EDEN OD NAJGOLEMITE HRISTIJANSKI PRAZNICI - VOSTANOVEN VO 335 G., PO

IZGRADBATA NA CRKVATA NA HRISTOVOTO VOSKRESENIE VO ERUSALIM

Za vreme na svoeto vladeewe vo Rim, carot Maksentij izvr{uva{e golemi nedela spre-

ma narodot: gi gone{e i gi ma~e{e ne samo hristijanite tuku i svoite neznabo`ci gi

ubiva{e, im gi graba{e imotite, gi sramote{e blagorod-

nite semejstva, `iveej}i bes~esno. I na celiot grad mu

be{e te`ok i odvraten zaradi negovoto svirepo nasils-

tvo i razvraten `ivot. Zatoa Rimjanite tajno mu isprati-

ja molba na carot Konstantin, koj{to toga{ so majka mu

Elena prestojuva{e vo Britanija, molej}i go da dojde i da

gi izbavi od ovoj nasilnik. Konstantin najprvo mu na-

pi{a na Maksentij, prijatelski sovetuvaj}i go da pre-

stane so nasilstvata. No ovoj ne samo {to ne go poslu{a

carot i ne se popravi tuku stana u{te polo{, i se krena

protiv samiot Konstantin, ne sakaj}i toj da bide ram-

no~esen so nego kako car, iako Konstantin be{e izbran za

car od vojskata, a Maksentij samovlasno stapi na car-

skiot prestol vo Rim. Toj be{e omrazen od narodot, na

negova strana bea samo nekolkumina velmo`i, na koi{to

im ima{e veteno golemi darovi i mnogu po~esti; Konstantin pak, be{e pro-

glasen za car po `elba na site.

Koga slu{na deka Maksentij ne se poprava, tuku pravi u{te pogolemi zlodela,

Konstantin ja sobra svojata vojska i trgna protiv nego. No gledaj}i deka silata

na negovata vojska ne e golema, i imaj}i gi predvid zlite lukavstva na svojot pro-

tivnik, carot Konstantin zapo~na da se somneva vo svojot uspeh. Znae{e deka

Maksentij ima proleano mnogu krv zaradi gatawe, i deka ima zaklano mnogu deca,

devojki i trudni `eni kako `rtvi na demoni, za da gi smilostivi svoite la`ni

bogovi na koi se nadeva{e. Znaej}i go i toa deka na carot Maksentij mu pomaga gole-

ma demonska sila, Konstantin po~na da Mu se moli na Ediniot Bog Koj vladee so

neboto i so zemjata, a Kogo Go po~ituva celiot hristijanski rod, za da mu podari pobe-

da nad nasilnikot. I dodeka toj usrdno se mole{e, napladne mu se javi na neboto Krst

Gospodov izobrazen so yvezdi - bleska{e posilno od sonceto, a na nego be{e napi-

{ano: ‘So ova pobeduvaj!’ Ova go vidoa i site vojnici, me|u koi be{e i vojvodata Ar-

temij (koj podocna ma~eni~ki postrada za Hrista od Julijan), i se voshitija. Pove}eto

od niv sepak se ispla{ija, oti za neznabo{cite izobrazuvaweto na krstot vo ona

vreme be{e znak za nesre}a i smrt; so smrt na krst sa kaznuvaa samo razbojnicite i

zlostornicite, ta ottamu vojnicite se pla{ea deka vojnata }e im donese nesre}a.

Premin, Krstovden 2005

Krstot ni e daden na ~eloto kako znak, isto kako {to na Izrailot

mu e dadeno obrezanieto; za{to so nego nie vernite se izdvojuvame

i se raspoznavame od nevernite.(Sv. Jovan Damaskin)

JTVT ISJTUPTLSTUPWEFO

I samiot car Konstantin

be{e vo golemo nedoumenie.

No nemu no}ta vo son mu se ja-

vi Gospod Hristos, i povtorno

mu go poka`a znakot na Krstot

{to mu be{e poka`an toj den,

i mu re~e: „Napravi izobrazba

na ovoj krst, i naredi da se no-

si pred vojskata, pa }e go pobe-

di{ ne samo Maksentij tuku i

site tvoi neprijateli.”

Carot im go raska`a na

vojvodite svoeto videnie, vik-

na ve{ti zlatari i im naredi

od zlato, biseri i skapoceni

kamewa da napravat krst kako

onoj {to mu se prika`a. Osven

toa, $ zapoveda na celata svoja

vojska, sekoj vojnik na oru`je-

to {to go nosi, na {lemot i na

{titot, da go izobrazi znakot

na krstot.

Zlo~estiviot Maksentij,

otkako dozna za Konstantino-

viot pohod vo Italija, smelo

izleze so rimskata vojska protiv velikiot Konstantin. Carot Konstantin naredi pred

polkovite na negovite vojnici da se nosi znakot na Krstot. I koga se sudrija so Maksen-

tij, ovoj be{e sovladan so silata na ^esniot Krst, i pogolemiot broj od negovite vojni-

ci bea ubieni, a samiot Maksentij se vdade vo beg. Gonet od carot Konstantin, toj se

upati preku mostot na rekata Tibar, {to samiot go ima{e izgradeno, no vo toj mig

mostot so silata Bo`ja se urna, i bedniot nasilnik potona vo rekata zaedno so svoite

vojnici kako drevniot faraon, a rekata se ispolni so kowanici, kowi i oru`je.

Velikiot Konstantin pak, pobedonosno vleze vo Rim, i narodot go pre~eka so

mnogu radost i po~esti. I carot Mu voznesuva{e golema blagodarnost na Boga Koj so

silata na ^esniot i @ivotvoren Svoj Krst mu ja podari pobedata vrz nasilnikot. Vo

spomen na taa preslavna pobeda, vo centarot na Rim, na visok kamenen stolb toj izgradi

Krst i na nego napi{a: ‘So ovoj spasonosen znak gradot e osloboden od nasilni~kiot

jarem.’

Vo edna druga prilika, Konstantin vode{e vojna protiv Vizantijcite, ~ij{to

mal grad Vizant go ima{e osnovano nekojsi Grk Vizas vo vremeto na judejskiot car

Manasij, narekuvaj}i go spored svoeto ime. Konstantin ve}e be{e dvapati pobeduvan od

Vizantijcite, i se nao|a{e vo golema nevolja.

5Premin, Krstovden 2005

Q P C F E V W B

Edna ve~er, koga gi krena svoite

o~i kon neboto zdogleda re~enica ispi-

{ana so yvezdi, koja{to glase{e vaka:

‘Povikaj Me vo denot na tvojata maka i

}e te izbavam, i ti }e Me proslavi{‘

(Ps. 49, 15). Ispla{en, toj povtorno gi

krena o~ite kon neboto i zdogleda, kako i

porano, Krst na neboto, izobrazen od

yvezdi, a okolu nego napi{ano: ‘So ovoj

znak }e pobedi{‘. Posle toa, koga vo

bitkata pred vojskata be{e nosen Krstot,

Konstantin gi pobedi neprijatelite i go

osvoi gradot Vizant. I tretpat, dodeka

Konstantin be{e vo vojna so Skitite na

rekata Dunav, nemu povtorno na neboto mu

se javi spasonosnoto oru`je, i povtorno

pobedi, kako pred toa.

Otkako ja pozna so toa silata na

raspnatiot na krst Hristos i po-

veruva deka e Toj edinstveniot

vistinski Bog, Konstantin se

krsti vo Negovo-

to ime, so svojata maj-

ka Elena, koja{to

potoa kako mnogu bo-

goqubiva so golemo

bogatstvo ja isprati

vo Erusalim, tamu da

go bara ~esniot Krst

Gospodov. Koga dojde

vo Erusalim, cari-

cata gi obikoli Sve-

tite mesta, gi is~isti od idolskite pa-

gan{tini, i gi iznese na svetlina ~esnite

mo{ti na mnogubrojni svetiteli. Toga{

vo Erusalim patrijarh be{e Makarij, koj-

{to caricata ja do~eka kako {to prilega.

A bla`enata carica Elena, sakaj}i da go

pronajde skrieniot od strana na Evreite

`ivotvoren Krst Gospodov, gi povika si-

te Evrei i gi zamoli da $ go poka`at

mestoto kade {to be{e sokrien Krstot

Hristov. A koga tie po~naa da odrekuvaat

deka ne znaat, caricata im se zakani so

izma~uvawe i smrt. Toga{ tie $ poka`aa

eden starec po ime Juda , velej}i deka toj

mo`e da $ go otkrie na caricata ona {to

go bara, bidej}i e sin na zna~aen prorok.

No Juda, iako mnogu izma~uvan, odbiva{e

da go poka`e mestoto kade {to be{e

skrien Krstot Gospodov.

6 Premin, Krstovden 2005

Toga{ caricata naredi da go frlat

vo dlaboka dupka. Otkako pomina vo nea

nekoe vreme, Juda veti deka }e ka`e {to

znae. Koga go izvadija od dupkata, toj gi

odvede na edno mesto kade {to ima{e golem

rid, prekrien so zemja i kamewa, na koj{to

rimskiot car Adrijan ima{e izgradeno

hram na bo`icata Venera, a vo nego

postavil idol. Caricata Elena naredi da

se urne idolskiot hram, a zemjata i kamewe-

to da se raskopaat i da se trgnat. I koga pa-

trijarhot Makarij se pomoli na toa mesto,

se razlea prekrasen miris, i vedna{ kon

istok se poka`aa Hristoviot Grob i

Golgota, i vo nivna blizina pronajdoa tri

zakopani krsta, a potoa i klincite so

koi{to Gospod bil zakovan na Krstot. I

dodeka bea vo nedoumenie koj od trite pro-

najdeni krstovi e Hristoviot, vo blizinata

pominuva{e mrtove~ka povorka. Toga{

patrijarhot Makarij im naredi na onie {to

go nosea mrtovecot da zastanat, pa site

krstovi eden po eden gi polo`uvaa vrz

mrtovecot. I koga go polo`ija Hristoviot

Krst, mrtovecot vo istiot mig voskresna, i

so silata na Bo`estveniot Krst Gospodov

o`ivea. Caricata so radost go primi

Krstot, mu se pokloni i go celiva{e, zaed-

no so nejzinata carska pridru`ba. A ne-

koi, koi{to zaradi bolest ne mo`ea da go

vidat i da go celivaat ^esniot Krst, se

molea makar oddaleku da im se poka`e za da

go vidat. Toga{ patrijarhot Erusalimski

zastana na edna viso~inka i go podigna

Krstot poka`uvaj}i mu go na narodot.

A narodot izvikuva{e: 'Gospodi pomiluj!'

Taka zapo~na praznikot na Vozdvi`enieto

(podignuvaweto) na ~esniot Krst Gospodov.

Ova vozdvi`enie na ^esniot Krst se slu~i

pribli`no kon krajot na maj 326 godina. Vo

335 g. pak, be{e osvetena crkvata na

Hristovoto Voskresenie, i ottoga{ e

vostanoveno praznikot na ova Vozdvi`enie

na ^esniot Krst da se slavi sledniot den,

odnosno na 14 (27) septemvri.

Caricata Elena zede za sebe del od

~esniot Krst Gospodov, kako i svetite

klinovi so koi na nego be{e prikovano

teloto Negovo, a Krstot go polo`i vo

srebren kov~eg i mu go predade na patri-

jarhot Makarij da go ~uva za idnite

pokolenija. Potoa zapoveda na Svetite

mesta vo Erusalim da se izgradat crkvi,

i toa najprvo da se podigne crkva na

Voskresenieto na na{iot Gospod Isus

Hristos, na mestoto kade {to bea najdeni

Gospodoviot Grob i ^esniot Krst.

Potoa zapoveda da se podigne crkva vo

~est na Uspenieto na Presveta

Bogorodica vo Getsimanija, kade {to se

nao|a{e Nejziniot grob. Po ova izgradi

u{te osumnaeset crkvi, i otkako gi

ukrasi so sekakvo blagolepie, se vrati

vo Vizantija nosej}i so sebe del od

`ivotvornoto drvo na Krstot Gospodov

i svetite klinovi so koi{to nekoga{

be{e prikovano teloto Hristovo.

Po nejzinoto vra}awe vo Vizantija, hris-

toqubiviot car Konstantin napravi tri

golemi krsta, spored toa kako mu se javu-

vaa vo bitkite: prviot vo Rim, koga go

sovlada Maksentij, vtoriot vo Vizant,

koga go zazede gradot, i tretiot na reka-

ta Dunav, koga gi pobedi Skitite. Od

skapocen materijal napravi tri krsta i

na niv so zlatni bukvi napi{a:

, ili: ‘Isus Hristos pobeduva’.

7

j s-

hs-

L S T U P W E F O

j s- hs-NJ- KA-