎหมายบญญต และปฏบตหนาทตามทคณะกรรมการมอบหมาย

มาตรา ๑๕ ในการบรหารงานการศกษาพระปรยตธรรมตามมาตรา ๖ (๑) (๒) และ (๓) ใหมแมกองบาลสนามหลวง แมกองธรรมสนามหลวง และประธานการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาทมหาเถรสมาคมแตงตงท าหนาทเปนผรบผดชอบงานการจดการศกษาพระปรยตธรรมแตละแผนก

มาตรา ๑๖ ใหวดมสทธจดตงสถานศกษาพระปรยตธรรมไดตามหลกเกณฑทคณะกรรมการก าหนด

สถานศกษาพระปรยตธรรมทวดจดตงขนตามวรรคหนงใหจดการศกษาโดยค านงถง (๑) การใหการศกษาวชาการทางพระพทธศาสนาเพอสความเปนเลศทเปยมดวยปญญาพทธธรรม (๒) การสงเสรมความรและความเขาใจในคณคาแหงหลกธรรมทางพระพทธศาสนา (๓) การผลตผเรยนใหมคณธรรมน าความร เปนศาสนทายาททดของพระพทธศาสนา

ส านกในความเปนคนไทย มความรกและผกพนตอทองถน (๔) มาตรฐานการศกษาของชาตและวธการด าเนนงานของการจดการศกษาตามกฎหมาย

วาดวยการศกษาแหงชาต

- ๕ -

มาตรา ๑๗ สถานศกษาพระปรยตธรรมตองมงปลกฝงใหผเรยนมคณลกษณะ ดงน (๑) เปนศาสนทายาททดของพระพทธศาสนาและพลเมองทดของสงคมไทย (๒) มความรและทกษะในวชาการทางพระพทธศาสนา (๓) มนสยใฝหาความร ปฏบตตามขอบงคบและระเบยบสงฆ (๔) มสขภาพดทงรางกายและจตใจ (๕) รจกบ ารงรกษาศาสนสมบต อนรกษ และเสรมสรางสภาพแวดลอม (๖) มความภมใจความเปนสมณะ จงรกภกดตอชาต ศาสนา พระมหากษตรย (๗) มความคดสรางสรรค สงเสรมสนบสนนแนวทางปฏบตใหเกดความเจรญแกชมชนสงคม

และพระพทธศาสนา

มาตรา ๑๘ ในสถานศกษาพระปรยตธรรมใหมผปฏบตงานสองประเภท ดงน (๑) ประเภทผปฏบตงานสอน ไดแก ครสอนพระปรยตธรรม และครโรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษา (๒) ประเภทผสนบสนนการศกษา ไดแก บคลากรทางการศกษา ผบรหารสถานศกษาผปฏบต

หนาทดานวชาการ ซงท าหนาทใหบรการหรอปฏบตงานเกยวกบการจดกระบวนการการเรยนการสอน การนเทศ และการบรหารการศกษาในสถานศกษาพระปรยตธรรม ไดแก ผปฏบตหนาทบรรณารกษ ผปฏบตหนาทงานแนะแนว ผปฏบตหนาทเทคโนโลยการศกษา ผปฏบตหนาทงานทะเบยนวดผลผปฏบตหนาทบรหารงานทวไป หรอผปฏบตหนาทอนตามทคณะกรรมการก าหนด

มาตรา ๑๙ ใหสถานศกษาพระปรยตธรรมจดใหมการจดท าบญชตามหลกเกณฑ ทคณะกรรมการก าหนด และตองจดใหมการตรวจสอบภายในเกยวกบการเงน การบญช และการพสด ของสถานศกษาพระปรยตธรรม ตลอดจนรายงานผลการตรวจสอบอยางนอยปละหนงครง

ในการตรวจสอบภายใน ใหมผปฏบตงานของสถานศกษาพระปรยตธรรมท าหนาท เปนผตรวจสอบภายในโดยเฉพาะ ทงน ตามระเบยบทคณะกรรมการก าหนด

มาตรา ๒๐ ใหสถานศกษาพระปรยตธรรมจดใหมการประเมนผลการปฏบตงาน ของผปฏบตงานในสถานศกษาพระปรยตธรรมตามหลกเกณฑ วธการ และระยะเวลาทคณะกรรมการก าหนด

มาตรา ๒๑ ใหสถานศกษาพระปรยตธรรมมอ านาจใหประกาศนยบตร ปรญญา และหนงสอรบรองการศกษาหรอกจกรรมเกยวกบการเรยนการสอนแกผส าเรจการศกษาพระปรยตธรรมได ตามหลกเกณฑและเงอนไขทคณะกรรมการก าหนด

มาตรา ๒๒ การศกษาพระปรยตธรรมทไดจดใหแกสามเณรซงเปนเดกตามกฎหมายวาดวยการศกษาภาคบงคบและมพนความรไมต ากวาระดบประถมศกษาปทหกหรอเทยบเทา ซงไดศกษาวชาสามญเพมเตมตามหลกเกณฑและเงอนไขทคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานก าหนด โดยค าแนะน าของมหาเถรสมาคม เปนการศกษาขนพนฐาน ดงตอไปน

(๑) แผนกธรรมสนามหลวง ชนนกธรรมเอก เปนการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนตน (๒) แผนกบาลสนามหลวง ชนเปรยญธรรม ๓ ประโยค เปนการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลาย (๓) แผนกสามญศกษา เปนการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนตนและระดบมธยมศกษาตอนปลาย

- ๖ -

มาตรา ๒๓ ใหผเรยนทพนการศกษาภาคบงคบแลวซงไดส าเรจการศกษาพระปรยตธรรม แผนกธรรมสนามหลวง และแผนกบาลสนามหลวงมวทยฐานะดงตอไปน

(๑) แผนกธรรมสนามหลวง ชนนกธรรมเอก มวทยฐานะระดบมธยมศกษาตอนตน (๒) แผนกบาลสนามหลวง ชนเปรยญธรรม ๓ ประโยค มวทยฐานะระดบมธยมศกษาตอนปลาย

มาตรา ๒๔ ใหผส าเรจการศกษาพระปรยตธรรม แผนกบาลสนามหลวง ชนเปรยญธรรม ๙ ประโยค มวทยฐานะระดบปรญญาตร

มาตรา ๒๕ ใหผส าเรจการศกษาพระปรยตธรรม แผนกบาลสนามหลวง ทไดท าการศกษา เพมเตมตามหลกเกณฑทก าหนดในกฎกระทรวงมวทยฐานะ ดงตอไปน

(๑) แผนกบาลสนามหลวง ชนเปรยญธรรม ๖ ประโยค มวทยฐานะระดบปรญญาตร (๒) แผนกบาลสนามหลวง ชนเปรยญธรรม ๘ ประโยค มวทยฐานะระดบปรญญาโท (๓) แผนกบาลสนามหลวง ชนเปรยญธรรม ๙ ประโยค มวทยฐานะระดบปรญญาเอก กฎกระทรวงตามวรรคหนงใหเปนไปโดยสอดคลองกบมาตรฐานหลกสตรทคณะกรรมการ

การอดมศกษาก าหนดและเปนไปโดยความเหนชอบของมหาเถรสมาคม

มาตรา ๒๖ สถานศกษาพระปรยตธรรมอาจก าหนดใหมเครองหมายวทยฐานะของผส าเรจการศกษากได

การก าหนดลกษณะ ชนด ประเภท สวนประกอบของเครองหมายวทยฐานะ และการใชเครองหมายวทยฐานะใหเปนไปตามทคณะกรรมการก าหนด

มาตรา ๒๗ สถานศกษาพระปรยตธรรมอาจก าหนดใหมตรา เครองหมาย หรอสญลกษณ ของสถานศกษาพระปรยตธรรมได โดยประกาศในราชกจจานเบกษา

มาตรา ๒๘ ผใดใชเครองหมายวทยฐานะตรา เครองหมาย หรอสญลกษณของสถานศกษา

พระปรยตธรรมโดยไมมสทธจะใช หรอแสดงดวยประการใด ๆ วาตนมประกาศนยบตรปรญญาบตร หรอต าแหนงของสถานศกษาพระปรยตธรรมโดยทตนไมมสทธ ถาไดกระท าเพอใหบคคลอนเชอวาตนมสทธจะใช หรอมวทยฐานะหรอต าแหนงเชนนน ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหาหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ

มาตรา ๒๙ ใหส านกเรยน ส านกศาสนศกษา และโรงเรยนทไดรบอนญาตใหจดตง

ตามประกาศมหาเถรสมาคม วาดวยโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา พ.ศ. ๒๕๕๓ หรอประกาศมหาเถรสมาคม วาดวยการจดการศกษาพระปรยตธรรม แผนกธรรมและแผนกบาล พ.ศ. ๒๕๕๕ อยในวน กอนวนทพระราชบญญตนใชบงคบ เปนสถานศกษาพระปรยตธรรมตามพระราชบญญตน

- ๗ -

มาตรา ๓๐ ในระหวางทยงมไดออกกฎ ขอบงคบ ระเบยบ ค าสง มต และประกาศเพอปฏบตตามพระราชบญญตน ใหน ากฎ ขอบงคบ ระเบยบ ค าสง มต และประกาศมหาเถรสมาคมและทเกยวของกบการจดการศกษาพระปรยตธรรมมาใชบงคบโดยอนโลม ทงน ภายในหนงรอยแปดสบวนนบตงแตวนทพระราชบญญตนใชบงคบ

มาตรา ๓๑ ใหนายกรฐมนตรรกษาการตามพระราชบญญตน

..............................................................

..............................................................

สรปสาระส าคญ (Executive Summary) การศกษาของคณะสงฆ

พรอมรางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. ....

คณะกรรมาธการขบเคลอนการปฏรปประเทศดานกฬา ศลปะ วฒนธรรม การศาสนา คณธรรม และจรยธรรม

บทสรปผบรหาร เรอง “การศกษาของคณะสงฆ”

พรอมรางพระราชบญญตการศกษาพระปรยตธรรม พ.ศ. .... ๑. ความส าคญของการศกษาสงฆ

การศกษาสงฆ คอ การศกษาหลกวชาการทางพระพทธศาสนา ตามหลกสตรทคณะสงฆ โดยความเหนชอบของมหาเถรสมาคมก าหนด แบงเปน ๓ แผนก คอ แผนกบาล แผนกธรรม และแผนกสามญศกษา โดยการศกษาพระปรยตธรรม แผนกบาลและแผนกธรรม เปนการศกษาทอยในพระบรมราชปถมภ ถอเปนการศกษาดงเดมของคณะสงฆทมมาตงแตโบราณกาลควบคกบการศกษาของชาตไทย มวตถประสงคของ การจดการศกษาเพอใหพระภกษ สามเณร ไดศกษาเรยนรหลกพระธรรมวนยตามพระไตรปฎก ส าหรบเปน ขอวตรปฏบตตนและอบรมสงสอนใหพทธศาสนกชนทวไปไดรตามและปฏบต เปนการจดการศกษาเพอสราง ศาสนทายาทสบตอพระพทธศาสนา สวนการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา เปนการจดการศกษาแผนกหนงของคณะสงฆ ทสงเสรมสนบสนนใหผเรยนซงเปนพระภกษ สามเณร ไดรบการศกษาวชาการ ทางพระพทธศาสนาควบคไปกบวชาการสามญ กลาวคอ เปนการจดการศกษาแบบบรณาการระหวางการศกษาของคณะสงฆ (แผนกบาลและแผนกธรรม) กบการศกษาขนพนฐานของกระทรวงศกษาธการ เพอสรางโอกาสใหกบเยาวชนทขาดโอกาสทจะศกษาในระบบปกต แลวเขามาบวชในบวรพทธศาสนา มโอกาสไดศกษาเฉกเชนกบเยาวชนไทยทวไป

การศกษาสงฆ เปนการจดการศกษาทมความส าคญอยางยงตอความเจรญมนคงของสถาบนพระพทธศาสนา เนองจากเปนการจดการศกษาเพอพฒนาศาสนบคคลใหเปนศาสนทายาททมคณภาพ ซงเมอพระพทธศาสนามความเจรญมนคง กจะสงผลโดยตรงตอความเจรญมนคงของทงสถาบนชาตและพระมหากษตรย ๒. การด าเนนการจดการศกษา

การจดการศกษาสงฆ เปนการจดการศกษาโดยคณะสงฆ เพอใหพระภกษ สามเณร ตลอดถงพทธบรษททวไปไดศกษาหลกพระธรรมวนยอยางถกตองตามทจารกไวในพระไตรปฎก ซงเมอไดศกษา พระธรรมวนยอยางดแลว ยอมน าไปสการปฏบตทถกตองและงดงาม กอเกดผลคอความสขความเจรญ แกผปฏบต และธ ารงพระพทธศาสนาใหมนคงสถาพร เปนไปเพอประโยชนสขของบานเมองอยางแทจรง การจดการศกษาสงฆในปจจบนมการบรหารจดการในแตละแผนก ดงน

๑) การจดการศกษาพระปรยตธรรม แผนกบาล ด าเนนการโดยองคกรคณะสงฆ คอ ส านกงาน แมกองบาลสนามหลวง ซงปจจบนมพระพรหมโมล วดปากน า กรงเทพมหานคร เปนแมกองบาลสนามหลวง บรหารจดการศกษารวมกบคณะสงฆทกระดบ โดยไดรบการสงเสรมสนบสนนจากหนวยงานทางราชการ คอ ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต

๒) การจดการศกษาพระปรยตธรรม แผนกธรรม ด าเนนการโดยองคกรคณะสงฆ คอ ส านกงานแมกองธรรมสนามหลวง ซงปจจบนมพระพรหมมน วดราชบพธสถตมหาสมาราม กรงเทพมหานคร เปนแมกองธรรมสนามหลวง บรหารจดการศกษารวมกบคณะสงฆทกระดบ โดยไดรบการสงเสรมสนบสนนจากหนวยงานทางราชการ คอ ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และการบรณาการความรวมมอกบ กระทรวงศกษาธการ กระทรวงวฒนธรรม สถาบนการศกษา และหนวยงานทเกยวของ โดยการท าบนทกขอตกลง

๒

ความรวมมอในการจดการเรยนการสอนธรรมศกษาในสถานศกษา (MOU) เมอวนท ๑๗ สงหาคม ๒๕๕๗ ระหวาง ส านกงานแมกองธรรมสนามหลวง กระทรวงศกษาธการ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ส านกงานคณะกรรมการการอาชวะศกษา ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กระทรวงวฒนธรรม และส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต

๓) การจดการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ด าเนนการโดยคณะกรรมการการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ซงปจจบนมสมเดจพระวนรต วดบวรนเวศวหาร เปนประธานคณะกรรมการการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา บรหารจดการศกษารวมกบคณะสงฆทกระดบ โดยไดรบการสงเสรมสนบสนนจากหนวยงานทางราชการ เชน ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต สถาบนทดสอบการศกษาแหงชาต (องคการมหาชน) ส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน) และสถาบนการศกษา เปนตน

อนง การจดการศกษาสงฆในปจจบน มขอกฎหมายทเปนแนวปฏบต ดงน ๑) พระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๐๕ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕ ๒) พระราชบญญตก าหนดวทยฐานะผส าเรจวชาการพระพทธศาสนา พ.ศ. ๒๕๒๗ แกไขเพมเตม

(ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๐ ๓) พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕

และ (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๓ ๔) กฎกระทรวง วาดวยสทธการจดการศกษาขนพนฐานโดยสถาบนพระพทธศาสนา พ.ศ. ๒๕๔๘ ๕) ประกาศมหาเถรสมาคม วาดวยการจดการศกษาพระปรยตธรรม แผนกธรรมและ

แผนกบาล พ.ศ. ๒๕๕๕ ๖) ประกาศมหาเถรสมาคม วาดวยโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา พ.ศ. ๒๕๕๓ ๗) ระเบยบส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต วาดวยพระปรยตนเทศก พ.ศ. ๒๕๕๖ ๘) ค าสงมหาเถรสมาคม เรอง แตงตงคณะกรรมการการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ๙) ประกาศคณะกรรมการการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา วาดวยกลมโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา พ.ศ. ๒๕๕๕ ๑๐) ประกาศคณะกรรมการการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา วาดวยพนกงาน

ศาสนการดานการศกษา พ.ศ. ๒๕๕๕ ๑๑) ประกาศคณะกรรมการการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา วาดวยขนาดของ

โรงเรยนและกรอบอตราก าลงพนกงานศาสนการดานการศกษา พ.ศ. ๒๕๕๕ ๑๒) ประกาศคณะกรรมการการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา วาดวยคณะกรรมการ

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา พ.ศ. ๒๕๕๕ ๑๓) ประกาศคณะกรรมการการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา วาดวยคณะกรรมการ

การบรหารหลกสตรและงานวชาการโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา พ.ศ. ๒๕๕๕ ๑๔) ประกาศคณะกรรมการการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา วาดวยระบบ

ประกนคณภาพการศกษาโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา พ.ศ. ๒๕๕๕

๓

๓. สภาพปญหาการด าเนนการจดการศกษาทผานมา ดานโครงสราง ๑) การเชอมโยงระหวางองคกรคณะสงฆในสวนกลางและสวนภมภาค ยงขาดความตอเนอง

ในเชงบรณาการและการน านโยบายไปสการปฏบต ๒) การจดตงส านกเรยน ส านกศาสนศกษา ตามประกาศมหาเถรสมาคม วาดวยการจด

การศกษาพระปรยตธรรม แผนกธรรมและแผนกบาล พ.ศ. ๒๕๕๕ ยงขาดความตอเนอง ดานบคลากร ๑) ครและบคลากรทางการศกษา ขาดแรงจงใจหรอสวสดการทเหมาะสม ดงเชนระบบ

การศกษาอน ซงจะสงผลกระทบตอการจดการศกษาของคณะสงฆ ๒) ครสวนใหญยงขาดเทคนคและวธการสอน ๓) สถานภาพของคร เปนเพยงลกจางของวด (โรงเรยน) ไมไดผานระบบการคดเลอก ไมม

การวางแผนอตราก าลง ครจงขาดประสทธภาพในการจดการเรยนร ดานการบรหารจดการ ๑) ระบบการบรหารการศกษาไมเขมแขง โดยเฉพาะการบรหารจดการภายในวดและสถานศกษา

เพราะนโยบายการจดการศกษาขนอยกบเจาอาวาสและผบรหารสถานศกษา ถาเจาอาวาสหรอผบรหารสถานศกษาไมสามารถจดหางบประมาณมาสนบสนนการศกษาได วดหรอสถานศกษานนกตองหยด ท าการเรยนการสอน

๒) เนองจากการจดการศกษาพระปรยตธรรมไมมกฎหมายรองรบ จงเปนภาระของผมหนาทในการจดการศกษา คอ เจาอาวาส จงสงผลใหคณภาพการจดการศกษาของคณะสงฆไมมประสทธภาพเทาทควรและไมสามารถตอบสนองนโยบายการจดการศกษาของคณะสงฆและของชาตได

๓) ผบรหารโรงเรยนไมไดผานกระบวนการคดเลอก เพราะเจาอาวาสซงเปนผจดการโรงเรยนเปนผเลอกพระภกษทเหนวาเหมาะสมใหท าหนาทบรหารโรงเรยน และอ านาจในการสงการ