มาตรฐานการเขียนแบบก่อสร้าง

แบบกอสราง (Construction Drawing)

การเขียนแบบ กอสรางนั้นเปนแบบทีเ่ขยีนขึ้นโดยมีจดุประสงคใหสามารถนําไปใชเปนแนวทาง ในการกอสรางไดตรงตามรูปแบบที่กําหนดไวทกุประการ รวมไปถึงการนําไปงานใชงานอื่นๆไดแก การยื่นขออนุญาตตอทางราชการ, การประมาณราคากอสราง, การประกวดราคา, เปนเอกสารสําคัญที่ใชในการทํางานรวมกนั การทําความเขาใจใหตรงกันระหวางผูเกี่ยวของหลายๆฝาย อาทิ เจาของโครงการ, ผูออกแบบ และวิศวกรดานตางๆ, ผูควบคุมงาน, ชางกอสราง ก็ลวนแตอาศัยแบบกอสรางเปนเครื่องมือสําคัญทั้งสิ้น Construction Drawing

ภาพแสดงงานเขียนแบบสถาปตยกรรม ประกอบดวยเสนแสดงวัตถ,ุ สัญลักษณ, ขอความ และตาราง *ทีมาภาพ: โครงการแบบบานเพื่อประชาชน กรมโยธาธิการ

สาระสําคัญในแบบกอสราง

เพื่อใหไดผลสัมฤทธิ์สมบูรณในการทํางานผลิตแบบสถาปตยกรรม มีองคประกอบสําคัญ ในการการกําหนดผัง, รายละเอียดตางๆ สถาปนิก, ผูเขียนแบบ ตองมีองคความรู ความเขาใจ รวมทั้งตองพิจารณา ทบทวน ตัดสินใจใหรอบคอบอยูเสมอ ในการกําหนดรายละเอยีดที่ปรากฎในการสรางสรรงานสถาปตยกรรมนั้น อันไดแก

1. รูปแบบการใชสอย และหนาที่ที่ตองการ (Function), รูปทรง, ลักษณะของอาคาร 2. วัสดุ และอุปกรณที่นํามาใช (Materials) 3. โครงสรางอาคาร ความแข็งแรง (Structure) 4. กรรมวิธี และขั้นตอนในการกอสราง (Construction) 5. อ่ืนๆ เชน ระบบงานอาคารตางๆ (Building System), กฏหมายที่เกีย่วของ

องคประกอบมาตรฐานของในการเขียนแบบทางสถาปตยกรรม

ดังนั้น เมื่อแบบกอสรางเปน เครื่องมือที่สําคัญที่มีผูเกี่ยวของ ดังที่ไดกลาวมาหลายฝายดวยกนัตามที่ไดกลาวมา ดังนั้นจึงตองมลัีกษณะ, ระบบวิธี ที่มีมาตรฐาน เพื่อใหเหลาผูเกี่ยวของนั้นมีความเขาใจรวมกันในสาระขอมูลตางๆ ในแบบกอสราง ซ่ึงมาตรฐานในงานแบบสถาปตยกรรมนั้นประกอบดวย �� สวนที่เปนเสน Graphic แสดงวัตถุ สถาปนิกเปนผูกําหนดรูปราง, ลักษณะ, โครงสรางทั่วไป โดยทั่วไปแสดงเปนภาพ 2 มิติ โดยใชหลักการของภาพฉาย (Orthographic Projection) และ ภาพตดั หรือบางครั้ง อาจจะแสดงดวยภาพ axonometric รวมดวยก็ได ประกอบกับภาพที่เปนเชิงสญัลักษณ โดยแสดงเปนมาตราสวนยอ มีสัดสวนตามที่เปนจริง �� การใหมิติ ระยะ ระดบั (Dimension) �� ระบบกริด และระบบพิกัด (Grid & Coordinate System) �� มาตรฐานในการใชเสนในการเขยีนแบบ แบบตางๆ ของเสน (linetype), น้ําหนกัความหนาของเสน (Lineweight)) �� การแสดงตัวอักษร, รายละอียด, ขอความ, ตาราง (Lettering, Text, Table) �� สัญลักษณการเขยีนแบบ (Symbol) �� การแสดงสัญลักษณวสัดุกอสราง (Material Symbol) �� กระดาษมาตรฐาน (Paper Standard) �� การวางรูปหนากระดาษ (Paper / Document Layout) �� แนวทางการวางทิศทางในผัง การกําหนดสัญลักษณทิศเหนือ

กลาวโดยสรุปไดวา แบบกอสรางนั้นประกอบ 2 สวนหลักๆ คือสวนที่เปนภาพ (Graphic) ที่แสดงรายละเอียดของการแสดงแผนงานประเภทตางๆ เชน ผังพื้น, รูปตัด รูปดาน แบบขยายงานสถาปตยกรรม และโครงสราง และสวนที่เปนมิต ิสัญลักษณรายละเอียดตางๆ

ความสําคัญ

จึงอาจกลาวไดวาเปนการจําเปนที่ผูที่ศึกษาในสาขา สถาปตยกรรมจาํเปนที่จะตองศึกษา ลักษณะวิธีและมาตรฐานในการเขียนแบบ รวมทั้งฝกฝนใหมีประสบการณ ความชํานาญ ในการเขียนแบบ เพื่อที่จะถายทอดสิ่งที่เราซึ่งเปนผูออกแบบ ไดนําองคความความรู มากําหนดเปน ผัง, รายละเอียด (Detail) ตางๆ เพื่อที่จะไดถายทอดความคิดการตดัสินใจเพื่อใหนําไปใชงานไดจริง ตามวัตถุประสงคของผูออกแบบ มิฉะนั้นหากเราไมรู ไมเขาใจในวิธีการอานแบบ และเขียนแบบแลว สาระสื่อสําคัญในแบบกอสรางก็อาจจะตกไปอยูใตอํานาจตัดสินใจของชางเขียนแบบ โดยส้ินเชิง ซ่ึงกอ็าจจะทําใหมขีอผิดพลาด หรือขาดตกบกพรองไดอยูมาก เนื่องจากเราไมรูไมเขาใจอยางถองแทถึงวิธีในการถายทอดความคดิออกมาใน เชงิการเขียนแบบ

เนื่อง จากการเขียนแบบนัน้เปนภาษาสากลที่มีมาตรฐานที่ใชกนัอยูรวมกัน ไมวาจะใชวิธีใด ทั้งการเขียนแบบดวยมือ หรือการใช Software ประเภท CAD (Computer-aided Design) ผูเขียนแบบกจ็ะตองใชความพยายามในการทําให เสน, สัญลักษณ และการตั้งคาตางตางๆ ถูกตองตามมาตรฐานการเขียนแบบมิใชปลอยละเลยไปตามคาเร่ิมตน (Default) ของโปรแกรม โปรแกรมตางๆ เปนเพียงเครื่องมือในการทํางานใหมีความสะดวกรวดเร็วข้ึน แตเนือ้หาสาระสําคัญยังตองอาศัยความรู ความเขาใจในพื้นฐานการเขียนแบบ และความเขาใจในเรื่องโครงสราง การออกแบบ วัสด ุอุปกรณตามที่ไดกลาวมาแลวการเรียนรูในการใชงานเทคโนโลยี ประเภท CAD ตางๆ ส่ิงสําคัญอีกประการหนึ่งนอกจากการสรางภาพ 2 มิติ หรือ 3 มิติ แลวนั้น ลักษณะของเทคโนโลยีคอมพิวเตอร โดยพื้นฐานจะเหมาะสมกบัการทําซ้ํา, การทําซ้ําบางสวน, การจัดระบบ จัดเก็บและจําแนกขอมลู การคํานวณขั้นสูง การเก็บและนาํไปใชใหม รวมทั้งระบบวิธีในการทํางานรวมกนั (Share & Collaboration) การเผยแพร และสงตอขอมูล นักศึกษาจึงควรศึกษาหาความรูเพิ่มเตมิในการทํางานเพื่อเพิ่มศกัยภาพของตนเอง ตอไป

การใชเสนสื่อความหมายในการเขียนแบบ

แบงเปน 2 สวนคือ

� ลักษณะของเสน (Line Type)

� น้ําหนกั หรือขนาดของเสน (Line Weight)

ลักษณะของเสน (Line Type)

ลักษณะของเสนที่ตางกันจะสื่อตวามหมายที่ตางกนั จึงควรที่จะใชใหมีมาตรฐานเดียวกนั ตามที่นิยมใชปฏิบตัิกันทั่วๆ ไปเพือ่ไมใหเกิดความสับสน

การใชเสนชนดิตางๆ ในงานเขียนแบบ

ขนาดของเสน (Line Weight)

� การใชน้าํหนักเสนในการเขียนแปลน ละรูปตัดจะแตกตางกับในการเขียนรูปดาน

§ หลักการในการใชน้ําหนักของเสนในการเขียนแบบแปลน

ใน แปลน และรูปตัด จะใชลักษณะวิธีการเนนสวนท่ีถกูตัดเปนหลัก (Cutting Plane Technique) ซ่ึงตางกับการเขียนรูปดานซึ่งใชเทคนิคเนนองคประกอบหลัก (Major Feature Technique) เมื่อเราทําความเขาใจในความแตกตาง ของสวนที่ถูกตดั และไมถูกตดัแลวก็จะเปนการนําไปสูความถกูตองของการใช (ตั้งคา) ของการเขียนแบบสวนประกอบตางๆ ของอาคารไดในการเขียนแปลน ระนาบตดัจะตัดผานโครงสรางที่อยูทางตั้งทั้งหมด ไดแก หนาตัดเสา ผนัง วงกบตั้งของประตูหนาตาง จะถูกเนนดวยเสนที่หนักกวาเสนทั่วไป

เนนเสนของสวนท่ีถูกตัดในแปลน และรปูตดั

��หลักการในการใชน้ําหนักของเสนในการเขียนรูปดาน

การเขียนรูปดานซึ่งใชเทคนิคเนนองคประกอบหลัก (Major Feature Technique) โดยปกต ิแลวจะใชการเนนน้ําหนักเสนของเสนรอบรปูขององคประกอบ หรือ mass ของสวนอาคารที่อยูดานหนาใหชดัเจนกวาสวอาคารที่อยูดานหลัง ซ่ึงอาจจะแบงออกเปนหลายๆระดับตามความใกล ไกลก็ได

เนนเสนรอบรูปแสดงระยะใกล-ไกล ในรูปดาน � ในการเขียนแบบเสนจะถูกแบงเปน 2 สวนคือเสนจริง และเสนอางอิงตางๆ (เสน Dimension, เสนช้ี, Gridline เปนตน)

การเนนเสนทีถู่กตองจะทําใหผูที่อานแบบเขาใจไดงายขึน้ เสนอางอิงในแบบจะมีน้ําหนักเบากวาเสนจริง ไมควรตัด หรือขมเสนจริงซึ่งจะทําใหการอานแบบมคีวามผดิพลาดได

ภาพแสดง: เสนชี,้ เสนกํากับ, เสนบอกระยะ, สัญลักษณตางๆ มีน้ําหนกัเสนบางกวาเสนจริง

��ตารางการแนะนําการใชเสนในการเขยีนแปลน

ขนาดเสนท่ีแนะนําใหใช (mm.) องคประกอบ

การใชเสน

1:100 1:50

• หนาตดัโครงสรางหลัก (ในแปลนเสา, ผนังรับน้ําหนกั)

• เสนทาบตอ (Break Line)

• ช่ือเร่ือง ช่ือภาพ ( ตวัอักษรขนาดใหญ)

เสนหนามาก 0.50 0.50-0.70

• หนาตดัทั่วไป (ในแปลนคอืองคประกอบทางตั้ง)

• ตัวอักษรขนาดกลาง

เสนหนา 0.25 -0.35 0.35-0.50

• เสนขอบที่ไมถูกตัด

(ในแปลนคือองคประกอบทางระนาบพืน้ เชน ขอบพืน้, ระเบียง, วงกบลาง)

• ตัวอักษรขนาดเล็ก , ตัวอักษรกํากับเสนมติิ

• เสน Invisible Line

เสนทั่วไป 0.18 - 0.20 0.25

• เสนสัญลักษณ, อางอิง, เสนบอกระยะ

• เสน Grid Line

เสนบาง 0.10-0.18 0.10 - 0.18

• เสนลวดลายตางๆ เสนถ่ีๆ Pattern เสนบางมาก ~ 0.05 ~ 0.05

อยางไรก็ดีมปีจจัยหลายอยางที่มีสวนเกีย่วของกับขนาดของเสนที่จะนํามาใช � มาตราสวน (scale ที่ใหญขึ้น จะใชเสนหนากวา scale เล็ก) � รายละเอยีด (มาก – นอย) ที่แสดงในแบบ � วิธีการพมิพ, เครื่องพิมพ

��ขนาดของเสน ตามมาตราฐาน มอก.440 (1-2525) กําหนดความหนาไว

ดังนี ้ 0.13 0.18 0.25 0.35 0.50 0.70 1.00 1.40 2.00 มม.

อัตราสวนของเสนที่แนะนําใหใชคือ 1:2:4 เชน เสนบาง 0.18 มม. เสนหนา 0.35 มม. เสนหนามาก 0.70

การใหมิติระยะ (Dimension) ในการเขียนแบบ

องคประกอบของการเขียน dimension

องคประกอบของเสนมิต ิมี 3 สวนดังนี ้

� ตัวอักษรกํากับมิติ (Dimension Lettering) � เสนมิติ (Dimension Line) � เสนฉาย (Extension Line)

� ตัวอักษรกํากับมิติ (Dimension Lettering) � วางกึ่งกลางของเสนมิติ โดยวางขนานในทิศทางเดียวกันกับเสนมิต ิและวางอยูเหนือ เสนมิติเล็กนอย � ขนาด แบบอักษร ควรใชแบบมาตรฐานเดียวกัน และใชหนวยวดั (unit) เดียวกัน ��ตัวเลขในเสนมิติใชขนาดเล็ก คือ 0.18-0.25 (ขนาดเดียวกับคําอธิบาย) ��ไมควรตดัเลขศูนยหลังทศนิยมออก เชน 2 เมตร ควรแสดงดวยเลข 2.00 ไมใช 2 เฉยๆ � เสนมิติ (Dimension Line) � แสดงดวยเสนบาง ใหมคีวามแตกตางจากเสนแสดงวัตถุ

� ควรวางไวในตาํแหนงที่ไมชิด หรือหางจากเสนแสดงวัตถุมากเกินไป โดยปกติแลวจะมีระยะหางประมาณ 0.75-1 ซม.

� จัดใหเปนระเบียบ เปนกลุมกอนเดียวกัน ไมรกรุงรังทําลายรูปแบบของงาน � เสนฉาย (Extension Line) � ในการเขยีน Dimension ตองมีเสนฉายดวยเสมอ � แสดงดวยเสนบาง ใหมคีวามแตกตางจากเสนแสดงวัตถ � ควรลากใหเขาใกลรูป หรือสวนที่แสดงระยะเพื่อใหรูตําแหนงในการวดัที่แนนอน � เสนฉายตองไมลากตัดเสนมิติโดยเดด็ขาด เพราะจะทําใหการอานแบบผิดพลาดได

ภาพแสดงการจัดวาง Dimension ในผังพืน้

สัญลักษณกํากับปลายเสนมิต ิ

การใชสัญลักษณกํากับเสนมิต ิ

ตัวอยางแสดงการใชเคร่ืองหมายกํากับระยะผสมกันอยางเปนระบบ

ระบบกริด (Grid System)

ระบบกริดใชอางอิงตําแหนงโครงสราง เชน เสา ผนังรับน้ําหนกั มีประโยชนคือ

1. ทําใหผูอานสามารถรูตําแหนงไดทันที่ทั้งในผัง รูปตัด, รูปดาน, และแบบขยาย 2. ใชอางอิงในการใหระยะ ในสวนตางๆ ทั้งในแบบ และในงานกอสราง

ภาพแสดงการอางอิงระยะในแบบจากตําแหนงกึ่งกลางเสา

สัญลักษณกํากับแนวเสา (Grid Notation)

สัญลักษณกํากบัแนวเสา กับอยูที่ปลายดานของเสนกํากับแนวเสาในแนวระดับ และในแนวดิ่ง เปนตัวอักษรและตัวเลข อยูในวงกลม มีเสนที่ปลาย คลายลูกโปง

• สัญลักษณกํากบัแนวเสาในแนวระดับควรใชเปนตัวเลข เรียงลําดับจากซายไปขวา เสนกริดในแนวระดับใชเปนตวัอักษร ควรใชเปนตวัอักษรภาษาองักฤษตัวใหญ (Capital Letter) และควรหลกีเลี่ยงตวั O (โอ) และ I (ไอ)

• สัญลักษณกํากบัแนวเสา โดยปกติแลวจะเขยีนกํากับไวทีด่านเดยีว คือในแนวระดับมกัจะอยูดานบน และในแนวดิ่งถาไวดานซายควรกําหนดใหเรียงจากบนลงลาง ถาไวดานขวาควรกําหนดใหเรียงจากลางขึ้นบน เพื่อใหไดตวัอักษรเรียงกันในรูปดาน และรูปตัด มีขอแนะนําวาหากไวดานขวาจะทําใหอานแบบไดงายกวาเมือเย็บเลมแบบ ซ่ึงตรงกับมาตรฐานของ ISO

• ในบางโครงการจะวางไวสัญลักษณกํากับแนวเสาที่ปลายทั้ง 2 ดานก็ได เพื่อความสะดวกในการอานแบบ

เสนกํากับแนวเสา (Column Line)

• เสนกํากับแนวเสาจะแสดงหรือไมก็ได ถาแสดงจะลากผานเขาไปในแบบ หรือหยดุใหเขาใกลแบบใหมากที่สุด

• โดยปกตจิะแสดงเสนกํากับแนวเสาไวทีก่ึง่กลางของเสา แตไมจําเปนเสมอไป ในบางกรณีหรือในบางโครงการจะอยูที่ขอบก็ได ขึ้นอยูกับวิธีการกอสราง เชนเสาตนทีชิดขอบที่ดิน อาจจะแสดงเสนกํากบัไวที่ขอบ เพื่อกําหนดแนวเริ่มตนในการกอสราง

• ใชเสนบางกวาเสนแสดงวตัถุ • หากมีแนวเสาเพิ่มขึ้นมาระหวางเสา 2 ตนใหใชเปนจุดทศนิยม เชนระหวางเสาแนวที 4 กับ 5 ใช 4.5 และ

ระหวาง B กับ C ใช C.5

ขนาดและรูปแบบของ สัญลักษณกํากับแนวเสา

ภาพแสดงการเขียนเสนกํากบัแนวเสาตอเนื่องกับการใหระยะโครงสราง และสัญลักษณกํากับแนวเสา

ระบบพิกัด (Coordinate System)

ระบบพิกัดใชระบุตําแหนงของอาคาร

• ในการเขียนผงับริเวณจะตองระบุตําแหนงของอาคารทัง้ในแนวระนาบและแนวดิ่ง ใน แนวระนาบระบุตําแหนงของอาคารโดยอางอิงจากมุมใดมุมหนึ่งถึงหมุดเขตที่ดินเพื่อใหสามารถกําหนดแนวจดุเริ่มตนได และตองกําหนดคาความสูงของพื้นระดับตางๆของอาคารอางอิงจากระดับสมมติ ± 0.00 ซ่ึงสัมพันธกับระดับสํารวจ (Survey Datum)

การกําหนดตําแหนงอาคารและระดับพืน้ ในผังบริเวณ

สัญลักษณในการเขียนแบบ

• การกําหนดสญัลักษณใน การเขียนแบบจะตองอางอิงตามมาตรฐานทีย่อมรับกันอยูทั่วไป โดยคํานึงถึงการสื่อสารถึงผูอานเปนหลัก อาจจะมีการปรับปรุงใหเหมาะสมกับ งานบาง และจะตองมีรายการแสดงคําอธิบายสัญลักษณทีใ่ชอยูในแบบดวยเสมอ

• การแสดงสัญลักษณจะ มีขนาดเทากนัเสมอไมมีการยอ หรือขยายตามมาตราสวนของแบบ เชนในแบบมาตราสวน 1:100 และ 1:50 สัญลักษณจะเขียนดวยขนาดเทากัน ยกเวนบางสวน เชนสัญลักษณวสัด ุ(Pattern) รูปประตูหนาตาง, สุขภัณฑ ซ่ึงแสดงเปนระบบสัญลักษณ จะมีขนาดตามสัดสวนของแบบ

ตารางสัญลักษณการเขียนแบบที่แนะนําใหใช

สัญลักษณ ความหมาย หมายเหตุ

แสดงรูปดานทั่วๆไป วางไวในจุดที่ตองการมอง ตัวเลขขางบนเปนหมายเลขรูป ตัวเลขขางลางเปนหนาทีแ่สดงรูปดาน

หมายเลขรปู แสดงดวย ตัวอักษรขนาดกลาง (3 - 3.5 มม.)

แสดงรูปดานรวมภายนอกอาคาร วางไวใกลช่ือแปลน หรือมมุขวาลางของแปลน แสดงรูปดานรวมภายในของหอง วางไวใกลช่ือแปลน หรือมมุขวาลางของแปลน

หมายเลขหนา แสดงดวยตัวอักษรขนาดเล็ก หัวลูกศรแสดงทิศที่ตองการมอง สัญลักษณใชเสนบาง

แสดงแนวรปูตัดอาคารทั้งหลัง ตัวเลขขางบนเปนหมายเลขรูปตัด ตัวเลขขางลางเปนหนาทีแ่สดงรูปตัด จากตัวอยางคือแสดงแนวตัดของ รูปตดั A-A และ รูปตัด B-B ซ่ึงแสดงที่หนา A-05

เปนหมายเลขรูป แสดงดวยตัวอักษรขนาดกลาง (3 - 3.5 มม.) หมายเลขหนาแสดงดวยตัวอักษรขนาดเล็ก หัวลูกศรแสดงทิศที่ตองการมอง สัญลักษณใชเสนบาง

แสดงแนวรปูตัดเฉพาะสวน จากตวัอยางคือแสดงแนวตัดของ รูปตัด A-A และ รูปตัด B-B ซ่ึงแสดงที่หนา A-05

ตัวเลขขางบนเปนหมายเลขรูป แสดงดวยตัวอักษรขนาดกลาง (3 - 3.5 มม.) ตัวเลขขางลางเปนหนาที่แสดงรูปดาน แสดงดวยตัวอักษรขนาดเล็ก สัญลักษณใชเสนบาง

หรือ

หมายเลขกํากับแบบขยาย

หมายเลขแบบขยาย แสดงดวยตัวอักษรขนาดกลาง (3 - 3.5 มม.) หมายเลขหนาที่ แสดงดวยตัวอักษรขนาดเล็ก สัญลักษณใชเสนบาง

ตัวอยาง

ตัวอักษรคําอธิบาย ใชขนาดเล็ก เสนประวงรอบสวนที่ขยายใชเสนหนามาก

รูปตัดขยายเฉพาะสวน เชน ผนัง

เปนหมายเลขรูปแสดงดวย ตัวอักษรขนาดกลาง (3 - 3.5 มม.) หมายเลขหนาแสดงดวย ตัวอักษรขนาดเล็ก

สัญลักษณแสดงทิศเหนือ ในผงั

ตัวอยางการเขียนชื่อ และหมายเลขอางองิของรูป

ตัวอยาง แสดง หมายเหตุ

การเขียนชื่อเร่ืองแบบไมมี่การอางอิงหมายเลขรูป การเขียนชื่อเร่ืองและการอางองิหมายเลขรูป และหมายเลขแผนที่แสดง การเขียนชื่อเร่ืองและการอางองิหมายเลขรูป และหมายเลขแผนที่แสดง การเขียนชื่อเร่ืองและการอางองิหมายเลขรูป / หมายเลขอางอิงแผนที่ปรากฏครั้งแรก / แผนทีแ่สดง

ช่ือรูปหลัก ตัวอักษรขนาดใหญพิเศษ 7 หรือ 5 มม. ช่ือรูปหลัก ตัวอักษรขนาดใหญพิเศษ 7 หรือ 5 มม. หมายเลขหนา ใชตัวอักษรขนาดเล็ก ช่ือรูปรอง ตัวอักษรขนาดใหญ ขนาด 5 หรือ 4 มม. หมายเลขหนา ใชตัวอักษรขนาดเล็ก ตัวอักษรขางบนเปนชื่อรูปรอง ตัวอักษรลางซายเปนหนาที่ปรากฏครั้งแรก ลางขวาเปนหนาที่แสดง ช่ือรูปหลัก ตัวอักษรขนาดใหญพิเศษ 7 หรือ 5 มม. หมายเลขหนา ใช

การเขียนชื่อเร่ืองและการอางองิหมายเลขรูป และหมายเลขแผนที่แสดง การเขียนชื่อเร่ืองและการอางองิหมายเลขรูป / หมายเลขอางอิงแผนที่ปรากฏครั้งแรก / แผนทีแ่สดง

ตัวอักษรขนาดเล็ก ตัวอักษรขางบนเปนชื่อรูปรอง ตัวอักษรลางซายเปนหนาที่ปรากฏครั้งแรก(แปลน) ลางขวาเปนหนาที่แสดง

ตัวอยางการเขียนชื่อรูปในผัง

การเขียนสัญลักษณกํากับวัสดุ และระดับ พื้น ผนัง ฝา


หมายเลขวัสดุ และโครงสรางพื้น แสดงในผัง

ตัวเลขแสดงดวยตวัอักษรขนาดเล็ก สัญลักษณส่ีเหล่ียมใชเสนบาง

ในสี่เหล่ียมคือหมายเลขวัสดพุื้น ตัวเลขกํากับหมายถึง ระดับของพื้นในสวนนั้น (ผิววัสดุปพูื้น) วัดจากระดับ ± 0.00 แสดงในผัง

ตัวเลขแสดงดวยตวัอักษรขนาดเล็ก สัญลักษณส่ีเหล่ียมใชเสนบาง

หมายเลขกํากบัประตู แสดงในผัง, รูปตัด, รูปดาน

ตัวเลขแสดงดวยตวัอักษรขนาดเล็ก สัญลักษณใชเสน บาง

หมายเลขกํากบัหนาตาง แสดงในผัง, รูปตัด, รูปดาน


หมายเลขกํากบัวัสดุและโครงสรางของผนัง แสดงในผัง, รูปตัด

หมายเลขกํากบัวัสดุและโครงสรางของผนัง แสดงในรูปดาน


ในวงรีคือหมายเลขวัสดุฝาเพดานตวัเลขกาํกับหมายถึง ความสูงพื้นถึงฝฝาเพดานในสวนนั้น แสดงในผัง


ระดับของพื้นหอง หรือที่วาง แสดงในผัง และรูปตัด


ระดับเฉพาะสวน แสดงในรปูดาน รูปตัด

ตัวเลขแสดงดวยตัวอักษรขนาดเล็ก สัญลักษณใชเสน บาง

หมายเลขหอง (ถามี) มักใชเปนระบบตัวหนาหมายถึงหมายเลขชั้น สองตัวหลังหมายถึงหมายเลขชื่อหอง


การเขียนชื่อหองในผัง

• ช่ือหองจะมีขนาดใหญกวาตัวอักษรทัว่ไป วางไวที่ตําแหนงกลางหอง มีเบอรกํากับวสัดุพื้น, ระดับพื้น, สัญลักษณกํากบัฝาเพดานอยูดานลาง โดยจะจัดรวมไวเปนกลุมกอนไมกระจัดกระจาย

• หากหองเล็กไมมี่ที่เขียนกจ็ะใชเสนชี้มาแสดงชื่อหองในทีวางใกลๆ • หากมีหองซ้ําๆ กับจะใชตัวเลขกํากับดวย เชน

หองนอน 1 หองนอน 2 • ในรูปตัด ไมจาํเปนตองแสดงพื้นสัญลักษณ พื้น และระดับ เนื่องจากแสดงในผังอยูแลว และมีเครื่องหมาย

กํากับ และบอกระดับของพืน้อาคารอยูแลว

• ตัวอยางระบบการเขียนชื่อหอง • การใสช่ือหองแบบรวม

• การใสช่ือหองระบบกลอง

สามารถเลือกใชแบบใดก็ได ตามความเหมาะสมของโครงการ แตควรใชใหเหมือนกนั แบบระบบกลอง มีขอดีคืออานแบบไดงายชัดเจน แตก็มีขอเสียคือในแบบมาตราสวนเล็กๆ จะมีทีว่างไมเพียงพอที่จะใสกลองขอความ บางครั้งเสนของกลองจะไปทับกับเสนจริงในแบบทําใหเกิดความผิดพลาดในการอาน แบบ

***สัญลักษณเหลานี้จะไมยอ หรือขยายขนาดไปตามมาตราสวนที่เปลี่ยนไป***

สัญลักษณอ่ืนๆ


แสดงทิศเหนอืในผัง การเขียนผังพืน้ และผังบริเวณในแบบสถาปตยกรรม ตองแสดงทิศเหนอืกํากับเสมอ

การแกไขในแบบ เสนหนา

แสดงระดับดนิในผัง เสนประแดงระดับเดิม เสนทึบแสดงระดับที่ตองการปรับปรับ

สัญลักษณแสดงการอางอิงพิกัด (Coordinate)


เครื่องหมายกํากับแนวเสา

ตัวเลขแสดงดวยตวัอักษรขนาดกลาง (0.3-0.5) สัญลักษณใชเสน บาง

เครื่องหมายกาํกับระดับพืน้ในรูปตัด และแบบขยายเพื่ออางอืลิงในการใหมติิ ใชแสดงเพื่ออางอิงในการใหมิต ิ

หมุดเขต

สัญลักษณประตู - หนาตาง

รูปประตูหนาตางในการเขียนแบบกอ สรางเปนการแสดงดวยสัญลักษณภาพ ไมตองแสดงรายละเอียดมากเกินจําเปน ถาผูอานตองการทราบรายละเอียดเพิ่มเติมจะไปดไูดจากรายการตารางแบบขยาย ประตู - หนาตาง สัญลักษณภาพประตูหนาตางจะแสดง ทศิทางการปดเปดดวย บานเปดแสดงแนวการเปดเปนเสนโคงมีจุดหมนุในดานที่เปนบานพับ ในบานเลื่อนแสดงลูกศร แบบมาตราสวนเล็ก ตั้งแต 1:100 ลงไป อาจจะแสดงตัวบานเปนเสนเดียวกไ็ด แบบมาตราสวน 1:50 จะแสดงตัวความหนาของตัวบานเปนเสนคู ตามจริงได เมื่อตองการเขียนรายละเอยีดมากขึน้จะนําไปเขียนเปนแบบขยาย แบบมาตราสวนใหญกวา 1:25 ขึ้นไปจึงจะแสดงรายละเอยีดไดมาก เชน แนวบากในวงกบ คิ้ว เปนตน

• สัญลักษณประตู

สัญลักษณ ความหมาย

มาตราสวน 1:100

ประตูบานเปดเดี่ยว

Single Opening Door



Single Opening Door


ประตูบานเปดเดี่ยว วงกบไม ลูกฟก

Single Opening Door


ประตูบานเปดคู

Double Opening Door


ประตูเปดได 2 ทาง

Swing Door


ประตูบานเฟยม

Folding Door


ประตูบานเลือ่น บานเดยีวดานขางติดตาย

Sliding Door


ประตูบานเลื่อน บานเดยีวดานขางติดตาย

Sliding Door


ประตูบานเลือ่น บานเดยีวดานขางติดตาย 2 บาน

Sliding Door


ประตูบานเลือ่นคูดานขางตดิตาย 2 บาน

Sliding Door


ประตูบานเลือ่นซอนในผนงั

Pocket Door


ประตูบานหมนุ

• สัญลักษณหนาตาง

สัญลักษณ ความหมาย


หนาตางบานเปดเดี่ยว




หนาตางบานเปดเดี่ยว 2 บานติดกัน


หนาตางบานเปดคู


หนาตางบานเปดคู 2 บานติดกัน


หนาตางบานเปดบานพับแบบมุมฉาก เชน whicco


หนาตางบานกระทุง


หนาตางติดตาย


หนาตางกระจกติดตาย 2 บานติดบน - ลางเหลื่อมกัน (บาน

ซอน)


หนาตางบานเกล็ด

• ตัวอยางการเขยีนหนาตางในรูปดาน


ประตูบานเปดคู


วงกบไม ดานบนลูกฟกกระจกใส ดานลางลูกฟกไม


วงกบไม ลูกฟกเกล็ดไม

ประตูบานเลื่อนเปดบานเดียว

ประตูบานเลื่อนเปดสองบาน

ประตูบานเลื่อนเปดบานเดียว

วงกบไม

หนาตางบานเกล็ด

หนาตางบานกระทุง


หนาตางบานเปดเดี่ยว 2 บาน

หนาตางบานเปดคู

การเขียนแบบขยายประตหูนาตางตองเขียนเสนแสดงพืน้ภายในดวยเสมอเพื่อใหมติิวัดจากระดับพื้นภายใน

สัญลักษณวัสดุ (Material Symbols)

สัญลักษณวสัดุเปนลวดลายตัวแทนวัสดทุี่ใชในการกอสราง ทําใหเกดิความแตกตางขึ้นในแบบ

• การแสดงสัญลักษณทีใ่ชในสวนที่ถูกตัด (ในผังหรือรูปตัด ) จะแตกตางกับที่แสดงในสวนที่เห็นเปนรูปดาน (ในผังหรือรูปดาน)

• การแสดงสัญลักษณวัสดุอยางเดียวกนั อาจจะใชใหสัญลักษณทีแ่ตกตางกันระหวางแบบที่ใชมาตราสวนเล็ก (Scale 1:100) และมาตราสวนใหญ (1:25 ขึ้นไป)

ในแบบมาตราสวนเล็กตองไมแสดงสัญลักษณวัสดุที่มากเกินไป ในแบบมาตราสวนใหญตองแสดงสัญลักษณใหมาเพยีงพอ

• การแสดงสัญลักษณวัสดุในมักใชประกอบลงไปในแบบเพียงบาง สวน เพื่อลดความสับสนของเสนสายในแบบ เชน สัญลักษณของดิน คอนกรีต เหล็ก ผนังกออิฐ เปนตน

• เสนที่ใชแสดงลวดลาย จะใชน้ําหนกัเสนบาง ที่สุด เพื่อไมใหรบกวนเสนจริง และเสนมิติ โดยเมื่อคดิเทียบจากการเขียนแบบดวยกระดาษ มักจะใชเสนดินสอหรือปากกาเขยีนแบบเบอรเล็กที่สุด บางทีจะเขียนที่ดานหลงัของกระดาษไขเพื่อใหลบ ขูด แกไขไดงาย

• ในรูปดานควรแสดงวัสดุเฉพาะสวนที่มีลวดลายเปนพเิศษ ไมตองแสดงวัสดุถาใชวัสดุเดียวกนทั้งหมด และไมมีลวดลาย

สัญลักษณวสัดุในผัง และรูปดาน ของสวนที่ไมถูกตดัซึ่งมักแสดงเปน Pattern ของวัสดุกอสรางตางๆ เชน แนววัสดุที่ใชปูพืน้, บุผนัง กระเบื้อง หิน ไมจําเปนตองแสดงสัญลักษณวัสดุลงไปในพืน้ที่แบบทั้งหมด ควรแสดงวัสดุเปนบางสวนเฉพาะรอบๆ หรือปลายพื้นที่เพื่อใหอานแบบงาย และมีที่วางสําหรับการเขียนระยะและการระบุรายละเอียดตางๆ

• ตองแสดงรายการสัญลักษณที่ใชในการเขยีนแบบ เปนตารางประกอบอยูในชดุแบบดวย

ภาพแสดงการเขียนรูปดานและผัง โดยแสดงวัสดุเพยีงบางสวน และไมตองแสดงเงา

เพื่อใหมีทีว่างในการใหสัญลักษณ คําอธิบายตางๆ

ตัวอยางสัญลักษณในรูปตัด

ที่มาภาพ: จรัลพัฒน ภวูนันต, การเขียนแบบกอสราง 1

ตัวอยางการเขยีนผนังแบบตางๆ

จากตารางใหสัง เกตุวาการเขียนแบบในมาตราสวนใหญและมาตราสวนเล็ก การแสดงวัสดุจะตางกัน ขอผิดพลาดที่พบบอยในการเขียนแบบดวยคอมพวิเตอรคือแสดงสัญลักษณวัสดุมา หรือนอยเกินไป เนื่องจากในการเขียนดวยโปรแกรม CAD ตางๆ เราใชขนาดจริงในการเขียน และยอขนาดลงเมื่อ Plot งาน ดังนั้นเราตองพิจารณาใหรอบคอบอยูเสมอวา จะนําแบบที่ทําไปใชใน Output อยางไร มาตราสวนเทาไร และใสรายละเอียดใหเหมาะสมกบั Output ที่จะนาํไปใช

ตัวอักษร (Lettering)

ตัวอักษร และตัวเลขในแบบมีไวเพื่อประกอบแบบใหละเอียด และถูกตองแนนอน ซ่ึงตองแสดงใหชัดเจนและเปนระเบียบสามารถที่จะพิมพ และถายยอไดงาย

ในการเขยีนแบบทั้งดวยมอืหรือ คอมพิวเตอรควรใชความระมัดระวงัในการใชมาตรฐานของตัวอักษร ใหเปนมาตรฐานเดยีวกัน ซ่ึงมีมาตรฐานที่แนะนําใหใชในมาตรฐาน ม.อ.ก. และจากคูมือมาตรฐานการเขียนแบบกอสรางของสมาคมสถาปนิกสยาดังนี้คือ

• ตัวอักษรทีใ่ชควรใชมาตรฐานรูปแบบเดยีวกัน (Font) และควรเลือกใช Font ที่มีลักษณะเรียบงาย อานไดงายแกไขสะดวก

• มีขนาดเปนมาตรฐาน เดยีวกนั (Text Size) ไมควรมีตัวอักษรหลายขนาดเกินไป ใน 1 โครงการดูรายละเอียด

• ขนาดมาตรฐานเล็กสุดที่ กําหนดไวคือ 24 มม. • ขนาดของเสน (Line Weight) เกีย่วของกับขนาดของตัวอักษรดวย คือตวัอักษรขนาดใหญใชเสนขนาด

ใหญกวาตัวอักษรตัวเล็ก • ขอความอธิบายควรจดัใหอยูเปนกลุม ไมกระจัดกระจายสะเปะสะปะ และควรใหความสําคัญกับการแบง

ประเภทของสาระ และการลําดับขอความดวย • การเขียนแบบขอความควรใหความสําคัญกับการจัดองคประกอบ ของแบบ (Composition), การแบง

ชองไฟ การจดักลุมของขอความ ที่วางรอบๆ ขอความ และการลําดับขอความดวย

ภาพแสดงการจัดกลุมของขอความ และคําอธิบาย ที่มาภาพ: บานประหยัดพลังงาน กรมโยธาธิการ

ขนาดตัวอักษรท่ีแนะนําใหใช

ขนาดตัวอักษรตองเปนระบบเหมื่อนกนัในแบบ 1 ชุด ตัวอักษรไมควรมีเกิน 4 ขนาดในแบบ 1 โครงการ

• ขนาดตามมาตรฐานการเขียนแบบดวยคอมพิวเตอร 1. ตัวอักษรทัว่ไป บรรยาย, ระยะ ระดับสัญลักษณ วัสดุ ประตูหนาตาง 2.5 มม. 2. ตัวอักษรที่ตองการเนนเชนตัวอักษรกํากบัแนวเสา,

ช่ือรูปดาน รูปตัด ช่ือแบบขยาย อักษรอางอิง 3.5 มม. 3. ช่ือรูปยอย หวัเร่ือง 5.0 มม. 4. ช่ือรูปหลัก หรือในกรณีพิเศษ 7.0 มม.

ตวัอักษรตามมาตรฐานที่เล็กที่สุดเมื่อ เขียนดวยมือคือ 3.2 มม. สําหรับ CAD คือ 2.4 มม. ซ่ึงมีจุดประสงคเพื่อจะสามารถอานได เมื่อมี่การยอแบบ * หามใชตวัอักษรขนาดเล็กกวา 2.4 มม. ในแบบ บนกระดาษขนาด A1 และ A0 *

• ในกรณีที่แบบอยูในกระดาษขนาดเล็ก และมีรายละเอียดมาก และจะไมมีการนําไปในการยอขนาด จึงอนุโลมใหใชขนาดดังนีแ้ทน

1. ตัวอักษรทัว่ไป บรรยาย, ระยะ ระดับสัญลักษณ วัสดุ ประตูหนาตาง 2 มม.

2. ตัวอักษรที่ตองการเนนเชนตัวอักษรกํากบัแนวเสา, ช่ือรูปดาน รูปตัด ช่ือแบบขยาย อักษรอางอิง 3 มม.

3. ช่ือรูปยอย หวัเร่ือง 4 มม. 4. ช่ือรูปหลัก หรือในกรณีพิเศษ 5 มม.

*** ไมควรลดขนาดตัวอักษร และสัญลักษณลงเมื่อลดมาตราสวนในการเขียนแบบลงโดยเด็ดขาด เพราะจะทําใหอานไมได และขาดความเปนระเบียบเรียบรอย***

ภาพแสดงการใชขนาดตัวอักษรในแบบ

• ขนาดตัวอักษรตัวอักษรมาตรฐานภาษาไทย ของ มอก. ระบุใหใชอักษรไทยคือขนาด

0.25 3.5 5.0 7.0 10 14 20 ซม.


ขนาดของเสนมีความสัมพันธกับขนาดตัวอักษร และใชน้ําหนกัเสนสมัพันธกับระบบที่ใชในแบบ คือ

1. ตัวอักษรขนาดเล็ก 2-2.5 มม. เสนบาง ขนาดเสน 0.2 - 0.25 มม.

2. ตัวอักษรขนาดกลาง 3-4 มม. เสนหนา ขนาดเสน 0.3 - 0.35 มม. 3. ตัวอักษรขนาดใหญ 5 มม. เสนหนามาก ขนาดเสน 0.5 มม. 4. ตัวอักษรขนาดใหญมาก 7 มม. เสนหนามาก ขนาดเสน 0.7 มม.

กระดาษมาตรฐาน (Standard Sheet)

ขนาดกระดาษมาตรฐานถูกกาํหนดโดยมาตรฐาน ม.อ.ก.33-2516 ซ่ึงสอดคลองกับมาตรฐาน ISO (International Standard Organization) ขององคการมาตรฐานโลก และมาตรฐาน ANSI (American National Standard Institue)

ขนาดกระดาษมาตรฐาน

• ขนาดกระดาษมาตรฐานจะเปนสวนกัน เพื่อความสะดวกในการลด,ขยาย การพับเก็บ,การเขาเลมและคนหา, การถายเอกสาร ยอขยาย

• เมื่อพับครึ่งกระดาษทางดานยาวก็จะไดกระดาษเปนขนาดที่รองลงมา

• กระดาษ A0 มีขนาดเทากับ 841 mm. x 118 mm. จะเทากับ 1 ตร.ม. พอด ี

การตัดสินใจเลือกขนาดกระดาษ โดยปกตขิึ้นอยูกับวาจะบรรจุผังลง ไปไดพอดี ในมาตราสวนที่ใชแสดงผัง โดยคิดรวมถึงสวนประกอบอื่นๆดวยเชน Dimension, สัญลักษณกํากับแนวโครงสราง ช่ือแบบ และสญัลักษณอ่ืนๆ

การพับแบบ เขาเลม

• การพับแบบ แบบ ตั้งแต A0 ลงมาสามารถพับใหอยูในกระดาษขนาด A4 ได เพื่อใหสะดวกในการดูแบบ และตามหลักเกณฑในการขออนุญาติกอสรางอาคาร

• เมื่อพับแบบอยูในกระดาษ A4 แลว จะทําให บรรจุลงในซองมาตรฐาน B4 และ C4 ได

o C4 222 x 324 มม.

o B4 220 x 353 มม.

>การวางรูปหนากระดาษเขยีนแบบ

การวางรูปหนากระดาษ

ประกอบดวย 3 สวน ขอบสําหรับเขาเลม

• พื้นที่แสดงแบบ (Drawing Area) • กรอบบอกชื่อ, รายการแกไข, หมายเหตุ (Title Block)

ขอบกระดาษ

ขอบกระดาษ

• ตามมาตรฐาน ม.อ.ก.ตองเวนขอบซายสําหรับเขาเลม อยางนอย 2 ซม. ดานอื่นๆเวน อยางนอย 1 ซม.

• เสนขอบกระดาษมีความหนาไมนอยกวา 5 มม. • ปจจัยขึ้นอยูกบั

o ขนาดกระดาษ o เครื่องพิมพ

พื้นท่ีแสดงแบบ (Drawing Area)

• พื้นที่ขอความ, คําอธิบาย และรูปที่สําคัญควรจัดใหเปนกลุม เปนระเบียบเรยีบรอย จัดอยูดานขวาของแผน เพื่อความสะดวกในการคน เมื่อมีการจัดชุดหรือเย็บเลม

• ในการเขยีนแบบกอสราง จะบรรจุแบบ และขอความตางๆ ลงไปใหพอดีแผน ไมแนน หรือมีที่วางมากเกินไป

• จํานวนแผนควรจะนอยที่สุดเพื่อความประหยัด แตก็ไมควรนําเอาแบบที่ไมเกี่ยวเนื่องกันมาบรรจุรวมไวในแผนเดียวกนั

• ปญหาเรื่องแบบแนนเกินไป หรือมีที่วางมากเกินไป สามารถแกไขไดโดยการจัดระบบไวลวงหนา

ภาพตวัอยางแสดงการจัดหนากระดาษ

Title Block

พื้นที่แสดงรายละเอียดของงาน (Title Block) วางอยูที่มุมขวาลางของแผนงาน โดยจะวางทางตั้งที่ดานขวาของกระดาษ หรือทางนอนที่ดานซาย กวางไมนอยกวา 10 ซม. และไมเกิน 17 ซม.

กรอบบอกชื่องาน ตามมาตรฐาน ISO (International Standard Organization)

กรอบบอกชื่องาน ตามมาตรฐาน ม.อ.ก.

Title Block คือสวนแสดงรายละเอียดของแผนงาน ซ่ึงจะแสดงรายละเอยีดเกี่ยวกับชื่อโครงการ ลูกคา ผูออกแบบ ช่ือของแบบ และขอมูลเกี่ยวกับการจัดการแบบที่จําเปนสําหรับการใชแผนงาน จะเรียงลําดบัจากบนลงลางดังนี ้

1. ขอมูลผูออกแบบ 2. ขอมูลโครงการ 3. ขอมูลการปรับปรุงแกไขแบบ

o แกไขอะไร / วนัที่ 4. ขอมูลการจัดการเกี่ยวกับแบบ เพื่อการสืบคน

o Project Number o File name o ผูเขียน o ผูตรวจ

5. ช่ืองาน 6. หมายเลขของแผนงาน ตามสารบัญ

สวนที่ 5 และ 6 นั้นจะตองอยูที่มุมขลางเสมอจะอยูในมุมดานขวาลางเสมอ เพื่อวาเมื่อพับแบบแลว Title Block จะอยูที่ดานหนา

ความหมาย และวิธีการแสดงผงัพื้น

ผังพื้น เปนการแสดงภาพตัดทางแนวนอน โดยแสดงรายละเอียดเกีย่วกับรูปราง, ขนาด, พื้นที่ใชสอย, โครงสราง, การกอสราง และวัสดุกอสราง โดยแสดงออกมาในลักษณะของสัญลักษณ, เสน, ตัวเลข, ตัวอักษรประกอบกันเพื่อส่ือความหมาย

การ เขียนผงัพืน้

• แนวตัด และวธีิการเขียนผังพื้น 1. โดยทั่วไปนิยมตัดที่ประมาณความสูง 1.20 ม.

จากระดบัพื้นภายใน ซ่ึงก็ไมใชเปนระดับในการตัดที่ตายตวั แทจริงแลวสิ่งท่ีตองการสือ่ถึงก็คือสวนท่ีเปน Solid, Void ท้ังหมด ซ่ึงก็คือเหนือวงกบลางของหนาตาง นั่นเอง

2. ในการเขยีนแบบแปลน 1 ภาพนั้น อาจจะเปนการตัดดวยระนาบที่ความสงูไมเทากัน เชนโดยทั่วไปตัดที่ระดับ 1.20 ม.แตเมื่อตัดผานผนังสวนที่มีหนาตาง หรือทีอ่ยูสูง (เชนหองน้ํา) ก็จะขยับไปตัดผานหนาตางนัน้ โดยสรุปก็คือในการเขียนแบบแปลนควรจะแสดงหนาตาง และชองแสงทั้งหมดไมวาจะตั้งอยูที่ความสงูเทาใดกต็าม

3. เมื่อเคลื่อนยายสวนที่ถูกตัดออกไปแลว มองตั้งฉากลงมาที่พื้นตามหลักการเขียนภาพฉาย ภาพตัด ก็จะเห็นขอบเขต และการจัดพืน้ที่ทั้งช้ัน

• แบบกอสรางตองแสดงผังพืน้ใหครบทุกชัน้ มีสวนที่เชื่อมโยงกันอยูคือ เสา บันได ชองลิฟต ชอง Shaft ตางๆ

• บันได และระดับของพื้นที่ตางกันตองมีลูกศรชี้ทิศทางขึ้นลงเสมอ

• มีตัวเลขกํากับแสดงระดับของพื้นในแตละสวน • มีตัวอักษรบอกชื่องาน และมาตราสวนที่ใชกํากับ

Index มาตรฐานการเขียนแบบกอสราง

มาตรฐานการการเขียนแบบ

หลักการใชเสนในการเขียนแบบ

การใหมิติ (Dimension)

ระบบกริด

สัญลักษณ 1

สัญลักษณ 2

สัญลักษณ 3 ประตู หนาตาง

สัญลักษณวัสดุ

กระดาษมาตรฐาน และการจดัวาง

ตัวอักษร ขอความ

มาตรฐานในการเขียนผังพืน้

มาตราสวนในการเขียนแบบ

เสมอ • มีเครื่องหมายกํากับแสดงทศิ • มีเสน และเครือ่งหมายแสดงแนวตัด และทศิทางการ

มองรูปดาน

ดูรายละเอยีดเพิ่มเติม >>

มาตราสวน

� ในการเขียนแบบแปลนอาคารนั้น มาตราสวนท่ีนิยมใชมี 2 ขนาด

คือ 1:100 (10 มิลลิเมตร = 1 เมตร)

และ 1:50 (20 มิลลิเมตร = 1 เมตร)

� กฏกระทรวงฉบับที่ 10 (พ.ศ.2528) ออกตามความใน พ.ร.บ.ควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522

ระบุใหใชมาตราสวนไมเล็กกวา 1:100 ในผังพื้น

รูปดาน และรูปตัดอาคาร ผังคาน และผังฐานราก ยกเวนอาคารที่มีความกวาง ความยาว และความสูงมากกวา 90 ม.จะมีมาตราสวนที่เล็กกวา 1:100 ก็ได แตตองไมเล็กกวา 1:250


การบอกขนาด (Dimension)

� ระบบการใหมิติ หรือระยะในการเขียนแบบแปลน

1. การใหมิติระยะในแบบแปลน ตองเรียงลําดับจากมิติใหญขาหามิตยิอยดังนี ้

o มิติแสดงอาคารทั้งหลัง (Overall Dimension) มิติแสดงขนาดหรือระยะทีสํ่าคัญ

(Breaks in Building) มิติแสดงระยะหางของแนว

เสา (Column line) หรือตําแหนงโครงสรางอาคาร (Column Center)

มิติแสดงระยะของ

ผนังภายนอก และชองเปด (Column Center and Opening)

มิติแสดงรายละเอียด, ความหนา ขนาด หรือระยะของผนัง และโครงสรางสวนอื่นๆ

o

2. การใหระยะบอกตําแหนง ตองพิจารณาวาจะใหมิติที่ตําแหนงใดคือที่ขอบ หรือที่กึ่งกลาง คือถาตองการบังคับ หรือควบคุม ระยะ แนวใดเปนสําคัญก็ควรใหมิติที่แนวนั้นเปนหลัก

โดยตองคํานึงถึงวิธีการกอสราง, วัสดุกอสราง, วิธีการติดตั้งดวย

3.

ท่ีมา: จรัลพัฒน ภูวนนัท,การเขียนแบบกอสรางงานสถาปตยกรรม


ระบบกริด และระบบพิกดั (Grid System & Coordinate System)

� ระบบกริด

ระบบใชอางองิตําแหนงของโครงสราง ชวยใหผูอานแบบสามารถรูตําแหนงในแบบแผนอื่นๆ ไดทนัที่ เชนในรูปดาน รูปตัด และแบบขยายตางๆ การเขียนแนวเสาในผังพื้นประกอบดวยเสนกริดในแนวระดับ และในแนวดิ่ง

• จะมีเสนกํากับแนวเสาหรือไมมีก็ได ถามีเสนกํากับแนวเสา จะตองลากผานเขาไปในรูป หรือหยดุอยูใกลๆ เพื่อแสดงตําแหนงใหชัดเจน

• โดยปกตแิลวนิยมวางตําแหนงไวทีก่ึ่งกลางเสา (เพื่อกําหนดตําแหนงในการกอสราง) แตก็ไมจําเปนตองอยูที่ศูนยกลางทุกตนเสมอไป เชนในบางโครงการอาจจะมีการกําหนดตําแหนงเสาไวที่ขอบ ในผนังแนวชิดเขตที่ดนิ หรือในโครงการที่ใชระบบประสานทางพิกัด (Modular) เนื่องจากระบบการใหระยะมทีี่มามาจากโมดุล (Module) ตางๆ

• ดานที่มี่ตําแหนงเสานอย จะเขียนกํากับดวยตัวอักษร สวนดานที่มตีาํแหนงเสามากกวานิยมแสดงเปนตัวเลขกํากับในวงกลม

• โดยปกตจิะเขยีนเสนกริดแนวไวที่ดานบนของผัง และเสนกรดิในแนวดิ่งจะอยูที่ดานซายของผัง แตในบางกรณีจเขยีนไวทีด่านขวา หรือทั้งสองฝงก็ไดเพื่อ

ความสะดวกในอานแบบแปลน

การใชเสนในการเขียนแบบผังอาคาร


� หลักการในการใชน้าํหนักของเสนในการเขยีนแบบแปลน ใน แปลน และรูปตัด จะใชลักษณะวิธีการเนนสวนท่ีถูกตดัเปนหลัก (Cutting Plane Technique) ซ่ึงตางกับการเขียนรูปดานซึง่ใชเทคนิคเนนองคประกอบหลัก (Major Feature Technique) ซ่ึงจะกลาวในบทตอไป การเนนเสนทีถู่กตองจะทําใหผูที่อานแบบเขาใจไดงายขึน้ เมื่อเราทําความเขาใจในความแตกตางของสวนที่ถูกตัด และไมถูกตัดแลว ก็จะเปนการนาํไปสูความถกูตองของการใช (ตั้งคา) ของการเขียนแบบสวนประกอบตางๆ ของอาคารไดในการเขียนแปลน ระนาบตัดจะตัดผานโครงสรางที่อยูทางตัง้ท้ังหมด ไดแก หนาตัดเสา ผนงั วงกบตั้งของประตหูนาตาง จะถูกเนนดวยเสนท่ีหนักกวาเสนท่ัวไป แบบของเสน (Line Weight) ดูรายละเอียดเพิ่มเติม >>

ตัวอยางการใชน้ําหนักของเสนในการเขียนแบบแปลนอาคาร

มาตรฐานการเขียนแบบก่อสร้าง

Documents