ya khain sar tan report on rakhine

Upload: bhamothar

Post on 04-Apr-2018

214 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    1/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    1

    jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHtpkd;&,Ofaus;rI0efBuD;Xme

    orkdif;okawoeOD;pD;Xme

    ]]rsufarSmufacwfEkdifiHwumqufqHa&;ESifhjrefrmEkdifiH}}okawoepmwrf;zwfyGJ

    ]]&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm;0ifa&mufvmjcif;ESifh

    EkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh}}

    OD;jrifhodef;nTefMum;a&;rSL;

    orkdif;okawoeOD;pD;Xme

    21 rwf 2009 ckESpf

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    2/32

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    3/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    3

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    jrifhodef;

    (u) &ckdifjynfe,f\yx0Dtaetxm;ESifhaemufcHorkdif;jrefrmEkdifiH\jynfe,fwpfckjzpfaom &ckdifjynfe,fonf ajrmufvwDwG'f 17H-15'ESifh21H-11'? ta&SUavmif*sD

    wG'f92 H-11'ESifh94H-55'wkdYtMum;wGif wnf&Sdonf/ {&d,mpwk&ef;rkdifaygif; 14200 &Sdonf/1 2008 ckESpfpm&if;t&vlOD;a&okH;oef;eD;yg; &Sdonfukd awGY&onf/2

    "n0wD(ppfawGc&kdif)? &r0wD(ausmufjzLc&kdif)ESifharC0wD(rmefatmifc&dkif)? 'Gg&m0wD(oHwGJ)ponfh0wDav;&yfESifhaygif;pnf;tyfaom &ckdifjynfe,fwGif "n0wDacwf? a0omvDacwf? av;NrdKUacwf? ajrmufOD;acwf[lacwfav;acwf xGef;um;cJhonf/ &ckdiforkdif;rSwfwrf;rsm;t& "n0wDacwfonf bDpD 3325 rS at'D 327 txd&Snf

    MumcJhonf[kqkdonf/ taxmuftxm;tjzpf "n0wDNrdKUa[mif;\NrdKU&kd;rsm;? eef;&mrsm;udk ,aeYwkdif wl;azmfawGY&Sdae&jcif;u oufaoyifjzpfonf/ "n0wDonf yxr"n0wD? 'kwd,"n0wD? wwd,"n0wD[lxGef;um;cJh&m bDpD580 wGif eef;wufaompEol&d,rif;onf wwd,"n0wDudk wnfaxmif NrdKUawmfudk awmifhwif;ckdifrmatmifjyKvkyfNyD; ol&d,rif;qufudk wnfaxmifcJhonf/ "n0wDNrdKUonf at'D 327 txd NrdKUawmftjzpf qufvufwnf&SdcJh&maemufqkH;rif;rSm ol&d,auwkjzpfonf/ if;vufxufwGif a0omvDt&yfodkY ajymif;a&TUcJhonf/3 &ckdif&mZ0ift& a0omvDonf at'D 957 wGif &Srf;wkdY0ifa&mufwkdufckdufojzifh ysufpD;onf[kqkdonf/4 a0omvDNrdKUawmfa[mif;ae&monf ,ckwkdif&SdaeNyD; a&S;a[mif;okawoerS wl;azmfokawoejyKaeonfudk awGY&Sd&onf/5

    a0omvDtysufwGif irif;iwkHacgif;aqmifaom oufvlrsKd;wkdY tiftm;BuD;xGm;vmNyD; at'D 794 wGif eef;

    wufonf/ NrdKUawmfudkvnf; a0omvDrS pr0ufodkYajymif;a&TUcJhNyD; aemiftcg av;NrdKUacwf[kxif&Sm;vmrnfhacwfwpfacwfudk pwifcJhonf/ av;NrdKUacwfwGif pr0ufNrdKUrS prmNrdKU? y&defNrdKU? NcdwfNrdKU? awmifilae&O&m? avmif;MuufNrdKUrsm;odkY tqifhqifhajymif;vJ eef;pdkufcJhMuonf/ avmif;MuufNrdKUwGif aemufqkH;rif;rSm at'D 1404 wGif eef;pHonfhrif;apmrGefjzpfonf/ rif;apmrGefeef;wufNyD; (2)ESpftMumwGif tif;0&efppfaMumifhxGufajy;ykef;atmif;aecJh&onf/at'D 1430 wGif rif;apmrGefonf jyefvnfodrf;,lcJhonf/ odkYaomf rif;apmrGefonf ppfab;ppf'Pf rMumcP usa&mufonfhavmif;MuufNrdKUawmfudk pGefYvTwfum ajrmufOD;NrdKUawmfudk xkdESpfrSmyif ajymif;a&TUwnfaxmifcJhonf/6

    acwfOD;&ckdifwGif wnfaxmifcJhaom "n0wD? a0omvD? av;NrdKUacwfrsm;wGif udk;uG,faombmomrSm [dELbmomESifhAk'bmomwkdYjzpfonfudk awGY&onf/ Ak'bmomxGef;um;rIudk 'kwd,"n0wDEkdifiHwnfaxmifNyD;aemuf pE

    ol&d,vufxuf xif&Sm;onfhr[mrkedoGef;vkyfrIu oufaownfcJhavonf/ a0omvDausmufavSum;NrdKUwGif r[mwkdif;p`Em;rif;vufxuf oDv*kPf&Sdaomrax&fBuD;rsm;? &[ef;oHCmrsm; aomif;odef;ru&SdcJhonf[kqkdonf/7 r[mwkdif;p`Em;rif;vGef om;awmf ol&d,p`Em;rif;vufxufwGif r[mrkedbk&m; odrfaqmufvSL'gef;onfhyGJwGif oD&dvuFmEkdifiHrSoHCmawmfrsm;tm; yifhzdwfvSL'gef;cJhjcif;aMumifh a0omvDacwfwGif ax&0g'Ak'omoemxGef;um;cJhonfudk avhvmawGY&SdEkdifonf/

    nTefMum;a&;rSL;? orkdif;okawoeOD;pD;Xme,Ofaus;rI0efBuD;Xme1/ Thin Kyi, Arakanese Capital: "A Preliminary Survey of the Geographical Sitting", JBRS, Vol.LIII. Part II, Rangoon, 1970, p-1-132/vl0ifrIBuD;Muyfa&;? &ckdifjynfe,f3/ jynfe,fjzpfpOf pm 70 714/ Arakan Palace, p.4886/ OD;y@d? "n0wD&mZ0ifopf? jynfBuD;r@Kdifyd#uwfykHESdyfwkduf? &efukef? 1910/7/ pErmvmvuFm&? &ckdif&mZ0ifopf? (y)wGJ? yd#uwfykHESdyfwkduf? &efukef? 1931? pm 246? 260/

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    4/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    4

    (c)ajrmufOD;acwfwGif rGwfqvifrsm; pwifa&muf&Sdvmjcif;&ckdiforkdif;wGif ajrmufOD;acwfonf aemufqkH;ya'o&mZfacwfjzpfNyD; at'D 1430rS at'D 1785 txdtkyf

    csKyfcJhonf/ tiftm;BuD;onfh&ckdifrif;rsm;vufxufwGif ba*Fg 12 e,ftxd odrf;ydkuftkyfcsKyfEkdifcJh&m ppfwaumif;onf 1666 ckESpfwGif r*kdwkdYrodrf;ydkufrDumvtxd &ckdifbk&ifrsm;ykdifeufxJwGif &SdcJhonf/ xkdYaMumifh ajrmufOD;acwftapmydkif;rif;rsm;onf ba*Fge,fudk ykdifqkdifxm;ojzifh bk&ifbGJYukd jrefrmbGJYtrnftjyif rGwfqvifbGJYtrnfudk cH,lcH,lcJhMuonf/ wenf;tm;jzifh rGwfqvifbGJYtrnfrsm; tokH;jyKjcif;jzifh odrf;ydkufxm;aomba*Fge,frsm;ukd pnf;&kH;a&;toGifaqmif&ef zefwD;jcif;jzpfonfudk awGY&onf/1 xkdYtwl rdrdodrf;ydkufEkdifcJhonfhe,fy,f\,kHMunfrIudk &,lEkdif&ef '*Fg;wGif &ckdifbk&ifwkdY\&ckdifbGJYtrnfomru rGwfqvifbGJYtrnfukdyg xnfhoGif;oGef;vkyfavh&Sdonfudk awGY&ygonf/ '*Fg;oGef;vkyfonfh&ckdifbk&ifwkdif;onf xkda'oudk ppfEkdifaombk&ifrsm;om jzpfonfudkawGY&ojzifh rdrdtkyfcsKyf&me,fajra'owGif MoZmvTrf;rkd;vkdonfhoabmjzpfonfudk awGY&onf/ ygarmuqm&m*sL'ifu a&;om;xm;onfrSm &ckdifbk&ifrif;apmrGef ba*FgokdYxGufajy;ckdvIHonf[laomtaxmuftxm;rsm; ba*Fgorkdif;wGif r&SdaMumif;? &ckdifjynfolwkdYu rif;apmrGefjyefvmNyD;aemufykdif; rGwfqvif,Ofaus;rIudk vufcHonfvnf; rjzpfEkdifaMumif;? &ckdifbk&ifrsm;u rGwfqvifpmay,Ofaus;rIudk tm;ay;vufcHonfqkdonfrSmvnf; ckdifrmonfhtaxmuftxm;rsm; r&SdaMumif;

    a&;om;cJhonf/ xkdYtjyif &ckdifbk&iftcsKdU rGwfqvifbGJYcHjcif;? '*Fg;wGif if;wkdYtrnfudk tm&Aspmjzifha&;om;jcif;rsm;&Sdonfqkdaomfvnf; rif;apmrGefudk qufcHonfhbk&ifrsm;onf at'D 1430 rS&ckdifudk A'kHrif; wkdufckdufodrf;ydkufonfhat'D 1784 txd rnfolrQ rGwfqvifrsm; r[kwfcJhaMumif;? &ckdifwGif bk&if 48 OD;eef;wufcJh&m 9 OD;om rGwfqviftrnfjzifh '*Fg;oGef;cJhjcif;jzpfaMumif;? if; 9 OD;onf ppfwaumif;udk odrf;ydkufatmifEkdifcJhonfhbk&ifrsm;jzpfojzifh vufatmufcHa'owGif&SdonfhjynfolwkdY\MunfndKrI&&Sdatmif aqmif&Gufjcif;omjzpfEkdifaMumif; axmufjya0zefxm;onfudk awGY&onf/2

    &ckdifbk&ifvufatmufwGif&SdpOfu okHYyef;tjzpf zrf;qD;ac:,lvmaom rGwfqvifrsm;udkv,f,mvkyfief;wGifvnf;aumif;? tjcm;trIxrf;vkyfief;rsm;wGifvnf;aumif;? ckdif;apjcif;jzifh ba*Fge,frStajccsaexkdifvmaomrGwf

    qvifrsm; &ckdifa'owGif 15 &mpkwGif pwifa&muf&SdvmcJhonf/3 17 &mpkwGif ay:wl*DESifh&ckdifwkdY uRefta&mif;t0,fvkyfudkifMuojzifh uRefaps;uGufwGif zrf;qD;a&mif;cscH&aom ba*Fge,frSrGwfqvifrsm;&SdcJh&m xkduRefrsm;udk v,f,mvkyfief;wGifvnf;aumif;? vufrIvkyfief;rsm;wGifvnf;aumif;? trIxrf;tjzpfvnf;aumif; tokH;jyKjcif;jzifh &ckdifa'ookdY rGwfqviftcsKdUpwifa&muf&SdvmcJhonf[kqkdonf/4 &ckdifokdYa&muf&SdvmonfhrGwfqvifrsm;onf ppftwGif;&ckdifArmrsm; zrf;vmonfhuRefrsm;u qif;oufvmolrsm;jzpfEkdifonf[kqkdonf/5

    (*) NAdwdoQukdvkdeDacwf b*FgvDrGwfqvif trsm;tjym;0ifa&mufvmjcif;1785 ckESpfwGif A'kHrif;u &ckdifya'o&mZfe,fudk odrf;ydkufNyD;aemuf t*FvdyfwkdY odrf;ydkufxm;aomba*Fge,f

    ESifhqufpyfvm&m t*Fvdyf-jrefrmqufqHa&;rSm wif;rmrIjzpfvmonf/ 1824 wGif &SifrjzLuRef;udk taMumif;jyKt*Fvdyf-jrefrmyxrppfjzpfyGm;cJh&m &EykdpmcsKyfjzifh ppf&yfpJcJh&onf/6 xkdpmcsKyft& &ckdifESifhweoFm&Donf t*FvdyfwkdYvufatmufodkY a&mufoGm;&m &ckdifonf t*FvdyfwkdYodrf;ydkufxm;NyD;jzpfaomb*Fvm;e,frsm;ESifhwpfaygif;wnf;wnf&SdvmcJhonf/ &ckdifudk t*FvdyfwkdY odrf;ydkufNyD;aemuf yxrydkif;wGif pD;yGm;a&;tusKd;tjrwfr&Sdojzifh b*Fvm;bk&ifcH\tkyfcsKyfrIatmufwGif xm;&SdcJhonf/ armifawmNrdKUe,f? bl;oD;awmifNrdKUe,fwkdYonf us,fjyefY ajrMoZmaumif;onfhjrpf0Srf;vGifjyifudkydkifqkdifxm;&m armifawmNrdKUe,fwpfckwnf;rSmyif pdkufysKd;Ekdifaomajr(8000)ausmf&Sd

    1/ jrefrmrif;rsm;ta&;awmfykH? eHYomykHESdyfwkduf? &efukef? 1967-pm 36/

    2/Serajuddin, Muslim influence in Arakan and the Muslim Names of Arakanese Kings, Asiaric Society of Bangladesh, VolXXX,I June, 1986,

    p.20.

    3/ &ckdif&mZ0ifopf('k)wGJ? 1931/4/ Maurice Collis, The Land of the Great Image, Faber and Faber Ltd. London. P.107.5/ Smart, Report on the Revision Settlement Operations in the Akyab district 1913-1917, Rangoon, Govt. Press 1918, p-156/ ewfarmufbkef;ausmf? t*Fvdyf-jrefrmppforkdif;?(wwd,tBudrf)? pmayavmuykHESdyfwkduf? &efukef? 1999? pm-129/

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    5/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    5

    cJhonf/ xkdpOfu vlOD;a&rSm 65487 OD;&SdNyD; wkdif;&if;om;rsm;jzpfaom &ckdif? ouf? 'kdif;euf? NrdK? crDG;wkdYaexkdifaomaus;&Gmaygif; (172)&Gm&SdcJhonf/ if;wkdY\pD;yGm;a&;ykHpHonf 0rf;pmpD;yGm;a&;pepfrSmyif wnf&SdcJhonf/

    1839 ckESpfwGif ajr&kdif;rsm; wkd;csJUvkyfudkifEkdifa&;twGuf &ckdifjynfe,f*&HBuD;Oya'wpf&yf xkwfjyefcJh&m xkdOya'csrSwfxm;onfhe,fajrtajrmuftjrm; ay:xGufvmcJhonf/ ajrykdif&Sifrsm;taejzifh ajrtrsm;tjym;ydkifqkdifvmojzifh tvkyform;trsm;tjym;vkdtyfvm&m ppfwaumif;rS b*FgvDrsm;? r'&yfrSql&wDrsm; trsm;tjym;0ifa&mufvmonf/ 1869 ckESpfwGif pl;tufwl;ajrmif;azmufvkyfNyD;aemuf qefpyg;vkyfief;wkd;wufvm&m tkyfcsKyfolt*FvdyfukdvkdeDtpkd;&taejzifh ywfwm*&Hpepf(*&HBuD;pepf)jzifh wkdif;&if;om;ESifhEkdifiHjcm;om;t&if;&Sifrsm;tm; ajrvGwfajr&kdif;rsm;wkd;csJUvkyfudkifcGifhay;cJhonfhtjyif okH;ESpftwGif; tpkd;&odkYajrcGefay;&ef rvkdaMumif;? owfrSwfay;cJhojzifh wkdif;&if;om;rsm;ESifhEkdifiHjcm;om;t&if;&Sifrsm;onf ajr{u(3000)txdwkd;csJUpkdufysKd;vmcJhonf/ xkdYaMumifht*Fvdyfykdifeuf jzpfaom b*Fvm;rS ppfwaumif;? rGwfqvifESifhb*FgvDrsm;onf NAdwdoQwkdY\ pD;yGm;a&;rl0g't&v,f,mvkyfief;wkd;wufvkyfudkif&ef &ckdifa'otwGif;odkY tvkH;t&if;jzifh 0ifa&mufvmcJhonf/1

    ,cifu vlenf;pkrQomaexkdifaom ppfawGc&kdifwGif aemufydkif; trsm;tjym;wkd;vmonfudk awGY&onf/1872 ckESpf oef;acgifpm&if;t& ppfawGc&dkifwGif rGwfqvifOD;a&(58235)&Sd&mrS 1901 ckESpf oef;acgifpm&if;t&

    (178642)OD;a&&Sdvmonfudk awGY&onf/2

    tpydkif;wGif pyg;pkdufysKd;&moD? &dwfodrf;&moDwkdYwGif vma&mufvkyfudkifNyD;jyefoGm;Muaomfvnf; aemufydkif;wGif tajccsaexkdifvmonfudk awGY&onf/ xkdYaMumifh vlOD;a&pm&if;wGif tvsiftjrefwkd;yGm;vmaomtajctaeudk awGY&onf/ ba*Fga'owGif vlOD;a&xlajymNyD; vkyfudkifpm;aomuf&ef ajrenf;yg;ojzifh jrefrmEkdifiHtwGif; &ckdifa'ookdY wjznf;jznf; wkd;0ifvmrIonf udkvkdeDacwfwGif trsm;qkH;jzpfonfudk awGY&onf/ jynfolYusef;rma&;0ef\1930-31 tpD&ifcHpmt& omreftm;jzifh wpfESpfvQif ppfwaumif;ulvDaygif;4000 ausmf0ifavh&SdaMumif;? 1931 oef;acgifpm&if;t& ppfawGc&kdiftwGif; tdEd,wkdif;&if;om; a,musfm;aygif;250000 ausmf&SdaMumif; od&onf/3 ppfawGc&kdifwGif aexkdifaom tdEd,om;rsm;teuf 88 &mckdifEIef;rSm ppfwaumif;ukvm;rsm;jzpfonf/

    1934 wGif &ckdifa'oodkY0ifa&mufvmaom ppfwaumif;ukvm;OD;a&rSm 20000 jzpfonf/ armifawmNrdKUe,fwGif 1921 ckESpfu vlOD;a&pm&if;t& ba*Fge,frS rGwfqvif 68035 a,muf&SdNyD; wkdif;&if;om;rSm 22609a,muf &SdcJhonf/ ckESpftvkduf rGwfqvifrsm; armifawmNrdKUe,fwGif wkd;yGm;vmykHrSm-

    ckESpf vlOD;a&1921 680351931 1043081941-42 1244521956 187792

    1978 2350671981 2419934

    1986 2645075

    jzpfonfudk awGY&onf/ armifawmNrdKUe,fwpfckwnf;rSmyif 1986 ckESpf vlOD;a&onf 1921 ckESpfu vlOD;a&xuf ESpfodef;eD;yg;rQ wkd;vmonfudk awGY&onf/ okYd&mwGif wkdif;&if;om;OD;a&onf udkvkdeDacwfu 25 &mckdifEIef;&Sd&mrS ygvDrefacwfwGif 3 &mckdifEIef;txd usqif;oGm;onf[kod&Sd&onf/ wkdif;&if;om;wkdYonf rGwfqvifwkdY\Ncdrf;ajcmufcH&rIaMumifh wjznf;jznf; qkwf,kwfavsmhvmonfudk awGY&onf/6 armifawmNrdKUe,fwpfckwnf;rSmyif aus;&Gmaygif; 98

    1/ armifawmNrdKUe,fjzpfpOforkdif;? orkdif;jyKpka&;tzGJY? armifawmNrdKUe,fjynfolYaumifpD? 1981? pm 25/2/ Burma Gazetteer, Akyab District, Vol(A), Rangoon(Yangon), Govt. Press, 1957, p-83.3/ OD;xGef;vSjzL? &ckdifjynfe,fpD;yGm;a&;b@mwkduf? awmufawmuf0if;ykHESdyfwkduf? 1976? &efukef? pm-95/4/ OD;atmifMunf(v0u)e,fpyfjyem? vufESdyfpufrl? armifawmNrdKU? 1976? pm 6/5/ orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk? D 13186/ OD;atmifMunf(v0u)? e,fpyfjyem? pm 6/

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    6/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    6

    &Gmonf ppftNyD;wGif jyefvnfxlaxmifEkdifjcif; r&Sdawmhacs/1 bl;oD;awmifNrdKUe,fwGif 'kwd,urmppftxd rGwfqvif&Gm(75)&Gm&SdcJhNyD; ,cktcg rGwfqvif&Gm 138 &Gm&Sdvmonfudk awGYqkHar;jref;csuf& od&Sd&onf/2 bl;oD;awmifNrdKUwGif 1942 ckESpftxd rGwfqviftdrf(17)tdrfom&SdNyD; vlOD;a&tm;jzifh 100 ausmfom&SdcJh&m 2009 ckESpfwGif rGwfqvifOD;a& 280000 ausmf&SdvmNyD; &ckdifvlOD;a&rSm 51000 ausmfom&Sdonfudk awGY&onf/3

    xkdodkYba*Fge,frS rGwfqvifrsm; ESpfpOfwkd;vm&jcif;onf a'ocH&ckdifwkdYtwGuf aemifumvwGif tE&m,fBuD;jzpfvmapEkdifonf[kNAdwdoQtmPmykdifwkdYu ,cifuyif owday;cJhonfudk awGY&onf/ 1939 ckESpfwGif pkHprf;a&;aumfr&SifzGJYum pkHprf;cJhNyD; xkdaumfr&SifwGif rif;BuD;rpwm*sdrf;tufpfwmu Ou|tjzpf aqmif&Guf OD;wifxG#fESifhrpwma'qkdif;(&efukefwuodkvf)wkdY tzGJY0ifrsm;tjzpf yg0ifcJhMuonf/ if;aumfr&Sif\tpD&ifcHpmwGif c&dkiftvkdufysHUESHYaeaom tdEd,vlrsKd;rsm;pm&if;wGif ppfawGc&kdif (210990)? &ckdifawmifwef;a'owGif(500)? ausmufjzLc&kdifwGif(4321)? oHwJGc&kdifwGif (1990)wkdYjzpf&m pkpkaygif;(217801)OD;jzpfonfukd awGY&onf/4 ,if;tpD&ifcHpmwGif &ckdifokdYESpfpOfESpfwkdif; ppfwaumif;rStrsm;tjym;0ifa&mufvmjcif;udk &ckdifvlrsKd;rsm;omru &ckdifwGif aexkdifvsuf&SdaomrGwfqvifrsm;yif rESpfoufaMumif; wifjycJhonf/ ,ckuJhodkY &ckdifokdY ppfwaumif;rGwfqvifrsm; tqufrjywf0ifvmaejcif;udk rwm;qD;EkdifcJhvQif aemiftem*wfwGif vlrsKd;a&;t"du&kPf;rsm; jzpfyGm;rnfudk pkd;&drf&aMumif;? oufao

    rsm;tm;vkH;u ppfwaumif;rGwfqvifrsm; 0ifa&mufrIudk wm;qD;oifhaMumif; tMuHjyKMuonf/ppfwaumif;om;rsm; trsm;tjym;0ifa&mufvmjcif;onf 1937 cGJa&;wGJa&;EkdifiHa&;tajymif;tvJaMumifhvnf; jzpfonf[kod&onf/ 1935 ckESpf jrefrmEkdifiHtufOya't& jrefrmEkdifiHudk tdEd,rScGJxkwf&ef qkH;jzwfcsuft&tdEd,rSacgif;aqmifqmumESifhjrefrmEkdifiHtpkd;&bufrS *VKefOD;apmwkdY vl0ifvlxGufpmcsKyfwpfckudk BudKwifcsKyfqkdcJhMuonf/ xkdOya't& jzpfvmrnfhjrefrmEkdifiHvl0ifvlxGufOya'rsm;t& vkdufemaqmif&Gufjcif;rsm;udk pmcsKyfcsKyfqkdaomaeYrSp okH;ESpftwGif;&yfwefYxm;&efyg&Sdonf/ tqkdygcGJxGufa&;udk pwifaqG;aEG;vkdufonfESifhppfwaumif;e,fbufrS ukvm;rsm; aemifwGif tcGifhr&awmhrnfudk pdk;&drfum tvkH;t&if;jzifh 0ifa&mufvmMu&m armifawmESifhbl;oD;awmifwpfavQmuf vrf;rsm;ay:wGif 0ifvmonfhukvm;rsm; jrifraumif;avmufatmif rsm;jym;vSonf[kqkd

    onf/ OD;apm-qmumpmcsKyfudk tumtuG,f,lum tNrJwrf;aexkdif&ef &nf&G,fcsufjzifh okH;ESpfokH;rkd;umvtwGif;trsm;tjym;0ifvm&m &Sd&if;&Gmrsm;xuf ESpfq okH;q ydkrkdrsm;jym;vmNyD; tdrfajcenf;yg;aom&ckdif&GmwGifyg 0ifa&mufaexkdifvmMuonfukd awGY&onf/5 ppfwaumif;om;rsm; 0ifa&mufvmrIudk pkd;&drf&onfhtajctaewGif 'kwd,urmppfpwifvmojzifh rnfodkYrQ taumiftxnf razmfEkdifcJhacs/

    (C) 'kwd,urmppfumv ukvm;-&ckdify#dyu'kwd,urmppfBuD;pwifjzpfyGm;cgeD; 1942ckESpfwGifNAdwdoQwyfrsm;pwifqkwfcGmavonf/ if;wkdYqkwfcGmcsdef

    wGifpkHprf;a&;aumfr&Sifu tpD&ifcHxm;onhftwkdif;yif ukvm;-&ckdift"du&kPf;jzpfyGm;cJhonf/ tajccHtaMumif;

    &if;rSm NAdwdoQtpkd;&\&ckdifodkY tdEd,ukvm;rsm; tajrmuftrsm;0ifxGufcGifhjyKcJhjcif;aMumifhyif jzpfonf/ EkdifiHjcm;rS&maygif;rsm;pGmaomukvm;rsm;udk &ckdifokdY ac:oGif;vmNyD; ajr,mrsm;udk ay;cJhjcif;ESifhtwl ukvm;ajrykdif&Siftrsm;tjym; ay:vmcJhonf/ &ckdifwkdY\v,fajrrsm;rSmvnf; wjznf;jznf;qkH;&IH;vmum &ckdifv,f,mrJhrsm;\y#dyuonf ESpfaygif;rsm;pGm tjrpfwG,fvm&mrS t"du&kPf;jzpfyGm;cJhjcif; jzpfonf/ 6 tjcm;taMumif;wpf&yfrSm NAdwdoQtpkd;&\aoG;cGJtkyfcsKyfa&;pepfaMumifh jzpfonf/ ta&;ygaomtaMumif;&if;wpfckrSmvnf; NAdwdoQwkdYu 1300jynfhta&;awmfykHudk tm&kHvTJ&ef &nf&G,faqmif&GufcJhaom ukvm;-Armt"du&kPf;aMumifhjzpfonf/ xkdt"du&kPf;\*,ufonf &ckdifodkY wjznf;jznf; ysHYESHYvmcsdefwGif 'kwd,urmppfjzpfyGm;vm&m ppfaMumifh NAdwdoQwkdYESifhtwl ajy;vm

    1/ armifawmNrdKUe,fjzpfpOforkdif;? pm 70/2/ OH/0361/2009 awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/3/ &ckdifjynfe,f bl;oD;awmifNrdKUe,f\&kd[if*smtrnfcH ppfwaumif;om; b*FgvDrGwfqvifrsm;ESifhywfoufwifjyonfhpmwrf;uGefysLrl/4/ armifawmNrdKUe,fjzpfpOforkdif;? pm 27/5/ bkHaygufomausmf? &ckdifjynfe,fESifh&kd[if*smtrnfcH b*FgvDrsm;jyempmwrf;? vufESdyfpufrl? 1989? pm 84/6/ bkHaygufomausmf? awmfvSefa&;c&D;0,f? owif;*sme,fykHESdyfwkduf? &efukef? 1973? pm 73/

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    7/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    7

    aomukvm;rsm;ESifh&ckdifwkdY qufvufxdyfwkduf&ifqkdifvm&onf/ NAdwdoQwkdYtaejzifh if;wkdYatmifjrifpGm qkwfcGmEkdif&ef ppfajy;bufawmfom;rsm;u tcsif;csif;wkdufckdufay;onfhtaejzifh jrefrmEkdifiHom; r[kwfolrsm;udk ukd,fhudk,fukdumuG,fEkdif&ef[ktaMumif;jyum vufeufrsm;ay;tyfcJhonf/1 xkdtcsdefwGif t*FvdyfppfwyfrS ukvm;ppfonfrsm;udk a'ocHukvm;rsm;ESifhaygif;um &ckdiftrsKd;om;rsm;udk owfjzwfrIrsm; pwifcJhonf/ ukvm;-&ckdift"du&kPf;&kwfw&ufjzpf&jcif;onf ajrykHNrdKUe,f? acsmif;BuD;&GmolBuD;nDtpfudkESpfOD;udk &ufacsmif;&GmrS ukvm;rsm;u owfjzwfjcif;rSpwifcJhonf/ ukvm;rsm;u &ckdif&GmolBuD;tkyfcsKyfonfudk rESpfNrdKUojzifh ppftwGif; tcGifhomonfhumvwGif owfjzwfjcif;jzpfonf/ xkdta&;tcif;udk taMumif;jyK odef;ausmfatmifausmf,tp&Sdaom &ckdifwkdif;&if;om;wkdYua'goxGufum {nfhonf&ufacsmif;ukvm;wkdYudk vufpm;acsowfjzwfonfwGif ukvm;-&ckdift"du&kPf;pwifcJhjcif;jzpfonf/2 xkdrSwqifh ajrmufOD;? ausmufawmfNrdKUe,frsm;odkY ul;pufoGm;cJhonf/ xkdNrdKUe,frsm;rSxGufajy;vmaomukvm;rsm;onf bl;oD;awmif? armifawmNrdKUrsm;odkY a&muf&SdvmNyD; ,if;NrdKUe,f&Sdukvm;rsm;ESifhyl;aygif;um a'owGif;&Sd &ckdifvlrsKd;wkdYudk vufpm;acsjyefojzifh armifawmNrdKUe,fjrpfta&SUzufjcrf; bl;oD;awmifNrdKUe,fESifh&aohawmifNrdKUe,f&Sd &ckdif&Gmrsm;udk rD;&IdUzsufqD;jcif;? owfjzwfjcif;cH&jcif;wkdYaMumifh &ckdifrsm; xGufajy;Mu&onf/ &ckdifvlrsKd;rsm;toufqkH;&IH;&NyD; &Gmaygif;rsm;pGm ysufpD;oGm;onf/3 ,if;odkYysufpD;oGm;jcif;aMumifh ,aeYtxd emvefr

    xlEkdifyJ bl;oD;awmif? armifawmNrdKUe,frsm;wGif &ckdif&Gmtenf;i,fom usefawmhonf/4

    xkdt"du&kPf;aMumifh &ckdifvlrsKd;(20000)cefYtoufqkH;&IH;&NyD; bl;oD;awmif? armifawmrS&ckdiftm;vkH;rD;&IdUzsufqD;cH&onhftjyif &aohawmifNrdKUe,frS &ckdiftcsKdU rD;&IdUzsufqD;cH&onf/5 ppfawGzufokdY jyefvnfxGufajy;olrsm;udk rlqvifrsm;u owfjzwfaeaMumif; Mum;odMuonfh armifawme,frS &ckdifwkdif;&if;om;rsm;onf aemufqkH;wGif t*Fvdyftpkd;&zufrSwm0efcH&ckdift&m&SdtultnDjzifh 'dEmpyl&fppfajy;pcef;odkY xGufajy;cJh&onf/6

    bl;oD;awmif? armifawme,fwGif 'kwd,urmppftwGif; b*FgvDwkdY\&ufpufowfjzwfrIaMumifh aoqkH;Mu&jcif;? xGufajy;Mu&jcif;ESifhywfoufonfhtouf&Sifusef&pfolwkdY\ajymMum;csufrsm;t& rGwfqvifukvm;wkdY\tpDtpOfonf if;a'otwGif; tcGifhta&;MuHKckduf &ckdifwpfOD;wpfa,mufrSrusef&pfatmif tjywf&Sif;&ef pDpOfMujcif;

    yifjzpfonf/ armifawme,fawmifykdif;wGif tv,foHausmf? wyfwkd;jyif? pyfcsukef;? a&Smufudef;? NrdKUacsmif;ponfh&Gmrsm;onf rGwfqvif'Pfudk tBuD;tus,f cH&aMumif; od&Sd&onf/ xkd&Gmrsm;rS&Gmom;rsm;onf 'dEpyl;&fppfajy;pcef;okdYwpfOD;rS a&muf&Sdjcif; r&SdcJhacs/7 &ckdifwkdif;&if;om;rsm;u tdEd,bufokdY xGufajy;Muaomfvnf; rGwfqvifukvm;rsm;rSm xGufajy;oGm;jcif;r&SdyJ &ckdifwkdYydkifqkdifcJhonfhv,fajrrsm;? uRJEGm;rsm;udk 0ifa&mufodrf;ydkufvkyfukdifMuonf/xdktcsdefwGif armifawmNrdKUwGif usef&pfaomrGwfqvifrsm;u Nidrf;csrf;a&;tzGJY(Peace Comittee)zGJYpnf;um tkHarmfrsm;u Ou|tjzpf aqmif&GufNyD;pDrHtkyfcsKyfcJhonf/8 1942 ckESpf atmufwkdbmvwGif *syefwkdYa&mufvmonfhtcsdefwGif (Peace Comittee)udk bmoma&;toif;tjzpf toGifajymif;um uma*sarwltlvrm;toif;trnfjzifhpwifvIyf&Sm;cJhonf/

    tdEd,EkdifiH&Sd NAdwdoQwkdYtaejzifh *syefudk jyefvnfwkdufckdufEkdif&eftwGuf V.Force[kac:aomtaysmfwrf;wyfzGJYudk 1942 ckESpfwGif zGJYpnf;cJhonf/ wyfzGJY0ifrsm;onf ba*FgvDukvm;rsm;jzpfNyD; if;wkdY\t"duwm0efrSm *syefwkdYtm; ajymufusm;ppfqifa&;ESifhwkdufckduf&ef? &efolvIyf&Sm;rIrsm;udk owif;pkaqmif;&efESifhpum;jyefrsm;tjzpf aqmif&Guf&ef jzpfonf/9 odkYaomf *syefwkdYta&;edrfh NAdwdoQwyfrsm; jyefvnf0ifa&mufvmonfhtcg vkdufygvmonfhb*FgvDppfonfrsm;taejzifh *syefudk wkdufckduf&rnfhtpm; &ckdifwkdYudk vufpm;acswkdufckdufrIrsm; jyKvkyfvmonf/

    1/ armifxif? ]]&ckdifjynfe,ftpD&ifcHpm}}? jr0wDr*Zif;? 1960? Zlvkdif? twGJ8? trSwf 9? pm 14/2/ &ckdifjynfe,fESifh&kd[if*smtrnfcH ba*FgvDrsm;jyem? pm 93/3/ D 1313 ?orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/

    4/ &ckdifjynfe,fjzpfpOforkdif;? 'kwd,wGJ? pm 36-37/5/ &aohawmifNrdKUe,forkdif;jzpfpOfrSwfwrf;NrdKUe,forkdif;jzpfpOfrSwfwrf;jyKpka&;tzGJY? &aohawmif? 1981? pm 22/6/ &ckdif-ukvm;t"du&kPf;udk,fawGYrSwfpk? pm 1/7/ &ckdif-ukvm;t"du&kPf;ukd,fawGYrSwfpk? pm 5/8/ D 1318 ?orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/9/ Irwin, Anthony, Burmese Outpost, London, Collins, P-7-8, 16

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    8/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    8

    ppftwGif; NAdwdoQtpkd;&\tpD&ifcHpmwGif-&aohawmifa'o&Sd &ckdifaus;&Gmrsm;wGif qkd;&Gm;jyif;xefaom jzpf&yfrsm;ESifhif;wkdYcHpm;&aomysufpD;qkH;&IH;rIrsm;taMumif; Mum;od&onf/ ar,kjrpftaemufbufurf;&Sd aus;&Gmtrsm;pkrSm ppfwaumif;taysmfwrf;wyfzGJY\rD;&IdUjcif;ESifhzsufqD;jcif;udk cHcJh&onf/ -----if;wkdYonf bkd;bGm;ykdifajrrsm;rS ESifxkwfcH&aom&ckdifvlrsKd;rsm;jzpfNyD; if;wkdYtm; u,fq,f&eftwGuf arQmfvifhcsufr&SdaMumif;

    a&;om;xm;onf/1

    &ckdifwkdYu rGwfqvif&efaMumifh ppfajy;pcef;odkY xGufajy;cJh&aomfvnf; rGwfqvifukvm;trsm;pkrSmusefaecJhojzifh &ckdif&Gmrsm;wGif 0ifa&mufaexkdifjcif;? &ckdifwkdif;&if;om;rsm;ykdifv,frsm;udk 0ifa&mufvkyfudkifjcif;wkdYjzifh ae&m&,lxm;NyD;jzpfonf/ wpfzufEkdifiHodkY ppftwGif; xGufajy;ckdvIHcJhonfh&cdkifrsm;onf rdrdae&yfodkYjyefvmonfhtcgtkd;tdrfrsm; rD;avmifysufpD;qkH;&IH;aejcif;? rGwfqvifrsm;u &Gmwnf aexkdifjcif;wkdYaMumifh tjcm;NrdKUrsm;odkYoGm;a&mufaexdkifMu&onf/ jyefvnfxlaxmifaomaus;&Gmrsm;rSm ajrmufydkif;wGif toifhtwifhay:vmaomfvnf;awmifykdif;a'owGif &GmvkH;uRwf aoaMuysufpD;rIaMumifhvnf; jyefvnf xlaxmifEkdifjcif; r&Sdawmhonfudk awGY&onf/2

    t*Fvdyftpkd;&u &ckdif&Gmjyefvnfxlaxmifa&;jyKvkyfaomfvnf; rGwfqvifukvm;rsm;u rvkdvm;jcif;? vltiftm;uGmjcm;jcif;? rl*sm[pfrsm;u Ncdrf;ajcmufjcif;aMumifh &ckdifwkdY rMumcP xGufajy;aeMu&ojzifh &Gmwnfr&EkdifawmhonfhtajctaeodkY a&muf&SdcJh&onf/ 1946 ckESpfwGif jyef0ifvmaom rGwfqvifrsm;onf bl;oD;awmifNrdKUESifheD;uyfaom uusbuf? uHBuD;jyif? armifeD&Gm? tv,facsmif;paom&Gmrsm;yifvQif tdrfajc(30)xuf rausmfao;acs/ xkd&Gmrsm;wGif 1948 ckESpfu rGwfqvifOD;a& wpfodef;ESpfaomif;ausmfvm&m rnfokdY0ifvmonfudk pOf;pm;Ekdifayonf/ &yf&Gmom;rsm;rSm &cdkifr&dSbJ rGwfqvifoufoufjzpfNyD; olBuD;rSmvnf; rGwfqvifolBuD;jzpfaejyef&m ppfwaumif;e,frSrGwfqvifrsm; pdwfBudKuf0ifxGufEkdifvmjcif;jzpfonf/3 bl;oD;awmif? armifawme,frsm;wGif ppftwGif;u xGufajy;oGm;aom &ckdif&Gmrsm;tm;vkH;udk ppftNyD;wGif ppfwaumif;e,frS rGwfqviftrsm;tjym; 0ifa&muf

    ae&m,lvmMuonf/

    (i) rGwfqvifygwDzGJYpnf;jcif;ESifhoD;jcm;jynfe,fwnfaxmif&ef pwifvmjcif;'kwd,urmppfrwkdifrDuyif tdEd,EkdifiH&Sd rGwfqvifrsm;u oD;jcm;rGwfqvifEkdifiHxlaxmifay;&ef NAdwdoQ

    tpkd;&xH awmif;qkdvIyf&Sm;vmonf/ rGwfqviftrsm;pk&Sdaom tdEd,taemufbufa'oESifhtdEd,ta&SUbuf b*Fvm;jynfe,fa'orsm;udk ygupwefEkdifiHtjzpf xlaxmifay;&ef awmif;qkdcJhMuonf/ awmif;qkdvIyf&Sm;rIonfarmifawm? bl;oD;awmifNrdKUe,frsm;&Sd ppfwaumif;om;wkdYu topfjzpfay:vmaomygupwefESifhaygif;&ef pDpOfMuonf/ txl;ojzifh rGwfqvifynmwwfrsm;u BudK;pm;vmjcif;jzpfonf/ xkdYaMumifh 1942 ckESpf u&mcsDNrdKUwGif usif;

    yaomtpvmrfnDvmcH ygupwefESifhaygif;pnf;a&;tqkdwpf&yfwifoGif;cJhonf[kod&onf/ bl;oD;awmif? armifawm? &aohawmifwkdY rGwfqvifOD;a&rsm;onfhtwGuf ygupwefe,ftwGif; xnfhoGif;owfrSwfay;a&;udk NAdwdoQtpkd;&xH toem;cH&ef BudK;pm;cJhMuonf[kqkdonf/4

    ppftwGif; 1946 wGifJami-a-tul Ulema-e IslamtzGJYay:aygufvm&m if;ygwDu 1947 ckESpfwGif u&mcsDodkYoGm;um ygupwefvGwfajrmufa&;vIyf&Sm;aeaom rGwfqvifacgif;aqmif*sif;em;ESifhawGYqkHNyD; bl;oD;awmif? armifawm? &aohawmifwkdYudk ygupwefEkdifiHESifhyl;aygif;cGifhjyK&ef awmif;qkdcJhonf/5 xkdodkYaqG;aEG;&mwGif &ckdifajrmufydkif;a'oudk wkdufckdufNyD; ygupwefxJodkY oGwfoGif;&ef odkYr[kwf udk,fydkiftkyfcsKyfcGifh&a'otjzpf &&Sdatmif AkdvfcsKyf

    1/ London India Office Record, R/8/9GS, 42432/ London India Office Record, R/8/9GS, 4243 p-63/ OD;pHxGef;atmif? ukd,fawGYar,kESifh&kd[if*sm(vufESdyfpufrl) pm 99-100/4/ cifBuD;azsmf? &cdkifjynfe,frSrl*sm[def;[lonf? &ckdifwefaqmifESpfvnfr*Zif;? 1959-60? pm-99/5/ Dr.Mohammed Yunus, A History of Arakan; Past & Present, Mangenta Color Press, Chittagong, 1994, p-123.

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    9/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    9

    atmifqef; tdEd,odkYtoGm;wGif rGwfqvifacgif;aqmif rpwm*sif;em;ESifhawGYqkHcJh&m *sif;em;u bl;oD;awmifESifharmifawma'orS rGwfqvifrsm;u ygupwefxJodkY yl;aygif;&ef awmif;qkdrIudk rdrdudk,fwkdif raxmufcHaMumif;ajymMum;cJhonf/rGwfqvifacgif;aqmif*sif;em;u-

    &ckdifjynf armifawmESifhbl;oD;awmife,frsm;udk b*Fvm;jynfxJodkY oGwfoGif;ay;&ef ppfwaumif;rlqviftcsKdUu awmif;qkdcsufESifhywfouf odkY vkH;0rjzpfap&yg[kajym&if; Armjynfomru rnfonfhtjcm;e,fy,fudkrS odrf;,l&ef odkYr[kwf awmif;,l&ef rlqvifvdcf &nf&G,fcsuf r&SdaMumif;? xkduJhodkY b*Fvm;jynf ta&SUykdif;rSvufwqkyfrQavmufaom rlqvifvlrsKd;tcsKdU\awmif;qkdcsufqkdonfrSmvnf; bmrS*&kpkdufp&mrvkdaMumif;

    ponfjzifh &Sif;jycJhonf/1

    1947 ckESpfukefcgeD;rSmyif bl;oD;awmifNrdKUe,f apwDawmifaus;&GmrSolBuD;a[mif; qlvfwif\nD rkd[mrufu OD;aqmif rGwfqvifvli,frsm;udk vQKdU0SufpGm pnf;&kH;NyD; rl*sm[pfygwDudk zGJYpnf;um vufeufrsm;udk vQKdU0Sufxm;&SdcJhonf/ xkdokdYzGJYpnf;pOfu &ckdifwkdYudk tumtuG,fay;&ef zGJYpnf;xm;aom xGef;atmifjzLtzGJYESifhrl*sm[pfwkdYyl;

    wGJum ojyKacsmif;aus;&GmwGif vlxktpnf;ta0;usif;yNyD; tzGJYtrnfudk rl*sm[pfygwD[kac:wGif&ef qkH;jzwfcJhNyD;xGef;atmifjzLtm; em,utjzpf wifajrmufMunf/ xGef;atmifjzLonf uGefjrLepfygwDESifhqufpyfoljzpf&m rl*sm[pftzGJYudk uGefjrLepfpcef;odkYac:aqmifoGm;cJhonf/ uGefjrLepfwkdYu zqyvtpdk;&jyKwfusvQif &ckdifjynfESpfydkif;ydkif;vdrfhrnf/ ewfjrpfta&SUzufrS ukvm;wefjrpftaemufbuftwGif;&Sde,fajrtydkif;udk &kd[if*smjynfe,ftjzpfowfrSwfay;vsuf useftydkif;udk &ckdifvlrsKd;rsm; tkyfcsKyfvdrfhrnf[kajymqkdcJhaMumif; od&Sd&onf/2

    rl*sm[pf[laompum;\t"dyg,frSm ]]rdrdwkdif;jynfESifhbmoma&;tcGifhta&;udk wkdufckdufaomol}}[kqkdvkdonf/ odkYaomf 1947 ckESpf Jami-a-tul Ulema-e toif;rSacgif;aqmifNyD; wef;pDvSnfhvnf&mwGif ygupweft"GefY&Snfygap[ka

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    10/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    10

    tqkdygawmif;qkdrItay: t*FvdyfwkdYtjrifrSmbl;oD;awmif? armifawm? &aohawmifNrdKUe,f\ar,kjrpftaemufbufurf;a'owkdYudk jrefrmEkdifiHopfxl

    axmifonfhtcg rGwfqvifukd,fydkiftkyfcsKyfcGifh&a'otjzpf Military Administrator of North Arakan u uwday;cJhonfqkdonfhtcsufudk uREkfyfwkdYowif;r&acs/ jrefrmEkdifiHwGif oD;jcm;rGwfqvifjynfe,fwpfck wnfaxmifay;&ef&nf&G,fjcif;onf vufawGYrusacs/ bmoma&;wpfckwnf;jzifh wkdif;&if;om;jzpfrvmEkdifouJhodkY jrefrmEkdifiHrSma&murmrSmyg tpOftvm r&Sdacs/

    jrefrmEkdifiHwGif tjcm; State rsm;rSm orkdif;aMumif;t& jrefrmbk&ifrsm;acwfwGif oD;jcm; State rsm;jzpfcJhNyD;jrefrmwkdYodrf;ydkuftkyfcsKyfrIatmufwGif aecJhaMumif; &ckdifwGif&SdonfhrGwfqvifrsm;onf &ckdif (okdYr[kwf) jrefrmvufatmufwGif tNrJwrf;aexkdifcJhNyD; State tjzpfzGJYcGJ aexkdifcJhjcif;&Sdolrsm; r[kwfaMumif;? e,fajrtaejzifh MunfhvQifvnf; if;wkdYonf jrefrmEkdifiHwGif tNrJwrf;yg0ifNyD; jrefrmwkdYvufatmufwGif aecJh&aMumif;? if;wkdYudk,fwkdiftcsKyftjcmtmPmykdiftjzpf awmif;qkdcJhbl;jcif;vnf; r&Sdzl;ojzifh ,cktcg oD;jcm; State awmif;jcif;onf ckdifrmonfhtaMumif;jycsuf r&dSaMumif;? if;wkdYtaejzifh EkdifiHom;awmif;cH&efom oifhaMumif;? bmoma&;wpfckwnf;udk tajccHNyD; oD;jcm; Stateawmif;EkdifonfhtcGifhta&;r&SdaMumif;? jrefrmEdkifiHxJodkY 0ifa&mufaexkdifoljzpfojzifh vGwfvyfaomState

    vkyfykdifcGifhr&dSaMumif;? if;tawG;tac:onf *sif;em;rSpwifvmjcif;jzpfaMumif;? wl&mrsKd;wlpkrsm;aygif;umjynfe,fxlaxmifvkdonfhykHpHrsKd; &ckdifwGif aqmif&GufvQif tkyfcsKyfa&; tBuD;tus,f&IyfaxG;EkdifaMumif;----rGwfqvifa'owpfckzefwD;&ef awmif;qkdjcif; rjyKbJ Oya'jyKvTwfawmfwGif yg0ifum if;wkdYtem*wfudk vIyfatmifaqmif&GufEkdifaMumif;}}rSwfcsufjyKcJhonf/

    NAdwdoQwkdYtaejzifh wpfzufwGif rGwfqvifwkdY\awmif;qkdcsufrSm;aMumif; ajymMum;aomfvnf; wpfzufwGifrnfokdYqufvufvkyfoifhonfudk vrf;aMumif;ay;xm;onfhtcsufrsm;ygonfudk awGY&onf/ EkdifiHwpfck? jynfe,fwpfckxlaxmif&eftwGuf rnfonfhtcsuftvufrsm; vkdtyfaMumif;? rnfonfhvrf;aMumif;rS aqmif&GufvQif tcGifhta&;&EkdifaMumif; vrf;jyxm;jcif;ukd awGY&Sd&onf/ aemiftcg xkdvrf;aMumif;twkdif; rGwfqviftzGJYu aqmif&Gufvm

    onfudk awGY&onf/ 1947 ckESpf arv 15 &ufaeYu vl0ifrIBuD;Muyfa&;XmerS wifjyonfhpmwGif if;a'o&SdrGwffqvifrsm;onf armifawm? bl;oD;awmife,fudkfrontier area owfrSwfay;&ef awmif;qkdcsufukd udkifpGJaeqJjzpfaMumif;ta&SUygupwef{&d,mwGif yg0if&ef awmif;qdkqJjzpfaMumif; yg&Sdonfudk awGY&onf/2

    odkYaomf jrefrmEkdifiHvGwfvyfa&;&awmhrnf[kowif;jyefYESHYvmaomtcg b*FgvDrsm;onf tcsif;csif;yl;aygif; ydkrkdvIyf&Sm;rIjyKvkyfvmonf/ oD;jcm;rGwfqvifjynfe,f&&Sd&ef[laomarQmfvifhcsufrjynhf? jrefrmEkdifiHvGwfvyfa&;&rnfjzpf&m tm;xm;rSDckd&rnfholuif;rJhawmhrnf[k,lqum txl;pdk;&drfcJhMuonf/ wGifrl*sm[pfvIyf&Sm;rIudkaqmif&GufcJhonfhumqifonf 'umNrdKUrSae jrefrmEkdifiHtpkd;&tm; qefYusif0g'jzefYrIjyKvkyfjcif;? owif;pmtoD;oD;wGifvIHYaqmf0g'jzefYjcif;rsm; jyKvkyfvmjcif;jzifh rl*sm[pfvIyf&Sm;rIonf wjznf;jznf; BuD;xGm;vmcJhonf/3

    (p) vGwfvyfa&;&NyD;aemuf &ckdifjynfe,f&Sd rGwfqvifwkdYtajctae1948 ckESpf Zefe0g&Dv(4)&ufaeYwGif jrefrmEkdifiHvGwfvyfa&; &&SdcJh&m EkdifiHawmftm; zqyvtpkd;&u tkyf

    csKyfcJhonf/ &ckdifwGif (&wn)tzGJYu &ckdifjynfe,f&&Sda&;udk taMumif;jyK pnf;&kH;vIyf&Sm;aeonf/ vGwfvyfa&;r&rDuyif zGJYpnf;cJhaom rl*sm[pftzGJYonf vGwfvyfa&;&NyD;aemuf tiftm;awmifhwif;vmcJhonf/ 1948 pufwifbmv(30)&ufaeYwGif bl;oD;awmifESifh(3)rkdifcefYuGmonfhqiftkd;jyif&GmwGif rl*sm[pfwkdY pwifpcef;cscJhNyD; ]]ygupwef*sDemAwf}}(ygupweft"GefY&Snfygap)[laoma

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    11/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    11

    ukd rl*sm[pfygwD[kw&m;0ifajymif;vJzGJYpnf;vkdufjcif; jzpfonf/1 tzGJY\ppfa&;acgif;aqmifrSm Jaffar Kawal jzpfNyD;vufaxmufrSm [lpdefjzpfonf/ if;wkdY\awmif;qkdcsufxJwGif-

    -ukvm;wefjrpftaemufbufurf;ESifhewfjrpfta&SUbufurf;Mum;a'oudk rGwfqvifwkdY\National Hometjzpf owfrSwfay;&ef?-&cdkif&Sd rGwfqvifrsm;udk wkdif;&if;om;pm&if;xJ xnfhoGif;ay;&ef?

    ponfhtcsufrsm; yg0ifonf/2

    rsm;rMumrD rl*sm[pftzGJYwGif umqifqkdolrSm emrnfBuD;vmcJhonf/ umqifonf armifawmNrdKUe,fawmifykdif;? oabFmauGY&Gmae OD;tubm0k'defESifha':Ek&lwkdYrS 1919 ckESpfavmufwGif arG;zGm;NyD; om;csif;(4)OD; &Sdonf/3

    rl *sm[pfygwDxJ r0ifa&mufrDu zufvdyf&Gmae OD;ausmfjrESifhOD;*rfacswkdYxHwGif ol&if;iSm;tjzpf vkyfukdifcJhonf/ xkdYaemuf yifv,f"m;jrrIjzifh axmifuscJhonf/4 1948 ckESpf vGwfvyfa&;aeYaMumifh vGwfNidrf;csrf;omcGifhjzifh axmifrSvGwfvm&m ae&yfodkYrjyefbJ OD;pdEm\&ckdifjynfvGwfajrmufa&;ygwDwGif wyfom;tjzpf 0ifa&mufonf/5 OD;ynmoD[xHwGifvnf; wynfhcHcJhonf[kod&onf/ OD;pdEmxHrS vufeufokH;vuf ckd;,lum bl;oD;awmif? armifawme,fokdYjyefvmNyD; Jaffar Kawal xHodkY 0ifa&mufum rl*sm[pfygwDwGif vIyf&Sm;cJhonf/ if;yl;aygif;cJhaom tzGJYacgif;aqmifrsm;

    udk NzdKcGif;um tiftm;aumif;vmcJhonf/6

    1951 ckESpf ZGefvwGif armifawmNrdKUe,f? tv,foHausmf&Gm rlvwef;ausmif;(,ckwGJbuftxufwef;ausmif;)tcsKdUu AvDa&SUwGif usif;yjcif;jzpfonf[kqkdonf/)7 t&yf&yfukd,fpm;vS,frsm;yg0ifaom rGwfqvifnDvmcHudk usif;ycJhonf/ xkdnDvmcHokdY ygvDreftrwfrsm;jzpfaom plvwefrmrGwf? OD;zkd;ckdif(rGwfqvif)? a':jrnGefYwkdYwufa&mufMuonf[kqkdonf/ ygvDreftrwfrsm;taejzifh tmPm&,lxm;jcif;ESifhtwl bmoma&;vrf;nTefcsufjzifhaqmif&Gufaejcif;udkvnf; xif&Sm;apcJhonf/8 if;tpnf;ta0;u awmif;qkdcsuf(14)csufudk t*Fvdyfbmomjzifhtpkd;&okdYtdwfzGifhay;pmtjzpf a&;om;wifjycJhonf/ if;pm\tzGifhwGif ]]trsKd;jyKwfatmif owfjzwfjcif;udk &yfwefYavmh? &ckdifwkdif;wGif rGwfqvifrsm;omvQif uGefjrLepf0g'ESifh'Drkdua&pD0g'vGefqGJyGJBuD;wGif MuHhMuHhcHaeolrsm;jzpf

    onf/ zGJYpnf;ykHOya't& &ckdifrGwfqvifrsm;\awmif;qkdcsufrsm;}}[ka&;om;xm;onf/ if;wkYd\awmif;qkdonfhtcsufrsm;wGif-- &ckdifajrmufydkif;udk jynfaxmifjrefrmEkdifiH twGif;&Sd &Srf;jynfe,f? u&ifjynfe,f? csif;awmifwef;rsm;? ucsif

    a'orsm; enf;wl vGwfvyfaom rGwfqvifjynfe,f tjzpf tjrefqkH; zGJYpnf;ay;&ef? ,if;jynfe,fwGif jynfaxmifpktpkd;&uGyfuJrIjzifh jynfe,fppfwyf? jynfe,f&JwyfzGJY? jynfe,fvkHjcHKa&;tzGJYrsm; xm;&Sd&ef/

    - ppfawGNrdKUudk &ckdifjynfe,fawmifydkif;? ajrmufydkif;NrdKUawmf[k owfrSwfum NrdKUESifhqdyfurf;uGyfuJrIudk&ckdifESifhrGwfqvif(50) &mcdkifEIef;pD pDrHcefYcGJtkyfcsKyfcGifhjyK&efESifhyxrqkH;NrdKUawmf0efESifhwkdif;rif;BuD;udk rGwfqvifvlrsKd;rScefYxm;&ef?

    - vufeufukdifwyf zGJYpnf;ay;&ef? xkdwyfzGJY rGwfqvif 50 &mckdifEIef; yg0if&ef? A[kdtpkd;& tzGJYwGifrl 0efBuD; cefYxm;&ef?

    - wkdif;jyKjynfjyKvTwfawmfwGif tjcm;jynfe,fESifhwkdif;rsm;enf;wl udk,fpm;vS,ftnDtrQ apvTwfcGifh&&ef?- rGwfqvifaumifpD xm;&SdcGifhjyK&ef?- tpvmrftxufwef;ausmif;rsm;ESifhaumvdyfausmif;rsm; wnfaxmifcGifhjyK&ef?ponfhtcsufrsm;yg&Sdonf/91/ DR491(56), HRC2/ Aye Chan, The Development of Muslim Enclave in Arakan(Rakhine), State of Burma(Myanmar), p-193/ armifawmNrdKUe,fjzpfpOforkdif;? pm 74/

    4/ bl;oD;awmifNrdKUe,forkdif;5/ armifawmNrdKUe,fjzpfpOforkdif;? pm 74/6/ orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk? D 2727/ OH/P/0363/2009, orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk?8/ OH/0363/2009, orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk?9/ Charter of the Constitutional Demands of the Arakani Muslims(1951)

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    12/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    12

    &ckdifajrmufydkif;udk awmif;qkd&mwGif ppfawGudkyg xnfhoGif;awmif;qkdcJhonf[kawGY&Sd&onf/1 xkdnDvmcH\vrf;nTefcsufrsm;onf ,aeYxufwkdifvIyf&Sm;aeaom b*FgvDrGwfqvifrsm;\EkdifiHa&;vrf;aMumif; yifr&nfrSef;csufyifjzpfonf/

    rl*sm[pfygwDrS a&mf&Sdef;acgif;aqmifaomtzGJYu NrdKUe,fzqyvOu|OD;pHxGef;atmifrSwqifh 0efBuD;csKyfxHwifoGif;&ef awmif;qkdcsufygpmwrf;wpfapmif ay;ydkYvmonf/ xkdawmif;qkdcsufrsm;wGif-- &ckdifa'otwGif;&Sd rGwfqvifrsm;tm;vkH;udk EkdifiHawmftwGif;&Sd &ckdifrGwfqvifrsm;tjzpfvufcH&ef?- rl*sm[pfrsm;udk tNrJwrf;wyfrawmfwGif &ckdifrGwfqvifaoewfudkifwyftjzpf oD;jcm;xm;ay;&ef?- tpkd;&Xmewkdif;wGif rGwfqvifrsm;tm; t&nftcsif;tvkduf 0ifcGifhjyK&ef?- NAdwdoQtpdk;&uJhodkY rGwfqvifrsm;tm; emrmvf2? &l*sm3? [mcsf? zkdcwf(blcg)4rsm; vGwfvyfcGifhjyK&ef?- rGwfqvifuav;rsm; ynmoifausmif;wkdif;wGif tm&fbDbmomukd tNrJwrf;bmomwpfcktjzpf jrefrmpm

    ESifhwef;wlowfrSwfay;&ef?- bl;oD;awmifNrdKUe,f? armifawmNrdKUe,frsm;wGif aq;&kHBuD;wpf&kHESifhaq;ay;cef;rsm;ukd vkdtyfaomae&m

    rsm;wGif zGifhvSpfay;&ef?

    - bl;oD;awmif? armifawmNrdKUe,frsm;wGifaumvdyfausmif;wpfausmif;ESifhwef;jrifhausmif;(4)ausmif;zGifhcGifhjyK&ef?- EkdifiHawmf0efBuD;csKyfu if;wkdYtzGJYtm; &ckdifwkdif; olykef ESdrfeif;a&;twGuf usnfqef xkwfay;&efwkdYyg&Sdav

    onf/5 xkdodkYawmif;qkdcsufrsm; wifjy&mwGif &kd[if*sm[laom vlrsKd;taejzifh awmif;qkdonfhtcsuf ryg0ifao;yJ &ckdifa'owGif; rGwfqvifrsm;udk &ckdifrGwfqviftjzpf todtrSwfjyK&efESifh rGwfqviftcGifhta&;awmif;jcif;udkawGY&ojzifh xkdtcsdeftxd &kd[if*sm[laomvlrsKd;tjzpfzefwD;,l&ef tpDtpOfr&Sdao;aMumif;awGY&SdEkdifonf/rl*sm[pfjyemonf wjznf;jznf;BuD;xGm;vmNyD; vTwfawmfwGif wifoGif;aqG;aEG;&onftxd jzpfay:vm

    cJhonf/ NrdKUa[mif;(ajrmufOD;)NrdKUe,fvTwfawmftrwfOD;vSxGef;jzLu ppfrjzpfrDu bl;oD;awmif? armifawma'owGif &ckdif&Gmaygif; 200ESifh300 Mum;wGif&SdaMumif;? ,cktcg(10)&Gmavmufaom usefawmhaMumif;? &ckdifrSqefrsm;udk ygupwefodkYwifykdYjcif;? &cdkifrsm;udk owfjzwfjcif;rsm; jyKvkyfaeaMumif;? if;ESifhqufEG,fonfhtzGJYrsm;onf ppfawGESifh&efukefwGifvnf; &SdaMumif;? vTwfawmfwGifvnf; &SdEkdifaMumif;? ygupweftpkd;&ukd,fwkdifu umqifudk tmay;aeaMumif;? ygupwefwGif xkwfonfhowif;pmrsm;wGif *sife&,fumqif[kqkdxm;aMumif; odomxif&Sm;onfrSm jrefrmEkdifiHrSxGufajy;wdrf;a&SmifoGm;aom umqifudk ygupwefu zrf;rdonfhtcg jrefrmtpdk;&u ygupweftpkd;&xHvTJajymif;ay;&ef awmif;qkdaomfvnf; vufrcHyJ vTwfay;vkdufaMumif;? if;jyemonf tvGefBuD;us,fonfhjyemjzpfaMumif; wifjyoGm;onf/6 umqifudk aemufuG,frS tumtuG,fay;aeolrsm;wGif bl;oD;awmif? armifawm

    rS vTwfawmfukd,fpm;vS,fjzpfvmonfhrGwfqviftrwfrsm;ESifhyg ywfoufaeonfhtoGifukd od&SdEkdifonf/ykPm;uRef;NrdKUe,frS vTwfawmftrwfOD;az:oifu ajymMum;oGm;onfrSm bl;oD;awmif? armifawm? &aoh

    awmife,frsm;udk rl*sm[pfe,fajrowfrSwfa&;twGuf umqifu tpnf;ta0;usif;yaMumif;? if;a'orsm;onf&ckdifjynfe,fudp[kqkdaomfvnf; jrefrmjynfajrykHudk ajymif;vJypfEkdifonfhudpjzpf twkdif; Munfhae r&aMumif;ajymMum;oGm;onf/7 rl*sm[pfrsm;\vIyf&Sm;rIrSeforQudk aemufrStm;ay;aeolrSm ta&SUygupwef(b*Fvm;a'h&Sf)bufrSjzpfonf/ rl*sm[pfacgif;aqmifumqifESifhywfouf[Hom0wDowif;pm-

    1/ &kd[if*smpmwrf;tusOf;jyKpkwifjyjcif;? vufESdyfpufrl? pm 5/2/ bk&m;0wfjyKcGifh

    3/ OykofjyKcGifh4/ trsKd;orD;rsm;0wf&kH0wfcGifhESifh0wf&kH\rsufESmzkH;udk vSefMunfhcGifhr&Sd&ef?5/ bl;oD;awmifNrdKUe,forkdif;? vufESdyfpufrl? pm 220/6/ 'kwd,tB7/ ,if;? pm 1243/

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    13/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    13

    rl*sm[pfrGwfqvifwyf aoemywdAkdvfcsKyfumqifonf vGefcJhonfhZlvkdifv 26 &ufaeYu ppfwaumif;e,f(aumhpfbZm)ac: zavmif;aps;NrdKUodkY vufeufukdifppfom;rsm; jcH&H qkdufa&mufvm&m NrdKUolNrdKUom; &maxmifrQ aomif;aomif;zszsBudKqkdMuonf[k

    qkdxm;avonf/ if;tjyif ygupwefta&SUykdif; &ufow(4)ywfrQ aexkdifwnf;ckdoGm;&m oufqkdif&mtkyfcsKyfa&;t&m&Sdrsm;u {nfhcHjyKpkMuojzifh zavmif;aps;NrdKUwGif (4)&ufrQaeNyD; ppfwaumif;odkYoGm;&mvnf; NrdKUrdNrdKUzrsm;u npmpm;yGJESifhwnfcif;{nfhcHMuonf[ktqkd&Sdavonf/ xkdYaemuf if;rl*sm[pfacgif;aqmifumqifonf xkdppfwaumif;NrdKUtjcHt&Hrsm;ESifh&ufow(2)ywfrQaexkdifNyD; t&m&Sdrsm;ESifhawGYqkHaqG;aEG;jcif;rsm;udkvnf;aumif;jyKvkyf zavmif;aps;NrdKUodkYjyefvmNyD; Mo*kwfv 25 &ufaeY armifawmodkYjyefvm&m if;ESifhtwl vufeufaowmaygif;(35)aowmrQ ygoGm;onf[kqkd&m owif;twkdif;rSefvQif ygupweftpdk;&u rl*sm[pfudpudk wrifwumtvkdwltvkdyg vspfvsL&Ixm;ouJhodkY jzpfaeavonf[k a&;om;xm;onfudk awGY&onf/

    OD;pHxGef;atmifu-1956 ckESpf rwfvtwGif;u ygupwefjynf &kHcgyavmif&Gmae rd&fumqdrf;\nD aqG;axmhay:vbDonf bl;oD;awmifNrdKUe,fodkY0ifa&mufvmNyD; rl*sm[pftmqmb*kdPf;udk vufeufodrf;vsuf ol\vl,kHrsm;tm; vuf

    eufwyfqifay;cJhbl;onf/ tcsufudk axmufvQif ygupwefjynfom;rsm;onf bl;oD;awmif? armifawme,f&Sd rGwfqvifrsm;tm; rnfrQBudK;ukdifcs,fvS,fEkdifonfudk jrifEkdifMuNyDjzpfonf/[krSwfwrf;wifxm;onf/2

    rnfodkYqkdap ta&SUygupwef(,ckb*Fvm;a'h&Sf)taejzifh rl*sm[pfolykefrsm;tay: tm;ay;aeonfudk odomxif&Sm;apouJhodkY wpfzufEkdifiHbufrS jynfolrsm;taejzifh umqiftay: vIdufvIdufvSJvSJ BudKqkdMujcif;onf if;wkdYESifhvlrsKd;wlrsm;tay: acgif;aqmifaeonf[k,lqum tzufzufrStultnDay;aejcif;jzpfonfrSm xif&Sm;ayonf/

    (q) rl*sm[pfrl*sm[pfjyemonf avmavmq,ftm;jzifh 'kwd,urmppfBuD;\qkd;arGwpf&yfjzpfaomfvnf; twdwftm;

    jzifh 1824 ckESpf t*FvdyfjrefrmppfyGJtNyD; rGwfqvifrsm; jrefrmEkdifiHtwGif;odkY 0ifa&mufvmjcif;rSjrpfzsm;cHcJhonf/xkdtcsdefrSp bl;oD;awmif? armifawm? ausmufawmf? rif;jym;? ajrykHponfha'orsm;odkY rGwfqvifbmom0ifppfwaumif;b*FgvDrsm; twm;tqD;r&Sd 0ifa&mufvmjcif;rS pwifcJhonf/3

    rGwfqvifbmom0ifb*FgvDwkdYonf *sD[wfac:bmoma&;ppfyGJudk qifETJavh&SdNyD; if;bmoma&;ppfyGJwGif yg0ifMuonfh&Jabmf&Jbufrsm;udk rl*sm[pf[kac:qkdMuonf/ rl*sm[pfqkdaompum;\t"dyg,frSm ]]rdrdwdkif;jynfESifhbmoma&;tcGifhta&;udk wkdufckdufaomol}}[kvnf;qkdvkdonf/ rl*sm[pftzGJYonf *sarwltlvrm;bmoma&;tzGJY\

    vrf;nTefcsufudk taumiftxnfazmf&aomtzGJYjzpfonf/ wpfenf;tm;jzifh *sarwltlvrm;tzGJYonf ajray:tzGJYjzpfNyD; rl*sm[pftzGJYonf ajratmuftzGJYyifjzpfonf/ if;wkdY\t"du&nf&G,fcsufonf armifawm? bl;oD;awmif?&aohawmife,frsm;udk jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHawmfwGif;rS cGJxkwfNyD; ygupwefEkdifiHESifhyl;aygif;Ekdif&ef jrefrmEdkifiHawmftpkd;&ESifh&ckdifwkdif;&if;om;rsm;tm; vufeufudkifvsuf tMurf;zufwkdufckduf&ef jzpfonf/4

    bmoma&;wkdufyGJvkyfoifh rvkyfoifh[laomjyemudk rlqvifbmom0ifwkdY\*kdPf;csKyfjzpfolrlZpf0g(c)cgvDcgtkyfcsKyfa&;tzGJYuomvQif tqkH;tjzwfay;Ekdifojzifh 1947 ckESpf 'DZifbmvwGif taemufygupwef? yg&Sf0gNrdKUrSrGwfqvifbmoma&;*kdPf;tkyfrlvmemr[mruf? rlZpf[mufcHESifhrlvemtDb&m[ifwkdYudk zdwfac: tpnf;ta0;jyKvkyfcJhonf/ tpnf;ta0;u tm&ADbmomESifh tl&'lbmomudk oif&ef? jrefrmpmudk roif&ef nTefMum;onfhtjyif

    1/ [Hom0wDowif;pm? 3-9-52? pm 3/2/ OD;pHxGef;atmif? udk,fawGYar,kajrESifh&kd[if*sm? vufESdyfpufrl? bl;oD;awmif? 1969? pm 13/3/ rl*sm[pfrsm;tvif;0ifjcif;? jr0wDykHESdyfwkduf? pmrsufESm? ckESpfryg/4/ cifBuD;azsmf? &ckdifjynfrS rl*sm[def;[lonf? &ckdifwefaqmif? twGJ 1? trSwf8? 1959-60? pm 23/

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    14/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    14

    if;*kdPf;tkyfwkdYu olykefacgif;aqmifr[mruf[lpdef? Zmzg[lpdef? 'l'lrsm? r[mrufqifac:tkdpiftlvmESifhwyfAkdvfwyfom;rsm;tm; rl*sm[pf[ktrnfay;um nTefMum;csufrsm;ay;cJhonf[kqkdonf/ xkduJhodkY trdefYay;NyD;aemuf bmoma&;*kdPf;tkyfonf e,fvlxk\tBudKtqkdESifh1947 'DZifbmtukefavmufwGif jyefoGm;onf[kqkdonf/1 rl*sm[pfolykefwkdYtm; *sarwltlvrm;tzGJYu tpkd;&udk wkdufckdufrnfhtcg vkdufem&rnfhnTefMum;vTmudk xkwfjyefcJh&m ,if;nTefMum;csufudk 1948 ckESpf {NyDv(10)&ufaeYwGif oufqkdif&mrsm;rS odrf;qnf;&rdonf[kod&onf/ rl*sm[pfrsm;onf,leDazmif;0wfwHqdyfygaomOD;xkyfudk tokH;jyKcJhMuonf/2

    1948 ckESpf ZGefvtwGif;wGif bDattkarmrsmESifhZzm[lpdefwkdYu rl*sm[pftpdk;&trnfwyfum b*FgvDpm? tl&'lpmwkdYjzifh pm&Gufpmwrf;rsm;jzefYcsDcJhonf/ if;pm&Gufrsm;wGif jrefrmtpkd;&onf if;wkdYbmomt,ltqt& ygyrif;rsm;jzpfaMumif;? if;wkdYtkyfcsKyfrIrS bl;oD;awmif? armifawm? &aohawmife,frsm;&Sd rGwfqvifbmom0ifwkdYonfrl*sm[pfwkdYESifhvufwGJum wkdufyGJ0if&ef wkdufwGef;aMumif; yg&Sdonf/ wenf;tm;jzifh bmoma&;ppfyGJjzpf&ef &nf&G,fjcif;yifjzpfonf/

    rl*sm[pfaomif;usef;olrsm;\peufaMumifh armifawmNrdKUe,f&Sd Ak'bmom0ifaus;&Gmrsm; rMumcPNydKysufcJh&onf/ aus;&GmtcsKdUrSm rl*sm[pfrsm;\vufcsufaMumifh vkH;0uG,faysmufoGm;NyD; &Gmtrnfomusef&Sdaeawmhay

    onf/ 1950 ckESpfwGif ar,katmfya&;&Sif; csrSwfum rl*sm[pfXmecsKyfudk xkd;ppfqifwkdufckdufcJhonf/ wyfrawmftaejzifh 1951 ckESpf? rwfvwGif &ckdifwkdif;ajrmufydkif;&Sd aomif;usef;olrsm;udk pwifxkd;ppfqifcJhonf/ rl*sm[pfrsm;onf ta&SUygupwefbufodkY xGufajy;MuNyD; wyfrawmfxkd;ppf&kyfodrf;oGm;onfhtcg x

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    15/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    15

    (Z)rGwfqvifwkdY\ajray:ajratmuf yl;aygif;vIyf&Sm;rIrl*sm[pfvIyf&Sm;rIonfar,kc&kdiftkyfcsKyfa&;aemufydkif; xkd;ppfqifrIrsm;aMumifhtiftm;qkwf,kwfoGm;aomf

    vnf; 1966 ckESpfcefYwGif jyefvnfvIyf&Sm;vmonf/ umqif\rl*sm[pfvufusef t'laZmvDESifhanmifacsmif;(bl;oD;awmif) ywf0ef;usifwGif bDataZmfazm? tvHeDuGefjrLepfwkdYESifhyl;aygif;aeaom ZmazmfwkdYtoD;oD; ay:aygufvmonf/ ,cifu rGwfqvifbmoma&;a

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    16/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    16

    - yl;wGJppfaumfrwD\tBuD;tuJonf ppftiftm;rsm;aom&kd[if*smygwDrSjzpf&rnf[laomtcsufrsm; jzpfonf/

    xkdokdY&ckdifolykefrsm;ESifhoabmwlnDcsuf &NyD;onfESifhvpfAsm;odkYoGm;a&mufwifjy&m vpfAsm;u tvGwfoabm aiGaMu;tultnDay;vkdufonf[kqkdonf/ xkdaiGrsm;udk tmupwefacgif;aqmifrsm;jzpfaom ppfawGrSplvwefrmrGwfESifharmfv0Dq&mrsm;u xdef;odrf;vkdufonf/ wpfqufwnf;rSmyif plvwefrmrGwfu tmupwefwnfaqmufa&;twGuf ta&SUygupwefEkdifiHodkY tultnDawmif;cJhonfhpmwpfapmifudk a&;om;ay;ykdYcJhonf/ xkdpOfu ta&SUygupwefwGif b*FgvDrsm;cGJxGufa&;wkdufyGJ0ifaecsdefjzpf&m plvwefrmrGwfu ta&SUygupweftpkd;&ukd axmufcHNyD; cGJxGufa&;orm;rsm;udk qefYusifaMumif;a&;om;cJhonf/ odkdYaomf xkdpmonf ppfumvjzpfojzifh a&mufroGm;cJhacs/1

    if;wkdYtaejzifh &kd[if*smvGwfajrmufa&;twGuf rnfokdYyif ajymqkdaeapumrl yifudk,fpdwfwGif tmupwefEkdifiHxlaxmifa&;OD;wnfcsufodkY oGm;aeonfudk awGY&Sd&onf/ r,ljrpf0Srf;rS&ckdifrsm;udkarmif;xkwfum rGwfqvifEkdifiHxlaxmif&ef pDpOfjcif;yifjzpfonf/ 1985 ckESpf ygupwefvGwfvyfa&;aeYwGif taemuffygupwefEkdifiH?&m0gvfyef'DNrdKUteD;&Sd bm;rm;udkvkdeDaus;&GmwGif &ckdifrSwdrf;a&SmifoGm;aom rGwfqvifrsm;onf tpnf;ta0;wpf&yfusif;ycJhonf/ xkdtpnf;ta0;wGif rGwfqvifvGwfajrmufa&;tzGJY(RLO)Ou|tmruf&Sm;\rdefYcGef;udk AD'D,kd

    jzifh jzefYa0cJhonf/ xkdrdefYcGef;wGif ]]cifAsm;wkdY[m r,luRef;ay:rSm&SdaewJhrGwfqvifbmomr[kwfwJholawGudkonfa'ou xGufoGm;atmif enf;rsKd;pkHawGukd okH;&r,f/ onfae&mawGudk uRefawmfwkdYu tpm;0ifEkdifatmifvkyf& r,f? onfa'oawGudk trmcHjzpfatmif vkyf& r,f/ aemufwpfcg cifAsm;wkdYudk &cdkif-ArmawGu ESdyfpuf&ifxGufr ajy;ygeJY? tvmt&Sifjrwf&JUwefckd;awmfeJYrowfEkdifyg}}[kyg&Sdonf/2 rGwfqvifwdkYtaejzifh bl;oD;awmif?armifawme,fudk rGwfqvifa'otjzpf oD;oefYaexkdifEkdifatmif taumiftxnfazmfvkdjcif;yifjzpfonf/ xdkYtwlwpfbufEkdifiH\NrdKUESifhaus;&GmtcsKdUwGif tl&'lbmom? b*FgvDbmomvufurf;pmapmifrsm; jzefYa0&mwGif if;pmapmifrsm;\tusOf;rSm ]]oifwkdYaexkdif&ma'owGif pma&&dumcsKdUwJhvsuf&Sdonf/ oifwkdYESifhuyfvsuf&Sdaom jrpfwpfbufurf;wGif jrefrmEkdifiHonf qefpyg;? pm;eyf&dum pm;rukefEkdifavmufatmif pkykHvsuf&Sdonf/ vrf;ab;a&

    bkHbkdifrsm;wGifvnf; vSysKdjzLtrsKd;orD;rsm;onf vkHcsnf&ifvsm;ESifh a&cyfvsuf&Sdonfudk awGYjrifEkdifonf/ oifwkdYtpma&pmudk 0vifatmif pm;aomufzkdY xkdEkdifiHodkYoGm;Ekdifonf/ trsKd;orD;vSvSav;rsm;udk tdrfaxmifjyK tpvmrfomoem jyefYyGm;atmif vkyfudkifEkdifMuonf}}[ka&;om;xm;onf/3 e,fajrpkd;ydkifa&;ESifhomoemvTrf;rkd;a&;udkwpfNydKifwnf; aqmif&Guf&ef MuHpnfjcif;jzpfykH&onf/

    (ps) &ckdifwkdYjynfe,fay;a&;awmif;qkdcsufESifhb*FgvDrGwfqvifwkdYtNydKif awmif;qkdvmjcif;'kwd,urmppfNyD;aemufydkif; t*FvdyfwkdYjyefvnf0ifa&mufvmonfhtcgwGif &ckdifwGif tvHeDuGefjrLepfygwD\

    MoZmvTrf;rkd;rIrSm tajcckdifaeNyDjzpfonf/ &ckdifjynfe,fvlxkwGif &ckdif(zqyv)acgif;aqmifrsm;udk rauseyfjcif;?

    &Srf;? csif;? ucsif? u&if? u,m;wkdYuJhodkY jynfe,ftcGifhta&;udk cHpm;vkdjcif;wkdYaMumifh &ckdifjynfe,fawmif;qkdaom&ckdifacgif;aqmifOD;pdEmtzGJYudk tm;ay;vmonf/ if;tzGJYonf tvHeDuGefjrLepfvkdvm;oltzGJYjzpfNyD; &ckdifoD;jcm;cGJxGufa&;udk awmif;qkdaeolrsm;jzpfonf/ 1947 {NyDv 3 &ufaeYwGif ajrykHNrdKU &ckdiftrsKd;om;nDvmcHudk usif;y&mvlwpfaomif;ausmf wufa&mufNyD; tvHeDuGefjrLepfrsm;ESifhzqyvvnf; wufa&mufMuonf/ xkdnDvmcHwGif tcGefray;a&;? v,fcGefray;a&;? a&G;aumufyGJtvkdr&dS? Akdvfatmifqef;tvkdr&Sd? vGwfvyfa&;csufcsif;ay; ponfjzifhawmif;qkdcJhonf/ xkdnDvmcHokdY AkdvfcsKyfatmifqef; wufa&mufrdefYcGef;ajymMum;&m wufa&mufvmonfhjynfolwkdYu Akdvfatmifqef;tvkdr&Sd? vGwfvyfa&;csufcsif;ay;[k atmf[pfawmif;qkdMuojzifh AkdvfcsKyfatmifqef;onf csufcsif; jyefvnfxGufcGmoGm;onf/4 1947 ckESpf {NyDv 18 &ufaeYwGif &efukef&dS &ckdifvlxktpnf;ta0;u &ckdifcGJxGuf

    1/ D 1315 orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk? pm 2/ jrefrmEkdifiHrSxGufajy;oGm;onfhrGwfqvifrsm;wnfxm;onfhaus;&Gmtrnf jzpfonf/2/ D 1315 orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk pm 4/3/ D1317 orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk pm 27/4/ MF/962. HRC

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    17/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    17

    a&; awmif;qkdcJhMuonf/ 1947 ckESpf ZGefv 15 &ufaeYwGif &efukef&Sd &ckdifvlxktpnf;ta0;xyfrHusif;y&m xkdtpnf;ta0;u &cdkifonf obm0u oD;jcm;ydkif;jcm;ay;xm;onfhoD;jcm;EkdifiHjzpfaMumif;? ESpfaygif; 4000 ausmfoD;jcm;bk&ifhEdkifiHtjzpf aexkdifvmcHaMumif;? xkdYaMumifh oD;jcm;vGwfvyfpGm qkH;jzwfEkdifonfha'otjzpf zefwD;ay;&rnfjzpfaMumif; awmif;qkdcJhMuonf/1 xkdYaMumifh &ckdifwkdYu (zqyv)udk raxmufcHbJ &ckdifwkdif;&if;om;nDnTwfa&;tpnf;t&kH;(&wn)udk axmufcHtm;ay;Muonf/

    xkdtcsdefu bl;oD;awmif? armifawme,frsm;wGifJami-a-tul Ulema-e IslamtzGJYrSrGwfqvifrsm;u udk,fwkdifta&G;cHMuonf/ xkdodkYta&G;cH&mwGif ppfwaumif;e,fom;*zg;u bl;oD;awmifNrdKUe,f? &GufndKawm&GmwGif tajcpdkufum a&G;aumufyGJwGif 0ifa&muf,SOfNydKifcJhonf/ *zg;onf ppfwaumif;e,fom;jzpfonfhtjyif jrefrmpum;rwwfyJ t*Fvdyfpum;ESifhb*FgvDpum;ukdom ajymEkdifoljzpfonf/ if;ESifhtwl ppfawGrS plvwefrmrGwftygt0if av;OD;ta&G;cH&m tm;vkH;tEkdif&cJhonf/ a&G;aumufyGJESpfBudrfvkH; tEkdif&&Sdaomfvnf; zqyvtaejzifh rwkd;EkdifcJhacs/ wpfbufwGif &cdkifygwDjzpfonfh&wnudkvnf; zqyvu rEkdifojzifh wwd,tBudrfa&G;aumufyGJwGif &ckdifjynfe,frStEkdif&&Sd&ef BudK;yrf;rI jyKvkyfvmonf/

    zqyvtaejzifh &ckdifvlxk\axmufcHrIudk r&onfhtcg OD;Ekonf rGwfqviftrsm;pkrJudk &&Sdatmifaqmif

    &Gufvmonf/ 1956 ckESpf jynfolYvTwfawmfa&G;aumufyGJESifhbl;oD;awmife,fwGif rJqEe,fwpfe,f ykdrkdowfrSwfay;NyD; rGwfqvifrsm;tm; zqyvodkYodrf;oGif;um ta&G;cHapcJh&m tblckdif? tblabmfa&SmwkdY zqyvtrwfrsm;jzpfvmMu bl;oD;awmifNrdKUe,frS plvwefrmrGwf zqyvtrwftjzpfta&G;cH&onf/ bl;oD;awmif? armifawmrS rGwfqviftrwfrsm;udk ta&G;cHcGifhay;cJhNyD; rJtrsm;tjym;&&Sd&eftwGuf ppfwaumif;ukvm;rsm;udk ac:oGif;um rJay;cGifh&atmif aqmif&Gufay;cJhonf[kqkdonf/ ppfwaumif;ukvm;rsm;udk ac:oGif;aeaMumif;odaomfvnf; OD;Ektaejzifhroda,mifaqmifaecJhjcif;jzifh ukvm;rsm; tqrwefrsm;jym;vmapcJhonf/2 zm;0yf&Gm(armifawm)rS ygvDrefacwfMuHKcJholwpfOD;u OD;Ekonf zm;0yf&Gmudk a&muf&SdvmaMumif;? rGwfqvifawG zqyvudk rJay;vQif rSwfykHwifxkwfay;rnf? aecGifh&rnf[kajymoGm;aMumif;? if;\tawGYtMuHKudk ajymjycJhonf/3 ajrmufOD;NrdKUwGif aexkdifonfh&wnwGif

    udk,fwkdifyg0ifcJholwpfOD;u ajymMum;onfrSm OD;Ekonf OD;AaqG? OD;ausmfNidrf;wkdYESifhrwlbJ rGwfqvifrsm;xHrS rJ&a&;twGuf EIwfrStvG,fwul uwday;rIrsm;jyKcJhaMumif;? &wnudkvnf; if;\ygwDudk axmufcHygu &ckdifukd jynfe,fay;rnf[k &wntrwfrsm;udk if;\tdrfokdYac:um ajymqkdcJhaMumif; ajymMum;cJhonf/4

    zqyvrJtEkdif&a&;twGuf xkdtcsdefu jynfxJa&;0efBuD;OD;{armif(c)t'lvm'pf\axmufcHrIjzifh b*FgvDrsm;udk ac:oGif;vmonf/ bl;oD;awmifwGif tblckdifqkdolu zqyvOu|? v0uwkdYESifhaygif;um tdrfaxmifpkpm&if;rsm;jyKvkyfNyD;rS wpfbufEkdifiHrSb*FgvDrsm;udk ac:oGif;vm&m &Gmaygif;(40)ausmfonf wpfr[kwfcsif; a&muf&Sdvmonf/5 jyifyrSvlaygif;rsm;pGmudk xkduJhodkYac:oGif;vmjcif;jzifh zqyvtEkdif&a&;aqmif&Gufjcif;onf OD;Ek\vkyfaqmifcsufjzpfonf/ xkdtrSm;onf aemifwGif EkdifiHudk rsm;pGmtxdemapaomtrSwf;wpfckyif jzpfonf/ xkdYaMumifh

    bl;oD;awmif? armifawme,fwGif zqyvrSm rGwfqviftrwfrsm;tEkdif&vmNyD; vTwfawmftrwfrsm; jzpfvmonfudk awGY&onf/ vTwfawmfwGif ae&m&vmolrsm;\aemufuG,fwGif rGwfqvifukefonfrsm;\taxmuftyHhrsm;yg0ifonf[kawGY&onf/ OD;Ektpdk;&udk,fwkdifu a&G;aumufyGJatmifjrifa&;twGuf rGwfqvifukefonfrsm;\aiGaMu;axmufyHhrIrsm; &,lcJhonf[kod&onf/6

    OD;Ektpdk;&tmPm&vmonfhtcg rGwfqviftrwfrsm; ae&m&vmNyD; 0efBuD;tqifh&mxl;rsm;yg&&SdvmMuonf/ xkdodkY&vmaom&mxl;udk tokH;csum &ckdifjynfe,ftwGif;odkY ppfwaumif;rGwfqvifrsm; tvG,fwul0ifvmEkdifatmif tumtuG,fay;jcif;? pyg;arSmifckdvkyfief;rsm;vkyfudkifjcif;? ajratmufvIyf&Sm;rIjyKvkyfaeaom rl*sm[pftzGJYudk tultnDay;jcif;rsm; jyKvkyfvmonfudk awGY&onf/ OD;Ek\zqyvtpkd;& umvwpfavQmufvkH; rGwfqvif1/ MF/962, HRC2/ OH/P/0356/2009, awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/3/ OH/P/0359/2009, awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/4/ OH/P/0362/2009, awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/5/ OH/P/0360/2009, awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/6/ OH/P/0355/2009, awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    18/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    18

    trwfrsm;\tmPmjzifh bl;oD;awmif? armifawme,fxJwGif vIyf&Sm;rItrsKd;rsKd; jyKvkyfcJhonfudkawGY&onf/ xkde,frS rGwfqviftrwfrsm;onfyif if;wkdY\MoZmtmPmudk tokH;jyKum b*FgvDrsm;0ifcGifh&atmif aqmif&Gufay;cJhonfukdvnf; awGY&Sd&onf/1

    &ckdifwkdYjynfe,fawmif;qkdoHrsm; us,fjyefYvmjcif;udk rGwfqvifrsm;uvnf; ,cifuyif pkd;&drfcJhonf/ &ckdifwkdYawmif;qkdcsufatmifjrifcJhvQif jynfe,fay;cJhvQif? rGwfqvifrsm; zdESdyfcH&rnfudk pkd;&drfcJhMuonf/ xkdYaMumifh &ckdifajrmufydkif;&Sd rGwfqvifwkdYvnf; cGJxGufa&;vIyf&Sm;rIrsm; pwifjyKvkyfvmMuonfudk(Rees William)u tpkd;&okdYwpfcsdefuyif wifjytpD&ifcHcJhNyD;jzpfonf/2 vGwfvyfa&;&NyD;aemufydkif; &ckdifudk jynfe,fay;ygrnf[k uwday;vkdufaomtcg &ckdifjynfe,f&Sd rGwfqvifwkdYonf rauseyfrIrsm; jzpfay:vmcJhonf/ vIyf&Sm; x

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    19/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    19

    qkH;jzwfcsufrsm;udk tm;ay;aomorkdif;aqmif;yg;wpfyk'fudk 28-8-51 aeYxkwf *g;'D;,ef;owif;pmwGif pwifa&;om;cJhonf/ xkdYaemuf (10)ESpftMum arvxkwf *g;'D;,ef;r*Zif;wGif trfatwm[D&fbomu (bom)[laom jrefrmtrnfjzifhrpwm*zg;uJhodkY bl;oD;awmif? armifawmNrdKUe,frsm;&Sd ppfwaumif;om;rGwfqvifrsm;udk &ckdifwkdif;&if;om;rGwfqvifjzpfav[ef rckdifrmaomorkdif;taxmuftxm;rsm;jzifh a&;om;vmonfudk awGY&onf/

    &ckdifwkdY\jynfe,fawmif;qkdrIBuD;xGm;vmcsdefwGif rGwfqvifwkdYuvnf; &ckdifwkdYESifhwef;wltcGifhta&;ay;&efawmif;qkdcJhMuonf/ wkdif;&if;om;tjzpf tcGifhta&;awmif;qkdvmjcif;jzpfonf/ xkdaqmif;yg;udk &kd[if*smtrsKd;om;nDnTwfa&;

    tzGJYcsKyfuvnf; ]]&kd[if*smvlrsKd;pk&mZ0iftusOf;csKyf}}trnfjzifh tenf;i,fjznfhpGufum 1960 jynfhESpfwGif ykHESdyfjzefYa0cJhonf/1 trfatwm[D&fbomuyif 1963 ckESpf ]]&kd[if*smESifhurefvlrsKd;pkrsm;}}[laompmtkyfudk jrpfBuD;em;NrdKU &kd[if*smtrsKd;om;nDnTwfa&;tzGJYrSwpfqifh xkwfa0cJhjyefonf/2 xdkYtwl armifoHvGifuvnf; &kd[if*smvlrsKd;rsm;taMumif;udk jr0wDr*Zif;wGif a&;om;um wkdif;&if;om;vlrsKd;jzpfaMumif; vrf;aMumif;jycJhonf/3 odkYaomf &kd[if*smESifhywfoufonfhaqmif;yg;tm;vkH;onf bomESifh*zg; a&;om;onfhaqmif;yg;udk xyfwlul;csa&;om;xm;jcif;rsm;om jzpfonfudk awGY&onf/ xkdxufykdaomtaxmuftxm;r&SdawmhbJ vSnfhywfa&;om;aejcif;om jzpfonf/ &kd[if*smvlrsKd;udk wkdif;&if;om;vlrsKd;jzpfa&;pDrHcsufjzifh ygvDrefwGifvnf;aumif;? ygvDrefjyifywGifvnf;aumif; pepfwus rGwfqvifynmwwfrsm;u OD;aqmifumvIyf&Sm;cJhjcif;jzpfonf/

    (n) &kd[if*smvlrsKd;udk zefwD;,ljcif;t*FvdyfwkdY &ckdifudk odrf;ydkufvkdufonfhtcsdeftxd &kd[if*sm[laomtokH;tEIef; ray:ao;acs/ udkvkdeDacwforkdif;

    q&mrsm; a&;om;onfhjrefrmEkdifiHorkdif;? &ckdiforkdif;pmtkyfrsm;wGifvnf; &kd[if*smtaMumif; rygcJhacs/ ppfwaumif;a'orS vma&mufvkyfudkifaom tvkyform;rsm;? &ckdifbk&ifvufxufu okHYyef;tjzpf zrf;qD;vmolrsm;om &SdcJh&m if;wkYdudk b*FgvDukvm;rsm;[komac:Muonf/ &kd[if*sm[laomtokH;tEIef;onf 'kwd,urmppftwGif;rSom ay:aygufvmonfhtokH;tEIef;jzpfonf/ 1947 ckESpfwGif ay:aygufvmaompum;vkH;topfwpfck jzpfonf/ &kd[if*smorkdif;udk vGwfvyfa&;&NyD;aemufydkif;wGif b*FgvDynmwwfrsm;u a&;om;Muonf/ &kd[if*sm[laomtrnfudk wkdif;odjynfodjzpfatmif pwifvIyf&Sm;rIonf1960 jynfhESpftwGif;rS pwifcJhjcif;jzpfonf/

    bl;oD;awmifygvDreftrwf t'la*:azmf(*zg;)u 1960 jynfhESpf {NyD 21 &ufaeY &efukefwGif jyKvkyfaom owif;pm&Sif;vif;yGJwGif &ckdif? yxefESifhtm&yfwkdYaoG;aESm&mrS jzpfay:vmaomvlrsKd;onf &kd[if*smvlrsKd;jzpfonf[kvnf;aumif;? &cdkif? b*FgvD? tl&'l? yg&Sef? tm&bDpum;rsm;udk a&maESm jzpfay:vmaompum;onf &kd[if*smpum;jzpfaMumif; wifjycJhonf/4

    trSefwu,ftm;jzifh if;wkdY\pum;rsm;onf b*FgvDpum;rsm;om jzpfonf/ if;wkdYajymaompum; ppfwaumif;atmufydkif;u ajymaompum;jzpfonf/ ba*FgwGif ppfwaumif;txufydkif;u ajymaompum;ESifhppfwaumif;atmufydkif;u ajymaompum;[kESpfrsKd;&Sdonf/ pum;ESpfrsKd;onf tenf;i,fuGJonf/ ppfwaumif;txufydkif;okH;onhfpum;onf ,cktcg wGifus,fae&m,lvmNyD; ZmwfjrifhwkdYokH;onfhpum;tjzpf tokH;jyKvm&m ppfwaumif;atmufydkif;okH;onfhpum;onf

    ba*FgwGif tokH;tvGefenf;aom pum;jzpfvmonf/ &ckdifjynfe,ftwGif; 0ifa&mufvmaom b*FgvDwkdYu ppfwaumif;atmufydkif;pum;om okH;ojzifh ba*Fge,fodkYoGm;vQif pum;raygufjcif;? wpfzufEkdifiHrS b*FgvDrsm;u tqifhr&Sdolrsm;tjzpfqufqHjcif;udk cH&onf/5 jrefrmEkdifiHwGifvnf; ckd;0ifvmolrsm;tjzpf b*FgvDrsm;udk ta&;xm;ouJhokdY wpfzufEkdifiHuvnf;tqifhedrfhZmwfedrfhtjzpf cGJjcm;qufqHjcif;cH&ojzifh ESpfEkdifiHMum;wGif oD;jcm;jynfe,fxlaxmif&ef MuHpnfvmjcif;jzpfonfudkawGY&onf/

    &kd[if*smay:aygufvmykHudk rGwfqvifwkdYu a&;om;&mwGif if;wkdYonf at'D 7 &mpk a0omvDacwfu tma&Asukefonfrsm; a&muf&SdukefoG,f&mwGif &rf;NAJoabFmysuf&m &ckdifbk&ifu ulnDapmifha&Smufae&mcsxm;ay;cJh&mrS pwifaexkdif

    1/ Ba Tha, Roewengyas In Arakan, The Guardian, 1960, p-33.2/ trfatwm[D&fbom? &kd[if*smESifhurefvlrsKd;pkrsm;? &kd[if*smtrsKd;om;nDnTwfa&;tzGJY? &efukef? 1963/3/ armifoHvGif? &ckdifukvm; odkYr[kwf &kd;0efnmvlrsKd;rsm;? jr0wDr*Zif;? twGJ(8)? trSwf(9)? 1960? pm-10/4/ armifawmNrdKUe,forkdif;? pm 88/

    5/ OH/P/0362/2009,awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    20/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    20

    vmcJhaMumif;? yxefvlrsKd;rsm;ESifhb*Fvm;jynfrS 0ifa&mufvmMuolrsm;rSm tm&yftquftEG,frsm;om jzpfaom]]&kd;0efnm}}vlrsKd;rsm;ESifhaygif;oif;aexkdifvmcJhMuonfwGif &dk;0ef*sm(,cktcg &kd[if*sm)ac:vlrsKd;jzpfvmaMumif;?&kd0ef*smqkdaomtrnfrSm &ckdifpum;&if;jzpf&m &Gma[mif;uusm;[kt"dyg,f&onf[kqkdonf/1 if;u &ckdif&mZ0ifpmtkyfudk ukd;um;vsuf at'D 7 &mpkESpfavmufuyif rGwfqvifrsm; tajccscJhaMumif; wifjyxm;aomfvnf; &ckdif&mZ0ifpmtkyfrsm;? ayyk&ykduftaxmuftxm;tm;vkH;onf aemufydkif;rS jyefvnfa&;om;aompmtkyfrsm;jzpfonf/rnfonhf&ckdif&mZ0ifrS rl&if;taxmuftxm; r[kwfawmhacs/ &ckdif&mZ0ifxJwGif tapmqkH;&mZ0ifpmtkyf[kowfrSwfxm;aom "n0wDta&;awmfyHkonf (1786)ckESpfwGif 'kd;a0&mZ0ifukd rSDjirf;um jyefvnfa&;om;xm;jcif;jzpfonf/ ckdifrmonf[k,lq&aom irJ&mZ0ifonfyifvQif ukdvkdeDacwf(1840)ckESpfwGif jyefvnfa&;om;xm;aom&mZ0ifjzpfonf/ if;pmtkyfudk rSDjirf;um z,f&mu &ckdiforkdif;udk a&;om;cJhonf/ z,f&ma&;om;onfhpmtkyfudk rSDjirf;um ppfawG*ZufwD,mudk prwfu a&;om;cJhonf/ xkdYaMumifh tm&yfrGwfqvifrsm; at'D 7 &mpkuyif vma&muftajcpkduf&mrS pwifcJhonf[laomtqkdonf '@m&DtqifhomvQif jzpfonfudk od&SdEkdifonf/

    1961 ckESpfxkwf trsKd;om;owif;pmwGif &kd[if*smESifhywfouf aqmif;yg;&SifwpfOD;u ]]&kd[if*sm}}qkdaompum;onf ]]&Gma[mif;om;}}[kt"dyg,f&aMumif;? &mZ0ift& wkdif;&if;om;ppfppfrsm; jzpfaMumif;? wifjyxm;onf

    udk awGY&onf/2

    *g;'D;,ef;r*Zif;wGif aqmif;yg;&Sif bomu a&;om;xm;onfrSm a0omvDacwfu bk&ifu tm&yfukefonfrsm;udk tcGifhta&;ay; aexkdifcGifhjyKojzifh if;wkdYudk &kd;0efnmvlrsKd;rsm;[kac:aMumif;? yxefESifhba*FgrS0ifa&mufvmolrsm;onf &kd;0efnmwkdYESifhtcsif;csif;aygif;oif;vufxyfMu&mrS &kd;0ef*smvlrsKd;rsm; jzpfvmaMumif;wifjyxm;onf/3 aqmif;yg;&SifbomrSm jrefrmtrnfcHa&;om;jcif;jzpfNyD; trSefwu,frSm rGwfqvifwpfOD;jzpfNyD; if;\trnfrSm wm[D&fbomjzpfonf/ jrefrmvlrsKd;orkdif;bmomuRrf;usifolwpfOD;u a&;om;av[ef zefwD;xm;jcif;jzpfonf/ &ckdifbk&ifrsm; rGwfqvifbGJYtrnfrsm; cHMuojzifh rGwfqvifbmom0ifrsm; jzpfav[ef a&;om;xm;onfudk awGY&onf/

    ajrmufOD;acwftpydkif;wGif rif;apmrGef &ckdifxD;eef;udk jyefvnf&&Sd&eftwGuf rGwfqvifa*g&fbk&ifu ulnD

    ay;cJhonfudk taMumif;jyK at'D 1430 jynfhESpfwGif rGwfqvifbmom0ifrsm; pwif0ifa&mufvmcJhNyD; rGwfqvifbGJYtrnfcHcJhonf[kqkdonf/ odkYaomf &ckdiforkdif;ynm&Sif *sufvkduf'g(J.P.Leider)u ppfa&;t& rif;apmrGeftm; rGwfqvifa*g&fbk&if ulnDonf[laomtaxmuftxm;udk &ckdiforkdif;rsm;wGif '@m&Dqefqefa&;om;xm;jcif;jzpfNyD;ba*Fgorkdif;wGif ckdifrmonfhtaxmuftxm;rsm; r&SdaMumif;? xkdtcsdefu ba*Fga'oonf rwnfrNidrfjzpfaeonfhtajctaeaMumifh rif;apmrGefudk ulnDonfrSm jzpfEkdifzG,fr&SdaMumif; axmufjycJhonf/4 z,f&mudk,fwkdifuvnf; b*Fvm;pmaytaxmuftxm;rsm;wGif rif;apmrGef oGm;a&mufckdvIHonfhtaxmuftxm; vkH;0rawGY&yg[kqdkcJhonf/&ckdifbk&ifrsm; rGwfqvifbGJYtrnfrsm;udk vufcHcJhjcif;aMumifh rGwfqvif[k,lq&ef taMumif;r&Sdacs/ &ckdifbk&ifrsm;eef;wufonfhtcgwkdif; bk&m;wnfjcif;? ausmif;aqmufvSL'gef;jcif;? uRefvSLjcif;? oD&dvuFmodkY&[ef;rsm; apvTwf

    jcif;wkdYudk ausmufpmtaxmuftxm;rsm;wGif tckdiftrmygNyD;jzpfonf/ at'D 7 &mpkESifh9 &mpktwGif; a&;xkd;xm;onfh&Spfaomif;bk&m;twGif;&Sd tmeEp`EausmufpmwGif Ak'bmomukd;uG,f,kHMunfrIudk tckdiftrm a&;xkd;xm;onfudk awGY&Sd&onf/5 1960-61 ckESpf &ckdifwefaqmifr*Zif;twGJ(2)? trSwf(9)? t*Fvdyfbmomykdif;wGif aqmif;yg;&SifppfawGarmifu arm&pfaumvpf a&;om;onfh(Arakan Palace in the Civilization of the Bay)udk udk;um; a&;om;&mwGif ajrmufOD;acwftEkynm? Adokumvuf&mrsm;onf rGwfqvif,Ofaus;rItaiGYtouf rygonfhtjyif [dEL,Ofaus;rIbufodkYom EG,faMumif;? arm&pfaumvpf\tqkdESifhodkYvlrsKd;wpfrsKd;wDxGifjcif;rSm a'o&Sdwkdif;&if;om;rsm;udk armif;xkwf tydkifpD;vkdaom&nf&G,fcsufrsm;om jzpfaMumif; wifjycJhonfudk awGY&onf/6

    1/ &kd[if*smvlrsKd;pk\&mZ0iftusOf;csKyf? &efukef? &kd[if*smtrsKd;om;nDnTwfa&;tzGJY? 1960? pm 12/2/ trsKd;om;owif;pm? (22-2-61)? pm 8/3/ The Guardian, 1960, p-334/ vSxGef;jzL? &ckdifjynfpD;yGm;a&;b@mwdkuf? pm 92-96/5/ tmeEp`Eausmufpm6/ armifawmNrdKUe,fjzpfpOforkdif;? pm 88/

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    21/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    21

    &kd[if*sm[lonfhpum;udk tvHeDuGefjrLepfrsm;u ]]rl*sm[pf}}olykefrsm;twGuf xGifay;cJhaom trnfjzpfaMumif;? 1950 jynfhESpfrsm;tpykdif;u tvHeDrsm;ESifhrl*sm[pfrsm;onf ]],m,Dr[mrdwf}}zGJYxm;NyD; zqyvtpkd;&ukdwkdufckdufaeMuaMumif;? rl*sm[pfrsm;u if;wdkYtwGuf orkdif;0iftrnfwpfck &Smay;ckdif;ojzifh tvHeDrsm;u &Smay;cJhjcif;jzpfaMumif; a&;om;xm;onfhrSwfwrf;wpfckvnf; awGY&onf/1

    armifawmNrdKUrS q&mawmfwpfOD;u if;\tawGYtMuHKudk ajymjyonfrSm-OD;Ek? OD;AaqGwkdY armifawmudk 1960-61rSma&mufvmawmh ausmif;em;uukuKdyifBuD;em;rSm tpnf;ta0;usif;ya[majymw,f/ wkdif;&if;om;tvkdufrdwfqufpum;ajymMuwJhtcgrGwfqvifynmwwfausmif;q&mBuD;awGjzpfwJh OD;barmif? OD;azZD? qD'DwkdY(3)OD;vnf; wufa&mufMuw,f/ olwkdYtvSnfha&mufawmh usKyfwkdYArmEkdifiHrSmaew,f/ bmvlrsKd;vkdYac:rvJvkdYar;w,f/ ygvmwJhOD;AaqGu rajzbl;/ OD;atmifZHa0u rif;wkdY[kdu'DuvGifhusvmwJhtwGuf vGifh*sm(&Gifh*sm)vkdYbJac:ayghvkdYajymw,f/ tJ'Dpum;ursm;pNyD; ay:aygufvmovm;awmh rodbl;

    [kajymMum;cJhonf/2 vGifhvmol? tajcwusr&Sd oGm;aeoludk vGifh*sm[kac:NyD; &ckdiftoHxGufESifh&Gifh*sm[kajymMuonf/ &Gifhonf &ckdifpum;jzpfNyD; *smonf ukvm;pum;jzpfonf/ xkdpum;rS &kd[if*smjzpfvmonf[kxifaMumif;ajym

    Muaomfvnf; rGwfqvifwkdYtaejzifh pum;vkH;\t"dyg,fudk rBudKufMuacs/ odkYaomf tjcm; t"dyg,foufa&mufatmif zefwD;um vlrsKd;wpfrsKd;jzpfa&; aqmif&Gufvmonfudk awGY&onf/ rnfodkYqkdap &kd[if*smonf ,cifuwnf;u&SdvmcJhaom vlrsKd;trnfr[kwfbJ wDxGifzefwD;xm;aom a0g[m&opfwpfck jzpfaMumif; odEkdifonf/

    armifawmNrdKUe,foHCmhem,uOu|u EkdifiHawmfoHCmhem,utzGJYudk wifjyonfpmwGif &ckdif&Gma[mif;*smtzGJY[ktrnfcHxm;aomukvm;qkd;wpfpkonf b*Fvm;a'h&SfodkYckdvIHum &Gma[mif;*sm[laompmapmifudk xkwfa0NyD; urmodkYjzefYcsdxkwfvTifhaeMuqJjzpfygonf/3

    [kazmfjyxm;&m pwifvIyf&Sm;pOfu &Gma[mif;*smtrnfjzifh pwifjzpfay:vmykH&onf[k,lq&onf/ bl;oD;awmifrStouf 82 ESpf&Sdonfhtbdk;wpfOD;u ajymMum;onfrSm ]]&kd[if*smqkdwm taumiftxnfr&SdwJhwapeJYeyef;vkH;ae&

    ovkdygyJ? r&SdwJht&mudk vkduf&Sif;ae&wm}}[kajymMum;cJhonf/4b*FgvDwkdYtaejzifh &kd[if*smvlrsKd;[k rdrdukd,fudk orkdif;taxmuftxm;rsm; jyum ac:qkdaeaomfvnf; &kd

    [if*smvlrsKd;[l rnfonfhorkdif;pmtkyfwGifrQ 1947 ckESpftxd yg0ifcJhjcif; r&Sdonfudk awGY&onf/ 1947 ckESpfaemufydkif;wGif rGwfqvifynmwwftcsKdUu orkdif;udk zefwD;,lum wkdif;&if;om;vlrsKd;jzpfoa,mif a&;om;xm;jcif;jzpfonfudk awGY&onf/ NAdwdoQukdvkdeDvufxuf a&;om;xm;aomtaxmuftxm;pmtkyfrsm;? oef;acgifpm&if;aumuf,lcJhonfh 1872 ckESpf? 1901 ckESpf? 1911 ckESpfpm&if;rsm;wGifvnf; &kd[if*smvlrsKd;[l r&dScJhacs/ ppfwaumif;om;rsm;tjzpfvnf;aumif;? b*FgvDrsm;[kvnf;aumif; a&;om;rSwfwrf;wifxm;onfudk awGY&onf/

    &kd[if*smonf vlrsKd;wpfrsKd;r[kwfaMumif; tckdiftrmoufaorsm;jzifh EkdifiHwum uGefz&ifhwGif wifjyolrsm;

    rSm a'gufwmat;csrf;ESifha'gufwmat;ausmfwkdYjzpfonf/ a'gufwmat;csrf;\pmwrf;rSm (SOAS)wGif azmfjyjcif;cH&onf/5 xkdYtwl a'gufwmat;ausmfuvnf; EkdifiHwumpmwrf;zwfyGJwGif wifjycJhonf/6 &kd[if*smtaMumif; *syefwGif a&;om;xkwfa0cJhonfpmtkyfudk *syefa&muf &ckdifrsm;u jyefvnfwkefYjyefonfhpmtkyfwpftkyfudk *syefrSmyif xkwfa0cJhonfudkvnf; awGY&Sd&onf/ a'gufwmat;csrf;ESifh&ckdiforkdif;q&mwkdYu &cdkifnGefYzl;r*Zif;rsm;wGif ,cifuyifxnfhoGif;a&;om;cJhMuonf/7 tajccHtaMumif;&if;onf 'kwd,urmppftwGif; NAdwdoQwkdY jyefvnf0ifa&mufonfhtcsdefwGif &ckdifwkdYu t*FvdyfqefYusifa&;vkyfaeojzifh t*FvdyfwkdYonf b*FgvDrsm;udk if;wkdY\vl,kHrsm;tjzpf pnf;

    1/ &ckdiftm;rmef(2)? &ckdiforkdif;okawoetoif;? 1996? pm 39/

    2/ OH/P/0356/2009, awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/

    3/ armifawmNrdKUe,ftem*wfomoemta&;tcif;ESifhywfoufwifjyavQmufxm;csuf? 28-9-1988/4/ OH/P/0361/2009, awGYqkHar;jref;csuf? 20-2-195/ Dr.Aye Chan, The Development of a Muslim Enclave in Arakan(Rakhine) State of Burma(Myanmar), SOAS Bulletin of BurmaResearch Vol.3, Autumn 2005, p-2

    6/ Dr.Aye Kyaw, The Rohingya and Rakhing, http://arakanland.com/index-4 html7/ &ckdifwefaqmif

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    22/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    22

    &kH;odrf;oGif;um V Force wyfrsm;wGif tokH;jyKjcif;? owif;axmufvSrf;ckdif;jcif;wkdYjzifh pnf;&kH;odrf;oGif;cJhonf/ xkdYtjyif rGwfqvifoD;jcm;e,fajrtjzpf aqmif&Gufay;rnf[kuwday;um odrf;oGif;cJhonf/ ppfNyD;onfhtcg t*Fvdyftpdk;&xH bl;oD;awmif? armifawm? &aohawmifNrdKUe,f\ar,kjrpftaemufbufjcrf;a'orsm;tm; rGwfqvifoD;jcm;jynfe,f xlaxmifay;&efESifh Frontier Area tjzpf owfrSwfay;um wkdif;&if;om;vlrsKd;pkrsm;ESifhtwl yifvkHnDvmcHwGif ta&;qkdcGifhrsm;udk *sarwltlvrm;bmoma&;tzGJYu awmif;qkdcJhonf/ xkdawmif;qkdcsufudk NAdwdoQtpkd;& rvkdufavsmaomfvnf; if;wkdYtwGuf aemifwGif qufvufvkyfaqmifoifhonfhvrf;aMumif;wpfckudk rSwfcsufcsxm;onfhtaxmuftxm;rsm;udk awGY&Sd&onf/ xkdrSwfcsufwGif wkdif;&if;om;tjzpf awmif;qkdvQif vkdtyfonfhtcsufrsm;udk axmufjycJhonf/ udk,fydkif,Ofaus;rI? udk,fydkifpm? ukd,fydkifpum;? ukd,fydkiftkyfcsKyfaexkdifvmcJhrIponfhtcsufrsm;jynfhpkHrSom oD;jcm;jynfe,f awmif;qkdykdifcGifh&SdaMumif;? xkdodkYr&dSao;vQifvnf; EkdifiHom;rsm; &ydkifcGifhudk tokH;csum Oya'jyKvTwfawmfodkYa&mufatmif aqmif&GufNyD; vTwfawmfxJrSwpfqifh rdrdvkdcsifaomtcsufudk ukdifvIyfEkdifaMumif; rSwfcsufcsoGm;jcif;yif jzpfonf/ xkdtcsufrsm;onf t*FvdyfwkdYtaejzifh if;wkdYawmif;qkdaomtcsufrsm;udk vufrcH[kqkdaomfvnf; aemiftcg rnfokdYaqmif&Guf&rnfudk vrf;aMumif;ay;vkdufonfhoabmyif jzpfonf/ xkdvrf;aMumif;twkdif; ,aeYvIyf&Sm;aeonfukd awGY&ayonf/ xkdvrf;aMumif;twkdif;yif ygvDrefacwfwGif a&G;aumuf

    yGJ0ifEkdifatmif aqmif&GufcJh&m ygupwefEkdifiHom;jzpfaom *zg;yifvQif trwfjzpfvmonfudk awGY&onf/ vTwfawmfwGif ae&maumif;rsm;&&Sdatmif aqmif&Gufum if;wkdY\tmPmjzifh bl;oD;awmif? armifawm? &aohawmife,frsm;wGif wpfzufEdkifiHrS b*FgvDrsm;udk tvkH;t&if;oGif;cGihf&&SdcJhjcif;jzifh ,aeYvlOD;a&tqrwef rsm;jym;vmaomtajctaeudka&muf&SdcJhjcif;onf if;wkdY\pepfwus aqmif&GufcJhonfhpDrHudef;jzpfonfudkawGY&onf/ xkdYtwl wkdif;&if;om;vlrsKd;wpfrsKd;jzpfaMumif;udkvnf; NAdwdoQwkdYay;cJhonfhvrf;aMumif;twkdif; udk,fydkifpmwDxGifjcif;? udk,fydkifpum;wDxGifjcif;? udk,fydkif,Ofaus;rI&SdcJhaMumif;udk orkdif;vdrfrsm; zefwD;jyKvkyfum ajrmufOD;acwfbk&ifrsm;onfyifvQifif;wkdY,Ofaus;rIjzifh tkyfcsKyfcJhonfhbk&ifrsm;jzpfcJhaMumif; a&;om;xkwfvTifhvmonfudk awGY&onf/

    (#) 1962 aemufydkif; &ckdifjynfe,f? b*FgvDrGwfqvifrsm;tajctaeodkYaomf jrefrmEkdifiH\EkdifiHa&;tajctaeonf AkdvfcsKyfBuD;ae0if; 1962 ckESpfwGif tmPm&,lNyD;aemufydkif;

    toGifwpfrsKd; ajymif;vJoGm;cJhonf/ &ckdifjynfe,fawmif;qkdrIrsm;? cGJxGufvkdrIrsm;onfvnf; aysmufuG,foGm;cJhonf/ AkdvfcsKyfBuD;ae0if;\awmfvSefa&;aumifpDtpkd;&vufxufwGif EkdifiHa&;ygwDtm;vkH;udk zsufodrf;cJhonf/ xkdYaMumifh rGwfqvifukvm;wkdY\EkdifiHa&;vIyf&Sm;rIrsm;onfvnf; acwikwfvQKd;oGm;cJhonf/ 1969 ckESpfwGif bDataZmfazmacgif;aqmifaom ajratmufaomif;usef;olrsm;onf awmifykdif;ESifhajrmufydkif;a'orsm;wGif jyefvnfqlylvIyf&Sm;rIrsm;udk pwifcJhMuonf/1 1974 ckESpfwGif bDataZmfazmtzGJYonf wyfrawmfxkd;ppfaMumifh wjznf;jznf;NydKuGJoGm;onf/ bl;oD;awmif? armifawm&Sd rl*sm[pfolykefrsm;onfvnf; wyfrawmfxkd;ppfaMumifh wpfzufEdkifiHodkYxGuf

    ajy;cJhMuonf/2awmfvSefa&;tpkd;&onf jrefrmqkd&S,fvpfvrf;pOfygwDudk wnfaxmifNyD; wpfygwDpepfjzifh qufvuftkyfcsKyf

    cJhonf/ zGJYpnf;ykHtajccHOya'ukd a&;qGJa&;twGuf (1971)ckESpfwGif jynfolwkdYxH tMuHPfay;&ef awmif;cHcJhonf/xkdtcsufudk tcGifhaumif;,lNyD; ajray:ajratmufrGwfqvifukvm;rsm; jyefvnfacgif;axmifvmcJhonf/ if;wkdYu&kd[if*smtrnfcHrGwfqvifwkdYtwGuf tcGifhta&;awmif;aom]]&kd[if*smvlrsKd;rsm;u tMuHay;qEjyKpmwrf;}}[laomtrnfygpmwrf;udk tpkd;&okdYwifjycJhonf/ armifawmNrdKUe,fjynfolrsm;\oabmxm;ESifhtMuHay;csufrsm;wGif &kd[if*smudk wkdif;&ifom;tjzpf todtrSwf jyKay;&ef tMuHjyKxm;onfudk awGY&onf/3 bl;oD;awmifNrdKUe,frStMuHay;csufwGif OD;Z[D;tmrwfu bl;oD;awmifESifharmifawmudk ar,kc&kdiftjzpf zGJYpnf;ay;&ef? ar,kc&kdif&Sd rGwfqvifrsm;udk &kd[if*smvlrsKd;tjzpf jy|mef;&ef owfrSwfcGifhjyKyg&ef? rkd[mrwfa&SmfzDu &kd[if*smudk vlrsKd;wpfrsKd;tjzpf41/ armifawmNrdKUe,fjzpfpOforkdif;? pm 49/2/ armifawmNrdKUe,fjzpfpOforkdif;? pm 51/3/ vkyfom;jynfolrsm;\o4/ vkyfom;jynfolrsm;\oab

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    23/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    23

    jy|mef;ay;&ef awmif;qkdrIrsm; jyKvkyfcJhonfukd awGY&onf/odkY&mwGif jrefrmqkd&S,fvpfvrf;pOfygwDtpkd;&onf rGwfqvifwkdY\awmif;qkdcsufudk z,f&Sm;um &ckdifESifhrGef

    udk jynfe,fay;cJhonf/ xkdYtjyif jrefrmhqkd&S,fvpfvrf;pOfygwDxJwGif bl;oD;awmif? armifawmNrdKUe,frsm;&Sd ppfwaumif;om;rGwfqvifrsm;tm; ygwD? aumifpDtmPmykdiftzGJYtpnf;rsm;wGif yg0ifcGifhudk uefYowfxm;cJhonf/ odkYaomf rGwfqvifukvm;OD;a&rSm wkd;NrJwkd;aeonfudk awGY&onf/

    1972-73 ckESpfwGif tpkd;&u zGJYpnf;ykHtajccHOya'a&;qGJa&;ESifhtwnfjyKa&;twGuf tvkyfrsm;aecsdefudktcGifhaumif;,lum b*FgvDrsm; trsm;tjym; wdwfwqdwf 0ifa&mufvmcJhMuonf/ 1973 ckESpf rwfvESifh{NyDvwGifa&G;aumufyGJ rJpm&if;jyKpk&ef uGif;qif;onfhtcg w&m;r0ifaexkdifol trsm;tjym; tzrf;cHcJh&onf/ odkYaomf xkdtcGifhta&;udk vufrvTwfbJ wpfzufEkdifiHrSarmfv0DESifhrGwfqvifacgif;aqmifrsm;u wpfzGJYvQif vl 20 rS 30 Mum; tpkvkduf bl;oD;awmif? armifawme,fxJodkY apvTwfcJhaMumif; od&onf/1 w&m;r0ifckd;0ifvmjcif;udk axmufjyonfh2-7-76 aeYxkwf t*Fvdyfbmomjzifh a&;om;xm;aom vkyfom;owif;pmwGif ]]1962 ckESpfwGif armifawme,fAk'bmomr[kwfol 88539? bl;oD;awmifNrdKUe,f 49600? &aohawmifNrdKUe,f 11253 OD;&Sd&mrS 1972 ckESpfwGifarmifawmNrdKUe,f 206859? bl;oD;awmif 130275? &aohawmifNrdKUe,fwGif 18670 OD;a&txd vsifjrefpGm wkd;

    yGm;vmonfudk awGY&onf/ jrefrmEkdifiH\vlOD;a&wkd;wufrIonf ESpfpOf 2.3 &mckdifEIef; wkd;wufvsuf&Sd&m q,fESpftwGif; ykHrSefr[kwfonfhwkd;EIef;rsm;jzpfyGm;aeonfudk awGY&onf/ -----ykHrSefr[kwfaomvlOD;a&wkd;yGm;vmrIonfe,fjcm;rSwpfqifh &ckdifa'otwGif;odkY w&m;r0if ckd;0ifvmjcif;jzpfojzifh pDppfoifhaMumif;? trsKd;om;a&;tjrifjzifhMunfhoifhaMumif;}}[k jynfolwpfOD;u a&;om;xm;onfudk awGY&onf/2

    xkdYaMumifh jynfyrS EkdifiHjcm;om;rsm; w&m;r0if 0ifa&mufvmjcif;udk umuG,fwm;qD;&ef &nf&G,fum e*g;rif;pDrHcsuf wpfEkdifiHvkH;wGif ppfqifa&;wpf&yftaejzifh aqmif&GufcJhonf/ xkdpDrHcsuft& ppfwaumif;ukvm;trsm;tjym; w&m;r0ifaexkdif&m &ckdifjynfe,fajrmufydkif;rS pwifaqmif&GufcJhonf/ xkdpDrHcsufudk 1978 ckESpf azaz:0g&Dv 11 &ufwGif pwifaqmif&GufcJhonf/3 ppfaq;rIudk &ifrqkdif&Jaomppfwaumif;om; b*FgvDukvm;wkdYonf

    xdwfvefYwkefvIyfum &cdkifjynfe,fajrmufydkif;NrdKUe,frsm;rS b*Fvm;a'h&SfEkdifiHodkY xGufajy;cJhMuonf/xkdumvtwGif; xGufajy;cJhaom tdrfaxmifpkaygif; 25995 jzpfNyD; vlOD;a&tm;jzifh 156699 jzpfonf/4 e

    *g;rif;pDrHcsufaMumifh b*Fvm;a'h&SfodkYxGufajy;oGm;aom EkdifiHjcm;om;rGwfqvifwkYdukd taMumif;jyK &kd[if*smtrnfcH rGwfqvifwkdY\ajratmufvIyf&Sm;rIrsm; jyefvnfacgif;axmifvmjyefonf/ if;wkdYu EkdifiHjcm;owif;pm? *sme,frsm;rSwpfqifh jrefrmtpkd;&u rGwfqvifrsm;udk rsKd;jyKwfatmif owfjzwfaeonf[kowif;vTifha&;om;cJhMuavonf/ b*Fvm;a'h&Sftpkd;&uvnf; xGufajy;vmolrsm;udk rdrdwkdYEdkifiHom;rsm; r[kwfojzifh vkH;0wm0efr,lEkdifaMumif;aMunmcJhonf/ b*Fvm;a'h&Sf? ygupwef? rav;&Sm;paom rGwfqvifEkdifiHwkdYrS xkwfa0onfhowif;pmrsm;uvnf;jrefrmEkdifiHtpkd;&udk 0kdif;0ef;&IHUcscJhMuonf/ xdkYaMumifh ukvor*rSMum;0ifum xGufajy;oGm;aomrGwfqvifwkdYudk 'ku

    onfrsm;tjzpf owfrSwfum pm;eyf&dum? aq;0g;wkdYudk axmufyHhulnDay;cJhonf/ xkdjyemudk jrefrmtpkd;&ESifhb*Fvm;a'h&Sftpkd;&wkdYu aqG;aEG;ajz&Sif;&efvnf; aphpyfay;cJhojzifh ESpfEkdifiHtpkd;&rsm; aphpyfaqG;aEG;cJhMuonf/ tqkdygudpudk taMumif;jyK ppfwaumif;om;rGwfqvifwkdYonf &kd[if*smrsKd;cspfwpfOD;(R.P.F)(Rohingya Patriot Front)ESifh&kd[if*smaoG;pnf;nDnTwfa&;tzGJY(R.S.O)(Rohingya Solidarity Organization)[lonfhajratmufvIyf&Sm;rItzGJYESpfzGJYonf wpfzufEkdifiHwGif ajcukyf,lum vIyf&Sm;vmcJhonf/ if;tzGJYESpfzGJYonf yl;aygif;cJhNyD; tm&uef&kd[if*smvGwfajrmufa&;wyfOD;(A.R.I.F)udk zGJYpnf;vkdufonf/ ppfwaumif;e,fwGif tajcpkdufaexkdifMuNyD; tm&yfEkdifiHrsm;? wl&uDESifhaqmf'Dtma&;AsEkdifiH&Sd tpvmrftzGJYtoD;oD;wkdYxH tultnD&&Sdonf/5

    1/ D13172/ Working People's Daily, 2-7-763/ &ckdifjynfe,fjzpfpOforkdif;? pwkwwGJ? vlrIa&;u@? vufESdyfpufrl? pm 203-205/4/ &cdkifjynfe,fjzpfpOforkdif;? pwkwwGJ? vlrIa&;u@? vufESdyfpufrl? pm 206/5/ zkd;uHaumif;? ]"rE&m,f}? jrufcif;opfr*Zif;? trSwfpOf(25)? 1992? pm 87/

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    24/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    24

    if;wkdYonf rdrdukd,fudk &ckdifwkdif;&if;om;&kd[if*smvlrsKd; rGwfqvifrsm;tjzpf cH,lNyD; armifawm? bl;oD;awmifNrdKUe,frsm;udk &kd[if*smjynfe,ftjzpf xlaxmifay;&ef awmif;qkdMuonf/ tzGYJ\aMunmpmwrf;wGif jrefrmEkdifiHtpkd;&taejzifh &kd[if*smudk,fydkiftkyfcsKyfcGifh&jynfe,f ay;&ef awmif;qkdcJhonfudk awGY&onf/ OD;azmfZHu ]]jynfaxmifpkajrudk ppfwaumif;om;rsm; vkdcsif ykefuefaeMujcif;jzpfaMumif;? xkdtcsufudk vGwfvyfaomjynfaxmifpkjrefrmEkdifiHawmftpkd;&onf av;av;eufeuf pOf;pm;NyD; ygupwefwkdif;ESifhtcsdefrDaqG;aEG;wkdifyifvsuf &Sif;vif;&efoifhayonf/ e,fpyfta&;aMumifh yxrt*FvdyfjrefrmppfjzpfcJh&onf/ ,ckwpfzef e,fpyfta&;aMumifh ESpfEkdifiH pdwf0rf;uGJrI ray:aygufap&ef tcsdefrD wm;qD;oifhayownf;}}[ka&;om;xm;onfudk awGY&onf/1

    (X) 1988 ta&;tcif;aemufydkif; &kd[if*smtrnfjzifh vIyf&Sm;rI

    1988 twGif; jzpfysufcJhaom 'Drkdua&pDta&;tcif;umv vlxktkH

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    25/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    25

    1988 ckESpf pufwifbmvwGif armifawmNrdKUr? unifawmtxuausmif;wGif ppfawGrS a&muf&Sdvmaom'Drkdua&pDoydwfwkdufyGJacgif;aqmifrsm;ESifhNidrf;csrf;a&;acgif;aqmifrsm; w&m;a[majym&mwGif armifawmrSb*FgvDacgif;aqmif a'gufwmxGef;atmif(t'lavmuf)u 1988 ckESpf arvu rGwfqviftiftm;jyqEjyrIBuD;onf jrefrmEkdifiHwGif yxrqkH;aom 'Drkdua&pDtcGifhta&;twGuf vIyf&Sm;rIjzpfaMumif; a[majymoGm;onf/ if;tjyif ppfawGNrdKUrSukvm;a&SUae a&Tarmifqkdoluvnf; ukvm;wkdYrSm &kd[if*smrsm;jzpfaMumif;? &ckdifjynfodkY0ifa&mufvmonfrSmat'D 680 cefYuyifjzpfaMumif;? tcGifhta&;&vQif wkdif;&if;om;rsm;ESifhwef;wl&&SdrnfjzpfaMumif; a[majymoGm;onfudk awGY&onf/1 xkda[majymyGJonf &ckdifESifhukvm;Nidrf;csrf;pGm aexkdifNyD; 'Drkdua&pDa&;ukd awmif;qkdMu&ef&nf&G,fcsufjzifh jyKvkyfcJhaomfvnf; b*FgvDrsm;rSm &&SdonfhtcGifhta&;udk t&,lNyD; rrSefuefonfhorkdif;aMumif;rsm;udkwifjyoGm;cJhjcif; jzpfaMumif; od&Sd&onf/2

    jrefrmwpfEkdifiHvkH; vlxkvlwef;pm;aygif;pkH yg0ifqEjyx

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    26/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    26

    udk orkdif;q&mrsm;tm; a&;om;cdkif;um xkwfa0rIrsm; jyKvkyfvmonfudk awGY&onf/wpfcsdefwnf;rSmyif a'owGif;armfv0Dq&mrsm;taejzifh vli,ftm;vkH; tm&ADpum;oifMum;jcif;udk eHeuf

    wpfBudrf? naewpfBudrf oifckdif;onfudkawGY&onf/ xkdodkYaqmif&Gufojzifh ,cifokH;pGJaeonfhif;wkdY\b*FgvDpum;xJokdY tm&ADpum;a&mpyfvkdufNyD; if;wkdYonf ppfwaumif;bufuvmonfhvlrsKd;r[kwfojzifh pum;vnf;rwlaMumif;?at'D 8 &mpkESpfu a&muf&Sdvmonfhtm&yfukefonfrsm;rSwpfqifh tajccsaexkdifolrsm; jzpfaMumif;[lonfhvrf;aMumif;udk a&muf&Sdatmif pepfwus jyifqifxm;jcif;jzpfonfudk awGY&onf/

    &ckdifjynfe,ftwGif; rGwfqvifrsm;\vkyfaqmifrIrSeforQonf armfv0Dq&mwkdY\nTefMum;csuftay: rlwnfaqmif&Gufaejcif;yif jzpfonf/ wpfenf;tm;jzifh if;wkdYjzpfcsifaomqEudk rGwfqvifrsm;u taumiftxnfaz:&jcif;yifjzpfonf/ bmoma&;jzifh t&m&mudk xdef;csKyfxm;onfhoabmyif jzpfonf/ bl;oD;awmif? armifawma'owGif rGwfqvifbmom0iftrsKd;orD;rsm;onf acgif;NrD;jcHK&rnf? AD'D,kd? &kyf&SifMunfhcGifhr&Sd[karmfv0Dq&muowfrSwfxm;onf/ armfv0Dq&mwkdYtaejzifh EkdifiHwum rGwfqviftzGJYrsm;ESifhuGef,ufqufEG,frI&Sdaeojzifh if;wkdYaqmif&Gufcsufrsm;onf pepfwuspDrHudef;rsm; &SdykH&ayonf/ tcsKdUarmfv0Dq&mrsm;onf jynfywGif oifwef;tqifhqifhwufNyD; jyefvmolrsm;jzpfaMumif; od&Sd&onf/ jynfyrStaxmuftyHhay;rItajctaeudk avhvmonfhtcg

    armifawmNrdKUe,f? tv,foHausmf&Gm&Sd AvDwpfckyifvQif wpfESpfvQif jrefrmaiGodef;(300)taxmuftyHh&onf[kod&Sd&onf/ xkd&GmwGif tdrfajc 3000 ausmf&Sd&m tdrfaxmifpkwkdif;wGif (1)OD;rS(3)OD;txd aqmf'Dtma&As? Mopaw;vs?rav;&Sm;wkdYwGif tvkyfvkyfudkifolrsm; &SdaMumif; od&Sd&onf/1 if;aiGrsm; jyefvnf0ifa&mufvmonfhtcg tqkdyga'o\pD;yGm;a&;tajctaeudk ydkrkdcsKyfukdifvmEkdifcGifhrsm; &&SdvmonfudkawGY&onf/ xkdtajctaersm;u a'ocHwkdif;&if;om;rsm; awmifhcHxm;Ekdifaom tajctaeudk ,kd,Gif;vmEkdifaMumif; awGY&Sd&onf/ EkdifiHa&;tajctaeajymif;vJrI&SdvQif ydkrkdvIyf&Sm;EkdifrnfhtajctaeodkY a&muf&SdEkdifonfudkvnf; arQmfvifhxm;ykH&onf/ xkdYaMumifhvnf;&kd[if*smwdkif;&if;om;rsm; &ykdifcGifhudk zefwD;awmif;qkdvIyf&Sm;aejcif;jzpfonf/ 1990 jynfhESpfpm&if;t& armifawmNrdKUe,fwpfckwnf;yifvQif AvD 300 ausmf&SdaMumif; od&onf/

    armfv0Dq&mrsm;u jrefrmEkdifiH\a&SUtvm;tvmudk cefYrSef;um EkdifiHa&; vrf;aMumif;udk csay;jcif;jzifhif;wkdYvIyf&Sm;&rnfhtajctaeudk pepfwuswGufcsufaqmif&Gufjcif;rsm; &SdonfudkawGY&onf/ if;wkdYtaejzifh ygwDzGJYpnf;cGifhr&Sdojzifh tvm;tvmaumif;onfhygwDESifhyl;aygif;&rnf[laomoabmudk BudKwifpDpOfxm;NyD;jzpfonf/vli,frsm;ESifhywfouf &kd[if*smvlrsKd;taMumif;udk rGwfqvifbJGY&q&mrsm;ESifhusL&Sifq&mrsm;u wpfaeYvQif wpfem&DcefY ausmif;om;rsm;udk a[majym&rnfjzpfaMumif;? pG,fpkHynmoifausmif;rsm;zGifhvSpfNyD; rdrdvlrsKd;Zpfjrpfukdaz:xkwf&rnfjzpfaMumif; nTefMum;xm;onfudk awGY&onf/2 if;bmoma&;tzGJYrsm;taejzifh tmz*efokdYoifwef;wufolrsm;? vufeufudkiftzGJYtaejzifh oGm;olrsm;&Sdonfudk od&Sd&onf/ t"duBudK;ukdifvIyf&Sm;aeolrsm;onf armfv0Dq&mrsm;jzpfonfudkawGY&onf/3 armfv0Drsm;taejzifh tm&ADausmif;rsm;udk trsm;tjym;wnfaxmifum if;wkdY

    vkdtyfonfhvrf;aMumif;udk xkdausmif;rsm;rS pwiftaumiftxnfaz:ay;aejcif; jzpfonfudkawYG&onf/if;tm&ADausmif;rsm;ESifhywfouf armifawmNrdKUe,ftm&ADausmif;rsm;tajctaepmwrf;wGif wifjy

    xm;onfrSm ]]1962 ckESpfu tm&ADtxufwef;ausmif;(6)ausmif;? tv,fwef;ausmif;(16)ausmif;? rlvwef;ausmif;(276)ausmif;&Sd&mrS 1980 jynfhESpfwGif tm&ADwuodkvf(2)ausmif;? txufwef;ausmif;(9)ausmif;? tv,fwef;ausmif;(18)ausmif;? rlvwef;ausmif;(300)ausmf&Sdvmonfudk awGY&onf/ ausmif;om;OD;a&rSm 1990jynfhESpfwGif tm&ADwuokdvf(200)? tm&ADtxufwef;ausmif; (1750)? tm&ADtv,fwef;ausmif;wGif(1880)?tm&ADrlvwef;ausmif;wGif (23190)&SdaMumif;od&onf/ t"duoifMum;ay;onfrsm;rSm tpvmrfbmomudkouf0if,kHMunf&ef? 0wfjyK&ef? tm&ADbmomoif&eftjyif tm&yfvlrsKd;rsm;ESifhb*FgvDvlrsKd;rsm;\,Ofaus;rIxkH;wrf;"avh

    1/ OH/P/0358/2009,awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/2/ 31-3-2009 armifawmNrdKUe,fw&m;&kH;\trItrSwf 372/3/ ,if;

  • 7/30/2019 Ya Khain Sar Tan Report on Rakhine

    27/32

    E-bookiscreatedbywww.S

    hanyoma.org

    &ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

    27

    rsm;ESifhtawG;tac:rsm;udkom t"duxm;oifMum;ay;ojzifh jrefrmwkdY\tokdif;t0kdif;ESifha0;onfxufydka0;vmonfudk awGY&onf/ if;wkdY\0wfpm;ykH? aeykHxkdifykH? jyKrlaqmif&GufykHrsm;rSm jrefrmwkdYESifhvkH;0rwlouJhokdY jrefrmwkdif;&if;om;wkdY\,Ofaus;rI"avhxkH;wrf;rsm;udkvnf; vkH;0vufcHvkdpdwfr&SdbJ jrefrmrsm;ESifhjcm;em;aomtoGifrsm;jzpfvmonfudk awGY&onf/ armifawmNrdKUe,f&Sd b*FgvDrsm;rSm udk,fykdiftEkynmaw;*Dwvnf; r&SdaMumif;awGY&Sd&onf[ka&;om;xm;onfudk awGY&onf/1

    okH;oyfcsuf&ckdiforkdif;okawoetwGuf &ckdifjynfe,ftwGif; oGm;a&mufavhvmonfhtcg &ckdifwkdif;&if;om;rsm;ESifh

    awGYqkHpum;ajymcJh&mwGif &kd[if*smvlrsKd;udk if;wkdYtaejzifh wkdY vkH;0rMum;bl;aMumif;? bDbDpDu ajymoHMum;ojzifhrnfonfhvlrsKd;udk &kd[if*smac:oenf;[k ar;,l&NyD; tHhtm;oifhaMumif; ajymMuonf/ xkdYtwl aus;vufaerGwfqvifrsm;yifvQif &kd[if*smudk if;wkdYudk,fwkdifrodonfudk awGY&Sd&ygonf/ odkYaomf acwfynmwwf&ckdifrsm;taejzifh &kd[if*smay:aygufvmjcif;onf 1950 jynfhESpfrsm;umvwGif armfv0DwkdYOD;aqmifrIjzifh pwifpDrHvmjcif;jzpfaMumif;od&SdMuonf/ if;wkdYtaejzifh EkdifiHa&;t& &ckdifrGwfqvifvlrsKd;taejzifh pwifvIyf&Sm;cJh&m &ckdifvlrsKd;wGif rGwfqvif

    vlrsKd;r&Sdojzifh &ckdifrGwfqvifvlrsKd;[lonfhpum;udk &ckdifwkYdtjyif;txefuefYuGufvmrIaMumifh &ckdifrGwfqvifvlrsKd; [lonfhwkdif;&if;om;jzpfa&;vrf;aMumif;udk pGefYvTwfum &kd[if*smqkdaomvlrsKd;opfudk zefwD;vmjcif;jzpfonf/xkdokdYaqmif&Guf&mwGif EkdifiHwumtokdif;t0ef;\tm;udk ,lum pepfwus tuGufcsaqmif&Gufvmojzifh trSm;onfMumvmvQif trSefjzpfoGm;Ekdifaomtajctaeudk a&muf&SdvmEkdifaomaMumifh pepfwusjyefvnfwkHYjyef&ef vkdtyfrnfjzpfonf/ &kd[if*smvIyf&Sm;rIonf jynfe,fwpfcktjzpf ygvDrefacwfu awmif;qkdcJhaomfvnf; ,cktajctaeonfEkdifiHwnfaxmif&ef pDpOfonftxd vIyf&Sm;vmonfudk awGY&onf/ xkdYtwl a&G;aumufyGJwGif ygvDrefacwfuuJhodkY tcGifhaumif;MuHK&ef apmifhMunfhaeykH&onfudkvnf; awGY&Sd&onf/ xkdodkYtcGifhaumif;MuHKvmvQif bl;oD;awmif? armifawme,frsm;udk ifwkdYcsKyfudkifxm;Ekdifrnf[k,lqMuonf/

    &ckdifwkdif;&if;om;-vlBuD;rsm;taejzifh pdk;&drfaeonfhtcsufrSm ygvDrefvufxufuJhodkY a&G;aumufyGJrsm;jyKvkyfvmygu rGwfqviftrsm;pkonf ygvDreftrwfjzpfvmNyD; &ckdifwkdif;&if;om;rsm;\tem*wftajctaera&&mawmhrnfhtcsufyif jzpfygonf/ if;wkdY\oabmxm;t& a&G;aumufyGJrsm; jyKvkyfonhftcg tjcm;a'orsm;uJhodkY&ckdifwGif rjyKvkyfyJ tpkd;&\xdef;csKyfrIatmufwGif ,cktwkdif;xm;um aqmif&Gufapvkdaomol oabmxm;rsm;&Sdonfudk awGY&onf/ ygvDrefacwftajctaersKd;udk ,ckwpfBudrfjyefoGm;ygu xkdacwftajctaexuf ydkrkdqkd;&Gm;vdrfhrnf[kif;wkdYudk,fwkdifu ,lqxm;MuykH&onf/

    a&muf&SdaeNyD;aom rGwfqvifrsm;ESifhwkdif;&if;om;&ckdif