understanding of adhonabhi gata vata & … · avapeedaka sneha also. what is avapeedaka sneha...

35
UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & ADMINISTRATION OF AVAPEEDAKA SNEHA © COPYRIGHT RESERVED, Dr.Prashanth.A.S, Professor, Dept. of PG studies in KC, AMV, Hubli, KA DR.PRASHANTH.A.S Professor Department of Post Graduate Studies in Kayachikitsa Ayurveda Maha Vidyalaya Hubli, Karnataka 580024 Telephone: 0836-2335575 Mob: +91-94481-35575 Mail: [email protected]

Upload: others

Post on 15-May-2020

4 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA

VATA & ADMINISTRATION OF

AVAPEEDAKA SNEHA

© COPYRIGHT RESERVED, Dr.Prashanth.A.S, Professor, Dept. of PG studies in KC, AMV, Hubli, KA

DR.PRASHANTH.A.S

Professor

Department of Post Graduate Studies in Kayachikitsa

Ayurveda Maha Vidyalaya

Hubli, Karnataka – 580024

Telephone: 0836-2335575

Mob: +91-94481-35575

Mail: [email protected]

Page 2: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

INTRODUCTION TO MUTRA

VAHA SROTAS

• xÉëuÉhÉÉiÉç xÉëÉåiÉÉÇÍxÉ |

• xÉëÉåiÉÉÇÍxÉ ZÉsÉÑ mÉËUhÉqÉqÉÉmɱqÉÉlÉÉlÉÉÇ kÉÉiÉÔlÉÉqÉÍpÉuÉÉWûÏÌlÉ

pÉuÉlirÉrÉlÉÉjÉåïlÉ || cÉ.ÌuÉ.5/3

• 13 xÉëÉåiÉxÉç – mÉëÉhÉÉåSMüɳÉUxÉÂÍkÉUqÉÉÇxÉqÉåSÉåÎxjÉqÉ‹ zÉÑ¢ü qÉÔ§É

mÉÑUÏwÉxuÉåSuÉWûÉlÉÏÌiÉ | cÉ.ÌuÉ.5/6

• 11 rÉÉåaÉuÉÉÌWûlÉÏ xÉëÉåiÉxÉç – mÉëÉhÉɳÉÉåSMüUxÉU£üqÉÉÇxÉqÉåSÉå qÉÔ§É

mÉÑUÏwÉzÉÑ¢üÉiÉïuÉuÉWûÉÌlÉ | xÉÑ.zÉÉ.9/12

Page 3: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

MUTRAVAHA STOTO MOOLA

• qÉÔ§ÉuÉWûÉlÉÉÇ xÉëÉåiÉxÉÉÇ uÉÎxiÉqÉÔïsÉÇ uÉXç¤ÉhÉÉæ cÉ | cÉ.ÌuÉ.5/8

• qÉÔ§ÉuÉWåû ²å, iÉrÉÉåqÉÔïsÉÇ oÉÎxiÉqÉåRíÇû cÉ | xÉÑ.zÉÉ.9/12

Page 4: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

Aharaja Viharaja Abhigataja Dhatu

kshaya

Anya Rogas

Ati drava

Katu

Teekshana

Amla

Lavana

Ati

madhyapana

Trushna

nigraha

Mutra nigraha

Agni

Aatap sevana

Ati vyavaya

Injury by

foreign

bodies,

Krimi,

Ashmari,

Aoushadhi

Emaciation,

Ill-

nourishment

or loss of

tissues due to

any cause

Diseases of

organs like

Hridaya

Rakta

Jwara

INTERPRETATION AND

ANALYSIS OF CAUSES OF

MUTRA VAHA SROTO DUSHTI

Page 5: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

MUTRAVAHA SROTO

DUSHTI LAKSHANA

• AÌiÉxÉ×¹qÉÌiÉoÉ®Ç mÉëMÑüÌmÉiÉqÉsmÉÉsmÉqÉpÉϤhÉÇ uÉÉ oÉWûsÉÇ xÉzÉÔsÉÇ

qÉÔ§ÉrÉliÉÇ SØwOèuÉÉ qÉÔ§ÉuÉWûÉlrÉxrÉ xÉëÉåiÉÉÇÍxÉ mÉëSÒ¹ÉlÉÏÌiÉ ÌuɱÉiÉç |

cÉ.ÌuÉ.5/8

• iÉ§É ÌuÉ®xrÉÉlÉ®oÉÎxiÉiÉÉ qÉÔ§ÉÌlÉUÉåkÉÈ xiÉokÉqÉåRíûiÉÉ cÉ |

xÉÑ.zÉÉ.9/12

Page 6: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

MUTRA VEGA DHARANA

• uÉÎxiÉqÉåWûlÉrÉÉåÈ zÉÔsÉÇ qÉÔ§ÉM×ücNíÇû ÍzÉUÉåÂeÉÉ |

ÌuÉlÉÉqÉÉå uÉǤÉhÉÉlÉÉWûÈ xrÉÉÎssÉ…¡Çû qÉÔ§ÉÌlÉaÉëWåû || cÉ.xÉÔ.7/6

• A…¡ûpÉ…¡ûÉzqÉUÏoÉÎxiÉqÉåRíûuÉǤÉhÉuÉåSlÉÉÈ |

qÉÔ§ÉxrÉUÉåkÉÉimÉÔuÉåï cÉ mÉëÉrÉÉå UÉåaÉÉÈ || A.WØû.xÉÔ.5/4

• qÉÔ§ÉxrÉ uÉåaÉåÅÍpÉWûiÉå lÉUxiÉÑ M×ücNíåûhÉ qÉÔiÉïÇ MÑüÂiÉåÅsmÉqÉsmÉqÉç |

qÉåRíåû aÉÑSå uÉXç¤ÉhÉoÉÎxiÉqÉÑwMülÉÉÍpÉmÉëSåzÉåwuÉjÉuÉÉÅÌmÉ qÉÔÎklÉï ||

AÉlÉ®oÉÎxiÉ¶É pÉuÉÎliÉ iÉÏuÉëÉÈ zÉÔsÉÉ¶É zÉÔsÉæËUuÉ ÍpɳÉqÉÔiÉåïÈ |

xÉÑ.E.55/9-10

Page 7: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

MUTRAVAHA SROTODUSTI LAKSHANA

Pramukha

Vyadhis

Murtradhikya

(Polyuria)

Mutralpa / Kshaya

(Oligouria)

Vegavruddhi / Nasha

Causes Causes Causes

Mutragata

Mutrakruchra

Bahumutrata

Alpamutrata

Raktamutrata

Mutrasangha

Mutragata

Balya

Ati Jalapana

Mutraloushadha

Prameha

Shotha

Manasika

Vrudha

Ushna, Katu,

Rukshahara, Atyalpa

jala sevana

Jalakshaya

Udara & Shotha roga

Dirghakalina Vyadhi

Surgical operations on

Urinary organs

Vegavruddhi Amla, Katu,

Ushna, Kshara, foods Diseases

like Ashmari, Mutrakruchra

(dysuria) cause frequency of

urination accompained with

Burning sensation

Veganasha – Pakshavadha,

Urdhavavartha, Mutraghata,

Avarnavata, Unmada,

Abhighata

Seen in Seen in

Aamaja jwara

Amavata

Prameha

Mamsagata

jwara

Sannipataja jwara

Mutrakshaya

Vatakundalika

Vastikundalika

Page 8: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

Mutra Kruchra

(Suppression of Urine)

Mutraghata

(Retention of Urine)

Rakta Mutrata

(Haematuria)

Causes Causes Causes

Dehydration, due to sever

Atisara, Chardi,

Agnidagdha, Avarodha in

Gavani’s by Ashmari,

Granthi and Sahaja Vikruti

-Vruk Shopha

- Madhumehaja Sadnya

Nasha (Diabetic coma)

Ashmari

TB of Spine tabes

In females, after delivery

and uterine tumours

Puyameha (Gonn)

Enlarged Prostate

Abscess or Ca of Kidneys

Ashmari in Vark / Gavini

Pittaja prameha

Injury to Kidney and

Urethras

Teekshanoushadha sevana

(Bhallataka, Chitraka etc.)

Seen in Seen in Seen in

Pakwashayagata vata

Udavarta

Ushna vata

Mutra sangha

Mutrasada

Pleehodhara

Vatavasti

Vataja shoola

Kostagata Vata

Adhogata raktapitta

Pittaja Mutra Kruchra

Mutra sangha

Ushna vata

Ashmari

Sharkara

MUTRAVAHA SROTODUSTI LAKSHANA

Page 9: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

Vega rodha janya Udavarta

• uÉÉiÉÌuÉhqÉÔ§ÉeÉ×qpÉÉ´ÉѤÉuÉÉåªÉUuÉqÉÏÎlSìrÉæÈ |

urÉÉWûlrÉqÉÉlÉæÂÌSiÉæÂSÉuÉiÉÉåï ÌlÉÂcrÉiÉå ||

¤ÉѨÉ×whÉɵÉÉxÉÌlÉSìÉhÉÉqÉÑSÉuÉiÉÉåï ÌuÉkÉÉUhÉÉiÉç | xÉÑ.E.55/4

• wÉQÒûSÉuÉiÉÉï CÌiÉ uÉÉiÉqÉÔ§ÉmÉÑUÏwÉzÉÑ¢ücNûÌSï¤ÉuÉjÉÑeÉÉÈ | cÉ.xÉÔ.19/3

Page 10: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

Importance of Vasti marma

• oÉÎxiÉxiÉÑ xjÉÔsÉaÉÑSqÉÑwMüxÉåuÉlÉÏzÉÑ¢üqÉÔ§ÉuÉÉÌWûlÉÏlÉÉÇ lÉÉQûÏlÉÉÇ qÉkrÉå

qÉÔ§ÉkÉÉUÉåÅqoÉÑuÉWûÉlÉÉÇ xÉuÉïxÉëÉåiÉxÉÉqÉÑSÍkÉËUuÉÉuÉaÉÉlÉÉÇ mÉëÌiɸÉ, oÉWÒûÍpɶÉ

iÉlqÉÔsÉæqÉïqÉïxÉÇgeÉMæüÈ xÉëÉåUÉåÍpÉaÉïqÉlÉÍqÉuÉ ÌSlÉMüUMüUæurÉÉïmiÉÍqÉSÇ

zÉUÏUqÉç | cÉ.ÍxÉ.9/4

Page 11: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

Vasti marma abhihata

vikaras

• uÉxiÉÉæ iÉÑ uÉÉiÉqÉÔ§ÉuÉcÉÉåïÌlÉaÉëWûuÉXç¤ÉhÉqÉåWûlÉuÉÎxiÉzÉÔsÉMÑühQûsÉÉåSÉuÉiÉï

aÉÑsqÉ(pÉëklÉ)AÌlÉsÉɸÏsÉÉåmÉxiÉqpÉlÉÉÍpÉMÑüͤÉaÉÑS´ÉÉåÍhÉaÉëWûÉSrÉÈ |

cÉ.ÍxÉ.9/6

Page 12: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

Vasti vikaras

• qÉÔ§ÉÉæMüxÉÉSÉå eÉPûUÇ M×ücNíûqÉÑixÉ…¡ûxÉǤÉrÉÉæ |

qÉÔ§ÉÉiÉÏiÉÉåÅÌlÉsÉɸÏsÉÉ uÉÉiÉoÉxirÉÑwhÉqÉÉÂiÉÉæ ||

uÉÉiÉMÑühQûÍsÉMüÉ aÉëÎljÉÌuÉï†ûÉiÉÉå oÉÎxiÉMÑühQûsÉqÉç |

§ÉrÉÉåSzÉæiÉå qÉÔ§ÉxrÉ SÉåwÉÉÈ || cÉ.ÍxÉ.9/25-26

Page 13: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

cardinal symptoms of disease of

the kidneys and urinary tract

• Lower urinary tract symptoms

– Dysuria, frequency, urgency -lower urinary tract infection

– Impaired urinary flow, hesitancy, dribbling of urine,

incomplete emptying of bladder-bladder outflow obstruction

– Urinary retention, incontinence/enuresis -sphincter or bladder

wall dysfunction

• Upper urinary tract symptoms

– Loin pain/tenderness-renal infection, renal infarction or rarely

obstruction and glomerulonephritis

– Renal or ureteric colic-severe loin pain due to acute obstruction

of the renal pelvis and ureter by calculus or blood clot; may

radiate to the iliac fossa, groin and genitalia

Page 14: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

cardinal symptoms of disease of

the kidneys and urinary tract

• Abnormal urine volume

– Anuria or oliguria-acute renal failure or obstruction to the

flow of urine

– Polyuria or nocturia-failure of the kidneys to concentrate

urine (e.g. diabetes insipidus, chronic renal failure)

• Abnormal urinary constituents

– Proteinuria-suggests glomerular disease; massive

proteinuria causes oedema

– Haematuria-disease anywhere in the urinary tract

Page 15: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

COMMON URINARY

DISORDERS

• Dysuria

• Anuria

• Polyuria

• Nocturia

• Urinary calculi

• Obstructed urine flow

• Urgency

• Hesitancy

• Urinary Incontinence

• Urinary tract infections

Page 16: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

MUTRA VEGA AVARODHA

JANYA VIKARAANAAM

CHIKITSA

• xuÉåSÉuÉaÉÉWûlÉÉprÉ…¡ûÉlÉç xÉÌmÉïwɶÉÉuÉmÉÏQûMüqÉç |

qÉÔ§Éå mÉëÌiÉWûiÉå MÑürÉÉïÎi§ÉÌuÉkÉÇ uÉÎxiÉMüqÉï cÉ || cÉ.xÉÔ.7/7

Page 17: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

adho nabhi gata vata chikitsa

• uÉÎxiÉMüqÉï iuÉkÉÉå lÉÉpÉåÈ zÉxrÉiÉå cÉÉuÉmÉÏQûMüÈ |

cÉ.ÍcÉ.28/99

• xÉÌmÉïwÉÉåÅuÉmÉÏQûMüÈ rÉ§É xÉÌmÉïÈ mÉÏiuÉÉ iÉimÉÏQûMüqɳÉÇ

pÉÑerÉiÉå | (cÉ¢ümÉÉÍhÉ)

Page 18: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

Mutra udavarta chikitsa

• AuÉmÉÏQûMü xÉÌmÉï¶É ÌuÉzÉåwÉÉlqÉÔ§ÉeÉå aÉSå |

• (iÉjÉÉŹɅ¡ûÉuÉiÉÉUå qÉÔ§ÉÉåSÉuÉiÉïÍcÉÌMüixÉÉrÉÉqÉç)

• In the context of Mutra Udavarta chikitsa,

Avapeedaka Sneha is indicated.

Page 19: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

Avapeedaka sneha in Arshas

• lÉ cÉåSåuÉÇ zÉqÉxiÉxrÉ ÎxlÉakÉÉåwhÉæxiÉmÉïrÉå¨ÉiÉÈ |

UxÉæÈ MüÉåwhÉæ¶É xÉÌmÉïÍpÉUuÉmÉÏQûMürÉÉåÎeÉiÉæÈ ||A.WØû.ÍcÉ.8/124

• In the context of Arshas chikitsa, when all the

treatment fails one has to adopt Santarpana

chikitsa with Ghrita yukta, Ushna guna yukta

Mamsa rasa; or they can be prescribed as

Avapeedaka Sneha also.

Page 20: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

WHAT IS AVAPEEDAKA

SNEHA

• qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç |

eÉÏhÉÉïÎliÉMÇü cÉÉå¨ÉqÉrÉÉ qÉɧÉrÉÉ rÉÉåeÉlÉɲrÉqÉç ||

AuÉmÉÏQûMüqÉåiÉŠ xÉÇÎgeÉiÉqÉç | A.WØû.xÉÔ.4/6-7

Page 21: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

what is avapeedaka sneha

• qÉÔ§ÉUÉåkÉeÉåwÉÑ mÉÑlÉÈ mÉëÉapÉ£Çü – pÉÉåeÉlÉÉimÉÔuÉïÇ, bÉ×iÉÇ mÉÉlÉå

zÉxrÉiÉå|

• E¨ÉqÉrÉÉ qÉɧÉrÉÉ – AWûÉåUɧÉeÉUhÉ sɤÉhÉrÉÉ |

• rÉÉåeÉlÉɲrÉÇ – rÉÉåeÉlÉrÉÉå²ïrÉÇ – mÉëÉapÉ£üxlÉåWûrÉÉåeÉlÉÉ,

eÉÏhÉïÎliÉMüxlÉåWûrÉÉåeÉlÉÉ cÉ |

• mÉëÉapÉ£Çü – rÉ§É bÉ×iÉmÉÉlÉxÉqÉlÉliÉUÇ pÉ£Çü pÉÑerÉiÉå |

• eÉÏhÉÉïÎliÉMÇü – rÉiÉç ½xiÉlÉåųÉå eÉÏhÉåï bÉ×iÉÇ mÉërÉÑerÉiÉå ||

Page 22: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

Why Ghrita? Not Taila?

• uÉåaÉkÉÉUhÉålÉ oÉÉWÒûsrÉålÉ qÉÂiÉ LuÉ MüÉåmÉÈ |

• mÉuÉlÉ ÌuÉeÉrÉå cÉ iÉæsÉÇ rÉjÉÉ uÉUÇ iÉjÉÉ lÉ bÉ×iÉqÉç |

• AjÉÈ iÉæsÉxrÉæuÉÉuÉmÉÏQûMürÉÉåeÉlÉqɧÉÉåÍcÉiÉqÉç, lÉ xÉÌmÉïwÉÈ |

• iÉæsÉxrÉ uÉÉiÉÎeÉiÉÉåÅÌmÉ oÉ®ÌuÉOèMü AsmÉqÉÔ§ÉxuÉpÉÉuÉÉiÉç A§É

ArÉÉåarÉÇ mÉÉlÉqÉç |

• iÉSåuÉÇ iÉæsÉxrÉ oÉ®ÌuÉOèMüÉsmÉqÉÔ§ÉxuÉpÉÉuÉiÉrÉÉ iÉSÏrÉÉåÅuÉmÉÏQûMüÉå

qÉÔ§ÉUÉåkÉÉåijÉåwÉÑ UÉåaÉåwÉÑ AÉæwÉkÉiuÉålÉ lÉ rÉÑ£üÈ, AÌmÉ iÉÑ xÉÌmÉïwÉÈ LuÉ

rÉÑ£üÈ |

Page 23: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

IMPORTANCE OF

AVAPEEDAKA SNEHA

• To subside Apana Vayu Dushti

• Snehana – Kleda karaka &

Mutra – Kleda Vahana

Page 24: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

how it differ from

other snehapana

• Two times Snehapana is done

• In between Ahara is given

• I.e.,

• One time Snehapana on empty stomach

• After proper digestion of Sneha, food is

administered

• By proper observation of the food digestion,

again Snehapana is given

Page 25: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

rationality of

avapeedaka sneha

• Generally Indicated in qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ ÌuÉMüÉUåwÉÑ

• Can be used in oÉÎxiÉ qÉqÉï aÉiÉ ÌuÉMüUÉÈ

• Can be used in AÌiÉmÉëuÉ×Ì¨É / AmÉëuÉ×Ì¨É qÉÔ§ÉuÉWû

xÉëÉåiÉxÉç

• Can be used in qÉÔ§ÉM×ücNíû, qÉÔ§ÉÉbÉÉiÉ, AzqÉUÏ, mÉëqÉåWû

Page 26: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

DIFFERENT SNEHA YOGAS

• Vasthyamayantaka Ghrita

• Varunadya Ghrita

• Trikantakadi Ghrita

• Veerataradi Ghrita

• Sukumara kumaraka Ghrita

• Satavaryadi Ghrita

Page 27: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

Vasthyamayantaka ghrita

SÉuÉÏï qÉkÉÑMü qÉixrÉÉÍ¤É mÉ© mÉÉwÉÉhÉpÉåSMæüÈ |

oÉ×WûirÉÇzÉÑqÉiÉÏ ²Ç² xÉÉËUuÉå¤ÉÑ MüzÉåÃMæüÈ ||

MümÉÉåiÉmÉÇaÉå¤ÉÑUMÇü uÉxÉÑMÇü ÍzÉaÉëÑ uÉÉsÉMüqÉç |

uÉÉUÉÌWû uÉÂhÉÇ SìɤÉÉ pÉSìÉ rÉ¹Ï mÉsÉÇMüwÉÉ |

mÉ×jÉMçü ̧ÉmÉÍsÉMÇü ¤ÉÑhhÉÇ xÉuÉïiÉÑsrÉÇiÉÑ aÉÉå¤ÉÑUqÉç ||

SìÉåhÉåÅmÉÉÇ ÌuÉmÉcÉåiÉç iÉ§É mÉÉS Ízɹå mÉËUxÉëÑiÉå |

mÉëͤÉmrÉ xÉÌmÉïwÉÈ mÉëxjÉÇ SiuÉÉ ¤ÉÏUÇ uÉUÏ UxÉqÉç ||

kÉɧÉÏ ÌoÉqoÉUxÉÇ cÉÉÌmÉ lÉÉËUMåüsÉÉåSMÇü iÉjÉÉ |

MÔüwqÉÉhQûÉåuÉÉïÂeÉsÉÇ xlÉåWû ̲aÉÑÍhÉiÉÇ mÉ×iÉMçü ||

SìurÉæxxÉÑÌmɹæÈ xÉÇrÉÑ£Çü LiÉlqÉײÉÎalÉlÉÉ mÉcÉåiÉç |

mÉÃwÉMüÉåimÉsÉ §ÉÑÌOû qÉkÉÔMü ÌWûqÉSÉÂÍpÉÈ ||

̧ÉTüsÉÉ ÌmÉmmÉsÉÏ MüÉæliÉÏ ´É×…¡ûuÉåUæxxÉxÉælkÉuÉæÈ |

WûÎxiÉÌmÉmmÉsrÉmÉÉqÉÉaÉï qÉÎgeÉ¸É mÉ©MåüxÉUæÈ ||

qÉÑxiÉÉ MÑüxiÉÑqoÉUÏ sÉÉåkÉë WûrÉaÉlkÉÉ mÉÑlÉlÉïuÉæÈ |

xuÉrÉÇaÉÑmiÉå¤ÉÑU mÉsÉæÈ uÉÉÍkÉïmɧÉMü ´É×Ì…¡ûÍpÉÈ ||

ÍzÉsÉÉeÉiuÉkÉïmÉÍsÉMæüÈ ÍxÉ®Ç iÉiÉç xÉåÌuÉiÉÇ bÉ×iÉqÉç |

qÉÔ§ÉM×ücNíûÉÍhÉ xÉuÉÉïÍhÉ zÉMïüUÉqÉzqÉUÏqÉÌmÉ ||

mÉÉlÉuÉxirÉÉÌSÍpÉrÉÑï£üÉæ lÉÉzÉrÉå³ÉÉ§É xÉÇzÉrÉÈ |

uÉÉiÉÌmɨÉxÉqÉÑimɳÉÉlÉç xÉuÉÉïlÉç uÉÎxiÉ aÉiÉÉlÉç aÉSÉlÉç ||

mÉëqÉåWåûhÉ xÉWû ͤÉmÉëÇ AmÉÉuÉiÉï rÉiÉåkÉëÑuÉqÉç |

uÉxirÉÉqÉrÉÉliÉMÇü lÉÉqÉ SåuÉå SåuÉålÉ pÉÉÌwÉiÉqÉç ||

xÉWûxÉërÉÉåaÉqÉç – bÉ×iÉmÉëMüUhÉqÉç

Page 28: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

Veerataradi ghrita

• uÉåssÉliÉUÉUÍhÉMüoÉÔMüuÉ×wÉÉzqÉpÉåSaÉÉåMühOûMåüiMüOûxÉWûÉcÉUoÉÉhÉMüÉzÉÉÈ |

uÉפÉÉSlÉÏlÉsÉMÑüzɲrÉaÉÑhPûaÉÑlSìÉpÉssÉÔMüqÉÉåUOûMÑüUhQûMüUqpÉmÉÉjÉÉïÈ ||

uÉaÉÉåï uÉÏUiÉUɱÉåÅrÉÇ WûÎliÉ uÉÉiÉM×üiÉÉlÉç aÉSÉlÉç |

AzqÉUÏzÉMïüUÉqÉÔ§ÉM×ücNíûÉbÉÉiÉÂeÉÉWûU: || A.WØû.xÉÔ.15/24-25

Page 29: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

Trikandakadi ghrita

• YuÉÉjÉå §ÉæMühQûMæüsÉÉ ÌaÉËUeÉiÉ× xÉÍzÉsÉÉpÉåS rÉ¹Ï uÉUÉhÉÉqÉç |

SpÉï SìɤÉÉqoÉÑ zÉÉæhPûÏ uÉxÉÑMü uÉÍxÉUMüÉ zÉå¤ÉÇ qÉxirÉÉͤÉMüÉhÉÉqÉç ||

MüsMüÍxÉ®Ç xÉSÒakÉÇ WûUÌiÉbÉ×iÉÍqÉSÇ xÉåÌuÉiÉÇ qÉÔ§ÉSÉåwÉÉlÉç |

qÉåWûÉlÉç M×ücNíûÉÍhÉ xÉuÉÉïhrÉÌlÉsÉqÉÌmÉ iÉjÉÉ zÉMïüUÉqÉzqÉUÏgcÉç ||

xÉWûxÉërÉÉåaÉqÉç – bÉ×iÉmÉëMüUhÉqÉç

• ̧ÉMühOûMæüUhQûMÑüzÉɱpÉÏÂMüMüÉïÂMåü¤ÉÑxuÉUxÉålÉ ÍxÉ®qÉç |

xÉÌmÉïaÉÑïQûÉ®ÉïÇzÉrÉÑiÉÇ mÉëmÉårÉÇ M×ücNíûÉzqÉUÏqÉÔ§ÉÌuÉbÉÉiÉWåûiÉÉåÈ ||

cÉ¢üS¨É

Page 30: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

Varunadya ghrita

• aÉhÉå uÉÂhÉMüÉSÉæ cÉ aÉÑaaÉÑsuÉåsÉÉWûUåhÉÑÍpÉÈ |

MÑü¹qÉÑxiÉÉÀûqÉËUcÉÍcɧÉMæüÈ xÉxÉÑUÉÀûrÉæÈ ||

LiÉæÈ ÍxÉ®qÉeÉÉxÉÌmÉïÃwÉMüÉÌSaÉhÉålÉ cÉ |

ÍpÉlÉÌ¨É MüTüxÉqpÉÔiÉÉqÉzqÉUÏÇ Í¤ÉmÉëqÉåuÉ iÉÑ ||

¤ÉÉUÉlÉç rÉuÉÉaÉÔÈ mÉårÉÉ¶É MüwÉÉrÉÉÍhÉ mÉrÉÉÇÍxÉ cÉ |

pÉÉåeÉlÉÉÌlÉ mÉëMÑüuÉÏïiÉ uÉaÉåïÅÎxqÉlÉç MüTülÉÉzÉlÉå ||

cÉ¢üS¨É

Page 31: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

Satavaryadi ghrita

• zÉiÉÉuÉUÏMüÉzÉMÑüzɵÉSÇ·íÉÌuÉSÉËUMåü¤uÉÉqÉsÉMåüwÉÑ ÍxÉ®qÉç |

• xÉÌmÉïÈ mÉrÉÉå uÉÉ ÍxÉiÉrÉÉ ÌuÉÍqÉ´ÉÇ M×ücNíåûwÉÑ ÌmɨÉmÉëpÉuÉåwÉÑ rÉÉåerÉqÉç ||

cÉ¢üS¨É

Page 32: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

Sukumara kumaraka ghrita

mÉÑlÉlÉïuÉÉqÉÔsÉiÉÑsÉÉ SzÉqÉÔsÉÇ zÉiÉÉuÉUÏ | oÉsÉÉ iÉÑUaÉaÉlkÉÉ cÉ iÉ×hÉqÉÔsÉÇ Ì§ÉMühOûMüqÉç ||

ÌuÉSÉËUaÉlkÉÉ lÉÉaÉÉÀûÉ aÉÑQÕûcrÉÌiÉoÉsÉÉ iÉjÉÉ | mÉ×jÉaSzÉmÉsÉÉlÉç pÉÉaÉÉgeÉsÉSìÉåhÉå ÌuÉmÉÉcÉrÉåiÉç ||

iÉålÉ mÉÉSÉuÉzÉåwÉåhÉ bÉ×iÉxrÉÉ®ÉïRûMÇü mÉcÉåiÉç | qÉkÉÑMÇü zÉ×…¡ûuÉåUgcÉ SìɤÉÉxÉælkÉuÉÌmÉmmÉsÉÏÈ ||

̲mÉÍsÉMüÉÈ mÉ×jÉaS±ÉSè rÉqÉÉlrÉÉÈ MÑüQûuÉÇ iÉjÉÉ | ̧ÉÇzÉSè aÉÑQûmÉsÉÉlrÉ§É iÉæsÉxrÉæUhQûeÉxrÉ cÉ ||

mÉëxjÉÇ SiuÉÉ xÉqÉÉsÉÉåŽ xÉqrÉXèû qÉײÎalÉlÉÉ mÉcÉåiÉç | LiÉSϵÉUmÉѧÉÉhÉÉÇ mÉëÉapÉÉåeÉlÉqÉÌlÉÎlSiÉqÉç ||

UÉgeÉÉÇ UÉeÉxÉqÉÉlÉÉgcÉ oÉWÒûx§ÉÏmÉiÉrÉ¶É rÉå | qÉÔ§ÉM×ücNíåû MüOûÏxiÉqpÉå iÉjÉÉ aÉÉRûmÉÑUÏÌwÉhÉÉqÉç ||

qÉåRíûuÉǤÉhÉzÉÔsÉå cÉ rÉÉåÌlÉzÉÔsÉå mÉëzÉxrÉiÉå | rÉjÉÉå¨ÉÉlÉÉgcÉ aÉÑsqÉÉlÉÉÇ uÉÉiÉzÉÉåÍhÉÌiÉMüÉ¶É rÉå ||

oÉsrÉÇ UxÉÉrÉlÉÇ zÉÏiÉÇ xÉÑMÑüqÉÉUMÑüqÉÉUMüqÉç | mÉÑlÉlÉïuÉÉzÉiÉå SìÉåhÉå SårÉÉåÅlrÉåwÉÑ iÉjÉÉÅmÉU: ||

cÉ¢üS¨É

Page 33: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

Conclusion

• Acharyas has specifically indicated this type of

Sneha pana in Mutra vikaras.

• They have experienced the use of it.

• Lot of studies and clinical trial we need to do,

to understand the utility and mode of action of

Avapeedaka Sneha.

Page 34: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

Dr. PRASHANTH. A. S. M.D. (Ay), (Ph.D.),

PROFESSOR

DEPT OF POST GRADUATE STUDIES IN KAYACHIKITSA

AYURVEDA MAHAVIDYALAYA, HUBLI (KARNATAKA)

Cell: 09448135575 [email protected]

For further details:

Ayurveda Mahavidyalaya, Hubli

Page 35: UNDERSTANDING OF ADHONABHI GATA VATA & … · Avapeedaka Sneha also. WHAT IS AVAPEEDAKA SNEHA •qÉÔ§ÉeÉåwÉÑ iÉÑ mÉÉlÉå cÉ mÉëÉapÉ£Çü zÉxrÉiÉå bÉ×iÉqÉç

Ayurveda Mahavidyalaya, Hubli