%

f ' '«?■■ ■■■%■ *\.v ;_jgsr

■ ■'-••■ ' - ' • -V - -.;" ■. - •■''■•• -\ s' -s^ ^

■;;¡>,V;;^' • *'** , ■•*’ . . -■.t''" - S : " .

■:/

'A

. . „ *VT-:'C., ' . V V . ’ - ' . . v ‘ , -

i:^Á it\- -■ ' •

. 1 •♦ ■•••■• "•■ '

i•J .A

ifTf<,-r.'- - - •<

'•■ V ’ ^.i

m:-ït'iÇ

-í:

>v , - - k*

' - 4d ^ V - : i ' : Í

i?% ' 1 ' ' ' " '

- : ^ v - , . "■ - .4-.

''■s

c

••V

■r,

a )

PHYSICAS,MEDICASQUE THESES

P R O

THEORICA CATHEDRAA D I P I S C E N D A

D. BLASIUS GRAU,E T C A R B O N E L L ,

m e d i c i n a e b o g t , p r o c a t h e d r a a p h o r i s t i c a ,ctiam que P r im a r ia s e m e l , tum T h e o r i c a , cu m & X enodochii R e - g i i M e d ic a t u r is , s e m e l , iterum , atque iterum caodidatus ; E x -

trao rd in a riae C a t h e d r a e P ro fe sso r emeritus 5 atque S a c r a e Inquisit. O f f ic i i M in ist .

F am ilia r is

P U B L I C O D I S C R I M I N I O F F E R . X

S U B A U S P I C I I S

ss. TRINITATIS AC IMMACULATAE DEIPARAE

I N S C H O L A E V A L E N T I N A E L Y C A E O .Die 17 mensis Ann, j v i d c c l x x v i i i .

Hora matutina , et S vespertina.

V a l e n t i a e : E x P r a e lo B e n e d i c i M o n f o r t . A n n . 1 7 7 8 .

v ii y c A J i ï T Î l . i / I .

o •/ ¡ A i i i i : ■ ; . . . , : . . . . : , - x : : i i ' r ^ ^

A a K 3 ¿ I ■•ÎI a Á

■ ' i r . n : ' ) p u t í í a j h . u

, j , i S ' / í o a a A , j T 3

^^-v!T?!;íonqA Ana.^HTACí o;iH . T ^ o a 'ä h . 'n ^ a : - M-v>i/' »’ v* n* ■■ . ?'*• ío-íf*'}'fT'j■ *','T'r* ’ í'-j -.v.-w -‘ ‘í•‘/.¿i : -;; • tt •' • •-• .J oiL-al-l li^

i . . : ¿ j ?.*jjh^rn3 s . ' i í ; r ; ib4üíi i í.■;«4LtiÍ?I .íi.'iupEá

“í ;{^'-í MO >V:tI ^ O r . T f í ' J ^

?.i ï d ; î 2 't a a í r :

S A ^ A - í i a a a A T A J L U D A M M D A 2 i X í T i; 'J < ,T *2

1/ . /

: í A i ^ n . . ' V ' ’ •"’ ‘ ■J? •' í.■¿r -L 'fiA

' ,íinA . i i u í r v ! ' ì l i i * ' . ■ -■ - 1.1A/

F I D E L I S S I M A E

V A L E N T I N A E U R B I SS E N A T U I;

D . D . I O A C H I M O D E P A R E J A E T O B R E G O N , C H A C O N , P a c h e c o , M e r i n o , e t R o x a s , A r t is equefìr is raa giü e ri i , G r a n a t e a l l S o c io , P r a e t o r i , ac lu ñ it ia e M a io r i , cet.

Magnificis Vakntinae Urbis Re6toribus:D . E m m a n u e l i F e r n a n d e z d e M a r m a n i l l o R a m i r e z d e l a

P i s c i n a , in S.Oflicio Valent.Inquifit. Prim ario Apparitori:D - lo s E P H o M i r a l l e s , e t C e b r i a n , A c a d e m .R e g i a e H if lo r ic o -

M a t r i t . So c io H o n o r a r io :D . F r a n c i s c o P a s c h a l i C a s t i l l o I s c o , e t Q u i n c o z e s , P h i l .

M a g . 1. Ü . D . A c a d e m ia e M a tr ite n f is R e g i a e N o b il iu m A r t iu m A c a d é m i c o H o n o r a r io , R e g i a e item V a l e n t . A r t i u m A c a d e ­m ia e P r i m o C o n i l i . M a r c h io n i d e J u r a - R e a l :

D . F r a n c i s c o C e b r i a n , e t B o r d e s , R e g i i M il ita r is O rd in is B .M a r ia e d e M o n t . a c S . G e o r g i i de A l f a m a f ìerom ate d e c o r ato :

D . l o s E P H O C a l d e s d e l R e a l , E T B as d e C a r m o n a , L C . D .R e g i a e A c a d .V a l e n t .N o b i l i u m A r t iu m A c a d é m ic o H o n o r a r io :

D . A n t o n i o P a s q u a l , e t G a r c i a d e A l m u n i a , I .Lj . D .D . V i n c e n t i o P a s c h a l i G u e r a ü d e A r e l l a n o , P u c h a d e s ,

S i s T E R N E s DE O b l i t e s , P h i l . M a g . I . C .B a c c a la u r .D . F r a n c i s c o B e n e d i c t o E s c u d e r , e t S e g a r r a , 1. C . D .

& V a ie n t iu i F id e i v i o la t a e T r i b u n a l i M in if tr o F a m il ia r i :D . P e t r o M e r i t a , e t L l a z e r , I . U . D . ia m In ft i i .Iro p er. P r o f . &

C e n f . M a th e fe o s C a t h e d r a e c an d id a to :D . l o s E P H O V i n c e n t i o R a m o n d e C a s c a j a r e s , D u r a n ,.

H e r l a e t H e n r i q u e z d e N a v a r r a , B a r o n i in T a m a r i t : D . G a s p a r i P a s t o r , e t R o m b a u :D . B e r n a r d o I o s e p h o d e B e r t o d a n o , e t N a r v a e z , N e y p e r ,

T r i p s , B e r r t o , G u z m a n e t O v i e d o , M a r c h io n i d e l M o r a l , R e g i i , & M i l i ta r is O r d in is S. l a c o b i E q u i t i P r o f e i T o , & D i m a - charura L u fi ta n ia e C e n tu r io n i :

D . I g n a t i o L l o p i s F e r r i s , e t S a l t , P h i l . M a g . I . C . D . R e g i a e M a tr i te n . l u r . P u b. A c a d , in R e g . C o n f . A d v o c . C o l l e g . e iu fd . A lu m n .S c C e n f . & in R e g . V a l e n t . A u d ito r io P a u p e r u m P a tr o n o :

D . I o s e p h o d e l a E n c i n a , e t C o l o m e r , o l im C u i l o d i a e R e g i a e fig l ia to M i l i t i ; nunc v e r o , inter C en tu rio n es E q u e í l r e s 3 C l a f s l i V e t e r a n o r u m , a d fc r ip to :

B . V iT íC E N T io A n t o n i o N o g u e r a e t R a m o n , l u r . C a e f . B o Ä * B . O n u p h r i o V i n c e n t i o D a k v i l a , e t S o l s o n a , I . U . D .B . M a u r o A n t o n i o O l l e r , e t B o n o , R e g a l - G r a t ia e B e c im a r .

N o v a l . l u d . A p o f t . & Reg.B . I o a c h i m o E s t e v e d e A r b o r e d a , M a s d e M a s p a r r o t a ,

I . U . B .P . S a l v a t o r i M u s o l e s , e t X i m e t i o , 1. U . B .B . E m m a n u e l i G i n e r , e t G i n e r , I . C . B .B . V i n c e n t i o G u i l l e m B u z a r a n , e t E l v i r a :B . I o a c h i m o E s c o l a , e t C l i m e n t , à C o n fi l i is R e g . A d v o c . p . B e r n a r d o I n s a e t L e r e u :

Sindico Gener. Urbis Procuratori àtgnifsìinoi B . I o s e p h o M i h a n a , I . Ü . B . à C o n f i l . R e g . A d v o c .

Confultifsimis eiufdem Urbis Advocatisx p . I o a c h i m o S o l s o n a , e t S o l e r , C o l l e g i i R e g i i M a tr i te n f is C a u -

fa ru m P a tr o n o r u m S o c i o , D e c im a r u m P r im it ia ru m , & T e r t i a - r u m , U r b i s , a c R e g n i V a le n t in i f in g a la r i lu d ic i R e g i o , P a la t ü R e g a l is , a c e t i a m C o n f u l a t u s M a n 's , & T e r r a e eiu fd e m U rb is A f - f e f lb r i a l le a lo , S c R e o r u m v io la t a R e l i g i o n , a p u d V a l e n t i n . S . I q - q u i f i t . T r i b . A d v o c .

B . I o s e p h o I g n a t i o A l p h o n s o , e t M o r e o , P h i l . M a g . e iu fd e m F a c u l t a t i s , & I . U . C a t h e d r a r u m , & P r a e p o f i tu r a e C iv i l i s can d i­d a t o , I . U . D . M o n t . M i l . A d v o c . o r d in a r io :

P.IosEPH o M a r i a e ALEM ANY,Iur.Caef.& P o n t i f B o f t . p r o v a r i i s utriufq.Turis C a t h .P r a e p .& C a n o n i c .c a i i d i d a t . I m p e r . ln i l i t .p o f le a P r o f . S t L U .C . n u n c v e r o à R eg .C o n fil.A d v . V a le n t.C o ll.A iu m n ,

B . V i n c e n t i o F e r r e r , e t P e r a l t a , lu r .C a e f a r . a t q u e Pontif, B o 5t . pro v a r i is C a t h e d r is , a tque Praepof. ca n d id a t . iam olim I n i l i t . C a th .P r o fe iT . & C enf, I l lm i . B o m . A r c h i e p . A d v o c . Conf,

A Secretis Fidelifsimoi B . T h o m a e T i n a g e r o , E T V i L A N O v A , B o m i n o i n O p p id o d e

A ya co r , Phil. M a g . I . C . B .

V IR IS Q U ID E M A V IT A N O B IL íT A T E .S T L E N D O R E VV TA E dignitatis gradu^ nirtute^ atque do£irina lllujfrifsimis, ac Academiae Vakntinae Patronis dignifsimis^ has Mcdicinae Thefss^Lì,0',C»

fuhie^ifsim us fervus

(Blasius G r a u is* C a r h o n e lL

p. p._ A .n d rc a e P iq u c r i i in suis Insticutionibus Me-»

dicis proposiciones a b s o lu ta s , secu n d u m T h e o -

ricac C a th e d ra e in sc icu cu m , à p a g , 6 . ad p ag.

5 4 1 . d efe n d o .

1 . CoN CL. ^ ^ O r p i i s hum anum anim ae rationa-lis retinendac domicilium, ea par­

tium structura , varietate , proportione, unione cet. coaptatum est, quam vitae conservandae exigit ratio: à qua semel desciscens Medicina ind iget, his duo- bus adìectìonìs et detractìoiiìs nominibus ab Hipp, definita.

2. H o m o , varias exercens operationes, sub earum diversis respectlbus, diversarum scientiarum obiectum est. Physica ipsum considérât, ut mixtum ; Medicina ut sanabilem,atque adeo verum est vulgatissimum Scho- larum effatum : Ubi desinit P h y s ic u s , incipit Medicus,

3. D u o tantum sunt entis naturalis principia, ma­teria nem pè, et forma.

4 . Sive materiam dividas in átomos insectiles, si- ve in triplicem particularum speciem, in aetheream, globulosam , et striatam, assentior.

Ç. Nullam aliam formam in tota natura reperiri, praeter diversam partium configurationcm, combina- tionem , & texturam defendo : Si tamen excipias ho­minem , cui insuper inest anima rationalis, quae vera corporis form a, verumque principium est , actionum humanarum ac m o tu u m , qui á Medicis observantur,

A so-

solidis ac fliiìdìs suo ordine ad opsrationes dispositi«.6 . Motus autem est : Transitus rei ex uno loco in

alium.y . Nihii fit in natura, sìne motu , et certe vita

animalium in motu solidorum , et fluidorum ; sanitas in motu ordinato ; mors vero in eoramdem absolu- ta quiete consistit.

8. Hoc e.'t in rebus corporeis axioma iam A risto­teli cognitum : Quidquid movetur ab aliom ovetur. E x quo deducitur, quod unum corpus tantum de proprio motu d cperdit, quantum alteri communicat.

9. Regula est m o tu s , quod corpus moveri inci- piens, quantum est ex se , semper inclinatur per li- neam rCs:lam.

10. Pariter regula est motus , quod corpus mo­veri incipiens, non cessabit a motu nisi ab alio im- peiiatur.

1 1 . A d intelligentiam diitarum regularum & mo- tuum , attendenda est ratio quantitatis ; et diredionis, et velocitatis motus.

1 2 . Quantitas motus ex producto multiplicatio- nis velocitatis per massam , aut vicisim rec^è deducitur.

13 . Corpus ex se cuilibet directioni disponi ; imo dupUcem eodem tempore habere potest.

Hinc globus plumbeus propter directionem du- plicem , non horizontalem nec perpendicularem , sed parabolicam lineam describit.

1 5 . Centrum gravitatis in corporibus , diversum esse solet à centro magnìtudinis.

16 . Magnum absurdum est , centrum gravium cum centro gravitatis confundere.

l y . Centrum terrae non est centrum gravium.18 . E x his regulis phoenomena , quae invecte, ro­

ta dentata, et similibus m.ichinis a M^chanlcis obser- vantur 5 praecipua expUcabo, si postules.

In

19* ïn fluîdis etiam corporibus regulae motus spé­ciales observantur; omnes cuiuscumque fluidi parti- culae sunt in perpetuo motu , et indifferenter moven- tur versus quaslibet universi partes, etiam gravitant su­pra basim : Si extiterint in vasis perpendicularibus, im­pulsas fluidorum supra basim correspondet eorum al­titudini ; et in vasis communicationem inter se haben- t ib u s , fluida numquam excedunt aequilibrium nisi ex­titerint in vasis capillaribus, in quibus fluida supra ae­quilibrium elevantur.

2.0. U t fluida d ilu an t, necesse e s t , ut partes ha- beant in m o t u , et ut partes fluidi in magna copia si-? mal concurrant et uniantur ; et denique, quod corpus dissolvendum texturam habeat facile divisibilem , et motui particularum fluidi cedentem.

2 1 . A q u a , tum fervida, tum frigida , nequaquam diluit ; atque adeò si concretiones poliposae existant in sanguine, vel in visceribus adsint. Cancorosae hu- morum dispositiones, aut scirrhosae aut struraosae, vanissimum est eas viribus diluentibus aquae dissol­vere.

2 2 . Quamquam vero certlssimum e s t , D eu m esse caui«am praecipuam omnium motuum corporum, etiam certum est causas secundas, motum prodiicere.

2 3 . Virtus causarum secundarum ad corpora mo- venda certis limitibus adstricta est,

24. D ari motum sensibus imperceptibilem, in om­nibus corporis partibus, plurima probant ; exempla: sic nutritio , et earum accretio , sine motu paiticula- rum , partes componentium, fieri non potest.

2 Ç . Fiunt praeterea in animalibus continuae par­tium m utationes, vel in diminutionem, augmentatio- nem , corruptionem cet.

2 6 . Ditflatio , quae continuo fit per transpiratio- nem , à motu dependet.

A i In

27« In nullo corpore datar absoliita qiiies partì* culariim ipsum componentium.

28. M ixtorum corporum praecipua , et sensibilia principia , merito numerantur Elementa.

2 9 . Elementiim niliil est aliud , quam : Corpus sim­p lex ad constitudomm Universi necessarium.

30. Q uatuor sunt vulgaria Elementa , Ignis nem- pe, A e r , A q u a ,et Terra, quae sunt principia mixtorum.

3 1 . Ingenerabilia sunt, item et indestructibilia vi naturae , ac immutabilia adeo , ut nunc in universo conserventur eadem quantitate et mole , quo creata s u n t , et in posterum conservanda.

32. Ignis sensibilis consistit in concursu plurium particularum, pluribus angulis acutis praeditarum, quae motu violento , vorticoso, perenni, et celeri undequa- que moventur.

33 . Hinc fabula est Aristotelicorum , ignem tam- quam in proprio lo c o , existere in concavo Lunae.

34,. Ignis ubique in Universo est praesens, suaque mole cuiusque alterius elementi molem aequat.

3 5 . Sol inducit effectus Ignis, nempe luciditatem, calorem , et ustionem : ergo Sol vere est ignis ? Elige.

3 6 . Ignis subterraneus non viget continuo , sed di­versis temporibus de novo accenditur : praecipua cau­sa est terraemotum, aliarumque m utationum , quae in terrae visceribus, et atmosphaera contingunt.

3 7 . Fiamma gravis e s t , eiusque figura conica ab a'éris pressione pendet.

3 8 . Ignis aquae applicatus, ad certum tantum gra- dum illam calefacere potest ; non ultra , ac pro varia atmosphaerae gravitate mitius, vel vehementiuscalefacit.

3 9 . C u r tioc ita accidit : cur etiam radii per fo- cum speculi ustori! collecti adeó vehementer urant; cur in phosphoris lu x , et ignis perenniter appareant ì E x- plicabo.

A q u a

40. A q u a elementum est superñciem globi tcrra- quei praecipuc occupans, in cripeistamen subterraneis, et cavitatibus quandoque recepta.

4 1 Eius particulae verisimiliter sunt sphaericae, eiusque fiuxilitas ex facili particularum m obilitate, pe- renique motu , igne concurrente , procedit.

42. Minima partícula , aquae ulteriiis vi naturae non divisibilis, solidissima e s t , ingenerabilis, et in- corruptibilis.

4 3 . A q u a specifìce levior fît aere, «t supra ipsum ascendat ob parcicularum aquae divisibilitatem.

4 4. A q u a Pluvia , licet placido Coelo cadens, est impurissima , et minime aliìs pro conservanda sa­lute praeferenda.

4 5 . H uic fini melius conducit aqua fluviorum , et fo n tiu m , si rite examinentur.

4 6 . In earum examine probatio maioris, vel mi- noris gravitatis, et ponderis, nihil facit ad perfectio- nem aquarum.

4 7 . Nihilominus notas bonae aquae ut plurimum certas postula , et audies.

4 8 . Omnes fo n tes , et flumina , quantnmvis ma­gna in toto terrarum orbe apparentia, ex Solis solu- tis nivibus , et pluviis indubitato procedunt.

4 9 . Hinc quidquid de percolatione aquarum M a ­ris , eorumqiie circulatione per viscera terrae, ad fon­tes ubérrimos producendos, à Cartesiíinis, et Aristo- telicis adducitur, formosae sunt speculationes, sed pa- rum verisímiles.

50. A q u a congelata levior,et rarior est,quam fluida.5 1 . Error vulgaris est , aquam in vitrts , nive ex-

terius apposita, frige fieri per transitum nivis per po­ros vitri ; nix enim vitra permeare nequit.

52. H o c tamen phoenomenon, quomodo accidat, explica bo.

Aquae

53* A q u a e thermales calefiunt ab igne elementali; ignis autem in ipsis çxcitatur à particiilis sulphureis, lerreis, hpidosis, & c ,

54. Acidulae aquae semper vitriolo imbuuntur, et tarn in acidulis, quam thermalibus, principium adest, summe mobile , et a c t iv u m , principio vitali humani corporis analogum , à quo praecipue carum aquarum virtutes dependent.

5 5* Quibus t.imen pro morbis , quibus cum et cautionibus, aquae minerales potandae slnt? In P a ­laestra aperire constituo.

56. Diluere tantum de liquldis dicltur : bis vero et solida laxantur. Sed quid diluit? Certe aqua uni cum proprie diluens est respectu nostri sanguinis ; et reliquia omnia , quae diiuentia d icuntur, tantum ra- tione aquae agunt.

57. Salia quidem atténuant, et resolvunt, non diluunt tarnen.

58. Spirituosa omnia potius coagulant nostros hu­mores.

59. A q u a autem frigidissima, aeque ac fervida sangLiinem coagulât : aqua ergo in obstructionibus re- serandis fere universalem usum h a b e t , dum vel agit attenuando, vel saltem vehiculi instar alia solventi» de- ducit ad locum obstructum.

60. A c r elementum est vitae animalium , et plan- tarum summe necessarium, Gravis e s t , et elásticas.

6 1 . A c r terrae circumfusus, Atmosphaera di£tus, ex Intìnitis fere constat particularum generibus inter se diversi«. Venti sunt, a*¿r agitatus, et denominatio- nes habet diversas à situ , et lo c o , quo expirant, quas tum cardinales, tum colaterales, d a b o , si postules.

6 2 . Gravitas totius atmosphaerae respectiva assi- gnabilis est,

6 3 . In Machina Pneumatica non tarn ex defectures-

respîrationîs moriiinturanimalia, exhausto acre, quam per nimis intensam vim elasticam interni a cris , et de­fectum pressionis externae.

64 . A e r magnas potest subire mutationes ab A - stris , prout enim proximiora , vel remotiora nostro vortici versantur; vel denique prout mutuo acccdunt, coniiinguntur, aut invicem separantur varios gravita- tis gradus tenuitatis, et pressionis in atmospheram ex­c ita n t , et radios S o lis , vel a c u u n t, vel tempérant.

6 5 . Omnium causarum morbificarum principalis­sima , et universalissima , absdubio est aer : hic enim perpetuo corpus humanum am biens, et in eius inte- teriora penetrans ipsum maxime im m u ta t, ct alterat, siiasqiieaffectiones necessario imprimit, etcom municat.

66. Igitur aër duplici m odo causat m orbos, affé- ctionibus scilicet sensibilibus , quibus nostrum corpus afticitur, nempe calore , frigore , siccitate , humidita- t e , & c . A u t affectionibus insensibilibus, vi scilicet oc­culta , et sensibus non perceptibili, quam Hyppocra- tes quid D ivinum appellabat.

6 7 . Per affectiones, seu qualitates sensibiles mire mutatur a'ér in quatuor anni constitutionibus, scilicet, hyem is, veris , aestatis, et autumni ; quae , quibus temporibus incipiant, et desinant, roga , ct audies.

6 8 . Si aeris frigus fuerit immodicum, causat con­vulsiones , tétanos, nigrores, et rigores febriles.

6 9 . A d morbos etiam conferì producendos, agi- ta t io , quae in aere inducitur opere ventorum , etenim A u s tr i , auditum hebetant caliginem visui afferunt, ca­put gravant, et corpus aftìciunt hebete, humidum , lan- guidum , atque alvum solvunt.

70. A q u ilo autem tu s im m o v et, fauces exasperat, ventrem adstringit, urinam supprim it, horrores exci­t â t , item dolorem lateris, et pectoris.

7 1 . Praeterea aer per vicinitatem fluminum palu-dum

dum cryptarum , subterranearum hominum viventium cadaverum , id est, per a litus, et vapores, quos ab omnibus rebus suscipit, mire nostrum corpus alterai, et im m utai, variisque morbis obnoxium re d d it , iux- ta diversitatem rerum cum ipso permixtarum.

7 2 . Hue refero insolationem, balnea per noctatio- nem in locis humidis, et sub Lunam ; namque haec o m n ia , aliaque huiusmodi acrem inficiunt , et nobis varias aegritudines inducunt.

73 . Nulla enim fermentatio f i t , nisi aer accedat; et putrefactio, longe tardius o r itu r , dum aer exclu- ditur ; stagnans intumido abdomine aqua per multos menses haeret, vix corrupta ; simul ac aer accesserit, putrescit citissime.

7 4 . D u m ultimo gravitatis tempore in distentissi- mis uteri vasis , sanguis fere stagnat, nulla fit corru- ptio: ex ciissii foetu , aere libere accedente, lochiorum pessimus foetor accedit.

7 5 . Post validas contusiones, dum sub cute in- tegra haeret effiisus sanguis, vix putrescit; sed sensim attenuatus , et resorptus evanescit quasi ; si effusus sanguis aeri libero exponatur, putrescit citissime.

76 . H incin interioribus corporis dum stagnant, vel tardius moventur humores, cum non detur liber aeri accessus, non tam subita fit degeneratio in putredinem.

7 7 . D u m in Nosocomiis in eodem loco plurimi vulnerati, decum bunt, putridis exhalationibus rcple- tur aer ; unde fere omnes pessime se habent, et pUi- res moriiintur, qui aliter servari possent.

78 . Solent ad hanc rem suffumigia laudari, sed aeris renovatio plus reficit decumbentes : sed quomo* do? D icam .

7 9 . Terra est elementum caeteris ponderosius ; pro- pterea in centro universi collocari censeo.

,8o. Elementorum affectiones , quae vulgo quali­tà-

tates Physicae dicuntur,quoque ad hominis naturam,et constitutionem rccte intelligendam sunt considerandae.

8 1 . Calor formaliter est sensatio, radicaliter vero est ipse ignis ; adeo ut nullibi po'se repcriri calorcm form alem , sine radicali, ncque radicalem , sine prae- sentia ignis.

8 2 . Frigiditas formalis est sensatio ; radicalis ve­ro ipse ignis.

83. Humiditas radicalis est ipsa substantia húmi­da ; formalis vero sensatio.

8 4 . Idem dicendum de reliquis qualitatibus ; n.im albedo , n igred o, et aliac similes formaliter in sensa- tione consistunt ; radicaliter vero in dispositione ob- iectorum mittentium radios lucis ad oculos ; vel si ma- lueris cum N ew to n o , in ipsis radiis lacis intrinsece, albis, nigris, & c .

85 . Similiter sa pores omnes formaliter in sensatio- ne consistunt ; radicaliter vero in ipsis obiectis lin- guam potentibus excitare vibratione determinata , quae requiritur ad saporem formalem producendum.

86- Idem intelligendum de odore. Asperitatem^ levitatem, lubricitatem, aliasque huiusmodi qualitates, per mechanicas materiae afFectiones facile expU­cabo.

8 7 . Doctrinam de temperamentis M edico esse ne- cessariam, omnes Medici consentiunt cum Galeno.

88. Est igitur temperamentum : Interna solido­ru m , et fluidorum dispositio, qua viventis o p era , aut pro ced u n t, aut iuvantur.

8 9 . Q u a e quidem in affectionibus solidorum , efc fluidorum consistit, adeoque vasorum , d irectio , cur- v a t i o , robur ; nervorum elasticitas communicatio, in- tegritas ; sicut fluidorum len to r, crassities, tenuitas, fluxilitas, copia , unio , aequabilis m o tu s , et per o- mnia distributio, mutua solidorum, fluidorum conne-

JB xio,

t.:10

xio , resistentia , im petus, et aequilibrium ad illam plui'imum faciunt.

90. Igitur haec omnia attente cognoscere debet A ledicus, ut recte agnoscat temperamenta*

9 1 . Cum que omnia haec infinitis pene modis com- binari q uean t, inde varia diversaque nascuntur tem­peramental

9 ¿ . Temperamentiim aliud est universale totius corporis » aliud est particulare.

9 3 . Primum oritur ex universali constitutione par- tium solidarum, et fluidarum, atque adeo potest esse sanguineum , biliosum , pituitosum , & c . vel sangui- neo-biliosum , bilioso-pituitosum, iuxta diversos gra­dus quibus possunt humores inter se misceri.

9 4 . Temperamentum speciale oritur ex speciali fabrica , contextura, et compositione cuiuslibet partis, idque presertim clucet in visceribus, adeo ut cordis temperies diversa sit temperie hepatis.

9^. Potest nihiiominus Medicus per externa signa, et Phoenomena apparentia ea omnia distinguere : in­de praecipua postulanti dicam^

96. V i t a hominis » quemadmodum , et reliquo- ruiiT animalium , et plantarum à primo o r t u , usque ad extremam senectutem , variis subiacet periodis, et m utation ibus, quibus eius temperamentum immuta- t u r , indeque magna etiam m utatia in eius operatio- nibus observatur^

9 7 . Omnia in hoc mundo certis, determinatisque periodis, re g i , gubernari, et mutari constat.

98. Eas ergo mutationes, quas homo subii cursu temporis, quibus eius operationes maxime variant, vc- teres consueverunt appellare A etatcm quae diffiniri pote=t ; Dispositi^ viventìbus advenuns oh necessario muta- tatn ad ìnvìcetn lìquidorum , et soUdorum idiosìncrasìam.

99. Igitur m utationes, certis periodis responden-tes

r ítes cursu temporum fa c ta e , cum variae sint diversas constituunt aetates.

100. M axim a igitur lis est în aetates : numerant aîii enim tres, alii quatuor, alii quinqué, aliiseptem, alii denique amplius extendunt. Ñeque vero inter lu - rcconsultos, et M edicos adhuc convenit de numero.

10 1 . O m nium optime Hyppocrates aetates descri- p sit , earumque effectus, tum in sanitate, tum in mor« bis, utiliter delineavit-

10 2 . Sed non est difficile admodum aetatum nu- merum designare, probe attendentes magnas mutatio- nes, quae cursii temporis in homine fiunt, quarum vi, mutato temperamento, mutantur etiam actiones, et aptitudo inducitur ad peculiares morbos contrahendos.

10 3. H ac vero observatione d u c tu s , quinqué a- gnosco aetates, scilicet : Pueritiam , adolescentiam, iuventutem , consistentiam, et senectutem. Puerìtìa du­rât a b o rtu usque ad decimum quartum annum ; tunc

Adolescentìa et durât usque ad vigesimum quin- tum. E o tempore luventus in c ip it , et usque ad trige- simum quintum extenditur. A b hoc termino usque ad annum quinquagesimum, durât consìstcns et ab co anno usque ad mortem Senectus labitur.

10 4 . 5 i M edici attente naturae opera inspiciant, ìi\ praedictis term inis, et assignatis periodis, magnas in homine mutationes invenient ; sed nolo hunc anno- rum numerum adeo stricte esse sumendum, ut ne mi­nimum quidem temporis, ipsis addere, aut demere li- ceat : nam fieri solet, ut aetates quandoque transgre- diantur ; unde annorum numerus pro qualibet aetate designatus, non stricte, sed plus minusve consideran- d u s , et pro regula com m uni, quae aliquam exceptio- nem pari potest assumendus.

l o ç . Etiam intra términos unius aetatis mutatio­nes satis notabiles acced u n t, quae ipsam subdividere

B z fa-

faciunt : quaenam antem cuilibet aetati maxime con- gruant ? Intcrrogatus dicam.

106. Corpus humanum , prout sensibus et cogita- tione ab ipsis deducta, innotescit ex solidis, fluidisque partibus aptè cobaerentibiis constituitur.

1 0 7 . SolHum , quod partis nomine à quibusdam agnoscitur , est : Corpus toti cohaerctis, communique vita coniunctum , et ad illius fu n ction cm , iisumve comparatum,

108. Optime in partem similarem , et organicam partitur.

109. Per similarem intelligo fibram , quae est: Pars sìmplìcìssìma ten u is , instar f i l i subtilis , ad omnium r d i- quarum coHstructiomm destinata.

1 10 . Fibrae corporis , quoad substantiam eiusdem surtt naturae ; diversitas autem viscerum , à fibrarum varia collocatione , directione , cum vasis mixtione, aliisque fibrae affectionibus , dependet.

1 1 1 . N on omnes partes nostri corporis suntsper- maticae.

1 1 2 . Fibra sensibìlis, ex fibrillarum inscnsibilium numero , et unione coalescit : fibrillae autem ultimae verisimilitec particulis salino-terrcis , glutini quodam oleoso iunctis, ac mutuo cohaerentibus constituuntur.

1 1 3 . Hinc pro malori , vel minori huius gUìtinis copia et indole, durities, m ollities, laxitas, aut fibra- rum structura deducitur.

1 1 4 . Fibrae insupcr, secundum varlas directiones, diversas creduntur describere lineas : unde non merito aliae orbiculares, spirales aliae, item rectae, obliquae transversales, circulares, aut curvae, dicuntiir.

1 1 5 . Suus cuique fibrae competit motus , qui in quibusdam insensibilis, in aliis sensibìlis apparet,

1 1 6 . M otus iste duplex est : alius , quo fibra ver­sus longitudinem , aut fibrae directionem movetur, qui tonicus, vibratorius aut oscillatorius dicitur : alius, quo

f i -

fibra dil-itíonem aut constrictionem, Uxitatem aut stri-ctuvam patitur.

1 1 7 . V is fibrarum elastica , à copia gtutinis non ni­mis crassi, et m ideista partium tcrrearum copia igne vitali influente pertìcitur.

1 1 8 . A m J t u fibrarum tonico ordinato augetur hu- moram circuitus, quo debite fiunt, secictiones, & ro- bur partium depenJet.

1 1 9 . Humorum natura, genesis , analysis , nume­ra s, ot'ficium. Sc u su s, pro aegris curandis eorum prae- cipae attendatur, qui dignitatis ordine sequuntur.

120. Est aatcm sanguis ; Liquidum komogeneum , rur hicm dum , halituosum , per vasa animalium circulans.

1 2 1 . Sanguis vivente homine putrefieri nequit. Sanguis corpus fluidum est.

1 2 2 . Sanguinis analysis per chymiam instituta, in- fidelissima est.

1 2 3 . Sanguis ruber, dum fluit totus per totum cor­pus , debet transire per vasa, quorum diameter deci- mam partem crassitiei capilli non superat : scd san­guis ille , evtra corpus dimissus sic concrescit, ut per máximos canales transire non posset.

12 4 . Liquidum illud , quod in cor dextrum in- fluit , et quod ex corde sinistro expelUtur , sanguis est.

1 2 5 . C o r omncm sanguinem per venas recipit ab «niverso corpore ; receptum vero reddit per arterias singulis partibus.

1 2 6 . Ergo sanguinis circulationem esse absolute am plectendam , atque pro re demonstrata habendam iudico ; et si colloces inter opiniones , quas Scholae vocant probabiles, et tibi placet sanguinem circulare nequaquam, tecum ero.

1 2 7 . D uplex est sanguis m o tu s , intestinus scilicet, ct progressivus.

G lo -

1 2 8 . Globuli rubri sanguinis elastici s u n t , et fi- guram facile mutant.

1 2 9 . Calor sanguinis à motu eius intestino orltur: hic aiitem , ab ipsa sanguinis elasticitate , et pressio­ne vasorum.

130 . Succus iiervcus est : Lìquìdum modici tenax^ vìscìdum , et igne vitali npletum ; motus tothis corporis ar~ t i f ix , et sanìtacis ac morborum parens,

1 3 1 . Succus nerveus per omnes nerveos , corum- que t'asciulos , veluti per totidem c?nales, per univer­sum corpus dispergitur ad xiutritionis opus praecipuc pcragendum.

1 3 2 . Chilus e s t : Substantia modicé crassa et pitiguis^ emulsione sim ilìs , spiritu repleta , colore albescente , odore blando , sapore d u lc i , non a c id a , neque alkalina , ex a ll- mentis in ventriculo generata.

1 3 3 . Alim enta in hanc substantiam albam mutan­tur , tritu tunicarum ventricu li , musculorum abdom i­nis et diafragmatis, calore viscerum, et actioncmcns- trui stomachalis.

1 3 4 . Per hanc actionem alimentorum particulae dividuntur, solvuntur , et separantur, quod fit sine fermentatione aut ebullitione,multo minus putrefactione.

1 3 5 . E x alimentisin ventriculo existcntibus, attri- tus ope separati possunt particulae subtiliores, tenuio- r e s , quae immediatè nervis, et sanguini communica- ta e , nutritionem efficere possunt.

1 3 6 . L ym pha liquidum est quoddam lucidum et perspicuum, per vasa lymphatica ad varios usus cir- culans.

1 3 7 . Saliva est : Menstruum primum , et universale alimentorum , ex aquosis , gelatinosis , salinis, a ereis , et oleosit particuHs composìtum saporis t odorisque fere expersy á sanguine magna copia per glandulas salivales dictas se- cretum.

Sa-

Í 3 8 . Saliva non multum distat à lympha.1 3 9 . Judico salivam cum alimentis in stomachum

delabentem, primum esse chiliiicationis principium, ex, quo dictum illud : Qualis saliva y talis chilas.

14 0 . Bilis est : Hum or sulphureo rasinosus , colorii f l a v i , saporis amari y sero dilutus ^ saponaceus.

1 4 1 . Bilis generali nomine sumpta » re periri potest in toto corpore , nullaque est in eo pars , in qua hu­mores non possint biliscere , ea tamen le g e , ut tem­pore sanitatis nunaquam vera bilis in partibus corpo­ris reperiatur, sed tantum dispositio, et propensio hu- raorum ad biliscendum.

1 4 2 . Bilis speciatim sum pta, in statu sano repe- ritur in folliculo hcpatis, ibi enim tamquam in pro­prio loco congregantur humorum particulae , quae in bilem convertuntur r quippe naturae extraaeae ex to ­to corpore illud adducuntur , eodem m o d o , quo to ­tius corporis humiditas ad urinae vias solet mandari.

1 4 3 . Bilis ex viscerum abdominalium sanguine ve­noso per hepatis fabricam secernitur; chilo ex ventrí­culo egresso affunditur y baj^onacea indole fundit om­nia ; aequabilissimae miscellae apta reddit ; glutinosa lenta omnia d iv id it , et attenuate

1 4 4 . V id etu r admodum probabile » bilem chilo in- testinorum m ixtam , pro parte iterum resorberi per ve­nas mesentericas ; sic redire in hepar ; et postquam ef- ficaciam huius visceris rursus passa e s t , de novo se­cern L

X45. Hinc elaboratissima bilis portio i r e t , et redí- ret saepius hanc viam : sed dum bilis tenaci glutine in- viscatur, impeditur haec resorptio per venas meseraí- cas : ideo huic viscoso permixta m an et, et cum illoy motu peristaltico intestinorum , ad crassa intestina de­ducitur.

1 4 6 . B il is , et pituita len ta , adeó oppositam interse

se habent indolem , ut numquam simul praedominen- tiir : summiim enim detergens pituitae est ipsa bilis, omnia solvens, et attenuans.

1 4 7 . Simulac b ilis , impedita fluere in duodenum régurgitât in sanguinem , totus sanguis sic dissolvitur, ut tandem diuturnum icterum sequatur hydrops

148- In illis hominibus, in quibus lentum illud pi­tuitosum accum ulatur, semper bilis copia deficit, vel peccat inertia.

14 9 . Nihil ergo videtur plus convenire , quam ut bilis delectus suppleatur; quomodo? Postula, et audies.

15 0 . V im illam animae ad actiones exercendas fa- cultatem a p p e llo , eamque ab anima realiter indistin- ctam suppono.

1 5 1 . Anim a rationalis vera causa est omnium ac tionum quae in homine fiunt ; verum cum anima cor- pori alligata secundum variam organorum dispositio- nem , varie operetur : idcirco omnes eius actiones rec- tè reduci possunt in actus facultatis animalis, vitalis, et naturalis.

IÇ 2 . Animali«; r u r s u s in cxtcriiam , quae scnsuum organis operatur mediate ; et internam, quae in cere­bro immediatè exercetur.

1 5 3 . Operationes istas non habere locum determi- natum in cerebro iudico; immototam medullärem sub- stantiam instrumentum esse animae ad sentiendum te- neo.

1 54. Sensationes in solo cerebro fiunt , ac per so- lam vibrationem solidorum à partibus infericribus ex- citantur.

1 5 5 . Sicque v is io , auditio cet. fiunt in cerebro,1 5 6 . Obiectum visus est lux , quae in niotu celeri,

recto , et vibratorio radiorum lucis consistit.1 5 7 . Obiectum duobus oculis inspicitur : quin vi-

deatur duplicatum.Obie-

1 5 8 . Obiectiim auditus est sonus, qui in aere tre­mulo consistit.

1 5 9 . Gustus obiectum sunt corpora sa p id a ;sapor autem in sah consistit.

160. Saporum diversitas, ex diversa salium figu­ra , itemque ex eorum diversa cum caeteris principiis combinatione coalescit.

1 6 1 . Obiectum olfactus sunt corpora odorata in effluvia resoluta.

i 6 z . Diversitas odoratus, à diversae indolis stru- ctura cet. effluvium peiidet.

1 6 3 . Universalissimus omnium sensus est tactus, cuius organum in genere est fibra omnis flexilis, tensa, elastica , et nervosa.

1 6 4 . Obiecta tactus sunt tactiles, ut vocant, qua­litates , ncinpe , durities, mollities, asperitas cet.

16 5 . Inter praecipuas viventium operationes nu- meratur generatio, quae est: Origo viventis d vìvente cet.

1 6 6 . A d foetus generationem concurrunt mas et foemina.

1 6 7 . Variae sunt circa morbum , quern inter prae- ternaturales hominis affectiones collocant omnes, atque morbi diflerentias, ac morbosum aegrotorum statum, opiniones.

16 8 . M o rb i omnes vel fiunt vitio liq u id i, vel so­lidi , vel utriusque simul.

16 9 . In solidis morbus proprius est tensionimia, r igid itas, crispatura , soliditas , m ollities, la x itas, et aliae solidorum partium affectiones.

170 . In liquidis tot sunt m o rb i, quot fuerint vi- tia liquidorum.

1 7 1 . D u m homo incipit aegrotare , habet in cor­pore aliquid mutatum à sanitate : aliter non foret mor­bus ; hanc mutarionem corporis prius sani sensibus de­tenere possimus : procedente m o rb o , m a g is , et magis

C de-

deflectit à sanitate , hincque tiovae quotidie mutatio­nes apparent, et quae prius apparuerr.nt, augentur, perstant, minuuntur , vel et desinunt, aliquando ; o- mnia haec accurate n o ta ta , ilio ordine, quo se mu­tu o sequuntiir , dant historiam morbi.

1 7 2 . S e i iam m orbus, ut effectus adaequatus, idem est cum sua causa com pleta, sive proxima di­eta , cuius praescntia morbum p o n it , cuius absentia morbum tollit.

173 * V erum haec causa proxima raro simplex est, semper fere composita ex aliis causis, quae singulae non sufficerent morbo producendo, quae iuncta simul morbum faciunt. Q uom odo? In Palaestra.

1 7 4 . Causa m orbi, id est, quod praeternaturalem d ’spositionem inducit in solidis , aut fluidis, aut in utriusque simul ; proinde multiplex esse potest.

1 7 5 . Causa morborum primo prima inquam più- ribus morbis incomprehensibilis est.

1 7 6 . In maiori morborum parte , pro eorum exa- cta cu ra tio n e , magis interest causas externas, quam internas contemplar! : unde propter studium hoc intcr- misium innumeri fiunt errores in praxi.

1 7 7 . Galenus causas morborum ordine proponit.1 7 8 . Primum causas morbi c a l id i , motum , pu-

tredinem ; vicinam rei calidae, constipationem, et ali- mentum calidum ponit ; nam ex his caliditatem indu­c it , apparentem in corporibus om nibus, quibus seipsi» plus satis corpora, incalescunt*

1 7 9 . Frigidi morbi causas, ait esse refrigerantium corporumpropinquitatem: ciborum, potuumque quan- titatem , ac qualitatem ; constipationem , ac rarefa- ctionem ; otium , et motum immodicum : quatenus sc ilice t, aut frigiditatem in d u cu n t, aut calorem ex- tingunt.

180 . Morbum siccum fieri asserit quotiescumquequis

quis magis transpiret, ct minus niitriatur , praeserfcim si c u r is , aut vigiiiis immodicis occupatus luerit.

1 8 1. A d d it a'crem , et omnium rerum exsiccan- tium ; turn per interiora , tum per exteriora , appli- catiooem.

18 2 . Humidum causae morbi ab ipso assignantur, c ib o ru m , qui humidi natura constant, copia et po- tuum excessus, omnisque vivendi ratio deücatior, ani­mi securitas balneorum ex aquis dulcibus piurimus usus praesertim post cibum , vita otiosa , labore va- c a n s , pluviarum abundantia, atque omnis status tem- poris hum idus, atque medicamìna , quae humectandi habent potestatem.

1 8 3 . Praeterea cum nudae intemperies raro adr modum reperiantur ; sed saepe cum humorum afflu- xu f ia n t , inde humores confluentes à robustioribus par- tibus ad imbeciliiores in consortium causarum intem­peries producentium , adducit Galenus.

18 4 . Haec enumeratio causarum morbificarum á G aleno a d J u c ta , eius systemati qualitatum, et intem- perierum apprime c o n g ru it , atque adeó non omninó spernenda est ; nam si causas ab ipso enumeratas in usum nostrum convertere sciam us, profecto, ad pra­cticas observationes utiles esse posse defendam.

1 8 5 . Tres co.nmuniter numerantur res praeterna- turales, scilicet m orbus, causa m o r b i , et symptoma.

1 8 6 . L icet hoc nomen symptoma variis modis ac. c ip iatur, nec defuerint inter vetustissimos aliqiii intel­ligentes , nomine sym ptom atis, quidquid animali prae­ter naturam contingit : hodie tamen communi M ed i­corum symptoma est : Affectas p ra eu r naturam sequcns morbum , cet.

1 8 7 . Igitur de natura symptomatis e s t , ut per ip­sum corpus afficiatur, patiaturque quidpiam praeter- naturale à legibus sanitatis alienum.

C 2 Est

18 8 . Est etiam de ratione sym ptom atis, ut mor­bum inseparabiliter insequatur, veluti umbra corpus; etenim ncque morbus dari potest absque symptoraate, ab CO nascente : ncque dari potest symptoma , quod non oriatur à morbo.

1 8 9 . Q u o d si symptoma quandoque pcrmaneat, priori modo ablato , tunc considerandum est veluti m orbus, non enim pugnat , ut idem affectus praeter naturam , qui prius fuerit symptoma , postmodum in verum morbum convcrtatur.

190. Omne symptoma commode dividitur in id, quod consistit in affectu corporis ; in action« lacsa ; et excretis, ac retentis : etenim laesioncs om nes, quae à morbis procedun t, sub his classibus comprehenduntur.

1 9 1 . Si intime hanc rem examines, plane praevi- debis, in triplici differentia symptomatum actionem lae- sam repcriri, cum neque practernaturales corporis af- fectu s, ncque excreta , ct retenta praeter naturam nul­lo m odo fian t, nisi actiones laesae, haec Phoenomena praeccdant , atque adeò de ratione morbi est unicè actiones laedcre, quia hoc perpetuo, et ubique de om- ni morbo verum est.

192,. Sed tamen cum affectus corporis praeterna- turales, itemque excreta et retenta, licet actiones lae- S3S supponant , per se debeant considerar! tanquam morborum effectus , eorumque cognitio sit Medicis summè necessaria ad cognosccndos m o rb o s, et curan- do& , proinde divisio fit symptomatum in affectu cor­poris , et in excreta et retenta , quatenus differunt ab aliis, quae tantummodo in actionc laesa consistunt.

1 9 3 . Symptoma in affectu corporis vocatur, affe- ctio praeternaturalis in superficie corporis apparens, et nostris sensibus perceptibìlis, vel uti foedi colores, qui in ictero , cach exia , leucophlegmatia , vetiligine, eie- phantiasi, aliisque morbis aspectabiles fiunt.

H u e

1 9 1* Hue spcctat linguae c o lo r , in morbis maxi­me notandns.

1 9 5 . Actioneslaesas nemo e st , qui non agnoscat, cum ex principiis physiologicis, quid sint actiones sa- nae , facile pateat.

1 9 6 . Omnis actiotripliciter laeditur,scilicet abolite, diminutè, et depravatè. Exemplum dabo si postules.

1 9 7 . Sym ptom a in excretis tum dicitur, cum quid- piam è corpore excernitur praeter naturae ordinem,aut in substantia , aut quantitate , aut qualitate.

19 8 . V itium excretorum in substantia contlngit, dum id quod excernitur, est toto genere praeter natu- ram in ipsa substantia , ut calculus, arenula , lumbri- cus ; aut cum ipsa excretio est omninò praeter natu- ram, licet non ita sit, id quod excernitur, ut dum san­guis ex auribus, ex ore , per sputum , seu vomitionem c vesica, vel aluo profluit, aut alio quovis modo erum- pit citra nafcurae praescriptum.

19 9 . Symptoma in excretis quoad qualitatem, con- sistit in excrementorum qualitatibus vitiatis, ut cum uri- narum deiectionum,mensium sputorum, vomitionum co- lor,graveolentia, sapor, aut substantiae modus, ut lentor, acrimonia, crassities, vel tenuitas praeternaturales sunt

aoo. In ipsis excretis quantitatis est vitium, cum vel a b u n d an tiu s , vel partius excrementa eiiciuntur , neque iuxta debituiTi naturae modum.

2 0 1 . A d hanc classem pertinet etiam quod erat ex- pellendum ex naturae praescripto, et tamen in corpore praeter naturam retinetur , ut accidit in suppressis eva- cuationibus sanguinis melancholici per hemorroides in viris , et per uterum in mulieribus; quod similiter conti- git dum rctinentur , nec expelluntur á corpore calculus, Fumbrici, alvi excrementa, sed praesertim humorum ca- cochimia per morbos genita.

202. Inter symptomaU , quae summam pariunt m olestiam , numeratux dolor.

D o -

203- D o lo r formaliter est actus imagínatioiiis; ra- dicalitcr, postula , ct audies.

2,04. L icet aqua per varios naturae diictus è corpo- re expellatur , attamen principalissimè per urinam.

205. Est igitur urina: A q m a humoium pars salìbus sa­turata et coacervata in vesica , u t p er uretram d corpore ex- pellatur.

206. Urina non tantum à sanguine separatur, sed à succo nervorum ; atque adeò eius inspectio summae est considerationis, tàm ad prognosim-, quàm ad curatio- nem morborum rectc instituendam.

2 0 7 . Urina in morbis ventriculi hypochondriorum, aliarumque viscerum primae regionis, certum indicium dat e.irum aegritudinem quae molestant.

208. Urina nigra in hypochondriacis, et ictericis, cum duritie dextri aut sinistri hypocfiondrii, lethalis est ut plurimum, si minus longum fore morbum signitìcat.

209. Urina rubra cum lingua alba et viscida , si fe- bris fuerit acuta et a e g e r , in delirium aut convulsio- nem proclivis, affectionem significat inflammatoriam.

2 .10 . Urina rubra cum lingua alba , spurea, ac vis­cida in febribus tertianis, in scorbuticis, hypochondria- c i s , à salibus murriaticis procedit.

2 1 1 . Urina rubra cum lingua sicca , aspera et ni­gra , si febris fuerit aliquomodo ardens , signum est dispositionls inflammatoriae in sanguine.

2 x 2 . Urinae erassae in febribustertianis, aliisque in- termittentibus, frequentissimae sunt ; tìeri ergo solent à salibus diversi generis in sanguine hospitantibus, et febri- libus impuritatibus in eo existentibus.

2 1 3 . Urina in histericis, si tcnuis appareat, instan- tis paroxismi est certum indicium.

2 1 4 . Urina tenuis in scorbuticis, gallicis , e t hypo- chondriacis, magis quam par est molestare demons- trant.

2 1 5 . Urina , si tenuis appareat in principio fe-brium

brium a cu ta ru m , aut morbum capitis c ito venturum, aut acgrum in deterius ire demonstrat.

z i 6 . Si urinae hominis acutè fcbricantis appareat in superficie pinguedo instar talae aranearum, aut saevi l iq u a ti , signum est magnaecolliquationis, et gravissimi morbi ; si autem talis pinguedo in hominibus sanis appa­reat, aut in hypochondriacis ct scorbuticis, tunc pra- vum signum non est.

2,1 j . Non est idem sanguinem mingere, ac urinamencere sanguineam.

2 1 8 . Urinarum reliquas difFcrentias, p r o u t ò v c r a praxi ém anant, lubens explicabo.

2.19. Inter signa, quibus naturae status a Medicis^ deprehenditur, collocatur pulsus.

2.20. Pulsus est : M otus cordis et arterìarum , cet.2 2 1 . M o tus contractionis in corde pendet à nervis»

et coru-Tì succo ; dìlatatio fit à motu arteriarum corona- riarum , et impetu sanguinis.

2 2 2 . Sex tantum sunt celebriores pulsuum differen-r tiac in praxi notabiles, de quibus cuicumque postulanti respondebo.

2 2 3 . N on proinde negabo aliquas pulsuum diffe- rcntias, ut intermittentem , undosum , serratilcm, alias- que huiusmodi à Galenicis admissas.

2 2 4 . L icet pulsus magnus à virium robore fere sem­per procedat, tamen quandoquidem fallax essesolet;sae- pè cnim accid it, ut cum pulsu magno aegri citò morian- tur,potissimum in morbis pectoris, dum magna adest spi- randi difficultas, qua instante , cum pulsu magno suf- focantur aegrL

2 2 5 . In magnìs vehementÌssìmisque partium inter- narum doloribus, pulsus parvi fiunt, quapropter non me terrent in praxi,si doloribus incipientibus, pulsus parvi statim fiant.

2 2 6 . In quocumque dolore, si pulsus ex magnitudi­ne inparvitatem transeant, aegri viiesmaximè debilitane

tur^

tur;quod si ab initio doloris iam pulsus parvi fiant,unum ex duobus significai, aut partem summe sensibilem labo­rare,quale OS ventriculi esse solet, aut materiam aliquam malignam esse causam doloris.

2 2 7 . In omniinflammatione pulsus estdurus: varius tamcn quoad raagnitudinem et parvitatem : nam in qui- biisdam inflammationibus magnus essesolet,in aliisautem parvus ; celeritatem autem in omnibus habet inflamma­tionibus.

2 2 8 . In aliquibus inflammationibus tum internis, t\im externis, magna adhuc existente fibrarum tensione, atque inquam plurimum etiam inflammationum initiis experientia duce , et consentiente Hipp. statuo , purga- tionem esse faciendam.

2 2 9 . Febrem communissimum morbum ,in affectu praesertim spasmodico totius vasculosi systematis cordis consistere, iudico.

230. Febrium species inconstantes à V aletio nomina- tae, quodnullam certam figuram ,certiim nullus genus retineant, quo aegrotatur perdurent : aliquando tamen alii vel alio certo , quasi incipiunt constare genere ; quid interim agendum ? audies.

2 3 1 . Concocta febris acutae materia, nisi sua spon- tc natura cam abunde pellat, purgarii debes.

2 5 2 . R e l i q u a s d e f c b r ib u s theses c o m p r c -

l ie n d im u s , A n d r e n e P iq u e r i i A r c h ia t r i P r o fe s -

soris V a l e n t i n i , M e d i c i n a m V e t e r e m , c t N o -

v a m 5 a d u s u m S c h o la e V a l e n t i n a c c d ic a m ,

p r o p u g n a n t e s .

Imprimatur.Dr.D.Ioachim us Segarra (T Ftrndndte de Gatiea

Can. ¿7* Univ. VaUnt. Rcilor. Ctns. R eg.

•^íV ‘T . . ' %'

V.- ' '■'■

i'.:\ ■ i)W; lO.'Ur --' íií

.'fí lgUWÍK:, ' . ■

fH Î. J.^Trf'íistu". ^

t i a * ; ■’ :: i î : , i f S i î f 5j £ f e ; ' : , ! ^ Î s â i a M ' ? . '* '•Vv*?'.-. .•.■Ha' J‘\.««.'*t-< .--v.wKJH

i y « » ' - ; -Vj*.#*. . ' ' • fc* *'.‘ • •* • • _ »i > •

■ ' ‘ i»V‘X* Já5íPíi£.-i »í»'TÍ{

. * *■ * • V *■ _ . «

l a'*'’-.’ ' ■• : ' ■ ''iiU ijà i^ àà ië^ ^

\

..ïi ;. r". ,* •-

-n

■ ,

, ¿ « i i p f e i l

-ÍV .

ij*’’*." • ■ . '- i . '' ' ■’ '

r . , i . lïînb’

V

•¡e^ .

•r •

-i26

- ,c- .'•1 - 1

»? •

'.»'S1 t*A

. \

------ lì

" - ' ■ :î' 1< '■■■ ■•;

■,:î;’Î\ *3

- i f - -,

'• .'h-

.V

:. U'ti . v;'

■:f 4 . ' :,.» ,..-4 C

. ‘f .

'• * (

'*• ■

-• t

• J

;U'

- %r- *» '

/

i o l o o ^ C u i ^ c i v