Walter Isaacson Steve Jobs

Walter Isaacson, dyrektor generalny Aspen Institute, były szef CNN i redaktor naczelny magazynu „Time”. Autor książek Einstein. Jego życie, jego wszechświat; Benjamin Franklin: An American Life; Kis-singer: A Biography oraz The Wise Men: Six Friends and the World They Made (wspólnie z Evanem Tomasem). Mieszka wraz z żoną w Waszyngtonie.

Zdjęcie z przodu okładki: © Albert WatsonZdjęcie z tyłu okładki: © Norman SeeffZdjęcie Waltera Isaacsona: © Patrice Gilbert

EKSKLUZYWNA BIOGRAFIATWÓRCY FIRMY APPLE – STEVE’A JOBSA

(JEDYNA NAPISANA PRZY JEGO WSPÓŁPRACY)PIÓRA WALTERA ISAACSONA,

AUTORA BESTSELLEROWYCH BIOGRAFII BENJAMINA FRANKLINA I ALBERTA EINSTEINA

Opierając się na ponad czterdziestu rozmowach z Jobsem, przeprowadzonych w ciągu dwóch lat, a także na wywia-dach z ponad setką osób: członkami rodziny, przyjaciół-mi, przeciwnikami, konkurentami i kolegami Jobsa, Walter Isaacson spisał wciągającą opowieść o pełnym wzlotów i upadków życiu oraz płomiennej osobowości twórcze-go przedsiębiorcy, którego wykraczająca poza wszelkie schematy pasja i perfekcjonizm zrewolucjonizowały sześć branż: komputery osobiste, filmy animowane, muzykę, te-lefony, tablety i publikacje cyfrowe.

W czasach, kiedy społeczeństwa całego świata dążą do zbudowania gospodarek ery cyfrowej, Jobs pozostaje naj-bardziej wyrazistą ikoną wynalazczości i wyobraźni kształ-tującej rzeczywistość. Wychodząc z przeświadczenia, że najlepszym sposobem stworzenia wartości w XXI wieku jest zintegrowanie kreatywności z technologią, założył firmę, w której nieskrępowane niczym wizjonerstwo połączyło się z zadziwiającymi osiągnięciami nowoczesnej techniki.

Choć Jobs współpracował przy powstawaniu tej książki, nie domagał się ani kontroli nad tym, co zostanie w niej uję-te, ani nawet prawa do przeczytania jej przed wydaniem. Niczego nie zatajał, wręcz przeciwnie: zachęcał ludzi, któ-rych znał, do szczerych wypowiedzi.

O osobach, z którymi pracował i rywalizował, wypowiadał się bez ogródek, czasem nawet brutalnie. A równie szczere relacje przyjaciół, wrogów i kolegów Jobsa sprawiają, że jego pasje, pragnienia, perfekcjonizm, artyzm, przewrot-ność i obsesyjna potrzeba kontroli – słowem: wszystko to, co ukształtowało jego podejście do biznesu oraz doprowa-dziło do powstania innowacyjnych produktów – poznajemy bez upiększeń i koloryzowania.

Gnany przez wewnętrzne demony, Jobs potrafił do-prowadzać swoje otoczenie do furii i rozpaczy. Ale jego żywiołowa osobowość i tworzone przez niego produkty były ściśle zespolone – podobnie jak warstwa sprzętowa i oprogramowanie urządzeń Apple – funkcjonując jak jeden zintegrowany organizm. Przemawiająca do wyobraźni hi-storia Jobsa ukazuje, jak ważne są w życiu pomysłowość, siła charakteru, talenty przywódcze i wierność wartościom.

Walter Isaacson Steve Jobs

Przełożyli Przemysław Bieliński i Michał Strąkow

Walter Isaacson Steve Jobs

Tytuł oryginału Steve JobsCopyright © Walter Isaacson, 2011 through Simon & Schuster, www.simonandschuster.com Simon & Schuster: 1230 Ave of the Americas, New York 10020 All rights reserved. The moral law of the authors has been asserted

Przekład Przemysław Bieliński (rozdziały 4–22, 36–41, Bibliografia, Przypisy), Michał Strąkow (Wprowadzenie, rozdziały 1–3, 23–35) Redakcja Małgorzata Poździk / d2d.pl Korekta Zuzanna Szatanik, Anna Woś, Magdalena Kędzierska-Zaporowska / d2d.pl Projekt typograficzny i redakcja techniczna Robert Oleś / d2d.pl Skład d2d.pl Konsultacja Tomasz Brzozowski

Copyright © for this edition Insignis Media, Kraków 2011 Wszelkie prawa zastrzeżone

ISBN 978-83-61428-53-4 (e-book)

Insignis Media ul. Sereno Fenna 6/10, 31-143 Kraków telefon/fax +48 12 636 01 90 biuro@insignis.pl www.insignis.pl facebook.com/Wydawnictwo.Insignis

2

Ludzie wystarczająco szaleni, by sądzić, że mogą zmienić świat, są tymi, którzy go zmieniają.

Fragment tekstu z reklamy Apple „Think Different”, 1997 r.

7

Spis treści

Wprowadzenie Jak doszło do powstania tej książki / 11

Rozdział1 DzieciństwoPorzuconyi wybrany / 21

Rozdział2 Dziwna paraDwóchSteve‘ów / 47

Rozdział3 OdrzucenieWłączsię,dostrój… / 61

Rozdział4 Atari i IndieZeni sztukaprojektowaniagier / 75

Rozdział5 Apple IWłącz,wystartuj,wepnij… / 91

Rozdział6 Apple IIŚwitnowejery / 109

Rozdział7 Chrisann i LisaTen,któregoporzucili… / 125

Rozdział8 Xerox i LisaGraficzneinterfejsyużytkownika / 131

Rozdział9 Wejście na giełdęCzłowieksławnyi bogaty / 143

Rozdział10 Narodziny MacaMówicie,żechcecierewolucji… / 151

Rozdział11 Pole zniekształcania rzeczywistościGrawedługwłasnychzasad / 161

Rozdział12 WzornictwoPrawdziwiartyściupraszczają / 169

8

Rozdział13 Budowanie MacaPodróżjestnagrodą / 181

Rozdział14 Oto SculleyPepsiChallenge / 197

Rozdział15 StartŚladwewszechświecie / 209

Rozdział16 Gates i JobsGdyprzecinająsięorbity / 223

Rozdział17 IkarColeciw górę,musispaść / 233

Rozdział18 NeXTPrometeuszwyzwolony / 267

Rozdział19 PixarTechnologiaspotykasztukę / 297

Rozdział20 Zwykły facetMiłośćtotylkosłowonasześćliter / 311

Rozdział21 Toy StoryBuzzi Chudynaratunek / 345

Rozdział22 Drugie przyjścieI cóżzabestia,którejczaswreszciepowraca… / 357

Rozdział23 RestauracjaBoten,ktodziśjestprzegrany… / 371

Rozdział24 Myśl inaczejJobsjakoiDyrektor / 401

Rozdział25 Zasady projektowaniaStudioJobsai Ive’a / 417

Rozdział26 iMacWitaj(ponownie) / 429

Rozdział27 Dyrektor generalnyPotylulatach –wciążniezłyświr / 441

Rozdział28 Sklepy AppleBarygeniuszyi piaskowieczeSieny / 457

Rozdział29 Cyfrowe centrumOdiTunesdoiPoda / 471

Rozdział30 Sklep iTunesSzczurołapz cudownymfletem / 493

Rozdział31 Music ManŚcieżkadźwiękowajegożycia / 517

Rozdział32 Przyjaciele Pixara…i jegowrogowie / 535

Rozdział33 Mac XXI wiekuWyjątkowośćApple / 559

Rozdział34 Runda pierwszaMemento mori / 571

Rozdział35 iPhoneTrzyrewolucyjneproduktyw jednym / 587

Rozdział36 Runda drugaNawrótraka / 601

Rozdział37 iPadErapost‑PC / 617

Rozdział38 Nowe bitwy…orazechadawnych / 639

Rozdział39 Na koniec świataChmura,statekkosmicznyi jeszczedalej / 655

Rozdział40 Runda trzeciaZmaganiao zmierzchu / 669

Rozdział41 DziedzictwoNajwspanialszyrajwynalazczości / 693

Postaci / 705 Źródła

Listaosób,z którymiprzeprowadzonowywiady(2009–2011) / 709

Bibliografia / 711 Przypisy / 713 Spis ilustracji

Źródłailustracjiotwierającychposzczególnerozdziały / 729

11

Wprowadzenie

Jak doszło do powstania tej książki

Wczesnymlatem2004rokuzadzwoniłdomnieSteveJobs.W cią‑guminionychlatmiałdomniestosunekniedbaleprzyjazny,a naszaznajomośćodczasudoczasuzyskiwałanaintensywności,zwłaszczawtedy,gdyStevewprowadzałnarynekjakiśnowyprodukti chciał,bytrafiłonnaokładkę„Time’a”albozostałprzedstawionyw CNN –w obutychmiejscachzdarzyłomisiębowiempracować.Jednakodczasu,kiedystamtądodszedłem,nieodzywałsiędomniezbytczę‑sto.Porozmawialiśmytrochęo AspenInstitute,doktóregoostatniodołączyłem,poczympoprosiłemgo,bywygłosiłprzemówienienanaszymletnimoboziew Colorado.Odparł,żez przyjemnościąprzy‑jedzie,aleniewystąpinascenie.Zamiasttegochciałwybraćsięzemnąnaspacer,abyśmymoglispokojnieporozmawiać.

Wydałomisiętodosyćosobliwe.Wtedyjeszczeniewiedziałem,żezwykłodbywaćpoważnerozmowywłaśniepodczasdługichspacerów.Okazałosię,żechce,abymnapisałjegobiografię.Niedługoprzed‑temopublikowałembiografięBenjaminaFranklinai byłemw trakciepisaniakolejnej,poświęconejAlbertowiEinsteinowi –w pierwszejchwilizacząłemsięwięcpółżartemzastanawiać,czywidziałsiebiejakonaturalnenastępneogniwotejserii.Ponieważzakładałem,żeznajdujesięw samymśrodkuswojejpełnejwahańkarieryi maprzedsobąjeszczewielewzlotówi upadków,odmówiłem.

„Nieteraz –powiedziałem. –Możezadziesięćlubdwadzieścialat,kiedybędzieszjużnaemeryturze”.

Znałemgood1984roku,kiedytoprzyszedłdobiurowcaTime‑LifeBuildingnaManhattanie,bynalunchuz redaktoramiwychwalaćpod

12

niebiosaswojegonowegoMacintosha.Nawetwówczasbyłdrażliwyi skrytykowałkorespondenta„Time’a”zaartykuł,którympoczułsięurażony,boujawnionow nimzbytwieleinformacji.Jednakpodczasnaszejpóźniejszejrozmowyująłmnie,podobniejaktyluinnychlu‑dziw ciągutychwielulatjegokariery,urokiemswojejżywiołowo‑ści.Pozostaliśmyw kontakcienawetpotym,jakusuniętogoz Apple.Kiedytylkomiałcoś,cochciałsprzedać,czybyłtokomputerNeXT,czyteżfilmzestudiaPixar,w jednejchwiliskupiałsięnamojejoso‑biei zabierałmniedorestauracjisushinadolnymManhattanie,abyoznajmić,żeto,cowłaśniezachwala,jestnajlepsząrzeczą,jakązda‑rzyłomusięstworzyć.Lubiłemgo.

KiedypowróciłnatronApple,umieściliśmygonaokładce„Time’a”.Wkrótcepotemzacząłpodrzucaćmiswojepomysłydotyczącepub‑likowanejprzeznasseriiartykułówo najbardziejwpływowychpo‑staciachstulecia.Rozpocząłteżwłasnąkampaniępodhasłem„ThinkDifferent”[Myślinaczej],w którejwykorzystywałnajlepiejrozpozna‑walnezdjęcianiektórychspośróduwzględnionychprzeznaspostaci.Próbyocenyichwpływunahistorięwydawałymusiępasjonujące.

Potym,jakodrzuciłempropozycjęnapisaniabiografiiJobsa,odczasudoczasudocierałydomniewieściodniego.Pewnegorazuwy‑słałemmue‑mailaz pytaniem,czyprawdąjestto,o czymopowie‑działamimojacórka:żelogoApple stanowiłohołddlaAlanaTuringa,brytyjskiegopionierakomputeryzacji,znanegozezłamanianiemie‑ckichszyfróww czasiewojny,którypopełniłsamobójstwo,ugryz‑łszynasączonecyjankiemjabłko.Odpowiedział,żenie,choćbardzochciałbywłaśnietomiećnamyśli.W tensposóbzaczęłasięmiędzynamidyskusjao początkachfirmyApple,jazaśzłapałemsięnatym,żezbierammateriaływ razie,gdybymkiedyśzdecydowałsię napisaćnatentematksiążkę.GdyukazałasięmojabiografiaEinsteina,Jobsprzyszedłnaspotkanieautorskiew PaloAlto1i wziąłmnienastronę,byponowniezasugerować,żejegożyciorysstanowiłbydobrytemat.

Zaskoczyłmniejegoupór.Byłznanyz tego,żestrzegłswojejpry‑watności;pozatymniemiałempodstaw,bysądzić,żekiedykolwiek

1 Miasto w stanie Kalifornia, położone w Dolinie Krzemowej. Siedziba wielu firm zajmujących się nowymi technologiami (wszystkie przypisy, których nie ozna-czono jako autorskie, pochodzą od tłumaczy).

13

przeczytałktórąśz moichksiążek.„Możekiedyś” –odpowiadałemkonsekwentnie.Jednakw 2009rokujegożonaLaurenePowellpo‑wiedziaławprost:„Jeślizamierzaszkiedykolwiekzabraćsiędona‑pisaniaksiążkio Stevie,lepiejzróbtoteraz”.Byłototużpotym,jakudałsięnadrugiurlopzdrowotny.Przyznałemsięjej,żegdyporazpierwszypoddałmipomysłksiążki,niewiedziałemo jegochorobie.Odparła,żeniemalnikto niejniewiedział.„Zadzwoniłdomnietużprzedpierwsząoperacjąnowotworu,alenawetwtedyzaledwiemio tymwspomniał” –wyjaśniła.

Zdecydowałemwięc,żenapiszętęksiążkę.Jobszaskoczyłmnie,przystającchętnienato,żeniebędziejejkontrolował,aninawetniezastrzegłsobieprawadowcześniejszegowgląduw jejtreść.„Totwojaksiążka –powiedział. –Janawetjejnieprzeczytam”.Wydawałosięjednak,żepóźnąjesieniąnaszłygowątpliwościcodonaszejwspół‑pracy;pojawiłysięteżu niego,o czymwówczasniewiedziałem,nowo‑tworowepowikłania.Przestałodpowiadaćnamojetelefony,a janapewienczasodłożyłemtenprojekt.

A potemniespodziewaniepóźnympopołudniemw sylwestra2009 rokuzadzwoniłdomnie.Byłw domutylkozeswojąsiostrą,pi‑sarkąMonąSimpson.Jegożonawrazz trójkądzieciurządziłakrótkiwypadnanarty,alestanjegozdrowianiepozwalałnatowarzyszenieim.Byłw refleksyjnymnastrojui przegadaliśmyponadgodzinę.Zacząłodwspomnienia,jakw wiekudwunastulat,chcącskonstruowaćmier‑nikczęstotliwości,odnalazłw książcetelefonicznejBillaHewletta,założycielafirmyHPi zadzwoniłdoniego,byzdobyćpotrzebneczę‑ści.Jobsstwierdził,żeostatniedwanaścielatjegożycia,odpowrotudoApple,byłonajpłodniejszymokresempodwzględemtworzenianowychproduktów.Lecz,jaksamprzyznał,dlaniegoważniejszymcelembyłodokonanietego,coudałosięHewlettowiorazjegokoledzeDavidowiPackardowi –stworzeniefirmy,którabyładotegostopniaprzepojonanowatorskąkreatywnością,żezdołałaprzeżyćzałożycieli.

„Jakodzieciakzawszeuważałemsięzahumanistę,alelubiłemteżelektronikę –powiedział. –Potemprzeczytałemto,cojedenz moichbohaterów,EdwinLandz Polaroida,powiedziałnatematznaczenialudzidziałającychnastykuhumanistykii naukścisłych,i uznałem,żetowłaśniechcęzrobić”.

14

Byłotozupełnietak,jakbypodsuwałmitematydobiografii(i przy‑najmniejw tymprzypadkutematokazałsięważny).Kreatywność,któramożesięobjawić,gdyzdolnościhumanistyczneorazzdolno‑ściw zakresienaukścisłychsplotąsięw jednej,obdarzonejsilnymcharakteremosobie,stanowiłaprzedmiotmojegonajwiększegozain‑teresowaniaw biografiachFranklinaorazEinsteina;jestemteżprze‑konany,żebędzieonastanowićkluczdotworzeniainnowacyjnychgospodarekXXIwieku.

ZapytałemJobsa,dlaczegochciał,żebymtoakuratjanapisałjegobiografię.„Sądzę,żejesteśdobryw nakłanianiuludzidomówie‑nia” – odparł.Byłatozaskakującaodpowiedź.Zdawałemsobiesprawę,żebędęmusiałodbyćrozmowyz całymmnóstwemludzi,którychJobszwolnił,znieważył,porzuciłlubw innyjeszczesposóbrozwścieczył,i obawiałemsię,iżniebędzieczułsiędobrzez tym,żenakłaniamichdomówienia.I rzeczywiście,okazałosię,żereagowałw humorzastysposób,kiedykolejnodocierałydoniegoopinietych,z którymiprze‑prowadzałemwywiady.Jednakpokilkumiesiącachsamzacząłzachę‑caćludzi,byzemnąporozmawiali –dotyczyłotonawetjegowrogówi byłychdziewczyn.Niepróbowałteżuczynićniczegotematemtabu.

„Z wielurzeczyw moimżyciuniejestemdumny,wliczającw tozro‑bieniemojejdziewczyniedziecka,gdymiałemdwadzieściatrzylata,i sposób,w jakizałatwiłemtęsprawę –powiedział. –Aleniemaw mo‑jejszafieżadnychtrupów,którychniewolnobyłobyz niejwyciągać”.

Odbyłemznimokołoczterdziesturozmów.Niektórez nichmiałycharakterformalnyi przeprowadzonezostaływ jegosaloniew PaloAlto,inneodbyłysiępodczasdługichspacerów,jazdysamochodem,alboteżtelefonicznie.W czasieosiemnastumiesięcy,kiedyodwiedza‑łemJobsa,stawałsięonwobecmniecorazbardziejotwarty,choćchwi‑lamibyłemteżświadkiemtego,cojegostarzykoledzyz Apple określalimianempolazniekształcaniarzeczywistości.Czasembyłotopopro‑stuprzypadkoweodcięciezapłonuw komórkachpamięciowych,coś,coprzydarzasiękażdemuz nas;czasemzaśJobsroztaczałzarównoprzedemną,jaki przedsamymsobąswojąwłasnąwersjęrzeczywi‑stości.Abysprawdzići uzupełnićjegohistorię,przeprowadziłemrozmowyz ponadsetkąjegoprzyjaciół,krewnych,konkurentów,ad‑wersarzyi kolegów.

15

JegożonaLaurene,którapomagałaprzycałymtymprzedsięwzię‑ciu,równieżnieprosiłao żadneograniczenialubprawodokontroli,aniteżniedomagałasięwcześniejszegowgląduw to,cozamierzałemopublikować.Właściwietousilniezachęcałamnie,bymbyłszczeryzarównow odniesieniudowad,jaki zaletjejmęża.Tojednaz najbar‑dziejbystrychi twardostąpającychpoziemiosób,jakiekiedykolwiekpoznałem.„Prawdajesttaka,żew jegożyciorysiei w jegoosobowo‑ścisąmiejsca,w którychpanujestrasznybałagan –powiedziałaminasamympoczątku. –Niepowinieneśichwybielać.Onjestdobryw zmyślaniu,alemateżzasobąniezwykłąhistorięi chciałabym,żebytowszystkozostałoopowiedzianezgodniez prawdą”.

Ocenętego,czymojamisjasiępowiodła,pozostawiamczytelni‑kowi.Jestemprzekonany,żewśródbohaterówtejopowieściznajdąsiętacy,którzyniektórez wydarzeńzapamiętaliinaczejlubktórzyuznają,żezdarzyłomisięczasemwpaśćw pułapkęroztaczanegoprzezJobsapolazniekształcania.PodobniejakzdarzałomisiętopodczaspisaniaksiążkinatematHenry’egoKissingera,copodpew‑nymiwzględamistanowiłodobreprzygotowaniedotegoprojektu.Zauważyłem,żeosobaJobsawzbudzawśródludzitaksilnepozytywnelubnegatywneemocje,iżczęstowidocznystajesięefektRashōmona.Zrobiłemjednakcow mojejmocy,byzachowaćrównowagęw przy‑padkusprzecznychrelacjiorazprzejrzystość,jeślichodzio źródła,z którychkorzystałem.

Książkataopowiadao pełnymwzlotówi upadkówżyciuorazży‑wiołowejosobowościtwórczegoprzedsiębiorcy,któregozamiłowaniedoperfekcjii nieokiełznanyzapałzrewolucjonizowałysześćróżnychdziedzin:komputeryosobiste,animację,tworzeniemuzyki,telefony,komputeryprzenośneorazsystempublikacjielektronicznych.Możnabynawetdodaćjeszczesiódmą –systemsprzedażydetalicznej,jakkol‑wiekJobsraczejzmieniłnaszeo nimwyobrażenie,niżgozrewolucjo‑nizował.Dotegoutorowałdrogędlanowegorynkucyfrowychtreści,opartegow większymstopniunaaplikacjach,niżstronachinterneto‑wych.PrzyokazjitworzeniaprzełomowychproduktówJobszdołał,wprawdziezadrugimpodejściem,alejednakzbudowaćsolidną,ob‑darzonąjegowłasnymkodemgenetycznymfirmę,pełnątwórczychprojektantówi śmiałychinżynierów,zdolnychnieśćdalejjegowizję.

Jesttotakżeksiążkapoświęconainnowacjom.W czasachgdyStanyZjednoczoneposzukująsposobunapodtrzymanieswojejprzewagiw tejdziedzinie,a społeczeństwanacałymświeciepróbująbudowaćniekonwencjonalnągospodarkęerycyfrowej,Jobsstałsięikonąpo‑mysłowości,wyobraźnii ciągłegonowatorstwa.Zdałsobiesprawę,żew XXIwiekunajlepszymsposobemnawytworzeniewartościdoda‑nejjestpowiązaniekreatywnościz technologią –stworzyłwięcfirmę,w którejwysiłekwyobraźnipołączonyzostałz wyjątkowymidoko‑naniamiz zakresuinżynierii.Jobsorazjegokoledzyz Applepotrafili

„myślećinaczej”,a nietylkoograniczaćsiędoskromnegoulepszaniaswoichproduktównapodstawiewynikówbadańgrupfokusowych,wprowadzalinoweurządzeniai usługi,o którychsamiklienciniewiedzielijeszcze,żebędąimpotrzebne.

Jobsniebyłwzoremszefaaniczłowieka,niebyłgotowymprzy‑kłademdonaśladowania.Samprześladowanyprzezswojedemony,potrafiłdoprowadzaćdofuriibądźrozpaczyludzi,którzygootaczali.Jednakjegoosobowość,jegonamiętnościorazjegodziełabyły,takjakw przypadkuoprogramowaniaorazkomputerówApple,wzajem‑niezesobązwiązane –zupełniejakbystanowiłyczęścizintegrowa‑negosystemu.HistoriaJobsajestwięcpouczająca,a przytymzawieraprzestrogę;niebrakteżw niejlekcjinowatorstwa,charakteru,przy‑wództwaorazwartości.

Król Henryk VSzekspira(będącyopowieściąo upartymi niedoj‑rzałymKsięciuHal,którystajesięgwałtownym,choćwrażliwym;bezlitosnym,choćsentymentalnym;porywającym,choćpełnymwadkrólem)rozpoczynasięwezwaniem:„Ach,muzopłomienna,ześlijnamrajskidarwynalazczości”2.KsiążęHalmiałłatwiejszezadanie –musiałuporaćsięz dziedzictwemjednegotylkoojca.W przypadkuSteve’a Jobsawiodącapodgórędrogakurajskiemudarowiwyna‑lazczościzaczynasięodopowieścio dwóchparachrodzicóworazdorastaniuw dolinie,którawłaśnieuczyłasię,jakprzemieniaćkrzemw złoto.

2 Cytat za: W. Szekspir, Król Henryk V, w przekładzie Stanisława Barańczaka.

Fotografiazeszkolnejksięgiabsolwentów

JobsijegoojciecPaul

JobsiAllenBaum

Dom,wktórymJobsspędziłdzieciństwo