ها

اتم

:

اقای جناب دبیر نامحسینی

:

محسن کنندگان تهیه قانع

محرری مسیح

خدا نام بهIn the name of god

ی

ونی د

ونپی

چیست؟ اتم اتم اجزای

اتمی های اتم نظریه تاریخچه

مطالب فهرست

خروج

چیست؟ اتمیک دهنده تشکیل واحد کوچکترین اتم

به منحصر خواص که است شیمیایی عنصر . تعریف می کند حفظ را عنصر آن فرد

واحدی کوچکترین عنوان به را آن دیگریآن به می توان را ماده که می گیرد نظر دراز بارداری اجزاء اینکه بدون کرد تقسیم

. الکترونی، ابری اتم شود خارج آنالکتریکی بار با الکترون ها از تشکیل شده . کرده است احاطه را اتم Tهسته که منفی،

بار دارای که پروتون از خود نیز هستهالکتریکی لحاظ از که نوترون و است مثبت

. که زمانی است شده تشکیل است خنثیهم با اتم الکترون های و پروتون ها تعداد

حالت در الکتریکی نظر از اتم هستند برابراین غیر در دارد قرار متعادل یا خنثی

می تواند که می نامند یون را آن صورتیا مثبت الکتریکی بار دارای

. تعداد به توجه با اتم ها باشد منفیطبقه بندی آنها نوترون های و پروتون هامشخص. اتم پروتون های تعداد می شوند

نوترون ها تعداد و شیمیایی عنصر نوع کنندهاست عنصر ایزوتوپ مشخص کننده

اتم از پیچیده ای تصویر کوانتم فیزیک نظریهرا دانشمندان پیچیدگی این و می دهد ارائهاتم خواص توصیف جهت که می کند مجبورشهودی تصاویر به متوسل تصویر یک بجای

. وقت ها بعضی شوند اتم از متفاوتییک عنوان به الکترون به که است مناسب

گاهی و کرد نگاه هسته دور به متحرک ذرهدر که ذراتی عنوان آنها به است مناسب

هسته اطراف در ثابت موقعیت با امواجی . تا مدارها ساختار کرد نگاه اند شده توزیع

گذارده تأثیر اتم رفتار روی زیادی بسیار حدنحوه توسط ماده یک شیمیایی خواص و

می شود معین مدارها این بندی دسته

را آن پی در پی صورت به می توان ماده، یک اجزاء بررسی جهت . از شلوغی ترکیب طبیعت در موجود مواد اکثر کرد تقسیم

. مولکول ها این می توان کمی jنسبتا تالش با است مختلف مولکول های . که هستند اتم ها از متشکل خودشان مولکول ها کرد جدا هم از را

. انرژی مصرف با اند خورده پیوند هم به شیمیایی پیوندهای توسط . اجزاء از خود اتم ها کرد جدا مولکول ها از را اتم ها می توان بیشتری

نیروهای توسط که شده تشکیل الکترون و هسته بنام ریزتریبیشتری بسی انرژی آنها شکستن و اند خورده پیوند هم به الکتریکی . انرژی صرف با اتمی زیر اجرا این شکستن در سعی اگر می کند طلباز خیلی که می شویم جدیدی ذرات شدن تولید باعث ما کار بکنیم، زیاد

دارند الکتریکی بار آنها . جرم است شده تشکیل الکترون و هسته از اتم شد اشاره که همانطور

فضای jعموما هسته اطراف فضای دارد؛ قرار هسته در اتم اصلی ( ) ( . که نوترن و ، دارد مثبت بار که پروتن از خود هسته می باشد خالی . . ) ذره سه این دارد منفی بار هم الکترون شده تشکیل دارد خنثی بار

در و داشته طوالنی عمری

اتم اجزا

تشکیل طبیعی صورت به که معمولی اتم های تمامی . نیز دیگری ذرات ذره، سه این بجز می شود یافت می شوند

این می توان باشد؛ موجود است ممکن آنها با ارتباط در j عموما ولی کرد تولید نیز زیاد انرژی صرف با را دیگر ذرات

می روند بین از و داشته کوتاهی زندگی ذرات اینباشند ) داشته الکترون چند اینکه از مستقل یا ۳اتم ها تا

۹۰ . ) اگر تقریبی صورت به دارند اندازه یک jتقریبا همه ، تاآن ۵۰ اندازه بگذاریم، خط یک روی هم کنار را اتم میلیون

. را آنها ها، اتم کوچک اندازه دلیل به می شود سانتیمتر یکبرابر که آنگستروم نام به واحدی است ۱۰- ۱۰با متر

.می سنجند

نظریه : دالتون بیان بند هفت در آزمایش اجرای با را خود اتمی نظریه دالتون دالتون اتمی Tنظریه

.کردشده است ساخته اتم نام به ناپذیری تجزیه ذره های از .ماده

یکدیگرند مشابه عنصر، یک اتم ها Tهمه.می روند بین از نه و می آیند وجود به نه .اتم ها

دارند یکسان شیمیایی خواص و یکسان جرم عنصر یک اتم های Tهمه.وجود به را مولکول ها و می شوند متصل هم به مختلف عنصرهای اتم های

.می آورنداتم های نسبی تعداد و نوع همواره معین، مرکب ماده یک از مولکول هر در

است یکسان آن ی .سازندهاتصال Tشیوه در تغییر یا و اتم ها جایی جابه شامل شیمیایی واکنش های

است .آن ها . که مواردی بود مهم آغازی اما و دارد ایرادهایی و نارسایی ها دالتون نظریه های

کند توجیه نمی توانست دالتون Tنظریه:آن به مربوط نتایج الکترولیز Tپدیده

خنثی - اتم با یون فرق یونی پیوندکاتدی پرتو

هسته ای واکنش های و پرتوزاییگوناگون عناصر در ظرفیت مفهوم

ایزوتوپی Tپدیدهبود دموکریت یونانی فیلسوف تأیید دالتون Tنظریه اول .قسمت

قانون - - معین نسبت ها قانون جرم بقای قانون اصلی قسمت سه از دالتون Tنظریهمی باشد چندگانه .نسبت های

) خواص ) رفتار روی از و غیرمستقیم صورت به فقط ریزتر ذرات و اتم ها Tمطالعهاست پذیر .امکان

. شناخت و کشف به که مواردی است الکترون شده شناخته زیراتمی Tذره اولینشد منجر :الکترون

مالشی یا ساکن Tالکتریسیتهالکترولیز Tپدیده

کاتدی پرتو۴ پرتوزایی Tپدیده

here

رادرفورد اتمی نظریهکه است کوچک هسته یک دارای اتم هر

است واقع آن در اتم جرم .بیشتراست مثبت الکتریکی بار دارای اتم .هسته

بسیار اتم حجم با مقایسه در هسته حجمفضای را اتم حجم بیشتر زیرا است کوچک

می دهد تشکیل .خالیشده محاصره الکترونها بوسیله اتم هسته

.است

با ابرگونه فضای درون منفی، بار با الکترونشده اند پراکنده مثبت، .بار

. بار با مثبت با مقدار است خنثی مجموع در اتماست برابر .منفی

به اتم جرم و ندارد جرمی مثبت، کروی ابر ایندارد بستگی آن الکترون .تعداد

زیادی بسیار تعداد وجود از اتم زیاد جرممی شود ناشی آن در الکترون

) دار ) میوه ژله یا هندوانه ای مدل کشمشی، کیک تامسون اتمی نظریه

اتم تاريخچهحدود پيش، سال پانصد و هزار از 450دو قبل

درباره يوناني حكيم يا پژوه دانش يك ميالدتفكر به كوچكتر قطعات اجسام تبديل

. او. نظر از بود »لوسيوپس« او نام پرداختو كوچكتر قطعات به مرتبا را چيز هر اينكه

مم م ممم مم مفهوميممم كرد، كوچكترتقسيمميتوانم م ممم ممم بهمممم جايي در نداشتواينعملميبايستمم م ممممم مم چنانممممم مممم انتهاميرسيدوزمانيبهقطعهي

به را آن از كوچكتر نتوان كه رسيد كوچكيآورد ....دست

»دموكرتيوس نام به شاگردي لوسيوپس . مم ممم م مم مم مم ممممم وقتيممم داشتكهاوهمهمينطورفكرميكرد

سال در ميالد 380دموكريتوس از قبلخود مممم 72درگذشت، فرضيات كتابدربارهي

. آن از يكي بود نوشته كائنات به راجعاز جهان در چيز همه كه بود اين فرضيات

ثابتممممممممم را خود عقايد دموكريتوسنميتوانستاتم وجود به معتقد هم يونان حكماي و كندعقلي مفهوم برايشان او سخنان و نبودندم مممممممم ويمممم »اتميسم« نداشتبنابرايننظريهي

. مم دموكريتوسمممممممم ممممم معروفيتينيافتازكتابهايم م مممم م ممممم مممم مم نيزمم نسخزياديتهيهنشدوهماننسخههادر آنكه بعلت فقط و رفت بين از بتدريج

اتميمممم ممم ممممم مم ديگركتبقديميبهفرضيهيميان به وي از نامي شده اشاره دموكريتوس

هستيم آگاه او فرضيات از امروز ما .آمده»اپيكور« نام به ديگري يوناني حكيم

نابودي از قبل را دموكريتوس كتابهايمممم ممم م دنبالمم را وي اتمي مطالعهكردونظريهي

سال. در آتن، 306كرد در ميالد از قبل . از چيز همه بود معتقد او كرد بنا مدرسهاي

حداقل و شده ساخته در 300اتم كتاب . شاگردان وي نوشت مختلف موضوعات

) كرد ) تربيت زنان جمله از زيادي

فراموشي به آثارش و او زمان مرور به ولي . بين از اتم وجود فرض اما شدند سپرده

.نرفتآثارش زمانيكه در اپيكور، از پس قرن دونام به رومي عالم يك بود، موجود هنوز

. م كردممممممممم دنبال را اتمي »كولرتيوس«نظريهيحدود در شعر 56وي ميالد از قبل سال

م مممم مم مممم مممممم ماهيتم طويليبهزبانانگليسي»دربارهي . م مم م طورمم به او شعر اين در اجسام«ميباشد

نظرات توضيح و بيان به استادانه و مشروحپرداخت اپيكور و .دموكريتوس

. نشد تهيه زيادي نسخ هم لوكريتوس از اماروم، و يونان تمدن اضمحالل با همزمان

. مممم ممممم مم ممممم م آغازمم با نسخههايقديميهمنابودميشدندم مم ممممم م قرونوسطيدراروپانوشتههايمممم مم

از همگي لوكريتوس و اپيكور دموكريتوس،فراموشي به را اتم مردم و رفته ميان

.سپردندسال در اينكه به 1417تا اروپائيان كه زماني ،

شخصي بودند شده عالقمند قديمي نسخم مم آسيبمممم مم مم قديمي موفقبهكشفيكنسخهي

. سال در شد لوكريتوس شعر از 1454ديدهو كرد اختراع را چاپ دستگاه گوتنبرگ ياهان

داد نجات نابودي خطر از را .كتابهاو از خيلي و شده منتشر لوكريتوس شعر

م ممممم ممم مم مممم مممممم مم خيليازدانشپژوهانتحتتاثيرنظريهيم . در كه گاسندي« »پير گرفتند قرار اتمي

سالهاي دهه اول و 1600نيمهي موثر كتبم مم( مم پذيرفتمممممم ممم اتمي متعددينوشتهاستنظريهي

اروپايي پژوهان دانش از بسياري و

. مم ممم م ساختمم مم مم مطلع اتم راازنظراتخوددربارهي . صرف اما يافت راه جديد دوران به اتميسمم مم مممم ممم بهمممم م مم فقط كه ايدهوتصوربودناتم،ايدهايم م م ممممم ممم م ممم سببمم نظربعضيافرادمنطقيميرسيد،

نشود تلقي جدي تا .ميشد»رابرت نام به انگليسي دان شيمي يك

نظرات از كه بود كساني جمله از بويلي« . كه بود دانشمندي اولين او بود مطلع گاندي

دهنده نشان كه زد دست آزمايشاتي بهمم مممم مم ممم ممم. ممم مممم مم احتمالوجوداتمبودموضوعموردعالقهيمم . لمس موقع كه نبود جامد هوا بود هوا بويليو كند حفظ را خود فرم و باشد سخت كردنرويت قابل و داشته جريان كه نبود، هم مايع

م. ممم رقيقممم طور به كه است باشدهوامادهايممم مم م مم م »گاز«ممممممم ممم پراكندهميشودوبهچنينمادهاي

.ميگويند

سال ممم مم مم 1662در ،بويليكميجيوهدريكلولهيم ممممم ممم مطول به بلند حرف 5شيشهاي شكل به و متر

J .بسته لوله تحتاني كوتاهتر قسمت ريخت . جيوه بود باز بلندتر لوله سر كه حالي در بودقسمت در هوا و كرد پر را لوله تحتاني بخش . بويلي سپس شد محبوس لوله كوتاه و بسته

. وزن فشار ريخت لوله در بيشتري جيوهيداخل در را جيوه از مقداري اضافي جيوه

. كه چنان هم راند باال به لوله كوتاه قسمتمم مم ممممم مم ممم مم ممممم مم جيوهبهبااليقسمتكوتاهفشارميآورد،ممتراكم كوچكتر فضاي در محبوس هواي

. بويلي چه هر بود فشرده هواي اين و ميشدممم ممم ممم درم محبوس هواي جيوهبيشتريميريخت،متراكم كوچكتر بازهم و كوچكتر فضاي

كه. داد نشان آزمايش اين با بويلي ميشدوزن افزايش با هوا از شده پر فضاي چگونه

. ممم مممم بويلي«م »قانون را اين جيوهكمترميشودميگويند

بويلي آزمايشمممم مممممم هواچگونهمتراكمميشود؟ممم م

. مم مم م اينمم مم كرد متراكم كوچكتري فضاي در يكاسفنجراميتوانكه است كوچكي منافذ داراي اسفنج كه است دليل آن بهمم ومممم مم مم مم بيرون منافذ آن درون هواي وقتيآنرافشارميدهيد . مم مم مم ممممممم م ممم مم م م م م وقتيمممم م ذراتسختوجامداسفنجبههمنزديكترميشوند

مم م م ممممم مم مم مم ممم مممممم بهممم مم مم را هوا هوارافشردهميكنيم،منافذآنرابستهومادهيهمنزديكترميكنيممم ممممممم .

. بينممممم ممم ممم مممم باشد هوا در ريزي بسياري بويليفكركردبايداتمهاي . وقتي نيست چيزي هيچ آن در كه دارد وجود فضايي اتمها . مم مم مممممم ممممم م ممممم ممم بهممم مممممم ممم هوامتراكمميشداتمهاناچاربهيكديگرنزديكميشدند

بود صادق گازها مورد در اين او .عقيدهمم مممم ممممم مم مم مم نوعيممم مم مممم مم مم كه اگرآبمايعرابجوشانيدتبديلبهبخارميشود

. ممم م مم مم مم ممم مم مممم ممممم مم مم . مم م گازاستبخاربيشازهزاربرابرآبفضارااشغالميكندممم ممچنان اتم آب در كنيم فرض كه است اين توضيح آسانترين

ومم مم ممممممم مم مممممم مم ممم بخار در آنكه حال بههمنزديكندكهيكديگررالمسميكننددورندممم يكديگر از .گازآنها

سال در ترتيب اولين 1662بدين براي اتم بويلي، بواسطه ،

نهاد فراتر گام تصور و ايده يك مرحله از .بار

اتم وجود شواهددموكريتوس دارد؟ مختلف انواع اتم آيا

. يونانيان دارد وجود امكان اين كه بود معتقدعنصر چهار از جهان داشتند عقيده باستان . به است شده ساخته آتش هوا، آب، خاك،

عناصر اين از يك هر دموكريتوس نظربودند دارا را اتم از متفاوتي نوع .احتماال

ناهموار و سخت است ممكن خاك اتمهايممم هستندممم گرد و نرم احتماال آب باشند،اتمهايكنگرهم و تيز نوك است ممكن آتش واتمهاي

مم م هستندممم ممم سبك بسيار هوا دارباشندواتمهاي .براي مدركي هيچگونه باستان يونانيان اما

عنصر چهار اين از واقعي جهان اينكه اثبات . در كه كتابي در بويلي نداشتند شده ساخته

از 1661 بايد عناصر كه داشت اظهار نوشت،شوند كشف آزمايش .طريق

ممم بهم را چيز هر كنند سعي بايد شيميدانهاممكن مواد .سادهترين

تجزيه قابل ماده ديگر زمانيكه كنند، تجزيه . كتاب انتشار از پس است عنصر يك آن نبود،

ممممم م م حدود 1700بويليتااواخرسالهايدههيممممم مم مممم ،30 شد كشف مختلف .عنصر

اتم از مختلفي نوع داراي عنصر هر آياسولفور و اكسيژن نقره، نيكل، يعني است؟

طيمممم ممممم هستند؟ خود نوع هريكداراياتمهايممممم ديگر 1700سالهايدههيم چندتن و بويلي اگر ،

ممممممم اكثرم ولي بودند، اتم طرفدارانفرضيهيممم كهم را ريزي اجسام در مطالعه شيميدانها

مممم ممم مم ممممممم ديدهنميشدند،عملبيفايدهايميدانستندمممم مممم .لوران »آنتوان نام به فرانسوي داني شيمي

سال در وقتي 1782الووازيه« كه كرد ثابتمم مادهايبهمادهديگرتغييرشكلميدهد،مممممم مم مممم مممم ممممم م

م مم بهمممممم مم ممم ممم مم م و تغييريدروزنكليآنحاصلنميشودمم مم ممم م واكنشدهندهم برابر طوركليجرمفراوردهها

خوانده. ماده« »بقاي قانون اين هاست.ميشود

. مم مم مم ممم م م مممممممم مم ممم كشفالووازيهبافرضيهاتمجوردرميآيدممممم ممممممممم مم فرضكنيمگفتهيدموكريتوسكهاتمهاممم مممم مم

درست نيستند بردن بين از يا ساختن قابل . باشد ممكن آنها آرايش تغيير تنها و باشدمم م ممم مممم ممممم آرايشم با چوبوهواهريكداراياتمهايي

هستند .يكسانمممم مم ممم آرايشمممم م تغيير با وقتيچوبميسوزد،اتمها . مم م ممم مم ممم ممم م اينمم م با بهصورتخاكسترودوددرميآيند

مم ممممم كليم وزن و بود خواهد همان حالتعداداتمها . باشد چنين اگر كرد نخواهد تغيير آنها

را عنصر هر وزن كلي وزن جاي به ميتوانتغييرات وقتي ببينيم و كنيم حساب جداگانه

ممم م ممم رويميدهدچهاتفاقيميافتدممم ممممم م .دان » شيمي پروست« لوئي ژوزف

سال در كرد، آزمايش مورد اين فرانسوي،فرانسه 1789 در رحمانه بي انقالب علت به

و ) ماند فرانسه در الووازيه رفت اسپانيا به(. 1794در طي پروست شد جدا بدنش از سر

تركيبات هايي آزمايش

اين به و شناخت را عنصرها از مختلفيروشي هر با تركيب هر براي كه رسيد نتيجه

ممم مم ممممممم مممم مممم حفظممم را عنصرهارابياميزدبايدهماننسبتها ) داد. ) ادامه عناصر تركيب كار اين به وي كند

سال در خود 1799تا ثابت« »نسبتهاي قانونمم مم ممممم م م رااعالمكردبردستخودرادرگيرمسالهيمم ممممم ممم. ممممصورت بدين وي قانون در اتم ولي نكرد اتم : مم اتمم از عناصر تمام كنيد فرض جايميگيرد

ذرات به تجزيه قابل اتم و باشند شده تشكيل . ملحق هم به عناصر وقتي نباشد كوچكتر

مم مممممممم مم م مممممم مم مم مم شدهوتركيبيرابهوجودميآورند،اتمهايمم مم مممم مم مم ممم ازمم بسياري بسياريازيكعنصربااتمهاي

.يكديگرتركيبميشوندمممممم ممممم به » توجه با انگليسي دانشمند دالتون« جاننسبتهايممم مممممم مممم قانون و اينارتباطمياناتمهابه موفق متعدي آزمايشهاي از پس ثابت،

درمممممم ممممم گانه، چند شد 1803ارايهيقانوننسبتهاي .چند هرگاه كه است صورت بدين قانون اين

با عنصر از گرم

دهد، واكنش عنصر از متفاوتي گرمهايمممم ممممم مم ممم تركيباتمتفاوتيميدهدكهبينگرمهايممممممم ممم

م بودممم برقرار كوچكي و ساده .عنصرنسبتهايو لوسيوپس نظريات همان واقع در وي

دموكريتوسراكاملتروبااثباتارائهميكردممممممممم مم مممممم م مم ممممم ممممم سال در را 1808و اتم درباره را خود نظريات

كتاب اين خاطر به و كرد منتشر كتابي درم م م مم مممممم مم اومم به اتمي استكهامتيازكشفوفرضيهي

.دادهميشودمممم ممم م مممم مممممم م پسازنشركتابدالتونشيميدانهايمم مم مم

شدند اتم وجود فرضيه قبول آماده بيشتريپذيرفتند را آن همه تقريبا زودي به و

وزناتمهاممم اتم اثبات راه سر كه مشكالتي از ديگر يكي

. بودممم ممم آن جستجوي در دالتون بود بودوزنآنهامم مم مممم ممم م م عناصرمم ممممم م كهبداندچهچيزباعثميشوداتمهاي

. در باشند متفاوت يكديگر با مختلفمانند افرادي تحقيقات و آزمايشات

مواد وزن دالتون، خود و پروست الووازيه، . وزن كشف شايد داشتند داخالت مختلفممم اينمممممم مم شايد و بود اتمهايمختلفامكانپذير

متفاوتمممم ممممم ممم يكديگر با را همانعامليبوداتمها.ميساخت

سال نام 1811در به ايتاليايي فيزيكدانچنانچه كه شد مدعي »آمدئوآووگادور«

هميشه مختلف گازهاي از مساوي حجمهاياو باشند شده ساخته مساوي ذرات از

كند ثابت را امجام تركيب قانون .ميتواند

.

م ياممم مممم مممم مم و منفرد اينذراتممكناستاتمهايتركيبيازاتمهاكهمولكولناميدهميشوند،مممممم مم ممممم مم مممممم مممممم

خوانده اووگادور« »فرضيه اين و باشندهيدروژن. از حجم دو اينكه به توجه با ميشود

ممم ممممم م ممم م چنانچهمم مم م بايكحجماكسيژنتركيبميشود،مم م ممم م ممم م پسممم مم ايننظريهصحتداشتهميداشت،

اتم يك عوض به كه است معني بدان احتماالبود، معتقد دالتون كه كدام هر اتم 2از

ولي پذيرفتند را آب مولكول يك در هيدروژنمممم ممم مم ممممممم مم تقريباهيچكساعتناييبهفرضيهيمم

. حدود براي نكرد شيمي 50اووگادور سالمم مم مممممم ممم دانهانميفهميدندمنظورازنسبتهايممممم مممم

چيست؟ چندگانهسال المللي 1860در بين كنگره اولين

. صد شد تشكيل آلمان كارلسورهه در شيميممم ممم مم مم م آنم م در ممالك وچهلشيميدانازهمهي

. نام به ايتاليايي دان شيمي يك كردند شركتالئو »استاينس

كامالممممممممم مم مم اووگادور كانيزارو«كهبافرضيهيمم مم مم مممم م م مم م مممم ممم آشناييداشت،نظرياتخودرادرجزوهايمممستدل�ي سخنراني كنگره در و كرد منتشر

. سوره »ژان كرد ايراد اووگادور دربارهممم ممم ممم مممممم مم مم ممم م استا«شيميدانبلژيكيكهمشغولتهيهيممممم ممممم مممم ممم رام اووگادور جدولاوزاناتميبودفرضيهي

در سرانجام و داد قرار كار 1865اساسدر را ارقام اين جديد جدول اولين شد موفق

دهد قرار عموم اختيار

اتمي آرايشمم م مم بود،ممم م شده حل اتمي اگرچهمشكلوزنهاي

نبود اتم مشكل تنها اين .اما»جوستوس 1824در آلماني، دان شيمي دودو روي وولر« ريش »فرد و ليبيگ« خونممم ممم برايممممم ممم هريك تركيبمتفاوتكارميكردندبه و يافتند دست فرمولي به خود تركيب

عنصرممممم ممممم مم دو آن از هريك تعدادزياديازاتمهاي . كردند، اعالم را حاصله نتايج وقتي بردند پي

فرمول داراي تركيب دو هر شد معلوممولكول مساوي، مقياس در و هستند واحديدر و هستند واحدي فرمول داراي تركيب هرداراي تركيب هر مولكول مساوي، مقياس

وجود ديگر تركيب در كه است عناصري هماندومممم. مم با متفاوت تركيب دو اينها داردباهمهي

. كه »بزرليوس« بودند مختلف عمل طرزممم مم م مم ازممم بود، خود عصر پيشكسوتشيميدانهاي

شيمي دو عمل و شد شگفت در مساله ايندو آن عمل صحت متوجه و كرد تكرار را دانبا. يكسان عناصر با متفاوت تركيب دو شد

. م مم مم م ممممم ممم آنهامم برزليوس نسبتهاييكسانحاصلميشدبهمم مممممممم ممممم مم يوناني را»ايزومر«ناميدكهواژهاي

. ديگريممممم موارد است برابر« معناي»نسبتهايدر هميشه تقريبا كه شد كشف ايزومرها از

م ممم ممم مممم ممم مولكولهايحاوياتمكربنبدستميآمدممممممممم م .وممممممم نباتات دار كربن برزليوسمولكولهاي

در معموال اينكه دليل به را حيواناتناميد آلي« »تركيبات بودند زنده .موجودات

دشوارتر آلي تركيبات فرمول به يابي دستممممم مممم اتمممم. مم م فاقد بوددرحاليكهاكثرمولكولهاي

ساختمان به بردن پي ولي بودند كوچك كربن . چه دقيقا اينكه مورد در اما بود ميسر آنها

كننده گيج داشته، وجود اتم نوع هر از ميزانتركيبات همان كه بود ممكن و بود

باشند داشته متفاوتي .ايزومرهاي

.

مم ممممم نبود،مممم كافي مولكول يك دانستنتعداداتمهايمم مم نظرمممم مممم ممم ممممم ممم به زيراممكنبودانواعيكسانازاتمهامولكول دو در متفاوتي آرايش مساوي تعدادممم ممم ممممم مممم. ممم م چگونهممم متفاوتارائهدهنداماشيميدانها

يك ببرند؟ پي آرايش اين به ميتوانستند»ادوارد نئام به انگليسي دان شيمي

سال در هر 1852فرانكلند« كه كرد پيشنهاد . است خاص »ظرفيت« داراي اتم مختلف نوع

از خاصي تعداد با فقط تركيب قدرت يعني . لغت از را كلمه اين دارد را ديگر اتمهاي

است شده گرفته »قدرت« معناي به .يونانيظرفيت داراي هيدروژن مثال و 1براي است

م مم مم ممم مممم شودمم تركيب فقطبايكاتمديگرميتواند .نام 1858در به اسكاتلندي دان شيمي يك

به كه كرد پيشنهاد كوپر« اسكات »آرچيبالهدارد هايي پيوند گويي كه بنگريم آنچنان اتم

مم مم مم مممم مممم مممم م كهبهوسيلهيآنهاخودرابهديگراتمهامم مم ممم .متصلميكندممم

ممم - بامممم ممممممم مم مم م و مثالهيدروژنرابهصورتمينويسيم . م مممم ممممممم مممممم متصلكردنپيوندهامولكولميسازيممممبراي اتمي پيوندهاي از استفاده روش

كوچك آلي تركيبات مورد در مولكول ساختنممم مممم ممم مممم ممم بهآسانيقابلعملبود،وليمسالهيمم مم

ممم هنوزممم كه بود آلي بزرگ پيچيدهمولكولهايداشت توضيح به .نياز

تركيبات » مورد در را ظرفيت فرضيه ككوله«سال در و كرد اجرا با 1858آلي كه داد نشان

چهار كربن اتم كه واقعيت اين بر تمركزمممم مممممم مم م م مم پيوندياستومسالهيتعداديازمولكولهامممممم مم

. موضوع شدن روشن با است كرده حل راشد روشن نيز ككوله راه صحت اتمي، .اوزان

كرد اعالم را خود سيستم ككوله كه زمانيآلي تركيبات به مربوط مسائل از بسياري

. ساده تركيب يك حال اين با شد حل بسرعتبا بنزن آن و ماند باقي نشده حل همچنان

C0H0 فرمول

م تركيبممم. مم مم براي كه اتم 6بودبهنظرميرسيدو مولكولي 6كربن ايجاد براي هيدروژن اتم

ككوله سيستم طبق كند، عمل بنزن مانند كه . در روز يك ظهر از بعد نباشد راهي هيچ

اسبي 1865سال واگن يك بر سوار كه وقتينيمه حالت در رفت، فرو سبكي خواب به بوداز سرعت به كربن اتمهاي از زنجيري خواببه را خود زنجيره ته ناگهان گذشت نظرش

م ممم م م مممم ممم تشكيلم اتم از سرديگرمتصلكردوحلقهاي.داد

را خود سئوال جواب ككوله ترتيب بدين . در داد ارائه را بنزن گسترده فرمول و يافت

نام 1874 به هلندي دان شيمي يكداد نشان وانهوف« هنريكوس »جاكوبرسمممم نهمم م را كربن اتم پيوندهاي كهچگونهميتوان

در بلكه كاغذ يك روي ترسيم صورت به فقط . ساختن ترتيب بدين داد قرار واقعي فضاي

م مممم حاليكهمممممممم م در نمونههايسهبعديمولكولهاهمهمممم و خود صحيح جاي در همهياتمها

باشند داشته قرار درست جهت در پيوندهاگرديد ر ميس�

اتم واقعیتممممم م م ممم مممم فرضيهي 1800حدوداواخرسالهايدههيم

. بود شده پيروز پيكارهايش تمامي در اتميمممم مم بام بيشتري و بيشتر ساختمانمولكويهاي

بعضي ساختمان حتي و شده كشف جزئيات . شد روشن نيز پيچيده نسبتا آلي تركيبات ازچشم به را مولكول يا اتم هيچكس هنوز اماوممممم ممم م ممم مممم توجيه براي نديدهبودواتمتنهاوسيلهاي

مفاهيم و دانان شيمي اكتشافات تشريحمم ممم ممممم. ممم مم م مم آسانومفيديبودندهيچكسنميدانستمم

اندازهممممم م مممممممم ممممم چه اتمهاومولكولهاواقعاچگونهاند،دانان شيمي از بسياري و دارند وزني و

ممم جديمم را اتم موضوع نبايد كه اظهارميكردند . سال در است ايده يك حد در فقط و گرفت

نام 1827 به اسكاتلندي شناس گياه يكم مممم مممم مم بسيارمممممم ممممم »رابرتبراون«برايديدنيكذرهيبود شناور آب روي بر كه گياهي گرده كوچك

. وي كرد استفاده خاصي ميكروسكوپ ازكه كرد مشاهده

پراكنده مختلف جهات در گرده كوچك ذراتممم. ممممم برممم گياهان از گرده ميشدندالبتهدانههايخود در حيات از كوچكي ذرات و ميخيزند

حركت. كه افتاد فكر به براون نتيجه در دارند . همين براون آنهاست بوده زنده بدليل ذرات

كه رنگ ريز بسيار ذرات روي را آزمايش . نيز آنها داد انجام بودند، حيات فاقد

. ممم مم م راممممم حركت اين همانطورحركتميكردند . م ممم مممممم حدودمم در مدتي براي 30»حركتبراوني«مينامند

مم مم ممم توجهم را آن چگونه سالهيچكسنميدانستحدود. اسكاتلندي 1860يكند دان رياضي يك

طرز مورد در ماكسول« كالرك »جيمز نام به . داد نشان وي پرداخت مطالعه به گازها عمل

ساخته مولكول و اتم از تنها نه گازها كهمممممم مممم ممم ممممم م درم دائما شدهاند،بلكهايناتمهاومولكولهاباالي و اطراف از و اند حركت در جهات همه

. ممم درجهمممممم مم م چه هر يكديگربهسرعتميجهندمممم مممم ممم ممممم م سرعتم با حرارتباالبوداتمهاومولكولها

حركت بيشتري

. ممم مم ممم ذرهممممممم م مم م ميكردندوباشدتبيشتريميجهيدندممممم ممم مم مم م م م م مم م كوچكبرحسبجهتيكهتصادماتمولكولهاممم

مم اينممم به آب روي نهايت بي تا انجامميگيرد . توضيح اين رفت خواهد طرف آن و طرف

است براوني .حركتسال نام 1905در به آلماني دان رياضيطبق بر ذراتي حركت انيشتين« »آلبرت

و داد قرار مطالعه مورد را براوني« »حركتم ذره،ممممم مممم اندازه شامل فرمولرياضيپيچيدهاي

درمممممم مممممم مم م ذره كه اندازهمولكولآبوفاصلهاي . م دادممم مممم مممم م ارائه مدتزمانمعينطيميكند،

م اعدادمممممممم ممم مم بنابرايناگركسيميتوانسترا آب مولكول استنثناي به حباب قسمتهاي

است محاسبه قابل آخر مجهول آورد .بدستسال در دانشمند 1908سرانجام يك

مسئله پرن« بانيست »ژان نام به فرانسوي . به موسوم جسمي ذرات وي كرد حل را

نيروي ريخت، آبي ظرف در را انگم شيرهولي كشاند ظرف ته به را ذرات زمين جاذبهطرف به را ذرات همچنان براوني« »حركت . كهمممم ممممم همچنان فرمول طبق باالپرتابميكرد

درمم ممم مم ممممم مم مممم ذرات تعداد يكذرهازپايينبهباالميرفت . شودمم كم بخصوصي ميزان تا آبميبايستراممم مم ذرات مختلف ارتفاعات پرندرهمهيهمه براي ارقامي توانست و كرد شماره

و تهيه آب مولكول از غير به فرمول موارد . معلوم كند حساب را آب مولكولي اندازهي

حدود اتم يك كه يك 1/100000000شداست .سانتيمتر

مابقي شد پخش پرن آزمايش خبر وقتيممم شدندم تسليم ناگزير .شيميدانها

مورد در روشني دليل ترتيب بدين . اگرچه آمد بدست واحد اتمهاي اندازههاي

مم ممممم مممم ازم حاصل نتايج ولي خوداتمهاديدهنميشدندقابل آنها تصادم و دادن فشار آرام، تكانهاي

بود .رويت

سال نام 1936در به آلماني دانشمند يكميكروسكوپ مولر« ويلهلم »اووين

. ميكروسكوپ اين در كرد اختراع را الكترونيممم مم م مم م ممم ممم م م م سرسوزنظريفيدرظرفيكههمهيم

) شده ) داده قرار خأل شده كشيده آن هواي.بود

مممم مممم مم م ذراتمممم مم م وقتيبهظرفحرارتدادهميشد،خطوط در و شده جدا سوزن سر از كوچكي

مم م مم مم مم مم ممم م مم ازمم مستقيمازآندورشدهوبهصفحهايممم مممممم مم صفحهمممم م اين و موادشيميايياصابتميكردند . مم مم م مممم ممم مممم م ازمم ممم ممم دراثربرخوردذراتسرخوگداختهميشدم م م ممم م ساختمانمممم نوع گداختگيصفحهميتوانستند

كنند تعيين را سوزن .سرحدود در و تكميل را وسيله اين مولر

گداخته 1950سالهاي صفحه از شد موفقعكسبگيرداينعكساتمهايسازندهيممم ممممم. ممم ممم مممممم رديف منظم خطوط در كه را سوزن نوك

مم مم ممممم مم شدهبودندنشانميدادم .

. البته شدند اتم ديدن به موفق مردم باالخرهكهمممم مم مم مممم آنچه اتم كه ديگردرآنزمانميدانستند

. مم ومم لوسيپوس نيست تصورميكردند،غيرممممممممم م مممممم ممم ممممممم دموكريتوسودالتونفكرميكردنداتمها

مم مممممم م م بهمممم مم هم اتم قابلتجزيهاندوخودكلمهيممممم . مممممم مممم م همينناماستامروزهدانشمنداندربارهيمممم ممم مم

ممممم ممممم اتمچيزهايزياديميدانندممم م .

یونی پیوندبرپایه که است شیمیایی پیوند از نوعیبار با یون دو بین الکترواستاتیک نیروی

می گیرد شکل .مخالفزیادی تعداد از متشکل یونی ترکیبات

معین طرح با که هستند کاتیون و آنیونیک و گرفته اند قرار هم کنار در هندسی . سبب به ، بلور هر می آورند بوجود بلور ، هم به یونها مثبت ـ منفی جاذبه های

. شیمیایی فرمول است شده نگهداشتهنسبت ساده ترین نشانه یونی ترکیب یک

آوردن وجود به برای مختلف یونهایخنثی الکتریکی نظر از که است بلوری

.باشد

یون ماهیتخواص می شوند، تبدیل یون به اتم ها وقتی . از مجموعه ای jمثال تغییرمیکند شدیدا آنها . در یونهای اما است قرمز برم مولکولهای

. یک ندارند دخالتی هیچ مرکب بلورماده رنگ . است نرم سدیم اتم های شامل سدیم قطعه

اثر شدت به آب بر و دارد فلزی خواصپایدارند. آب در یونهای اما .می کند

گازی ، کلر مولکولهای از بزرگی مجموعهولی است، سبز به مایل زرد به رنگ سم�ی

نمی کنند ایجاد رنگ مرکب مواد کلرید یونهای . که است لحاظ همین به نیستند سم�ی و

طعام نمک صورت به را کلر و سدیم یونهایروی شدید واکنش از ترس بدون می توان

. صورت به اتم ها وقتی ریخت فرنگی گوجهتغییر آشکارا آنها ماهیت می آیند، در یون

می کند

یونی مرکب مواد خواصمواد : الکتریکی رسانایی الکتریکی سانایی

که است علت این به مذاب یونی مرکبمواد این در مخالف بار با قطب هایی وقتی

الکتریکی میدان و گیرد قرار مذابدر حرکت به آزادانه یونها برقرارشود،

از. را جریان یا بار یونها حرکت این می آیند . جسم در می کنند منتقل دیگر جای به یک جا

نمی توانند و بی حرکت اند یونها که جامدرسانای خاصیت جسم کنند، حرکت آزادانه

ندارد .الکتریکیعلت : به یونی مرکب مواد سختی سختی

. است مخالف بار با یونهای میان محکم پیوندالزم بسیاری انرژی قوی پیوندهای برایامکان و شوند جدا هم از یون ها تا است

. انرژی پیداکنند را مذاب حالت آزاد حرکتخود که است باال جوش نقطه معنی به زیاد

است یونی مرکب مواد ویژگی های از

. شکننده اند : یونی مرکب مواد شکنندگیاز منظمی آرایه آنها جامد ساختار که زیرا

کلرید. سدیم ساختار jمثال را (NaCl) یونهاست . یونها از سطح یک هرگاه بگیرید نظر در

جابجا جهت هر در یون یک فاصله به فقطدرکنار دارند مشابه بار که یونهایی شود،

دفع را یکدیگر و می گیرند قرار یکدیگربلور نیست کار در جاذبه ای چون و می کنندچکش. با نمی توان را کلرید سدیم می شکند

. چنین با کرد تبدیل نازک ورقه های به ، کاریپاشیده هم از و خرد نمک بلور عملی

.می شود

شیدبا موفق و شاد