7/31/2019 148-Z L L E T - Z Z E T

1/29

Z L L E T - Z Z E T

l-i mrn, 26; Kavram 148

Z Z E T Z L L E T

zzet; Anlam ve Mhiyeti

zzet-i Nefs

Esmul-Hsndan el-Azz, el-Muzz ve el-Mzill simleri

Kurn- Kerimde zzet ve Zillet Kavram

Azizler ve Zeliller

Allah'n zzeti ile zzetlenmek

zzeti Yanl Yerde Aramak

De ki: "Ey mlkn sahib i Allah'm! Sen mlk d ilediine verirsin, diledi inden de onu eker alrsn, dilediini aziz eder, yceltirsin, dilediini zelil eder alaltrsn.

Hayr Senin elindedir. Muhakkak ki, Sen her eye kaadirsin. (3/l-i mrn, 26)

zzet; Anlam ve Mhiyeti

zzetin kelime anlam, insann yenilmesine engel olan eydir . Bu da onun hakknda stnlk, eref ve haysiyet, kuvvet ve g sahibi o lmay ifade eder. Kiinin

erefinin yceliini ve deerini anlatr. Onu zillete (alakla, ere fsizlie) dmekten alkoyan btn stnlkler, ycelikler ve sahip olunan imknlardr. Dman

karsnda glip gelen kimse iin de izzetli denilmitir.

Ayn Kkten tremi Azz kavram ise, her trl stnl, glibiyeti, gl olmay ve en stn erefi ifade eder . Bu sfat Kuranda hemen hemen tamamen A llah

hakknda kullanlmaktadr. Azz, yani en stn, en yce, en mutlak izzet sahibi yalnzca Allahtr. Peygamber ve mminler de Allahn emrine itaat ettikleri iin

Onun yannda stnlk ve eref kazanrlar, slm yaadklar iin de izzet/stnlk elde etme imknna kavuurlar.

zzet Allahndr, Raslnndr ve mminlerindir . (63/Mnfikn, 8). Bu yet, mslmanlara tepeden bakan, onlar la alay eden mnfklara cevap vermektedir.

Peygamber zamannda bazlar mslmanlara yukardan bakyorlard; onlar ma l, dnyalk, makam asndan, kuvvet ynnden zell (aa) gryorlard. Kuran

onlara bu yetle kesin bir cevap veriyor ve izzetin kime it olduunu belirtiyor.

slm, insan ftratna aykr, insann deerini drecek btn davranlar yasaklar. ki imek, zin etmek, hrszlk yapmak gibi. Bunlar ve bunlara benzer btn

fiiller insann kalitesini drr. te bu gnahlardan saknanlar izzet, eref ve haysiyet sahibidirler. Bunlar yapanlar ise ereflerini kaybederler, zell/deersiz

olurlar.

Kiiye zzet Kazandran Davranlar: nsana izzet kazandran birka nemli davran vardr. Bunlardan biri, Allahn adn zikretmektir. Bu da Allahn sevgisi ve

rzs iin yaplan kulluktur, Onun adna amel ilemektir, Onun korkusundan haramlar terk etmektir, Onu ve Onun verecei cezy ve mkft dnmektir,

daima Onu hatrlamaktr. Bu ekilde Allah hatrlayanlar izzete ularlar.

Bir dieri Allah yolunda infak etmektir. Veren el alan elden srekli stndr. Dilenen, bakalarna muhta yaayan, srekli bor iinde srnen, madd

imknszlktan dolay perian olan, bu yzden bakalarna el aan izzetini kaybeder. Ama a lr, madd adan kuvvetli olur ve Allah yolunda infak ederse izzet

sahibi olur, erefi ve deeri artar.

Bir dieri ilimdir. Bilenlerin sorumluluklar byk olduu gibi, ilimlerinin gereini yaptklar srece derece leri daha da artar. lmi olduu halde ilmiyle mil

olmayanlar, bilgilerini Hak uruna ve Allaha kulluk yolunda kullanmayanlar ile, ilimle zlimlere ve tutlara destek olanlarn kazanc zillettir ve aalayc azaptr.

lim gtr, zenginliktir ve izzettir. Allahn kullar iinde Ondan en ok ilim sahipleri korkarlar. nk onlar Allahn azametini idrk ederler.

Gerek mmin, eref ve izzetini kaybetmemek iin kltc davranlardan uzak kalr. Kk ve bo ilerin peinden gitmez, yalan ve irkin szlere aldrmaz,

kk karlar peinde komaz. O kk deil, byk hedeflerin adamdr. O, karnn karsnda eilmez. O ucuz kazanlarn arkasna dmez. O kimsenin

karsnda iki bklm olmaz. Hele hele inanszlarn yannda ba dik ve onurludur. Kimseye yaclk yapmaz, yadanlk olmaz. Bir makama kmak iin katlk

yoluna ba vurmaz. Onun davranlar orta halli, szleri doru ve oturakl, ahlk ar bal, hedefi ycedir. Allah, dilediini azz (izzet sahibi) klar, dilediini zell

(zillet sahibi) eder (3/l-i mrn, 26).

Cts, May 26th arama... ARAMA

ANA SAYFA SIYER HAKKINDA KAVRA M TEFSIRI ONLINE KITAP SAT I VIDEO

7/31/2019 148-Z L L E T - Z Z E T

2/29

Gerek zzet: Baz insanlar, Allah brakp putlar ilh edindiler. Onlar bu yalanc, ie yaramaz, bir faydasn grmedikleri, hayal tanrlarnn yannda izzet

bulacaklarn zannederler. Bu elbette mmkn deildir (19/Meryem, 81).

Baz insanlara Allahtan ittika et, Ondan sakn ve hakkyla kork denildii zaman, o bu dvete kar kibirlenir, bu gibi arlara kulak asmaz ve gnah ilemekle

izzet kazanacan zanneder (2/Bakara, 206). Allah, baz chillerin ve hevsn ilh haline getirip de Onun hakknda ksr dnenlerin niteledikleri, ya da kendi

uyduruk tanrlar gibi deildir; O Sbhndr (ok ycedir) ve O gerek izzetin sahibidir (37/Safft, 180).

Mminler, kendi kardeler i olan mslmanlara kar gyet alakgnll (zell), mtevz ve merhametli; ama dmanlarna kar izzet (g ve eref) sahibidirler.

Onlarn karsnda psrk, snepe, teslimiyeti ve hakkn bile savunamayacak kadar korkak deildirler (5/Mide, 54). Zlim sultanlar/yneticiler, bir lkeye zorla

girdikleri zaman orasnn huzurunu bozarlar (ifsat ederler), mallarna ve onlar ayakta tutan deerlerine saldrrlar. erefli insanlar (izzetli kimseleri) zell hale

getirirler, onlar aa bir duruma drrler (27/Neml, 34).

Kuran gerek izzetin iman etme ile elde edilebileceini mjdeliyor. Bir baka ifadeyle Allah (c.c.), Kurann dvetine uyarak iman edenlere iki dnyada da

sadetin yannda, izzet de vereceini duyuruyor. Mminler gerek izzet sahibidirler ve onlar her bakmdan stn ve ereflidirler. Ancak, ne yazk ki, modern

zamanlarda mslmanlarn arasndan kan bazlar kendilerini ve sahip olduklar deerleri aa ve zell; buna karn Kurann mrik, mfsit ve zlim dedii

kimseleri stn gryorlar. Onlara hayran oluyor, onlarn peinden gitmeye, onlar gibi olmaya a lyorlar. Onlarn bu zayf tarafn bilenler de onlara tepeden

bakyor, onlara kar kibirleniyor ve onlar kullanabiliyorlar.

Kimileri de mnfk tavrlarla mslmanlara kar kibirleniyorlar. Kendilerini izzetli, mminleri zelil ve hakir kabul ediyorlar. Onlara sefih (kafasz) gerici, ad,

ember sakall, fundamentalist gibi irkin eyler sylyorlar. Halbuki Kurana gre stnlk, eref ve izzet soyla, zenginlikle, bir lkeye mensup olmakla, diploma

ile deil; iman ve o imann getirdii ahlkla kazanlr. Mmin, fakir olsa da izzet sahibidir. (1)

zzet; Yenilgiye uramay ve aalanmay nleyen gl ve saygn konum anlamnda bir Kur'an tbiridir. Szlkte "gl ve stn olmak, glip gelmek, saygn

olmak" gibi mnlara gelen zz kknden isim olan izzet, bu anlamlar yannda, bir kimsenin bakalar karsnda bedensel, psikolojik, ekonomik, sosyal stat vb.

ynlerden gl, etkin ve saygn olmas, bask altna alnamaz bir konumda bulunmas durumunu da ifde eder ve "cizlik, alaklk" mnsndaki "zillet"in kart

olarak kullanlr. Rgb el-sfehn Kur'an'da A llah'a, Raslne ve m'minlere mahsus olduu bildirilen izzeti (63/Mnfkun, 8) kesintisiz ve sonsuz olduu iin

"hakiki izzet", bunlarn dnda kalanlarn kendilerinde vehmettikleri izzeti de "sun' izzet" eklinde deerlendirir. Ayn kkten sfat olan azz; "gl, stn ve hkim

konumda bulunan, yenilmeyen, ei benzeri olmayan" anlamlarnda hem Allah' hem de insan nitelemek iin kullanlmaktadr. Kaynaklarda "izzet baheden"

mnsnda muizz kelimesi esm-i hsndan biri olarak kaydedilmektedir (bn Mce, Du 10; Tirmiz, Deavt 82). Kur'n- Kerim'de izzet on bir yerde, ayn kkten

fiil ve isim kalbnda kelimeler ise 120 defa gemekte, bunlardan azz, byk ounluu Allah'n isimlerinden olarak doksan dokuz yette yer almak tadr. Bu

yetlerin tamamnda azz, Allah'n baka isimleriyle birlikte gemektedir. Bu isimler Allah'n mutlak gcn ve tasarrufunu veya rahmet, mafiret ve lutufkrln

ifde eden ya da ilim ve hikmetine vurgu yapan isimlerdir. Bir dnceye gre Allah'n isimlerinin her birinde kullara bir mesaj vardr. Bundan dolay azz isminin

bu sfatlarla birlikte kullanlmasnda insanlara hem gl olmalar, hem de merhamet, balama, bilgi, hikmet gibi erdemlerle de donanmalar ge rektii ynnde

bir mesaj bulunduu da dnlebilir. zzet ve trevlerinin Kur'an'da geen anlamlaryla hadislerde de kullanld grlmektedir.

zzet kelimesi Allah ve m'minler hakknda olumlu bir anlam ifde ederken inkrc ve mnfklar hakknda kullanldnda onlarn slm, Kur'an ve gerekler

karsnda bilinsizce kapldklar kibir, gurur, inat ve fke duygularn, bu duygularn etkisiyle iledikleri ktlkleri srdrmelerini anlatr. Mesel 38/Sd sresinin

ikinci yetinde Kur'an'n ird edici nemine dikkat eken yetin arkasndan inkrclarn Kur'an karsndaki olumsuz tavrlar, "inkra sapanlar izzet ve sapknlk

iindedir" eklinde ifde edilir. 2/Bakara sresi 206. yette mnfklarn karakteristik davranlarna dir bilgi ver ilirken bylelerine Allah'a saygyla itaat etmeleri

tavsiye edildiinde izzet duygularnn kendilerini gnaha sevkettii belirtilir. Rgb el-sfehn bu yetteki izzeti "yerilen anlamyla fke ve sertlik" eklinde aklar.

Fahreddin er-Rz de ayn kelimeyi "kibir, cehlet ve delilleri kavrama yoksunluu" olarak izah ederken (Meftihu'l-Gayb, 5/173), bn Ar bunun, bir kimsenin

sosyal statsne aldanp bbrlenmesi ve bu yzden nasihatlere kulak asmamas mnsna geldiini belirtir. Gazzl, hy'snda olumsuz izzeti kibirle e anlaml

olarak kullanmaktadr. Onun yapt psikolojik tahlillere gre kii baz yksek niteliklere sahip olduunu dnnce kendisinin bakalarndan stn olduu vehmine

kaplr. Bu kanaate "kendini byk grme" (izz'n-nefs, teazzz'n-nefs), bu duygunun etkisiyle olumsuz davranlarda bulunmaya da "tekebbr" denir. Gazzl, bu

anlamdaki izzetin ve k ibir duygusunun "cennetin kaplar" dedii gzel huylarn kazanlmasna engel olacan syler; sevgi, tevzu, hogr ve doruluk gibi

erdemlerden yoksun kalma ile kin, fke, kskanlk gibi kt huylara bulamada k ibir ve izzetin mutlak etkisinin bulunduunu belirtir (hy, 3/344-345). Ancak

Gazzl'ye gre insan, alakgnll olmaya alrken tevzu snrn aarak kendini aalk (mezellet) durumuna da drmemelidir (A.g.e. 3/368-369). Fahreddin

er-Rz de gerek m'minlerin iman edenlere kar alakgnll ve efkatli, inkrclara kar gl, diryetli ve onurlu olduklarn bildiren yette (5/Mide, 54)

geen "ezille" kelimesini aklarken bunun "alalma ve klme" (mehnet) olarak anlalmamas gerektiini syler (Meftihu'l-Gayb, 12/21-22). Bu adan

bakldnda izzetle kibrin farkl iki kavram olduu anlalr. zzet m'minin kendi varlnn hakikatini bilmesi, tanmas ve ona dnyev ihtiyalarn gerektii kadar

salamasdr. Kibir ise, kiinin kendini doru tanmamas ve olduundan byk grmesidir. u halde izzet ekl olarak kibre benzerse de , mhiyet itibaryla ondan

farkldr. Nitekim tevz da zillete benzemekle birlikte; tevzu erdem, zillet erdemsizliktir. Ahlk kitaplarnda insann kendini zilletten korumas, ounlukla

"hrriyet" kelimesiyle ifde edilir ve bu hususta kiinin kendi erefini (izz'n-nefs, erefu'n-nefs) korumasnn, kimsenin elindekine gz dikmeden minnetsiz bir

hayat yaamasnn, yalnz Allah'a dayanp gvenerek hakiki izzeti O'ndan beklemesinin gereklilii zerinde nemle durulur. Buna gre kii izzeti, kendi nefsini

bakalarndan stn grme eiliminin bir ifdesi olarak deil; sahip olduu dinden ve temsil ettii, inanp baland yce deerlerden gelen bir g ve onurun

ifdesi olarak grmelidir. nsan, slm'dan ve onun kazandrd deerlerden uzaklamas halinde izzetten de yoksun kalr. nk izzet sadece Allah'a mahsus olup(4/Nis, 139; 35/Ftr, 10) m'minlerin, hatta peygamberlerin sahip olduu izzet lh bir ltuftan ibrettir (Fahreddin er-Rz, Meftihu'l-Gayb, 11/64). Bu lutfa

eriebilmek iin samimi bir imana sahip olmann yannda Allah'n izdii yolda yrmek gerekir. nsanlar izzetin kayna olan Allah'a ne kadar yakn olursa izzetten

de o kadar pay alrlar.

slm'daki ulhiyet anlayna uygun olarak Kur'an'da izzetin tamamen A llah'a mahsus olduu (35/Ftr, 10) ve O'nun dilediini aziz, dilediini zell kld belirtilir

(3/l-i mrn, 26). Fahreddin er-Rz bu yeti aklarken izzetin din veya dnya ile ilgili olacan, dinle ilgili olan en yce izzetin Allah'a iman olduunu ifde eder.

Zilletlerin en aas ise inkrdr. Bylece Allah baz insanlar iman ve irfanla aziz, bazlarn da inkr ve sapknlkla zelil klar (Meftihu'l-Gayb, 8/7-8). Bu

dnceden hareke tle son dnem slm bilgin ve dnrleri, mslman toplumlarn kendi dinlerinin ilkelerinden uzaklatka izzetlerini de kaybettiklerini, onlar

iine dtkleri durumdan kurtaracak gcn yine slm'n izzeti olduunu sylemektedir. (2)

zzet-i Nefs

zzet-i Nefs; nsann insanlk, eref ve haysiyetini korumas demektir. zzet kelimesi kuvve t, stnlk, eref ve galibiyet anlamlarn dile getirdii gibi, insan zillete

dmekten alkoyan iyi nitelikler anlamna da gelir. zzet'in zdd zillettir. nsan, nefsinin izzetini korumakla ykmldr. Bu ise ancak Allah'a iman etmek, hayatn

O'nun emir ve yasaklarna gre dzenlemekle mmkn olabilir. Kfr, irk, nifak, isyan ise insan zillete drr. Mmin, iman ile izzet kazanr. Ne var ki

kendisini kltc, izzetini zedeleyici her trl davrantan kanmaldr.

7/31/2019 148-Z L L E T - Z Z E T

3/29

Kur'an, "zzet Allah'n Raslnn ve mminlerindir" (63/Mnfikn, 8) buyurur. Bu, Allah'n kendilerini izzetli, Hz. Peygamber ve mminleri zelil gren mnfklara

cevabdr. Buna gre gerek mminler izzet, stnlk ve eref sahibidirler. nk, gerek mminler geici, deersiz eylere balanmaz. Allah'tan bakasna

boyun emezler. el-Mnfikn Sresinin yukardaki yetini izleyen ye tlerinde, "Ey iman edenler, ma llarnz ve ocuklarnz sizi Allah' anmaktan alkoymasn. Kim

bunu yaparsa ite onlar ziyana urayanlardr. Biriniz kendisine lm gelip de, 'Rabbim beni yakn bir sreye kadar e rteleseydin de sadaka verip iyilerden

olsaydm!' demeden nce size verdiim rzktan infak edin" (63/Mnfikn, 9-10) buyurularak gerek mminleri izzetli klacak nitelikler aklanr. Bunlar "zikrullah"

ve "infak"tr.

Mfessirlere gre zikrullah, namaz gibi ibadetlerle, bunlarn semeresi olarak Allah sevgisiyle yaplan kulluktur. Bu yorumla zikrullah emri, m'minlere, evlat ve

mallarnz ile uramak yznden, Elmall Muhammed Hamdi Yazr'n ifadeleriyle, "Hak mbud olan Allah Tel'y ve O'nun esms, sfat, emirleri ve yasaklar,

sevap ve ikab ile ahkm izzetini dndrp andran, rzsna vesile olan farz ve nfile ibdetlerden cuma ve cemaatten, namaz, oru, zekt, hac, cihad, kraat-

Kur'an, vaaz ve nasihat, tehlil, tesbih, tahmid gibi srf Allah'a yaklamak iin yaplan ve daima Allah' hatrlatp Allah iin Allah'a lyk gzel iler dndrmeye

altran tatlerden gaflet etmeyin" anlamna gelir (Hamdi Yazr, Hak Dini Kur'an Dili, VI, 5011). Bunlardan gaflete denler ziyan etmilerdir. nk mal, ev lat ve

dnya hayat geip gider; Allah yannda onlara zillet ve hsrandan baka bir ey kalmaz. nsan izzetli klacak ikinci neden de infaktr. Gerek mminler Allah'n

kendilerine verdii rzktan Allah yolunda harcamak, infk etmekle ykmldrler. nk izzet yemekte deil, yedirmek tedir. Kendileri patlayncaya dek yiyip

Allah iin yedirmekten kananlar, yan bandaki komusunu, toplumdaki muhtalarn ihtiyalarn dnmeyenlerin insanlk izzetiyle bir ilgileri olamaz. Byle

yapanlar, izzeti zilletle deitirmi olurlar.

Gerek mmin, izzetini korumak iin kltc davranlardan kanmak, arbal, vakur olmak zorundadr. Fakat bu durum kibirle kartrlmamaldr. ihbuddn

mer el-Shreverd, "insann nefsinin hakikatini bilmesi ve dnyev istekleri sebebiyle zelil etmeden ona ikram etmesi" biiminde tanmlad izzetin, "insann

nefsini tanmayarak onu kendi yerinden daha yukar koymaya almas" eklinde tanmlad kibirle kartrlmas tehlikesine dikkat ekerek ikisi arasndaki fark

yle belirtir: "Meskenet ve zillete dmeden tevz snrnda durmak, kibir ateinin ortasna kurulmu izzet kprsnde durmak gibidir. Bunu becerebilen ve bu

hususta sbit kadem olabilenler ancak rsih ulem, kurb makamna ermi sdt- kirm ile sddklerdir" (Shreverd, Avrifu'l-Maarif, s. 305) (3)

Esmul-Hsndan el-Azz, el-Muzz ve el-Mzill simleri

el-Aziz: zzet sahibi, yce, byk, her eye glip olan, malp edilmesi imknsz olan k imse. Allah Tel'nn esm-i hsnsndan, doksan dokuz gzel isminden

biridir. Allah'n emir ve irdesine kar koyacak yoktur. O her eye glip gelir. O'nu malp edecek hi bir kuvvet yoktur. Allah'n bu ismi Kur'an- Kerm'de bazen

"Dorusu Allah'n yetlerini inkr edenler iin iddetli azap vardr. Allah gldr, intikam sahibidir, " (3/l-i mrn, 4) yetinde olduu gibi, azap ve intikam

yerinde gelmitir. Fakat bir ok yerde "hakm": hikmet sahibi ismiyle beraber zikredilmitir (2/Bakara, 209, 220, 228, 240, 260). Bunun mns; Allah azzdir, gc

her eye yeter, her eye glip gelir, fakat hikmeti ile ktlerin cezsn tehir eder demektir.

Kymetli, deerli sekin izzet sahibi, muhterem, kuvvetli, stn, yce, eref sahibi, bulunmaz derecede az ve ndir olmak; her eye gc yetmek, hi bir zaman

yenilmemek. Aziz, Arapa "azze" kknden gelmekte olup, "zz" masdarndan bir sfattr, "ezze" ve "ezz" eklinde gelen kalplar da vardr.

Istlahta ise; "Aziz" Yce Allah'n isimlerinden birisidir. O'nun mutlak hkimiyet ve stnln ifade eder . O hi bir ekil ve srette asla yenilgiye uramayan, her

eye gc yetendir. O, hakszlk yaplamayacak kadar gldr. O en stndr, en ycedir, eref ve izzet sahibidir.

zzet; tam olarak zilletin, yani aalk, dklk ve cizliin zdddr. Aziz ve izzet ile bunlarn zdd olan zelil ve zillet kelimeleri halk arasnda da kullanlmakta ve

genellikle ayn lugat anlamn korumaktadr. Bir hitap szc olarak kullandmz "aziz" kelimesi, hitap ettiimiz toplulua veya kiiye bir eref ve stnlk

atfetmekte ve bir iltifat ifde etmektedir. Ayn zamanda bir sayg ve ballk szcdr.

Yce Allah'n isimlerinden olan "el-Aziz" ismi, Kur'n- Kerm'de doksan bir yerde gemek tedir. Fakat hi bir yerde tek bana zikredilmemi; daima Esm-

Hsn'dan dier bir isimle beraber vrid olmutur. Bunlarn banda el-Hakm gelmektedir ki, toplam krk yedi yerde beraber gemektedir. Bunu on be yer ile e l-

Alm, daha sonra srasyla el-Kav, er-Rahm, Zuntikm, el-Hamd, el-Gaffr, el-Cebbr, el-Gafr, el-Vehhb, el-Kerm ve el-Muktedir isimleri takip eder. Aziz

isminin getii doksan bir yetin ellisi Mekk, krk biri ise Meden'dir. Burada dikka ti eken nemli bir husus da, Yce Allah'n azamet ve kudretini ifade eden bu Aziz

sfatnn daha ziyade Ceml sfatlaryla beraber zikredilmesidir. Bu doksan bir ayetin on nde Zuntikm, el-Kav ve el-Cebbr isimleriyle yani Ce ll sfatlaryla

beraber gemektedir. Geriye kalan yetmisekiz ayette ise Ceml sfatlaryla beraber gemektedir. O ne kadar merhametli ve ne kadar affedicidir. Zir O azzdir,

izzet sahibidir, kullarna en ok acyandr.

Aziz isminin getii ayetlerden birka tanesi unlardr: 2/Bakara, 129, 209, 220, 228, 240 ve 260; 3/l-i mrn, 6, 18, 62 ve 126; 11/Hd, 66; 26/uar, 9 ve 68;

34/Sebe, 6; 38/Sd, 9 ve 22; 40/Mmin, 2; 44/Duhn, 49. (4)

Allah', sak n eliler ine verdii szden dnen sanma. Gerekten A llah azizdir, intikam sahibidir. (14/brhim, 47). Allah'n 'Aziz' sfa t, O'nun hibir zaman malup

edilemeyeceini, her zaman glip olann Kendisi olduunu ifade eder. Allah kinatta mutlak kuvvet sahibidir ve O'ndan stn hibir g, hibir kuvvet yoktur.

Kinattaki tm dzeni, insanlarn srrn kavramaya g yetiremedikleri veya yeni yeni kefedebildikleri her trl kanunu yaratan Allah'tr. Ve bunun yan sra

yeryznde bulunan her canly yaratan da O'dur. Allah'n kinatta Kendini gsteren sonsuz gc ve kudreti karsnda, yarattklarnn cizlii ise apaktr. Yaratt

tm varlklar ancak O'nun emriyle hareket edebilmekte, yaamlarn srdrebilmekte, belirli bir dzen iinde var olabilmektedirler.

Kukusuz bu cizlik yeryzne hkim olduunu zanneden insan iin de geerlidir. Bir insan ne kadar gl, zengin ve itibar sahibi olsa da, Allah karsnda cizdir,

gszdr. Ne mal, ne paras, ne de ona itibar eden insanlarn says, onu Allah'a kar koruyamaz. Ancak Allah'a teslim olan, O'nun emirlerine uygun yaayan,rzsn kazanmaya alanlar hari... Allah Kuran'da her zaman kendi taraftarlarna stnlk vereceini vaat etmitir.

Azz, zz masdarndan sfattr. Izz bazen ga lebe, bazen iddet ve kuvvet, bazen deer ykseklii veya ndir olmak anlamlarna gelir. Allahn bu vasfn trif eden

ztlar, bu mnlar gz nnde tutarlar. El-Hattb, birinci olarak, Kendisine stn gelinemeyen Gl, ikinci olarak da Ei, benzeri olmayan tarznda tanmlar.

Et-Taber, yalnz galebe ve kuvvet mnlar zerinde durarak, rde e ttii hibir ey Kendisine mmten olmayan, cezlandraca ve intikam alaca hibir

kimsenin elinden kurtulamad eklinde trif eder. Gazzlnin, sadece nc anlam gz nne alarak, Ender, ulalmas g olan olarak tanmlayp galebe ve

kudret mnlarn hi dnmemi olmas artcdr.

Izz maddesinin Kuranda fiil ek illeri ok azdr. Sadece 3 yette vrid olmutur: Fe azzezn (takviye ettik) (36/Ysn, 14), Tuzzu (azz edersin) (3/l-i mrn, 26)

fiillerinde fil Allahtr. Azzen (bana stn geldi) (38/Sd, 23)de ise fiil, insana izfe edilmitir. Bu kkten isim olan izzet ise 11 yerde grnr; 6s Allah

hakkndadr. Bu yetlerde: blis Allahn izzetine kasem eder (38/Sd, 82), btn izzetin Allaha it olduu bildirilir (35/Ftr, 10; 10/Ynus, 65). Allah, Rabbul-

zzeh (izzet sahibi Rab)dir (37/Sfft, 180). Meden olan bir yette izzet Allahn, Raslnn ve mminlerindir buyrulur (63/Mnfkun, 8). Aziz olan Allaha

tabiyyet cihetiyle, bylece mahluklara da bu sfat verilmi olmaktadr. Bu art gereklemezse, izzet kibir mnsna gelen mezmm bir vasf olur (2/Bakara,

206); 38/Sd, 2). Bir yetten de, Firavunlar Msrnda yeminin, tanrlatrlan Firavunun izzeti zerine yapldn reniyoruz (26/uar, 44). Bu kkn ism-i

tafdl ekli, eazz, yerde mukayese ifde eder; daha gl, daha kymetli anlamlarndan (63/Mnfkun, 8; 11/Hd, 92; 18/Kehf, 34), Allah hakknda

olmakszn getirilmitir. Mennes ism-i tafdl ekli el-Uzz, mriklerin tapt bir putun addr (53/Necm, 19). Hadis-i erifte Ve m kaderullahe hakka kadrih...

(6/Enm, 91) yetinin tefsirinde C enb- Allahn Enel-Azzu, enel-Cebbru, enel-Mtekebbir = Azz Benim, C ebbar Benim, Mtekebbir Benim buyurduu

bildirilmektedir.

Bu kkn az kullanlmasna ramen Azz sfat ok grnr. 99 yerden 90a yakn hep Allah tavsif eder. zzet masdar nn bata saydmz belli bal anlam,

sfat eklinde de vriddir. Aziz vasf, byk bir ekseriyetle A llahn mutlak kudret ve stnln belirten muhtevlarda yer alr: Tan yerini aartan, geceyi

dinlenme zaman, gne ve ay vakit ls klandr. te bu, Azz, Kadr olann nizmdr. (6/Enm, 96) gibi birok yette durum byledir. Fakat mesel

Zuntikam ismine bititiinde, galebe mns arlk kazanr: ... Alllahn rasullerine verdii szden cayacan sanma; dorusu Allah Aziz u Zuntikamdr (14/

7/31/2019 148-Z L L E T - Z Z E T

4/29

brhim, 47), yani mutlak glip ve cezlandrandr. nc anlam olan ender olmak, ei benzeri bulunmamak ise, Allahtan baka eyler hakknda gelmitir:

Andolsun, size, i inizden azz bir rasl geldi (9/Tevbe, 128); Muhakkak ki O, az z bir Kitabdr. (41/Fusslet, 41) gibi. Fakat Allah hakknda, sarh olarak by le bir

muhtevda ge ldiine rastlamadk. Azz, bazen g, zor anlamna da kullanlmtr: Dilerse sizi ortadan kaldrr ve yeni mahlklar getirir. Bu, Allaha g (azz)

deildir. (35/Ftr, 17) yetinde grld gibi. Bu ismin Allah hakknda kullanlmas u zellikleri gsterir:

Mnferid olarak hi gelmemitir.

lk olarak 27. sradaki el-Burc sresiyle balayarak, vahyin btn safhalarnda grnmtr.

Esm-i hsndan en fazla Hakm ismine iktiran etmitir: Azz Hakm 16 defa Mekke, 31 defa ise Medinede grnr. Mekk olanlarn ekseriya tb (sfat) durumda

irad edildii grlr.

Azz Rahm ekli 13 defa grnp, Mekke devrine inhisar eder.

Azz Alm yalnz Mekkeye inhisar olup 6 yette yer al r. Bu 6 zik irden 4nde mevsufsuz, yani ze l isim durumundadr.

Kav Azz ekli 2 Mekk, 5 Meden ye tte yer a lr.Azz Zuntikam 2 Mekk , 2 Meden yette gelmitir .

Azz affr sadece 3 Mekk yette bulunur.

Azz Hamd 3 Mekk yette grlr.

Azz afr 2 Mekk yette bulunur.

Azz Vehhb sadece 1 Mekk yette vrid o lmutur.

Azz Muktedir yalnz bir defa Mekkede vrid olur; zel isim durumundadr.

Demek k i Azz ismi, esm-i hsndan deiik 10 isimle terkip edilerek geni bir alana yaylmtr. Bu isimler bazen birbirini teyid eder (Kav Azz, Azz

Muktedir, Azz Zuntikam), birok hallerde birbirini dengeler (Azz Hakm, Azz Rahm, Azz afr, Azz a ffr) veya yetin muhtevsn hlsa etmek gibi

baka zellikler ortaya koyarlar.

Hamd, Rahm, Alm, afr, Vehhb, Muktedir, affr isimleriyle birletirilmesi Mekk srelere mahsustur. Meden srelerde yeni ekiller ortaya kmam, ancak

Kav, Zuntikam, Hakm isimleriyle terkip edilmesi orada da devam etmitir. Azz Hakm neredeyse tek ekil halinde kalmtr. Bu ekil 47 defa grnmesine

ramen, mevsufsuz olarak hi gelmemitir. Halbuki ok az sayda iktiran ettii mteaddit isimlerle mevsufsuz zel isim durumunda kullanlmtr. Toplam olarak 10

kadar yette zel isim durumunda grnr ki, bu onu, er-Rahmn, Rabbul-lemn vasflarndan sonra, en fazla mevsufsuz kullanlan isim durumuna getirir.Dolaysyla ulhiyetin balca hussiyetlerinden birini ifde ettiini, neredeyse bizzat Ona alem olduunu gsterir. (5)

el-Muzz: Allah'n kullarn stn klp onurlandrdn, onlara eref bahettiini ifade eder. nsanlar hidayetle onurlandrd iin Muzz ad da ancak O'na

mahsustur.

el-Muzill: Herhangi bir konuda yetki ve sz sahibi kiilerin bu durumlarn yitirmeleri ve itibarlarn tamamen kaybederek haysiyetsiz duruma dmeleri Mzill

isminin tecellisidir.

Bu isim asl hirette tecell edecektir. O gn zillet iinde braklanlar artk telfsi mmkn olmayan bir perianla mahkm olmulardr. Kfirlerin, nankrlerin ve

mcrimlerin setikleri yol budur. Kurtulu sadece iman ve teslimiyet ile mmkndr.

Muzill: Zillete dren, hor ve hakir eden. Bundan byle yeryznde (size tannm bir sre olarak) drt ay dolan. Ve bilin ki Allah' ciz brakacak deilsiniz.

Gerekten Allah, inkr edenleri hor ve aalk klcdr. (9/Tevbe, 2)

Hor ve hakir edilme, Allah'n inkrclara tattrd "dnya azb"nn bir parasdr. Tm hayatlarn bakalarna gsteri yapmak, onlardan takdir toplamak iin

srdren inkrclar iin 'hor ve aalk klnma', son derece byk bir azaptr. Allah Kuran'da dnyada verilen bu azbn zelliini yle bildirir: Onlardanncekiler de yalanlad; bylece azap onlara hi uurunda olmadklar bir yerden gelip att. Artk Allah, onlara dnya hayatnda 'horluu ve aalanmay' taddrd.

Eer bilmi olsalard, hiretin azb gerekten daha byktr. (39/Zmer, 25-26). te Allah, bu hor ve aalk klc sfatn mminlerin ve zellikle de elinin

eliyle gsterir. Bu geree, yani mminlerin inkrclara musallat klnmasna Kuran'da yle iare t edilmitir: ... Allah, onlar sizin ellerinizle azaplandrsn, hor ve

aalk klsn ve onlara kar size zafer versin, m'minler topluluunun gsn ifya kavutursun. Ve kalplerindeki fkeyi gidersin. Allah dilediinin tevbesini

kabul eder. Allah bilendir, hkm ve hikmet sahibidir. (9/Tevbe, 14-15)

Kuran'da bize bildirildiine gre, Hz. Sleyman kendi iktidarnda, inkrclara korku salm ve onlar hor ve aalk klma konusunda hi tviz vermemitir. Hz.

Sleyman inkrc kavme yollad mesajda yle demiti: "Sen onlara dn, biz onlara yle ordularla geliriz ki, onlarn kar koymalar mmkn deil ve biz onlar

oradan horlanm, aalanm ve kk drlmler olarak srp kar rz." (27/Neml, 37)

te yandan Allah pek ok yetinde, hirette inkrclara alaltc bir azap olduunu haber verir. Bu, inkrclarn dnya hayatndaki kibir ve byklenmelerine

karlk Allah'n takdir ettii bir cezadr. nk dnya hayatnda inkrcnn en byk hedeflerinden biri, baka insanlarn kendisini takdir etmeleridir. Bu nedenle de

hayatn Allah' vmekle deil, kendisine vg toplamakla geirmitir. Allah da cehennemdeki azaplarn bunun zerine kurmutur. Cehennemde mstekbir inkrc

korkun ekilde rezil olur, en byk ykm ise insanlarn karsnda kk dp aalannca yaar.

nkr edenler atee sunulacaklar gn, (onlara yle denir:) Siz dnya hayatnzda btn gzellikler iniz ve zevklerinizi tketip yok ettiniz, onlarla yaayp zevk

srdnz. te yeryznde haksz yere byklenmeniz (istikbrnz) ve fsklkta bulunmanzdan dolay, bugn alaltc bir azap ile cezalandrlacaksnz.

(46/Ahkaf, 20)

Allah'n cehennemde hazrlad horlanma ve aalanma benzersizdir ve bin bir eidi vardr. C ehennemdeki bu aalanmann inkrclarn ruhunda yaratt

klmlk, fiziklerine de yansr, yzlerini bir zillet sarp kaplar. O gn, yle yzler vardr ki, zillet iinde aalanmtr. (88/iye, 2) Bunlar bir zillet sarp

kaplar. Onlar Allah'tan (kurtaracak) hibir koruyucu yok. Onlarn yzleri, sanki bir karanlk gecenin paralarna brnm gibidir. te bunlar atein halkdrlar;

orada sresiz kalacaklardr. (10/Ynus, 27)

Kurn- Kerimde zzet ve Zillet Kavram

zzet ve trevleri Kurn- Kerimde toplam 120 yerde geer. Bunlardan el-Izzetu 10 yerde, Azz ismi ise 99 yerde kullanlr. Zillet ve trevleri ise toplam 24

yerde kullanlr.

(Verilen nimetlere karl k, soan-sarmsak cinsinden yemekler isteyen sriloullar) ze rlerine zillet/alak lk ve meskenet/yoksulluk damgas vuruldu. A llahn

gazabna uradlar... (2/Bakara, 61)

(O mnfklara:) Allahtan kork ! denilince, iledii gnahlar sebebiyle izzet-i nefis (benlik ve gurur) kendisini yakalar (da, daha ok gnah i ler). C ez ve azap

olarak ona C ehennem yetiir. Ne kt yataktr o! (2/Bakara, 206)

De ki: "Ey mlkn sahib i Allah'm! Sen mlk d ilediine verirsin, diledi inden de onu eker alrsn, dilediini aziz eder yceltirsin, dilediini ze lil eder alaltrs n.

Hayr Senin elindedir. Muhakkak ki, Sen her eye kaadirsin. (3/l-i mrn, 26)

Her nerede bulunurlarsa bulunsunlar -Allah'n ipine ve insanlarn ipine (ahdine, sisteme) s nanlar baka- onlara (yahdilere) zillet (horluk damgas) vurulmutur.

Onlar, Allah'tan bir gazaba uradlar da zerlerine aalanma (damgas) vuruldu. Bu, Allah'n yetlerini inkr etmeleri ve peygamberleri haksz ye re ldrmeleri

7/31/2019 148-Z L L E T - Z Z E T

5/29

nedeniyledir. (Yine) Bu, isyan etmeleri ve haddi amalar dolaysyladr. (3/l-i mrn, 112)

Andolsun, sizler gsz (ezille ) olduunuz halde Allah, Bedirde size yardm etmiti. yle ise Allahtan ittika edip sak nn ki Ona kretmi o lasnz. (3/l-i mrn,

123)

Mminleri brakp da kfir leri vel/dost edinenler, onlarn yannda izzet (g ve eref) mi aryorlar? B ilsinler k i btn izzet, yalnzca Allaha ittir. (4/Nis, 139)

Ey iman edenler! S izden kim dininden dnerse (bilsin ki); Allah, sevdii ve kendisini seven, mminlere kar alakgnll (efka tli -ezilleh-), kfirlere kar onurlu

ve zorlu (ezzeh) bir toplum getirecektir. (Bunlar) Allah yolunda cihad ederler ve hibir knayann knamasndan korkmazlar (Hibir kimsenin knamasna

aldrmazlar). Bu, Allahn, dilediine verdii ltfudur. Allahn ltfu ve ilmi genitir. (5/Mide, 54)

phesiz, buzay (tanr) edinenlere Rabler inden bir gazab ve dnya hayatnda bir zille t yetiecek tir. te Biz, yalan dzp uyduranlar byle cezalandrrz.

(7/Arf, 152)

hsn/Gze llik yapan, gzel amel ileyenlere daha gzeli ve fazlas vardr. Onlar n yzler ini ne bir toz (kara leke) sa rar, ne bir zille t/horluk (gelir). te onlar

cennet ehlidirler; orada sresiz kalacaklardr. Ktlkler kazanp kt amel ilemi olanlar ise; her bir ktln karl, kendi misliyledir. Bunlar bir de zillet

kaplayacaktr. Onlar Allah'tan (Onun azbndan kurtaracak) hibir koruyucu yoktur. Onlarn yzleri (kapkara olmu), sanki bir karanlk gecenin paralarna

brnm gibidir. te bunlar atein halkdrlar; orada sresiz kalacaklardr. (10/Ynus, 26-27)

Onlarn szleri seni zmesin. nk btn izzet (g ve stnlk) Allah'ndr . O, (her eyi) iitendir, bi lendir. (10/Ynus, 65)

(uayb:) Ey kavmim, size gre benim rahtm/kabilem Allahtan daha m azizdir/ereflidir k i, (airetimin ha tr iin beni ldrmyorsunuz da) onu (Allahn

emirlerini) arkanza atlm (deersiz) bir ey kabul ediyorsunuz? phesiz ki Rabbim yapmakta olduklarnz epeevre kuatcdr dedi. (11/Hd, 92)

Onlarn (ana-babann) zerlerine merhametle kanat ger ve Rabbim, kklmde onlar beni nasl yetitirip terbiye ettilerse, Sen de onlara merhamet et! diye

du et. (17/sr, 24)

ocuk edinmeyen, hkimiyette orta bulunmayan, aczinden (zllden) tr bir velye de ihtiyac olmayan Allaha hamdederim de ve Onun iin gerei gibi tekbir

getir. (17/sr, 111)

Onlar, kendilerine bir itibar ve kuvvet (veslesi -zz-) olsun diye Allahtan baka tanrlar edindiler . (19/Meryem, 81)

Eer Biz , bundan nce onlar helk etseydik, muhakkak k i yle diyeceklerdi: Y Rabbi! Bize b ir rasl/eli gnderseydin de, u zille te/aala ve rsvay la

dmeden nce yetlerine tb olup uysaydk! (20/Th, 134)Bunun zerine (Firavunun sihirbazlar) iplerini ve denek lerini attlar ve Firavunun kudreti ve hakk iin (b i-izzet-i Firavn) e lbette biz glip geleceiz dediler.

(26/uar, 44)

Melke (Saba kraliesi), hkmdarla r bir memlekete girdi lermi, oray perian ederler ve ha lknn azizlerini/ulular n zell/hak r hle getirirle r. (Herhalde) Onlar da

byle yapacak lardr dedi. (27/Neml, 34)

(Sleyman yle dedi: Ey e li!) Onlara var (syle); iyi b ilsinler k i, kendilerine as la kar koyamayacaklar ordularla gelir, onla r muhakkak srette hor ve hakir

halde (ezilleten) oradan karrz. (27/Neml, 37)

Kim izzet (ve eref) istiyorsa, bilsin ki, btn izzet Allah'ndr . Ona ancak gzel szler ykselir (ular). Onlar da Allaha s lih amel ulatrr. Ktlkleri tasarlay p

dzenleyenler ise; onlar iin iddetli biz azap vardr. Onlarn tasarladklar tuzak boa kp bozulur. (35/Ftr, 10)

Bu hayvanlar onlarn emrine mde k ldk (zel leln -zel l kldk-). Onlarn baz sn binek olarak kullanrlar, bazn besin ola rak yerler . (36/Ysn, 72)

Senin izzet (kudret ve eref) sahibi Rabbin, onlarn isnd etmek te olduklar vas flardan ycedir , mnezzehtir. (37/Sfft, 180)

O anl Kur ana yemin ederim k i, kfredenler, (iddia ettikler inin) aksine, bir izzet (gurur) ve tefr ika iindedirler . (38/Sd, 2)

(blis) Dedi ki: Senin izzetin adna (mutlak kudretine) andolsun ki, ben onlarn tmn mutlaka azdrp kkr tacam." (38/Sd, 82)

Atee arzolunurlarken onlar n zilletten/aalktan balarn ne eerek gz ucuyla gizl i gizli bak tklarn greceksin. man edenler de, ite asl ziyana urayanlar,kymet gn kendilerini ve ilelerini ziyana sokanlardr diyecekler. Kesinlikle bilin ki, zlimler, srekli bir azap iindedirler. (42/r, 45)

Hi phesiz Allah'a ve Rasl'ne kar (onlarn koyduklar snrlar tanmayp kendile ri snr koymaya kalkmakla) bakaldranlar; i te onlar, en ok zille te

denler arasnda olanlardr. Allah elbette Ben ve rasullerim/elilerim glip geleceiz diye yazmtr. phesiz Allah gldr, azizdir/gliptir. (58/Mcdele, 20-

21)

Onlar (mnf klar) Andolsun, Medine'ye bir dnecek olursak, gc ve onuru ok olan (eazz -en aziz olan-), dkn ve zayf olan (ezell) elbette oradan srp

karacaktr diyorlard. Halbuki izzet (g, onur ve stnlk) Allah'n, O'nun Rasl'nn ve m'minlerindir. Fakat mnfklar bunu bilmiyorlar. (63/Mnfkun, 8)

Yeryzn size boyun ediren (zell klan) Odur. u halde yerin srtlar nda dolan ve A llahn rzk ndan yiy in. Dn ancak Onadr. (67/Mlk, 15)

Gzler i korkudan ve dehetten dk bir halde , kendiler ini de zille t sarp kuatmtr. Oysa onlar, (daha nce) sapasalam iken secdeye dvet edilirle rdi (fakat

yine secde etmiyorlard). (68/Kalem, 43)

O gn onlar, sanki dikili bir eye kouyorlar gibi, gzleri horluktan aa dm ve kendileri zillete brnm bir halde kabirlerinden fr laya frlaya karlar. te

bu, onlarn tehdit edilegeldikleri gndr! (70/Meric, 44)

Azizler ve Zeliller

zzet, ancak Allah'tandr, kimde ne izzet varsa, O'nun ihsn... Zillet de ancak A llah'tan, kimde ne zillet varsa O'nun vergisi... zzet tc da zillet gmlei de O'nun

hazinesinde... Bunlar mahlkatna sra sra giydirir... nceki gnn azizleri, dn zelil oldular. Bugnk azizler de zilleti tatmak iin yarn bekliyorlar... Etrafmz, bu

iki ayr tecellnin misalleriyle kaynamada...

Bir meyve aac yazn yaprak, iek aar, meyvelerle bezenir; seyrine doyum olmaz. K geldimi her eyini soyunur, kuru bir iskelet kalr. Bana karlar yaar ,

glgesinde kimsecikler oturmaz. u var ki, o ne ihtiamyla marur olur, ne de perianlyla mahzun. Bu haliyle bize u dersi verir:

"Ben Allah'n askeriyim. Beni yokluktan varlk lemine O kard. Dilerse dallarmda izzet ieklerini atrr; isterse zerime zillet karlar yadrr. Benim i dnyam

her iki halde de deimez. Ben O'nu daima tesbih ederim. Mevsimlerin deimesiyle tesbihim de deiir, o kadar. Gerekte sizin de benden pek fark l bir yannzyok. Siz de ekirdek, fidan devreler inden getiniz; olgunlua erdiniz. Sizde de eitli iekler at. lminiz, sanatnz, servetiniz ayr birer iek gibi. Benden farknz

u ki, siz bu gzelliklerinizle marur oldunuz. Takdirden holandnz, tenkidden zldnz. Gn gelir, sizin de devrannz dner, gcnz kuvvetiniz azalr, shhatiniz

bozulur. Hayatnzdan bu iekler dkldke siz zlr, mahzun olursunuz, derken iyice ihtiyarlarsnz. Sizi seyredenler, 'ne halden ne hle dt' diye

mrldanrlar. Siz bundan ok rahatsz olursunuz. Takdire a ltrdnz nefsiniz, bu hle tahamml edemez. Halbuki ben, izzeti de zilleti de Allah'tan bildiim iin,

insanlarn vmesi ile yermesini bir tutarm. Siz bunu kolay kolay baaramazsnz. Nefsiniz buna mnidir. eytannz buna frsat vermek istemez."

7/31/2019 148-Z L L E T - Z Z E T

6/29

Bu izzet ve zillet safhalarndan geen, sadece meyve aalar deildir. Gne de doarken azizdir, batarken zelil... Bahar gelirken azizdir, giderken zelil... nsan

yrrken azizdir, uyurken zelil... Bir meyvenin gndz ve gece iplikleriyle dokunmas gibi, insan mr de izzet ve zillet cilveleriyle naklanyor, rlyor, ekil

alyor. Nutfede zillet hkim, alekada ona gre bir izzet cilvesi var. Dokuzuncu ayn sonunda insan, o rahim leminin en izzetli devresini yaamakta... Derken

dnyaya geliyor ve bu yeni hayatn en zelil devresine adm atyor.

ocukluk, genlik derken olgunlukta bir izzet tecellsi grlyor. Onu tkip eden ihtiyarlk, zillet ve hakaret ykl... Derken lm... Zilletin doruk noktas ve imanla

genler iin izzetin ilk basama... nn gremeyen ihtiyar, lnce Cenneti seyre balyor. Bu izzeti bir yeni zillet tkip ediyor: Surdan korkma ve mahere

frlama safhas...

Maher: Dnyann mahsl verdii btn azizlerin zelillerle kark olduu mstesn meydan, esiz toplant, benzersiz muhsebe. Herkeste heyecan, herkeste

korku! nsan dnyada ne kadar izzet taslamsa, orada o kadar zillet ekecek... Ban burada ne kadar dikmise orada o kadar fazla eecek... Ne kadar

harcamsa, o kadar hesap verecek . Ve sonunda btn azizler bir yana, btn zeliller bir yana ayrlacak. M'minler, Allah'n azizler diyar olarak terbiye ettiiCennete doru evkle yol alrken, mnkir ve mrikler, zeliller diyarnda, Cehenneme decekler... "zzet ve zilletin ancak Allah'tan olduu" hakikati btn

hametiyle grnecek.

Evet, Muizz ve Mzill ancak Allah'tr, izzet veren de, zelil eden de O'dur. Baa izzet veren O olduu gibi, ayaklar en aa atan da yine O. Kulun Allah'a en yakn

olduu secde nnda, bala ayak bir hizaya gelir. zzetle zillet birleir, kahrla ltuf bir olur. O zlar, bu halleriyle, "Muizz ve Mzill ancak Allah'tr" derler.

Karncalar yerde srnrken, arlar havada rakseder. Onlar da bu halleriyle "izzet ve zillet ancak Allah'tandr" mnsn birlikte yd ederler. De rken bir de

bakarsnz, birka karnca bir arnn cesedini srklemekte, yuvalarna tamaktalar. Azizle zelil yer deitirmi... Bu manzara da ayn hakikati haykrr: Muizz ve

Mzill ancak Allah'tr.

Otobste veya takside koltuumuza kurulurken, bu izzetin Allah'tan geldiini dnmeliyiz. Az sonra bir trafik kazasnda vefat edebiliriz. Ve bedenimiz bu defa bir

baka vstann bagajna atlr, dier eyalar gibi...

yle ise zerimizde izzetin tecell ettii dnemleri ok iyi deerlendirmek mecbriyetindeyiz. Aziz iken Hakk'n derghnda zelil olalm ki, zelil olduumuzda O'nun

ltfuyla yine izzete kavualm. (6)

Allah'n zzeti ile zzetlenmek

nsan eref-i mahlkat... Ahsen-i takvm srr ile mcehhez varlk... Arzn halfesi, ulv emnetin ykleneni... Hlk'n mkerrem ve muhterem eseri... Allah izzetli

kld insan izzetli grmek ister... Mene-i iman olan bir izzetle ye ryznde varolmann bir anlam da, izzet ve zillet kavgasnda onurlu bir durutur... Muiz olan

Allah m'minlerin izzetini olduka nemsiyor. Meselenin ciddiyetini Kur'an ye tlerine mrcaat ile anlamak mmkn...

te Ben Mstalik Gazvesi... Mreys suyunun banda bn Ubeyy es-Sell... Fitnenin ba, edid mnfk. slm saflarn zme, nifak tohumlarn ekme hesabnda.

Ensar muhcirne kar tahrik ediyor. Kavmiyetilik gayreti ile zehrini kusuyor: "Medine'ye dnersek izzet sahibi olan erefliler, zelil olan alaklar dar atacak!"

M'minlerin izzetine uzanan irkin bir dil... Olaya biztih Allah mdhale ediyor ve Kur'an'a konu oluyor. M'minlerin erefine ynelik bu saldr Allah'a yaplm birisyan olarak deerlendiriliyor. nk, m'mindeki izzet Yce Allah'n izzetinden alnmadr. O lh izzet ki kendisi zayf dmez ve bulunduu kimseyi de drmez.

Eilmez, bklmez. Ve Kur'an'n konuyu ele al tarz: "Onlar; 'ayet Medine'ye dnersek andolsun ki izzetliler zelil olanlar oradan karacak tr' diyorlard. Halbuki

izzet Allah'n, Raslnn ve m'minlerindir. Fakat mnfklar bunu bilmezler." (Mnfkun, 8)

zzeti kimlik edinen o mslmanlarn dnyasnda zillete hayat hakk yoktu. Ayn olayda Hz. mer (r.a.)'in ictihad: "Y Raslallah, brak u mnfn boynunu

vuraym!" man edenlere bu dzeyde yaplan bir hareketi ancak kl temizler grnde. Allah Rasl siyseten bunu uygun grmez. bn bey es-Sell'n olu,

sdk ve slih m'min Abdullah (r.a.): "Ey Allah'n Rasl, babamn cezs eer lm ise bu greve gnll olarak ben tlibim. T ki dier bir kardeimin eliyle

gerekleecek infz ile ona kar iimde yanl bir duygu olumasn." Bylesine onurlu ve kararl bir tavr... te Allah'n izzeti ile izzetlenmek. Kuvvet ve cesre tin

menba. Erdem ve onur hlesi.

"zzet Allah'ndr, raslnndr, m'minlerindir." O halde izzet nedir, zillet nedir biliyor muyuz? zzet; cesaret iksiri, zgrlk bilinci, kendini aabilme gc, ulv

olan sfl olana tercih melekesi. Yani ba dik tutabilme becerisi. Zillet; tutsaklk ruhu, dnyev tutku, beer korku. Ksaca Bk'ye deil; fnlere boyun emek...

te Kur'an ahlk ile ahlklanmak isteyenlere Kur'an'n retisi, izzet sahneleri; Hz. brhim (a.s.)... Allah'a ba kaldran Nemrut'un neler yapacan bile bile

haykryordu: "Yuh olsun size ve Allah'tan baka taptklarnza! Hl akllanmayacak msnz?" (Enbiy, 67). Kar karya kald ate-i Nemrut da olsa tavrnda bir

tereddt mmkn m? Allah'tan gelen, ba-gz stne... Ayn brhim (a.s.) gn gelince, elindeki ba smail'in boynuna tereddtsz alacakt. Bylece millet-i

brhim iin brhim izzet dersi verilmi olacakt. Bu izzeti aa tayan el-Halil kentinde, brhim Mescidindeki aziz cemaat...

Ashb- Uhdd... Erdem ve onurun, kan ve a te hendeinde snanmas. Emin admlarla, ylmadan yrmek... Ateten kurtulmak iin atee yrmek... Ebed izzet

iin giyilen ateten gmlek... "Kahrolsun ashb- uhdd" (Burc, 4) seyrede dursun... Onlar izzetlerine glge drmeden dimdik ayakta; mtevekkil ve mutmain.

Verilmek istenen mesaj; lmn stne yrmek...

Ayn izzeti Hz. Yusuf (a.s.) kuyuda ve zindanda kuanacak, Ashb- Kehf maarada uyku halinde yakalayacakt. Muhammed terbiye ile izzet bulanlarn dedikleri

bedel... te Kerbel... Aziz ve asil bir neslin geit alan. zzetin zilleti dize getirdii sahne... Parola: "Heyht minn'z-zilleh: Zillet bizden uzaktr!" Topraa den 72

can... Ve gvdesinden ayr den balar. Hz Hseyin (r.a.)'in kesilmi ba. Allah Rasl'nn (s.a.s.) okad, pt, sevdii ba... Kimi zaman kucanda tad,

koklad, kollad Cennet gl Hseyin... Yerde toz-toprak iinde, nk slm izzet yle gerektiriyordu. Zulme fkeli, tuyna tahammlsz bu ba klla kesildi

ama zulme eilmedi, Yezid'in hesab tutmad. Dvya ba koydu. "Bama dert alrm" korkusuna kaplmad. Hseyn mektep byle olutu. Muallimesi Zeynep, onur

kvlcm... Mazlumlarn yz ak, zlimlerin ba ars... te Kerbel'dan Hseyin'in ars, alar aan evrensel mesaj... Ve suyunu susuz Kerbel'dan alan

nesiller...

Zilleti douran ve besleyen ileyi ise Kur'an'n tesbiti ile: "O (Firavun) kavmini kmsedi, onlar ise boyun ediler..." (Zuhruf, 54). Zilletin temelinde boyun

emek, uysal bir ballk mevcut. Firavun'un gcn, horlad toplumun tepkisizliinden, eylemsizliinden ald ak bir gerek... Dn byle olduu gibi bugn de

byle deil mi? Anlalan o k i, aaland halde boyun een toplumlar olduka, Firavunlar da iktidarlarn srdreceklerdir. Velev ki yzde doksan kendilerini

slm'a nispet eden bir toplum olsa...

7/31/2019 148-Z L L E T - Z Z E T

7/29

Bu tesbitler dorultusunda acaba fiil durumumuz nedir? Kendi gereimizi grebilecek miyiz? Bizlere dayatlan zelil ve sefil bir hayatn izah mmkn m? Bu ne

zillet? Biz buna lyk myz? Y Rabbi, ne zamana kadar bamz eik kalacaz? Gzlerimizin iine bakakalan, "mam Hatibim!, Kur'an Kursum!, Medresem!,

Mescidim!" diyen yavrularmzdan gzlerimizi nasl karacaz? Bamz hangi tarafa dndreceiz? niversite kaplarnda barts direniini srdren, izzet ve

iffet sembol, yamurun altnda srlsklam, slak gzl boynu bkk baclar karmzda... Bamz eik, kalbimiz ezik...

Cmilerde bile yakamz brakmayan meskenet... Ve mihrba siryet eden zillet. Uydu araclyla cemaati uyutma taktik ve teknikleri... Aile boyu tutkunu

olduumuz ekran. Yuvamza srayan irkef... Yz kzartc grntler. Yarnlarda da bizleri yzszletirmez mi acaba? Bamz ekrandan ev irip Kur'ana

ynelebilecek tkati kendimizde grebilecek miyiz?

Endiemiz, dnyev mahcbiyetin uhrev mahcbiyete dnmesidir. Gzlerimiz harama kaymasn diye bamz nmzde mi yryp duracaz? Bamz

kaldramayacak myz? Ekonomi dnyasnda giriimcilerimizin, akdelerinin ngrd ilke ve ahlk ile mslmanlarn yzn aartmalar gerekmiyor mu?

Kapitalizmin srklemesine kar izzetli bir duruu bekleme hakkmz yok mu? Dv adna politik arenada krek ekenler, postmodern darbe srecinde Rabbimiz'inu uyarsn hatrlamak istemiyor mu dersiniz? "M'minleri brakp kfirleri mi dost ediniyorlar? Onlarn yannda izzet mi aryorlar? Bilsinler ki btn izzet yalnzca

Allah'a ittir." (4/Nis, 39). Ve mslman bulunduu her platformda izzeti ile var olmak mecbriyetinde deil midir? Silik ve snk bir varlk, yok olutan beter

olmaz m?

Tm bunlar dnrken; Filistin'de intifda ocuunun att ta, sanki bamza deecek gibi. Evrensel bir sorumluluun arl kuatyor epeevre dnyamz,

bamz kaldramyoruz. "Kaldr ban, gr beni!" diyor. Ayn dnyann insanyz... Ayn zulme mruz mazlumlarz. Ayn peygamberin mmeti. Ayn Kitab'n

muhtab olan bizler... Yoksa?

Bamz kaldrp kendimize rdmz dnyann dna uzanabilmek... Beton yn binalarn gurbetinde yalnzlaan boynu bkklerin dnyas ile tanmak...

Bamza gelen her musbet kendi ellerimizle ilediklerimizden dolay deil mi? (r, 30). Bizler deil miyiz birbirimizin etini yiyen? Rzgrmz gtren

nizlarmz, cedellemelerimiz son buldu mu acaba? Atlet, zfiyet ve zillet neyin rn? Kardelik hukuku, uhuvvet, muhabbet, merhamet kimler iin? Gybet,

haset, zan, tecesss... Yaral gnller, snen mitler, tkenen zgven... Kim kimin yzne nasl bakacak? Kardeinin izzet-i nefsini kendine tercih etmeden...

"man etmedike Cennete giremezsiniz. Birbirinizi sevmedike de iman etmi saylmazsnz" buyuruyor mrebb-i hir zaman. Kendi izzetini kardeinin izzetinde

bulan bir kiilik... Evet, izzetimizi zedeleyen korkularmz, tutkularmz, tutarszlarmz ne zamana kadar? Zilleti kimlik edinme sefletinden kurtulamayacak myz?Ba eiklerin, boynu bkklere verecei ne olabilir ki? Elbette ba dik tutmann bir riski, izzetli duruun denmesi gereken bir bedeli vard. O halde, izzeti hangi

zeminde arayacaz? Brokratik trmanta m? Ekonomik bymede mi? Kaypak ve kaygan demokratik platformlarda m? Evet, Nasl yakalayacaz izzeti?

Snerek mi? Srnerek mi? Yoksa, ayaa kalkp yryerek mi? Evet, yrmek... Kehf'e, Uhud'a, Kzldeniz'e, ate-i Nemrut'a, Yesrib'e... Ya da oturmak..."O halde

oturun oturanlarla beraber..." (9/Tevbe, 46). Elinde mendil, ba tlbentliler gibi... Zelil ve sefil...

Onurumuz... Nedir onurumuz? Ciromuz mu, retim rekoltemiz mi, sicil notumuz mu? nsan hak ve hrriyetini kime emnet edeceiz? ABD 'nin insafna m? BM'ye

mi? Uluslar aras A f rgt'ne mi? Bar Gcne mi? Ama, tm olumsuzluklara ramen, imtihan srecimiz ilediine gre, ne pahasna olursa olsun, bamz

kaldrabilmeliyiz. Mezellet ve meskenet duvarn aarak... Ye'se ve yenilgiye yenik dmeyecek bir izzetle bilenmek... Secdeye kapanarak aklamalyz alnmz.

Allah'a yaknlaarak, Kitab'a tutunarak...

"Andolsun, size iinde ere finiz bulunan bir Kitap indirdik. Hl akllanmaz msnz?" (Enbiy, 10). te ere f: Vahiyle ak llanmak... Aklla vahyi zorlamak deil...

Rabbin huzurunda bel bkerek, kyma yol aramak ... "Rk edenlerle beraber rk ediniz." (2/Bakara, 43). Saf tutarak, hablullah'a tutunarak savunma siperlerini

tahkim ederek... "Muhammed, Allah'n Rasldr. Beraberinde bulunanlar da kfirlere kar etin, kendi aralarnda merhametlidir. Onlar rkya varrken, secde

ederken grrsn. Allah'n ltuf ve rzsn isterler. Onlarn nianlar yzlerindeki secde izidir..." (48/Fetih, 29)

Kaybolan deerleri hayata geirerek. Sarslan umutlar onararak. Kendi ayaklarmz zerinde dorularak Rabbimize yol aramak... Onun grmek istedii istikamette

durarak lutfettii izzetle donanarak... Gevemeden, zlmeden, inanla ve srarla, basret ve cesretle... lml bir hayatn zorunlu yolcularyz. llm hangi

koullarda beklemekteyiz? Putlarn glgeledii bir hayat... Kirli bir hayatn kuatmas altnda bizleri bekleyen lmn nasl gerekleeceini tahmin etmek zor

olmasa gerek... Azril (a.s.) ile randevumuz bamz eik olarak m gerekleecek yoksa? Hare tanmamz hangi kimlikle olacak? Aziz olarak m, yoksa zelil

olarak m? Allah'm, Sen koru bizleri! Ve dumz: "De ki: 'Ey mlkn sahibi olan Allah'm! Sen mlk dilediine verirsin ve mlk dilediinden geri alrsn. Dilediini

aziz, dilediini zelil edersin. Her trl hayr Senin elindedir. Gerekten Sen her eye kaadirsin." (3/l-i mrn, 26) (7)

zzeti Yanl Yerde Aramak

eitli mslman grup ve tarikatlarn liderlerinin byk bir heves ve istekle, irk ynetimlerinin nde gelen kadrolaryla, laik partilerin liderleriyle uzlamak ve

birlikte olmak iin yarmalar, dikkat ekici boyutlara ulam bulunmaktadr. Allaha ve A llahn dinine kar olanlarn yannda izzet ararken kanlmaz olarak

zillete den ok sayda eyh, hoca, stad, bi, bu zillet ortamnda, rahatsz edici, uzlamac tavrlarla, slmn mazlum halk nezdinde yanl tannmasna, dil,emin, gvenilir nitelikleri tamas gereken slm kimlii, peygamber rneklii ayaklar a ltna alacak derecede sapmasna yol amlardr.

Tt sistemi, devleti, hkmet, parlamento ve dier kurumlar ve bunlarn kadrolarn benimseyen, bunlarla uzlaan ve bunlarn sylemlerini, ideolojik

yaklamlarn, kavram ve kurumlarn paylaarak, bunlarla ortak zeminlerde buluup birlikte grnmekten haz duyan, bylece itibar ve izzet kazanacan

zanneden pekok mslman grup ve tarikat nderi, akademisyen ve entelektele rastlamak mmkndr. Maalesef son yllarda ve zellikle 28 ubat sonrasnda

eitli hesap, endie ve dnyev karlar sebebiyle bu sayda byk artlar grlmektedir. Mriklerden izzet kazanacan zanneden, izzetin tamamnn Allahn

yannda olduunu unutan nice mslman ortaya kmtr.

Bireysel ve toplumsal alanda slm deiimin ilk basama, tutu, tt sistem, ideoloji ve buna dayal kurum, kural ve kadrolarn reddi, bunlardan beretin iln

edilmesi, velyetin sadece Allaha ve mminlere tahsis edilmesidir.

Tpk Firavunun yannda yer almaya zorlanan kitleler gibi, ondan sonra da geni mazlum kesimler slm olmayan iktidarlarn yannda yer almaya ya zorlanmlar

ya da baz payandalar vstasyla ikn edilmilerdir. Bilindii zere, Firavunun iktidarnn srekli olabilmesi, ayakta kalabilmesi iin Hmn ve Karunun destei

szkonusu olmutur. Ondan sonraki dnemlerde ve bugn de slm olmayan zlim otoritelerin ayakta kalmasnn en byk destekilerinden biri yine byk

sermaye evre leri (yani Karun), dieri ise geni mstazaf kesimlerin kafalarn bulandrarak onlar kandrp ikn ederek bu otoritelerin yannda yer a lmayasevkeden (Hmn veya Belam konumundaki) szde din adamlar, tekilt liderleridir.

Resm din oluumuna katkda bulunmak, hak ile btl kartrarak kafalar bulandrmak sretiyle geni halk kitlelerinin laik rejimin yannda uzlamac bir konuma

srklenmelerine sebep olan baz hoca e fendi, eyh, bi olarak nitelendirilen ahsiyetleri gnmzde ok yaygn olarak grebiliyoruz.

7/31/2019 148-Z L L E T - Z Z E T

8/29

Yani Firavun-Hmn-Karun l ittifak gnmzde laik ynetimler-Bel'am tipli mollalar-byk sermaye ittifak ile srdrlmekte ve insanlarn net bir Kur'n

anlaya, tevhid bilince ulamasnn n kesilmeye allmaktadr. Kfir iktidarlarn yannda yer alarak onlara meriyet kazandrma gayretiyle Karun ve Hmn

her dnemde bu izginin takipisi temsilcilerini bulmaktadr.

Eb Hanife, mam Mlik ve Ahmed bin Hanbel, bn Teymiyye gibi limler hayatlar pahasna ilimlerinin gereini yerine getirip zlim iktidarlara destek ve rmekten,

zlim sultann yannda yer almaktan ve bylece ona meriyet kazandrmaktan uzak dururlar. Her trl bask ve ikenceye ramen hakk haykrmaktan

vazgemezler. Hak ile btl kartrmaya yanamazlar. slm bilgiye sahip olan dier baz limler ise iktidarlarn czibesine kaplarak veya basklarndan

ekinerek, zlim sultanlarn tekliflerine uzun sre direnemezler. Emev, Abbs, Seluklu, Osmanl saltanatlar, istisn olarak drst, dil ahsiyetler de

ynetimlere gelse, genelde z lim olma vasfn tamlardr. Ve bu dil olmayan ynetimler, Eb Hanife'nin rencisi Eb Yusuf'un sultanlarn emrindeki adlet

mekanizmasnn banda grev kabul etmesinden itibaren meriyet kazanmlardr.

Daha sonraki dnemlerde bu meriyet daha da genel bir kabul grmtr. Bylece iktidardan yana olmak, zlim de olsa iktidarlara bakaldrmamak bir gelenekhalini almtr. Cumhuriyet dnemiyle birlikte, laik ve batc bir tercihin baskyla halka dayatlmas zerine, nemli lde sarslan bu meriyet ve iktidara

bakaldrmama gelenei, 1950'li yllardan itibaren zlim tek parti ynetimine alternatif olarak kar lan DP iktidar ile birlikte tekrar ayn izgiye oturmutur.

Dine kar ak tavr alan C HP zulm iktidar, halkta var olan iktidardan yana olma eilimlerini nemli lde trplemi, asrlardr ilk defa snrl da olsa baz

kitleler gayri slm olarak nitelendirdikleri iktidarn karsna geebilmiler, karsna geme cesaretini gsteremeyenler de tasvip etmekten uzak durmulardr. Bu

sebepten dolay da laik-kemalist rejim 1950'li yllara kadar bir trl yerine oturmam, istikrara kavuamamtr. 1950'li yllardan itibaren bu zulm ynetimine

alternatifmi gibi sunulan DP, sanki daha slm ve daha dil bir alternatifmi gibi takdim edilmitir. Mslmanlara daha hogrl bakan ve Arapa ezan gibi

birka slm motifle mslmanlarn gnln kazanan bu parti, CHP'nin iinden km, aslnda ayn ek ilde laik, kemalist ve batc bir parti olduu halde, insanlar

tek parti ynetiminin zulmnden bkm olmann yol at bunalm ve can havliyle ylana sarlm ve iktidardan yana bir konuma, yani tarih gelenee tekrar

srklenmilerdir. Laik rejim de ancak DP iktidarndan sonra oturabilmi, halk ancak bundan sonra rejimle uzlaabilmitir. Bylece mslman kimliini inkr

etmeyen bu lke insan, tarih birikimin istikametinde yeniden iktidardan, statkodan yana, sac bir konumu benimsemitir. 1980'lerden itibaren saclkla slm'n

badamayacan farkedenler, saclktan ayrarak tevhid izgiye gelirken, 28 ubat sonras bazlarnda da tekrar iktidardan ve iktidar yetkilerini ellerinde

bulunduran kadrolardan yana olma eilimleri glenmeye balamtr.

Laik, batc sistemden, laik devletten ve onun kanunlarndan, hayat modelinden beraatini ilan etmi, izzet ve ere fin gayri slm dev let ve kadrolarn yanndaolmadnn bilincine varm az sayda mslmann istikrarl ve ilkeli tutumlarnn devam iin du ediyoruz.

Rabbimiz, 48/Fetih sresi 29. yette m'minler iin; "... Kfirlere kar zorlu/iddetli, kendi aralarnda ise merhametlidirler" ifdesini kullanrken, baz mslman

gruplar kfirlere kar merhametli, hogrl; m'minlere kar ise olduka uzak, iddetli ve horlayc bir yaklam iinde olabiliyorlar. Kfirlere yaknlama, onlarla

beraberlik ve dostluklar Allah Tel ok say da yetinde yasaklam, izzetin baka yerde aranmamasn, izzetin tamamnn Allah'n yannda olduunu da ikaz

etmitir. 60/Mmtehne sresi 4. yet-i kermesinde yle buyurmaktadr: "brhim ve onunla beraber olanlarda sizin iin gzel bir rnek vardr. Hani onlar kendi

kavimlerine demilerdi ki: 'Biz sizlerden ve Allah'n dnda tapmakta olduklarnzdan beryiz (gerekten uzaz). Sizi (artk) tanmayp inkr ettik. Sizinle aramzda,

siz Allah'a bir olarak iman edinceye kadar ebed bir dmanlk ve bir kin bagstermitir..." Bu din ikazlara ramen, nice mslman cemaat ve gruplar, slm

dmanlaryla beraber olabiliyor, biz sizden farkl deiliz; biz de demokratz, biz de laikiz, hatta biz de A tatrk seviyoruz mesajn vermeye, onlarn yannda

izzet ve eref kazandklar, onlarla birlikte grnmek sretiyle itibar elde ettikleri inancyla, g gsterisinde bulunmaya alyor.

Dnyev hesap ve endielerini, kulluk bilinci ve hiret hesabnn nne alanlar, bu tercihlerinin kanlmaz bir sonucu olarak, zlimlerin saltanat ve makamlarn

kutsamalarna, laik rejimin nder kadro ve kurumlarn stn ve nemli grerek komplekse dmelerine yol aan bu servenin iine srklenmilerdir. slma

hizmet amacyla, mmetin madd imknlaryla oluturulan okul, yurt, kurs vb. aralar amacn yerine ikame edenler, bu aralar muhfaza edebilmek, daha da

bytebilmek uruna, amac, yani Allahn dinini fed etmekten ekinmeyecek sapmalara ynelmilerdir. te bu srete, giderek laik devletin makam vemevkilerini kutsamak, rejimin st kadrolarnda yer alanlar byk grp ar nemsemek sebebiyle dtkleri aalk kompleksiyle, izzet ve itibar onlarn

yannda aramak zilletine dmlerdir.

Maalesef her geen gn nice mslmann sisteme doru savrulmakta olduunu tesbit ediyoruz. Sistemin makam ve mevkilerini yce grerek , oralardan izzet ve

eref uman baz mslmanlar, kulluk bilincinden, tevhid netlikten biraz daha uzaklamakta, hiret bilinci ve hesap uuru giderek biraz daha kaybolmaktadr. Hak

ile btl srekli birbirine kartrlmaktadr. Bylece, belli bir gayretle oluan slm birikimler zamanla bu tr savrulmalarla heb olup gitmekte, slm uyan

geliiyor gibi grlse de, fllama ve grileme sebebiyle net bir tevhid bilin seviyesine bir trl, yaygn biimde ulalamamaktadr. Mslmanlar veya

mslman olduklarn iddia edenler, iktidardan, laik sistemin politik, brokratik kadrolarndan yana tavrlara doru kaymaya baladlar. Onlar stn grme

kompleksiyle onlarla birlikte grnmenin kendilerine g, itibar ve eref kazandracan zannediyorlar. Laik politik veya brokratik kadrolar veya laik

entelekteller, sanatlar(!) vb.leriyle birlikte olduklarnda, onlar ycelten, onlar ve grlerini nemseyen ve hatta onlara kendilerini kabul ettirebilmek iin ilke

ve llerinde rahatlkla tviz veren onursuz ve kaypak tavrlar sergiliyorlar. slmn iarlarn yceltmeleri gerekenler, tam tersine ulusal bayrak, ulusal mar gibi

unsurlar kutsamak, nemsemek ve bunlara kar tazimde bulunmakta birbirleriyle yaryorlar.

Laik rejimin ulularnn, politik, brokratik st kadrolarnn yaknnda bulunmak, onlarla birlikte grnmek, onlar toplantlarna dvet edip gl olduu imaj vermek

sretiyle itibarlarnn, ereflerinin artacan zannedenler giderek daha byk zilletlere yuvarlanmlardr. Sac, kapitalist, laik, ulusalc iktidarlarn veya lider

kadrolarnn yaknnda, hatta bu kadrolarla dostluk ilikisi iinde grnerek izzeti yakalayacaklarn, itibar kazanacaklarn umanlar izzeti yanl yerde aradklar

iin, slm tavrdan uzaklamlardr. Zillet ise kanlmaz bir sonu olmutur. Rabbimiz bu husustaki uyarsn Nis sresinde ok ak olarak yapm bulunuyor.

Ama ne yazk ki insanlar t almyor, hevnn arzular istikametinde savruluyorlar. Onlar mminleri brakp kfirleri dost mu tutuyorlar; onlarn yannda izzet

(eref) mi aryorlar? Btn izzet (eref), tamamen Allaha ittir. (4/Nis, 139). zzet ve erefin tamam Allahn yannda iken, bir nebzesi bile kfirlere, mriklere

verilmemiken, tam tersine bunlar pis de deil; pislik (9/Tevbe, 28) ve hayvandan bile aa (7/Arf, 179) olarak nitelendirilmiken, mslman olmayan

liderlerin, yetkililerin yannda yer almakla izzeti yakalayacaklarn zannedenlerin abasnn boa kmas ve onlara yaklamakla Allahn yanndan uzaklatklar iin

de izzet ve ereften tamamen mahrum kalarak zillete yuvarlanmalar kanlmazdr.

Mnfkun sresinde Rabbimiz ayn uyary aarak tekrarlamaktadr: Halbuki izzet (stnlk ve e ref) ancak Allahn ve Peygamberinin ve mminlerindir. Fakat

mnfklar bilmezler. (63/Mnfkun, 28). zzet ve stnlk Allahn, Peygamberinin ve mminlerin yannda olduu halde, mrik nderlerin veya mevk

sahiplerinin karsnda komplekse dp veya korku, endie ve dnyev hesaplarla Peygamberin bize sunduu gzel rneklikle badamayan bir zillet iinde

onlarn veya mevk lerin stn olduu zehbna kaplanlar, hallerini yeniden sorgulamaldrlar. Bu tavrlaryla, kfirlerin yannda yer alarak, onlara meriyet

kazandrdrlarn, onlar halk nezdinde akladklarn bilmelidirler. Hem Peygamber vrisi olduunu iddia edip hem de Peygamberin gzel rneklik mirasna

ihnet etme noktasndan kurtulmaldrlar. Peygamberin yapmadklarn (ber olduu hususlar, kfirlerle uzlamay, onlara izzet ve stnlk tanmay) hem de

Onun yolunda olduunu iddia ederek yapmak, bir yandan Peygambere kar kmak, dier yandan Peygamber izgide yryen mminlerin yolundan ayrlmak

tehlikesine srkleyebilir. Byle bir hale denler ise Rabbimizce cehennemlik olmakla tehdit edilmilerdir: Kendisi iin doru yol belli olduktan sonra, kim

Peygambere kar kar ve mminlerin yolundan baka bir yola giderse, onu o yolda brakrz ve cehenneme sokarz; o ne kt bir yerdir.(4/Nis, 115).

Bu tehdidin muhtab olmak istemiyorsak, gerek ve gl bir imann gerek tirdii azim ve kara rllk iinde izzetli tavrlar ortaya koymalyz. te gerek stnlk ve

glibiyet byle gl bir imann tezhr olan net, tvizsiz ve Allah yolunda riski gze alan fedkr tavrlarn sonucu olarak mminlerin olacaktr. Ve Rabbimiz bize

7/31/2019 148-Z L L E T - Z Z E T

9/29

bu mjdeyi vermektedir: Geveklik gstermeyin, zntye kaplmayn. Eer gerek ten iman etmiseniz, stn gelecek olan sizsiniz. (3/l-i mrn, 139).

Rabbimiz, kendi hudutlarn tanmayarak hkmlerini benimsemeyerek ar gidenleri, tuyan edenleri, tut olarak nitelendiriyor. Tt, slm d tm gleri,

laik devleti, laik iktidar, laik yneticileri, laik partileri, laik kadrolar, laik politik ve brokratik mevki sahiplerinin tamamn kapsamna almaktadr. Rabbimiz: Kim

tutu inkr edip (reddederek) Allaha iman ede rse, muhakkak ki o kopmayan, salam bir kulpa yapmtr. (2/Bakara, 256) buyurmaktadr. Peki red ve inkr

etmedike gerek bir iman sahibi olmamz bile mmkn olmayan, tt nderleri, kadrolar nasl benimseyebilir, kucaklayabiliriz? Nasl onlara meriyet

kazandracak birliktelikler oluturabiliriz? Onlar nasl stn grebilir, onlarla birlikte olmaktan nasl izzet ve itibar bekleyebiliriz?

Gerek stnlk sebebinin takv olduunu haykran bir dinin (49/Hucurt, 13) mntesipleri olarak nasl olur da laik, batc, ulusalc, sac, solcu liderlerin, mevk

sahiplerinin, entelektellerin stn olduu zehbna kaplabiliriz ve nasl olur da onlarla birlikte olmaktan itibar umabiliriz? Bir mslmana bile ancak slm kimlii

ve takvs sebebiyle deer vermesi gerekenlerin, laik sistem iindeki makam ve mevk ini dikkate alarak deer vermeleri, yani mslman kardelerini bile laik

sistemin verdii unvanlarn esas olarak sralamaya koymalar akl alacak gibi deildir. Rabbmz yle buyurmaktadr: Kim Allah, Onun Rasln ve mminleri

dost tutarsa (bilsin ki), glip gelecek olanlar, yalnzca Allahn taraftarlardr. (5/Mide, 56). Grld gibi, glip ve stn gelecek olanlar, kfirleri dost edinip

onlarn yannda yer alanlar deildir; glip ve stn gelecek olanlar, sadece Allah, Onun elisini ve mminleri dost edinip Allah taraftar olma vasf kazanm

olanlardr.

Genelde sistemin imknlarndan yararlananlarda nkseden hastalk, akademik evrelerde ileri boyutlarda kendisini gstermektedir. Statkonun iinde birtakm

makam ve mevkleri elde etmi olanlar, statkonun deimesi halinde bunlar kaybetme korkusu sebebiyle olsa gerek, giderek statkocu bir konuma geliyorlar.

Brokrat, politikac ve patronlarn nemli ksm, elde ettikleri makam, mevk, mal mlk gibi imknlarla statkoya eklemlenerek, ya bunlar kaybetmek endiesi, ya

da daha ykseini, daha fazlasn ele geirmek ihtirs sebebiyle, rejime ve rejimin ulularna, kendilerine bu imknlar saladklarna inandklarna doru

meyletmektedirler. Akademisyenlerin byk ounluunda da doktoradan itibaren profesrle kadar devam eden srecin herhangi bir noktasnda ayn savrulma,

eklemlenme ve uzlama yaanmaktadr. Neticede bu insanlarn nemli bir ksm inklp vasflarn kaybetmekte, eer varsa tevhid istikamette bir deiim

taleplerinden vazgeerek mevcutla yetinmeye balamak ta, yaantlarn daha mreffeh bir noktaya getirme dnda bir mcdeleleri kalmamaktadr.

Tbiri cizse, laik rejim, iine ald kadrolar ite byle idi edip kendi kurum ve ilkelerinden yana bir kimlik deiimine uratmakta, entelekteller, brokratlar,

politikaclar, sermayedar lar ve akademisyenlerin byk ounluu, kendilerini koruyamamakta, bir sre sonra Trkiyeci, devleti, dzenin kurumlarnn

savunucusu konumunda bulabilmektedirler, hatta bazlar daha da ileri gidip laiklii, demokratiklii slmla zde ilan edecek kadar da saptabilmektedirler. En

azndan, olduka byk ounluun rejimle, laik devletle ve nder kadrolaryla birlikte olmann kendilerine izzet ve itibar kazandrdn zanneder konumageldiklerini gzlemlemekteyiz.

zzeti yanl yerde aradklar iin zillete den tm bu evreler, bir sre sonra artk, hallerinden memnun hale gelmekte, deiim iddisyla ortaya kanlar bile

slm deiime direnir konumlara srklenmektedirler.

Bu aklamalardan, mslman olmayanlarla iliki kurulmamaldr, sonucu karlamaz. Hi phesiz mslmanlar kfir ve mrik olanlarla da diyalog kuracak lardr.

Ancak her konuda olduu gibi bu konuda da Allahn koyduu snrlara, llere riyet etme mecbriyetimiz vardr. te bu ller alm, tutarsz, ilkesiz, elikili

tutum ve dav ranlarla, kfirleri vel/dost edinme, onlardan itibar, izzet ve eref bekleme ve onlar stn grme zaaflar, kompleksleri yaygnlamtr. Mslman

olmayanlarla iliki; onlarn kt, aa, irkin bir irk halinden; izzetli, erefli, itibarl, stn bir tevhid bilince ykselmelerine vesile olmaya ynelik bir tebli ilikisi

olmak durumundadr. Halbuki tam tersi olmakta, kendilerini aa ve kt durumda gren kompleksli mslmanlarn, onlar dnyev mevk ve makamlar sebebiyle

stn grp onlara yak laarak izzet, itibar kazanma, gl olduu imaj verme gayreti n plana kmaktadr. Bunun yannda ele geirmi olduklar imknlar, yani

saltanatlarn muhfaza etme tel da gl ve stn grdkleri dzenden ve kadrolarndan yana olduklar mesajn vermeye ynelik bu abalar tahrik

etmektedir. Mmtehine sresi 8. yeti a rtlar iinde, bizimle dinimiz konusunda savamayan, bizi yurtlarmzdan karmaya almayan gayri mslimlerle, ancak

iyilik yapma erevesinde iliki kurulabilir.

Ya bu zilleti tercih edenler kendilerini dzeltip slmn izzetiyle badar dil, emin, gvenilir, mazlumdan yana, zlime kar, kfire dost olmayan bir slm kimlie

sarlmaldr ya da Allahn dinini rahat brakp kendileriyle birlikte zillete drmekten vazgemeli, geni mazlum kesimlerin hidyetinin nnde engel tekil

etmekten uzak durmaldrlar. (8)

Kapitalizm ve materyalizm, izzet iin yanl adresler gsteriyor. Ye krkm ye!, paray veren dd alar , paran kadar konu! deyimleri bu yanl

adreslerin kmaz sokaklar n haber veriyor. C hiliyye insan iin motor nemli deildir, nemli olan kaportadr, sstr, cildr, vitrindir. nk o aklyla deil,

gzyle dnr ve gnle deil gze hitap eder. Aslnda insan, cesedi, maddesi veya sahip olduunu zannettii maddeyle deil; rhuyla aziz olur. nk izzet

mnev bir zelliktir. yleyse rhu ibdet ve tatle basleyip doyurmak izzet iin arttr. zzet; deerli demektir. "Deerli" de, "deerlenen" ve "deerlendiren"

eklinde iki zneyi gerek tirir. nsana izzet verecek, deer verecek ztn, nce kendisinin tmyle buna sahip olmas gerekir. Mutlak izzet sahibi ise ancak Allah'tr.

O'nun dnda kimse, kimseyi deerlendiremez/ erefli klamaz. Muizz olan sadece O'dur. zzet; insanlarn katnda deildir; onlarn vmesi de yermesi de ok

nemli deildir. nsanlarn ounluuna uymak, saptmay neticelendirir (6/En'm, 116). Herkesi memnun etmeye kalkan kii, fkradaki, oluyla birlikte insanlar

memnun etmek iin her alternatifi deneyerek farkl ekilde eee binmeye kalkt halde halkn eletirisinden bir trl kurtulamayan Nasreddin Hoca gibi eei

srtlanmak zorunda kalr. Aziz m'min, hibir knaycnn knamasndan korkmaz (5/Mide, 54).

Allah'a; "kahrn da ho, ltfun da ho" diyebilen kii, O'nun kahrnn bile zillet deil; izzet olduunu idrk eder. O, sevdiklerini gk ehline ve onlar da insanlarn

kalplerine o kiinin sevgisini yerletirir. Allah bir kulu sevdimi, Cebril (a.s.)e yle seslenir: Ben falanca kiiyi sev iyorum, sen de sev! Bunun zerine semda

da ayn ekilde nid edilir. Sonra, arz ehli arasna onun sevgisi indirilir. Bunu u yet ifde etmektedir: mane edip hayrl i ileyenleri Rahmn sevgili klacaktr.

(19/Meryem, 96). Allah bir kula buzettimi, Cibrl (a.s.)e seslenir: Ben falancaya buzediyorum. Bu ekilde semda nid edilir. Sonra, yeryzne onun hakknda

buz indirilir. (Tirmiz, Tefsir Meryem, hadis no: 3160). Allah sevgisinden mahrum insanlarn deer vermesi, kiinin zilletini arttrabilir.

Buna ramen, thmet altnda bulunmak, insanlarn gereksiz yere sulamasna, ithamna sebep olmak ve insanlarn yannda da izzetini ayaklar altna alacak

hususlara ses karmamak gzel deildir. Hz. Yusuf, zindandan rya yorumu iin karlrken yle demiti: "Ellerinin parmaklarn kesen kadnlara durumu sorun

bakalm, ellerini niin doramlard?" Yani, kamuoyu nnde yeniden yarglanp ak lanmak istiyordu Hz. Yusuf. O, bir sulu olarak tannp afla darya karlan biri

eklinde tannmak istemiyordu. Allah katnda susuz olduu gibi, halk nazarnda da susuz olarak deerlendirilmek ve izzetini korumak istiyordu.

zzet, ncelikle imandadr, sonra ilimde, haramlar terk etmekte, bakalarnn mallarnda gzn olmamas ve onlara kar istinda, zikir ve ibdetlerdedir. nfakda

da izzet vardr. Ar, rettiini insanlara infak yapmasndan tr balar stnde gezer. Bencillikte, mal ymada, cimrilikte zillet vardr; karncalar ayaklar altnda

ezilir. Ama izzet ve zillet Allah'n elindedir. O dilediini aziz eder, dilediini de zelil. Bir de bakarsnz birka karnca, bir ar cesedini yuvalarna tayor. Aziz ve zelil

yer deitirmi olur. alan, ba dik duran azizdir. l, uyuyan ve yatan, miskin miskin oturan da zelil. Veren, istemeyen azizdir, dilenen ve isteyen de zelil.

"Aziz Allah!" Ezan okunmaya balarken mslman halkn dilinden bu ifde uurlu-uursuz dklr. Allah'n ismi anld ve O'na ibdet iin arya icbet anlamnda

ve izzetin Allah'ta ve namazda olduunu hatrlama ve hatrlamadr bu "Aziz Allah!" sz. Secde, bedenin zilleti olsa da, rhun en byk izzet makamdr, insann

erefli ba yere deerken, rhu miraca ykselir. Secde etmeyen zelildir; nk o, Allah'a secde etmeyi gururuna yediremezken, kesinlikle deersiz/izzetsiz birinin

nnde boyun eiyor, kulluk yapyordur. Allah eri azizdir; kfirin, zlimin emrinde memur da zelil. Kfirlere aziz m'minlerin korkusu salnr. Bir canl ehidden

btn dnya mstekbirleri korkar. zzetten uzak bir milyar akn mslman siyonist srail ve onun smrgesi Amerikay hi korkutmazken, by yeni terleyen

genler tatan baka silh olmad halde onlarn uykularn kartmaktadr. zzeti kfirlere kar olmada aradklar iindir bu baar.

Ama unutmamak lzmdr k i, izzetle kibir birbirinden ok farkldr; zilletle tevzuun farkl olduu gibi. Onurlu/aziz olmal; ama kibirli deil. Mtevzi olmal; ama

zelil, miskin deil. Yahdiler izzeti yanl yerde arayan ve sahte izzete, yani gurur ve kibire saplanan, dnyevleen ve zenginliin sahte izzetine sahip

7/31/2019 148-Z L L E T - Z Z E T

10/29

karakterlerdir. Hristiyanlar ise tevzu tercihi yapaym derken zillete batan karaktersizlik timsali olarak gsterilir ncillerde. "Bir yzne tokat vuran (zlime) dier

yzn evirmeyi tavsiye eder muharref nciller. "Ceketini alanlara gmleini de ver" der, yani zillet iinde yaay kutsanr. Mslmann anlaynda ise

vasat/denge szkonusudur. Kfirlere kar aziz, m'minlere kar zelil, yani tevzulu, yani onlarn izzetini ne karan.

Zelil olmak; zavall olmak, acnacak durumda bulunmak olduu gibi, ayn zamanda alak ve aalk olmak, esfel-i sfilnde durmaktr. Kfirler zelildir; onlarn

emrinde olmak, putlara ve putulara eilmek, parann, makamn kulu olmak, kendi hevsnn oyunca/kulu olmak hep zilletin da yansmasdr. Zillet, emnete

hiynetliktir. Nefse zulmdr zillet. Tasavvufa gre hep savalmas, ldrlmesi gereken nefsin aslnda izzeti szkonusudur. Kur'an, "Nefislerinizi ldrmeyin"

(4/Nis, 29) buyuruyor. Brakn ldrmeyi, nefislerin knanmasn bile Kur'an ho grmyor: "Nefislerinizi (kendinizi) ayplamayn." (49/Hucurt, 11) diye

emrediyor. Aziz Peygamber de: "Nefsinizin sizin zerinizde hakk va rdr" diyor.

Zillet; zgven noksanldr, aalk duygusudur, mstaz'af kimliini kabuldr. Miskinlik, ahsiyetsizlik ve mezellettir. Kfirlerin yannda ezik, zlime kar

sessizliktir. Gayri mslimlere kar efendilik, mslmanlara kar efeliktir. Tasavvufta Melmlik diye bir tarikat vardr. nsanlara ya lnz kt taraflarn gsterip

iyiliklerini gizlemede ok ileri gitmek, evresindekilerin onlar kusurlu kimseler sanarak ayplamas ve knamas esasna dayanr. Melmler Allah'a yaknlkla ilgili

hallerini halktan gizlerler. Bunlar aa karrlarsa kendilerini knarlar. zel bir tarikat olarak ortaya kan bu mistik anlayn, btn gruplarla i ie olmas vebazlarna gre zel bir tarikat saylmayp tm tasavvuf tarikatlerin temel prensiplerini iermesi dolaysyla, tm tarikatler zerinde byk bir e tkisi vardr.

Mslmanlar izzetin nerede aranmasn bilmek zorundadr. zzeti kfirlerin yannda, ABD 'ye abd olmak ta, ya da Avrupa Birlii'nde arayanlar, tt ynetimde ya

da onlara yaknlamakta arayanlar Allah dnyada bile zelil klar. Gnmzde etiketlere, makam ve mevklere, tt kurumlara, diplomalara "mslmanm"

diyenler bile maalesef ok nem veriyor. Bunlara sahip olanlar yceltip dier mslmanlara tercih ediyorlar. stnln takvda olduunu unutuyorlar.

"Profesr", "doktor" gibi etiketler isim gibi grlyor, bu gibi unvanlar olmakszn isim sylenmiyor. Sanki ldkten sonra bu unvanlarn yarar olacak gibi mezar

talarnda bile bu unvanlar yazlyor. Mslmanlar, kendilerinin kfir, mrik veya mnfklardan stn olduunu, onlarn Allahla irtibatlar olmad ve Onun

sevgisini yitirdikleri iin onlar gznde ok kk grmelidir. Hadis-i erifte, Mnfklara efendim demey in buyrularak ister szle ister davranla olsun onlar

aziz kabul etmek yasaklanmtr. Celldna k olan mahkm gibi dnya ve hiret sadetine engel olan gayr mslimleri sevip onlarn deer yarglarn tercih

etmek, onlara benzemek, Kuran tbiriyle aalk maymun olmak (2/Bakara, 65) demektir. Verilen gzel nimetleri beenmeyip soan-sarmsak isteyenlere zillet

ve meskenet damgas vurulur (2/Bakara, 61). Kfirlere fitne olarak verilen geici dnyev metlar Allahn mslmanlara verdii bata iman olmak zere gerek

nimetlere tercih, zillet sebebidir. Mminleri brakp k firleri vel/dost edinenler, izzeti onlarn yannda arayan ve tm izzetin Allaha a it olduunu bilmeyenlerdir

(4/Nis, 139). Mrtedler bilsinler ki, Allah onlarn yerine mminlere kar a lakgnll, kfirlere kar aziz ve insanlarn knamasna aldr etmeyen gerek

mminler ortaya karr (5/Mide, 54). slmn askerleri, Allah hizbi/erleri iki cihanda da en byk izzete sahip olduu halde, tutlarn askerler i zilletin her

eidine muhtap olur. Mslmanlar aalayan, dini sulayan, gerici, banaz, ember sakall, yarasa, kara fatma... diyenler hirette Allah nazarnda

aalanacaklar gibi, dnyada da mminler nazarnda aalanmaldr.Devletleri, ynetimleri ve toplumlar da aziz klan A llaha ballktr, slma teslimiyettir. zzetten uzak bir ekilde, dier kabilelere saldrarak llerde bedev

olarak hayat sren chiliyye Araplar slmla izzet kazand; Trkler iin de benzer eyleri syleyebiliriz. Bu toplumlar, devlet ve hkm olarak ne zaman slm

terk ettiler, zilletin en acsn tattlar. Dnk klelerine yenildiler, ezildiler, smrldler ve hl bu zilleti ekmeye devam ediyorlar...

Devletler ve toplumlar gibi bireyler de slmla izzete kavuurlar. Ama hi kimse slma eref katamaz. slmn hi kimseye ihtiyac yoktur. Falan mehur Batl

veya filan hret sahibi kfir mslman olmusa, izzeti kendinedir, slmla ereflenen kendisidir.

Mmin, izzetini korumak iin, mslmana yakmayacak, insan onuruyla badamayacak davranlardan uzak durmal, arbal ve vakur olmaldr. Fazla aka

yapmamal, ciddiyetten uzak ve cvk tavrlar sergilemelidir. Yerinde ve ayarnda nezih nkteler yapmal, ama krfirlere kar onuruna toz kondurmamaldr.

Mslmanlara kar tevzu ve zelil olmak, kardeini kendi nefsine tercih etmekle ilgilidir. Yani, karsndaki mslmanlarn izzet-i nefislerini, onurlarn kendi

nefsinin izzetine tercih etmektir. Ama kfirlere kar uysal koyun gibi zulme rz gsteren, l ilhesi olmayan, hibir ahsa ve zellie kar isyan, tepkisi, itiraz

dnmeyen bir yaklam slm olamaz; olsa olsa reddedilmi haniflik olablir.

Mslmanlarn ounun yaants izzetten yle yoksun ki; cmilerde vaaz eden, hutbe okuyan viz ve hatiplerin "aziz cemaat" yerine "aziz olmas gereken cemaat"

demelerini gerektiriyor. Bir milyardan fazla olduu iddia edilen dnya mslmanlarnn be milyonluk yahdi siyonistlere glip gelemeyen bir yaps, ekonomik

ynden kfirlerin yardm ve insaflarn bekleyen tavrlar, siyas ynden 40 ksur devlete ayrlm yamal bohaya benzeyen grnts ve bunlarn hemen tmnn

kfirlerin piyonlar tarafndan ve Allahn indirdiklerine zt ekilde ynetilir olmas, her trl fesadn mslmanlarn yaad yerlerde bolca ilenmesi...

mslmanlarn izzet ve eref sahibi aziz olmadklarn gstermektedir. Kurann izzeti mslmanlarn hakk olarak gstermesi, elbette dorudur; doru olmayan,

mslmanlarn yaaydr. Bireysel, sosyal ve siyasal ynden slmdan uzak yaayan k imselerin izzete lyk olmadklar bir vkadr.

Sadece Allaha boyun eip mutlak olarak sadece Ona itaat etmesi gereken mslmanlar, izzeti Allah dmanlarnn yannda aradklarnn cezsn, dnyev avans

olarak zillet iinde bir hayatla ekiyorlar. Kfirlerin ltuflarn dilenen, onlarn kurumlarnda, sadece ekilsel olarak kyfetlerine msade edilmesini talep eden,

insan ve slm haklarn almak iin slm tavrlarn, hele cihadla ilgili grevlerini kuanmayan mslmanlarn izzete haklar elbette olmayacaktr. Allahn

klttklerini gzlerinde byten ve dnyay hirete tercih etmenin alaltc zilletini tadan insanlarn dnyada aziz olma haklar yoktur. Tt ahsiyet ve

makamlar nemseyip benimseyen, dolaysyla Allah nazarnda zelil olan kimseleri aziz/erefli kabul edenler, onlarn boyunlarna taktklar zillet tasmalarn nasl

karabilirler? Kurtuluu slmda arayacaklarna, Batda arayanlar, kfirlerin llerini slm esaslara tercih edenler iki dnyada da azz olamazlar. Diplomal bir

mmini diplomasz bir mminden stn grenleri, slm olmayan bir kurumda Allahn indirdiklerinin dnda hkmlerle insanlar ynetenleri erefli sananlar

Allah insanlarn nazarnda da alaltr, zelil eder. stnln Kuran lsnn takv, ilim ve cihad olduunu bilmek istemeyenler; d grnte, parada, maddede,

hatta kfirlerde ve kfrde izzet aramaya kalkarlar. Bu araylarnn cezas olarak ycelttikleri bu deersiz eylerin altnda kalr, deersiz bir ekilde yaarlar. En

byk zarar kendilerine ve rirken, dvlarn kk duruma drdklerinin vebalini de teki dnyaya gtrrler.

zzet ne zenginlikte, ne anda hrette, ne makam ve mevk de, ne diplomadadr; izzet ve eref Allah katnda, slm safndadr. zzetin sadece Allah katnda

olduunu bilip bu dnyada aziz yaayanlar, hirette de aziz olacak, eref sahiplerine verilecek dle lyk olacaklardr. Ne mutlu alak dnya iin alalmayan, Azz

olan Allahn azz diniyle izzet bulanlara!"zzet ve erdem rhun ssdr; bunlar olmasa, beden asla gzel gzkmez."

"nce izzet, sonra hayat."

"hret, -eer gerekliyse- kazanmak zorunda olduumuz bir eydir; izzet/eref, kaybetmemek zorunda olduumuz bir ey."

"zzet ve erefini kaybedenin, kaybedecek baka eyi yoktur."

"zzet ve eref, kumsal olmayan rzal bir adadr; bir brak rsak bir daha geri dnemey iz."

"Zilletten daha sert ya tak, daha keskin souk, daha ac seflet olur mu?"

"zzetim/erefim zedeleneceine binlerce defa lrm, daha iyi."

"Deerli adam iin izzet/eref, hayattan ok daha ar basar."

"zzete/erefe hak kazanmak, ona sahip olmaktan daha deerlidir."

"Zenginlik ve e ref, herkesin istedii eylerdir. Eer bunlar doru bir yolda kazanlmazsa abuk kaybedilir."

"zzetini/erefini kaybettikten sonra yaamaktan daha fec lm olur mu?"

"lm hibir eydir; asl zillet ve erefsiz yaamak her gn lmektir.""zzetle/erefle bitirilmesi gereken en ar grev hayattr."

"zzet/eref ister isen kendin azz/erf ol; Mezar ta ile iftihar olmaz."

"zzet/eref, fazletin kazand bir mkfattr."

"zzet ve erefli olmadka hi kimse dil olamaz."

"nsanln karn doyurmaktan daha faza izzet ve erefe ihtiyac vardr."

7/31/2019 148-Z L L E T - Z Z E T

11/29

"nsan olana, ldkten sonra gzel bir ad brakmak, be lki hi lmemekten daha iyidir."

"zzet, erdemin parmana takt bir prlanta yzktr."

"nsanlar nnde inlemek, alamak, yalvarmak hepsi alalmaktr."

"Her cinyet alaklk deildir; ama her alaklk bir cinyettir."

"Alan korktuu tek ey lmdr, baka eye aldrmaz."

"Alaklk, gzelliin lmdr."

"Ba emeyiz alak lara alak dnya in / Allah'adr tevekklmz itimdmz."

"zdeser ol, kimseye etme minnet / Minnettir eden ahs karn-i zillet.

Zilletse eer bahtna hkim, / Git srtn ver kabrine rahat rahat."

"Her zilletn elbette bir izzet var iinde / Seyr et eh-i Ken'n' ne dev let var iinde."

"A kalr zillet kabul etmez azz'n-nefs olan; / Bir kemik grdke kuyruk sallayan dnna (alaklara) yuf!"

"Aceb mi meyl eder ise denlere dny"

Hseyin K. Ece, slmn Temel Kavramlar, s. 323-325

Mustafa arc, TDV slm Ansiklopedisi, c. 23, s. 555-556

Ahmet zalp, amil slm Ansiklopedisi, c. 3, s. 250

Abdurrahim Gzel, amil slm Ansiklopedisi, c. 1, s. 188-189

Suad Yldrm, Kuranda Ulhiyet, s. 149-152

Aladdin Baar, Nur'dan Cmleler, 2/12-14

Ramazan Kayan, Vahiyle Dorulmak, ra Y. s. 79-85

Mehmet Pamak, zzeti Yanl Yerde Aramak, s. 181-219, 297-298

zzet ve Zillet Konusuyla lgili yet-i Kerimeler

zzet ve Trev lerinin Getii yet-i Kerimeler (Toplam 120 Yerde; Azz ismi dndakiler, 21 yerde): 2/Bakara , 206; 3/l-i mrn, 26; 4/Nis, 139, 139; 5/Mide,

54; 10/Ynus, 65; 11/Hd, 92; 18/Kehf, 34; 19/Meryem, 81; 26/uar, 44; 27/Neml, 34; 35/Ftr, 10, 10; 36/Ysn, 14; 37/Sfft, 180; 38/Sd, 2, 23, 82;

53/Necm, 19; 63/Mnfkun, 8, 8;

Azz isminin Getii yet-i Kerimeler (Toplam 99 yerde): 2/Bakara, 129, 209, 220, 228, 240, 260; 3/l-i mrn, 4, 6, 18, 62, 126; 4/Nis, 56, 158, 165; 5/Mide,

38, 95, 118; 6/Enm, 96; 8/Enfl, 10, 49, 63, 67; 9/Tevbe, 40, 71, 128; 11/Hd, 66, 91; 12/Ysuf, 30, 51, 78, 88; 14/brhim, 1, 4, 20, 47; 16/Nahl, 60; 22/Hacc,

40, 74; 26/uar, 9, 68, 104, 122, 140, 159, 175, 191, 217; 27/Neml, 9, 78; 29/Ankebt, 26, 42; 30/Rm, 5, 27; 31/Lokman, 9, 27; 32/Secde, 6; 33/Ahzb, 25;

42/r, 19; 43/Zuhruf, 9; 44/Duhn, 42, 49; 45/Csiye, 2, 37; 46/Ahkaf, 2; 48/Feth, 3, 7, 19; 54/Kamer, 42; 57/Hadd, 1, 25; 58/Mcdele, 21; 59/Har, 1, 23,

24; 60/Mmtehne, 5; 61/Saff, 1; 62/Cuma, 1, 3; 64/Tebn, 18; 67/Mlk, 2; 85/Brc, 8.

Zillet ve Trevlerinin Getii yet-i Kerimeler (Toplam 24 yerde): 2/Bakara, 61, 71; 3/l-i mrn, 26, 112, 123; 5/Mide, 54; 7/Arf, 152; 10/Ynus, 26, 27;

16/Nahl, 69; 17/sr, 24, 111; 20/Th, 134; 27/Neml, 34, 37; 36/Ysn, 72; 42/r, 45; 58/Mcdele, 20; 63/Mnfkun, 8; 67/Mlk, 15; 8; 68/Kalem, 43;

70/Meric, 44; 76/nsan, 14, 14.

Konuyla lgili Geni Bilgi Alnabilecek Kaynaklar

1- zzeti Yanl Yerde Aramak, Mehmet Pamak, Selm Y. 1995

2- slmn Temel Kavramlar , Hseyin K. Ece, Beyan Y. s. 323-325

3- amil slm Ansiklopedisi, Ahmet zalp, amil Y. c. 3, s. 250 (zzet-i Nefs Maddesi); Abdrlaziz Gzel, c. 1, s. 188-189 (Aziz Md.)

4- TDV slm Ansiklopedisi, T.D. Vakf Y. c. 23, s. 555-556; c. 4, s. 332

5- Vahiyle Dorulmak, Ramazan Kayan, ra Y. s. 79-85

6- Nur'dan Cmleler, Aladdin Baar, Zafer Y. c. 2, s. 12-14

7- Kuranda Ulhiyet, Suad Yldrm, Kayhan Y. 1987, s. 149-1528- Esml Hsn erhi, Ali Osman Tatlsu, Yamur Y. s. st. 1984, s. 82-84, 56-57

9- Esm-i Hsn Allah'n Gzel simleri, Aladdin Baar, Zafer Y. st. 2001, s. 76-78, 46-47

10- El-Esm'l-Hsn erhi, Mahmut Topta, Canta Y. st. 2000, s. 71-72, 42-43

11- Esm'l-Hsn erhi, Mustafa Necati Bursal, Erhan Y. st. 1997, s. 138-141, 95-96

12- Esm'l-Hsn, Affddin Sleyman et-Tilmisn, Terc. S. Alpay, nsan Y. st. 1996, s. 95-100, 57-59

13- Esm-i Hsn Allah'n simleri, Metin Yurdagr, Marifet Y. 2. Bsk. st. 1996, s. 121-123, 84-86

14- Esm-i Hsn erhi, Said el-Kahtn, Trc. Ahmet yibildiren, Uysal Kit. Y. 2. Bsk, Konya, 97, s. 89-93

15- El-Esm'l-Hsn, zzeddin Cemel, Terc. A. Poyraz, Ravza Y. 2. Bsk, st. 2000, s. 190-191, 155

16- O'nun Gzel simleri, M. Nusret Tura, nsan Y. 2. Bsk. st. 1997, s. 71-73, 62

17- 99 Esm-i Hsn'dan Esintiler, Sadettin Kaplan, Marifet Y. st. 1998, s. 53-55.

l-i mrn, 33; Kavram 149

N H (A. S.)

7/31/2019 148-Z L L E T - Z Z E T

12/29

Nh (a.s.); Hayat ve Peygamberlii

Nh Sresi

Kurn- Kerimde Hz. Nh ve Tevhid Mcdelesi

Nh Tfn

Tfan Evrensel mi, Yoksa Yerel Bir fet miydi?

Gemiye Btn Hayvanlar Alnd m?

Tfan'n Arkeolojik Delilleri

Tfan'dan Sz Eden Din ve Kltrler

Hz. Nh Kssasnn Kuranda ve Muharref Tevrattaki Karlatrmas

Nhun Gemisine Binmek

Hz. Nh (a.s.)un Tebli Mcdelesindeki rneklik

Nh Kssasnn Mesaj ve Dersleri

Gerek u ki, A llah Ademi ve Nhu, brhim ilesini ve mrn ailesini seip btn insanln zerinde bir konuma kard. (3/l-i mrn, 33)

lemler iinde selm o lsun Nh'a. Gerekten Biz ihsanda bulunanlar byle dllendirir iz. phesiz o, Bizim mmin olan kullarmzdand. (37/Sff t, 79-81)

Nh (a.s.); Hayat ve Peygamberlii

Nh (a.s.), Allah Tel'ya ibdeti terkedip, tapnmak iin kendilerine putlar edinen ve bylece yeryznde ilk defa fesda urayan bir kavmi tevhid akdesine

dndrmek iin gnderilen peygamberdir. "Ulul-Azm" peygamberlerin ilki olan Nh (a.s.)'un, kavmini tevhide dndrmek iin verdii mcdele, Kur'an- Kerim'de

uzunca zikredilmektedir. Ad, krk ayr ye rde zikredilen Nh (a.s.)'un kssas, u srelerde mufassal olarak e le alnmtr: 7/A'rf, 11/Hd, 23/Mminn, 26/

uar, 54/Kamer ve kendi adyla adlandrlm olan 71/Nh sresi.

Nh (a.s.), peygamber olarak gnderilinceye kadar, insanlk genel olarak tevhid zere hayatlarn srdryordu. nsanlarn ounluu tevhid zere olup Allah

Tel'ya irk komaktan kanrlard. bn Abbas (r.a.)'dan yle rivyet edilmektedir: "dem ile Nh arasnda on asr va rdr. Bu zaman zarfnda insanlarn hepsi

slm zere idiler" (bn Sa'd e t-Tabakt'l-Kbr, Beyrut t.y., I, 42). bn Abbas (r.a.)'n sznde, slm zere on asrdan bahsedilmektedir. Bu on asrdan sonra,

Nh (a.s.) gnderilinceye kadar, insanlarn sapklk zere bulunduklar daha baka asrlarn da olmas muhtemeldir.

Ayrca, bn Abbas (r.a.)'n bu sz, tarihilerin ve Ehl-i kitab'n zannettikleri gibi, Kabil ve oullarnn atee tapan bir topluluk olarak varlnn szkonusu olmadnda ortaya koymaktadr. Yani, toplum olarak tevhidden ilk sapma, dem (a.s.)'den en az bin sene sonra olmutur.

Allah Tel'ya irk koan bu putperest topluluk, niden ortaya kmad. dris (a.s.)'dan sonra insanlar, onun eriatna uyarak ibdet ediyor ve slih limlerin

izgisinden yrmeye zen gsteriyorlard. Bir zaman sonra insanlarn sevip uyduklar bu slih kimseler lp gittiklerinde, kavimleri onlar kaybetmekten dolay

byk zntye kapldlar. eytan, onlarn bu hasssiyetlerinden istifade ederek, sevdikleri bu slih kiileri hatrlamak ve bylece onlarn nasihatlerini zihinlerinde

canl tutmak iin onlara, bu kiilerin her zaman bulunduklar yerlere, onlarn birer heykelini, antn dikmeyi telkin etti. lk defa put diken bu nesil onlar, kesinlikle

tapnmak iin dikmemi ve onlara ibdet edip irk koanlardan olmamlard. Ancak bunlarn peinden gelen nesiller zamanla bu heykellerin birer ilh olduuna

inanmaya, hayr ve errin sahibi olduklarn vehmetmeye balamlard. Bylece yeryznde ilk defa, tevhid akidesinden saplm ve insanlar Allah'tan baka

ilhlar edinerek O'na irk komaya balamlard. Putlar diken bu ilk neslin vebali olduka byktr. Zira onlar, bu putlar dikmekle bir sonraki neslin putperest

olmasna sebep olan ve Allah'a irk komay ilk icad edenlerdir. Ayrca onlar, canl sretler yapmakla da Allah Tel'nn azbna mstahak olmulardr. Hz.

Peygamber (s.a.s.) canl bir eye benzer bir sret yapan kimse iin yle buyurmaktadr: "Her kim bir sret yaparsa, Allah Tel ona kyamet gn, yapt srete

ruh verinceye kadar azap edecektir. O kimse ise asla bunu baaramayacaktr", Kyamet gn en iddetli azap suret yapanlara olacaktr. Onlara; "yarattklarnz

diriltin bakalm" denilecektir" (Buhr, Libs, 89, 97).

Nh kavminin tapnd putlarn her birinin, Kur'an- Kerim'de zikredildiine gre bir ad vard: "...Ved, Suva', Yas, Yek ve Nesr putlarndan asla vazgemeyindediler" (71/Nh, 23). Allah Tel, lh rahmeti gerei, doru yolu bulup hidayete e rebilmeleri iin saptan btn topluluklara peygamberlerini gndermi, bylece

onlara, irk ve isyan bataklndan kurtulmann yollarn gstermitir. Peygamber, A llah Tel'nn kullarna rahmetinin en ak bir delilidir. Allah Tel, elm

Cehennem azbndan sakndrmalar iin peygamberlerini gndermi; bunlardan, inkrclarn isyan ve ikencelerine kar sabrederek, teblilerine devam

etmelerini istemitir. Nuh (a.s.) da, kavmine gnderildii zaman, byklenmelerine, btn arlklarna ve vurdumduymazlklarna ramen onlara efkatle

yaklaarak, kendilerini gelecek can yakc azba kar korumak istemitir. Allah Tel, Nh (a.s.)'un, kavmine gnderilii hakknda yle buyurmaktadr: "Kavmine

can yakc bir azap gelmeden nce onlar uyar" diye Nuh'u milletine gnderdik" (71/Nh, 1).

yice aztm ve korkun bir helkle cezalandrlmay hak etmi bir topluluk olan Nh kavmine, bu helkten kurtulmak iin Rahmn bir el uzatlmt. Allah'n elisi

Nh (a.s.), irki brakp tevhid akidesine dn teblile grevlendirildiinde, onlar