voices 2013November

Magazine for all young people of SkopjeFree

Dear readers and respected volunteers,

Welcome to the month of November! The month where we finally got to feel the touch of the late autumn…With the decrease of the temperatures, this month is preparing us for what is up to come: the cold and short winter days, combined by long and filled with snow winter nights...This month is also known for the so called “November rains”. A lot of pop-ular rock and pop groups made lovely songs about the rain in November, like the inter-nationally known band “Guns’N’Roses” and the Balkan evergreens, the “BijeloDugme”. I mean, there is rain and plenty of rainy days all over the year, but these November rains must be special in some way, since they are mentioned in so many songs and poems…This November we will have the pleasure to welcome in our team one more EVS vol-unteer, Sonia Barge from France. We also wish her pleasant stay in Skopje and a lot of success in her voluntary work…And, for the rest of you, keep on reading VOICES and stay surprised and amazed from its content.

GjokoVukanovski

Драги читатели и почитувани волонтери,

Добредојдовте во месецот ноември! Во месецот во кој конечно го почуствувавме допирот на доцната есен... Со падот на температурите, овој месец не подготвува за тоа што треба да следи, периодот што надоаѓа: ладни и кратки зимски денови во комбинација со долги и снежни ноќи... Овој месец ни е исто така познат и по така наречените “ноемвриски дождови”. Голем број на познати рок и поп групи направиле одлични песни во кои се споменуваат овие дождови, а пример за тоа се светски познатите “Guns’N’Roses” и иконите од балканските простори “BijeloDugme”. Мислам, има дожд и многу дождливи денови во текот на целата годината, но овие ноемвриски дождови изгледа се специјални по нешто, штом се споменуваат во толку многу песни и поеми...Овој ноември ние го имаме задоволството да посакаме добредојде во нашиот тим на уште еден ЕВС волонтер, Соња Барж од Франција. Исто така, ние и посакуваме пријатен престој во Скопје и многу успех во нејзината волонтерска работа... А, за сите останати, продолжете да го читате ВОИСЕС и останете изненадени и вџашени од неговата содржина.

Ѓоко Вукановски

editorial 1

ilona olehlova iskra rizovskaJānis SegliņšKristina BuzaroskaMarica JovanovaMarija KorunoskaMarija PavleskaMarija Belovinova Nina MelovskaPaulina Drzał

VOICES TEAM:

aleksandar atanasoskiAleksandra PigulovskaBledi CamiBojan BlazevskiBujar islami elena MicevskaEmir Slezovikjemilija NikovaGjoko Vukanovski Damjan Serafimovski

Production & Coordination:Nikola StankoskiGjoko Vukanovski

Contact:Volunteers Centre SkopjeEmil Zola 3/2-3, 1000 Skopjetel./Fax. +389 22 772 095vcs_contact@yahoo.comwww.vcs.org.mk

Sanja Paunovska Simona GeorgievskaZuhri Kamberidzvezda Mihajlova

ON -ARRIVAL TRAINING, WHY IN SARAJEVO?- Paulina DrzałiNdia- Marica JovanovaFROm THE OTHER SIDE OF THE GREEN WALLS...- Nina Melovska “PEER - mEDIATION” IN SCHOOLS - LET’S PREVENT VIOLENCE!- Paula FeickemARIbOR, SLOVENIA- iskra rizovska ExCubITOR GAmE PROJECT bY mACEDONIAN STuDENTS - iskra rizovska TRANSITION FROm STuDENT TO PROFESSIONAL- emilija Nikova

ALCOHOL HuNTING AROuND euroPe- Jānis SegliņšdiGital art- Damjan Serafimovski1.2: FROm Yu TO Eu- iskra rizovskamY FIRST ENCOuNTER WITH INTERNET buSINESS- Aleksandar atanasoskiTHE LIAR, THE LOSER AND THE GAY bY VALENTINO LAuCOSkI- Sanja Paunovska9 quESTIONS: LEANA THAqI- Vesna KiradjievaSTuDY VISIT ‘bRAIN OPENER’Kvantum team

29

32

35

37

37

39

40

3

3

7

9

13

19

21

27

29

3913

21

32

By Paulina Drzał

ON -ARRIVAL TRAINING, WHY IN SARAJEVO?

I have no idea, was it on purpose or no, has someone been thinking about the background and the context or just found

the most fair place to reach for participants from all over the Balkans. I have my own theory which I will try to present briefly, why Sarajevo is the best place for Balkan volunteer’s

on arrival trainings.

d uring his EVS project each volunteer has precious possibility to participate in many different workshops and trainings. One of them is on-arrival training in which with

the greatest pleasure I took part 21-26.10.2013 in Sarajevo, together with other volunteers from the balkans. The point of on arrival training is to better understand own role in whole EVS structure, learn how to deal with challenges and simply how to sur-

vive 6, 10, 12 months in foreign land and culture, sometimes totally different from ours. Within these 5 days volunteers from Lithuania, Poland, Sweden, Estonia, Germany, Turkey, France, belgium, Spain, Hungary and Great britain had to deal with variety of tasks, exercises and activities as well as ask some questions referred to their motivation, their proj-ects and any other they wanted to find an answer. Just to mentioned, we tried to reach the above by

YOuTH IN ACTION 3

building our paper village, working together on special choreography, playing roles for better understanding topic of conflict management, sharing our current expe-riences from hosting countries, planning our next activi-ties corresponding to our projects and last but not least, talking to the others and what is even more important listening each other carefully. because you never know whose experience can be useful in the future for you. And now it comes, the answer for the opening question. Different people from different countries, different cul-tures, different personalities, variety of activities they need to face, compromise they try to achieve (some-times). Everything from above meets in Sarajevo, place full of contradictions. At the first sight visitor has an im-pression of being surrounded by Little universes located on every single corner! maybe I am not qualified enough to admit it, although I believe that there is no other place in Europe which is as mixed, vibrant, multifarious and rich in culture as Sarajevo is. For me, here we are, the bal-kans in a nutshell. To begin with, most obvious character-istic, something noticeable for every tourist in the first moment – architecture. brand new, shiny skyscrapers are between renovated, majestic Austro-Hungarian style buildings and destroyed by recent war ones. mosques, orthodox churches, synagogue, catholic cathedral al-most at the same street are visible sign of multiplicity

of religions here. but muezzins voice and church bells are not the only music you can hear walking the streets of Sarajevo. Traditional sevdalinki compete here with most famous ex-jugo rock groups such as for example bijelo Dugme, a bosnan paralel to Rolling Stones! About the cul-ture mix, traditional kafanas and folklore festivals are as popular as modern, fancy clubs and jazz festivals. So how is it possi-ble for all these beings to coexist togeth-er? It could be spirit of the city but noth-ing would have happened without hard work, sweat and tears. Certainly, it was not easy to achieve that balance and what is more, I am quite sure the process is not over yet. Isn’t it a boost of energy for ac-tion, then? Ajde, volunteers, open your eyes, ears and observe Sarajevo. Let’s use lesson given to us by that city not only during our project but please keep it in your minds after EVS as well. In conclu-sion, maybe nobody has thought about on-arrival training in that context but personally, I don’t believe in coincidence.

ON-ARRIVAL ОБУКА,ЗОШТО ТОКМУ ВО САРАЕВО?

Од Паулина Дрзал

Незнам дали било намерно или не, дали некој размислувал за позадината и контекстот или случајно го нашол најпогодното место за сите учесници од Балканот да можат да стигнат. Јас имам своја теорија која во кратки црти ќе се обидам да ја објаснам, за тоа зошто Сараево е најдоброто место за идните обуки на волонтерите од

Балканот.

За време на ЕВС проектот секој волонтер има бесценета можност да учествува во најразлични работилници и обуки.

Една од нив е обуката на која со огромно задоволство учествував од 21-26.10.2013 во Сараево заедно со други волонтери од Балканот. Целта на обуката е подобро да се разбере сопствената улога во целосната структура на ЕВС, да научиме како да се справиме со предизвиците и едноставно како да преживееме 6, 10, 12 месеци во странска земја или култура, понекогаш сосема различна од нашата. Во овие 5 дена волонтери од Литванија, Полска, Шведска, Естонија, Германија, Турција, Франција, Белгија, Шпанија, Унгарија и Велика Британија требаше да се справат со најразлични задачи, вежби и активности исто како и да поставуваат прашања поврзани со нивната мотивација, нивните проекти и се друго што ги интересира. Само да напоменам, се обидовме да го достигнеме врвот преку градење на нашето село од хартија, работејќи заедно на определена кореографија, играње на улоги

за подобро разбирање на управувањето со конфликти, споделувајќи го нашето досегашно искуство од земјите домаќини, планирање на нашите понатамошни активности наспроти нашиот последен проект но не и единствен, зборувајќи им на друѓите и уште повеќе внимателно слушајќи се меѓусебно. Бидејќи никогаш незнаеш чие искуство може да ти се најде во иднина, и сега следува одговорот на поставеното прашање. Различни луѓе од ралични земји, различни култури, различни карактери, разновидни активности со кои треба да се справат, компромиси кои што (понекогаш) треба да ги направат. Се од горе наведеното се среќава во Сараево, место полно со контрадикции. На прв поглед посетителот има чувство дека е опкружен од мали универзуми кои што се наоѓаат на секој агол. Можеби не сум доволно квалификувана за да го кажам тоа, иако не верувам дека постои друго такво место во Европа што е така измешано, динамично, разновидно и со богата култура како што е Сараево, според мене, ние овде сме Балканот во мало. Да

започнам со најочигледната карактеристика, понекогаш забележлива за секој турист уште од првиот момент-архитектурата. Сосема нови, блескави облакодери се наоѓаат помеѓу подновените, величествени згради во Австро-Унгарски стил и оние уништените од неодамнешната војна. Џамиите, христијанските цркви, синагогата, католичката катедрала сместени речиси на иста улица се виден знак за мноштвото религии овде. Но музиниот глас и камбаните не се единствената музика што може да ја слушнете одејќи по улиците во Сараево. Традиционалните севдалинки завршуваат овде со најпознатите екс-ју рок бендови како што се Бијело Дугме, Босански паралел па се до Ролинг Стоунс! Во поглед на културната мешавина, традиционалните кафеани, и фолклорните фестивали се исто толку познати колку и модерните, екстравагандни клубови и џез фестивали. Па како е возможно сите овие нешта да постојат заедно. Можеби тоа е духот на градот, но ништо од ова не би се случило без напорна работа, пот и солзи. Со сигурност, не беше лесно да се постигне балансот и згора на тоа сигурна сум дека процесот сеуште не е завршен. Ајде волонтери отворете ги очите, ушите и посетете го Сараево. Ајде да ги искоритиме поуките дадени од овој град не само за време на нашиот проект туку исто така ве замолувам да ги запаметите и после ЕВСот. Да заокружам, можеби никој не размислувал за наредната обука во овој контекст но јас лично не верувам во случајност.

By Marica Jovanova

traVel 7

Before I left, I would often hear that India is one of the countries where one can experience a culture shock to a great extent. Some people wondered, some poeple were amazed when

I left completely alone on Jan 18, 2013. I had a unique opportunity to be an intern in Ryan International School. I had my savings, a wish and a chance to experience India in all its colors, sounds, flavors and scents. No doubt, this was one of the best things I did for myself during my student years.Everything I thought I knew about life in India changed the moment I landed in Delhi. I travelled by train from Delhi to mumbai. For the first time in my life I had to spend 22 hours in а single corner, on my bed n◦42, in the car b2, on the fast train Golden Temple. The first week after my arrival I was alone in one of the most populous countries in the world. The summer had just

INDIA

begun in mumbai, maharashtra. I had the feeling that everyone was staring at me, my clothes, my skin color, my curious camera which was taking pictures in every corner of borivali, the northern suburb of mumbai. I was surrounded by a different kind of noise, the crowd was as one would expect in a city with 20 million inhabitants. This was my regular sight on the way to work. At school, i was amazed by my students who were my everyday inspiration. India was a riddle and I was far from guessing the answer. Every single person travelling to India seeks the exotic, but to be able to see the exotic one must walk a long way and pass the obstacles which cultural differences lay before them. India is a blend of dialects, religions, festivals. India is Gandhi, Nehru and Tagore. India is corrupted, polluted and overcrowded. India is a mother. india is all this and so much more. underneath the surface of what we know about India, there are so many layers which merge like the colors on a beautiful sari, vibrate like the melody of a sitar and create a unique flavor like spices in a rich Indian meal.People are created to adapt. Even with the greatest cultural differences, we are all united in our humanness. In India I experienced the unison of brahma, buda, allah and Jesus in one deity, i learnt to be brave and independent, and most importantly I learnt what it means to be a nuance in a colorful collage.

“We read the world wrong and

say that it deceives us.”Rabindranath Tagore

Пред да заминам, честопати слушав дека Индија е една од земјите каде што е се доживува најголем културен шок. На нечија зачуденост, а на нечие воодушевување, јас сепак тргнав сама на 18 Јануари, 2013. Добив можност да бидам практикант во едно од училиштата на групацијата Ryan Internation-al. Имав заштеда, желба и единствена прилика да ја доживеам Индија во сите нејзини бои, звуци,

мириси и вкусови. Без сомнение, ова беше едно од најдобрите нешта што ги направив за себе во студентските денови. Сѐ што мислев дека знам за животот во Индија се промени денот кога слетав во Делхи. Од Делхи патував до Мумбаи со воз. Прв пат во животот поминав 22 часа во метар ипол квадратен на мојот кревет обележан со број 48, во вагонот Б2 на брзиот воз Golden Temple. Првата недела бев сосема сама во една од најнаселените земји на светот. Беше почеток на летото во Мумбаи, Махараштра. Имав чувство дека сите погледи беа вперени во мене, мојата облека, боја на кожа и мојот љубопитен објектив кој штракаше во секој агол од улиците на преградието Боривали, во северниот дел на Мумбаи. Беше тоа една поинаква врева, а метежот онаков каков што би можел да се замисли во дваесетмилионски град. Сето тоа го гледав на пат до училиштето каде предавав англиски. Моите ученици ме воодушевуваа и ми беа секојдневна инспирација, а имав некако чувствував дека ова беше обострано.

Секој еден кој патува во Индија очекува егзотика, а патот до согледувањето на егзотичното е долг и преплетен со културни разлики и екстреми. Индија е сплет од дијалекти, религии, фестивали. Индија е Ганди, Нехру и Тагоре. Индија е корумпирана, пренаселена и загадена. Индија е мајка. Индија е сето тоа и многу повеќе. Под површината на сѐ она што знаеме за Индија постојат многу слоеви кои се измешани како боите на едно сари, кои вибрираат како мелодијата на ситарот и креираат уникатен вкус како и зачините во индиските специјалитети. Индија беше загатка чие решение ми беше далеку од познато. Но, човекот е роден да се прилагодува. И во најголемите културни разлики луѓето имаат нешто заедничко-човечноста. Во Индија ми се стори дека ги видов Брама, Буда, Алах и Исус обединети во едно божество. Во Индија научив да бидам храбра, самостојна и најважно од сѐ, видов како е да се биде само една нијанса во колоритен колаж.

ИндИјАМарица Јованова

“Погрешно го толкуваме светот, а потоа велиме дека не измамил”

Рабиндрат Тагоре

YOuTH IN ACTION 9

Nina Melovska

a s a part of the program Youth in Action of the European union, participants from 12 countries were invited to attend Training course “In Focus”, organized by the foundation ADRA Poland. The

location of the activities, within the training course was Wisla, beautiful, small town in south Poland, on boundary with Czech Republic. After hours of (for some of us days of) journey, we arrived to our target, the hotel "Orion", 2km far from the city centre. Right there, in that green-painted bungalow (which was fully in line with the surrounding environment) happened our first meetings, introductions and farewells.

For me, the seven wonderful days spent in company of young and some older participants from 12 different countries, was an unforgettable experience. Each of us brought a part from the culture and tradition of his own country, a pile of personal experiences and enthusiasm to share them with the group. The issue of the training course focused on the social inclusion and anti-discrimination, questions which have enormous significance for the inclusion of young people (especially, those with fewer opportunities) in the social goings-on, as well as for the fight against marginalization and poverty. The process of sharing our thoughts and views on these popular and topical questions, made from us one homogenous group; through exchanging own experiences and examples that we have met on daily basis in our cities of living, we realized that despite the great distance of the places of living, we all face with same or similar problems and we all have same and similar ambitions and desires. For me, “In Focus” was not only an occasion to focus and to start thinking more deeply about what is happening in my country, but also an opportunity to find out more about life in the countries of Caucasus (which for me has been a completely unfamiliar word). For less than seven days, “In Focus” managed to unite the Caucasus, the balkans and the Eu in a group in one place - the small, pretty town Wisla.There, near the source of the river Vistula, behind the walls of the hotel "Orion", we have learn what is good food and good fun. This September "The green" hotel, surrounded by picturesque and indescribably magical landscape, testified for a lot of new friendships, true tolerance, moments of joy and laughing by heart.

FROm THE OTHER SIDE OF THE GREEN WALLS...

Од дРУгАТА

ЗЕлЕнИТЕ ѕИдОВИ...

СТРАнА нА

Нина Меловска

Во склоп на програмата Youth in Action на Европската Унија, учесници од 12 земји беа повикани да присуствуваат на Тренинг курсот “In Focus”,

организиран од страна на фондацијата ADRA Polska. Локација на активностите во рамките на тренинг курсот беше Висла, прекрасно мало гратче во јужна Полска, на граница со Чешка. По неколку-часовно (а за некои од нас и неколку-дневно) патување, пристигнавме до целта, хотелот „Орион“, оддалечен околу 2 km од центарот на градот. Токму таму, во таа зелено-бојадисана куќичка (што беше целосно во склад со околината што нè опкружуваше) се случија нашите први средби, запознавања и збогувања. За мене, седумте прекрасни денови поминати во друштво на млади и нешто постари учесници од 12 различни земји беше незаборавно искуство. Секој од нас со себе донесе дел од културата и традицијата на сопствената земја, еден куп лични искуства и ентузијазам истите да ги сподели со групата. Темата на тренинг курсот се фокусираше на социјалната инклузија и антидискриминацијата, прашања што се од огромно значење за вклучувањето на младите луѓе (особено оние со помалку можности) во социјалните случувања, како

и за борбата против маргинализацијата и сиромаштијата. Процесот на споделување на нашите размислувања и видувања за овие популарни и актуелни прашања од нас направи една хомогена група; преку размена на сопствените искуства и примери со кои сме се среќавале на дневна основа во градовите во кои живееме, сфативме дека и покрај големата оддалеченост на местата на живеење, сите ние се соочуваме со исти или слични проблеми и имаме исти или слични амбиции и желби. “In Focus” за мене не беше само повод да се фокусирам и да започнам подлабоко да размислувам за она што се случува во мојата земја, туку и можност да откријам нешто повеќе за животот во земјите на Кавказ (кои досега за мене претставуваа еден комплетно непознат свет). “In Focus” успеа за помалку од седум дена да ги соедини Кавказ, Балкан и ЕУ во една група на едно место – малото, симпатично гратче Висла.Таму, во близина на изворот на реката Висла, зад ѕидовите на хотелот „Орион“ научивме што е добра храна и добра забава. „Зелениот“ хотел опкружен со живописен и неописливо магичен предел овој септември сведочеше за многу нови пријателства, вистинска толеранција, моменти на радост и смеење од срце.

Paula Feicke

W hen i just came to Macedonia, i got confronted by the fact that in macedonian schools pupil are separated among their mother

tongue, what means after their ethnicity. The effect is that macedonian, Albanian and Turkish students actually never get in touch with each other except in the change of the shifts: for example in one school the macedonians are having shift in the morning and the Albanians in the afternoon. So what happens at midday when the ones are leaving and the others are coming? They are getting in touch, and too often there are happening fights among the adolescents based on the tensions among the ethnicities. Sad news about these violent accidents in schools you still can read from time to time in the newspapers. From beginning of 2013 till august there had been at least 56 violent accidents- these are just the public ones. So what to do against this? by now schools are reacting by repression: punishments for the thugs and police guarding the entrances when there is the change of shifts. The fear of more violence is huge, because knifes and even firearms are included from time to time. The effect is that the accidents now happen outside from school too, for example in the buses. I already went through a situation where police controlled all male adolescents in a crowded bus looking for weapons.But there exist another way to handle the problem, a more preventing one: some weeks ago I took part in a conference on “peer-mediation” in macedonia where there participated experts from all over the balkans as well as from Western Europe to share their experiences.“mediation” itself is defined as “an attempt to bring about a peaceful settlement or compromise between disputants through the objective intervention of a neutral party”

“PEER - mEDIATION” IN ScHOOLS - LET’S PREVENT VIOLENcE!

oPiNioN 13oPiNioNoPiNioN

“Mediation” itself is defined as “an attempt to bring about a peaceful settlement or compromise between disputants through the objective intervention of a neutral party”

From beginning of 2013 till august there had been at least 56 violent accidents - these are just the public ones.

(thefreedictionary.com). So mediation is possible in every social or human area: in companies, in courts and also in schools. Simply everywhere where there can come up disputes between two persons or groups. The “mediator” himself mediates between the two parties in a neutral way and is making communication between them possible. In macedonia, as an example, there do exist 166 professional mediators who are mostly working on court cases. “Peer-mediation” in particular takes place in schools: the “mediators” are students and no professionals. but still it functions after the same sample. Extern professionals- for example from the “forum Civil Peace Service” Skopje - are going into schools to educate teachers in mediating. Then it functions after the “snowball- effect”: the trained teachers are educating other teachers in mediating and the teachers are making training with interested students. During the training, the behavior in a conflict situation is getting trained and the trainees together with the participants are looking for problem solving in general as well as in typical school cases. To make the training the most true-to-life, pupils are presenting conflict situations in a way of acting. The effect is that you are having teachers as well as a couple of pupil as “mediators” in school, who all are sensitized how to react in conflict situations. Directors, teachers and pupils from schools in which peer- mediation is getting practiced,

are in the most cases very satisfied with the effect it brings into their surrounding: teachers see themselves not any more forced to lay a big effort in disciplining the students but now better know how to listen and to solve problems among them. Pupil say they do feel safer after getting trained and directors, teachers as well as all the students in school do underline that the general atmosphere is more peaceful, tensions among the students are reduced in general. Of course this sounds very good but the actual problem lies in the evaluation: all of these given remarks and feelings are subjective. Normally after some generations got trained in one school there are made interviews and questionnaires about the school atmosphere, safety and similar topics. but mostly there does not exist comparable data or even remarks from before the training started. So it is highly difficult to make some “hard data” about the effect of mediation training in schools. The only real and countable indicator is the number of violent accidents in and around school. and in fact there can be said: in schools, where there is “peer-mediation” trained since at least 3 years, violent accidents are getting less. So obviously “mediation” is a really good method, to bring more peace into a school or community. The professional trainers I have met on the conference mostly say that they do simply see themselves as the ones helping to start communication. Because mediation says that the main key in overcoming dispute and violence between people is communication. In fact a study from the “Children's Embassy megjashi” in Skopje found out that increased communication comes along with reduced violence and tension among ethnicities. So the program of “peer-mediation” should be in general included in schools – to become a permanently factor in establishing a peaceful atmosphere.

Pupil say they do feel safer after getting trained...

In schools, where there is “peer-mediation” trained since at least 3 years, violent accidents are getting less.

Паула Феике

“ПИЕР-ПОСРЕдУВАњЕ” ВО УчИлИШТАТА

– дА гО СПРЕчИМЕ нАСИлСТВОТО!

Кога стигнав во Македонија бев изненадена од фактот дека тука учениците се поделени според нивниот мајчин јазик, што претставува поделба и според нивната

етничка припадност. Всушност, македонските, албанските и турските ученици никогаш не стапуваат во контакт освен кога се менуваат смените. На пример, во едно исто училиште Македонците одат наутро на часови, а Албанците попладне. Па што се случува напладне, кога едните доаѓаат, а другите си заминуваат? Двете заедници доаѓаат до контакт и често се случуваат тепачки заради тензиите предизвикани од етничката припадност. Од време на време сè уште можат да бидат прочитани тажни вести во весниците за овие насилни случки. Од почетокот на 2013 година па досега имало најмалку 56 насилни случаи, а овие се само познатите на јавноста. Па што може да се преземе против ова? Досега училиштата реагираа со репресија: казни за насилниците и поставување полицајци на влезните врати кога се менуваат смените. Како последица, доаѓа до компромиси помеѓу учениците надвор од училиштата, на пример, во автобусите. Веќе сум била дел од ситуација кога полицијата влезе во преполн автобус и ги пребаруваше сите машки адолесценти трагајќи по оружје. Но, постои уште еден начин за справување со проблемот, попревентивен: пред една недела присуствував на конференцијата “Постигнување

рамноправност со метод на посредување” или ПИЕР-посредување во Македонија каде присуствуваа експерти од Балканот, како и од цела западна Европа и ги споделија своите искуства.Самиот збор “посредување” значи “обид за мирно решавање на компромис со непристрасна интервенција на неутрална странка” (the free dictionary.com). Посредувањето е возможно во сите социјални области: во компаниите, во судовите, па и во училиштата. Едноставно секаде каде што може да настане компромис помеѓу две или повеќе личности. Самиот “посредник” пристапува на неутрален начин и ја овозможува комуникацијата помеѓу нив. Во Македонија постојат 166 посредници кои најмногу работат на судски случаи. Едукативната програма “ПИЕР-посредување” главно се одржува во училиштата: “посредниците” се студенти, а не професионалци. Но, функционираат на истиот начин. Надворешни професионалци, на пример од форумот “ Civil Peace Service” Скопје, одат во училишта и едуцираат професори за ваквиот начин на решавање конфликти. Така се создава “ефектот на снежна топка”: професорите кои ја поминале обуката го пренесуваат своето знаење на други професори, а се организираат обуки и за заинтересираните студенти. За време на обуката, се посветува внимание на тоа како треба да се однесуваат кога ќе дојде до конфликт, и професорите заедно со учениците бараат решение за секојдневни

проблеми или за типични случаи од училиштата. За да се претстави реалната ситуација учениците преку театар претставуваат одредени конфликти. Резултатот се професори, како и неколку ученици, кои знаат како да делуваат кога ќе настане конфликт.Директорите, професорите и учениците од училиштата каде што се практикува обуката “ПИЕР-посредување” се најчесто презадоволни од ефектот кој го предизвикува оваа обука во нивното опкружување: на професорите не им е потребен веќе толку голем напор за одржување на дисциплина помеѓу учениците, и сега знаат подобро да ги исслушаат и да ги решат проблемите помеѓу нив. Учениците велат дека се чувствуваат побезбедно откако ќе ја поминат обуката. Директорите, професорите, а исто така и учениците сметаат дека атмосферата е посмирена во училиштата и тензиите помеѓу учениците се намалени.Се разбира дека сето ова звучи добро, но вистинскиот проблем вусшност лежи во евалуацијата: сите овие забелешки и чувства се лични. Вообичаено, откако неколку генерации ќе ја поминат оваа обука во едно училиште, се прават интервјуа и анкети за училишната атмосфера, безбедноста и на слични теми. Најчесто не постојат податоци или забелешки за тоа како било пред да почне обуката, па не може да се направи споредба. Така тешко е да се

дојде до некои конкретни податоци за ефектот од оваа обука во училиштата. Единствениот реален показател е бројката на насилни случаи во и надвор од училиштата. Може да се рече дека во училиштата каде најмалку 3 години била држена обуката “ПИЕР-посредување” случаите на насилство се намалени. Очигледно “посредувањето” претставува доста добар метод за да се воведе мир во училиштата и во општеството.Професионалните тренери што ги запознав на конференцијата изјавија дека се гледаат себеси како некои што само помагаат да се започне комуникација, затоа што со посредувањето може да се премине преку компромисите и насилството помеѓу луѓето и да се оствари комуникација.Всушност, истражување спроведено од “Детската амбасада Меѓаши” во Скопје покажа дека зголемената комуникација доаѓа заедно со намалено насилство и намалени тензии помеѓу етничките заедници. Така програмата “ПИЕР-посредување” најчесто би требала да биде спроведувана во училиштата – за да стане клучен фактор во воспоставувањето на мирна атмосфера.

PHOTOS FROmFIRST HUmAN LIBRARY IN SKOPJE

l ess than 2 hours with train from the capital Ljubljana, maribor makes an easy weekend trip for those visiting Slovenia. It offers quality accommodation, vibrant

nightlife, great restaurants and cultural sights. The weather in September is rainy, so the rain was the only friend of our, making us company while getting closer from the railway to the center. The first impression of maribor came up as being a destination in itself for those seeking all the advantages of a large city, with the relaxed atmosphere of the countryside. The river Drava divides the city on left (north) and right (south) bank. While walking down the street by its right side, a good first stop was Infopeka - information center which gives out free advice, free Internet usage and free rent-a-bicycle. A day may be started having a breakfast in Hotel City Maribor****. the view is worthy million words, like Picasso has depicted sun rising above Drava, dashed with rainy drops. All maribor's major galleries, bars, and music venues are in easy walking distance of each other. Let’s first visit The oldest vine in the world which is 450 years old and can be found raising up to the walls of The Old Vine House. Now it works as a museum dedicated to teaching visitors about the wine culture of the Styrian region of Slovenia. The

oPiNioNoPiNioNТRAVEL

mARIBOR, SLOVENIAIskra Rizovska

vine has claimed its rightful place in the Guinness book of Records. upon invitation from maruska bratusa, the City Youth Council maribor played great role in my perception of this city. Not only maribor has cultural component, it is youth driven also. This NGO integrates youth organizations in the municipality of maribor. It plays important factor in promoting youth participation, youth social integration and personal development. Further on, The Synagogue is located in the square Jewish square in the former Jewish quarter, which is situated near the Main square. From here, there is a view to Town Hall, the Plague Column, and the Aloysius church. Slomškov Square is one of the most charming squares, that can be found in the old town core. in the square stands the Cathedral and a statue of bishop Anton martin Slomšek.If you got tired, you can always stop at the famous Poštna Street for a craft beer, gourmet coffee or for a tee in the Teehouse. Going back from the city centre, just across the river, can be noticed Europark - the region's largest shopping centre with facilities anyone could expect from a modern mall. back to the Hotel you could relax whether in the Fitness centre or enjoy the marvelous green-colored-river’s view from the Hotel City maribor - restaurant Balcony.

19

Iskra Rizovska

Помалку од 2 часа со воз од главниот град Љубљана, Марибор го поедноставува викендот за посетителите во Словенија. Тој нуди квалитетно сместување, енергичен ноќен живот, добри ресторани и културни знаменитости. Времето во месец септември е дождливо, па дождот беше единствениот мој пријател правејќи ми друштво додека се приближував поблиску од железничката

кон центар. Добив прв впечаток за Марибор дека е дестинација сама по себе, за оние што ги бараат сите предности на еден голем град, со опуштена атмосфера на село. Реката Драва го дели градот на лева (север) и десна (југ) страна. Движејќи се по улица од десната страна, добра прва станица беше Infopeka - информативен центар кој дава бесплатни совети, слободно користење на Интернет и бесплатно изнајмување на велосипеди. Денот може да се започне со појадок во Хотел Сити Марибор****. Глетката е достојна за милиони зборови, исто како Пикасо да го насликал изгрејсонцето над Драва, попарено со врнежливи капки.Сите поголеми галерии во Марибор, барови и музички настани, се во близина едни со други. Ајде прво да ја посетиме Најстарата винова лоза во светот која е стара 450 години и може да се најде како ползи по ѕидовите на Старата Винска Куќа. Сега таа фукционира како музеј посветен на посетителите за винска култура во регионот на Стирија, Словенија. Лозата го потврдува заслужено местото во Гинисовата книга на рекорди. Од друга страна, на покана од Марушка Братуша, посетата на Младински совет на градот Марибор, одигра голема улога во мојата перцепција на овој град. Не само што Марибор има културна компонента тој, исто така, е град управуван од младината. Оваа невладина организација има улога во интегрирање на младински организации во општина Марибор. Таа е важен фактор во промовирањето на младинска партиципација, општествена интеграција на младите и личен развој. Понатаму, Синагогата се наоѓа на плоштадот на Евреите, во поранешниот еврејски кварт, кој се наоѓа во близина на главниот плоштад. Од тука, се гледа Town Hall, Plague Column и црквата Алојзиус. Плоштад Сломшков е еден од најпознатите плоштади, кој може да се најде во стариот дел од јадрото на градот. На плоштадот стои Катедралата и статуата на епископот Антон Мартин Сломшек. Ако сте уморни, секогаш може да запрете на познатата Poštna Улица и на занаетчиско пиво, гурманско кафе или за чај во Куќата на чајот. На враќање од центарот на градот, на другата страна од реката, се забележува Europark - најголем трговски центар во регионот со знаменитости кои се очекуваат за модерен трговски центар од таков тип. На враќање кон хотел можете да се релаксирате или во Фитнес центар или да уживате во прекрасниот поглед кон зелено обоената река од балконот на ресторантот на Хотел Сити Марибор.

МАРИБОР, СлОВЕнИјАИскра Ризовска

INTERVIEW 21

Iskra Rizovska

Excubitor is inspired by classic games such as Nuclear Strike and Raptor. In a militaristic future where mankind has conquered the farthest reaches of the solar system, a lone spacefighter must battle with the war machines of humanity, now controlled by a sentient entity of unknown origins. As the game progresses the player can buy new weapons, starfighters and equipment by spending credits that he earns.

ExcUBITOR GAmE PROJEcT BY mAcEDONIAN STUDENTS

Iskra Rizovska

Can you introduce your Company?Tesseract Interactive is an start-up independent team of six friends, who share the same passion for gaming and game development, established in may 2012 in Skopje, macedonia. It is focused on creating innovative video games.

Tell us more about your newest product Excubitor? Excubitor is our first video game. It is an intense Sci-Fi action game where the players take control of a space fighter and battle hordes of enemies in different worlds. Excubitor is very suitable for Player-Vs-Player or Coop. multi player. Our studio strives to bring back the joy you experienced the first time you played Pac-man or Super mario.

Where have you promoted till now? Excubitor was showcased and received positive feedback on the following events: Codecamp 2012; bkvF Game Corner; Gamescom 2013.

Comments from the community:"Looking forward to the release :)",

"Looks like a better version of AirMech!","These look rather good. Keep up with the good work."

Who are your investors? Our current investor is LauncHub. by now they have invested 40.000 $. It is important to note that Launchub has also acted as an incubator, since Tesseract Interactive did not exist before their investment.

How are you going to sell your product? Our business model is based on distributing and selling digital copies of Excubitor to the end user via the Internet, with a price from 10-15$. Digital distribution services like Steam, GoG, GameStop, Desura etc., are an excellent way for our business model. We will deliver paid DLCs (Downloadable Content) via aforementioned services.

What are your future efforts? We are going to incorporate a multi player component possibly with a new monetization strategy. Of course, our main focus is to grow and develop Tesseract Interactive into a respectable game development studio.

Do you have any rivals?Each game that is released has a potential competitor, but the crucial difference is that each game, including Excubitor, is unique and has its own unique features and target group. Our biggest rival is Airmech. Also, one important advantage is that we are situated in macedonia, which economic standard of living enables us to stretch our budget further thеn the competition.

You can check out Excubitor on the following links:

Youtube: www.youtube.com/user/TesseractGames IndieDb: www.indiedb.com/games/excubitorFacebook: www.facebook.com/ResonanceGameProject Excubitor webpage: www.excubitorgame.com/

Искра Ризовска

„ExcubItOR“ ПРОЕКТ ЗА ВИдЕО ИгРА Од

МАКЕдОнСКИ СТУдЕнТИ

Excubitor е инспириран од класична игра како што е нуклеарен напад и Raptor. Во милитаристичка иднина каде човештвото ги има освоено најдалечните краишта на Сончевиот систем, осамените вселенски борци мораат да се борат со воени машини на човештвото, сега контролирани од страна на сетилни лица со непознато потекло. Како играта напредува играчот може да купи ново оружје, starfighters и опрема со трошење кредити што тој ги заработува.

Претставете ни ја вашата компанија?Tesseract Interactive е самостоен start-up тим од шест пријатели кои ја делат истата страст за развој на игрите, ситуиран во Мај 2012 година во Скопје, Македонија. Фокусиран е на создавање иновативни видео игри.

Кажете ни повеќе за вашиот најнов производ Excubitor?Excubitor е нашата прва видео игра. Excubitor е интензивна Sci-Fi акциона игра каде што играчите земаат контрола на борбен простор и се борат против непријателите во различни светови. Excubitor е многу погоден за Player-Vs-Player или Coop. multi player. Нашето студио се стреми да го врати уживањето кое е доживеано уште од првиот пат кога се играле Pac-man или Супер Марио.

Каде се промовиравте досега?Excubitor беше прикажан и доби позитивни коментари на следните настани: Codecamp 2012; bkvF Game Corner; Gamescom 2013 година.

kоментари од заедницата:"Гледајќи напред кон ослободување :)",

"Изгледа како подобра верзија на AirMech!","Овие изгледаат прилично добро. Останете во

чекор со добра работа."

Кој е ваш инвеститор?Наш актуелен инвеститор е LauncHub. До сега има инвестирано 40,000 $. Важно е да се спомне дека Launchub исто така дејствува и како инкубатор, бидејќи Tesseract Interactive не постоел пред нивните инвестиции.

Како го продавате овој производ?Нашиот бизнис модел е базиран на дистрибуција и продажба на дигитални копии на Excubitor до крајниот корисник преку Интернет, со цена од 10-15 $. Дигитална дистрибуција преку Steam, GoG, GameStop, Desura итн, е одлична за нашиот бизнис модел. Ќе испорачуваме платени DLCs (Downloadable Content) преку гореспоменатите услуги.

Кои се ваши идни планови?Покрај пуштањето на играта во јавност, ќе инкорпорираме мулти плеер компонента, со можност нова стратегија за монетизација. Се разбира, нашиот главен фокус е да расте и да се развие Tesseract Interactive во респектабилно студио за игра.

Дали имате конкуренти?Секоја игра пуштена на пазарот има потенцијален конкурент, но клучна разлика е тоа што секоја игра, вклучувајќи го Excubitor, е уникатна и има свои карактеристики и целна група. Нашиот најголем ривал е Airmech. Важна предност е тоа што се наоѓаме во Македонија, чиј економски стандард на живеење овозможува да го прошириме нашиот буџет многу повеќе за разлика од конкуренцијата.

Можете да го проверите Excubitor на линковите:

Youtube: www.youtube.com/user/tesseractGames IndieDb: www.indiedb.com/games/excubitorFacebook: www.facebook.com/resonanceGameProject Excubitor webpage: www.excubitorgame.com/

LOJA ExcUBITOR PROJEKT NGA ANA E NxëNëSVE mAqEDONAS

Iskra Rizovska Përktheu në shqip: Zuhri Kamberi

Mund ta prezantoni kompaninë tuaj?Tesseract Interactive është një fillim ekip i pavarur prej gjashtë shokësh të cilët ndajnë të njëjtin pasion për të lojrat dhe zhvillimin e lojerave, themeluar në maj 2012 në Shkup, maqedoni. Jemi te fokusuar në krijimin e lojëra video inovative.

Na tregoni më shumë rreth produktit te ri tuaj Excubitor?Excubitor eshte loja jonë e pare video. Excubitor intensive Sci -Fi lojë akcione ku lojtarët marin kontrollin e një luftëtari ne hapësirë kunder armiqve në bota të ndryshme. Excubitor është shumë e përshtatshme për lojtaret Player-vs-Player apo Coop. multi player. Studia jonë përpiqet për të sjellë përsëri gëzimin ku keni përjetuar per herë të parë kur kemi luajtur Pac-man apo Super mario.

Ku e keni promovuar deri tani?Excubitor ishte ekspozuar dhe ka marrë reagime pozitive mbi ngjarjet e mëposhtme: Codecamp 2012; bkvF Game Corner; Gamescom 2013.

Komente nga komuniteti :"Shikojme perpara drejt lirimit :)" "Duket si një version më i mirë i AirMech!""Këto duken mjaft mirë. Mbesni me hap te mire pune."

Kush janë investitorët e juaj?Investitori jonë itanishem është LauncHub. Deri tani ata kanë investuar 40,000$. Është e rëndësishme të theksohet se Launchub ka vepruar gjithashtu si një inkubator, pasi Tesseract Interactive nuk ekzistonte para investimeve të tyre.

Excubitor është frymëzuar nga lojrat klasike si sulm bërthamor dhe Raptor. Në një të ardhme militarise ku njerëzimi ka pushtuar shtrirjet më të largëta të sistemit diellor, sistemi diellor hapesira e vetmuar duhet të betejë me makinat e luftës të njerëzimit, tani e kontrolluar nga një subjekt i ndjeshëm i origjinës te panjohur. Si loja vazhdon lojtari mund të blejë armë të reja, starfighters dhe pajisje duke shpenzuar kredite që ai i fiton.

Si po e shitni kete produkt?Modeli jonë i biznesit është i bazuar në shpërndarjen dhe shitjen e kopjeve dixhitale të Excubitor për përdoruesit dhe nëpërmjet internetit, me një çmim 10-15$. Shërbimet digjitale e shpërndarjes si Steam, Gogu, GameStop, Desura etj, janë një mënyrë e shkëlqyer për biznis modelin tonë. Ne do të dorëzojmë dlCs (Downloadable Content) nëpërmjet shërbimeve të lartpërmendura.

Cilat janë planet tuaja në të ardhmen?Ne jemi duke shkuar për të përfshirë një komponent multi player mundësisht me një strategji të monetization të ri. Sigurisht, fokusi ynë kryesor është që të rritet dhe të zhvillohet tesseract interactive në një studio të zhvillimit te lojës.

A keni ndonjë rival?Çdo lojë që është lëshuar ka një konkurrent potencial, por dallimi thelbësor është se çdo lojë duke përfshirë Excubitor është unike dhe ka karakteristikat e veta unike dhe grupin e synuar. Rivali ynë më i madh është airmech. Gjithashtu, një avantazh i rëndësishëm është se ne jemi të vendosur në Maqedoni, e cila standardi i jetesës ekonomike na mundëson ta zgjerojme buxhetin tone per dallim nga konkurenca.

Youtube: www.youtube.com/user/TesseractGames IndieDB: www.indiedb.com/games/excubitorFacebook: www.facebook.com/ResonanceGameProject Excubitor webpage: www.excubitorgame.com/

Emilija Nikova

The high rate of unemployment, especially among young people is not a novelty. Freshly graduates are facing the reality: weak economy and low demand on the job market. many of them come to the realization that the pursuit for the career they have been planning during their studies is difficult or impossible for the time being.

oPiNioN 27

TRANSITION FROm STUDENT TO PROFESSIONAL

the months, or in many cases, the years, after graduating can be hard, frustrating and confusing. In this period pressure and tension appears among young people.

Everyone faces the transition from a student to a professional differently. but, it is not rare for young people to fell depressed. And I am not writing about the situation in our country only. Nowadays, on the internet portals and social networks, we can read many stories about young people from the European countries that are unemployed after college or whocan not find a job that is appropriate for their education or their skills. While searching their own place in the world of professionals, freshly graduates should not lose the optimism and self-confidence. many psychologists that are analyzing the freshly graduated students that are facing difficulties,

are writing about keeping positive mind attitude and building a daily routine. In the time of transi-tion, voluntary work in non-governmental orga-nizations and other local communities are open possibilities for the youngsters. These activities add positive value to youngsters and give a feel-ing of achievement and contribution, and most importantly they help in creating a professional network of contacts. This is maybe the best period for making a voluntary work outside of the coun-try. The youngsters are facing time when they must refuse to stay passive. This is a time when they should risk and minimize the fear of being rejected. The professional contacts, the positive attitude and the two important tools: the CV and the motivation letter can lead you to a bright fu-ture and achieving your goals. but dreams do not come true without action.

TRANSITION FROm STUDENT TO PROFESSIONAL

Емилија Никова

tРАнЗИцИјА Од СТУдЕнТ ВО ПРОфЕСИОнАлЕц

Месеците, или во повеќето случаи годините по дипломирањето може да бидат тешки, фрустрирачки и збунувачки. Во овој период се создава

напнатост и притисок кај младите луѓе. Периодот на транзиција од студент до вработен секој различно го доживува. Но, неретко се случува младите да западнат во депресија.И не пишувам само за ситуацијата во нашата држава. Се почесто по интернет порталите и социјалните мрежи можеме да прочитаме приказни за млади луѓе од европските држави кои остануваат без работа по дипломирањето или не можат да најдат работа соодветна на нивното образование и способности. Барајќи го своето место во светот на професионалците, штотуку дипломираните студенти не треба да го губат оптимизмот и вербата во себе. Многу психолози кои анализирале студенти кои штотуку дипломирале и се судираат со потешкотии, пишуваат за одржување на позитивен став и градење дневна рутина. За време на оваа транзиција, волонтерската работа во невладини организации и други локални заедници се отворени можности за младите. Овие активности додаваат позитивна вредност кај младите, даваат чуство на остварување и придонесување и најважно помагаат при креирање на професионална мрежа на контакти. Ова можеби е и најдобриот период за остварување на волонтерска работа надвор од својата држава. Младите се судираат со време кога треба да одбијат да бидат пасивни. Ова е време кога тие треба да ризикуваат и да го минимизираат стравот од можните отфрлања. Контактите, позитивниот став и двете битни алатки: CV и мотивационо писмо може да ве доведат до блескава кариера и остварување на соновите. Но соновите не се остваруваат без акција.

Високата невработеност, посебно помеѓу младите луѓе не е новитет. Штотуку дипломираните студенти се судираат со реалноста: слаба економија и ниска побарувачка на пазарот на трудот. Многумина доаѓаат до сознание дека плановите за кариера кои ги граделе за време на студиите се тешко остварливи или надвор од дофат за одредено време.

CAuSA 29

Janis Seglins

ALcOHOL HUNTING AROUND EUROPE

M any times when I’ve been having a beer can in my hands in park or oth-er public place I’ve had to fight with one strong reflex. The first thought

is to hide the alcohol or even throw it away as in Latvia drinking in public places is strictly forbid-den and police is really controlling it, especially in capital. This recently made me think about differencies and similarities in alcohol consump-tion prevention legislation around Europe that in some cases is even very contrary.I’ve always been wondering about the motiva-tions to establish so different alcohol purchasing and legal using laws in various countries around not only the world but also Europe. For exam-ple, do they think that stopping to sell alcohol after 19:00 in macedonia limits alcoholism, pre-vents small criminal activities or there are other concerns? And the same story about drinking in public places and the age restrictions that vary pretty significantly. Legal constraints around Europe are set in a very big ampliude. Thus there are made some really severely regulated countries like Sweden and Norway where there is not only limited time of purchasing alcoholic drinks but they (stronger than 3.5 and 5%) are also sold only in special state monopoly shops and, of course, it’s not allowed to use alcohol in public places and strong spirits are sold only for persons above 20 years old. In contrary some countries in alcohol policies are way more liberal. Like in Spain and Austria selling places and hours are not restricted and the con-sumption in public is just partly restricted (un-der regional regulations in Spain and for those younger than 16 in Austria). Furthermore in some countries like Italy and Portugal alcohol is sold for persons above 16 what makes these coun-tries in this meaning as one of the most liberal in Europe.However restriction in alcohol policies differ in various fields. The most common ones are sell-ing hours, age of legal purchasing and restric-tions of consumption and selling places. but be-sides these means of controlling alcohol policies there exist also other ways as restrictions to sell on sports events, special taxation policies that makes alcohol more expensive, marketing con-trols to restrict advertising of alcoholic drinks as well as drunk-driving rules and the sellers’ and producers’ licensing policy. but how do these policies work and are the motivations only re-garding public good will always be a complicated question as practices are so different and people around various countries are not same as well.

Јанис Сеглинс

лОВОТ нА АлКОхОл нИЗ ЕВРОПА

Многу пати, кога имав лименка пиво во рацете во парк или друго јавно место, морав да се борам со еден силен

рефлекс. Првата мисла која ми доаѓа е да го скријам алкохолот па дури и да го фрлам, бидејќи во Латвија пиењето на јавни места е строго забрането и полицијата навистина го контролира тоа, особено во градот. Ова, неодамна ме натера да размислам за разликите и сличностите во законите за спречување на конзумирањето на алкохол, кои во некои случаи можат да бидат сосема спротивни. Отсекогаш сум се прашувал за мотивациите да се воспостават толку различни закони за купување и легално користење на алкохолот во различни земји наоколу, не само низ светот, туку и во Европа. На пример, дали навистина мислат дека со забраната на продажба на алкохол по 19ч ќе го ограничат алкохолизмот, ќе спречат некои мали криминални активности или постојат други значења? Истата приказна е и за пиењето алкохол на јавни места и ограничувањата на возраста, кои доста значително се разликуваат.Законите за ограничувања низ Европа се наметнати во голем опсег. Па така, во некои строго регулирани земји како што се Шведска и Норвешка, не само што постои ограничено време за купување алкохолни пијалоци, туку и оние (посилни од 3,5 и 5 %) се продаваат во посебни државни монополни продавници, и секако не е дозволоено користење на алкохол во јавност а силните пијалоци се продаваат само за лица над 20 години. Во спротивно,

во некои земји политиките за ограничување на алкохолот се на некој начин послободни. Како на пример, во Шпанија и Австрија местото и времето на продажба на алкохол не е ограничено, а конзумирањето на јавни места е само делумно ограничено (под регионални регулативи во Шпанија и за помладите од 16 год. во Австрија ). Понатаму, во некои земји како што се Италија и Португалија алкохолот се продава на лица над 16, со што овие земји се едни од најслободните во Европа. Сепак, ограничувањата во политиките на алкохолот се разликуваат во различни области. Најчестите се: времето на продажба, возраста за легално купување и ограничувања во однос на конзумирањето и местата на продажба. Но, и покрај овие мерки за контролирање на алкохолната политика, исто така постојат и други начини како што се: ограничувања за продажба на спортски настани, посебна даночна политика која го прави алкохолот поскап, маркетинг контроли за да се ограничи рекламирањето на алкохолните пијалоци, како и правила за возење под дејство на алкохол и политиката за лиценцирање на продавачите и производителите. Но, како овие политики работат и дали мотивациите се однесуваат за доброто на јавноста, засекогаш ќе биде сложено прашање, бидејќи практиките и луѓето во различни држави не се исти.

art 32

Damjan SerafimovskiDIGITAL ART

F or awhile now, digital art is used in the film and computer industry for the cre-ation of images and even whole scenes. The images are created on the PC through

the manipulation of colors in several layers, be-cause it is a program the image can be created piece by piece and in detail impossible in tradi-tional painting.The graphical artist N.A. http://angelkoski.devi-antart.com/makes images on his PC, but this is common practice which is used everywhere in the world and can be viewed on internet sites at any time . Every commercial, every film, and of course every game have digital element in them. In this way an entire film “Avatar” was made in 2009 using almost exclusively CGI- computer generated images. This type of art creation is very popular because of its accessibility and ca-pabilities.The image is made piece by piece, usually a sketch is created on paper ( all though the sketch can be made on the PC ), after several layers are created – each layer can be modified on its own without using the others . This way every part of the image is independently built, and every mis-take can be easily corrected. in the end all layers can be merged into one image. Everything more complex like a game or movie is a fast line of con-secutive images.Digital art is a revolution in art, a new way of ex-pression which needs to be tried. Every day more and more of the worlds entertainment industry is using it in everything from billboards to multi-million dollar Hollywood movies. Anybody who thinks he or she can create something in this way should try it out and see, because only the imagi-nation is the limit.

дИгИТАлнА УМЕТнОСТ

Веќе подолг период дигиталната уметност се користи во филмската и компјутерската индустрија за создавање на слики, па и цели сцени. Сликите се создаваат на компјутер преку манипулација на бои

во неколку слоја, а затоа што е програма, сликата може да се создава дел по дел и во детали, што е речиси невозможно при сликање на традиционален начин.Графичкиот дизајнер Н.А. создава слики на својот компјутер (http://angelkoski.deviantart.com/), но ова е пракса која се применува секаде низ светот и може да се погледне на интернет страниците во секое време. Секоја реклама, секој филм и се разбира секоја игра содржат дигитални делови. На тој начин во 2009 година беше изработен дури и целиот филм „Аватар“, скоро ексклузивно и за прв пат, преку компјутерски генерирани слики. Овој вид на создавање уметност е многу популарен заради неговата пристапност и способности. Сликата се создава дел по дел, најчесто прво се создава скеч на хартија (иако може да се почне директно на компјутер), потоа се создаваат неколку нивоа - секое ниво може да се модифицира само по себе без да се користат другите. Вака секој дел од сликата е самостојно изграден, а секоја грешка може лесно да се поправи. Не крајот сите нивоа се спојуваат во една слика. Се што е покомплексно како филмот или играта е збир на повеќе слики кои се движат во брз редослед.Дигиталната уметност е револуција во уметноста, нов начин на експресија која треба да биде испробана. Секој ден се повеќе и повеќе светската индустрија за забава ја користи во сите производи, од билборди до мултумилионски Холивудски филмови. Секој кој мисли дека може да создаде нешто на овој начин треба да се обиде и испроба, затоа што само имагинацијата е лимитот.

Дамјан Серафимовски

tashmë një peridhë më të gjatë arti digjital përdoret në industrinë e filmit dhe atë kompjuterike për krijimin e fotografive, madje edhe

skena të tëra. Fotografitë krijohen në kompjuter përmes manipulimit të ngjyrave në disa shtresa, dhe përshkak se është program, fotografia mund të krijohet pjesë-pjesë edhe në detaje, që është gati e pamundur gjatë fotografimit në mënyrë tradicionale.

Dizajnuesi grafik N.A. krijon fotografi në kompjuterin e tij (http://angelkoski.devian-tart.com/), mirëpo kjo është një praktikë e cila zbatohet gjithkund nëpër botë dhe mund të shihet në faqet e internetit në çdo kohë. Secila reklamë, secili film dhe kupto-het secila lojë përmban pjesë digjitale. Në këtë mënyrë në v.2009 ishte përpunuar edhe filmi i tërë “Avatar”, gati ekskluziv-isht dhe për herë të parë, përmes foto-grafive të gjeneruara kompjuterike. ky lloj i krijimit të artit është shumë i popullarizuar përshkak qasjes dhe aftësive të tij.

Fotografia krijohet pjesë-pjesë, më shpesh së pari krijohet skicë në letër ( edhe pse mund të fillohet direkt në kompjuter), pastaj krijohen disa nivele – secili nivel mund të modifikohet vetë pa u përdorur tjerat. kështu secila pjesë e fotografisë është ndërtuar e pavarur, dhe çdo gabim mund lehtë të përmirësohet. Në fund të gjitha nivelet bashkohen në një fotografi. Gjithçka që është më komplekse si filmi apo loja është rezultat i më shumë foto-grafive që lëvizin në rrjedhë të shpejtë.

Arti digjital është revolucion në art, mënyrë e re e shprehjes e cila duhet të provohet. Çdo ditë shumë e më shumë industria botërore për argëtim e përdor në të gjitha prodhime, nga billbordet te filmat Hollivu-diane multimilionështe. Secili që mendon se mund të krijoj diçka në këtë mënyrë duhet të mundohet dhe ta provojë, përsh-kak se vetëm imagjinata është limiti.

Damjan Serafimovski

ARTI DIGJITAL

Përktheu në shqip: Zuhri Kamberi

Iskra Rizovska

i n the framework of ‘European Youth Capital 2013’, which is hosted by municipality of maribor, I took participation on the 1st event: ‘From Yu to Eu’ as part of the ‘Europe for Citizens’ program’.

This event was held 30th September till 4th October, taking place in Hotel City maribor, Slovenia.

The main ideaStrengthen the bonds between Ljubljana, maribor and former Yugoslavian Republic, by long-term cooperation in the field of employment. Nowadays, the problem of employability is one of the main challenges of young generations. The Yu2Eu project establishes a policy network between towns to design an innovate model to develop successful mechanisms for youth and those involved in youth employment policy. This project is aimed to integrate regional faculties and schools, establishing closer relations among young job seekers and employers.

2 more events will be distributed as follow:2nd event: December 2013, Employment in Si, Eu and partner countries3rd event: march/April 2014, completion and future strategy

1.2: FROm YU TO EUeVeNt 35

The main facilitator T. beocanin, has enthusiastically presented the issues of Youth unemployment focusing on details and how to deal with the challenges of employability issues in the Eu. Official welcome and introduction to the event wished dr. m.Rauter. Of great pleasure was to meet Pedro Rodrigues, EVS volunteer from braga, Portugal in maribor, Slovenia who was responsible for the photos of captured moments. Later on, presentation about Eu, Europian Commission and Council of Europe was held by mrs. m.Jankin. There was also mrs. m.Zgaga, from Employment service of Slovenia, speaking about Youth advisory process for entering labor market. During this event each participant presented the statistical data of (un)employment in the country of its origin. The last day 2 European citizenship workshops took place and right after the coffee brake, the evaluation and official closing happened. Results of ProjectAll participants share responsibilities in finding solutions of youth (un)employability in their countries. With in-depth knowledge of the Eu, the participants are able to expand their knowledge outside their countries.

Искра Ризовска

Во рамките на „Европски град на млади 2013“, подржан од страна на Општина Марибор, учествував на првиот настан: „From Yu to Eu“, како дел од програмата „Европа за

граѓани“. Настанот се одржа од 30ти Септември до 4ти Октомври, во Хотел Сити Марибор, Словенија.

Основна идеја

Зајакнување на врските помеѓу Љубљана, Марибор и Поранешните југословенски републики, преку долгорочна соработка во областа на вработувањето. Денес, проблемот на вработување е еден од главните предизвици на младите генерации. Проектот Yu2Eu воспоставува политичка мрежа меѓу градовите со цел дизајнирање на еден иновативен модел, развој на успешен механизам за млади и оние кои се вклучени во политика за вработување на млади. Овој проект има за цел да се интегрираат регионални факултети и училишта, да се воспостават поблиски односи помеѓу младите лица кои бараат работа и работодавците.

Два настани се предвидени да се реализираат. Тоа се следните:

Втор настан: Декември 2013 година, вработување во

1.2: FROm Yu tO EuСловенија, ЕУ и партнерски земјиТрет настан: Март/Април 2014 година, завршување и идна стратегија

Агенда

Главниот ментор Т.Беочанин, со ентузијазам говореше околу прашањата поврзани со невработеноста на младите, со фокус на детали како да се справиме со предизвиците на вработување во ЕУ. Официјален пречек и воведување на настанот посака Д-р m.Ројтер. Од големо задоволство беше запознавањето на Педро Родригез, ЕВС волонтер од Брага, Португалија во Марибор, Словенија, кој беше одговорен да ги „зароби моментите“ во вид на фотографии. Подоцна, презентација за ЕУ, Европска комисија и Советот на Европа беше одржана од страна на г-ѓа m.Јанкин. Учество зеде исто така, г-ѓа m.Згага од Завод за вработување во Словенија, говорејќи за советодавен процес на младите за полесен влез на пазарот на трудот. За време на овој настан, секој учесник презентираше статистичките податоци од (не)вработеноста во земјата на неговото потекло. На последниот ден, се одржаа две работилници за европско граѓанство а, веднаш по кафе паузата, се случи евалуација и официјалното затворање.

buSINESS 37

Aleksandar Atanasoski

t he "hook point" for me was seeing my 17 year old high school friend earn more money than both his parents combined while working less than 1 hour per day on

average just to maintain the business. If you do the math it turns out that he earned 18 times more per hour than a person with an average macedonian salary.

but it is not only about the money, the lifestyle you are allowed to have with this work is even better.Here are some benefits of working online:

mY FIRST ENcOUNTER WITH INTERNET BUSINESS

So, considering these things I decided to stop my university studies and dedicate my time on getting financial freedom by working online.The first year was not really tangibly successful, I earned around $100 in total but I learned how things worked and developed some useful skills in the process. Progress was slow, but In the middle of the second year I started a new website where I shared tips on how to become popular on YouTube and the website was an instant hit, i increased my income to around $300 per month. The same site continued growing and in its peak - 2 years later, it got me around $2000 of profit in a single month. NOTE: I didn't work really hard during this time, I worked hard periodically and then took long pauses, and also I had other half - successful projects that I didn't mention. So with a 6 hour per

You don’t have to work 8 hours a day. (1 hour per day is enough for

maintenance once the website reaches a

critical point)

You work when you want and where you want; all you need is a connection

to the internet. You have the ultimate travel

flexibility.

You don’t have a boss to tell you

what to do (but you need to have self-

discipline).

richer customers - mostly from the

uSA.

almost non-existent investment and

maintenance costs ($10 for a domain + $20 for a cheap

hosting to get you started).

day working routine and a good mentor this could have been achieved in less than a year.The awesome thing about internet business is that you can make a website about something that you want to explore and then use the website to share everything you are learning about that topic while earning money in the process. So I had a chance to learn how to lucid dream (control my dreams) how to create awesome videos for YouTube, discovered the best shoes for parkour, learned a few techniques for faster learning and etc.

Next Month, PART 2: How does it work? How do you get paid? Where do you start? What do you need to know?

Александар Атанасоски

МОјАТА ПРВА СРЕдБА СО ИнТЕРнЕТ БИЗнИС

Со свои очи видов како 17 годишно дете заработува повеќе пари од двајцата негови родители заедно, но за разлика од нив, тој работеше само окулу 1 час на ден за да го одржува бизнисот. Кога ќе направиме малцку

математика излегува дека заработувал 18 пати повеќе на час од човек со просечна македонска плата.Но мислам дека парите не се толку битни, многу побитно е што оваа работа ти дозволува да имаш многу слободен начин на живот.Неколку бенефиции на интернет бизнисот:• Не мора да работиш 8 часа на ден (1 час е доволно за одржување на веб-страната откако ќе почне да ти носи доволно заработувачка)• Можеш да работиш каде и кога сакаш, се што ти треба е интернет конекција. Со ова добиваш флексибилност за патување.• Немаш шеф да те малтретира (но мораш да имаш само-дисциплина)• Работиш со купувачи што имаат поголема купувачка моќ, најчесто од Америка.• Скоро непостоечки трошоци за инвестиција (10 долари за домејн + 20 долари за евтин хостинг)Па, кога ги земав овие работи во предвид, одлучив да го паузирам факултетот и да се посветам на создавање финансиска слобода преку работа на интернет.Првата година не ми беше опипливо успешна, едвај заработив $100, но научив како функционираат работите и стекнав корисни вештини. Продолжив да учам и да напредувам, до средината на втората година почнав да заработувам окулу $300 месечно со страна споделував совети за како да се стане популарен на YouTube. Истата страна продолжи да расте, и во нејзиниот врв достигна $2000 чист профит во еден месец.Забелешка: Прогресот беше спор затоа што никогаш не стекнав вистинска дисциплина за работа, работев деноноќно во кратки периоди па правев долги паузи. Во просек најверојатно работев помалку од 2 сата на ден. Многу добра работа кај интернет бизнисот е тоа што можеш да направиш веб-страна за нешто што сакаш да го истражуваш и да ја искористиш страната како медиум каде што ќе ги оставиш забелешките од работите што си ги научил. Си пишуваш за тоа што те интересира и добро си платен за тоа. На овој начин научив да си ги контролирам соновите, да правам добри видеа за YouTube, ја открив најдобрата опрема за паркор, научив техники за брзо учење и други работи.

Втор дел – Следен месец: Како функционира? Како ги примаш парите? Каде да почнеш? Кои предиспозиции треба да ги имаш?

bOOk REVIEW 39

Sanja Paunovska

In the previous issue of VOICES the book review section was dedicated to the book “The Lady, the Housewife and the Whore” by Valentino Laucoski. Тhis issue is dedicated to the second book of the same author, again with provocative title: “The Liar, the Loser and the Gay”. Learn how to differ the frogs from the princes. It will save you lots of time, nerves and many useless kisses. the stories like somebody love someone, but he/she doesn’t know how to show that, or loves

THE LIAR, THE LOSER AND THE GAY BY VALENTINO LAUcOSKI

лАЖгОТО, лУЗЕРОТ И ПЕдЕРОТ, ВАлЕнТИнО лАУцОСКИ

Во минатото издание на ВОИСЕС, book review-то беше посветено на книгата „Дамата, Домаќинката и Курвата“ од Валентино Лауцоски. Ова издание е посветено на втората книга од истиот автор, повторно со провокативен наслов: „Лажгото, Лузерот и Педерот“.Научете да ги разликувате жабите од принцовите. Тоа ќе ви заштеди многу време, нерви и еден куп непотребни бакнежи. Приказните како некој некого сака, но не знае како да го покаже тоа, или

the person in his/her own (brutal) way etc., are just some of the many examples to teach you to open your eyes and recognize the good person, the healthy relationship, or improve your existing one.I would say for this book that is second part or continuation of “The Lady, the Housewife and the Whore”, as what you didn’t found there, you will find in this book. А bit more pages to read, but for sure is worth it. Enjoy your life lesson.

Сања Пауновска

ја сака личноста на свој (брутален) начин итн., се само некои од многуте примери да ве подучат да ги отворите очите и да ја препознаете добрата личност, здравата врска, или да си ја подобрите постоечката. За оваа книга би рекла дека е втор дел или продолжение на „Дамата, Домаќинката и Курвата“, бидејќи она што не го најдовте таму, ќе го најдете во оваа книга. Нешто повеќе страни има за читање, но вреди. Уживајте во вашата животна лекција.

VOICES: Lea, you are best known as a musician, but what not many know about yo, is that you are passionate recreational athlete. Lately people can see you even more often by the river Vardar, at Vodno and also, you was one of the few Macedonian female who successfully finished the Ljubljana Marathon (half marathon). Where did this come from?Let’s say that I’ve got "obsessed" with sport a little more over the past 6-7 years, to be more precise, after my post -graduate studies in Amsterdam. It seemed extremely beautiful to see the people around me, who regardless of cold, hot, rain, snow, sun - were constantly on their bikes, the parks were full of people running... and somehow, eventually I wanted to be part of it, too. This last few years, I tried recreational biking, climbing, hiking several local peaks, but absolutely my greatest love is running.

9 qUESTIONS: LEANA THAqIINTERVIEW 40

Leana Thaqi, better known as Lea. She graduated from the Faculty of Communication Sciences in Amsterdam and masters philosophy of language. She took time to tell us about her passion for music, sports and something more...

Vesna Kiradjieva

What kind of music is rolling on your player lately?The music on my player is almost always the same. but, I’ll read to you what I have right now on the playlist in my phone: Alexisonfire, City and Colour, Dream Theater, Foo Fighters, bad Religion...

Are we going to hear some new music from you soon? We’ve already heard several collaborations, and now, when you're solo (n the streets they call you Lea ex Eye Cue) should we be prepare for something bigger?Lately I realized that I functioned better when I’m not working under pressure, or when I just leave things to happen spontaneously. I work on 3-4 new songs with my close friends from the music surroundings. We are recording something with my old friends of beta House, a new song with Darko Stojchev, also with Adi Imeri, and an

extremely interesting collaboration with ultra - talented Martina Blazeska and Vesna Malinova. in the next month or two I expect to release all four tracks.

Why "ex" Eye Cue? Where did you took a separate ways?We just wanted different things and as we wanted to remain friends, we decided it would be easier if we separate at that point. Ivo and bojan are extremely talented and they are doing very good music. And although only for 2 years, I am honored that I was part of the Eye Cue story.

I know that you can not earn much from music. What brings your "bread on the table" these days? I’m working in the company of my parents, it’s a small manufacturing company. Sometimes I’m working something in my profession (like PR or media analiser), but not that much lately.

With which world music star would you like to make a duet?With Dave Grohl from Foo Fighters!!!

You are also a part of the "production" process of the songs. Is there anything in particular that inspires you?usually, what inspires me are the things that happened most recently in the time before I start to write. I have stocks of half- written articles in numerous notebooks at home, so when i hear the music, I thought of some of the texts and add or adjust it to that music.

Love?I have so much love. That is what gives me the energy to endure the hard and fast way of life!

What are your current priorities, let’s say it like, your New Year’s wishes and plans?between work, sports and music, there is not much time left for other plans. my New Year’s wish would be to further improve my time on half-marathon next year and to finally record my solo album.

Thank you Lea for your time, and hope your wishes to come true, on behalf of all readers of VOICES!

Vesna Kiradjieva

9 ПРАШАњА: cO лЕАнА ТАќИЛеана Таќи, подобро позната како Леа. Има дипломирано на факултетот за комуникациски науки во Амстердам и магистрирано филозофија на јазик. Таа, за Voices одвои време да ни каже за нејзината пасија кон музиката, спортот и нешто плус...

Леа, повеќето те знаат како музичар, но она што ретко кој го знае за тебе, е дека си страстен рекреативен спортист. Во последно време те гледаме се почесто на кеј, на Водно, а неодамна беше една од неколкуте Македонки кои успешно финишираа на Љубљански маратон. Од каде ова?Леа: Да речеме дека со спортот малку повеќе се „опседнав” во последниве 6-7 години, односно после моите пост-дипломски студии во Амстердам. Ми беа екстремно убави луѓето наоколу кои без оглед на ладно, топло, дожд, снег, сонце – постојано беа на своите велосипеди, парковите беа полни со луѓе кои трчаат... и некако постепено посакав и јас да бидам дел од тоа. Во последниве години се обидов со рекреативен велосипедизам, спортско качување, качување на неколку локални планински врвови, но апсолутно најголема љубов ми е трчањето.

Што музика ти се врти на плеерот во последно време?Музиката што се врти на моите плеери е од прилика секогаш истата. Ама токму во моментов еве ќе прочитам што имам на плејлистата во телефон: Alexisonfire, City and Colour, Dream Theater, Foo Fighters, bad Religion…

До каде си со музиката? Веќе те слушнавме со неколку соработки, па сега,кога веќе си соло (низ “чаршија“ те викаат Леа ех Eye Cue) спремаш нешто поголемо? Во последно време сфатив дека подобро функционирам кога не работам под притисок, односно кога ги оставам работите сами да се случуваат. Работам на 3-4 песни со повеќе мои блиски пријатели од музичките кругови. Снимам со моите долгогодишни пријатели од beta House, нова песна со Дарко Стојчев, со Ади Имери, како и една екстремно интересна соработка со ултра-талентираните Мартина Блажеска и Весна

Малинова. Во следните месец-два би требало да излезат сите четири песни.

Зошто “ех“ Eye Cue? Каде ви се разделија патиштата?Едноставно сакавме различни работи и сакајќи да останеме пријатели решивме дека најбезболно ќе биде да се разделиме во тој момент. Иво и Бојан се екстремно талентирани и прават предобра музика. Чест ми е што иако само на 2 години, бев дел од Eye Cue приказната.

Знам дека не заработуваш од музиката, што моментално ти носи “леб на маса“?Работам во фирмата на моите родители, инаку мала производствена компанија. Понекогаш подработувам и нешто во мојата струка (како ПР или медиумски аналиричар), но сè поретко. Со која светска музичка ѕвезда би сакала да снимиш дует? Со Дејв Грол (Dave Grohl) од Фу Фајтерс (Foo Fighters)!!!

И самата си дел од “производствениот“ процес на песните. Има ли нешто посебно што те инспирира?Најчесто ме инспирира она што последно се случило во моментот пред да почнам да пишувам. Имам и резерви од полу-напишани текстови во безброј тетратки по дома, па кога

ќе чујам музика, знае да ми текне на некој од текстовите и да го допишам и прилагодам на конкретната музика.

Љубов?Има љубов и тоа многу. Тоа е она што ми ја дава целата енергија да го издржам брзото и напорно темпо на живот!

Кои ти се моментални приоритети, да не речам Новогодишни желби и планови?Па помеѓу работа, спорт и музика, малку време останува за други планови. Новогодишна желба ќе ми остане оваа година уште повеќе да го подобрам своето време на полумаратон и да снимам конечно свој албум.

Ти благодарам Леа на издвоеното време и се надеваме дека твоите желби ќе бидат реалност, од името на сите читатели на Voices!

taboos, prejudices and stereotypes and fight against discrimination and social exclusion were the key words of 8 - days study visit 'brain Opener' implemented by

non -governmental organization kVANTum with the support of macedonian National Agency for European Educational Programmes and mobility (http://www.na.org.mk) with goal to bring together youth workers, leaders and project coordinators and create open learning platform which will provide the participants an opportunity to discover youth work realities in macedonia with special focus to be paid to organizations who are trying by their activities fight social exclusion and it's major elements (poverty, unemployment, lack of social contacts) as well as which are trying to create more tolerant and understanding society by fighting discrimination and breaking prejudices and stereotypes which the most vulnerable groups are facing.

STUDY VISIT ‘BRAIN OPENER’Kvantum Team

The participants had during the study visit an opportunity to meet with representatives of NGOs working with Roma community, people with intellectual disabilities, and young people with challenging behaviour or HIV/AIDS positive. Moreover the study visit connected 9 countries (Turkey, Poland, Portugal, Italy, Netherlands, Lithuania, Romania, macedonia and bulgaria) was also an opportunity for creating new contacts, developing new project ideas for training courses, youth exchange or EVS that implement with support of Youth in Action Programme would bring change in the participants' communities and countries.

For more information about the project please check out the Facebook page of the hosting organization - KVANTUM: https://www.facebook.com/ngokvantum.

STUDY VISIT

‘BRAIN OPENER’