wdh;k fnè we;s wdldrh m%dfoaysh ind 23 wd;¾ is l,d¾la lmd jhdmdíl i`.rdj...
TRANSCRIPT
tka¡ ta O¾uisß uxcq, .ckdhltka¡ ta O¾uisß uxcq, .ckdhl
m<d;a md,k wdh;k
33520.49ck.ykh
14.35Pkaoodhlhka
4,486iNslhka
ñ,shk
ñ,shk
m%dfoaYSh iNdiy
wdndO iys; ck;dj
m%dfoaYSh iNdiy
wdndO iys; ck;dj
m%cd;ka;%jdoh fydohs yd krlh hk ;¾l folu wmg ks;r wikakg ,efnkjd. m%cd;ka;%jdoh mßmq¾K keye. th hdj;ald,Sk lsÍu yd rfÜ yeáhg
hï ;rulg yev.kajd .ekSu wjYHhs. tfiau ishjia .Kkla meje;
wd m%cd;dka;%sl iïm%odhka kq;k ;dCIKhkaf.a msysfgka jvd;a ÈhqKq ;shqKq l< yelsh.iS.%fhka f.da,ShlrKh jk wfma f,dalfha ÿ.Snj msgq oelSug yd ish,q
ckhdf.a ðjk ugÜu k`.d isgqùug kï rdcH;ka;%fhka ksis j.ùu wjYHhS. th
uOHu, m<d;a yd m<d;a md,k hk ish,q uÜgïj, isÿ úh hq;=hs.
m%cd;ka;%jdoh fydohs yd krlh hk ;¾l folu wmg ks;r wikakg ,efnkjd. m%cd;ka;%jdoh mßmq¾K keye. th hdj;ald,Sk lsÍu yd rfÜ yeáhg
hï ;rulg yev.kajd .ekSu wjYHhs. tfiau ishjia .Kkla meje;
wd m%cd;dka;%sl iïm%odhka kq;k ;dCIKhkaf.a msysfgka jvd;a ÈhqKq ;shqKq l< yelsh.iS.%fhka f.da,ShlrKh jk wfma f,dalfha ÿ.Snj msgq oelSug yd ish,q
ckhdf.a ðjk ugÜu k`.d isgqùug kï rdcH;ka;%fhka ksis j.ùu wjYHhS. th
uOHu, m<d;a yd m<d;a md,k hk ish,q uÜgïj, isÿ úh hq;=hs.
i¾ wd;¾ iS l,d¾la
LMD jHdmdÍl i`.rdj Out of the Box kï úfYaIdx.h i|yd Serendip to Space hk uefhka
2005 uehs l,dmh i|yd ,nd ÿka iïuqL idlÉPdfjka Wmqgd .kakd ,oS ( msgq wxl 116
“
”
uy k.r iNd
232,369ck.ykh
1,604Pkaoodhlhka
445iNslhka
18,057fiajfha kshq;= idudðlhka
ñ,shk
ñ,shk
k.r iNd
41
1,388ck.ykh
417iNslhka
5,207fiajfha kshq;= idudðlhka
ñ,shk
888Pkaoodhlhka
ñ,shk
m%dfoaYSh iNd
27116,726ck.ykh
11,857Pkaoodhlhka
3,624iNslhka
17,448fiajfha kshq;= idudðlhka
ñ,shk
ñ,shk
rfÜ ck.ykhg wkqj m<d;a md,kwdh;k fnÈ we;s wdldrh
ISBN 978-955-4746-79-4
m%dfoaYSh iNd
iy wdndO iys; ck;dj
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 2
fuu fmd;a msxp m%ldYhg m;a lr we;af;a hqfrdamd ix.ufha
iydhfhks' fuys oelafjk ish¨ lreKq ms<sn|j j.lSu orkafka tys
l;=jreka jk w;r" m%ldYl iS' î' tï' (CBM) ixúOdkfha fyda iydhh
oela jQ hqfrdamd ix.ufha (European Union) fyda woyia tu lreKq
;=<ska wjYHfhka u ksrEmKh fkdlrhs'
This booklet was made possible by the support of the European Union. The contents of this publication are the sole responsibility of the authors and do not necessarily reflect the views of the publisher CBM or the sponsor European Union.
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 3
l¾;D ( tka¡ ta¡ O¾uisß
ksfhdacH m<d;a md,k flduidßia^úY%du,;a&
niakdysr m<d;
uxcq, .ckdhl
m¾fhaIl"
úl,am m%;sm;a;s flakaøh
uqøKh ( 2016 wfm%a,a
m%ldYkh ( Christoffel -Blinden Mission (CBM) wxl 713 ã¡ mS¡ úfÊisxy udj;, me,j;a;, n;a;ruq,a,, YS% ,xld
• ÿrl:k: 0094 11 2786587 009477 7557380 • fjí wvúh : www.cbm.org
msgljr ks¾udKh ( iqð;a l=udr
ixialrK iydh ( yIdks ú;%dx.kS
úfYaI ia;+;sh ( ksfrdaId iqNdIKs"
cks;a relaud,a¡
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 4
ye|skaùu
furg iudc yd wd¾Ól miqìu ms<sn|j i<ld ne,SfïoS m<d;a md,k wdh;k u.ska isÿjkafka wk,am fufyhls' m%dfoaYSh wdKavqlrKfha uQ,sldx. u; msysgd iajdh;a; tallhla f,i m%cdfõ m%.ukh i|yd m<d;a md,k wdh;k u.ska l< yels ld¾hNdrh b;d úYd,h' ta i|yd wjeis Yla;sh" wdl,am yd oekqu j¾Okh lr .ekSug wfkl=;a md¾Yjhkays il%Sh odhl;ajh ksrka;rfhka wjYH fõ' ta i|yd iydhh ùula f,izm%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;djZ kï fuu
fmd;a msxp ilik ,os' hqfrdamd ix.ufha wdOdrfhka Christoffel -Blinden Mission (CBM)ixúOdkh l%shd;aul lrk“Enhancing the Capacities of Local Authorities and Non–state Actors to Address Socio–economic Concerns of Victims of War, Children, Women and Persons with Disabilities and their Families in Northern and Eastern Province of Sri Lanka”jHdmD;sh fuhg wkq.%yh olajd ;sfí'
furfÜ m%dfoaYSh iNd md,k l%uh iy wdndO iys; mqoa.,hka f.a ;;a;ajh
iy m%dfoaYSh iNd u.ska wdndO iys; mqoa.,hka Wfoid lghq;= l< hq;= iy
yels wkaou ms<sn|j fuys lreKq i|yka fõ¡
m%cdjg wdikak; u fiajd iïmdolfhla f,i m%dfoaYSh iNdj úiska wdndO
iys; msßia Wfoid l< yels ld¾hh b;d úYd,h¡ wjYH jkafka m%dfoaYSh iNd
mk;ska ,eî we;s n,;, Ndú; lr ks¾udKd;aul j ueÈy;aùuhs¡ thg fuu
m%ldYkh ud¾f.damfoaYhla jkq we;ehs CBMixúOdkh úYajdi lrhs¡
m%dfoaYSh iNdfjka m%cdjg ,eìh yels fiajd iy wdndO iys; mqoa.,hkaf.a
whs;Ska iq/lSu i|yd tys ld¾hNdrh ms<sn|j fujeks m%ldYkhla
t<soelafjkafka m%:u j;djg úh yel¡ tjka ld,Sk jEhula i|yd Wrÿka
fuys l;=jreka fofokd yg CBM ixúOdkfha lD;{;djh ysñfõ¡
Christoffel -Blinden Mission - CBM wxl 713 ã¡ mS¡úfÊisxy udj;, me,j;a;, n;a;ruq,a,, YS% ,xld
ÿrl:k: 0094- 11- 5419131/0094-777 -557380 fjí wvúh: www.cbm.org
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 5
mgqk
1. Y%S ,xldfõ m<d;a md,k wdh;k jHqyh 06 1.1 m<d;a md,k wdh;k 06 1.2 m<d;a md,k wdh;k imhk fiajdjka 08 2. m%dfoaYSh iNd l%ufõoh 09 2.1 m%dfoaYSh iNdfõ ld¾hh yd j.lSï 09 2.2 iNdm;sjrhdf.a j.lSï 10 2.3 iNslhka ^uka;%Ska& f.a j.lSï 13 3. m%dfoaYSh iNdfõ f,alï 15 3.1 f,alïf.a j.lSï 15 3.2 f,alïf.a ld¾hh msßú;r 16 4. m%dfoaYSh iNdfõ fiajdjka oshqKq lsrSu 23 4.1 wkq kS;s mekùu 23 4.2 wkq kS;s wod< jk lafIa;%hka 25 4.3 wkq kS;s iïmdokhg wod< ndOl 26 4.4 fhdackd 27 5. wdndO iys; ùu iy wdndO iys; mqoa.,hka 28 5.1 ye|skaùu 28 5.2 cd;Hka;r ;;a;ajh 28 5.3 Y%S ,xldfõ ;;a;ajh 29 6. wdndO iys; mqoa.,hka iy iudch 32 7' wdndO iys; mqoa.,hka f.a whs;Ska iq/lSu 35 8' wdndO iys; ùu iy iudc ixj¾Okh 37
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 6
1' Y%S ,xldfõ m<d;a md,k wdh;k jHqyh
Y%S ,xldfõ md,kh cd;sl" m<d;a yd m%dfoaYSh uÜgï j,oS isÿ flfrkafka
ms<sfj,ska úOdhl ckdêm;s m%uqL wud;H uKav,h" md¾,sfïka;=j" m<d;a iNd
iy m<d;a md,k wdh;k u.sks'
1'1 m<d;a md,k wdh;k
m<d;a md,k wdh;khla wúÉýkak meje;aula we;s ffk;sl mqoa.,fhls'
m<d;a md,kh hkq Y%S ,dxlslhkag wd.ka;=l md,k rgdjla fkdfõ¡ th ol=Kq
wdishdjg u fmdÿ jQ Wreuhls¡ mxpdh;a yd uKavf,a jeks .ï b,lal lr.;a
md,k jHqyhka bkaÈhdj yd fkamd,h jeks ol=Kq wdishd;sl rdcHhka ys
meje;shd fiau" .u flakaølr .;a md,k rgdjla ishjia .Kkdjlg fmr isg
u furfÜ mej;sKs¡ furg fï ^2016& jk úg m<d;a md,k wdh;k 335la
;sfnk w;r tajd j¾. ;=kla hgf;a ixúOdkh fldg we;¡ tkï" uy k.r
iNd"k.r iNd iy m%dfoaYSh iNd f,isks'
furg wdKavql%u jHjia:dfõ 13 jk ixfYdaOkhg wkqj m<d;a md,kh hkq
m<d;a iNdj hgf;a mj;akd úIhhla yd ld¾hhls'
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 7
my; oelafjkafka fï rfÜ ck.ykhg wkqj j¾;udkfha m<d;a md,k
wdh;k fnoS we;s whqreh¡
uQ,dY%h ( ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomd¾;fïka;=j - 2013
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 8
m<d;a md,k wdh;k j¾.h
m<d;a md,k wdh;k .Kk
iNslhka ixLHdj
wdjrKh jk ck.ykh ^ñ,shk&
Pkao odhl ixLHdj^ñ,shk&
uy k.r iNd
23 445 2'37 1'60
k.r iNd 41 417 1'39 0'89 m%dfoaYSh iNd
271 3"624 16'73 11'86
uq`M .Kk 335 4"486 20'49 14'35 uQ,dY%h ( ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomd¾;fïka;=j - 2013
mqrjeishka yg i<ik fiajdjka ms<sn|j i<ld ne,Sfï oS m<d;a md,k wdh;k ;rï m%cdjg ióm iy fiajdjka imhk fjk;a wdh;khla ke;¡ my; i|yka o;a; u.ska fmkajkafka tf,i imhk m%Odk fiajdjka iy tajdfha m%udKhka h¡
1'2 m<d;a md,k wdh;k imhk fiajdjka
imhk iy kv;a;= lrk
fiajdjka
uy k.r iNd
k.r iNd m%dfoaYSh iNd
tl;=j
jdyk
Odjkh l<
yels ud¾.
^ls' ó'&
3,417 2,961 102,279 108,657
fnfy;a Yd,d
152 40 413 605
iqidk N+ñ 158 140 8,808 9,106
WoHdk yd l%Svdmsá
327 181 1,323 1831
mqia;ld, 79 80 1,005 1,164 uQ,dY%h ( ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomd¾;fïka;=j -^m<d;a md,k wdh;k u.ska ,ndÿka fiajdjka - 2013&
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 9
2' m%dfoaYSh iNd l%ufõoh
m<d;a md,k wdh;kj, iSudjka" uyck Pkaofhka m;alr .kakd uka;S%ka
ixLHdj iy ls%hd;aul jk oskh wdosh f¾Çh wud;HdxYh úiska .eiÜ
ksfõokhla u.ska m%ldYhg m;a lrhs' iNslhska ^uka;S%jreka& m;a lrkafka
uyck Pkaofhks' iNslhska ^uka;S%jreka& f.ka tla wfhl= iNdm;s yd ;j;a
wfhl= Wm iNdm;s jYfhka m;a lr .efka¡
2'1 m%dfoaYSh iNdfõ ld¾hh yd j.lSï
m<d;a md,k wdh;k jHqyh ;=< W;a;Í;r wdh;kh jkafka iNdjhs' iNdj
ilia jkafka iNdm;s" Wm iNdm;s yd iNsl ^uka;S%& uKav,h jYfhks'
iNdjl ls%hdldÍ;ajh r|d mj;skafka th úiska .kakd ;SrK yd tajd ls%hdjg
kexùu u;hs' ta ksid iNdjl iNdm;sjrhd oCI l<ukdlrejl= o úh hq;=h'
m%dfoaYSh iNd .ek ie<lSfï oS 1987 wxl 15 orK m%dfoaYSh iNd mk;ska mejÍ
we;s úêúOdk ls%hd;aul lsÍu m%dfoaYSh iNdfõ ld¾hh fõ' ta wkqj m%dfoaYSh
iNdj l%shd l< hq;af;a my; oelafjk mßos h'
1. kS;sfhka iNdjg mejrS we;s ld¾hhka ^Duties& muKla bgq lsÍu'
2. m%dfoaYSh iNd jHqyh ;=< ls%hd;aul ùug we;s w;=re kS;s" wK mk;a
yd m%{ma;s .ek;a"mejfrk n,;," ld¾h mámdáh yd iNdfõ iïm;a
M,odhS f,i fhdojd .ekSu .ek;a wjfndaOhlska lghq;= lsÍu¡
3. wud;Hjrhd úiska mkjd we;s 1988 uQ,H mßmd,k Í;s yd iïu;
w;=re jHjia:d ms<sn| ukd wjfndaOhlska lghq;= lsÍu'
4. mkf;a 122 yd 126 j.ka;s u.ska w;=re jHjia:d ieliSug n,h ,eî
we;s ksid m%foaYfha wjYH;d wkqj tajd ilid iïu; lr .ekSu¡
5. m%foaYfha ck;djg M,odhS ixj¾Ok fhdackd ls%hd;aul lsÍu'
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 10
6. m%foaYfha ck;djf.a iqL úyrKh msKsi myiqlï m%j¾Okh" fiajdjka
úêu;a lsÍu yd md,kh lsÍu isÿ lsrSfï oS kS;Hkql+,j" w¾:j;aj yd
nyq;r leue;a; u; ls%hd lsÍu'
2'2 iNdm;sf.a j.lSï
wxlh úia;rh mkf;a wod<
j.ka;sh
1 iNdfõ m%Odk úOdhl ks,Odßhd f,i l%shd lsÍu' m%d'i' - 8^1& Í;s
2^1&
2 m%Odk .sKqï ks,Odßhd f,i lghq;= lsÍu' - Í;s 4
3 fhda.H mßÈ Wm iNdm;sg yd ks,OdÍkag n,;,
mejÍu'
- 8^2&
4 wfhl=g mjrk ,o n,;, fjkia lsÍu fyda
wj,x.= lsÍu'
- 8^3&
5 iNdfõ iEu /iaùulu uq,iqk .ekSu' - 10
6 úfYaI iNd /iaùï le|ùu' - 11
7 iNsl Pkaohg wu;rj" ;Ssrl Pkaoh mdúÉÑ lsÍu' - 14^2&
8 iNdj fj;ska ;SrK ,nd .ekSu' -Í;s 2 ^1& ^wd&
9 tu ;SrK ls%hd;aul lrùu' - Í;s 2 ^1& ^wd&
10 iïu; jQ iNd jd¾;djg w;aika fhoSu yd iy;sl
l< msgm;a ^wêlrK lghq;= i|yd idCIs f,i&
;yjqre lr .ekSu'
-15
11 iNdfõ f,alï we;=¿ ld¾h uKav,hg ,sÅ;j
rdcldß mjrd oSu yd tu rdcldß ksis mßos bgq jk
njg j.n,d .ekSu'
- Í;s 2 ^1& ^wE&
12 uQ,H md,kh we;s njg ;yjqre lsÍu yd j.n,d
.ekSu'
- Í;s 5 ^1&
13 f.ùï jjqp¾ iy;sl lsÍu' - Í;s 99
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 11
14 uQ,H lghq;=" jevigyka j¾.SlrKh wkqj ksis
mßos ie<iqï lr we;s njg iy uqo,a fr.=,dis"
uQ,H mßmd,k Í;sj,g wkql+,j flfrk njg
j.n,d .ekSu'
- Í;s 5 ^2&
15 úhoï yd wdodhï iïnkaOj m%udKj;a wNHka;r
mÍCIdjla flfrk njg j.n,d .ekSu'
- Í;s 5 ^3&
16 f;dr;=re hdj;ald,Ssk jk njg iy;sl jk
l<ukdlrKhla ld¾hd,fha mj;ajdf.k hdu'
- Í;s 5 ^4&
17 ixj¾Ok ie,eiau yd whjeh f,aLkhg wkqj
lghq;= l%shd;aul lsÍu'
- Í;s 5 ^5&
18 kshñ; ld, iSudj ;=< oS wdodhï tl;= lrk njg
yd .sKqï.; lrk njg j.n,d .ekSu'
- Í;s 5 ^6&
19 uqo,a .Kqfokq yd .nvd úêu;aj mj;ajdf.k hdu
yd wNHka;r ú.Kkh iy;sl lsÍu'
- Í;ss 5 ^7&
20 iNdfõ uqo,a yd ia:djr j;alïj, wdrCIdj iy;sl
lsÍu'
- Í;s 5 ^8&
21 jevigyka wkqj wdodhï yd úhoï jd¾;d udislj
iNdjg bosßm;a lsÍu'
- Í;ss 5 ^9&
22 nexl= m%ldYk ms<sfh, lrk njg iy;sl ùu' - Í;s 5 ^10&
23 ud¾.ia: uqo,a yd foam< iïnkaO rCIK wdjrK
,nd .ekSu'
- Í;ss 5 ^11&
24 uqo,a yd foam< Ndr ld¾h uKav,fha
ks,OdÍkaf.ka m%udKj;a wem ,nd .ekSu'
Í;ss -5 ^12& -
mk; 184
25 jd¾Isl ixj¾Ok ie<eiau bosßm;a lsÍu' - Í;ss 5 ^13&
26 jd¾Isl .sKqï m%ldY ud¾;= 31 jk oskg fmr wod<
wdh;khkag bosßm;a lsÍu'
- Í;ss 193
27 uQ,H yd .nvd iïnkaOj o ia:djr j;alï ms<sn|j
o ióCIK uKav, m;alr j;alï ms<sn| iy;sl
lrjd .ekSu'
- Í;sss 203 yd
218
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 12
28 mkf;a ld¾hhkag wod<j mÍCIK meje;aùu i|yd
f,alï we;=¿ ks,OdÍka g n,h mejÍu'
- mk; 8 ^2&
29 fmdÿ ld¾hhka i|yd bvï uekSu yd mÍCId lsÍu' - Í;s 20 ^1&
30 uxudj;a j,g wjysr .ia lemSu' - mk; 43
31 jeg udhsï iïnkaO .eg¨ j,g ueÈy;a ùu' -mk; 44
32 w.,a lmd újD;j fkd;eîug lghq;= lsÍu yd ksis
mßÈ k, wdosh fhoSu'
- Í;sss -45
33 foam< ydks iïnkaO b,a,Sï i<ld ne,Su' - mk; 73
34 fi!LHdrCIdjg ndOd jk" c,h /`ÿKq ;eka
ms<sn|j l%shd lsÍu'
- mk; 101
35 f.da >d;l ia:dk i|yd n,m;% ksl=;a lsÍu yd
tajd w;aysgqùu'
- mk; 102 ^1&
36 wkjir f.da >d;l ia:dk iïnkaOj ov whlsÍu' - mk; 102 ^2&
37 wk;=reodhl .ia" w;=" l|ka yd f.ä bj;a lsÍfï
ksfhda. oSu¡
- mk; 107
38 n,m;% fkdue;sj l¾udka;hla fyda jHdmdrhla
mj;ajdf.k hdfïoS ufyaia;%d;ajrhdf.ka iudma;s
wd{djla b,a,d isàu'
- mk; 167 ^1&
39 bosß j¾Ifha whjeh f,aLkh iNdjg bosßm;a lr
iïu; lr .ekSu'
- mk; 168 ^1&
40 mßmQrl whjeh iNdjg bosßm;a lsÍu' - mk; 168 ^3&
41 iïu; fkdjQ whjeh f,aLkh iïnkaOj bosß
lghq;= lsÍu'
- mk; 169
42 wjYH;d wkqj whjeh ixfYdaOkh' - mk; 170
43 kS;Hkql+, fkdjk f.ùï iïnkaOfhka m%dfoaYSh
iNdfõ iNdm;s yd iEu iNslfhl= u wod<
ld¾hhka i|yd f.ùu l< fyda f.úSug n,h ÿka
;eke;a;d f,i ls%hd lsÍu¡
- mk; 172
- Í;s 3
44 iNdfõ .súiqï w;aika lsÍu' - mk; 173
45 hï ld¾hhl kS;Hkql+, Ndjfha iel ÿre lr - mk; 175 ^1&
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 13
.ekSug m<d;a md,k iyldr
flduidßia^m¡md¡i¡fld¡&u.ska m<d;a md,k
flduidßiajrhd^m¡md¡fld¡& úuiSu'
46 iNdj i|yd Khla .ekSug iNdfõ wkque;sh
fkd,o úg m<d;a md,k flduidßiaf.a wkque;sh
,nd .ekSu'
mk; 178 $ 181
47 iNdj i;= iïm;a m%foaYfha ck;djg m%fhdackj;a
yd M,odhS f,i fhdojd .;a njg m<d;a iNdjg yd
ú.Kldêm;sg j. ùu'
48 wld¾hCIu;djh" fkdukd md,kh" kshñ;
ld¾hhka m%;sfCIAm lsÍu fyda fkdi<ld yeÍu"
úIudpdrh" wud;Hjrhdf.a fyda m<d;a md,k
flduidßiajrhdf.a ks¾foaYj,g wlSlre ùu"
fkdie<ls,su;a ùu yd n,h wksis f,i Ndú;h
ksid iNslhska ;k;=frka bj;a lsÍu'
mk; 185 ^1&
;jo mkf;a 175 ^2& j.ka;sh hgf;a jeh úIhhl kS;Hkql+, nj m<d;a md,k flduidßia úiska iaÓr l< miq tu mkf;a u 172 j.ka;shg ^.sKqï ú.Kkh lsÍu iy wêNdr lsÍu& mgyeksj ljrla i|yka jqj o m%dfoaYSh iNdfõ iNdm;s iy iNslhska ta iïnkaOfhka j.lsj hq;= ke;'
2'3 iNslhka ^uka;%Ska&f.a j.lSï
1. iNd /iaùï" lñgq yd iNdj ;SrKh l< fmdÿ jevigykaj,g fõ,djg
iyNd.S ùu yd mejÍ we;s ld¾hhka w¾:j;a yd M,odhS f,i bgq lsÍu'
2. 1987 wxl 15 orK m%dfoaYSh iNd mkf;a úêúOdk" 1988 uQ,H yd
mßmd,k Í;s" /iaùï meje;aùu ms<sn| ld¾h mámdáh" w;=re jHjia:d
yd mk;g wod< wfkl=;a kS;s Í;s .ek oekqïj;a ùu yd iNd ;SrK
.eksfï oS wjfndaOhlska hq;=j l;d lsÍu yd lghq;= lsÍu'
3. m%dfoaYSh iNdj i;= ld¾hhka" n,;," iïm;a yd jHqyh ms<sn| ukd
wjfndaOhla ,eîu'
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 14
4. wdh;kfha jd¾Isl ixj¾Ok ie<eiau ilia lsÍug iydh oSu yd wjYH
fhdackd iy f;dr;=re bosßm;a lsÍu'
5. ilia l< ie<eiau wkqu; lr .ekSu yd ls%hd;aul lsÍug wjYH ;SsrK
.ekSfïoS iydh oSu'
6. jd¾Isl whjeh f,aLkh ieliSug iydh ùu"fhdackd yd f;dr;=re
bosßm;a lsÍu iy wkqu; lsÍug yd ls%hd;aul lsÍug u.fmkaùu'
7. wdh;kfha lghq;= j,oS m%;sm;a;suh ;SrK .ekSug iydh ùu'
8. uyck iqN isoaêh i|yd .kakd ;SrKj,g iydh ùu'
9. ld¾hhka .=Kd;aulj yd ld¾hCIuj mj;ajdf.k hdug uÕ fmkaùu'
10. iNdfõ wdodhï ud¾. m%j¾Okh i|yd uÕ fmkaùu'
11. m%foaYfha ck;d wjYH;d i|yd mkf;a m%;smdok u; w;=re jHjia:d
ilia lsÍug iydh ùu'
12. uyck wjYH;d wkqj myiqlï yd fiajd ie<iSug uÕ fmkaùu'
13. iNdfõ wruqo,a md,khg u. fmkaùu yd iydh ùu'
14. iNdj i;= bvlvï yd ia:djr j;alï wdrCId lsÍu iy tajd M,odhS
f,i fhdojd .ekSug iNdfõ wjOdkh fhduq lsÍu'
15. iNd wruqo,ska fyda fjk;a wruqo,lska mj;ajdf.k hk l¾udka; yd
fiajdjka iïnkaOj ksÍCIKhka lsÍu yd wl%ñl;d we;akï iNdjg
jd¾;d lsÍu'
16. iNdj fyda ld¾h uKav,h úiska isÿ lrk jeros" jxpd" ¥IK ms<sn|j
iNdj oekqïj;a lsÍu yd tajd keje;aùug Wmdh ud¾. fhdackd lsÍu'
17. iNdj úiska n, m%foaYh ;=< isÿlrk fmdÿ jevigyka j,oS m%foaYfha
ck;dj oekqïj;alsÍu" iïnkaëlrKh yd wjYH iydh ,nd §u'
18. m%dfoaYSh iNdj ck;dj i|yd mj;akd wdh;khla njg Tjqkag yef`.k
mßos úksúo Ndjfhka mj;ajdf.k hdug iydh ùu¡
igyk(mk; hkqfjka by;ska olajd we;af;a 1987 wxl 15 orK m%dfoaYSh iNd mk;hs'Í;s hkqfjka woyia lrkafka 1988 m%dfoaYSh iNd uQ,H mßmd,k Í;s fõ' iNdj hkqfjka woyia lr we;af;a m%dfoaYSh iNdjhs'
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 15
3' m%dfoaYSh iNdfõ f,alï
m%dfoaYSh iNd j, lghq;= ksis mßÈ mj;ajdf.k hdu i|yd f,alïjrfhla
m;alrkq ,efí' th l<ukdlrK iyldr fiajfha wê mka;s ;k;=rls' wê
mka;sfha wfhl=f.ka mqrmamdvqj msrùug fkdyels úfgl Bg my< ;k;=re
orkafkla jev n,k f,alï f,i m;alrkq ,efí'
f,alïjreka m;a lsÍu iïnkaOfhka m%dfoaYSh iNd mkf;a 9 jk j.ka;sh
wod< fõ' m;a lsÍfï n,Orhka jkafka ta ta m<d;a j, m<d;a rdcH fiajd
fldñIka iNdj" m<d;a iNdfõ m%Odk f,alï fyda m<d;a md,k
flduidßiajrhdhs'
3'1 f,alïf.a j.lSï
f,alï jrhd o we;=¿ iNdfõ ish¨u ks,OdÍkag ld¾hhka iy n,;, mejÍu
iNdm;s úiska isÿ l< hq;=h' mjrk ,o n,;," f,aLkhl igyka lr iy;sl
l< hq;=h' mjrk ,o n,;, blaujd fyda mjrk ,o n,hla fkdue;sj lghq;=
lsÍug lsisÿ ks,Odßfhl=g fkdyel¡
m%dfoaYSh iNd uQ,H mßmd,k Í;s 2 ^wE& ys i|yka mßÈ iNdfõ ld¾h uKav,h
md,kh lsÍu f,alï f.a j.lSuls¡ tysoS Tjqka fj; ld¾hhka mejÍu yd tu
ld¾hhka wm%udoj yd ksjerÈjjk njg j.n,d .ekSu ^iNdm;sf.a j.lSug
hg;aj& o m%Odk mßmd,k ks,Odßhd jYfhka f,alïf.a ld¾hhls¡ iNdfõ
;SrK yd ld¾hhka úêu;aj lrf.k hdug iNdm;sg yd iNdjg iydh jk
m%Odk ks,Odßhd f,alï fõ'
1' ld¾h uKav, l<ukdlrKh'
2' iNd /iaùï ms<sn|j ish¨ lghq;= úOdhlf.a Wmfoia j,g wkqj lsÍu'
3' iNdfõ wdodhï tl;= lsÍfï n,h,;a ks,Orhd f,i l%shd lsÍu'
4' iNdm;sg" iNslhkg yd ld¾h uKav,hg wjYH Wmfoia §u iy
kS;suh ;;a;ajhka myod §u yd oekqïj;a lsÍu'
5' iNdfõ uQ,H l,uKdlrK ls%hdj,sh uQ,H mßmd,k Í;s 4 iy 5
úêúOdkhkag hg;aj mj;ajdf.k hdu'
6' iNdj i;= ish¨u fN!;sl iïm;a wdrCId lsÍu" mjrd .ekSug lghq;=
lsÍu" mejereï ksfhda. ,nd .ekSu yd m%j¾Okh'
7' iNd n, m%foaYfha ixj¾Ok lghq;= fufyh ùfï fufyhqï ks,Orhd
f,i l%shd lsÍu'
8' uyckhd" nÿ f.jkakka yd fjk;a wdh;k iïnkaëlrKh lr lghq;=
mj;ajdf.k hdu'
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 16
3'2 f,alïf.a ld¾hh msßú;r(Job Specifications&
m%dfoaYSh iNdfõ ld¾hh uKav,hg jev fnod oSfïoS wkq.ukh lrk ms<sfj;
jQfha rdcldß ,ehsia;=jla ksl=;a lsÍuhs' tfy;a tjeks rdcldß ,ehsia;=jlska
wod< ks,Odßhd úiska j.lSï bgql< hq;= wdldrh ms<sn`oj meyeÈ,s fkdfõ'
fuu .eg¿jg ms<shula f,i" iNdfõ ld¾hh uKav,hg ksl=;afldg we;s
rdcldß ,ehsia;=j,g iumd;j ld¾hh úia;rh we;=<;a l< ld¾hh msßú;r
m;%sld ilia lrkq ,efí' m%dfoaYSh iNd f,alï i|yd ms<sfh, l< ld¾hh
msßú;r m;%sldjla ^fï i|yd Wkkaÿjla olajk ks,OdÍka f.a m%fhdackh
msKsi&my; olajd we;'
fuu wdlD;sh wkqj iy wjYH mßÈ ixfYdaOk isÿlr ld¾hh msßú;r m;%sld
ta ta ;k;=r i|yd ieliSu;a" ksl=;a lsrSu;a l<yel¡
ld¾hh kduh m%dfoaYSh iNd f,alï
ld¾hh wruqK m%dfoaYSh iNd mk;g wkqj Bg wkqIx.sl fjk;a kS;s Í;s j,ska mejÍ we;s ld¾hhka bgq lsÍu i`oyd m%Odk mßmd,k ks,Odßhd jYfhka lghq;= lsÍu'
j.lSï 1' fiajl uKav, l<uKdlrKh¡
2¡ iNd /iaùïj, f,alï f,i l%shd lsrSu iy iNdfõ f,alïlrKh ms<sn`o ish¨ j.lSï oeÍu'
3 m%dfoaYSh iNdfõ ish¨u wdodhï tl;= lr.ekSfï n,h,;a m%Odk ks,Odßhd jYfhka lghq;= lsÍu'
4¡ iNdjg" lñgqj,g" iNdm;sg" Wm iNdm;sg"iNdfõ ks,OdÍkag iy fiajlhkag Wmfoia oSu iy oekqïj;alsÍu¡
5' iNdj ;=< uQ,HlrK l%shdj,sh mj;ajdf.k hdu'
6¡ iNdj i;= ish¨u fN!;sl iïm;a wdrCId lsÍu" mjrd .ekSug lghq;= lsÍu" mejereï ksfhda. ,nd .ekSu yd m%j¾Okh' 7' iNd n, m%foaYfha ixj¾Ok lghq;= fufyh ùfï fufyhqï ks,Orhd f,i l%shd lsÍu'
8¡uyck;dj" nÿ f.jkakka iy fjk;a wdh;k iu`. iïnkaëlrKh lr lghq;= mj;ajdf.k hdu'
j.lsjhq;af;a ldgo m%dfoaYSh iNdjg iy iNdm;s;=udg
j.lsjhq;af;a ld fjkqfjkao iNdfõ ks,OdÍka fjkqfjka
/lshdj ia:dk.; ;ek m%dfoaYSh iNd ld¾hd,h
jev lrk fj,dj i;sfha Èk meh 08' 30 isg 16' 15 olajd
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 17
wdh;kh - m%dfoaYSh iNdj Èia;%slalh - ld¾h msßú;r ld¾h kduh( m%dfoaYSh iNd f,alï j.lsj hq;af;a ldgo( m%dfoaYSh iNdjg $ iNdm;s;=ukag
m%Odk ld¾hhka ld¾hh fldgia wjYH oekqu wjYH l=i,;d
wjYH wdl,am
1 fiajl uKav, l<uKdlrKh¡
1'1 ld¾h uKav,hg rdcldß ,ehsia;= ksl=;a lsÍu iy wëlaIKh'
1¡¡1'1 wdh;ksl lghq;=' 1¡2 fiajl jegqma f.ùfï lghq;=' 1¡3fiajlhka m;alsÍï" udrelsÍï" Wiia lsÍï"úY%du .ekaùï iy úkh ^m<d;a rdcH fiajd fldñiu úiska mejrE n, iSud ;=<yd m<d;a md,k flduidßiaf.a u`. fmkaùu hgf;a&' 1'3 ld¾hh úuxik ld¾hh Ndrh'
1'3'1 udisl l<uKdlrk /iaùu meje;aùu'
1'3'2 ie<iqï iy jd¾;d iudf,dapkh yd mj;ajd f.k hdu'
wdh;k ix.%yh" uqo,a fr.=,dis" rdcH mßmd,k iy m<d;a rdcH fiajd pl%f,aL' fiajl msßia lghq;=j,g wod< wK mk;a fkdfhl=;a l<uKdlrKúê iy ld¾hh mámdá ms<sn`o ukd oekqula ;sìh hq;=h' mqyqKq w;a m;%sld pl%f,aL iy m%ldYs;
l<uKdlrKh iy mßmd,kh ms<sn`oj;a fiajl iy mßmd,k .eg`M wjfndaO lr .ekSu ms<sn`oj
udkj ys;jdoS iy iqNjdoS wdl,am iy uOHia: nj"jyd ;SrK .ekSfï yd l%shd;aul lsÍfï woyi'
ld¾hh msßú;r
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 18
ld¾h kduh( m%dfoaYSh iNd f,alï j.lsj hq;af;a ldgo( m%dfoaYSh iNdjg $ iNdm;s;=ukag
m%Odk ld¾hhka ld¾hh fldgia wjYH oekqu wjYH l=i,;d
wjYH wdl,am
1'4 ish¨ mßmd,k lghq;=' 1¡4'1 f.dvke.s,s" bvï"jdyk iy wfkl=;a fN!;sl iïm;a mßmd,kh' 1¡4'2 fiajl msßia mßmd,kh' 1'5fiajl iqN idOkh'
fmd;am;a ms<sn`o oekqu tu fiajl iqNidOkh ms<sn`o oekqu
- tu -
- tu
fiajl
wNsfma%rKh
lsÍfï
yelshdj
- tu
- tu udkj ys;jdoS nj
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 19
m%Odk ld¾hhka ld¾hh fldgia wjYH oekqu wjYH l=i,;d wjYH wdl,am 2¡ iNd /iaùïj, f,alï f,i l%shd lsrSu iy iNdfõ f,alïlrKh ms<sn`o ish¨ j.lSï oeÍu'
2¡1 iNd /iaùu le|ùï" /iaùï jd¾;d ;eîu" jd¾;d fmd; Ndrj isàu iy iNd ;SrK l%shd;aul lsÍu¡ 2¡2 lñgq /iaùï meje;aùu" jd¾;d ;nd .ekSu iy l%shd;aul lsÍu¡ 2¡3 iNdfõ ,smsf.dkq iy f,aLk hdj;ald,Sk lsÍu iy kshu f,i mj;ajdf.k hdu¡ 2¡4 iNdfõ uqødfõ Ndrldr;ajh oeÍu¡
m%dfoaYSh iNd mk; iy iNd /iaùï meje;aùfï Í;s'
f,alïlrKh iy ld¾hd, l%u ms<sn|j we;s mßph'
wNsfhda.hkag WfmaCId iy.;j uqyqKoSu"wdpdrYS,S ùu iy uOHia: nj'
3' m%dfoaYSh iNdjg ,eìh hq;= ish¨u wdodhï tl;= lr.ekSfï n,h,;a m%Odk ks,Odßhd jYfhka lghq;= lsÍu'
3¡1 mkjd we;s ish¨u nÿ uqo,a wh lr .ekSu' 3¡2 kj wdodhï ud¾. ms<sn| ,efnk ks¾foaY mÍCId lr iNdjg bÈßm;a lsÍu' 3¡3 nÿ meyer yßkakka ms<sn|j kSs;sfhka lghq;= lsÍu' 3'4 wdodhï ms<sn|j m%.;s jd¾;d iNdjg bÈßm;a lsÍu'
m%dfoaYSh iNd mkf;a wdodhï wh lsÍu iy nÿ mekùï j,g wod< fldgia ms<sn|j iy m%d'i'mßmd,k Í;s" m%dfoaYSh iNdjg wdodhï ysñjk wfkl=;a wK mk;a iy Widú lghq;= iy ld¾h mámdá ms<sn| oekqu'
nÿ f.jkakka fm<Uùfï l%u ms<sn| m<mqreoao" ld¾hlaIu;djh" udkqISh .;s ,CIK wjfndaO lr .ekSfï yelshdj iy ikaksfõokh'
wjxl nj iy udkj ys;jdoS nj" fiajhg we;s <eÈhdj'
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 20
3'5 wdodhï /ialsÍug n,h oSfï ,sms ;u w;aikska wdodhï mÍCIljrekag heùu'
m%Odk ld¾hhka ld¾hh fldgia wjYH oekqu wjYH l=i,;d wjYH wdl,am 4¡ iNdjg" lñgqj,g" iNdm;sg" Wm iNdm;sg" iNdfõ ks,OdÍkag iy fiajlhkag WmfoiaoSu iy oekqïj;a lsÍu¡
4'1 wdh;khg wod< ish¨u wKmk;a" w;=re kS;s iy m%ldYk ,ndf.k f,aLk .; lr ;eîu' 4'2 wjYH wjia:dj,oS iNd ld¾hhkag n,mdk kS;s Í;s iy w;=re jHjia:d ms<sn| wod< wh oekqïj;a lsÍu iy Wmfoia oSu' 4'3 kj w;=re jHjia:d iy kS;s Í;s ms<sn|j iNdj oekqïj;a lsÍu'
kS;s" Í;s" pl%f,aL fkdfhl=;a l<uKdlrK úê iy ld¾h mámdáh ms<sn|
kS;s" Í;s pl%f,aL iy ld¾h mámdá Ndú;h ms<sn| mq`M,a w;aoelSï ;sîu" ixúOdk yelshdj
wdh;kfha lghq;= l%uj;a lsÍfï wjxl woyia iy udkj ohdj'
5' iNdj ;=< uQ,HlrK l%shdj,sh mj;ajdf.k hdu'
5'1 kshñ; ld,h ;=< whjeh f,aLkh ms<sfh, lrjdf.k iïu; lr.ekSu¡ 5'2 m%;smdok wkqj whjeh md,kh iy ff;%udisl úuxik jd¾;d"ksÍCIK iy ks¾foaY iys;j iNdjg bÈßm;a lsÍu' 5'3 udisl .sKqï jd¾;d
m%d'i' .sKqï w;a fmd;" uQ,H iy mßmd,k Í;s iy Wmfoia m;%sld iy m%d'i'fld' pl%f,aL iy Wmfoia' m%d'i' mkf;a wod< fldgia uqo,a fr.=,dis iy uQ,H mßmd,k Í;sj, wod< fldgia wod< wfkl=;a kS;s
uQ,H iïm;a we.hSu iy úYaf,aIKh ms<sn`o m<mqreoao' wod< ld¾hh ms<sn| m<mqreoao'
wfmalaId iy.; nj' l%udkql+, nj iy wjxl nj'
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 21
ms<sfh, lrjd wod< ia:dk j,g bÈßm;a lsÍu' 5'4 ,efnk ish¨ uqo,a nexl=.; lrùu' 5'5 ñ,oS .ekSï" fiajd imhd .ekSï iy fgkav¾ lrùu' 5'6 kshñ; ld,h ;=< wjidk .sKqï iy fYaI m;%h ms<sfh, lrjd ú.Kldêm;s iy m<d;a md,k flduidßia fj; heùu' 5'7 ú.Kk úuiqïj,g ms<s;=re heùu iy ú.Kk úuiqï f,aLk mj;ajd .ekSu'
Í;s'
6¡ iNdj i;= ish¨u fN!;sl iïm;a wdrCId lsÍu" mjrd .ekSug lghq;= lsÍu" mejereï ksfhda. ,nd .ekSu yd m%j¾Okh'
6'1 NdKav yd f,aLk iy ia:djr j;alï f,aLk hdj;ald,Skj mj;ajd .ekSu' 6'2 iNdfõ iïm;a Wmßu M,odhS nfjka Ndú; lsrSu' 6'3 NdKav iy foam< ms<sn| jd¾Isl ióCIKh'
iïm;a Wmfhda.S;djh iy l<ukdlrKh'
Wkkaÿj iy iqmÍCIdldÍ nj'
kdia;sh iy wld¾hCIu;djh ke;s lsÍu'
7' iNd n, m%foaYfha ixj¾Ok lghq;=
7'1 ixj¾Ok ie<eiau iy l%shdldÍ ie<eiau ms<sfh< lrjd .ekSu'
m%foaYfha iïm;a me;slv iy wd¾Ól rgdj ixj¾Ok
idOl iys;j lreKq ;yjqre lsÍfï yelshdj'
wfmaCId iy.; nj'
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 22
fufyh ùfï fufyhqï ks,Orhd f,i l%shd lsÍu'
7'2 fjkaj we;s m%;smdok wkqj ie<iqï ilialrjd .ekSu"l%shd;aul lrùu iy wëCIKh' 7'3 n, m%foaYfha fiajd is;shu iy NdKav ,ehsia;=j ilia lrjd .ekSu'
fhdackd l%u f;dard .ekSu ms<sn| iNdjg Wmfoia oSu'
8¡ uyck;dj" nÿ f.jkakka iy fjk;a wdh;k iu`. iïnkaëlrKh lr lghq;= mj;ajdf.k hdu'
8'1 m%dfoaYSh iNdfõ jd¾Isl md,k jd¾;dj ksl=;a lsÍu' 8'2 iNdj iïu; l< w;=re jHjia:diy Í;s ck;djg oek.ekSug ie<eiaùu' 8'3 mqj;am;a oekaùï" w;am;%sldiy m%pdrl lghq;= ksis mßÈ isÿ lsÍu' 8'4 wfkl=;a wdh;k iu`. ukd iïnkaëlrKh¡ Wod( fmd,Sish" .%dfudaoh uKav," m%d'f,a' ld¾hd,h" fi!'ffj'ks' ld¾hd,'
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 23
4' m%dfoaYSh iNdfõ fiajdjka ÈhqKq lsÍu
4'1 wkq kS;s ^By-laws&mekùu
f,dj ljr rgl jqjo kS;s moaO;sh fndfyda ÿrg ieliS we;af;a kS;s yd
wkqkS;s hk m%Odk fldgia foflys tl;=fjks¡ wdKavql%u jHjia:dj rgl
W;a;Í;r kS;sh f,i ie<fla¡ th mdol lr .ksñka ilia jk wd{dmk;a"
mk;a wdÈh kS;s f,i ye|skafõ¡ tf,i iïu; jQ kS;s u.ska i,id we;s úê
úOdk j,g wkqj jHjia:dodhlfha o wkque;sfhka ilia lrkq ,nk
fr.=,dis" ksfhda." Í;s yd w;=re jHjia:d y÷kajkq ,nkafka wkq kS;s jYfhks¡
Bg wu;rj w;=re kS;s" Wmldrl kS;s iy wNsksfhdack hk fhÿï u.ska o
y÷kajkafka fulS wkq kS;Ska fõ¡ Bg bx.%Sis niska Subsidiary Legislation fukau Delegated Legislation hk kï Ndú; flf¾¡
wdKavql%u jHjia:dfõ 76^1& jHjia:djg wkqj md¾,sfïka;=j i;=
jHjia:dodhl n,h wkai;= fkdl< hq;af;a hehs oelafõ' tfy;a"76 ^2& yd 76^3&
jHjia:d m%ldrj kshñ; ld¾hh i|yd wkq kS;s iEoSu msKsi ;eke;af;l=g
fyda wêldßhlg fyda n,h mjrkakdjQ kS;s md¾,sfïka;=j úiska mekúh
yelsh' ta wkqj" md¾,sfïka;=j iïu; lrk kS;sj, kshñ; ld¾hka i|yd
wkq kS;s mekùug hï ;eke;a;kag yd wêldÍ j,g n,h oS we;' wjYH ish¨
kS;s mekùug md¾,sfïka;=jg wjldY fkd;sîu"wkq kS;s hï hï úIhhkag
úê noaê;j mekùug isÿùu iy kuH f,i lghq;= lsÍug we;s wjYH;djh
ksid fufia wkq kS;s mekùug n,h fokq ,efí'
ish¨u wkq kS;ss bx.%Sis mßj¾;khla iys;j cd;sl NdId foflkau iEÈh
hq;=h' jpk j, wkkql+,;djhla fõ kï rdcH NdIdfjka ieliQ wkq kS;sh
n,meje;afõ1'
w¾: ksrEmk wd{d mkf;a olajd we;af;a" w¾: yd ksrEmkhka wkq kS;s
mekùfï oS ie<ls,a,g Ndckh l< hq;= njhs' ta wkqj my; i|yka lreKq
.ek wjOdkh fhduq lsÍu jeo.;ah'
1¡ mkf;a 2^k,k& ,sÅ; kS;sh hkakg kshuhka" m%ldYk" Í;s" w;=re
jHjia:d iy ksfhda. hkdÈh we;=<;aj we;¡
2¡ mkf;a 10 j.ka;sh hgf;a ufyaia;%d;a wêlrKfha o`vqjï oSfï n,h
i|yka fõ¡ Wmßu iSudj Í;s u.ska olajd we;¡
3¡ bj;a l< m%{ma;s hgf;a idok ,o Í;s ;jÿrg;a ^j¾;udkfha mjd&
n,meje;a fõ¡ ^mkf;a 15&¡
1wdKavql%u jHjia:dfõ ish¨u kS;s iy wkqkS;s mekùu ke;fyd;a iEoSu o ish,qu kS;s iy wkqkS;s m<
lsÍu o" bx.%Sis NdIdfjka jQ mßj¾;khla o we;sj isxy, iy fou< NdId foflka u úh hq;af;ah - wdKavql%u jHjia:dj 23 ^1&
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 24
4¡ Í;s iE¥ n,OdÍkag" tu Í;s mekùfï oS wkq.ukh l< l%shd ud¾.u
wkq.ukh lrñka" ljr úfgl jqjo" tu Í;s ixfYdaOkh ^amend&"
fjkia lsÍu ^vary&" mßÉPskak lsÍu ^rescind& yd m%;HdÈIaG lsÍu
^revoke& l<yelsh ^mkf;a 17 ^1& j.ka;sh&'
5' fuys Í;s hkakg" Í;s yd ksfhda." ksfhda." w;=re jHjia:d wdosh we;=<;a
fõ^17 ^2& j.ka;sh&'
6¡ Í;s .eiÜ m;%fha m<l< hq;=h¡ .eiÜ ksfõokh idCIshla f,i
wêlrKh úiska ms<s.kq ,efí ^mkf;a 17 ^3& j.ka;sh&¡
7¡ Í;sj, oelafjk fhÿïj,g wod< kS;s" m%{ma;sfha oelafjk w¾:fhkau
fhfoa ^mkf;a 19 j.ka;sh&¡
8¡ hï Í;shla" ksfhda.hla" w;=re jHjia:djla wkqj lrk ,o l%shdjla iy
tu Í;s mekùug wod< kS;s" m%{ma;sh hgf;a we;s n,h wkqj lrk ,o
fia ie<fla ^mkf;a 201 j.ka;sh&¡
9¡ mk;a u.ska ÿka n, iSudjka blaujd ^n,d;sl%uKh( ultra vires& wkq kS;s
mekúh fkdyel¡ tu wkq kS;s" iajNdúl hqla;s uQ,O¾uhkag wkql+,
úh hq;=h¡ tfia fkdjk úg tajd fY%aIaGdêlrKfha yd
wNshdpkdêlrKfha úu¾Ykhg Ndckh ù wfydais jkq we;¡
10' m%dfoaYSh iNd j,g wod< wkqkS;s mkjd .ekSug wod< mk;a j,ska n,h
oS we;' fuu wkq kS;s ^By-laws&yd fr.=,dis$ksfhda. ^Rules and Regulations& w;=re jHjia:d jYfhka oelafõ' fuys Í;s" fr.=,disyd
ksfhda. jYfhka weu;sjrhd mkjk wkq kS;s o" w;=re jHjia:d jYfhka
m%dfoaYSh iNdj úiska mkjk kS;s o .efka'
11' uy k.r iNd wd{dmkf;a 272 j.ka;sh hgf;a úIhhka 32la
iïnkaOfhka o" k.r iNd wd{d mkf;a 157 jk j.ka;sh hgf;a
úIhhka 14la iïnkaOfhka o" m%dfoaYSh iNd mkf;a 126 j.ka;sh hgf;a
úIhhka 30la iïnkaOfhka o" yd 69 j.ka;sh wkqj uxudj;a
iïnkaOfhka o w;=re jHjia:d iEoSug iNdj,g n,h ,nd oS we;'
^m%d'i' mkf;a 122 j.ka;sh hgf;a mkf;a ish¨u lreKq j,g wod<j
w;=re jHjia:d iEoSug n,h ;sfí'&
12¡ 1952 wxl 6 ork m<d;a md,k wdh;k iïu; w;=re jHjia:d mk;
hgf;a" fmdÿ wdo¾Y w;=re jHjia:d .eiÜ m;%h u.ska m%ldYhg
m;alsÍug wud;Hjrhdg n,h we;¡ tu w;=re jHjia:d ish,a,u fyda
bka fldgila muKla fyda ;u m%foaYhg wod< jk fia je<| .ekSug
tu mk;ska iNdj,g n,h ;sfí¡ úIhhka 42la iïnkaOj .re
weu;sjrhd mekjQ w;=re jHjia:d oekg m%ldYhg m;a lr we;¡ ^m<d;a
iNd wud;Hjre mekjQ fmdÿ w;=re jHjia:d fuhg we;=<;a ke;¡&fï
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 25
ksid" tu w;=re jHjia:d ieliSfïoS kS;suh wNsfhda.j,g ,la ùfï
bvlv wvqh¡
13¡ bj;a l< mk;a hgf;a iE¥" m%dfoaYSh iNd mk; hgf;a m%dfoaYSh iNd
j,g ;j ÿrg;a n,mdk w;=re jHjia:d o oekg Ndú; fõ¡
14¡ m%dfoaYSh iNd mkf;a 225 j.ka;shg wkqj" iq`M k.r iNd yd .ï iNd
úiska mekjQ w;=re jHjia:d ta ta m%dfoaYSh iNd m%foaY i|yd ;jÿrg;a
kS;Hkql+,j n,meje;afõ¡
ixj¾Ok iNd wdrïNfha ^1983& isg" m<d;a md,k wdh;k u.ska w;=re
jHjia:d iïmdokh ms<sn`oj ck;dj ;=< we;s jQ wkjOdkh fï jk úg;a
mj;S¡ úêu;a wkq kS;s moaO;shla ieliSu yd tajd l%shd;aul lsÍfï jk úg
rfgys m%uqL wjYH;djhla ù ;sfí'
4'2 wkq kS;s wod< jk fCIa;%hka
wkqkS;s wod< jk wjia:djka my; ioyka mßos fõ2¡
1' fi!LH yd mßir .eg`M ksid ck cSú;hg jk lror" tkï" oDIaÀ"
wd>%dk yd Y%jK bkaøshhkag mSvdjla" ysxidjla" wka;rdhla fyda
w,dNhla we;s lrjk fyda we;s lsÍug bv we;s yd fi!LHhg iy
foam<j,g ydkslr fyda wka;rdodhl lreKq j<lajd,Sug fyda wju
lsÍug o" thg wod< hï fkd;ld yeÍï ms<sn|j l%shd lsÍu i|ydo"
2' uxudj;a bÈlsÍï" kv;a;=j" Ndú;h" md,kh iy wjysr;d bj;a lsÍu
ms<sn|jo"
3' fmdÿ myiqlï yd iqNidOk ld¾hhka i|ydo"
4' kj ixj¾Ok l%shdj,shka ksid mek ke.S we;s" l¾udka;" fmdÿ fiajd"
jHdmdr iy jdiia:dk wdÈh md,kh lsÍu msKsio"
5' m<d;a md,k wdh;k u.ska úêu;a fiajdjla ie<iSug wod<j fiajd
.dia;=" md,kh yd n,m;% l%u wdÈh u.ska ,o yels wdodhï ^mk;aj,ska
n,h ,eî we;s& we;s lsÍï yd tajd whlr .ekSug wod<j o"
6' m<d;a md,k wdh;k j, ia:djr j;alï wdrCIdj" kv;a;=j" md,kh yd
tajdhska wdodhï ,nd .ekSu iïnkaOjo" fN!;sl ie<iqï i|ydo"
wjYH w;=re jHjia:d we;=`M fjk;a kS;s Í;s iïmdokh fuhg we;=<;a h'
2iEu lafIa;%hla ioyd u wkqkS;s iEosh fkdyel¡ Wod( rdcH uQ,H fCIa;%h yd wdKavql%u jHjia:dj
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 26
4¡3 wkq kS;s iïmdokhg wod< ndOl
1' iNd ld¾h uKav,j,g fï ms<sn|j m%udKj;a oekqula yd ksmqK;djhla
fkd;sîu¡
2' m<d;a md,k fCIa;%fha m<mqreÿ ks,OdÍka fjk;a fCIa;% j,g udre
lsÍu¡
3' iNslhka ^uka;%Ska&f.a wjOdkh fhduq ùu w,am ùu¡
4' w;=re jHjia:d ieliSug 1981 g fmr m<d;a md,k fomd¾;fïka;=j
u.ska iNdj,g ÿka iydhh" u`. fmkaùu yd Wmfoia ,ndoSug oekg
mj;sk l%uh hgf;a m%udKj;a iïm;a fkdue;sùu¡
5' iNdj, lghq;= úêu;a lsÍu" jeä ÈhqKq lsÍu" kj m%jK;djhka
y`ÿkd.ekSu iy iïm;a j¾Okh wdoS lreKq ms<sn|j mÍCIK yd
úu¾Ykh lrk fmdÿ wdh;khla fkdue;s ùu¡ ^fujekakla fkdue;sj
iNdj, lghq;= kexùfï jev ms<sfj,la l%shdjg kexúh fkdyel¡&
6' m<d;ano m<d;a md,k fomd¾;fïka;= fï i|yd Yla;su;a lsÍfï jev
ms<sfj,la fkdue;s ùu¡
7' fï ms<sn|j j.lSu oeÍug yels jkfia úu¾Yk ks,OdÍkag ,nd
foñka ;snQ mqyqKq jevigyka iy iïuka;%K wdÈh ixj¾Ok iNd
wdrïNfha isg fkdmeje;aùu' fï ksid" wod< úIhhg iDcqj iïnkaO
ks,OdÍ lKavdhul l%shdldÍ;ajh wvmKùu iy fujeks j.lSï
bgqlsÍug úu¾Yk ks,OdÍkag ;snQ ld,h fm;aiï úNd. lsÍu jeks
fjk;a lghq;= i|yd fhdojd .ekSu isÿúh¡
8' m%udKj;a wdodhula iNdj,g fkdue;s ùu iy tajdfha wju
wjYH;djhka imqrd,Sfï úêu;a jevms<sfj,la fkd;sîu¡
9' iNdj,g wjYH kS;s Wmfoia fkdñf,a imhk úêu;a wdh;khla
fkdue;sùu¡fï i|yd fmdÿ kS;s wxYhla osjhskgu wjYHj ;sfí¡ ^fuh
m<d;a iNd u.ska bgq lr .ekSu wiSreh¡kS;sm;s fomd¾;fïka;=j u.ska
iNdj,g fkdñ,fha kS;s iydh fokafka ke;¡&
10' m<d;a md,k wud;HdxYh iy fomd¾;fïka;=j úiskaiNd w;=re jHjia:d
iïnkaOj l%shd;aul ùu w;yer ;sîu'
by; wvqmdvq imqrd.ekSu i|yd wud;HdxYfha iy fomd¾;fïka;=fõ
odhl;ajh wjYHh' w;=re jHjia:d mekùug iy l%shd;aul lsÍug iydh ùfï
wLKavj jev ms<sfj<la ;sìh hq;=h'
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 27
4'4 fhdackd
1' wdrïNfha mgka fï olajd m%dfoaYSh iNd l%shd;aulj meje;s wkaou
ms<sn|j fidhd ne,SfïoS fmkShk lreKla jkafka tajd jvd;a ld¾hlaIu
iy M,odhS lsrSug kï my; i|yka l%shdud¾. .ekSu w;HjYH njhs'
• w;=re jHjia:d i|yd mj;sk wjYH;djh y`ÿkd .ekSug ta ta m%dfoaYSh
iNdj ms<sn|j ióCIKhla meje;aùu'
• tfia y÷kd.;a wjYH;djh mdol lr —w;=re jHjia:d mekùfï
ie<eiaula˜ ta ta m%dfoaYSh iNdjg ieliSu'
• tu ie<eiau l%shdjg ke.Sug m<d;a md,k fomd¾;fïka;=fõ úu¾Yk
ks<OdÍkaf.a iydh ,ndoSu'
• tu jevms<sfjf,a m%.;sho" ÿIalr;d o"fhÈh yels úi`ÿï o" y÷kd.;
yels jk m%.;s iudf,dapkhla meje;aùu' ^m<d;a md,k flduidßia"
m<d;a md,k wdh;k f,alïjre" iyldr flduidßiajre iy úu¾Yk
ks,OdÍka úiska udi ;=klg jrla&
2' m<d;a md,k fomd¾;fïka;=j úiska ish¨ m<d;a Wfoid my; i|yka fmdÿ
l%shdud¾. .ekSu'
• weu;sjrhd mkjk w;=re jHjia:d jYfhka ;jÿrg;a mekúh yels
w;=re jHjia:d y`ÿkdf.k tajd flgqïm;a lr" ta ta m<df;a weu;sjre
u.ska m%ldYhg m;alsÍu iy tajd je<| .ekSug iNdjka fufyhùu¡
• wfkl=;a w;=re jHjia:d wjYH;djhka y`ÿkd .ekSu iy tajd tla tla
iNdjg wod<j wdo¾Y jYfhka flgqïm;a lr iNdj,g oSu¡ fï i|yd
lghq;= lsrSug lñgqjla m;alsrSu¡
• isxyf,ka ilik w;=re jHjia:dj, kS;suh ksjerÈ;djh"jpk iy
jels wdÈh mÍCIdlrjd .;yels wxYhla m<d;a md,k
fomd¾;fïka;=fõ msysgqùu¡
• m<d;a md,k fomd¾;fïka;=j uqo,a whlr"w;=re jHjia:d j, bx.%Sis
yd fou< msgm;a wjYH m%udKhla m%dfoaYSh iNdjg ilialr oSug
mshjr .ekSu¡
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 28
5' wdndO iys; ùu iy wdndO iys; mqoa.,hka
5'1 ye|skaùu
ffoksl lghq;= idudkH f,i lrf.k hdug fkdyelsjk mrsos ldhsl"
udkisl" nqoaêuh fyda ixfõoksl ÿn,;d oS¾>ld,Skj mej;Su zwdndO iys;
ùuZ fyj;a zwdndê;NdjhZ f,i ie<fla' zwdndO iys; mqoa.,hkaZ f,i
ye|skafjkafka tjeks ;;ajhlg f.dÿre ù osú f.jk ;eke;a;kagh'
mj;akd wdndOfha iajNdjh wkqj wdndO iys; mqoa.,hka wdldr 5 lg fjka
lr oelaúh yel'
• oDYH wdndO iys; Visually-impaired (Blind) • l:k wdndO iys; Speech impaired • Y%jK wdndO iys; Hearing impaired (Deafness) • udkisl wdndO iys; Intellectully-disabled • YdÍßl wdndO iys; Physically Disabled
ljr wdndO iys; mqoa.,fhla jqj o tlS ;;a;ajhg m;aj we;af;a hqoaO"
jix.;" iajdNdúl úm;a yd N+ñlïmd fukau yÈis wk;=re" fnda fkdjk
frda." È<s÷ nj yd kQ.;a nj wdosh ksidh' wêl f,i ckdlS¾K ùu yd
fi!LHh" wOHdmkh" jD;a;Sh mqyqKq yd /lshd iemhSu jeks oE Wfoid
myiqlï m%udKj;a fkdùu o óg fya;= fõ' mßir ¥IKh yd ñksidg wys;lr
øjH Ndú;h o mqoa.,fhla wdndO iys; ùug fya;= úh yelsh'
wka whg idfmalaIj wdndO iys; ck;dj idudkHfhka ÿ¾j, fi!LHfhka"
wvq wOHdmk m%;sM,j,ska" wvq wdodhï wjia:d iy wvq wdodhï j,ska hqla;
jQfjda fj;s' thg fnfyda fia fya;= jkafka Tjqkg iemfhk iy ,o yels
fiajdjka uy;a fia wvq ùuh'
5'2 cd;Hka;r ;;a;ajh
f,dal fi!LH ixúOdkh iy f,dal nexl=j mjik mßos f,dal ck.ykfhka
15]la fyj;a ì,shkhla ck;dj wdndO w;aú|sk mqoa.,fhda fj;s' tu
ì,shkfhka ishhg 80 lau cSj;a jkafka ixj¾Okh fjñka mj;akd rgj,h'
ixj¾Okh fjñka mj;akd rgj, oßø;djfhka fmf<k msßfika 20] l
muK ck.ykhla wdndO iys; mqoa.,fhda fj;s'
1948 foieïn¾ 10 Èk m%ldYs; tlai;a cd;Skaf.a udkj ysñlï ms<sn| úYaj
m%ldYkfha fufia i|yka fõ'
zziudchg wh;a iEu mqoa.,fhl=g u iudc wdrCIdj ysñ fõ' iEu rchl u
ixúOdkh yd iïm;a j,g wkql+,j ;ukaf.a .re;ajh;a" ;u fm!reIfha
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 29
j¾Okhg;a w;HjYH wd¾Ól yd idudÔh whs;Ska cd;sl m%h;akhka yd
cd;Hka;r iyfhda.S;djfhka o ta rdcHhkaf.a ixúOdk yd iïm;a j,g
wkql+,j idCId;a lr .ekSfï ysñlu o iEu mqoa.,fhl=gu we;'˜
;jo tys 23^1&" 23 ^3& yd 27 j.ka;s u.ska o iEu mqoa.,fhla i|ydu wdfõKsl
.re;ajh yd iudkd;au;djh ms<sn| lreKq wjOdrKh lr ;sfí' jir 2008 oS
m%ldYs; wdndO iys; mqoa.,hkaf.a whs;sjdislï ms<sn| iïuq;sfha fufia
i|yka fõ'
“wdndê;Ndjh hkq f.dv kef.ñka mj;sk ixl,amhls' wdndO iys;
mqoa.,hka yg wka wh yd iudk mokulska iudcfha l%shdldÍ ùug yd ;u
iyNd.S;ajh oelaùug wjysr lrk wdl,amuh yd mdßißl ndOd mj;S'tlS
;;a;ajh ;jÿrg;a ls%hd;aul ùu ;=< wdndê; njg wod< .eg`M u;=fõ' tu
.eg`M iudk mokulska úi`oSu iEu fokdf.au j.lSuls'”
5'3 Y%S ,xldfõ ;;a;ajh
Y%S ,xldfõ ck.ykfhka ñ,shk 1'7 la wdndO iys; jQfjda fj;s' Bg wu;rj
ñ,shk 1'5 la tkï ck.ykfhka 22]la muK msßila jir 2030 jk úg jir
65 g jvd jeä msßila jkq we;' fuu fomsßi u wdndO iys; jQfjda ùug
fndfyda ÿrg bv we;'
Y%S ,xldfõ kS;s moaO;sh iïnkaOfhka wdKavql%u jHjia:dfõ 12^1&" 12^2& yd 12
^4& hk jHjia:d fuys,d wod< fõ' ish¨ fokd yg iudkj ie<lSfï
jeo.;alu tys wjOdrKh fldg we;' wdndO iys; mqoa.,hka ms<sn|j u
iïu; lrk ,o mk;la f,i ye|skaúh yelafla 1996 wxl 28 ork wdndO
iys; mqoa.,hskaf.a whs;sjdislï wdrCId lsÍu ms<sn| mk;hs'
rchla jYfhka thska miqj fuys,d we;s l< m%.;sh my; mßos fõ'
• 2003 wf.daia;= udifhaoS wdndê;Ndjh ms<sn| cd;sl m%;sm;a;sh
t<soelaùu'
• 2013 cq,s udifhaoS wdndO iys; mqoa.,hka i|yd /lshd iemhSfï mia
jia ^2013 - 2017& ie<iqu osh;a lsrSu'
• 2014 ckjdß udifhaoS wdndê;Ndjh ms<sn| cd;sl jevigyk wdrïN
lsrSu'
• 2016 fmnrjdß udifhaoS wdndO iys; mqoa.,hka ms<sn| cd;Hka;r
m%{ma;sh j,x.= lsrSu'
rcfha mßmd,k lghq;= j,oS w;aolsk wdndO iys; mqoa., ys;ldó l%shdud¾.
iuyrla fufiah'
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 30
• mdrj,a" ÿïßh ud¾. wdosh ie<iqï lsÍfï oS wdndO iys; mqoa.,hkaf.a
wjYH;do i<ldne,Sug wod< rdcH wdh;k ^cd;sl ksjdi ixj¾Ok
wêldßh" Y%S ,xld wdfhdack uKav,h jeks& j, fjku wxY msysgqùu'
• rdcH mßmd,k pl%f,aL 27$88 g wkqj /lshd j,ska 5] la wdndO iys;
mqoa.,hka i|yd fjka l<hq;= ùu iy wdndO iys; orejkag oSukdjla
,ndoSu'
• rdcH mßmd,k pl%f,aL wxl 22$93 ^IV&g wkqj" rdcldß w;r;=r jQ
wk;=re ksid wdndê; jQ rdcH ks,OdÍka yg iyk ,ndoSu'
• rdcH mßmd,k pl%f,aL wxl 296 g wkqj wdndO iys; ks,OdÍka g yd
fiajlhska g fuka u rdcldß w;r;=r ñh.sh ks,OdÍka yd fiajlhska
f.a jekaoUqjkag yd <uhska yg jkaÈ ,nd oSu'
my; oelafjkafka wdndO iys; mqoa.,hkaf.a wOHdmkh kxjd,Sfuys ,d
ikaêia:dk fia ie<flk isÿùï lsysmhls'
• 1912- r;au,dk w| f.d`M ìysß mdi, weröu¡
• 1955- hdmfka lhs;ä k*S,aâ w|" f.d`M ìysß mdi, we;s lsÍu'
• 1985- fí%,a niska m%ldYk ieliSug uqøKd,hla msysgqùu'
• 1977-wdndO iys; orejkaf.a wOHdmkh .ek .=re mqyqKq mdGud,djla
uyr.u .=re úoHd,hfha oS mgka .ekSu'
wdndO iys; ck;djf.a whs;Ska ms<sn| i|yka lrk ,o wêlrK ;SrKhla
iïnkaO isÿùu fufiah'
—bÈßh˜ iafõÉPd ixúOdkh úiska wdndO iys; ck;djf.a whs;sjdislï
wdrCId lsÍu Wfoid uQ,sl whs;sjdislï fm;aiula f.dkq lrk ,os" ^wdpd¾h
wÔ;a iS'tia' fmf¾rd¦ tÈßj kS;sm;s& fuu fm;aifï j.W;a;rldr md¾Yajh
f,i leìkÜ wud;Hjre" wud;HdxY f,alïjre" m%Odk wud;Hjre yd kd.ßl
ixj¾Ok wêldßh kï lr ;snqKs'
1996 jif¾ wxl 28 orK wdndO iys; mqoa.,hkaf.a whs;sjdislï wdrCId
lsÍfï mk; yd 2006 wxl 01 orK wdndO iys; mqoa.,hka yg m%fõYh
ms<sn| fr.=,dis ^Accesibility Regulations& mk; furfÜ mej;sh o tajd ksis
f,i l%shd;aul fkdùu fya;=fjka jeisls<s myiqlï wdoS w;HjYH fmdÿ
myiqlï wdndO iys; mqoa.,hka yg wod< ia:dkhkaySoS fkdue;s ùu fuu
fm;aiu u.ska wjOdrK lrk ,os'
fuu fm;aiu i<ld ne,Sfuka wk;=rej wêlrKfha ;SrKh jQfha ish¨u
rcfha wdh;k yd fmdÿ f.dvke.ss,s i|yd wdndO iys; mqoa.,hkag m%fõY
myiqlï ,ndfok f,i ksfhda. lsÍuhs' kvqfõ ;SrKh l%shdjg kxjk f,i
wcs;a iS'tia' fmf¾rd uy;d fYa%IaGdêlrKh fj; b,a,Sula isÿl< w;r" tu
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 31
b,a,Su i<ld ne,Sfuka wk;=rej" iudc iqNidOk wud;HdxYh u.ska m%fõY
myiqlï iemhSug wod<j ksl=;a lr we;s pl%f,aL tf,iu rdcH wdh;k
i|yd muKla fkdj fm!oa.,sl wxYfha wdh;k Wfoido l%shdjg kexúh hq;=
njg ksfhda. lrk ,os'
1996 jif¾ wxl 28 orK wdndO iys; mqoa.,hkaf.a whs;sjdislï wdrCId lsÍfï mk;g
iu.dój" iudc fiajd iy iudc iqNidOk wud;HxYh" 2006 Tlaf;dan¾ ui 17 jeks
Èk" wxl 1"467 $15 hgf;a ksl=;a lrk ,o w;s úfYaI .eiÜ m;%h u.ska m%ldYs;" 2006
wxl 01 orK wdndO iys; mqoa.,hkaf.a m%fõY myiqlï ms<sn| fr.=,dis ^Accesibility
Regulations& f,aLkfha m<uq msgqj by;ska olajd we;'
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 32
6' wdndO iys; mqoa.,hka iy iudch
wdndO iys; mqoa.,hka yd whs;sjdislï ms<sn|j m%ldYs; cd;Hka;r m%{ma;ska
u.ska Tjqka iudc ixj¾Okhg yjq,a lr .ekSfï jeo.;alu wjOdrKh lr
we;' tys,d jeo.;ajk m%ldYk lsysmhla my; Wmqgd olajd ;sfí'
1' jev lsÍfï whs;sh ^udkj ysñlï ms<sn| úYaj m%ldYkh 26&
2' iudc wdrCIdj ,eîfï whs;sh ^udkj ysñlï ms<sn| úYaj
m%ldYkh 22&
3' wOHdmkh ,eîfï whs;sh ^udkj ysñlï ms<sn| úYaj m%ldYkh 26&
4' udkisl yd YdÍßl fi!LH whs;sh ^udkj ysñlï ms<sn| úYaj
m%ldYkh 25&
5' újdy ùug yd mjq,a Ôú;hla .; lsÍug we;s whs;sh udkj
ysñlï ms<sn| úYaj m%ldYkh 20&
6' /iaùï iy iud.ufha whs;sh ^udkj ysñlï ms<sn| úYaj m%ldYkh
11&
7' u; oeÍug yd woyia m%ldY lsÍfï whs;sh ^udkj ysñlï ms<sn|
úYaj m%ldYkh 19&
8' iDcqj fyda ksfhdað;hka u.ska md,k n,hg yjq,aùfï whs;sh
^udkj ysñlï ms<sn| úYaj m%ldYkh 21&
wdndO iys; mqoa.,hkaf.a úúO;ajh ms<s.; hq;= njo udkj ysñlï ms<sn|
úYaj m%ldYkh i|yka lrhs' wdndO iys; ùu mokï lrf.k mqoa.,fhl=g
fjkia fldg ie<lSu udkjhdf.a ffki¾.sl .re;ajh yd jákdlu
W,a,x>Kh lsÍula njo tys ;j ÿrg;a i|ykah3'
wdndO iys; mqoa.,hkaf.a whs;sjdislï ;yjqre lrk cd;Hka;r m%{ma;s$
m%ldYkhka yd jeo.;a wjia:d
1948 tlai;a cd;Skaf.a udkj ysñlï ms<sn| úYaj m%ldYkh
1968 wdndO iys; mqoa.,hka yd iïnkaOfhka úfYaI wOHdmkh
l=ulao hkak hqfkiaflda iuq`Mfõ oS ks¾jpkh lsÍu
1971 tlai;a cd;Skaf.a udkisl wdndO iys; mqoa.,hkaf.a
whs;sjdislï ms<sn| úYaj m%ldYkh
3wdndO iys; mqoa.,hkaf.a whs;sjdislï ms<sn| iïuq;sfha mQ¾úldfõ i|yka lreKq weiqfrks
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 33
1975 tlai;a cd;Skaf.a wdndO iys; mqoa.,hka i|yd jQ úfYAI
whs;sjdislï m%ldYh
1981 wdndO iys; mqoa.,hkaf.a cd;Hka;r j¾Ih njg m%ldY lsÍu
1983 wdndO iys; mqoa.,hka fjkqfjka jir oYlh m%ldY lsÍu
1989 <ud whs;sjdislï ms<sn| m%{ma;sh ^23^1& jk j.ka;sh&
1990 ieug wOHdmkh ms<sn| úYAj m%{ma;sh
1992 wdndO iys; mqoa.,hkaf.a Èkh f,i foieïn¾ 03 kï lsÍu
1994 wd¾Òl" iudc yd ixialD;sl whs;sjdislï ms<sn|
iïuq;sh^ICESCR&Internationl Covenant on Economic, Social and Cultural Rights^1994 jif¾ meje;a jq fuu ieisfhaoS
wdndê; nj ksid fjkialulg ,la fkdl< hq;=h hkqfjka
;SrKhla .kakd ,os'&
2008 wdndO iys; mqoa.,hkaf.a whs;sjdislï ms<sn| iïuq;sh
n,d;aul lsÍu
2010 wdndO iys; ck;dj ms<sn| c.;a m%{ma;shla tlai;a cd;Skaf.a
ixúOdkh yd f,dal fi!LH ixúOdkh tlaj bÈßm;a lsÍu
2014 m%:u jrg tlai;a cd;Skaf.a udkj ysñlï ljqkais,h u`.ska
wdndO iys; ck;djf.a whs;Ska ms<sn| l%shdlsÍu i|yd úfYaI
ksfhdað;fhl= kï lsÍu
wdndO iys; mqoa.,hkaf.a whs;sjdislï ms<sn|j ish lafIa;%hg wod<j hï hï
ls%hdud¾. .;a cd;Hka;r ixúOdk iuyrla my; i|yka fõ'
• wka;¾cd;sl lïlre ixúOdkh ^ILO& - 1994 II ieisfhaoS wdndê; nj
ksid fjkia lulg Ndckh fkdl< hq;=h hk ;SrKh'
• tlai;a cd;Skaf.a <ud wruqo, ^UNICEF& - 1980 isg wdndê; <uqkag
idudkH mßirh ;=< j¾Okh ùug wjia:dj i<iñka wdOdr foñka
mjq,a yd m%cd iïm;a Yla;su;a lsÍu o^1955 wxl 99 orK ks¾foaYh&'
• tlai;a cd;Skaf.a ld¾ñl ixj¾Ok ixúOdkh ^UNIDO& - wdndO
ksjdrKhg wjYH øjH yd ;dCIK WmlrK ksmoùu'
• cd;Hka;r isú,a .=jka fiajd ixúOdkh ^ICAO&- wdndO iys; u.Skag
.=jka myiqlï ie,iSu iïnkaOj idudðl rgj,a wkq.ukh l< hq;=
ks¾foaY bÈßm;a lsÍu'
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 34
wdndO iys; mqoa.,hkaf.a whs;sjdislï ms<sn| fmdÿfõ ms<s.;a tl`.;d my;
mßos fõ'
/lshd wjia:d(
/lshd ia:dkh wdrCIs; ia:dkhla lsÍu'
/lshd wjia:d fldagd l%uhlg ,nd oSu'
wdndO iys; mqoa.,hka mqyqKq lr /lshd imhk fiajd fhdaclhdg
úfYaI iyk ,nd oSu'
jevy,a WmlrK wdndO iys; mqoa.,hkag fhda.H mßÈ ieliSu'
fmdÿ myiqlï(
wjYH myiqlï fmdÿ ia:dk j, we;s lsÍu" mgq fodrgq bj;a
lsÍu' mäfma<s" Wi ÿrl:k fmÜá" jeisls<s wdÈh wdndO iys;
mqoa.,hkag m%fhdackhg .; yels mßÈ ieliSu'
úfkdao myiqlï(
wdmkYd,d" iskudYd,d" r`.y,a"mqia;ld," ksjdvq ksfla;k"
l%Svd.dr" fydag,a"fjr<nv wdoS ia:dk j, myiqlï iemhSu'
kegqï .ehqï wdoS ixialD;sl yd úfkdaod;aul lghq;= i|yd
wjia:dj ,nd oSu'
l%Svd myiqlï(
wdndO iys; mqoa.,hka yg l%Svd myiqlï iemhSu iy wod< ;r`.
meje;aùu i|yd ld¾hh uKav, mqyqKqj'
udOH Ndú;h(
ksjerÈ f;dr;=re ixfõoSj bÈßm;a lsÍu iy wdndO iys; mqoa.,hkaf.a
whs;sjdislï ms<sn|j yd Tjqka iïnkaO udOH Ndú;h ms<sn| lreKq udOH
mqyqKq mdGud,d j,g we;=<;a lsÍu'
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 35
7' wdndO iys; mqoa.,hkaf.a whs;Ska iq/lSu
wo f,dj jvd;a wjOdkh fhduq lrk ;j;a jeo.;a me;slvla jkqfha hï
iudchl Èúf.jk ish¨ ck;djg lsisÿ fNaohlska fyda fjkialulska
f;drj iudk uÜgulska ie<lSuhs' fuh wka;¾lrKh ^Inclusion& f,i
ye|ska fõ'
ta wkqj" wdndO iys; mqoa.,hka o iudcfha wka wh yd iudkj udkj
whs;sjdislï N=la;s ú|sk msßila úh hq;=h f,i i<ld l%shd lsÍu ld,Sk
wjYH;djhls'
wdndO iys; mqoa.,hka ms<sn|j l%shd lsÍfï oS fndfyda úg wkq.ukh lrkq
,nk m%fõY myla y`ÿkd.; yelsh'
mß;Hd.YS,S oelau( Charity Model
wdndO iys; mqoa.,hka yg /ljrKh" wdrCIdj yd wu;r we,aula wjYHh
hkak fuysoS is;kq ,nhs' wdndO iys; mqoa.,fhla i;=j hï yelshdjla we;s
nj fuysoS l,amkd fkdlrk w;r mqoa., w.h wj;lafiare lsÍula isÿfõ'
ffjoH m%;sl¾u ,ndoSfï oelau ( Medical Model
fuu oelau ;=<ska isÿjkafka wdndO iys; mqoa.,hd idudkH mqoa.,fhla f,i
iudc.; lsÍu i|yd ÿn,;djh fjkia l< yels fyda kej; ilial< yelsh
hk u;fha isàuhs' tkï" ÿn,;djh kej; ilial< fkdyels ;eke;a;d yg
iudcfha iudk f,i lghq;= l< fkdyels njhs' fulS oelau ÿn,;djh hï
wvqjla f,i oelSug mqreÿ lrhs'
wd¾Ól oelau ( Economic Model
fuysoS mqoa.,hdj ljr ;rï M,odhS o hkak mdol lr.ksñka ta u; we.hSï
ks¾udKh lr .kS' ta wkqj wdndê; nj iudchg ydkslr jQjla fia i<ld
wdndO iys; mqoa.,hd wvq M,odhS;ajhlska hqla; jQfjla f,i i<lhs' fuys
úfYaI;ajh jkafka Tjqka iuDoaêu;a jQ úfgl M,odhS ueÈy;aùï isÿlrñka
ixj¾Okhg odhl ùuhs'
iudc m%fõYh ( Social Model
fulS m%fõYh ÿn,;djh ms<sn|j fkdj iudch úiska fjkia fldg ie<lSu
ms<sn|j wjOdkh fhduq lrhs' ÿn,;djh ksid jk n,mEu wdndê; ;;ajhkag
wod< ndOl bj;a lsÍu yryd wju lr.; yelsh hk ia:djrhhs' fuysoS
m%fõYh myiqlï yd iyNd.S;ajh fukau ffjoHuh m%;sldr fukau frdao mqgq
jeks wdOdrl WmlrK j, wjYH;dj fmkajd fohs'
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 36
udkj whs;Ska ms<sn| m%fõYh ( Human Right Model
wdndO iys; mqoa.,hka yg wfkl=;a mqrjeishka yd iudk uÜgñka whs;shla
we;s nj fuysoS ms<s.efka' wka;¾lrKfhka hq;a ixj¾Okh ^Disability Inclusive Development& oekqïj;aùu" iyNd.S;ajh" mßmQ¾K f,i m%fõYh
^Total Accessibility& yd ixj¾Ok whs;Ska fuys idlÉPd lrhs'
by; oelajQ m%fõYhka w;ßka udkj whs;Ska ms<sn| m%fõYh j¾;udkhg
jvd;a ldf,daÑ;h'
wdndO iys; mqoa.,hkaf.a whs;sjdislï iq/lSug fukau Tjqkag wod<
fiajdjka iemhSu i|yd m%dfoaYSh iNdj i;=j iqúfYaIS j.lSula we;' wdndO
iys; mqoa.,hkag wod< whs;sjdislï fukau fiajdjka iemhSfï oS Tjqka
wirK msßila f,i fkdie<lsh hq;=h' Tjqkag ksis .re;ajh oS l%shd l<
hq;=h'
Tjqkaj ;u ixj¾Ok ie<iqï i|yd we;=<;a lr .ekSu iEu m<d;a md,k
wdh;khlu j.lSuls'
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 37
8' wdndO iys; ùu iy iudc ixj¾Okh
´kEu rgl wdndO iys; mqoa.,hkao tlS rfgys ixj¾Ok ie<eiau ieliSfï
fldgialrejka fukau ixj¾Ok lghq;=j, m%;s,dNSkao úh hq;=h' Tjqkaf.ka
úhqla;j ks¾udKh jk ixj¾Ok ie<iqï u.ska isÿjkafka wdndO iys;
mqoa.,hka iudcfhka fldkajQ ck fldgila njg m;a ùuhs'
iyY% ixj¾Ok b,lal ^Millenninum Development Goals (MDG)& iy
Ñria:dhS ixj¾Ok b,lal ^Sustainable Development Goals&^SDG& bgq lr
.ekSug f,dj nyq;rhla rgj,a W;aidyhla .ksñka isà' Y%S ,xldj o fuu
b,lal imqrd .ekSu i|yd lghq;= lróka isáhs' fuys,d wdndO iys;
mqoa.,hkaoujq,a lr .ekSfïoS wkq.ukh l< yels jvd;a ms<s.;a l%ufõohla
jkafka oaúudk m%fõYhhs'
oaúudk m%fõYh hkqfjka ir<j woyia lrkafka" wdndO iys; mqoa.,hka f.a
whs;Ska yd wjYH;d bgq lsrSug iudch ud¾. 2 lska l%shd l< hq;= njhs' tkï¦
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 38
1' mj;akd wNsfhda. ch .ekSu msKsi wdndO iys; mqoa.,hkaf.a
yelshd j¾Okh lr Tjqka j Yla;su;a lsrSu iy"
2' ta i|yd;a" Tjqkf.a bosrs oshqKqj i|yd;a Tjqkg iudch ;=<
mj;akd ndOd bj;a lr oSu hs'
by; f;audjg wod<j lreKq oelaùfï oS cbm wdh;kh úiska m%ldYs; INCLUSION MADE EASY : A quick programme guide to disability in development kï ud¾f.damfoaY .%ka:h yd YS% ,xld udkjysñlï fldñIka
iNdj u.ska m%ldYs; m%ldYs; úfYaI wjYH;d we;a;kaf.a udkj whs;sjdislï ^kS;s{ ksu,a Ô mqxÑfyajd& hk .%ka: mdol lr f.k we;'
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 39
wdndO iys; mqoa.,hka i|yd fiajdjka
my; olajd we;af;a wdndO iys; mqoa.,hka i|yd fiajdjka iemhSfïoS fhdod .; yels"m%dfoaYSh iNd j,g Wmfhda.S lr.; yels wdlD;s m;% lsysmhls'
m%dfoaYSh iNdj
wdndO iys;;eke;a;ka ms<sn`oj f;dr;=re /ialsÍfï wdlD;sh
1' Èia;%slalh (
2' m%dfoaYSh iNd n, m%foaYh (
3' .%du ks,OdÍ fldÜGdYh iy wxlh (
4' cd;sl ye`ÿkqïm;a wxlh (
5' uq,l=re iu`. ku (
6' cd;sh (
7' Wmka Èkh (
^Wmka Èkh fkdokafka kï" j¾Ih i`oyka lrkak &
8' iaÓr ,smskh (
9' ,nd we;s by<u wOHdmk uÜgu (
10' újdyl$wújdyl nj (
11' wndê; ;;a;ajhg m;a jQ Èkh yd fya;=j (
12' yelshdjka úia;r (
13' wdodhï ud¾.h (
14' miq.sh jir 2 ;=< rcfhka fyda rdcH fkdjk wdh;khlska ,eî we;s
wdOdr úia;r (
15' mÈxÑ ksjdifha iajNdjh (
16' tu ksjfia whs;slrejka yd iïnkaOh (
17' orejka isákafka kï Tjqkaf.a kï iy jhi (
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 40
Èkh ( whÿïlref.a $
Ndrlref.a w;aik ( ''''''''''''
wdndO iys; mqoa.,hka i`oyd iq/l=ï ksjdi bÈlsÍu iy mj;ajd f.k hdu'
1' ye`Èkaùu
m%dfoaYSh iNd m%foaYfha Ôj;a jk wirK ;eke;a;ka mqkre;a:dmkh lsÍu
m%dfoaYSh iNdfõ n,;ලj,g wod< fõ'
2' ffk;sl wêldßh
I. wdKavql%u jHjia:dfõ 13 ixfYdaOkfha 9 jk Wmf,aLkfha m<uq jk
,ehsia;=fõ 7¡1 j.ka;sh
II' 1987 wxl 15 orK m%dfoaYSh iNd mkf;a 19 jk j.ka;sfha ^XXIII& Wm
j.ka;sh ' ^n,h &
III' 1987 wxl 15 orK m%foaYSh iNd mkf;a 132 ^w& j.ka;sh ^úhoï oeÍfï
n,h& '
3' iqÿiqlï ( wkd: Ndjhg m;a jQ fyda fkdi<ld y< fyda w;ay<"^n,
m%foaYfha mÈxÑh ikd: l< yels& orejka fyda jeäysá ;eke;a;ka '
4' whÿï lsÍfï l%shdj,sh
mámdáh wêldßh fhduqj
jhi" uQ,Huh yelshdj yd mjq,a miqìu we;=<;a b,a,Sula ,smshla u.ska bÈßm;a lsÍu' ^Ndrlre u.ska &
iNdm;s weuqKqu - 1
b,a ïlref.a $Ndrlref.a mjqf,a wdodhï ;;a;ajh" ms<sn`oj ;yjqre lr .ekSu' ^ wvq wdodhï,dNS mjq,l idudðlfhl= o hk j. &
m%dfoaYSh f,alï" .%du
ks,OdÍ" m%dfoaYSh iNd uka;S%
mÍlaIKhla mj;ajd jd¾;djla bÈßm;a lrk f,ig m%cd ixj¾Ok ks,OdÍ fj; oekqï oSu'
iNdm;s
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 41
b,a,Su iïnkaOfhka jk mÍlaIKh meje;aùu ) whÿï lrejkaf.a p¾hdjka $yeisÍu' ^ wod< fõ kï & ) whÿïlref.a iudc" wd.ñl miqìu ) uQ,Huh miqìu
m%cd ixj¾Ok ks,OdÍ
jd¾;d wkqj iqÿiq whÿïlrejka f;dard .ekSu
ksjdi yd m%cd ixj¾Ok lñgqj
f;dard.;a whÿïlrejka iq/l=ï ksjdi Ndrlre fj; fhduq lsÍu
iNdm;s
whÿïlre iq/l=ï ksjdihg Ndr .ekSu yd ,shdmÈxÑ lsÍu
uOHia:dk Ndrlre
wdndO iys; mqoa.,hkaf.a ixúOdkhla fyda tluq;=jla úiska Ôjfkdamdh
ud¾. fyda iqNidOk jHdmD;shla fjkqfjka m%dfoaYSh iNdfjka b,a,Sula
l<fyd;a .;hq;= l%shd ud¾.h¡
1. iNdm;sjrhd fj; b,a,Sï bÈßm;a lsÍu¡
2. jd¾;d lsÍu i|yd m%cd ixj¾Ok ks,OdÍ fj; fhduq lsÍu¡
3. m%cd ixj¾Ok ks,OdÍ fj;ska miqìï jd¾;djlao iu.ska iúia;r
jd¾;djla ,eîu¡
4. wod< b,a,Sï iu`. jd¾;dj m%dfoaYSh iNdfõ f,alï u.ska ksjdi yd
m%cd ixj¾Ok lñgqjg fhduq lsÍu¡
5. wod< jHdmD;sh yd tys YlH;djh"uQ,Huh yelshdj ms<sn|j lñgqj
úiska i<ld ne,Su¡
6. ksjdi yd m%cd ixj¾Ok lñgqfõ jd¾;dj iNd f,alï fj; ,nd
.ekSu¡
7. whjeh f,aLkfha uQ,H m%;smdok yd jHdmD;sh bgqlsÍfï yelshdj
iïnkaOfhka iNd ixfoaYhlao iu.ska lñgq jd¾;dj uy iNdjg
bÈßm;a lsÍu¡
8. iNdfõ tl`.;djhla ,nd .ekSu¡
9. iNdfõ uQ,H m%;smdok yd ndysr md¾Yjhkaf.a wdOdro l%shdldrlï
we;=<;a ie<eiafï we;=<;a lr jHdmD;s jd¾;djla ilia lsÍu¡
10. jHdmD;s jd¾;dj i|yd iNdfõ wkque;sh ,nd .ekSu¡
11. weia;fïka;= ilia lsÍu yd thg wkq.;j jHdmD;sh l%shd;aul lsÍu¡
m%dfoaYSh iNd iy wdndO iys; ck;dj | 42
o<igyk(
iq/l=ï ksjdihlg wdndO iys; mqoa.,fhla we;=<;a lsÍu
,sÅ; b,a,Sï Ndr oSu
weuKqu 1 wkqj
iNdm;sjrhd b,a¨ïlref.a mjqf,a wdodhï ;;a;ajh ms<sn| ;yjqre lr .ekSu" m%d¡f,a$ .%d¡ks$m%d¡i¡uka;%S
b,a,Sï ms<sn| mÍCIKhla isÿfldg
jd¾;djla bÈßm;a lrk f,i m%cd
ixj¾Ok ks,OdÍ fj; oekaùu¡
m%cd ixj¾Ok ks,OdÍ mÍCId fldg
jd¾;djla iNdm;sjrhd fj; bÈßm;a
lsÍu¡
iqÿiq whÿïlrejka f;dard .ekSu
i|yd ksjdi yd m%cd ixj¾Ok
lñgqjg fhduq lsÍu
lñgqfõ ks¾foaYhka i<ld n,d iqÿiq
whÿïlrejka f;dard .ekSu
f;dard .;a whÿïlrejka iq/l=ï
ksjdihg Ndr.ekSu ^iq/l=ï ksjdi
Ndrlre&