7/31/2019 63- K R

1/11

K R

kr; Anlam ve Mhiyeti

Kurn- Kerimde kr Kavram

Hadis-i eriflerde kr Kavram

kr - man likisi

kr badeti, Bir mtihan Aracdr

ekr ve kir

kr-Hamd likisi

krn Yerine Getirilmesi

krn nemi

Kendisinden Dolay kredilecek "Nimet" Nedir?

Bunca Nimet, Bunca ikye t; kretmeyen Bir Toplum Olduk

krn Zdd Nankrlk

kr ve Nankrlkle lgili Snnetullahkr Bilincinin Kazandrdklar

O davranlar nzdan sonra, belk i (akllanp) kredersiniz d iye sizi affettik. (2/Bakara, 52

kr; Anlam ve Mhiyeti

kr szlkte; semizlemek ve gelimek anlamlarna gelir. Yani, lgat anlamyla kr, hayvanlarn bedenler inde yedikler i gdann etkisinin apa k ortaya

kmasdr. Din dilindeki kr de bunun gibidir. Yani kr, Allahn nimetinin etkisinin kulun dilinde itiraf ve vg olarak, ka lbinde ahitlik ve muhabbet/sevgi

olarak, organlarnda da itaat etme ve boyun eme olarak ortaya kmasdr. kr kelimesinin zdd, kfr (nankrlk)dr; nimeti unutup rtmektir. kr, kiinin

kendine ulaan nimeti bilmesi ve bunu eitli ekillerde aa vurmasdr. Bir baka deyile nimet sahibini bilip onu vmesi demektir.

kr' eitli alardan tantan u tanmlara bakmakta yarar vardr: kr, nimet vereni boyun eerek itiraf etmektir. kr, ihsan yapan k imseyi, ihsann anarak

vmektir. kr, nimet verene kalbin sevgiyle, organlarn itaatle, dilin onun zikri ile ve onu vmekle megul olmasdr. kr, nimetleri onu verene boyun ee rek

nisbet etmektir. kr, Allahn nimet vermesinden dolay Onun ihtiyac olmad halde Onu vmekle lezzet duymaktr. kr, bir nimeti verene teekkr e tmek,

memnuniyetini ve minnettarln belirtmek, verilen nimetin deerini bilip takdir etmektir. Her trl nimetin tek ve gerek sahibinin Allah olduunun uuruna

varmak ve bunu saygyla ifade etmektir. kr, krden ciz olduunu bilmektir. kr, Allah'n verdii nimet ile Allah'a isyan etmemektir.

Kuran, insana saysz nimet verildiini, insann bunlar veren Allah bilip, hizmetine sunulan bu nimetlerden dolay nimet sahibine minnet duymasn, bu

minnettarl eitli ekillerde ortaya koymasn sylyor. Trkede kullandmz teekkr etmek, kran duymak kavramlar da ayn kkten gelmekte ve

yaklak ayn manay ifade etmektedirler.

Kur'n- Kerim'de kr Kavram

kr, Kuranda zerinde en ok durulan konulardan biridir. 75 yerde krden, kretmenin neminden bahsedilir. krn Kuranda bu kadar nemle

vurgulanmasnn sebebi, krn iman ve tevhidin en nemli gstergelerinden olmasndandr. Kuran, srekli olarak A llahn insanlara verdii nimetlere, yapt

balara, ettii ihsanlara dikkat ekmekte ve insann btn bu iyilikler karsnda minnettarlk duymasn, kran duygular ierisinde olmasn istemektedir.

nk nimete kavumann, iyilik grmenin karl budur.

Kuranda mminlerin oka kretmeleri hatrlatld gibi, kredenlerin ve kretmeyenlerin rnekleri verilir, kbetleri anlatlr. nsan, Allahn kendisine verdii

can ve organlar karlnda (23/Secde, 7-9), yamur vermesinin (45/Csiye, 4-5; 56/Vka, 68-69), gece ile gndz var e tmesinin (28/Kasas, 73), da gibi

gemileri yzdrmesinin (31/Lokman, 31), eti yenen hayvanlar (36/Ysin, 71-73), yeryzndeki her tr geim vastalar (7/Arf, 10) ve daha nice nimetler

vermesinin karl olarak kr etmelidir. Btn bu nimetleri vereni tanmal ve Onun nnde boyun bkmelidir.

Allahn insanlara; Verdiim nimetlere kredin demesi de ayrca kul iin bir nimet ve ihsandr. nk krn faydas dnya ve ahirette Allaha deil; kula

dnktr. Yerine getirdii kr ile fayda gren kulun kendisidir. Kul, krederek Rabbine bir karlk veya bir mkfat vermemektedir. Zaten buna da hi bir

varln gc yetmez. Kim krederse kendi nefsi iin kretmi olur (27/Neml, 40). Yoksa Allahn byle eylere asla ihtiyac yoktur.

Ancak Allah (c.c.) kullarna kar bu kadar cmert, bu kadar ltuf sahibi olduu halde, kullarnn bir ksm nankrdr, ok kre tmekten uzaktr. Muhakkak ki

Allah, insanlara kar ltuf sahibidir, ama oklar kretmiyorlar. (2/Bakara, 243; ayrca bkz. 10/Yunus, 60; 7/Arf, 10; 23/ Mminn, 78; 27/Neml, 73;40/Mmin, 61; 67/Mlk, 23)

Allahn Kurandaki ve evrendeki yetlerini ve ibretlerini kretmeyenler anlayamaz; ancak ok kredenler anlayabilir (7/Arf, 58; 14/brahim, 5; 31/Lokman,

31; 34/Sebe19). nk nankr insan, duyarszdr, hikmetleri anlayabilecek fersetten ve anlaytan uzaktr.

kretmek mminlerin en nemli zelliklerinden biridir. A llah (c.c.) mminlere verilenleri zaman zaman hatrlatyor ve bu hatrlatmann da onlar kretmeye

7/31/2019 63- K R

2/11

tevik olduunu hissettiriyor. Sz gelimi, Allah mminleri affeder (2/Bakara, 52), mminler Ramazan orucuyla ibadet ederler, doru yolu bulurlar ve Allah da

byk tanrlar (2/Bakara, 185), onlar Allahtan ittika ede rler (hakkyla ekinirler) (3/l-i mran, 123), bundan dolay Allah (c.c.) onlara nimetlerini tamamlamak ve

onlar temizlemek istiyor (5/Mide, 6). Allah (c.c.) onlara yetlerini ok net bir ekilde aklyor (5/Mide, 89), onlara zafer veriyor ve gzel rzklarla rzklandryor

(8/Enfl, 26), dinlenmek iin geceyi ve gndz var etmitir (28/Kasas, 73); ite bunlarn sebebi, umulur ki mminler hakk yla krederler.

Btn nimetlerin sahibi Allah (c.c.) insanlara; Siz Beni zikredin (ann) ben de sizi zikredeyim. Bana kredin, fakat asla nankrlk etmeyin. (2/Bakara, 152) diye

emretmektedir. Yine Lokman (a.s.)n ahsnda insanlarn kr edici olmalarn istiyor (31/Lokman, 12). nsana saysz nimet ve rilmesinin sebebi, onun kreden

bir kul mu yoksa nankrlk eden bir kul mu olduunu denemek iindir. Kuran bunu Hz. Sleymanla ilgili bir olayda yle haber ve riyor: Yannda kitaptan bir ilim

olan biri, dedi ki; Ben (gzn ap kapamadan) onu (kralienin tahtn) sana getirebilirim. Derken (Sleyman) onu (taht) kendi yannda durur halde grnce dedi

ki: Bu Rabbimin fazlndandr. Ona kr m edeceim, yoksa nankrlk m edeceim diye beni denemektedir (27/Neml, 40)

O davranlar nzdan sonra , belki (akllanp) kredersiniz diye sizi affettik. (2/Bakara, 52)

Siz Beni zikredin (tat ve ibadetle ann) ki, Ben de sizi anaym. Bana kredin; sak n nankrlk yapmayn! (2/Bakara, 152)

Ey iman edenler! S ize verdiimiz rzklarn temizlerinden y iyin; eer siz gerekten yalnz A llah'a kulluk ediyorsanz, O na kredin. (2/Bakara, 172)

...Allah kredenleri mkfatlandracaktr. (3/l-i mrn, 144)

Eer siz iman eder ve krederseniz Allah size neden azap etsin! Allah kirdir , Almdir; kre karl k veren ve her ey i bilendir . (4/Nis, 147)

...Allah, kredenler i daha iy i bilmez mi? (6/Enm, 53)

Rabbiniz y le buyurmutur: Andolsun, eer krederseniz gerekten s ize (nimetimi, mkfatm) a rtrrm ve andolsun eer kfrederseniz (veya nankrlk

yaparsanz), phesiz benim azabm pek iddetlidir. (14/ brahim, 7)

"Siz, hi bir ey bilmezken A llah, sizi analarnzn karnndan kard; kredesiniz diye size kulaklar, gzler ve kalpler verdi." (16/Nahl, 78)

"Gerekten brahim, Hakk'a ynelen, Allah'a itaat eden bir nder idi. Allah'a ortak koanlardan deildi. Allah'n nimetlerine krediciydi. nk Allah, onu semi

ve doru yola iletmiti." (16/Nahl, 120-121)

Kuran, hiret iin aba harcayan mminleri kr kknden gelen mekr sfatyla vmek tedir. Kim de Ahireti ister ve bir mmin olarak ona alrsa, ite

bylelerinin abas mekrdur (kre deerdir). (17/sr, 19; ayrca bkz. 76/nsan, 22)

"kreden, ancak kendisi iin kretmi olur. Nankrlk eden de bilsin ki Allah mstandir, her trl vgye lyktr." (31/Lokman, 12)

...Ve sizin iin kulaklar , gzler, kalpler yara tmtr. Ne kadar az krediyorsunuz! (32/Secde, 9)

...kredin. Kullarmdan kreden azdr ! (34/Sebe, 13)

ayet nankrlk ederseniz (kfrederseniz), artk phesiz Allah size kar hi b ir ihtiyac o lmayandr ve O, kullar iin buna rza gstermez. Ve eer

krederseniz, sizin (faydanz) iin ondan raz olur (39/Zmer, 7)

"...Biz kredenleri mkfatlandrrz." (54/Kamer, 35)

Hadis-i eriflerde kr Kavram

"M'minin ii tuhaftr, her ii hayrdr. Bu, yalnz m'mine vergidir/zgdr. Sevindirici bir ile karlasa kreder, o i kendisi hakknda hayrl olur. zc bir ile

karlasa sabreder , kendisi iin hayrl olur." (Mslim, Zhd 64; Drim, Rikak 61; Ahmed bin Hanbel, Msned V/24)

"Hamd, krn badr. Allah'a hamdetmeyen, O'na kretmemitir." (Abdrrezzak; Beyhak, uabu'l-man; Kenzu'l Umml, 3/6419, s. 255)

Rasulllah (s.a.s.) geceler i ayaa kalkp ayaklar kabarncaya kadar namaz klard. Kendisine; Allah (cc) senin gemi ve gelecek gnahlarn affetti (niye kendini

bu kadar yoruyorsun) denildi. Allaha kreden bir kul olmayaym m? cevabn verdi. (Buhri, Teheccd 6, 2/63; Tefsir-Fetih 1, 6/169, Rikak 19, 8/124; Mslim,

Sfatl Munafikn 18, 79, Hadis no: 2819, 4/2181; Tirmiz, Salt 304, Hadis no: 412, 2/268; Nesi, Ky. Leyl 17, 3/178)

"nsanlara kar hamdetmeyen (teekkr etmeyen), onlara nankrlk yapan insan, Allah'a kar da hamdetmez." (Eb Dvud, Edeb 11; Tirmiz, Birr 35)

"Allah'm, Seni zikretmek, Sana kretmek ve gzel ibadet etmek iin bana yardm eyle!" (Eb Dvud, Vitr 26; Nesi, Sehv 60; Msned, Ahmed bin Hanbel, 2/299,

5/245)

"Allah, bir kuluna nimet verince, kulunun stnde o nimetin izini grmek ister." (Tirmiz, Edeb 54; Msned, Ahmed bin Hanbel, 2/311, 4/438)

"Yce Allah diyor ki: 'Ey kullarm! Gemi ve gelecek, siz btn ins ve cinler bir araya gelerek, aranzdaki en muttak kimsenin kalbi gibi olsanz, sizin bu

durumunuz, Benim hkimiye-timi zerre kadar artrmaz. Yine ey kullarm! Gemi ve gelecek btn ins ve cin bir araya toplansanz, aranzdaki en gnahkr birininkalbi gibi olsanz, Benim hkimiyetime en ufak bir noksanlk getiremezsiniz. Ey kullarm! Hakknzda itibar ettiim ey, amellerinizdir. Daha sonra siz, amellerinize

gre eksiksiz olarak mkfa tlandrlacak veya cezalandrlacaksnz. yleyse kim bir hayr ilemeye muvaffak olursa, bundan dolay Allah'a kretsin. Kim de

hayrn dnda baka bir ey ilerse, bundan dolay da kendi nefsini sulasn." (Msned, Ahmed bin Hanbel, 5/160; Mslim, Birr 55; Tirmiz, Kym 48; bn Mce,

Zhd 30)

Yemek yiyip kredenin derecesi, (nfile) oru tutup sabredenin derecesi g ibidir. (Buhr i; Ktb-i Sitte, c. 17, s. 176, hadis no: 559 -1765-)

7/31/2019 63- K R

3/11

Kyamet gnnde hamd edenler ayaa kalksn denildiinde yalnz Allah'a oka ve her hal krda kredenler ayaa kalkar. (Taberni; Ebu Naim; Beyhak,

Gazli, hy-i Ulmid Din, c. 8, s. 547)

Mal toplamay yasaklama hususunda yet nzil olunca Hz. mer (r.a.): yleyse ne toplayalm y Rasulallah? diye sordu. Rasulullah da yle cevap verdi:

Allah'a kreden dil, zikreden kalp ve mmine hanm. (Gazli, hy-i Ulmid Din, c. 8, s. 547)

Zikrin en faziletlisi l ilhe illllahtr . Dunn en faziletlisi el-hamd lillhtr. (Tirmiz; Nesi; bn Mce; nak l. hy, 8/309)

kr - man likisi

kr, nimet vereni bilip onu aa vurmak olduu gibi, bunun tam zdd olan kfr ise, nimet vereni inkr edip onu gizlemektir. Kfr kavramnn, inkr ve nimet

sahibini gizlemeyi de ifade ettiini hatrlayalm. Kfr kelimesi, iman etmemeyi, insanlara sonsuz nimetler veren rzk sahibi Allah inkr etmeyi anlatt gibi, kr

kelimesi de iman etmeyi, verilen nimetlerin sahibi olan Allah tanmay ve Ona minnettarlk duymay ifade eder. krn zddnn Kuranda kfr kelimesiyle

tanmlanmasndan, kretmenin Allah katnda ne kadar nemli olduu ve bu ibadetten uzaklamann ne kadar byk problem olduu aka anlalr.

kr, hamdetmeyi ve tevhide inanmay bir araya toplar. Her krn ba mutlaka Allaha hamd olmaldr. Nitekim Ftiha sresine Allaha hamd ile balar, tevhid

dinine ballkla bitiririz. Ftihada, Bizi nimet verdiklerinin yoluna ilet dememiz emredildi. Kendilerine nimet verilenler ise, peygamberler, sddkler, ehitler ve

slih insanlardr. Kendilerine gazap edilenler ile saptmlar, nimet verilenler arasna sokulmamtr. Kfredenler, inkrclar; kredenler ise iman edenlerdir

diyebiliriz.

kr, iman etmenin eitli organlarla ve bu organlarn faaliyetleriyle ortaya konulmasdr. kr ayn zamanda nimeti bilmenin ismidir. nk nimeti bilmek,

nimeti vereni bilmenin yoludur. te bunun iin Allah (c.c.), Kuranda slm ve imana kr diye isim vermektedir. Nimetin nereden geldiini bilmek, krn

artlarndan biridir. Yoksa tamam deildir. krn ierisinde nimet vereni itiraf, nimete kar nimet sahibi Allah' vmek, Ona boyun emek, Onu sevmek ve

nimet konusunda Onu honut edecek eyleri yapmak da bulunmaktadr. Kul nimeti tand zaman, nimetin sahibini de tanr. Onu tanynca Onu sevmeye balarve Onun holanaca eyleri yapmaya niyet eder.

Kfr, rzk ve Onu verenin zerini rtmek, gizlemek, grmezlikten gelmek; kr ise, nimeti bilmek, itiraf etmek ve aa vurmaktr. phesiz bu itiraf yalnzca

dil ile olmaz; kr, imann eyleme dnmesiyle yer ine getirilir. Baz yetlerde 'kr' kelimesinin iman etmenin, 'kfr'n ise inkr etmenin yerine kullanldn

gryoruz: ayet nankrlk ederseniz (kfrederseniz), artk phesiz Allah size kar hi bir ihtiyac olmayandr ve O, kullar iin buna rza gstermez. Ve eer

krederseniz, sizin (faydanz) iin ondan raz olur (39/Zmer, 7) Rabbiniz yle buyurmutur: Andolsun, eer krederseniz gerekten size (nimetimi,

mkfatm) artrrm ve andolsun eer kfrederseniz, phesiz benim azabm pek iddetlidir. (14/ brahim, 7)

kr, ayn zamanda irk komann da karldr. irk koanlar elbette kretmezler. Onlar zaten Allaha ortak koarak Onun asl nimet sahibi olduunu inkr

etmektedirler. Onlardan bir ksm Allahtan bir iyilik gelirse kretmeye sz verirler. Ancak skntdan kurtulunca tekrar irk komaya devam ederler (6/Enm, 63-

64). kretmek, irk komann ztt olarak Allah'a kullukla beraber zikredilir: ...Andolsun ki Allah'a irk/ortak koarsan, amellerin/ilerin phesiz boa gider ve

hsrana urayanlardan olursun. Hayr! Yalnz Allah'a kulluk et ve kredenlerden ol. (39/Zmer, 65-66)

Bir yette kretmek, yalnzca Allah'a kulluk etmenin art olarak gsterilir: Ey iman edenler, size rzk olarak verdiklerimizin temiz olanlarndan yiyin ve eer siz

gerekten yalnzca Allaha kulluk ediyorsanz Ona kredin. (2/Bakara, 172)

kr bdeti, Bir mtihan Aracdr

nsan kretmek veya kfretmek noktasnda denenmektedir: Hi phesiz Biz insan, karmak olan bir damla sudan (nutfeden) yarattk. Onu denemekteyiz.

Bundan dolay onu iiten ve gren yaptk. Biz ona yolu gsterdik; (artk o) ya kredici olur ya da nankr olur. (76/ nsan, 2-3). Bu yette kretmenin imanla,

kretmemenin ise kfrle e tutulduu aka grlmektedir. Allah (c.c.) mminleri zaman zaman sabr ve kr ile imtihan eder. Bazen darlkla, bazen varlkla,

bazen musibetlerle, bazen de zaferlerle dener. Kendini yeterince tanmalar iin nimet verir ve verdii nimetleri hatrlatr. Bazen bolluk ve rir, bazen de bolluktan

sonra darlk ver ir. Snava tutulan m'minlerin balarna sknt gelir, baz eylerden mahrum kalrlar, insanlardan eziyet grrler. Mmin her trl zorlua ve

denemeye sabreder, her trl nimete ise hamd eder veya kreder.

Allah, insana saysz nimetler vermitir. Bu nimetlerle insanlar snamaktadr; insan kr m edecek , nankrlk m? (1)

ekr ve kir

Kuran, kredenlere kir demektedir ve bu kelimeyi genellikle oul olarak kullanmaktadr. Allah (c.c.) ekr ve kirdir. Yani kredenlerin sevabn kat kat,

fazlasyla verendir. kir, kr mastarnn fil ismidir. ekr ise bu fil ismin mbalaal (abartl) halidir. kir kreden demektir. Kuran- Kerimde iki yette

Allah hakknda, dierlerinde ise Allaha kreden mminler hakknda tekil ve oul olarak gemektedir. ekr szlkte, ok ok kreden demektir. Bu kavram

da daha ok kreden kullar hakknda kullanlmaktadr. Ancak drt yette Allah (c.c.)n ismi olarak gemektedir.

a- Allahn kir-ekr Olmas

Kulun Allaha kretmesi, Onun verdii nimetleri bilmesi ve bunu bizzat kulluk yaparak, Allaha itaat ederek ye rine getirmesi eklinde grlr. Ancak Allahn

kir veya ekr olmas byle deildir . Allahn kullarna kr, onlar balamas, ameller inin kar ln vermesi ve onlar vmes i, kullarnn az da o lsakrlerinden rz olmasdr.

Allah hakknda kullanlan kir ve ekr kelimelerinin yalnz deil de afr, Halm ve Alm sfatlaryla beraber ge lmeleri dikkat ekmektedir. Allah (c.c.)

ekrdur. Yani kullarnn az amellerine kar ok mkafat verendir, ecirlerini ka t kat artrandr. Bir baka deyile ekr, Allahn kullarn balamas, amellerinin

karln vermesi ve onlar vmesidir. Kullarndan gelen az bir kre rz olmas da Allahn ekr olmasnn bir sonucudur. Allah (c.c.) kullarndan gelen az kre

rz olarak onlar ok kre tevik etmekte, az da olsa kr kmsemeyip bu grevi yapmalarn istemektedir.

7/31/2019 63- K R

4/11

Allah kullarnn ecirlerini noksansz der ve kendi fazlndan onlarn ecirlerini daha da artrr. nk O afr ve ekrdur; balayandr ve kr kabul edendir

(35/Ftr, 30, 34). Allah iyilik edenlerin iyiliini artrr. nk O afr ve ekrdur (42/r, 23). Kim, kendisine farz klnan ibadetlerin fazlasn gnlden

yaparsa, onun karln alr. nk Allah (c.c.) Almdir (bilendir) ve ekrdur (krn karln verendir) (2/Bakara, 158). u yette de ayn sfat Halm ismiyle

beraber kullanlmaktadr: Eer Allaha gzel bir bor verecek olursanz (Allah rzs iin ihtiya sahiplerine infak eder veya fizsiz bor verirseniz), onu sizin iin

kat kat artrr ve sizi balar. Allah ekrdur (kr kabul edip ok ihsan edendir), Halmdir (ceza vermekte acele etmeyendir). (64/Teabn, 17).

Allaha gzel bir ekilde bor vermek , Onun yolunda mal iten gelerek, severek ve isteyerek infak etmek, karlksz bor vermek eklinde tefsir edilmitir. Allah

(c.c.), kuluna verdii maldan infakta bulunmasn istiyor, bunun da karln bol bol veriyor. Kul, krn noksan yapt zaman da ona ceza vermekte acele

etmiyor, ona hilimle (yumuaklkla) davranyor. Ayn ifadeyi Kuranda iki yerde daha grmekteyiz (2/Bakara, 245 ve 57/Hadid, 11). Kullar, krn bir ifadesi

olarak Allahn kendilerine verdii maldan ihlasl bir ekilde Onun yolunda harcarlarsa, Allaha bor verirlerse; Allah da bunun karln kat kat der. nk O,

kr karlksz brakmaz.

kir szlkte k reden anlamna ge lmekle beraber A llah hakk nda kullanld zaman, tpk ekr gib i krn karln, kreden k imseyi bilip ona hak ettii

mkafat veren demek olur. Bunun iin Kuranda iki yette ve Alm sfatyla birlikte gemektedir. Bunun Alm sfatyla birlikte kullanlmas, bu ismin yanl

anlalmasn nlemekte, kulun yapt krn Allah tarafndan bilinip karlnn verilecei aka bildirilmi olmaktadr (2/Bakara, 158). Eer kreder ve iman

ederseniz, Allah size ne diye azap etsin? Allah, kirdir (krn karln verendir), Almdir (bilendir) (4/Nis, 147)

b- nsanlarn kir-ekr Olmalar

ekr ve k ir kavramlar insanlar hakknda da kullanlmaktadr. Allah (c.c.) insan bir yola (sebile) sevketmitir, onu dzene koyarak ona akl vermi ve dnyaya

gndermitir. Bylece o acaba kir (kreden) bir kul mu yoksa nankrlk eden bir kul mu olacak? (76/nsan, 3) kir olma sfat baz peygamberlerin de

sfatdr. Mesel Hz. brahim tek bana bir mmet idi ve kir (kreden) bir kuldu (16/Nahl, 120-121). Nh (a.s.) da ekr (kreden) bir kimse idi (17/ sr, 3).

Kullarn kredici olmalarn belirtmek iin de bir ok yette kir kelimesinin oul halinin (kirn-kirn) kelimelerinin kullanldn grmekteyiz (21/Enbiy,

80; 3/l-i mrn, 114, 145; 7/Arf, 17, 144). Kuran, Hz. Dvuda ve Hz. Sleymana Allahn verdii eitli nimetleri saydktan sonra, onlara ve onlarn kiiliinde

dier kullara yle sormaktadr: Siz, kirlerden (kredenlerden) olmayacak msnz? (21/Enbiy, 80)

Rabbimiz buyuruyor ki: Hayr, artk (yalnzca) Allaha kulluk et ve kredenlerden (kirnden) ol. (39 Zmer/66) kredenler, Rablerine iman eder ler, Onun

nimet ve rzk verici olduunu bilirler. Onlar, hayatn ve lmn, insann emrine verilen her eyin bir deneme sebebi olduunun uurundadrlar. Onlar byle iman

etmilerdir. krn gereini yerine getirirler.

kr Hamd likisi

Hamd ile kr arasnda byk yaknlk ve benzerlik vardr. Hatta hamd yerine kr, kr yerine hamd kelimeleri kullanlabilir. Hadis-i erifte bu yaknlk yle

ifade edilir: "Hamd, krn badr. Allah'a hamdetmeyen, O'na kretmemitir." (Abdrrezzak; Beyhak, uabu'l-man; Kenzu'l Umml, 3/6419, s. 255; El-

Cevziyye , Medrics Salikn, 2/208)

Bunun yannda, hamd ile kr arasnda ksm farklar vardr. Hamd, isteyerek yaplan bir iyilie kar, iyilik yapana bir teekkr ve bir vgdr. Hamd etmenin

zellii bir iyilie kar yaplmasdr. Hamd ile, ihsanda bulunan hem vlr, hem ona kar minnettarlk duyulur, teekkr edilir. kr de byledir. Ancak kr

yaplm olan bir iyilie kar sz ile veya fiil ile yerine getirilen bir vg ve kran duygusudur. Bu bakmdan hamd genel olarak krden daha geni kapsamldr.

Hamd, nimete kavumann veya gelecek olan bir nimetin sevincini, huzurunu duyup, nimet sahibine vgde bulunmadr. kr de insana gelip ulam bir nimete

kar bir teekkrdr. Hamdde sevin ve arzu anlam, krde ise iten ballk ve dostluk anlam daha ok yer almak tadr. Bununla beraber hamd etmede sayg

ve deer verme yn daha yksektir. Allaha kar kullanlan btn sayg ifadeleri, Onu zikretme, Onu methetme (vme): hepsi de birer hamddir. el-Hamd

lillh (Allaha hamdolsun) denildii zaman hepsi de ifade edilmi olur. Hamd, krn badr.

kr, hamde gre, sebepleri asndan daha genel, ilgili olduu eyler asndan daha zeldir. Hamd, ilgili olduu eyler asndan daha genel, sebepleri asndan

daha zeldir. Bunun anlam udur: kr, nimet sahibine ahitlik yaparak kalp ile, verek ve nimet sahibini itiraf ederek dil ile, itaat ederek ve boyun bkerek

organlarla olur. krn ilgilendii ey Allahn zatna ait zellikler deil, Onun verdii nimetlerdir. Allahn, hayat, iitme ve grme gibi sfatlarna karlk krler

olsun denmez. Bunlar iin Allaha hamdedilir. kr gereken her eye ayn zamanda hamd de gerekir. Ama hamdin gerekli olduu her eye kr gerekmez.

kr organlarla, hamd ise kalp ve dil ile yerine getirilir.

Hamd; bir nimetin veya gzelliin kayna ve sahibi olan gc, vg ve yceltme szleriyle anmaktr. Bir baka deyile hamd, istee bal bir iyilie veya onun

balang noktas olan bir yardma kar, gnl akl ile o iyiliin sahibine sayg ifade eden bir vg szdr. Bunda hem nimet sahibini vmek, hem kretmek,

hem de yceltme anlam vardr. Hamd, bir eit vmek veya vlmek, iyi bir v veya vl, gzel bir vc veya vlen olmak gibi anlamlar da kapsayan bir

szdr.

Hamd; en geni anlamyla krdr. Hamd, yalnzca dille yaplr. Halbuki kr hem dille hem de hareketle yerine getirilir. kr, bir nimetin karl olarak

yaplr. Hamd ise, nimet sahibinin var olduunu bilmemiz durumunda, o nimet veya gzellik bize ulamasa da yaplr. Bu bak mdan hamd her durumda yerine

getirilir. kr, insana ulaan bir iyilikten sonra , szl, fiille ve kalpten nimeti verene karlk vermektir. Yalnz fiille veya kalpten yaplan kr ne methetmedir,

ne de hamddir. Fakat dil olarak yaplrsa bu, hem hamd, hem methetme olur. Byle bir hamd de Allaha kar duyulan minnettarln ba olur. Hamd, gemite

verilen ve gelecekte verilecek olan nimetler hakkndaki sevin durumundan, kr ise, verilmi olan bir nimete kavuma durumundan dolay yaplan bir mutluluk

ilndr.

Tekrar ede lim ki kr; nimet veren Allah (c.c.)n nimetlerini boyun bkerek itiraf etmektir. Kul kendisine yaplan iyilii itiraf eder ve nimet vereni ver . Bu

anlamda onun Allaha hamdolsun demesi bir kr ifadesidir. Nimetlere kr, Allahn yapt ihsanlar grmek, hrmet ve byk tanmay (tazimi) yerine

getirmek ve nimet verenin hizmetinde bulunmaktr. kr bir anlamda da kulun kendini gerek kretmekten ciz grmesidir. nsan ne kadar gayret ederse etsin;

ne verilen nimetlerin karln hakkyla deyebilir, ne de nimet vereni hakkyla vebilir.

phesiz ki Allahn bir insana kredebilme kabiliyeti ve frsat vermesi, anlayabilenlere gre, insan iin en byk iyiliktir. Bir baka adan kr, g ve

imknlarn Allaha ibadet ve itaat uruna kullanabilmektir.

7/31/2019 63- K R

5/11

krn Yerine Getirilmesi

Kurandan anladmza gre mminler Allaha ekilde kredebilirler:

a- Dil ile kr: Nimet sahibini anmak, Onu vmek, Onun nimet sahibi olduuna iman etmekle ve bunu Tevhid kelimesiyle ilan e tmekle olur. Bu basit bir teekkr

ifadesi deil, dil ile ehadeti getirmek, dil ile doru szl olmak, dil ile Kuran tasdik etmek, dil ile slm anlatma, Kuran okuma ve dil ile A llah okca zikretmek

ve buna benzer dil ile ilgili kulluk grevlerini yapmakla yer ine getirilir.

b- Kalp ile kr: man kalbe yerletirdikten sonra nimet sahibinin Allah olduunu kalp ile tasdik etmek, vahy ile gelen eyler i kabul etmek, yree Allahtan

baka kimsenin korkusunu ve sevgisini koymamaktr.

c- Fiil (aksiyon-eylem) ile kr: Bedenin organlaryla nimet verene itaat etmek ve Onun yce emirlerini yerine getirmektir. Ksaca slm her bakmdan

yaamaya almaktr. nk nimet vereni bilip Onu vmek, bir anlamda Ondan gelen her ey i kabul etmektir. Allah'a kr; hidyete uymak, slm'a teslim

olmak demektir. kr, sz tekrarndan ok, uygulamadr, eylemdir.

phesiz yalnzca dil ile Allahm sana krler olsun demek kr iin yeterli olmaz. Fiil ile kr, Allaha hakkyla kullukla beraber ayn zamandan Allahn verdii

nimetlerden Allahn dier kullarn da faydalandrmaktr. (2)

...Ey Dvud a ilesi! kredin. Kullarmdan kreden azdr . (34/Sebe, 13) Eer siz gerekten yalnz Allah'a kulluk ediyorsanz, Ona kredin. (2/Bakara, 172)

yetlerde kr deyin buyrulmam, kredin denilmitir. kretmek, gerek krn, Allahn emrettiklerini yapp nehyettiklerinden de uzaklamakla ed

edileceini gsterir. Dolaysyla kr, bazlarnn zannettii gibi sadece namazlardan ve yemek yiyip doyduktan, su iip kandktan sonra el-hamd lillh

demekten ibaret deil; bunun yan sra ibadetin fiilen ed edilmesi demektir. Rasulullah, geceleri yataktan kalkp ayaklar iene kadar namaz klmasnn sebebini

yle aklyordu: kreden bir kul olmayaym m? (Buhri, Teheccd 6; Mslim, Sfatl Mnfikn 18, 79). Raslullah (s.a.s.), kr etmeyi, sadece dil ile yaplan

bir vgden ibaret grmyor, aksine kr bizlere btn nimetleri sunan Allah'a, bedenin btn zlaryla yaplan bir ibadet olarak gryordu. Onun iin kryle tarif edilir: kr, Allahn vermi olduu nimetlerin etkisinin, kulunun dilinde vg, kalbinde sevgi ve zlarnda itaat ve ballk olarak zuhur etmesidir.

Gerek kr iin, dilde Allahtan bakasnn vgs olmamal, kalpte Allahtan baka sevgili bulunmamal, mahluklardan biri sevilse bile Allah iin sev ilmelidir.

Allah sevgisi insann kalbine yerleince de, insan o sevdiinin btn emirlerini tm organlaryla yerine getirir ve btn yasaklarndan da ekinir. te hakiki kr

budur.

Yalnzca Rabbinin nimetini anlat; onu minnet ve kranla an. (93/Duh, 11) Bu yet-i kerimede geen anla t kelimesinden maksat, ya A llahn vermi olduu

nimetleri bakalarna da anlatarak zikre tmek ve Allah bana u u nimetleri nasib etti demektir; ya da bu yet-i kerimede anlatlmas emredilen nimet: Allah

yoluna dvet etmek, Onun eriatn tebli etmek ve mmete slm retmektir. yet-i celile, bu iki manay da kapsamaktadr.

nsan, dallet ve chiliyyet ierisinde olduu gnleri hatrlamal ve Allahn kendisini karanlklardan, nura ka rtm olduuna kretmelidir. Hz. mer (r.a.) de

byle yapyor, chiliyyet gnlerinde helvadan put yapp, acknca yediklerini hatrlaynca, o gnlerine glyordu. Mslman, Allah'n nimetiyle zengin olduktan

sonra da, fakir olduu eski gnlerini hatrlamal ve davranlarn ona gre ayarlamaldr. Durumu dzeldiinde skntl gnlerini hatrlamal, sonra da Allah kendisini

o dertlerden kurtard iin kr vecibesini yerine getirmelidir. Bu ekilde, Allahn kendisine verdii nimetlerin anlatm olur ve bunun vecibelerini insanlar Allah

yoluna dvet etmek suretiyle tamama erdirir.

Kulun kr, rkn zere kuruludur. Bunlarn hepsi bir arada olmaynca kul, kr etmi saylmaz. Bunlar: Allahn vermi olduu nimetleri itiraf etmek, bu

nimetlerden dolay Allah'a hamd ve sen etmek, bu nimetleri, Allahn rzasn kazanacak ilerde kullanmaktr.

Allahn vermi olduu nimetleri itiraf etmek, bu nimetleri kendi tecrbemize, zekmza, abamza, makammza, hretimize ve kuvvetimize deil; sadece Allah'a

dayandrmaktr. Karun, kendisine verilmi olan nimeti, kendi bilgisine ve becerisine dayandrnca Allah onu, btn mal ve mlk ile yerin dibine sokmutur. Bunun

iin, normal olarak kii, kendisine btn bu nimetleri veren Allah'a kretmelidir. Sonra, kendisine nimet verenin Allah olduuna yaknen iman eden ve Ona hamd

ve sen eden kii, kendisine verilen bu nimetleri Allah'a isyan yolunda kullanmaz. Kendisine mal verilen k ii, faizle para vermeyecei gibi, shhat ve fiyet verilen

kii de, insanlara kar zor kullanarak, onlara zulmetmez; ibadetleri terk etmez. Bu rknleri gerei gibi ed ettiimiz zaman, hi phe yok ki Allah bize vermi

olduu nimetleri oaltacak ve Kerim olan kitabnda krederseniz, and olsun ki size arttracaz. (14/brahim, 7) buyurarak, vaad etmi olduu zere, o

nimetleri bereketlendirecektir. (3)

Seyyid Kutub, krn derecelerini yle aklar: Allah Telya krn pek ok dereceleri vardr. Birinci derecesi, Allahn fazl u keremini itiraf ederek isyan

etmekten hay etmektir. Son derecesi de, bedenin btn hareketiyle, lisann btn telffuzuyla, kalbin btn hafakanyla, ruhun btn titreyii ile Rabb-i Zlcellekretmektir. (4)

Mevddi, krn belirtilerini u ekilde aklar: krn belirtisi, ihlsla Allahn lutfettii nimetlerin kadrini bilmek ve bunu dil ile ikrar edip davranlarla

sergilemektir. Bu da eyi ifade eder: Birincisi, kreden kimse kendisine nimet verenin lutfunu iyice deerlendirmeli ve krde bakasn Ona ortak kabul

etmemelidir. kincisi, kendisine nimet veren var la sevgi ve ballk duymal ve bu tr duygular Onun dmanlarna kar beslememe lidir. ncs, kendisine

nimet verene itaat etmeli ve Onun isteine aykr harekette bulunmamaldr. (5)

krn nemi

Hayat bir nimettir. Hayatn devamn salayan her ey birer nimettir. Allahn zatn idrak etmek bir nimettir. man ise bir insan iin en byk nimettir. Allahn bir

kuluna iman nasip etmesi, ona olan nimetini tamamlamas demektir. krn ba Allah bilmektir. Allah Rab olarak bilen, Onun nimet verdiinin uurunda olan bir

kimse de Onu sevmeye balar. Allah seven Ona ibadet eder, Ona hi bir eyi irk komayarak Onun nimet verici olduunu itiraf eder. Kul bu uurla ei ve

benzeri olmayan bir Rabbin nnde kulluk yaptnn, bir byk lezzetle lfet ettiinin farknda olur. Bu nedenle Tevhid, yani Allah hakkyle birlemek krnzirvesidir.

nsan kul olarak her zaman fakirdir, yani her adan Allaha muhtatr (35/Ftr, 15). nk Ondan baka nimet veren yoktur. Hayatn srdrebilmek iin her

zaman Onun yaratt nimetleri tatmak zorundadr. Kul bu nimetlerin karln da ancak ibadetle/kullukla yerine getirebilir. nsan ayn zamanda, hata ve gnah

ierisindedir. Gnahkr ise her an Rabbinin af ve mafiretine muhtatr. Bu adan Allah (c.c.) kullar hakknda Rahim ve afurdur. Rahim olan Allah kullarna

nimet vererek ve ihsanda bulunarak merhamet etmektedir.

7/31/2019 63- K R

6/11

Kul daima Rabbinin verdii nimetler ile nefsinin gnahlar arasndadr. Hasan-i Basr diyor ki: Ben nimet ile gnah arasnda sabahlyorum. Bundan dolay nimeti

krle, gnah ise tevbe-istifar ile hatrlamak istiyorum. (nak. Ibni Teymiyye, el-Cmiur Rasil, 1/116)

kretmenin ne kadar nemli bir konu olduuna bir de lil de, blisin Kuranda ibret olarak nakledilen u szleridir: blis: yle ise beni azdrmana karlk, and

ierim ki, ben de onlar (insanlar) saptrmak iin senin doru yolunun stnde tuzak kuracam. Sonra elbette onlara nlerinden, arkalarndan, salarndan,

sollarndan sokulacam ve sen, onlarn oklarn kredenlerden bulamayacaksn dedi. (7/Arf, 16-17) yette ifade edildii gibi, eytan, insann krden

uzaklamasn, kendisi iin byk bir baar olarak gryor. eytann hedefinin insanlar krden alkoymak olduuna gre, kretmeyen insann nasl bir dallet

iinde olduu anlalr.

krn iaret ettii btn grntler Allaha ait olmasna ramen Kuran, bir yerde ana-babaya da kredilmesini emrediyor (31/Lokman, 14). Bunu Trkedeki

teekkr ve iyilik olarak anlamamz daha uygundur. Yalnz, Kurann ana-babaya kr/teekkr edilmesini emretmesinde, ana-babaya kar evltlarn tavrlarnadikkat ekildiini grmek zorundayz. Bebekliimizden itibaren onlarn yaptklar iyilikleri unutup nankrlk yapmamamz, onlara sayg ve minnettarlkta

bulunmamz gerektiini Kuran, onlara krle emrederek, insanlara kar da nankr olmamamz belirtiyor.

Allah (c.c.) kreden kullarnn ecirlerini kat kat onlara der. Ahiret mutluluunu kazanmak iin aba harcayan mminlerin bu abas Allah katnda deerlidir,

makbuldur. Bu abalarn karl (kr) bol bol verilecektir. Karl verilen abalar, gayretler; mekrdur.

kr ahlknn Hz. Muhammed (s.a.s.)'in hayatnda nasl somutlatn aadaki rnek gzel bir ekilde gstermektedir: Rasulllah (s.a.s.) geceleri ayaa

kalkp ayaklar kabarncaya kadar namaz klard. Kendisine; Allah (cc) senin gemi ve gelecek gnahlarn affetti (niye kendini bu kadar yoruyorsun) denildi.

Allaha kreden bir kul olmayaym m? cevabn verdi. (Buhri, Teheccd 6, 2/63; Tefsir-Fetih 1, 6/169, Rikak 19, 8/124; Mslim, Sfatl Munafikn 18, Hadis no:

2819, 4/2181; Tirmiz, Salt 304, Hadis no: 412, 2/268; Nesi, Kymul Leyl 17, 3/178)

Mminin hayat sabr ile kr anlay arasnda gemelidir. Allahn verdii nimetler saylamayacak kadar oktur. Bu nimetlerin sahibine kr, insanlk borcudur,

yaratln gereidir. kr borcu iman ettikten sonra, btn bir mr Allahn istedii gibi yaamakla, nimet sahibinin rzs dorultusunda hayat srmekle yerine

getirilir. Bir nimete kavuulduu veya kiiyi memnun edecek bir hayr ona ulat zaman, kr secdesi yapmak mstehabtr. Rivayet edildiine gre

Peygamberimiz (s.a.s.)e sevindirici bir haber geld ii zaman veya onun mjdesi verildi inde hemen Yce Allaha kr iin secdeye kapanrd . (Eb Dvud,Cihad, Hadis no: 2774, 3/89) (6)

Sdi-i irz, Glistan'n dibacesinde; "Bir insan, her nefesinde Allah'a kar iki kr borludur." der. Bir soluk alp vermede hayatn iki defa balayan, iki defa

can veren Allah'tr. Byle bir Allah'a elbette dilinle, halinle, kalbinle, kalbnla, teekkr etmen icap eder. Bundan dolay ge rek anlamda hamd ve krde

bulunanlar ok azdr. "Kullarmdan kreden ne kadar az!" (34/Sebe' 13)

ok sevilen, ok saylan bir zatn, bir padiahn hediyesi bize iki hususu dndrr. Birincisi, o kimse tarafndan bize verilen hediyenin madd kymet ve deeridir

ki, bu, ondan alnacak zevk ve lezzet, sadece madd deeri kymetindedir. kincisi ise, onun, ok saygn bir zatn, bir padiahn hediyesi olmas hususudur ki,

burada artk madd deer in hibir kymeti yoktur. Bu makamda nemli olan, bu hatrann o saygn kiiye ait oluudur. Byle bir hediyeden alnacak zevkin,

ncekinden kat kat fazla olduunu herkes kabul eder. nk, bu hatrayla, onu balayan zata balanlr, bu hediye, ikram edenle yaknln simgesi kabul edilir.

Bu rnekle anlalmaktadr ki, nimet verilen kimse, nimetten ok, nimet vereni hatrlamaldr. Verilen nimetlerden yararlanmaktan daha ok nemlidir, nimet

verenin bize nem verip, ba ve ikramlarn sunmas. Nimetten, nimet sahibine intikal edilmelidir; Aralardan amaca, postacdan mektup sahibine, aracdan her

eyin gerek sahibine; Ve bunca acziyet ve isyanmza ramen bize ihsan ve bandan vazgemeyen gerek mrebbimiz Rabbimize. O yzden tm nimetlerin

sahibi olan zat, byklnden ve bize deer verdiinden dolay devaml kredilmeye ly ktr. kr, sadakat makamdr.

Allah, insanlar iin eit eit nimetler yaratm, onlara yol gsterici olarak peygamberler gnderip kitaplar indirmitir. Kendileri iin kulaklar, gzler ve kalp var

etmi, ayrca doru yolda olsunlar ve dnya-ahiret saadetini kazansnlar diye emir ve yasaklarda bulunmutur. Btn bunlarn karlnda insana den O'nun

yolunda yrmek ve emirleriyle yasaklarnn dna kmamaktr. te hamd ve kr budur. Allah'n insanlardan insanlar iin istedii budur. (5/Mide, 6, 89;

16/Nahl, 78...) Yoksa, Allah insanlarn hamd ve krne muhta olmad gibi, kfrlerinden de etkilenecek deildir. Hamdeden, kreden kendi iyilii iin

kreder, hem dnyada, hem hirette gerek saadete erer. A llah, krnn karlnda nimetlerini artrr ve kendisini mkfatlandrr, yani O da kullarnn krne

kar kredendir (27/Neml, 40; 14/brahim, 7). (7)

Dnya nimetlerinden ok hiret nimetleri, madd nimetlerden ok manev nimetler iin kretmemiz gerekir. Allah'a kretmek, bize her iyilii, her nimeti ihsan

eden Allah'a kar, bu ihsan ve nimeti vermesi yznden, yalnz szle deil; fiil ile de ta'zim etmektir.

Baz insanlar, kretmek iin kendilerine ok byk, zel bir nimetin gelmesini veya byk bir probleminin zlmesini beklerler. Halbuki insan her nnda saysz

nimetler iindedir. Hayat, sal, akl, duyular, nefes ald havaya varncaya kadar say lamayacak nimetler iinde yzmektedir en ikyeti ve nankr insan bile.

Btn bunlar kr gerektirir. nsan, nimetler iinde yzerken bunlarn kymetini anlamayabiliyor; ama elinden ktktan sonra nimetlerin deerini anlayp

nankrlnn cezasn ek iyor.

kr, madd nimetlere yapld gibi, daha ok manev nimetlere kar yaplr. Nimetlerin en by de imandr. Hikmet, mrifet, ilim nimetleri, madd nimetlerden

daha byktr anlayanlar iin. Kitab'mzn hamdle baladn unutmamak, iman ve hidayet gibi nimetlere sahip olduumuzu, baka problem ve eksiklerin ok da

nemli olmadn, dilimizle ve tebessmmzle kr ve hamdi devaml tayarak gsterebiliriz.

ay ikram edene teekkr eden kadirinas kimse, hi bunca nimet verene teekkr unutur mu? "El-hamd lillah (hamd Allah'a mahsustur) de. Fakat onlarn ou

dnmezler." (29/Ankebut, 63) El-hamd lillh, Sana krler olsun Rabbim!

Bir insan, kendi haberi olmadan birinin srekli kendi iyilii iin altn rense acaba ne yapar? Herhalde, nce kendisine bu iyiliin niin yapldn renmek

ister. Sonra, bu yaplanlara kaytsz kalmaz; en azndan teekkr eder. te krn bir anlam da budur. Allah, bize bizim haberimiz olmadan iyilikler, gzellikler

veriyor. Ama biz, gaflet iinde yaadmz-dan bunlarn farknda deiliz. Her ey biz insanlar iin ayarlanm, uygun hale getirilmi, emrimize verilmi. Fakat

insanolu bunlarn gelii gzel, rastgele yapldn zannediyor. Bu uyumu, bu muazzam dzeni ve bunun sanatkrn fark etmek, Allah'a sonsuz teekkr

gerektirir. Bunun iindir ki, Kur'an hamd ile balamtr.

Kendisinden Dolay kredilecek "Nimet" Nedir?

Nimet szlkte, her trl iyi ha l (durum) demektir. Geni anlamyla nimet; hayatn gzel ve ho olmas, geim ynnden geni olmak, manev o larak rahat olmak

anlamna gelir. Nimet kelimesinin ierisinde, iyilik, mutluluk, ihsan, ba, hayrl mal ve servet, her trl gzel durum manalar bulunmaktadr.

7/31/2019 63- K R

7/11

Trkede bata ekmek olmak zere, yiyecek, iecek ve ihtiyac karlayan eylere nimet denildiini hatrlayalm. Ayn kelimeden gelen inm; nimet verme,

nimetlendirme demektir. Kuranda bir sreye (altnc sre) adn veren Enm, kendilerinden faydalanlan deve, davar ve sr gibi hayvanlara denmektedir. Yine

ayn kkten gelen nam, pek ok nimet anlamndadr. Cennette mminlere haddinden fazla nimet verilecei iin, oraya Nam cenneti ad verilmektedir.

Kuranda nimet kelimesi sk sk gemektedir ve Allahn insana verdii balar hatrlatlmaktadr. nsann sahip olduu her trl imkn, yetenek ve varlk, aslnda

Rabbinin ona verdii nimetlerdir. Bu nimetlere akl ve akln ilevleri girdii gibi, bedenin dzgn olmas, kulland eyalar, yeryz ve onun zerinde yara rlanlan

her ey, doru yolu bulmak, rahat olmak ve benzeri her ey girmektedir. Nimet, aslnda insann tat ald durum, yani mutluluk demektir. Buradan hareketle

insann tat alarak mutlu olduu her eye nimet denmitir.

Elinde dnyal olduu halde, onu gerei gibi kullanamayan, ondan yeterli tad alamayan, nimet iinde deildir. Allahn nimet vermesi, bir anlamda, verdii eyin

tadn tattrmasdr. Canl veya cansz btn varlklara verilen ve varlklarn srdrmelerini salayan eylere rzk denir ve bu hayvan veya insan iin kullanlr.Ancak nimet kelimesi yalnzca insan iin kullanlmaktadr. nk yedii, kulland, kavutuu eyin tadn tam anlamyla almak yalnzca insana ait bir olaydr.

nsana verilen nimetler ya dnyalktr ya da Ahiretliktir. Dnyada ulalan nimetler de iki eittir: Allah vergisi nimetler; allarak elde edilen nimetler. Allah

vergisi (vehb) nimetler de ya madd olur veya mnev. Ruhun bedene frlmesi, yani can verilmesi, akl ve zeknn ie yaramas, dnme, konuma, akletme,

vicdan ve i duygular, anlama ve ifade etme gibi yetenekler birer vehb nimettir. Vcudumuz, vcudumuzdaki btn organlar, bunlarn ie yaramas, kuvvet ve

hareket yetenei yine birer nimettir.

alarak elde edilen nimetlerin banda iman gelir. lim sahibi olma, ahlk gzelletirme, doru olma, itibar sahibi olma, mal ve mlk kazanma gibi eyler, nimet

olan eylerdir. hiret nimeti ise, Allahn ban kazanarak nimetler yurdu Cennete kavumadr.

Bu anlamda insanlar Allahn nimetlerini saymaya kalksa lar sayamazlar. nk Allahn insana verdii nimetler sayszdr. Yenilen ve iilen btn rzklar, sahip

olunan ve kullanlan btn eyalar, tabiatn verdii her ey, insann btn yetenekleri, hayatn devamn salayan her ey Allahn insana ve rdii nimetlerdir.

Bunlar kim sayabilir? O size istediiniz her eyden verdi. Eer Allahn nimetini sayacak olsanz sayamazsnz! Dorusu insan ok zlim, ok nankrdr. (14/

brahim, 34)

Ftiha Sresinde her gn yle dua ediyoruz: Yarabbi, bizi nimet verdiklerinin yoluna ilet, gazaba urayanlarn ve doru yoldan sapm olanlarn yoluna deil.

(1/Ftiha, 6-7) Allahn kendilerine nimet verdii kimseler u yette aklanyor: Kim Allaha ve Onun raslne nimet verdii peygamberler, sddklar (imannda

doru olanlar), ehidler ve slih (iyi i yapan) kimselerle beraberdirler. Onlar ne gzel arkadatrlar. (4/Nis, 69) Kendilerine nimet verilenler, doru yolu bulmu,

slmla ereflenerek dnya hayatn slmla dzene koymu, bu imanla yaam, lmden sonra ise sonsuz nimetlere kavumu kimselerdir.

Deerli nimetlerin banda; yaama hakk, hrriyet hakk, inanma, vicdan sal, renme ve kazanma haklar gelir. Bunlar da Allahn insana ihsandr. Hidyet,

yani doru yolu bulma imkn ise en byk nimettir. Allahn bu yolu insanlara vahy veya peygamberle gstermesi de onlar iin muazzam bir nimettir. Nimet

ayrca, insana her trl faydann salanmas, her trl zararn ondan giderilmesidir.

nsana den, kendisine saylamayacak kadar ok bata bulunan nimet sahibi Allah tanmas ve kendisine nasip edilenlere hakkyla kretmesidir. Allahn

nimetleri sayesinde mmin ve birbirlerinin kardei olan mslmanlar ok ok kretmeliler. (3/l-i mrn, 103) Bunun yannda mslmanlar, kendilerine rzkn ve

nimetlerin ulamasna sebep olanlara da de teekkr etmeyi bilmelidirler. Kullara teekkr etmesini bilmeyen, zaten Allaha kretmesini bilmez. (8)

Eer nimet, dini iin imkn salad ve ilimle ibadetle megul olup Allah'a yaklamasna sebep olduu iin kul seviniyorsa, bu tam kr olur. Bunun zellii,dnyada kendisini ilim, ibadet ve hak yoldan a lkoyan her nimete zlmek, onu nimet olarak bilmemek, belki de o nimetin geri alnmasn nimet bilip buna

kretmektir. Kiiyi Allahtan uzaklatran hibir ey, o kii iin nimet olamaz! Gerekte nimet, hiret saadetidir. Bunun dndakilere nimet ve mutluluk demek, ya

yanltr veya mecazdr. hirete yardm etmeyen dnyev mutlulua, rahat ve zevklere nimet ismi vermek byledir. Dnyada yara tlan her ey, ancak insan

onunla hiret sadetine ersin, Allah'a yaknl elde etsin diye kula bir let/ara olarak yaratlmtr. Her insan, tatinin orannda, tatte kulland sebeplerle

Allahn nimetine kreder.

Her nimetin kr, kendi cinsinden yaplr. Maln kr, zekt ve sadaka vererek; ilmin kr, onunla amel edip, baka larna da reterek, vcudun kr, onu

Allah yolunda kullanarak yerine getirilebilir.

Bunca Nimet, Bunca ikye t; kretmeyen Bir Toplum Olduk

Kitabmzn ilk yeti "Elhamd lillh" diye balad halde; hamdi, kr unutan bir toplum olduk. kretmek iin nimetlerin farknda olmak lazmdr. Gnmzinsan ise, bunca varlk iinde, ylesine nankr ve s k i... ok ikyetiyiz. Toplum ve fert olarak karamsar ve a gzlln straplaryla kvranyoruz.

ikyetlerin banda geim sknts var. Bu tabir, eskiden pek bilinmezdi. nsanmz bugne gre daha fak irdi. Fakirdi ama, gnl zengindi. Kanaat denilen bir

hazineye sahipti dedelerimiz. Dillerden kr, zikir taard.

"Kim benim zikrimden yz evirirse, phesiz onun skntl bir hayat, geim sknts olacak ve biz onu kyamet gn kr olarak haredeceiz." (20/Th, 123)

Hamd ve kr zikirdir. Zikirden yz evirmenin dnyadaki cezas skntlar ve zellikle geim sknts, hiretteki cezas da nimetleri ve nimet vereni dnyada

gremedii iin kr olarak harolmak. zm ise zikir ve krde: "Hatrlayn ki, Rabbiniz size: Eer krederseniz, elbette size (nimetimi) arttracam ve eer

nankrlk ederseniz hi phesiz azabm ok iddetlidir! diye bildirmiti." (14/brahim, 7)

Gl bahesine girsek, herhalde gllerin gzelliinden, mis kokulardan nce, elimize deil ama gzmze dikenler batacak. slam geleneimizde "naslsnz?"

sorusuna cevap "elhamd lillah" idi. imdi, beylik bir "iyiyim"den sonra balyor ikyetler... Hoca talebeden, talebe hocadan, koca karsndan, kadn kocadan,

baba evlattan, evlat babadan, herkes toplumdan, hatta mslmanlardan, cemaat veya cemiyetlerden... ikyet. yi de, olaylarn gzel taraflar yok mu? Gzel

bakmay unutmaktan kaynaklanyor baz kara tablolar. Gzel bakan gzel grr. Gzel gren gzel dnr. Medine evresinde Rasulullah ashabyla yrrken yol

kenarnda bir kpek

lei grrler. Sahabe, manzarann ve kokusunun irkinliinden bahsetmeye balaynca, Efendimiz, gzel bakmakla ilgili gzel bir ders ver ir: "Grmyor musunuz,

dileri inci gibi, ne gzel!" Problem gzlklerimizde. Kara gzlkleri karp, olaylara ve varlklara Allah'n nuruyla bakabilmeliyiz. Basarla gzkmeyen nice

gzellikler basiretle grlebilecektir. Yani kalp gz olumsuz baksa bile, kalp gz Mutlak Gzel'in, varlklara ve eyaya yansyan gzelliklerini mhede eder.

Her ey Rabbna devaml hamdediyor. (17/sr, 44) Gl ayor, blbl tyor, gne glmsyor, yani varlklarn kr ve hamdi hal dillerinden anlalyor.

nsanolu ise ok zlim ve ok nankr (14/brahim, 34). Dikkat edilmelidir ki, ye tte geen nankr anlamna gelen kelime ile kfr kelimesi ayn kkten

gelmektedir.

7/31/2019 63- K R

8/11

kr ve Nankrlk, nsann Yznden Okunur

kr ve Hamd, Hayata Glmsemektir. kr, insan iyimser yapar . Eyann, kendi halimizin gzel yanlarn gsterir. Kabir ve hasta ziyareti, kendimizdeki

nimetleri grmeye ka tk salar. Henz lmediimiz, nice hastalardan daha shhatli olduumuzu, hastahane ve mezarlk aynalarnda grebiliriz. kr artrd iin

bu ziyaretlerin nemi vurgulanm. Dnyev konularda bizden daha fakir, daha zayf kimselerle kendimizi kyaslamak, bizi kre gtrr. Dilimiz krettii gibi,

yzmz de her an kretmelidir. Yzn kr tebessmdr. Nimetlerin ve nimet sahibinin farknda olmann getirdii mutluluk ve huzurun gnlden yze

yansmasdr bu. nderimiz, tm emil kitaplarnn nakline gre devaml mtebessim idi. Tebessmle srtma ve kahkaha ok farkl ey lerdir. Ekrem Eli'nin surat

ask deildi; onca zulm, onca ikence, onca alk, yahdilerin hinlikleri, mnfklarn nifaklar, dalarn tayamayaca onca yke ramen, tebessm yznden

hi eksik olmazd.

Efendimiz'in gznden akan yalar, insanlarla deil; sadece Rabbyla babaa olduu, secdelerle ssl gecelerin incileriydi. "Benim bildiimi bilseniz, az gler, ok

alardnz!" buyuran o byk zatn insanlarn iinde, evresine huzur ve saadet datan tebessm, krnn da yansmasyd. O'nu rnek almas gereken

m'min, iinden dua, hayet, takva, slam'n derdi, mslmanlarn durumlar ve bunlar dnmenin, tefekkrn gerei mahzun bir gnl tamal. Ama insanlara

glmseyen, krettii yznden belli olan bir ehre aydnlatmal zlimlerin karartt evrey i. i alasa bile d glmeli mslmann. Bir mslmana surat

asmann karmzdakine hakaret ve kul hakkna tecavz olduunu bilmeli, kardelerine merhametinin izleri yznden okunabilmeli.

nsan, diliyle olduu gibi haliyle, tavryla, yzyle de devaml kretmeli, hamdetmeli. Seviyesizce cvklk, uh kahkahalar, bo vermi tavr, vur patlasn al

oynasn anlay m'minden ne kadar uzak olmalysa; karamsarlk ve mitsizlik tayan bunalml bir yz de o derece irkin kabul edilmeli. slam, insana huzur

verir. Chiliyye dzenini muazzam bir inklapla deviren peygamber nizamnn ve o an ad "asr- sadet", yani mutluluk adr. Mslman dnyada da haseneler

iindedir. Etrafndaki gzelliklere kar gz kr deildir. Yaratlan sever, Yaratan'dan tr. inde yarm bardak su olan kabn dolu tarafn grr. Ama, gc ve

imkn el veriyorsa, bo ksmn nce kendisi doldurmaya alr.

Farknda olmadmz, nemsiz grp zerinde dnmediimiz ylesine byk ve y lesine ok nimetler iinde yzyoruz ki... Her eyden nce, insan olarak

yaratlmz. Ot veya it olarak yaratlabilirdik. Tabii, insan olarak yaratldmz halde, ot gibi dncesiz, kaygsz hayat da srebilir; drt ayakllardan daha aa

olabilirdik. nsan olarak, yaratklarn en ereflisi olarak yaratldk. Annemizi, babamz, doduumuz memleketimizi biz semedik. Herhangi bir kentin fuhuortamnda, batakhanelerinde veya ok fakir bir lkenin lnde, danda ya da ormannda yar a yar tok, elimsiz, kltrsz, daha da kts dinsiz imansz

olabilirdik. Elsiz, ayaksz, dilsiz, kulaksz veya grme zrl olabilirdik. Daha fecsi, hakk grmeyen, gzleri perdeli, kalbi mhrl olabilirdik. Felli, sakat, yatalak

deiliz. Uyuturucu bamls, alkolik, kumarbaz, hilebaz, dzenbaz, ahlaksz... olabilirdik.

Btn bu nimetler, zenginlik deil de; dnyada bile mutluluk salamayan emanet paralarn veznedarlar olan kapitalistlerin para hamall m zenginlik? Gzlerinizi

bir milyon dolara satn almak isteyen olsa verir misiniz? Demek ki, ne kadar pahal, ne kadar k ymetli varlklara sahipmiiz! Ya aklnzn deeri? Kaa satardnz?

Btn bunlarn stnde imannz deiebileceiniz bir deer olabilir mi? Mslmanca mutluluun, huzurun, kanaat denilen hazinenin, sabr denilen hazzn, dv

yolunda ekilen ilenin, infak etme, verme lezzetinin, ibadetlerden aldmz zevkin, bereketin, az tadnn, gnl enliinin, hele ebed mkfatn, cennetin deeri,

bedeli?! Btn bunlara kredilmez de ne yaplr?

kr insann ruh ve gnl leminden coan krandr. Bu kran duygusunun, iinde kaynadn hisseden mslman iin bu coku, Allah'la olan en samimi

balantdr. Bu ban kuvveti, dilimizin ve gnlmzn, btn organlarmzla uyumlu olarak kr vazifesini yerine getirmesiyle kendini gsterir.

kr, sadece bize ait zel nimetlere yaplmas gerektii gibi, genel nimetlere de yaplmaldr. Kur'n- Kerim'de bu genel nimetlere vurgu yaplarak bunlarzerinde dnmemiz, Allah'n bu yetlerini okumamz ve kretmemiz emredilir. Devaml karlatmz iin nemi zerinde dnlmeyen allm nimetlerin

akabinde de kr edilir ki, insann Rabb ile irtibat, ilikisi, iletiimi canl tutulsun ve yaplanlar ibadet olsun. Yemekten sonra hamd ve kr edilir ki, yediimiz

nimetleri ihsan eden, o gdalara lezzet katan, bize az tad ve ren, almz bunlarla gideren, gdalar enerjiye dntren Yaratc'y grmezden, bilmezden,

hatrlamazdan gelmeyelim, nankr olmayalm.

Kemal derecesinde bir krn basama vardr. Eriilen nimetin Allah'tan geldiini bilmek, O'nun verdiine rz gstermek ve nimetinin gc bedeninde

bulunduu srece O'na isyan etmemek. Her ciddi eylem, her nimet ibadet ister. Bunlar zikir, fikir ve krdr. Bata zikir (besmele), ortada -i esnasnda- fikir

(tefekkr, Allah'n nimet ve ihsann dnp O'nun rzasn istemek) ve sonunda kr (El-hamd lillh demek). (9)

krn Zdd; Nankrlk

Nankrlk, krn zdddr. Nankr: Kendisine yaplan iyilii inkr eden, grd iyiliin ve yardmlarn deerini bilmeyen, iyilik ve nimet verene kar inkrc birtavr taknan kimse demektir. yiliklere ve nimet verene kar taknlan bu olumsuz tavra, nankrlk denir. Eskiler bu kt ahlaka kfrn- nimet derlerdi. Yani

nimeti yalan sayma, nimeti inkr etme, nimeti ve sahibini grmezlikten gelme. Kfrn- nimet, nimet bulunduunda haddi amak ve krn yer ine getirmemektir.

(Lisnul-Arab 5/125) Rgb, Mfredtnda yle der: Nimetin kfr veya kfrn, krn ed etmemek suretiyle nimeti rtmek demektir. Kfrn (nankrlk),

nimetin inkrnda kullanlrken, kfr, dinde inkr anlamnda kullanlmaktadr. Kfr kelimesi ise, her iki anlamda da kullanlr. (Rgb, el-Mfredt, s. 439).

Allahn nimetlerine kar gsterilen olumlu tavr, kr iken, kretmemenin Kurandaki ad kfrdr. krn ve kfrn zt anlamlar iermesi, baz yetlerde

aka gzkr: ...(Sleyman) taht, yannda yerlemi grnce dedi: Bu, Rabbimin lutfundandr. kr m edeceim, yoksa nankrlk (kfr) m edeceim

diye beni snamak istiyor. kreden, kendisi iin kretmi olur; nankrlk (kfr) edene gelince, o bilsin ki, Rabbimin hibir eye ihtiyac yoktur, ok kerem

sahibidir. (27/Neml, 40) Ve Rabbiniz yle bildirmiti: Andolsun krederseniz, elbette size (nimetimi) arttrrm ve eer nankrlk (kfr) ederseniz azbm pek

etindir. (14/brahim, 7)

Nankr kelimes i, Farsadan dilimize gemi b ir szcktr. Grd iy ilikler i, kavutuu madd ve manevi nimetleri inkr eden, iyilik edeni ve nimet vereni

bilmeyen, teekkr veya kretmeyen kimseye de nankr anlamnda kfir-i nimet denmitir. Kfir, Allahtan gelen gerein zerine rten, gizleyen, tanmayan ve

inkr edendir. Nankr de, iyilikleri, nimetleri ve bunlar yapanlar grmez, inkr eder , bilmezlikten gelir.

nsan kendine yaplan iyilik ve yardmlarn, verilen nimet ve rzklarn kadrini (deerini) bilmeli. Bu iyilikler ister insandan gelsin, isterse Allahtan gelsin; kii bunun

uurunda olmaldr. yilik yapanlar genellikle karlk bek lemezler. Ancak iyilik yapanlar teekkr hak ederler. Bu teekkr, hem yaplan iyiliin derecesini artrr,

hem nimetin devamn salar, hem de iyilik yapan ile yaplan arasnda sevgi ba kurar.

Nankrlk ya insanlara kar, ya da lemlerin Rabbine kar yaplr. Kii, bakasndan grd bir iyilii, bir yardm, bir destek olmay, grmezlikten gelse, bu bir

7/31/2019 63- K R

9/11

nankrlktr. yilik yapan unutarak nankrce davranmadr. nsanlar lnceye kadar birbirlerine muhtatrlar. Bakalar olmadan hayatlarn srdremezler. Maddi

gcn her eyi zmedii tecrbelerle ispatlanmtr. Kiiye ana-babasnn iyiliinden tutun da, hasta olunca tedavi eden doktora, ilim reten hocaya, yol gsteren

bir bye kadar, pek ok kimsenin iyilii dokunur. Bir insana ana-babasnn yapt iyilikleri saymak mmkn m? Bu karlksz iyiliklere teekkr etmek, insanlk

ve yardm etme duygusunun yceliinin gereidir.

Trkedeki bir fincan kahvenin krk yl hatr vardr atasz ok ey ifade etmektedir. Maddeyi btn ilikilerin temeline yerletiren, karndan baka bir kutsal

tanmayan, bu yzden de derin bir egoizme saplanan gnmz insanna bunu nasl anlatmal? nsan, dier insanlardan grd iyilik ve yardmlara teekkr

etmeli. Fakat iyilik edene kul kle olmak, onun karsnda ezilip bzlmek, zelil olmak doru deildir. yilik eden by le bir ey beklerse, bu iyilik deil smr

niyetidir. yiliklere ve yaplan yardmlara, nankrlk etmek bir kt ahlktr, knanmas gereken kt bir davrantr. (10) Kendisine iyilik yaplann teekkr

etmesi, nasl ahlk bir grev ise, yaplacak iyiliin bir teekkr ve minnettarlk beklentisine bal olmamas da ayn ekilde bir ahlak ilkesidir.

Kuran, iman edenlerin zelliklerinden bahsederken, bu konuda yle sylediklerini aklar: Biz size Allah rzs iin yemek yediriyor, doyuruyoruz; Sizden ne birkarlk, ne de bir kr (teekkr) bekliyoruz. Yine unutulmamaldr ki, "nsanlara kar hamdetmeyen (teekkr etmeyen), onlara nankrlk yapan insan,

Allah'a kar da hamdetmez, kretmez." (Eb Dvud, Edeb 11; Tirmiz, Birr 35) Bu konuda l u olmaldr: Birisinden iyilik gren, bunu unutmamal; birisine

iyilik yapan, bunu hatrlamamaldr.

Esas nankrlk, Allah'a kar yaplandr. Nimeti haramlarda kullanmak, o nimete nankrlktr. Gz haramda kullanmak, gz nimetine; kula haramda kullanmak

kulak nimetine nankrlktr. Dolaysyla insandan sdr olan her amel/eylem, ya krdr veya kfr (nankrlk).

Kiinin iinde yzd bunca nimeti grmezlikten gelip bana gelen baz musibetleri anmas, nankrlk karakterini uyandran durumlardandr. Eer yz

evirirlerse Biz seni onlarn zerine beki gndermedik. Sana den, yalnz duyurmaktr. Biz insana, katmzdan bir rahmet tattrdmz zaman ona sevinir. Ama

ellerinin iledikleri yznden balarna bir ktlk gelirse, hemen insan nankr olur. (42/r, 48)

nsana ulaan skntlarn ve korkularn ortadan kalkmas da nankrln ortaya kt durumlardandr: Denizde size bir sknt dokunduu zaman Ondan baka

btn yalvardklarnz kaybolur. Fakat O sizi kurtarp karaya karnca yine yz ev irirsiniz. Gerekten insan nankrdr. (17/sr, 67)

Nankr kimse, ortada olduu halde Allahn nimetlerini grmezlikten, kendisine verilen nimetleri, kendisinden uzak tutulan eitli bellar ve ktlkleri bilmezlikten

gelir. Odur ki, sizi diriltti, sonra sizi ldrr, sonra yine sizi diriltir. Hakikaten insan ok nankrdr. (22/Hacc, 66) Nankr insan, Allahn nimetlerine kar

duyarsz, kendisine bahedilen nimetlerin kadrini bilemeyen kimsedir (16/Nahl, 111-112).

Nankrlk, her insann ftratnda olmakla birlikte, karakterleri iman esaslarna gre ekillenmeyenlerde iyice belirginleir. Kahrolas insan, ne de nankrdr!

(80/Abese, 17) nsan, nankrlkten kurtulup minnettarla, kreden bir kul olmaya ynelmelidir. Houna gitmeyen olaylar karsnda da sabrla direni

gstermelidir.

Kurann ifadesine gre inkrclarn nankrlkleri, onlarn kfr etmelerinden kaynaklanr. Kfr ile nankrlk farkl gibi grnse de aralarnda yaknlk vardr.

Nankrlk kelimesinin anlam sahas ierisinde tpk kfr gibi, Allah yaratc, btn evrenin sahibi ve canllara ait geim kaynaklarnn var edicisi olduunu; insann

sahip olduu hayat, can, kalp, eya gibi eylerin Onun tarafndan verildiini inkr etmek vardr. Bu tutum da elbette tpk kfre dmek gibidir.

kr ve Nankrlkle lgili Snnetullah

kredenlere, kretmesinin okluu ve gerek anlamda yapld orannda nimetlerin arttrlmas ve oka dllendirilmesi Allahn deimez yasalarndandr.

Andolsun, eer krederseniz, gerekten size (nimetimi) artracam ve eer nankrlk ederseniz hi phesiz azabm ok iddetlidir. (14/brahim, 7) man edip

kretmek azaptan kurtulmak demektir. Azabn temelinde ise, kretmemek vardr. Eer siz iman eder ve krederseniz Allah size neden azap etsin! Allah

kirdir, Almdir; kre karlk veren ve her eyi bilendir. (4/Nis, 147) ...Kim bir iyilik ilerse onun sevabn artrrz. Gerekten Allah,afrdur, ekrdur;

balayan ve (iyilie, kre) karlk verendir. (42/r, 23)

Gerei gibi kretmeyip nankrlk yapanlar Allahn deimez kanunlar cezalandrr. Bu cezalar, bu konudaki yetlere gre, alk ve korkuyla cezalandrlma,

nankrlerin helk ve lkelerinin harap olmas ve ekin ve meyvelerinin helk edilmesi gibi cezalardr. Esas ceza ye ri hirettir. kr ibdetiyle Allah'a iman ve

kulluunu gstermeyen insanlar orada e lm bir azap beklemektedir.

a- Alk ve korkuyla cezalandrlma: Allah bir ehri rnek verdi: (Halk) gvenlik ve huzur iindeydi, rzk da her yerden bol bol ge lmekteydi; fakat Allahn

nimetlerine nankrlk e ttiler, bylece Allah da yaptklarna karlk olarak , onlara alk ve korku elbisesini tattrd. (16/Nahl, 112) Yani, Allah Tel, durumu byle

olan gvenli ve huzur iinde, korkusuz, kedersiz ve her yerde bolluk iinde olan kent halkn Mekkelilere ve Allahn nimetine, hakkyla takdir edememek ve

krn yerine getirmemekle nankrlk yapan her topluma rnek verdi ki, Allahn rneklendirdii bu kent halknn yaptn, -ayn ey balarna gelmesin diye-yapmaktan kansnlar.

b- Nankrlerin helk ve lkelerinin harap olmas: Kendilerini helk, lkelerini ise tahrip etmesi, Allahn nankrler hakkndaki snneti/deimez kanunudur. Biz

refah iinde marm nice memleke ti helk ettik. te yerleri! Onlardan sonra oralarda pek az oturulabilmitir. Onlara Biz vris olduk. (28/Kasas, 58) Yani nice bol

ve rahat geimli kentleri helk ettik. Onlarn da durumu, aynen emniyet, bolluk ve rahat yaant iinde sizler gibiydi. Ne zaman nimetlerin hakkn ed ve Allah'a

olan krlerini f edemediler, Allah da onlar ve lkelerini yerle bir etti. yleyse her toplum, nankrlk konusunda ayn eyler i yaptklar zaman, bunlarn bana

gelenlerden ibret alsnlar!

c- Ekin ve meyvelerinin helk edilmesi: Ekin ve meyvelerinin de yok edilmesi, Allahn nankrler hakkndaki snnetlerinden biridir. Nankrlerin cezas bir deildir.

Korku ve alkla, evlerinin yklmas ve helk edilmeleri eklinde olabilecei gibi, ekin ve meyve lerinin yok edilmesi tarznda da olabilir. Bazen btn bu cezalar

toplanabilir de. Bazen yalnz bir ceza iner, tevbekr olurlar, dier cezalar da balarna gelmez. Kmil hikmet sahibi Allahtr; dilediini yapar. Allahn Sebe halkna

verdii ceza da, nankrlerin ekin ve meyvelerini yok etmesi trnden bir cezadr. Andolsun, Sebe (oullar)nn oturduklar yerlerde de bir ibret vardr: (O

meskenler,) sadan, soldan iki bahe (ile evrili idi. Onlara): Rabbinizin nimetinden yiyin de Ona kredin! Ho bir memleket ve ok balayan Rabb!

(denilmiti). Ama krden yz evirdiler; bu yzden zerlerine Arim selini gnderdik; onlarn iki bahesini, buruk yemili, ac lgnl ve iinde biraz da sedir aac

bulunan iki (harap) baheye ev irdik. Nankrlk ettiklerinden tr onlar byle cezalandrdk; Biz nankrden bakasn cezalandrr myz? (34/Sebe, 15-17)

Bu yetler, Sebe halk hakknda inmitir. Sebe, Yemende Merib isminde bir ehirde yaayan kavmin ismidir. Bu ehir, Belksn bakenti idi. Kurucusu Sebe

olduu iin, belde ve halk onun adyla anlmtr. yetlerin ifade e ttii gibi, burann halk, lkelerinde nimet ve bolluk iindeydiler. Rahat bir yaantlar vard.

Rzklar, ekin ve meyveleri oktu. Allah onlara, kendisini birlemek ve kendisine ibadet etmek suretiyle nimetlerine krederek verdii rzkn yemelerini emreden

peygamberler gnderdi. Onlar A llahn dilediince byle ka ldlar. Daha sonra, emr olunduklar eylerden yz evirdiler. Tevhidden, yalnz Ona ibadet etmekten,

nimetlerine kretmekten vazgetiler. Allah da onlara arm gnderdi. Arm, iddetli yamurun sebep olduu sel demektir. Allah bylece topraklarn, ekin ve

7/31/2019 63- K R

10/11

meyve bahelerini su altnda brakt. Sonra da meyveli bahelerinin yerine meyvesi ac bahelerle dikenli ac lgn aalar verdi. Sonra, Cenb- Hak, balarna

gelen cezay aklayarak, bunun, Allahn verdii nimetlere nankrlk etmelerinin bir cezas olduunu ifade buyurdu. Zaten, ancak Allahn nimetlerine nankrlk

edenler cezaya aptrlr. (11)

kr Bilincinin Kazandrdklar

Konuyu zetler ve bu hususta yaplacaklar tekrarlarsak, diyebiliriz ki, kr, Allah' tanma, O'na ta'zim ve dua etmedir. O'na inanp ibadet/kulluk etmedir. O

yzden kr, iman bir kavramdr. Dnlerek yaplan kr, bizdeki kulluk uurunu canl tutar. nsanlarn Allah'a muhta olduklarn, Yce Allah'n ise, her

eyden mstan olduunu, kimsenin krne Allah'n ihtiyac olmadn gnmz insan iyice kavramal ve gerektii gibi iman etmelidir.

kr, nimetinaslk, kadirinaslktr. "Kfr"le ayn kkten gelen nankrln zdddr. En kk bir iyilik yapana bile teekkr etmeyi insanlk grev i biliyoruz.Halbuki, bizi ve bize iyilik yapan yaratan, yaplan iyilii, nimeti yoktan var eden, iyilik yapana bu gzel zellii veren ve sevdiren, bizi o iyilikten zevk alacak

ekilde vcuda getiren, her eyin gerek sahibi Allah'tr. yleyse her eyden nce, O'na kretmeliyiz. Bize hediye getirmede arac olan postacya teekkr edip,

hediyeyi postalayan gerek ikram sahibini unutmak uygun olur mu?

Sabahlara kadar , gz yayla slatt secde yerinden kalkmayan en ok kreden zta, hanm; "Gemi ve gelecek gnahlarn mafiret olduu halde, kendini

skntya sokacak kadar niye ibadet ediyorsun?" diye sorduunda, u cevab almt: "kreden bir kul olmayaym m?" Peki, bizim, bunca nimete bunca isyanla

cevap verirken, kreden, hamdeden bir kul olmaya ihtiyacmz yok mu?

"Yedi gk, yer ve bunlarda bulunan herkes O'nu tesbih eder. O'nu hamd ile, vg ile tesbih etmeyen hibir ey yoktur." (17/sr, 44) buyruluyor. Allah'n btn

mahlukatn kuatan nimetleri, zellikle insanolunu daha ok kucaklamaktadr. Dier varlklardan daha ok nimetlere muhatap olduumuz halde; bir ta kadar, bir

iek, bir bcek kadar hamd e tmeden, kretmeden, nasl yaratklarn en ere flisi olacaz?

Hamdetmek, kretmek; iyimser olmaktr. Hayata gzel ve olumlu pencereden bakabilmektir. Mutlu olabilmek, mutluluk elbisesi giymektir kr. ikyeti ve

karamsar karakterlerin karartt karanlk insanlarn dnyasn ancak kr uuru aydnlatabilir.

Vcut organlarna kr, onlar Allahn istedii dorultuda kullanmaktr. Dier nimetler iin de ayn hkm geerlidir.

Nimet ve ilh rahmetin fiyat krdr.

Nimete karlk vermede elin k sa ka lrsa, kr yolunda dilini uzun ey le!

kr bir itiraftr; cizl ik ve kulluk itiraf. kr, krden ciz olduunu bilmektir.

kr, nimete deil; nimeti verene bakmaktr.

krn ok eitleri vardr ; Tm eitler i iinde toplayansa namazdr .

kr, nasl nimetleri a rttryorsa , ikyet de musibe ti arttrr.

kredenlerden kld iin krler olsun O ekr olan Allaha.

Ve hru da'vn eni'l-hamd lillhi rabbi'l-lemin: Dvmzn sonu lemlerin Rabb Allah'a hamdetmek, kretmektir.

1- Hseyin K. Ece, slmn Temel Kavramlar, 644

2- A.g.e. 648 vd.

3- Abdlhamid Bill, Arnma Yolu, 2/22-25

4- Seyyid Kutub, F Zll, 1/291

5- Mevdudi, Tefhim, 1/422

6- H. Ece, a.g.e. 646

7- A. Kalkan, Hamd kavram8- Hseyin K. Ece, a.g.e. 502-503

9- A. Kalkan, Hamd Kavram

10- H. Ece, a.g.e. s. 483-484

11- Abdlkerim Zeydan, lhi Kanunlarn Hikmetleri, s. 263-266

krle lgili yet-i Kerimeler

A- KR

a- kretmek: 2/Bakara, 152, 172; 16/Nahl, 114; 27/Neml, 40; 28/Kasas, 71-73; 29/Ankebut, 17; 39/Zmer, 66; 42/r, 33; 93/Duh, 11.

b- kr, Nimetleri Artrr: 14/brahim, 7.

c- kr, Azab Uzaklatrr: 4/Nis, 147.d- kredenlerin Mkfat: 4/Nis, 147.

e- kreden, Kendisi iin Eder: 31/Lokman, 12; 39/Zmer, 7.

f- nsan, Az kreden Bir Varlktr: 7/Arf, 10; 34/Sebe, 13.

g- Allahn kr Nasib Etmesi in, Sleyman (a.s.)n Duas: 27/Neml, 19.

7/31/2019 63- K R

11/11

B- HAMD

a- Hamde Layk olan Yalnz Allah'tr: Bakara, 267 ; Nisa, 131 ; Fatr, 1, 15, 34; Kasas, 70 ; Ankebut, 63 ; Sebe' , 1, 6 ; Fusslet, 42; brahim, 1, 8; Hacc, 64; Buruc,

8

b- Btn Varlklar Allah'a Hamdeder: sra, 44 ; M'min, 7 ; Zmer, 75.

c- Hamd, Alemlerin Rabb Allah'a Aittir: Fatiha, 1 ; En'am, 1, 45 ; A'raf, 43 ; Casiye, 36 ; Kaf, 39 ; Kehf, 1 ; sra, 111 ; Ta-Ha, 130 ; Ra'd, 13 ; M'min, 55, 65 ;

ura, 55 ; M'minun, 28 ; Rum, 18 ; Saffat, 182 ; Yunus, 10 ; brahim, 39 ; Lokman, 25 ; Neml, 15, 59, 93 ; Hcr, 98 ; Teabn, 1 ; Zmer, 29, 74 ;Tur, 48.

C- NANKRLK

a- Nankr Olmaktan Saknmak: 2/Bakara, 152; 14/brahim, 7-8; 27/Neml, 40.

b- Nankrlk Eden Kendisi in Eder: 31/Lokman, 12.

c- nsan, Nankr Bir Varlktr: 11/Hd, 9-10; 17/sr, 67-69, 83; 22/Hacc, 66; 23/Mminn, 78; 29/Ankebut, 65-66; 30/Rm, 33-36; 36/Ysin, 77; 39/Zmer, 49-50; 40/Mmin, 61; 41/Fusslet, 49-51; 42/r, 48; 64/Tebn, 2; 70/Meric, 19-21; 80/Fecr, 15-16; 100/diyt, 6-9

d- Mrikler ve Kfirler, Nankrdr: 6/Enm, 63-64; 10/Ynus, 12, 21-23; 16/Nahl, 53-55, 83; 21/Enbiy, 46; 29/Ankebut, 65-67; 30/Rm, 33-35; 31/Lokman,

32; 37/Safft, 11; 39/Zmer, 8; 43/Zuhruf, 9, 15, 87; 80/Abese, 17-23; 100/diyt, 6-9; 106/Kurey, 1-4

Konuyla lgili Geni Bilgi Alnabilecek Kaynaklar

1- Hak Dini Kur'an Dili, Elmall Hamdi Yazr, Azim Y. c. 1, s. 71-74, 445-447

2- F Zlli'l Kur'an, Seyyid Kutub, Hikmet Y. c. 1, s. 291

3- Tefhimu'l Kur'an, Mevdudi, nsan Y. c. 1, s. 422

4- Hadislerle Kur'an- Kerim Tefsiri, bn Kesir, ar Y. c. 3, s. 626

5- Sabredenler ve kredenler, bn Kayyim el-Cevziyye, Pnar Y.

6- mil slm Ansiklopedisi, amil Y. c. 6, s. 62-63

7- Kur'an'da Kulluk, Zekeriya Pak, Kayhan Y. s. 278-283

8- Kur'an'da Temel Kavramlar, Ali nal, Krkambar Y. s. 442-447

9- slmn Temel Kavramlar, Hseyin K. Ece, Beyan Y. s. 483-485; 502-504; 641-650

10- nan ve Amelde Kur'an Kavramlar, Muhammed el-Behiy, Yneli Y. s. 178-181

11- Kur'an'da Temel Kavramlar, Cavit Yaln, Vural Y. s. 116-122

12- Kur'an'da Din ve Ahlk Kavramlar, Toshihiko zutsu, Pnar Y. s. 265-267

13- lhi Kanunlarn Hikmetleri, Abdlkerim Zeydan, htar Y. s. 241-247

14- hy-i Ulmi'd-Din, mam Gazli, Arslan Y. c. 8, s. 305-425

15- Kimy-y Sadet, mam Gazli, ile Y. s. 546-563

16- Tenbihu'l Gfilin, Ebu'l Leys Semerkandi, Bedir Y. s. 471-477

17- Arnma Yolu, Abdlhamid Bill, afak Y. c. 2, s. 21-25

18- Kur'n Terimler Szl, Mustansr Mir, nklb Y. s. 184-185

19- Kur'an'da Din ve Ahlk Kavramlar, Toshihiko zutsu, Pnar Y. s.265-267

20- slm Terimler Szl, Hasan Akay, are t Y. s. 449-450

21- Yeni slm lmihali, Sleyman Ate, Yeni Ufuklar Neriyat, s. 615-619

22- slm Nizam, A. Rza Demircan, Eymen Y. c. 1, s. 282-286

23- Kuranda nsan Psikolojisi, Hayati Aydn, Tima Y. s. 109-113

24- Kur'an'da man Psikolojisi, Abdurrahman Kasapolu, Yalnzkurt Y. s.160-161

25- Kuranda Ulhiyet, Suat Yldrm, Kayhan Y. s. 207-209

26- Kurn- Kerim Allah Nasl Tantyor? Veli Ulutrk, Nil A.. Y. s. 109-113

27- Kuran Kavramlar Tefsiri, Ahmed Kalkan, Hamd maddesi

stHazr ve ynetim panelli siteler Dzenleme Ve Tasarm Webhizmetlerim