สภาพปจจบนและปญหาการมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของ

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

สงพมพ สกศ. อนดบท 87 / 2547

พมพครงท 1 กรกฎาคม 2547

จำนวน 1,000 เลม

จดพมพเผยแพร สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา

99/20 ถนนสโขทย เขตดสต กรงเทพมหานคร

โทร. 0 2668 7123 ตอ 2414, 2415

โทรสาร 0 2243 2787

Web Site : http://www.onec.go.th

พมพท หางหนสวนจำกดภาพพมพ

296 ซอยจรญสนทวงศ 40 ถนนจรญสนทวงศ

บางยขน เขตบางพลด กรงเทพฯ 10700

โทร. 0 2433 0026 - 7

โทรสาร 0 2433 8587

371.2 สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา

ส 691 ร รายงานการวจย เรอง สภาพปจจบนและปญหาการมสวนรวมใน

การบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน.

กรงเทพฯ : สำนกนโยบายและแผนการศกษา สกศ., 2547

254 หนา

ISBN : 974 - 559 - 694 - 9

1. คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน 2. ธระ รญเจรญ

3. ชอเรอง

คำนำ

พระราชบญญตการศกษาแหงชาตมเจตนารมณทจะใหความสำคญกบ

การบรหารในระดบสถานศกษา จงไดกำหนดใหมการกระจายอำนาจไปยง

สถานศกษาและใหสถานศกษารวมกบสถาบนตางๆ ในสงคมจดการศกษาเพอ

เปาหมายสงสดคอการพฒนามนษยทสมบรณและชมชนทเขมแขง โดยเฉพาะ-

มาตรา 40 ใหมคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานเพอทำหนาทกำกบและ

สงเสรมสนบสนนกจการของสถานศกษา นบตงแตพระราชบญญตการศกษา

แหงชาตมผลบงคบใช สถานศกษาไดจดใหมคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

แตผลการวจยทเกยวของหลายชนไดชใหเหนวา การทำหนาทของคณะกรรมการ-

สถานศกษายงไมเปนไปตามเจตนารมณนน เนองจากกรรมการบางสวนยงขาด-

ความรความเขาใจเกยวกบการปฏรปการศกษาและบทบาทของตน ทำใหไม-

สามารถปฏบตหนาทไดอยางสมบรณ อกทงสถานศกษากยงไมเหนความสำคญ-

ของกรรมการสถานศกษา และไมเปดโอกาสใหกรรมการเขามามสวนรวมในการ-

บรหารและจดการศกษาเทาทควร

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษาเลงเหนความสำคญของคณะกรรมการ

สถานศกษาขนพนฐาน ซงจะเปนพลงอนสำคญยงทจะรวมกบสถานศกษาในการ

ขบเคลอนการปฏรปการเรยนรซงเปนหวใจของการปฏรปการศกษาครงนให-

ประสบความสำเรจ จงไดดำเนนการวจยเกยวกบสภาพปจจบนและปญหาการม

สวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

โดยเนนประเดนความร ความเขาใจเรองการปฏรปการศกษา ความสามารถใน-

การมสวนรวมบรหารและจดการศกษา ตลอดจนความตองการในการพฒนา

ตนเองเพอใหสามารถดำเนนการตามบทบาทอำนาจหนาทของคณะกรรมการ

สถานศกษาไดอยางมประสทธภาพ ซงรายงานการวจยเรองนไดนำเสนอประเดนทเปน-

ปญหาและขอเสนอแนะเพอการพฒนากรรมการสถานศกษา ซงจะเปนประโยชนอยาง-

ย งต อหน วยงานทางการศ กษา ตลอดจนสถานศ กษาในการนำ

องคความร ท ไดไปกำหนดนโยบายและแนวทางการปฏบตเก ยวกบเร อง

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานไดเปนอยางด

สำนกงานฯ ขอขอบพระคณ ศาสตราจารย ดร.ธระ รญเจรญ ปรมาจารย

ทางดานการบรหารการศกษาของประเทศไทย ทไดเสยสละเวลาในการดำเนนการ

วจย เรอง สภาพปจจบนและปญหาการมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษา

ของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน โดยไดเดนทางไปศกษาสภาพปจจบน

ปญหาและรวบรวมองคความรเกยวกบคณะกรรมการสถานศกษาจากสถานศกษา

ในทกภมภาคทวประเทศ ดวยความพากเพยรและอตสาหะยง ไว ณ โอกาสน

(นายรง แกวแดง)

เลขาธการสภาการศกษา

คำชแจงของผวจย

การวจยเรอง สภาพปจจบนและปญหาการมสวนรวมในการบรหารและ-

จดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน มเปาหมายเพอเสนอ-

นโยบาย ยทธศาสตรและกรอบการพฒนาศกยภาพคณะกรรมการสถานศกษา

ซงมบทบาทในการบรหารและการจดการศกษาเปนอยางมาก โดยเฉพาะอยางยง

เมอกำหนดใหโรงเรยนสงกดสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ซง

เปนโรงเรยนสวนใหญของประเทศ เปนนตบคคล

การวจยครงนมกำหนด 5 เดอน เรมตงแตวนท 19 พฤษภาคม 2546 ถง

วนท 18 ตลาคม 2546 ซงผวจยไดใช 2 วธหลก ในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก

การใชแบบสอบถามทสรางขนตามวตถประสงค และการจดสมมนาเจาะลก

(Focus group technique) กบกลมตวอยางตามกลมสถานศกษาตนแบบ 13

กลม โดยใชกรรมการสถานศกษาจากภายนอกโรงเรยน และกรรมการสถานศกษา-

ภายในโรงเรยน ซงเปนผบรหารและกรรมการผแทนครกลมหนง และอกกลมหนง

เปนสถานศกษาคขนานในจำนวนเทา ๆ กบกลมแรก

การวจยดำเนนไปดวยด เพราะไดรบความรวมมอชวยเหลอจากบคคล-

หลายฝาย ตงแต ดร.วรยพร แสงนภาบวร คณสภาพร โกเฮงกล และคณวระ

พลอยครบร ผบรหารสถานศกษาตนแบบ 2544 และคณะทง 13 กลม ตลอด-

ทงผบรหารระดบสงของหนวยงานทเกยวของ กอปรทงไดรบความกรณาจาก

นกวจยในพนททกคน ซงผวจยขอขอบคณมา ณ โอกาสนดวย

ผวจยขอขอบคณสำนกงานเลขาธการสภาการศกษา โดยเฉพาะ ดร.รง

แกวแดง เลขาธการสภาการศกษา และ ดร.นงราม เศรษฐพานช ทสนบสนน

ทนการวจยและใหกำลงใจ ขอบคณอาจารยศรพนธ สระรมย ทชวยวเคราะห

ขอมล คณขวญมนส ชางการ และคณจนทนา ชอบรก ทพมพตนฉบบอยางมประ-

สทธภาพ

ศาสตราจารย ดร.ธระ รญเจรญ

คณบดบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยวงษชวลตกล

ผวจย

19 มกราคม 2547

บทสรปสำหรบผบรหาร

การวจยครงน มเปาหมายเพอเสนอนโยบาย ยทธศาสตร และกรอบการ-

พฒนาศกยภาพของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ซงมบทบาทสำคญใน-

การบรหารและการจดการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต 2542

แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) 2545 โดยศกษาจากสถานศกษาตนแบบ รนท 1 ป

การศกษา 2544 เปนหลก

1. วตถประสงค

1) เพอสำรวจขอมลสถานภาพปจจบนของคณะกรรมการสถานศกษา

ขนพนฐานเกยวกบความร ความเขาใจเรองการปฏรปการศกษา ความสามารถ

ในการมสวนรวมบรหารและจดการศกษาในฐานะกรรมการฯ ตลอดจน

ความตองการพฒนาตนเอง เพอใหสามารถดำเนนการตามบทบาท อำนาจ

หนาทของคณะกรรมการสถานศกษาไดอยางมประสทธภาพ

2) เพอสำรวจความคดเหนของผบรหารสถานศกษาและคณะครทมตอ-

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

3) เพอพฒนาขอเสนอนโยบาย ยทธศาสตรในการดำเนนการรวมทงกรอบ-

การพฒนาศกยภาพของคณะกรรมการสถานศกษาของหนวยงานตาง ๆ

2. ขนตอนในการดำเนนการ

1) ศกษานโยบาย บทบาท อำนาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษา

ขนพนฐาน

2) จดทำแผนการวจย

(ก)

3) กำหนดกลมตวอยาง

4) กำหนดวธเกบขอมลจากแบบสอบถามและจากการสมมนาเจาะลก

(Focus groups)

5) เกบรวบรวมขอมลตามวธทกำหนด

6) ประมวลผล และวเคราะหขอมล

7) เสนอรายงานตอทประชมผทรงคณวฒ

8) จดทำรายงานการวจยฉบบสมบรณ

3. สรปผลการวจย : สภาพปจบนของคณะกรรมการสถานศกษา

ขนพนฐาน

3.1 ผลจากแบบสอบถาม

จากแบบสอบถาม 468 ฉบบ ไดรบคนเพอการวเคราะห 447 ฉบบ

คดเปนรอยละ 95.51 ผลการวเคราะหพอสรปไดวา

(1) คณะกรรมการสถานศกษาข นพนฐานมความร ความเขาใจ

เกยวกบอำนาจหนาทคณะกรรมการ สาระบญญตใน พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต

เกณฑมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน หลกสตรการศกษาขนพนฐาน การบรหาร

โรงเรยน การจดการเรยนการสอนและการประกนคณภาพในระดบปานกลาง

(2) คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานมความสามารถในการ

ปฏบตตามอำนาจหนาท การจดทำธรรมนญโรงเรยน การจดทำหลกสตร การ

กำกบตดตามการจดการศกษาของโรงเรยน การวางแผนการบรหารและการ-

ประเมนผลแผนและโครงการ ในระดบปานกลาง

(3) คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานมความสามารถในการ

ปฏบตตามอำนาจหนาทของคณะกรรมการตามทกำหนดไวในระเบยบกระทรวง-

ศกษาธการวาดวยคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2543 ในระดบ

(ข)

คอนขางมาก

(4) คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ

ของโรงเรยน ในระดบคอนขางมาก

(5) คณะกรรมการสถานศกษามปญหาในดานความรความเขาใจใน-

อำนาจหนาท เวลา การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษา การตดสนใจ

การมสวนรวมในกจกรรมโรงเรยน และผบรหารและครไมใหความสำคญ ใน-

ระดบปานกลาง

(6) คณะกรรมการมความตองการพฒนาตนเองเกยวกบแนวปฏบต-

ตามอำนาจหนาท กฎหมายทเก ยวของ หลกสตรและการจดทำหลกสตร

แนวการจ ดการศกษาและการเร ยนการสอนตามแนวปฏร ปการศกษา

บทบาทคณะกรรมการสถานศกษายคใหม และการวางแผนการบรหารและ

การจดการศกษาของโรงเรยนในระดบมาก

(7) ผบรหารโรงเรยนและครยอมรบในความสำคญ ความร ความ-

เหมาะสมขององคประกอบ ความตงใจ ความรบผดชอบ การเสยสละ การม-

อดมการณ ฯลฯ ของคณะกรรมการสถานศกษาขนระดบด

3.2 ผลจากการสมมนาเจาะลก

จากการจดสมมนาเจาะลก (Focus group) ของกลมสถานศกษา

ตนแบบทง 13 กลม พอสรปผลไดวา

1. ผเขารวมสมมนาเจาะลกไดรบฟงการบรรยายพเศษเกยวกบการ-

ปฏรปการศกษาและความเปนคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานจากผทรง

คณวฒตามทคณะกรรมการจดการสมมนาเจาะลกเหนวาเหมาะสม

2. ผลการประชมกลมยอย

กลมกรรมการจากภายนอกโรงเรยน

(1) กลมกรรมการสถานศกษาจากภายนอกโรงเรยนเกอบทก

(ค)

กลมสมมนาเจาะลก เหนวา อำนาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาตามทกำหนด-

ไวในระเบยบกระทรวงศกษาธการ พ.ศ.2543 เหมาะสมแลวโดยไมมการแกไข และ-

มบางกลมสมมนาเจาะลกไมเหนดวยกบอำนาจหนาทบางขอ (ขอ 4, 6, 12) อยางไร-

กดกลมสมมนาเจาะลกบางกลมไดเสนออำนาจหนาทคณะกรรมการสถานศกษาเพมเตม-

บางเร อง เช น การม มต ถอดถอนกรรมการสถานศ กษา การ

มสวนรวมในการบรหารบคลากร การรวมพจารณาขอพพาทระหวางโรงเรยนกบ-

ชมชน เปนตน

(2) กลมสมมนาฯ เหนวาการปฏบตตามอำนาจหนาทมปญหา

อนเนองมาจากกรรมการสถานศกษาเอง (เชน ขาดความร ไมกลาแสดงความคด-

เหน) ขาดความรบผดชอบ มภารกจอนมาก) และจากโรงเรยน (เชน ไมใหความ-

สำคญ ขาดการประสานงาน ปดโอกาส ไมนำขอเสนอไปปฏบต เปนตน)

(3) กรรมการสถานศกษาไดใหขอเสนอแนะหลายอยาง เชน

ควรจดใหมการฝกอบรมคณะกรรมการไดวธตาง ๆ

อยางตอเนอง

ควรใหอสระในการคดและการมสวนรวม

กรรมการควรสนใจใฝรพฒนาตนเองอยเสมอ

จดการประชมอยางตอเนองและมปฏทนการประชม

ลวงหนา

ประสานการประชมกบกรรมการอยางใกลชด

(4) กรรมการสถานศกษาท งหมดยนดเปนกรรมการสถาน

ศกษาตอไป

(5) กรรมการสถานศกษาเกอบทกกลมมความเหนเกยวกบ

การประชมคณะกรรมการดงน

ประชมภาคเรยนละ 2 ครง ถาจำเปนอาจประชมเพมเตม

(ง)

โดยประชมในเวลาทเหมาะสมกบแตละโรงเรยน

สถานทประชมควรเปนโรงเรยน อาจจะประชมนอก

โรงเรยน เชน หมบาน หรอทวดบาง

กจกรรมในการประชมควรมอสระในการเสนอแนวคด

การอภปราย การสรปมต การเปดโอกาสใหทกคนไดแสดงความคดเหน การ

ประชมเชงปฏบตการใหความรทจำเปนและอาจมการประชมกลมยอยบางบาง-

โอกาส

กลมกรรมการจากภายในโรงเรยน

(1) สวนใหญเหนวาโรงเรยนไดใชประโยชนคณะกรรมการ

สถานศกษา อยางคมคา มประมาณ 3 กลมสมมนาเจาะลก เหนวาโรงเรยน

ยงใชไมคมคา

(2) กรรมการสถานศกษาจากภายในโรงเรยนเหนวาอำนาจ

หนาทของคณะกรรมการสถานศกษาทกำหนดไวในระเบยบกระทรวงศกษาธการ

พ.ศ.2543 เหมาะสมแลว โดยมความเหนวาไมควรมในบางขอบางเลกนอย

(3) รปแบบการประชมคณะกรรมการสถานศกษาควรใหเปนไป-

ตามวตถประสงค ซงจำเปนตองใชรปแบบหลากหลายและใหเหมาะสมกบ

แตละสถานการณ และไดใหขอสงเกตวา

ควรมเบยประชม

ควรนดหมายลวงหนาพอควร

ควรประชมนอกโรงเรยนบาง

บางครงอาจเปนการประชมเชงปฏบตการ เปนตน

(4) กรรมการสถานศกษาควรไดรบการพฒนาเพอเพมศกยภาพ

ในการปฏบตหนาท โดยใชวธหลากหลายตามความเหมาะสม เชน

การฝกอบรม

(จ)

การทศนศกษา

การจดเอกสารใหศกษา

การจดทำคมอปฏบต

การจดสาระสงสรรค ฯลฯ

ขอเสนอนโยบาย ยทธศาสตร และกรอบการพฒนาศกยภาพของ

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานมความสำคญและมความจำเปน

ในการบรหารและการจดการศกษามากขนตามลำดบ เนองจากเหตผลหลาย-

ประการ คอ

1) คณะกรรมการสถานศกษามฐานะทางกฎหมาย

(1) พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท

2) พ.ศ.2545 ไดกำหนดไวในมาตรา 40 วา "ใหมคณะกรรมการสถานศกษา

ขนพนฐาน… เพอทำหนาทกำกบและสงเสรมสนบสนนกจการของสถานศกษา"

ซงเปนการกำหนดใหคณะกรรมการสถานศกษามฐานะทางกฎหมายเปนครงแรก

เพอชวยเปนหลกประกนและรองรบความมนใจในการกระจายอำนาจตามมาตรา

39

(2) พ.ร.บ.การศกษาแหงชาตดงกลาวเปดโอกาสใหไดองคคณะ

บคคลเขามามบทบาท อำนาจหนาทในการบรหารโดยตรงมากขน

(3) พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต ไดกำหนดใหทกภาคสวนมสวนรวม

ในการบรหารและการจดการศกษา คณะกรรมการสถานศกษาจงเปนตวแทน-

ชมชนในฐานะผมสวนไดสวนเสยในการจดการศกษา

(4) พ.ร.บ.ระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ.2546

ไดกำหนดใหมคณะกรรมการสถานศกษาในมาตรา 38 โดยจะออกรายละเอยด-

อำนาจหนาท องคประกอบและการไดมาเปนกฎกระทรวงตอไป

(ฉ)

2) การปฏรปการศกษาจำเปนตองอาศยทกภาคสวนเขามามสวนรวม

เม อวเคราะหเก ยวกบการบรหารและการจดการศกษาตามแนว

ปฏรปปรากฎชดเจนวา ทกระดบของโครงสรางการบรหารตงแตระดบกระทรวง

ระดบเขตพนทการศกษา และระดบสถานศกษากำหนดใหมองคคณะบคคล

เขามามสวนรวมในการกำหนดนโยบาย ยทธศาสตร และแนวทางการปฏบต

โดยเฉพาะอยางยงระดบสถานศกษายงมความจำเปน และความสำคญมากขน ใน-

ฐานะทผมสวนไดสวนเสยและผกำกบ สงเสรมและสนบสนนกจการสถานศกษา

3) การบรหารโดยเนนฐานโรงเรยน

ลกษณะการบรหารและการจดการศกษาตอไปนจะเนนการบรหาร

ฐานโรงเรยน (SBM) ซงจำเปนตองอาศยหลกการพนฐาน 6 ประการ จงจะ

ประสบความสำเรจ ไดแก

(1) หลกการกระจายอำนาจ

(2) หลกการบรหารตนเอง

(3) หลกการบรหารแบบมสวนรวม

(4) หลกการใชภาวะผนำเกอหนน

(5) หลกการพฒนาทงระบบ

(6) หลกความโปรงใส รบผดชอบทตรวจสอบได

ทงนจำเปนตองมงผลประโยชนของผเรยน และผมสวนไดสวนเสย

เปนหลก ซงจำเปนอยางยงตองอาศยคณะกรรมการสถานศกษาเขามามสวนรวม-

ในการบรหารและการจดการศกษาทงโดยตรงและโดยออม

4) การใชธรรมาภบาลในการบรหาร

การบรหารและการจดการศกษา ผมสวนรวมทกองคกรและทกระดบ-

จำเปนตองอาศยธรรมาภบาลในการดำเนนการ ซงใชหลกการ (1) ยดการบรรล-

ภารกจเปาหมายขององคกรเปนหลก (2) มความโปรงใส ตรวจสอบได และ

(3) มความรบผดชอบ โดยเฉพาะอยางยงกระทรวงศกษาธการ ไดกำหนด

(ช)

ธรรมาภบาลในการบรหารและการจดการศกษาโรงเรยนนตบคคลไว 6 หลกการ คอ

1) หลกนตธรรม

2) หลกคณธรรม

3) หลกความโปรงใส

4) หลกการมสวนรวม

5) หลกความรบผดชอบ

6) หลกความคมคา

ซงในเรองนสำนกงานเลขาธการสภาการศกษาโดยผทรงคณวฒจะได

กำหนดมาตรฐานและตวบงชการบรหารฐานโรงเรยนโดยยดธรรมาภบาลในการ-

บรหาร เพอใชเปนแนวปฏบตและการประเมนตอไป

5) สภาพปญหา และความตองการของคณะกรรมการสถานศกษา

จากการศกษาวจ ยและขอคดเหนของผ ทรงคณวฒหลายฝาย

ปรากฏสภาพปญหาและความตองการของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน-

ไวดงน

(1) คณะกรรมการสถานศกษายงปฏบ ต ตามอำนาจหนาท ไม

สมบรณ สวนมากยดวฒนธรรมการปฏบตแบบเดม ๆ หลายคณะเปนเพยง

รางเงาของโรงเรยน โรงเรยนไมคอยกระจายอำนาจและยอมรบในความจำเปน

และกระทรวงศกษาธการยงไมสนบสนนสงเสรมเตมท

(2) กรรมการสถานศกษาจำนวนมากยงมศกยภาพ ความร ความ

สามารถ และคณลกษณะไมถงระดบทจะมสวนรวมในการตดสนใจ และปฏบต-

ตามอำนาจหนาทไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล

(3) การปฏบตตามอำนาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษายงม-

ปญหาหลายประการ ทงนเนองมาจากกรรมการเอง และเนองมาจากโรงเรยน

ซงไดแกผบรหารคณะคร และทรพยากรอน ๆ

(ซ)

(4) ทงกรรมการสถานศกษา ผบรหารโรงเรยน และคร เหนวา

กรรมการสถานศกษาจำเปนตองไดรบการพฒนายกระดบสมรรถภาพหรอ

ศกยภาพ ทงความร ความสามารถ และคณลกษณะพงประสงคโดยใชรปแบบ-

และแนวทางทหลากหลาย

ดงนน เพอใหเปนไปตามเจตนารมณ บทบาท อำนาจหนาท แนวทาง-

และเปาประสงคในการบรหารและการจดการศกษา จงเหนสมควรมนโยบาย

ยทธศาสตรและกำหนดกรอบการพฒนาไวดงน

ก. นโยบาย

1) กระทรวงศกษาธการ ควรมนโยบายดงน

(1) เร งรดการออกกฎกระทรวงวาดวยคณะกรรมการ

สถานศกษาตามมาตรา 40 แหง พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต โดยเรว

(2) สนบสนนและสงเสรมคณะกรรมการสถานศกษา ทงการ-

กระจายอำนาจ การสนบสนนงบประมาณ และการพฒนา

(3) กระจายอำนาจการบรหารและการจดการศกษาไปส-

หนวยปฏบตใหมากขนและโดยรวดเรว โดยการออกกฎกระทรวง ตามมาตรา

39 แหง พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต 2542

2) เขตพนทการศกษา ควรมนโยบายดงน

(1) ลดการควบคม กำกบสถานศกษาในสงกดเพอใหมอสระ-

และความเปนตวของตวเองของสถานศกษา

(2) สนบสนน สงเสรมและพฒนาคณะกรรมการสถานศกษา

ใหมบทบาท ศกยภาพหรอสมรรถภาพ ทจะปฏบตตามอำนาจหนาทไดดขน และ-

ประสบความสำเรจ

(3) แสวงหาทร พยากรโดยเฉพาะงบประมาณให แก

คณะกรรมการสถานศกษา เพอเปนคาดำเนนการ คาตอบแทน และใชในการพฒนา

(ฌ)

(4) สงเสร มให ม การว จ ยและพฒนาคณะกรรมการ

สถานศกษา

3) โรงเรยน ควรมนโยบายดงน

(1) ใหการยอมรบ ใหโอกาสและใชประโยชนคณะกรรมการ-

สถานศกษาในการปฏบตตามอำนาจหนาทอยางเตมท

(2) พฒนาศกยภาพ/สมรรถภาพของคณะกรรมการ

สถานศกษาอยางตอเนองและเปนระบบ

(3) ประสานและรวมมอกบสถานศกษาอ นในการสราง

เครอขายคณะกรรมการสถานศกษาเพอแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน

ข. ยทธศาสตร

1) ยทธศาสตรเชงเปาหมาย

(1) พฒนาศกยภาพในการปฏบตตามอำนาจหนาทใหม-

ประสทธภาพและมประสทธผล

(2) ดำเนนการใหกรรมการสถานศกษามความร ความเขาใจ

มความสามารถและคณลกษณะทเออตอการปฏบตตามอำนาจหนาท

(3) พฒนากรรมการใหมภาวะผนำในการมสวนรวมในการ-

บรหารและการจดการศกษา

(4) ยดถอวาคณะกรรมการสถานศกษาเปนองคประกอบ

ทจำเปนและสำคญทจะนำไปสความสำเรจในการบรหารและการจดการศกษา

2) ยทธศาสตรเชงวธดำเนนการโรงเรยน

(1) ใหการสนบสนน อำนวยความสะดวกและเปดโอกาสให-

กรรมการสถานศกษาแสวงหางบประมาณ และวสดอปกรณในการปฏบตหนาท-

ของคณะกรรมการสถานศกษา

(2) พฒนาศกยภาพ สมรรถภาพของคณะกรรมการ

(ญ)

สถานศกษาอยางตอเนองและเปนระบบตามสภาพปญหาและความตองการ

(3) จดการใหการศกษาและฝกอบรมคณะกรรมการ

สถานศกษาตามความจำเปน โดยใชกจกรรมหลากหลายและเทคนคทเหมาะสม-

ซงจำเปนตองกำหนดหลกสตรเฉพาะ

(4) ดำเนนการใหโรงเรยนเปนองคการแหงการเรยนร

(Learning school)

(5) กำหนดใหคณะกรรมการสถานศกษามอำนาจหนาทใน-

การกำกบโรงเรยนโดยตรง ไมใชเปนหนวยทปรกษาในโครงสรางบรหารโรงเรยน

ค. กรอบการพฒนาคณะกรรมการสถานศกษา

เนองจากสภาพปญหา และความตองการของคณะกรรมการ

สถานศกษาตามขอคนพบของการวจย จงมความจำเปนตองมการพฒนา

คณะกรรมการสถานศกษาใหมศกยภาพในการปฏบตตามอำนาจหนาทอยาง-

เหมาะสม และสมบรณ โดยยดหลกการ เนอหาสาระ และกจกรรมตอไปน

1) หลกการ

(1) สอดคลองกบสภาพปญหา และความตองการเฉพาะท

เฉพาะแหง

(2) ดำเนนการอยางตอเนองและเปนระบบ

(3) ม งพฒนาศกยภาพสมรรถภาพในการปฏบต ตาม

อำนาจหนาทเพอบรหารและจดการศกษาทมคณภาพ

(4) อาศยการมสวนรวมและดำเนนการเปนทมหรอเปนคณะ

(5) ครอบคลมทงความร ความสามารถ และคณลกษณะ

ทพงประสงค

(6) เนนการพฒนาและความสนใจใฝรของคณะกรรมการ

2) เนอหาสาระ

(ฎ)

(1) แนวการจดการศกษาและการบรหารทมประสทธภาพ

(2) ลกษณะหลกสตรและการสอนทสอดคลองกบธรรมชาต

และศกยภาพของนกเรยน

(3) แนวทางและกจกรรมตามอำนาจหนาทของคณะกรรมการ-

สถานศกษา

(4) กฎหมายระเบยบทเกยวของกบการปฏบตตามอำนาจ-

หนาทคณะกรรมการสถานศกษา

(5) ธรรมาภบาลในการปฏบ ต ตามอำนาจหนาท ของ

คณะกรรมการสถานศกษา

3) กจกรรมการพฒนา

(1) การจดหาเอกสารทเกยวของใหอานศกษา

(2) การประชมเชงปฏบตการเปนระยะ ๆ

(3) การบรรยายของวทยากร

(4) การนำเสนอสาระบางประการขณะประชมคณะกรรมการ-

สถานศกษา

(5) การศกษานอกสถานท

(6) การสรางเครอขายคณะกรรมการสถานศกษาเพ อ

แลกเปลยนเรยนร

(7) การวจย และพฒนา

ง. ขอเสนอในการดำเนนการพฒนาคณะกรรมการสถานศกษา

(1) ใหถอวาคณะกรรมการสถานศกษาแตละแหงมสมรรถภาพ

ทงความร ความเขาใจ ความสามารถ และความตองการตางกน ดงนน การพฒนา-

คณะกรรมการสถานศกษาเฉพาะโรงเรยนยอมตองแตกตางกน

(2) สถานทดำเนนการใหยดโรงเรยนเปนฐาน (School based train-

(ฏ)

ing)

(3) เมอโรงเรยนใดจะพฒนาคณะกรรมการสถานศกษาควร-

ดำเนนการตามลำดบ ดงน

ขนแรก ศกษาสภาพปญหาและความตองการของคณะกรรมการ-

สถานศกษาของโรงเรยนของตน

ขนท 2 กำหนดหลกสตรการพฒนาตามปญหาและความตองการ-

เฉพาะท

ขนท 3 จดหาสอและผลตสอการพฒนาอาจเปนเอกสาร VDO

VCD หรอชดศกษาดวยตนเอง

ขนท 4 ดำเนนการตามกจกรรมทกำหนดไว

ขนท 5 ประเมนผลและพฒนา กอปรทงแสวงหาเครอขายเพอ-

แลกเปลยนเรยนรซงกนและกนตอไป

อยางไรกดควรมคมอเสนอแนะแนวทางการฝกอบรม

จ. ขอเสนอสำหรบสำนกงานเลขาธการสภาการศกษา

(1) จดการสมมนารบฟงความคดเหน และประเมนการวจย เพอ-

ปรบปรงแกไขใหสมบรณขน

(2) จดทำโครงการและสนบสนนงบประมาณในการจดทำ

หลกสตรตนแบบ และผลตสอการฝกอบรมเพอพฒนาคณะกรรมการสถานศกษา-

อยางตอเนองเปน Pilot training

(3) เสนอนโยบายให สำน กงานคณะกรรมการการศ กษา

ขนพนฐาน และสำนกงานเขตพนทการศกษาดำเนนการตอไปอยางทวถงและ

อยางตอเนองตอไป

(ฐ)

(ฑ)

สารบญหนา

คำนำ

คำชแจง

บทสรปสำหรบผบรหาร (ก)

บทท 1 บทนำ 1

1.1 หลกการและเหตผล 1

1.2 วตถประสงค 3

1.3 ขนตอนในการดำเนนการ 3

1.4 เปาหมาย 5

1.5 ขอบขาย 6

1.6 คำนยามศพท 6

บทท 2 วรรณกรรมและการวจยทเกยวของ 9

ตอนท 1 คณะกรรมการสถานศกษา 9

2.1 ความจำเปนและความสำคญ 9

2.2 องคประกอบของคณะกรรมการสถานศกษา 10

2.3 หนาทของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน 12

2.4 รปแบบของคณะกรรมการสถานศกษา 13

2.5 สมรรถภาพของคณะกรรมการสถานศกษา 19

2.6 ธรรมาภบาลคณะกรรมการสถานศกษา 20

2.7 บทบาทของผบรหารในคณะกรรมการสถานศกษา 24

2.8 กรอบความคดและสาระสำคญกฎกระทรวง 26

เกยวกบคณะกรรมการสถานศกษา

(ฒ)

หนา

2.9 กฎหมายและระเบยบตาง ๆ ทเกยวของกบ 38

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ตอนท 2 สภาพปญหาของคณะกรรมการสถานศกษา 40

ตอนท 3 โรงเรยนนตบคคล 51

2.10 การเปนโรงเรยนนตบคคล 51

2.11 โรงเรยนนตบคคลเชงกฎหมาย 56

2.12 สาระสำคญของระเบยบกระทรวงศกษาธการ 62

วาดวยการบรหารจดการและขอบเขตการ

ปฏบตหนาทของสถานศกษาขนพนฐานทเปน

นตบคคลในสงกดเขตพนท พ.ศ. 2546

2.13 ความคดเหนบางประการทมตอการกำหนด 63

ใหโรงเรยนเปนนตบคคล

2.14 การวจยทเกยวของ 67

ตอนท 4 การบรหารฐานโรงเรยน (SBM) 76

2.15 ลกษณะการบรหารฐานโรงเรยน 76

2.16 หลกการทวไปในการบรหารฐานโรงเรยน 79

เพอพฒนาคณภาพการศกษา

2.17 การนำศาสตร SBM มาใช 80

2.18 สมรรถภาพ ตวบงช และขนตอนการดำเนนการ 82

2.19 เกณฑมาตรฐานและตวบงชการบรหารฐานโรงเรยน 86

ตอนท 5 การบรหารสถานศกษาตามแนวการกระจายอำนาจ 93

2.20 แนวทางการบรหารสถานศกษาเพอรองรบ 93

การกระจายอำนาจโดยทวไป

หนา

2.21 หลกการจดโครงสรางและกระบวนการจดการศกษา 95

2.22 การจดโครงสรางองคกรของสถานศกษา 95

2.23 ยทธศาสตรเพอรองรบการกระจายอำนาจ 96

การบรหารโรงเรยน

บทท 3 วธดำเนนการวจย 99

3.1 กลมตวอยาง 99

3.2 วธดำเนนการวจย 100

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล 107

ตอนท 1 ผลการวเคราะหสภาพปจจบน ปญหา 108

และความตองการของคณะกรรมการสถานศกษา

4.1 ขอมลเบองตนของกลมตวอยาง 108

4.2 ความคดเหนของคณะกรรมการสถานศกษา 111

ตอภารกจหนาท

4.3 การเปรยบเทยบคาเฉลยของความคดเหน 122

4.4 ความคดเหนในบางประเดน 123

ตอนท 2 ผลการวเคราะหขอมลจากรายงาน 125

ของกลมการสมมนาเจาะลก

4.5 ขอมลเบองตนของกลมการสมมนาเจาะลก 125

4.6 ผลการวเคราะหขอมลของกลมการสมมนาเจาะลก 126

บทท 5 การสรป การอภปราย และขอเสนอ 139

5.1 หลกการเหตผล 139

5.2 วตถประสงค 140

5.3 ขนตอนการดำเนนการ 140

(ณ)

หนา

5.4 ระเบยบวธวจย 141

5.5 สรปผลการวจย 143

5.6 ขอเสนอนโยบาย ยทธศาสตร 147

และกรอบการพฒนาศกยภาพของ

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

บรรณานกรม 156

ภาคผนวก 161

(ด)

สารบญตารางตารางท หนา

1 การเปรยบเทยบระหวางบคคลธรรมดากบนตบคคล 56

2 ความคดเหนเกยวกบความรในดานตาง ๆ 69

3 ความคดเหนเกยวกบความสามารถในการปฏบต 70

4 ความคดเหนเกยวกบการมสวนรวมในกจกรรม 71

ของโรงเรยน

5 ความคดเหนเกยวกบปญหา 72

6 ความตองการของคณะกรรมการสถานศกษา 73

7 ความคาดหวงของบคลากรทางการศกษาทม 74

ตอการกำหนดใหโรงเรยนเปนนตบคคลโดยรวม

8 กลมตวอยางทตอบแบบสอบถามจากกลมโรงเรยน 100

ผบรหารตนแบบ 13 กลม

9 ผลการวเคราะหคา reliability ของเครองมอจำแนก 102

ตามสถานะการเปนกรรมการและผบรหาร

10 ขอมลเบองตนของผบรหารโรงเรยนและคร 109

11 ขอมลเบองตนของคณะกรรมการสถานศกษา 110

12 ความคดเหนตอคณะกรรมการสถานศกษาโดยรวม 112

จำแนกตามกรรมการจากภายนอกโรงเรยน

และภายในโรงเรยน (ผบรหารโรงเรยนและคร)

13 ความคดเหนของคณะกรรมการสถานศกษา 113

จากภายนอกและผบรหารและคร และความ

คดเหนโดยรวม ตอคณะกรรมการสถานศกษา

ขนพนฐานในเรองความรดานตาง ๆ

(ต)

ตารางท หนา

14 ความคดเหนตอคณะกรรมการสถานศกษาตอความ 115

สนใจการปฏบตทวไปของคณะกรรมการสถานศกษา

15 ความคดเหนของคณะกรรมการสถานศกษาตอ 116

ความสามารถในการปฏบตตามอำนาจหนาทของ

คณะกรรมการ

16 กจกรรมการมสวนรวมของคณะกรรมการสถานศกษา 118

จำแนกตามกลมของกลมตวอยาง

17 ปญหาในการปฏบตหนาทของคณะกรรมการ 119

สถานศกษาจำแนกตามกลมของกลมตวอยาง

18 ความตองการพฒนาตนเองของคณะกรรมการสถานศกษา 120

19 เจตคตของผบรหารและครตอคณะกรรมการสถานศกษา 121

จำแนกตามกลมของกลมตวอยาง

20 การเปรยบเทยบความคดเหนของคณะกรรมการ 123

สถานศกษาจากภายนอกผบรหารและคร ทมตอ

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานของโรงเรยน

21 กลมสถานศกษาตนแบบ วนจดสมมนา จำนวน 125

โรงเรยนและผเขารวมสมมนา

22 การบรรยายพเศษของกลมสมมนาตาง ๆ 126

23 ความถของอำนาจหนาทของกรรมการสถานศกษา 129

ขนพนฐานตามระเบยบกระทรวงศกษาธการวาดวย

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2543

(จำแนกตามความคดเหนของกลมกรรมการ

ภายนอกสถานศกษา)

(ถ)

ตารางท หนา

24 ความถของอำนาจหนาทของกรรมการสถานศกษา 133

ขนพนฐานตามระเบยบกระทรวงศกษาธการวาดวย

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน 2543

จำแนกตามความคดเหนของกลมยอย

ทเปนกรรมการจากภายนอกโรงเรยน

25 จำนวนโรงเรยนและกลมตวอยาง 142

(ท)

สารบญแผนภมแผนภมท หนา

1 แสดงบทบาทของคณะกรรมการสถานศกษา 22

(ศ.นพ.เกษม วฒนชย)

2 ขนตอนการสรรหาคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน 37

3 การกระจายอำนาจการบรหารและการจดการศกษา 52

4 โครงสรางกระทรวงศกษาธการ (วจตร ศรสอาน) 52

5 โครงสรางองคกรการศกษาขนพนฐาน (วจตร ศรสอาน) 53

6 ขนตอนการดำเนนการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน 85

(ธ)

1สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

บทท 1บ ท น า

1. หลกการและเหตผล

1) การบรหารและการจดการศกษาในยคโลกาภวตนจำเปนตองอาศย

แนวคดและองคประกอบหลายอยางซงจำเปนตองมการปรบปรง เปลยนแปลง

พฒนา หรอปฏบตทแตกตางจากเดม จงจะทำใหการจดการศกษาบรรลเปาหมาย-

ทกำหนดไว

2) พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และทแกไขเพมเตม

(ฉบบท 2) พ.ศ.2545 ไดกำหนดกรอบแนวทางในการจดการศกษาและการ

จดระบบโครงสรางในการบรหารการศกษาไวคอนขางชดเจนซงถอไดวา "เปน-

ธรรมนญทางการศกษา" โดยคาดหมายวา การดำเนนการตามกรอบแนวทาง

ดงกลาว จะนำไปสความสำเรจในการจดการศกษาของชาตไดอยางมประสทธภาพ

3) ระบบโครงสรางในการบรหารการศกษาไดมการปฏรปหลายประการ

ไดแก

(1) การยบรวมกระทรวงศกษาธการ (เดม) ทบวงมหาวทยาลยและ-

สำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต เปน "กระทรวงศกษาธการ" และแบง-

เปน 6 สำนกงาน

(2) การกำหนดใหมเขตพนทการศกษา (175 เขต) แทนสำนกงานการ-

ศกษาระดบจงหวดและระดบอำเภอทมอยเดม เพอประสทธผลและประสทธภาพ-

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน2

ในการจดการศกษาอยางทวถงทดเทยมกนทวทกพนท

(3) การกำหนดใหโรงเรยนทจดการศกษาขนพนฐานทงของเอกชน

(ตามทกำหนดไวในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต) และโรงเรยนรฐทอยใน-

สงกดสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (ตามมาตรา 35 แหงพระราช--

บญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ.2546) เปน "นตบคคล"

นบไดวาเปนนวตกรรมทางการบรหารการศกษาของประเทศไทยทกาวไกล

4) โดยหลกการแลวสถานศกษาเปนหนวยงานทมความสำคญสงสดใน

การจดการศกษา เพราะคณภาพการศกษาทไดจะสะทอนถงคณภาพของ

สถานศกษาโดยตรง นอกจากน "ความเปนนตบคคล" ยงสงผลใหการบรหารและ-

การจดการศกษาของสถานศกษามการปรบปรง เปลยนแปลงและพฒนาใหดขน

กอปรทงแนวทางในการบรหารและจดการศกษา ตามทกำหนดไวในพระราช--

บญญตการศกษาแหงชาตทใหมองคคณะบคคล หรอคณะกรรมการเขามามสวน-

รวมในการบรหารมากขน

การทคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานจะปฏบตตามอำนาจหนาท

"กำกบ สงเสรม และสนบสนน" สถานศกษาไดดนน จำเปนตองมการกำหนด-

บทบาท อำนาจ หนาทใหชดเจน มองคประกอบทเหมาะสม และจะตองมศกยภาพ-

ทงความร ทกษะ และคณลกษณะทพงประสงค และเออตอการปฏบตหนาทให-

ไดสมบรณ

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษาไดตระหนกในความจำเปนและความ-

สำคญของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน จงสนบสนนใหมการศกษา

"สภาพปจจบนและปญหาการมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะ-

กรรมการสถานศกษาขนพนฐาน" ขน เพอจะไดใชเปนขอมลประกอบการพจารณา-

สนบสนน สงเสรม และพฒนาตอไป

3สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

1.2 วตถประสงค

1) เพอสำรวจขอมลสถานภาพปจจบนของคณะกรรมการสถานศกษา

ขนพนฐานเกยวกบความร ความเขาใจเรองการปฏรปการศกษา ความสามารถใน-

การมสวนรวมบรหารและจดการศกษาในฐานะกรรมการฯ ตลอดจนความตองการ-

พฒนาตนเอง เพอใหสามารถดำเนนการตามบทบาท อำนาจหนาทของ

คณะกรรมการสถานศกษาไดอยางมคณภาพ

2) เพอสำรวจความคดเหนของผบรหารสถานศกษาและคณะครทมตอ-

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

3) เพอศกษาวเคราะหนโยบาย บทบาท อำนาจหนาท ยทธศาสตรในการ-

ดำเนนการตลอดทงกจกรรมการพฒนาศกยภาพของคณะกรรมการสถานศกษา-

ของหนวยงานตาง ๆ ของประเทศไทย

4) เพอจดทำขอเสนอนโยบาย ยทธศาสตร และกรอบการพฒนา

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานทเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย

1.3 ขนตอนการดำเนนงาน

1) ศกษาเอกสารเก ยวกบนโยบาย บทบาท อำนาจหนาท ของ

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานของหนวยงานตาง ๆ

2) จดทำแผนการดำเนนงานโดยละเอยด

3) คดเลอกกลมตวอยางโรงเรยนทจะทำการศกษา โดยแบงเปน 2 กลม

คอ

กลม 1 : โรงเรยนในโครงการผบรหารสถานศกษาตนแบบจำนวน

อยางนอย 40 โรงเรยน

กลม 2 : โรงเรยนประถมศกษาและมธยมศกษาจากทกสงกด

ทวประเทศจำนวนอยางนอย 40 โรงเรยน เปนสถานศกษาคขนาน

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน4

4) สรางแบบสำรวจ 3 ฉบบ ไดแก

(1) แบบสำรวจขอมลคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน แบงออก-

เปน 4 ตอน ดงน

ตอนท 1 ขอมลสถานภาพทวไปของคณะกรรมการสถานศกษา-

ขนพนฐานประกอบดวยขอมลทวไป การศกษา อาชพเดมกอนเกษยณอายและ-

อาชพปจจบน

ตอนท 2 ความร ความเขาใจเกยวกบการศกษา การปฏรป

การศกษา การจดการศกษายคใหม ตลอดจนบทบาทหนาทของคณะกรรมการ-

สถานศกษา

ตอนท 3 ความสามารถในการปฏบตหนาทกรรมการสถานศกษา-

และการมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษา ตลอดจนปญหาตาง ๆ ในการ-

รวมดำเนนงานกบโรงเรยน

ตอนท 4 ความตองการพฒนาตนเองเพอใหสามารถดำเนน-

บทบาทของคณะกรรมการไดอยางมคณภาพ

(2) แบบสำรวจความคดเหนของผบรหารสถานศกษาและคณะคร-

เกยวกบคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

(3) แบบสมภาษณแบบเจาะลกและประเดนคำถามสำหรบการ

สมมนาเจาะลก (Focus group)

5) ทำการเกบรวบรวมขอมลจากแบบสำรวจ แบบสมภาษณ และจาก-

ประเดนคำถามในการสมมนาเจาะลก (Focus group)

6) ทำการประมวลผลขอมล วเคราะห สงเคราะห และจดทำรางรายงาน-

สภาพปจจบนและปญหาการมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของ

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

5สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

7) นำเสนอรางรายงานฯ ตอทประชมผทรงคณวฒเพอพจารณา และ

นำขอเสนอจากการประชมฯ ไปปรบแกไข รางรายงานฯใหมความสมบรณยงขน

8) จดทำรายงานฉบบสมบรณ

1.4 เปาหมาย

1) เปาหมายเชงคณภาพ

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานของประเทศไทยจะมโอกาส

ไดรบการพฒนาใหมความร ความสามารถเพยงพอทจะดำเนนบทบาทและม

สวนรวมในการบรหารและจดการศกษาไดอยางมคณภาพ ถกตองตามหลกเกณฑ-

ของการบรหารฐานโรงเรยน

2) เปาหมายเชงปรมาณ

ไดรายงานสภาพปจจบนและปญหาการมสวนรวมในการบรหารและ-

จดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานทประกอบดวยสาระ

ดงน

(1) บทนำ : ความจำเปนและความสำคญของคณะกรรมการ

สถานศกษาขนพนฐานตอการจดการศกษา

(2) บทบาท อำนาจหนาทและสมรรถภาพทจำเปนของคณะกรรมการ-

สถานศกษาขนพนฐานตามแนวปฏรปการศกษา ไดแกความร ความสามารถ และ-

คณลกษณะทเออ

(3) สภาพปจจบนและปญหาการมสวนรวมในการบรหารและ

จดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

(4) ข อเสนอแนวทางการพ ฒนาคณะกรรมการสถานศ กษา

ขนพนฐานทเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย

- นโยบายการพฒนา

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน6

- ยทธศาสตรการพฒนา

- กรอบแนวทางของหลกสตรการพฒนา

1.5 ขอบขายของการศกษา

การศกษาครอบคลมสภาพปจจบน ปญหาและความตองการพฒนาตนเอง-

ของคณะกรรมการสถานศกษาตามความคดเหนของ :

- คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

- ผบรหารโรงเรยนและครจากสถานศกษา 2 กลมคอ

(1) กลมสถานศกษาตนแบบ พ.ศ.2544 และโรงเรยนเครอขาย

(2) กลมสถานศกษาคขนาน

1.6 คำนยามศพท

โรงเรยน หมายถง สถานศกษาทจดการศกษาขนพนฐานทงระดบประถมศกษา

และมธยมศกษาในสงกดสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

สำนกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน และสำนกการ-

ศกษากรงเทพมหานคร

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต หมายถง พระราชบญญตการศกษาแหงชาต

พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2545

คณะกรรมการสถานศกษา หมายถง คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานตาม-

มาตรา 40 แหงพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และแกไข-

เพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2545

กลมสถานศกษาตนแบบ หมายถง สถานศกษาตนแบบและสถานศกษา

เครอขายภายใตโครงการผบรหารสถานศกษาตนแบบ 2544 ของ

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา (สำนกงานคณะกรรมการการศกษา-

7สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

แหงชาตเดม)

กลมสถานศกษาคขนาน หมายถง สถานศกษาขนพนฐานของรฐทมบรบท

คลายคลงกบสถานศกษาตนแบบและตงอยไมไกลจากสถานศกษา

ตนแบบ บางครงอาจเรยกวาโรงเรยนคขนาน

สมรรถภาพ หมายถง สมรรถภาพของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ซงประกอบดวย 3 ดาน ไดแก ความร ความสามารถ และคณลกษณะ-

ทเออ

กรรมการสถานศกษา หมายถง กรรมการสถานศกษาขนพนฐานซงประกอบ

ดวย

(1) กรรมการสถานศ กษาจากภายนอกโรงเร ยนได แก ผ แทน

ผปกครอง ผแทนองคกรชมชน ผแทนองคกรปกครองสวน

ทองถน ผแทนศษยเกา หรอผแทนผทรงคณวฒ

(2) กรรมการสถานศกษาภายในโรงเรยน ไดแก ผบรหารโรงเรยน และ

ผแทนคร

การสมมนาเจาะลก หมายถง การสมมนาเชงปฏบตการระหวางคณะกรรมการ-

สถานศกษาขนพนฐานทจดโดยผบรหารสถานศกษาตนแบบป 2544

ประกอบดวยกจกรรม การบรรยายนำ การประชมกลมยอย การ

นำเสนอ และอภปรายผล

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน8

9สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

บทท 2รายงานเอกสาร

ท เก ยวของกบการวจย

ตอนท 1 : คณะกรรมการสถานศกษา

“ใหมคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน สถานศกษาระดบ-

อดมศกษาระดบตำกวาปรญญาและสถานศกษาอาชวศกษาของ

แตละสถานศกษา เพอทำหนาทกำกบและสงเสรมสนบสนนกจการ-

ของสถานศกษา…”

(มาตรา 40 แหง พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และทแกไข-

เพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2545)

2.1 ความจำเปนและความสำคญ

การทมบทบญญตเกยวกบคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานไวใน

พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2545

มาตรา 40 ไวเปนการเฉพาะ แสดงใหเหนวา คณะกรรมการสถานศกษามความ-

จำเปนและมความสำคญตอการจดการศกษาของโรงเรยนเปนอยางมาก เพราะ-

คณะกรรมการสถานศกษาเปนเสมอนผแทนของทองถนทจะเปนกลไกเชอมโยง-

นโยบายของรฐไปสชมชนทตงโรงเรยน เพอพฒนาผเรยนไปสความเปนพลเมองด

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน10

เปนพนฐานการศกษาตลอดชวต เปนพนฐานอาชวศกษาและเปนพนฐานการศกษา-

ในระดบอดมศกษา (ศ.เกษม วฒนชย, สถาบนวจยจฬาภรณ 14 กมภาพนธ 2546)

นนคอนำไปส เกง ด และมความสขของผเรยน

นอกจากเหตผลดงกลาวขางตนแลว การมคณะกรรมการสถานศกษายง-

สะทอนหนาทความรบผดชอบตามแนวทางทกำหนดไววา "ทกคนจะตองมหนาท-

ความรบผดชอบตอการจดการศกษา (All for Education)" ดงนน บทบาท

อำนาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาจะมมากขนกวาเดมมาก โดยเฉพาะ-

อยางยงเมอมการกำหนดใหโรงเรยนการศกษาขนพนฐาน "เปนนตบคคล" ยงทำ-

ใหคณะกรรมการสถานศกษามบทบาทและมความสำคญมากขน

2.2 องคประกอบของคณะกรรมการสถานศกษา

ตามมาตรา 40 กำหนดไววา คณะกรรมการสถานศกษาประกอบดวยผแทน-

และผทรงคณวฒหลายฝาย ไดแก

1) ผแทนผปกครอง

2) ผแทนคร

3) ผแทนองคกรชมชน

4) ผแทนองคกรปกครองสวนทองถน

5) ผแทนศษยเกาของสถานศกษา

6) ผแทนพระภกษสงฆและ / หรอผแทนองคกรศาสนาอนในพนท

7) ผทรงคณวฒ

8) ผบรหารสถานศกษาเปนกรรมการและเลขานการ

วนทนย เรองทรพย (รายงานปฏรปการศกษาไทย มนาคม 2544) ไดให-

ความเหนไววา บทบาทและหนาทของคณะกรรมการสถานศกษามความสำคญ

11สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ตอการพฒนาคณภาพโรงเรยนเปนอยางมาก ดงนนจำเปนทจะตองอาศยผม

ความร ความสามารถดานการศกษาเปนหลก อาจมาจากหลากหลายอาชพ แต-

ตองมคณสมบตครบถวนเหมาะสม สามารถชวยทำใหการบรหารโรงเรยนเปนไป-

อยางมประสทธภาพ และไดเสนอวาคณะกรรมการสถานศกษาควรประกอบดวย

• นกธรกจ ทมประสบการณและเทคนคการทำงานตามแนวทางใหม

ทนสมย มความสามารถในการจดการทรพยากร และมประสทธภาพในการทำงาน

• นกกฎหมาย ทสามารถใหคำปรกษาเกยวกบระเบยบขอกฎหมายตางๆ

• นกการศกษา ทสามารถใหคำแนะนำดานการเรยนการสอน หลกสตร

การวดและประเมนผล

• พระภกษ ทสามารถชวยทำหนาทสอนจรยธรรมใหแกนกเรยน คอย

ชแนะและใหคำปรกษาดานคณธรรมจรยธรรม

• นกการเมองทองถน สามารถระดมทน ทรพยากร

• ผแทนองคกรชมชน และผแทนผปกครอง เปนผใกลชดโรงเรยน

เปนเสมอนกระจกเงาสะทอนปญหา

• ศษยเกา เปนผใหขอเสนอแนะแกโรงเรยน

และเพอใหคณะกรรมการสถานศกษาสามารถปฏบตหนาทไดอยางเตมศกยภาพ-

ทสด โรงเรยนควรจดประชมชแจงใหคณะกรรมการสถานศกษาทราบถงบทบาท

และหนาทของตนเองอยางชดเจนดวย

ในการน กระทรวงศกษาธการไดออกกฎกระทรวงกำหนดจำนวน

กรรมการ คณสมบต หลกเกณฑ วธการสรรหา การเลอกประธานกรรมการและ-

กรรมการ วาระการดำรงตำแหนง และการพนจากตำแหนงของคณะกรรมการ-

สถานศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2546 แลวซงมผลบงคบใชตงแตวนท 30 ธนวาคม

2546 เปนตนไป

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน12

2.3 หนาทของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต กำหนดใหคณะกรรมการสถานศกษามหนาท 2

ประการคอ 1) กำกบกจกรรมของโรงเรยน และ 2) สนบสนนและสงเสรมกจการ-

ของโรงเรยน ซงจะไดเหนวาเปนการกำหนดไวกวาง ๆ หากตองการความชดเจน-

และความสะดวกในการดำเนนการควรจะตองมกำหนดรายละเอยดในเชงปฏบต-

ไวดวย

ตอมา กระทรวงศกษาธการไดออกระเบยบฯ วาดวยคณะกรรมการ

สถานศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2543 ขน และไดกำหนดหนาทของคณะกรรมการ-

สถานศกษาไวในขอ 13 ของระเบยบฯ ดงน

1) กำหนดนโยบายและแผนพฒนาของสถานศกษา

2) ใหความเหนชอบแผนปฏบตการประจำปของสถานศกษา

3) ใหความเหนชอบในการจดทำสาระหลกสตรใหสอดคลองกบความ

ตองการของทองถน

4) กำกบและตดตามการดำเนนงานตามแผนของสถานศกษา

5) สงเสรมและสนบสนนใหเดกทกคนในเขตบรการไดรบการศกษา

ขนพนฐานอยางทวถง มคณภาพและไดมาตรฐาน

6) สงเสรมใหมการพทกษสทธเดก ดแลเดกพการ เดกดอยโอกาส และ-

เดกทมความสามารถพเศษใหไดรบการพฒนาเตมตามศกยภาพ

7) เสนอแนวทางและมสวนรวมในการบรหารจดการศกษาดานวชาการ

ดานงบประมาณ ดานการบรหารงานบคคล และดานการบรหารทวไปของ

สถานศกษา

8) สงเสรมใหมการระดมทรพยากรเพอการศกษาตลอดจนวทยากร

ภายนอก และภมปญญาทองถนเพอเสรมสรางพฒนาการของนกเรยนทกดาน

รวมทงสบสานจารตประเพณ ศลปวฒนธรรมของทองถนและของชาต

13สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

9) เสรมสรางความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชนตลอดจน

ประสานงานกบองคกรทงรฐและเอกชน เพอใหสถานศกษาเปนแหลงวทยาการ

ของชมชนและมสวนในการพฒนาชมชนและทองถน

10) ใหความเหนชอบรายงานผลการดำเนนงานประจำปของสถานศกษา-

กอนเสนอตอสาธารณชน

11) แตงตงทปรกษาและ/หรอคณะอนกรรมการเพอการดำเนนงานตาม-

ระเบยบน ตามทเหนสมควร

12) ปฏบตการอนตามทไดรบมอบหมายจากหนวยงานตนสงกดของ

สถานศกษานน

2.4 รปแบบของคณะกรรมการสถานศกษา

กอนทจะทำการกำหนดหนาท ของคณะกรรมการสถานศกษาจะตอง

กำหนดกอนวา บทบาทหลกของคณะกรรมการควรเปนไปในรปแบบใด ในการ-

น ลดดาวลย สมตะมานและคณะ (2544) ไดทำการศกษาและเสนอทางเลอก

ไว 3 รปแบบ คอ

รปแบบท 1 การบรหารในรปคณะกรรมการบรหาร

รปแบบท 2 การบรหารในรปคณะกรรมการทปรกษา

รปแบบท 3 การบรหารในรปคณะกรรมการกงบรหารและทปรกษาแตละ-

รปแบบมรายละเอยด ดงน

รปแบบท 1 คณะกรรมการบรหาร

คณะกรรมการบรหาร มอำนาจหนาทในการวนจฉยสงการหรอการ

ตดสนใจในภารกจทงทเปนงานสำคญและอาจมบางทเปนงานประจำของการบรหาร-

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน14

จดการในสถานศกษา ทงในดานวชาการ งบประมาณ การบรหารงานบคคล

และการบรหารทวไป ดงตอไปน

1) ดานวชาการ มอำนาจหนาทดงน

(1) อนมตการจดทำหลกสตร แบบเรยน อปกรณการศกษา การวด-

และประเมนผลของสถานศกษา

(2) อนมตใหเอกชนดำเนนการจดพมพเผยแพร หนงสอ แบบเรยน-

ทเกยวกบหลกสตรทองถนทสถานศกษาจดทำหรอพฒนาขน

(3) อนมตแผนพฒนาการศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ประจำป

ของสถานศกษา

(4) กำกบ ตดตามการดำเนนงานตามแผนของสถานศกษา

(5) กำหนดนโยบายหรอแนวทางการพฒนาคณภาพสถานศกษา

(6) พจารณาใหความเหนชอบมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา

2) ดานการบรหารงานบคคล มอำนาจหนาทดงน

(1) พจารณาและอนมตการดำเนนงานบคคลของสถานศกษาตาม

ทผบรหารเสนอ ไดแก การสรรหา บรรจและแตงตงบคลากร การพจารณา

ความดความชอบ

(2) การใหขอเสนอแนะในการแตงตงผบรหารสถานศกษา

(3) พจารณาใหความเหนในการโอน ยาย บคลากร

3) ดานงบประมาณ มอำนาจหนาทดงน

(1) อนมตการจดตงและบรหารงบประมาณในสวนของสถานศกษา

(2) อนมตการบรหารงานการเงนและพสดของสถานศกษา

(3) จดหางบประมาณสนบสนนโดยระดมจากประชาชน องคกร

และสถาบนตาง ๆ ในชมชน / สงคม

(4) ตรวจสอบดแลการใชงบประมาณของสถานศกษา

15สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

4) ดานการบรหารทวไป มอำนาจหนาทดงน

(1) ใหความเหนชอบรายงานผลการดำเนนงานประจำปของสถาน--

ศกษากอนเสนอตอสาธารณชน

(2) ใหความเหนชอบเกยวกบระเบยบ ขอบงคบ ประกาศ คำสง

ของสถานศกษา

(3) แตงตงทปรกษาและ/หรอคณะอนกรรมการเพอการดำเนนงาน-

ตามทเหนสมควร

รปแบบท 2 คณะกรรมการทปรกษา

คณะกรรมการทปรกษามอำนาจหนาทในการใหคำปรกษา แนะนำ

สนบสนน สงเสรมการบรหารจดการแกผบรหาร และอาจมอำนาจหนาทใหการ-

ตดสนใจในงานประจำของสถานศกษาได ตลอดจนการดำเนนการหรอรวมดำเนน-

การในบางเรอง คณะกรรมการในรปแบบนจงไมมอำนาจหนาทในการวนจฉย

สงการหรอการตดสนใจในภารกจการบรหารจดการของสถานศกษา โดยเฉพาะ-

ทเปนงานสำคญ เชน ดานวชาการ ดานการบรหารงานบคคล และงบประมาณ

เปนตน อำนาจหนาทของคณะกรรมการทปรกษา มดงน

1) นำเสนอหรอใหขอคดเหนในเชงนโยบายและแผนพฒนาของ

สถานศกษา

2) พจารณาและใหความเหนเกยวกบแผนปฏบตการประจำปของ-

สถานศกษา

3) พจารณาและนำเสนอสาระหลกสตรใหสอดคลองกบความ

ตองการของทองถน

4) กำกบและตดตามการดำเนนงานตามแผนของสถานศกษา

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน16

5) สงเสรมและสนบสนนใหเดกทกคนในเขตบรการไดรบการ

ศกษาขนพนฐานอยางทวถง มคณภาพและไดมาตรฐาน

6) สงเสรมใหมการพทกษสทธเดก ดแลเดกพการ เดกดอยโอกาส

และเดกทมความสามารถพเศษใหไดรบการพฒนาเตมตามศกยภาพ

7) เสนอแนวทางและมสวนรวมในการบรหารจดการดานวชาการ

ดานงบประมาณ ดานการบรหารงานบคคล และดานการบรหารทวไปของ

สถานศกษา

8) สงเสร มใหม การระดมทรพยากรเพ อการศกษาตลอดจน

วทยากรภายนอก และภมปญญาทองถน เพอเสรมสรางพฒนาการของนกเรยน-

ทกดาน รวมทงสบสานจารตประเพณ ศลปวฒนธรรมของทองถนและของชาต

9) เสรมสรางความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชน ตลอด

จนประสานงานกบองคกรทงภาครฐและเอกชน เพอใหสถานศกษาเปนแหลง

วทยาการของชมชนและมสวนในการพฒนาชมชนและทองถน

10) ให ความเห นชอบรายงานผลการดำเน นงานประจำป ของ

สถานศกษากอนเสนอตอสาธารณชน

11) แตงตงทปรกษาและ/หรอคณะอนกรรมการเพอการดำเนนงาน-

ตามทเหนสมควร

12) ปฏบตการอนตามทไดรบมอบหมายจากหนวยงานตนสงกดของ-

สถานศกษานน

รปแบบท 3 คณะกรรมการกงบรหารและทปรกษา

คณะกรรมการก งบรหารและท ปรกษามอำนาจหนาท ในการวนจฉย

ตดสนใจในเรองทเปนงานสำคญบางเรองหรอหลายเรอง หรอมอำนาจในการ

17สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ตดสนใจงานประจำของสถานศกษาในบางเรองหรอหลายเรอง นอกนนกมอำนาจ-

หนาทในการใหคำปรกษา แนะนำ สนบสนน สงเสรมการบรหารจดการแกผบรหาร-

เทานน ดงน

1) ดานวชาการ มอำนาจหนาทดงน

(1) อนมตการจดทำหลกสตร แบบเรยน อปกรณการศกษา การวด-

และประเมนผลของสถานศกษา

(2) อนมตแผนพฒนาการศกษา ศาสนา และวฒนธรรมประจำป

ของสถานศกษา

(3) กำกบตดตามการดำเนนงานตามแผนของสถานศกษา

(4) กำหนดนโยบายหรอแนวทางการพฒนาคณภาพสถานศกษา

(5) พจารณาใหความเหนชอบมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา

2) ดานการบรหารงานบคคล มอำนาจหนาทดงน

(1) ใหขอเสนอแนะในการแตงตงผบรหารสถานศกษา

(2) พจารณากำหนดจำนวนครตอจำนวนนกเรยน กำหนดครเขาสอน-

ในชนเรยนและจดหาบคลากรตามทสถานศกษาตองการ

(3) กำหนดแผนพฒนาครและบคลากรอน ๆ ในสถานศกษา

(4) ประเมนผลงานการจดการเรยนการสอนของคร

3) ดานงบประมาณ มอำนาจหนาทดงน

(1) พจารณากล นกรองการจดต งและบรหารงบประมาณของ

สถานศกษา

(2) จดสรรการใชงบประมาณทวไปและงบประมาณพเศษทไดรบ

จากภายนอก

(3) จดหางบประมาณสนบสนนโดยระดมจากประชาชน องคกร

และสถาบนตาง ๆ ในชมชน/สงคม

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน18

(4) ตรวจสอบดแลการใชงบประมาณของสถานศกษา

4) ดานการบรหารทวไป มอำนาจหนาทดงน

(1) ให ความเห นชอบรายงานผลการดำเน นงานประจำป ของ

สถานศกษากอนเสนอตอสาธารณชน

(2) แตงตงทปรกษาและ / หรอคณะอนกรรมการเพอการดำเนนงาน-

ตามทเหนสมควร

(3) ใหคำปรกษา แนะนำ และสนบสนนการดำเนนงานในการพฒนา-

สถานศกษา

(4) ประสานงานระหวางสถานศกษา ชมชน หนวยงาน สวนราชการ-

ตาง ๆ และภาคเอกชน เพอใหสถานศกษาไดมสวนรวมในการใหบรการแก

ชมชน หนวยงาน สวนราชการและการพฒนาทองถนนน

(5) สงเสรม สนบสนนใหมบรการดานตาง ๆ แกนกเรยนและชมชน

เชน ดานสขภาพอนามย กจกรรมสหกรณ การจำหนายผลผลตของนกเรยน

เปนตน

(6) พฒนาอาคารสถานทและสภาพแวดลอมของสถานศกษา ให

เอออำนวยตอการจดการเรยนการสอน และเปนศนยบรการความรแกชมชน

(7) อน ๆ ตามทคณะกรรมการสถานศกษาพจารณาเหนสมควร

การบรหารสถานศกษาโดยคณะกรรมการเปนการบรหารโดยชมชน

เพอตอบสนองความตองการของชมชนอยางแทจรง แตอยางไรกตามการบรหาร-

โดยคณะกรรมการกยงพบปญหาหลายดานไดแก คณะกรรมการโรงเรยนไดรบ-

มอบหมายหนาทและความรบผดชอบมากมาย แตบคลากรทเปนคณะกรรมการ-

ยงขาดคณสมบตทเหมาะสมอยมาก เชน ขาดความรเรองการบรหารโรงเรยน

สมาชกในคณะกรรมการโรงเรยนทตงขนใหมทงคร ลกจาง ผปกครอง หรอ

นกเรยนตางมความร ความเขาใจเกยวกบการบรหารโรงเรยนนอยมาก ทงดาน-

19สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

งบประมาณ การจดสงอำนวยความสะดวก บคลากร นโยบายและเรองอน ๆ ท

จำเปนสำหรบการตดสนใจ และการบรหาร ขาดทกษะกระบวนการกลม การลด-

ปญหาความขดแยง การแกปญหาและทกษะอน ๆ ขาดความชดเจนในบทบาท

สมาชกสวนใหญยงไมเขาใจในบทบาทหนาทของตนเองหรอของคณะกรรมการวา

จะมอำนาจ หนาทและความรบผดชอบมากนอยเพยงใด ไมแนใจวาคณะกรรมการ-

โรงเรยนทตนเองสงกดนนเปนคณะกรรมการทปรกษาหรอเปนคณะกรรมการม-

หนาทตดสนใจ (อทย บญประเสรฐ, 2543)

2.5 สมรรถภาพของคณะกรรมการสถานศกษา

คณะกรรมการสถานศกษาทเขมแขงในยคปฏรปการศกษาควรตองม-

สมรรถภาพหลายอยาง ทงดานความร ความเขาใจ ดานทกษะความสามารถ

และดานคณลกษณะทเออตอการเปนกรรมการ ซง ธระ รญเจรญ (2546 : การ

บรหารโรงเรยนยคปฏรปการศกษา) ไดประมวลสมรรถภาพเชงปฏบตของ-

กรรมการสถานศกษา ไวดงน

1) ความร : กรรมการสถานศกษาควรมความรในเรองตางๆ ตอไปน

1) อำนาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษา

2) พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท

2) พ.ศ.2545

3) เกณฑมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน

4) หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2544

5) การบรหารโรงเรยนดานวชาการ งบประมาณ ฯลฯ

6) แนวการจดการเรยนการสอน

7) การประกนคณภาพการศกษา

ฯลฯ

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน20

2) ความสามารถ : กรรมการสถานศกษาควรมความสามารถในการ-

ดำเนนการรวมกบโรงเรยนในเรองตอไปน

(1) การปฏบตตามอำนาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษา

(2) การจดทำธรรมนญโรงเรยน

(3) การกำหนดวสยทศนโรงเรยน

(4) การจดทำหลกสตรของโรงเรยน (หลกสตรสถานศกษา)

(5) การกำกบ ตดตาม การจดการศกษาของโรงเรยน

(6) การวางแผนการบรหารของโรงเรยน

(7) การประเมนแผนและโครงการของโรงเรยน

3) คณลกษณะทเออ : กรรมการสถานศกษาควรมคณลกษณะทเออ

ดงตอไปน

(1) มความสนใจ เอาใจใสและกระตอรอรนในการจดการศกษา

(2) เปนผใฝร ใฝเรยน ตลอดเวลา

(3) ใจกวาง ยอมรบหลกการและความคดเหนของผอน

(4) มอดมการณ เสยสละ พรอมทจะอทศตนเพอการศกษา

(5) มเวลาพอท จะร วมกจกรรมตามหนาท ของคณะกรรมการ

สถานศกษา

(6) มความรบผดชอบในหนาทของคณะกรรมการสถานศกษา

ฯลฯ

2.6 ธรรมาภบาลคณะกรรมการสถานศกษา

เกษม วฒนชย (2546) ไดใหขอคดเหนเก ยวกบธรรมาภบาลของ

คณะกรรมการสถานศกษา ในการสมมนา เรอง คณะกรรมการสถานศกษา

ขนพนฐาน : พลงภาคประชาชนเพอการปฏรปการศกษาระหวางวนท 12-13

21สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

มนาคม 2546 ณ โรงแรมปรนซพาเลซ ดงน

1) การบรหารและจดการศกษา จำตองอาศยหลกธรรมาภบาลอยางนอย

3 หลก คอ

(ก) เปาหมายสอดคลองตอสงคม (Relevance) หลกธรรมาภบาล

คอ ตองทำในสงทสอดคลองกบประโยชนของโรงเรยน ประโยชนของชมชน

ประโยชนของสงคม และประโยชนของประเทศ โดยกรรมการสถานศกษาจะตอง-

ชวยดแลวาโรงเรยนทำในสงทเนนประโยชนตอสงคม ชมชน และประเทศหรอไม

ถาไมกรรมการสถานศกษาตองรวมรบผดชอบดวย

(ข) กระบวนการโปรงใส (Transparency) โปรงใสในทนหมายถง

ตรวจสอบได อธบายได นนคอ การดำเนนงานทกกจกรรมในโรงเรยนจะตอง

ตรวจสอบได อธบายได เชน การใชเงน เปนตน ในกรณนกรรมการมหนาท

ตองถามผบรหารโรงเรยนวา นำงบประมาณไปใชตรงนนเพราะอะไร มเหตผลอะไร

เปนตน

(ค) ความรบผดชอบในการดำเนนการ (Accountability) ทกขนตอน-

ตองมผรบผดชอบใครเปนคนสง ผนนตองรบผดชอบ

2) โครงสรางการบรหารโรงเรยน ไมวาโรงเรยนจะเปนของใครหรอใคร-

เปนเจาของทงรฐ เอกชน เทศบาล หรอกรงเทพมหานคร ผทอยสงสดคอ

คณะกรรมการสถานศกษา คณะกรรมการสถานศกษาจะเปนคณะกำกบผบรหาร-

โรงเรยน (ดงแผนภมท 1)

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน22

3) คณะกรรมการสถานศกษาจะมบทบาทในการประเมนภาพรวมของ

โรงเรยน โดยจะตองทำงานผานผอำนวยการ ประเมนผลงานโรงเรยนโดยผาน

ผอำนวยการ/ครใหญ เทานน

4) ผอำนวยการโรงเรยน คอ รอยตอเดยวของคณะกรรมการสถานศกษา-

กบการบรหารโรงเรยน การบรหารหลกสตร การพฒนานกเรยน และความสมพนธ-

กบชมชน ผอำนวยการโรงเรยน คอผทรบนโยบายจากคณะกรรมการสถานศกษา-

เพยงคนเดยวเทาน น โดยจะมอบนโยบายดงกลาวผานทางมตท ประชม

คณะกรรมการสถานศกษา

5) หนาทของคณะกรรมการสถานศกษา มดงน

(ก) ถายทอดเจตนารมณของเจ าของสถานศกษาออกมาเป น

เปาหมายการบรหารจดการแลวมอบใหฝายบรหาร

สถานศกษา

คณะกรรมการสถานศกษา

ผอำนวยการโรงเรยน

คณะกรรมการบรหารโรงเรยน

คณะกรรมการบรหารหลกสตร

ฝายสนบสนนวชาการฝายจดการ ฝายวชาการ

แผนภมท 1 โครงสรางการบรหารโรงเรยน (ศ.นพ.เกษม วฒนชย)

เจาของ

23สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

(ข) กำหนดนโยบายเชงบรหารแกฝายบรหารโดยเฉพาะนโยบาย

"หามทำ" สวนฝายปฏบตจะเปนผกำหนดนโยบายเชงปฏบต กลาวคอ เมอ-

กรรมการสถานศกษาใหนโยบายอะไรแลว ครใหญจะตองไปหารอกบผเกยวของ

เพอกำหนดเปนขนตอนการปฏบตตอไป โดยกรรมการสถานศกษาอาจใหการ

สนบสนนให แตตองไมเปนผตดสนใจ ตวอยาง "หามทำ" ไดแก หามเกบเงน

ใตโตะ หามใชระบบเดกเสนในการรบคร เปนตน

(ค) ตดตาม และสนบสนนโรงเรยน

(ง) ประเมนผลการบรหารจดการ กรรมการสถานศกษาตองทำการ-

ประเมนผลการบรหารของผบรหารจำเปนอยางไร

(จ) กำหนดการทำงานของคณะกรรมการสถานศกษา คณะกรรมการ-

สถานศกษาตองมระเบยบ มขอกำหนดในการปกครองตนเอง

(ฉ) รบผดชอบตอเจาของโรงเรยนและชมชน : กรรมการสถานศกษา-

ตองมความรบผดชอบตอ

เจาของโรงเรยน (รฐ องคกรปกครองสวนทองถนหรอเอกชน)

กฎหมายและจารตประเพณอนด

ชมชน

มาตรฐานทางจรยธรรม

6) บทบาทของคณะกรรมการสถานศกษา

(ก) เพม "คณคา" แกสถานศกษา โดยผานผเรยนไปยงสงคม

(ข) ศกษาอดตเพอขบเคลอนไปสอนาคต โรงเรยนตองมขอมล

ยอนหลงใหกรรมการใชประกอบการตดสนใจ ระบบขอมลของโรงเรยนตองด

(ค) ตดสนใจบนฐานขอมลและความเหนทดทสด กรรมการตองใช-

อเบกขาอยางมากในการตดสนใจเพอใหเกดความเปนกลาง ความเทยงธรรม

ความรอบคอบ และไมมการขดกนแหงผลประโยชนใดๆ

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน24

2.7 บทบาทของผบรหารโรงเรยนในคณะกรรมการสถานศกษา

ธระ รญเจรญ (2546 : การบรหารโรงเรยนยคปฏรปการศกษา) ใหความ-

เหนวา ผบรหารโรงเรยนเปนผท มบทบาทสำคญในการดงสมรรถภาพของ

คณะกรรมการสถานศกษามาใชใหเกดประโยชนตอการบรหารและจดการศกษา-

ของโรงเรยนไดอยางเตมท โดยเฉพาะในระยะเรมตนปรบเปลยนตามแนวการ-

ปฏรปการศกษา สงทผบรหารโรงเรยนควรทำมดงน

1) ปรบเปลยนเจตคตทมตอคณะกรรมการสถานศกษาวาเปนกลมทจะ-

สรางประโยชนใหแกโรงเรยนในหลาย ๆ ดาน และมความสำคญและจำเปนใน-

ยคปฏรปการศกษาเปนอยางยง โดยปราศจากความคดทวา

การมคณะกรรมการสถานศกษาทำใหมภาระและยงยากมากขน

คณะกรรมการสถานศกษาทำใหอำนาจทมอยเดมหดหายและ-

เปลยนแปลงไป

ผมาเปนกรรมการไมร ไมเขาใจ การบรหารจดการการศกษา

กรรมการหลายคนมาเปนกรรมการเพอแสวงหาผลประโยชน

สวนตว ฯลฯ

2) ดำเนนการพฒนาสมรรถภาพทจำเปนในการเปนกรรมการ เพอ-

ประโยชนตอการบรหารและการจดการศกษา เชน

จดหาเอกสารทจำเปน เชน พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต หลกสตร

เกณฑมาตรฐาน

การประกนคณภาพการศกษา

จดวทยากรในการฝกอบรมในเนอหาสาระทจำเปน

ชแจงในประเดนและขอสงสยอยางตอเนอง

นำไปศกษาดงานนอกโรงเรยน

25สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

3) ประสานการประชมและกจกรรมโดยการอำนวยความสะดวกตาง ๆ

ตลอดทงจดเตรยมเอกสารและสอการประชม

4) ใหคณะกรรมการสถานศกษาไดแสดงบทบาทของตนอยางเตมท โดย-

เฉพาะสรางความชดเจนในหนาท เพอคณะกรรมการจะไดทำหนาทของตนโดย-

สมบรณ ในโอกาสอนควร

5) ใหคณะกรรมการมสวนรวมในการเปนผจดกจกรรมการบรหาร และ-

การจดการศกษาของโรงเรยนมากทสดทจะมากได

6) เปนกรรมการและเลขานการทด

นงราม เศรษฐพานช (สกศ. : 2546, เอกสารการสมมนา

คณะกรรมการสถานศกษา 12-13 มนาคม 2546) ไดใหขอคดเกยวกบบทบาท

คณะกรรมการสถานศกษา ซงพอสรปไดดงน

(1) การพฒนาโรงเรยนตองใหทกฝายเขามสวนรวม

(2) ผ บร หารโรงเร ยนจำเป นตองพ งพาอาศยคณะกรรมการ

สถานศกษาโดยใหเขามามสวนรวมในการบรหารจดการมากยงขน

(3) โรงเร ยนควรยอมร บในความสำค ญของคณะกรรมการ

สถานศกษาอยางจรงใจ

(4) ผ บรหารโรงเร ยนและครควรมองเหนศกยภาพและความ

สามารถของคณะกรรมการสถานศกษา เปดโอกาสใหเขามามสวนรวม และให

มบทบาทมากขน

(5) จำเป นต องม การเตร ยมความพร อมของคณะกรรมการ

สถานศกษาตามโครงสรางใหม

(6) ควรศกษาคณลกษณะของคณะกรรมการสถานศกษาทควรม

ในการปฏบตหนาทของตนใหมประสทธภาพ

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน26

2.8 กรอบความคดและสาระสำคญกฎกระทรวง

เกยวกบคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

กระทรวงศกษาธการ (กระทรวงศกษาธการ, 2546) ไดจดทำกรอบ

ความคดและสาระสำคญของกฎกระทรวงกำหนดจำนวนกรรมการคณสมบต

หลกเกณฑ วธการสรรหา การเลอกประธานกรรมการและกรรมการ วาระการ

ดำรงตำแหนงและการพนจากตำแหนงของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

พ.ศ. 2546 ไวดงน

1) กรอบความคด

"สถานศกษาขนพนฐาน" ตามเจตนารมณของพระราชบญญตการ-

ศกษาแหงชาต ตองการใหสถานศกษามความเขมแขง ชมชนและทองถนควรม-

สวนรวมในการจดการศกษา เพอใหสถานศกษาเปนสถานศกษาของชมชน ดงนน

คณะกรรมการสถานศกษา ซงจะมหนาทกำกบและสงเสรมสนบสนนกจการของ-

สถานศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาตนน จงควรเปนผมคณสมบต-

ในการใหการสงเสรมสนบสนนมากกวาการบรหารจดการ ควรเปนตวแทนของแต-

ละองคประกอบในทองถนทแทจรง ไมสรางขอจำกดใหอยในวงจำกดเฉพาะกลม-

ใดกลมหนง การไดมาซงกรรมการควรปลอดจากอทธพลใด ๆ ควรเปดกวางให-

มความหลากหลายของคณะกรรมการ

เน องจากสภาพท ดำรงอย ในขณะน ของสถานศกษาในสงก ด

สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานเปนสถานศกษาขนาดเลกทม

จำนวนนกเรยนนอยกวา 300 คน จำนวนสองหมนกวาแหง อกทงยงตงอยใน-

ภมประเทศททรกนดาร การคมนาคมไมสะดวก ชมชนรอบสถานศกษามจำนวน-

เบาบาง การสรรหาคณะกรรมการอาจมขอจำกดในบางองคประกอบ จงควรตอง-

มขอยกเวนบางประการเพอใหสถานศกษาสามารถดำเนนการไดตามเจตนารมณ-

ของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต อกทงจำนวนกรรมการควรมในปรมาณ

27สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ทไมมากเกนไป เพราะแตละสถานศกษามขนาดทแตกตางกนโดยสภาพอยแลว

จำนวนกรรมการของแตละสถานศกษาจงอาจไมเทากน

2) สาระสำคญ

เนองจากพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 ทแกไขเพมเตม

(ฉบบท 2) พ.ศ.2545 มาตรา 40 และพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการ-

กระทรวงศกษาธการ พ.ศ.2546 มาตรา 38 กำหนดใหมคณะกรรมการสถานศกษา-

ขนพนฐาน ประกอบดวย ผแทนผปกครอง ผแทนคร ผแทนองคกรชมชน ผแทน-

องคกรปกครองสวนทองถน ผแทนศษยเกาของสถานศกษา ผแทนพระภกษสงฆ

และหรอผแทนองคกรศาสนาอนในพนท และผทรงคณวฒโดยใหผบรหาร

สถานศกษาเปนกรรมการและเลขานการของคณะกรรมการสถานศกษา

ดงนน เพอใหการพจารณาแตงตงคณะกรรมการดงกลาวเปนไปดวย-

ความเรยบรอยจงจำเปนตองออกกฎกระทรวงกำหนดจำนวนกรรมการ คณสมบต

หลกเกณฑ วธการสรรหา การเลอกประธานกรรมการและกรรมการ วาระการ

ดำรงตำแหนงและการพนจากตำแหนงของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

พ.ศ. 2546 โดยมสาระสำคญ ดงน (กระทรวงศกษาธการ, 2546)

(1) ขอบขายสถานศกษา สถานศกษาทตองดำเนนการสรรหาและ-

เลอกคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานตามกฎกระทรวงฯ ไดแก โรงเรยน

วทยาลย หรอหนวยงานทจดการศกษาขนพนฐานทไดรบงบประมาณจากรฐ

ยกเวน สถานพฒนาเดกปฐมวย และศนยการเรยน

(2) จำนวนกรรมการ (กฎกระทรวงขอ 2) สถานศกษาขนาดเลกทม-

จำนวนนกเรยนไมเกน 300 คน ใหมคณะกรรมการจำนวน 9 คน สำหรบ

สถานศกษาขนาดใหญทมจำนวนนกเรยนเกนกวา 300 คน ใหมคณะกรรมการ-

จำนวน 15 คน

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน28

(3) องคประกอบของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน (กฎ

กระทรวงขอ 2) ประกอบดวยประธานกรรมการ และกรรมการทเปนผแทนของ-

กลมบคคลตอไปน ผปกครอง ผแทนคร ผแทนองคกรชมชน ผแทนองคกร-

ปกครองสวนทองถน และผแทนศษยเกา องคประกอบละ 1 คน/ สำหรบกรรมการ-

ทเปนพระภกษสงฆ หรอผแทนองคกรศาสนาอนในพนทใหมจำนวน 1 รป หรอ

1 คน สำหรบสถานศกษาขนาดเลก และ 2 รป หรอ 2 คน สำหรบสถานศกษา-

ขนาดใหญ สวนกรรมการผทรงคณวฒให 1 คนสำหรบสถานศกษาขนาดเลก

และ 6 คน สำหรบสถานศกษาขนาดใหญ ทงนใหผอำนวยการสถานศกษาเปน-

กรรมการและเลขานการ

(4) คณสมบตของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ก) คณสมบตทวไปและลกษณะตองหาม (กฎกระทรวงขอ 3)

มอายไมตำกวายสบปบรบรณ

ไมเปนบคคลลมละลาย

ไมเป นคนไรความสามารถหรอคนเสมอนไร ความ

สามารถ

ไมเคยไดรบโทษจำคกโดยคำพพากษาถงทสดใหจำคก

เวนแตเปนโทษสำหรบความผดทไดกระทำโดยประมาทหรอความผดลหโทษ

ไมเปนคสญญากบสำนกงานเขตพนทการศกษา หรอ

สถานศกษาในเขตพนทการศกษา นน

ผไดรบแตงตงเปนประธานกรรมการหรอกรรมการผใด

มลกษณะตองหามตามขอ (5) ตองออกจากการเปนบคคลซงมลกษณะตองหาม-

หรอแสดงหลกฐานใหเปนทเชอไดวาตนไดเลกประกอบกจการหรอการใด ๆ

อนมลกษณะตองหามดงกลาวแลวตอผอำนวยการภายในสบหาวน นบแตวนทได-

รบแตงตง หากมไดดำเนนการดงกลาวใหถอวาผนนไมเคยไดรบแตงตงเปน-

29สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ประธานกรรมการหรอกรรมการ

ข) คณสมบตเฉพาะ (กฎกระทรวงฯ ขอ 4)

กรรมการทเปนผแทนผปกครอง ตองเปนผปกครองตาม-

ทะเบยนนกเรยนทกำลงศกษาอยในสถานศกษานน และไมเปนคร เจาหนาท หรอ-

ลกจางของสถานศกษา ทปรกษาหรอผเชยวชาญซงมสญญาจางกบสถานศกษานน

กรรมการทเปนผแทนคร ตองเปนคร

กรรมการท เปนผ แทนองคกรชมชน ตองไมเปนคร

เจาหนาท หรอลกจางของสถานศกษาทปรกษาหรอผเชยวชาญ ซงมสญญาจาง

กบสถานศกษานน

กรรมการทเปนผแทนศษยเกา ตองเปนผทเคยศกษาหรอ-

สำเรจการศกษาจากสถานศกษานน และไมเปนคร เจาหนาท หรอลกจาง ทปรกษา

หรอผเชยวชาญ ซงมสญญาจางกบสถานศกษานน

กรรมการผทรงคณวฒ ตองไมเปนกรรมการสถานศกษา-

ในเขตพนทการศกษาเกนกวาสามแหงในเวลาเดยวกน และไมเปนคร เจาหนาท

หรอลกจางของสถานศกษา ทปรกษา หรอผเชยวชาญ ซงมสญญาจางกบ

สถานศกษานน

(5) ขนตอนการสรรหาและการเลอกคณะกรรมการสถานศกษา

ขนพนฐาน

ก) ผ อำนวยการสถานศกษาประกาศการสรรหาและเล อก

คณะกรรมการ

ข) สถานศกษาเปดรบสมครหรอรบการเสนอชอเขารบการเลอก-

เปนกรรมการแตละประเภท

ค) สถานศกษาตรวจสอบคณสมบตของผสมครหรอผไดรบ

การเสนอชอและประกาศรายชอผมสทธเขารบการเลอกเปนกรรมการแตละ

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน30

ประเภท

ง) สถานศกษาดำเนนการใหผ ม สทธ เข าร บการเลอกเปน

กรรมการแตละประเภท (ยกเวนผทรงคณวฒ) เลอกกนเอง ใหไดผแทนแตละ-

ประเภทตามจำนวนทกำหนด

ในกรณไมมองคกรหรอสมาคมใดสมาคมหนง ซงกำหนด

เปนองคประกอบของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน หรอมแตไมเสนอชอ-

ผแทนเขารบเลอกเปนกรรมการ ใหผอำนวยการสถานศกษาสรรหาผแทนองคกร-

หรอผแทนสมาคมในประเภทนนจากเขตพนทใกลเคยงเปนกรรมการ (กฎ

กระทรวงฯ ขอ 5)

จ) สถานศกษาดำเนนการใหกรรมการทเปนผแทนผปกครอง

ผแทนคร ผแทนองคกรปกครองสวนทองถน ผแทนองคกรชมชน และผแทน

ภกษสงฆหรอผแทนองคกรศาสนารวมกนพจารณาสรรหาและเลอกกรรมการ-

ผทรงคณวฒ

ฉ) สถานศกษาดำเนนการใหกรรมการซงเปนผแทนของทก

องคประกอบรวมกน เลอกประธานกรรมการจากผไดรบเลอกเปนกรรมการ

ผทรงคณวฒ

ช) ผอำนวยการสถานศกษาเสนอรายชอผทไดรบการสรรหา

และไดรบเลอกตอผอำนวยการสำนกงานเขตพนทการศกษาเพอพจารณาแตงตง-

เปนประธานกรรมการและกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

(6) ระยะเวลาดำเนนการ

ก) ในวาระเรมแรกใหผอำนวยการสถานศกษาดำเนนการสรรหา-

และเลอกประธานกรรมการและกรรมการสถานศกษาขนพนฐานใหแลวเสรจ

ภายใน 90 วน นบแตวนทกฎกระทรวงใชบงคบ (กฎกระทรวงฯ ขอ 10)

31สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ข) ในกรณทประธานกรรมการหรอกรรมการ พนจากตำแหนงตาม-

วาระใหดำเนนการสรรหากรรมการและเลอกกรรมการชดใหม ภายใน 90 วน

กอนวนครบวาระ และใหผซ งพนจากตำแหนงตามวาระปฏบตหนาทตอไป

จนกวาประธานกรรมการและกรรมการซงแตงตงใหมเขามารบหนาท (กฎ

กระทรวงฯ ขอ 8)

ค) ในกรณประธานกรรมการและกรรมการพนจากตำแหนงกอน-

ครบวาระ ใหดำเนนการสรรหา เลอกและแตงตงประธานกรรมการหรอกรรมการ-

แทนภายใน 90 วน เวนแตวาระของกรรมการเหลออยไมถง 180 วน จะไมดำเนน-

การกไดและใหผซงไดรบการแตงตงใหดำรงตำแหนงแทนอยในตำแหนงเทากบ-

วาระทเหลออยของผซงคนแทน (กฎกระทรวงฯ ขอ 8)

(7) วาระการดำรงตำแหนง (กฎกระทรวงขอ 7)

ก) ประธานกรรมการและกรรมการในคณะกรรมการ

สถานศกษาขนพนฐาน มวาระการดำรงตำแหนงคราวละ 4 ป และอาจไดรบ

การแตงตงใหมอกไดแตจะดำรงตำแหนงเกน 2 วาระตดตอกนไมได (กฎ

กระทรวงฯ ขอ 7)

ข) ในกรณประธานกรรมการและกรรมการในคณะกรรมการ-

สถานศกษาขนพนฐาน พนจากตำแหนงกอนครบวาระ ใหดำเนนการสรรหา เลอก

และแตงตงประธานหรอกรรมการแทนภายใน 90 วน เวนแตวาระของกรรมการ-

เหลออยไมถง 180 วนจะไมดำเนนการกได และใหผทไดรบเลอกดำรงตำแหนง-

แทนเทากบวาระทเหลออยของผนน (กฎกระทรวงฯ ขอ 8 วรรค 1)

(8) การพนจากตำแหนง (กฎกระทรวงขอ 7 และ 8)

นอกจากการพนจากตำแหนงตามวาระ ประธานกรรมการและ-

กรรมการในคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานพนจากตำแหนง เมอ

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน32

ตาย

ลาออก

คณะกรรมการเขตพนทการศกษาใหออกเพราะบกพรองตอ-

หนาท ทำใหเสอมเสยตอสถานศกษาหรอหยอนความสามารถ

ขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามอยางใดอยางหน ง

สำหรบกรรมการประเภทนน

พนจากการเปนพระภกษเฉพาะกรรมการท เป นผ แทน

พระภกษ

(9) ขอเสนอแนะการดำเนนการสรรหาการเลอกและการแตงตง-

ประธานกรรมการและกรรมการในคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ก) บทบาทหนาทของผอำนวยการสถานศกษา

ประกาศหลกเกณฑ วธการสรรหา และการเลอกประธาน-

กรรมการและกรรมการในคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน (กฎกระทรวงฯ

ขอ 5)

ดำเนนการสรรหาและเลอกประธานกรรมการและ-

กรรมการสถานศกษาขนพนฐาน (กฎกระทรวงฯ ขอ 5)

เสนอรายชอผไดรบการเลอกเปนประธานกรรมการและ-

กรรมการในสถานศกษาขนพนฐานตอผอำนวยการสำนกงานเขตพนทการศกษา

พจารณาแตงตง (กฎกระทรวงฯ ขอ 5)

ในกรณท องคกรปกครองสวนทองถ นไมไดเสนอช อ

ผแทนองคกรเขารบการสรรหาและเลอกใหเปนกรรมการ ใหผ อำนวยการ

สถานศกษาประสานงานกบองคกรปกครองสวนทองถนนนเพอใหไดมาซง

ผแทนดงกลาว

33สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ข) สาระสำคญของประกาศการสรรหาและการเลอกกรรมการ

ในคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ควรประกอบดวย

เหต ผลและอำนาจหน าท ในการออกประกาศตาม

กฎหมาย

ตำแหนงทจะสรรหาและเลอกพรอมทงคณสมบตทวไป-

และคณสมบตเฉพาะของตำแหนงทจะสรรหาและเลอก

วธการสรรหาคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

หลกฐานประกอบการรบสมครหรอการเสนอชอผแทน

แตละองคประกอบ

กำหนดการประกาศรายชอผมสทธเขารบการสรรหาเปน

ผแทนกรรมการแตละองคประกอบ

กำหนดการใหผแทนแตละองคประกอบรวมกนพจารณา-

คดเลอกกนเอง

กำหนดการประกาศรายชอผ ไดรบการคดเลอกเปน-

กรรมการจากผแทนแตละองคประกอบ

ค) การดำเนนการสรรหาและเลอกประธานกรรมการและ-

กรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ควรดำเนนการดงน

แตงตงคณะกรรมการดำเนนงานทเกยวกบการสรรหา

และการเลอกประธานกรรมการและกรรมการ

ประชาสมพนธใหผเกยวของทราบอยางทวถง

รบสมครหรอรบการเสนอช อผ แทนกล มบคคลหรอ

ผแทนองคกรเขารบการเลอกเปนกรรมการ

การตรวจสอบคณสมบตผสมครหรอผทไดรบการตาม

แนวทาง ดงน

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน34

ผแทนผปกครอง ตรวจสอบจากทะเบยนนกเรยน และ/หรอ-

สมดรายงานประจำตวนกเรยน (ป.01) หรอ (รบ.4 ป.) ซงจะปรากฎชอของ

ผปกครองของนกเรยนทกำลงเรยนอยในโรงเรยนได

ผแทนศษยเกา ตรวจสอบจากทะเบยนนกเรยน และ/หรอ-

บญชเรยกชอ (ป.03) หรอตนขว หลกฐานแสดงผลการเรยนเมอยายหรอไดรบ-

การยกเวน แตยงไมจบหลกสตร (ป.04) หรอตนขวของหลกฐานแสดงผลการเรยน-

เมอจบหลกสตร (ป.05) หรอระเบยนแสดงผลการเรยนระดบมธยมศกษา

ตอนตน (รบ.1 ต.) (รบ.1 ป.) หรอแบบรายงานผลการเรยนของผจบหลกสตร-

มธยมศกษาตอนตน (รบ.2 ต.) หรอใบรบรองผลการเรยน (รบ.5 ต.) (รบ.5 ป.)

ผแทนองคกรชมชน ตรวจสอบจากหลกฐานการจดทะเบยน-

ตามทกฎหมายกำหนดหรอหลกฐานเชงประจกษ พรอมสำเนาบตรประจำตว-

ประชาชน และตองแนบสำเนาเอกสารการรบรองของหนวยงานทเกยวของหรอ-

สำนกงานเขตพนทการศกษาประกอบใบเสนอชอดวย

ผแทนองคกรปกครองสวนทองถนตรวจสอบ

- ในกรณทเปนผบรหารหรอคณะผบรหารหรอผแทนทเปน-

สมาชกสภาทองถนนน ๆ ตรวจสอบจากบตรประจำตว เจาหนาทของรฐ

- ในกรณทเปนขาราชการ เจาพนกงานหรอลกจางขององคกร-

ปกครองสวนทองถน หรอบคคลอนทองคกรปกครองทองถนมอบหมาย ให

ตรวจสอบจากหนงสอรบรองทไดรบมอบหมาย พรอมบตรประจำตวเจาหนาท

ของรฐ และหรอบตรประจำตวประชาชน ซงตองแนบเอกสารใบรบรองพรอม

ใบเสนอชอดวย

จดประชมผแทนกลมบคคลหรอองคกรตาง ๆ เพอ

เลอกตงกนเองใหไดผแทนกลมหรอผแทนองคกรแตละประเภทตามจำนวนท

กำหนด ซงอาจดำเนนการโดยวธออกเสยงโดยตรงและลบหรอเปดเผย ตามความ-

35สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

เหมาะสม

ง) บทบาทของผอำนวยการสำนกงานเขตพนทการศกษา

ประกาศใหสถานศกษาใดเปนสถานศกษาทมสภาพและ-

ลกษณะการปฏบตงานแตกตางจากสถานศกษาขนพนฐานโดยทวไป โดยความ

เหนชอบของคณะกรรมการเขตพนทการศกษา (กฎกระทรวงฯ ขอ 9 วรรค 2)

พจารณาแตงตงคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ตามทผอำนวยการสถานศกษาเสนอ (กฎกระทรวงฯ ขอ 4 (4)

จ) กรรมการผ ทรงคณวฒในคณะกรรมการสถานศกษา

ขนพนฐานตองไมเปนกรรมการสถานศกษาในเขตพนทการศกษาเกน 3 แหง

ในเวลาเดยวกน

(ดรายละเอยดในปฏทนการดำเนนงานและแผนภมท 2)

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน36

ปฏทนดำเนนการสรรหา

เลอกและแตงตงคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ระยะเวลา กจกรรม ผปฏบต

ภายใน 90 1. ประกาศการสรรหา และเลอกกรรมการ ผอำนวยการ

วนนบแต สถานศกษา

วนทกฎ 2. แตงตงคณะกรรมการดำเนนงานเกยวกบการสรรหา ผอำนวยการ

กระทรวง และเลอกกรรมการ สถานศกษา

ใชบงคบ 3. ประชมคณะกรรมการดำเนนงานสรรหาและ ผอำนวยการ

เลอกกรรมการ เพอชแจงขนตอนการดำเนนงาน สถานศกษา

4. ประชาสมพนธการสรรหาและเลอกกรรมการให ผอำนวยการ

ประชาชน กลมบคคลและองคกรตาง ๆ ทราบ สถานศกษา

5. กลมบคคล หรอองคกรตาง ๆ สมครหรอเสนอชอผแทน ผอำนวยการ

เขารบการเลอกเปนกรรมการสถานศกษาตอสถานศกษา สถานศกษา

6. ตรวจสอบคณสมบตของผไดรบการเสนอชอ กลมบคคลหรอ

องคกรตาง ๆ

7. ประกาศรายชอผมสทธเขารบการเลอก ผอำนวยการ

สถานศกษา

8. จดประชมผไดรบการเสนอชอเขารบการเลอก ผอำนวยการ

เปนผแทนกลมบคคลหรอผแทนองคกรตาง ๆ สถานศกษา

เพอเลอกกนเองใหไดผแทนกลมบคคลหรอ

ผแทนองคกรตาง ๆ ตามจำนวนทกำหนด

9. ดำเนนการสรรหาผทรงคณวฒตามจำนวนทกำหนด ผอำนวยการ

สถานศกษา

10.จดประชมผไดรบการเลอกเปนกรรมการทงหมด ผอำนวยการ

เลอกประธานกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน สถานศกษา

จากผทรงคณวฒ

11. เสนอรายชอผไดรบการสรรหาเปนประธาน ผอำนวยการ

กรรมการและกรรมการ ใหผอำนวยการเขต สถานศกษา

พนทพจารณาประกาศแตงตง

37สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

แผนภมท 2 แสดงการขนตอนการสรรหา

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

แแ

แแ

แแ

แแ

ผอำนวยการสถานศกษา

1. ประกาศสรรหาและเลอก

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

2. รบการเสนอชอผแทนกลมบคคล/องคกร

3. ตรวจสอบคณสมบต

4. ประกาศรายชอผมสทธไดรบเลอก

5. จดใหผมสทธแตละประเภทเลอกกนเอง

6. ผไดรบเลอกแตละประเภทและผอำนวยการ

สถานศกษารวมกนสรรหาและเลอกผทรงคณวฒ

7. จดใหผไดรบการสรรหา

เลอกประธานกรรมการจากผทรงคณวฒ

8. เสนอรายชอผไดรบการสรรหาเปนประธาน-

กรรมการและกรรมการใหผอำนวยการเขตพนท

การศกษาพจารณาแตงตง

หมายเหต การสรรหา

คณะกรรมการสถานศกษา

ขนพนฐานตองดำเนนการ

ใหแลวเสรจภายในเวลา 90 วน

ประกาศแตงตง

คณะกรรมการ

สถานศกษาขนพนฐาน

ผอำนวยการสำนกงาน

เขตพนทการศกษา

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....

....

...

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน38

2.9 กฎหมายและระเบยบตางๆ ทเกยวของกบ

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

1) พระราชบญญตการศกษาแหงชาต มาตรา 40

มาตรา 40 ใหมคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานสถานศกษาระดบ-

อดมศกษาระดบตำกวาปรญญา และสถานศกษาอาชวศกษาของแตละสถานศกษา

ทำหนาทกำกบและสงเสรมสนบสนนกจการของสถานศกษา ประกอบดวยผแทน-

ผปกครอง ผแทนคร ผแทนองคกรชมชน ผแทนองคกรปกครองสวนทองถน

ผแทนศษยเกาของสถานศกษา ผแทนพระภกษสงฆและหรอผแทนองคกรศาสนา-

อนในพนท และผทรงคณวฒ

จำนวนกรรมการ คณสมบต หลกเกณฑ วธการสรรหา การเลอก-

ประธานกรรมการและกรรมการ วาระการดำรงตำแหนง และการพนจากตำแหนง

ใหเปนไปตามทกำหนดในกฎกระทรวง

ให ผ บร หารสถานศ กษาเป นกรรมการและเลขาน การของ

คณะกรรมการสถานศกษา

2) พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ มาตรา

38

มาตรา 38 ใหมคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานสถานศกษาระดบ-

อดมศกษาระดบตำกวาปรญญา และสถานศกษาอาชวศกษาของแตละสถานศกษา

เพอทำหนาทกำกบและสงเสรมสนบสนนกจการของสถานศกษา ประกอบดวย

ผแทนผปกครอง ผแทนคร ผแทนองคกรชมชน ผแทนองคกรปกครองสวน

ทองถน ผแทนศษยเกาของสถานศกษา ผแทนพระภกษสงฆและหรอผแทนองคกร-

ศาสนาอนในพนท และผทรงคณวฒ

จำนวนกรรมการ คณสมบต หลกเกณฑ วธการสรรหา การเลอก-

ประธานกรรมการและกรรมการ วาระการดำรงตำแหนง และการพนจากตำแหนง

39สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ใหเปนไปตามทกำหนดในกฎกระทรวง

ให ผ บร หารสถานศ กษาเป นกรรมการและเลขาน การของ

คณะกรรมการสถานศกษา

3) ระเบยบกระทรวงศกษาธการวาดวยการบรหารจดการและขอบเขต-

การปฏบตหนาทของสถานศกษาทเปนนตบคคลในสงกดเขตพนทการศกษา

พ.ศ.2546 ขอ 6

ขอ 6 ใหสถานศกษามอำนาจปกครอง ดแล บำรงรกษา ใช และจดหา-

ผลประโยชนจากทรพยสนทมผอทศใหแกสถานศกษา เวนแตการจำหนาย-

อสงหารมทรพยท ม ผ อ ท ศใหสถานศกษาตองไดร บความเหนชอบจาก

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

4) (ราง)พระราชบญญตระเบยบขาราชการครและบคลากรทางการ

ศกษา พ.ศ....

มาตรา 26 ใหมคณะกรรมการสถานศกษา มอำนาจหนาทเกยวกบ-

การบรหารงานบคคลสำหรบขาราชการคร และบคลากรทางการศกษา ใน

สถานศกษาดงตอไปน

(1) กำกบ ดแลการบรหารงานบคคลในสถานศกษาใหสอดคลอง

กบนโยบาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบ หลกเกณฑและวธการตามท ก.ค.ศ. และ

อ.ก.ศ. เขตพนทการศกษากำหนด

(2) เสนอความตองการจำนวนและอตราตำแหนงของขาราชการคร

และบคลากรทางการศกษาในสถานศกษา เพอเสนอ อ.ก.ค.ศ. เขตพนทการศกษา-

พจารณา

(3) ใหขอคดเหนเกยวกบการบรหารงานบคคลของขาราชการคร

และบคลากรทางการศกษาในสถานศกษาตอผบรหารสถานศกษา

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน40

(4) ปฏบตหนาทตามกำหนดไวในพระราชบญญตน หรอกฎหมาย

อนทเกยวของหรอตามท อ.ก.ค.ศ. เขตพนทการศกษามอบหมาย

ตอนท 2 : สภาพปญหาของคณะกรรมการสถานศกษา

ตามทพระราชบญญตการศกษาแหงชาต มาตรา 40 กำหนดให

คณะกรรมการสถานศกษาทำหนาท "กำกบและสงเสรมสนบสนนกจการ

ของสถานศกษา" แตในทางปฏบตทผานมานน แมวาจะมการจดตงทงสมาคม

ผทรงคณวฒ สมาคมนกการศกษา และสมาคมผปกครอง ฯลฯ กยงไมเหนวา

คณะกรรมการสถานศกษาปฏบตหนาทไดอยางเตมศกยภาพ เนองจากมปญหา-

หลายประการ ดงทผแทนหนวยงานตาง ๆ ไดแถลงไว ดงน

1. สมาคมคณะกรรมการสถานศกษาแหงประเทศไทย โดยเลขาธการ-

สมาคมไดแสดงความเหนไววา : (ผจดการรายวน 13 มนาคม 2546 น.6)

(1) รฐบาลไมเอาจรง กระทรวงศกษาธการไมไดใหความรแกผทจะ

มาเปนคณะกรรมการ

(2) บางครงโรงเรยนไมยอมรบคนนอก เหตเพราะไมมความรดาน

การศกษา

(3) โรงเรยนจำนวนมากยงคดวา คณะกรรมการเปนเพยงแหลงทน

(4) สวนตวกรรมการไมมเวลามารวมประชมกบโรงเรยน ไมกลาแสดง-

ความคดเหน และกลววาจะตองบรจาคเงน

2. ในการสมมนาเชงปฏบตการคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน :

พลงภาคประชาชนเพอการปฏรปการศกษา ของสำนกงานคณะกรรมการการ

ศกษาแหงชาต เมอวนท 12 - 13 มนาคม 2546 สรปผลไดวา :

41สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

(1) รฐบาลยงไมเอาจรงในการปฏรปการศกษาสงผลใหขาราชการ

ระดบตาง ๆ ไมกระตอรอรนตามไปดวย

(2) ตนสงกดของสถานศกษาและสถานศกษาเองไมว าจะเปน

กรมสามญศกษาหรอสำนกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (ในขณะ-

นน) ยงไมจรงจงกบการดำเนนงานของคณะกรรมการสถานศกษา โดยยงไมได-

ใหความร ความเขาใจเกยวกบกฎหมายการศกษาแหงชาต มาตรา 40 อยาง

ชดเจนวาจะปฏบต "การกำกบและสงเสรมสนบสนนสถานศกษา" ในเชงปฏบต

อยางไร

(3) สถานศกษายงไมเตมใจรบคณะกรรมการสถานศกษา ยงถอวา

เปนคนนอก ทำใหกรรมการไมสามารถเขาไปกำกบดแลสถานศกษาได เพราะ

หากผบรหารไมใหความสนใจตรงนคณะกรรมการกไมสามารถทำอะไรได

ดงนน ในอนาคตคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานตองไดรบการ-

ฝกอบรมการเปนกรรมการสถานศกษา เพราะกรรมการจะตองรเรองเกยวกบการ-

ศกษา ตองรวาเดกตองการอะไร และเจตนารมณของการปฏรปการศกษาเปน

อยางไร ถงจะอนมตหรอยบยงเรองตาง ๆ จากผบรหารสถานศกษาได นอกจาก-

นคณะกรรมการสถานศกษาควรเปนบคคลทเลอกสรรมาจากหลายอาชพและ

มความสามารถหลากหลายเพราะอาจจำเปนตองชวยระดมทรพยากรมาใชเพอ

การศกษา หรอเปนนกประชาสมพนธ เพอชวยสนบสนนแหลงเรยนร ดงนน

เพอใหสามารถดำเนนงานไดอยางมประสทธภาพคณะกรรมการควรตองมอำนาจ

ไมใชมหนาทอยางเดยว

การขาดแคลนผเขามาเปนกรรมการสถานศกษากเปนอกประเดน

หนง ซงมความสำคญ อาจจะไมสามารถหาไดในชมชนโรงเรยน หรอถามอาจจะ-

กลวตองหาเงนใหโรงเรยน และเสยเงน แตควรจะเนนการใหขอคดเหน เสนอแนะ-

และรวมกนทำงาน

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน42

3. ผทรงคณวฒหลายทาน (สานปฏรป, มกราคม 2546) ไดใหความเหน-

เก ยวกบการมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการ

สถานศกษาไวดงน

พระครพพฒนพบลย ประธานคณะกรรมการสถานศกษา โรงเรยน-

ดงมะไฟวทยาคม จงหวดหนองบวลำภ ใหความเหนวา คณะกรรมการตองการ-

จะเขารวมกำหนดวสยทศนและรางหลกสตรสถานศกษารวมกบทางโรงเรยน เพอ-

ใหสอดคลองกบความตองการของพอแม ผปกครองและชมชน แตทเปนอยใน-

ปจจบน นอกเหนอจากการขอความรวมมอใหชวยจดหางบประมาณแลว ทาง

โรงเรยนไมเปดโอกาสใหคณะกรรมการสถานศกษารวมเสนอความคดเหนและ-

ปรกษาหารอเกยวกบการบรหารการศกษาของโรงเรยน แมวาคณะกรรมการ

สถานศกษาจะเปนฝายขอนดประชม แตผบรหารโรงเรยนขอเลอนไปเรอย ๆ

จนกระทงทกวนนยงไมมการประชมรวมกนระหวางโรงเรยนกบคณะกรรมการ-

สถานศกษาอยางเปนเรองเปนราว

"ทกวนนเปนคณะกรรมการสถานศกษาในรางเงา การดำเนนงาน

จดการศกษาของโรงเรยนไมเคยผานการพจารณาหรอรบรของกรรมการเลย

วาจะบรหารการศกษาไปในทศทางใด"

สาเหตหน งท ผ บรหารโรงเรยนไมเปดโอกาสใหคณะกรรมการ

สถานศกษาเขาไปมสวนรวมในการบรหารการศกษาของโรงเรยน เปนเพราะ

เกรงวาคณะกรรมการทมาจากการแตงตงของชาวบานซงไมตรงกบความตองการ-

ของผ บรหารโรงเรยนจะเขาไปตรวจสอบการดำเนนงานของโรงเรยน แม

คณะกรรมการสถานศกษาเองตองการใหบรหารงานอยางโปรงใส แตไมรวาจะ

เขาไปมสวนรวมในการดำเนนงานของโรงเรยนไดอยางไร ในเมอผบรหารโรงเรยน-

ไมเหนความสำคญ

43สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

กรณตวอยางแสดงใหเหนวา โรงเรยนตงคณะกรรมการสถานศกษา

ขนมาตามกฎหมายกำหนด แตไมไดใชประโยชนตอการบรหารและจดการศกษา-

ในทางปฏบต

ธระ รญเจรญ ประธานสภาผบรหารหลกสตรการบรหารการศกษา-

แหงประเทศไทย กลาววา แมตามกฎหมายจะกำหนดหนาทคณะกรรมการ

สถานศกษาไว แตยงขาดความชดเจนในบทบาท ทำใหคณะกรรมการสถานศกษา-

ไมแนใจวาตนเองมอำนาจหนาทและขอบเขตความรบผดชอบในการมสวนรวม-

จดการศกษามากนอยเพยงใด

ความเหนของประธานสภาผบรหารหลกสตรการบรหารการศกษา

แหงประเทศไทยสอดคลองกบขอคดเหนของ ชญญา อภปาลกล หวหนา

ภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ผศกษา-

วจย เรอง "รปแบบการพฒนาการมสวนรวมของคณะกรรมการสถานศกษา

ขนพนฐานในการบรหารและการจดการศกษาภายใตโครงสรางการกระจายอำนาจ-

การบรหารการศกษา : กรณศกษาของสำนกงานการประถมศกษาจงหวด

ขอนแกน" พบวา กรรมการสถานศกษาสวนใหญไมคอยมความร ความเขาใจใน-

บทบาทหนาทของตนเองวาจะสามารถชวยเหลอโรงเรยนไดมากนอยเพยงใด

เพราะโดยพนฐานชาวบานในชนบทมความเขาใจเรองการจดการศกษาคอนขาง-

นอยอกทงใชเวลาสวนใหญในการทำมาหากน ทผานมาปลอยใหโรงเรยนรบหนาท-

ในการจดการศกษาสำหรบบตรหลานเพยงฝายเดยว ประกอบกบความเขาใจวา-

การมฐานะทางเศรษฐกจตำไมเออตอการมสวนรวมในการจดการศกษาของ

โรงเรยน

"กรรมการสถานศกษาสวนใหญตองการทราบบทบาทและแนว

ปฏบตในหนาทของตนเอง เพราะทเปนอยทำหนาทเพยงคอยรบรและใหความ

เหนชอบในเรองตาง ๆ ทโรงเรยนเสนอมาแทนทจะเขาไปมสวนรวมพจารณาและ-

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน44

เสนอความคดเหนในการดำเนนงานตาง ๆ ของโรงเรยนตงแตแรก"

ยงไปกวานน แมคณะกรรมการสถานศกษาจะมาจากการเลอกแตงตง-

ของคนในชมชน แตโรงเรยนหลายแหงผบรหารไมเหนความสำคญโดยเฉพาะ

ในโรงเรยนระดบมธยมศกษา ซงสวนใหญยงยดตดกบระบบสงการจากตนสงกด

และเคยชนกบวฒนธรรมปฏบตเดมทโรงเรยนมหนาทจดการศกษาเพยงฝายเดยว

ไมคอยเปดโอกาสใหคณะกรรมการสถานศกษาเขามามสวนรวมกำหนดนโยบาย-

และบรหารการศกษา ประกอบกบโรงเรยนหลายแหงไมสามารถคดสรร

คณะกรรมการสถานศกษาไดตรงตามคณสมบตทคาดหวง คณะกรรมการยง

ไมมความรความเขาใจเกยวกบการบรหารการศกษาเทาทควร ยงทำใหโรงเรยน-

ขาดความมนใจในเรองความร ความสามารถและศกยภาพของคณะกรรมการ-

สถานศกษาวา จะเขามามสวนรวมในการจดการศกษาไดมากนอยเพยงใด จง

กอใหเกดปญหาในทางปฏบต

"ผบรหารและครจะตองปรบเปลยนแนวคดเดมทวา การจดการศกษา-

เปนหนาทของโรงเรยน ตองจดอบรมใหความร ความเขาใจเรองการจดการศกษา-

เพอเพมศกยภาพของคณะกรรมการสถานศกษาในสวนทขาดและเสรมสวนทมอย-

แลวใหมประสทธภาพยงขน ไมใชคดวากรรมการขาดความร ความเขาใจ แลวจะ-

เขามาถวงเวลาทำงาน" กระนนกด ผชวยครใหญโรงเรยนประถมศกษาสงกด-

กรงเทพมหานครแหงหนงยอมรบวา คณะกรรมการสถานศกษาในสวนทเปน

ตวแทนของชมชนยงขาดความรความเขาใจเรองการจดการศกษา ทำใหเขามาม-

สวนรวมในการบรหารการศกษาของโรงเรยนไดไมเตมท แมทางโรงเรยนจะจด-

อบรมเพอใหความรในเรองดงกลาวให แตกยงขาดความเชอมนวาคณะกรรมการ-

สถานศกษาเกดความรความเขาใจในเรองบรหารจดการศกษามากนอยเพยงใด

บณฑร ทองตน ประธานคณะกรรมการสถานศกษาโรงเรยนสตรภเกต

ใหความเหนวา คณะกรรมการฯ ไดเขาไปมสวนรวมในการบรหารการศกษา

45สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ของโรงเรยนสตรภเกตทกขนตอน เรมตงแตการเสนอความคดเหนเพอกำหนด-

วสยทศนและทศทางการพฒนาการศกษาของโรงเรยน การจดทำหลกสตร

สถานศกษา และการจดตงเครอขายระหวางกรรมการสถานศกษาในจงหวดภเกต-

เพอแลกเปลยนเรยนรประสบการณและชวยเหลอเกอกลกน

ซงการทคณะกรรมการฯ สามารถเขาไปมสวนรวมในการจดการศกษา-

ของโรงเรยนสตรภเกตไดมากขนาดนน เปนเพราะนอกเหนอจากผอำนวยการ-

โรงเรยนจะใหความสำคญตอกรรมการสถานศกษาและเปดโอกาสใหเขารวม-

บรหารการศกษาของโรงเรยนแลว คนในชมชนจะตองเลอกเฟนคณะกรรมการ-

สถานศกษาดวยตนเอง เพอใหไดกรรมการทมความรความเขาใจเรองการจดการ-

ศกษา ตลอดจนบทบาทหนาทและแนวปฏบต ไมใชปลอยใหสถานศกษาเปนฝาย-

คดเลอกกรรมการโรงเรยนเอง เพราะมกจะเลอกผทคาดวาจะสามารถหาเงน

เขาโรงเรยนไดมากกวาผทมความรความสามารถในการรวมบรหารการศกษา

ของโรงเรยน

"นอกจากกรรมการสถานศกษาจะตองมความรความเขาใจเรองการ-

จดการศกษาแลว ยงตองมพลงอำนาจและไดรบการยอมรบทงจากโรงเรยนและ-

ชมชน วาจะสามารถเขาไปปฏบตหนาทไดอยางมประสทธภาพ ถากรรมการไม

แกรง โรงเรยนจะไมทำตามความตองการ คอ มกรรมการไวหาเงนเขาโรงเรยน"

อยางไรกด แมวาโรงเรยนทอยในเขตเมองจะไดเปรยบทจะเลอกสรร-

คณะกรรมการสถานศกษาทมความรความเขาใจเกยวกบการจดการศกษา เปน-

ทยอมรบของชมชนและโรงเรยนในเรองศกยภาพ แตการมสวนรวมในการจดการ-

ศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาในชวงทผานมาเปนการมสวนรวมบรหารการ-

จดการศกษาเฉพาะสวนวชาการ เนองจากโรงเรยนยงไมมอำนาจตามกฎหมายท-

จะบรหารงบประมาณ บคลากร และการบรหารทวไปจงยงไมสามารถสรปไดวา-

คณะกรรมการสถานศกษามสวนรวมในการจดการศกษาของโรงเรยนไดอยาง

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน46

แทจรงตามแนวทางปฏรปการศกษา

เนองจากคณะกรรมการสถานศกษาเปนกลไกสำคญในการกำหนด

ทศทางการบรหารการศกษาของโรงเรยน ทงในดานวชาการ งบประมาณ

บคลากร และการบรหารทวไป แตการจะบรหารโรงเรยนในรปแบบคณะกรรมการ-

ใหเกดประสทธภาพในทางปฏบต หนวยงานตนสงกดของโรงเรยนและชมชน

จะตองใหความรวมมอและสนบสนนซงกนและกน เพอใหสามารถปฏบตตาม-

หนาทของคณะกรรมการสถานศกษาทแทจรงในการพฒนาคณภาพและยกระดบ-

มาตรฐานของนกเรยนใหไดเทาเทยมกบสถานศกษาอน ๆ และกอใหเกดการ

เรยนรรวมกนในชมชน

รง แกวแดง (โรงเรยนนตบคคล, 2546) ไดใหขอคดเกยวกบ

คณะกรรมการโรงเรยนเทาทผานมาไวหลายประการ คอ

(1) ในทางปฏบตจรง สถานศกษาหลายแหงไมคอยใหความสำคญกบ-

กรรมการโรงเรยน จะนกถงตอเมอตองการหาเงนสนบสนนโรงเรยน ทำให-

กรรมการเบอหนาย ไมอยากมารวมประชม

(2) ในบางกรณ กรรมการโรงเรยนกเปนผมผลประโยชนจากโรงเรยน-

ทงตอตนเองและ/หรอพรรคพวก

(3) กรรมการโรงเรยนหลายแหงไมเนนไปทการพฒนาการศกษา

และคณภาพนกเรยน กรรมการโรงเรยนทมความสนใจในการศกษา และตงใจ-

เขามาทำงานเพอการศกษามนอยมาก

(4) จากรายงานการวจย เรอง "การศกษาเงอนไขความสำเรจในการ-

ดำเนนงานของคณะกรรมการโรงเรยน" โดย รศ.ดร.นภาภรณ หะวานนท

และคณะ มขอคนพบทนาสนใจมากคอ บทบาทของกรรมการโรงเรยนสวนใหญ-

เปนเรอง "การทอดผาปา" "ขดสระ" "สรางศาลาพก" ไมใชบทบาททเกยวกบ

การศกษา งานวจยดงกลาวไดเสนอแนะวา

47สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ตองมการสรางกระบวนทศนและความเขาใจทถกตองเรอง-

บทบาทดานการศกษาของกรรมการโรงเรยน

ครและผบรหารทเปนคนในชมชนหรออยในชมชนมานาน

จนรจกกนอยางด เปนปจจยสำคญทจะทำใหการประสานงานและความรวมมอ-

กบชมชนเปนไปในทางด

กรรมการโรงเรยนไมใชเปนเพยงทปรกษาเทานน แตควร

มสวนรวมในการตดสนใจ เชน การมสวนในการจดทำงบประมาณการรบสมคร-

ภารโรง

การศกษาในโรงเรยนเปนสวนหนงของกระบวนการเรยนร

ในชมชน จงตองสรางบรบทและเงอนไขทจะใหเปนไปตามนน

ตองพฒนาผปกครองใหมความรเรองการศกษาเทาทนคร

โดยจดอบรมหลกสตร "พอแมในฐานะเปนคร" (Parents as Teachers) ใช-

เวลาประมาณ 1 ป

(5) กรรมการสถานศกษาของโรงเรยนมธยมศกษาเพงจะมขนมาไม-

นานนก และสถานศกษาเอกชนเพงมคณะกรรมการบรหารโรงเรยน ตามมาตรา

44 แหงพระราชบญญต การศกษาแหงชาต 2542 ซงการปฏบตหนาท "กำกบ"

และ "สงเสรมสนบสนน" โรงเรยนยงไมคอยชดเจน

(6) มขอเสนอจากการประชมเชงปฏบตการ วนท 12 - 13 มนาคม

2546 (สำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2546) วา

ควรม ค าตอบแทนการประช มของคณะกรรมการ

สถานศกษาหรอการยกยองใหรางวล

อยากใหโรงเร ยนเห นความสำคญของคณะกรรมการ

สถานศกษา และใหโอกาสมสวนรวม

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน48

อยากไดรบการพฒนาใหมความร ความเขาใจในบทบาท

หนาทของคณะกรรมการสถานศกษาและการปฏรปการศกษา

อยากไดรบการยกยองใหรางวล "กรรมการสถานศกษา

ตนแบบ"

ตองการจดตงเครอขายชมรมคณะกรรมการสถานศกษา

เพอจะไดแลกเปลยนความรวมมอระหวางกนและกน

(7) จากสภาพการดำเนนงานปจจบน :

คณะกรรมการสถานศกษาควรดำเนนงานอยางเปนระบบ

และมบทบาทในการจดการศกษาอยางเตมท

ควรพฒนากรรมการสถานศกษาใหเหมาะกบสภาพโรงเรยน-

แตละโรง

ควรแสวงหากรรมการทเปนคนด และตงใจในการทำงาน

ควรใหโอกาสทกคนไดแสดงผลงาน

ควรมคณะกรรมการสถานศกษา โดยพจารณาตามขนาด-

โรงเรยนและทตงในเมองหรอชนบท

(8) การพฒนาคณะกรรมการสถานศกษา

ควรใชรปแบบท เปนการอบรม ณ สถานท ต งโรงเรยน

(School-based training)

ใชบทเรยนจากโรงเรยนทประสบความสำเรจทสดเปนฐาน

การอบรม

ใชวธแลกเปลยนเรยนร

ควรมนกวชาการเปนพเลยง ตดตาม และพฒนากรรมการ-

สถานศกษาอยางตอเนอง

ใชคมอการดำเนนงานของคณะกรรมการสถานศกษา

49สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ดงนนการปฏรปการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหง

ชาตจงมงใหความสำคญอยางยงกบชมชน ซงเปนทง "ผให" ทรพยากร และ-

เปน "ผรบ" ผลจากการจดการศกษาของโรงเรยน เพราะชมชนมทงทรพยากร

ทเปนบคคล องคความร ภมปญญาไทยและแหลงเรยนรทหลากหลาย ผท

ไดประโยชนจากการศกษากคอลกหลานของชมชนเอง ดงท

ฯพณฯองคมนตร ศาสตราจารยนายแพทยเกษม วฒนชย เคย-

กลาวไววา

"โรงเรยน คอ แหลงเรยนรของชมชน"

และ "ชมชน คอ แหลงเรยนรของโรงเรยน"

ประเทศไทยมประสบการณความสมพนธระหวางโรงเรยนกบ-

ชมชนมาอยางยาวนานพอสมควร ทงทเปนความสำเรจและความลมเหลว แต

บดนกฎหมายไดกำหนดใหมการกระจายอำนาจสสถานศกษา เพอใหบรหาร

ตนเองอยางมอสระ โดยการมสวนรวมของคณะกรรมการสถานศกษาและชมชน-

แลว ดงนน ผบรหารสถานศกษาและครในโรงเรยนตองเปดโอกาสใหชมชน

เขามามสวนรวมในการบรหารและการจดการศกษาใหมากขน ตองเขาหาชมชน

ใหมากขนและจดการศกษาทสอดคลองกบวถชวตของชมชนใหมากขน

สถานศกษาตองเปลยนมมมองตอชมชนใหม ไมมงขอเงนบรจาค-

หรอระดมทรพยากรจากชมชนแตฝายเดยว ตองใหเกยรตและเหนคณคาความ-

สำคญของชาวบาน ทำตวเปน "ผให" ใหมากขน โดยเฉพาะอยางยงสถานศกษา-

ตองรวมกบสถาบนตาง ๆ สงเสรมความเขมแขงของชมชน โดยจดกระบวนการ-

เรยนรภายในชมชน ตามมาตรา 29 ของ พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต และขอให-

สถานศกษาสนใจใหความสำคญกบมาตรานใหมาก แลวจะพบวาการปฏบตตาม-

มาตรานจะสงผลใหสถานศกษาไดประโยชนกลบคนมาอยางมากมาย

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน50

ขอเสนอแนะจากการสมมนาคณะกรรมการสถานศกษา จากการ-

ประชมกลมยอยของคณะกรรมการสถานศกษาเปนรายภาคภมศาสตรในคราว-

สมมนาคณะกรรมการสถานศกษา : พลงภาคประชาชนเพอปฏรปการศกษา

เมอวนท 12 - 13 มนาคม 2546 (สำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต,

2546) ในขอเสนอ 2 ประเดน คอ 1) เนอหาสาระทตองการพฒนาตนเอง และ

2) แนวทาง / วธทควรนำมาใช แตละดานมรายละเอยดดงน

(1) ดานเนอหาสาระทตองการในการพฒนา

การพฒนาทกษะทจำเปน เชน เทคนคการประชม การ

เปนผนำ

การพฒนาความรเกยวกบอำนาจหนาทของคณะกรรมการ

การศกษาดงานและแลกเปลยนเรยนร

การเปดวสยทศน

การใชเทคนคการมสวนรวม

การกระจายอำนาจ

สทธการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน

เงนอดหนนการศกษา

การทำงานเปนทม ทกษะการทำงานรวมกนระหวาง

โรงเรยนกบคณะกรรมการสถานศกษา

แนวทางการตรวจสอบ ตดตาม และประเมนผลการใชจาย

งบประมาณ

การนำการประชม

เทคโนโลยคอมพวเตอร

การฝกทกษะการพดใหความเหน

ฯลฯ

51สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

(2) ดานแนวทาง / รปแบบการพฒนาตนเอง

การใชสอคมอ เอกสาร CD (โดยใชภาษาถน)

การอบรมฝายโทรทศน

การประชมแลกเปลยนเรยนร

การอบรม สมมนา ดงาน

การตงชมรม สมาคมคณะกรรมการสถานศกษา

การบรรจเปนหลกสตรของคณะศกษาศาสตร เปนตน

ตอนท 3 : โรงเรยนนตบคคล

2.10 การเปนโรงเรยนนตบคคล

ศาสตราจารย ดร.วจตร ศรสอาน ไดใหแนวคดและหลกการเกยวกบ-

โรงเรยนนตบคคล ในการสมมนาเรองโรงเรยนนตบคคล : มตใหมของการบรหาร-

การศกษา เมอ 20 มถนายน 2546 ณ โรงแรมรอยล ซต กรงเทพมหานคร

พอประมวลไดดงน

1) หลกการจดระบบบรหารการศกษา ตาม พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต

(1) เอกภาพดานมาตรฐานและนโยบาย และมความหลากหลายในการ-

ปฏบต

(2) กระจายอำนาจไปสเขตพนทการศกษา สถานศกษา และองคกร-

ปกครองสวนทองถน

(3) การมสวนรวมของประชาชนและชมชน

(4) ความประหยด คมคา เกดประโยชนตอประชาชน และสงคม

(5) ความทวถงเทาเทยม เกดคณภาพเปนธรรม และมผลกระทบตอ-

สถานภาพและสทธของบคลากรประจำการนอยทสด

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน52

แผนภมท 3 การกระจายอำนาจการบรหารและการจดการศกษา

2) การกระจายอำนาจการบรหารและการจดการศกษา

(1) โครงสรางองคกร

กระทรวงศกษาธการรฐ - สวนกลาง

องคกรปกครอง

สวนทองถน

เขตพนท

การศกษา

สถานศกษา สถานศกษา

ประชาชน

ทองถน

ประชาชน

นโยบาย

แผน

มาตรฐาน

การจดสรรเงนอดหนน

ตดตาม ตรวจสอบ ประเมน

กำกบ

ประสาน

สงเสรม

ปฏบตการ

ไ

........

ไ

ไไ

ไ

ไ

ไ

ไไ

ไ

ไ

ไ

ไ

....ไไ

........ ......

....

แผนภมท 4 โครงสรางกระทรวงศกษาธการ (วจตร ศรสอาน)

สำนกงาน

เขตพนท

สำนกงาน

ปลดกระทรวง

สำนกงาน

เลขาธการสภาฯ

สภาคร

สำนกงาน

รบรองมาตรฐานฯ

สถาบนเทคโนโลย

สถาบนพฒนาคร

สสวท.

สถานศกษา

เอกชน

สถานศกษา

ขนพนฐาน

หนวยงานดาน

การศกษาอน

กก.กศ.เขตพนทอน กก.ขาราชการ

ครและบคลากรฯ

คก.

อาชวศกษา

กก.

อดมฯ

คก.กศ.

ขนพนฐาน

สภา

การศกษา

องคกร

อสระ

กระทรวง

รฐมนตร

สำนกงาน กก.

ขนพนฐาน

สำนกงาน

กก.อดมศกษา

สำนกงาน

กก.อาชวศกษา

ประชาชน ครอบครว ชมชน องคกรเอกชน สถาบนสงคมตางๆ

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

...... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

.....

.....

.....

.....

.....

.......

......

......

......

......

........ ........

53สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

(2) การกระจายอำนาจ การบรหารและจดการศกษาไปยงเขตพนท

และสถานศกษาโดยตรง (ม.39) ใน 4 ดาน คอ ดานวชาการ งบประมาณ

การบรหารงานบคคล และงานบรหารทวไป และเปลยนจากการบรหารฐาน

กรม (Department-Based Management) เปนการบรหารฐานระบบโรงเรยน

(School System-Based Management) ยดสถานศกษาเปนสำคญ

(3) ใชรปแบบการบรหารโดยคณะบคคล (คณะกรรมการ) เพอการ-

มสวนรวมของประชาชน (Stakeholders) ทกระดบ สวนกลาง เขตพนท

สถานศกษา

แผนภมท 5 โครงสรางองคกรการศกษาขนพนฐาน (วจตร ศรสอาน)

กระทรวงศกษาธการ

คณะกรรมการและสถานศกษา

ขนพนฐาน

คณะกรรมการและสำนกงานฯ

สวนกลาง

คณะกรรมการและสำนกงานฯ

เขตพนท

นโยบายแผนพฒนา

มาตรฐานและหลกสตรแกนกลาง

การสนบสนนทรพยากร

การตดตามตรวจสอบและประเมนผล

กำกบดแลจดตงยบรวม เลก สถานศกษา

สงเสรมและสนบสนนสถานศกษาเอกชน

ประสานและสงเสรมการจดการศกษาของ

องคกรปกครองสวนทองถน

สงเสรมและสนบสนนการจดการศกษา

ของบคคล

ครอบครว และองคกรและสถาบนสงคม

กำกบและสงเสรมสนบสนนกจกรรม

ของสถานศกษา

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน54

3) ฐานะและบทบาทของโรงเรยน

(1) เปนหนวยปฏบตการ ทกอใหเกดผลทางการศกษาแบบเบดเสรจ

(2) เปนหนวยรองรบการกระจายอำนาจการบรหารและการจดการ-

ศกษาขนพนฐานในชมชนและทองถน

(3) เปนสถาบนหลกของชมชนทประชาชน มสทธ และมสวนรวม

มากทสด

4) ความเปนนตบคคลในการบรหารฐานโรงเรยน

(1) นตบคคล หมายถง องคกร หรอคณะบคคล ชอกฎหมายสมมต-

ใหเปนบคคล มสทธและหนาททกำหนดไวตามกฎหมาย

(2) โรงเรยนนตบคคลสองแบบ

แบบองคการมหาชน ตามพ.ร.บ.องคการมหาชน พ.ศ.2542

แบบสวนราชการ ตาม พ.ร.บ.ระเบยบบรหารราชการกระทรวง-

ศกษาธการ และตาม พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต

(3) โรงเรยนนตบคคลนนสำคญโดย

เปนการรบรองฐานะ และใหความสำคญกบโรงเรยน

เปนการสรางความเขมแขงและความมนคงใหแกโรงเรยน

ตามมาตรา 59 ของ พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต

เปนฐานรองรบการกระจายอำนาจ ตามมาตรา 39 ของ พ.ร.บ.

การศกษาแหงชาต

เปนการเรงสรางความพรอมใหโรงเรยนสามารถบรหารและ-

จดการศกษาเบดเสรจและสนสดในระดบสถานศกษา

(4) ความเปนนตบคคลของโรงเรยนขนพนฐาน จะสมบรณ ตองมการ-

ปรบปรงแกไขกฎหมายทเกยวของเพอใหโรงเรยน มสทธและหนาทครบถวน

ทำนองเดยวกนกบโรงเรยนองคการมหาชน

55สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

5) คณะกรรมการสถานศกษากบโรงเรยนนตบคคล

โรงเรยนนตบคคล เปนนวตกรรมทางโครงสรางระบบบรหาร

ของไทย (วจตร ศรสอาน, 2546) ซงถอวาเปนการสงเสรมลกษณะการบรหาร

โดยฐานโรงเรยน (School-based management : SBM) ตามแนวทางและ

เจตนาของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต

ในการบรหารฐานโรงเรยนจำเปนตองอาศย "หลกการมสวนรวม"

เปนหลกสำคญ ซงในมาตรา 40 แหงพระราชบญญตการศกษาแหงชาต ไดกำหนด-

ใหมองคคณะบคคล คอ คณะกรรมการสถานศกษามาทำหนาท "กำกบและ

สงเสรมสนบสนนกจการของสถานศกษา" ซงถอไดวาคณะกรรมการสถานศกษา-

มบทบาทหนาทสำคญในการบรหารและการจดการศกษาของโรงเรยน

การปฏบตตามบทบาท หนาทของคณะกรรมการสถานศกษาจะ-

เปนไปดวยด และมประสทธภาพจำเปนตองมความร ความเขาใจ (1) ในความ-

เปนนตบคคลของโรงเรยน (2) ในการบรหารฐานโรงเรยน (3) ในแนวทางการ-

ปฏรปการศกษา และ (4) ในการบรหารแบบมสวนรวมเปนกลม เปนทม เปน-

สำคญ

สำหรบความร ความเขาใจ เกยวกบความเปนนตบคคลของ-

โรงเรยนประกอบดวย :

(1) หลกการ และแนวคดเชงกฎหมายและเชงการบรหารโรงเรยน-

นตบคคล

(2) ระเบยบกระทรวงศกษาธการวาดวยการบรหารจดการและ-

ขอบเขตการปฏบตหนาทของสถานศกษาขนพนฐานทเปนนตบคคลในสงกดเขต-

พนทการศกษา พ.ศ.2546

(3) อำนาจหนาทของผอำนวยการโรงเรยน ตามมาตรา 34 แหง

พ.ร.บ.ระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ.2546 ดงรายละเอยด

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน56

ทจะนำเสนอตอไป

2.11 โรงเรยนนตบคคลเชงกฎหมาย

ธระ รญเจรญ (2546) ไดสรปแนวคดเกยวกบโรงเรยนนตบคคลเชง-

กฎหมายของ ดร.สงขลา วชยขทคะ ซงมสาระสำคญดงน

1) ความเปนนตบคคลของโรงเรยนเกดจากกฎหมายกำหนดไว

2) บคคลธรรมดากบนตบคคลถอวาเปนผ ทรงสทธ ตามกฎหมาย

เชนเดยวกน และตางกนในบางประเดน ดงแสดงไวในตารางท 1

ตารางท 1 การเปรยบเทยบระหวางบคคลธรรมดากบนตบคคล

ประเดน บคคลธรรมดา นตบคคล

1. สทธตามกฎหมาย (1) ทรงสทธตามกฎหมาย (1) ทรงสทธตามกฎหมาย

2. ความยงยน (2) ไมจรงยงยน เชน ตาย (2) มความตอเนอง

3. สทธเสรภาพ (3) ทำกจกรรมใดกได (3) ทำในกรอบวตถประสงค

ตราบเทาทไมมความ หรอตามความเชยวชาญ

ผด ตามกฎหมาย

4. สภาพทางกฎหมาย (4) มสภาพทางกฎหมาย (4) ใชไดเมอรฐรบรองสทธ

และใชสทธตาม ภายใตกรอบและ

กฎหมายไว หลกเกณฑกำหนด

เชน การจดตง สมาคม

มลนธ บรษท ฯลฯ

3) องคประกอบหลกของนตบคคล

(1) มจดมงหมายในการจดตงใหดำเนนการอยางใดอยางหนง

(2) มการจดการระบบภายใน :

57สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

- มทประชมใหญ

- มคณะผบรหาร

- มการแสดงออกขององคกรตอบคคลภายนอก

(3) มทรพยสนและบคลากรเพอดำเนนการ

(4) มสทธและหนาทซงเกดจาก :

- การดำเนนงาน

- ความเปนเอกเทศเฉพาะของตนเอง

4) นตบคคล อาจแบงเปน 2 กลม :

กลมทหนง นตบคคลตามกฎหมายเอกชนเปนการรวมตวของเอกชน

กลมทสอง นตบคคลตามกฎหมายมหาชน : (โรงเรยนอยในกลมน)

(1) เกดจากอำนาจรฐ ไมใชจากความประสงคของเอกชน

(2) เพอประโยชนสาธารณะ ไมมงแสวงหากำไร

(3) มสทธใชอำนาจตามกฎหมายมหาชนได เชน

- การเวนคน

- การกำหนดอำนาจใหบคคลตองกระทำ

- การออกมาตรการบงคบเพอใหเปนไปตามคำสงได

5) "รฐ" เปนนตบคคล

(1) สวนราชการตาง ๆ ของรฐเปนเพยงองคกรภายในในการบรหาร-

ของรฐเทานน

(2) สวนราชการใดจะเปนนตบคคลใหเปนไปตามกฎหมายเฉพาะ

6) พ.ร.บ. ระเบยบบรหารกระทรวงศกษาธการ 2546

กำหนดใหโรงเรยนเปนนตบคคล (มาตรา 35) ซงเปนนตบคคลองคกร

"โรงเรยน" จงมสทธ : (ถาไดกำหนดไวโดยเฉพาะ)

(1) ถอครองหรอรบบรจาคทรพยสนได

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน58

(2) ทำนตกรรมตาง ๆ ดวยตนเองตามอำนาจหนาทของตน

(3) เปนโจทยฟองคดในศาลได

(4) เพมความเปนอสระในการบรหารงาน และการบรหารบคคลได

7) "เดม" กระทรวงศกษาธการเปนลกษณะรวมศนยอำนาจในการสงการ-

ตองผานหลายขนตอน

"ใหม" ลดองคกรหลกจาก 14 องคกร เหลอ 4 องคกร และ

จดแบงตามความเชยวชาญเฉพาะดาน โดยท :

(1) ใหเขตพนทการศกษาบรหาร และจดการศกษาขนพนฐาน โดยม-

คณะกรรมการและสำนกงาน

(2) ใหมคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

- กำกบ และสงเสรมสนบสนนกจการของโรงเรยน

(3) ใหกระจายอำนาจวชาการ งบประมาณ การบรหารงานบคคล และ-

การบรหารงานทวไป ไปยงคณะกรรมการ และสำนกงานของเขตพนทการศกษา

และสถานศกษา (ม.39)

8) มาตรา 35 ใหโรงเรยนเปนนตบคคล จงเกดประเดนคำถามหลาย-

ประการ เชน

ก. บคลากร

(1) รปแบบการบรหารจดการจะเปนอยางไร?

(2) โรงเรยนบรรจ แตงตง หรอจางบคคลไดโดยตรงหรอไม ?

(3) การโยกยายภายในเขตพนทการศกษาจะทำไดหรอไม ?

(4) ความสมพนธระหวางโรงเรยนกบเขตพนทการศกษาจะเปน

ในรปแบบใด ?

(5) บทบาท และหนาทคณะกรรมการสถานศกษาจะเปนเชน

ใด ?

59สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ข. ดานทรพยากร และงบประมาณ

(1) ทรพยสนทงของทางราชการ และไดรบบรจาคจะเปนของ

โรงเรยนหรอไม ?

(2) ใครเปนผของบประมาณ

- การทำนตกรรมเกยวกบการจดการ และหาประโยชน

เกยวกบทรพยสนของโรงเรยนจะอยภายใตหลกเกณฑใด

ค. ถาเกดความขดแยงในการบรหาร และงบประมาณจะตองใชหลก-

เกณฑใดตดสน

9) พ.ร.บ. ระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ.2546

(1) เปนเพยงการวางกลไกในการบรหาร เพอใหเกดความสะดวกใน

- การจดการดแลทรพยสน

- การบรหารงานบคคล

- การใชอำนาจตามกฎหมายสะดวกขนเทานน

(2) แตแทจรงแลว เปนการใชอำนาจของรฐทงส น ไมวาจะเปน

อำนาจดาน :

- บคลากร - ทรพยสน - การใชกฎหมาย

10) การเปนนตบคคลของโรงเรยนจะกอใหเกดการเปลยนแปลงเมอ :

(1) มกฎหมายกำหนดขอบเขตอำนาจหนาท

(2) ใหอสระในการบรหารทงดาน :

- การเงนการคลง

- การบรหารงานบคคล

- การใชอำนาจหนาทตามกฎหมายเฉพาะ

11) โรงเรยนอาจเปนนตบคคลเฉพาะโดยชอ เพราะ

(1) ตองปฏบตตามกฎหมายมหาชนหลายฉบบ

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน60

(2) โรงเรยนไมมอำนาจออกกฎ ขอบงคบของตนเอง เพอใชในการ-

บรหาร (1) งาน (2) ทรพยสน (3) การบรหารงานบคคล ได

12) แนวคดใหโรงเรยนเปนนตบคคล จะเปนจดเรมตนในองคการมหาชน-

อสระ ตาม พ.ร.บ.องคการมหาชน พ.ศ. 2542 หรอกฎหมายตงมหาวทยาลย

ดงเชน โรงเรยนมหดลวทยานสรณ (ซงมกฤษฎกาจดตงตาม พ.ร.บ. องคการ-

มหาชน 2542) ซงจะมสทธและหนาททกฎหมายให อำนาจไวชดเจน เชน

(1) การบรหารจดการองคกร

(2) กรอบอำนาจหนาททกฎหมายกำหนด

(3) การออกกฎระเบยบเพอใชบงคบ

(4) การมอำนาจพเศษตามกฎหมายมหาชน เชน

- รายไดไมตองสงกระทรวงการคลง

- การออกคำสงทางปกครอง

- การทำนตกรรมใด ๆ ทผกพนองคกร

13) ดงนน การกำหนดใหโรงเรยนเปนนตบคคลจงเปนเพยงกรอบ

ความคด ยงไมมกลไกทางกฎหมายกำหนดความเปนอสระในการบรหารการ

ศกษาในระดบน

- มเพยงนโยบายกระจายอำนาจทางการบรหารไปใหโรงเรยน

เทานน

14) โรงเรยนเปนนตบคคล ไมกอใหเกดการเปลยนแปลงในทางปฏบต

เทาใด เพราะยงเปนสวนราชการภายใต :

- การกำกบดแล

- การบงคบบญชา

- สทธหนาท

61สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ถาจะใหมความเปนอสระ ตองกำหนดกฎหมายเฉพาะ ใหชดเจนวาม-

กรอบอำนาจหนาทเพยงใด

ดงนน จงพอประมวลสรปไดวา

1) โรงเรยนเปนนตบคคลจะนำไปส :

(1) ความอสระ คลองตว โปรงใส รอบคอบ ทชดเจนข นจาก

การกระจายอำนาจ

(2) การนำมาซงศกยภาพ ประสทธภาพ และคณภาพนกเรยน

(3) การบรหารฐานโรงเรยน (SBM) ชดเจนขน เพราะอาศยการ

บรหารโดยองคคณะบคคล

2) ประเดนสำคญ ตอง

(1) มคณะกรรมการ

(2) มแนวปฏบตขอบงคบ

(3) ผ บร หารโรงเร ยนยอมรบและตระหนกในการบรหารโดย

องคคณะบคคล

3) ในสภาพปจจบน โรงเรยนการศกษาขนพนฐาน (เปนนตบคคล เมอ

7 กรกฎาคม 2546) จงตองดำเนนการตาม :

(1) วตถประสงค ภารกจ อำนาจหนาททกำหนดไวใน พ.ร.บ.การ

ศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไข ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 และกฎกระทรวง

ประกาศ ฯลฯ ทเกยวของ

(2) การกระจายอำนาจ ซงกระทรวงศกษาธการจะออกกฎกระทรวง-

ตามมาตรา 39

(3) พ.ร.บ.สภาคร และบคลากรทางการศกษา พ.ศ.2546

(4) ราง พ.ร.บ.ระเบยบขาราชการคร และบคลากรทางการศกษา

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน62

พ.ศ. ……

(5) พ.ร.บ.ระเบยบบรหารกระทรวงศกษาธการ พ.ศ.2546

(6) กฎหมายอน เชน พ.ร.บ.งบประมาณ, พ.ร.บ.ทราชพสด ฯลฯ

4) โรงเรยนการศกษาพนฐานนตบคคล :

(1) ยงไมไดเปนนตบคคลทสมบรณ เหมอนมหาวทยาลย โรงเรยน-

มหดลวทยานสรณ ฯลฯ

(2) ยงไมเปนนตบคคล ตาม พ.ร.บ.องคการมหาชน พ.ศ.2542

(3) ยงไมมอสระ คลองตว มากนก

- จะมอสระเทาทจะไดรบการกระจายอำนาจมาจากสวนกลาง

(4) เปนสวนราชการสวนกลาง

2.12 สาระสำคญของระเบยบกระทรวงศกษาธการวาดวยการบรหาร-

จดการและขอบเขตการปฏบตหนาทของสถานศกษาขนพนฐาน-

ทเปนนตบคคลในสงกดเขตพนทการศกษา พ.ศ.2546

ระเบยบนรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ (นายปองพล อดเรกสาร)

ไดลงนามเมอวนท 7 กรกฎาคม พ.ศ.2546 มทงสน 16 ขอ ซงมสาระสำคญ

ดงน

1) จดการศกษาตามวตถประสงคและอำนาจหนาท

- ตามกฎหมายวาดวยการศกษาแหงชาต

- ตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ

2) ใหผอำนวยการโรงเรยนเปนผแทนของนตบคคลสถานศกษา

3) ใหสถานศกษามอำนาจปกครอง ดแล บำรงรกษา ใชและจดหา

ผลประโยชนจากทรพยสนทมผอทศให ยกเวนการจำหนายอสงหารมทรพยทม-

ผอทศให ตองไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการสถานศกษากอน

63สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

4) ใหสถานศกษาสามารถจดทะเบยนสทธ ขนทะเบยน หรอดำเนนการ-

ทางทะเบยนไดในนามนตบคคลสถานศกษา

5) ในกรณถกฟองคด ใหสถานศกษารายงานใหสำนกงานเขตพนทการ-

ศกษาเพอแจงใหสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทราบ เพอดำเนน-

การแตงตงผรบผดชอบคดโดยเรว

6) มอสระในการบรหารจดการงบประมาณ ยกเวนหมวดเงนเดอน

7) มอสระในการบรหารจดการพสด

8) รบเงนบรจาคหรอทรพยสนอนไดตามหลกเกณฑ

9) บรหารจดการการเงนและบญชของสถานศกษาตามระเบยบท

เลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานกำหนด

10) จดทำบญชแสดงรายการรบจายเงนและทรพยสนทมผอทศใหไวเปน-

หลกฐานและใหสรปรายการบญชทรพยสนดงกลาวรายงานผอำนวยการเขต

พนทการศกษาทกสนปงบประมาณ

11) บรหารงานบคคล ตามหลกเกณฑทกำหนดในกฎหมายวาดวยระเบยบ-

ขาราชการครและบคลากรทางการศกษา

2.13 ความคดเหนบางประการทมตอการ

กำหนดใหโรงเรยนเปนนตบคคล

การท พ.ร.บ.ระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ.2546 มาตรา

35 กำหนดใหสถานศกษาขนพนฐานในสงกดเขตพนทการศกษา "เปนนตบคคล"

ทำใหสถานศกษาจำเปนตองพลกบทบาทของตนเพอดำรงสถานภาพของการเปน-

นตบคคล สำนกเลขาธการสภาการศกษา (สำนกงานคณะกรรมการการศกษา

แหงชาตเดม) ไดจดประชมสมมนาทางวชาการ เรอง "โรงเรยนนตบคคล : มต-

ใหมของการบรหารการศกษา" ในวนท 20 มถนายน 2546 ณ โรงแรมรอยลซต

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน64

กรงเทพมหานคร โดยมผทรงคณวฒไดเสนอความคดเหนหลายประการพอสรป-

สาระสำคญไดดงน (ปรทศนการศกษาไทย 24 กรกฎาคม 2546)

ศ.ดร.วจตร ศรสอาน บรรยายพเศษเรอง "โรงเรยนนตบคคล : บรบท-

ไทย" สรปไดดงความตอนหนงวา "หลกการจดระบบบรหารการศกษาตาม พ.ร.บ.

การศกษาแหงชาต ยดหลกการ 5 ประการ ประกอบดวย 1) เอกภาพดาน-

มาตรฐานและนโยบายและมความหลากหลายในการปฏบต 2) การกระจายอำนาจ-

ไปสเขตพนทการศกษา สถานศกษาและองคกรปกครองสวนทองถน 3) การม-

สวนรวมของประชาชนและชมชน 4) ความประหยด คมคา เกดประโยชนตอ-

ประชาชนและสงคม และ 5) ความทวถง เทาเทยม เกดคณภาพ เปนธรรมและ-

มผลกระทบตอสถานภาพและสทธของบคลากรประจำการนอยทสด

สำหรบฐานะและบทบาทของโรงเรยนตองประกอบดวย 1) เปนหนวย-

ปฏบตการทกอใหเกดผลทางการศกษาแบบเบดเสรจ 2) เปนหนวยรองรบการ-

กระจายอำนาจการบรหารและการจดการศกษาขนพนฐานในชมชนและทองถน-

และ 3) เปนสถาบนหลกของชมชนทประชาชนมสทธ มสวนรวมและมสวนได-

เสยมากทสด

ความหมายของการเปนนตบคคลในการบรหารฐานโรงเรยนหมายถง องคกร-

หรอคณะบคคลซงกฎหมายสมมตใหเปนบคคลเพอใหมสทธและหนาทตามท-

กำหนดไวตามกฎหมาย

โรงเรยนทเปนนตบคคล แบงเปน 2 แบบ คอ 1) แบบองคการมหาชน-

ตาม พ.ร.บ.องคการมหาชน พ.ศ.2542 เชน โรงเรยนมหดลวทยานสรณ และ

2) แบบมสวนรวมตาม พ.ร.บ.ระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ และ-

ตาม พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต โรงเรยนนตบคคลนน จะเปนการรบรองฐานะและ-

ใหความสำคญกบโรงเรยน เปนการสรางความเขมแขงและความมนคงใหแก

โรงเรยน ตามมาตรา 59 ของ พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต เปนฐานรองรบการ

65สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

กระจายอำนาจตามมาตรา 39 ของ พ.ร.บ.การศกษา และเปนการเรงสราง

ความพรอมใหโรงเรยนสามารถบรหารและจดการศกษาเบดเสรจและสนสด

ในระดบสถานศกษา

ดร.สวฒน เงนฉำ ทปรกษาสำนกงานเลขาธการสภาการศกษา กลาว

ดงความตอนหนงเกยวกบเรอง "เตรยมความพรอมอยางไร สำหรบผบรหาร-

โรงเรยนนตบคคล" วา "เจตนารมณตามแนวทางการปฏรปการศกษาของ พ.ร.บ.

การศกษาแหงชาต ตองการใหโรงเรยนมอสระในการบรหารจดการโรงเรยนหรอ-

การบรหารโดยฐานโรงเรยน เมอเปนเชนนกฎหมายจงไดมการเขยนไววา ใหมการ-

กระจายสโรงเรยนและกรรมการสถานศกษา โดยสวนกลางตองมอบอำนาจให

โรงเรยน โรงเรยนจะมอสระในการบรหารงานเสมอนเปนนตบคคล เพราะความ-

เปนนตบคคลเปนแคนามธรรม แตสงทสำคญคอพฤตกรรมการบรหารการจดการ-

ขอบขายอำนาจ หนาทของโรงเรยน

ดร.ธงชย ชวปรชา ผอำนวยการโรงเรยนมหดลวทยานสรณ จงหวด-

นครปฐม เลาถงประสบการณการบรหารโรงเรยน ดงความตอนหนงวา "เปาหมาย-

โรงเรยนขณะนตองการสรางนกวจยและนกประดษฐเพอเปนผนำทางวชาการของ-

ชาต ปจจยความสำเรจการบรหารจดการโรงเรยนประกอบดวย 1) ความเปน-

อสระในการคดเลอกนกเรยน 2) อสระในการสรรหาและพฒนาคร 3) อสระ

เชงวชาการหลกสตร และ 4) อสระเชงบรหารจดการโรงเรยน ถาเราตองการ

อสระอยางนโรงเรยนในระบบราชการไมสามารถทำได ทกโรงเรยนในประเทศไทย-

ยงมการฝากเดก เมอเราไดเดกเกงเขามาเรยน เราจำเปนตองสรรหาครทด

มาสอน.."

นายนคร ตงคะพภพ ผอำนวยการโรงเรยนเบญจมเทพอทศจงหวด-

เพชรบร กลาวถงการเตรยมความพรอมของโรงเรยน ดงความตอนหนงวา

"เพอรองรบการเปนนตบคคลของโรงเรยน ผบรหารตองมการศกษาและมความ-

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน66

ใฝรเพอใหเกดความชดเจนในการปฏบต สรางวฒนธรรม การทำงานใหมให

กบบคลากรภายในองคกรเกดความเขาใจ รวมคด รวมตดสนใจ เตรยมพรอม-

รบระบบตรวจสอบและประเมน เนนผลสมฤทธทคมคาตอการลงทน ใชประโยชน-

จากทรพยสนใหมากทสดจดหารายไดอยางโปรงใสและตรวจสอบได สราง

ระบบใหมในการทำงาน คอเนนผลสมฤทธเปนหลก เตรยมความพรอมและสราง-

ระบบการมสวนรวม การใหโรงเรยนเปนนตบคคลจงเปนอกกาวหนงของการ

ปฏรปการศกษาทนาสนใจอยางยง"

ศ.ดร.สรพล นตไกรพจน ทปรกษารฐมนตรชวยวาการกระทรวง-

ศกษาธการ กลาวถงเรอง "ความเปนนตบคคลของหนวยราชการ" ดงความ

ตอนหนงวา "การเปนนตบคคลมขอดเพมขน" จะชาหรอเรวอยางไรโรงเรยน

จะตองเปลยนการบรหารใหมเมอกฎหมายระเบยบบรหารราชการกระทรวง-

ศกษาธการใชบงคบ ซงเปนผลมาจาก พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542

นกบรหารการศกษาทกคนเขาใจ การบรหารแบบโรงเรยนเปนฐานทเรยกรอง

กนมานานซงกำหนดไวแลวในกฎหมายการศกษา ดงนนไมวาจะเกดอะไรขน-

โรงเรยนตองเปลยนระบบบรหารใหม และเปลยนไปจากเดมมากทเดยว โรงเรยน-

จะมอสระในการตดสนใจและบรหารจดการทรพยสนของตนไดเอง ความเปน-

นตบคคลทเกดขนจงคดวาไมไดเปลยนแปลงอะไรมากนก แตการเปนนตบคคล-

ในเชงสงคมจตวทยาทำใหรสกวาเปลยนและดดขนกวาเดมไมวาโรงเรยนจะเปน-

นตบคคลหรอไมกตาม แตวนท 7 กรกฎาคม 2546 โรงเรยนจะตองเปลยนไป-

มาก

สำหรบขอดของการเปนนตบคคล เกดความเปนอสระเรองการบรหาร

จดการ 4 เรอง ไดแกบคลากร วชาการ งบประมาณและการบรหารทวไป มความ-

เปนนตบคคลคอ มอำนาจบรหารจดการทรพยสนของตวเอง ทงทไดรบบรจาค-

มาหรอทตวเองปกครองดแลอย ความเปนนตบคคลเปนปจจยหนงในความมอสระ

67สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

แตททำใหเกดความเปนอสระจรง ๆ ตองม พ.ร.บ.รบรองวาใหทำอะไรไดบาง เชน

โรงเรยนมหดลวทยานสรณกำหนดไววา รฐตองจดเงนอดหนนใหสามารถจาง-

บคลากรไดเอง การจดซอจดจางและการใชจายเงนใหคณะกรรมการสถานศกษา-

เปนผดำเนนการจดการและตดสนใจไดเอง และลาสดไดมการประกาศใชระเบยบ-

กระทรวงศกษาธการวาดวยการบรหารจดการและขอบเขตการปฏบตหนาทของ-

สถานศกษาขนพนฐานทเปนนตบคคลในสงกดเขตพนทการศกษา พ.ศ.2546

ไวเรยบรอยแลว จำนวน 16 ขอ เมอวนท 7 กรกฎาคม 2546

อนง ศ.ดร.ธระ รญเจรญ (สานปฏรป สงหาคม 2546) ประธานสภาผบรหาร-

หลกสตรการบรหารการศกษาแหงประเทศไทย ซงไดศกษาวจยเรองสภาพปจจบน-

และปญหาของการบรหารจดการศกษาขนพนฐานของสถานศกษาในประเทศไทย

กลาววาถาโรงเรยนเปนนตบคคลจะนำไปสความเปนอสระ คลองตว และโปรงใส-

ชดเจนขนตามการกระจายอำนาจ เออใหนกเรยนมประสทธภาพและคณภาพ

มากขน รวมถงมการบรหารในระบบฐานโรงเรยนซงใชหลกการเดยวกบโรงเรยน-

เปนนตบคคลคอบรหารโดยองคคณะบคคลเปนหลก ดงนนคณะบคคลทมาทำ-

หนาทนจะตองมคณภาพ และผบรหารโรงเรยนยอมรบการบรหารโดยคณะบคคล

อยางไรกตาม การเปนนตบคคลของโรงเรยนจะไมเหมอนกบการเปนนตบคคล-

ตาม พ.ร.บ.องคการมหาชน 2542 ของโรงเรยนมหดลวทยานสรณ และไมสมบรณ-

แบบเหมอนกบการเปนนตบคคลของมหาวทยาลย กลาวคอยงไมคลองตวมากนก

มอสระเทาทสวนกลางกระจายอำนาจใหและยงคงถอเปนสวนราชการของสวน-

กลาง

2.14 การวจยทเกยวของ

1) วรยพร แสงนภาบวร (2546, รายงานสรปผลการวจย) ไดศกษา

สภาพทว ๆ ไป ของคณะกรรมการสถานศกษาของสถานศกษาตนแบบ พ.ศ.2544

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน68

และสถานศกษาเครอขาย ปรากฎผลพอสรปได ดงน

(1) กรรมการสวนใหญ (รอยละ 76.3) มความเขาใจเกยวกบสาระ

การปฏรปการศกษา "บาง" และมความเขาใจอยางดรอยละ 23.7

(2) สวนใหญ (รอยละ 49.2) สรปวา คณะกรรมการสถานศกษา

มการประชมประมาณ 3 เดอนตอครง มการประชมมากกวา 3 เดอนตอครง-

ประมาณรอยละ 30.5 และมการประชมเดอนละครงเพยงรอยละ 20.3

(3) กรรมการ เหนวา ตนเองไดรบการยอมรบจากครและผบรหาร-

โรงเรยนในระดบมาก ระดบปานกลาง และระดบนอย รอยละ 50.8 รอยละ

44.1 และรอยละ 3.4 ตามลำดบ

(4) กรรมการ สวนใหญ (รอยละ 59.3) ไมเคยเขารบการอบรมในการ-

เปนกรรมการสถานศกษา และเคยเขารบการอบรมเพยงรอยละ 33.9

(5) กรรมการ เหนวาวธการพฒนาความรทนาจะไดผลดทสด ม

ดงน

(ก) จดการประชมฝกอบรม (แบบชนเรยน) 37.3%

(ข) จดกจกรรมพบกลม (เพอนชวยเพอน) 42.4%

(ค) จดกจกรรมเขาคาย (แบบคายลกเสอ) 11.9%

(ง) อน ๆ 5.1%

(6) การฝกอบรมทคดวาจะทำใหไดประโยชนเตมท ควรเปน :

(ก) ประชมเฉพาะกรรมการ 11.9%

(ข) ประชมรวมกรรมการและบคลากรอนของโรงเรยน 79.7%

(ค) อน ๆ 5.1%

2) ธระ รญเจรญ, กรองทพย นาควเชตร และยพาพรรณ ชยสวรรณ

(2546, รายงานการวจย) ไดศกษาสำรวจสภาพปญหาและความตองการของ

คณะกรรมการสถานศกษา ในเขตการศกษา 11 โดยใชแบบสอบถาม (ทมความ-

69สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

เชอมน อลฟา 0.8976) ปรากฎผลสรปโดยสงเขป ดงน

1) ขอมลทวไปของคณะกรรมการสถานศกษา :

(1) กรรมการสวนใหญ (รอยละ 38.69) เปนกรรมการโดย

ความสมครใจ ทเหลอมาเปนกรรมการโดยผอนสนบสนน โดยการขอรองจาก

โรงเรยน และโดยการเลอกตงในจำนวนเทา ๆ กน

(2) กรรมการประมาณรอยละ 63 สำเรจการศกษาระดบมธยม-

ศกษาตอนปลายลงมา

(3) ประมาณรอยละ 68 มอายระหวาง 35-54 ป

2) กรรมการมความร ในดานตาง ๆ อย "ระดบปานกลาง"

ดงแสดงในตารางท 2

ตารางท 2 ความคดเหนเกยวกบความรในดานตาง ๆ

คาสถตความรในดานตาง ๆ

X S.D.

1. อำนาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษา 3.47 0.85

2. การจดการเรยนการสอน 3.33 1.00

3. เกณฑมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน 3.17 1.00

4. การประกนคณภาพการศกษา 3.16 1.02

5. หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2544 3.14 1.02

6. พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 3.11 0.99

7. การบรหารโรงเรยน เชน วชาการ งบประมาณ 3.10 1.08

รวม 3.21 0.85

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน70

3) กรรมการคดวาตนมความสามารถในการปฏบตหนาทในดาน

ตาง ๆ ระดบปานกลาง ดงตารางท 3

ตารางท 3 ความคดเหนเกยวกบความสามารถในการปฏบต

คาสถตรายละเอยดความสามารถ

X S.D.

1. การปฏบตตามอำนาจหนาทของคณะกรรมการ 3.57 0.82

สถานศกษา

2. การกำหนดวสยทศนโรงเรยน 3.44 0.93

3. การทำธรรมนญโรงเรยน 3.26 0.92

4. การกำกบ ตดตาม การจดการศกษาของโรงเรยน 3.25 1.02

5. การวางแผนการบรหารของโรงเรยน 3.25 1.04

6. การประเมนแผนและโครงการของโรงเรยน 3.19 1.03

7. การจดทำหลกสตรของโรงเรยน 3.10 1.06

(หลกสตรสถานศกษา)

รวม 3.28 0.84

4) กรรมการมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ของโรงเรยน "ระดบ

ปานกลาง" ยกเวนกจกรรมการประชมคณะกรรมการซงมสวนรวมใน "ระดบมาก"

ดงตารางท 4

71สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ตารางท 4 ความคดเหนเกยวกบการมสวนรวมในกจกรรมของโรงเรยน

คาสถตรายละเอยดการมสวนรวม

X S.D.

1. การประชมของคณะกรรมการสถานศกษา 3.50 0.63

2. การจดกจกรรมพเศษของโรงเรยน 3.15 0.88

3. การวางแผนบรหารจดการของโรงเรยน 2.84 0.97

4. การกำกบ ตดตาม การบรหารจดการของโรงเรยน 2.84 0.93

5. การจดทำธรรมนญโรงเรยน 2.70 0.97

6. การจดทำหลกสตรสถานศกษาของโรงเรยน 2.63 1.04

รวม 2.95 0.74

5) กรรมการ เหนวา ยงมความไมรไมเขาใจในอำนาจหนาทของ

ตนเอง การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษา การสงเสรมและชวยเหลอ-

โรงเรยน การเขารวมกจกรรมโรงเรยน การตดสนใจ ใน "ระดบปานกลาง"

สวนเรองกำหนดเวลาการประชม และการแสดงความคดเหนในการประชม

ยงเปนปญหา "ระดบนอย" ดงตารางท 5

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน72

ตารางท 5 ความคดเหนเกยวกบปญหา

คาสถตรายละเอยดปญหา

X S.D.

1. ความรความเขาใจในอำนาจหนาทของ 2.73 0.94

คณะกรรมการสถานศกษา

2. การมสวนรวมในการบรหารและการจดการศกษา 2.59 1.04

3. การใหการสงเสรมและชวยเหลอโรงเรยน 2.54 1.24

ในเรองตางๆ

4. ความสามารถในการมสวนรวมในการจดกจกรรม 2.54 1.13

ของโรงเรยน

5. ความสามารถในการตดสนใจ 2.51 1.08

6. เวลาทมารวมประชมคณะกรรมการสถานศกษา 2.49 1.12

7. การตดสนใจตาง ๆ ในการประชม 2.45 1.08

รวม 2.57 0.90

6) กรรมการ มความตองการใหโรงเรยนจดการเรยนการสอน

จากสถานการณจรง ใหทกภาคสวนมสวนรวมในการจดการศกษา และจดใหม-

การประชมคณะกรรมการและการฝกอบรม ใน "ระดบมาก" ดงตารางท 6

73สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ตารางท 6 ความตองการของคณะกรรมการสถานศกษา

คาสถตรายละเอยดความตองการ

X S.D.

1. ตองการใหโรงเรยนนำภมปญญาทองถนและใชแหลง 4.28 0.84

เรยนรในทองถนในการจดการเรยนการสอนมากขน

2. ตองการใหโรงเรยนประสานความรวมมอชวยเหลอ 4.25 0.81

จากผปกครอง ผนำทองถน หนวยงานทเกยวของ ฯลฯ

มากขน

3. ตองการใหมการประชมคณะกรรมการสถานศกษา 4.01 0.84

มากกวาทเปนอย

4. ตองการเขารบการฝกอบรมเกยวกบกฎหมาย เชน 3.92 0.99

พ.ร.บ.การศกษาการบรหารจดการโรงเรยนและ

ระเบยบทเกยวของ

5. ตองการเขารบการฝกอบรมเกยวกบการปฏบตหนาท 3.89 0.92

ของคณะกรรมการสถานศกษา

รวม 4.04 0.71

3) จากรายงานการวจยเรองการศกษาเงอนไขความสำเรจในการ-

ดำเนนงานของคณะกรรมการโรงเรยนของ นภาภรณ หะวานนท และคณะ

(รายงานการวจย 2543) พบวา เงอนไขความสำเรจในการเปนคณะกรรมการ-

โรงเรยนมดงน

(1) ชมชนและโรงเรยนมพนธกจและเหนคณคาซงกนและกน

(2) โรงเรยนจดดำเนนการใหเปนสงคมแหงการเรยนรใหเปนท-

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน74

ประจกษในชมชน

(3) การใชโรงเรยนเปนฐานหลกของการจดการศกษาไปสการ-

สรางระบบการศกษาระบบใหญของชมชน ใหเปนวถชวตอยางแทจรง

(4) การใชกระบวนการเรยนรรวมกนระหวางโรงเรยนกบชมชน

4) ธระ รญเจรญ และคณะ (2546) ไดศกษาความคาดหวงของ-

บคลากรทางการศกษาในจงหวดนครราชสมา บรรมย และชยภม ทมตอการ-

กำหนดใหโรงเรยนการศกษาขนพนฐาน "เปนนตบคคล" ใน 7 ประเดนผล

ปรากฎดงแสดงในตารางท 7 ดงน

ตารางท 7 ความคาดหวงของบคลากรทางการศกษาทมตอการกำหนดให

โรงเรยนเปนนตบคคลโดยรวม

ความคาดหวงในเรอง X S.D. แปลผล

1. การควบคมกำกบของหนวยเหนอ 3.05 0.92 ปานกลาง

2. แนวทางการบรหารและจดการศกษาของโรงเรยน 4.14 0.58 มาก

3. บทบาทของผปกครอง กรรมการสถานศกษา 3.87 0.79 มาก

4. การปฏบตภายในโรงเรยน 4.06 0.60 มาก

5. ผลการจดการศกษา 3.91 0.75 มาก

6. ปญหาทคาดวาจะเกดขน 3.11 0.89 ปานกลาง

7. ขอเสนอแนะ 4.12 0.79 มาก

1) บคลากรทางการศกษาเหนดวยกบการกำหนดใหโรงเรยน

เปนนตบคคล "มากทสด", "มาก" และ "ปานกลาง" คดเปนรอยละ 33.8, 33.4

และ 25.9 ตามลำดบ

2) บคลากรทางการศกษามความคาดหวงวา :

75สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

(1) หนวยงานระดบเขตพนทการศกษาขนไปควรควบคม

กำกบโรงเรยน "ในระดบปานกลาง"

(2) การบรหารและการจดการศกษาของโรงเรยนคงจะ (1)

มความอสระคลองตว, (2) ใชระบบธรรมาภบาลในการบรหาร, (3) มความยดหยน-

ในการพงพาตนเอง, (4) ยงคงปฏบตตามกฎหมายการศกษาและกฎหมายท

เกยวของ, (5) มความยดหยนในการนำนโยบายของหนวยเหนอมาปฏบต, และ

(6) เกดการเปลยนแปลงเปนการบรหารและจดการศกษา "ในระดบมาก"

(3) ผปกครอง, คณะกรรมการสถานศกษาและชมชน คงจะ

(1) มสวนรวมและใหความรวมมอ, (2) กำกบ สงเสรม และสนบสนนโรงเรยน,

และ (3) มสวนรบผดชอบในการจดการศกษา "ในระดบคอนขางมาก"

(4) การปฏบตภายในโรงเรยนคงจะ (1) ใชหลกพงพาตนเอง,

(2) คลองตวในการบรหาร, (3) คำนงถงประโยชนทเกดขนกบนกเรยน ผปกครอง

และชมชนเปนหลก, (4) มการกำกบตดตาม และตรวจสอบจากภายนอก, (5)

ระดมทรพยากรเพอการศกษา, และ (6) ใชหลกธรรมาภบาลในการบรหาร "ใน-

ระดบมาก"

(5) โรงเรยนจดการศกษาบรรลจดหมายคณภาพของนกเรยน

และสอดคลองกบความตองการของผปกครอง และชมชน "ในระดบมาก"

(6) ความสบสน, ความไมเขาใจ, ความยงยาก, ความขดแยง-

ในหมบคลากร และกบหนวยงานภายนอก, การไมยอมรบของบคลากร และการ-

ใชวฒนธรรมการบรหารแบบเดม คงจะม “ในระดบปานกลาง"

(7) บคลากรในโรงเรยน, ผปกครอง และคณะกรรมการ-

สถานศกษา คงจะไดรบคำชแจง ฝกอบรม เกยวกบการเปนนตบคคลของโรงเรยน

"ในระดบมาก" และ ผกำหนดนโยบายนอกสถานศกษาควรไดตระหนกในกรอบ-

การปฏบตทสอดคลองกบความเปนนตบคคลของโรงเรยน "ในระดบมาก"

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน76

ตอนท 4 : การบรหารฐานโรงเรยน (School-Based Management)

2.15 ลกษณะการบรหารฐานโรงเรยน

การบรหารฐานโรงเรยน (SBM) เปนรปแบบการบรหารโรงเรยนทไดรบ

ความสนใจในวงการบรหารโรงเรยนมากในปจจบน เพราะเปนรปแบบทนาจะ

สอดคลองกบแนวทางการบรหารตาม พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542

มาก ในเรองน อทย บญประเสรฐ (2544) ไดสรปการบรหารโดยใชโรงเรยน-

เปนฐานไวอยางสงเขป ดงน

1) การบรหารทใชโรงเรยนเปนฐานน ไดรบอทธพลมาจากกระแสความ-

เปลยนแปลงในโลกธรกจอตสาหกรรมททำใหองคการมประสทธภาพในการทำงาน-

สงขน เปนการกระจายอำนาจการบรหารจดการ เพมอำนาจการตดสนใจ ความ-

รบผดชอบ และการปฏบตไปยงหนวยปฏบต ทำใหองคการหรอหนวยงานสามารถ-

ปฏบตงานในความรบผดชอบไดอยางมคณภาพ สามารถสรางกำไรและสราง

ความพงพอใจแกลกคาผรบบรการ และผเกยวของไดมากยงขน

ดงนน เพอใหการปรบเปลยนวธการบรหารเปนไปอยางมประสทธภาพ

โรงเรยนตองเปลยนวฒนธรรมองคการและแบบแผนการทำงานของโรงเรยน

ใหเปนผรจกคดรเรมดวยตนเอง คดชวยตนเอง สรางตนเองใหเขมแขง บรหาร-

โดยการรเรมดวยตนเอง และรจกรบผดชอบตนเองกอน

2) การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานจะมลกษณะดงน

(1) เปนการเนนลกษณะเฉพาะตวของแตละโรงเรยนท มความ

แตกตางกน

(2) เปนการกระจายอำนาจการบรหารจดการไปยงโรงเรยนโดยตรง

(3) เปนการบรหารแบบมสวนรวม (Participation) เปนหลกสำคญ

77สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

(4) มความเชอวาโรงเรยนบรหารจดการตนเองได

(5) ใหโรงเรยนมอำนาจและความรบผดชอบโดยตรงตอการดำเนนงาน

ของโรงเรยนดวยตนเอง

(6) มความเชอวาโรงเรยนมใชเพยงเปนหนวยปฏบตตามนโยบายหรอ-

ตามแผนานทหนวยเหนอกำหนดเทานน แตเปนหนวยปฏบตทสามารถวเคราะห

ปญหา สามารถกำหนดนโยบาย วางแผน และบรหารจดการไดดวยตนเอง

3) การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานจะตอง

(1) มการลดอำนาจส งการจากระดบบนมาใหสภาโรงเรยนหรอ

คณะกรรมการโรงเรยน และถายโอนอำนาจการบรหารจดการจากเขตการศกษา-

มาสโรงเรยนโดยตรง ทำใหการบรหารโรงเรยนเปนการตดสนใจ ณ ฐานปฏบต

(Site-based Decision-making) ทำใหโรงเรยนจะมอำนาจในการตดสนใจ

มากขนและตองรบผดชอบโดยตรงตอ :

การวางแผนพฒนาโรงเรยน

การจดการเรยนการสอนและการพฒนาคณภาพการเรยน

การสอน

การพฒนาบคลากร

การจดการการเงนและงบประมาณ

(2) มการใหอำนาจ (Empower) โรงเรยนในการบรหารจดการตนเอง

โดยระบบการมสวนรวมจากผทมสวนไดสวนเสยโดยตรง

4) หลกปฏบตทสำคญของการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน มดงน

(1) กระจายอำนาจการบรหารจดการไปยงสถานศกษาหรอโรงเรยน-

โดยตรง

(2) ใหโรงเรยนมอำนาจและตองรบผดชอบการบรหารจดการแบบ

เบดเสรจ

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน78

(3) เนนการบรหารแบบมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสย ซงรปแบบ-

การมสวนรวมทนยมใชกนมากคอ การบรหารโดยคณะกรรมการโรงเรยน โดย-

รวมกนบรหารใหสอดคลองกบความตองการของผเรยนและตอบสนองความ

ตองการของผปกครองและชมชนใหมากทสด

5) การบรหารและจดการโรงเรยนสวนใหญในปจจบนยงเปนแบบเดมท

(1) โรงเรยนจะถกควบคมโดยหนวยงานหรอตวแทนของสวนกลาง-

เปนสวนใหญ

(2) นโยบายและแนวทางการดำเนนงานของโรงเร ยนมกจะถก

กำหนดมาจากสวนกลาง

(3) การบรหารมกจะไมตอบสนองหรอไมตรงกบปญหาและความ

ตองการทแทจรงของโรงเรยน

(4) ชมชนในบรเวณทโรงเรยนตงอยจะไมมอำนาจ จะไมคอยมโอกาส-

ไดมสวนรวมหรอไมมสวนเกยวของในการกำหนดทศทางการบรหารและจดการ-

โรงเรยนในฐานะของผมสวนไดสวนเสย (Stakeholder) กบโรงเรยนโดยตรง

6) การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานในประเทศไทยจะมประสทธภาพ

เมอ

(1) ดำเนนการตามเงอนไขตอไป

มการกระจายอำนาจไปยงสถานศกษาโดยตรง

บรหารโดยคณะกรรมการ เนนการบรหารจดการแบบม

สวนรวม ไมใชแบบการรวมมอ (Co-operation) อยางทเคยเปนมา

(2) รปแบบและแนวปฏบต ซงอาจจะมทางเลอก (Alternative)

ตอไปน

รปแบบบรหารโดยชมชนเปนหลก

รปแบบบรหารโดยผบรหารโรงเรยนเปนหลก

79สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

รปแบบบรหารโดยเปนโรงเรยนในกำกบ (Charter School)

รปแบบบรหารแบบเอกชน

(3) เงอนไขความสำเรจ

ผปฏบตงานในโรงเรยนตองมอำนาจอยางแทจรงในการ

บรหารงบประมาณ บคลากร และหลกสตร

การใชอำนาจหนาทเนนอยทการใชเพอกอใหเกดการเปลยน-

แปลงและมผลโดยตรงตอการจดการเรยนการสอนเปนหลกสำคญ

(4) กลยทธสำคญทนำไปสความสำเรจ

มการเผยแพรประชาสมพนธใหทวถง

มการกำหนดบทบาทหนาทของคณะกรรมการสถานศกษา

และใหมการ

กำหนดมาตรฐานงานของคณะกรรมการสถานศกษาให

ชดเจน

(5) ใหการสนบสนนใหโรงเรยนสามารถดำเนนงานตามแนวการ

บรหารแบบยดโรงเรยนเปนฐาน และสามารถรบผดชอบการบรหารจดการโรงเรยน-

ของตนเองแบบเบดเสรจไดอยางมประสทธภาพ

2.16 หลกการทวไปในการบรหารฐานโรงเรยน

เพอพฒนาคณภาพการศกษา

สำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (รายงานการปฏรปการศกษา-

ไทย, 2545) ไดสรปหลกการทวไปในการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานไว 6

หลกการดงน

1) การกระจายอำนาจ คอ อำนาจการจดการศกษาใหกบประชาชน

สำหรบประเทศไทยจะมการกระจายอำนาจจากสวนกลางและเขตพนทการศกษา-

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน80

ไปยงสถานศกษา

2) การบรหารตนเอง สถานศกษามอสระในการตดสนใจดวยตนเองมาก-

ขนภายใตการบรหารในรปขององคคณะบคคล

3) การบรหารแบบมสวนรวม ผทเกยวของสามารถมสวนรวมกำหนด-

นโยบายและแผนตดสนใจกำหนดหลกสตรทองถน รวมคดรวมทำ ฯลฯ

4) ภาวะผนำแบบเกอหนน เปนภาวะผนำทเนนการสนบสนนและอำนวย-

ความสะดวก

5) การพฒนาทงระบบ ปรบทงเรองโครงสรางและวฒนธรรมองคกร

โดยการเปลยนแปลงตองใหระบบทงหมดเหนดวยและสนบสนน

6) ความรบผดชอบทตรวจสอบได โรงเรยนตองพรอมใหมการตรวจสอบ

เพอใหการบรหารและจดการศกษาเปนไปตามมาตรฐานทกำหนดไว

การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน เปนนวตกรรมทางการบรหารทให

สถานศกษามอสระในการบรหารและจดการเรยนการสอนและทสำคญคอเปนการ-

คนอำนาจใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการจดการศกษาอยางแทจรง

2.17 การนำศาสตร SBM มาใช

วจารณ พานช (2546) ไดใหแนวคดเกยวกบการสรางศาสตรการบรหาร

โดยใชโรงเรยนเปนฐานหรอ SBM พอสรปไดดงน

1) การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน (SBM) อาจแบงได 4 แบบ คอ

(1) แบบตนสงกดบอกใหทำ (Top-down SBM) เปนแบบจอมปลอม-

และสญเปลาเพราะหนวยเหนอกำหนดทกอยางและโรงเรยนไมมโอกาสคดเอง

(2) แบบรวมศนย เปนแบบทดำเนนการโดยใชกฎระเบยบกลาง

โรงเรยนตองพยายามมาก ไดผลนอย ความคดรเรมสรางสรรคอยในวงจำกด

81สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

(3) แบบทดลองนำรอง (Pilot Project SBM) เปน SBM ทสราง

รปแบบและดำเนนการนำรอง มขอตกลงยกเวนกฎระเบยบบางอยางทเปน

อปสรรค ทำใหเกดขอเสนอ SBM แท และการเปลยนแปลงศาสตรบรหาร

(4) แบบ SBM แท เปนแบบทกำหนดเปาหมายของระบบการศกษา-

โดยรวมและของโรงเรยน โรงเรยนมอสระในการคดรเรม ตดสนใจในงานบคลากร

ทรพยากร และสรางศาสตรเอง กอปรทงมระบบการประเมนภายนอก

2) เงอนไขของการสรางศาสตร SBM บนแผนดนแม

(1) มอสระทจะคดทดลอง

(2) มเวลาดำเนนการยาวนานพอสมควร

(3) ผเกยวของทมเท หมกมน ตดตาม

(4) มกลมใหญพอ เกดความคดหลากหลาย

(5) สรางความร ซอนกบความรเดม และมการตรวจสอบความร

2) SBM ในอดมคต คอ ทำใหโรงเรยนเปนองคกรแหงการเรยนร

(Learning Organization)

(1) สรางผลผลต คอ นกเรยน

(2) สรางคนทำงาน คอ ครโดยไดรบการพฒนาสงเสรม

(3) สรางศาสตรหรอวชาทใชในการทำงาน

4) หลกการของ SBM ในบรบทไทย

(1) มงเปาทผเรยน

(2) ลดขนตอนและการควบคมสงการ

(3) เพมประสทธผลและประสทธภาพ

(4) มองผรวมงานอยางกวาง

(5) เปดโอกาสใหอสระในการสรางนวตกรรม

(6) มการตรวจสอบและประเมนผล

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน82

2.18 สมรรถภาพ ตวบงช และขนตอนการดำเนนการ

จากการศกษาของ บญม เณรยอด (ใน ธระ รญเจรญ และคณะ, 2546)

เกยวกบสมรรถภาพ ตวบงช ขนตอนการดำเนนการการบรหารโดยใชโรงเรยน

เปนฐาน พอสรปไดดงน

1) สมรรถภาพทจำเปนของผบรหารโรงเรยน

(1) สามารถสรางศรทธาใหแกครและผรวมงาน

(2) ทำงานเปนทม

(3) เปนผนำทางวชาการ

(4) มวสยทศน

(5) มความคดรเรมสรางสรรค

(6) มมนษยสมพนธด

(7) มความรก ความสามารถในการบรหาร

(8) กลาตดสนใจและรบผดชอบ

(9) ซอสตย โปรงใส

(10) เปนผประสานงานทด

(11) เปนนกประชาธปไตย

(12) เปนผสามารถอำนวยความสะดวก สนบสนน

(13) เปนแบบอยางทด

2) ตวบงชการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน

(1) แสดงความคดเหนในการวางแผนพฒนางานของโรงเรยน เพอ-

ประโยชนแกนกเรยนเปนสำคญ

(2) คดวเคราะหเพอแปลงแนวคดใหเปนการปฏบตท ไดผลตาม

ทคด

(3) ทำงานแบบประชาธปไตย รบฟงความคดเหนจากผรวมงาน

83สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ทกฝาย

(4) กลาทจะตดสนใจและเปลยนแปลงเพอพฒนางาน

(5) ทำตวเปนแบบอยางทดในการทำงาน

(6) สรางความสมพนธทดกบเพอนคร ผปกครอง และชมชน

(7) จดการใหเพอนครทำงานรวมกนไดอยางมประสทธภาพ

(8) ทำงานแบบรวมพลงเปนทมกบบคลากรทกฝาย

(9) สงเสรมใหครทกคนเขารวมเสนอแนะรปแบบการบรหารดาน-

วชาการของโรงเรยนเพอพฒนาคณภาพของนกเรยน

(10) วางแผนบรหารงานใหเออตอการพฒนากระบวนการเรยนรของ

นกเรยน คร และผบรหาร

(11) สงเสรมใหครทกคนมสวนรวมรบร และดำเนนการจดการ-

ทรพยากรของโรงเรยน

(12) สงเสรมใหชมชนเขามามสวนรวมในการพฒนากระบวนการ

เรยนร

(13) สนบสนนใหครทกคนมสวนรวมในการตรวจสอบ ตดตามผลการ-

ดำเนนงานของโรงเรยน

(14) เผยแพรและนำผลการประเมนมาใชปรบปรงแผนงานตอไป

(15) สนบสนนใหครทกคนมสวนรวมในการปรบปรง และตรวจสอบ-

ระบบการเงนของโรงเรยน

หากพจารณาสมรรถนะจากคาเฉล ยตวบงช การบรหารโดยใช

โรงเรยนเปนฐาน ปรากฎวา คาเฉลยตวบงชในปจจบนสงกวาคาเฉลยกอน

เขาโครงการทกตวบงช และมความแตกตางอยางมความสำคญทางสถตทระดบ

0.01 ทกตวบงช

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน84

3) ขนตอนการดำเนนงานการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน

ในการดำเนนการดงกลาว ผบรหารโรงเรยนและบคลากรทกคนใน-

สถานศกษาและผทเกยวของ เชน ชมชน ผปกครองของนกเรยนตองไดรบการ-

เตรยมความพรอมใหมองเหนคณคา และมความร ความเขาใจเกยวกบการบรหาร-

โดยใชโรงเรยนเปนฐาน และดำเนนการอยางตอเนอง โดยมการตดตามและกำกบ-

ดแลการดำเนนการอยางเปนระบบ ในการดำเนนงานตามเง อนไขขางตน

การเตรยมความพรอม เพอสรางความพรอมใหกบทกคน และจดใหมกลไก

การดำเนนงาน แลวหลงจากนนผเกยวของทกฝายจะรวมกนวางแผน รวมกน-

ปฏบต รวมกนตรวจสอบตดตาม และรวมกนประเมน และปรบปรง โดยม

ขนตอนการดำเนนการและมแนวทางในการดำเนนงานใน แตละขนตอนใน

แผนภมท 6

85สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

แผนภม 6 ขนตอนการดำเนนการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน

ฉ สรางความตระหนกและ

ใหความร และทกษะ

ฉ ประเมนความพรอม

ฉ ตรวจสอบ

การเตรยมการ การดำเนนการ การประเมนผลและรายงาน

กำหนดเปาหมายการ

พฒนาโรงเรยนส SBM

พฒนาตวชวด

คณภาพโรงเรยน

สรางกลไกการประกน

คณภาพ

สรางงบการเงน

และงบประมาณ

ใหเหมาะสมสอดคลอง

นำผลการประเมน

มาปรบปรงงาน

ฉ ปรบปรง

การปฏบตงาน

ฉ วางแผนในระยะ

ตอไป

ฉ จดทำขอมล

สารสนเทศ

จดทำรายงาน

ฉ รวบรวมผลการ

ดำเนนงานและ

ผลการประเมน

ฉ วเคราะหจดเดน

จดดอย

ฉ การดำเนนงาน

การประเมนผล

ฉ วางกรอบการประเมน

ฉ จดหรอจดทำเครองมอ

ฉ รวบรวมขอมล

ฉ แปลผลขอมล

ฉ ตรวจสอบ ปรบปรง

คณภาพการประเมน

ดำเนนการพฒนา

ตามเปาหมาย

ฉ สงเสรมสนบสนน

ฉ จดสงอำนวยความ

สะดวก

ฉ กำกบ ตดตาม

ฉ นเทศ

ประชาสมพนธและรบฟงความคดเหน

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน86

2.19 เกณฑมาตรฐานและตวบงชการบรหารฐานโรงเรยน

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา ไดแตงตงผทรงคณวฒดานการบรหาร-

ฐานโรงเรยน (SBM) เพอพฒนาเกณฑมาตรฐานและตวบงชการบรหารฐาน

โรงเรยน ตามกระบวนการพฒนาเกณฑทางวชาการ และไดทำการทดสอบใน

เบองตนแลววา เปนเครองมอทสามารถใชประเมนการบรหารฐานโรงเรยนไดด

ดงรายละเอยดตอไปน

1) มาตรฐานดานการกระจายอำนาจ

มาตรฐานท 1 โรงเรยนมอสระและศกยภาพในการบรหารจดการ

ดานวชาการ

ตวบงช

1. โรงเรยนมการจดทำและพฒนาหลกสตรสถานศกษาโดยใหทก

ฝายมสวนรวมและสอดคลองกบความตองการของผเรยน ชมชนและสงคม

2. โรงเรยนมการนำหลกสตรไปใชอยางมแผนและขนตอนในการ-

ดำเนนงาน

3. โรงเรยนมการประเมนผลการใชหลกสตรสถานศกษาโดยการม-

สวนรวมของทกฝาย

4. โรงเรยนมการปรบปรงหลกสตรสถานศกษาใหทนสมยและ

เหมาะสมกบบรบทของโรงเรยนอยางตอเนอง

5. โรงเรยนมการจดกจกรรมการเรยนร ท หลากหลาย ยดหยน

เหมาะสมกบธรรมชาตและความตองการของผเรยน

6. ครผรบผดชอบแตกลมสาระการเรยนรและชวงชนการเรยนร

มอสระในการออกแบบและจดกจกรรมการเรยนร

7. โรงเรยนมการจดระบบการนเทศ การใหคำปรกษา และการ

แกปญหาดานการเรยนการสอนของตนเอง

87สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

8. ผบรหารสถานศกษาจดระบบอำนวยการและกำกบตดตามเพอ-

พฒนาคณภาพการเรยนการสอนอยางจรงจงและตอเนอง

9. โรงเรยนสามารถเลอกใชแบบเรยนและหนงสอประกอบอนๆ ได-

ตรงกบความตองการ

10. โรงเรยนมและใชแหลงเรยนรทงภายในและภายนอก

11. โรงเรยนมระบบฐานขอมลเกยวกบแหลงเรยนรในชมชน

12. โรงเรยนสามารถกำหนดสอและเทคโนโลยทใชในการเรยนการ-

สอนของตนเอง

13. โรงเรยนมวธการทหลากหลายในการประเมนผลการเรยนรท-

สอดคลองและเหมาะสมกบสาระการเรยนรและกระบวนการเรยนรของผเรยน

14. โรงเรยนสามารถประเมนและออกใบรบรองการเทยบโอนผล

การเรยนตามเกณฑทกำหนดไวไดเอง

มาตรฐานท 2 โรงเรยนมอสระและอำนาจการตดสนใจในการบรหาร-

งานบคคลของโรงเรยน

ตวบงช

1. โรงเรยนสามารถกำหนดอตรากำลงและมาตรฐานตำแหนงของ

ครและบคลากรของโรงเรยนทตรงกบความตองการของตนเองได

2. โรงเรยนสามารถสรรหาและคดเลอกครและบคลากรตามความ-

ตองการไดดวยตนเอง

3. โรงเรยนมแผนพฒนาและการธำรงรกษาครและบคลากรของ

ตนเอง

4. โรงเรยนสามารถพจารณาใหประโยชนตอบแทนและดำเนนการ-

ทางวนยแกครและบคลากรของตนเอง

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน88

5. โรงเรยนสามารถระดมและสรางเครอขายทรพยากรบคคลใน-

ชมชน และองคกรเพอประโยชนทางการศกษาไดตามความตองการ

มาตรฐานท 3 โรงเรยนมอสระและอำนาจในการบรหารจดการการ-

เงนงบประมาณ

ตวบงช

1. โรงเร ยนมการกำหนดมาตรฐานการบรหารจดการการเง น

งบประมาณ ทรพยสน และรายไดตาง ๆ ของโรงเรยนของตนเอง

2. โรงเรยนมระบบงบประมาณทมงเนนผลผลตและผลลพธของ

งาน

3. โรงเรยนระดมทรพยากรและการลงทนเพอการศกษาจากแหลง-

ตาง ๆ และมอสระในการใชเงนรายได เพอการพฒนาคณภาพการจดการศกษา

4. โรงเรยนมระบบการตรวจสอบการใชเงนงบประมาณ ทรพยสน

และรายไดของตนเอง

มาตรฐานท 4 โรงเรยนมอสระและอำนาจการตดสนใจเกยวกบการ-

บรหารงานทวไป

ตวบงช

1. โรงเรยนมระบบและเกณฑการตดสนใจเกยวกบการกำหนด-

มาตรฐานการบรหารงานธรการ การเงนและบญช การพสด งานอาคารสถานท

การประชาสมพนธ และการสรางความสมพนธกบชมชนทองถนของตนเอง

2. โรงเรยนมการกำหนดมาตรการตรวจสอบความถกตอง โปรงใส-

ในการบรหารจดการงานธรการ การเงนและบญช การพสด งานอาคารสถานท

การประชาสมพนธ และการสรางความสมพนธกบชมชนทองถนของตนเอง

3. โรงเรยนสามารถดำเนนการประชาสมพนธกจการของโรงเรยน

และสรางความสมพนธทดกบชมชน

89สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

2) มาตรฐานดานการบรหารแบบมสวนรวม

มาตรฐานท 5 โรงเรยนบรหารโดยองคคณะบคคล

ตวบงช

1. โรงเรยนจดใหมคณะกรรมการสถานศกษา ซงประกอบดวย

ผแทนหลากหลายสาขา โดยเฉพาะดานวชาการ บรหารบคคล งบประมาณ และ-

การบรหารทวไป

2. โรงเรยนจดใหมสดสวนกรรมการทเปนผทรงคณวฒ และ-

ประชาชนมากกวากรรมการโดยตำแหนง

3. คณะกรรมการฯ มการประชมสมำเสมอและนำมตทประชมไปส

การปฏบตจรง

4. ผบรหารซงเปนเลขานการคณะกรรมการฯ ทำหนาทในการเตรยม-

การประชมและอำนวยการประชมคณะกรรมการฯไดเปนอยางด

5. ณะกรรมการสถานศกษามความเขาใจในเปาหมายการดำเนนงาน

ทชดเจนตรงกนและมความสามคคในการทำงานรวมกน

6. ระเบยบวาระและมตการประชมสวนใหญม งเนนประโยชน

ผเรยน

มาตรฐานท 6 โรงเรยนมระบบและบรหารจดการแบบเครอขายทง-

บคคล องคกร และเทคโนโลย ทงภายในและภายนอกโรงเรยน

ตวบงช

1. โรงเรยนมและใชระบบเครอขายทงดานบคคล องคกร และ-

เทคโนโลยเพอการบรหารโรงเรยน

2. บคลากรทกฝายมสวนรวมในการบรหาร การตดสนใจ รวมปฏบต

และรวมรบผดชอบการดำเนนงานของโรงเรยน

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน90

มาตรฐานท 7 โรงเรยนเปดโอกาสใหผทมสวนไดสวนเสยเขามาม

สวนรวม ในกระบวนการบรหารกจกรรมตาง ๆ ของโรงเรยน อยางสมำเสมอ

ตวบงช

1. ผปกครองและผมสวนไดเสยไดรบเชญเขารวมกระบวนการจด-

กจกรรมของโรงเรยนในสดสวนทเหมาะสม

2. ผปกครองและผมสวนไดสวนเสยมสวนรวมในกระบวนการ

บรหารกจกรรมททางโรงเรยนจดขนอยางสมำเสมอ

มาตรฐานท 8 โรงเรยนตอบสนองตอผปกครองและชมชนในดาน

การจดหลกสตรการเรยนการสอน การดแลชวยเหลอนกเรยน และการใหการ-

ศกษาแกผปกครองและชมชน

ตวบงช

1. โรงเรยนมและใชฐานขอมลนกเรยนและสภาพครอบครวเพอ

สงเสรมสนบสนน และการดแลชวยเหลอนกเรยนอยางมระบบ

2. โรงเรยนมและใชฐานขอมลและทรพยากรตางๆ ของชมชนในการ-

จดทำหลกสตรและการเรยนการสอน

3. โรงเรยนมการจดกจกรรมการเรยนรหลากหลายรปแบบใหแก

ผปกครองและชมชนตามความตองการและความจำเปนของแตละชมชน

3) มาตรฐานดานการบรหารแบบจดการโรงเรยนทด

มาตรฐานท 9 ผบรหารมการบรหารโดยถอวาผเรยนมความสำคญ-

ทสด และยดความมงหมายทกำหนดไวในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต

ตวบงช

1. การบรหารการจดของโรงเรยน มงเนนประโยชนของผเรยนเปน

สำคญ

91สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

2. โรงเรยนบรหารจดการสอดคลองกบจดหมายการศกษาท

กำหนดไว

มาตรฐานท 10 ผบรหารมการบรหารอยางมคณธรรม จรยธรรม

ตามจรรยาบรรณวชาชพและเปนทยอมรบของผเรยน คร ผปกครอง และชมชน

ตวบงช

1. ผบรหารปฏบตตนและบรหารงานไดมาตรฐานตามจรรยาบรรณ-

วชาชพ

2. ผบรหารเปนแบบอยางทด เปนทยอมรบของผเรยน คร ผปกครอง

และชมชน

มาตรฐานท 11 ผบรหารมระบบการบรหารทพรอมรบการตรวจสอบ

ตวบงช

1. โรงเรยนแตงตงคณะกรรมการทมความเปนอสระเพอตรวจสอบ-

การปฏบตงานภายในโรงเรยนทงดานวชาการ งบประมาณ การบรหารบคคล และ-

การบรหารงานทวไป

2. มหลกฐานของการตรวจสอบการปฏบตงานภายในโรงเรยนทง

ดานวชาการ งบประมาณ บคลากร และการบรหารทวไป โดยคณะกรรมการ

ทมความเปนอสระ

มาตรฐานท 12 ผบรหารมหลกการบรหารคณภาพสถานศกษา โดย-

มการประกนคณภาพภายในและภายนอกทเปนระบบครบวงจรและเปน-

วฒนธรรมองคกร

ตวบงช

1. โรงเรยนมระบบประกนคณภาพภายในทพรอมรบการประเมน

ภายนอก

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน92

2. โรงเรยนมหลกฐานการปฏบตงานตามเกณฑมาตรฐานคณภาพ-

และมการพฒนาอยางตอเนอง

มาตรฐานท 13 ผบรหารจดใหมและใชระบบสารสนเทศในการบรหาร-

จดการทมประสทธภาพ

ตวบงช

1. โรงเรยนมระบบสารสนเทศเพอการบรหารทครอบคลมฐาน

ขอมลในการบรหาร ทงดานวชาการ งบประมาณ บคลากร และการบรหารทวไป-

ทเปนปจจบน

2. โรงเรยนมหลกฐานการใชและพฒนาสารสนเทศท เปนฐาน

ในการตดสนใจและการบรหารไดตรงกบความตองการและเปนประโยชนตอ

ผเรยน

93สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ตอนท 5 : การบรหารสถานศกษาตามแนวทางการกระจายอำนาจ

2.20 แนวทางการบรหารสถานศกษาเพอรองรบ

การกระจายอำนาจโดยทวไป

มาตรา 39 ใหกระทรวงกระจายอำนาจการบรหารและการจดการ-

ศกษาท งดานวชาการ งบประมาณ การบรหารงานบคคล และ

การบรหารทวไป ไปยงคณะกรรมการและสำนกงานเขตพนทและ

สถานศกษาในเขตพนทการศกษาโดยตรง

หลกเกณฑและวธการกระจายอำนาจดงกลาวใหเปนไปตามท-

กำหนดในกฎกระทรวง

พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 ทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2545

นบเปนกาวใหมทางการศกษาของไทยทกำหนดใหมการกระจายอำนาจ

การบรหารการศกษาจากสวนกลางไปยงเขตพนทการศกษาและสถานศกษา โดย-

ใหมการกระจายอำนาจการบรหารใน 4 ดาน คอ ดานวชาการ งบประมาณ

งานบคลากร และการบรหารทวไป

เพอใหการบรหารตามแนวกระจายอำนาจดงกลาวประสบความสำเรจ

อยางมประสทธภาพ จำเปนตองดำเนนการหลายอยาง อาท

การจดองคกรเพอรองรบการกระจายอำนาจ และ

การบรหารและจดการในแตละดาน

ในการน เนองจากเปนเรองคอนขางใหมจงไดมบคคล คณะบคคล และ-

หนวยงานทเกยวของไดศกษาวเคราะหและเสนอแนวคด หลกการในการบรหาร-

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน94

และจดการ ซงยงไมมขอยตเพราะกระทรวงศกษาธการยงไมไดออกกฎกระทรวง-

ตามมาตรา 39

อยางไรกด การบรหารและการจดการตามแนวการกระจายอำนาจการ

บรหารทง 4 ดานคงจะเปนกรอบความคดในการดำเนนการทมประโยชนตอไป

สำนกงานปฏรปการศกษา (มกราคม 2546) ไดสรปขอคดเหนวา เพอให-

องคการสามารถดำเนนงานบรรลวตถประสงคไดอยางมประสทธภาพ องคการ

จะตองมการกำหนดโครงสรางและแบงสวนงานทด มการกำหนดอำนาจหนาท-

ระหวางหนวยงานทเหมาะสม มความชดเจนแนนอน ไมมงานททบซอนกน ม

ความเชอมโยง สอดคลองประสานสมพนธกนระหวางหนวยงานหลกกบหนวยงาน

ยอยและระหวางหนวยงานยอยดวยกน มการจดระบบงานบรหารบคคลทม

ประสทธภาพ โดยมระบบการจดสรรทด มคาตอบแทนทเหมาะสมเพอจงใจให-

คนด คนเกงเขามาทำงาน กเปนทหวงไดวาองคการนนจะสามารถดำเนนงานให-

บรรลวตถประสงคได

สำหรบการบรหารจดการศกษาของประเทศไทยปรากฎวา :

1) การจดโครงสรางและอำนาจหนาทของหนวยงานยงขาดเอกภาพ

2) มการรวมศนยอำนาจไวทสวนกลาง

3) มสายบงคบบญชาทซบซอนทำใหการบรหารเกดความลาชา

4) อำนาจการตดสนใจและการกำหนดนโยบายยงรวมศนยไว ท

สวนกลาง

5) ระดบปฏบตการขาดการมสวนรวมทำใหการแกปญหาตาง ๆ ไมทน

ตอเหตการณและไมสนองความตองการของสงคมในยคโลกาภวฒนทมการ-

เปลยนแปลงอยางรวดเรว

6) การบรหารจดการระหวางหนวยงานมความซบซอน ขาดความสมพนธ-

เชอมโยงซงกนและกน

95สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

2.21 หลกการจดโครงสรางและกระบวนการจดการศกษา

ตาม พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2)

พ.ศ.2545 ไดกำหนดหลกการจดโครงสรางและกระบวนการจดการศกษาไว

พอประมวลไดดงน

1) มเอกภาพทางนโยบายและหลากหลายในการปฏบต

2) มการกระจายอำนาจการบรหารจดการไปยงเขตพนท การศกษา

สถานศกษา และองคกรปกครองสวนทองถน

3) มการกำหนดมาตรฐานการศกษาและการจดระบบประกนคณภาพ-

ทกระดบและทกประเภทการศกษา

4) มหลกการสงเสรมมาตรฐานวชาชพคร คณาจารยและบคลากรทาง

การศกษาและมการพฒนาอยางตอเนอง

5) ระดมทรพยากรจากแหลงตาง ๆ มาใชในการจดการศกษา

6) บคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน องคกรปกครองสวนทองถน

เอกชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบน สถานประกอบการ และสถาบน-

ทางสงคมอน มสวนรวมในการบรหารจดการ

7) มความประหยด คมคา และเกดประโยชนสงสด

8) มความเหมาะสมกบทรพยากรในการลงทน

9) มการบรหารงานทโปรงใสและตรวจสอบได

2.22 การจดโครงสรางองคกรของสถานศกษา

การจดองคกรเพอรองรบการกระจายอำนาจของสถานศกษาจำตอง :

1) กระจายอำนาจทง 4 ดาน ไปยงสถานศกษาอยางแทจรง

2) ใหมอำนาจตดสนใจและมการบรหารทเบดเสรจทสถานศกษา

3) มการกำหนดอำนาจหนาทไวชดเจน

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน96

2.23 ยทธศาสตรเพอรองรบการกระจายอำนาจ

การบรหารโรงเรยน

ธระ รญเจรญ (2545) ไดวจยเกยวกบการกระจายอำนาจการบรหารโรงเรยน-

ตามมาตรา 39 แหง พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และไดเสนอยทธศาสตร-

เพอรองรบการกระจายอำนาจการบรหารโรงเรยน ดงน

ก. ยทธศาสตรเชงเปาหมาย

1) เพอสรางความชดเจน การยอมรบและการปฏบตในการบรหาร

และการจดการศกษาตามจดมงหมาย หลกการ มาตรฐานและแนวทางทกำหนด-

ไวใน พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542

2) เพอปรบเปลยนและเสรมสรางวฒนธรรมการบรหารโรงเรยน

ใหสอดคลองกบแนวทางการบรหารทกำหนดไวใน พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต

พ.ศ.2542

3) เพอพฒนาสมรรถภาพผบรหารโรงเรยนใหเออตอการเปนผบรหาร

มออาชพ และมความพรอมทจะบรหารตามการกระจายอำนาจการบรหารและ

การจดการศกษาทง 4 ดาน

ข. ยทธศาสตรวธดำเนนการ

1) กำหนดหลกเกณฑ เกณฑมาตรฐาน และแนวการปฏบตเกยวกบ-

การกระจายอำนาจการบรหาร ตามมาตรา 36 แหง พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต

พ.ศ.2542

2) ศกษาสภาพปญหาและความตองการตลอดทงศกยภาพในการ-

บรหาร และการจดการศกษาของผบรหารโรงเรยนเพอใชประกอบการสราง

หลกสตรการฝกอบรม

3) สรางหลกสตรการฝกอบรมโดยเนนการฝกอบรมดวยตนเอง

97สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

(Self-study Package) เปนหลก โดยการกำหนดวตถประสงค เนอหาสาระ

สอประสม และกจกรรมการฝกอบรมตาง ๆ เพอพฒนาสมรรถภาพทง 3 ดาน

คอ IQ, EQ และ MQ ใหหนวยงานทเกยวของ เชน เขตพนทการศกษา

ดำเนนการตามคมอทกำหนด ทงนจำเปนตองสรางทมในการฝกอบรม

4) สนบสนนงบประมาณและทรพยากรอนทจำเปนใหแกโรงเรยน

เพอดำเนนการตามหลกเกณฑและวธการกระจายอำนาจทกำหนดไวในกฎ

กระทรวง (มาตรา 39)

5) กำกบ ตดตาม และนเทศ ตลอดทงการประเมนการบรหารและ-

การจด การศกษาเปนระบบและตอเน อง เพ อปรบปรงแกไขและพฒนา

ตลอดทงเสรมสรางขวญกำลงใจและความกาวหนา

6) สรรหาผบรหารโรงเรยนทบรหารและจดการศกษาตามแนวการ-

กระจายอำนาจ "แกนนำ" เพอสงเสรมและใหรางวลเพอสรางเครอขายตอไป

99สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

3.1 กลมตวอยาง

เปนกลมตวอยางทไดมาแบบกำหนดเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling)

จากผแทนคณะกรรมการสถานศกษาของทงโรงเรยนตนแบบ โรงเรยนเครอขาย

และโรงเรยนคขนาน

การคดเลอกกลมตวอยาง ผบรหารสถานศกษาตนแบบแตละคนเปน

ผดำเนนการคดเลอกกลมตวอยางของตนเองตามเงอนไขทผวจยและ สกศ.

กำหนดให คอแตละคนจะตองเลอกกลมตวอยางใหได 36 คน จำแนกเปน

1) ผบรหารโรงเรยนจำนวน 6 คน (คดเลอกจากโรงเรยนตนแบบ 1 คน

โรงเรยนเครอขาย 2 คน และโรงเรยนคขนาน 3 คน)

2) ผแทนครจำนวน 12 คน (คดเลอกจากโรงเรยนตนแบบ 2 คน โรงเรยน-

เครอขาย 4 คน และโรงเรยนคขนาน 6 คน)

3) ผแทนคณะกรรมการสถานศกษาทมใชคร จำนวน 18 คน (คดเลอก-

จากโรงเรยนตนแบบ 3 คน โรงเรยนเครอขาย 6 คน และโรงเรยนคขนาน 9

คน)

นนคอ จะไดกลมตวอยางจำนวนไมนอยกวา 468 คน ดงรายละเอยด

แสดงในตารางท 8

บทท 3วธดำเนนการวจย

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน100

ตารางท 8 กลมตวอยางทตอบแบบสอบถามจากกลมโรงเรยนผบรหาร

ตนแบบ 13 กลม

จำนวนกลมตวอยางจากโรงเรยน (คน)กลมตวอยาง

ตนแบบ เครอขาย คขนาน รวม

คณะของผบรหารตนแบบ 1 คน ประกอบดวย 6 12 18 36

1. ผบรหาร (กรรมการภายในโรงเรยน) 1 2 3 6

2. ผแทนคร (กรรมการภายในโรงเรยน) 2 4 6 12

3. ผแทนกรรมการฯ 3 6 9 18

(กรรมการภายนอกโรงเรยน)

รวมคณะของผบรหารตนแบบ 13 คน 78 156 234 468

ประกอบดวย

1. ผบรหารโรงเรยน (กรรมการภายในโรงเรยน) 13 26 39 78

2. ผแทนคร (กรรมการภายในโรงเรยน) 26 52 78 156

3. ผแทนกรรมการฯ (กรรมการภายนอกโรงเรยน) 39 78 117 234

3.2 วธดำเนนการวจย

1) การเกบรวบรวมขอมล ใชเทคนค 2 แบบ คอ

(1) ใชแบบสอบถามทสรางขนตามวตถประสงคของการวจย เพอ-

สอบถามขอมลจากกลมตวอยางคณะกรรมการสถานศกษา และกลมผบรหาร-

โรงเรยนและคร จำนวนไมนอยกวา 468 คน

(2) ใชวธการสมมนาแบบเจาะลก (Focus group) โดยผบรหาร

สถานศกษาตนแบบเปนผดำเนนการจดประชม ณ สถานศกษาของตนเอง

ตามแนวทางทผวจยและสำนกงานเลขาธการสภาการศกษา (สกศ.เดม) กำหนด

ให พรอมทงทำการสมภาษณเปนรายบคคลดวย

101สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

2) เครองมอทใช

(1) แบบสอบถาม เปนแบบสอบถามทสรางขนตามวตถประสงคของ-

งานวจยประกอบดวยสาระดงตอไปน

ขอมลเบองตน เปนแบบเลอกตอบ

สาระตามวตถประสงค เปนแบบมาตรฐานสวนประมาณคา

5 ระดบ (5 Likert Scale) เพอสอบถามเกยวกบคณะกรรมการสถานศกษา

ใน 7 เรอง คอ

1. ความร

2. ความสามารถในการปฏบตทวไป

3. ความสามารถในการปฏบ ต ตามอำนาจหนาท ของ

คณะกรรมการสถานศกษา

4. การมสวนรวมในกจกรรมของโรงเรยน

5. ปญหาของคณะกรรมการสถานศกษา

6. ความตองการ

7. เจตคตของผบรหารโรงเรยนและครทมตอคณะกรรมการ-

สถานศกษา

ทงน ไดทำการทดสอบคาความเชอมน (Reliability) แลว

ดงแสดงในตารางท 9

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน102

ตารางท 9 ผลทดสอบคา reliability ของแบบสอบถามจำแนกตามสถานะ

การเปนกรรมการ

กรรมการจาก กรรมการภายใน

รายละเอยดดาน ภายนอก (ผบรหารและคร)

คาความเชอมน คาความเชอมน

1. ความรในดานตาง ๆ ของคณะกรรมการ .9009 .9432

สถานศกษา

2. ความสามารถในการปฏบตทวไป .9048 .9294

3. ความสามารถในการปฏบตตามอำนาจ .8978 .9360

หนาทของคณะกรรมการสถานศกษา

4. การมสวนรวมในกจกรรมของโรงเรยน .8287 .8717

5. ปญหาของคณะกรรมการสถานศกษา .9035 .8990

6. ความตองการของคณะกรรมการสถานศกษา .9254 .9090

7. ทศนคตของผบรหารและครทมตอ .8825 .8516

คณะกรรมการสถานศกษา

รวมทงฉบบ .9132 .9247

(2) การสมมนาเจาะลก (Focus group technique)

ก) กจกรรมการสมมนาเจาะลก ใหแตละคณะดำเนนกจกรรม-

หลก ๆ ดงตอไปน

การบรรยายพเศษ

การประชมกล มยอยเฉพาะกรรมการสถานศกษา

ภายนอกและกรรมการสถานศกษาภายใน

การนำเสนอและอภปราย

103สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

การสมภาษณบางคน

ข) แนวทางการจดกจกรรมสมมนาเจาะลก มดงน

บนทกขอมลเบองตน จำนวนโรงเรยน และจำนวนผเขารวม-

สมมนา

กจกรรมการสมมนา มดงตอไปน

1. การบรรยายพเศษ

2. การประชมกลมยอย กลมยอยแตละกลมมประเดนการ-

อภปรายดงน

กลมท อภปรายเรอง

กลม 1: 1. บทบาทหนาทคณะกรรมการสถานศกษา

กลมกรรมการ (ทควรม / ทไมควรม / หรอทควรมเพมเตม)

จากภายนอก 2. การปฏบตหนาท

โรงเรยน หรอ - มปญหาอปสรรคจากโรงเรยนหรอ

กลมกรรมการ กรรมการหรอไม

สถานศกษา - มขอเสนอแนะในการปฏบตหนาท หรอ

- มความตองการเปนกรรมการตอไป

3. การประชมคณะกรรมการ

- ความถของการประชม

- สถานทประชม

- ลกษณะกจกรรมการประชม

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน104

กลม 2: 1. ประโยชนและการมสวนรวมของ

กลมกรรมการ คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

จากภายใน 2. อำนาจหนาทของคณะกรรมการทพงประสงค

โรงเรยน หรอ - คณลกษณะ

ผบรหารและ - วธการไดมา

คร - รปแบบการประชม

- การพฒนากรรมการ

3. ขอคดเหนอน ๆ

3) การวเคราะหขอมล

(1) แบบสอบถาม : ใช SPSS Version 10 เพอหาคาความถ

คาเฉลย ( ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) การเปรยบเทยบคาเฉลยของ

ความคดเหนระหวางกรรมการจากภายในกบกรรมการจากภายนอกโรงเรยน

(t - test) และวเคราะหความแปรปรวนตามตวแปรขอมลพนฐาน (F - test)

(2) การสมมนาเจาะลก : การวเคราะหขอมลจากรายงานการ-

สมมนาเจาะลกของแตละกลมโรงเรยนผบรหารสถานศกษาตนแบบใชวธการ-

พรรณนาตามประเดนทกำหนดของแตละกลมกรรมการสถานศกษา (จากภายใน-

และภายนอกโรงเรยน)

4) เกณฑการแปลผลคาเฉลยของขอมล

เกณฑการแปลผลคาเฉลยของขอมลมดงน

4.50 - 5.00 หมายถง มความร มความสามารถในการปฏบต มสวนรวมใน-

กจกรรม มปญหาในการดำเนนการ มความตองการ หรอผบรหาร-

กลมท อภปรายเรอง

105สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

และครมเจตคตตอคณะกรรมการสถานศกษา ในระดบมากทสด

หรอดทสด

3.50 - 4.49 หมายถง มความร มความสามารถในการปฏบต มสวนรวมใน-

กจกรรม มปญหาในการดำเนนการ มความตองการ หรอผบรหาร-

และครมเจตคตตอคณะกรรมการสถานศกษา ในระดบมาก

หรอด

2.50 - 3.49 หมายถง มความร มความสามารถในการปฏบต มสวนรวมใน-

กจกรรม มปญหาในการดำเนนการ มความตองการ หรอผบรหาร-

และครมเจตคตตอคณะกรรมการสถานศกษา ในระดบปานกลาง

1.50 - 2.49 หมายถง มความร มความสามารถในการปฏบต มสวนรวมใน-

กจกรรม มปญหาในการดำเนนการ มความตองการ หรอผบรหาร-

และครมเจตคตตอคณะกรรมการสถานศกษา ในระดบนอย

หรอไมคอยด

1.00 - 1.49 หมายถง มความร มความสามารถในการปฏบต มสวนรวมใน-

กจกรรม มปญหาในการดำเนนการ มความตองการ หรอผบรหาร-

และครมเจตคตตอคณะกรรมการสถานศกษา ในระดบนอยทสด

หรอไมดเลย

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน106

107สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

บทท 4ผลการวเคราะหขอมล

การนำเสนอในบทนแบงออกเปน 2 ตอน

ตอนทหนง เปนผลการวเคราะหสภาพปจจบน ปญหา และความตองการ-

ของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานจากการตอบแบบสอบถามทสรางขนของ-

กลมตวอยางคอ กลมคณะกรรมการสถานศกษาและกลมผบรหารโรงเรยนและ-

ครทเปนกรรมการสถานศกษา ซงประกอบดวย :

1) ขอมลขนพนฐานของกลมตวอยาง

2) ความคดเหนตอคณะกรรมการสถานศกษาโดยรวมในเรองตอไปน

(1) ความรความเขาใจเกยวกบการปฏรปการศกษาและทเกยวของ

(2) ความสามารถในการปฏบตทวไป

(3) ความสามารถในการปฏบตตามอำนาจหนาท

(4) การมสวนรวมในกจกรรมของโรงเรยน

(5) ปญหา

(6) ความตองการ

(7) เจตคตของผบรหารโรงเรยนและครตอคณะกรรมการสถานศกษา

3) การเปรยบเทยบความคดเหน

ตอนทสอง เปนการวเคราะหและสรปผลจากรายงานการประชมสมมนา-

เจาะลก (Focus group technique) ซงประกอบดวย :

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน108

1) การใชคณะกรรมการสถานศกษา

2) กจกรรมทคณะกรรมการสถานศกษามสวนรวม

3) อำนาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาทควรมและไมควรม

4) ปญหาและอปสรรค

5) ขอเสนอแนะ

6) ขอเสนอแนะเกยวกบการประชมโดยใชการประชมกลมยอยและ-

สนทนากบคณะกรรมการ

ตอนท 1 ผลการวเคราะหสภาพปจจบน ปญหา

และความตองการของคณะกรรมการสถานศกษา

4.1 ขอมลเบองตนของกลมตวอยาง

1) กรรมการสถานศกษาภายในโรงเรยน

กรรมการสถานศกษาภายในโรงเรยน อนไดแก ผบรหารโรงเรยนและ-

ครตอบแบบสอบถามคดเปนรอยละ 34.6 และรอยละ 65.4 ตามลำดบ โดย

สวนใหญ (74.6 %) สำเรจปรญญาตร รองลงมา (21.9 %) สำเรจสงกวา

ปรญญาตรและมเพยงเลกนอย (3.5 %) สำเรจตำกวาปรญญาตร โดย

สวนใหญ (68.0 %) มอายราชการ 21 ปข นไป รองลงมามอายราชการ

11-20 ป และ 1-10 ป รอยละ 19.3 และรอยละ 12.7 ตามลำดบ ดงขอมล

แสดงในตารางท 10

109สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ตารางท 10 ขอมลเบองตนของผบรหารโรงเรยนและคร

ประเภท จำนวน รอยละ

1.ตำแหนง 228 100.0

1.1 ผบรหารโรงเรยน 79 34.6

1.2 คร 149 65.4

2. การศกษาสงสด 228 100.0

2.1 ตำกวาปรญญาตร 8 3.5

2.2 ปรญญาตร 170 74.6

2.3 สงกวาปรญญาตร 50 21.9

3. อายราชการ 228 100.0

3.1 1 - 10 ป 29 12.7

3.2 11 - 20 ป 44 19.3

3.3 21 ปขนไป 155 68.0

2) กรรมการสถานศกษาภายนอกโรงเรยน

กรรมการสถานศกษาจากภายนอกโรงเร ยนมาจากสถานศกษา

ตนแบบและเครอขาย รอยละ 60.3 และมาจากกลมโรงเรยนคขนาน รอยละ

39.7 โดยเปนกรรมการท เปนผ แทนผ ปกครอง ศษยเกา ผแทนองคกร

สวนทองถน ผแทนประชาชน และผทรงคณวฒจำนวนเทา ๆ กน

ทงน กรรมการสถานศกษาสวนใหญ (60.8 %) เขามาเปนกรรมการ-

โดยสมครใจดวยตนเอง และโดยการทาบทามจากโรงเรยน รองลงมา (33.8 %)

โดยการเลอกตงและผอนสนบสนน

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน110

เมอพจารณาตามระดบการศกษา พบวากรรมการสถานศกษาสวนใหญ

(46.1 %) สำเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตนลงมา ทเหลอสำเรจระดบ-

มธยมศกษาตอนปลาย ปรญญาตร ระดบ ปวส. และสงกวาปรญญาตร รอยละ

20.5 รอยละ 17.4 รอยละ 10 และรอยละ 5.9 ตามลำดบ

สำหรบอายของกรรมการ พบวา กรรมการสถานศกษาสวนใหญ

(รอยละ 62.5 ป) มอายระหวาง 35-54 ป นอกนนอายสงกวา 55 ปและตำกวา

35 ป รอยละ 26.9 และ 10.5 ตามลำดบ ดงรายละเอยดขอมลในตารางท 11

ตารางท 11 ขอมลเบองตนของคณะกรรมการสถานศกษา

ประเภท จำนวน รอยละ

1. ประเภทของกรรมการสถานศกษา 219 100.0

1.1 กลมสถานศกษาตนแบบและเครอขาย 132 60.3

1.2 กลมนอกสถานศกษาตนแบบและเครอขาย 87 39.7

2. สถานภาพของกรรมการสถานศกษา 219 100.0

2.1 ผแทนผปกครอง 47 21.5

2.2 ผแทนศษยเกา 37 16.9

2.3 ผแทนองคกรทองถน 44 20.1

2.4 ผแทนองคกรชมชน 47 21.5

2.5 ผทรงคณวฒ 37 16.9

2.6 ผแทนคร 7 3.2

3. วธการเขามาเปนกรรมการสถานศกษา 219 100.0

3.1 โดยความสมครใจของตนเอง 77 35.2

3.2 โดยการทาบทาม/ขอรองจากผบรหาร 33 15.1

111สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

โรงเรยน/คร

3.3 โดยผอนสนบสนน 56 25.6

3.4 โดยการเลอกตง 41 18.7

3.5 อน ๆ ……………………………... 12 5

4. วฒการศกษาสงสดของกรรมการ 219 100.0

4.1 สำเรจระดบประถมศกษา/มธยมศกษาตอนตน 101 46.1

4.2 สำเรจระดบมธยมศกษาตอนปลาย/ปวช. 45 20.5

เทยบเทา

4.3 สำเรจระดบ ปวส./อนปรญญาหรอเทยบเทา 22 10.0

4.4 สำเรจระดบปรญญาตร 38 17.4

4.5 สำเรจระดบสงกวาปรญญาตร 13 5.9

5. ชวงอายของกรรมการสถานศกษา 219 100.0

5.1 34 ปลงมา 23 10.5

5.2 35 -44 ป 73 33.3

5.3 45 - 54 ป 64 29.2

5.4 55 ปขนไป 59 26.9

4.2 ความคดเหนของคณะกรรมการสถานศกษาตอภารกจหนาท

กรรมการสถานศกษาทงจากภายนอกและภายในโรงเรยนในภาพรวม ม-

ความเหนวากรรมการสถานศกษามความรเกยวกบการปฏรปการศกษา มความ-

สามารถในการปฏบตงานทวไปของโรงเรยน และมปญหาในการดำเนนงานของ-

ตารางท 11 (ตอ)

ประเภท จำนวน รอยละ

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน112

คณะกรรมการใน "ระดบปานกลาง" และมความสามารถในการปฏบตตามอำนาจ-

หนาทของคณะกรรมการ มสวนรวมในกจกรรมของโรงเรยน มความตองการ

ใหโรงเรยนปฏบตและพฒนาตนเอง และมความเหนวาผบรหารโรงเรยนและ

คร มเจตคตตอคณะกรรมการสถานศกษา "ในระดบมาก" หรอ "ในระดบด"

(ดรายละเอยดในตารางท 12)

ตารางท 12 ความคดเหนของคณะกรรมการสถานศกษาตอภารกจหนาทของ-

ตนเองในภาพรวม จำแนกตามประเภทของกรรมการ

คณะ กก. คณะ กก.

สถานศกษา สถานศกษา รวม แปลผล

สาระการพจารณาในดาน ภายนอก รร. ภายใน รร. ระดบ

X S.D X S.D. X S.D.

1. ความรในดานตาง ๆ 3.17 .63 3.28 .81 3.23 .73 ปานกลาง

2. ความสามารถในการปฏบตทวไป 3.31 .63 3.15 .73 3.23 .69 ปานกลาง

3. ความสามารถในการปฏบตตาม 3.60 .55 3.53 .68 3.57 .62 มาก

อำนาจหนาทของคณะกรรมการ

สถานศกษา

4. การมสวนรวมในกจกรรมของ 3.63 .57 3.50 .66 3.57 .62 มาก

โรงเรยน

5. ปญหาในการดำเนนการของ

คณะกรรมการสถานศกษา 2.40 .86 2.69 .79 2.56 .84 ปานกลาง

6. ความตองการของคณะกรรมการ 3.94 .73 4.12 .64 4.03 .69 มาก

สถานศกษา

7. เจตคตของผบรหารและครทม 3.89 .60 3.91 .61 3.90 .61 ด

ตอคณะกรรมการสถานศกษา

113สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

สวนความคดเหนของกรรมการสถานศกษาในสาระแตละดาน แสดงไวใน-

ตารางท 13 ถง ตารางท 19 ดงตอไปน

1) ดานความร

คณะกรรมการสถานศกษามความร "ในระดบมาก" เพยงเรองเดยว-

คอ อำนาจหนาทของตน ในขณะทมความรในเรองทเกยวของ อาท สาระใน พ.ร.บ.

การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 เกณฑมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน หลกสตร-

การศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2544 การบรหารโรงเรยนดานวชาการ งบประมาณ

บคลากร และการบรหารทวไป การจดการเรยนการสอนและการประกนคณภาพ-

ใน "ระดบปานกลาง" ดงแสดงในตารางท 13

ตารางท 13 ความคดเหนของคณะกรรมการสถานศกษาจากภายนอกและ

ผบรหารและครและความคดเหนโดยรวม ตอคณะกรรมการ

สถานศกษาขนพนฐานในเรองความรดานตาง ๆ

คณะ กก. คณะ กก.

สถานศกษา สถานศกษา รวม แปลผล

รายละเอยดสาระดานความร ภายนอก รร. ภายใน รร. ระดบ

X S.D X S.D. X S.D.

1. อำนาจหนาทของคณะกรรมการ 3.46 .74 3.54 .81 3.50 .78 มาก

สถานศกษา

2. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต 3.06 .78 3.24 .98 3.15 .89 ปานกลาง

พ.ศ. 2542

3. เกณฑมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน 3.16 .74 3.16 .98 3.16 .87 ปานกลาง

4. หลกสตรการศกษาขนพนฐาน 3.01 .78 3.14 1.02 3.08 .91 ปานกลาง

พ.ศ. 2544

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน114

5. การบรหารโรงเรยนเชน วชาการ 3.10 .85 3.27 .92 3.19 .89 ปานกลาง

งบประมาณ

6. การจดการเรยนการสอน 3.22 .85 3.40 .87 3.32 .86 ปานกลาง

7. การประกนคณภาพการศกษา 3.17 .87 3.22 1.01 3.20 .94 ปานกลาง

รวม 3.17 .64 3.28 .81 3.23 .73 ปานกลาง

2) ดานความสามารถในการปฏบตทวไป

ในทำนองเดยวกนเมอกรรมการสถานศกษามความรเกยวกบอำนาจ-

หนาทของตนมาก กยอมสามารถนำไปปฏบตตามอำนาจหนาทไดในระดบมากดวย

ในขณะทมความสามารถเรองอนๆ อยใน "ระดบปานกลาง" เกอบทกเรอง ตงแต

ความสามารถในการจดทำรฐธรรมนญและวสยทศนของโรงเรยน การจดทำ

หลกสตร การกำกบตดตามการจดการศกษาของโรงเรยน การวางแผนการบรหาร-

และการประเมนผลแผนและโครงการ ดงรายละเอยดแสดงในตารางท 14

ตารางท 13 (ตอ)

คณะ กก. คณะ กก.

สถานศกษา สถานศกษา รวม แปลผล

รายละเอยดสาระดานความร ภายนอก รร. ภายใน รร. ระดบ

X S.D X S.D. X S.D.

115สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ตารางท 14 ความคดเหนตอคณะกรรมการสถานศกษาตอความสามารถใน

การปฏบตทวไปของคณะกรรมการสถานศกษา

คณะ กก. คณะ กก.

สถานศกษา สถานศกษา รวม แปลผล

รายละเอยดของการปฏบต ภายนอก รร. ภายใน รร.

X S.D X S.D. X S.D.

1. การปฏบตตามอำนาจหนาทของ 3.61 .71 3.42 .77 3.51 .75 มาก

คณะกรรมการสถานศกษา

2. การจดธรรมนญโรงเรยน 3.21 .85 3.08 .89 3.14 .87 ปานกลาง

3. การกำหนดวสยทศนโรงเรยน 3.34 .77 3.02 .82 3.27 .80 ปานกลาง

4. การจดทำหลกสตรของโรงเรยน 3.16 .80 2.96 .93 3.06 .87 ปานกลาง

(หลกสตรสถานศกษา)

5. การกำกบ ตดตามการจดการศกษา 3.33 .78 3.25 .88 3.29 .84 ปานกลาง

ของโรงเรยน

6. การวางแผนการบรหารของโรงเรยน 3.32 .79 3.20 .88 3.26 .84 ปานกลาง

7. การประเมนผลแผนและโครงการ 3.25 .84 2.96 .90 3.10 .88 ปานกลาง

ของโรงเรยน

รวม 3.12 .63 3.15 .73 3.23 .69 ปานกลาง

3) ดานความสามารถในการปฏบตตามอำนาจหนาท

จากอำนาจหนาท ของคณะกรรมการสถานศกษา 11 ขอน น

คณะกรรมการสถานศกษามความสามารถในการปฏบตตามอำนาจหนาทใน

"ระดบมาก" 7 ขอ ดงแสดงในตารางท 15 และมความสามารถปฏบตใน

"ระดบกลาง" 4 ขอ ไดแก การกำหนดนโยบายและแผนพฒนาโรงเรยน การให-

ความเหนชอบหลกสตรสถานศกษา การกำกบตดตาม การดำเนนงานของโรงเรยน-

และการมสวนรวมเสนอแนวทางการบรหารจดการดานตางๆ ทง 4 ดานของ

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน116

โรงเรยน (ดตารางท 15)

ตารางท 15 ความคดเหนของคณะกรรมการสถานศกษาตอความสามารถในการ-

ปฏบตตามอำนาจหนาทของคณะกรรมการ

คณะ กก. คณะ กก.

รายละเอยดของการปฏบต สถานศกษา สถานศกษา รวม แปลผล

ตามอำนาจหนาท ภายนอก รร. ภายใน รร.

X S.D X S.D. X S.D.

1. การกำหนดนโยบายและ 3.50 .76 3.28 .84 3.39 .81 ปานกลาง

แผนพฒนาโรงเรยน

2. ใหความเหนชอบแผนปฏบตการ 3.63 .74 3.50 .82 3.56 .78 มาก

ประจำปของโรงเรยน

3. ใหความเหนชอบการจดทำ 3.50 .81 3.33 .94 3.41 .88 ปานกลาง

หลกสตรของโรงเรยน

(หลกสตรสถานศกษา)

4. กำกบ ตดตามการดำเนนงาน 3.41 .73 3.32 .91 3.36 .82 ปานกลาง

ของโรงเรยน

5. สงเสรม สนบสนนใหเดกในเขต 3.84 .78 3.79 .89 3.81 .83 มาก

ชมชนรอบๆ โรงเรยนไดรบ

การศกษาอยางทวถง

6. สงเสรมใหมการพทกษสทธเดก 3.60 .83 3.65 .87 3.63 .85 มาก

ใหเดกไดรบการพฒนาเตมตาม

ศกยภาพ

7. มสวนรวมเสนอแนวทางในการ 3.49 .73 3.33 .87 3.41 .80 ปานกลาง

บรหารจดการโรงเรยนในดาน

วชาการ งบประมาณ บรหาร

งานบคคล และบรหารงานทวไป

117สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

8. สงเสรมใหมการระดมทรพยากร 3.68 .83 3.79 .85 3.73 .84 มาก

มาชวยเหลอโรงเรยน ทงทรพยากร

บคคล ภมปญญาทองถน

งบประมาณ และแรงงาน

9. เชอมกบชมชนหรอหนวยงาน 3.77 .79 3.87 .79 3.82 .79 มาก

ตางๆ ประสานความสมพนธ

ระหวางโรงเรยน

10. ใหความเหนชอบรายงานผลการ 3.64 .74 3.50 .82 3.57 .78 มาก

ดำเนนงานประจำปของโรงเรยน

11. มสวนรวมในการแตงตงทปรกษา 3.58 .83 3.53 .93 3.55 .88 มาก

หารออนกรรมการตางๆ

รวม 3.60 .55 3.53 .68 3.57 .62 มาก

4) ดานการมสวนรวมในกจกรรมโรงเรยน

คณะกรรมการสถานศกษามสวนรวมในกจกรรมโรงเรยน "คอนขาง-

มาก" โดยเฉพาะกจกรรมการประชมของคณะกรรมการและกจกรรมพเศษตางๆ

ของโรงเรยน สวนกจกรรมอนๆ เชน การจดทำธรรมนญโรงเรยน การวางแผน-

บรหารจดการของโรงเรยน การจดทำหลกสตรสถานศกษาและการกำกบตดตาม-

การบรหาร และจดการศกษาของโรงเรยน คณะกรรมการมสวนรวมใน "ระดบ-

ปานกลาง" ดงรายละเอยดในตารางท 16

ตารางท 15 (ตอ)

คณะ กก. คณะ กก.

รายละเอยดของการปฏบต สถานศกษา สถานศกษา รวม แปลผล

ตามอำนาจหนาท ภายนอก รร. ภายใน รร.

X S.D X S.D. X S.D.

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน118

ตารางท 16 กจกรรมการมสวนรวมของคณะกรรมการสถานศกษา จำแนก-

ตามกลมของกลมตวอยาง

คณะ กก. คณะ กก.

สถานศกษา สถานศกษา รวม แปลผล

รายละเอยดของการมสวนรวม ภายนอก รร. ภายใน รร.

X S.D X S.D. X S.D.

1. การประชมของคณะกรรมการ 4.16 .76 3.98 .74 4.07 .75 มาก

สถานศกษา

2. การจดธรรมนญโรงเรยน 3.38 .78 3.29 .85 3.33 .81 ปานกลาง

3. การวางแผนบรหารจดการของ 3.53 .71 3.38 .82 3.45 .77 ปานกลาง

โรงเรยน

4. การจดทำหลกสตรสถานศกษา 3.37 .84 3.12 .90 3.24 .88 ปานกลาง

ของโรงเรยน

5. การกำกบ ตดตามการบรหาร 3.43 .74 3.31 .90 3.37 .83 ปานกลาง

จดการของโรงเรยน

6. การจดกจกรรมพเศษของโรงเรยน 3.89 .85 3.93 .83 3.91 .81 มาก

รวม 3.63 .57 3.50 .66 3.56 .62 มาก

5) ปญหาในการปฏบตหนาท

เมอวเคราะหขอมลในตารางท 17 ปรากฏวา คณะกรรมการสถานศกษา-

มปญหาในการปฏบตหนาทใน "ระดบปานกลาง" ทงในดานการขาดความรความ-

เขาใจในอำนาจหนาท การไมมเวลาเขารวมประชม การไมมสวนรวมในกจกรรม-

ของโรงเรยน ความไมมนใจในการตดสนใจและการไมสามารถเขารวมกจกรรม-

ของโรงเรยน สวนการไมใหความสำคญของผบรหารโรงเรยนและคร มปญหา

ใน "ระดบนอย"

119สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ตารางท 17 ปญหาในการปฏบตหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาจำแนก-

ตามกลมของกลมตวอยาง

คณะ กก. คณะ กก.

สถานศกษา สถานศกษา รวม แปลผล

รายละเอยดของปญหา ภายนอก รร. ภายใน รร.

X S.D X S.D. X S.D.

1. ไมมความรความเขาใจในอำนาจหนาท 2.70 1.02 3.03 .96 2.87 1.00 ปานกลาง

ของคณะกรรมการสถานศกษาท

กำหนดไว

2. ไมมเวลาทมาเขารวมประชม 2.37 1.10 3.00 1.05 2.69 1.12 ปานกลาง

คณะกรรมการฯ

3. ไมรวาจะมสวนรวมในการบรหาร 2.47 .99 2.83 1.02 2.66 1.02 ปานกลาง

และการจดการอยางไร

4. ไมมความมนใจในการตดสนใจตางๆ 2.40 11.02 2.63 1.00 2.52 1.02 ปานกลาง

ในการประชม

5. ไมมความสามารถในการมสวนรวม 2.32 1.04 2.80 1.06 2.57 1.07 ปานกลาง

ในการจดกจกรรมของโรงเรยน

6. ผบรหารโรงเรยนและบคลากร 2.10 1.12 1.98 .95 2.04 1.04 นอย

ไมใหความสำคญของคณะกรรมการฯ

รวม 2.39 .86 2.70 .78 2.56 .84 ปานกลาง

6) ความตองการพฒนาตนเองของคณะกรรมการสถานศกษา

คณะกรรมการสถานศกษาตองการพฒนาตนเองในระดบมาก

ทกเรอง ไดแก ความรความเขาใจในแนวปฏบตตามอำนาจหนาท ความร

ความเขาใจในกฎหมายทเกยวของในหลกสตรและการจดทำหลกสตรสถานศกษา

ความรความเขาใจในแนวการจดการศกษาและการเรยนการสอนตามแนวปฏรป

ความร ความเขาใจในบทบาทของคณะกรรมการสถานศกษายคใหมและ

ความสามารถในการวางแผนการบรหารโรงเรยน รายละเอยดดงตารางท 18

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน120

ตารางท 18 ความตองการพฒนาตนเองของคณะกรรมการสถานศกษา

คณะ กก. คณะ กก.

สถานศกษา สถานศกษา รวม แปลผล

รายละเอยดของความตองการ ภายนอก รร. ภายใน รร.

X S.D X S.D. X S.D.

1. แนวปฏบตตามอำนาจหนาทของ 3.93 .78 4.15 .74 4.04 .77 มาก

คณะกรรมการสถานศกษา

2. กฎหมายและระเบยบทเกยวของ 3.87 .84 4.07 .86 3.97 .85 มาก

กบการบรหารและการจดการ

ศกษา เชน พ.ร.บ. การศกษา

แหงชาต, สภาครและบคลากร

ทางการศกษา, ระเบยบบรหาร

กระทรวงศกษาธการ, ระเบยบ

ขาราชการครและบคลากร

ทางการศกษา ฯลฯ

3. หลกสตรการศกษาขนพนฐาน 3.88 .86 4.01 .87 3.95 .86 มาก

และการจดทำหลกสตร

สถานศกษา

4. แนวการจดการศกษาและการ 3.97 .88 4.05 .73 4.00 .81 มาก

เรยนการสอนตามแนวปฏรป

การศกษา

5. บทบาทของคณะกรรมการ 4.02 .89 4.31 .73 4.17 .82 มาก

สถานศกษายคใหม

6. การวางแผนการบรหารและ 3.99 .88 4.12 .70 4.06 .79 มาก

การจดการศกษาของโรงเรยน

รวม 3.93 .73 4.11 .64 4.03 .69 มาก

121สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

7) เจตคตของผบรหารโรงเรยนและครตอคณะกรรมการสถานศกษา

คณะกรรมการสถานศกษาทงมาจากภายนอกและภายในโรงเรยน

เหนวา ผบรหารโรงเรยนและครมเจตคต "ทด" ตอคณะกรรมการสถานศกษา-

ในทกเร อง ทงการใหความสำคญ การยอมรบในความรความสามารถ

ความเหมาะสมขององคประกอบคณะกรรมการ ความตงใจ ความรบผดชอบ

และความเหมาะสมในการแสดงบทบาท ดงรายละเอยดในตารางท 19

ตารางท 19 เจตคตของผบรหารและครตอคณะกรรมการสถานศกษาจำแนก-

ตามกลมของกลมตวอยาง

คณะ กก. คณะ กก.

สถานศกษา สถานศกษา รวม แปลผล

รายละเอยดของเจตคต ภายนอก รร. ภายใน รร.

X S.D X S.D. X S.D.

1. การยอมรบในความสำคญ ความ 4.11 .75 4.16 .69 4.14 .72 ด

จำเปน และประโยชนในการม

คณะกรรมการสถานศกษา

2. การยอมรบระดบความร ความ 3.78 .75 3.87 .72 3.82 .73 ด

สามารถในการปฏบตหนาทของ

คณะกรรมการ

3. ความเหมาะสมขององคประกอบ 3.76 .66 3.83 .80 3.80 .74 ด

ของคณะกรรมการสถานศกษาตาม

ทกระทรวงศกษาธการกำหนดไว

4. ความตงใจ ความรบผดชอบ การ 3.96 .74 3.86 .84 3.91 .79 ด

เสยสละการมอดมการณ ฯลฯ

ในการเปนกรรมการสถานศกษา

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน122

5. ความเหมาะสมในการแสดงบทบาท 3.85 .76 3.82 .81 3.84 .78 ด

ของกรรมการสถานศกษาทควร

จะเปน

รวม 3.89 .60 3.90 .61 3.90 .61 ด

4.3. การเปรยบเทยบคาเฉลยของความคดเหน

เมอวเคราะหเปรยบเทยบความคดเหนของกลมตวอยางคณะกรรมการ-

สถานศกษาจากภายนอกและภายในโรงเรยน พบวา ทงสองกลมมความคดเหน-

แตกตางกน ในดานความสามารถในการปฏบตทวไป การมสวนรวมในกจกรรม-

โรงเรยน ปญหาการปฏบตตามอำนาจหนาท และความตองการในการพฒนา

ตนเองของคณะกรรมการสถานศกษา โดยกลมภายในสถานศกษามความเหน

เชงบวกมากกวาเกอบทกเรอง ยกเวนเรองความตองการพฒนาตนเองของ

คณะกรรมการสถานศกษา ทกลมภายนอกสถานศกษามความเหนเชงบวก

มากกวากลมภายในสถานศกษา

สวนดานความรและเจตคตตอคณะกรรมการสถานศกษา ปรากฏวา

ความเหนไมแตกตางกนแตอยางใด (ดตารางท 20)

ตารางท 19 (ตอ)

คณะ กก. คณะ กก.

สถานศกษา สถานศกษา รวม แปลผล

รายละเอยดของเจตคต ภายนอก รร. ภายใน รร.

X S.D X S.D. X S.D.

123สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ตารางท 20 การเปรยบเทยบความคดเหนของคณะกรรมการสถานศกษาจาก-

ภายนอกและภายในโรงเรยนทมตอคณะกรรมการสถานศกษา

ขนพนฐานของโรงเรยน

รายการ คา t

1. ความรในดานตาง ๆ ของคณะกรรมการสถานศกษา 1.657

2. ความสามารถในการปฏบตทวไป - 2.500*

3. ความสามารถในการปฏบตตามอำนาจหนาทของคณะกรรมการ - 1.192

สถานศกษา

4. การมสวนรวมในกจกรรมของโรงเรยน - 2.236*

5. ปญหาของคณะกรรมการสถานศกษา - 8.804*

6. ความตองการพฒนาตนเองของคณะกรรมการสถานศกษา 2.779*

7. เจตคตของผบรหารและครทมตอคณะกรรมการสถานศกษา .2560

* ระดบนยสำคญท 0.05

4.4 ความคดเหนในบางประเดน

จากการยกบางประเดนใหกลมตวอยางแสดงความเหนอยางอสระ ทงกลม-

ภายในและภายนอกสถานศกษาปรากฏวา ความคดเหนสอดคลองกนทงสองกลม-

ตวอยางเปนสวนใหญ ซงพอสรปไดดงน

1) กรรมการสถานศกษามความสามารถพเศษ หลายหลากต งแต

ความสามารถในการเขยนปาย วาดภาพระบายส การใหขอเสนอแนะดาน

กฎหมาย การเปนท ปรกษาในกจกรรมท งมวล ภมปญญาทองถ น กฬา

ชางกลมตางๆ การเปนวทยากร การสอนศาสนา เปนตน

2) กรรมการสถานศกษาไดเขารวมในโอกาสและกจกรรมตางๆ ตงแต

กฬาส ลกเสอเนตรนาร การเขาคาย การสนบสนนเงนและระดมทรพยากร

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน124

เพอการศกษา กจกรรมการพฒนาโรงเรยน การสงเสรมความรของนกเรยน

การดแลสขภาพนกเรยน การดแลอบตเหต การประชาสมพนธ การคมครอง

ผบรโภค เปนตน

3) ปญหาอนๆ เกยวกบการปฏบตตามอำนาจหนาทของคณะกรรมการ-

สถานศกษา ซงประมวลไดดงน

การไมกำหนดนดการประชมทแนนอน บางครงกระชนชดเกนไป

การขาดความร ความเขาใจ ในเรองทจะนำมาใชตดสนใจในการ-

ประชม

การไมมเวลาเขารวมประชม

การขาดประสบการณดานการศกษา เปนตน

4) ความตองการ กลมตวอยางเหนวา

ควรมคาตอบแทนในการประชม

ควรมการศกษาดงานดานการบรหารโรงเร ยนและการเปน

กรรมการทด

ทงฝายกรรมการและฝายโรงเรยน ควรเขาใจในบทบาทหนาทของ-

ตนเองใหมากทสด

ใหมการแกไขผมอทธพลในพนททเขามาควบคมคณะกรรมการ-

สถานศกษา

ใหมกจกรรมแลกเปลยนความคดเหนระหวางคณะกรรมการ-

โรงเรยนตางๆ

ควรมการประชมเกยวกบกฎหมายและระเบยบทเกยวของ

ควรมการจดอบรมกรรมการในดานตางๆ

โรงเร ยนควรใหความสำคญตอคณะกรรมการสถานศกษา

มากขน เปนตน

125สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ตอนท 2 ผลการวเคราะหขอมลจากรายงานของกลมการสมมนาเจาะลก

4.5 ขอมลเบองตนของกลมการสมมนาเจาะลก

กลมการสมมนาเจาะลกทง 13 กลม ไดจดสมมนาตามชวงเวลาทกำหนด

โดยมจำนวนโรงเรยนและผเขารวมสมมนาทงกลมโรงเรยนตนแบบ และกลม

โรงเรยนคขนาน ดงรายละเอยดแสดงในตารางท 21

ตารางท 21 กลมสถานศกษาตนแบบ วนจดสมมนา จำนวนโรงเรยน และ

ผเขารวมสมมนา

จำนวนกลมสถานศกษาตนแบบ วนจดสมมนา

โรงเรยน ผสมมนา

1. โรงเรยนบานบกเกาหอง (กระบ) 3 กรกฎาคม 2546 10 47

2. โรงเรยนบานหนองแดง (นครราชสมา) 7 กรกฎาคม 2546 8 40

3. โรงเรยนบานสบขน (นาน) 10 กรกฎาคม 2546 7 60

4. โรงเรยนบานกดสะเทยนวทยาคาร (หนองบวลำภ) 30 มถนายน 2546 6 36

5. โรงเรยนวดใหญ (สมทรปราการ) 16 กรกฎาคม 2546 6 43

6. โรงเรยนบานระกา (ศรสะเกษ) 3 กรกฎาคม 2546 10 60

7. โรงเรยนเบญจมเทพอทศจงหวดเพชรบร 19 กรกฎาคม 2546 7 41

8. โรงเรยนวดนมมานรด (กทม.) 27 กรกฎาคม 2546 6 60

9. โรงเรยนวดถนน (อางทอง) 12 กรกฎาคม 2546 6 50

10. โรงเรยนบานใหมราษฎรดำรง (พจตร) 8 กรกฎาคม 2546 6 40

11. โรงเรยนเทพา (สงขลา) 8 กรกฎาคม 2546 6 41

12. โรงเรยนศรราษฎรสามคค (ปตตาน) 10 กรกฎาคม 2546 6 41

13. โรงเรยนเทศบาล 2 (นราธวาส) 15 กรกฎาคม 2546 6 31

รวมทงสน 90 590

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน126

4.6 ผลการวเคราะหขอมลของกลมการสมมนาเจาะลก

1) การบรรยายพเศษ

กลมสมมนาไดจดใหมการบรรยายพเศษโดยผทรงคณวฒเพอเปน

การเพมพนความร และประสบการณของผเขารวมสมมนา ดงรายละเอยดปรากฏ-

ในตารางท 22

ตารางท 22 การบรรยายพเศษของกลมสมมนาตาง ๆ

กลมสมมนา วทยากร เรอง

1. โรงเรยนบานบกเกาหอง 1) ผอ.วพล นาคพนธ 1) การเตรยมความพรอมโรงเรยนนตบคคล

2) ศ.ดร.ธระ รญเจรญ 2) การจดการศกษาตาม พ.ร.บ.การศกษา

3) ผศ.สมเกยรต พวงรอด แหงชาต

3) ลกษณะคณะกรรมการสถานศกษาทม

ประสทธภาพ

2. โรงเรยนบานหนองแดง 1) ศ.ดร.ธระ รญเจรญ 1) การจดการศกษาตาม พ.ร.บ. การศกษา

2) อ.ดร.อดศร เนาวนนท แหงชาต

2) บทบาทอำนาจหนาทของคณะกรรมการ

สถานศกษา

3. โรงเรยนบานสบขน 1) ผอ.สมฤทธ พฒนรงสรรค 1) บทบาทคณะกรรมการสถานศกษา

2) ศ.ดร.ธระ รญเจรญ ยคปฏรป

3) หน.ประถม เชอหมอ 2) การจดการศกษา ตาม พ.ร.บ.การศกษา

แหงชาต

3) ความเคลอนไหวในวงการศกษา

4.โรงเรยนกดสะเทยน 1) ผอ.สเมธ ปานะถก 1) บทบาทคณะกรรมการสถานศกษา

วทยาคาร 2) ผอ.สมแพน จำปาหวาย ขนพนฐาน

2) ประสบการณการจดการศกษา

ตาม พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต

5. โรงเรยนวดใหญ 1) ผศ.ชชาต เชงฉลาด การจดการศกษา ตาม พ.ร.บ. การศกษา

2) ผอ.ณฐวฒ สงสลลา แหงชาต

127สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

6. โรงเรยนบานระกา 1) หน.สรพล แสงคำ 1) การปฏรปการศกษา

2) ผศ.ดร.สมาน อศวภม 2) การจดการศกษาตาม พ.ร.บ.การศกษา

แหงชาต

3) บทบาทอำนาจหนาทของคณะกรรมการ

สถานศกษา

7. โรงเรยนเบญจมเทพอทศ 1) นายวชย สขอนนต 1) การศกษาปจจบน

จงหวดเพชรบร 2) ดร.สมาล พงษตยะไพบลย 2) การจดการศกษาตาม พ.ร.บ.การศกษา

3) ผอ.นคร ตงคะพภพ แหงชาต

3) บทบาทอำนาจหนาทของคณะกรรมการ

สถานศกษา

8. โรงเรยนวดนมมานรด (ไมปรากฎขอมล) (ไมปรากฎขอมล)

9. โรงเรยนวดถนน 1) นายเพชรรตน นมพนธ 1) การจดการศกษาปจจบน

2) น.ส.สรอยระยา นยชต 2) การจดการศกษาตาม พ.ร.บ.การศกษา

แหงชาต และหลกสตรและการจด

การเรยนการสอน

10. โรงเรยนบานใหม 1) หน.วระ เกตแกว 1) การจดการศกษายคปจจบน

ราษฎรดำรง 2) อ.ดร.บรรจบ บญจนทร 2) บทบาทอำนาจหนาทของคณะกรรมการ

สถานศกษา

3) แนวคดพนฐานและหลกสตรการสอน

11. โรงเรยนเทพา 1) ผอ.ณรงค พสทธชาต 1) การศกษายคปจจบน

2) ดร.ประเสรฐ บณฑศกด 2) การจดการศกษาตาม พ.ร.บ.การศกษา

3) รศ.ลำดวน เกษตรสนทร แหงชาต

3) บทบาทอำนาจหนาทของคณะกรรมการ

สถานศกษา

12. โรงเรยนศรราษฎร (ไมปรากฎขอมล) (ไมปรากฎขอมล)

สามคค

13. โรงเรยนเทศบาล 2 (ไมปรากฎขอมล) (ไมปรากฎขอมล)

(บานบาเละฮเล)

ตารางท 22 การบรรยายพเศษของกลมสมมนาตาง ๆ

กลมสมมนา วทยากร เรอง

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน128

เมอวเคราะหขอมลในตารางท 22 ปรากฎวาทกกลมสมมนาไดจดใหมการ-

บรรยายพเศษ เกยวกบการจดการศกษา หลกสตรและการสอนตาม พ.ร.บ.การ-

ศกษาแหงชาต โดยผทรงคณวฒจากสวนกลางบาง จากนกวจยในพนท จาก

ผบรหารสำนกงานการศกษาในพนท และผบรหารสถานศกษาตนแบบ มบางกลม-

สมมนาไดจดใหมการบรรยายพเศษเพมเตม เชน เรองเกยวกบโรงเรยนนตบคคล

ประสบการณการจดการศกษาตามแนวปฏรป ความเคลอนไหวทางการศกษา

เปนตน ซงเปนไปตามขอเสนอแนะในคราวประชมสมมนา ณ โรงแรมรอยล ซต

กรงเทพมหานคร เมอวนท 20 มถนายน 2546

2) ผลการสมมนากลมยอยของกรรมการสถานศกษาจากภายนอก

โรงเรยน

กรรมการสถานศกษาจากภายนอกโรงเรยนไดประชมกลมยอยตาม

หวขอทกำหนดใหคอ (1) บทบาทหนาทของคณะกรรมการในการปฏบตหนาท (2)

การประชมคณะกรรมการ และ (3) ปญหา ขอเสนอแนะ และความตองการ

เปนกรรมการตอไป ไดผลโดยสรป ดงน

(1) บทบาทอำนาจหนาท

กรรมการสถานศกษาจากภายนอกโรงเรยนเกอบทงหมดเหน

ดวยกบอำนาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาทกำหนดไวในระเบยบ-

กระทรวงศกษาธการวาดวยคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2543

คงมเพยง 1 กลม สมมนาทเหนวาไมควรมภาระหนาทในขอ 4 (กำกบและ

ตดตามการดำเนนงานตามแผนของสถานศกษา ขอ 6 (สงเสรมใหมการพทกษ-

สทธเดก…..) และขอ 12 (ปฏบตการอนตามทไดรบมอบหมายจากหนวยงาน-

ตนสงกด) ดงขอมลในตารางท 23

129สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ตารางท 23 จำนวนกลมสมมนายอย (เฉพาะกรรมการภายนอกสถานศกษา)

ท แสดงความคดเหนตอการดำรงอย ของอำนาจหนาท ของ

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานตามระเบยบกระทรวง-

ศกษาธการว าดวยคณะกรรมการสถานศกษาข นพ นฐาน

พ.ศ.2543

อำนาจหนาทของกรรมการสถานศกษาขนพนฐานฯ ควรมตอไป ไมควรม

1. กำหนดนโยบายและแผนพฒนาของสถานศกษา 13 -

2. ใหความเหนชอบแผนปฏบตการประจำปของโรงเรยน 13 -

3. ใหความเหนชอบในการจดทำสาระหลกสตรใหสอดคลอง 13 -

กบความตองการของทองถน

4. กำกบและตดตามการดำเนนงานตามแผนของสถานศกษา 12 1

5. สงเสรมและสนบสนนใหเดกทกคนในเขตบรการไดรบการ 13 -

ศกษาขนพนฐานอยางทวถง มคณภาพ และไดมาตรฐาน

6. สงเสรมใหมการพทกษสทธเดก ดแลเดกพการ เดกดอย 12 1

โอกาส และเดกทมความสามารถพเศษไดรบการพฒนา

เตมตามศกยภาพ

7. เสนอแนวทางและมสวนรวมในการบรหารจดการศกษา 13 -

ดานวชาการ ดานงบประมาณ ดานการบรหารงานบคคล

และดานการบรหารทวไปของสถานศกษา

8. สงเสรมใหมการระดมทรพยากรเพอการศกษา ตลอดจน 13 -

วทยากรภายนอก และภมปญญาทองถนเพอเสรมสราง

พฒนาการของนกเรยนทกดาน รวมทงสบสานจารต

ประเพณ ศลปวฒนธรรมของทองถนและของชาต

9. เสรมสรางความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชน 13 -

ตลอดจนประสานงานกบองคกรทงภาครฐและเอกชน

เพอใหสถานศกษาเปนผลแหลงวทยาการของชมชน

และมสวนในการพฒนาชมชนและทองถน

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน130

ตารางท 23 (ตอ)

อำนาจหนาทของกรรมการสถานศกษาขนพนฐานฯ ควรมตอไป ไมควรม

10.ใหความเหนชอบรายงานผลการดำเนนงานประจำปของ 13 -

สถานศกษากอนเสนอตอสาธารณชน

11.แตงตงทปรกษา และ/หรอคณะอนกรรมการเพอการ 13 -

ดำเนนงานตามระเบยบนตามทเหนสมควร

12.ปฏบตการอนตามทไดรบมอบหมายจากหนวยงาน 12 1

ตนสงกดของสถานศกษานน

นอกจากน กรรมการสถานศกษาจากภายนอกสถานศกษาบางกลมยอย

(ความถหนงเดยว) ยงไดเสนอใหเพมอำนาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษา-

หลายประการ ไดแก

ใหกรรมการมสวนรวมในการกำกบดและการบรหารบคลากร

มสวนรวมในการพจารณาขอพพาทระหวางสถานศกษากบชมชน

ถอดถอนกรรมการสถานศกษาทมความประพฤตไมเหมาะสมหรอ

ขาดประชมตามจำนวนครงทกำหนด

มสวนรวมในการพจารณาความดความชอบคร เพอกระตนและสงเสรม-

นำไปสประโยชนของผเรยนและชมชน

สงเสรมใหมการอบรมสงสอนดานคณธรรมและจรยธรรม และ

นำหลกธรรมทางศาสนามาใชปฏบตอยางจรงจง

(2) การประชมคณะกรรมการ

1) คณะกรรมการสวนใหญตองการใหมการประชมภาคเรยนละ 2

ครง บางแหงตองการประชมภาคเรยนละ 1 ครง หรอปละ 3 ครง บางแหงตอง-

การประชมตอนเยนบาง กลางวนบาง เวนการประชมวนศกรบาง

131สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

2) คณะกรรมการสวนใหญเหนวาควรใชโรงเรยนเปนสถานท

ประชม นอกจากนอาจจะเปนวดทหมบาน

3) ลกษณะกจกรรมการประชม :

ใหเสนอแนวคดอยางอสระในการอภปรายใหขอมล

อภปราย สรปมต/แนวคด

มอบหมายใหนำไปปฏบต

ใหทกคนไดแสดงขอคดเหน

ใหความรในการประชมแตละครงบาง

ประชมกลมยอยในบางโอกาส

(3) ปญหา ขอเสนอแนะ และความตองการเปนกรรมการ

ก) ปญหา กรรมการสถานศกษาจากภายนอกสถานศกษาไดระบถง-

ปญหาในการปฏบตตามอำนาจหนาททกำหนดไว ทงปญหาของกรรมการเอง

และปญหาจากโรงเรยน ซงสามารถสรปปญหาทมความถสงไดดงน

(1) ปญหาของกรรมการสถานศกษาเอง ไดแก

ขาดความรความเขาใจเกยวกบแนวการจดการศกษา

หลกสตรการสอน กฎ ระเบยบตาง ๆ ฯลฯ

ไมคอยรและเขาใจในบทบาทหนาททกำหนดไว

ไมกลาแสดงความคดเหน

ขาดแรงจงใจ เชน ไมมคาตอบแทน

ขาดความรบผดชอบ ขาดความเสยสละ

ขาดการพฒนาตนเอง ไมใฝรใฝเรยน

เวลาโอกาสและความสามารถมนอย

มภารกจอนมาก

(2) ปญหาจากโรงเรยน ไดแก

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน132

ผ บร หารและครไม ให ความสำคญ ไมยอมรบใน

ความสามารถ

ขาดการแจงวาระลวงหนา นดประชมกระชนชด ไมม-

ปฏทนการประชมลวงหนา

ขาดการประสานงาน

ยงไมเปดโอกาสใหกรรมการเขามามบทบาทหนาทมาก

ไมนำขอเสนอไปปฏบตจรงจง ฯลฯ

ข) ขอเสนอแนะ : กรรมการสถานศกษาไดใหขอเสนอแนะวา

ควรมการฝกอบรมกรรมการใหมความร ความเขาใจใน :

บทบาท หนาท

การจดการเรยนการสอน

ระเบยบ กฎหมายทเกยวของ

ค) ความตองการเปนกรรมการตอไป

กรรมการเกอบทงหมดตองการเปน "กรรมการสถานศกษา" ตอไป

3) ผลการสมมนากลมยอยของกรรมการสถานศกษาภายในโรงเรยน

(1) การใชประโยชนของคณะกรรมการสถานศกษา

กรรมการสถานศกษาจากภายในโรงเรยน คอ ผบรหารและผแทน-

คร สวนใหญเหนวาโรงเรยนไดใชประโยชนจากคณะกรรมการสถานศกษา

หลายอยาง และเปนไปอยางคมคามาก โดยโรงเรยนไดใหคณะกรรมการ :

รวมกำหนดนโยบายและแผนของโรงเรยน

รวมปรบปรงพฒนาโรงเรยนทก ๆ ดาน

ชวยประชาสมพนธความกาวหนาและกจกรรมตางๆ ซงนำไป-

สการระดมทรพยากร

จากชมชน และรกษาความปลอดภย

133สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

รวมแกปญหา

สนบสนนแรงงานและทนทรพย

ชวยสะทอนภาพการปฏบตงานของโรงเรยน

ชวยสอดสองดแลความประพฤตของนกเรยน

ถายทอดภมปญญาทองถน

อยางไรกตามม 3 กลมโรงเรยนตนแบบทเหนวาโรงเรยนยงใช-

ประโยชนคณะกรรมการสถานศกษาไมคมคาเทาทควร

(2) อำนาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษา

คณะกรรมการสถานศกษาภายในโรงเรยนทกกลมเหนพองตรงกน

วา อำนาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาตามทกำหนดในระเบยบกระทรวง-

ศกษาธการวาดวยคณะกรรมการสถานศกษาข นพ นฐาน พ.ศ.2543 ม

ความเหมาะสมทจะกอใหเกดประโยชนตอการบรหารและจดการศกษาของ-

โรงเรยนอยแลว โดยเพยงสรางความกระจางในแตละอำนาจหนาทกจะเกด

ประโยชนยง รายละเอยดขอคดเหนแสดงไวในตารางท 24

ตารางท 24 จำนวนกลมคณะกรรมการสถานศกษาภายในโรงเรยนทแสดง

ความคดเหนตออำนาจหนาท ของคณะกรรมการสถานศกษา

ขนพนฐานตามระเบยบกระทรวงศกษาธการวาดวยคณะกรรมการ-

สถานศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2543

อำนาจหนาทของกรรมการสถานศกษาขนพนฐานฯ ควรมตอไป ไมควรม

1. กำหนดนโยบายและแผนพฒนาของสถานศกษา 13 -

2. ใหความเหนชอบแผนปฏบตการประจำปของโรงเรยน 13 -

3. ใหความเหนชอบในการจดทำสาระหลกสตรใหสอดคลอง 13 -

กบความตองการของทองถน

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน134

4. กำกบและตดตามการดำเนนงานตามแผนของสถานศกษา 13 -

5. สงเสรมและสนบสนนใหเดกทกคนในเขตบรการไดรบการ 13 -

ศกษาขนพนฐานอยางทวถง มคณภาพ และไดมาตรฐาน

6. สงเสรมใหมการพทกษสทธเดก ดแลเดกพการ เดก 13 -

ดอยโอกาส และเดกทมความสามารถพเศษไดรบการ

พฒนาเตมตามศกยภาพ

7. เสนอแนวทางและมสวนรวมในการบรหารจดการศกษา 13 -

ดานวชาการ ดานงบประมาณ ดานการบรหารงานบคคล

และดานการบรหารทวไปของสถานศกษา

8. สงเสรมใหมการระดมทรพยากรเพอการศกษา ตลอดจน 13 -

วทยากรภายนอก และภมปญญาทองถนเพอเสรมสราง

พฒนาการของนกเรยนทกดาน รวมทงสบสานจารต

ประเพณ ศลปวฒนธรรมของทองถนและของชาต

9. เสรมสรางความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชน 13 -

ตลอดจนประสานงานกบองคกรทงภาครฐและเอกชน

เพอใหสถานศกษาเปนแหลงวทยาการของชมชน

และมสวนในการพฒนาชมชนและทองถน

10.ใหความเหนชอบรายงานผลการดำเนนงานประจำปของ 13 -

สถานศกษากอนเสนอตอสาธารณชน

11.แตงตงทปรกษา และ/หรอคณะอนกรรมการเพอการ 13 -

ดำเนนงานตามระเบยบนตามทเหนสมควร

12.ปฏบตการอนตามทไดรบมอบหมายจากหนวยงาน 13 -

ตนสงกดของสถานศกษานน

ตารางท 24 (ตอ)

อำนาจหนาทของกรรมการสถานศกษาขนพนฐานฯ ควรมตอไป ไมควรม

135สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

อยางไรกตามมบางกลมสมมนาเจาะลก เหนวาไมควรมบางอำนาจหนาท

โดยใชเหตผลตาง ๆ ไดแก ขอ 1, ขอ 4, ขอ 6, ขอ 7 และขอ 10

(3) คณลกษณะ วธการไดมา รปแบบ เทคนคการประชม การพฒนา-

ตนเองของกรรมการสถานศกษา

ผลการประชมกลมผบรหารและคร พอประมวลไดดงน

ก) คณลกษณะ : กรรมการสถานศกษาควรมคณลกษณะ ดงน

เกง มความร ความสนใจการศกษา

เปนคนด

มนำใจ เสยสละ เตมใจ เตมกำลง

รบผดชอบมระเบยบวนย

มเวลาใหสวนรวม

มความเปนผนำ

ชมชนเคารพนบถอ ความประพฤตด

มวสยทศน

มประสบการณการบรหารจดการ

กลาแสดงความคดเหน

มคณธรรม จรยธรรม

หลกเลยงอบายมข และสงผดกฎหมาย

รกและภมใจในทองถนของตน รกโรงเรยน

มความคดสรางสรรค

รบทบาทหนาทของตนเอง

ใจกวาง

มมนษยสมพนธด

มภมหลงด

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน136

ข) วธการไดมา

สวนใหญเหนวาควรใชวธการสรรหาทหลายฝายมสวนรวม

แตกยงเหนวาควรใชวธทาบทามสำหรบผแทนองคกรชมชน ผแทนองคกรสวน

ทองถน และผทรงคณวฒ แตเหนวาผแทนครควรเลอกตง อยางไรกดบางกลม-

สมมนาเจาะลกเหนวาควรใชทงสรรหา เลอกตง และโดยตำแหนงผสมกน

แลวแตกลมหนาทหรอกลมผแทน

ค) รปแบบการประชม

รปแบบการประชมควรเปนไปตามวตถประสงค ซงจำเปนตอง-

ใชรปแบบทหลากหลาย โดยไมตดยดรปแบบใดรปแบบหนง โดยใชตาม

ความเหมาะสมของแตละสถานการณ ผบรหารและครเหนวา ควรพจารณาสง

ตอไปนประกอบ คอ

การจดเบยประชม

การนดหมายลวงหนา

บางแหงอาจประชมวนอาทตยหรอวนพระ วนหยด

อาจจดใหมการประชมวสามญ

จดประชมนอกสถานทบาง

อาจใชประชมเชงปฏบตการ

ง) การพฒนากรรมการ

การพฒนากรรมการสถานศกษา ควรใชกจกรรมและ

โอกาสตาง ๆ เชน

ทศนศกษา

การเสนอเนอหาสาระบางอยางขณะประชม

การประชมเชงปฏบตการ การฝกอบรม

การแลกเปลยนเรยนรกบคณะกรรมการโรงเรยนอน

137สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

หรอเครอขายอน

การจดเอกสารใหศกษาดวยตนเอง

การจดทำคมอคณะกรรมการสถานศกษา

การจดสาระสงสรรค

การศกษาจากวทย โทรทศน หนงสอพมพ

139สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

บทท 5การสรป การอภปรายและขอเสนอ

5.1 หลกการเหตผล

สบเนองจากบทบญญตในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542

แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 และพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการ-

กระทรวงศกษาธการ พ.ศ.2546 ทกำหนดใหกระทรวงกระจายอำนาจการบรหาร-

และการจดการศกษาทงดานวชาการ งบประมาณ การบรหารงานบคคล และการ-

บรหารทวไปไปยงคณะกรรมการ …… และสถานศกษาในเขตพนทการศกษาซง-

มสถานภาพเปนนตบคคลโดยตรง อกทงใหคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน-

มสวนรวมในการบรหารจดการสถานศกษา โดยมหนาทกำกบและสงเสรม

สนบสนนกจการของสถานศกษา …แสดงใหเหนวา คณะกรรมการสถานศกษา-

เปนกลมบคคลทมความจำเปนและสำคญตอการจดการศกษาเปนอยางมาก เพราะ-

เปนหนสวนทใกลชดกบโรงเรยน อกทงบทบาทหนาทตามกฎหมายการศกษานน

ยงแตกตางจากเดมคอเนนใหมสวนรวมในการบรหารจดการสถานศกษามากขน

แตจากการสมมนาคณะกรรมการสถานศกษาเรอง "เสยงสะทอนจากสอมวลชน"

เมอวนท 15 มกราคม 2546 ปรากฎวา มคณะกรรมการสถานศกษาหลายทาน

แสดงความคดเหนวา ตนเปนเพยงรางเงาของผบรหารโรงเรยนเทานน เนองจาก-

ไมสามารถปฏบตหนาทไดอยางสมบรณ เพราะโรงเรยนไมเปดโอกาส อกทง

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน140

คณะกรรมการสถานศกษาไมมสมรรถภาพและศกยภาพเพยงพอทจะปฏบต

หนาทไดอยางมประสทธภาพ

ดงนน สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา จงเหนควรใหมการศกษาถง

สภาพปจจบนและปญหาในการมสวนรวมบรหารและจดการศกษาของ

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานของประเทศไทยขน เพอจดทำขอเสนอ

แนวทาง และยทธศาสตรการพฒนาคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานใหม-

สมรรถภาพและศกยภาพทจะปฏบตหนาทตามทกฎหมายกำหนดไดอยางม

ประสทธภาพตอไป

5.2 วตถประสงค

1) เพ อศ กษาสถานภาพปจจ บ นของคณะกรรมการสถานศ กษา

ขนพนฐานเกยวกบสมรรถภาพดานความร ความสามารถและความตองการ

พฒนาตนเอง

2) เพ อศ กษาความค ดเห นของผ บร หารและคณะคร ท ม ต อ

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

3) เพอจดทำขอเสนอเชงนโยบาย ยทธศาสตร และกรอบการพฒนา-

ศกยภาพของคณะกรรมการสถานศกษาของสถานศกษาตาง ๆ

5.3 ขนตอนการดำเนนการ

1) ศกษานโยบาย บทบาท อำนาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษา-

ขนพนฐานทกำหนดไวในกฎหมายตาง ๆ

2) จดทำแผนดำเนนงานวจย

3) กำหนดกลมตวอยาง

4) กำหนดวธเกบขอมลจากแบบสอบถาม และจากการสมมนาเจาะลก

141สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

(Focus groups)

5) เกบรวบรวมขอมลตามวธทกำหนด

6) ประมวลผล และวเคราะหขอมล

7) เสนอรายงานตอทประชมผทรงคณวฒ

8) จดทำรายงานการวจยฉบบสมบรณ

5.4 ระเบยบวธวจย

1) กลมตวอยาง

กลมตวอยางไดมาแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) โดย-

ทำเปน 2 ระดบ ดงน

ระดบท 1 กำหนดกลมตวอยางโรงเรยน โดยใหผบรหารสถานศกษา-

ตนแบบป 2544 ดำเนนการคดเลอกกลมตวอยางโรงเรยนของตนเอง จำนวน 6

โรงเรยน จำแนกเปน โรงเรยนของผบรหารตนแบบ 1 โรง โรงเรยนเครอขาย

2 โรง และโรงเรยนอนทอยใกลเคยงซงตอไปจะเรยกวาโรงเรยนคขนานอก 3

โรงเรยน (ซงอาจคละกนไดทงระดบประถมศกษาและมธยมศกษา) ดงนนเมอ

รวมกลมโรงเรยนตวอยางจากผบรหารตนแบบทง 13 คน จะไดกลมตวอยาง-

โรงเรยนทงสนจำนวน 78 โรงเรยน

ระดบท 2 กำหนดกลมตวอยางคณะกรรมการสถานศกษาของแตละ-

โรงเรยน ใหผบรหารโรงเรยนทไดรบการคดเลอกทง 78 โรงเรยน ดำเนนการ

คดเลอกผแทนคณะกรรมการสถานศกษาของตนเองจำนวน 6 คน จำแนกเปน

คณะกรรมการสถานศกษาจากภายในโรงเรยนจำนวน 3 คน ประกอบดวย

ผบรหารโรงเรยน 1 คน และผแทนครทเปนกรรมการสถานศกษา 2 คน และ-

คณะกรรมการสถานศกษาจากภายนอกโรงเรยนจำนวน 3 คน ทคดเลอกจาก-

คณะกรรมการทเปนผแทนผปกครอง ศษยเกา องคกรชมชน องคกรปกครอง-

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน142

สวนทองถน และผทรงคณวฒ รวมเปนกลมตวอยางคณะกรรมการสถานศกษา-

จำนวนรวมทงสน 468 คน ดงรายละเอยดปรากฎในตารางท 25

ตารางท 25 จำนวนตวอยางกรรมการสถานศกษาจำแนกตามประเภทโรงเรยน

และประเภทกรรมการ

จำนวนกรรมการสถานศกษาจากกลม

โรงเรยนตนแบบ โรงเรยนเครอขาย โรงเรยนคขนาน

1. กรรมการจากภายในโรงเรยน

- ผบรหารโรงเรยน 13 26 19

- ครทเปนผแทนคร 26 52 78

2. กรรมการจากภายนอกโรงเรยน 39 78 117

รวม 78 156 234

รวมทงสน 468 คน

2) เครองมอ

เครองมอในการวจยประกอบดวย 2 ชด

ชดแรก เปนแบบสอบถามสำหรบ :

(1) กรรมการสถานศกษาจากภายนอกโรงเรยน

(2) กรรมการสถานศกษาจากภายในโรงเรยน

ซงสรางขนโดยมเนอหาสาระสอดคลองกบวตถประสงค และมความ

เชอมน (reliability) เปน 0.9132 และ 0.9247 สำหรบแบบสอบถามกรรมการ-

จากภายนอก และภายในโรงเรยนตามลำดบ

ชดทสอง สำหรบการสมมนาเจาะลก เปนประเดนคำถามสำหรบการ-

ประชมกลมยอย โดยจดทำเปน 2 แบบ สำหรบการประชมกลมยอยของ

143สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

คณะกรรมการสถานศกษาจากภายนอกโรงเรยน และคณะกรรมการสถานศกษา-

จากภายในโรงเรยน

3) การเกบรวบรวมขอมล

การเกบรวบรวมขอมลดำเนนการโดยผบรหารสถานศกษาตนแบบ

ทง 13 คน ในระหวางการประชมสมมนาแบบเจาะลกระหวางคณะกรรมการ

สถานศกษาขนพนฐานทคดเลอกไว ซงจดขนในชวงเดอนกรกฎาคม - สงหาคม

2546 ณ สถานศกษาของผบรหารสถานศกษาตนแบบ โดยใหกลมตวอยาง

ทกคนกรอกแบบสอบถาม (ชดท 1) และสงคนในวนเดยวกน สวนชดท 2 คอ

ผลการประชมกลมยอยทไดนำเสนอตอทประชมสมมนาแบบเจาะลกแลว

4) การวเคราะหขอมล

แบบสอบถามชดแรก วเคราะหขอมลโดยใช SPSS Version 10

เพอหาคาเฉลย ( X ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และ t-test

แบบสอบถามสำหรบการประชมกลมยอย นำมาวเคราะห สงเคราะห

ตามแนวทางทกำหนดไวพรอมทงทำการประมวลสรปเชงพรรณา

5.5 สรปผลการวจย

1) สภาพปจบนของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ก) ผลจากแบบสอบถาม

จากแบบสอบถาม 468 ฉบบ ไดรบคนเพอการวเคราะห 447

ฉบบ คดเปนรอยละ 95.51 ผลการวเคราะหพอสรปไดวา

(1) คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานมความร ความเขาใจ-

เกยวกบอำนาจหนาทคณะกรรมการ สาระบญญตใน พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต

เกณฑมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน หลกสตรการศกษาขนพนฐาน การบรหาร-

โรงเรยน การจดการเรยนการสอนและการประกนคณภาพในระดบปานกลาง

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน144

(2) คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานมความสามารถใน

การปฏบตตามอำนาจหนาท การจดทำธรรมนญโรงเรยน การจดทำหลกสตร

การกำกบตดตามการจดการศกษาของโรงเรยน การวางแผนการบรหารและ

การประเมนผลแผนและโครงการ ในระดบปานกลาง

(3) คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานมความสามารถใน

การปฏบตตามอำนาจหนาทของคณะกรรมการตามทกำหนดไวในระเบยบ-

กระทรวงศกษาธการวาดวยคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2543

ในระดบคอนขางมาก

(4) คณะกรรมการสถานศ กษาข นพ นฐานมส วนร วมใน

กจกรรมตาง ๆ ของโรงเรยน ในระดบคอนขางมาก

(5) คณะกรรมการสถานศกษามปญหาในดานความร ความ

เขาใจในอำนาจหนาท เวลา การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษา การ

ตดสนใจ การมสวนรวมในกจกรรมโรงเรยน และผ บรหารและครไมให

ความสำคญ ในระดบปานกลาง

(6) คณะกรรมการมความตองการพฒนาตนเองเกยวกบแนว-

ปฏบตตามอำนาจหนาท กฎหมายทเกยวของ หลกสตรและการจดทำหลกสตร

แนวการจดการศกษาและการเรยนการสอนตามแนวปฏรปการศกษา บทบาท

คณะกรรมการสถานศกษายคใหม และการวางแผนการบรหารและการจดการ-

ศกษาของโรงเรยนในระดบมาก

(7) ผบรหารโรงเรยนและครยอมรบในความสำคญ ความร

ความเหมาะสมขององคประกอบ ความตงใจ ความรบผดชอบ การเสยสละ

การมอดมการณ ฯลฯ ของคณะกรรมการสถานศกษาขนระดบด

ข) ผลจากการสมมนาเจาะลก

จากการจดสมมนาเจาะลก (Focus group) ของกลมสถานศกษา-

145สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ตนแบบทง 13 กลม พอสรปผลไดวา

1. ผเขารวมสมมนาเจาะลกไดรบฟงการบรรยายพเศษเกยวกบ

การปฏรปการศกษาและความเปนคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานจาก

ผทรงคณวฒตามทคณะกรรมการจดการสมมนาเจาะลกเหนวาเหมาะสม

2. ผลการประชมกลมยอย

กลมกรรมการจากภายนอกโรงเรยน

(1) กลมกรรมการสถานศกษาจากภายนอกโรงเรยนเกอบ-

ทกกลมสมมนาเจาะลก เหนวา อำนาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาตาม-

ทกำหนดไวในระเบยบกระทรวงศกษาธการ พ.ศ.2543 เหมาะสมแลวโดยไมม

การแกไข และมบางกลมสมมนาเจาะลกไมเหนดวยกบอำนาจหนาทบางขอ

(ขอ 4, 6, 12) อยางไรกดกลมสมมนาเจาะลกบางกลมไดเสนออำนาจหนาท

คณะกรรมการสถานศกษาเพมเตมบางเรอง เชน การมมตถอดถอนกรรมการ-

สถานศกษา การมสวนรวมในการบรหารบคลากร การรวมพจารณาขอพพาท-

ระหวางโรงเรยนกบชมชน เปนตน

(2) กลมสมมนาฯ เหนวาการปฏบตตามอำนาจหนาทมปญหา-

อนเนองมาจากกรรมการสถานศกษาเอง (เชน ขาดความร ไมกลาแสดงความคด-

เหน) ขาดความรบผดชอบ มภารกจอนมาก) และจากโรงเรยน (เชน ไมให

ความสำคญ ขาดการประสานงาน ปดโอกาส ไมนำขอเสนอไปปฏบต เปนตน)

(3) กรรมการสถานศกษาไดใหขอเสนอแนะหลายอยาง เชน

ควรจดใหมการฝกอบรมคณะกรรมการไดวธตาง ๆ

อยางตอเนอง

ควรใหอสระในการคดและการมสวนรวม

กรรมการควรสนใจใฝรพฒนาตนเองอยเสมอ

จดการประชมอยางตอเนองและมปฏทนการประชม-

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน146

ลวงหนา

ประสานการประชมกบกรรมการอยางใกลชด

(4) กรรมการสถานศกษาท งหมดยนดเป นกรรมการ

สถานศกษาตอไป

(5) กรรมการสถานศกษาเกอบทกกลมมความเหนเกยวกบ

การประชมคณะกรรมการดงน

ประชมภาคเรยนละ 2 ครง ถาจำเปนอาจประชม

เพมเตม โดยประชมในเวลาทเหมาะสมกบแตละโรงเรยน

สถานทประชมควรเปนโรงเรยน อาจจะประชมนอก-

โรงเรยน เชน หมบาน หรอทวดบาง

กจกรรมในการประชมควรเปดโอกาสใหกรรมการ

มอสระในการเสนอแนวคด, การอภปราย, การสรปมต, การแสดงความคดเหน

มการประชมเชงปฏบตการใหความรทจำเปนและอาจมการประชมกลมยอยบาง-

บางโอกาส

กลมกรรมการจากภายในโรงเรยน

(1) สวนใหญเหนวาโรงเรยนไดใชประโยชนคณะกรรมการ-

สถานศกษา อยางคมคา มประมาณ 3 กลมสมมนาเจาะลก เหนวาโรงเรยนยง-

ใชไมคมคา

(2) กรรมการสถานศกษาจากภายในโรงเรยนเหนวาอำนาจ-

หนาทของคณะกรรมการสถานศกษาทกำหนดไวในระเบยบกระทรวงศกษาธการ

พ.ศ.2543 เหมาะสมแลว โดยมความเหนวาไมควรมในบางขอบางเลกนอย

(3) รปแบบการประชมคณะกรรมการสถานศกษาควรให

เปนไปตามวตถประสงค ซงจำเปนตองใชรปแบบหลากหลายและใหเหมาะสม

กบแตละสถานการณ และไดใหขอสงเกตวา

147สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ควรมเบยประชม

ควรนดหมายลวงหนาพอควร

ควรประชมนอกโรงเรยนบาง

บางครงอาจเปนการประชมเชงปฏบตการ เปนตน

(4) กรรมการสถานศกษาควรไดรบการพฒนาเพอเพม-

ศกยภาพในการปฏบตหนาท โดยใชวธหลากหลายตามความเหมาะสม เชน

การฝกอบรม

การทศนศกษา

การจดเอกสารใหศกษา

การจดทำคมอปฏบต

การจดสาระสงสรรค ฯลฯ

5.6 ขอเสนอนโยบาย ยทธศาสตร และกรอบการพฒนา

ศกยภาพของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานมความสำคญและมความจำเปน

ในการบรหารและการจดการศกษามากขนตามลำดบ เนองจากเหตผลหลาย-

ประการ คอ

1) คณะกรรมการสถานศกษามฐานะทางกฎหมาย

(1) พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท

2) พ.ศ.2545 ไดกำหนดไวในมาตรา 40 วา "ใหมคณะกรรมการสถานศกษา

ขนพนฐาน… เพอทำหนาทกำกบและสงเสรมสนบสนนกจการของสถานศกษา"

ซงเปนการกำหนดใหคณะกรรมการสถานศกษามฐานะทางกฎหมายเปนครงแรก

เพอชวยเปนหลกประกนและรองรบความมนใจในการกระจายอำนาจตามมาตรา

39

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน148

(2) พ.ร.บ.การศกษาแหงชาตดงกลาวเปดโอกาสใหไดองคคณะบคคล

เขามามบทบาท อำนาจหนาทในการบรหารโดยตรงมากขน

(3) พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต ไดกำหนดใหทกภาคสวนมสวนรวมใน-

การบรหารและการจดการศกษา คณะกรรมการสถานศกษาจงเปนตวแทนชมชน-

ในฐานะผมสวนไดสวนเสยในการจดการศกษา

(4) พ.ร.บ.ระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ.2546

ไดกำหนดใหมคณะกรรมการสถานศกษาในมาตรา 38 โดยจะออกรายละเอยด-

อำนาจหนาท องคประกอบและการไดมาเปนกฎกระทรวงตอไป

2) การปฏรปการศกษาจำเปนตองอาศยทกภาคสวนเขามามสวนรวม

เม อวเคราะหเก ยวกบการบรหารและการจดการศกษาตามแนว

ปฏรปปรากฎชดเจนวา ทกระดบของโครงสรางการบรหารตงแตระดบกระทรวง

ระดบเขตพนทการศกษา และระดบสถานศกษากำหนดใหมองคคณะบคคลเขา-

มามสวนรวมในการกำหนดนโยบาย ยทธศาสตร และแนวทางการปฏบต

โดยเฉพาะอยางยงระดบสถานศกษายงมความจำเปน และความสำคญมากขน ใน-

ฐานะทผมสวนไดสวนเสยและผกำกบ สงเสรมและสนบสนนกจการสถานศกษา

3) การบรหารโดยเนนฐานโรงเรยน

ลกษณะการบรหารและการจดการศกษาตอไปนจะเนนการบรหาร

ฐานโรงเรยน (SBM) ซงจำเปนตองอาศยหลกการพนฐาน 6 ประการ จงจะ

ประสบความสำเรจ ไดแก

(1) หลกการกระจายอำนาจ

(2) หลกการบรหารตนเอง

(3) หลกการบรหารแบบมสวนรวม

(4) หลกการใชภาวะผนำเกอหนน

(5) หลกการพฒนาทงระบบ

149สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

(6) หลกความโปรงใส รบผดชอบทตรวจสอบได

ทงนจำเปนตองมงผลประโยชนของผเรยน และผมสวนไดสวนเสยเปน-

หลก ซงจำเปนอยางยงตองอาศยคณะกรรมการสถานศกษาเขามามสวนรวม

ในการบรหารและการจดการศกษาทงโดยตรงและโดยออม

4) การใชธรรมาภบาลในการบรหาร

การบรหารและการจดการศกษา ผมสวนรวมทกองคกรและทกระดบ-

จำเปนตองอาศยธรรมาภบาลในการดำเนนการ ซงใชหลกการ (1) ยดการบรรล-

ภารกจเปาหมายขององคกรเปนหลก (2) มความโปรงใส ตรวจสอบได และ (3)

มความรบผดชอบ โดยเฉพาะอยางยงกระทรวงศกษาธการ ไดกำหนดธรรมาภบาล-

ในการบรหารและการจดการศกษาโรงเรยนนตบคคลไว 6 หลกการ คอ

(1) หลกนตธรรม

(2) หลกคณธรรม

(3) หลกความโปรงใส

(4) หลกการมสวนรวม

(5) หลกความรบผดชอบและ

(6) หลกความคมคา

ซ งในเร องนสำนกงานเลขาธการสภาการศกษาโดยผทรงคณวฒ

จะไดกำหนดมาตรฐานและตวบงชการบรหารฐานโรงเรยนโดยใชยดธรรมาภบาล-

ในการบรหาร เพอใชเปนแนวปฏบตและการประเมนตอไป

5) สภาพปญหา และความตองการของคณะกรรมการสถานศกษา

จากการศกษาวจยและขอคดเหนของผทรงคณวฒหลายฝาย ปรากฎ-

สภาพปญหาและความตองการของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานไวดงน

(1) คณะกรรมการสถานศกษายงปฏบ ต ตามอำนาจหนาท ไม

สมบรณ สวนมากยดวฒนธรรมการปฏบตแบบเดม ๆ หลายคณะเปนเพยง

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน150

รางเงาของโรงเรยน โรงเรยนไมคอยกระจายอำนาจและยอมรบในความจำเปน

และกระทรวงศกษาธการยงไมสนบสนนสงเสรมเตมท

(2) กรรมการสถานศกษาจำนวนมากยงมศกยภาพ ความร ความ

สามารถ และคณลกษณะยงไมถงระดบทจะมสวนรวมในการตดสนใจ และปฏบต-

ตามอำนาจหนาทไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล

(3) การปฏบตตามอำนาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษายงม-

ปญหาหลายประการ ทงนเนองมาจากกรรมการเอง และเนองมาจากโรงเรยน

ซงไดแกผบรหารคณะคร และทรพยากรอน ๆ

(4) ทงกรรมการสถานศกษา ผบรหารโรงเรยน และครเหนวา

กรรมการสถานศกษาจำเปนตองไดรบการพฒนายกระดบสมรรถภาพ หรอ-

ศกยภาพทงความร ความสามารถ และคณลกษณะพงประสงคโดยใชรปแบบ

และแนวทางหลากหลาย

ดงนน เพอใหเปนไปตามเจตนารมณ บทบาท อำนาจหนาท แนวทาง-

และเปาประสงคในการบรหารและการจดการศกษา จงเหนสมควรมนโยบาย

ยทธศาสตรและกำหนดกรอบการพฒนาไวดงน

ก. นโยบาย

1) กระทรวงศกษาธการ ควรมนโยบายดงน

(1) เร งรดการออกกฎกระทรวงวาดวยคณะกรรมการ

สถานศกษาตามมาตรา 40 แหง พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต โดยเรว

(2) สนบสนนและสงเสรมคณะกรรมการสถานศกษาทง

การกระจายอำนาจ การสนบสนนงบประมาณ และการพฒนา

(3) กระจายอำนาจการบรหารและการจดการศกษาไปส-

หนวยปฏบตใหมากขนและโดยรวดเรว โดยการออกกฎกระทรวง ตามมาตรา 39

แหง พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต 2542

151สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

2) เขตพนทการศกษา ควรมนโยบายดงน

(1) ลดการควบคม กำกบสถานศกษาในสงกดเพอใหมอสระ-

และความเปนตวของตวเองของสถานศกษา

(2) สนบสนน สงเสรมและพฒนาคณะกรรมการสถานศกษา

ใหมบทบาท ศกยภาพหรอสมรรถภาพ ทจะปฏบตตามอำนาจหนาทไดดขน และ-

ประสบความสำเรจ

(3) แสวงหาทร พยากรโดยเฉพาะงบประมาณให แก

คณะกรรมการสถานศกษา เพอเปนคาดำเนนการ คาตอบแทน และใชในการ-

พฒนา

(4) สงเสร มให ม การว จ ยและพฒนาคณะกรรมการ

สถานศกษา

3) โรงเรยน ควรมนโยบายดงน

(1) ใหการยอมรบ ใหโอกาสและใชประโยชนคณะกรรมการ-

สถานศกษาในการปฏบตตามอำนาจหนาทอยางเตมท

(2) พฒนาศกยภาพ/สมรรถภาพของคณะกรรมการ

สถานศกษาอยางตอเนองและเปนระบบ

(3) ประสานและรวมมอกบสถานศกษาอ นในการสราง

เครอขายคณะกรรมการสถานศกษาเพอแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน

ข. ยทธศาสตร

1) ยทธศาสตรเชงเปาหมาย

(1) พฒนาศกยภาพในการปฏบตตามอำนาจหนาทใหม-

ประสทธภาพและมประสทธผล

(2) ดำเนนการใหกรรมการสถานศกษามความร ความเขาใจ

มความสามารถและคณลกษณะทเออตอการปฏบตตามอำนาจหนาท

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน152

(3) พฒนากรรมการใหมภาวะผนำในการมสวนรวมในการ-

บรหารและการจดการศกษา

(4) ยดถอวาคณะกรรมการสถานศกษาเปนองคประกอบท

จำเปนและสำคญทจะนำไปสความสำเรจในการบรหารและการจดการศกษา

2) ยทธศาสตรเชงวธดำเนนการโรงเรยน

(1) ใหการสนบสนน อำนวยความสะดวกและเปดโอกาสให-

กรรมการสถานศกษา แสวงหางบประมาณ และวสดอปกรณในการปฏบตหนาท-

ของคณะกรรมการสถานศกษา

(2) พฒนาศกยภาพ สมรรถภาพของคณะกรรมการ

สถานศกษาอยางตอเนองและเปนระบบตามสภาพปญหาและความตองการ

(3) จดการใหการศกษาและฝกอบรมคณะกรรมการ

สถานศกษาตามความจำเปน โดยใชกจกรรมหลากหลายและเทคนคทเหมาะสม

ซงจำเปนตองกำหนดหลกสตรเฉพาะ

(4) ดำเนนการใหโรงเรยนเปนองคการแหงการเรยนร

(Learning school)

(5) กำหนดใหคณะกรรมการสถานศกษามอำนาจหนาทใน-

การกำกบโรงเรยนโดยตรง ไมใชเปนหนวยทปรกษาในโครงสรางบรหารโรงเรยน

ค. กรอบการพฒนาคณะกรรมการสถานศกษา

เนองจากสภาพ ปญหา และความตองการของคณะกรรมการ

สถานศกษาตามขอคนพบของการวจย จงมความจำเปนตองมการพฒนา

คณะกรรมการสถานศกษาใหมศกยภาพในการปฏบตตามอำนาจหนาทอยาง-

เหมาะสม และสมบรณ โดยยดหลกการ เนอหาสาระ และกจกรรมตอไปน

1) หลกการ

(1) สอดคลองกบสภาพปญหา และความตองการเฉพาะท

153สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

เฉพาะแหง

(2) ดำเนนการอยางตอเนองและเปนระบบ

(3) มงพฒนาศกยภาพสมรรถภาพในการปฏบตตามอำนาจ

หนาทเพอบรหารและจดการศกษาทมคณภาพ

(4) อาศยการมสวนรวมและดำเนนการเปนทมหรอเปน

คณะ

(5) ครอบคลมทงความร ความสามารถ และคณลกษณะ

ทพงประสงค

(6) เนนการพฒนาและความสนใจใฝรของคณะกรรมการ

2) เนอหาสาระ

(1) แนวการจดการศกษาและการบรหารทมประสทธภาพ

(2) ลกษณะหลกสตรและการสอนทสอดคลองกบธรรมชาต

และศกยภาพของนกเรยน

(3) แนวทางและกจกรรมตามอำนาจหนาทของคณะกรรมการ-

สถานศกษา

(4) กฎหมายระเบยบทเกยวของกบการปฏบตตามอำนาจ-

หนาทคณะกรรมการสถานศกษา

(5) ธรรมาภบาลในการปฏบ ต ตามอำนาจหนาท ของ

คณะกรรมการสถานศกษา

3) กจกรรมการพฒนา

(1) การจดหาเอกสารทเกยวของใหอานศกษา

(2) การประชมเชงปฏบตการเปนระยะ ๆ

(3) การบรรยายของวทยากร

(4) การนำเสนอสาระบางประการขณะประชมคณะกรรมการ-

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน154

สถานศกษา

(5) การศกษานอกสถานท

(6) การสรางเครอขายคณะกรรมการสถานศกษาเพ อ

แลกเปลยนเรยนร

(7) การวจย และพฒนา

ง. ขอเสนอในการดำเนนการพฒนาคณะกรรมการสถานศกษา

(1) ใหถอวาคณะกรรมการสถานศกษาแตละแหงมสมรรถภาพ

ทงความร ความเขาใจ ความสามารถ และความตองการตางกน ดงนน การพฒนา-

คณะกรรมการสถานศกษาเฉพาะโรงเรยนยอมตองแตกตางกน

(2) สถานทดำเนนการใหยดโรงเรยนเปนฐาน (School based

training)

(3) เมอโรงเรยนใดจะพฒนาคณะกรรมการสถานศกษาควร-

ดำเนนการตามลำดบ ดงน

ข นแรก ศกษาสภาพปญหาและความตองการของ

คณะกรรมการสถานศกษาของโรงเรยนของตน

ข นท 2 กำหนดหลกสตรการพฒนาตามปญหาและ

ความตองการเฉพาะท

ขนท 3 จดหาสอและผลตสอการพฒนาอาจเปนเอกสาร,

VDO, VCD, หรอชดศกษาดวยตนเอง

ขนท 4 ดำเนนการตามกจกรรมทกำหนดไว

ขนท 5 ประเมนผลและพฒนา กอปรทงแสวงหาเครอขาย-

เพอแลกเปลยนเรยนรซงกนและกนตอไป

อยางไรกดควรมคมอเสนอแนะแนวทางการฝกอบรม

155สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

จ. ขอเสนอสำหรบสำนกงานเลขาธการสภาการศกษา

(1) จดการสมมนารบฟงความคดเหน และประเมนการวจย เพอ

ปรบปรงแกไขใหสมบรณขน

(2) จดทำโครงการและสนบสนนงบประมาณในการจดทำหลกสตร

ตนแบบ และผลตสอการฝกอบรมเพอพฒนาคณะกรรมการสถานศกษาอยาง

ตอเนองเปน Pilot training

(3) เสนอนโยบายใหสำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

และสำนกงานเขตพนทการศกษาดำเนนการตอไปอยางทวถงและอยางตอเนอง

ตอไป

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน156

บรรณานกรม

คณะกรรมการการศกษาแหงชาต, สำนกงาน. การศกษาแนวทางการบรหารและ-

การจดการศกษาของสถานศกษาในรปแบบการบรหารโดยใชโรงเรยน-

เปนฐาน/อทย บญประเสรฐ. กรงเทพ : โรงพมพครสภาลาดพราว, 2543.

________. การสรางศาสตรการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน / ศ.นพ.วจารณ

พานช. กรงเทพ : พมพด, 2546.

________. คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน : พลงภาคประชาชนเพอ-

การปฏรปการศกษา. เอกสารประกอบการประชมเชงปฏบตการ เรอง

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน : พลงภาคประชาชนเพอการปฏรป-

การเรยนร วนท 12 - 13 มนาคม 2546 ณ โรงแรมปรนซ พาเลซ.

คณะกรรมการการศกษาแหงชาต, สำนกงาน. ธรรมาภบาลกบบทบาทของคณะ-

กรรมการสถานศกษาขนพนฐาน / ศ.นพ. เกษม วฒนชย. กรงเทพ :

พมพด, 2546.

________. ผบรหารสถานศกษาตนแบบ. กรงเทพฯ : V.T.C. คอมมวนเคชน,

2545.

________. รายงานการปฏรปการศกษาไทย. กรงเทพ : 2545.

________. รายงานการวจยเรองการศกษาเงอนไขความสำเรจในการดำเนนงาน-

ของคณะกรรมการโรงเรยน, /นภาภรณ หะวานนท และคณะ. เอกสาร-

อดสำเนา 2543.

________. สภาพและปญหาการบรหารและการจดการศกษาขนพนฐานของ-

สถานศกษาในประเทศไทย / ธระ รญเจรญ. กรงเทพฯ : V.T.C.

คอมมวนเคชน, 2544.

157สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ธระ รญเจรญ. การบรหารโรงเรยนยคปฏรปการศกษา. กรงเทพฯ : สำนกพมพ-

ขาวฟาง, 2546.

________. "ลกษณะการบรหารตามแนวปฏรปการศกษา". เอกสารประกอบ-

การสมมนาเขตพนทการศกษา. บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยวงษชวลต-

กล, 2544.

ธระ รญเจรญ และคณะ. รายงานการวจยเรองสภาพปญหาและความตองการ-

ของคณะกรรมการสถานศกษา เขตการศกษา 11 มหาวทยาลยวงษชวลต-

กล, 2546.

ธระ รญเจรญ และคณะบรรณาธการ. การบรหารเพอปฏรปการเรยนร.

กรงเทพฯ : สำนกพมพขาวฟาง, 2544.

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยวงษชวลตกล. โรงเรยนนตบคคล : สเสนทาง-

การบรหารการศกษายคใหม. เอกสารประกอบการสมมนาทางวชาการ.

วนท 14 กนยายน 2546.

รง แกวแดง. โรงเรยนนตบคคล. กรงเทพฯ : โรงพมพไทยวฒนาพานช, 2546.

ลดดาวลย สมตะมาน และคณะ. รปแบบการบรหารการศกษาขนพนฐานตาม-

แนว พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต. เอกสารประกอบการประชมเชงปฏบต-

การ. วนท 17 - 19 กรกฎาคม 2544 ณ เอเวอรกรน กรนฮล รสอรท

(กาญจนบร), 2544.

เลขาธการสภาการศกษา, สำนกงาน. รางเกณฑมาตรฐานและตวบงชการบรหาร-

ฐานโรงเรยน (เอกสารอดสำเนา), 2547.

________. รายงานการสมมนาเจาะลก. ของกลมสถานศกษาตนแบบเสนอ

ตอสำนกงานเลขาธการสภาการศกษาตามโครงการผบรหารสถานศกษา

ตนแบบ. 2546.

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน158

________. "โรงเรยนนตบคคล : มตใหมของการบรหารการศกษา" ปรทศน

การศกษาไทย 24 กรกฎาคม 2546.

วรยพร แสงนภาบวร. รายงานการวจย : การศกษาสภาพความร ความเขาใจ-

ของคณะกรรมการสถานศกษา (ฉบบยอ). สำนกงานเลขาธการสภาการ-

ศกษา กรกฎาคม 2546.

วจตร ศรสอาน. "โรงเรยนนตบคคล". เอกสารประกอบการบรรยาย. วนท 19

มถนายน 2546 ณ โรงแรม รอยล ซต.

ศกษาธการ, กระทรวง. "กรอบความคด และสาระสำคญของกฎกระทรวงวาดวย-

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน" เอกสารกระทรวงศกษาธการ. (ไม-

ปรากฏสถานทพมพ), 2546.

ศกษาธการ, กระทรวง. คมอการบรหารสถานศกษาขนพนฐานทเปนนตบคคล.

กรงเทพ : โรงพมพ ร.ส.พ., 2546.

ศกษาธการ, กระทรวง. คมอการสรรหาและการเลอกคณะกรรมการสถานศกษา-

ขนพนฐาน. กรงเทพ : โรงพมพ ร.ส.พ., 2546.

ศกษาธการ, กระทรวง. "ระเบยบกระทรวงศกษาธการวาดวยการบรหารจดการ-

และขอบเขตการปฏบตหนาทของสถานศกษาทเปนนตบคคลในสงกดเขต-

พนทการศกษา พ.ศ.2546" ใน รวมกฎหมายการศกษา : เขาสโครงสราง-

ใหม กระทรวงศกษาธการ. พนม พงษไพบลย และคณะผรวบรวม.

กรงเทพ : สำนกพมพวฒนาพานช, 2526

สมาคมคณะกรรมการสถานศกษา. "คณะกรรมการสถานศกษาไมคบหนา รฐ

ไมเอาจรง โรงเรยนไมยอมรบ" ผจดการรายวน 13 มนาคม 2546.

สำเนา (นามปากกา). "คณะกรรมการสถานศกษา ฤาเปนแครางเงา" สานปฏรป

มกราคม 2546 นน. 56 - 57.

159สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

อทย บญประเสรฐ. "หลกการบรหารแบบใชโรงเรยนเปนฐาน (School - Based

Management)". เอกสารประกอบการประชมเชงปฏบตการ เร อง

การกำหนดภารกจโครงสราง และอตรากำลงบรหารสถานศกษา วนท 17 -

19 กรกฎาคม 2544 ณ เอเวอรกรน ฮล รสอรท แอนด กอลฟ คลบ,

2544.

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน160

161สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ภาคผนวก

1. แบบสอบถามสภาพปญหาและความตองการของ

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

2. แบบสอบถามความคดเหนของผบรหารโรงเรยนและ

ครทมตอคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานของ

โรงเรยน

3. ข อกำหนดล กษณะและเง อนไขการประช มเช ง

ปฏบตการ (การสมมนาเจาะลก) เรอง คณะกรรมการ

สถานศกษาขนพนฐาน : พลงภาคประชาชนเพอการ

ปฏรปการศกษา

4. ตารางแสดงผลการวเคราะหขอมลจากการสมมนา

เจาะลก

5. ประวตผวจย

163สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

1. ขอมลเบองตน

1.1 ทานเปนกรรมการสถานศกษากลมใด

กลมสถานศกษาตนแบบและเครอขาย

กลมนอกสถานศกษาตนแบบและเครอขาย

1.2 ทานเปนกรรมการสถานศกษาในฐานะอะไร

ผปกครอง

ศษยเกา

ผแทนองคกรปกครองสวนทองถน

ผแทนประชาชน

ผทรงคณวฒ

ผแทนคร

1.3 ทานเปนกรรมการสถานศกษาของโรงเรยนนโดยวธใดเปนหลก

โดยความสมครใจดวยตนเอง

โดยผอนสนบสนน

โดยการทาบทาม/ขอรองจากผบรหารโรงเรยน/คร

โดยการเลอกตง

โดย...........................................................................................

แบบสอบถาม

สภาพปญหาและความตองการของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

คำชแจง

ในฐานะททานเปนกรรมการสถานศกษาคนหนง ขอใหทานตอบคำถามตอ-

ไปน ตามสภาพทเปนจรง เพอจะไดใชเปนขอมลประกอบการกำหนดนโยบาย

วางแผนและพฒนาความร ความสามารถตอไป โดยการกาเครองหมาย (3)

ในชองททานเลอก

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน164

1.4 วฒการศกษาสงสดของทาน

สำเรจระดบประถมศกษา/มธยมศกษาตอนตน

สำเรจระดบมธยมศกษาตอนปลาย/ปวช.หรอเทยบเทา

สำเรจระดบ ปวส./อนปรญญา หรอเทยบเทา

สำเรจระดบปรญญาตร

สำเรจระดบสงกวาปรญญาตร

1.5 ทานมอายอยในชวงใด

34 ปลงมา

35 - 44 ป

45 - 54 ป

55 ปขนไป

2. ความรในดานตาง ๆ

คำชแจง ขอใหทานพจารณาวาทานมความรทจะตองใชในการปฏบตตาม

อำนาจหนาทคณะกรรมการฯ ตอไปนเพยงใด

ระดบความร

ความรเกยวกบ มาก มาก ปาน นอย นอย

ทสด กลาง ทสด

1. อำนาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษา

2. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542

3. เกณฑมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน

4. หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2544

5. การบรหารโรงเรยน เชน วชาการ งบประมาณ

6. การจดการเรยนการสอน

7. การประกนคณภาพการศกษา

165สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

3. ความสามารถในการปฏบตทวไป

คำชแจง ขอใหทานพจารณาวาทานมความสามารถในประเดนตาง ๆ ตอไป

นเพยงใด

ระดบความร

ความรเกยวกบ มาก มาก ปาน นอย นอย

ทสด กลาง ทสด

1. การปฏบตตามอำนาจหนาทของ

คณะกรรมการสถานศกษาโดยรวม

2. การจดทำธรรมนญโรงเรยน

3. การกำหนดวสยทศนโรงเรยน

4. การจดทำหลกสตรของโรงเรยน

(หลกสตรสถานศกษา)

5. การกำกบ ตดตามการจดการศกษา

ของโรงเรยน

6. การวางแผนการบรหารของโรงเรยน

7. การประเมนแผนและโครงการของโรงเรยน

ทานมความสามารถพเศษทเปนประโยชนตอการปฏบตหนาทของคณะกรรมการฯ

อะไรบาง

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน166

4. ความสามารถในการปฏบตตามอำนาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษา

คำชแจง ขอใหทานพจารณาวาทานมความสามารถในการปฏบตตามอำนาจ

หนาททกำหนดไวในระเบยบกระทรวงศกษาธการตอไปนเพยงใด

ความสามารถในการปฏบต

อำนาจหนาท มาก มาก ปาน นอย นอย

ทสด กลาง ทสด

1. กำหนดนโยบายและแผนพฒนาโรงเรยน

2. ใหความเหนชอบแผนปฏบตการประจำป

ของโรงเรยน

3. ใหความเหนชอบการจดทำหลกสตรของ

โรงเรยน (หลกสตรสถานศกษา)

4. กำกบ ตดตามการดำเนนงานของโรงเรยน

5. สงเสรม สนบสนนใหเดกในเขตชมชน

รอบๆ โรงเรยนไดรบการศกษาอยางทวถง

6. สงเสรมใหมการพทกษสทธเดก

ดแลใหเดกแตละกลม/ประเภทไดรบ

การพฒนาเตมตามศกยภาพ

7. มสวนรวมเสนอแนวทางในการบรหาร

จดการโรงเรยนในดานวชาการ งบประมาณ

บรหารงานบคคล และบรหารงานทวไป

8. สงเสรมใหมการระดมทรพยากรมาชวยเหลอ

โรงเรยนทงทรพยากรบคคล ภมปญญา

ทองถน งบประมาณ และแรงงาน

9. เชอมกบชมชนหรอหนวยงานตาง ๆ

ประสานความสมพนธระหวางโรงเรยน

10. ใหความเหนชอบรายงานผลการดำเนนงาน

ประจำปของโรงเรยน

11. มสวนรวมในการแตงตงทปรกษาหรอ

อนกรรมการตาง ๆ

167สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

5. การมสวนรวมในกจกรรมของโรงเรยน

คำชแจง ขอใหทานพจารณาวาทานมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ของโรงเรยน

ตอไปนเพยงใด

ระดบการมสวนรวม

กจกรรมของโรงเรยน มาก มาก ปาน นอย นอย

ทสด กลาง ทสด

1. การประชมของคณะกรรมการสถานศกษา

2. การจดทำธรรมนญโรงเรยน

3. การวางแผนบรหารจดการของโรงเรยน

4. การจดทำหลกสตรสถานศกษาของโรงเรยน

5. การกำกบ ตดตามการบรหารจดการของ

โรงเรยน

6. การจดกจกรรมพเศษของโรงเรยน

กจกรรมอน ๆ ททานมสวนรวม

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน168

6. ปญหาในการดำเนนการของคณะกรรมการสถานศกษา

คำชแจง ในฐานะททานเปนกรรมการสถานศกษา ขอใหทานพจารณาวา ปญหา

ทกำหนดไวตอไปน เปนปญหาในการปฏบตหนาทคณะกรรมการ

สถานศกษาขนพนฐานของทานเพยงใด

ระดบปญหา

ปญหาเกยวกบ มาก มาก ปาน นอย นอย

ทสด กลาง ทสด

1. ไมมความรความเขาใจในอำนาจหนาทของ

คณะกรรมการสถานศกษาทกำหนดไว

2. ไมมเวลาทมารวมประชมคณะกรรมการฯ

3. ไมรวาจะมสวนรวมในการบรหารและการ

จดการอยางไร

4. ไมมนใจในการตดสนใจตาง ๆ ในการ

ประชม

5. ไมมเวลาและความสามารถในการม

สวนรวมในการจดกจกรรมของโรงเรยน

6. ผบรหารโรงเรยนและบคลากรไมเหน

ความสำคญของคณะกรรมการฯ

ปญหาอน ๆ

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

169สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

7. ความตองการของคณะกรรมการสถานศกษา

คำชแจง เพอใหการปฏบตหนาทในฐานะกรรมการสถานศกษาประสบความ

สำเรจดขน ขอใหทานพจารณาวา ทานมความตองการฝกอบรมใน

ประเดนตาง ๆ ตอไปนเพยงใด

ระดบความร

ความรเกยวกบ มาก มาก ปาน นอย นอย

ทสด กลาง ทสด

1. แนวปฏบตตามอำนาจหนาทของ

คณะกรรมการสถานศกษา

2. กฎหมายและระเบยบทเกยวของกบการ

บรหารและการจดการศกษา เชน พ.ร.บ.

การศกษาแหงชาต, สภาครและบคลากร

ทางการศกษา, ระเบยบบรหารกระทรวง

ศกษาธการ, ระเบยบขาราชการครและ

บคลากรทางการศกษา ฯลฯ

3. หลกสตรการศกษาขนพนฐาน และการจดทำ

หลกสตรสถานศกษา

4. แนวการจดการศกษาและการเรยนการสอน

ตามแนวปฏรปการศกษา

5. บทบาทของคณะกรรมการสถานศกษายคใหม

6. การวางแผนการบรหารและการจดการศกษา

ของโรงเรยน

ความตองการ

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน170

8. ทศนคตของผบรหารและครทมตอคณะกรรมการสถานศกษา

คำชแจง ขอใหทานพจารณาวา ผบรหารและครมทศนคตตอตวทานในฐานะ

กรรมการสถานศกษาขนพนฐานตอไปนเพยงใด

ระดบความเหน

ทศนคตของผบรหารโรงเรยนและครเกยวกบ มาก มาก ปาน นอย นอย

ทสด กลาง ทสด

1. การยอมรบในความสำคญ ความจำเปน และ

ประโยชนในการมคณะกรรมการสถานศกษา

2. การยอมรบระดบความร ความสามารถ

ในการปฏบตหนาทของคณะกรรมการ

3. ความเหมาะสมขององคประกอบของ

คณะกรรมการสถานศกษาตามทกระทรวง

ศกษาธการกำหนดไว

4. ความตงใจ ความรบผดชอบ การเสยสละ

การมอดมการณ ฯลฯ ในการเปนกรรมการ

สถานศกษา

5. ความเหมาะสมในการแสดงบทบาทของ

กรรมการสถานศกษา

ความคดเหนอน ๆ (โปรดระบ)

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

ขอขอบคณในความรวมมอ

171สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

แบบสอบถาม

ความคดเหนของผบรหารโรงเรยนและคร

ทมตอคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานของโรงเรยน

คำชแจง

ในฐานะททานเปนผบรหารโรงเรยนและครทรบรการปฏบตตามอำนาจ

หนาทของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานของโรงเรยนของทาน ขอใหทาน-

พจารณาตอบแบบสอบถามฉบบน ตามความคดเหนของทานจรง ๆ เพอจะได-

เปนขอมลประกอบการพจารณากำหนดนโยบายแนวปฏบต ตลอดทงการพฒนา-

คณะกรรมการสถานศกษาตอไป

1. ขอมลเบองตน

1.1 ตำแหนง

ผบรหารโรงเรยน

คร

1.2 การศกษาสงสด

ตำกวาปรญญาตร

ปรญญาตร

สงกวาปรญญาตร

1.3 อายราชการ

1 - 10 ป

11 - 20 ป

21 ปขนไป

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน172

2. ความรในดานตาง ๆ ของคณะกรรมการสถานศกษา

คำชแจง ขอใหทานพจารณาวาคณะกรรมการสถานศกษาโรงเรยนของทาน

โดยรวม มความรทจะตองนำมาใชในการปฏบตตามอำนาจหนาทใน

เรองตาง ๆ ตอไปนเพยงใด

ระดบความร

ความรเกยวกบ มาก มาก ปาน นอย นอย

ทสด กลาง ทสด

1. อำนาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษา

2. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542

3. เกณฑมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน

4. หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2544

5. การบรหารโรงเรยน เชน วชาการ

งบประมาณ

6. การจดการเรยนการสอน

7. การประกนคณภาพการศกษา

173สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

3. ความสามารถในการปฏบตทวไป

คำชแจง ขอใหทานพจารณาวาคณะกรรมการสถานศกษาโรงเรยนของทาน

โดยรวม มความสามารถหรอความชำนาญในประเดนตาง ๆ ตอไป

นเพยงใด

ระดบความสามารถ

ความสามารถ มาก มาก ปาน นอย นอย

ทสด กลาง ทสด

1. การปฏบตตามอำนาจหนาทของ

คณะกรรมการสถานศกษาโดยรวม

2. การจดทำธรรมนญโรงเรยน

3. การกำหนดวสยทศนโรงเรยน

4. การจดทำหลกสตรของโรงเรยน

(หลกสตรสถานศกษา)

5. การกำกบ ตดตามการจดการศกษาของ

โรงเรยน

6. การวางแผนการบรหารของโรงเรยน

7. การประเมนแผนและโครงการของโรงเรยน

ความสามารถทเปนประโยชนตอการปฏบตหนาทของคณะกรรมการอน ๆ

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน174

4. ความสามารถในการปฏบตตามอำนาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษา

คำชแจง ขอใหทานพจารณาวาคณะกรรมการสถานศกษาโรงเรยนของทาน

โดยรวม สามารถปฏบตตามอำนาจหนาททกำหนดไวในระเบยบ

กระทรวงศกษาธการตอไปนเพยงใด

ความสามารถในการปฏบต

อำนาจหนาทของคณะกรรมการ มาก มาก ปาน นอย นอย

ทสด กลาง ทสด

1. กำหนดนโยบายและแผนพฒนาโรงเรยน

2. ใหความเหนชอบแผนปฏบตการประจำป

ของโรงเรยน

3. ใหความเหนชอบการจดทำหลกสตรของ

โรงเรยน (หลกสตรสถานศกษา)

4. กำกบ ตดตามการดำเนนงานของโรงเรยน

5. สงเสรม สนบสนนใหเดกในเขตชมชนรอบ ๆ

โรงเรยนไดรบการศกษาอยางทวถง

6. สงเสรมใหมการพทกษสทธเดก ดแลใหเดก

แตละกลม/ประเภทไดรบการพฒนา

เตมตามศกยภาพ

7. มสวนรวมเสนอแนวทางในการบรหารจดการ

โรงเรยนในดานวชาการ งบประมาณ บรหาร

งานบคคล และบรหารงานทวไป

8. สงเสรมใหมการระดมทรพยากรมาชวยเหลอ

โรงเรยน ทงทรพยากรบคคล ภมปญญา

ทองถน งบประมาณ และแรงงาน

9. เชอมกบชมชนหรอหนวยงานตาง ๆ

ประสานความสมพนธระหวางโรงเรยน

10. ใหความเหนชอบรายงานผลการดำเนนงาน

ประจำปของโรงเรยน

11. มสวนรวมในการแตงตงทปรกษาหรอ

อนกรรมการตาง ๆ

175สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

5. การมสวนรวมในกจกรรมของโรงเรยน

คำชแจง ขอใหทานพจารณาวาคณะกรรมการสถานศกษาโรงเรยนของทาน

โดยรวม มสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ของโรงเรยนตอไปนเพยงใด

ระดบการมสวนรวม

กจกรรมของโรงเรยน มาก มาก ปาน นอย นอย

ทสด กลาง ทสด

1. การประชมของคณะกรรมการสถานศกษา

2. การจดทำธรรมนญโรงเรยน

3. การวางแผนบรหารจดการของโรงเรยน

4. การจดทำหลกสตรสถานศกษาของโรงเรยน

5. การกำกบ ตดตามการบรหารจดการของ

โรงเรยน

6. การจดกจกรรมพเศษของโรงเรยน

กจกรรมอน ๆ

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน176

6. ปญหาของคณะกรรมการสถานศกษา

คำชแจง ขอใหทานพจารณาวาปญหาทระบไวตอไปน เปนปญหาทเกดขนใน

หมคณะกรรมการสถานศกษาโรงเรยนของทานเพยงใด

ระดบปญหา

ปญหาเกยวกบ มาก มาก ปาน นอย นอย

ทสด กลาง ทสด

1. ไมมความรความเขาใจในอำนาจหนาทของ

คณะกรรมการสถานศกษาทกำหนดไว

2. ไมมเวลาทมารวมประชมคณะกรรมการฯ

3. ความอดอดในการรวมตดสนใจของคณะ

กรรมการ

4. ไมรวาจะมสวนรวมในการบรหารและการ

จดการอยางไร

5. ไมมนใจในการตดสนใจตาง ๆ

ในการประชม

6. ไมมเวลาและความสามารถในการมสวน

รวมในการจดกจกรรมของโรงเรยน

7. ผบรหารโรงเรยนและบคลากรไมเหน

ความสำคญของคณะกรรมการฯ

ปญหาอน ๆ

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

177สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

7. ความตองการของคณะกรรมสถานศกษา

คำชแจง เพอใหการปฏบตหนาทในฐานะกรรมการสถานศกษาประสบความ

สำเรจดขน ขอใหทานพจารณาวา คณะกรรมการควรเขารบฝกอบรม

ในประเดนตางๆ ตอไปน เพยงใด

ระดบความตองการ

กจกรรมการฝกอบรมเรอง มาก มาก ปาน นอย นอย

ทสด กลาง ทสด

1. แนวปฏบตตามอำนาจหนาทของ

คณะกรรมการสถานศกษา

2. กฎหมายและระเบยบทเกยวของกบการ

บรหารและการจดการศกษา เชน พ.ร.บ.

การศกษาแหงชาต, สภาคร และบคลากร

ทางการศกษา, ระเบยบบรหารกระทรวง

ศกษาธการ, ระเบยบขาราชการคร และ

บคลากรทางการศกษา ฯลฯ

3. หลกสตรการศกษาขนพนฐาน และการ

จดทำหลกสตรสถานศกษา

4. แนวการจดการศกษาและการเรยน

การสอนตามแนวปฏรปการศกษา

5. บทบาทของคณะกรรมการสถานศกษายคใหม

6. การวางแผนการบรหารและการจดการศกษา

ของโรงเรยน

ความตองการอน ๆ

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน178

8. ทศนคตของผบรหารและครทมตอคณะกรรมการสถานศกษา

คำชแจง ขอใหทานพจารณาวา ทานในฐานะผบรหารและครมทศนคตตอ

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานในประเดนตอไปนเพยงใด

ระดบความเหน

ทศนคตตอคณะกรรมการ มาก มาก ปาน นอย นอย

สถานศกษาในเรอง ทสด กลาง ทสด

1. การยอมรบในความสำคญ ความจำเปน

และประโยชนในการมคณะกรรมการสถาน

ศกษาในการบรหารและการจดการศกษา

2. การยอมรบระดบความร ความสามารถ

ในการปฏบตหนาทของคณะกรรมการ

สถานศกษา

3. ความเหมาะสมขององคประกอบของคณะ

กรรมการสถานศกษาตามทกระทรวง

ศกษาธการกำหนดให

4. ความตงใจ ความรบผดชอบ การเสยสละ

การมอดมการณ ฯลฯ ในการเปน

กรรมการสถานศกษา

5. ความเหมาะสมในการแสดงบทบาทของ

คณะกรรมการสถานศกษาทควรจะเปน

ความเหนอน ๆ (โปรดระบ)

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

ขอขอบคณในความรวมมอ

179สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ขอกำหนดลกษณะและเงอนไขในการดำเนนงาน

จดประชมเชงปฏบตการเรอง

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน :

พลงภาคประชาชนเพอการปฏรปการศกษา

ลกษณะหรอประเภทของงาน

เปนการดำเนนการจดประชม 1 วน ณ สถานศกษาของผบรหารสถานศกษา-

ตนแบบ หรออาจเปนสถานททผเขารวมประชมสามารถเดนทางไปถงโดยสะดวก

โดยมวตถประสงคเพอเสรมสรางความร ความเขาใจเกยวกบการจดการศกษา

ตามแนวปฏรปการศกษาใหแกคณะกรรมการสถานศกษา และเพอสำรวจขอมล-

สถานภาพปจจบนของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานเกยวกบความร ความ-

เขาใจเรองการปฎรปการศกษา ความสามารถในการมสวนรวมบรหารและจดการ-

ศกษาในฐานะกรรมการฯ และความตองการพฒนาตนเอง พรอมทงการสำรวจ-

ความคดเหนของผบรหารสถานศกษาและคณะครทมตอคณะกรรมการสถาน-

ศกษาขนพนฐาน เพอนำไปจดทำนโยบายสำหรบการพฒนาคณะกรรมการสถาน-

ศกษาขนพนฐานตอไป

วตถประสงค

1. เพอสรางเสรมความร ความเขาใจ เกยวกบการจดการศกษาตามแนว-

ปฏรปการศกษาใหแกคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ตลอดจนบทบาท-

หนาททบญญตไว

2. เพอสำรวจขอมลสถานภาพปจจบนของคณะกรรมการสถานศกษาขน-

พนฐานเกยวกบความร ความเขาใจเรองการปฏรปการศกษา ความสามารถในการ-

มสวนรวมบรหารและจดการศกษาในฐานะกรรมการฯ ตลอดจนความตองการ-

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน180

พฒนาตนเองเพอใหสามารถดำเนนบทบาทของกรรมการสถานศกษาไดอยางม

คณภาพ

3. เพอสำรวจความคดเหนของผบรหารสถานศกษาและคณะครทมตอ-

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

แนวทางการดำเนนงาน

1. ประสานเชญผเขารวมประชม ซงประกอบดวยผทรงคณวฒ นกวจยใน-

พนท ผแทนตนสงกด ผบรหารโรงเรยน ผแทนคณะคร และผแทนคณะกรรมการ-

สถานศกษา จากโรงเรยนของผบรหารสถานศกษาตนแบบ โรงเรยนเครอขาย (ของ

โรงเรยนตนแบบ) และโรงเรยนประถมและมธยมทกสงกดนอกเครอขาย รวมทง-

สน 45 คน ดงรายละเอยดตอไปน

ร.ร. ร.ร. ร.ร.นอก อน รวม

ตนแบบ เครอขย เครอขาย ทงสน

1 โรง (คน) 2 โรง (คน) 3 โรง (คน) (คน)

ผอ./อจญ. 1 2 3 6

ผแทนคร 2 4 6 12

(ทปรกษากรรมการ)

ผแทนกรรมการ 3 6 9 18

สถานศกษา

ตนสงกด 3 3

ผทรงคณวฒ 1 1

นกวจยและคณะ 5 5

รวมทงสน 6 12 18 9 45

181สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

2. ประสานกบนกวจยในพนท หรอตนสงกดหรอผทรงคณวฒเพอเปน-

วทยากรบรรยายในภาคเชา ตามแนวทางในเนอหาสาระท สกศ. และศ.ดร.ธระ

รญเจรญ รวมกนจดเตรยมให โดยอาจเพมเตมสาระตาง ๆ ทจะเปนประโยชน-

ตอผเขารวมประชมไดตามสมควร

3. ดำเนนการจดประชม โดยจดใหมการบรรยายเพอเสรมสรางความร

ความเขาใจใหแกคณะกรรมการสถานศกษาในภาคเชา และประชมกลมยอยใน-

ลกษณะ Focus group ในภาคบาย พรอมทงทำการเกบรวบรวมขอมลโดยใช-

แบบสำรวจท สกศ. จดเตรยมให (รายละเอยดกำหนดการประชมและประเดน-

การประชมกลมยอยในเอกสารแนบ 1 และ 2)

4. รวบรวมแบบสำรวจฯ ทกฉบบสงคน สกศ. ภายใน 1 สปดาหหลงจาก-

วนจดประชม

5. จดทำรายงานสรปผลการดำเนนงานจดประชมอยางนอย 20 - 25 หนา

ง สกศ. ภายใน 20 วน หลงจากวนจดประชม ตามหวขอตอไปน

ก. วตถประสงคของการจดประชม

ข. กำหนดการประชมและกจกรรม

ค. ผลการดำเนนงาน

- ภาพรวม

- สรปผลการประชมกลมยอย

ง. ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะ

จ. ภาคผนวก (เชน รายชอผเขารวมประชม ฯลฯ)

ระยะเวลาดำเนนการ

45 วน หลงจากวนลงนามในขอตกลงการจางจดประชมฯ

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน182

คาใชจาย

จำนวนเงน 10,000 บาท1

เงอนไขการจายเงนงวด

คาจางแบงออกเปน 2 งวด โดยแตละงวดจะจายตามกำหนดดงน

งวดท 1 เปนเงน 8,000 บาท (แปดพนบาทถวน) หรอรอยละ 80 ของ

เงนคาจาง เมอไดรบโครงการจดประชมเชงปฏบตการ ฯ พรอมรายชอโรงเรยน

กลมเปาหมายและคณะกรรมการตรวจรบงานแลว

งวดท 2 เปนเงน 2,000 บาท (สองพนบาทถวน) หรอรอยละ 20 ของเงน-

คาจาง เมอไดรบรายงานสรปผลการจดประชมเชงปฏบตการเรอง คณะกรรมการ-

สถานศกษาขนพนฐาน : พลงภาคประชาชนเพอการปฏรปการศกษา ฉบบสมบรณ

และคณะกรรมการตรวจรบงานแลว

ผลทคาดวาจะไดรบ

1. คณะกรรมการสถานศกษาไดรบความรเกยวกบการจดการศกษาตาม

พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต ตลอดจนบทบาทหนาทในการเขามารวมบรหารจดการ-

ศกษากบทางโรงเรยน

2. ไดขอมลเบองตนเกยวกบสภาพปจจบน และความตองการพฒนา

ตนเองของคณะกรรมการสถานศกษา รวมทงขอมลความคดเหนของผบรหาร-

สถานศกษา และคณะครทมตอการดำเนนงานของคณะกรรมการสถานศกษา

ซงจะเปนประโยชนตอการจดทำขอเสนอนโยบายในการพฒนาคณะกรรมการ-

สถานศกษาตอไป

183สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

เอกสารแนบ 1 : กำหนดการประชม

09.00 - 10.00 น. พธเปด และบรรยายพเศษ โดย ผแทนตนสงกด

10.00 - 11.00 น. การบรรยาย เรอง การจดการศกษาตาม

พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต

โดย นกวจยในพนท / ผทรงคณวฒ

11.00 - 12.00 น. การบรรยาย เรอง บทบาทและอำนาจหนาทของ

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

โดย นกวจยในพนท / ผทรงคณวฒ

12.00 - 13.00 น. พกรบประทานอาหารกลางวน

13.00 - 15.00 น. ประชมกลมยอยเพอระดมความคดเกยวกบปจจยทนำไปส

ความสำเรจในการมสวนรวมบรหารและจดการศกษาของ

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

- กลมผบรหารและคร

- กลมกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

15.00 - 16.00 น. นำเสนอผลการประชม สรป อภปราย และปดการประชม

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน184

เอกสารแนบ 2 : คำแนะนำในการประชมกลม

โครงการ

การศกษาสภาพปจจบนและปญหาในการมสวนรวมบรหารและจดการศกษา

ของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานของประเทศไทย

กลมท 1 : ผบรหารสถานศกษาและคร

1. จากการมคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานขอใหทานพจารณาวา

1) โรงเรยนไดใช/สนบสนนใหคณะกรรมการสถานศกษาของทาน

- ทำประโยชนใหเกดแกโรงเรยนเพยงใด?

- คมคาหรอไม?

2) กจกรรมทคณะกรรมการสถานศกษาฯ มสวนรวมกบโรงเรยนมอะไรบาง?

และกจกรรมดงกลาวมสวนชวยโรงเรยนในเรองใดบาง?

2. ถาจะกอใหเกดประโยชนตอการบรหารและจดการศกษาของโรงเรยนมากขน

1) คณะกรรมการควรจะมอำนาจหนาทอะไรบาง?

2) อำนาจหนาทอะไรบางทควรหลกเลยง? หรอไมควรม?

(ตามระเบยบกระทรวงศกษาธการวาดวยคณะกรรมการสถานศกษา

ขนพนฐาน พ.ศ.2543 หนา 2)

3. ขอคดเหนเกยวกบคณะกรรมการสถานศกษา

1) คณลกษณะของคณะกรรมการสถานศกษาทพงประสงค

2) วธการไดมาของกรรมการแตละประเภท พรอมดวยเหตผล

3) รปแบบ / เทคนคการประชมทเหมาะสมและมประสทธภาพสำหรบกรรมการ

แตละประเภท

4) การพฒนาตนเองของกรรมการสถานศกษา

185สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

อำนาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานตามระเบยบกระทรวง-

ศกษาธการวาดวยคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2543

อำนาจหนาทของกรรมการสถานศกษาขนพนฐานฯ ควรมตอไป ไมควรม

1. กำหนดนโยบายและแผนพฒนาของสถานศกษา

2. ใหความเหนชอบแผนปฏบตการประจำปของโรงเรยน

3. ใหความเหนชอบในการจดทำสาระหลกสตรใหสอดคลอง

กบความตองการของทองถน

4. กำกบและตดตามการดำเนนงานตามแผนของสถานศกษา

5. สงเสรมและสนบสนนใหเดกทกคนในเขตบรการไดรบการ

ศกษาขนพนฐานอยางทวถง มคณภาพ และไดมาตรฐาน

6. สงเสรมใหมการพทกษสทธเดก ดแลเดกพการ เดกดอย

โอกาส และเดกทมความสามารถพเศษไดรบการพฒนา

เตมตามศกยภาพ

7. เสนอแนวทางและมสวนรวมในการบรหารจดการศกษา

ดานวชาการ ดานงบประมาณ ดานการบรหารงานบคคล

และดานการบรหารทวไปของสถานศกษา

8. สงเสรมใหมการระดมทรพยากรเพอการศกษา ตลอดจน

วทยากรภายนอกและภมปญญาทองถนเพอเสรมสราง

พฒนาการของนกเรยนทกดาน รวมทงสบสานจารต

ประเพณ ศลปวฒนธรรม

9. เสรมสรางความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชน

ตลอดจนประสานงานกบองคกรทงภาครฐและเอกชน

เพอใหสถานศกษาเปนแหลงวทยาการของชมชนและ

มสวนในการพฒนาชมชนและทองถน

10.ใหความเหนชอบรายงานผลการดำเนนงานประจำปของ

สถานศกษากอนเสนอตอสาธารณชน

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน186

11.แตงตงทปรกษา และ/หรอคณะอนกรรมการเพอการ

ดำเนนงานตามระเบยบน ตามทเหนสมควร

12.ปฏบตการอนตามทไดรบมอบหมายจากหนวยงาน

ตนสงกดของสถานศกษานน

อำนาจหนาททควรเพม

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

อำนาจหนาทของกรรมการสถานศกษาขนพนฐานฯ ควรมตอไป ไมควรม

187สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

เอกสารแนบ 2 : คำแนะนำในการประชมกลม

โครงการ

การศกษาสภาพปจจบนและปญหาในการมสวนรวมบรหารและจดการศกษา

ของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานของประเทศไทย

กลมท 2 : กรรมการสถานศกษา (ทไมใชผบรหารและคร)

1. ขอใหพจารณาวา อำนาจหนาท 12 ขอทกำหนดไวในระเบยบกระทรวง

ศกษาธการวาดวยคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2543 (ด

หนาถดไป)

1) ขอใดควรมตอไป ?

2) ขอใดไมควรม ?

3) ควรจะมอำนาจหนาทอะไรเพมเตม

2. ในการปฏบตตามอำนาจหนาท ในขอ 1 ทานคดวา

1) มปญหา อปสรรคอะไรบาง ?

ก. ทเกดจากกรรมการสถานศกษา

ข. ทเกดจากโรงเรยน

2) มขอเสนอแนะเกยวกบการปฏบตงานของคณะกรรมการอะไรบาง โดย

เฉพาะโรงเรยนซงตอไปจะมสถานะเปนนตบคคล

3) ทานอยากจะเปนกรรมการตอไปหรอไม เพราะเหตใด

3. ขอคดเหนเกยวกบการประชมคณะกรรมการสถานศกษา : การประชม

คณะกรรมการสถานศกษาจะเปนไปอยางมคณภาพและประสทธภาพ

1) ควรประชมบอยเพยงใด ? เวลาใด ? (เชา กลางวน หรอตอนเยน)

2) ควรประชมทใดทมความเหมาะสมทสด ? ทโรงเรยน ? ทหมบาน ? ฯลฯ

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน188

3) ลกษณะ / รปแบบ / กจกรรมการประชม ควรเปนอยางไร เชน

- การนำเสนอแนวคด ?

- การใหขอมล ?

- การอภปราย / สรปมต / แนวคด ?

- การมอบหมายใหไปดำเนนการ

189สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

อำนาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานตามระเบยบกระทรวง-

ศกษาธการวาดวยคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2543

อำนาจหนาทของกรรมการสถานศกษาขนพนฐานฯ ควรมตอไป ไมควรม

1. กำหนดนโยบายและแผนพฒนาของสถานศกษา

2. ใหความเหนชอบแผนปฏบตการประจำปของโรงเรยน

3. ใหความเหนชอบในการจดทำสาระหลกสตรใหสอดคลอง

กบความตองการของทองถน

4. กำกบและตดตามการดำเนนงานตามแผนของสถานศกษา

5. สงเสรมและสนบสนนใหเดกทกคนในเขตบรการไดรบ

การศกษาขนพนฐานอยางทวถง มคณภาพ และไดมาตรฐาน

6. สงเสรมใหมการพทกษสทธเดก ดแลเดกพการ เดกดอย

โอกาส และเดกทมความสามารถพเศษไดรบการพฒนา

เตมตามศกยภาพ

7. เสนอแนวทางและมสวนรวมในการบรหารจดการศกษาดาน

วชาการ ดานงบประมาณ ดานการบรหารงานบคคล และ

ดานการบรหารทวไปของสถานศกษา

8. สงเสรมใหมการระดมทรพยากรเพอการศกษา ตลอดจน

วทยากรภายนอกและภมปญญาทองถนเพอเสรมสราง

พฒนาการของนกเรยนทกดาน รวมทงสบสานจารต

ประเพณ ศลปวฒนธรรม

9. เสรมสรางความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชน

ตลอดจนประสานงานกบองคกรทงภาครฐและเอกชน

เพอใหสถานศกษาเปนแหลงวทยาการของชมชน

และมสวนในการพฒนาชมชนและทองถน

10.ใหความเหนชอบรายงานผลการดำเนนงานประจำปของ

สถานศกษากอนเสนอตอสาธารณชน

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน190

11.แตงตงทปรกษา และ/หรอคณะอนกรรมการเพอการ

ดำเนนงานตามระเบยบน ตามทเหนสมควร

12.ปฏบตการอนตามทไดรบมอบหมายจากหนวยงาน

ตนสงกดของสถานศกษานน

อำนาจหนาททควรเพม

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

....................................................................................................................

อำนาจหนาทของกรรมการสถานศกษาขนพนฐานฯ ควรมตอไป ไมควรม

191สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

เอกสารแนบ 2 : ประเดนการแบงกลมยอย (ภาคบาย)

กลม 1 : ผบรหารและคร

1. จากการปฏบตหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาเทาทผานมา ทานคดวา

กอใหเกดประโยชนตอการจดการศกษาอยางไรบาง ตอผใด และเพยงใด

2. จากบทบาทหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาทกำหนดไวในระเบยบ

กระทรวงศกษาธการวาดวยคณะกรรมการสถานศกษา พ.ศ.2543 ทง 13 ขอ

ในฐานะททานเปนเลขานการของคณะกรรมการฯ และ/หรอ เปนกรรมการ

ทเปนผแทนคร ซงมโอกาสไดทำงานรวมกบคณะกรรมการฯ ขอใหรวมกน

พจารณาวา

ก. หนาทขอใดมความเหมาะสมแลว

ข. หนาทขอใดทไมควรม

ค. ควรเพมหนาทในเรองใดอกบาง

กลม 2 : กรรมการสถานศกษาภายนอกโรงเรยน

1. จากบทบาทหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาทกำหนดไวในระเบยบ

กระทรวงศกษาธการวาดวยคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2543

ทง 13 ขอ ในฐานะททานเปนกรรมการสถานศกษา ขอใหรวมกนพจารณาวา

ก. หนาทขอใดมความเหมาะสมแลว

ข. หนาทขอใดทไมควรม

ค. ควรเพมหนาทในเรองใดอกบาง

2. ในการเปนคณะกรรมการของโรงเรยน ทานมปญหา อปสรรคททำใหไม

สามารถปฏบตหนาทไดเตมท อะไรบาง

ก. ปญหาทเกดจากคณะกรรมการฯ

ข. ปญหาทเกดจากผบรหารและคร

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน192

ตารางท 26

การวเคราะหความคดเหนเกยวกบประโยชน

และการมสวนรวมของการประชมกลมกรรมการจากภายในโรงเรยน

โรงเรยนตนแบบ ประโยชน การมสวนรวม

1. โรงเรยนบานบก (1) รวมวางแผนพฒนาใน 1) กจกรรมวชาการ

เกาหอง ทก ๆ ดาน 2) รวมจดหาเงนมาชวย

(2) ชวยกำหนดนโยบาย โรงเรยน เพอกจกรรม

ของโรงเรยน ตาง ๆ เชน ทนการศกษา

(3) ประสานการจดหา อาหารกลางวน สอ /

งบประมาณ อปกรณการสอน พฒนา

(4) ชวยประชาสมพนธความ อาคาร ฯลฯ

กาวหนา และกจกรรม 3) ประชาสมพนธและสราง

ตาง ๆ ของโรงเรยน ให ความกระตนและความ

ชมชนและผปกครองทราบ เขาใจการศกษาแกชมชน

(5) รวมปรบปรงพฒนาใน 4) รวมวางแผน กำหนด

ทก ๆ ดาน โดยสละ นโยบายในการพฒนา

แรงกาย และทนทรพย โรงเรยน

(6) ชวยประเมนผลการสอน 5) รวมมอในกจกรรมกฬา

ของคร และการเรยนร และความประพฤตของ

ของนกเรยน โดยโรงเรยน นกเรยน

ไดใชคณะกรรมการ

สถานศกษาคมคาทสด

2. โรงเรยนบาน (1) โรงเรยนยงใชคณะ 1) เขารวมประชมในโอกาสตางๆ

หนองแดง กรรมการสถานศกษาไม 2) ชวยระดมทรพยากร

คม เพราะยงใหทำหนาท 3) สรางความสมพนธ

ไมครบบทบาทหนาท ระหวางโรงเรยนกบชมชน

4) เปนวทยากร

193สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

3. โรงเรยนบานสบขน (1) โรงเรยนไดใชประโยชน 1) กำหนดนโยบายโรงเรยน

ระดบมาก 2) รวมประชมวางแผน

(2) เกดความคมคา 3) พฒนาอาคารสถานท และ

"ระดบมาก" บรเวณโรงเรยน

4) ชวยเหลอสนบสนนในการทำ

งานของโรงเรยน

5) รวมดแลความประพฤตของ

นกเรยน

6) รวมระดมทนเพอพฒนา

โรงเรยน

7) ประสาน และเปนสอกลางกบ

ชมชน

4. โรงเรยนกด (1) โรงเรยนไดใชประโยชน 1) เปนคณะทปรกษา

สะเทยนวทยาคาร หลายอยาง 2) สอดสองดแลกจกรรม

- การจดทำหลกสตร ของโรงเรยน

- การสนบสนนงบประมาณ 3) ประชาสมพนธโรงเรยน

- การแกปญหาตาง ๆ

- การตดตามงาน

5. โรงเรยนวดใหญ (1) ใชและสนบสนนในระดบ 1) การแกความประพฤต

ปานกลางบางโรงเรยน และ นกเรยน และแกยาเสพตด

ในระดบมากบางโรงเรยน 2) การรบนกเรยน

- บางโรงเรยนยงใชใหเปน 3) การระดมทรพยากรทาง

ประโยชนยงไมเตมท การศกษา

และไมครบตามอำนาจ 4) การจดกจกรรมการเรยน

หนาท การสอน

5) การแกปญหาตาง ๆ

โรงเรยนตนแบบ ประโยชน การมสวนรวม

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน194

6) การประสานองคกรเอกชน

ฯลฯ

7) การเปนวทยากรแกคร และ

นกเรยน

6. โรงเรยนบานระกา 1) โรงเรยนไดใชเพอ : 1) รวมกจกรรมตาง ๆ

- การพฒนา ทโรงเรยนรองขอ

- การระดมสรรพกำลง 2) พฒนา ระดมสรรพกำลง

- การดแลรกษาความ ฯลฯ

ปลอดภย

- การประสานกบชมชน

- การสงเสรม / ผลกดน

เพอยกระดบโรงเรยน

2) โรงเรยนไดใชประโยชน

มากและคมคา

7. โรงเรยนเบญจม 1) โรงเรยนไดใชประโยชน 1) กจกรรมวฒนธรรมประเพณ

เทพอทศ เพอ 2) ถายทอดภมปญญาทองถน

- สะทอนสภาพการปฏบต 3) สรางแหลงเรยนร

ของโรงเรยน 4) เปนเครอขายภมปญญา

- เชอมโยงกบชมชน ทองถน

- สอดสองดแลความ

ประพฤตของนกเรยน

- รวมจดการเรยนการสอน

- ถายทอดภมปญญา

ทองถน

- สนบสนนงานทงในและ

นอกโรงเรยน

โรงเรยนตนแบบ ประโยชน การมสวนรวม

195สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

2) โรงเรยนไดใชประโยชน

คมคา

8. โรงเรยนวด 1) เกดประโยชนคมคา 1) สนบสนนกำลงกาย กำลง

นมมานรด 2) ใหคำแนะนำพฒนา ทรพย

โรงเรยน 2) ประสานสมพนธระหวาง

โรงเรยนกบชมชน

9. โรงเรยนวดถนน (1) โรงเรยนใชใหเปนประโยชน 1) รวมกำหนดนโยบาย

มากและคมคา 2) รวมกจกรรมหลกสตร

3) ตดตามการปฏบตตามแผน

ของโรงเรยน

4) ตดตามใหเดกไดเขาเรยน

ทกคน

5) ชวยดแลเดกดอยโอกาส

เดกพการ พทกษเดก

6) ชวยบรหารจดการดานตาง ๆ

ของโรงเรยน

7) ชวยบรหารทรพยากร

เพอใชอยางคมคา

8) เปนวทยากร

9) ชวยคดสรรและสรรหา

คณะอนกรรมการ

10. โรงเรยนบานใหม (1) โรงเรยนไดใชมากและ 1) รวมประชม ใหขอมล

ราษฎรดำรง เกดประโยชนคมคา ใหคำปรกษา ฯลฯ

2) รวมจดทำหลกสตร ใหเหมาะ

กบโรงเรยน

3) ชวยสอน

โรงเรยนตนแบบ ประโยชน การมสวนรวม

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน196

4) ชวยบรจาคเงน และทรพยสน

5) ชวยจดสถานท และความ

ปลอดภย

6) ชวยกำหนดเปาหมายของแผน

7) ชวยดานแรงงาน

8) ใหทนเดกยากจน

9) รวมงานกฬา

10) สงเสรมสขภาพ

ฯลฯ

11. โรงเรยนเทพา (1) ทำประโยชนยงไมคมคา 1) ประเพณ

เพราะ 2) การหารอแกปญหา

- ยงไมถงเวลาจะเขามาม 3) การประสานกบชมชน

บทบาทเตมท

- โรงเรยนไมรจกศกยภาพ

กรรมการพอ

- คดวาเปนหนาทโรงเรยน

- ไมทราบบทบาทหนาท

คณะกรรมการดพอ

- กรรมการไมไดมความ

หลากหลายดานอาชพ

และการศกษา

12. โรงเรยนศรราษฎร 1) ทำประโยชนใหโรงเรยน 1) การพฒนาพนท

สามคค มาก 2) การจดหาวสดอปกรณ

2) บางคนคมคา บางคน 3) การสรางความเขาใจกบชมชน

ไมคมคา 4) การประสานความเขาใจกบ

ชมชน

โรงเรยนตนแบบ ประโยชน การมสวนรวม

197สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

5) การเปนกรรมการในโอกาส

ตาง ๆ

6) การใหคำปรกษาตาง ๆ

13. โรงเรยน 1) ไมคมคา เพราะ 1) รวมจดทำธรรมนญสถาน

เทศบาล 2 - เปนนกการเมองไมเออ ศกษา, กำหนดวสยทศน,

ตอการชวยเหลอ จดทำหลกสตร, รวมประชม

- ไดมาโดยการสรรหา วางแผน

(คดเลอก) 2) ชวยดแลความประพฤต

- ความร ความเขาใจใน นกเรยน

บทบาทหนาทนอยมาก 3) ชวยดแลโรงเรยน/บคลากร

- อาชพหลากหลาย 4) ชวยจดกระบวนการเรยน

ไมมเวลาให ของโรงเรยน

- ยงทำหนาทตามบทบาท 5) ชวยอนมตโครงการ

ทโรงเรยนกำหนด 6) เสนอแนะการดำเนนการให

แกโรงเรยน

7) เปนวทยากรภมปญญาทองถน

โรงเรยนตนแบบ ประโยชน การมสวนรวม

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน198

ตารางท 2

7

การวเคราะหความคดเหนเกยวกบคณลกษณะกรรมการทพงประสงค

ของการประชมกลมกรรมการจากภายใน

โรงเรยน

ความคดเหนเกยวกบ

กลมโรงเรยนตนแบบ

คณลกษณะ

วธไดมา

รปแบบการประชม

การพฒนา

1.โรงเรยนบาน

บก

(1)เกง มความร และ

(1)สรรหาโดยผบรหาร

1)รปแบบการประชม

(1)ทศนศกษา

เกาหอง

สนใจในเรองการศกษา

และครเปนผเสนอ

ใหเหมาะสมกบ

(2)ศกษาแหลงเรยนรตางๆ

(2)เปนคนด

วตถประสงค

(3)ประชมเชงปฏบตการ

(3)มนำใจ เสยสละ

-ไมยดตดรปแบบ

(4)ใชการแลกเปลยน

(4)มระเบยบวนย

ใด รปแบบหนง

เรยนรซงกนและกน

รบผดชอบ

(5)มเวลาใหกบสวนรวม

(6)มความเปนผนำ

2.โรงเรยนบาน

(1)ชมชนเคารพนบถอ

(1)ใชวธสรรหา

(1)จดใหมเบยประชม

(1)ศกษาดงาน

หนองแดง

(2)อทศเวลา และเสยสละ

(2)ใหชมชนมสวนรวม

(2)ใชเทคนคตาม

(2)ศกษาดวยตนเอง

(3)สนใจการศกษาอยาง

สถานการณ

(3)จดทำคมอคณะกรรม

แทจรง

(3)จดสวสดการให

การสถานศกษา

(4)มความประพฤตด

(4)จดกจกรรมพบปะ

199สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

(5)มวสยทศน

สงสรรค

(6)มวฒทางการศกษา

(5)จดวฒบตรใหผม

(7)มความร ความสามารถ

ผลงานดเดน

เฉพาะทาง

(8)เปนนกประชาสมพนธ

(9)มประสบการณการ

บรหารจดการ

(10) มความรความ

สามารถในการ

ดำเนนการประชม

(11)รบผด รบชอบ

(12)มอดมการณ

3.โรงเรยนบาน

สบขน

(1)เปนผมคณสมบต

(1)ใชวธสรรหาผแทน

(1)หมนเวยนเอกสารให

โดดเดนในชมชน

ผปกครอง และ

ศกษาดวยตนเอง

(2)มความรพอสมควร

สารศษยเกา

(2)จดการฝกอบรม

(3)กลาแสดงความคดเหน

(2)ใชวธทาบทามผแทน

(3)ประชมเชงปฏบตการ

ความคดเหนเกยวกบ

กลมโรงเรยนตนแบบ

คณลกษณะ

วธไดมา

รปแบบการประชม

การพฒนา

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน200

ความคดเหนเกยวกบ

กลมโรงเรยนตนแบบ

คณลกษณะ

วธไดมา

รปแบบการประชม

การพฒนา

องคกรชมชน

(4)ศกษาดงาน

ผแทนทองถน และ

ผทรงคณวฒ

4.โรงเรยนกด

(ไมปรากฏ)

(ไมปรากฏ)

(ไมปรากฏ)

(ไมปรากฏ)

สะเทยนวทยาคาร

5.โรงเรยนวดใหญ

(1)มความร ความเขาใจ

(1)ใชวธสรรหายกเวน

(1)ควรจดประชมในวน

(1)จดใหมการพฒนา

(2)มเวลาใหกบโรงเรยน

ผแทนครใหใช

อาทตยหรอวนพระ

ตนเองเสมอ

(3)รบผดชอบและเสยสละ

เลอกตง

(2)เนนทกษะการทำงาน

(4)มคณธรรมจรยธรรม

และจรยธรรมการ

เปนทยอมรบของสงคม

ทำงาน

(5)หลกเลยงอบายมข

(3)ศกษาดงาน

และสงผดกฎหมาย

(4)จดทำเอกสารเผยแพร

6.โรงเรยนบาน

ระกา

(1)เสยสละ เหนแก

(ไมปรากฏ)

(ไมปรากฏ)

(ไมปรากฏ)

ประโยชนสวนรวม

(2)มวสยทศนกวางไกล

(3)เหนคณคาการศกษา

201สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

(4)รกและภมใจใน

ทองถนตนเอง

(5)มความคดสรางสรรค

(6)สงคมยอมรบ

7.โรงเรยนเบญจม--

- กำหนดลกษณะกวาง

(1)ผมตำแหนงสำคญ

(1)ประชม 2

ครงตอ

(1)พฒนาทงบคลกภาพ

เทพอทศ

(1)เปนผสนใจการศกษา

โดยการเชญ

ภาคเรยน

และทศนคต

(2)เปนกรรมการไมเกน

(2)กรรมการอนโดยการ

(2)อาจมประชมวสามญ

(2)พฒนาความรทเกยว

3 โรงเรยน

เลอกตงและสรรหา

กบบทบาทหนาท

(3)เปนผมตำแหนง

สำคญของภาครฐ

และเอกชน

8.โรงเรยนวด

(1)เตมใจ

เตมกำลง

(1)ประชมปรกษาหารอ

(1)จดประชมนอก

(1)ประชม สมมนา ตาม

นมมาน

รด

เตมความสามารถ

ภายในโรงเรยน

โรงเรยนบาง

ความตองการของ

(2)กลาแสดงความคดเหน

(2)ขอความสมครใจ

กรรมการแตละคน

(3)เหนความสำคญของ

การศกษา

ความคดเหนเกยวกบ

กลมโรงเรยนตนแบบ

คณลกษณะ

วธไดมา

รปแบบการประชม

การพฒนา

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน202

(4)ยนดรวมกจกรรม

โรงเรยน

9.โรงเรยนวดถนน

(1)มความร ความ

(1)โดยตำแหนงในบางคน

(1)การสมมนาเชง

(1)จดการฝกอบรม

สามารถดานการศกษา

(2)โดยการเลอกตง

ปฏบตการ

(2)ทศนศกษา

เปนอยางด

(3)คดเลอก

(3)ใชเอกสาร

ตำรา

(2)รบทบาทหนาทของ

(4)ทาบทาม

ขอรอง

งานวจย

ตนเอง

(4)ใชสอมวลชนตาง

ๆ

(3)มศกยภาพทางดาน

(5)แลกเปลยนเรยนร

ทรพยากร

(4)มวสยทศนกวางไกล

(5)เสยสละตอสวนรวม

(6)มความรบผดชอบ

(7)มคณวฒเหมาะสม

(8)เหนความสำคญของ

การศกษา

(9)เปนผนำในชมชน

เปนกรรมการวดยงด

ความคดเหนเกยวกบ

กลมโรงเรยนตนแบบ

คณลกษณะ

วธไดมา

รปแบบการประชม

การพฒนา

203สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

10.โรงเรยนบาน

ใหม

(1)รกโรงเรยน

ใชวธสรรหา และ

ใชแบบไมเปนทางการ

(1)โรงเรยนใหความร

ราษ

ฎรดำรง

(2)มการศกษา สนใจ

ทาบทาม

ใหทกคนมสวนรวม

(2)คยตวตอตว

การศกษา

แสดงความคดเหน

(3)ใหศกษาจากวทย

(3)มวสยทศน

โทรทศน หนงสอพมพ

(4)มความรบผดชอบ

(4)แจกเอกสาร

ใหศกษา

(5)ใจกวาง

ยอมรบความ

(5)ศกษาดงาน

คดเหนของคนอน

(6)จดการอบรมประชม

(6)เสยสละ

เชงปฏบตการ

(7)มคณธรรม

11.โรงเรยนเทพา

(1)มความร และ

(1)รบสมคร ถาไมม

ใชเทคนคการประชม

(1)ใชระบบเครอขาย

ประสบการณ

จงขอรอง

ตาง

ๆ ตามความ

(2)อบรมเชงปฏบตการ

(2)มวสยทศน

(2)สรรหากลมผทรง

เหมาะสม

(3)ศกษาดงาน

(3)สนใจการศกษา

คณวฒ

(4)ปฐมนเทศ

(4)มบคลกภาพท

(3)เสนอชอสำหรบผ--

(5)สงอบรม ณ

- เสยสละ

ปกครองและเลอกตง

สถาบนอดมศกษา

- มนษยสมพนธ

ความคดเหนเกยวกบ

กลมโรงเรยนตนแบบ

คณลกษณะ

วธไดมา

รปแบบการประชม

การพฒนา

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน204

- เจตคตทดตอการม

สวนรวม

(5)ภมหลงด

อยในเขต

บรการ

12.โรงเรยนศรราษ

ฎร

(ไมปรากฏ)

(ไมปรากฏ)

(ไมปรากฏ)

(ไมปรากฏ)

สามคค

13.โรงเรยนเทศบาล

21)มความร

1)โรงเรยนและชมชน

1)ประชมกลมยอย

1)อบรม สมมนา

2)เสยสละ

รวมกนพจารณา

2)ประชม 2

ทาง

โดย

2)ดงานนอกสถานท

3)มวสยทศน

2)ประกาศรบสมคร

ฝกใช

IT

3)จดเอกสาร

4)มคณธรรม, ภาวะผนำ

ตามระเบยบ

3)ศกษานอกสถานท

สารสนเทศให

5)กลาตดสนใจ

คด/ทำ

3)สมาชกแตละประเภท

4)ตดตามผล

4)ศกษาหาความรอย

เลอกตวแทน

เสมอ ตดตามความ

เคลอนไหว

ความคดเหนเกยวกบ

กลมโรงเรยนตนแบบ

คณลกษณะ

วธไดมา

รปแบบการประชม

การพฒนา

205สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ตารางท 2

8

การวเคราะหการประชมกลมยอยของคณะกรรมการจากภายนอกโรงเรยนเกยวกบบทบาทหนาทของคณะกรรมการสถานศกษา

บทบาทหนาท

โรงเรยนตนแบบ

ทควรม

ทไมควรม

ทควรเพมเตม

1.โรงเรยนบาน

บก

ตามทกำหนดไวในระเบยบกระทรวง

ไมม

ไมม

เกาหอง

ศกษาธการวาดวยคณะกรรมการสถาน

ศกษาขนพนฐาน

2543

2.โรงเรยนบาน

ตามทกำหนดไวในระเบยบวาดวยคณะ

ไมม

1)มสวนรวมในการกำกบ

หนองแดง

กรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

2543

ดแลการบรหารบคลากร

2)มสวนรวมในการพจารณา

ขอพพาทระหวางสถาน

ศกษากบชมชน

3)ถอดถอนกรรมการสถาน

ศกษาทความประพฤตไม

เหมาะสม หรอขาดประชม

ตามจำนวนครงทกำหนด

4)มสวนรวมในการพจารณา

ความดความชอบคร เพอ

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน206

บทบาทหนาท

โรงเรยนตนแบบ

ทควรม

ทไมควรม

ทควรเพมเตม

กระตนและสงเสรมนำไปส

ประโยชนของผเรยน และ

ชมชน

3. โรงเรยนบาน

สบขน

คงอำนาจหนาทตามทกำหนดไวในระเบยบ

ไมม

ควรมอำนาจอสระในการ

กระทรวงศกษาธการวาดวยคณะกรรมการ

บรหารจดการดานการเงนและ

สถานศกษา

2543

บคลากรดวย

4. โรงเรยนกดสะเทยน

ควรใชอำนาจหนาทตามระเบยบกระทรวง

ไมม

ไมม

วทยาคาร

ศกษาธการวาดวยคณะกรรมการสถานศกษา

2543 ตอไป

- แตมความเหนวานาจะไดทราบรายละเอยด

เชงปฏบตในแตอำนาจหนาท

5. โรงเรยนวดใหญ

อำนาจหนาททกำหนดไวในระเบยบกระทรวง

ไมม

1)สงเสรมใหมการอบรม

ศกษาธการวาดวยคณะกรรมการสถานศกษา

สงสอนดานคณธรรม

2543 ครอบคลมดแลว

จรยธรรม และนำหลกธรรม

ทางศาสนา มาใชปฏบต

อยางจรงจง

207สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

บทบาทหนาท

โรงเรยนตนแบบ

ทควรม

ทไมควรม

ทควรเพมเตม

6. โรงเรยนบาน

ระกา

- กรรมการรอยละ

96 เหนวาควรใชอำนาจ

ไมม

ไมม

หนาทตามระเบยบกระทรวงศกษาธการ

วาดวยคณะกรรมการสถานศกษา

2543

ตอไป

7. โรงเรยนเบญจม--

ควรใชอำนาจหนาทตามระเบยบกระทรวง

ไมม

ควรเพมเตมขอความอำนาจ

เทพอทศ

ศกษาธการวาดวยคณะกรรมการสถานศกษา

หนาท ขอ 4

และ

7 ขอ 4

2543 ตอไป

กำกบ สงเสรมและตดตาม

การดำเนนงานตามแผน

ของสถานศกษา

ขอ 7

มสวนรวมในการ

สนบสนนการบรหารจดการ

ศกษา…

และเพอใหม

ประสทธภาพ

ยงขน

8. โรงเรยนวด

ควรใชอำนาจหนาทเดมตอไป

ไมม

1)มสวนรวมในการพจารณา

นมมานรด

ขอมล ขาวสาร

การปกครอง

และการบรหารโรงเรยน

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน208

2)แลกเปลยนเรยนรภมปญญา

ทองถน ระหวางโรงเรยน

และชมชน

3)มสวนรวมในการพจารณา

ความดความชอบในการ

ทำงานของคร

9.โรงเรยนวดถนน

ควรใชอำนาจหนาทเดมตอไป

ไมม

ไมม

10.โรงเรยนบาน

ใหม

ควรใชอำนาจเดมตอไปเกอบทกขอ

1)กำกบการดำเนนงานตาม

ไมม

ราษ

ฎรดำรง

แผนของสถานศกษา

(ขอ 4

)

2)พฒนาเดกพการ

เดกดอย

โอกาส

เดกทมความ

สามารถพเศษ (ขอ 6

)

11. โรงเรยนเทพา

ควรใชอำนาจหนาทเดมตอไป

ไมม

1)การมสวนรวมในการให

ขอมลเกยวกบพฤตกรรม

ตาง

ๆ ของนกเรยน

บทบาทหนาท

โรงเรยนตนแบบ

ทควรม

ทไมควรม

ทควรเพมเตม

209สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

บทบาทหนาท

โรงเรยนตนแบบ

ทควรม

ทไมควรม

ทควรเพมเตม

2)นำขอมลขาวสารทสามารถ

เปดเผยไดออกมาเผยแพร

และประชาสมพนธตอชมชน

3)มสวนรวมในการแนะแนว

การศกษาตอแกนกเรยน

12.โรงเรยนศรราษฎร--

ควรใชอำนาจหนาทเดมตอไปเกอบทกขอ

อำนาจหนาทตาม

ขอ 1

2 ไม

1)ใหความเหนความชอบใน

สามคค

ควรม

เพราะกรรมการไมรเรอง

การจดทำสาระหลกสตร ให

สอดคลองกบความตองการ

ของทองถน

13. โรงเรยนเทศบาล

21)คงไวตามระเบยบหนาทกำหนดไวเดม

ไมม

1)ประเมนผลงานของผบรหาร

2)แกไขเพมเตมในบางขอ

2)โอนยาย

ตรวจสอบดาน

วนยคร

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน210

1.โรงเรยนบาน

บก

ก.จากกรรมการ

(1)ควรจดการฝกอบรมกรรมการ

ทกคน

-

เกาหอง

-มความรนอย

(2)ควรใหกรรมการมอสระ

ม

-ไมเหนความสำคญของการพฒนา

สวนรวมและคดเอง

การศกษา

(3)ควรใหเบยเลยงการประชมเพอ

-ไมคอยรบบทบาทหนาทของตน

เปนขวญกำลงใจ

-ไมมประสบการณ

(4)ควรใหกรรมการมสวนรวมการ

-ไมกลาแสดงความคดเหน

สรรหาผบรหาร

และคร

-ไมมเวลาเขารวมประชม

-ขาดแรงจงใจ

ข.จากโรงเรยน

-ครไมใหความสำคญ

-มบคลากรไมพอ

-ขาดการประชาสมพนธทดและ

ตอเนอง

ความตองการ

เปน/ไมเปน

โรงเรยนตนแบบ

ปญหาอปสรรค

ขอเสนอแนะ

กรรมการตอไป

เปน

ไมเปน

ตารางท 2

9

การวเคราะหปญหา ขอเสนอแนะ และความตองการเปนกรรมการ

211สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

-ผบรหารไมใหความสำคญ

-โรงเรยนไมไดปฏบตตามมต

-ผบรหารใจแคบ

2. โรงเรยนบาน

ก.จากกรรมการ

1)โรงเรยนใหกรรมการมสวนรวม

สวนใหญ

บางคน

หนองแดง

-บางคนไมเขารวมประชม

อยางแทจรง

-ขาดความร

ความเขาใจ ในการ

2)กรรมการควรพฒนาตนเองใหม

ดำเนนการ

และไมกลาแสดงความ

ความร ความสามารถ

คดเหน

3)กรรมการควรปฏบตงานในหนาท

ข.จากโรงเรยน

และใหความรวมมอโดยมหวงผล

-ไมยอมรบความสามารถของ

ตอบแทน

กรรมการ

3.โรงเรยนบาน

สบขน

ก.จากกรรมการ

1)พฒนาความร ความเขาใจใน

50%

50%

-บางคนไมรบผดชอบ ไมมเวลา

หลกสตรการสอน และบทบาทหนาท

(เปนหนาท)

(ไมมความร

ตดภารกจ และทำหนาทหลาย

2)พฒนาความรเรองการจดการศกษา

และเวลา)

อยางในชมชน

และแนวทางการมสวนรวม

ความตองการ

เปน/ไมเปน

โรงเรยนตนแบบ

ปญหาอปสรรค

ขอเสนอแนะ

กรรมการตอไป

เปน

ไมเปน

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน212

-ขาดความร

ความเขาใจเกยวกบ

3)จดประชมตอเนอง และมปฏทน

หลกสตรการสอน

ลวงหนา

-ไมมคาตอบแทน

4)แกไข

กฎ ระเบยบ และวฒนธรรม

ข.จากโรงเรยน

บรหารบางอยาง

-ไมประสานเวลาทใชประชม

5)ใหคาตอบแทน มสงจงใจพอ

-โรงเรยนตองการความชวยเหลอ

สมควร

เปนสวนใหญ

6)กระจายอำนาจการจดบคลากร

และการเงน

4.โรงเรยนกดสะเทยน

ก.จากกรรมการ

(ไมมระบ)

1)ขอใหโรงเรยนบรหาร

โดยใชหลก

ทกคน

-

วทยาคาร

ข.จากโรงเรยน

นตธรรม หลกคณธรรม หลก

-ไมใหรายละเอยดลวงหนา

ความโปรงใส

หลกการมสวนรวม

-ไมใหขอมลทมา

/ ทไป

หลกความรบผดชอบ และหลก

คมคา

5.โรงเรยนวดใหญ

ก.จากกรรมการ

1)กรรมการมทศนคตทดตอสถาน

ทกคน

-บางคนขาดความรบผดชอบ

ศกษา

ความตองการ

เปน/ไมเปน

โรงเรยนตนแบบ

ปญหาอปสรรค

ขอเสนอแนะ

กรรมการตอไป

เปน

ไมเปน

213สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

-ขาดความร ความเขาใจ ในกฎหมาย

2)กรรมการทกคนตงขอปฏบตหนาท

-

ระเบยบ ขอบงคบ ของราชการ

3)กรรมการสนใจ

ใฝรดานการศกษา

-ขาดการพฒนาตนเอง

4)กรรมการใหความสนใจ

และศกษา

-ไมกลาแสดงความคดเหน

เอกสารกอนประชม

ข.จากโรงเรยน

-ขาดการประสานงานกบกรรมการ

-ขาดมนษยสมพนธทด การระดม

สรรพกำลงจากชมชนไมไดผล

เทาทควร

-ครบางสวนขาดความร

ความเขาใจ

แนวการปฏรป

-ครทอแท ขาดขวญกำลงใจ

-งบประมาณ

ไมพอ

6. โรงเรยนบาน

ระกา

ก.จากกรรมการ

(ไมปรากฏ)

-ขาดความร

ความเขาใจเกยวกบ

ความตองการ

เปน/ไมเปน

โรงเรยนตนแบบ

ปญหาอปสรรค

ขอเสนอแนะ

กรรมการตอไป

เปน

ไมเปน

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน214

บทบาท

หนาท

-ไมกลาแสดงความคดเหน

-ไมมคาพาหนะ

และเบยเลยง

หรอคาอาหาร

-ไมไดสมครใจเปนกรรมการ

-เวลา

โอกาส

และความสามารถ

มนอย

-บางคนไมเอาใจใส

ขาดความ

รบผดชอบ

-ไมมเวลา

ข.จากโรงเรยน

-นดประชมกระชนชดเกนไป

7.โรงเรยนเบญจม

ก.จากกรรมการ

1)ควรมระบบขอมลการประชมทด

80 %

20 %

เทพอทศ

-มาประชมไมทนกำหนดเวลา

เพอการตดสนใจและวางแผน

โดยพรอมเพรยงกน

2)ควรมกรรมการทมความร ความ

ความตองการ

เปน/ไมเปน

โรงเรยนตนแบบ

ปญหาอปสรรค

ขอเสนอแนะ

กรรมการตอไป

เปน

ไมเปน

215สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

-มภารกจอนในชวงเวลาประชม

สามารถดานกฎหมายดวย

ข.จากโรงเรยน

-ไมสามารถเชญประชมและใหวาระ

ลวงหนา

8.โรงเรยนวดนมมาน

รด

-โรงเรยนแจงกำหนดกระชนชด

ไมม

ทงหมด

-

9.โรงเรยนวดถนน

ก.จากกรรมการ

1)ควรใหความรคณะกรรมการโดยการ

ทกคน

-

-กรรมการยงขาดความร

ความ

จดอบรม

ประชม สมมนา เปนประจำ

ชำนาญ

ในบางเรอง

เชน แนวการ

อยางตอเนอง

ปฏบตตามอำนาจหนาท

2)ควรจดหาเอกสาร

ตำราตาง

ๆ เพอ

ใหกรรมการศกษา

เพมพนความร

3)ควรใชสอโทรทศนวดทศน เผยแพร

ประชาสมพนธเพมขน และควรม

หลากหลายนาสนใจ

ความตองการ

เปน/ไมเปน

โรงเรยนตนแบบ

ปญหาอปสรรค

ขอเสนอแนะ

กรรมการตอไป

เปน

ไมเปน

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน216

10.โรงเรยนบาน

ใหม

ก.จากกรรมการ

1)จดประชมชแจงใหกรรมการร

ทกคนเพอ

-

ราษ

ฎรดำรง

-เขาใจบทบาทหนาทไมชดเจน

บทบาท

อำนาจหนาทอยางแทจรง

ชวยเหลอ

-มธรกจสวนตวมาก

2)กรรมการประสานหนาทกบคน

และถายทอด

ข.จากโรงเรยน

ภายนอกมาชวยเหลอโรงเรยน

ความร

-ยงไมเปดโอกาสใหกรรมการเขามา

3)คณะกรรมการประเมนตนเองใน

มบทบาทหนาทมาก

เพราะไมแนใจ

แตละป

และไมเชอในความร ความสามารถ

4)กรรมการชวยดแลความประพฤต

ของกรรมการ

ของนกเรยน

11.โรงเรยนเทพา

ก.จากกรรมการ

1)จดการฝกอบรมเพอเพม

ทกคนเพอ

-

-ขาดความร ความเขาใจในหลกสตร

ศกยภาพของคณะกรรมการในเรอง

ชวยเหลอ

และการตดตามประเมนผล

กระบวนการวางแผน และการจดทำ

ใหความร

-ขาดความเสยสละมาประชม

หลกสตรสถานศกษา

และพฒนา

และรวมกจกรรม

2)จดประชมแลกเปลยนเรยนร

สงคม

ระหวางกรรมการ

และเครอขาย

ใหมากขน

ข.จากโรงเรยน

ความตองการ

เปน/ไมเปน

โรงเรยนตนแบบ

ปญหาอปสรรค

ขอเสนอแนะ

กรรมการตอไป

เปน

ไมเปน

217สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

-ไมปฏบตตามขอเสนอแนะของ

คณะกรรมการ

-ขาดปจจยในการบรการชมชนใน

การพฒนาการศกษา

-บคลากรบางสวนขาดความพรอม

12.โรงเรยนศรราษ

ฎร

ก.จากกรรมการ

1)สรรหากรรมการทสมครใจ

ทกคน

สามคค

-ไมมาประชมครบองคประชม

2)จดอบรม

ประชม เพมเตม

-ไมรจกบทบาท

หนาท รสกเหนหาง

3)ใหเบยประชมไมตำกวา

200 บาท

-ไมกลาแสดงความคดเหน

ครง

-ขาดความร

-ไมใหความสำคญของการประชม

-ไมเสยสละ

ข.จากโรงเรยน

-ขาดความพรอม

-เรยกประชมกระทนหน

-ขาดการเตรยมพรอมขอมล

ความตองการ

เปน/ไมเปน

โรงเรยนตนแบบ

ปญหาอปสรรค

ขอเสนอแนะ

กรรมการตอไป

เปน

ไมเปน

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน218

-ไมแจงวาระกอนประชม

13. โรงเรยนเทศบาล

2ก.จากกรรมการ

1)กรรมการมสวนกำกบดแล

สวนใหญ

บางคน

-ขาดการมสวนรวม

ตรวจสอบ

-ไมมเวลา

-ไมเขาใจบทบาทหนาท

-ไมมคาตอบแทน

ข.จากโรงเรยน

1)ผบรหารและคร

- ขาดวสยทศน

- ขาดความกระตอรอรน

- ขาดความโปรงใส

- ขาดบคลากร

2)สถานทคบแคบ ไมรมรน

- ขาดแหลงเรยนร

3)งบประมาณ

นอย

ความตองการ

เปน/ไมเปน

โรงเรยนตนแบบ

ปญหาอปสรรค

ขอเสนอแนะ

กรรมการตอไป

เปน

ไมเปน

219สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

การประชม

โรงเรยนตนแบบ

ความถ

สถานท

ลกษณะกจกรรม

ตารางท 3

0

การวเคราะหเกยวกบการประชมของคณะกรรมการสถาน

ศกษาของการประชมกลมกรรมการจากภายนอกโรงเรยน

1.โรงเรยนบาน

บก

ภาคเรยนละ

2 ครง

-ทโรงเรยน (เปนการดงชมชนเขา

1)เสนอแนวคดดวยความอสระ

สรป

เกาหอง

โดยใชตอนเยน

โรงเรยน)

โดยหลกประชาธปไตย

2)ใหขอมลตามจรง

เปนประโยชน

และเปนรปธรรม

3)อภปราย สรปมต / แนวคด

4)มอบหมายใหไปดำเนนการ

2. โรงเรยนบาน

-ภาคเรยนละ

2 ครง

-ทโรงเรยนเหมาะสมทสด

1)เสนอแนวคด

หนองแดง

เปนอยางนอย

2)ใหขอมล

-ใชเวลาเยนหลงเลกเรยน

3)อภปราย สรปมต / แนวคด

4)มอบหมายใหไปดำเนนการ

3. โรงเรยนบาน

สบขน

-ภาคเรยนละ

2 ครง

-อาจทงทโรงเร ยน หรอหมบาน

1)นำเสนอแนวคด

เปนอยางนอย

2)ใหขอมล

3)อภปราย สรปมต / แนวคด

4)มอบหมายใหไปดำเนนการ

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน220

4.โรงเรยนกดสะเทยน

-ภาคเรยนละ

2 ครง

- ทโรงเรยน หรอ

1)รบฟงขอคดเหน

วทยาคาร

- ทหมบาน

หรอ

- ทวด ตามความเหมาะสม

5. โรงเรยนวดใหญ

-ภาคเรยนละ

2 ครง

(ไมระบ)

1)ใหเปนไปตามวาระการประชม

-ภาคเรยนละ

2 คร ง

2)ใหทกคนแสดงความคดเหน

เปนอยางนอย

3)บนทกสาระสำคญไวเปนหลกฐาน

-ในวนหยดราชการหรอ

วนพระชวงเชา

6.โรงเรยนบาน

ระกา

-(ไมปรากฏ)

(ไมปรากฏ)

(ไมปรากฏ)

7.โรงเรยนเบญจม

-ภาคเรยนละ

2 ครง

- ทโรงเรยน

1)เสนอแนวคด

เทพอทศ

-อาจมประชมวาระพเศษ

2)อภปราย

3)สรปมต

4)มอบหมายงานใหไปปฏบตตาม

เสนอแนะทกขอ

การประชม

โรงเรยนตนแบบ

ความถ

สถานท

ลกษณะกจกรรม

221สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

8.โรงเรยนวด

-2 เดอน/ครง

- ทโรงเรยน

ตามเสนอแนะทกขอ

นมมานรด

-วนธรรมดาหลงเทยงวน

9.โรงเรยนวดถนน

-ภาคเรยนละ

1 ครง

(สามญ

)- ทโรงเรยน

1)ใหความร

บรรยาย

เสนอแนวคด

ตามความเหมาะสม

2)ประชมกลมยอย / และนำเสนอ

-ชวง 10.0

0 - 1

5.0

0 น

.3)มอบหมายใหนำไปดำเนนการ

10.โรงเรยนบาน

ใหม

-ปละ

3 ครง

เปนอยางนอย

- ทโรงเรยน

1)นำเสนอแนวคด

ราษ

ฎรดำรง

-เวลา 13.0

0 - 1

6.0

0 น

.2)ใหขอมล

11.โรงเรยนเทพา

-ภาคเรยนละ

2 ครง

-ทโรงเรยน

1)เสนอแนวคด

2)ใหคำปรกษา

3)ชแจง

4)มอบหมายใหไปปฏบต

12.โรงเรยนศรราษ

ฎร

-เดอนละครง

หรอ

2-ทโรงเรยน หรอ

1)เสนอแนวคด

สามคค

เดอน/ครง

-ทหมบาน

2)จดอบรม

-เวลาบายหรอเยน

-ตามสะดวก

3)อภปราย

(ไมตรงวนศกร หรอ

-นอกสถานท ทศนศกษา

การประชม

โรงเรยนตนแบบ

ความถ

สถานท

ลกษณะกจกรรม

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน222

การประชม

โรงเรยนตนแบบ

ความถ

สถานท

ลกษณะกจกรรม

- เวลา 9

.00 - 1

2.0

0 น.

13.โรงเรยนเทศบาล

2เวลาเยน (เสาร

- อาทตย)

1)ทโรงเรยน หรอชมชนขนกบ

(ไมปรากฏ)

ความจำเปน

223สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ประวต

ศาสตราจารย ดร.ธระ รญเจรญ

1. การศกษา

2505 ครศาสตรบณฑต (เกยรตนยม) จฬาลงกรณมหาวทยาลย

2511 ครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาบรหารการศกษา

จฬาลงกรณมหาวทยาลย

2517 Ph.D. (Educational Administration)

Florida State University, U.S.A.

2. การปฏบตงาน

2505-2514 อาจารยวทยาลยครอบลราชธาน

2514-2540 อาจารยมหาวทยาลยขอนแกน

ตำแหนงบรหาร

2517-2518 ผชวยคณบดคณะศกษาศาสตรฝายกจการนกศกษา

2519-2522 หวหนาภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร

2523-2526 คณบดคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

2526-2528 หวหนาภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร

2531-2535 คณบดบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน

ตำแหนงทางวชาการ

2519 ผชวยศาสตราจารย

2523 รองศาสตราจารย

2528 ศาสตราจารย ระดบ 10

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน224

รางวลดเดน

ศษยเกาดเดนวทยาลยครพระนคร

นสตเกาครศาสตรดเดน จฬาลงกรณมหาวทยาลย

เครองราชอสรยาภรณ

2533 ประถมาภรณมงกฎไทย (ป.ม.)

2536 ประถมาภรณชางเผอก (ป.ช.)

2539 มหาวชรมงกฎไทย (ม.ว.ม.)

3. ผเชยวชาญ

2527-2528 ผเชยวชาญโครงการปรบปรงประสทธภาพ

การบรหาร คพศ.5 กระทรวงศกษาธการ

2537-2538 ผเชยวชาญโครงการ Educational Quality Improvement

ภายใต Asian Development Bank : TA 1570

ของ ส.ป.ป.ลาว

2539-2541 ผเชยวชาญโครงการ Education Development

ภายใต World Bank ประจำ ส.ป.ป.ลาว

4. ปจจบน

คณบดบณฑตวทยาลย

หวหนาสาขาวชาการบรหารการศกษา

มหาวทยาลยวงษชวลตกล

ประธานสภาผบรหารหลกสตร

การบรหารการศกษาแหงประเทศไทย

225สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

โครงการผบรหารสถานศกษาตนแบบ

ทปรกษา

ดร.รง แกวแดง

เลขาธการสภาการศกษา

ศาสตราจารย นายแพทยวจารณ พานช

ประธานผทรงคณวฒโครงการผบรหารสถานศกษาตนแบบ

ดร.นงราม เศรษฐพานช

ทปรกษาดานนโยบายและแผนการศกษา

ดร.สทธศร วงษสมาน

ผอำนวยการสำนกนโยบายและแผนการศกษา

คณะทำงาน

ดร.วรยพร แสงนภาบวร นกวชาการศกษา 8 ว.

ดร.จนตนา ศกดภอราม นกวชาการศกษา 8 ว.

นางสาวสภาพร โกเฮงกล นกวชาการศกษา 8 ว.

นายวระ พลอยครบร นกวชาการศกษา 8 ว.

นางสาวนองนช ดำเกงสรเดช นกวชาการศกษา 4

สำนกนโยบายและแผนการศกษา

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา

สภาพปจจบนและปญหา

การมสวนรวมในการบรหารและจดการศกษาของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน226

...เพอเปนการใชทรพยากรของชาตใหคมคา

หากทานไมใชหนงสอเลมนแลว

โปรดมอบใหผอนนำไปใชประโยชนตอไป...