tuyhWnkšãiy - Ïu©lh« M©L

jäœehL muR

Ïytr¥ ghlüš tH§F«

£l¤Â‹ Ñœ btëæl¥g£lJ

(é‰gid¡F m‹W)

Ô©lhik xU ght¢braš

Ô©lhik xU bgU§F‰w«

Ô©lhik kåj¤j‹ika‰w braš

jäœehL ghlüš k‰W«

fšéæaš gâfŸ fHf« fšÿç¢ rhiy, br‹id - 600 006.

ii

© jäœehL muR

Kjš gÂ¥ò - 2007

ÂU¤Âa gÂ¥ò - 2016

kW g崘 - 2017

éiy : %.

ghl§fŸ jahç¥ò : jäœehL muR¡fhf

gŸë¡ fšé Ïa¡ff« jäœehL.

Ϫüš 60 í. v°. v«. jhëš m¢Ál¥g£LŸsJ.

M¥br£ Kiwæš m¢Á£nlh® :

iii

nkšãiy Ïu©lh« M©L - tuyhW

ghl¤Â£l«

ghlntis

myF 1

1. »H¡»ªÂa tâf¡FGé‹ Ñœ ϪÂa ãUthf« - g£la¢

r£l§fŸ - éçth¡f¡ bfhŸif - Fona‰w, bghUshjhu¡

bfhŸiffŸ

10

2. »H¡»ªÂa tâf¡FGé‹ Ñœ fšé - M§»nya¤

jiyik MSe®fŸ m¿Kf« brŒj eÅd r_f

Ó®ÂU¤j§fŸ (bg‹o§, lšAÎÁæ‹ Ó®ÂU¤j§fŸ)

10

myF 2

3. jäœeh£oš M§»nya® M£Á - ghisa¡fhu® »s®¢Á -

ntÿ® fyf«

10

4. 1857 bgU§fyf« - fhuz§fŸ - éisÎfŸ Kjš ϪÂa

éLjiy¥ ngh® - tâf¡FGé‹ M£Á KoÎ - muÁæ‹

ngu¿¡if

10

myF 3

5. 19 M« ü‰wh©L ϪÂahéš r_f, rka, Ó®ÂU¤j

Ïa¡f§fŸ (Ãu«krkh#«, Mçarkh#«, ÂahrhÃfš r§f«,

Ïuhk»U£oz Ïa¡f«, K°Ä«, gh®Á, Ó¡»a® Ó®ÂU¤j

Ïa¡f§fŸ)

10

6. 1858¡F¥Ã‹ ϪÂa ãUthf¤Âš khWjšfŸ - (1861 M«

M©L¢ r£l« - ç¥g‹ - 1892 M« M©L¢ r£l« - f®r‹

Ãuòé‹ ã®thf¢ Ó®ÂU¤j§fS« mj‹ éisÎfS«

10

myF 4

7. ϪÂa éLjiy Ïa¡f« (Kjš Ïu©L ãiyfŸ) njh‰w«

- ts®¢Á - äjthÂfŸ - ÔéuthÂfŸ - ä‹nlh -

kh®è Ó®ÂU¤j§fŸ - j‹dh£Á Ïa¡f« - kh©nlF -

br«Rngh®L Ó®ÂU¤j§fŸ

15

8. ϪÂa éLjiy Ïa¡f« (fhªÂæ‹ fhy«) - x¤JiHahik

Ïa¡f« - Rauh{a f£Á - irk‹ FG - c¥ò mw¥ngh®

- t£l nkir khehLfŸ - fhªÂ - Ï®é‹ x¥gªj« -

jåeg® mw¥ngh® - »ç¥R öJ¡FG ‘btŸisand

btënaW’ Ïa¡f« Kjèad

15

iv

9. ϪÂa éLjiy Ïa¡f¤Âš jäHf¤Â‹ g§F - (Ú¡f£Á

M£Á - fh§»uRÏa¡f«)

15

myF 5

10. éLjiy¡F¥Ã‹ ϪÂah - r_f, bghUshjhu, m¿éaš

bjhêšE£g K‹nd‰w« - mašeh£L¡ bfhŸif (1947 -

2000)

10

myF 6

11. kWky®¢Á - òÂa flštêfŸ f©LÃo¥ò -

rka¢ Ó®ÂU¤j« - v® rka¢ Ó®ÂU¤j«

15

12. mbkç¡f éLjiy¥ ngh® - ÃbuŠR¥ òu£Á - fhuz§fŸ

- éisÎfŸ

10

myF 7

13. bjhêš, ntsh©ik¥ òu£ÁfŸ - fhuz§fŸ - éisÎfŸ 10

14. Fona‰w« guÎjš - nguh¡f« - Kjš cyf¥ ngh® -

uZa¥ òu£Á - g‹dh£L¢ r§f«

15

myF 8

15. ghÁr«, ehÁr« vG¢Á - Ïu©lh« cyf¥ ngh®

- fhuz§fŸ - éisÎfŸ

10

myF 9

16. MÁa ehLfë‹ ts®¢Á - Ïu©lh« cyf¥ nghU¡F¥ Ë

Ódh, #¥gh‹

15

myF 10

17. I¡»a ehLfŸ mik¥ò« cyf mikÂæš mj‹ g§F« 10

18. bfLÃo¥ ngh®fŸ - c¢r¢ r¡ÂfŸ - k©ly¥ ghJfh¥ò

V‰ghLfŸ (ne£nlh, Ó£nlh, th®rh cl‹ go¡if) mQ

MÍj¥ bgU¡f« - VÎfidfŸ mik Ka‰ÁfŸ - rkj®k

ehLfë‹ Åœ¢Á - jhuhska« - cyfka« - Ï‹iwa

cyf«

15

v

bghUsl¡f«

eÅd ϪÂa tuyhW

ghl«

v©.

g¡f«

v©

1. »H¡»ªÂa tâf¡FGé‹ Ñœ ϪÂah

thu‹ nA°o§° (1772-1785)

1

2. fhu‹ thè° Ãuò (1786-1793) 11

3. btšby°èÃuò (1798-1805) 17

4. nA°o§° Ãuò (1813-1823) 27

5. éšèa« bg‹o§ Ãuò (1828-1835) 33

6. lšAÎÁ Ãuò (1848-1856) 41

7. tUthŒ ã®thf«, Ãç£oõhç‹ bghUshjhu¡ bfhŸif 49

8. fšé, rKjha Ó®ÂU¤j§fŸ 56

9. ghisa¡fhu® »s®¢Á 63

10. ntÿ® fyf« 69

11. 1857 M« M©L bgU§fyf« 74

12. 1858 M« M©L¡F¥Ã‹ Ãç£oZ ϪÂah

è£l‹ Ãuò (1876-1880),

ç¥g‹ Ãuò (1880-1884),

f®r‹ Ãuò (1899-1905)

83

13. r_f, rka Ó®ÂU¤j Ïa¡f§fŸ 91

14. ϪÂa njÁa Ïa¡f« (1885 - 1905) 101

15. ϪÂa njÁa Ïa¡f« (1905 - 1916) 108

16. ϪÂa njÁa Ïa¡f« (1917 - 1947) 115

17. ϪÂa njÁa Ïa¡f¤Âš jäœeh£o‹ g§F 129

18. Ú¡f£Áæ‹ M£Á 135

19. muÁaš mik¥Ã‹ ts®¢Á (1858-1947) 140

20. éLjiy¡F¥Ã‹ ϪÂah 148

vi

eÅd cyf tuyhW

21. kWky®¢Á 160

22. òéæaš f©LÃo¥òfŸ 168

23. rka Ó®ÂU¤j« k‰W« v®rka Ó®ÂU¤j Ïa¡f« 174

24. mbkç¡f éLjiy¥ngh® (1776-1783) 182

25. ÃbuŠR¥ òu£Á (1789) 189

26. ntsh©ik¥ òu£ÁÍ«, bjhê‰òu£ÁÍ« 198

27. Kjš cyf¥ngh® 206

28. 1917 M« M©L uZa¥ òu£Á 213

29. g‹dh£L¡ fHf« 219

30. ghÁr, ehÁr bfhŸiffë‹ vG¢Á 226

31. Ïu©lh« cyf¥ngh® 235

32. MÁaehLfë‹ ts®¢Á - ÓdhΫ, #¥ghD« 242

33. I¡»a ehLfŸ mit 248

34. bfLÃo¥ngh® 256

35. Ï‹iwa cyf« 262

vii

Áy K¡»akhd jiyikMSe®fŸ t§fhs jiyik MSe®fŸ

(xG§FKiw¢ r£l« 1773)

bga® fhy«

thu‹ nA°o§R 1774-1785

fhu‹ thè° Ãuò 1786-1793

btšby°è Ãuò 1798-1805

fhu‹ thè° Ãuò Û©L« jiyik MSe® 1805

nA°o§R Ãuò 1813-1823

éšèa« bg‹o§ Ãuò 1828-1833

ϪÂa jiyik MSe®fŸ

(g£la¢ r£l« 1833)

éšèa« bg‹o§ Ãuò 1833-1835

lšAÎÁ Ãuò 1848-1856

fhå§ Ãuò 1856-1858

jiyik MSe® / mur ÃuÂãÂfŸ

(1858« M©L¢ r£l«)

fhå§ Ãuò 1858-1862

è£l‹ Ãuò 1876-1880

ç¥g‹ Ãuò 1880-1884

f®r‹ Ãuò 1899-1905

br«Rngh®L Ãuò 1916-1921

Ï®é‹ Ãuò 1926-1931

éšè§l‹ Ãuò 1931-1934

è‹è¤nfh Ãuò 1934-1936

kΩ£ng£l‹ Ãuò 24 kh®¢ 1947-

15 Mf°L 1947

éLjiy¡F¥ Ë

kΩ£ng£l‹ Ãuò 1947-1948

Ïuh#nfhghyh¢rhç 1948-1950

viii

1

ghl« - 1

thu‹ nA°o§° (1772 - 1785)

f‰wš neh¡f§fŸ

khztiu ËtUtdt‰iw m¿Í«go brŒjš :

1. ϪÂahéš »H¡»ªÂa tâf¡ FGé‹ ts®¢Á.

2. KjyhtJjiyikMSe®thu‹nA°o§ì‹Ó®ÂU¤j§fŸ.

3. 1773M«M©LxG§FKiw¢r£l¤Â‹éÂKiwfŸ,ãiwFiwfŸ.

4. thu‹ nA°o§ì‹ éçth¡f¡ bfhŸif - Kjš kuh£oa¥

ngh®,KjšikN®ngh®.

5. 1784 M« M©L ã ϪÂa¢ r£l«.

6. thu‹ nA°o§° Ûjhd njrJnuhf¡ F‰w«.

M§»nya »H¡»ªÂa tâf¡FG

1600 M« M©L or«g® 31 M« ehŸ M§»nyna »H¡»ªÂa tâf¡FG

ãWt¥g£lJ. Ïj‰fhd mur g£la¤ij ϧ»yhªJ muÁ Kjyh«

vèrbg¤ tH§»dh®. 1608 M« M©L nf¥l‹ Ah¡»‹°

v‹gtiu tâf¡FG Kfyha¥ nguur® #Ah§Ñç‹ mit¡F

mD¥Ã Nu¤Âš tâf ãiya« mik¥gj‰fhd mDkÂia¡

nfhçaJ. Kjèš Ïjid ãuhfç¤jhY«, M§»nya® j§fsJ

KjyhtJ tâf ãiya¤ij Nu¤Âš ãWt #Ah§Ñ® 1613š

Miz tH§»dh®. Ëd®, r® jhk° nuh v‹gt® nkY« gy

rYiffisÍ« cçikfisÍ« tâf¡ FGé‰F bg‰W¤ jªjh®.

Ïjdhš, M§»nya® M¡uh, mfkjhgh¤, ònuh¢ M»a Ïl§fëš

jkJ thâg ika§fis m i k ¤ j d ® .

Ï›thW M§»nya »H¡»ªÂa tâf¡FGéd® go¥goahf

j§fsJ thâg všiyia éçÎgL¤Â tªjd®.

1639š Ãuh‹Á° nl v‹gt® br‹idia ãWé m§F

bræ‹£ #h®{ nfh£ilia mik¤jh®. nk‰F¡ fl‰fiuæš,

1668« M©L mur® Ïu©lh« rh®yÁläUªJ M©L¡F

g¤J g΋ thlif¡F tâf¡FG g«ghŒ Ôit¥ bg‰wJ.

1690 M« M©L #h¥ rh®dh¡ v‹w tâf¡ FGé‹ Kft®

RjüÂ, nfhéªjó®. fhëf£l« v‹w _‹W »uhk§fis éiy¡F th§»dh®.

Ïit Ëd® fšf¤jh efukhf ts®¢ÁailªjJ. m§F mik¡f¥g£l nfh£il¡F

M§»y mur® _‹wh« éšèa¤Â‹ ãidthf éšèa« nfh£il v‹W #h¥ rh®dh¡

bgaç£lh®. ϪÂa¡ fl‰fiu Xu§fëš ãWt¥g£l M§»y tâf ãiya§fŸ

mid¤J« g«ghŒ, br‹id, fšf¤jh khfhz§fshf Ëd® xU§»iz¡f¥g£ld.

thu‹ nA°o§°

r® jhk° nuh

2

1757 M« M©L ÃshÁ¥ ngh®, 1764 M« M©L g¡rh® ngh® M»at‰¿‹

éisthf tâf¡ FG xU muÁaš r¡Âahf kh¿aJ.

1858 M« M©L Ãç£oZ muR ϪÂa ãy¥gFÂfis jdJ neuo¡

f£L¥gh£oš bfh©LtU« tiu, ϪÂahéš »H¡»ªÂa tâf¡ FGé‹ M£Ána

eilbg‰wJ. tâf¡FG M£Áæ‹ nghJ éšèa« nfh£ilæ‹ KjyhtJ

MSeuhf uhg®£ »is› gjé t»¤jh®. mtiu¤ bjhl®ªJ bt®š°, fh®£oa®

ÏUtU« m¥gjéæš ÏUªjd®. 1772 M« M©L tâf¡FG éšèa« nfh£ilæ‹

MSeuhf thu‹ nA°o§i[ ãaä¤jJ.

thu‹ nA°o§Á‹ Ó®ÂU¤j§fŸ

1772 M« M©L t§fhs¤Â‹ M£Á¥ bghW¥ig thu‹ nA°o§° V‰wnghJ

m§F FH¥gnk ãyéaJ. tâf¡ FGé‹ ã ãiyik nkhrkhf ÏUªjJ.

m¥nghJ ãyéa gŠr« nkY« g‰wh¡Fiw¡nf é¤Â£lJ. Mfnt, bgUthçahd

Ó®ÂU¤j§fis nk‰bfhŸs nt©oaj‹ f£lha¤ij thu‹ nA°o§° cz®ªjh®.

Ïu£ilah£Áia xê¤jš

»H¡»ªÂa tâf¡ FG jhnk ‘Âthå’ bghW¥igÍ« V‰W jkJ

Kft®fŸ _ykhf neuoahf ãytç tNè¡f Ô®khå¤jJ. vdnt, uhg®£ »is›

m¿Kf¥gL¤Âa Ïu£ilah£Á Kiw xê¡f¥g£lJ. tâf¡FGé‹ ãÂãiyikia

Óuik¥gj‰fhf, thu‹ nA°o§° ethÉF më¡f¥g£Ltªj ãÂÍjé 32 y£r

%ghia ghÂahf¡ Fiw¤jh®. Kfyha¥ nguurU¡F tH§f¥g£L tªj M©L

XŒñÂa« 26 y£r %ghiaÍ« ãW¤Âdh®.

tUthŒ Ó®ÂU¤j§fŸ

Ïu£ilah£Á xê¡f¥g£lÃwF tçtNš brŒÍ« bghW¥ig tâf¡FGnt

V‰wJ. mj‰fhf, fšf¤jhéš xU tUthŒ thça« V‰gL¤j¥g£lJ. tçtNiy

ÏJ nk‰gh®it brŒjJ. x›bthU kht£l¤ÂY« M§»nya fby¡l®fŸ

ãaä¡f¥g£ld®.

fUñy« _®îjhgh¤ÂèUªJ fšf¤jhé‰F kh‰w¥g£lJ. xU jiyik¡

fz¡fU« ãaä¡f¥g£lh®. Ï›thW, fšf¤jh 1772š t§fhs¤Â‹ jiyefuh»aJ.

Ëd®, mJ Ãç£oZ ϪÂahé‰F« jiyefuhæ‰W.

tUthŒ thça« ãy§fis mt‰¿‹ c©ik kÂ¥ig m¿ªJ bfhŸtj‰fhf,

Xuh©L¡F¥gš Iªjh©LfS¡F xU Kiw Vy¤J¡F é£lJ. Vy¤Âš

#Û‹jhu®fS¡F K‹Dçik tH§f¥g£lJ. ÏU¥ÃD«, Foahdt®fë‹ eyid¥

ghJfh¥gj‰fhf xU Áy elto¡iffS« nk‰bfhŸs¥g£ld. j‹å¢irahd

nkštçfS« mãahakhd mguhj§fS« xê¡f¥g£ld. nkY« F¤jifia

ca®¤Jtj‰F« f£L¥ghLfŸ é¡f¥g£ld. ÏU¥ÃD« Ϫj tUthŒ¤ £l«

njhšéæš KoªjJ. gy #Û‹jh®fŸ tçf£l¤ jt¿dh®fŸ. tUthŒ ãYit

mÂfç¤jJ.

3

Ú¤ Jiwia Óuik¤jš

thu‹ nA°o§° gjéna‰wnghJ, Ú¤Jiwæš KiwnfLfŸ kèªJ

fhz¥g£ld. mJtiu Ú ã®thf¤ij el¤Âtªj eth¥ jdJ mÂfhu¤ij

Kiwnflhf¥ ga‹gL¤Â tªjh®. mtuJ gy Ô®¥òfŸ bfhLikahdjhf ÏUªjd.

#Û‹jh®fŸ j§fsJ f£L¥gh£oš ÏUªj gFÂfëš ÚÂgÂfshf brašg£L

tªjd®. mt®fŸ ghug£rkhf elªJ bfh©lJl‹, CHš ä¡ft®fshfΫ ÏUªjd®.

bkh¤j¤Âš, Ú¤Jiw CHè‹ ciwélkhfnt fhz¥g£lJ.

Ú ã®thf¤ij Óuik¡f nt©oaj‹ mtÁa¤ij thu‹ nA°o§°

cz®ªjh®. x›bthU kht£l¤ÂY« kht£l fby¡lç‹ Ñœ xU cçikæaš

ÚÂk‹wK«, ϪÂa ÚÂgÂæ‹ Ñœ xU F‰wéaš ÚÂk‹wK« brašgLtj‰F

têtif brŒa¥g£ld. kht£l ÚÂ k‹w§fëèUªJ tU« tH¡Ffis érhç¡f,

cçikæaš tH¡FfS¡F x‹W«, F‰wéaš tH¡FfS¡F x‹W«, Mf Ïu©L

nkš Kiwp£L ÚÂk‹w§fŸ fšf¤jhéš V‰gL¤j¥g£ld. cçikæaš nkš

Kiwp£L ÚÂk‹w« rj® Âthå mjy¤ v‹W miH¡f¥g£lJ. Ïj‰F, MSeU«,

Mnyhrid¡FGéèUªJ nj®ªbjL¡f¥g£l Ïu©L cW¥Ãd®fS« jiyik

t»¥g®. mnjnghš, F‰wéaš nkš Kiwp£L ÚÂk‹w« rj® ãrhk¤ mjy¤

vd¥g£lJ. Ïj‰F MSeU« mtuJ Mnyhrid¡ FGthš ãaä¡f¥g£l ϪÂa

ÚÂg xUtU« jiyik t»¥g®.

ÚÂgÂfS¡F cjéahf ϪJ k‰W« K°Ä« r£l§fë‹ tšYd®fŸ

ãaä¡f¥g£ld®. f‰w¿ªj g©oj®fshš ϪJ r£l¤bjhF¥ò x‹W tlbkhêæš

cUth¡f¥g£lJ. ÏJ ghuÓf bkhêæY« bkhêah¡f« brŒa¥g£lJ. Ïj‹

M§»y tot« - ϪJ r£l§fë‹ bjhF¥ò v‹w bgaçš AhšbA£ v‹gtuhš

cUth¡f¥g£lJ.

tâf éÂKiwfS« Ãw Ó®ÂU¤j§fS«

j°j¡FfŸ vd¥g£l Ïytr mDk¢ Ó£Lfis thu‹ nA°o§° xê¤jh®.

cŸeh£L thâg¤ij Kiw¥gL¤Âdh®. R§ftç ãiya§fë‹ v©â¡ifia

Fiw¤jh®. ϪÂa k‰W« mašeh£L bghU£fŸ mid¤J¡F« 2.5 éG¡fhL

vd xnu Óuhd R§ftç tNè¡f¥g£lJ. tâf¡ FG gâahs®fŸ bjhl®ªJ

jå¥g£l thâf¤Âš <Lg£lnghÂY« mit xU tu«ò¡F£g£nl eilbg‰wd.

berths®fë‹ ey‹fis¥ ghJfh¡f elto¡iffŸ vL¡f¥g£ld. xnu khÂçahd

K‹ f£lz mŠrš Kiwia mt® m¿Kf¥gL¤Âdh®. fšf¤jhéš xU t§»

njh‰Wé¡f¥g£lJ. fšf¤jhé‹ fhtšJiw nk«gL¤j¥g£L bfhŸisa®fŸÛJ

fL« elto¡if vL¡f¥g£lJ.

xG§FKiw r£l« (1773)

1773 M« M©L bfh©Ltu¥g£l xG§FKiw r£l« tâf¡ FGé‹

muÁayik¥ò tuyh‰¿š xU òÂa m¤ÂahakhF«. Ïj‰F K‹ò, ϧ»yhªÂš ÏUªj

Ïa¡Fe®fŸ FGΫ, tâf®fŸ k‹wK« tâf¡FGit ã®t»¤J tªjd. M©L

njhW« nj®ªbjL¡f¥g£l cW¥Ãd®fŸ bfh©l Ïa¡Fe®fŸ FGnt tâf¡

FGé‹ mYtšfis ã®t»¤J tªjJ. ϪÂahéèUªj _‹W khfhz§fS«

jå¤jåahf brašg£ld. mit x›bth‹W« jhŒeh£L muR¡nf neuo

4

bghW¥ghdjhF«. khfhz muÁ‹ ã®thf« MSe® k‰W« mtuJ Mnyhrid¡

FGé‹ f£L¥gh£oš ÏUªjJ.

tâf¡ FGé‹ mYtšfëš ehlhSk‹w« jiyæLtj‰fhd.

NœãiyfŸ m¥nghJ cUthæd. M§»nya »H¡»ªÂa tâf¡FG,

ϪÂahé‹ ãy¥gFÂfis¡ if¥g‰¿anjhL Âthå cçikfisÍ« bg‰wj‹

_y« M£ÁaÂfhu¤ij¥ bg‰wJ. mj‹ Mu«gfhy M£Á CHš kèªjjhfΫ

bfhLikahdjhfΫ ÏUªjJ. tâf¡FG ãÂ¥g‰wh¡Fiwahš jé¤jnghJ,

mj‹ gâahs®fŸ bršt¤Âš bfhê¤jd®. 1770 M« M©L t§fhs¤Âš V‰g£l

bfhoa gŠr« Foahdt®fis bgçJ« gh¤jJ. Ïjdhš, tçtNš kªjkhæ‰W.

tâf¡FG ÂthyhF« ãiy¡F¤ jŸs¥g£lJ. 1773 M« M©L tâf¡FG

mtru¡ flDjé nf£L Ãç£oZ murh§f¤ij ehoaJ. Ϥjifa Ëdâæšjh‹

tâf¡FGé‹ mYtšfis xG§FgL¤JtJ vd ϧ»yhªJ ehlhSk‹w« KoÎ

brŒjJ. ϧ»yhªÂš Ãujkuhf ÏUªj eh®¤ Ãuò tâ¡FGé‹ étfhu§fis

érhç¤J m¿a xU nj®Î¡FGit ãaä¤jh®. m¡FG më¤j m¿¡ifna xG§F

Kiw¢ r£l« Ïa‰w¥gLtj‰F¡ fhuzkhf mikªjJ.

xG§FKiw r£l¤Â‹ éÂKiwfŸ

xG§FKiw r£l« tâf FGé‹ muir ϪÂahéY«, jhŒeh£oY«

kh‰¿aik¤jJ. mš Ïl«bg‰¿Uªj K¡»a éÂKiwfŸ;

1. Ïa¡Fe®fŸ FGéYŸs cW¥Ãd®fë‹ gjé¡fhy« Xuh©oèUªJ

eh‹F M©Lfshf ca®¤j¥g£lJ. mt®fëš eh‹»š xU gFÂæd®

M©LnjhW« XŒÎ bgWt®. XŒÎ bg‰wt® Û©L« nj®ªbjL¡f¥gL« jFÂia

ÏHªjt®fsht®.

2. t§fhs MSe® Ïå éšèa« nfh£ilæ‹ jiyik MSe® vd

miH¡f¥gLth®. mtuJ gjé¡fhy« Iªjh©LfshF«.

3. jiyik MSeU¡F cjéahf eh‹F ng® bfh©l xU Mnyhrid¡FG

V‰gL¤j¥g£lJ. bgU«gh‹ik KoÎ¥gona muR brašglnt©L«. jiyik

MSeU¡F KoÎbrŒÍ« th¡Fçik tH§f¥g£lJ.

4. jiyik MSe® k‰W« Mnyhrid¡FGé‰F ngh®, mikÂ, cl‹ghL ngh‹w

étfhu§fëš k‰w khfhz§fis f£L¥gL¤j mÂfhu« tH§f¥g£lJ.

5. fšf¤jhéš xU c¢rÚÂk‹w« V‰gL¤j Ï¢r£l« tif brŒjJ. Ïš xU

jiyik ÚÂgÂÍ« _‹W Jiz ÚÂgÂfS« ÏU¥g®. ÏJ, jiyik MSe®

k‰W« Mnyhrid¡ FGé‰F m¥gh‰g£L jå¤J Ïa§F«. 1774 M« M©L

mur g£la¤Â‹go c¢r ÚÂk‹w« V‰gL¤j¥g£lJ.

6. jiyik MSe®, Mnyhrid¡FG cW¥Ãd®fŸ, c¢r ÚÂk‹w ÚÂgÂfŸ

cŸë£l tâf¡FGé‹ gâahs®fŸ vtU« neuoahfnth kiwKfkhfnth

gçR¥ bghU£fŸ, ã btFkÂfŸ ngh‹wt‰iw bgWtj‰F Ï¢r£l«

jilé¤jJ.

5

r£l¤Â‹ ãiwFiwfŸ

tâf¡ FGé‹ mYtšfis ehlhSk‹w« jdJ f£L¥gh£oš bfh©L

tªjikna xG§FKiw r£l¤Â‹ K¡»a¤JtkhF«. nkY« ϧ»yhªJ

ehlhSk‹w« ϪÂa k¡fë‹ eyåš m¡fiw bfh©LŸsJ v‹gij Ï¢r£l«

btë¥gL¤ÂaJ. tâf¡ FGé‹ j‹å¢irahd M£Á¡F K‰W¥òŸë

it¤jikna Ï¢r£l¤Â‹ äf¥bgça ãiwahF«. ϪÂahé‹ v®fhy

ã®thf¤Â‰F« r£l§fS¡F« xU tiu¢r£lkhf ÏJ és§»aJ.

jiyik MSeU¡F nghÂa mÂfhu« më¡f¥gléšiy v‹gJ

Ï¢r£l¤Â‹ äf¥bgça FiwghlhF«. Mnyhrid¡ FGé‰F c¢r mÂfhu«

më¡f¥g£likahš, jiyik MSeç‹ KoÎfis ÏJ m›t¥nghJ jil brŒJ

ã®thf Kl¡f¤J¡F é¤Â£lJ. ÏU¥ÃD«, Ï¢r£l¤Â‹ bgU«ghyhd FiwfŸ

1784 M« M©L ã ϪÂa¢ r£l¤Â‹_y« rç brŒa¥g£ld.

thu‹ nA°o§Á‹ éçth¡f¡ bfhŸif

thu‹ nA°o§° jkJ éçth¡f¡ bfhŸif¡F òfœ bg‰wtuhth®. ÏtuJ

M£Á¡ fhy¤Âš nuh»šyh¥ ngh®, Kjš M§»nya - kuh£oa¥ ngh®, Ïu©lh«

M§»nya - ikN®¥ngh® M»a ngh®fŸ eilbg‰wd.

nuh»šyh¥ ngh® (1774)

kuh£oa¥ gFÂfS¡F« mnah¤Â¡F« Ïilna ÏUªj xU ÁW muR

nuh»šf©£. Ïj‹ M£Áahs® Að ufk¤ fh‹. kuh£oa¥ gilbaL¥Ã‹ m¢r«

fhuzkhf, ufk¤fh‹ 1772š mnah¤Â eth¥òl‹ xU ghJfh¥ò cl‹go¡if brŒJ

bfh©lh®. Mdhš m¤jifa gilbaL¥ò VJ« eilbgwéšiy. Mdhš, eth¥

mj‰fhd f£lz¤ij jUkhW t‰òW¤Âdh®. ufk¤ fh‹ fhyjhkj« brŒant,

Ãç£oõh® cjéÍl‹ eth¥ nuh»šf©£ ÛJ gilbaL¤jh®. nuh»šf©L¡F

vÂuhf Ãç£oZ JU¥òfis mD¥Ãa thu‹ nA°o§° m¤jifa braY¡fhf

fLikahf ék®Á¡f¥g£lh®.

Kjš M§»nya - kuh£oa¥ ngh® (1775 - 82)

1761 M« M©L _‹wh« ghå¥g£L¥ nghU¡F¥ Ëò kuh£oa®fŸ

bgU«ghY« x‰Wik F‹¿ fhz¥g£ld®. Ãç£oõh® j§fsJ éçth¡f¡

bfhŸifia eilKiw¥gL¤Jtj‰F Ïjid jFªj thŒ¥ghf ga‹gL¤Â¡

bfh©ld®.

1775 M« M©L khjt uh› k‰W« mtuJ Á¤j¥gh uFehj uh›

ÏUtU¡»ilna ngZth gjé¡fhf ngh£o ãyéaJ. 1775 kh®¢ §fëš

g«ghæèUªj Ãç£oZ muR uFehj uhÎl‹ Nu¤ cl‹go¡ifia brŒJ bfh©lJ.

Ïj‹go rhšbr£, gÓ‹ gFÂfis Ãç£oõhU¡F¡ bfhL¥gjhf mt® th¡fë¤jh®.

Ëd®, mt® mj‰F¤ ja¡f« fh£lnt, Ãç£oõh® m¥gFÂfis¡ if¥g‰¿d®.

g«ghŒ muÁ‹ Ϫj elto¡ifia thu‹ nA°o§° V‰féšiy. Ï¢Á¡fiy¤

Ô®¥gj‰fhf thu‹ nA°o§f° 1776 Ïš f®dš m¥l‹ v‹gtiu mD¥Ã it¤jh®

Nu¤ cl‹go¡ifia u¤J brŒJé£L k‰bwhU kuh£oa¤ jiytuhd

6

ehdh g£dhé° v‹gtUl‹ òuªj® cl‹go¡ifia mt® brŒJ bfh©lh®. Ϫj

cl‹go¡if¥go Ïu©lh« khjtuh› ngZththf V‰W¡ bfhŸs¥g£lh®. Ãç£oõh®

rhš br£il j¡f it¤J¡bfh©lJl‹, bgU«bjhifia ngh® ÏH¥Õlhf¥

bg‰wd®.

Mdhš, jhŒeh£L murh§f« òuªj® cl‹go¡ifia ãuhfç¤jJ.

thu‹ nA°o§R« òuªj® cl‹go¡ifia bt‰W¡fh»j« vd¡ fUÂdh®.

kuh£oaU¡bfÂuhf gilbaL¡fΫ mDkÂaë¤jh®. Ïj‰»ilæš kuh£oa®fŸ

g«ghŒ muÁ‹ JU¥ò¡fis K¿ao¤jd®.

1781š thu‹ nA°o§° nf¥l‹ gh¥Ah« v‹gt® jiyikæš Ãç£oZ

JU¥ò¡fis mD¥Ãdh®. Ï¥gil kuh£oa jiyt® kfhjhí ÁªÂahit gy

Ïl§fëš K¿ao¤J Fthèaiu¡ if¥g‰¿aJ. 1782 nk §fëš thu‹ nA°o§°

kfhjhí ÁªÂah ÏUtU¡Fäilna rhšghŒ cl‹go¡if ifbaG¤jhæ‰W.

Ïj‹go, rhšbr£, gÓ‹ gFÂfŸ Ãç£oõhU¡F »il¤jd. uFehj uhΡF

XŒñÂa« tH§f¥g£lJ. Ïu©lh« khjtuh› ngZth vd V‰W¡bfhŸs¥g£lh®.

ϪÂa muÁaèš rhšghŒ cl‹go¡if Ãç£oZ bršth¡if

cWÂ¥gL¤ÂaJ. kuh£oaUl‹ mL¤j ÏUgJ M©Lfhy mik¡F« têtF¤jJ.

kuh£oa® cjéÍl‹ ikN® M£Áahs® iAj® mèæläUªJ ÏHªj gFÂfis¥

bgWtj‰F Ï›Îl‹go¡if cjéahfΫ ÏUªjJ. ϪÂa muRfë‹ x‹Wg£l

v®¥ÃèUªJ j§fis fh¥gh‰¿¡ bfh©lJl‹, mt®fis Ãç¤J it¥gÂY«

Ãç£oõh® bt‰¿ f©ld® v‹W Twyh«.

Ïu©lh« M§»nya - ikN® ngh® (1780 - 84)

Kjš M§»nya - ikN® ngh® 1767 - 69 M«

M©Lfëš eilbg‰wJ. Ãç£oõhU¡F vÂuhf iAj®

mè bgU« bt‰¿ bg‰wh®. nghç‹ Koéš iAj® mè

k‰W« Ãç£oõhU¡»ilna xU ghJfh¥ò x¥gªj« brŒJ

bfhŸs¥g£lJ.

gÂbdhU M©LfS¡F¥ ÃwF Ïu©lh« ikN®

ngh® bjhl§»aJ. Ïu©lh« M§»nya - ikN®

nghU¡fhd K¡»a fhuz§fshtd.

1. 1771š kuh£oa® ikNiu¤ jh¡»anghJ, Ãç£oõh® iAj® mèÍl‹

brŒJbfh©l ghJfh¥ò x¥gªj¤ij k¡f¤ jt¿d®.

2. mbkç¡f RjªÂu¥ nghç‹nghJ, M§»nyaU¡F« iAj® mèæ‹

T£lhëfshd ÃuŠR¡fhu®fS¡F« Ïilna nkhjšfŸ bto¤jd.

3. iAj® mèæ‹ M£Á¥ gF¡FŸëUªj ÃbuŠR Fona‰wkhd khï v‹w

Ïl¤ij Ãç£oõh® if¥g‰¿d®.

4. 1779š kuh£oa® k‰W« iAjuhgh¤ ãrh« M»nahUl‹ iAj® mè

Ãç£oõhU¡F vÂuhf xU bgU«T£oizit V‰gL¤Â¡ bfh©lh®.

iAj® mè

7

tlr®¡fh® kht£l§fëèUªj F©^iu¡ if¥g‰Wtj‰fhf Ãç£oõh®

iAj® mèæ‹ M£Á¥gF têahf jkJ JU¥ò¡fis mD¥Ãajhš ngh®

bjhl§»aJ. 1780š iAj® mè f®dš bgŒè v‹gtiu K¿ao¤J M‰fh£il

if¥g‰¿dh®. mj‰fL¤j M©oš, thu‹ nA°o§° jdJ muÁaš Âwikahš

T£oizit Ájwo¤jh®. mt® ãrhKl‹ mik cl‹go¡if brŒJ bfh©lh®.

kuh£oa¤ jiyt®fshd gh‹°ny k‰W« ÁªÂah M»nahUlD« rkur« brŒJ

bfh©L iAj® mèia jåik¥gL¤Âdh®. 1781 kh®¢ §fëš r® ma® T£

gu§»¥ ng£ilæš iAj® mèia K¿ao¤jh®. 1782 or«gçš jdJ mWgjhtJ

taš ò‰Wnehahš gh¡f¥g£L iAj® mè Ïwªjh®. mtuJ òjšt® Â¥ò Ršjh‹

gjéna‰F« tiu Ï¢brŒÂ ufÁakhf it¡f¥g£oUªjJ.

1784 M« M©L k§fq® cl‹go¡if¥go Ïu©lh« ikN®ngh® KoΡF

tªjJ. ÏUju¥ÃY« if¥g‰w¥g£l gFÂfŸ ÂU«g mtutçlnk x¥gil¡f¥g£lJ.

ÏUju¥ÃY« ngh®¡ifÂfS« éLé¡f¥g£ld®.

ã ϪÂa r£l« (1784)

xG§F Kiw¢ r£l« Áy FiwghLfis¡ bfh©oUªjJ vd¡ f©nlh«.

1784 #dtç¤ Â§fëš Ïisaã (bghJ¤ nj®jšfS¡F¥ Ë ϧ»yhªJ

Ãujkuhdh®) v‹gt® Ãç£oZ ehlhSk‹w¤Âš ϪÂahΡfhd tiuÎ knrhjhit¡

bfh©L tªjh®. ÏU mitfëY« fL« th¡Fthj« eilbg‰wnghÂY«, VG

khj§fS¡F¥ ÃwF mJ ãiwnt‰w¥g£lJ. 1784 Mf°oš mur x¥òjY«

tH§f¥g£lJ. Ï¢r£lnk, ã ϪÂa r£l« vd òfœ bg‰wJ.

K¡»a éÂKiwfŸ

1. MW cW¥Ãd®fŸ bfh©l f£L¥gh£L thça« x‹W V‰gL¤j¥g£lJ. mt®fŸ

ϧ»yhªJ muruhš ãaä¡f¥g£ld®.

2. Ïa¡Fe®fŸ FGéš vªj kh‰wK« brŒa¥gléšiy.

3. ϪÂa ã®thf¤Âš Ï¢r£l« K¡»a kh‰w§fis¡ bfh©L tªjJ. jiyik

MSeç‹ mit cW¥Ãd® v©â¡if eh‹»èUªJ _‹whf Fiw¡f¥g£lJ.

Ïš gil¤ jsgÂÍ« ml§Fth®.

maYwΡ bfhŸifia¥ bghW¤jtiu ã ϪÂa r£l« Áw¥òä¡fjhF«.

Ï¢r£l¤ij EQ» MŒÎ brŒjhš, tâf¡ FGé‹ ã®thf¤Âš xUéjkhd

Ïu£il¤j‹ik V‰gL¤j¥g£lij czuyh«. Ïa¡Fe® FGé‹ f£L¥gh£oš

tâf elto¡iffS« f£L¥gh£L thça¤Â‹ Ñœ muÁaš elto¡iffS«

él¥g£ld. murç‹ ÃuÂãÂahf f£L¥gh£L thçaK«, tâf¡ FGé‹

milahskhf Ïa¡Fe® FGΫ Âfœªjd.

thu‹ nA°o§° Ûjhd njr¤Jnuhf F‰w¢rh£L

1784 M« M©L ã ϪÂa¢ r£l« thu‹ nA°o§°ir¥ bghW¤jtiu

m®¢ÁahfΫ Vkh‰wkhfΫ ÏUªjJ.

t§fhs muÁ‹ bfhŸifia¡ f©o¤J Ãujk® M‰¿a ciu jdJ jå¥g£l

MSikia Fiw TWtjhf thu‹ nA°o§° fUÂdh®. ϧ»yhªÂš mtuJ

8

òfG« e‰bgaU« fs§f¥gL¤j¥g£lJ. vdnt, 1785 #&‹ §fëš jkJ gjéia¤

JwªJé£L ϪÂahéèUªJ ÂU«Ãdh®.

1787 M« M©L, v£k©£ g®¡ k‰W« é¡ f£Áæduhš, mÂfhu tu«ò

Ûwšfis¡ fhuzkhf¡ fh£o thu‹ nA°o§° ÛJ ehlhSk‹w¤Âš F‰w¢rh£L

bfh©Ltu¥g£lJ. v£k©£ g®¡ mt®ÛJ 22 F‰w§fis¢ Rk¤Âdh®. mt‰¿š

nuh»šyh¥ ngh®, eªjFkh® étfhu«, bræ¤ Á§ gjéæw¡f« brŒa¥g£lJ.

mnah¤Â ngf«fŸ J‹òW¤j¥g£lJ ngh‹wit K¡»akhditahF«. 1795 M«

M©L tiu érhuiz Úo¤jJ. ÏWÂæš thu‹ nA°o§° F‰w¢ rh£LfëèUªJ

éLé¡f¥g£lh®. tâf¡ FGéläUªJ XŒñÂa« bg‰W, 1818 tiu cæ® thœªjh®.

eªjFkh® v‹gt® t§fhs¤Âš bršth¡F bg‰w mÂfhçahth®, bghŒ

ifbaG¤J v‹w F‰w¤Â‰fhf fšf¤jh c¢r ÚÂk‹w¤jhš kuz j©lid

é¡f¥g£L ö¡»èl¥g£lh®. ϤԮ¥Ãš M§»nya¢ r£l« Ëg‰w¥ g£lJ.

eªjFkhU¡F vÂuhf thu‹ nA°o§°R« jiyik ÚÂg r® vè#h Ï«ng

v‹gtU« r brŒjd® v‹W Tw¥g£lJ.

fhÁ mur® bræ¤ Á§ ÛJ thu‹ nA°o§° f¥g« f£l¤ jt¿aj‰fhf

mÂf¥goahd mguhj« é¤jh®. Ëd®, mtiu Kiwa‰w tifæš gjé Ú¡f«

brŒjh®.

t§fhs eth¥Ã‹ m‹idÍ« gh£oÍ« mnah¤Â ngf«fŸ vd¥g£ld®.

mt®fëläUªJ gz« g¿¡f Ka‹w eth¥Ã‰F thu‹ nA°o§° gilÍjé

më¤jh®. ÏJ mÂfhu tu«ig Û¿a brayhF«.

thu‹ nA°o§° g‰¿a kÂ¥ÕL

kd¤Â£g«, nguh‰wš, fL« ciH¥ò ngh‹w Fz§fis¡ bfh©l Áwªj

kåjuhf thu‹ nA°o§° Âfœªjh®. Kfyha® fhy¥ g©gh£oš Âis¤ÂUªj

t§fhs¤Âš Ú©lfhy« j§»æUªj thu‹ nA°o§° t§fhs«, ghuÓf« ngh‹w

Ñœ¤Âir bkhêfis¡ f‰wnjhL, ÑiH eh£L gH¡f tH¡f§fisÍ« ts®¤J¡

bfh©lh®. Âwikahd ã®thf¤ij ϪÂahéš V‰gL¤Jtj‰F ϪÂa¥ g©gh£il

òçªJ bfhŸs nt©L« v‹gš thu‹ nA°o§° ftdkhf ÏUªjh®. vdnt,

ϪÂa bkhêfis¡ f‰gijÍ«, fiyfis¥ ngQtijÍ« Mjç¤jh®. v®¥òfŸ

ãiwªj Nœãiyæš mt® nk‰bfh©l gâfŸ rthšfŸ ãiwªjitahF«. òw

vÂçfis mrh¤Âa Jâ¢rYlD«, t‰whj tèikÍlD« v®bfh©l thu‹

nA°o§° clåUªj vÂçfis mrhjhuz bghWikÍlD« ÂlkdJlD«

ifah©lh®. thu‹ nA°o§° é£L¢ br‹w mo¤js¤Â‹ÛJ jh‹ mtU¡F¥ Ë

tªnjh® Ãç£oZ M£Áia ãWéd®.

9

f‰wš milÎfŸ

Ϫj ghl¤ij¡ f‰wË khzt® ËtUtdt‰iw e‹F és¡fkhf¡

TwKoͫ.

1. ϪÂahéšM§»ytâf¡FGv¥goM£ÁiaãWéaJ.

2. thu‹nA°o§°bfh©LtªjtUthŒ,Ú¤Jiw,tâf«

rh®ªjÓ®ÂU¤j§fŸ.

3. xG§FKiw¢r£l¤Â‹neh¡f«,ãiwFiwfŸ.

4. thu‹nA°o§°éçth¡f¡bfhŸifk‰W«Kjškuh£oa¥

ngh®,Ïu©lh«ikN®¥nghç‹KoÎfŸ.

5. 1784M«M©LãϪÂar£l¤Â‹K¡»a¤Jt«.

6. thu‹nA°o§ì‹bghJthdrhjidfŸ.

gæ‰Á

gFÂ - m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. ÃshÁ¥ ngh® eilbg‰w M©L

m. 1757 M. 1764

Ï. 1772 <. 1777

2. Ïu©lh« ikN® nghiu KoΡF bfh©L tªj cl‹go¡if

m. rhšghŒ M. k§fq®

Ï. òuªj® <. ikN®

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. t§fhs¤Âš Ïu£ilah£Áia m¿Kf¥gL¤Âat® ___________

2. iAj® mè kiwªj M©L ___________

III. bghU¤Jf.

m. Ãuh‹Á° nl m. ã ϪÂa r£l«

M. rj® Âthå mjhy¤ M. nuh»š f©£

Ï. Að uÀk¤ fh‹ Ï. òåj #h®{ nfh£il

<. f£L¥gh£L thça« <. Áéš ÚÂk‹w«

10

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. thu‹ nA°o§° 1774š éšèa« nfh£ilæ‹ MSeuhf gjéna‰wh®.

M. thu‹ nA°o§° M£Á fhy¤Âš nuh»šyh¥ ngh® eilbg‰wJ.

Ï. xG§FKiw r£l¤Â‹go Ïa¡Fe®fŸ k‹w¤Â‹ MÍ£fhy« IªJ

M©LfshF«.

<. uh#h bræ¤ Á§ mnah¤Âæ‹ M£Áahs® Mth®

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W TWf.

1. M§»y¡ »H¡»ªÂa tâf¡ FG 1600 M« M©L or«g® 31M«

ehŸ ãWt¥g£lJ.

2. rhšghŒ cl‹go¡if thu‹ nA°o§° k‰W« Ïu©lh« khjtuh›

M»nahU¡»ilna brŒJ bfhŸs¥g£lJ.

VI. ÁW F¿¥ò tiuf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. nuh»šyh ngh®

2. ã ϪÂa r£l«

3. Ïu©lh« M§»y ikN® ngh®.

VII. FW»a éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. Kjš M§»y - kuh¤Âa ngh® g‰¿ F¿¥ò vGJf.

2. xG§FKiw r£l¤Â‹ K¡»a éÂKiwfŸ g‰¿ éth¡f.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. thu‹ nA°o§° Ó®ÂU¤j§fis bjhF¤J¡ TWf.

2. thu‹ nA°o§ì‹ éçth¡f¡ bfhŸifia MŒf.

11

ghl« - 2

fhu‹ thè° Ãuò (1786 - 1793)

f‰wš neh¡f§fŸ

Ï¥ghl¤Âš khzt® òçªJ bfhŸtJ :

1. _‹wh« ikN®¥ngh® - Ãç£oõhiu K¿ao¡f Â¥ò Ršjh‹

nk‰bfh©lKa‰ÁfŸ.

2. fhu‹thè°Ãuòé‹M£Á¤JiwÓ®ÂU¤j§fŸ.

3. Ú¤JiwÓ®ÂU¤j§fŸ.

4. fhtšJiwk‰W«ÃwÓ®ÂU¤j§fŸ.

5. fhu‹thè°Ãuòé‹rhjidfŸ

xU Áwªj M£ÁahsU« ngh®¤ jsgÂÍkhd fhu‹ thè° Ãuò, thu‹

nA°o§° Ãuòit¤ bjhl®ªJ 1786š jiyik MSeuhf¥ gjéna‰wh®. Ït®

muÁaš bjhl®òfŸ äFªj bršth¡F« brštK« ãiwªj FL«g¤ij nr®ªjt®.

Ãujk mik¢r® ã v‹gtç‹ beU§»a e©g®. f£L¥gh£L thça¤Â‹ K¡»a

cW¥Ãduhf ÏUªj L©lh° vdgtU¡F« beU¡fkhdt®. mbkç¡f éLjiy¥

nghçš xU Áwªj Åu® v‹gij ã%äjt®. 1781š mbkç¡f¥ gilfŸ K‹ò

ruzilªj nghÂY«, mtuJ òfœ r‰W« k§féšiy.

ϧ»yhªJ murh§f¤Â‹ e«Ã¡ifia mt® bjhl®ªJ

bg‰¿Uªjh®. mbkç¡fhéèUªJ ÂU«ÃaÎl‹, mtU¡F

ϪÂahéš jiyik MSe® gjé tH§f¥g£lJ.

flikah‰Wtš Ôéu¥g‰W bfh©l fhu‹thè°

jkJ eh£L k¡fë‹ e«Ã¡if¡F« cçatuhf¤ Âfœªjh®.

vdnt t§fhs ã®thf¤Âš bgU« kh‰w§fis

V‰gL¤j trÂahf mtU¡F r£l ßÂahd Áy Áw¥ò

mÂfhu§fis tH§fΫ ehlhSk‹w« K‹tªjJ. 1786« M©L ãiwnt‰w¥g£l

r£l¤Â‹go ã ϪÂa r£l¤Âš kh‰w§fŸ brŒa¥g£ld. njit¥g£lhš,

Mnyhrid¡ FGé‹ Koit ãuhfç¡f jiyik MSeU¡F mÂfhu«

më¡f¥g£lJ. fhu‹thèÁ‹ ãakd« k‰bwhU Áw¥igÍ« bg‰¿UªjJ. brštªj¡

FL«g¤ÂèUªJ jiyik MSe® gjé¡Fça egiu nj®ªbjL¥gJ v‹w òÂa

eilKiw ÏtuJ ãakd¤jhš bjhl§» it¡f¥g£lJ. #h‹ nõh®, n#«° »uh©£,

r® éšèa« n#h‹° ngh‹w Ñœ mÂfhçfŸ »il¤jik fhu‹thèÁ‹ bgU«ngW

MF«. Ϥjifa rhjfkhd NœãiyfŸ mika¥ bg‰¿UªjhY«, fhu‹thè°

jkJ bfhŸifia tF¥gš äFªj ftd¤Jl‹ brašg£lh®.

Â¥ò RšjhD« _‹wh« ikN® nghU« (1790 - 92)

k§fq® cl‹go¡if (1784) ikN® muÁ‹ giltèikia k£Läšyhkš

M§»nyaç‹ gyÅd¤ijÍ« btë¥gL¤Jtjhf mikªjJ. nkY«, mJ Â¥ò

fhu‹ thè° Ãuò

12

RšjhD¡F« tèik nr®¤jJ. jdJ jªijia¥ nghynt, M§»nyaiu ϪÂahit

é£L mf‰Wtš Â¥ò M®t« bfh©oUªjh®. j¡f jUz¤Ây jdJ jªijia¡

ifé£L Ãç£oõhUl‹ nr®ªJbfh©l iAjuhgh¤ ãrhikÍ« kuh£oaiuÍ«

gêth§fΫ Â¥ò KoÎ brŒjh®.

_‹wh« ikN® nghU¡fhd K¡»a fhuz§fshtd

1. gšntW cŸeh£L Ó®ÂU¤j§fis nk‰bfh©L

Â¥ò jdJ tèikia bgU¡»¡ bfh©lh®.

Ïjdhš, Ãç£oõhU«, iAjuhgh¤ ãrh« k‰W«

kuh£oaU« ftiy bfh©ld®.

2. nkY«, Ãuh‹R, JU¡» ngh‹w ehLfS¡F

öJt®fis mD¥Ãa Â¥ò M§»nyaU¡bfÂuhf

mt®fsJ cjéia¡ nfhçdh®.

3. Ãç£oõhç‹ T£lhëahd ÂUth§T® mur®

ngh‹wt®fëläUªJ ãy¥gFÂfis¡ if¥g‰¿

Â¥ò jkJ muÁ‹ gu¥ig éçÎ gL¤Âdh®.

4. 1789š Â¥òΡF vÂuhf, iAjuhgh¤ ãrh« k‰W«

kuh£oaUl‹ nr®ªJ xU K¡T£oizit

Ãç£oõh® V‰gL¤Âd®.

1790š M§»nyaU¡F« Â¥òΡF« Ïilna ngh® bjhl§»aJ. Ï¥nghç‹

ngh¡if _‹W f£l§fshf¡ fhzyh«. Kjyhtjhf, br‹id MSe® nknlh°

ikN®ÛJ gilbaL¤jh®. Â¥òé‹ éiuthd K‹nd‰w« M§»nya¤ JU¥ò¡fis

Âzwo¤jJ. bgU« ÏH¥òfisÍ« V‰gL¤ÂaJ. 1790š fhu‹thè° jhnk

gil¤jiyikia V‰wh®. ÏJ Ïu©lh« f£l¥ nghuhF«. ntÿçèUªJ òw¥g£l

fhu‹thè° 1791 kh®¢ §fëš bg§fqiu¡ if¥g‰¿dh®. Mdhš, Â¥òé‹

Âwikahd ngh®¤ £l§fshš ngh® Úo¤jJ. nghÂa jsthl§fŸ Ïšyhikahš

fhu‹thè° k§fqU¡F Ëth§f neç£lJ. nghç‹ _‹wh« f£lkhf, j¡f

jUz¤Âš kuh£oa® mD¥Ãa cjéfshš, fhu‹thè° Û©L« nghiu¤

bjhl§» jkJ gilfSl‹ $u§fg£lz¤ij neh¡» K‹nd¿dh®. Mdhš

Ï¥nghJ ãiyik Â¥òΡF rhjfkhf Ïšiy. M§»nya¥ gilfŸ éiuªJ

K‹nd¿ $u§f¥ g£lz¤Â‰fU»èUªj kiy¡nfh£ilfis¡ if¥g‰¿d. 1792

Ã¥utçæš Â¥òé‹ jiyefuK« if¥g‰w¥g£lJ. mnjah©oš Â¥ò Ãç£oõhUl‹

$u§f¥g£lz« cl‹go¡ifia brŒJbfh©lh®. cl‹go¡ifæ‹ étu« :

1. Â¥ò jdJ M£Á¥ gFÂæš ghÂia Ãç£oõhU¡F é£L¡ bfhL¤jh®.

2. ngh® ÏH¥Õlhf Â¥ò _‹W nfho %ghŒ bfhL¥gJ v‹W« mJtiu jdJ

ÏUòjšt®fis Ãizahf M§»nyaçl« é£Lit¥gJ v‹W« x¥ò¡

bfhŸs¥g£lJ.

3. ÏUju¥ÃdU« ngh®¡ifÂfis éLé¡f x¥ò¡ bfh©ld®.

Â¥ò Ršjh‹

13

bj‹åªÂa tuyh‰¿š $u§f¥g£lz« cl‹go¡if xU K¡»a

ãfœ¢ÁahF«. kygh® fl‰fiuæš Ãç£oõh® xU guªj ãy¥gu¥ig Ïj‹_y«

bg‰wd®. nkY«, ghukfhš kht£l¤ijÍ« ©L¡fš gFÂiaÍ« Ãç£oõh®

bg‰wd®. Ϫj nghU¡F¥Ã‹ ikNç‹ òfœ k§»aJ v‹whY« K‰¿Y«

mêªJéléšiy vdyh«. Â¥ò njh‰fo¡f¥g£lhnu jéu, K‰¿Y« mê¡f¥

gléšiy.

Ó®ÂU¤j§fŸ

fhu‹thè° nk‰bfh©l cŸeh£L Ó®ÂU¤j§fis _‹W ÃçÎfshf

m¿ªJ bfhŸsyh«.

1. M£Á¤Jiw Ó®ÂU¤j§fŸ.

2. tUthŒ Ó®ÂU¤j§fŸ mšyJ ãiyahd ãytç¤Â£l« (Ï¥gF 7 M« ghl¤Âš

bfhL¡f¥g£LŸsJ)

3. Ú¤ Jiw k‰W« Ãw Ó®ÂU¤j§fŸ.

M£Á¤ Jiw Ó®ÂU¤j§fŸ

Âwikahd k‰W« ne®ikahd gâahs®fis ãaä¤J M£Á¥ gâ¤Jiwia

br«ik¥gL¤Âanj fhu‹thè° nk‰bfh©l Ó®ÂU¤j§fëš Kj‹ikahdjhF«.

Á¡fd«, vëik, öŒik M»at‰iw mt® jdJ neh¡f§fshf¡ bfh©oUªjh®.

tâf¡FGéš gâah‰¿a Cêa®fS¡F brh‰g CÂank tH§f¥g£L tªjJ.

Mdhš, mt®fŸ tUthŒ¡Fnkš bgUksÎ juF¥ gz¤ij¥ bg‰W tªjd®. nkY«,

jil brŒa¥g£oUªj mÂf tUkhdKŸs jå¥g£l thâf¤ÂY« cwéd®fŸ

k‰W« e©g®fŸ bgaçš <Lg£L tªjd®. M£Á¤ Jiwia öŒik¥gL¤Jtij

neh¡fkhf¡ bfh©l fhu‹thè°, Fiwªj CÂa« k‰W« mÂf <£L¥gofŸ v‹w

tH¡f¤ij xê¤jh®. tâf¡FG Cêa®fS¡F ãiwthd CÂa« tH§F«go

Ïa¡Fe® FGél« nf£L¡bfh©lh®. Ïj‹_y«, CHš äFªj tâf Kiwfis¡

fisaKoÍ« v‹W vL¤Jiu¤jh®.

nkY«, jFÂæ‹ mo¥gilænyna ãakd§fŸ brŒa¥glnt©L«

v‹w bfhŸifiaÍ« fhu‹ thè° bjhl§» it¤jh®. Ï›thW ϪÂa M£Á¥

gâ¤Jiw¡F mt® mo¤js« mik¤jh®. bryéd§fis¡ Fiw¥gj‰fhf,

gšntW mÂf¥goahd gâæl§fis u¤J brŒjh®. tâf«, ÚÂ, tUthŒ

M»a _‹W Jiwfë‹ brašghLfis jå¤jåna Ãç¤J xU òÂa tif

M£Áaik¥ig m¿Kf¥gL¤Âdh®. M£Áaik¥Ã‹ m¢rhâfshf ÏUªj

kht£l fby¡l®fëläUªJ Ú¤Jiw mÂfhu§fŸ g¿¡f¥g£ld. mt®fŸ

tUthŒ¤Jiwæš, tçtNè¡F« gâia k£L« ftå¤J tªjd®.

Ú¤ Jiwia Óuik¡F« gâæš, ÚÂgÂÍ« Áwªj m¿PUkhd r® éšèa«

n#h‹° v‹gtç‹ nritfis fhu‹ thè° bgçJ« ga‹gL¤Â¡ bfh©lh®.

cçikæaš, F‰wéaš ÚÂk‹w§fŸ KGtJkhf Óuik¡f¥g£ld.

14

1. Ú¤ Jiwæ‹ nkšk£l¤Âš, rj® Âthå mjhy¤ v‹w cçikæaš ÚÂk‹wK«,

rj® ãrhk¤ mjy¤ v‹w F‰wéaš ÚÂk‹wK« fšf¤jhéš brašg£L tªjd.

Ï›éU ÚÂk‹w§fS« jiyik MSe® - mtuJ Mnyhrid¡ FGé‹

jiyikæš Ïa§»d.

2. fšf¤jh, lh¡fh, _®îjhgh¤, gh£dh M»a efu§fëš eh‹F khfhz nkš

Kiwp£L ÚÂk‹w§fŸ ÏUªjd. Ïit x›bth‹¿Y« _‹W Inuh¥Ãa

ÚÂgÂfŸ ϪÂa Mnyhridahs®fë‹ cjéÍl‹ brašg£ld®.

3. kht£lªnjhW« xU ÚÂk‹w« V‰gL¤j¥g£lJ. kht£l k‰W« efu

ÚÂk‹w§fŸ x›bth‹W« xU Inuh¥Ãa ÚÂgÂæ‹ f£L¥gh£oš Ïa§»aJ.

V‰fdnt F¿¥Ã£lgo, kht£l M£Áa®fŸ Ú¤Jiw gâæèUªJ

éLé¡f¥g£oUªjd®. vdnt, òÂjhf kht£l ÚÂgÂfŸ ãaä¡f¥g£ld®.

4. Ú¤ Jiwæ‹ Ñœk£l¤Âš ÏUªj mid¤J ÚÂk‹w§fëY« ϪÂa ÚÂgÂfŸ

mšyJ K‹Ó¥fŸ ãaä¡f¥g£ld®.

F‰wéaš tH¡Ffis¥ bghW¤jtiu Ï°yhäa r£l« nk«gL¤j¥g£L

Ëg‰w¥g£lJ. cçikæaš tH¡Ffëš, tH¡F bjhl®òilat®fŸ

rka¤Â‹ mo¥gilæš ÏªJ k‰W« Ï°yhäa r£l§fŸ Ëg‰w¥g£ld. ϪJ

K°Ä«M»nahU¡»ilæyhd tH¡Ffëš ÚÂgÂæ‹ Kont ÏWÂahdJ. fUiz

cŸs« bfh©l fhu‹thè°, fh£Läuh©o¤jdkhd j©lidfis btW¤jh®.

cW¥òfis Áij¤jš, J‹òW¤Â érhç¤jš ngh‹w eilKiwfis mt® xê¤jh®.

fhu‹thè° M£Á¤Jiwiaél r£léaèš mÂf m¡fiw brY¤Âdh®.

jdJ rf gâahsuhd #h®{ gh®nyh v‹gtç‹ cjéÍl‹, xU KGikahd

r£l¤bjhF¥ig fhu‹thè° cUth¡»dh®. M£Á¤Jiwæ‹ ÃçÎfshd,

ÚÂ, fhtš, thâf«, bryéd§fŸ ngh‹w mid¤J eilKiwfisÍ« ÏJ

cŸsl¡»æUªjJ. 18« ü‰wh©oš nkiy ehLfëš òfœbg‰¿Uªj kh‹bl°»ô

v‹gtç‹ mÂfhu¥ g»®Î nfh£gh£il (Ï¢r£l¤ bjhF¥ò) mo¥gilahf¡ bfh©L

és§»aJ.

fhtšJiw Ó®ÂU¤j§fŸ

Ú¤Jiwæš nk‰bfhŸs¥g£l Ó®ÂU¤j§fŸ br«ikahf eilKiw¥

gL¤Jtj‰F fhtšJiwæ‹ Óuik¥ò« njitahf ÏUªjJ. kht£l ÚÂgÂæ‹

f£L¥gh£oš fhtšJiw ÏUªjJ. x›bthU kht£lK« Rkh® 20 ikš gu¥gsÎ

bfh©l ‘jhzh’ (fhtš ruf«) v‹w ÃçÎfshf¥ Ãç¡f¥g£ld. x›bthU ‘jhzh’

ÃçΫ ‘jnuhfh’ vd¥g£l ϪÂa mÂfhçæ‹ f£L¥gh£oš él¥g£ld. mtU¡F

cjéahf gy fhty®fŸ ãaä¡f¥g£ld®. ÏU¥ÃD« fhtš Jiw Âwikahdjhf

Ïšiy. kh®Znk‹ v‹gtuJ T‰W¥go - jnuhfh tu«g‰w mÂfhu¤ij¥

bg‰¿UªjnjhL eh£oš ãyéa bfhLikfS¡F« fhuzkhf ÏUªjh®.

Ãw Ó®ÂU¤j§fŸ

tâf¡ FGé‹ thâg KjÄLfis ã®t»¤J tªj tâf thça¤ij

fhu‹thè° Óuik¤jh®. rh®y° »uh©£ v‹gtç‹ cjénahL mš ãyéa

15

v©z‰w KiwnfLfisÍ« CHš elto¡iffisÍ« mt® xê¤jh®. ϪÂa

bjhêyhs®fS¡F« berthëfS¡F« ãahakhd rYiffis tH§»dh®.

ne®ikahd gâahs®fS¡F CÂa¤ij ca®¤Âdh®.

fhu‹thè° F¿¤j kÂ¥ÕL

brštªj® FL«g¤Âš Ãwªj fhu‹thè° eh£L¥g‰W ä¡ftuhf¤ Âfœªjh®.

jdJ flikfis m¢rä‹¿ ãiwnt‰¿dh®. flikÍ« ÂahfK« mtuJ _¢rhf

és§»aJ. Â¥òé‹ ts®¢Á mŠR« ãiy¡F br‹wnghJ, jiyælh¡ bfhŸifia

ifé£L Jâ¢rYl‹ mjid v®bfh©lh®. xU M£Áahsuhf, tâf¡FGé‹

M£Áia ϪÂahéš ãiy¥gL¤Âdh®.

öŒikahd, Âwikahd ã®thf¤Â‰F mo¤js« tF¤jh®. mt®

bfh©Ltªj ãiyahd ãytç¤ Â£l¤Âš FiwfŸ ÏUªjnghÂY«, M£Á¤ Jiw,

Ú¤Jiw Ó®ÂU¤j§fëš jkJ K¤Âiuia fhu‹ thè° g¤Jé£L¢ br‹wh®.

j‰fhy ϪÂa M£Á¥ gâæ‹ jªij v‹W mtiu¡ fUjyh«.

fhu‹thèir bjhl®ªJ r® #h‹ nõh® (1793 - 98) jiyik MSeuhf gjé

t»¤jh®. ÏtuJ M£Á¡fhy¤Âš F¿¥Ãl¤j¡f ãfœÎfŸ VJ« Ïšiy vdyh«.

f‰wš milÎfŸ

Ϫjghl¤Âykhzt®fŸm¿ªjit:

1. _‹wh« ikN® nghU¡fhd fhuz§fŸ, nghç‹ ngh¡F k‰W«

éisÎfŸ.

2. fhu‹thè°bfh©LtªjM£Á¤Jiwkh‰w§fŸ.

3.Ú¤JiwÓ®ÂU¤j§fS«mj‹Áw¥ò«

4. fhtšJiwÓuik¥ò

5. fhu‹thè°ÃuòF¿¤jxUbghJkÂ¥ÕL

16

gæ‰Á

gFÂ - m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. fhu‹thè° Ãuò m¿Kf¥gL¤ÂaJ

m. kfšthç Kiw M. ãiyahd ãytç¤Â£l«

Ï. Ïua¤Jthç Kiw <. #hÑ®jhç Kiw

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. fhu‹thè° Ãuò jdJ rf gâahsuhd ___________ JizÍl‹

r£l¤bjhF¥ig cUth¡»dh®.

III. bghU¤Jf.

1. _t® T£lâ m. 1784

2. $u§fg£od« cl‹go¡if M. 1786

3. k§fq® cl‹go¡if Ï. 1789

4. ã ϪÂa ÂU¤j¢ r£l« <. 1792

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. Â¥òRšjh‹ ÃbuŠR¡fhu®fël« $u§fg£lz« cl‹go¡ifia

- brŒJ bfh©lh®.

M. jnuhfh v‹gt® xU tUthŒ mÂfhç.

Ï. _‹wh« M§»nya - ikN® ngh® iAj® mè kiwªjÃwF eilbg‰wJ.

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W TWf.

1. k§fq® cl‹go¡if M§»nyaç‹ gyÅd¤ij btë¥gL¤ÂaJ.

2. fhu‹thè° Ãuò M£Á¡fhy¤Âš F‰wéaš tH¡Ffëš ÏªJ r£l«

Ëg‰w¥g£lJ.

VI. ÁW F¿¥ò tiuf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. $u§fg£oz« cl‹go¡if.

2. fhu‹thè° Ãuòé‹ fhtšJiw Ó®ÂU¤j§fŸ.

VII. FW»a éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. _‹wh« ikN® nghU¡fhd fhuz§fis éth¡f.

2. fhu‹thè° Ãuòé‹ Ú¤Jiw Ó®ÂU¤j§fis vGJf.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. fhu‹thè° Ãuòé‹ Ó®ÂU¤j§fis kÂ¥ÃLf.

2. ‘fhu‹thè° Ãuòé‹ thœ¡if flikÍ« ÂahfK« ãiwªjJ’ - fU¤Jiu¡f.

17

ghl« - 3

btšby°è Ãuò (1798-1805)

f‰wš neh¡f§fŸ

khzt®fŸÃ‹tU«fU¤J¡fism¿ªJbfhŸs¢brŒjš.

1. btšby°ì Ãuò ϪÂahΡF tªjnghJ fhz¥g£l muÁaš

ãiyik.

2. Jiz¥gil¤Â£l¤Â‹bghUŸ

3. Jiz¥gil¤Â£l¤Â‹ãiw,FiwfŸ

4. Ϥ£l¤Â‹Ñœbfh©Ltu¥g£lϪÂamuRfŸ

5. eh‹fh«ikN®nghU«Â¥òRšjhå‹Åœ¢ÁÍ«

6. kuh£oaUldhd ngh®

7. btšby°èÃuòg‰¿akÂ¥ÕL

ç¢r®£ nfhè btšby°è jiyik MSeuhf ãaä¡f¥g£lJ Ãç£oZ ϪÂa

tuyh‰¿š xU K¡»a ãfœthF«. nguuR¡ bfhŸifÍila mt® j«ik ‘t§f¥òè’

v‹W T¿¡bfh©lh®. mt® M¡f¡ bfhŸifia¥ Ëg‰¿, ‘ϪÂahéš Ãç£oZ

muR’ v‹gj‰F¥gš ‘Ãç£oZ ϪÂa¥ nguuR’ x‹iw cUth¡f nt©L« v‹w

Ô®khd¤Jlndna ϪÂahΡF tªjh®. jdJ F¿¡nfhis v£Ltj‰F mt®

Ëg‰¿a £l« ‘Jiz¥gil¤ £l«’ v‹W miH¡f¥gL»wJ.

btšby°è gjéna‰wnghJ ϪÂa muÁaš ãiyik

tlnk‰F ϪÂahéš vªneuK« rhk‹ õh

gilbaL¡fyh« v‹w brŒÂ Ãç£oZ ϪÂa muR¡F

m¢r¤ij bfhL¤jJ. ϪÂahé‹ tl¡»Y«, k¤ÂæY«

kuh£oa®fŸ tèikahd muÁaš r¡Âahf és§»d®.

iAjuhgh¤ ãrh« jdJ gilfS¡F gæ‰Áaë¥gj‰F

ÃbuŠR¡fhu®fis ãaä¤jh®. f®ehlf¥ gFÂæš FH¥g«

Úo¤jJ. Ãç£oõhU¡F, Â¥ò Ršjh‹ rkur¤J¡F cl‹glhj

vÂçahfnt bj‹g£lh®.

fhu‹thè° ÃuòΡF¥ÃwF jiyik MSeuhf bghW¥ò t»¤j r® #h‹

nõh® M£Á¡ fhy¤Âš mt® Ëg‰¿a jiyælh¡ bfhŸifahš ϪÂahéš

muÁaš FH¥gnk vŠÁaJ. Ïjdhš, M§»nyaç‹ òfœ gh¡f¥g£lJ.

mtuJ jiyælh¡ bfhŸif Ãç£oõhU¡F vÂuhd cz®ÎfŸ bgUfΫ

fhuzkhæ‰W. nkY«, be¥nghèaå‹ ÑiH¥gilbaL¥ò F¿¤j brŒÂfŸ

M§»nya M£Áahs®fS¡F m¢r¤ij bfhL¤jJ. Ϥjifa Ëdâæš jh‹

btšby°è jkJ bfhŸifia tF¤jh®. Ãç£oZ òfiH¤ j¡fit¥gJ, ϪÂahéš

ÃbuŠR M¡f« F¿¤j m¢r¤ij mf‰WtJ M»a Ïu©Lnk mtuJ K¡»a

F¿¡nfhŸfshf ÏUªjd.

btšby°è Ãuò

18

ϪÂa muRfëš ãyéa bfhL§nfh‹ik k‰W« CHiy¡ fistj‰F

ϪÂahéš xU tèikä¡f Ãç£oZ M£Áia V‰gL¤j nt©oaJ fhy¤Â‹

f£lha« v‹W mt® fUÂdh®. Mfnt, jiyælh¡ bfhŸifia¡ ifé£L,

‘Jiz¥gil¤Â£l«’ v‹w jkJ F¿¡nfhŸ ãiwªj £l¤ij mt® tF¤jh®.

Jiz¥gil¤ £l«

btšby°è¡F Kªija M£Áahs®fŸTl mnah¤Â eth¥, iAjuhgh¤

ãrh« ngh‹w ϪÂa mur®fSl‹ x¥gªj§fis brŒJ bfh©ld®. ϪÂa

muRfis ghJfh¥gj‰fhf ãW¤Â it¡f¥g£oUªj Ãç£oZ gilfS¡F MF«

bryéd§fis <Lf£l mªjªj M£Áahs®fëläUªJ cjé¤bjhifiaÍ«

mt®fŸ bg‰wd®. Ï›thW V‰fdnt eilKiwæèUªj tH¡f¤ij btšby°è

jkJ £lkhf éçÎgL¤Âdh®. ÏU¥ÃD«, m¤Â£l¤ij eilKiw¥

gL¤Âašjh‹ mtuJ jå¤j‹ik btë¥g£lJ.

Jiz¥gil £l¤Â‹ Áw¥ò¡ TWfŸ

1. Ãç£oõhUl‹ Jiz¥gil x¥gªj« brŒJ bfhŸs éU«ò« ϪÂa mur®

jdJ M£Á¥gFÂæš Ãç£oZ gilia it¤J guhkç¡f nt©L«. Ï¥gil¡F

Ãç£oZ mÂfhç jiyik t»¥gh®. m¤jifa ϪÂa muR ‘ghJfh¡f¥g£l muR’

v‹W miH¡f¥g£lJ. Ãç£oZ muR ‘jiyik muR’ v‹W F¿¡f¥gL«. maš

eh£L M¡»uä¥ò k‰W« cŸeh£L mik M»at‰iw ghJfh¥gJ Ãç£oõhç‹

flikahF«. gilfS¡F MF« bryéid rçf£l ‘ghJfh¡f¥g£l muR’ xU

bjhif mšyJ xU ãy¥gFÂia Ãç£oõhU¡F bfhL¡f nt©L«.

2. ghJfh¡f¥g£l muR M§»nya® jéu ntW Inuh¥Ãa muRfSldhd

cwÎfis¤ J©o¡f nt©L«. F¿¥ghf ÃuŠR¡fhu®fSl‹ cwÎ K‰¿Y«

jil brŒa¥g£lJ. nkY«, Ãç£oõhç‹ mDkÂæ‹¿ ghJfh¡f¥g£l muR ntW

ϪÂa muRfSlD« muÁaš bjhl®ò it¡fΫ jil é¡f¥g£lJ.

3. ghJfh¡f¥g£l muÁ‹ M£Áahs® jdJ gilfis¡ fiy¥gJl‹, xU Ãç£oZ

öJtiuÍ« jdJ muritæš it¤J¡bfhŸs nt©L«. jiyik muÁ‹

mDkÂæ‹¿ mt® Inuh¥Ãa®fis gâæš mk®¤j¡TlhJ.

4. ghJfh¡f¥g£l muÁ‹ cŸétfhu§fëš jiyik muR jiyæl¡TlhJ.

Ãç£oõhU¡F V‰g£l e‹ikfŸ

Ãç£oZ nguuR¡ bfhŸifæ‹ Âwikä¡f brašfëš x‹whf

btšby°èæ‹ Jiz¥gil¤ £l« fUj¥gL»wJ. ghJfh¡f¥g£l muRfë‹

bryéš tâf¡FG ϪÂahéš jdJ gil tèikia bgU¡»¡bfh©lJ.

tâf¡ FGé‹ M£Á¥ gFÂfëš ngh®¡fhy mêÎfŸ V‰glhkš Ϥ£l«

ghJfh¤jJ. Ïjdhš, ϪÂahéš Ãç£oõhç‹ M£Á e‹F ãiy¥gL¤j¥g£lJ.

ϪÂahé‰FŸëUªj k‰W« mašeh£L gift®fS¡F vÂuhf Ãç£oZ M£Á

nkY« tèikailªjJ. Ϥ£l¤Â‹Ñœ Ãç£oZ M£Á nkY« vëikahf

éçtilªjJ. btšby°è Ãuòé‹ Ï¤jifa muÁaš btšÂwdhš Ãç£oõh®

ϪÂahé‹ jiyikæl¤ij¥ Ão¤jd®.

19

Jiz¥gil¤Â£l¤Â‹ FiwfŸ

ϪÂa¥ gFÂfëš Ãç£oZ Jiz¥gilia ãW¤Âé£L, ϪÂa mur®fŸ

j§fsJ gilfis¡ fiy¤J Åu®fis Å£L¡F mD¥Ãajhš bgU« FH¥g«

V‰g£lJ. ntiyæHªj Åu®fŸ bfhŸisæš <Lg£ljhš V‰fdnt élhçfë‹

bjhšiy¡F£g£oUªj k¤Âa ϪÂah bgçJ« gh¡f¥g£lJ.

nkY«, Jiz¥gil¤Â£l« ghJfh¡f¥g£l muRfë‹ M£Áahs®fëilna

bghW¥Ã‹ikia V‰gL¤ÂaJ. mašeh£L m¢r«, cŸeh£L fyf«

M»at‰¿èUªJ mt®fë‹ ghJfh¥ò cW brŒa¥g£ljhš j§fsJ M£Á

bghW¥òfis mt®fŸ my£Áa« brŒjd®.

cšyhr thœ¡ifæš eh£l« brY¤j Mu«Ã¤jd®. Ïjdhš, Kiwnflhd

ã®thf« njh‹¿aJ. fhy¥ngh¡»š Ϥjija muRfë‹ ãyéa Kiwnflhd

M£Áædhš, Ãç£oõhnu mt‰iw Ïiz¤J¡ bfhŸsΫ têtF¤jJ.

Ï›thW, Jiz¥gil¤Â£l« ehLfis Ïiz¥gj‰F monfhèaJ. nkY«,

ghJfh¡f¥g£l muRfëläUªJ Ãç£oõh® mÂfg£r cjé¤bjhifia th§»ajhš

bghUshjhuK« btFthf gh¤jJ.

Jiz¥gil¤ £l¤ij eilKiw¥gL¤Jjš

iAjuhgh¤

btšby°è tF¤j Jiz¥gil¤Â£l« 1798š Kj‹Kjèš iAjuhgh¤Âš

m¿Kf¥gL¤j¥g£lJ. mªj M©L brŒJ bfhŸs¥g£l cl‹go¡if

j‰fhèfkhdjhF«. mj‹go Jiz¥gil ã®thf¤J¡fhf M©L¡F 24

y£r« %ghŒ ã®zæ¡f¥g£lJ. iAjuhgh¤ÂèUªj ÃuŠR¥gilfŸ KGtJ«

btëna‰w¥g£ld. mj‰F gš Ãç£oõhç‹ Jiz¥gil ãW¤Âit¡f¥g£lJ.

1800 M« M©L brŒJ bfhŸs¥g£l òÂa cl‹go¡if¥go ãrh« bgU«

ãy¥gFÂia Ãç£oõhU¡F é£L¡ bfhL¤jh®. Ï¥gF ‘bfhil kht£l§fŸ’

vd¥gL«.

mnah¤Â

M¥fhåa rhk‹ õhé‹ gilbaL¥ò m¢r¤ij fhuzkhf¡ fh£o

btšby°è mnah¤Â eth¥ ÛJ Jiz¥gil x¥gªj¤ij Ââ¤jh®. Ïj‹go, eth¥

bršt tsä¡f gFÂfshd nuh»š f©£, Ñœ njh M¥, nfhu¡ó® ngh‹wt‰iw

Ãç£oõhU¡F tH§»dh®. mnah¤Â jiyefçš ãW¤j¥g£oUªj Ãç£oZ

JU¥ò¡fë‹ v©â¡if ca®ªJé£lJ. eth¥Ã‹ gilæš Åu®fë‹ v©â¡if

fârkhf Fiw¡f¥g£lJ. mnah¤Âæš r£l« xG§if guhkç¡f éÂKiwfis

V‰gL¤J« bghW¥igÍ« Ãç£oõhnu nk‰bfh©ld®. Ïjdhš, mnah¤Âæ‹

cŸétfhu§fëY« mt®fŸ jiyæL« cçikia¥ bg‰wd®. tâf® FGé‰F

tsä¡f ãy¥gFÂfŸ »il¡f têbrŒj nghÂY«, btšby°èæ‹ tu«òÛ¿a Ϫj

eoto¡if fLikahf ék®Á¡f¥g£lJ.

20

jŠrhñ®, Nu¤, f®ehlf«

jŠrhñ®, Nu¤, f®ehlf« M»a gFÂfë‹ M£Áahs®fnshL cl‹go¡if

brŒJbfh©L mªj muRfë‹ ã®thf¤ij btšby°è jhnk vL¤J¡bfh©lh®.

jŠiria M©l kuh£oaU¡»ilna thçRçik¢ Á¡fš ãyéaJ. 1799š jŠir

mur® runghíÍl‹ btšby°è cl‹go¡if brŒJ bfh©lh®. Ïj‹go M£Á¥

bghW¥ig Ãç£oõhnu V‰wd®. runghí, ‘uh#h’ v‹w g£l¤ij j¡f it¤J¡

bfh©lJl‹ M©L¡F eh‹F y£r %ghŒ xŒñÂaK« bg‰wh®.

uh#h runghí g©ò eyD« xG¡fK« ãu«Ãat®. Rth®£° v‹w

m¿Pç‹ Ól®. jŠiræš Ït® V‰gL¤Âa ru°t kfhš üyf¤Âš gy mça

ò¤jf§fS« ifnaLfS« cŸsd. Ït® fiy k‰W« g©gh£L ts®¢Á¡F

bgçJ« cjédh®.

1759 M« M©onyna Nu¤ Ãç£oõhç‹ fh¥gurhf kh¿aJ. 1799š Ϫj

tuyh‰W¢ Áw¥òä¡f efu¤Â‹ eth¥ kiwªjh®. mtuJ rnfhju® M£Á¡F tªjh®.

ϤjUz¤ij e‹F ga‹gL¤Â¡bfh©l btšby°è Nu¤Â‹ M£Á¥ bghW¥ig

jhnk V‰wh®. eth¥Ã‰F g£l¤ij N£obfhŸS« cçikÍ«, M©L¡F xU

y£r%ghŒ XŒñÂaK« tH§f¥g£lJ.

f®ehlf¤Âš thœªj k¡fŸ Ú©lfhykhfnt Ïu£ilah£Áæ‹

bfhLikia mDgé¤J tªjd®. eth¥ ckhj¤ - cš - ckhuh Âwika‰wtuhfΫ

brythëahfΫ ÏUªjikahš Kiwnflhd M£Á V‰gl têtF¤jJ. 1801 M«

M©L mt® kiwªjh®. mtuJ kf‹ mè cnr‹ eth¥ gjéia V‰wh®. XŒñÂa«

bg‰W¡bfh©L M£Áia M§»nyaçl« x¥gil¡FkhW btšby°è mtçl«

T¿dh®. mj‰F, eth¥ kW¡fnt, 1801 M« M©L kiwªj eth¥Ã‹ x‹Wé£l

kfdhd MÁ« c¤ bjsyhÎl‹ btšby°è xU cl‹go¡if brŒJbfh©lh®.

Ïj‹go f®ehlf¤Â‹ uhQt k‰W« Áéš M£Á KGtJ« Ãç£oõhç‹ if¡F

tªjJ.

eh‹fhtJ M§»nya - ikN® ngh® (1799)

eh‹fh« ikN® nghU¡F têtF¤j Nœãiyfis ËtUkhW

bjhF¤J¡ Twyh«. Ãç£oõhçl« milªj gLnjhšé¡F«, j‹ÛJ Ââ¡f¥g£l

ãgªjidfS¡F« gêth§Ftj‰fhd jUz¤ij Â¥òRšjh‹ v®neh¡» ÏUªjh®.

nkY«, ikNiu xU tèikthŒªj murhf kh‰wΫ mt® Ô®khå¤jh®.

Ãç£oZ nguuR¡F vÂuhf¥ nghçl gšntW cjéfis Â¥ò ehodh®. Ãuh‹R,

mnuÃah, JU¡» ngh‹w ehLfë‹ cjéia¥ bgw Ka‰ÁfŸ nk‰bfh©lh®.

1798 #&iyæš ÃuŠR òu£Á murh§f¤Jl‹ mt® bjhl®ò bfh©lh®.

$u§f¥g£lz¤Âš #hnfhÃæ‹ fHf« njh‰Wé¡f¥g£lJ. ÃbuŠR FoauÁ‹

bfhoÍ« m§F gw¡fél¥g£lJ. RjªÂu ku« el¥g£lJ. Ëd®, be¥nghèa‹

M£Á¡F tªjÃwF, mtçläUªJ e£ò¡foj« x‹iwÍ« Â¥ò bg‰wh®. (m¥nghJ

be¥nghèa‹ v»¥Â‹ ÛJ gilbaL¤ÂUªjh®).

21

ϤjUz¤Âšjh‹ btšby°è Ãuò fšf¤jhit milªjh®. tU«nghnj

be¥nghèa¥ gilbaL¥ò F¿¤j m¢r« mtU¡F ÏUªjJ. vdnt, ikNU¡F

vÂuhf¥ nghçLtJ vd mt® Ô®khå¤jh®. Ïj‰fhf 1790 M« M©L

K¡T£oizit Û©L« òJ¥Ã¡f mt® Ka‰ÁbaL¤J kuh£oaUl‹ bjhl®ò

bfh©lh®. mtuJ nahridia kuh£oa® V‰féšiy. ÏU¥ÃD« eLãiy

t»¥gjhf cWÂaë¤jd®. Ïj‰»ilæš, iAjuhgh¤ ãrhKl‹ Jiz¥ gil

x¥gªj« brŒJ bfhŸs¥g£L m§»Uªj ÃuŠR¥gil éy¡f¥g£lJ.

btšby°è Â¥ò RšjhDlD« Jiz¥gil x¥gªj« brŒJbfhŸs

éiHªjh®. ÃuŠR¡fhu®fis éu£L«goÍ«, M§»y¤ öjiu V‰F«goÍ« tâf¡

FGÎlD« mj‹ T£lhëfSlD« Ïz¡fkhf bršY«goÍ« nfhç btšby°è

Â¥òΡF foj§fŸ vGÂdh®. Ït‰iw Â¥ò my£Áa¥gL¤Âajhš eh‹fh« ikN®

ngh® bjhl§»aJ. Ï¥ngh® FW»a fhynk eilbg‰wJ. M§»nyaç‹ Â£l¥go

g«ghŒ uhQt« jsg °^t®£ jiyikæš nk‰»èUªJ ikNiu¤ jh¡»aJ.

jiyik MSeç‹ rnfhju®, M®j® btšby°èæ‹ br‹id¥ gilfŸ Â¥òit

mtuJ jiyef® $u§f¥g£lz¤Â‰nf Ëth§F«go brŒjJ. gLfha« milªj

ãiyæY« Â¥ò ÏWÂtiu nghç£lh®. $u§f¥g£lz« if¥g‰w¥g£lJ. Â¥ò R£L¡

bfhšy¥g£lh®.

nghU¡F¥Ã‹ ikN®

Â¥ò Ršjhå‹ Åœ¢Á¡F¥ ÃwF, ikN® btšby°èæ‹ fhyoæš

»lªjJ. ikN® muÁ‹ ika¥ gFÂæš Û©L« ϪJ muir mt® V‰gL¤Âdh®.

_‹wh« »UZzuh#h v‹w IªJ taJ ÁWt‹ k‹duhf Ko N£l¥g£lh‹.

Rkh® 200 M©LfS¡F¥ ÃwF Û©L« ikN® jiyefuh»aJ. Kªija

mik¢ruhd óuzŒah Âthdhf ãaä¡f¥g£lh®. ikN® muÁ‹ vŠÁa gFÂfis

Ãç£oõhU« ãrhK« g§»£L¡ bfh©ld®. fduh, itaehL, nfha«òö®, j®kòç,

$u§f¥g£lz« M»at‰iw Ãç£oõh® j«trnk it¤J¡bfh©ld®. T£oia

R‰¿æUªj gFÂfŸ, Á¤öç‹ xU gFÂ, Á¤jyJ®¡fh kht£l§fŸ M»ait

ãrhK¡F bfhL¡f¥g£ld. ikNçš M§»nya öJt® xUt® ãaä¡f¥g£lh®.

Â¥òé‹ FL«g¤Âd® ntÿ® nfh£il¡F mD¥Ã it¡f¥g£ld®.

btšby°èÍ« kuh£oa®fS«

Jiz¥gil¤ £l¤Â‰F c£glhj xnu gF kuh£oakhF«. kuh£oa®fë‹

jiytuhf ehdhg£dhé° Âw«gl brašg£lh®. Ãç£oõhç‹ M¡f¤Âš Á¡fhkš

kuh£oa muir RjªÂukhf it¤ÂU¡f mt® ghLg£lh®. Â¥òΡF vÂuhf fhu‹

thèR¡F cjéajhš, ikNçèUªJ bgU« ãy¥gFÂfŸ mtU¡F »il¤jd. 1800

M« M©L ehdh g£dhé° kiwªjJ kuh£oaU¡F ngçH¥ghF«.

ngZth Ïu©lh« ghíuh›, fšékhdhfΫ njh‰w¥ bghèÎlD«

ÏUªjnghÂY«, mtçl« muÁaš m¿Î Fiwthfnt fhz¥g£lJ. kuh£oa

jiyt®fS¡»ilna fhz¥g£l c£órš mêΡnf Ï£L¢ br‹wJ. #°tª¤ uh›

nAhšfU«, bjsy¤uh› ÁªÂahΫ xUtU¡bfhUt® r¢rué£L¡ bfh©ld®.

ngZth, nAhšfU¡bfÂuhf ÁªÂahit Mjç¤jikahš, nAhšf® ngZthÛJ

22

gilbaL¤jh®. Ï¥nghçš ngZth, ÁªÂah ÏUtU« njhšéailªjd®. ódhit¡

if¥g‰¿a nAhšf® mªefiu Niuahodh®. bgU« bfhŸis¥ bghUSl‹ jkJ

jiyef® ÂU«Ãdh®.

23

ÕÂailªj ngZth Ïu©lh« ghíuh› gÓ‹ v‹w Ïl¤J¡F

j¥Ãnahodh®. 1802š mt® gÓ‹ cl‹go¡ifæš ifbaG¤Â£lh®. ÏJ xU

Jiz¥gil x¥gªjkhF«. Ïj‹go, ngZth Û©L« kuh£oa muÁ‹ jiytuhf

V‰W¡ bfhŸs¥g£lh®. ÏJ bgausΡnf v‹w nghÂY«, gÓ‹ cl‹go¡if

btšby°èæ‹ Jiz¥gil¤ £l¤Â‹ kâkFlkhf fUj¥gL»wJ.

Vbdåš, Ï›Îl‹go¡if¥go kuh£oaç‹ maYwΡ bfhŸif Ãç£oõhç‹

f£L¥gh£oš bfh©L tu¥g£lJ. Ïjdhš, kuh£oa¤ jiyt®fŸ Ãç£oõhU¡F

vÂuhf brašgLtJ j鮡f¥g£lJ. vdntjh‹ kuh£oa®fŸ Ϫj cl‹go¡ifia

moik rhrd« v‹W F¿¥Ã£ld®.

gÓ‹ cl‹go¡ifæ‹ cldo éisthf, Ãç£oZ gilfŸ M®j®

btšby°è jiyikæ‹ Ñœ ódhé‰F br‹W m§F ngZthit Û©L« gjéæš

mk®¤ÂaJ. nAhšf® ódhéèUªJ j¥Ãnahodh®.

Ïu©lh« kuh£oa¥ ngh® (1803 - 1805)

bjsy¤uh› ÁªÂahΫ, ÏuTí gh‹°nyÍ« gÓ‹ cl‹go¡ifia

kuh£oaç‹ njr¤Â‰F V‰g£l ÏG¡fhf fUÂd®. Ï›éU jiyt®fë‹

gilfS« x‹¿izªJ e®kij M‰iw¡ flªJ tªjd. 1803 Mf°oš btšby°è

kuh£oaU¡bfÂuhf ngh® m¿é¥ò brŒjh®. 1803 Mf°oš mfkJ efiu if¥g‰¿a

M®j® btšby°è, kuh£oa¡ T£L¥gilfis mÎu§fhgh¤J¡F mU»YŸs mnr

v‹w Ïl¤Âš K¿ao¤jh®.

Ëd®, kuh£oa njr¤J¡FŸ EiHªj M®j® btšby°èæ‹ gilfŸ

ngh‹°nyia mufh‹ rkbtëæš njh‰fo¤jd. Ïj‹ éisthf, btšby°è

ngh‹°nyÍl‹ Ânahf‹ cl‹go¡ifia brŒJbfh©lh®. ÏJΫ xU

Jiz¥gil x¥gªjkhF«. Ïj‹go xçrhé‹ f£lh¡ khfhz« Ãç£oõhU¡F

»il¤jJ.

ÁªÂahΡF vÂuhf Ãç£oZ gil¤jsg ny¡ nk‰bfh©l gilbaL¥ò

Ãuä¡f¤ j¡fjhF«. tuyh‰W¥ òfœthŒªj blšè efU¡FŸ EiHªj ny¡.

m§»Uªj Kfyha¥ nguur® õh My¤ij Ãç£oõhç‹ ghJfh¥Ãš bfh©L tªjh®.

gu¤ó® murUl‹ ng¢Rth®¤ij el¤Âa ny¡ M¡uhit M¡uä¤J¡ bfh©lh®.

Ϫj gilbaL¥Ãš Mæu¡fz¡fhd kuh£oa Åu®fŸ bfhšy¥g£ld®. ÁªÂah

Ãç£oõhUl‹ Jiz¥gil x¥gªj« brŒJ bfh©lh®. ÏJ R®í - m®#&‹fh‹

cl‹go¡if vd¥gL«.

ÁªÂahé‹ gift® v‹gjhš, nAhšf® Ï¥nghçš kuh£oaiu Mjç¡fhkš

jåik fh¤jh®. btšby°è x¥gªj« brŒa¤ ö©oanghJ bgU« nfhç¡iffis

nAhšf® K‹it¤jh®. Ïjdhš, btšby°è mt®ÛJ ngh® bjhL¤jh®.

Ï¥gilbaL¥ò e‹F £läl¥g£oUªj nghÂY« M§»nya jsgÂfë‹ Áy

jtWfshš nAhšfiu btšy¤ jt¿dh®.

24

btšby°è g‰¿a kÂ¥ÕL

M¡f¡ bfhŸifia Ëg‰¿a btšby°è ehLfis bt‹W

Ïiz¥gÂnyna F¿ahf brašg£lh®. nguuR¡F monfhèa khkåj®fëš

btšby°èÍ« xUt®. ϪÂahéš Ãç£oZ nguuR v‹gij Ãç£oZ ϪÂa¥

nguuR v‹W kh‰¿a bgUik mtiuna rhU«. ϪÂahéš Ãç£oZ jiyikia

V‰gL¤Âanj mtuJ K¡»a¢ rhjidahF«. ϪÂa muRfë‹ gyÅd¤ij

f©l¿ªJ jdJ muÁaš E£g¤ij (Jiz¥gil¤ £l«) mt® e‹F

ga‹gL¤Âdh®. f®ehlf«, jŠrhñ® muRfis Ïiz¤jikahš br‹id khfhz«

cUthf mt® têtF¤jh®. br‹id khfhz¤ijÍ« M¡uh khfhz¤ijÍ«

cUth¡»at® v‹W Ïtiu miH¡fyh«. Ϥjifa têfëš, ϪÂa Jiz¡

f©l¤Â‹ bgU«gF tâf¡FGé‹ ghJfh¥Ã‹Ñœ bfh©L tu¥g£lJ. "thâg

fHfkhf ÏUªj »H¡»ªÂa tâf¡ FGit xU nguuR r¡Âahf Ït® kh‰¿dh®".

mL¤j jiyik MSeuhf r® #h®{ gh®nyh (1805 - 1807) Ïu©L

M©LfŸ gjé t»¤jh®. ÏtuJ M£Áæ‹ nghJjh‹ 1806 M©L ntÿ®

Á¥ghŒ fyf« eilbg‰wJ. mL¤J ä‹nlh Ãuò (1807 - 1813) jiyik

MSeuhdh®. Ït® 1809š gŠrh¥ mur® uŠÁ¤ Á§Fl‹ cl‹go¡ifia

brŒJ bfh©lh®. 1813 M« M©L g£la¢ r£lK« Ï¡fhy¤Ânyna

ãiwnt‰w¥g£lJ.

f‰wš milÎfŸ

Ϫjghl¤ijf‰wjdhškhzt®fŸm¿ªJbfh©lit:

1. btšby°è gjéna‰wnghJ ϪÂa muÁaš ãiyik

Ãç£oõhU¡FrhjfkhfÏšiy.

2. ϪÂa muRfis Ãç£oZ f£L¥gh£oš bfh©L tUtj‰F

btšby°èga‹gL¤ÂaJiz¥gil¤Â£l«v‹weilKiw.

3. Ϥ£l¤ÂšÏªÂamuRfŸbfh©Ltu¥g£léj«.

4. Éfhy¤ÂšmitãuªjukhfntÃç£oZnguuÁšÏiz¡f¥

gLtj‰fhdNœãiyfŸ.

5. eh‹fhtJikN®nghç‹Koéš Â¥ò Ršjhå‹ Åœ¢Áahš

ϪÂahéš Ãç£oZ éçth¡f¤J¡F ÏUªj bgU« jil

Ú§»aJ.

6. kuh£oaT£oizé‹gyÅd¤ijÏu©lh« kuh£oa¥ ngh®

btë¥gL¤ÂaJ.ÏjdhšÃç£oõh®bg‰we‹ikfŸ.

7. ϪÂa¤ Jiz¡ f©l¤Âš tâf¡FGit xU nguuR

r¡Âahf btšby°è kh‰¿dh®.

25

gæ‰Á

gFÂ - m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. 1798š btšby°è Ãuòé‹ Jiz¥gil¤ £l¤Â‹Ñœ bfh©L tu¥g£l

Kjš ehL

m. mnah¤Â M. jŠrhñ®

Ï. Nu¤ <. iAjuhgh¤

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. eh‹fh« ikN® ngh® eilbg‰w M©L ___________

2. ÁªÂah Ãç£oõhUl‹ brŒJbfh©l Jiz¥gil¤ £l cl‹go¡ifæ‹

bga® ___________

III. bghU¤Jf.

1. _‹wh« »UZzuh#h m. kuh£oa®

2. runghí M. f®ehlf«

3. ehdh gh£dhé° Ï. ikN®

4. ckhj¤-cš-ckhuh <. jŠrhñ®

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. 1798š btšby°èæ‹ Jiz¥gil¤ £l¤Â‹ Ñœ bfh©Ltu¥g£l Kjš

Rnjr muR jŠrhñ® MF«.

M. btšby°è 1789 M« M©L _t® T£lâia òJ¥Ã¡f Ka‰Á brŒjh®.

Ï. 1802 M« M©L Ïu©lh« ngZth ghíuh› M§»nyaUl‹ gÓ‹ cl‹

go¡ifæš ifbaG¤Â£lh®.

<. ÁªÂah Ãç£oõhUl‹ njtfh‹ cl‹go¡ifæš ifbaG¤Â£lh®.

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W TWf.

1. r® #h‹ nõh® btšby°è ÃuòΡF¥Ã‹ gjé¡F tªjh®.

2. 1802š Ïu©lh« ghíuh› gÓ‹ cl‹go¡ifæš ifbaG¤Â£lh®.

3. eh‹fh« ikN® nghU¡F¥ÃwF, Â¥òé‹ FL«g« ntÿ® nfh£il¡F

mD¥g¥g£lJ.

26

VI. ÁW F¿¥ò vGJf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. Jiz¥gil¤ £l¤Â‹ FiwfŸ

2. gÓ‹ cl‹go¡if

VII. FW»a éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. Jiz¥gil¤Â£l¤Â‹ K¡»a TWfis F¿¥ÃLf.

2. eh‹fh« ikN® nghU¡F têtF¤j ãfœ¢Áfis éth¡f.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. btšby°è Ãuòé‹ Jiz¥gil¤Â£l« eilKiw¥ gL¤j¥g£lij MŒf.

2. btšby°è Ãuòé‹ rhjidfis kÂ¥ÃLf.

27

ghl« - 4

nA°o§° Ãuò (1813 - 1823)

f‰wš neh¡f§fŸ

khzt®Ï¥ghl¤ij¥go¥gj‹_y«m¿ªJbfhŸtJ

1. nA°o§°Ãuògjéna‰wnghJϪÂahé‹ãiyik.

2. T®¡fhmurhd,neghs¤Jl‹eilbg‰wngh®.

3. élhçfŸah®v‹gJ«mt®fŸxL¡f¥g£lJ«.

4. _‹whtJ«ÏWÂÍkhdkuh£oa¥ngh®.

5. Ãç£oõhçl«kuh£oa®njh‰wj‰fhdfhuz§fŸ.

6. nA°o§°Ãuònk‰bfh©lÓ®ÂU¤j§fŸ.

7. nA°o§°Ãuòg‰¿akÂ¥ÃL

1813 M« M©L nA°o§° Ãuò jiyik MSeuhf¥ gjéna‰wh®.

M¡f¡ bfhŸifia Ôéukhf Ëg‰¿a mt® gy

ngh®fëš <Lg£lh®. mtuJ Ôéu k‰W« nguuR¡

bfhŸiffŸ Ãç£oZ nguuÁ‹ éçth¡f¤Â‰F

é¤Â£ld. ϪÂahéš Ãç£oZ muir

Kj‹ikahdjhf c©ikæš kh‰¿at® ÏtnuahF«.

nA°o§° gjéna‰wnghJ ϪÂahé‹ ãiyik

Ãç£oZ M£Á¡F bgU« m¢r¤ij më¥gjhfnt

ÏUªjJ. k¤Âa ϪÂahéš FH¥g« Úo¤jJ. élhçfŸ

m¥gFÂia bfhŸisao¤j t©z« ÏUªjd®.

kuh£oauhš mt®fis xL¡f Koaéšiy. kuh£oa

jiyt®fS¡FŸ c£óršfŸ bjhl®ªjd. ÏU¥ÃD«,

mt®fŸ Ãç£oõhiu ϪÂahité£L éu£LtÂnyna F¿ahf ÏUªjd®. ngZth

Ãç£oõhU¡F vÂuhd rÂfëš <Lg£lh®. T®¡fh¡fë‹ M¡uä¥ò nA°o§R¡F

ftiyaë¥gjhf ÏUªjJ. vdnt, élhçfis xL¡» mikÂia ãiy eh£lΫ,

kuh£oaUlD« T®¡fh¡fSlD« nghç£L Ãç£oZ muR¡F ÏUªj m¢r¤ij¥

ngh¡fΫ mt® cW ó©lh®.

T®¡fhédU¡F vÂuhd ngh® (1814 - 1816)

1768š neghs« xU tèik ä¡f T®¡fh murhf vG¢Á bg‰wJ. ϪÂahé‹

tl¡»èUªj neghs« Ódhit tl¡»Y« t§fhs¤ij »H¡»Y« mnah¤Âia

nk‰»Y« všiyfshf¡ bfh©oUªjJ. 1801 M« M©L mnah¤Â eth¥ÃläUªJ

nfhu¡ó®, gh°Â kht£l§fis Ãç£oõh® bg‰wd®. Ïjdhš, Ãç£oZ M£Áæ‹

nA°o§° Ãuò

28

všiy neghs« tiu éçtilªjJ. Ãç£oZ M£Á¥ gFÂæš T®¡fh¡fŸ

nk‰bfh©l M¡»uä¥òfŸ nghU¡F Ï£L¢ br‹wJ. 1814 M« M©L nk khj«,

T®¡fh¡fŸ Ãç£oZ fhtš ãiya¤ij jh¡» m§»Uªj mÂfhçiaÍ« 18

fhty®fisÍ« bfh‹wd®. vdnt, nA°o§° neghs¤Â‹ÛJ ngh® bjhL¤jh®.

1814š Ãç£oõhU¡F« T®¡fh¡fS¡F« Ïilna gy Ïl§fëš nkhjšfŸ

eilbg‰wd. ÏWÂæš neghs¥ gilæ‹ Âwikä¡f gil¤jsgÂahd mk® Á§ jhgh

ruzilªjh®.

1816 kh®¢Áš, rbfsè cl‹go¡if ifbaG¤Âl¥g£lJ. juhŒ gFÂæš

jh§fŸ nfhça cçikia T®¡fh¡fŸ é£L¡ bfhL¤jd®. nkY«, Fkh‹, fh®thš

gFÂfisÍ« Ãç£oõhU¡F më¤jd®. Ïjdhš, Á«yhit¢ R‰¿æUªj gFÂfŸ

Ãç£oõhU¡F »il¤jd.

mt®fsJ tlnk‰F všiy Ïkhya¥ gFÂfis¤ bjh£lJ. Á¡»äèUªJ

btëna¿a T®¡fh¡fŸ, fh¤k©Léš xU Ãç£oZ öjiu it¤ÂU¡fΫ

x¥ò¡bfh©ld®. M§»nyaiu¤jéu ntW vªj mašeh£ltiuÍ« gâæš

mk®¤Jtšiy v‹W« mt®fŸ cWÂaë¤jd®. kiythêl§fshd Á«yh,

KNç, ieålhš, uhâf£ ngh‹wit Ãç£oõh® trkh»aJ. mt‰iw R‰Wyh¤

jy§fshfΫ eythœÎ XŒél§fshfΫ Ãç£oõh® kh‰¿aik¤jd®. T®¡fh¥

nghçš bt‰¿ bg‰wik¡fhf nA°o§R¡F kh®Fæ° g£l« tH§f¥g£lJ.

élhçfis xL¡Fjš

élhçfë‹ njh‰w« g‰¿ bjëthd jftšfŸ Ïšiy. kuh£oa¥ gFÂæš

gilbaL¤jnghJjh‹ élhç F¿¤j jftš »il¡»wJ. mt®fŸ xU F¿¥Ã£l

tF¥ignah mšyJ rka¤ijnah rh®ªjt®fsšy®. CÂa« VJä‹¿ mt®fŸ

uhQt¤ÂY« gâah‰WtJ©L. mj‰F <lhf mt®fŸ bfhŸisao¥gj‰F

mDk¡f¥g£ld®. Kjyh« ghíuh› fhy¤Âš kuh¤Âa uhQt¤Âš FÂiu

Åu®fshf mt®fŸ gâòçªjd®. Mdhš, mt®fŸ xUnghJ« M§»nyaU¡F

cjéašiy v‹gJ ϧF F¿¥Ãl¤j¡fjhF«. uh#òjd¥ gFÂfŸ, k¤Âa

khfhz§fŸ M»ad élhçfë‹ K¡»a ÏU¥Ãl§fshF«. bfhŸisao¥gnj

mt®fsJ mo¥gil¤ bjhêyhF«. élhçfë‹ jiyt®fŸ ϪJ k‰W« K°è«

v‹w ÏU Ïd¤ijÍ« nr®ªjt®fshf ÏUªjd®. mt®fëš, thÁš KfkJ, Á£L,

fç« fh‹ M»nah® F¿¥Ãl¤j¡ft®fŸ. Mæu¡fz¡fhdt®fŸ Ït®fsJ

jiyikia V‰W brašg£ld®.

1812š élhçfŸ Û®rhó®, õhAhgh¤ kht£l§fis¤ jh¡»

bfhŸisao¤jd®. 1815š ãrhä‹ M£Á¥ gFÂfis Niuahod®. 1816š tlr®¡fh®

kht£l§fëš òFªJ bfhŸsao¤jd®. vdnt, nA°o§° Ãuò élhçfis

xL¡FtJ vd cWÂó©lh®. Ïj‰bfd, 1,13,000 Åu®fŸ, 300 J¥gh¡»fŸ bfh©l

xU bgU«gilia¤ Âu£odh®. eh‰òwäUªJ« Ï¥gil élhçfis¤ jh¡»aJ.

tl¡»š Ï¥gil¡F nA°o§nr jiyik t»¤jh®. bj‰»š r® jhk° th°yh¥ gil

el¤Âdh®. 1818 M« M©L th¡»š élhçfŸ KGJ« xL¡f¥g£ld®. mt®fsJ

T£l§fŸ fiy¡f¥g£ld. c¤Âu¥Ãunjr« nfhu¡ó® kht£l¤Âš fß«fhD¡F xU

Á¿a g©iz bfhL¡f¥g£lJ. thÁš KfkJ ÁªÂahél« jŠrkilªjh®. Mdhš,

29

ÁªÂah mtiu Ëd® Ãç£oõhçl« x¥gil¤jh®. thÁš Áiwæš j‰bfhiy brŒJ

bfh©lh®. Á¤J Ãç£oõhç‹ ÃoæèUªJ fhLfS¡F j¥Ãnahodh®. m§F òè¡F

Ïiuahdh®. 1824« M©L th¡»š élhçfë‹ bjhšiy KGtJkhf KoΡF

tªjJ.

kuh£oa¡ T£oizé‹ Åœ¢Á

kuh£oa¡ T£oizit K¿ao¤jJ nA°o§° Ãuòé‹ _‹whtJ K¡»a

rhjidahF«. _‹wh« ghå¥g£L¥ ngh® (1761), mij¤ bjhl®ªJ eilbg‰w

Ïu©L M§»nya-kuh£oa¥ ngh®fëdhš kuh£oa®fŸ tèik F‹¿æUªjd®.

Mdhš, K‰¿Y« mê¡f¥gléšiy. j§fS¡FŸnsna nghç£L¡bfh©oUªj

mt®fŸ, tèikÍ« ÂwikÍ« F‹¿a thçRfshš nkY« gy« ÏHªjd®. kuh£oa¤

jiyt®fënyna r¡Âä¡ft®fshd ngh‹°ny, bfæ¡th®, ÁªÂah, nAhšf® k‰W«

ngZth M»nahU¡»ilna x‰Wikæ‹¿ xUtU¡bfhUt® bghwhikÍl‹ óršfŸ

ãiwªJ fhz¥g£ld®.

ngZth Ïu©lh« ghíuh› kuh£oa¡ T£oizé‹ jiytuhf éU«Ãdh®.

mnj rka«, Ãç£oõhç‹ f£L¥gh£oèUªJ« éLjiy bgw Ka‰Á¤jh®. mtuJ

Kjyik¢ruhd Âç«g¡íÍ« Ïjid C¡Fé¤jh®.

tâf¡ FGé‹ Mnyhridæ‹go, bfæ¡th® jdJ Ãujk mik¢r®

f§fhj® rh°Âçia ngZthÎl‹ rkur« ngr mD¥Ãit¤jh®. ÂU«ò« têæš

f§fhj® rh°Âç 1815 #&iyæš ehÁ¡»š Âç«g¡íæ‹ M£fshš bfhšy¥g£lh®.

ÏJ kuh£oaçilna k£Lkšyhkš Ãç£oõhiuÍ« tU¤j¥gl it¤jJ.

Âç«g¡íia x¥gil¡FkhW ngZthit Ãç£oZ muR nf£L¡ bfh©lJ.

ngZthΫ Ïj‰F cl‹g£lh®. Ãç£oõh® Âç«g¡íia jhdh Áiwæš mil¤jd®.

Mdhš, mt® ÁiwæèUªJ j¥Ã Xoé£lh®. Ëd®, 1817 #]‹ 3š Ãç£oZ öJt®

všÃ‹°l‹ ngZthit t‰òW¤Â ódh x¥gªj¤Âš ifbaG¤ÂLkhW brŒjh®.

kuh£oa®fë‹ jiytuhF« Miria ngZth Jw¡fnt©oajhæ‰W.

_‹wh« kuh£oa¥ ngh® (1817 - 1818)

Á¿J eh£fënyna Ϫj cl‹go¡ifia ngZth u¤J brŒJé£L

1817 et«g® 5š Ãç£oZ öjuf¤Â‹ÛJ jh¡Fjš bjhL¤jh®. Mdhš, »®nf

v‹Däl¤Âš mt® njh‰fo¡f¥g£lh®. mnjnghš, ngh‹°ny jiyt®

m¥ghrh»¥ jh« 1817 nk 17š ifbaG¤Â£l eh¡ó® cl‹go¡ifia V‰f kW¤jh®.

Ï›Îl‹go¡if¥go eh¡ó® tâf¡ FGé‹ f£L¥gh£oš tªjJ. m¥ghrh»¥ 1817

et«gçš Ãç£oõhUl‹ eilbg‰w ÁjhgšÂ nghçš K¿ao¡f¥g£lh®. ngZth

Ï¢rka¤Âš nAhšfç‹ cjéia ehodh®. Mdhš, Ãç£oõh® 1817 or«g® 21š

gnuhlhéš nAhšfiu K¿ao¤jd®. Ï›thW, 1817 or«gçš äf¥bgU« kuh£oa¡

T£oizÎ v‹w fdÎ jéLbghoah»aJ.

1818š ÁªÂah Ãç£oõhUl‹ xU òÂa x¥gªj¤Âš ifbaG¤Âl neç£lJ.

Ïj‹go, Ãç£oZ nkyh¡f¤ij V‰W¡bfh©oUªj nghghš eth¥ò¡F

M{Ûiu é£L¡ bfhL¤jh®. gnuhlhé‹ bfæ¡th® Jiz¥gil x¥gªj¤ij

30

V‰W, mfkjhgh¤Â‹ xU gFÂia Ãç£oõhU¡F tH§»dh®. élhçfë‹

xL¡FjY¡F¥ ÃwF Ïuh#ò¤Âu muRfŸ RjªÂukhf brašg£ld.

gšntW muÁaš rhjidfŸ 1818š el¤j¥g£ljhš, Ãç£oõhU¡F mªj

M©L K¡»a¤Jt« bg‰wjhF«. ϪÂahé‹ jiyik¥ bghW¥ig V‰f ãid¤j

kuh£oaç‹ Â£l« K‰¿Y« jf®¡f¥g£lJ. Ãç£oZ jiyik¡F jilahf ÏUªj

kuh£oa®fŸ Åœ¤j¥g£ld®.

kuh£oaç‹ Åœ¢Á¡fhd fhuz§fŸ

M§»nya - kuh£oa¥ ngh®fëš kuh£oa® njhšé milªjj‰F gy

fhuz§fŸ Twyh«. mt‰¿š K¡»akhdit :

- Âwikahd jiyik ÏšyhjJ

- giltèik ÏšyhjJ

- mt®fS¡»ilna ãyéa c£óršfŸ k‰W« x‰Wikæ‹ik

- jh§fŸ bt‹w gFÂfë‹ Mjuit¥ bgw¤ jt¿aJ.

- ϪÂahéš M£ÁbrŒj k‰w mur®fŸ, ethòfSl‹ e£òl‹ Ïšiy.

- Ãç£oõh® muÁaš k‰W« uh#jªÂu¤ij rçahf kÂ¥Ãl¤ jt¿aJ.

nA°o§Á‹ Ó®ÂU¤j§fŸ

nA°o§Á‹ gjé¡fhy¤Âš M£Á¥ gu¥Ã‹ všiy bgU»aJ k£Lkšyhkš

M£Á¤ JiwæY« K‹nd‰w« fhz¥g£lJ. br‹id khfhz¤Âš r®jhk°

k‹nwh m¿Kf¥gL¤Âa ua¤Jthç Kiwia mt® m§Ñfç¤jh®. Ú¤Jiwia¥

bghW¤jtiu fhu‹thè° r£l¤bjhF¥ò Óuik¡f¥g£lJ. t§fhs¤ÂèUªj fhtš

mik¥ò Ãw gFÂfS¡F« éçÎgL¤j¥g£lJ. mtuJ M£Á¡ fhy¤Âš ϪÂa

K‹Ó¥fë‹ K¡»a¤Jt« mÂfç¤jJ. tUthŒ k‰W« Ú¤ Jiw¡F Ïilna

ãyéa g»®Î f£lhakhf Ëg‰w¥gléšiy. kht£l M£Áa® ÚÂgÂahfΫ

flikah‰¿dh®.

rka¥ gu¥ghs®fshY«, ÃwuhY« jhŒbkhê¡ fšé¡ Tl§fŸ

mik¡f¥gLtij nA°o§° Ãuò C¡Fé¤jh®. M§»y« k‰W« nkiy eh£L

m¿éaš fšé¡fhf fšf¤jhéš bghJ k¡fshš ϪJ¡ fšÿç 1817š ãWt¥g£lJ.

Ï¡fšÿçæ‹ òutyuhf nA°o§° Ãuò ÏUªjh® v‹gJ F¿¥Ãl¤j¡fJ. g¤Âçif

RjªÂu¤ij mt® C¡Fé¤jh®. 1799š bfh©Ltu¥g£l jâ¡if Kiwia mt®

u¤JbrŒjh®. 1818š Óuh«ó® rka¥gu¥ghsuhd kh®Znk‹ v‹gtuhš ‘rkh¢rh® j®g‹’ v‹w t§fhsbkhê thu Ïjœ njh‰Wé¡f¥g£lJ.

kÂ¥ÕL

nA°o§° Ãuò Áwªj gilÅuuhfΫ Âwikä¡f M£ÁahsuhfΫ Âfœªjh®.

fšé, g¤Âç¡if ngh‹w Jiwfëš mtuJ jhuhs¡bfhŸif ghuh£l¤j¡fJ.

mt®, élhçfis xL¡»dh®. kuh£oaiu Åœ¤Âdh®, T®¡fh¡fë‹ bfh£l¤ij

eR¡»dh®.

31

mt® if¥g‰¿a ãy¥gFÂfshš ϪÂahéš Ãç£oZ M£Á nkY«

tYtilªjJ. g«ghŒ khfhz¤ij cUth¡»at® v‹W mt® ngh‰w¥g£lh®.

btšby°è bg‰w bt‰¿fis x‹¿iz¤J KGik¥gL¤Âat® nA°o§° Ãuò

v‹whš äifahfhJ.

nA°o§° ÃuòΡF¥Ã‹ M«A®°£ Ãuò (1823-28) M£Á¥bghW¥ò

V‰wh®. m¥nghJ Kjš M§»nya g®äa¥ ngh® eilbg‰wJ.

f‰wš milÎfŸ

Ϫjghl¤ijgo¤jËkhzt®m¿ªJbfh©lJ.

1. nA°o§° ϪÂah tªjnghJ mt® M‰w nt©oæUªj K¡»a

gâfŸ.

2. T®¡fh¡fŸ bg‰w go¥Ãid - Ãç£oõhçl« mt®fŸ

ruzilªjJ.

3. k¤Âa ϪÂahéš Ã©lhçfë‹ bjhšiy mt®fis xL¡f

nA°o§°nk‰bfh©lKa‰ÁfŸ.

4. kuh£oa¡ T£oizé‹ gyÅd§fŸ - Ãç£oõhç‹ tèik

k‰W«bt‰¿

5. nA°o§°Ãuòbfh©LtªjÓ®ÂU¤j§fŸ.

gæ‰Á

gFÂ - m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. nA°o§° Ãuò neghs¤Â‹ÛJ ngh® bjhL¤j M©L

m. 1814 M. 1815

Ï. 1816 <. 1817

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. 1768š ___________ xU tèikä¡f T®¡fh ehlhf vG¢Á bg‰wJ.

2. _‹wh« ghåg£L¥ ngh® eilbg‰w M©L ___________

III. bghU¤Jf.

1. mk®Á§ jhgh m. élhçfŸ

2. fß«fh‹ M. t§fhs thu Ïjœ

3. r® jhk° k‹nwh Ï. neghs jsgÂ

4. rkh¢rh® j®g‹ <. ua¤Jthç Kiw

32

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. nA°o§° Ãuò jiyælh¡ bfhŸifia Ëg‰¿dh®.

M. 1815š rbfsè cl‹go¡if brŒJbfhŸs¥g£lJ.

Ï. élhçfŸ Ó¡»a Ïd¤ij nr®ªjt®fŸ.

<. fšf¤jh ϪJ fšÿçia nA°o§° Ãuò Mjç¤jh®.

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W TWf.

1. T®¡fh nghU¡F¥ÃwF, fh¤k©Léš Ãç£oZ öjiu ãaä¡f

T®¡fh¡fŸ r«k¤jd®.

2. Âça«g¡í Ïu©lh« ghíuhé‹ Kjyik¢ruhth®.

VI. ÁW F¿¥ò vGJf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. T®¡fh ngh®

2. nA°o§° Ãuòé‹ Ó®ÂU¤j§fŸ.

VII. FW»a éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. élhçfis xê¡f nA°o§° Ãuò nk‰bfh©l elto¡iffis

- éth¡f.

2. kuh£oa T£oizé‹ Åœ¢Á¡fhd fhuz§fis¡ F¿¥ÃLf.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. nA°o§° Ãuòé‹ M£Áia kÂ¥ÃLf.

2. _‹wh« kuh£oa¥ nghU¡fhd fhuz§fŸ k‰W« éisÎfis MŒf.

33

ghl« - 5

éšèa« bg©o§ Ãuò (1828 - 1835)

f‰wš neh¡f§fŸ

Ï¥ghl¤Âškhzt®m¿ªJbfhŸtJ:

1. Ó®ÂU¤j§fŸF¿¤Jbg©o§»‹mo¥gilfU¤J.

2. ϪÂamuRfŸÛjhdmtuJbfhŸif

3. ÏuŠÁ¤Á§Fl‹mt®bfh©oUªješYwÎ

4. 1833M«M©Lg£la¢r£l«,mj‹Áw¥ò.

5. bg©o§»‹M£Á¤Jiw,Ú¤JiwÓ®ÂU¤j§fŸ.

6. r_fÓ®ÂU¤j§fŸ-rÂxê¥ò,j¡f®fisxL¡Fjš,bg©ÁR¡

bfhiyjL¥ò.

7. fšé¤JiwÓ®ÂU¤j§fŸ

1828 M« M©L éšèa« bg©o§ Ãuò jiyik MSeuhf gjé V‰wh®.

1774š Ãwªj mt® xU ngh®Åuuhf thœ¡ifia¤ bjhl§»dh®. jdJ 22tJ

taÂnyna ehlhSk‹w cW¥Ãduhdh®. 1803 M« M©L br‹idæ‹ MSeuhf

ãaä¡f¥g£lh®. m¥nghJ, r® jhk° k‹nwh brašgL¤Âa tUthŒ Ó®ÂU¤j§fis

Mjç¤jh®. 1806 M« M©L ntÿ®¡fyf« fhuzkhf mt® ÂU¥ÃaiH¡f¥g£lh®.

ÏU¥ÃD«, Û©L« mtiu jiyik MSe® gjé¡F ãakd« brŒjJ mtuJ

òfG¡F j¡f rh‹whF«. jiyik MSeuhf, bg©o§ xU K‰ngh¡F Ó®ÂU¤j

rfh¥j¤ijna bjhl§» it¤jh® vdyh«.

ϪÂa k¡fë‹ eyid¥ ngQtnj ϪÂahéš MS« Ãç£oõhç‹ jiyaha

flik v‹w fU¤ij mo¥gilahf¡ bfh©L

brašg£l Kjš jiyik MSe® bg©o§ v‹gš

Iaäšiy.

ϪÂa muRfŸ Ûjhd bfhŸif

éšèa« bg©o§ ϪÂa muRfis¥ bghW¤jtiu,

M¡uä¥ò m‰w, jiyælh¡ bfhŸifiana Ëg‰¿dh®.

m¥go mt® ϪÂa muRfë‹ cŸeh£L étfhu§fëš

jiyæ£oU¥ghuhdhš, mJ m§F ãyéa Kiwnflhd

M£Áia KoΡF bfh©L tunt jéu, vªj ãy¥

gFÂiaÍ« Ïiz¡F« v©z¤Âš mšy.

éšèa« bg©o§ Ãuò

34

ikN®

ikNçš, btšby°èahš ϪJ mur® _‹wh« »UZzuh#h gjéæš

mk®¤j¥g£oUªjh®. bjhl¡f¤Âš ikN® mur® mtuJ Âwikahd mik¢r®

óuzŒahé‹ têfh£LjYl‹ e‹F M£Á òçªjh®. Mdhš, KG M£Á¥

bghW¥igÍ« mt® nk‰bfh©l nghJjh‹ mtuJ Âwikæ‹ik btë¥g£lJ. mªj

muÁš thœªj Foahdt®fŸ gšntW J‹g§fis mDgé¤J tªjd®. mt‰W¡fhd

Ô®ÎfŸ fhz¥gléšiy. vdnt, 1830š Foahdt®fŸ fyf¤Âš <Lg£ld®.

br‹id uhQt¤Â‹ Jiz bfh©L m¡fyf« xL¡f¥g£lJ. Ëd®, Ãç£oZ

M£Áahs®fŸ ikNç‹ M£Á¥ bghW¥ig jhnk nk‰bfh©ld®. ikNçš xU

Mizahs® ãaä¡f¥g£lh®. murU¡F XŒñÂa« më¡f¥g£lJ.

r®kh®¡f¥g‹v‹gt® 1834Kjš 1861tiuMizahsuhfÏUªjnghJ

ikN® k¡fŸ gšntW ga‹fis¥ bg‰wd®. bg§fqçYŸs f¥g‹ ó§fh

Ï‹W«ikNU¡Fmt®M‰¿anritfisãidñ£LtjhfcŸsJ.

f¢rh®, b#æªÂah

tl»H¡F všiy¥gFÂæš mikªJŸs f¢rh® muR Kjš g®äa¥nghç‹

ÏWÂæš brŒJ bfhŸs¥g£l ah©ló cl‹go¡if¥go Ãç£oZ ghJfh¥Ãš

él¥g£lJ. Ϫj Á¿a eh£o‹ mur® 1832š gLbfhiy brŒa¥g£lh®. mtU¡F

thçRfŸ Ïšyhikahš, mªj eh£L k¡fë‹ éU¥g¥go bg©o§ f¢rh® M£Áia

Ïiz¤J¡ bfh©lh®.

Kjš g®äa® nghç‹ Koéš Ãç£oZ f£L¥gh£oš bfh©Ltu¥g£l k‰bwhU

ehL b#æªÂah. Ï¢Á¿a eh£o‹ M£Áahs® Ku£L¤jdkhf elªJ bfh©lh®.

fhë njtij¡F gèbfhL¡F« neh¡f¤Jl‹ Ãç£oõh® Áyiu Ït® fl¤Âdh®.

Ϥjifa bfhLŠbraiy j鮡F« bghU£L jiyik MSe® bg©o§

Ϫeh£ilÍ« Ïiz¤J¡bfh©lh®.

FlF

Flif M£Á¥òçªj mur® Åuuh#h bfhL§nfhyuhf¤ Âfœªjh®. k¡fis

fh£L äuh©o¤jdkhf el¤ÂaJl‹, jdJ cwéd®fëš M©ghy® midtiuÍ«

bfh‹wh®. éšèa« bg©o§ f®dš è©£nr v‹gtiu FlF jiyefuhd

bk®¡fhuhΡF mD¥Ãdh®. 1834š mur® gjéæèUªJ Ú¡f¥g£L FlF Ïiz¤J¡

bfhŸs¥g£lJ.

ÏuŠÁ¤ Á§Fl‹ cwÎ

ϪÂahΡF uZa gilbaL¥ò v‹w m¢r« ÏU¥gij Kjèš Cf« brŒjt®

éšèa« bg©o§ Ãuò. vdnt, gŠrh¥ mur® kfhuh#h ÏuŠÁ¤ Á§ k‰W« ÁªJ¥

gFÂæ‹ mÛ®fŸ M»nahUl‹ e£òwÎ nk‰bfhŸs nt©oaj‹ K¡»a¤Jt¤ij

mt® cz®ªjh®. ϪÂahé‰F« vªjbthU gilbaL¥ghsU¡F« eLnt

M¥fhå°jh‹ Ïil¥gL ehlhf ÏU¡f nt©L« v‹W« bg©o§ éU«Ãdh®.

gŠrhË jiyef® yhT®. jiyik MSeç‹ ÏU¥Ãl« fšf¤jh. ešybjhU

35

bjhl¡fkhf Ï›éUtU¡F« Ïilna gçR¥ bghU£fŸ gçkh¿¡ bfhŸs¥g£ld.

Ïij¤ bjhl®ªJ 1831 m¡nlhg® 25š bg©o§ ÃuòΫ ÏuŠÁ¤ Á§F« r£y{

e¡fiuæèUªj %gh® v‹w Ïl¤Âš Kj‹ Kjyhf rªÂ¤jd®. äfΫ Ml«gukhf

V‰ghL brŒa¥g£oUªj Ϫj rªÂ¥Ã‹nghJ bg©o§¡ Ïu§Á¤ Á§Fl‹ jdJ

e£ig cW brŒJ bfh©lh®. ÏUtU¡Fäilna ÁªJ e glF¥ ngh¡Ftu¤J

cl‹go¡if brŒJ bfhŸs¥g£lJ. Ïj‹go, r£y{ e ngh¡Ftu¤J¡F ÂwªJ

él¥g£lJ.

nkY«, tâf¤ bjhl®òila cl‹go¡if x‹W¡F« ÏuŠÁ¤ Á§Fl‹ ng¢R

th®¤ij el¤j¥g£lJ. ÁªJé‹ mÛ®fëlK« Ϥjifa e£ò cl‹go¡if brŒJ

bfhŸs¥g£lJ.

1833 M« M©L g£la¢ r£l«

1773 M« M©L xG§FKiw¢ r£l¤Âš ÏUgJ M©LfS¡F¥ÃwF

tâf¡ FGé‹ g£la« òJ¥Ã¡f¥gl nt©L« vd F¿¥Ãl¥g£oUªjJ. vdnt,

1793 M« M©L g£la¢ r£l« ehlhSk‹w¤Âš ãiwnt‰w¥g£lJ. tâf¡ FGé‹

MÍ£fhy¤ij nkY« ÏUgJ M©LfS¡F Ú£o¥ò brŒj Ï¢r£l« M£Áæš

Áy ÁW khWjšfisÍ« brŒjJ. 1813 M« M©L g£la¢ r£l«, ϪÂahéš fšé

ts®¢Á¡fhf tâf¡ FG M©L¡F xU y£r« %ghŒ xJ¡fnt©L« v‹W

é¤jJ. nkY« ÏUgJ M©LfS¡F tâf¡ FGé‹ g£la« òJ¥Ã¡f¥g£lJ.

1833 M« M©L bfh©L tu¥g£l g£la¢ r£l« K¡»a¤Jt« bg‰wjhF«.

»H¡»ªÂa tâf¡ FGé‹ mÂfhu tu«bgšiyia ÏJ tiuaiw brŒjJ.

Ï¢r£l¤Â‹ éÂfŸ bgªjh« v‹gtç‹ jhuhs k‰W« ga‹gh£L j¤Jt§fis

cŸsl¡»ajhf mikªÂUªjJ.

Ïj‹ K¡»a ÃçÎfshtd

1. M§»nya¡ »H¡»ªÂa tâf¡FG ϪÂahéš jdJ thâf¤ij bjhlu

mDk¡f¥gléšiy. Ïå, mJ Ãç£oZ murç‹ muÁaš Kftuhf k£L«

brašgL« v‹W bjëth¡f¥g£lJ.

2. éšèa« nfh£ilæ‹ jiyik MSe® Ïånkš ϪÂahé‹ jiyik MSe®

v‹W miH¡f¥gLth®. Ïjdhš, ϪÂahé‹ Kjš jiyik MSe® éšèa«

bg©o§ v‹W Tl Twyh«.

3. jiyik MSeç‹ Mnyhrid¡ FGéš r£l cW¥Ãd® xUt® ãaä¡f¥g£lh®.

m›thW ãaä¡f¥g£l Kjš r£l cW¥Ãd® o.Ã. bk¡fhny v‹gtuhth®.

4. ϪÂahit¢ nr®ªjt®fŸ k‰W« nkjF k‹dç‹ Fok¡fshf vtU«, j§fsJ

rka«, Ãw¥Ãl«, Fotif mšyJ ãw« fhuzkhf v›éj gjé mšyJ gâæš

ÏU¥gij jil brŒa¡TlhJ vd Ï¢r£l« bjëthf tiuaW¤J¡ T¿aJ.

bghJ M£Á¥ gâfŸ ϪÂakakh¡f¥gLtj‰F Ï¢r£l«jh‹ monfhèaJ

vdyh«.

36

ÏUgJ M©LfS¡F¥ÃwF 1853 M« M©L g£la¢ r£l«

ãiwnt‰w¥g£lJ. ÏJnt g£la¢ r£l§fŸ tçiræš ÏWÂahdjhF«.

éšèa« bg©o§ Ãuòé‹ Ó®ÂU¤j§fŸ

ϪÂa tuyh‰¿š éšèa« bg©o§ Ãuòé‹ tUif gyéj¤Âš xU òÂa

rfh¥j¤ij njh‰Wé¤jJ vdyh«. mtuJ M£Á VG M©Lfns Úo¤jJ v‹w

nghÂY«, gšntW ãiyahd Ó®ÂU¤j§fŸ m¥nghJ nk‰bfhŸs¥g£ld. Ït‰iw

ã¤Jiw, M£Á¤Jiw, r_f« k‰W« fšé v‹w jiy¥ò¡fshf tiuaW¡fyh«.

ã¤Jiw Ó®ÂU¤j§fŸ

1828 M« M©L éšèa« bg©o§ gjéna‰wnghJ ϪÂahé‹ ã ãiyik

ÂU¥Âfukhf Ïšiy. fUñy« fhèahf ÏUªjJ. muÁ‹ ãÂãiy m¿¡if xU

äšèa‹ %ghŒ g‰wh¡FiwÍl‹ fhz¥g£lJ. vdnt cldoahf ãÂãiyikia

rçbrŒa nt©oa f£lha« jiyik MSeU¡F ÏUªjJ. mj‰fhf bg©o§ gy

elto¡iffis vL¤jh®.

mÂfhçfS¡F tH§f¥g£Ltªj CÂa« k‰W« gofŸ Fiw¡f¥g£lnjhL

mÂf¥goahd gâahs®fŸ ntiyÚ¡f« brŒa¥g£ld®. ÏuhQt¤Jiwæš

eilKiwæèUªj gâ¡fhy¤Â‹nghJ tH§f¥g£l Ïu£il¥go (ng£lh) Kiwia

xê¤jh®. Ϥjifa Ó®ÂU¤j§fëdhš, mt® ÂU«Ã¢ bršY«nghJ, fUñy¤Âš 1.5

äšèa‹ %ghŒ cgçahf ÏUªjJ.

M£Á¤ Jiw Ó®ÂU¤j§fŸ

bg©o§ m¿Kf¥gL¤Âa M£Á¤ Jiw Ó®ÂU¤j§fŸ mtuJ muÁaš

K®¢ÁiaÍ« mDgt¤ijÍ« giw rh‰¿aJ. Ú¤Jiwæš, fhu‹thè° bfh©L

tªj khfhz nkš Kiwp£L ÚÂk‹w§fŸ mf‰w¥g£ld.

bgU«ghyhd tH¡FfŸ ãYitæš ÏUªjik¡F Ϫj ÚÂk‹w§fns

fhuzkhf ÏUªjd. muÁ‹ bryÎ Fiwªjikahš Ïa¡Fe®fŸ Ϫj elto¡ifia

cldoahf x¥ò¡bfh©ld®. Ñœk£l ÚÂk‹w§fëš mªjªj¥ gFÂæ‹

bkhêfënyna tH¡FfŸ eilbgw mDk¡f¥g£lJ bg©o§»‹ k‰bwhU

tunt‰f¤j¡f elto¡ifahF«. nkY« ca®k£l ÚÂk‹w§fëš ghuÓf bkhê¡F

gÂyhf M§»y« m¿Kf¥gL¤j¥g£lJ.

tUthŒ¤ JiwæY« bg©o§ jdJ K¤Âiuia¥ g¤J é£L¢

br‹wh®. M®.v«.bg®£ jiyikæš tlnk‰F khfhz¤Âš tUthŒ £l§fŸ

ãiwnt‰w¥g£ld. ãy clikahs®fŸ mšyJ ãy¤ij gæçLgt®fël« 30

M©Lfhy x¥gªj« brŒJ bfhŸs¥g£lJ.

rKf Ó®ÂU¤j§fŸ

éšèa« bg©o§ bfh©L tªj r_f Ó®ÂU¤j§fŸ Ãç£oZ ϪÂa

tuyh‰¿š mtuJ bgaiu ãiybgw¢ brŒjd. rÂKiw xê¥ò, j¡f®fis xL¡Fjš,

bg© ÁR¡bfhiy jL¥ò ngh‹wit Ït‰¿š ml§F«.

37

rÂKiw xê¥ò

fztç‹ Áijænyna éjitia¤ jŸë bfh‹WéL« g©ila ‘rÂ’

v‹w tH¡f«, ϪÂahéš gy fhykhf Ëg‰w¥g£L tªjJ. kåjhÃkhdk‰w

Ï¢braš tl ϪÂahéš, F¿¥ghf t§fhs¤Âš gutyhf fhz¥g£lJ. t§fhs¤Âš

xnuah©oš m¤jifa 800 ãfœÎfŸ eilbg‰wd v‹w brŒÂ nf£l bg©o§

m®¢Áailªjh®. Ïa‰if ãa¡F khwhd Ï¢braiy F‰w« v‹W fUÂa

bg©o§ m›tH¡f¤ij xê¤J¡f£l KoÎ brŒjh®. 1829 or«g® 4 M« ehŸ

‘éÂKiw 17’ v‹w r£l« m¿é¡f¥g£lJ. Ïj‹_y« ‘rÂ’ v‹w cl‹f£ilnaW«

tH¡f« r£l¥go xê¡f¥g£lJ. rÂKiwia¥ Ëg‰Wnth® r£l¥go ÚÂk‹w¤

j©lid¡F£gL¤j¥gLth®fŸ vd Ï¢r£l« T¿aJ. 1830 M©L Ï¢r£l«

br‹id, g«ghŒ khfhz§fS¡F« éçÎgL¤j¥g£lJ.

j¡f®fis xL¡Fjš

k¡fë‹ m‹whl thœéš ã«kÂna‰gL¤J« éj¤Âš bg©o§ Ãuò

nk‰bfh©l ghuh£l¤j¡f elto¡if j¡f®fŸ v‹D« tê¥g¿ bfhŸisa®fis

xL¡»ajhF«. 50 mšyJ 100 ng® bfh©l FG¡fshf brašg£l j¡f®fŸ,

tâf®fshfnth, ah¤ßf®fshfnth khWntl« mâªJ, gaâfë‹ fG¤ij

beç¤J¡bfh‹W tê¥g¿æš <LgLtJ tH¡f«, Kfyha¥ nguuÁ‹ Åœ¢Á¡F¥

ÃwF, k¤Âa, tl ϪÂahéš ãyéa FH¥g¤Âdhš Ϥjifa bfhŸisa®fë‹

v©â¡if bgU»aJ. 1830 M« M©L j¡f®fS¡F vÂuhd elto¡ifia

f®dš ÓÄnk‹ v‹gt® bjhl§»dh®. IªJ M©L¡fhy¤Âš »£l¤j£l 2000 ng®

Ãog£ld®. mt®fëš bgU«ghyhndh® bfhšy¥g£ld®. vŠÁat®fŸ mªjkh‹

ã¡nfhg® ÔÎfS¡F mD¥Ã it¡f¥g£ld®. j¡f®fis xL¡F« gâæid

ÂwikÍl‹ brŒj fhuz¤jhš, r® éšèa« ÓÄnk‹ ‘j¡Ñ ÁÄnk‹’ v‹W

miH¡f¥g£lh®.

bg© ÁR¡bfhiy

bg© ÁR¡bfhiy v‹w Ϫj t‹ikahd kåj neak‰w braiy

Áy ehfßfKŸst®fS« brŒJ tªjd®. uh#òjd«, gŠrh¥, khst«, f£¢

ngh‹w gFÂfëš bg© FHªijfis¡ bfhšY« Ϫj tH¡f« guéæUªjJ.

t§fhs¤Âš rÎf® Ôéš eilbg‰w FHªij gè rl§if xê¥gj‰F bg©o§

Ôéu elto¡ifbaL¤jh®. bg© ÁR¡bfhiyiaÍ« jil brŒjh®. mjid

j©lid¡Fça F‰wkhf m¿é¤jh®.

M§»y¡ fšéKiwia m¿Kf¥gL¤Jjš

éšèa« bg‹o§»‹ M£Áæš M§»y¡ fšéKiw m¿Kf¥gL¤j¥g£lJ

xU K¡»a ãfœthF«. fšé ts®¢Á F¿¤J gçªJiufŸ brŒtj‰F bk¡fhny Ãuò

jiyikæš mt® FGit ãaä¤jh®. jdJ m¿¡ifæš, Inuh¥Ãa Ïy¡»a« k‰W«

m¿éaiy ϪÂa k¡fS¡F M§»y têæš f‰Ã¡f nt©L« v‹W bk¡fhny

tèÍW¤Âdh®. Ϫj gçªJiuia éšèa« bg©o§ KGkdJl‹ V‰wh®. 1835

M« M©L muÁ‹ Ô®khd« M§»y¤ij ϪÂahé‹ M£Á bkhêahfΫ Ïy¡»a

bkhêahfΫ m¿é¤jJ. mnj M©oš bg©o§ fšf¤jh kU¤Jt¡ fšÿç¡F

mo¡fš eh£odh®.

38

éšèa« bg©o§ g‰¿a kÂ¥ÕL

éšèa« bg©o§ ne®ikahd, éU¥ò btW¥g‰w, jhuhs FzKila,

gF¤j¿ÎŸs kåjuhf¤ Âfœªjh®.

r xê¥ò, bg© ÁR¡bfhiy jL¥ò ngh‹w jdJ r_f Ó®ÂU¤j§fŸ _y«

ϪJ rKjha¤Âš fhy« fhykhf ãyé tªj bfhLikfis xê¤J¡ f£odh®.

k‰wt®fŸ brhšyhš k£L« T¿tªjij bg©o§ jkJ brayhš el¤Â¡ fh£oat®

v‹gJ F¿¥Ãl¤j¡fJ. r xê¥ò F¿¤j muR Ô®khd¤ij ãiwnt‰W« nghJ jdJ

gjé¡F Mg¤J tUtij¡Tl mt® bghU£gL¤jéšiy. m¤jifa kndhÂlK«

ne®ikÍ« m¡fhy¤Âa M£Áahs®fël« mçjhfnt fhz¥g£lJ. mtuJ fšé

Ó®ÂU¤j§fshš ϪÂah xU òÂa rfh¥j¤Âš mobaL¤J it¤jJ vdyh«.

éšèa«bg©o§if¤bjhl®ªJM¡yhªJÃuò (1836-1842)jiyik

MSeuhf gjéna‰wh®. mtuJ M£Á¡fhy¤Âš Kjš M¥fhåa¥ ngh®

(1836-1842) eilbg‰wJ. mtuJ M¥fhåa¡ bfhŸif njhšéailant,

gjéæèUªJ 1842š ÂU¥ÃaiH¡f¥g£lh®. Ëd® M£Á bghW¥ng‰w

všy‹gnuh Ãuò M¥fhåa¥ nghiu KoΡF bfh©L tªjh®.

ÁªJ¥gFÂiamt®Ïiz¤J¡bfh©lh®.mtiu¤bjhl®ªJgjé¡Ftªj

Ah®oŠ¢ Ãuò (1844-48) fhy¤Âš Kjš M§»nya - Ó¡»a¥ngh®

eilbg‰wJ.yhT®cl‹go¡ififbaG¤Âl¥g£lJ.

f‰wš milÎfŸ

Ϫjghl¤ÂèUªJkhzt®bg‰wbrŒÂ:

1. éšèa« bg©o§, jiyælh¡ bfhŸifia Ëg‰¿a nghJ

ikN®ngh‹wmuRfisÏiz¤J¡bfhŸsnt©oaf£lha«

V‰g£lJ.

2. mt® gŠrh¥ mur® ÏuŠÁ¤Á§Fl‹ e£òl‹ gH» mä®jru°

cl‹go¡ifiabrŒJbfh©lh®.

3. 1833M«M©Lg£la¢r£l¤Â‹Áw¥ò.

4. ã¤Jiw,M£Á¤JiwÓ®ÂU¤j§fŸ_y«bg©o§Âwikahd

M£Á¡FtêtF¤jh®.

5. bg‹o§ r_f Ó®ÂU¤j§fë‹ fhy¤ij bjhl§»it¤jh®. rÂ

xê¥ò, j¡f®fis xL¡»aJ, bg© ÁR¡bfhiy jL¥ò M»ad

mt‰¿š ml§F«.

6. mtuJ fšé Ó®ÂU¤j§fŸ ϪÂahit eÅd¥ gL¤Jtj‰F

mo¥gilahfmikªjd.

39

gæ‰Á

gFÂ - m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. ϪÂahéš M§»y« M£Á bkhêahf V‰f¥g£l M©L

m. 1833 M. 1835

Ï. 1837 <. 1839

2. ‘rÂ’ tH¡f« ÏtuJ M£Á¡ fhy¤Âš xê¡f¥g£lJ.

m. thu‹ nA°o§° M. fhu‹ thè° Ãuò

Ï. btšby°è Ãuò <. éšèa« bg©o§ Ãuò

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. ntÿ® Á¥ghŒ fyf« njh‹¿a M©L ____________

2. uhQt¤ Jiwæš éšèa« bg©o§ Ãuò __________ Kiwia u¤J brŒjh®.

III. bghU¤Jf.

1. bk¡fhny Ãuò m. j¡f®fŸ

2. Åuuh#h M. r£l cW¥Ãd®

3. éšèa« Óènk‹ Ï. gŠrh¥

4. ÏuŠÁ¤ Á§ <. T®¡

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. 1773 M« M©L xG§F Kiw r£l« tâf¡ FGé‹ g£la¤ij K¥gJ

M©LfS¡F¥ÃwF òJ¥Ã¡fnt©L« vd é¤jJ.

M. 1813 M« M©L g£la¢ r£l« ϪÂahéš fšé ts®¢Á¡fhf M©L¡F IªJ

y£r« %ghia xJ¡»aJ.

Ï. 1833 M« M©L g£la¢ r£l« éšèa« bg©o§ Ãuòit ϪÂahé‹ Kjš

jiyik MSeuh¡»aJ.

<. 1853 M« M©L g£la¢ r£l« ÏUgJ M©LfS¡F¥ ÃwF òJ¥Ã¡f¥g£lJ.

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W TWf.

1. 1838š éšèa« bg©o§ Ãuò jiyik MSeuhf¥ bghW¥ò V‰wh®.

2. éšèa« bg©o§ Ãuò fšf¤jh kU¤Jt¡ fšÿçia ãWédh®.

40

VI. ÁW F¿¥ò vGJf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. ÏuŠÁ¤Á§

2. ‘rÂ’

3. bk¡fhny Ãuò

VII. FW»a éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. 1833 M« M©L g£la¢ r£l¤Â‹ K¡»a ÃçÎfis éth¡f.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. ϪÂa muRfŸ ÛJ éšèa« bg©o§ Ãuò Ëg‰¿a bfhŸifia MŒf

2. ‘bg©o§ Ãuò r_f Ó®ÂU¤j§fŸ fhy¤ij bjhl§» it¤jh®’ -

fU¤J¡ TWf.

41

ghl« - 6

lšAÎÁ Ãuò (1848 - 1856)

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫjghl¤Âškhzt®m¿a¥nghtJ:

1. lšAÎÁËg‰¿aÏiz¥ò¡bfhŸif.

2. gŠrh¥k‰W«Ñœg®khÏiz¡f¥gLjš

3. thçR ÏH¡F« bfhŸif ϪÂa muRfŸÛJ eilKiw¥

gL¤j¥gLjš.

4. KiwnflhdM£Áiafhuz«fh£omnah¤ÂiaÏiz¤jš.

5. lšAÎÁæ‹ cŸeh£L Ó®ÂU¤j§fŸ uæšnt k‰W« jªÂ

m¿Kf«.

6. fšék‰W«ÃwÓ®ÂU¤j§fŸ.

1848 M« M©L lšAÎÁ Ãuò gjéna‰wnghJ

mt®jh‹ ϪÂahéš gjét»¤j jiyik -

MSe®fënyna Ïisa taJilatuhæUªjh®. mtuJ

Mu«gfhy thœ¡if Áw¥òä¡fjhF«. M¡°ngh®oYŸs

»¿°J fšÿçæš fšé gæ‹wt®. ehlhSk‹w

cW¥Ãduhf gjé t»¤jh®. ϧ»yhªJ Ãujk® r® uhg®£

Õš v‹gtç‹ e«Ã¡ifia¥ bg‰W¤ Âfœªjh®. tâf

thça¤Â‹ jiytuhf bghW¥ò t»¤jnghJ uæšghij

ts®¢Á¡F ghLg£lh®. 1847 M« M©L mtU¡F

ϪÂahé‹ jiyik MSe® gjé tH§f¥g£lJ. mij

V‰W 1848 #dtçæš ÏªÂahΡF tªjh®.

Ïiz¥ò¡ bfhŸif

lšAÎÁ M£Á¡fhy¤Â‹ F¿¥Ãl¤j¡f m«r« mt® el¤Âa

‘Ïiz¥ò’fnsahF«. tâf¡ FGé‹ všiyfis mt® éçÎgL¤Âaj‰F

muÁaš M¡f«, nguuR éçth¡f«, tâf nk«ghL, ã Mjhu¤ij¥ bgU¡Fjš

ngh‹w neh¡f§fŸ ÏUªjd. jdJ Ïiz¥òfS¡F mt® bt›ntW fhuz§fis¡

T¿dhY«, Ïiz¡f¥g£l ehLfëš ãyéa Kiwnflhd M£Áia KoΡF

bfh©L tUtnj mtuJ Kj‹ikahd neh¡fkhf ÏUªjJ. F¿¥ghf mnah¤Â

Ïiz¥Ã‰F ÏJnt fhuzkhF«. Ïiz¡f¥g£l ehLfëš ešyh£Áia

V‰gL¤Jtš mt® cWÂahf ÏUªjh®. mnj rka«, Ϥjifa Ïiz¥òfshš

nguuR¡F ghJfh¥ò, tâf« k‰W« ã Mjha§fŸ ngh‹w e‹ikfisÍ«

mt® fU¤Âš bfh©oUªjh®. lšAÎÁ ϪÂahé‰F tU«nghnj Ïiz¥ò¡

bfhŸifia Ëg‰¿ahfnt©L« v‹w v©z¤Jl‹ tªjh® v‹W« TwKoahJ.

lšAÎÁ Ãuò

42

Mdhš, Ïiz¥ò¡ bfhŸifia Ëg‰¿aj‹ _y« ϪÂahéš Ãç£oZ M£Áia

nkY« tèik¥gL¤Âdh®. gŠrh¥, Ñœg®kh, k¤Âa khfhz¤Â‹ bgU«gFÂ,

mnah¤Â ngh‹wit mtuhš Ïiz¤J¡ bfhŸs¥g£lt‰WŸ F¿¥Ãl¤j¡fjhF«.

gŠrh¥ Ïiz¥ò

1849 M« M©L eilbg‰w Ïu©lhtJ M§»nya Ó¡»a¥nghç‹

Koéš lšAÎÁ gŠrhig Ïiz¤J¡ bfh©lh®. gŠrhË ã®thf¤ij mt®

Âwikahd tifæš Óuik¤jh®. m«khfhz« ÁW kht£l§fshf¥ Ãç¡f¥g£L

kht£l mÂfhçfŸ f£L¥gh£oš él¥g£lJ. mt®fŸ Jiz Miza®fŸ

vd miH¡f¥g£ld®. Ϫj Jiz Miza®fŸ jkJ cjéahs®fŸ _y«

k¡fSl‹ beU§»a neuo¤ bjhl®ig V‰gL¤Â¡ bfh©ld®. tUthŒ k‰W«

Ú¤JiwfŸ x‹¿iz¡f¥g£ld. Ïjdhš mÂfhu¤Jl‹ Toa bghW¥ò cWÂ

brŒa¥g£lJ. k¡fë‹ gH¡ftH¡f§fS¡F V‰g r£l§fS« eilKiwfS«

vëik¥gL¤j¥g£ld. gŠrhË KG M£ÁaÂfhuK« Kj‹ik Mizaçl«

tH§f¥g£lJ. c©ikæš, jiyik MSenu gŠrhË M£Áahsuhf¤ Âfœªjh®.

gŠrhË M£Áæš yhu‹° rnfhju®fŸ M‰¿a nritfŸ Áw¥ghditahF«.

_‹nw M©LfS¡FŸ mªj khfhz¤Âš KG mik V‰gL¤j¥g£lJ. cŸeh£L,

mašeh£L gift®fëläUªJ« mJ ghJfh¡f¥g£lJ. 1859š, r®#h‹ yhu‹°

gŠrhË Jiz MSeuhf¥ gjéna‰wh®.

Ïu©lhtJ g®äa¥ nghU« Ñœg®kh Ïiz¡f¥gLjY«

1852 M« M©L u§Tåš V‰g£l thâf¥ óršfns Ãç£oõhU¡F«

g®äaU¡F« Ïilna Û©L« gifik njh‹w fhuzkhF«. Ïu©lh« g®äa¥ nghç‹

Koéš (1852) lšAÎÁ ‘bgF’ v‹w Ïl¤ij jiyefuhf¡ bfh©l Ñœ g®khit

Ïiz¤J¡bfh©lh®. nk#® M®j® ignu v‹gt® òÂa khfhz¤J¡F Mizauhf

ãaä¡f¥g£lh®. mtuJ ã®thf« Âwikahdjhf és§»aJ. Ñœ g®khit

Ïiz¤J¡ bfh©ljhš Ãç£lD¡F« ä¡f gaDilajhf ÏUªjJ. Ï¥nghç‹

nghJ if¥g‰w¥g£l u§T‹ MÁahé‹ äf¥bgça JiwKf§fëš x‹whF«.

thçR ÏH¡F« bfhŸif

mik têæš ehLfis Ïiz¥gj‰F VnjD« jUz« »il¡Fkhdhš

mij lšAÎÁ j¡f thŒ¥ghf ga‹gL¤Â¡ bfh©lh®. ϪÂahéš »H¡»ªÂa

tâf¡FG tèik bg‰w murhf cUbtL¤J tªjJ. ϪÂa M£Áahs®fSl‹

mJ gy x¥gªj§fis brŒJ bfh©lJ. mt®fisÍ« mt®fsJ thçRfisÍ«

Mjç¥gjhf cWÂbfhL¤J mj‰F¥gš gy rYiffis tâf¡ FGé‹ M£Á

bg‰W tªjJ. Ϥjifa x¥gªj§fis Ãç£oõh® éU«Ãajhš, lšAÎÁ nkY«

tèik bgw éU«Ãdh®.

ϪJ r£l¥go xUt® jd¡F M© thçR Ïšiybaåš, xU òjštiu

j¤bjL¤J¡bfh©L jdJ brh¤J¡fis mtU¡F cçikah¡fyh«. Mdhš,

jiyik murhš (Ãç£oZ muR) ghJfh¡f¥g£LtU« xU ϪJ mur® jd¡F¥ ÃwF

mur gjéna‰gj‰F xU M©thçir j¤J vL¡f KoÍkh v‹w nfŸé vGªjJ.

bghJthf, Ãç£oZ muÁ‹ mDkÂnahLjh‹ m›thW j¤J vL¥gJ tH¡fkhf

ÏUªJ tªjJ.

43

lšAÎÁæ‹ bfhŸif¥go Ãç£oZ muR m›thW j¤J vL¥gj‰F mDkÂ

kW¡Fkhdhš, mªj muR¡F thçR Ïšyhkš nghF«. vdnt, thçR Ïšyh muR

Ãç£oZ M£Áæ‹ xU gFÂahf Ïiz¡f¥gL« v‹W lšAÎÁ fUÂdh®. xU

jå eg® j¤J vL¤J jdJ jå¥g£l brh¤J¡fS¡F mtiu thçR M¡Ftj‰F«,

j¤J vL¡f¥g£lt® eh£il MS« cçik bgWtj‰F« ntWghL cŸsJ v‹W

lšAÎÁ th£lh®. lšAÎÁæ‹ Ï¡bfhŸif thçR ÏH¥ò¡ bfhŸif vd

miH¡f¥gL»wJ.

lšAÎÁ jdJ thçR ÏH¡F« bfhŸifia ga‹gL¤Â 1848š ‘rjhuh’it

Ãç£oZ M£Á¥ gFÂÍl‹ Ïiz¤J¡ bfh©lh®. #h‹Á, eh¡ó® M»ad

1854š Ïiz¤J¡ bfhŸs¥g£ld. Ït‰iw Ïiz¤J¡ bfh©ljhš, k¤Âa

khfhz§fë‹ bgU«gF Ãç£oZ M£Áæ‹ f£L¥gh£oš tªjJ. Ϫj

òÂa khfhz« 1861 M« M©oèUªJ xU Kj‹ik Mizaç‹ jiyikæš

ã®t»¡f¥g£lJ.

thçR ÏH¡F« bfhŸif r£l¤J¡F òw«ghdJ v‹W Tw Koahé£lhY«,

m¡bfhŸifia lšAÎÁ eilKiw¥gL¤Âanj ftiyaë¡F« xU òÂa

f©LÃo¥ghF«. rjhuh, #h‹Á, eh¡ó® Ïiz¥òfshš Ãç£oõhU¡F bgU¤j e‹ik

éisªjJ. våD«, thçR ÏH¡F« bfhŸifia jkJ ehoiz¡F« bfhŸif¡F

xU fUéahf ga‹gL¤Âaj‰F lšAÎÁ ÛJ F‰w« rh£l¥g£lJ.

1857 M« M©L bgU« fyf¤Â‰F¥ÃwF thçR ÏH¡F« bfhŸif ÂU«g¥

bgw¥g£lJ.

1857M«M©LÁ¥ghŒfyf¤Â‹nghJÏ¡bfhŸifahšgh¡f¥g£l

#h‹Áuhây£RäghŒÃç£oõhU¡FvÂuhfÔéukhf¥nghç£lh®v‹gJ

F¿¥Ãl¤j¡fJ.

mnah¤Â Ïiz¥ò

Ãç£oõhU¡F« mnah¤Â muR¡F« Ïilæyhd cwÎ 1765 M« M©L

nk‰bfhŸs¥g£l myfhgh¤ cl‹go¡ifæèUªnj bjhl§F»wJ. thu‹

nA°o§° bjhl§» gy jiyik MSe®fŸ jdJ ã®thf¤ij nk«gL¤JkhW

mnah¤Â eth¥Ãl« m›t¥nghJ nf£L¡ bfh©ld®. Mdhš, mnah¤Âæš

ã®thf« nkhrkhdjhfnt ÏUªJ tªjJ. mnah¤Â eth¥ Ãç£oõhU¡F äfΫ

flik¥g£ltuhf ÏUªjikahš mnah¤Âia mt®fŸ Ïiz¤J¡ bfhŸshkš

ÏUªjd®. 1851 M« M©L, y¡ndhéš öJtuhf ÏUªj éšèa« ÓÄnk‹

jdJ m¿¡ifæš ‘k¡fŸ gL« J‹g§fisÍ« cz®Îfs‰w M£Á Ó®nfLfS«

mnah¤Âæš ãyλwJ v‹W F¿¥Ã£oUªjh®. Mdhš, mnah¤Âia Ïiz¡F«

bfhŸif¡F mt® v®¥ò bjçé¤jh®. mnah¤Âæ‹ ãiyikia MŒÎ brŒj

lšAÎÁ 1856š mjid Ïiz¤J¡ bfh©lh®. eth¥ thí¤ mè v‹gtU¡F

M©L¡F 12 y£r« %ghŒ XŒñÂa« tH§f¥g£lJ. Ïiz¡f¥g£l gF xU

Kj‹ik Mizaç‹ f£L¥gh£oš él¥g£lJ.

lšAÎÁ nk‰bfh©l Ïiz¥òfënyna ÏWÂahdJ mnah¤Â

Ïiz¥ghF«. Ïjdhš, bgU« muÁaš Mg¤J cUthæ‰W. mnah¤Â Ïiz¥ò

44

K°è«fëilna bgU¤j vç¢riy V‰gL¤ÂaJ. nkY«, Ãç£oZ gilæèUªj

ϪÂa Åu®fŸ bgU«ghnyh® mnah¤Âia¢ nr®ªjt®fŸ. Ïiz¥ò¡F K‹ò

mt®fŸ Áw¥ghdbjhU ãiyia¥ bg‰¿Uªjd®. mnah¤Â Ïiz¥Ãdhš, mt®fŸ

j§fsJ fÎut¤ij ÏHªJé£ljhf fUÂd®. Á¥ghŒ fyf¤Â‹ nghJ mt®fŸ

Ãç£oõhU¡F vÂuhf¤ ÂU«Ãd®. Ï›thW gšntW têfëš mnah¤Â Ïiz¥ò

1857 M« M©L Á¥ghŒ fyf¤J¡F têtF¤jJ.

lšAÎÁ nk‰bfh©l cŸeh£L Ó®ÂU¤j§fŸ

lšAÎÁ if¥g‰¿a ãy¥gFÂfshš ϪÂahé‹ tiuglnk kh‰w«

bg‰wJ vdyh«. mt® xU gilbaL¥ghs® k£Lkšy Áwªj M£ÁahsU«Tl.

t§fhs¤J¡bfd jåahf Jiz MSe® ãaä¡f¥g£ljhš, lšAÎÁ jdJ KG

ftd¤ij ã®thf¤Âš brY¤j KoªjJ.

òÂa khfhz§fis br«ik¥gL¤Â xU eÅd murhf mt‰iw kh‰¿aJ

mtuJ äf¥bgU« rhjidahF«. òÂjhf btšy¥g£l gFÂfis k¤Âa

f£L¥gh£oš it¤ÂU¡F« tifæš "Óuik¡f¥glhj mik¥ò" (Non-Regulation System) v‹w £l¤ij m¿Kf¥gL¤Âdh®. Ïj‹go, òÂjhf btšy¥g£l

gF x›bth‹¿Y« xU Miza® ãaä¡f¥g£lh®. Ϫj Miza®fis jkJ

neuo¡f£L¥gh£oš it¤ÂUªjh®. t§fhs jiu¥gilæ‹ jiyikaf¤ij

fšf¤jhéèUªJ Ûu£L¡F kh‰¿dh®. Á«yh Ãç£oZ uhQt¤Â‹ ãuªju

jiyikælkhf ÏUªjJ.

uæš ghijfŸ m¿Kf«

ϪÂahéš uæšghijfŸ m¿Kf¤jhš bghUshjhu¤Âš xU òÂa rfh¥jnk

njh‹¿aJ. Ãç£oõh® mÂf m¡fiuÍl‹ brašg£L éiuthf uæšghijfis

mik¡f K‰g£lj‰F _‹W K¡»a fhuz§fis¡ Twyh«. KjyhtJ thâg trÂ,

Ïu©lhtJ ã®thf trÂ, _‹whtJ ghJfh¥ò trÂ.

fyf« ngh‹w FH¥g§fë‹ nghJ JU¥òfis mD¥òtj‰F uæš

ghijfŸ bgçJ« ga‹g£lJ. uæšghij ts®¢Á¡F lšAÎÁæ‹ g§fë¥ò

ngh‰w¤j¡fjhF«. 1853š mt® ‘uæšnt m¿¡if' x‹iw jhnk jahç¤jh®.

ϪÂahé‹ v®fhy uæšghij bfhŸifia ÏJ totik¤jJ. "c¤Âuthj

Kiw"æ‹ Ñœ mt® uæšghij mik¡F« gâfis bjhl§» it¤jh®.

Ïj‹go, uæšghijfëš KjÄL brŒjt®fS¡F Fiwªjg£r« 54 rjÅj t£o

cWÂaë¡f¥g£lJ. x¥gªj fhy« KoªjÎl‹ uæšghijfis ÂU«g th§»¡

bfhŸS« cçikia muR j¡f it¤J¡bfh©lJ. g«ghæèUªJ jhnz tiu

bršY« Kjš uæšghij 1853š bjhl§f¥g£lJ. fšf¤jhitÍ« uhâfŠ¢

ãy¡fç Ru§f¤ijÍ« Ïiz¡F« uæšghij 1854 M« M©oY«, k‰W« br‹id

mu¡nfhz« Ïilæyhd uæšghij 1856 M« M©oY« bjhl§f¥g£ld.

cy»‹Kjšuæšghij1825M«M©Lϧ»yhªÂšbjhl§f¥g£lJ.

45

jªÂ

mnjnghš, jªÂæ‹ ga‹gh£odhš jftš bjhl®Ãš bgU« kh‰w§fŸ

V‰g£ld. ϪÂahéš lšAÎÁ Ïj‰fhf nk‰bfh©l gâfŸ Áw¥ghditahF«.

1852 M« M©L X õhf‹dnr v‹gt® jªÂ¤ Jiwæ‹ K¡»a f©fhâ¥ghsuhf

ãaä¡f¥g£lh®. eh£o‹ K¡»a efu§fshd fšf¤jh, bgõht®, g«ghŒ, br‹id

ngh‹wit jªÂ _y« Ïiz¡f¥g£ld. lšAÎÁ jhaf« ÂU«òK‹ Rkh® 4000

ikšfŸ Ús¤Â‰F jªÂ¡f«ÃfŸ ãWt¥g£ld. 1857 M« M©L fyf¤Â‹nghJ

jªÂKiw M§»nyaU¡F bgU« tu¥Ãurhjkhf mikªjJ. mj‹ uhQt kÂ¥ò

m¥nghJjh‹ bgçJ« czu¥g£lJ.

46

mŠrš Jiw

j‰fhy mŠrš Jiw¡F mo¤js« mik¤jt® lšAÎÁ Ãuò Mth®.

1854š xU òÂa mŠryf¢ r£l« ãiwnt‰w¥g£lJ. Ïjdhš, öu¤ij¡ fz¡»š

vL¡fhkš, ϪÂah KGtJ« bršy¡Toa xnu khÂçahf miu mzh mŠrš

m£il m¿Kf¥gL¤j¥g£lJ. mŠrš jiyfS« Kj‹ Kiwahf m¿Kf«

brŒa¥g£ld.

fšé

fšé ts®¢ÁæY« lšAÎÁ jdJ ftd¤ij brY¤Âdh®. r® rh®y° c£

v‹gtç‹ 1854 M« M©L ‘fšé m¿¡if’ ‘ϪÂahé‹ m¿Î¥g£la«’ vd¡

fUj¥gL»wJ. bjhl¡f¡fšé, Ïilãiy¡fšé, ca®fšé v‹w mid¤J ãiy

fšé ts®¢Á¡F« xU braš £l¤ij ÏJ më¤jJ. rh®y° c£ fU¤J¡fŸ

KGtijÍ« lšAÎÁ x¥ò¡bfh©L mt‰iw eilKiw¥gL¤j elto¡if

vL¤jh®. fšé¤ JiwfŸ Óuik¡f¥g£ld. fšf¤jh, g«ghŒ, br‹id¥ gšfiy¡

fHf§fŸ 1857 M« M©L ãWt¥g£ld.

bghJ¥ gâ¤Jiw

lšAÎÁ fhy¤Â‰F K‹ò bghJ¥ gâ¤Jiwæ‹ mYtšfis uhQt

thça« ftå¤J tªjJ. lšAÎÁ jåahf xU bghJ¥ gâ¤Jiwia V‰gL¤Â,

fhšthŒfŸ bt£Ltj‰F«, rhiyfŸ mik¥gj‰F« TLjš ãÂia xJ¡»dh®.

1854š nkš f§if¡ fhšthŒ gâ ãiwtilªjJ. gy ghy§fŸ f£l¥g£ld.

bghJ¥g⤠Jiwia eÅd¥gL¤Âa‹ _y« ϪÂahé‹ bgh¿æaš gâ¤Jiw¡F

lšAÎÁ mo¤js« mik¤J¡ bfhL¤jh®.

lšAÎÁ g‰¿a kÂ¥ÕL

1856š lšAÎÁ ϪÂahéèUªJ jhaf« ÂU«Ãdh®. mL¤j M©onyna

Á¥ghŒ fyf« bto¤jJ. mj‰F mtuJ Ïiz¥ò¡ bfhŸifna fhuz« vd

ék®Á¡f¥g£lJ. ϪÂahéš Xahkš gâ brŒjikahš, nehŒthŒ¥g£l

lšAÎÁ 1860š Ïwªjh®. mt® xU Âwikahd M£Áahs®, bjhiyneh¡F gh®it

bfh©lt® v‹gš Iaäšiy. Ãç£oZ ϪÂahé‹ gu¥ig éçÎgL¤Â tèikia

V‰gL¤Âdh®. gyJiwfëY« ts®¢Á¡fhd rfh¥j¤ij mt® bjhl§» it¤jh®.

uæš ghij k‰W« jªÂ¤ Jiwfë‹ jªij v‹W mtiu¤ fUjyh«. ϪÂahéš

eÅd kakh¡fiy mt® bjhl§» it¤jh®. ‘eÅd ϪÂahit cUth¡»at®’ v‹W«

mt® òfH¥gL»wh®.

47

f‰wš milÎfŸ

Ϫjghl¤ijf‰wËkhzt®m¿ªJbfhŸtJ:

1. mnah¤Â ngh‹w ϪÂa muRfŸÛJ lšAÎÁ Ëg‰¿a

Ïiz¥ò¡bfhŸif m§F ešyh£Áia V‰gL¤J«

neh¡f¤njhLnk‰bfhŸs¥g£lJ.

2. gŠrh¥, Ñœg®kh k‰W« k¤Âa ϪÂa¥ gFÂfis mt®

Ïiz¤J¡ bfh©lJ Ãç£oZ nguuir éçÎgL¤J«

bfhŸifæ‹mo¥gilæšjh‹.

3. jdJ Ïiz¥ò¡ bfhŸif¡F thçR ÏH¥ò¡ bfhŸifia xU

fUéahflšAÎÁga‹gL¤Â¡bfh©lh®.

4. uæš ghijfŸ, jªÂ ngh‹w eÅd jftš bjhl®ò Kiwfis

eilKiw¥gL¤Âaj‹_y« lšAÎÁ xU K‰ngh¡F Ó®ÂU¤j

thÂahf¤Âfœ»wh®.

5. lšAÎÁ g‰¿a xU jiy¥g£rk‰w kÂ¥Õ£il khzt®

bfhL¡fÏaY«.

gæ‰Á

gFÂ - m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. lšAÎÁ Ãuò gŠrhig Ïiz¤J¡bfh©l M©L

m. 1839 M. 1849

Ï. 1853 <. 1856

2. vªj khfhz M£Á¡F yhu‹° rnfhju®fŸ nritah‰¿dh®fŸ?

m. g®kh M. gŠrh¥

Ï. t§fhs« <. ikN®

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. g«ghŒ - jhzhit Ïiz¤j Kjš uæšghij Âw¡f¥g£l M©L__________

2. eÅd mŠrš Kiwia bjhl§» it¤jt® ____________

48

III. bghU¤Jf.

1. Σ m¿¡if m. 1857

2. Ïu©lh« g®äa¥ ngh® M. 1856

3. mnah¤Â Ïiz¥ò Ï. 1852

4. br‹id¥ gšfiy¡fHf« ãWt¥gLjš <. 1854

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. btšby°è Ãuò thçR ÏH¡F« bfhŸifia m¿Kf¥gL¤Âdh®.

M. thçR ÏH¡F« bfhŸif r£ló®tkhf¡ fUj¥g£lJ.

Ï. Ñœ g®khit Ïiz¥gj‰F thçR ÏH¥ò¡ bfhŸif ga‹gL¤j¥g£lJ.

<. 1857 M« M©L Á¥ghŒ fyf¤J¡F¥Ã‹ thçR ÏH¡F« bfhŸif ÂU«g¥

bgw¥g£lJ.

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W TWf.

1. 1850š X õhf‹dnr jªÂ¤Jiwæ‹ K¡»a f©fhâ¥ghsuhf

ãaä¡f¥g£lh®.

2. 1853š g«ghŒ¡F« jhzhΡF« Ïilnaahd Kjš Ïuæš ngh¡Ftu¤J

Jt¡f¥g£lJ.

VI. ÁW F¿¥ò vGJf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. Σ m¿¡if

2. Ïu©lh« g®äa¥ ngh®

3. lšAÎÁæ‹ mŠršJiw Ó®ÂU¤j§fŸ

VII. FW»a éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. lšAÎÁ Ãuò mnah¤Âia Ïiz¤jij g‰¿ éth¡f.

2. thçR ÏH¡F« bfhŸifæ‹ fU¤J k‰W« eilKiw g‰¿ vGJf.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. lšAÎÁ Ãuòé‹ ehoiz¥ò bfhŸifia - MŒf.

2. lšAÎÁ Ãuòé‹ Ó®ÂU¤j§fis kÂ¥ÃLf.

49

ghl« - 7

tUthŒ ã®thf«,

Ãç£oõhç‹ bghUshjhu¡ bfhŸif

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫjghl¤Âškhzt®m¿ªJbfhŸs¥nghtJ:

1. Ãç£oõhç‹ntsh©bfhŸif

2. Ãç£oõh®m¿Kf¥gL¤ÂagšntWãytUthŒÂ£l§fŸ

3. tUthŒã®thf¤Â‹ãiwFiwfŸ

4. if¤bjhêšfŸÛjhdÃç£oõhç‹bfhŸif

5.ϪÂaif¤bjhêšfŸmêΡfhdfhuz§fŸ

Ãç£oõhç‹ ntsh© bfhŸif

ϪÂah ntsh©ikia mo¥gilahf¡ bfh©l ehL v‹gJ midtU«

m¿ªjnj! bgU«gh‹ik k¡fŸ j§fë‹ thœthjhukhf ntsh©ikia

e«ÃÍŸsd®. kfNš e‹whf ÏUªjhš bršt« brê¡F«. Ïšiynaš gÁÍ« gŠrK«

jiyéç¤jhL«.

18M« ü‰wh©Ltiu, ϪÂahéš ntsh©ik¡F« Foir¤

bjhêšfS¡F« Ïilna beU§»a bjhl®ò ÏUªjJ. cy»‹ bgU«ghyhd

ehLfisél ϪÂah ntsh©ikæš brê¤ÂUªjJ. mnjnghš if¤bjhêš

c‰g¤ÂæY« cy»‹ K¡»a Ïl¤ij mJ bg‰¿UªjJ. Mdhš, Ãç£oõh®

if¤bjhêiy eR¡»anjhL, òÂa ãy cilik KiwfŸ, tUthŒ bfhŸifia

m¿Kf¥gL¤Â ntsh© f£lik¥igna kh‰¿aik¤jd®.

ϪÂahé‹ njÁa tUkhd«, mašeh£L thâg«, bjhêš éçth¡f«

ngh‹w gšntW bghUshjhu elto¡iffS« eh£o‹ ntsh©ikia

mo¥gilahf¡ bfh©nl eilbg‰wd. Mdhš Ãç£oõhç‹ bfhŸiffŸ

ãytçia v¥go tNè¥gJ v‹gijna F¿¡nfhshf¡ bfh©oUªjd. ϪÂa¡

Foahdt®fë‹ ey‹fis mt®fŸ fU¤Âš bfhŸséšiy. fhy§fhykhf

Ëg‰w¥g£L tªj tUthŒ Kiw òw¡fâ¡f¥g£lJ. mj‰F¥ gš tUthŒ

Âu£L»‹w Ïu¡fk‰w bfhŸifia mt®fŸ Ëg‰¿dh®fŸ.

j§fsJ tUif¡F¥Ã‹, Ãç£oõh® _‹W tif ãycilik Kiwfis

Ëg‰¿d®. Ãç£oZ M£Áæ‹ Ñœ ÏUªj bkh¤j ãy¥gu¥Ãš Rkh® 19

rjé»j« #Û‹jhç Kiw mšyJ ãiyahd ãytç¤ Â£l¤Â‹Ñœ ÏUªjJ.

t§fhs«, Õfh®, fhÁ, tlnk‰F všiy¥òw khfhz¤Â‹ eL¥gFÂ, tl¡F

f®dhlf« M»a gFÂfŸ Ït‰¿š ml§F«. Rkh® 30 rjÅ»j ãy¥gu¥Ãš

50

kfšthç Kiw eilKiw¥gL¤j¥g£lJ. tlnk‰F všiy¥òw khfhz¤Â‹

bgU«gFÂ, k¤Âa khfhz§fŸ, gŠrh¥ M»a gFÂfëš xU Áy kh‰w§fSl‹

Ï«Kiw Ëg‰w¥g£lJ. vŠÁa 51 rjé»j ãy¥gu¥Ãš Ïua¤Jthç Kiw

m¿Kf¥gL¤j¥g£lJ. br‹id, g«ghŒ khfhz§fŸ, m°[h«, Ãç£oZ ϪÂahé‹

Ãw gFÂfŸ Ï«Kiwæ‹ Ñœ tªjd.

ãiyahd ãytç¤Â£l«

fhu‹thè° Ãuòé‹ äf K¡»akhd ã®thf Ó®ÂU¤j« mt® t§fhs¤Âš

m¿Kf¥gL¤Âa ãiyahd ãytç¤ Â£lkhF«. Ëd®, ÏJ Õfh®, xçrh gF¡F«

éçÎgL¤j¥g£lJ. thu‹ nA°o§° mÂf bjhif¡F Vy« vL¥gtU¡F M©L¡

F¤jif éL« Kiwia m¿Kf¥gL¤ÂaJ ek¡F ãidéU¡F«. Ïjdhš, ã®thf¡

FH¥g« V‰g£lJ.

fhu‹thè° ãakd¤Â‹nghJ, tâf¡FG k‰W« rhFgoahs®fŸ

M»a ÏUtuJ ey‹fis¥ ghJfh¡F« tifæš ãytUthŒ £l¤Âš ãyΫ

Á¡fšfS¡F ãiwthd, ãiyahd ԮΠfhQ«go Ïa¡Fe®fŸ mtU¡F

m¿ÎW¤Âd®. vdnt, jiyik MSe® bghW¥ng‰wÎl‹ mt® t§fhs¤Âš

ãyéa ãycilik k‰W« F¤jif M»a étu§fis MŒÎ brŒjh®. Ïj‰F

_‹wh©L fhy« Ão¤jJ. jdJ rf gâahs®fshd r® #h‹ nõh®, n#«° »uh‹£

ngh‹nwhUl‹ Ú©l éthj« el¤Âa ÃwF mt® M©L¡ F¤jif éL« Kiwia

Ïu¤J brŒtJ vd KobtL¤jh®. mj‰Fgš g¤J M©LfS¡F F¤jif v‹w

Kiwia eilKiw¥gL¤Âdh®. ÏJnt, Ëd® ãuªjukhf m¿é¡f¥g£lJ. ãuªju

ãytç¤ Â£l¤j¨‹ K¡»a TWfŸ :

1. t§fhs¤Â‹ #Û‹jh®fŸ, mt®fŸ Kiwahf »H¡»ªÂa tâf¡ FGé‰F tç

brY¤J« fhy« tiu, ãy¤J¡F cilikahs®fshf V‰W¡ bfhŸs¥g£ld®.

2. tâf¡ FGé‰F #Û‹jh®fŸ brY¤j nt©oa tç ãiyahf ã®zæ¡f¥g£L,

mJ vªj NœãiyæY« ca®¤j¥gl kh£lhJ v‹W« cWÂaë¡f¥g£lJ.

mjhtJ »H¡»ªÂa tâf¡FG bkh¤j tUthæš 89 rjé»j¤ij

vL¤J¡bfh©L vŠÁaij #Û‹jh®fS¡F é£L¡ bfhL¤jJ.

3. ãy¤ij cGj Foahdt®fŸ F¤jifahs®fshf¡ fUj¥g£ld®.

4. Ϥ£l¤Â‹go, M£Á¤Jiw, Ú¤Jiw bghW¥òfëèUªJ #Û‹jh®fŸ

éLé¡f¥g£lh®fŸ.

äfΫ mtru mtrukhf eilKiw¥gL¤j¥g£lj‰fhf, fhu‹ thèÁ‹

ãiyahd ãytç¤Â£l« bgçJ« ék®Á¡f¥g£lJ. ãy§fis ms¡fnth

mšyJ mt‰¿‹ kÂ¥ig MŒÎ brŒanth vªj Ka‰ÁÍ« vL¡f¥gléšiy

v‹gJ Ϥ£l¤Â‹ äf¥bgça FiwghlhF«. V‰fdnt tNè¡f¥g£L tªj

tçfë‹ mo¥gilæš Vw¤jhH miuFiwahfΫ tç kÂ¥ÕL brŒa¥g£lJ.

#Û‹jh®fS«, cHt®fS« Ϥ£l¤Âdhš gh¡f¥g£ld®. Ϥ£l¤Â‹Ñœ

ã®zæ¡f¥g£l tç¤ bjhif äfΫ mÂfkhf ÏUªjikahš gy #Û‹jh®fŸ

tç f£l¤ jt¿d®. mt®fSila brh¤J¡fŸ g¿Kjš brŒa¥g£ld. mt®fsJ

51

ãiy nkhrkh»aJ. mnj rka« gztr ä¡f #Û‹jh®fŸ Ml«gu thœ¡if

el¤Âd®, »uhk§fisé£L efu§fS¡F Fobga®ªjd®. tç tNè¡F«

bghW¥ig j§fsJ Kft®fël« é£L¢ br‹wjhš, cHt®fis mt®fŸ fr¡»¥

ÃêªJ r£l¤J¡F¥ òw«ghd tçfis mt®fëläUªJ tNè¤jd®. Ïjdhš,

Foahdt®fŸ bgU« J‹g§fis mDgé¤jd®. fhu‹thè° bfh©Ltu

v©âa e£òä¡f ãy¥g©iz Kiw njhšéailªjJ v‹nw Twnt©L«.

#Û‹jhç t®¡f« cHt®fS¡F vªj e‹ikÍ« brŒaéšiy v‹W ngl‹ gΚ

F¿¥ÃL»‹wh®. bjhl¡f¤Âš, tâf¡ FGé‰F ãÂaséš ga‹»il¤j nghÂY«,

bjhiyneh¡»š tâf¡ FGé‰F bgU¤j e£lnk V‰g£lJ. ãy§fëš c‰g¤Â

bgU»dhY«Tl ãytç V‰fdnt ã®zæ¡f¥g£Lé£ljhš tUthŒ brh‰gkhfnt

ÏUªjJ. Ãç£oõhU¡F K‹ò ÏUªj Kiw¥go éis¢rèš xU g§F ãytçahf

ã®zæ¡fg£oUªjij eh« ϧnf ãidÎ Twnt©L«.

ÏU¥ÃD«, t§fhs muR¡F« #Û‹jh®fS¡F« Ϥ£l« xU

tu¥Ãurhjkhfnt mikªjJ. Óuhd tUkhd« »il¤jjhš tâf¡ FGé‹

murh§f« ãiyahf Ïa§f KoªjJ. #Û‹jh®fŸ F¤jifjhu®fë‹ ciH¥Ãš

bršt¢ brê¥Ãš Âis¤jd®.

Ïua¤Jthç Kiw

br‹id, Õfh®, g«ghŒ, m°[h« gFÂfëš Ïua¤Jthç Kiw

m¿Kf¥gL¤j¥g£lJ. r® jhk° k‹nwh br‹id khfhz¤Âš Ïjid¡

bfh©L tªjh®. Ϫj Kiwæ‹Ñœ Foahdtnu ãy¤Â‹ cilikahsuhf

V‰W¡bfhŸs¥g£lh®. FoahdtU¡F« murh§f¤Â‰F« Ïilna #Û‹jh® nghy

vªjbthU Ïil¤jufU« Ïšiy. Foahdt® bjhl®ªJ tçbrY¤J« fhy«

tiu mt® ãy¤ÂèUªJ m¥òw¥gL¤jgl kh£lh®. nkY«, ãytç 20 Kjš 40

M©LfS¡F ã®za« brŒa¥g£lJ. x›bthU FoahdtU« murh§f¤Â‰F

jhnk neuoahf tç brY¤j nt©L« v‹W é¡f¥g£lJ. ÏU¥ÃD«, Ϫj £lK«

njhšéænyna KoªjJ. xU xG§fhd Kiwæš tçtNè¥gJ fodkhf ÏUªjJ.

tç f£lhé£lhnyh, jhkjkhdhnyh, tUthŒ mÂfhçfŸ fLikahd Kiwfis¥

ga‹gL¤Âd® v‹gJ« F¿¥Ãl¤j¡fJ.

kfšthç Kiw

gŠrh¥, k¤Âa khfhz§fŸ, tlnk‰F khfhz§fëš Áy gFÂfŸ

M»at‰¿š 1833 M« M©L kfšthç Kiw m¿Kf« brŒa¥g£lJ.

Ï«Kiwæ‹go, »uhk« mšyJ XçU »uhk§fŸ ml§»a kfš muR¡F tç

brY¤J« bghW¥ig nk‰bfhŸS« »uhk¤ÂYŸs ãy§fŸ »uhk rKjha¤J¡nf

brhªj« v‹gjhš, murh§f¤J¡F tçbrY¤j nt©oa bghW¥ò« »uhk¤ijna

rh®ªjJ v‹W é¡f¥g£lJ. tç ã®za« brŒtj‰F K‹ò »uhk ãy§fŸ

mid¤J« ms¡f¥g£ld. kfšthç £l¤Â‹ Ñœ ã®zæ¡f¥g£l tçÍ«

mÂfg£rkhfnt fhz¥g£lJ.

Ϥ£l¤Â‹go »uhk rKjha¤J¡F« murh§f¤J¡F« Ïilæš juf®fŸ

vtU« Ïšiy. Áy Ïl§fëš Ú®¥ghrd trÂfS« brŒJ bfhL¡f¥g£ld. Mdhš,

mt‰¿‹ gy‹fŸ mid¤J« murh§f¤J¡nf »il¤jJ v‹gJ F¿¥Ãl¤j¡fJ.

52

ϪÂa if¤bjhêšfŸÛJ Ãç£oõhç‹ bfhŸif

16 M« ü‰wh©L Kj‰bfh©L Inuh¥Ãa tâf¡ FG¡fŸ ϪÂahé‰F

tu¤bjhl§»d. bjhl¡f¤Âš mt®fS¡FŸ gy¤j thâf¥ ngh£o ãyéaJ.

ϪÂa tâf¤ij j§fŸ f£L¥gh£oš bfh©Ltu mt®fŸ x›bthUtU«

ghLg£ld®. M§»nya¡ »H¡»ªÂa tâf¡ FGΫ m¤jifa neh¡f¤njhLjh‹

brašg£lJ. jdJ K‰Wçikia ãiyeh£o bkh¤j yhg¤ijÍ« jhnk bgwnt©L«

vd mJ ghLg£lJ. mš bt‰¿Í« bg‰wJ. 1833 M« M©L g£la¢ r£l«

ϪÂahéš tâf¡ FGé‹ tâf¤J¡F KoÎ f£oa ÃwF«, ϪÂahé‹

bršt¤ij Ru©l nt©L« v‹w bfhŸifia k£L« mJ bjhl®ªJ Ëg‰¿

tªjJ. Ïj‰F K‹ ϪÂahéš M£Á brŒjt®fëèUªJ Ãç£oZ M£Á Ϫj

éj¤Âš khWg£oUªjJ.

gu«giuahf if¤bjhêš c‰g¤ÂæY«, fiy¢Á‹d§fŸ brŒtÂY« ϪÂah

cy»‹ Vida ehLfisél Kjèl« t»¤J tªjJ. ϪÂa¤ bjhêšfënyna

äfΫ K¡»akhdJ #Îë c‰g¤ÂahF«. lh¡fh k°è‹, yhT® f«gs«, fhZÛ®

rhšit, gdhu° if¥Ã‹dš ngh‹wit cyf¥ òfœ bg‰witahF«. jªj¤Âyhd

bghU£fŸ, kuntiy¥ghLfŸ, mâfy‹fŸ ngh‹w ϪÂa¥ bghU£fis k¡fŸ

bgçJ« éU«Ã th§»d®.

k°è‹ Jâ¡F¥ bga® bg‰w lh¡fh jéu, »UZzh ef®, rªnjç,

Muâ, gdhu° ngh‹w #Îë c‰g¤Â ika§fŸ òfœ bg‰wit. mfkjhgh¤Âš

c‰g¤Â brŒa¥g£l nt£o, J¥g£lh, y¡ndh Áfh‹, eh¡ó® rçif¥ g£L¥òlit

ngh‹witÍ« cyf¥òfœ bg‰wit. t§fhs¤ÂèUªj _®îjhgh¤, khšlh jéu,

Ãw ÁW efu§fS« g£L¤Jâ¡F bga® bg‰witahF«. fhZÛ®, gŠrh¥, nk‰F

uh#°jh‹ f«gë¤ Jâ¡F bga® bg‰witahF«.

#Îë¤ bjhêš jéu, f¥gš f£Ljš, njhš k‰W« cnyhf c‰g¤ÂÍ«

ϪÂahé‹ Áwªj bjhêšfshF«. gë§F f‰fis bt£o tHtH¥gh¡FtJ, jªj

ntiy, rªjd Á‰g§fŸ ϪÂa bjhêšfëš F¿¥Ãl¤j¡fitahF«. äjis,

br«ò, bt©fy¥ gh¤Âu§fS¡F bkhuhjhgh¤, fhÁ M»a efu§fŸ ÃuÁ¤Â

bg‰wit. ehÁ¡, ódh, iAjuhgh¤, jŠrhñ® Áwªj cnyhf ntiy¥ghLfS¡F

bga® bg‰wit. f©zho¤ bjhêš nfhšAhó®, rjhuh, nfhu¡ó®, M¡uh, Á¤ö®,

ghy¡fhL ngh‹w Ïl§fëš ÁwªJ és§»aJ. f£¢, ÁªJ, gŠrh¥ M»a Ïl§fëš

MÍj§fŸ c‰g¤Â brŒa¥g£ld. j§f«, btŸë, itu eiffŸ c‰g¤Â ϪÂahé‹

gy Ïl§fëš eilbg‰wd. ϪÂa¥ bghUshjhu« RWRW¥ghf Ïa§»aJ v‹gj‰F

Ϥjifa if¤bjhêšfŸ rh‹whF«.

Ϥjifa cyf¥ òfœbg‰w ϪÂa if¤bjhêš 18 M« ü‰wh©o‹

bjhl¡f¤Âš rça¤ bjhl§»aJ.

Ïj‰F gy fhuz§fis¡ Twyh«. Kjyhtjhf, M§»nya¡ »H¡»ªÂa

tâf¡FGËg‰¿a bfhŸif ϪÂa if¤bjhêY¡F nfL éisé¥gjhf

ÏUªjJ. bjhê‰òu£Áæ‹ éisthf, ϧ»yhªÂš c‰g¤Â brŒa¥g£l éiy

kèªj bghU£fŸ ϪÂa rªijæš Fé¡f¥g£ld. Ïjdhš, ϪÂa bghU£fë‹

é‰gid cŸeh£oY«, maš eh£oY« bgUksÎ FiwªjJ. 1769š tâf¡FG

53

t§fhs¤Âš g£L ÏiH c‰g¤Â¡F Mjutë¤jJ. Mdhš g£L¤Jâ é‰gid¡F

gy jilfis é¤jJ. 1813 M« M©L Ãç£oZ bghU£fis ϪÂahéš

é‰gj‰nf‰w tifæš tâf¡FG gšntW £l§fis Ô£oaJ. Ïj‰fhf,

tç¡bfhŸiffëš kh‰w« bfh©L tu¥g£lJ. vL¤J¡fh£lhf, 1835š, Ãç£oZ

gU¤Â Jâ¡F Ïw¡Fk tç 2.5 rjé»j« v‹W òÂa flš thâf éÂKiwfŸ

ã®zæ¤jd. mnjnghš, ϧ»yhªJ bghU£fŸ ϧ»yhªJ eh£L f¥gšfëš

k£Lnk bfh©Ltu¥gl nt©L« v‹W é¡f¥g£lJ. Ϥjifa bfhŸiffshš,

ϪÂa gU¤Â MilfŸ ϧ»yhªJ rªij¡F bršy Ïayéšiy. mnj rka«,

ϧ»yhªJ bghU£fŸ ϪÂa rªijæš FéªJ »lªjd.

Ïu©lhtjhf. ϪÂahéš Ãç£oõhç‹ muÁaš bršth¡F mÂfç¤j ÃwF,

ϪÂa M£Áahs®fŸ Åœ¢Áaila¤ bjhl§»dh®fŸ. ÏJtiu mt®fŸ ga‹gL¤Â

tªj mur cilfŸ, MÍj§fŸ, fiy¥ bghU£fŸ ngh‹w Ml«gu¥ bghU£fS¡fhd

njitfS« Fiwa¤ bjhl§»d.

_‹whtjhf, gu«giu mur t«r§fŸ, Ãuò¡fŸ, brštªj®fŸ ÏUªj Ïl«

bjçahkš kiwªjd®. mt®fŸ ga‹gL¤Âtªj gu«giu Ml«gu¥ bghU£fë‹

njitÍ« bgUksÎ Fiwªjd.

eh‹fhtjhf, bjhê‰òu£Áæ‹nghJ Inuh¥ghéš òÂa ÏaªÂu§fŸ

f©LÃo¡f¥g£ld. if¤j¿fS¡F¥ gš éir¤j¿fŸ ga‹gL¤j¥g£ld.

ϪÂahéY« ÏaªÂu§fŸ Á¿J Á¿jhf bfh©Ltu¥g£ljhš, if¤bjhêš

eÁªjJ. ÏaªÂu¤ij¡ bfh©L c‰g¤Â brŒa¥g£l bghU£fŸ kèthd éiyæš

»il¤jd. Fiwªj neu¤Âš mÂf bghU£fŸ c‰g¤Â brŒa¥g£ld.

Iªjhtjhf, òÂa jftš bjhl®ò k‰W« ngh¡Ftu¤J trÂfS« bghJk¡fŸ

thœ¡ifæš kh‰w§fis V‰gL¤Âd. K‹ò, kh£L t©ofS« glFfS«

bghU£fis bfh©L bršy ga‹gL¤j¥g£ld. Mdhš, Ëd® uæšghijfS«

Úuhé¥ glFfS« ngh¡Ftu¤J¡F ga‹gL¤j¥g£ld. eh£o‹ c£gFÂfis

Ïiz¡F« tifæš rhiyfS« nghl¥g£ld. ϧ»yhªÂèUªJ vëjhf c‰g¤Â¥

bghU£fŸ vL¤J¢ bršy¥g£ld. ϪÂa® gy® ntiyæHªjd®. ϪÂa if¤bjhêš

tšYeU«, fiy¥bghU£fŸ brŒnthU« thœthjhu¤ij ÏHªjd®.

f‰wš milÎfŸ

Ï¥ghl¤ij¡f‰Wkhzt®bg‰wjftšfŸ:

1. Ãç£oõhç‹ntsh©bfhŸifæ‹neh¡f§fŸ.

2. ãiyahdãytç¤Â£l«,ua¤JthçKiw,kfšthçKiw.

3. Ãç£oõhç‹ãytUthŒã®thf¤jhšV‰g£léisÎfŸ

4. ϪÂaif¤bjhêšfS«mt‰¿‹Áw¥ò«.

5. Ãç£oõhç‹Ru©lšbfhŸif

6. ϧ»yhªÂš eilbg‰w bjhê‰òu£Áæš ÏªÂa

if¤bjhêšeèªjéj«.

54

gæ‰Á

gFÂ- m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. ãiyahd ãytç¤ Â£l¤ij m¿Kf¥gL¤Âat®

m. fhu‹ thè° Ãuò M. btšby°è Ãuò

Ï. éšèa« bg©o§ Ãuò <. lšAÎÁ Ãuò

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. kfšthç Kiwæ‹ Ñœ ãytç¤Â£l¤Â‹ mo¥gil myF____________

III. bghU¤Jf.

1. k°è‹ m. gdhu°

2. g£L M. jŠrhñ®

3. f«gs éç¥òfŸ Ï. lh¡fh

4. cnyhf ntiy¥ghLfŸ <. yhT®

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. ãiyahd ãytç¤Â£l« #Û‹jh®fëläUªJ Ú¤Jiw gâfis ÂU«g¥

bg‰wJ.

M. Ïua¤Jthç Kiwæ‹Ñœ FoahdtU¡F« muR¡F« Ïilna

#Û‹jh®fŸ ngh‹w Ïil¤juf®fŸ ÏUªjh®fŸ.

Ï. 16 M« ü‰wh©o‹ bjhl¡f¤Âš ϪÂa if¤bjhêšfŸ eÁa¤ bjhl§»d.

<. ϧ»yhªÂš V‰g£l bjhê‰òu£Á ϪÂa if¤bjhêšfis C¡Fé¤jJ.

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W TWf.

1. thu‹ nA°o§° Ãuò ãy¤ij Vy¤J¡F é£L M©L¡F¤jif Kiwia

m¿Kf¥gL¤Âdh®.

2. óntiy¥ghLfS¡F gdhu° òfœbg‰W és§»aJ.

3. ϪÂa tâf ey‹fS¡F V‰wthW »H¡»ªÂa tâf¡FG jdJ R§f tç¡

bfhŸiffis kh‰¿aik¤jJ.

VI. ÁW F¿¥ò vGJf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. kfšthç Kiw

2. Ïua¤Jthç Kiw

55

VII. FW»a éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. ãiyahd ãytç¤Â£l¤Â‹ Áw¥ò¡ TWfis F¿¥ÃLf.

2. ϪÂa if¤bjhêšfŸ g‰¿ F¿¥ò vGJf.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. Ãç£oõhç‹ ãy tUthŒ bfhŸiffë‹ bghUshjhu jh¡f¤ij MŒf.

2. ϪÂa if¤bjhêšfŸ mêtj‰fhd fhuz§fis MŒf.

56

ghl« - 8

fšé, rKjha Ó®ÂU¤j§fŸ

f‰wšmilÎfŸ

Ϫj¥ghl¤ijgæštjhškhzt®bgW«jftšfŸ:

1. Ãç£oõhç‹fšék‰W«bkhê¡bfhŸif.

2. ϪÂahéš M§»y¡ fšé m¿Kf« g‰¿a éthj«.

3. ϪÂahéšr_fÓ®ÂU¤j§fŸbrŒa¥gLjš.

4. kfë®bjhl®ghdr£l§fŸ.

5. #h Kiw¡F vÂuhd nghuh£lK«, #h ghFgh£il¥

ngh¡Ftj‰Fbfh©Ltu¥g£lr£l§fS«.

bkhê k‰W« fšé¡ bfhŸif

Mu«g fhy¤Âš »H¡»ªÂa tâf¡FG fšé bjhl®ghd elto¡if»ëš

m›tsÎ M®t« fh£léšiy. 1757š M§»nya® t§fhs¤ij¡ if¥g‰¿anghJ«,

fšéia¥ òf£L« bghW¥ò ϪÂa®fëlnk ÏUªjJ. muÃ, ghuÓf«, tlbkhê

M»at‰¿š vGj¥g£l üšfns f‰Ã¡f¥g£L tªjd. 1781š thu‹ nA°o§°

fšf¤jhéš xU kju[hit ãWé m§F muÃ, ghuÓf bkhêfŸ c£gl K°Ä«

r£l§fŸ f‰Ã¡f¥gLtij C¡Fé¤jh®.

g¤jh©LfS¡F¥ ÃwF 1791š Ãç£oZ öJtuhd n#hdhj‹ l§f‹

v‹gtuJ Óça Ka‰Áahš fhÁæš xU tlbkhê¡ fšÿç ãWt¥g£lJ.

ϧF, ϪJ¢ r£l§fŸ k‰W« j¤Jt« ngh‹wit f‰Ã¡f¥g£ld. Ïjdhš,

19M« ü‰wh©o‹ Kjš _‹W g¤jh©Lfëš ghu«gça fšé KiwfS«,

fšé¡Tl§fSnk fšéia¥ gu¥Ã tªjd v‹gJ bjëthF«.

t§fhs¤Âš k£L« Vw¤jhH 80,000 ghu«gça fšé¡Tl§fŸ brašg£L

tªjjhf murh§f k‰W« ÂU¢rig Mtz§fŸ F¿¥ÃL»‹wd. mjhtJ, mªj

khfhz¤Âš k£L« Fiwªjg£r« 400 ngU¡F xU fšé¢rhiy v‹w é»j¤Âš

brašg£ld. ÏJnt, Ñœ¤Âir fšéKiwæ‹ Áw¥ghF«. br‹id, g«ghŒ, gŠrh¥

ngh‹w Ïl§fëš nk‰bfhŸs¥g£l MŒÎ« Ϥjifa fšé ãiy ÏUªjijna

cWÂ¥gL¤J»wJ. m‹iwa ϪÂahéš »uhkªnjhW« gŸëfŸ ÏUªjd.

»H¡»ªÂa tâ¡FGé‹ M£Á, fšéia¥ bghW¤jtiu xUéj

Ïu£il ãiy¡bfhŸifia¥ Ëg‰¿aJ. eilKiwæèUªj Ñœ¤Âir

fšéKiwia C¡Fé¡f kW¤jJ. khwhf, M§»y bkhê¡F« nkiy eh£L¡

fšé¡F« K¡»a¤Jt« më¤jJ. 1813 M« M©L g£la¢r£l« ϪÂahéš

fšé ts®¢Á¡bfd muR M©L¡F xU y£r« xJ¡f tif brŒjJ. Ãç£oZ

ehlhSk‹w¤Âš Ï¢r£l« Ïa‰w¥g£lnghnj ÏJ F¿¤J Ú©l éthj«

57

eilbg‰wJ. r£l« Ïa‰w¥g£L ÏUgJ M©LfŸ M»Í« ÏJ F¿¤j òÂa

éthj§fŸ njh‹¿¡bfh©nl ÏUªjd. vdnt, fšé¡bfd muR ršè¡fhR«

bryéléšiy.

m¡fhy¤Âš Ãç£oZ m¿P®fŸ ϪÂahéš fšé ts®¢Á F¿¤J ÏUntW

fU¤J¡fis bfh©oUªjd®. Ñœ¤ÂirthÂfŸ (Xça©lè°£) v‹wiH¡f¥g£l

FGéd® ϪÂa bkhêfS« Ñœ¤Âir ghl§fS« ts®¡f¥gl nt©L« vd

th£ld®. k‰bwhU Ãçéduhd, M§»ythÂfŸ (M§»èÁ°£) nkiy eh£L

m¿éaY« Ïy¡»aK« M§»y bkhêtê f‰Ã¡f¥gl nt©L« v‹W T¿d®.

1828š jiyik MSeuhf gjéna‰w éšèa« bg©o§ Ãuò ϪÂahéš

M§»y bkhê tê¡fšé nt©L« vd tèÍW¤Âdh®. 1835 M« M©o‹

bjhl¡f¤Âš fšé¡ FGéš Ïl« bg‰¿Uªj 10 cW¥Ãd®fS« ÏUntWg£l

fU¤J¡fis¡ bfh©oUªjd®. FGé‹ jiyt® bk¡fhny Ãuò cŸë£l

IªJ ngU« M§»y bkhê tê¡fšéia Mjç¤jd®. vŠÁa IªJ ng® Ñœ¤Âir

bkhêfS¡fhf thjhodh®. Ϫj K£L¡f£il ãiy Ã¥utç 2« ehŸ tiu

bjhl®ªjJ. m‹Wjh‹, FGé‹ jiytuhd bk¡fhny Ãuò M§»y bkhê

tê¡fšéia Mjç¤j jdJ òfœbg‰w F¿¥ig m¿é¤jh®. gšntW ju¥Ãdç‹

v®¥òfisÍ« Û¿ 1835 kh®¢ 7 M« ehŸ bg©o§ Ãuò Ô®khd¤ij¡ bfh©L

tªJ ãiwnt‰¿dh®. Ϫj Ô®khd¤Â‹go, Ïånkš nkiy eh£L m¿éaš k‰W«

Ïy¡»a§fis M§»ybkhê têæš gæ‰Wé¥gj‰nf muR

ã bryél¥gL« v‹W m¿é¡f¥g£lJ.

1854 M« M©L r® rh®y° c£ v‹gt® jdJ Ãukh©lkhd

fšé¡ bfhŸifal§»a m¿¡ifia mD¥Ã it¤jh®.

IªJ khfhz§fëY« fšé¤Jiw ãWt¥g£lJ.

jåah® g§fë¥ig C¡Fé¥gj‰fhf khåa cjé

më¥gj‰fhd £lK« gçªJiu¡f¥g£lJ. nkY«,

Ϫj F¿¥ò bjhê‰fšé, MÁça® gæ‰Á k‰W« bg©

fšé M»at‰W¡fhd gŸëfŸ ãWt¥glnt©oaj‹

mtÁa¤ij tèÍW¤ÂaJ. mid¤J¡F« nkyhf, fšf¤jh,

g«ghŒ, br‹id M»a _‹W khfhz§fëY« y©l‹ gšfiy¡fHf¤ij

mobah‰¿ jyh xU gšfiy¡fHf« ãWt¥glnt©L« v‹W« T¿aJ.

Ït‰¿‹ gydhf, mL¤j IªJ M©Lfëš ÏªÂa¡ fšé éiuthf nkiy

eh£Lkakh¡f¥g£lJ.

r_f¡ bfhŸiffS« r£l§fS«

bjhl¡f¤Âš, M§»nyaç‹ ftd« thâg¤ij¥ bgU¡FtÂY«,

bghUshjhu¤ij Ru©o mÂf yhg« <£LtÂYnk ÏUªjJ. Mfnt, r_f, rka

Ó®ÂU¤j§fëš mt®fŸ m›tsthf <LghL fh£léšiy. nkY«, ϪÂa®fë‹

r_f, rka gH¡f§fëY«, mik¥òfëY« jiyæ£lhš j§fsJ tâf ey‹fŸ

gh¡f¥glyh« vd mt®fŸ mŠÁd®. vdnt, äFªj K‹bd¢rç¡ifÍlD« ϪÂa

r_f¥ Ãu¢Áidfëš ghuhKf¤JlD« ÏUªjd®.

bk¡fhny Ãuò

58

mnj rka«, ϪÂa®fë‹ gH¡f tH¡f§fis ék®Á¤J tªjj‹ _y«,

ϪÂa®fëilna xUéj jhœÎ kd¥gh‹ikiaÍ« mt®fŸ cUth¡»d® v‹W«

Twyh«.

19M« ü‰wh©o‹ k¤Âæš ÏªÂahéš njh‹¿a r_f, rka Ó®ÂU¤j

Ïa¡f§fŸ tâf¡FG M£Áæ‹ ftd¤ij <®¤jd. »¿¤Jt rka¥gu¥ghs®fë‹

Ãu¢rhu« go¤j ϪÂa®fëilna xUéj ryry¥ig V‰gL¤ÂaJ. nkiy eh£L

fU¤J¡fS« fšéÍ« brŒÂ¤jhŸfŸ _ykhf br‹wilªJ bghJ k¡fëilna

nghÂa jh¡f¤ij V‰gL¤ÂaJ. éšèa« bg©o§ Ãuò ngh‹w xU Áy Ãç£oZ

M£Áahs®fS« j§fsJ jå¥g£l ftd¤ij Ïš brY¤Âd®. F¿¥ghf, bg©

éLjiy F¿¤J« #hÂ¥ghFghL F¿¤J« r£l§fŸ Ïa‰w¥g£ld.

kfë® F¿¤j r_f r£l§fŸ

Ãç£oõh® j§fsJ M£Áia ϪÂahéš ãWéa fhy¡f£l¤Âš bg©fë‹

ãiyik ÂU¥Âfukhf Ïšiy. r v‹w cl‹f£ilnaW« tH¡f«, g®jh mâÍ«

Kiw, FHªij¤ ÂUkz«, bg© ÁR¡bfhiy, tuj£riz, gyjhukz« ngh‹w

r_f¡ bfhLikfŸ bg©fë‹ thœ¡ifia Óuê¤jd. bg© v‹gtŸ eh‹F

Rt‰W¡FŸ mil¤J it¡f¥g£lhŸ. fšé¡ fjÎfŸ mtS¡F Âw¡f¥gléšiy.

bghUshjhu ßÂahf¡Tl mtsJ ãiy gçjhgkhfnt fhz¥g£lJ. MQ¡F«

bg©Q¡F« Ïilna r_f, bghUshjhu rk¤Jt« fhz¥gléšiy. xU

ϪJ¥bg© brh¤J¡F thçrhf têæšiy. bkh¤j¤Âš, mtŸ M©fis e«Ãna

thHnt©oæUªjJ.

r_f Ó®ÂU¤jthÂfŸ, kåj neaä¡ft®fŸ, Áy Ãç£oZ M£Áahs®fŸ

M»nahç‹ Ôéu Ka‰Áfshš, ϪÂa rKjha¤Âš bg©fë‹ ãiyia

nk«gL¤Jtj‰fhf 19 k‰W« 20 M« ü‰wh©Lfëš Áy r£l§fŸ Ïa‰w¥g£ld.

Ït‰¿š Kjyhtjhf éšèa« bg©o§ Ãuò M£Á¡fhy¤Âš Ïa‰w¥g£l rÂKiw

xê¥ò r£l¤ij¡ Twyh«.

bg© ÁR¡bfhiy

19M« ü‰wh©o‹ Ë ϪÂa rKjha¤ij cY¡»a Ãu¢rid

kåjhÃkhdk‰w bfhL« brayhd bg©ÁR¡ bfhiyahF«. uh#òjd«, gŠrh¥,

tlnk‰F khfhz§fëš ÏJ gutyhf fhz¥g£lJ. f®dš lh£, #h‹r‹ l‹f‹,

khšf« ngh‹w Ãç£oZ M£Áahs®fŸ bg© ÁR¡bfhiy F¿¤J és¡fkhf

MŒÎ brŒjd®. FL«g¥ bgUik, bg©Q¡F V‰w tu‹ »il¡fhJ v‹w

m¢r«, tu¥nghF« khäahçl« gâªJ nghtj‰F ja¡f« ngh‹w fhuz§fshš

bg©ÁR¡fis bfhšY« tH¡f« ãyéajhf Ït®fŸ fUÂd®. bg© FHªijfŸ

Ãwªj clndna, mÃåia éG§f¢ brŒjš, fG¤ij beç¤jš, nt©Lbk‹nw

xJ¡Fjš ngh‹w têKiwfis¡ ifah©L mt‰iw bfh‹wd®. 1795, 1802,

1804 Ëd® 1870 M»a M©Lfëš Ïªj tH¡f¤ij jil brŒJ Áy r£l§fŸ

Ïa‰w¥g£ld. Mdhš, Ϫj bfhoa r_f¤Ô§if r£l§fshš k£Lnk KGJ«

xê¡f Koaéšiy. fšé k‰W« bghJ¡ fU¤ij cUth¡Fjš ngh‹w eilKiwfŸ

thæyhfnt go¥goahf Ï›tH¡f« KoΡF bfh©L tu¥g£lJ.

59

éjitfŸ kWkz«

g©ila ϪÂahéš éjitfŸ kWkz« tH¡f¤ÂèUªjJ v‹gj‰F gy

tuyh‰W¢ rh‹WfŸ cŸsd. fhy¥ngh¡»š ÏJ ifél¥g£L, 19M« ü‰wh©oš

éjitfë‹ v©â¡if y£r¡fz¡»š bgU»aJ. vdnt, Û©L« éjitfŸ

kWkz¤ij eilKiw¡F bfh©Ltu nt©oaJ r_f Ó®ÂU¤jthÂfë‹ K¡»a

flikahf ÏUªjJ. m¡fhy g¤ÂçiffëY«, rŠÁiffëY« éjitfŸ kWkz«

F¿¤J f£LiufŸ vGÂa Ït®fŸ k¡fëilna éê¥òz®it V‰gL¤Âdh®fŸ.

Ïuh#h uh«nkhf‹ uhŒ, <°tu rªÂu é¤ah rhf® Ϥjifa

Ó®ÂU¤jthÂfëš F¿¥Ãl¤j¡ft®fŸ. ò¤jf§fŸ, J©L¥ ÃuRu§fŸ, gy®

ifbaG¤Â£l é©z¥g§fŸ ngh‹w Ãu¢rhu Í¡ÂfŸ _ykhf Ït®fŸ

éjit kWkz¤ij Mjç¤J bgUksÎ Ãu¢rhu¤Âš <Lg£ld®. 1856

#]iyæš jiyik MSe® Mnyhrid¡FG cW¥Ãduhd n#.Ã. »uh©£ v‹gt®

éjit kWkz« F¿¤j r£lK‹toit m¿Kf¥gL¤Âdh®. 1856 #]iy 13«

ehŸ ÏJ ãiwnt‰w¥g£lJ. 1856 M« M©L éjit kWkz¢ r£l« v‹W ÏJ

miH¡f¥g£lJ.

FHªij kz«

FHªij kz« v‹gJ ϪÂahéš bg©fS¡F ÏiH¡f¥g£L tªj k‰bwhU

mÚÂahF«. nfrt rªÂu br‹ v‹gtuJ Ka‰Áahš 1870š ϪÂa Ó®ÂU¤j fHf«

njh‰Wé¡f¥g£lJ. ‘krhgh¥ ghyéthf«’ v‹w ÏjiH Ã.v«. kyghç v‹gt®

bjhl§» FHªij kz¤J¡F vÂuhf¥ nghuhodh®. 1846š ÂUkz¤J¡fhd

Fiwªjg£r taJ bg©Q¡F 10 Mf ÏUªjJ. 1891š Ïa‰w¥g£l r£l¤Â‹go

mJ 12 Mf ca®¤j¥g£lJ. 1930 M©L rhujh r£l¥go Fiwªjg£r taJ 14 Mf

ca®¤j¥g£lJ. ϪÂa éLjiy¡F¥ÃwF mJ 14 èUªJ 18 Mf ca®¤j¥g£lJ.

g®jh Kiw

19, 20 M« ü‰wh©Lfëš g®jh mâÍ« tH¡f¤J¡bfÂuhf

FušfŸ vGªjd. Foahdt®fëilna Ϫj tH¡f« fLikahdjhf Ïšiy.

bj‹åªÂahéY« Ï›tH¡f« bgUksÎ fhz¥gléšiy. njÁa Ïa¡f¤Âš mÂf

mséyhd bg©fŸ fyªJ bfh©ld®. fhy¥ngh¡»š vªjbthU F¿¥Ã£l r£lK«

Ïa‰w¥glhknyna Ï›tH¡f« kiwªJ nghæ‰W.

#h Kiw¡F vÂuhd nghuh£lK« mJ bjhl®ghd r£l§fS«

bg©fŸ éLjiy¡F mL¤j ãiyæš r_f Ó®ÂU¤jthÂfŸ #h¡

bfhLikfS¡F vÂuhd Ïa¡f§fis K‹å‹W el¤Âd®. ϪÂa rKjha¤Âš

#hÂKiw xU gyÅdkhfnt Âfœ»wJ. mo¥gilæš, Ãuhkz®, õ¤Âça®, itÁa®,

N¤Âu® v‹W eh‹fhf rKjha« Ãç¡f¥g£oUªjJ. rKjha¤Âš Ϫj ÃsÎfshš

ntWghLfŸ ãyéd. 19M« ü‰wh©o‹ bjhl¡f¤Âš ϪÂahéš Ãw¥ghš

milahs¥gL¤j¥g£l gšntW »is #hÂfS« kèªÂUªjd.

Ïj‰»ilna r_f éê¥òz®Î ϪÂa k¡fëilna njh‹¿aJ. 19M«

ü‰wh©L r_f, rka Ó®ÂU¤j Ïa¡f§fëš Ô©lhik xê¥ò« K¡»a

60

Ãu¢idahf K‹åW¤j¥g£lJ. kfh¤kh fhªÂ jdJ mÃéU¤Â £l¤Âš

Ô©lhik xê¥igÍ« xU gFÂahf nr®¤ÂUªjh®. ‘Aç#‹’ v‹w brŒÂ V£il

el¤Âa mt® ‘Aç#‹ nrt¡ r§’ v‹w mik¥igÍ« V‰gL¤Âdh®.

lh¡l® Õ«uh› m«ng¤f® jdJ thœehŸ KGtijÍ« jhœ¤j¥g£l k¡fë‹

K‹nd‰w¤Â‰fhfnt m®¥gâ¤jh®. Ïj‰fhf mt® 1924«

g«ghæš "g»Z»ç£ ï£fhçå rig" v‹w mik¥ig

cUth¡»dh®.

Ëd®, #h¡ bfhLikia

v®¤J ‘m»y ghuÔa jè¤ t®¡f rig’

v‹w mik¥igÍ« njh‰Wé¤jh®. nk‰F

ϪÂahéš n#hÂuh› óny r¤a nrhj¡

rkh#¤ijÍ«, nfushéš $ ehuhazFU

$ ehuhaz gçghydnahf« v‹w mik¥igÍ« njh‰Wé¤J

jhœ¤j¥g£l k¡fëilna Rakçahij cz®it V‰gL¤Âd®.

20 M« ü‰wh©o‹ bjhl¡f¤Âš br‹id khfhz¤Âš

<.bt.uh.bgçah® Rakçahij Ïa¡f¤ij bjhl§» el¤Âdh®.

#h¡ bfhLikfis v®¤J gy jå eg®fS« ãWtd§fS«

nghuhod. bghJ¡ »z‰¿èUªJ j©Ù® vL¡f¤ jil,

nfhæèš EiHa¤ jil, gŸëfëš nru jil ngh‹w

Aç#d§fS¡F ÏiH¡f¥ g£Ltªj mÚÂfis v®¤J

Ï¥nghuh£l§fŸ eilbg‰wd.

f‰wš milÎfŸ

Ϫjghl¤ÂèUªJkhzt®fŸòçªJbfh©lJ.

1. Ãç£oõhU¡FK‹òϪÂahéšãyéafšéKiw.

2. ϪÂahéšfšéts®¢Á¡Ftâf¡FGËg‰¿abfhŸif.

3. nkiy¡ fšé M§»ybkhê m¿Kf«bjhl®ghd Ñœ¤Âir

thÁfS¡F«,nkiy¡fšéahsU¡F«eilbg‰wéthj§fŸ.

4. fšég‰¿abk¡fhnyF¿¥ò-c£m¿¡if

5. rÂKiw xê¥ò, bg© ÁR¡bfhiy bjhl®ghd r_f¤

Ô§Ffisxê¡fvL¡f¥g£lelto¡if,r£l§fŸ.

6. ϪÂa rKjha¤Âšbg©fŸ ãiyik

- bg©éLjiy¡F Ó®ÂU¤jthÂfŸ M‰¿a bjh©L k‰W«

mJbjhl®ghdr£l§fŸ.

7. #hÂntWghLfis¡fisank‰bfhŸs¥g£lKa‰ÁfŸ.

lh¡l® m«ng¤f®

n#hÂuh› óny

ehuhaz FU

61

gæ‰Á

gFÂ- m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. n#hdhj‹ l§f‹ tlbkhê¡ fšÿçia ãWéa Ïl«

m. br‹id M. g«ghŒ

Ï. fšf¤jh <. gdhu°

2. éjitfŸ kWkz r£l« ãiwnt‰w¥g£l M©L

m. 1846 M. 1856

Ï. 1870 <. 1891

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. rhujh r£l« bg©fë‹ ÂUkz¤Â‰fhd Fiwªjg£r taij M©Lfshf

ca®¤ÂaJ ____________

2. ïlhfhçâ rigia mik¤jt® ____________

3. bk¡fhnyé‹ F¿¥ò btëæl¥g£l M©L____________

III. bghU¤Jf.

1. Aç#‹ nrt¡ r§f« m. ehuhaz FU

2. r¤a nrhj¡ rkh#« M. bgçah® <.bt.uh.

3. ehuhaz j®k gçghyd nahf« Ï. m«ng¤f®

4. Rakçahij Ïa¡f« <. kfh¤kh fhªÂ

5. m»y ghuÔa jè¤ t®¡f rig c. n#hÂuh› óny

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. Ñœ¤ÂirthÂfŸ Ñœ¤Âir ghl§fis ϪÂa bkhêtê f‰Ã¡f nt©Lbkd

th£ld®.

M. 1829 M« M©L éjit kWkz¢ r£l« Ïa‰w¥g£lJ.

Ï. $ ehuhaz j®k gçghyd nahf« n#hÂuh› ónythš ãWt¥g£lJ.

<. 1830š rhujh¢ r£l« Ïa‰w¥g£lJ.

62

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W TWf.

1. thu‹ nA°o§° g«ghæš xU kjurhit ãWédh®.

2. M§»y Mjuths®fŸ nk‰f¤Âa m¿éaš k‰W« Ïy¡»a¤ij

M§»y bkhêtê gæ‰Wé¡fnt©L« v‹W thjhod®.

3. <°tu rªÂu é¤ah rhf®, éjit kWkz¤ij Ãugy¥gL¤j

Ãu¢rhu¤ij nk‰bfh©lh®.

VI. ÁW F¿¥ò vGJf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. bk¡fhnyæ‹ F¿¥ò

2. bg© ÁR¡ bfhiy

3. g®jh Kiw

VII. FW»a éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. rh®y° Σ m¿¡if g‰¿ F¿¥ò vGJf.

2. #h Kiwæ‹Ñœ Ëg‰w¥g£l nt‰Wikfis¡ fisa Ó®ÂU¤jthÂfŸ

nk‰bfh©l elto¡iffis éth¡f.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. Ãç£oõhç‹ fšé¡ bfhŸifia MŒf.

2. kfë® éLjiy¡fhf Ïa‰w¥g£l r_f r£l§fis bjhF¤J vGJf.

63

ghl« - 9

ghisa¡fhu® »s®¢Á

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫjghl¤ijgo¥gjhškhzt®m¿ªJbfhŸtJ.

1. jäœeh£ošghisa¡fhu®Kiw

2. Ãç£oõhU¡FvÂuhd»s®¢Áæšòè¤njtç‹g§F.

3. f£lbgh«kå‹vG¢ÁÍ«Ãç£oõhU¡bfÂuhd»s®¢ÁÍ«.

4. kUJ rnfhju®fë‹ jiyikæš Ïu©lhtJ »s®¢Á.

ϪÂahé‹ Ãw gFÂfëš eilbg‰wij¥ nghynt, jäœeh£oY« Ãç£oZ

M£Á¡F vÂuhd Mu«gfhy cz®ÎfŸ cŸeh£oš M§fh§nf eilbg‰w

»s®¢ÁfŸ vG¢ÁfŸ _ykhf btë¥g£ld. mt‰¿š K¡»akhdJ »H¡»ªÂa

tâf¡FGé‰F vÂuhf ghisa¡fhu®fŸ brŒj »s®¢ÁahF«.

jäœeh£oš é#aefu M£Á éçÎgL¤j¥g£lnghJ ghisa¡fhu® Kiw

ts®¢Á bg‰wJ. ghisa« v‹W miH¡f¥g£l xUÁy »uhk§fis cŸsl¡»a

ãy¥gF¡F cçikahs® ghisa¡fhu® v‹W miH¡f¥g£lh®.

ghisa¤ij bg‰wj‰F <lhf uhQt nritÍ« M©L¡ f¥gK«

ghisa¡fhu® k‹dU¡F brY¤j nt©L«. Mdhš, Nœãiy¡nf‰g

ghisa¡fhu®fŸ j§fsJ flikfëèUªJ jt¿anjhL mÂfhu¤ijÍ«

bgU¡»¡ bfh©ld®. mt®fsJ v©â¡if, guªj tèik, cŸeh£L bršth¡F,

Rna£¢irahd brašghL ngh‹w fhuâfshš ghisa¡fhu®fŸ bj‹åªÂa

muÁaš f£lik¥Ãš äfΫ r¡Â ä¡ft®fshf és§»dh®fŸ. j§fsJ

ghisa¤Â‰FŸ RjªÂukhd KG mÂfhu« cilat®fshf j§fis fU¡

bfh©ld®. j§fSila ãy§fŸ 60 jiyKiwfshf j§fS¡F brhªj« v‹W

mt®fŸ T¿¡bfh©ld®. Ït‰iw »H¡»ªÂa tâf¡FG ãuhfç¤jJ.

óè¤njt®

ghisa¡fhu®fëš Ïu©L Ãçéd® ÏUªjd®. nk‰F¥ Ãçéš kwt®

ghisa¡fhu®fS«, bj‰F¥Ãçéš bjY§F ghisa¡fhu®fS« ÏUªjd®.

bešf£L« brtš ghisa¤Â‹ óè¤njt® kwt® ÃçΡF« ghŠrhy§F¿¢Áia¢

nr®ªj f£lbgh«k‹ bjY§F ÃçΡF« jiyt®fshf¡ fUjyh«. Ï›éUtUnk

eth¥Ã‰F brY¤j nt©oa Ï°¤ mšyJ f¥g« f£l kW¤J »s®¢Áæš <Lg£ld®.

m¡f« g¡f« ÏUªj ghisa¡fhu®fS« Vnjh xU fhuz¤ij¡fh£o f¥g«

f£lhkš ÏUªJ tªjd®. 1755š khg°fh‹ Ãç£oZ gil¤jsg f®dš bAuh‹

jiyikæyhd gilfë‹ cjénahL ghisa¡fhu®fŸ ÛJ gilbaL¤jh®.

óè¤njtU« kwt® ghisa¡fhu®fS« Ãç£oõhU¡F vÂuhf cWÂÍl‹ ÏUªjd®.

f®dš bAuh‹ kwt® FL«g¤jtiu ml¡Ftš Ô®khdkhf ÏUªjh®.

64

jdJ uh#jªÂu Ka‰ÁfŸ _y« óè¤njtç‹ kdij kh‰w f®dš bAuh‹

Ka‰Á¤jh®. gilgy¤ij¡ fh£o äu£odh®. mtuJ Ka‰ÁfŸ gydë¡féšiy.

nk‰»èUªj kwt®fis x‹W nr®¤J jdJ ãiyia òè¤njt® nkY«

tèik¥gL¤Â¡ bfh©lh®. Ãç£oõhU¡F vÂuhf ikNç‹ iAj® mè k‰W«

ÃuŠR¡fhu®fë‹ cjéiaÍ« ehodh®. Ãç£oõh® uhkehjòu«, òJ¡nfh£il

muRfëlK« l¢R¡fhu®fëlK« MjuÎ nfhçdh®. iAj® mè V‰fdnt

kuh£oaUl‹ nkhjèš <Lg£oUªjikahš óè¤njtU¡F cjt Koaéšiy.

óè¤njtiuÍ« mtuJ T£lhëfisÍ« ml¡F« bghW¥ig Ãç£oõh® ôR¥

fhål« (fh‹rh»¥) x¥gil¤jd®.

óè¤njt® kJiuia¤ jh¡» khg°fhåläUªJ mjid¡ if¥g‰¿dh®.

òè¤njtç‹ Ïªj uhQt bt‰¿ kf¤jhdjhF«. xU ϪÂa Åu® Ãç£oõhU¡F

vÂuhf ã‹W bt‰¿ bfh©lh® v‹gJ« F¿¥Ãl¤j¡fJ. kwt®fë‹ Åu¤ijÍ«

njr¥g‰iwÍ« mJ btë¥gL¤ÂaJ. Mdhš kWgoÍ« khg°fh‹ kJiuia Û£lh®.

»H¡f¤Âa ghisa¡fhu®fŸ k‰W« ÂUth§T® murç‹ cjénahL ôR¥fh‹

gy bt‰¿fis¥ bg‰wh®.fLikahd nghU¡F¥ÃwF 1759š bešf£L« brtšÛJ

jh¡Fjš bjhl®ªjJ. 1767š mJ f®dš fh«¥bgš v‹gtuhš if¥g‰w¥g£lJ.

óè¤njt® m§»UªJ j¥Ãnahodh®. Ãç£oZ M¡f¤ij xL¡f nt©L« v‹w

jdJ v©z« ãiwntwhknyna mt® Ïwªjh®. mtuJ Ka‰ÁfŸ njhšéæš

Koªj nghÂY«, bj‹åªÂa tuyh‰¿š RjªÂu¥ nghuh£l¤ij Jt¡»a

bgUik¡Fçatuh»wh®.

Åugh©oa f£lbgh«k‹

jdJ jªij b#fÅu gh©oaå‹ kiwΡF¥ÃwF, K¥gjhtJ

taš Åugh©oa f£lbgh«k‹ ghŠrhy§F¿¢Áæ‹ ghisa¡

fhuuhf bghW¥ng‰wh®. eilbg‰w gšntW r«gt§fshš

f£lbgh«kD¡F« »H¡»ªÂa tâf¡FGé‰F« r¢ruÎfŸ

njh‹¿d. f¥g« f£LtJ r¢ruΡF K¡»a fhuzkhæ‰W.

1792 M« M©L f®dhlf cl‹go¡if¥go M®¡fhL eth¥

Ϫj cçikia M§»nyaU¡F bfhL¤ÂUªjh®. vdnt,

ghŠrhy§F¿ŠÁ ghisa¡fhuuhd f£lbgh«k‹ M§»nyaU¡F

f¥g« f£l nt©oæUªjJ. 1798š f£lbgh«k‹ f£lnt©oa f¥g«

ãYitæèUªjJ.

fby¡l® #h¡r‹ jd¡nfÍça mfªijÍlD« Ku£L¤

jd¤JlD« f£lbgh«kD¡F äu£lš foj§fis mD¥Ãdh®. "thd«

bghê»wJ, óä éis»wJ vj‰fhf eh§fŸ M§»nyaU¡F tç f£l nt©L«"

v‹W f£lbgh«k‹ T¿ajhf tH¡fhW cŸsJ. 1798 nk 31« ehŸ fz¡F¥go

f£lbgh«k‹ f£lnt©oa f¥g¤bjhif ãYit 3310 gnfhlh¡fshF« (gnfhlh

v‹gJ %ghŒ). #h¡r‹ jdJ gilia f£lbgh«kD¡F vÂuhf mD¥g éU«Ãdh®.

Mdhš br‹id murh§f« mDk¡féšiy.

1798 Mf°£ 18« ehŸ j«ik uhkehjòu¤Âš tªJ rªÂ¡FkhW

f£lbgh«kD¡F MizaD¥Ãdh®. Ïj‰»ilæš, #h¡rid rªÂ¡f f£lbgh«k‹

f£lbgh«k‹

65

ÂU¡F‰why¤ÂY«, $éšèò¤öçY« ÏUKiw Ka‰Á¤jh®. Mdhš, mtkÂ¥ng

äŠÁaJ. uhkehjòu¤Âšjh‹ fby¡liu rªÂ¡fKoÍ« v‹W mtU¡F

m¿ÎW¤j¥g£lJ. ÏU¥ÃD«, f£lbgh«k‹ #h¡rid¤ bjhl®ªJ mt® br‹w

ghijænyna 400 ikšfŸ br‹W br¥l«g® 19M« ehŸ uhkehjòu¤ij milªjh®.

#h¡rid rªÂ¡f mDk »il¤jJ. Ï¢rªÂ¥Ã‹nghJ f£lbgh«kD«

mtuJ mik¢r® ÁtR¥ukâaßisÍ« fby¡l® K‹ò _‹W kâ neu« ã‰f

it¡f¥g£ld®. mj‰F¥ÃwF« mt®fis btëna bršy mDk¡féšiy.

f£lbgh«k‹ #h¡rDila £l¤ij cz®ªJ bfh©lh®. vdnt, jdJ

mik¢rUlD« j«Ã Cik¤ JiuÍlD« m§»UªJ j¥g Ka‰Á¤jh®. nfh£il

thæèš nkhjšfŸ elªjd. by¥obd‹£ »sh®¡ cŸë£l Áy® bfhšy¥g£ld®.

R¥ukâaßis ifJ brŒa¥g£lh®. f£lbgh«k‹ j¥Ã¢ br‹wh®.

ghŠrhy§F¿¢Á ÂU«Ãa f£lbgh«k‹ elªj c©ikfis és¡»

br‹id murh§f¤J¡F nkš KiwpL brŒjh®. xU FGé‹ K‹ò

M#uhFkhW f£lbgh«k‹ nf£L¡bfhŸs¥g£lh®. Ïj‰»ilna, murh§f«

ÁtR¥ukâaßisia éLjiy brŒjJ. fby¡l® #h¡r‹ gâæil Ú¡f«

brŒa¥g£lh®. vdnt, f£lbgh«k‹ éšèa« Ãu΋, éšèa« Mu«, #h‹ fhrhnka®

M»nah® ml§»a FGé‹ K‹ò M#uhdh®. f£lbgh«k‹ F‰wk‰wt® v‹W

FG Ô®khå¤jJ. #h¡rD¡F¥ gš v°.M®.ÿî§l‹ v‹gt® fby¡luhf

ãaä¡f¥g£lh®. Ëd®, #h¡r‹ gâÚ¡f« brŒa¥g£lh®.

ghisa¡fhu®fë‹ T£lik¥ò

M§»nya®fŸ f£lbgh«kå‹ Fiwia¥ ngh¡»dhY«, jh‹g£l

mtkÂ¥ig f£lbgh«k‹ kw¡féšiy. jkJ j‹khd¤J¡F ÏG¡F V‰g£ljhf

mt® fUÂdh®. Ï¢rka¤Âš Átf§ifia¢ nr®ªj kUJ gh©oa® Ãç£oõhU¡F

vÂuhf bj‹åªÂa T£oizia cUth¡»dh®. ÂU¢Áuh¥gŸë m¿¡if

btëæl¥g£lJ. ghŠrhy§F¿¢Á¡F« jdJ öJt®fis kUJgh©oa® mD¥Ã

it¤jh®. Ï›thW f£lbgh«kD¡F« kUJgh©oaD¡F« Ïilna beU¡f«

V‰g£lJ. Ϫj r«gt§fŸ òÂa Á¡fiy cUth¡»aJ. 1798 Mf°oš Át»ç

ghisa¡fhuç‹ òjštU«, MnyhrfU« ghŠrhy§F¿¢Á¡F br‹W ng¢Rth®¤ij

el¤Âd®. Át»ç ghisa¡fhu® tâf¡FGé‹ Âiw brY¤J« ghisa« v‹gjhš

br‹id f΋Áš Ϫj elto¡ifia xU rthyhf¡ fUÂ, f£lbgh«kD¡F vÂuhf

ngh®bjhL¥gjhf m¿é¤jJ.

ghŠrhy§F¿¢Á ÛJ gilbaL¥ò

1799 nk §fëš, br‹idæèUªj btšby°è Ãuò, ÂU¢Áuh¥gŸë,

jŠrhñ®, kJiu ngh‹w Ïl§fëèUªj Ãç£oZ gilfis ÂUbešntè¡F

bršYkhW c¤jué£lh®.

äFªj mÂfhu§fis¥ bg‰w nk#® ghd®nk‹ Ϫj gilbaL¥ò¡F jiyik

t»¤jh®. 1799 br¥l«g® Kjš ehŸ f£lbgh«kid ruzilÍkhW mt® ÏWÂ

v¢rç¡if éL¤jh®. 4« nj ghisa§nfh£ilæš tªJ rªÂ¡FkhW« T¿dh®.

ešy ehŸ gh®¤J é£L tUtjhf f£lbgh«k‹ gš mD¥Ãdh®.

66

ghd®nk‹ Ϫj gÂiy my£Áa¥ngh¡F v‹W fU uhQt elto¡if vL¡f

c¤jué£lh®. br¥l«g® 5 M« ehŸ f£lbgh«kå‹ nfh£il jh¡f¥g£lJ. 16 M«

ehŸ ghisa§nfh£il¡F nkY« jsthl§fŸ tªJ nr®ªjd. nfhyh®g£oæš

elªj nkhjèš ghisa¡fhu®gil gy¤j nrjkilªjJ. ÁtR¥ukâaßis

Û©L« Áiw¥Ão¡f¥g£lh®. f£lbgh«k‹ òJ¡nfh£il¡F j¥Ãnahodh®. fs¥ó®

fhLfëš ÏUªj f£lbgh«kid òJ¡nfh£il M£Áahs® if¥g‰¿ Ãç£oõhçl«

x¥gil¤jh®.

f£lbgh«kå‹ Åœ¢Á

ghd®nk‹ Áiw¥Ão¡f¥g£lt®fis ghisa¡fhu® ToæUªj rigæ‹ K‹

ãW¤Â bgaU¡F xU érhuiz el¤Â mt®fS¡F kuz j©lid é¤jh®.

br¥l«g® 13 M« ehŸ ÁtR¥ukâa ßis ehfyhòu¤Âš ö¡»èl¥g£lh®.

m¡nlhg® 16 M« ehŸ fa¤jh‰¿š ToæUªj ghisa¡fhu®fŸ K‹åiyæš

f£lbgh«k‹ ÛJ érhuiz el¤j¥g£lJ. Ëd®, ghd®nk‹ kuz j©lidia

m¿é¤jh®. m¡nlhg® 16 M« ehŸ f£lbgh«k‹ fa¤jhW nfh£il¡F mU»š

ö¡»èl¥g£lh®. Åugh©oa f£lbgh«k‹ jdJ thœé‹ ÏW neu¤ij xU

ÅuD¡Fça bgUäj¤Jl‹ v®bfh©lh®.

kUJ rnfhju®fŸ

1799š ghisa¡fhu®fŸ fLikahd tifæš xL¡f¥g£l nghÂY«, 1800š

Û©L« »s®¢Á bto¤jJ. Ï¢rka«, »s®¢Á x‹Wg£ljhfΫ ÏUªjJ. 1800 -

1801 M©L »s®¢Á Ïu©lhtJ ghisa¡fhu® ngh® v‹W Ãç£oZ Mtz§fëš

F¿¡f¥g£oUªjhY«, »s®¢Áæ‹ j‹ik K‹dijél nkY« bgçjhfnt ÏUªjJ.

Átf§ifia¢ nr®ªj kUJgh©oa‹, ©L¡fš nfhghy eha¡f®, kyghç‹

nfust®kh, ikNç‹ »UZz¥g eha¡f® k‰W« J©lhí M»nah® ml§»a xU

bgU« T£oizÎ Ï¡»s®¢Áia K‹å‹W el¤ÂaJ.

1800 #]‹ khj« nfha«ò¤öçš bto¤j fyf« éiuéš uhkehjòu«,

kJiu¥ gFÂfS¡F« guéaJ. 1801 nk khj¤Âš tl¡F gFÂfëY« fyf§fŸ

njh‹¿d. kUJ gh©oa‹, nky¥g‹ M»nah® Ïj‰F jiyik t»¤jd®.

f£lbgh«kå‹ rnfhjuuhd Cik¤Jiu K¡»a jiytuhf vG¢Á bg‰wh®.

1801 Ã¥utçæš Cik¤JiuÍ« mtUl‹ br‹w 200 ngU« ghŠrhy§F¿¢Á

nfh£ilia rhk®¤Âakhf if¥g‰¿d®. mªj nfh£il Û©L« òduik¡f¥g£L

vG¢Áæ‹ ikakhf Û©L« cUbtL¤jJ. kUJgh©oadhš mD¥Ãit¡f¥g£l,

kJiu, uhkehjòu¤ij¢ nr®ªj 3000 ng® ghŠrhy§F¿¢Á gilfSl‹ ÏizªJ

bfh©ld®. ÏU¥ÃD«, Ãç£oZ gilfŸ Rjhç¤J¡bfh©L, ghŠrhy§F¿¢Á¥

gilfis Åœ¤Âd. murh§f¤Â‹ c¤Âué‹ ngçš nfh£il jiuk£lkh¡f¥g£L,

cHÎ brŒa¥g£L, Û©L« Foòfhj t©z« c¥ò« Mkz¡F v©bzÍ«

öt¥g£lJ.

vŠÁæUªj fyf¡fhu®fisÍ« Ãç£oZ gilfŸ K¿ao¤jd. kUJ

rnfhju®fS« mt®fë‹ òjšt®fS« bfhšy¥g£ld®. 1801 et«g® 16 M«

ehŸ ghŠrhy§F¿¢Áæš Cik¤Jiu, brt¤ijah M»nahç‹ jiyfŸ

67

J©o¡f¥g£ld. M§»nya® el¤Âa fh£Läuh©o¤jdkhd mêÎ ntiyfshš,

m¥gF KGtJnk gLga§fukhf fh£Áaë¤jJ.

1799 k‰W« 1800 - 1801 M©Lfëš eilbg‰w ghisa¡fhu® »s®¢Áfis

xL¡»aj‹ _y« FWãy¤jiyt®fŸ mwnt xê¡f¥g£ld®. 1801 #]iy 31š

ifbaG¤Âl¥g£l f®dhlf cl‹go¡if¥go jäœehL KGtijÍ« Ãç£oõh® j«

f£L¥gh£oš bfh©Ltªjd®. ghisa¡fhu® Kiw Koit rªÂ¤jJ. tâf¡FG

mªj Ïl§fëš #Û‹jhç Kiwia m¿Kf¥gL¤ÂaJ.

f‰wš milÎfŸ

Ϫjghl¤ijf‰wkhzt®fŸm¿ªjbrŒÂfŸ

1. jäœeh£ošghisa¡fhu®Kiwbrašg£léj«.

2. Âiw brY¤Jgt®fshf Ãç£oõhUl‹ mt®fŸ

nk‰bfh©oUªjcwÎ.

3. Ãç£oZM¡f¤Â‰FvÂuhfòè¤njtå‹vG¢ÁÍ«Åœ¢ÁÍ«

4. Ãç£oZmfªij¡FvÂuhfÅugh©oaf£lbgh«kå‹Åu«

fyªj nghuh£l«.

5. kUJrnfhju®fë‹»s®¢ÁÍ«,Ãç£oõhç‹tèik¡FK‹ò

mj‹ njhšéÍ«.

gæ‰Á

gFÂ- m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. beš f£L« brtš gFÂia if¥g‰¿at®

m. f®dš bAuh‹ M. f®dš nf«¥bgš

Ï. fhè‹ #h¡r‹ <. òè¤njt®

2. fby¡l® #h¡r‹ f£lbgh«kid tªJ rªÂ¡f brh‹d Ïl«

m. kJiu M. ghŠrhy¡F¿¢Á

Ï. uhkdhjòu« <. $éšèò¤ö®

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. Åugh©oa f£lbgh«kå‹ jªij bga® ____________

2. f£lbgh«k‹ ö¡»èl¥g£l Ïl« ____________

3. ghŠrhy§F¿¢Á ÛJ gilbaL¤j jsg ____________

68

III. bghU¤Jf.

1. kUJ gh©oa® m. bešf£L« brtš

2. nfhghy eha¡f® M. ikN®

3. nfus t®kh Ï. kygh®

4. »UZz¥g eha¡f® <. ©L¡fš

5. òè¤ njt® c. Átf§if

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. tl ϪÂahé‹ muÁaèš ghisa¡fhu®fŸ tèikbg‰W és§»d®.

M. ôR¥ fh‹, fh‹ rh»¥ v‹W« miH¡f¥g£lh®.

Ï. ÁtR¥ukâa ßis, kUJgh©oaç‹ mik¢r®.

<. bj‹åªÂa T£oizÎ Cik¤Jiuæ‹ jiyikæš mik¡fg£lJ.

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W TWf.

1. jäœeh£oš é#aefu M£Á éçÎgL¤j¥g£lnghJ ghisa¡fhu® Kiw

njh‹¿aJ.

2. Át»ç ghisa¡fhu® M§»nya® tâf¡ FGé‰F f£L¥g£oUªjh®.

3. 1801š Cik¤Jiu, brt¤ijah M»nahç‹ jiyfŸ kJiuæš

J©o¡f¥g£ld.

VI. ÁW F¿¥ò vGJf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. òè¤njt®

2. ghisa¡fhu® Kiw

3. ghd®nk‹

VII. FW»a éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. 1801 M« M©L bj‹åªÂa fyf¤ij¥ g‰¿ xU F¿¥ò tiuf.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. Ãç£oõhU¡F vÂuhf f£lbgh«k‹ nk‰bfh©l Åu¥nghuh£l¤ij kÂ¥ÃLf.

69

ghl« - 10

ntÿ® fyf«

f‰wš neh¡f§fŸ

Ï¥ghl¤Â‹_y«khzt®m¿ªJbfhŸs¥nghtJ

1. ntÿ®fyf¤J¡fhdfhuz§fŸ

2. fyf¤Â‹neh¡f§fŸ

3. fyf«xL¡f¥gLjš

4. Ãç£oõhU¡FvÂuhdϪjvG¢Áæ‹j‹ik.

jäœeh£o‹ Kªija tl M‰fhL kht£l¤Â‹ jiyef® ntÿ®. j‰nghJ

ntÿ® kht£l« v‹nw miH¡f¥gL»wJ. ÏJ nfh£ilÍl‹ Toa mH»a efukhF«.

ϪÂahéš »H¡»ªÂa tâf¡ FGé‹ M£Á éçtilªj nghJ cŸeh£L

mur®fS« mt®fis m©oæUªjt®fS« J‹g¤Â‰F cŸshdh®fŸ. x‹W

mt®fŸ ml§»¥ nghdh®fŸ mšyJ »s®ªJ vGªjh®fŸ. Ϥjifa »s®¢ÁfŸ

bjhiyneh¡F¥ gh®itÍlndh bfhŸifÍlndh el¤j¥gléšiy. khwhf,

cŸeh£L mur®fŸ jh§fŸ ÏHªj gFÂia Û£fΫ, giHa ãykhåa mik¥ig

Û©L« bfh©LtUtijna neh¡fkhf¡ bfh©oUªjd®. òè¤njt®, fh‹ rh»¥,

f£lbgh«k‹, kUJ rnfhju®fŸ ngh‹w jåeg®fë‹ Åu¤Â‰F« Âahf¤Â‰F«

<L Ïiz »ilahJ. Mdhš, Ϫj jiyt®fŸ x‹Wg£l fhuz¤J¡fhf mšyJ

bfhŸif¡fhf rhkhåa k¡fis x‹W Âu£l¤ jt¿dh®fŸ. njÁa«, muÁaš

éê¥òz®Î, x‹Wg£l nghuh£l« v‹w Ϫj fU¤J¡fŸ êija eh£fënyjh‹

bj‹g£ld.

1806š ntÿçèUªj ϪÂa Á¥ghŒfŸ fyf¤Âš <Lg£ld®. Ϫj ãfœ¢Á

Ïj‰F K‹ò elªj »s®¢ÁæèUªJ j‹ik ßÂahf ntWgL»wJ. ntÿ®¡

ntÿ® nfh£il

70

fyf« Á¥ghŒfshš el¤j¥g£lJ. Kªija »s®¢ÁfŸ mªjªj gFÂæ‹

eyD¡fhf eilbg‰wd. M£Áahs®fŸ j§fsJ gjéia¤ j¡f it¤J¡bfhŸs

»s®ªbjGªjd®. Mdhš, ntÿ®¡fyf« tâ¡FGé‹Ñœ gâah‰¿a

Á¥ghŒfëläUªJ Ïa‰ifahŒ btëtªj cz®Îfë‹ btë¥ghlhF«. ÏJ

tâf¡FGé‰F vÂuhf Á¥ghŒfŸ vG¥Ãa f©ld¡ FuyhF«. Ϫj v®¥ò

tU§fhy¤Âš vHéUªj fyf¤Â‰F f£oa« TWtjhf mikªjJ.

fhuz§fŸ

ntÿ® fyf¤j‰F gy fhuz§fŸ TW¥gL»‹wd. tâf¡ FGé‹

uhQt¤Âš gâah‰¿a Á¥ghŒfŸ gšntW Áuk§fis rªÂ¡f nt©oæUªjJ.

Rnjr mur®fŸ muÁaš fs¤ÂèUªJ kiwa¤ bjhl§»ajhš, Á¥ghŒfŸ

tâf¡FGél« gâah‰w nt©oa f£lha« V‰g£lJ. f©o¥ghd xG¡f«,

eilKiw, òÂatif MÍj§fŸ, òÂa têKiwfŸ, ÓUil ngh‹wit Á¥ghŒfS¡F

òÂajhf njh‹¿d. Ú©lfhykhf giHa gH¡f§fëš C¿¤ Âis¤jt®fS¡F

òÂad òFjš v‹gJ r‰W fodkhfΫ jtwhfΫ òy¥gL« v‹gJ Ïa‰ifna.

m¥nghJ br‹id MSeuhf ÏUªj éšèa« bg©o§ Ãuòé‹

mDkÂnahL, gil¤jsg r® #h‹ »ulh¡ jiy¥ghifÍl‹ Toa òÂa ÓUilia

m¿Kf¥gL¤Âdh®. Ϫj jiy¥ghif Inuh¥Ãa bjh¥Ãia¥ nghynt ÏUªjJ.

fhjâfis mâtJ«, rka Á‹d§fis Ï£L¡bfhŸtJ« jil brŒa¥g£ld.

nkY« Á¥ghŒfŸ j§fsJ Kf¤ij e‹whf kê¤J, Ûirfis xG§FgL¤Â¡

bfhŸsnt©L« v‹W é¡f¥g£ld®. Mdhš, Ϫj elto¡iffis j§fsJ

rka k‰W« r_f¥gH¡f tH¡f§fS¡F ÏiH¡f¥g£l mtkÂ¥ghf Á¥ghŒfŸ

fUÂdh®fŸ. nkY«, mt®fŸ midtiuÍ« »¿¤Jt rka¤Â‰F kh‰W« Ka‰Á¡F

ÏJ K‹ndho v‹w gutyhd fU¤J« ãyéaJ.

M§»nya®fŸ ϪÂa Á¥ghŒfis jhœªjt®fshf el¤Âd®. Ïd¥ghFghL«

fhz¥g£lJ. tâf¡FGé‹ M£Á¡fhy¤Âš eilbg‰w Á¥ghŒfë‹

»s®¢ÁfS¡F ÏJ kd ßÂahd fhuzkhf ÏUªjJ v‹gJ« F¿¥Ãl¤j¡fJ.

K‹d® Á¥ghŒfŸ j§fsJ k©â‹ ikªj®fshd ϪJ mšyJ

K°è« M£Áahs®fël« gâòçªjd®. j‰nghJ mªãaU¡F gâah‰¿dhY«,

Kj‹ikahd eh£L¥g‰iw mt®fŸ kwªJéléšiy.

ntÿ® fyf« bto¡FK‹ng, ϪÂa Á¥ghŒfŸ j§fsJ v®¥òfis

m›t¥nghJ btë¥gL¤Â tªjd®. 1806 nk §fëš ntÿ®¥ gilæ‹ xU Ãçéd®

òÂa éÂia v®¤jd®. Mdhš, mt®fsJ nfhç¡if ãuhfç¡f¥g£lJ. mªj

Á¥ghŒfS« j©o¡f¥g£ld®. 500 Kjš 900 firaofŸ mt®fS¡F më¡f¥g£l

j©lidahF«.

#]‹ 17« nj 1806« M©L Kjš gil¥ Ãçit¢ nr®ªj ÏuhQtÁ¥ghŒ

K°jgh bg¡ j‹Dila ca® mÂfhçahd f®dš ngh®¥ìl« ÏufÁakhf

Inuh¥Ãa ÏuhQt mÂfhçfisÍ«, JU¥òfisÍ« ó©nlhL mê¥gj‰fhd

£l« Ô£l¥g£LŸsJ v‹gij bjçé¤jh®. Mdhš Ï¢brŒÂ¡F K¡»a¤Jt«

më¡f¥gléšiy.

71

ntÿ® fyf« cUthFtj‰F K‹ Â¥òéDila _¤j kf‹ gnj iAj®

M§»nyaU¡F vÂuhf xU T£lâia kuh¤Âa, ÃbuŠR cjéÍl‹ mik¡f

K‰g£lh®.

nkY« gnj iAj® ÏufÁa jftšfis KfkJ khè¡ v‹gt® thæyhf

bg‰wh®. F¿¥ghf ntÿ® ÏuhQt¥ òu£Á¡F gnj iAj® k‰W« bkhŒRÔ‹ ÏUtU«

ÏizªJ £l« Ô£od®.

ntÿ®fyf«, Kiwahf £läl¥glhé£lhY«, m¥gFÂæš Û©L«

K°è« M£Áia V‰gL¤jnt©L« v‹w éU¥g« ÏUªjJ. òè¤njt®, fh‹rh»¥,

f£lbgh«k‹, kUJ rnfhju®fŸ, Â¥ò Ršjh‹ ngh‹nwhU¡F V‰g£l fÂia

Á¥ghŒfŸ e‹F m¿ªÂUªjd®. Mfnt, Ãç£oõhiu¥g‰¿a xU fr¥òz®Î

mt®fS¡F ÏUªjJ. Ϥjifa fhuz§fshš, ntÿ®¡fyf« _©lJ.

fyf¤Â‹ ngh¡F

#]iy 10« ehŸ éoa‰fhiy Kjš k‰W« 23« gil¥Ãçit ne®ªj ϪÂa

Á¥ghŒfŸ fyf¤ij njh‰Wé¤jd®. Ï¥gil¥ ÃçÎfë‹ ÏuhQt mÂfhç

f®dš gh‹nfh®£ Ï¡fyf¤Â‰F Kjš gèahdh®. 23tJ gil¥Ãçé‹ ÏuhQt

mÂfhçahd f®dš ä nfu° mâtF¥ò ikjhd¤Âš R£L Åœ¤j¥g£lh®.

Ï¡fyf¤Â‹ nghJ mL¤jjhf bfhšy¥g£l ÏuhQt mÂfhç nk#® M«°uh§

Mth®. Vw¤jhH 12¡F« nk‰g£l ÏuhQt mÂfhçfŸ bfhšy¥g£ld®.

ntÿ® nfh£il¡F btëna ÏUªj nk#® T£° 14 ikšfS¡F

m¥ghYŸs Ïuhâ¥ng£il¡F éiuªJ br‹W m§»Uªj ÏuhQt¤jsg f®dš

íšy°Ãæl« fhiy 7 kâaséš ntÿ® òu£Áia¥ g‰¿ bjçé¤jh®. Rkh® fhiy 9

kâaséš íšy°Ã ÏuhQt gilÍl‹ ntÿ® nfh£ilia milªjh®.

»s®¢Áahs®fŸ Â¥ò Ršjhå‹ _¤j kf‹ gnj iAj® v‹gtiu òÂa

Ršjhdhf m¿é¤jd®. Â¥ò Ršjhå‹ òè¡bfhoiaÍ« gw¡fé£ld®. Mdhš,

Ï¡»s®¢Á f®dš íšby°Ãædhš cldoahf ml¡f¥g£lJ. nfh£il¡FŸ k£L«

800 ϪÂa Á¥ghŒfŸ ÏwªJ »lªjd®. ÂU¢ÁæY« ntÿçY« 600 Á¥ghŒfŸ

Áiw¥gL¤j¥g£ld®. Áy® ö¡»èl¥g£ld®. Áy® R£L¡bfhšy¥g£ld®. Ï¡fyf«

u¤j¡fsçæš KotilªjJ. Â¥òé‹ kf‹ fšf¤jhé‰F mD¥Ã it¡f¥g£lh®.

gil¤jsgÂÍ«, br‹id MSeU« ÂU¥ÃaiH¡f¥g£ld®.

ntÿ®¡fyf« njhšéailªjJ. Mdhš, Ãç£oZ M£Áæš njh‹¿a

Á¥ghŒfë‹ v®¥òfS¡F ÏJ xU bjhl¡fkhf mikªjJ. 18M« ü‰wh©L

FW»a M£Áahs®fë‹ v®¥ò¡F bga® bg‰wJ. 19M« ü‰wh©o‹ Kjš mWgJ

M©LfŸ Á¥ghŒfë‹ v®¥ig Ãç£oõh® rªÂ¤jd®.

ntÿ®¡fyf« 1857 M« M©L Á¥ghŒ fyf¤J¡F têtF¤jJ v‹w T‰iw

nf.nf. ßis v‹w tuyh‰W MÁça® kW¡»wh®. 1857 M« M©L Kjš ϪÂa

RjªÂu¥ nghU¡F ntÿ® fyf« K‹ndho v‹W rth®¡f® fUJ»‹wh®. ϪÂa

éLjiy¡F jäH®fns K‹ndhofshf¤ Âfœªjd® v‹W v‹. rŠÓé T¿ÍŸsh®.

fhyåah¡f¤ij v®¤J kUJ rnfhju®fŸ el¤Âa nghuh£l¤Â‹ bjhl®¢Ána

ntÿ®¡ fyf« v‹W nf. uhrŒa‹ v‹w tuyh‰W m¿P® TW»wh®.

72

f‰wš milÎfŸ

Ϫjghl¤ÂèUªJkhzt®fŸm¿ªJbfh©lit

1. ntÿ®Á¥ghŒfyf¤J¡fhdgšntWfhuz§fŸ

2. Ãç£oõh® uhQt¤Âš eilKiw¥gL¤Âa gšntW òÂa

éÂKiwfS«,Á¥ghŒfë‹FiwfS«.

3. fyf«ml¡f¥g£lJ.

4. Ϫjfyf¤Â‹j‹ik.

gæ‰Á

gFÂ- m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. ËtUtdt‰WŸ ntÿ® fyf¤Â‰fhd fhuz« vJ?

m. thçR ÏH¡F« bfhŸif

M. f¥g« tNè¤jd®

Ï. òÂa MÍj§fisÍ« ÓUilfisÍ« m¿Kf¥gL¤ÂaJ.

<. Ãç£oZ M£Áæ‹ bghUshjhu Ru©lš.

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. ntÿ® nfh£ilæ‹ ÏuhQt¤ jsg ____________

2. ____________nfh£il¡F btëna ÏUªJbfh©L Ïuhâ¥ng£il¡F

br‹W cjéia ehodh®.

III. bghU¤Jf.

1. gnj iAj® m. br‹id MSe®

2. f®dš gh‹nfh®£ M. fyf¤ij ml¡»at®

3. éšèa« bg©o§ Ï. Â¥òé‹ kf‹

4. f®dš íšby°Ã <. fyf¤Âš bfhšy¥g£lt®

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. ntÿ® fyf¤Â‰F òÂa ÏuhQt éÂKiwfŸ K¡»a fhuz«.

M. ntÿ® nfh£ilæš Â¥òé‹ FL«g« Áiw it¡f¥gléšiy.

73

Ï. Â¥òé‹ kf‹ Ãuh‹Á‹ cjéia ehléšiy.

<. fyf¤Â‰F¥ Ë Â¥òé‹ kf‹fŸ bgdh§»‰F ifÂfshf mD¥g¥g£ld®.

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W TWf.

1. ntÿ® fyf¤ij¥ g‰¿ ϪÂa Á¥ghahd K°jgh bg¡ K‹ v¢rç¡if brŒjh®.

2. ntÿ® fyf¤Â‹nghJ M§»nya ÏuhQt mÂfhçfŸ xUt® Tl

bfhšy¥gléšiy.

VI. ÁW F¿¥ò vGJf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. r® #h‹ »ulh¡

2. f®dš íšy°Ã

VII. FW»a éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. ntÿ® fyf¤Â‹ ngh¡»id étç

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. 1806 M« M©L ntÿ® Á¥ghŒ fyf¤J¡fhd fhuz§fis MŒf.

74

ghl« - 11

1857 M« M©L bgU§fyf«

f‰wš neh¡f§fŸ

khztiu ËtUtdt‰iw m¿Í«go brŒjš :

1. 1857M©LbgU§fyf¤Â‹j‹ik.

2. fyf¤Â‰fhdmo¥gil¡fhuz§fŸ.

3. fyf«bto¤jj‰Fcldo¡fhuz«

4. fyf¤Â‹ngh¡F

5. fyf«njhšéailªjj‰fhdfhuz§fŸ

6. fyf¤Â‹éisÎfŸ

ϪÂa k¡fë‹ Mœkdš C¿¡»lªj njÁa¤j¨‰fhd éijfis 1857 M«

M©L fyf« C‹¿aJ. 1947 M« M©Ltiu eilbg‰w Ïilélhj nghuh£l¤Â‹

Jt¡fkhf Ï¡fyf« ÏUªjJ. vdnt, 1857 M« M©L bgU§fyf¤Â‹ j‹ik,

g©ò k‰W« fhuz§fis e‹F MŒtj‹_y« mj‰F¥Ã‹ eilbg‰w ãfœ¢Áfis

e‹F òçªJbfhŸsyh«.

fyf¤Â‹ j‹ik

1857 M« M©L fyf¤Â‹ g©Ãid Ãç£oZ m¿P®fSila tuyh‰W

VLfŸ Fiw¤nj kÂ¥ÃL»‹wd. r® #h‹ yhu‹° Ï¡fyf¤ij btW«

uhQt¥ òu£Á v‹W«, Ãç£oZ M£Áia¤ ö¡»ba¿a el¤j¥g£l r mšy

v‹W« fUJ»‹wh®. Mdhš, ϪÂa m¿P®fŸ 1857 M« M©L fyf¤ij

òfœªJ vGÂÍŸsd®. Åurth®¡f® Ïjid Kjš ϪÂa éLjiy¥ ngh® v‹W

F¿¥Ã£LŸsh®.

M®. Á. k#&«jh®, v°.v‹. br‹ v‹w Ïu©L ϪÂa tuyh‰W m¿P®fŸ 1857

M« M©L fyf¤ij MœªJ MŒÎ brŒJŸsd®.

Ï›éUtUnk j§fsJ fU¤J¡fëš khWgL»‹wd®. v°.v‹. br‹

1857 M« M©L fyf« ϪÂa éLjiy Ïa¡f¤Â‹ xU gF v‹W fUJ»wh®.

M®.Á. kÉ«jh® 1857 M« M©L¡F K‹ò njh‹¿a Áéš mšyJ uhQt »s®¢ÁfŸ

mid¤J« M§fh§nf eilbg‰wit v‹W«, Ëd® mit 1857 M« M©L bgU«

fyfkhf c¢rtot« bg‰wJ v‹W« F¿¥ÃL»wh®.

fyf¤J¡fhd fhuz§fŸ

muÁaš fhuz§fŸ

k¡fë‹ kd¡FiwÍ« mikÂæ‹ikÍ« Ãç£oZ murh§f¤J¡F

vÂuhd fyf§fshf bto¤jd. Ïit M£Áahs®fŸ k‰W« mur FL«g§fis

75

k£L« rh®ªjJ vd¡ TwKoahJ. khwhf, vªjbthU gFÂæš Ãç£oZ muR

fhÿ‹¿dhY« Ãç£oZ M£Áia m¥gF k¡fŸ éU«géšiy. F¿¥ghf, Ãç£oZ

nguuRl‹ Ú¡F¥òw«ghd tifæš Ïiz¤J¡ bfhŸs¥g£l g®kh, m°[h«,

FlF, ÁªJ, gŠrh¥ ngh‹w gFÂfëš Ãç£oZ v®¥òz®Î mÂfkhf fhz¥g£lJ.

thçR ÏH¥ò bfhŸifÍ« mjid lšAÎÁ Ãuò eilKiw¥gL¤Âa éjK«,

mjdhš neuoahf gh¡f¥g£l ϪÂa M£Áahs®fëilna Ôuhj kd¡FiwiaÍ«

m¢r¤ijÍ« njh‰Wé¤jJ.

bghUshjhu fhuz§fŸ

bršt¢ Ru©lš, bjhêš eèÎ, mÂfç¡f¥g£l ãytç M»aitna 18 M«

ü‰wh©o‹ ÉgFÂæš fhz¥g£l bghJthd ϪÂa¥ bghUshjhu ãiyahF«.

»H¡»ªÂa tâf¡FG muÁaš r¡Âahf kh¿a ÃwF, ϪÂa®fë‹ eyD¡F

Fªjfkhf, mjid j§fsJ tâf K‹nd‰w¤J¡F ga‹gL¤Â¡ bfh©lJ.

Ãç£låš ÏªÂa¥ bghU£fë‹ ÛJ mÂf tçfis é¤J ϪÂa tâf¤ijÍ«

bjhêiyÍ« xUòw« mê¤jd®. ϪÂahé‰FŸ bgUksÎ Ãç£oZ bghU£fis

bfh©LtªJ Fé¤J ϪÂa¤ bjhêiy nkY« Óuê¤jd®.

ϧ»yhªÂš bjhê‰òu£Áæ‹nghJ if¤j¿ berths®fŸ gh¡f¥g£ld®.

Mdhš, Tlnt ÏaªÂu¤ bjhêšfŸ ts®¢Áailªjikahš mt®fS¡F ntiy

thŒ¥ò »il¤jJ. Mdhš, ϪÂahéš if¤bjhêš eÁªJ Mæu¡fz¡fhd

iféid fiyP®fŸ ntiyæHªJ jé¤jnghJ, òÂa bjhêyik¥òfŸ VJ«

cUth¡f¥gléšiy v‹gJ F¿¥Ãl¤j¡fJ.

1833š ϪÂahéš òÂa g©iz Kiw m¿Kf¥gL¤j¥g£lJ. Ïjdhš,

Foahdt®fŸ v©z‰w J‹g§fS¡F Mshdh®fŸ. M§»nya®fŸ ϪÂahéš

òÂa g©izfis th§Ftj‰F mDk¡f¥g£ld®. t§fhs«, Õfh® gFÂfëš

mÎç¢bro g©izfëèUªj Foahdt®fŸ Ϫj g©iz Kiwæš bgçJ«

gh¡f¥g£ld®.

r_f¡ fhuz§fŸ

ϪÂa®fŸÛJ M§»nya® fh£oa mfªijÍ«, jhWkhwhd jh¡FjšfS«

bghJk¡fis bgçJ« gh¤jd. »¿¤Jt rka¥gu¥ghs®fë‹ elto¡iffŸ

ϪJ¡fŸ k‰W« K°Ä«fëilna bgU« m¢r¤ij njh‰Wé¤jd. mt®fŸ

V‰gL¤Âa fšé¡ Tl§fëš Ñœ¤Âir ghl§fS¡F¥ gš nkiy eh£L¡fšéÍ«

g©ghL« Ëg‰w¥g£ld. ϪÂa¡ Fok¡fŸ j§fsJ rKjha milahs§fis

ÏHªJ tUtjhf¡ fUÂd®.

uhQt fhuz§fŸ

Ãç£oZ uhQt¤ÂèUªj ϪÂa Åu®fëilna Ãç£oZ M£Á¡F vÂuhd

btW¥ò ehS¡F ehŸ mÂfç¤J tªjJ. Fiwªj CÂa«, gjé ca®Î¡fhd

rh¤Âa¡ TWfŸ Ïšyhik M»at‰whš mt®fŸ bgçJ« Vkh‰wkilªjd®.

ϪÂa Á¥ghŒfë‹ r_f¥ gH¡ftH¡f§fS¡F«, rka cz®ÎfS¡F« Ãç£oZ

ca® mÂfhçfŸ r‰W« kÂ¥gë¡féšiy. bghJthf, j§fŸ v#khd®fS¡F

e«Ã¡ifahdt®fshf mt®fŸ ÏUªjnghÂY«, Ϥjifa fhuz§fshš mt®fŸ

fyf¤Âš <LgL«go Mæ‰W.

76

1857 M« M©L fyf¤Â‰F K‹ndhoahf és§»a 1806 M« M©L

ntÿ®¡ fyf« Ãç£oZ mÂfhçfë‹ kd¥gh§if btë¥gL¤Jtjhf mikªjJ.

mašehLfëš br‹W gâah‰W«nghJ më¡f¥g£L tªj Ïu£il¥go

(ng£lh) u¤J brŒa¥g£lJ« Á¥ghŒfë‹ mÂU¥Â nknyh§Ftj‰F k‰bwhU K¡»a

fhuz« MF«. vdnt, Ãç£oõhU¡F vÂuhd btW¥ò gutyhfnt fhz¥g£lJ. 1857

M« M©L FK¿¡bfh©oUªj vçkiy bto¤J¢ ÁjWtj‰F jahuhf ÏUªjJ.

beU¥ig bfhGªJé£L vça¢ brŒtj‰F xU Ô¥bgh¿ k£Lnk njit¥g£lJ.

fyf¤Â‹ njh‰w«

bfhG¥ò jléa njh£l¡fŸ 1857 M« M©L fyf¤J¡F cldo

fhuzkhf mikªjd. ϪÂa uhQt¤Âš òÂa tif v‹ÕšL J¥gh¡»fŸ Kj‹

Kiwahf m¿Kf¥gL¤j¥g£ld. mj‹ njh£lh¡fëš bfhG¥ò jlt¥g£oUªjd.

J¥gh¡»fS¡FŸ bghU¤j¥gLtj‰F K‹ò Á¥ghŒfŸ mjid thahš f›é

ciwfis mf‰w nt©oajhf ÏUªjJ. mš jlt¥ g£oUªj bfhG¥ò kh£L

Ïiw¢Á k‰W« g‹¿ Ïiw¢ÁæèUªJ vL¡f¥g£litahF«. Ïjdhš, ϪJ

k‰W« K°è« Á¥ghŒfë‹ rka cz®ÎfŸ bgçJ« gh¡f¥g£ld. murh§f«

nt©Lbk‹nw j§fsJ rka k‰W« fyh¢rhu milahs§fis mê¡f K‰gL»wJ

vd Á¥ghŒfŸ v©âd®. vdnt, mt®fŸ fyf¤Âš <Lg£ld®.

1857 kh®¢ 29 M« ehŸ ghu¡óçšjh‹ Kjèš fyf« bto¤jJ. k§fŸ gh©nl

v‹w Á¥ghŒ bfhG¥ò jléa njh£lh¡fis ga‹gL¤j kW¤J, j‹dªjåahfnt

jdJ mÂfhçia¤ jh¡» mtiu¡ bfh‹wh‹. Ïj‰fhf, k§fŸgh©nl

ö¡»èl¥g£lh‹. mtdJ gil¥ÃçΫ fiy¡f¥g£lJ. »s®¢Á¡F fhuzkhf

ÏUªj Á¥ghŒfS« j©o¡f¥g£ld®.

Ãç£oõhç‹ Ïªj elto¡if gj£l¤ij nkY«

mÂfç¡f¢ brŒjJ. bjhl® ãfœ¢ÁfS¡F« é¤Â£lJ. 1857

nk §fëš 3tJ gil¥Ãçit¢ nr®ªj 85 Á¥ghŒfS¡F,

mt®fŸ bfhG¥ò jléa njh£lh¡fis ga‹gL¤j v®¥ò

bjçé¤jik¡fhf, Ú©lfhy Áiw¤j©lid é¡f¥g£lJ.

vdnt, nk 10 M« ehŸ mt®fŸ »s®¢Áæš <Lg£L, j§fsJ

mÂfhçfis¡ bfh‹Wé£L, Á¥ghŒfis éLjiy brŒjd®.

Ëd®, blšè neh¡» òw¥g£ld®. Ûu£oèUªj jsg A&t£

v‹gtuhš Ïjid¤ jL¡f Koaéšiy.

kWehŸ fhiy, »s®¢Áahs®fŸ blšèia milªjd®. 1857 nk 12« ehŸ

blšèia¡ if¥g‰¿d®. blšèæèUªJ gilaÂfhç by¥oz‹£ éšlhZÃ

v‹gtuhš fyf¡fhu®fis¡ f£L¥gL¤j Koaéšiy. Kfyha t«r¤ij¢ nr®ªj

tajhd, bgausΡnf nguuruhf ÏUªj Ïu©lh« gfö®õh v‹gtiu ϪÂahé‹

nguuruhf m¿é¤jd®. tl¡F k‰W« k¤Âa ϪÂahéèUªj y¡ndh, myfhgh¤,

fh‹ó®, gdhu°, Õfhç‹ Áy gFÂfŸ, #h‹Á ngh‹w Ïl§fëY« fyf« ntfkhf¥

guéaJ.

Ïu©lh« gfö® õh

77

jhªÂah

njh¥

blšè

blšèæš gfö® õh bgausΡnf fyf¤J¡F jiyik t»¤jh®. c©ikæš

gf¤fh‹ v‹w jsg fyf¡fhu®fis tê el¤Âdh®. Ãç£oZ ju¥Ãš, ã¡fšr‹,

éšr‹, bgŒ®£ °ä¤, beéš rh«g®è‹ ngh‹wt®fë‹ T£L Ka‰Áahš 1857

br¥l«gçš blšè fyf¡fhu®fëläUªj Û£f¥g£lJ. Ïu©lh« gfö®õh

Áiw¥Ão¡f¥g£L u§TD¡F mD¥Ã it¡f¥g£lh®. 1862š m§nfna mt®

Ïwªjh®.

fh‹ó®

filÁ ngZth, Ïu©lh« ghíuhé‹

j¤J¥ òjštuhd ehdh rh»¥ fh‹óçš

eilbg‰w fyf¤J¡F jiyikna‰wh®.

m§»Uªj M§»nyaiu éu£oao¤J é£L

j«ik ngZththf m¿é¤J¡ bfh©lh®.

ehdh rh»¥ò¡F g¡fgykhf jhªÂah njh¥ k‰W« mÁKšyh v‹w

ÏUtU« ÏUªjd®. 1857 #]‹ 27 m‹W fh‹ó® gil¥Ãçé‹

Ãç£oZ jsg r® nõh Åy® fyf¡fhu®fël« ruzilªjh®.

Mdhš, Ãç£oZ jsg r®fhè‹ fh«¥bgš v‹gtuhš fh‹ó® éiuéš Û£f¥g£lJ.

y¡ndh

y¡ndhéš eilbg‰w fyf¤J¡F K¡»a fhuzkhf

ÏUªjJ mnah¤Â ngf« Mth®. Á¥ghŒfŸ, #Û‹jh®fŸ,

Foahdt®fŸ M»nahç‹ cjénahL, mnah¤Â ngf«

Ãç£oõhU¡F vÂuhf fyf¤Âš <Lg£lh®. Kj‹ik Miza®

bA‹¿ yhu‹° Ãç£oõhiu¡ fh¥gh‰w Ka‰Á¤jh®. Mdhš

eilbg‰w nkhjè‹nghJ xU bto ég¤Âš mt® bfhšy¥g£lh®.

r® fhè‹ nf«¥bgš y¡ndhé‰F éiuªJ tªJ fyf¤ij xL¡»

Ãç£oZ JU¥ò¡fis éLé¤jh®.

#h‹Á

#h‹Áia¢ nr®ªj, f§fhj®uhé‹ éjitahd, uhâ y£RäghŒ

Ï¡fyf¤Âš bgU«g§F t»¤jh®. lšAÎÁæ‹ thçR ÏH¥ò¡ bfhŸifahš

neuoahf gh¡f¥g£lt®, uhâ y£RäghŒ. jhªÂah njh¥

mtUl‹ nr®ªJ bfh©lh®. uhâÍ«, jhªÂah njh¥ò« nr®ªJ

Fthèaiu¡ if¥g‰¿d®. Mdhš, 1858 V¥uš 3 M« ehŸ r®

nAh nuh° jhªÂah njh¥ig K¿ao¤J #h‹Áia Åœ¤Âdh®.

Ëd®, FthèaiuÍ« if¥g‰¿dh®. 1858 #]‹ 17š #h‹Á

uhâ ngh®¡fs¤Ânyna Åukuz« milªjh®. jhªÂah

njh¥ Áiw¥Ão¡f¥g£L, »s®¢Áæš <Lg£lJ k‰W« fh‹ó®

gLbfhiy M»a F‰w§fS¡fhf ö¡»èl¥g£lh®.

ehdh rhȴ

mnah¤Â ngf«

uhâ y£Rä ghŒ

78

Õfh®

mnah¤Â¡F mU»èUªj #¡ÔZóç‹ #Û‹jh® f‹t®Á§ Ãç£oZ M£Áahš

bgçJ« gh¡f¥g£lh®. Õfhçš eilbg‰w fyf¤ij têel¤Âat® Ïtnuahth®.

Ãç£oõhUl‹ V‰g£l nkhjèš gLfhakilªj Ït® #¡ÔZóçš 1858 V¥uš 27š

Ïwªjh®.

ÏWÂahf, 1857 M©L fyf« xL¡f¥g£lJ. Ãç£oõh® bt‰¿ bg‰wd®. mur¥

ÃuÂã fhå§ Ãuò ϪÂah KGtJ« mikÂia m¿é¤jh®.

fyf¤Â‹ njhšé¡fhd fhuz§fŸ

Ï¡fyf¤Â‹ njhšé¡F jiyaha fhuz«, x£Lbkh¤j ϪÂahΫ

g§bfL¡féšiy v‹gjhF«. rKjha¤Â‹ gšntW Ãçéduhd, t£o¡F fl‹

bfhL¥ngh® (Money lenders), éahghçfŸ, go¤j ϪÂa®fŸ M»nah® Ï¡fyf¤ij

Mjç¡féšiy. m¿Î ÉéfŸ Ï¡fyf¤Âš m›tsthf M®t« fh£léšiy.

nkY«, Ãç£oZ nguuÁ‹ tèik fyf¡fhu®fisél g‹gl§F mÂfkhF«.

mnjnghš, »s®¢Áahs®fël« xU bghJthd £lnkh, mšyJ £l« tF¤J

brašgL¤j¡Toa msΡF xU k¤Âa mik¥ngh fhz¥gléšiy.

khwhf, Ãç£oõhçl« ešy ngh®¤ jsthl§fŸ ÏUªjd. òÂa m¿éaš

f©LÃo¥òfshd jªÂKiw, mŠrš bjhl®òfŸ mt®fS¡F fyf¤ij

ml¡Ftj‰F ngUjéahf ÏUªjd. Ïjdhš, Ãç£oõh® ϪÂahé‹ mid¤J

gFÂfSlD« bjhl®ò bfhŸsΫ, JU¥ò¡fis njit¡nf‰g M§fh§nf

clDl¡Fl‹ mD¥Ã it¡fΫ VJthf ÏUªjJ. Ϥjifa fhuz§fshš 1857

M« M©L fyf« njhšéailªjJ. Ãç£oõh® bt‰¿ bg‰wd®.

fyf¤Â‹ K¡»a¤Jt« k‰W« éisÎfŸ

1857 M« M©L fyf« xL¡f¥g£l nghÂY«, mJ ϪÂahéš Ãç£oZ

M£Áæ‹ mo¤js¤ijna M£l« fhz¢ brŒjJ. Ãç£oõhU¡F gutyhd v®¥ò

ÏU¥gij ÏJ òy¥gL¤ÂaJ. ϪÂa rKjha¤Âš gh¡f¥g£l mid¤J ÃçédU«

Ãç£oZ M£Á¡F vÂuhf Á认J vGªjd®. bghJk¡fS«Tl M§fh§nf

MÍjnkªÂ nghç£ld®. <£o, nfhlç, éš, m«ò, fê, f«ò ngh‹w ifæš »il¤j

MÍj§fis mt®fŸ ga‹gL¤Âd®. Mdhš, Ϥjifa bghJk¡fë‹ g§F ehL

KGtJ« fhz¥gléšiy. XçU Ïl§fëš m›t¥nghJ k£Lnk k¡fŸ fyf¤Âš

<Lg£ld®. ÏU¥ÃD«, Ϫj k¡fë‹ g§fë¥ò 1857 M« M©L fyf¤Â‰F xU

òÂa gçkhz¤ij bfhL¤jJ. Ï¡fyf¤Âš fhz¥g£l ϪJ - K°è« x‰WikÍ«

k‰bwhU Áw¥ò¡ TwhF«.

Ï¡fyf¤Âdhš gy K¡»a éisÎfS« V‰g£ld. ϪÂa M£Áæš

mo¥gil kh‰w§fŸ bfh©L tu¥g£ld. »H¡»ªÂa tâf¡FGé‹ M£Á

KoΡF bfh©Ltu¥g£lJ. 1858 et«g® 1 M« ehŸ nguuÁæ‹ m¿¡if¥go

Ãç£oõhç‹ neuo M£Á eilKiw¡F tªjJ. ϪÂa jiyik MSe®

mur¥ÃuÂã (it°uhŒ) v‹W miH¡f¥g£lh®. 1858 M©L r£l¥go fhå§

Ãuò ϪÂahé‹ jiyik MSeuhfΫ, Kjš muR¥ ÃuÂãÂahfΫ brašgL«

ešthŒ¥ig bg‰wh®.

79

1857 M« M©L bgU« òu£ÁÔéukhf eilbg‰w Ïl§fŸ

fhZÛ®

ÁªJ

eÂ

Ódh¥ eÂ

r£by{ eÂ

gftšó®

ifahó®

Ûu£

blšèneghs«

ghuŒèy¡ndh

fh‹ó®bgdhuR

Ãu«kò¤Âuh MW

m{Û® ÁªÂah

Fthèa®#h‹Á

Õfh® t§fhs«

mrh«

ngu¡ó®bfhšf¤jh

r«gšó®

gnuhlh nghghš

e®kjh eÂ

eh¡ó®j¥Â eÂ

K«ignfhjhtç MW

Ijuhgh¤

muÃa¡ flš

t§f¡ flš

»UZzh eÂnfhth

ikN® br‹id

òJ¢nrçfhéç MW

ϪJ kfh¡ flš

- òu£Á eilbg‰w Ïl§fŸ

t

nk »

bj

Ïy§if

80

nguuÁæ‹ m¿¡if¥go 1858 et«g® Kjš ehŸ myfhgh¤Âš fhå§ Ãuò

òÂa murh§f¤ij Kiw¥go m¿é¤jh®. nguuÁæ‹ m¿¡if ϪÂa k¡fë‹

‘nk¡dh fh®£lh’ (cçik rhrd«) v‹W miH¡f¥gL»wJ. òÂa gFÂfŸ

Ïiz¡f¥glkh£lhJ, rka r»¥ò¤j‹ik Ëg‰w¥gL«, ϪÂa mur®fë‹

cçikfŸ k¡f¥gL«, jdJ Fok¡fshd Inuh¥Ãa®, ϪÂa® midtU« rkkhf

el¤j¥gLt® v‹W gy th¡FWÂfis Ϫj m¿¡if tH§»aJ.

1857 M« M©L fyf« xU rfh¥j« KoªJ k‰bwh‹W bjhl§»aij¡

F¿¥ÃL»wJ. ϪÂa tuyh‰¿š Ïu©L K¡»a fhy¡ f£l§fis

ntWgL¤Â¡fh£L« ãfœthf Ϫj¡ fyf« és§F»wJ. fyf¤J¡F K‹ò

ϪÂahéš Ãç£oZ M£Áæ‹ jiyik¥ g©ò btë¥g£lJ. fyf¤J¥Ã‹, 19 M«

ü‰wh©o‹ ÉgFÂæš, ϪÂa njÁa¤Â‹ ts®¢Á K¡»a tuyh‰W ãfœthF«.

f‰wš milÎfŸ

Ϫjghl¤ÂèUªJkhzt®fŸm¿ªJbfh©lit

1. 1857M«M©Lfyf¤Â‹ÏUntWg£lj‹ikfŸ

2. mo¥gil¡fhuz§fŸmuÁaš,bghUshjhu,r_fk‰W«

uhQt¤bjhl®ghdit.

3. cldo¡fhuz«,Á¥ghŒfë‹jå¥g£lFiwfŸ

4. fyf¤Â‹ ngh¡F-xnurka¤Âšeilbgwéšiy.M§fh§nf,

m›t¥nghJbghJk¡fS«g§nf‰wd®.

5. nk«g£ltèikbfh©lÃç£oõh®fyf¤ijxL¡»d®.

6. fyf¤Â‹njhšéϪÂaÁ¥ghŒfŸk‰W«fyf¤jiyt®fë‹

gyÅd«btë¥g£lJ.

7. fyf¤Â‹éisÎfŸk‰W«K¡»a¤Jt«.

81

gæ‰Á

gFÂ- m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. ËtUgt®fëš, 1857 M« M©L fyf¤ij Kjš ϪÂa éLjiy¥ngh® v‹W

fUÂat® ah®?

m. r® #h‹ yhu‹° M. Åu rth®¡f®

Ï. v°.v‹. br‹ <. M®.Á. kÉ«jh®

2. ËtUtdt‰WŸ 1857 M« M©L fyf¤Â‰F cldo fhuzkhf ÏUªj

ãfœ¢Á vJ?

m. Ãç£oõh® ϪÂa¥ bghUshjhu¤ij Ru©oaJ.

M. lšAÎÁ Ãuòé‹ thçR ÏH¡F« bfhŸif.

Ï. »¿¤Jt rka¥ gu¥ghs®fë‹ elto¡iffŸ.

<. bfhG¥ò jlt¥g£l J¥gh¡» njh£lh¡fŸ.

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. ghu¡óçš bfhG¥ò jléa J¥gh¡» njh£lh¡fis ga‹gL¤j kW¤j

Á¥ghŒ ____________

2. nguuÁæ‹ m¿¡ifia fhå§ Ãuò ____________vD« Ïl¤Âš go¤jh®.

III. bghU¤Jf:

1. gfö® õh m. fh‹ó®

2. ehdh rh»¥ M. #h‹Á

3. mnah¤Â ngf«fŸ Ï. Õfh®

4. uhâ y£Rä ghŒ <. blšè

5. f‹t® Á§ c. y¡ndh

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. 1857 M« M©L fyf¤Â‹nghJ Ïu©lh« gfö® õh ϪÂahé‹ nguuruhf

m¿é¡f¥g£lh®.

M. Ãç£oZ jsg #h‹r‹ fh‹óiu Û©L« if¥g‰¿dh®.

Ï. »s®¢Áia <Lg£lj‰fhf uhâ y£RäghŒ ö¡»èl¥g£lh®.

<. mnah¤Â ngf«fë‹ gil¤jiyt®fëš jhªÂah njhngÍ« xUt®

82

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W F¿¥ÃLf.

1. Ïu©lh« gfö® õh ifJ brŒa¥g£L u§TD¡F mD¥Ã it¡f¥g£lh®.

2. 1806 M« M©L ntÿ® Á¥ghŒ fyf« 1857 M« fyf¤Â‰F xU

K‹ndhoahf¡ fUj¥gL»wJ.

3. 1857 M« M©L fyf« ϪJ - K°è«fëilna Ãçéidia V‰gL¤ÂaJ.

VI. ÁW F¿¥ò vGJf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. bfhG¥ò jlt¥g£l J¥gh¡» njh£lh¡fŸ

2. ehdh rhȴ

3. uhâ y£RäghŒ

4. 1857 M« M©L bgU§fyf¤Â‹ njhšé¡fhd fhuz§fŸ

VII. RU¡fkhd éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. 1857 M« M©L fyf¤Â‹ j‹ik g‰¿ F¿¥ò vGJf.

2. 1857 M« M©L fyf¤Â‹ éisÎfis MŒf.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. 1857 M« M©L fyf¤J¡fhd fhuz§fis MŒf.

2. 1857 M« fyf¤Â‹ ngh¡»id étç.

83

ghl« - 12

1858 M« M©L¡F¥Ã‹

Ãç£oZ ϪÂah : è£l‹ Ãuò (1876-1880),

ç¥g‹ Ãuò (1880-1884) f®r‹ Ãuò (1899-1905)

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫj¥ghl¤ÂèUªJkhzt®m¿ªJbfhŸs¥nghtJ:

1. è£l‹ Ãuòé‹ bfhŸiffŸ - gŠr¡ bfhŸif, ϪÂa¥

g¤ÂçiffŸ,thâg«.

2. Ïu©lh«M¥fhåa¥ngh®

3. fšé, cŸsh£Á mik¥òfŸ F¿¤j ç¥g‹ Ãuòé‹

Ó®ÂU¤j§fŸ.

4. Ïšg®£ knrhjh F¿¤j r®¢irÍ«, ϪÂa®fŸ eyåš ç¥g‹

Ãuòfh£oagçΫ.

5. f®r‹ÃuÎé‹Ó®ÂU¤j§fS«,t§f¥ÃçéidÍ«

1857 M« M©L fyf¤Â‰F¥Ã‹ ϪÂahit M£ÁòçÍ« bghW¥ig

Ãç£oZ murh§fnk vL¤J¡ bfh©lJ. 1858š fhå§ Ãuò Kjš mur¥ ÃuÂãÂahf

bghW¥ng‰W¡ bfh©lh®. 1858 M« M©L ϪÂa muR r£lK«, nguuÁæ‹

m¿¡ifÍ« M£Áæš bfh©L tu¥g£l kh‰w§fis fh£L»‹wd. ϪÂahéš

Ãç£oõh® mWgJ M©LfS¡F« nkyhf Ëg‰¿a bfhŸif¡F nguuÁæ‹

m¿¡ifna mo¥gilahf mikªjJ. Ï¡fhy¤Âš, è£l‹ Ãuò, ç¥g‹ Ãuò, f®r‹

Ãuò M»nahuJ ã®thf elto¡iffŸ K¡»akhditahF«.

è£l‹ Ãuò (1876 - 1880)

è£l‹ Ãuò xU mDgt« äFªj uh#jªÂç, ÂwikÍ« M‰wY« bg‰W és§»at®.

vdnt, Ãç£oZ Ãujk® o°nuè mtiu ϪÂa it°uhahf ãaä¤jh®. mt®

gjéna‰wnghJ ϪÂahéš ãyéa gŠrK«, tlnk‰F všiy¥òw¤Âš fhz¥g£l

muÁaš gj£l§fS« Ãç£oõhU¡F bgU« ftiyia

më¥gjhf ÏUªjd.

gŠr¡ bfhŸif

bjhl®ªJ Ïu©L gUtkiHfŸ bghŒ¤J¥ nghdjhš

1876- 78 M©Lfëš ÏªÂahéš gŠr« jiy éç¤jhoaJ.

2,50,000rJu ikšfŸ gu¥Ãš thœªj 58 äšèa‹ k¡fŸ Ϫj

gŠr¤Âdhš gh¡f¥g£ld®. br‹id, ikN®, iAjuhgh¤,

g«ghŒ, k¤Âa ϪÂah k‰W« gŠrh¥ M»a gFÂfŸ äf

nkhrkhf gh¡f¥g£ld. xnu M©oš 5 äšèa‹ k¡fŸ

koªjd®. fhyuh k‰W« fL« Ru¤jhš k¡fŸ g£l J‹g§fŸ é¡nlhçah nguuÁ

84

è£l‹ Ãuò

nkY« mÂfç¤jd. ãiyikia rkhë¥gš è£l‹ murh§f«

bgU« njhšé f©lJ. murh§f¤Âš ãthuz elto¡iffŸ

nghJkhditahf Ïšiy. r® ç¢r®L °£nuh¢Á jiyikæš

KjyhtJ gŠr¡FG (1878-80) V‰gL¤j¥g£lJ. ngh‰w¤j¡f gy

gçªJiufis Ï¡FG murh§f¤J¡F më¤jJ. M©L tuÎ

bryΤ £l¤Âš gŠr ãthuz¤Â‰F« f£lik¥ò ntiyfS¡F«

ã xJ¡f¥gl nt©L« v‹W Ï¡FG tèÍW¤ÂaJ. 1883 M«

M©oèUªJ gŠr§fŸ F¿¤j r£l¤ bjhF¥ò eilKiw¥ gL¤j¥g£lJ.

eh£Lbkhê brŒÂ¤jhŸ r£l«, k‰W« MÍj§fŸ r£l« (1878)

1878 M« M©L eh£Lbkhê brŒÂ¤jhŸ r£l« ãiwnt‰w¥g£lJ.

xU eh£Lbkhê brŒÂ¤jhë‹ MÁça®, gÂ¥ghs® k‰W« m¢rf cçikahs®

M»nahçl«, M§»nya murh§f¤Â‰F vÂuhf VJ« ÃuRç¡f¥glkh£lhJ v‹w

cWÂbkhêia xU ÚÂg nf£L¥ bgWtj‰F tif brŒa¥g£lJ. cWÂbkhê

Ûw¥g£l F‰w¤Â‰fhf, m¢rf¤Â‹ rhjd§fis g¿Kjš brŒaΫ Ï¢r£l¤Âš

tif brŒa¥g£lJ. Ϫj r£l« ϪÂa¥ g¤Âç¡iffë‹ RjªÂu¤ij eR¡»aJ.

Ï¢r£l¤Âdhš, Ãç£oZ muR¡F vÂuhd bghJ¡ fU¤J cUthæ‰W. mnj

M©oš, MÍj§fŸ r£lK« Ïa‰w¥g£lJ. rçahd cçk§fŸ Ï‹¿ ϪÂa®fŸ

MÍj§fŸ it¤ÂU¥gj‰F Ï¢r£l« jilé¤jJ. Ï¢r£l¤ij ÛWtJ »çädš

F‰wkhF«. Mdhš, Inuh¥ÃaU«, M§»nyh - ϪÂaU« Ï¢r£l¤ÂèUªJ éy¡F

më¡f¥g£oUªjd®.

Ãw Ó®ÂU¤j§fŸ

Ãç£oZ ϪÂah KGtj‰F« xnu khÂçahd c¥ò tçia è£l‹ Ãuò

m¿Kf¥gL¤Âdh®. nkY«, mt® gšntW Ïw¡Fk tçfis u¤J brŒjh®. jila‰w

tâf¡ bfhŸifia mt® Mjç¤jh®. ÏJ ϪÂa¥ bghUshjhu ey‹fis bgçJ«

gh¤jJ. nknah Ãuò M£Á¡ fhy¤Âš bjhl§f¥g£l ã g‹Kf¥gL¤J« bfhŸif

è£l‹ M£Á¡ fhy¤ÂY« bjhl®ªJ Ëg‰w¥g£lJ. ãytç, R§ftç, g¤Âu§fŸ,

r£l« xG§F ngh‹w Jiwfëš bryél Áy f£L¥ghLfŸ é¡f¥g£ld. våD«,

khfhz muRfS¡F mÂf mÂfhu§fŸ tH§f¥g£ld. tUthŒ tNè¥gš

khfhz§fŸ bgU« g§F M‰wnt©L« v‹W è£l‹ éU«Ãdh®. m¥nghJjh‹

khfhz§fë‹ ãÂãiyik tY¥gL« v‹W mt® fUÂdh®. 1878 M« M©L

ϪÂaU¡bfd jå r£l¥goæyhd M£Á¥ gâ¤Jiw ãWt¥g£lJ. Ëd®, ÏJ

fiy¡f¥g£lJ.

è£lD« Ïu©lh« M¥fhåa¥ nghU« (1878-80)

ϪÂah ÛJ uZah gilbaL¡F« v‹w m¢rnk Ãç£oõhç‹ M¥fhåa¡

bfhŸif¡F mo¥gilahf mikªjJ. Kjš M¥fhåa¥ ngh® (1838-42)

ϪÂahéèUªj Ãç£oõhU¡F bgU« J‹gkhf KotilªjJ. è£l‹ Ãuò ϪÂa

it°uhahf ãaä¡f¥g£lnghJ, K‰ngh¡F¡ bfhŸifia¥ Ëg‰WkhW jhŒeh£L

murh§f¤jhš m¿ÎW¤j¥g£lh®. M¥fhå°jhd¤Â‰F xU öJ¡FGit

mD¥Ãit¡f uZah Ka‰ÁbaL¤jJ. ÏJnt Ïu©lh« M¥fhåa¥ nghU¡F

K¡»a fhuzkhF«.

85

1878š ngh® bjhl§»aÎl‹, Ãç£oZ gilfŸ fhóš k‰W« fh©lfh®

Ïilæyhd gFÂia if¥g‰¿d. M¥fhåa M£Áahs® bõ® mè eh£ilé£L

Xo, 1879š Ïwªjh®. mtuJ kf‹ ahT¥fh‹ mL¤J M£Á¡F tªjh®. mtUl‹

Ãç£oõh® f©lk¡ cl‹go¡ifia brŒJ bfh©ld®. fhóY¡F xU Ãç£oZ

öj® mD¥Ã it¡f¥g£lh®. Mdhš, Ãç£oZ öjiuÍ« mtUlåUªj Ãç£oZ

mÂfhçfisÍ« M¥fhåa »s®¢Áahs®fŸ gLbfhiy brŒjd®. Ãç£oZ

gilfŸ Û©L« fhóiy if¥g‰¿anghÂY«, M¥fhåa »s®¢Áahs®fë‹

elto¡iffëdhš, mjid¤ j¡fit¤J¡ bfhŸtJ bgU« Ãu¢Áidahf ÏUªjJ.

1780š, ÂO® ÂU¥gkhf è£l‹ jdJ gjéæèUªJ éyF«go gâ¡f¥g£lh®.

ϧ»yhªÂš gjé¡F tªj òÂa murh§f« Ϫj elto¡ifia nk‰bfh©lJ.

è£ldJ M¥fhåa¡ bfhŸif äfΫ fLikahf ék®Á¡f¥g£lJ. fhóèš

Ãç£oZ öjU« mÂfhçfS« bfhšy¥g£lj‰F mtnu bghW¥ò v‹W« fUj¥g£lJ.

mtuJ M£Á¡fhy¤Âš gšyhæu¡fz¡fhndh® gŠr¤Âdhš koªjd®. mt®

bfh©L tªj eh£L bkhê brŒÂ¤ jhŸ r£l« è£lD¡F Ôuhj mt¥bgaiu¤ njo¡

bfhL¤jJ.

ç¥g‹ Ãuò (1880-84)

jy Ra M£Áæš äFªj e«Ã¡if bfh©oUªj ç¥g‹ Ãuò xU jhuhs

k¡fsh£Á thÂahth®. ϧ»yhªÂ‹ èguš f£Á Ãujkuhd »sh£°l‹ v‹gtuhš

ç¥g‹ ϪÂahé‹ it°uhahf ãaä¡f¥g£lh®. è£l‹ Ëg‰¿a M¥fhåa

bfhŸifia ÂU«g¥ bgW«go ç¥gD¡F m¿ÎW¤j¥g£lJ. vdnt, mt®

ϪÂahΡF tªjÎlndna Ãç£oZ fÎut¤J¡F vªj ÏH¥ò« V‰glhj

tifæš M¥fhå°jhd¤Jl‹ mik cl‹go¡if brŒJ bfh©lh®. fhóèš

Ãç£oZ öjiu ãaä¡F« elto¡if ifél¥g£lJ. ikNçš

xU ϪJ muriu Û©L« ãaä¤jJ ç¥gå‹ k‰bwhU

tunt‰f¤j¡f eoto¡ifahF«. nkY«, ç¥g‹ eh£L bkhê

brŒÂ¤jhŸ r£l¤ij u¤JbrŒJ ϪÂa k¡fëilna bgU«òfœ

bg‰wh®. Ëd®, ϪÂa M£Áaik¥ig jhuhskakh¡Ftš

ç¥g‹ jkJ ftd¤ij brY¤Âdh®.

jy Ra M£Áia m¿Kf¥gL¤Jjš (1882)

muÁaš g©òfëš äfΫ caça k‰W« br«ikahd g©ò jyRa M£Á

v‹gJ ç¥g‹ Ãuòé‹ e«Ã¡ifahF«. Mfnt, efu§fëš efurig FG¡fŸ,

jhY¡fh¡fŸ k‰W« »uhk§fëš cŸsh£Á fHf§fŸ ngh‹w cŸsh£Á

mik¥òfis mt® ngh‰¿ ts®¤jh®. efurigfë‹ mÂfhu§fŸ nkY«

mÂfç¡f¥g£ld. mt‰¿‹ jiyt®fŸ mÂfhçfŸ mšyhjt®fshf ÏU¡f

nt©L«. Rfhjhu«, fêÎÚ® R¤Âfç¥ò, FoÚ® tH§Fjš, bjhl¡f¡fšé ngh‹w

mo¥gil trÂfis V‰gL¤Â ã®t»¡F« bghW¥ò efurigfël« tH§f¥g£lJ.

kht£l k‰W« jhY¡fh fHf§fŸ cUth¡f¥g£ld. Ϫj fHf§fë‹ bgU«gh‹ik

cW¥Ãd®fŸ mÂfhçfŸ mšyhjt®fshf ÏU¡fnt©L« v‹W tèÍW¤j¥g£lJ.

ç¥g‹ Ãuò

86

cŸsh£Á mik¥òfŸ j§fëläUªj ã Mjhu§fis¥ bghW¤jtiu

KG mÂfhu« bg‰W és§»d. ϪÂahé‹ M£ÁaÂfhu« go¥goahf

go¤j ϪÂa®fë‹ if¡F kh‰w¥gl nt©L« v‹gJ ç¥gå‹ éU¥gkhf

ÏUªÂU¡fyh«. murh§f ãakd§fS¡F¥ gš cŸsh£Á fHf§fS¡F

nj®jšfŸ _y« cW¥Ãd®fŸ nj®ªbjL¡f¥glnt©L« v‹W ç¥g‹ tèÍW¤Âdh®.

ã®thf¤Âš Âwikia¥òF¤JtJ ç¥gå‹ K¡»a neh¡fkšy; khwhf

ã®thf« gutyh¡f¥g£L k¡fS¡F beU¡fkhdjhf kh‰w¥gl nt©L« v‹W

mt® fUÂdh®. jy Ra M£Ána ç¥gå‹ kf¤jhd rhjidahF«. Ï‹W eh£oš

fhz¥gL« cŸsh£Á mik¥òfS¡F mo¤js« mik¤jt® ç¥g‹ Ãuò Mth®.

fšé Ó®ÂU¤j§fŸ

éšèa« bg©o§ Ãuòit¥ nghynt, ç¥g‹ ÃuòΫ ϪÂa®fë‹ fšé¡fhf

ghLg£lh®. c£° m¿¡ifæ‹ mo¥gilæš ÏªÂa¡ fšéKiwæ‹ brašgh£il

MŒÎ brŒa ç¥g‹ KoÎ brŒjh®. fšéaik¥ig nkY« nk«gL¤Jtj‰fhf

1882š r® éšèa« A©l® jiyikæyhd FG x‹iw ãaä¤jh®. ÏJnt A©l®

fšé¡FG v‹W miH¡f¥gL»wJ. k¡fë‹ bjhl¡f¡ fšéia nk«gL¤Â

éçÎgL¤j nt©L« vd Ï¡FG gçªJiu¤jJ. Ïilãiy¡ fšé Ïu©L

nfhz§fëš nk«gL¤j¥glnt©L« v‹W Ï¡FG T¿aJ. mit gšfiy¡fHf

EiHΤ nj®Î¡F Ï£L¢ bršy¡Toa Ïy¡»a¡ fšé, k‰W« khzt®fS¡F

ntiythŒ¥ò¡F têtF¡F« bjhê‰fšéahF«.

bg© fšéæ‹ Ã‰ngh¡F ãiy F¿¤J« Ï¡FG F¿¥Ã£lJ. bjhl¡f¡

fšéia »uhk§fëY«, efu§fëY« mik¡f¥g£LŸs cŸsh£Á mik¥òfŸ

ã®t»¥gij Ï¡FG C¡Fé¤jJ. Ϫj¥ gçªJiufshš, ϪÂahéš fšé

ãWtd§fë‹ v©â¡if gš»¥ bgU»aJ.

Kjš bjhê‰rhiy¢ r£l« (1881)

ϪÂahé‹ bjhê‰rhiyæš gâòçªj bjhêyhs®fë‹ gâãiyikfis

nk«gL¤Jtj‰fhf ç¥g‹ Ãuò 1881 M« M©L bjhê‰rhiy¢ r£l¤ij¡ bfh©L

tªjh®. VG taJ¡F Fiwthd FHªijfis bjhê‰rhiyfëš ntiy¡F

ãaä¥gij Ï¢r£l« jilbrŒjJ. FHªijfë‹ ntiy neu¤ijÍ« ÏJ Fiw¤jJ.

bjhêyhs®fë‹ ghJfh¥ig cW brŒtj‰fhf, mghafukhd ÏaªÂu§fis¢ R‰¿

f£lhakhf ntèaik¡f nt©L« v‹W Ï¢r£l« T¿aJ.

Ïšg®£ knrhjh F¿¤j r®¢ir (1884)

ϪÂahéš ÏUntW tifahd r£l¤ij Ú¡Ftj‰F ç¥g‹ Ka‰Á vL¤jh®.

ϪÂahéèUªj r£l mik¥Ã‹go, xU Inuh¥Ãa® F¿¤j tH¡if Inuh¥Ãa

ÚÂg k£Lnk érhç¡f KoÍ«. ϪÂa ÚÂg érhç¡f KoahJ. ÚÂk‹w§fëš

gjéæèUªJ ϪÂa ÚÂgÂfS¡F Ϫj r£l¥ghFghL bgU¤j mtkhd¤ij

më¥gjhf ÏUªjJ. r£l cW¥Ãduhd Á.Ã. Ïšg®£ 1883š Ú¤Jiwæš fhz¥g£l

Ϫj ghFgh£il¥ ngh¡Ftj‰fhf xU knrhjhit¡ bfh©L tªjh®. Mdhš,

Inuh¥Ãa®fŸ Ï«knrhjhit fLikahf v®¤jd®. Ï«knrhjhit v®¤J¥ nghuhl

87

ghJfh¥ò r§f« x‹iw mik¤j mt®fŸ nghuh£l ãÂahf x‹wiu y£r %ghiaÍ«

Âu£od®. M§»nyaiu ϪÂa ÚÂgÂfë‹ érhuiz¡F c£gL¤Jtijél,

ϪÂahéš M§»nya M£Áia KoΡbfh©L tUtnj nkš v‹W mt®fŸ

T¿d®. ϧ»yhªJ g¤Âç¡iffS« mt®fS¡F MjuÎ më¤jd. vdnt,

ϧ»yhªÂY« ϪÂahéY« ÏUªj M§»nyaiu ÂU¥Â¥gL¤Jtj‰fhf ç¥g‹

Ï«knrhjhéš ÂU¤j« bfh©L tªjh®.

Ïšg®£ knrhjh F¿¤j r®¢ir ϪÂa njÁa« tsUtj‰F bgçJ« cjéaJ.

ϪÂa njÁa Ïa¡f¤Âš ÏJ xU F¿¥Ãl¤j¡f ãfœthF«. Ϫj r®¢irahš

bgçJ« kdKilªj ç¥g‹ jdJ gjéia¤ JwªJé£L ϧ»yhªJ ÂU«Ãdh®.

Ϫj ãfœé‹ cldo éisthf, 1885 M« M©L ϪÂa njÁa fh§»u°

njh‰Wé¡f¥g£lJ.

ç¥g‹ F¿¤j kÂ¥ÕL

ϪÂahé‰F ϧ»yhªJ mD¥Ãit¤j it°uhŒfënyna äfΫ

òfœä¡ft® ç¥g‹ Ãuò Mth®. ϪÂa®fë‹ Ãu¢Áidfis fåÎlD«, gçÎlD«

ifah©l fhuz¤jhš mtiu ‘ç¥g‹  F£’ (ç¥g‹ v§fŸ m¥g‹) v‹W

ϪÂa k¡fŸ ngh‰¿¥ òfœªjd®. Ú¤Jiwæš ãyéa Ïd¥ghFgh£il xê¡f

Ka‰ÁbaL¤jJ, eh£L bkhê brŒÂ¤jhŸ r£l¤ij ÂU«g¥ bg‰wJ, jy Ra

M£Áia m¿Kf¥gL¤ÂaJ, ikNiu¤ ÂU«Ã tH§»aJ ngh‹w elto¡iffŸ

ϪÂa®fëilna mtuJ òfiH nkY« ca®¤ÂaJ. mtuJ brašghLfis

e‹¿Íl‹ ngh‰¿a ϪÂa®fŸ ç¥g‹ gjé éy»aj‰fhf äfΫ tU¤j¥g£ld®.

f®r‹ Ãuò (1899-1905)

Ãç£oZ ϪÂa M£Áahs®fëš, btšby°è Ãuò, lšAÎì

Ãuò M»nahç‹ tçiræš it¤J v©z¤j¡ft® f®r‹ Ãuò

Mth®. mt® xU KGikahd nguuR¡ bfhŸifahs®, M£Áia

Âwikahf el¤J« neh¡f¤Jl‹ f®r‹ Ãuò M£Áaik¥ig

e‹F Óuik¤jh®. mtuJ cŸeh£L ã®thf¤ij ËtU«

jiy¥òfëš gh®¡fyh«.

fšé Ó®ÂU¤j§fŸ

fšé ãWtd§fëš f£L¥ghL«, fšé¤juK« FiwªJ tUtij f®r‹

cz®ªjh®. gšfiy¡fHf§fŸ ϪÂa muÁaš òu£Áahs®fis cUth¡F«

bjhê‰rhiyfŸ vd mt® fUÂdh®. eh£oš gšfiy¡fHf§fë‹ brašgh£il

MŒÎ brŒtj‰F 1902š xU gšfiy¡FGit ãaä¤jh®. m¡FGé‹ gçªJiufis

V‰W, 1904 M« M©L ϪÂa gšfiy¡fHf§fŸ r£l¤ij f®r‹ Ãuò

bfh©Ltªjh®. ϪÂahé‹ mid¤J gšfiy¡fHf§fS« muÁ‹ f£L¥gh£oš

bfh©L tu¥g£ld.

f®r‹ Ãuò

88

fhtšJiw, uhQt Ó®ÂU¤j§fŸ

ÂwikæY« f£L¥gh£oY« f®r‹ e«Ã¡ifÍilat®. 1902š r® M©£%

Ãnur® jiyikæš fhtšJiw¡ FG x‹iw mt® ãaä¤jh®. m¡FGé‹

gçªJiufis V‰W eilKiw¥gL¤Âdh®. mÂfhçfS¡F« fhty®fS¡F«

gæ‰Á¥gŸëfŸ V‰gL¤j¥g£ld. khfhz fhtš gâ¤Jiw m¿Kf¥gL¤j¥g£lJ.

uhQt¤ij Óuik¥gj‰F, ϪÂahéš gil¤jsgÂahf ÏUªj »¢rd® Ãuòé‹

ifæš él¥g£lJ.

fšf¤jh khefuh£Á r£l« (1899)

1899 M« M©L f®r‹ fšf¤jh khefuh£Á r£l¤ij¡ bfh©L tªjh®.

Ïj‹go, nj®ªbjL¡f¥g£l cW¥Ãd®fëš v©â¡if Fiw¡f¥g£L, mÂfhçfŸ

cW¥Ãd®fë‹ v©â¡if mÂfç¡f¥g£lJ. nkY«, fšf¤jh khefuh£Áæš

ϪÂa®fisél, M§»nyaU¡F mÂf ÃuÂã¤Jt« tH§f¥g£lJ. f®rdJ Ϫj

k¡fŸ énuhj elto¡if ϪÂa cW¥Ãd®fëilna kd¡fr¥ig c©lh¡»aJ.

bjhšbghUŸ Á‹d§fis ghJfh¤jš

ϪÂahéš tuyh‰W K¡»a¤Jt« thŒªj g©ila Á‹d§fis

ghJfh¥gš f®r‹ M®t« bfh©oUªjh®. mtU¡F K‹ò« rç Ëò« rç

vªjbthU it°uhÍ« bjhšbghUŸ Á‹d§fë‹ghš Ï›tsÎ m¡fiw

fh£oašiy.

1904 M« M©L g©ila bjhšbghUŸ Á‹d§fŸ r£l¤ij mt® bfh©Ltªjh®.

mj‹go murh§fK«, cŸsh£Á mÂfhçfS« j§fŸ M£Á¥gFÂæš cŸs

bjhšbghUŸ K¡»a¤Jt« thŒªj Á‹d§fis ghJfh¡fnt©L«. mt‰iw

mê¥gJ F‰w« v‹W« m¿é¡f¥g£lJ.

t§f¥ Ãçéid (1905)

1905 #]iy 4 M« ehŸ t§fhs¤ij ÏUkhãy§fshf Ãç¡F« eilKiw

nk‰bfhŸs¥g£lJ. òÂjhf cUth¡f¥g£l »H¡F t§fhs¤Âš m°[h«, lh¡fh,

uh#fhï, Á£lfh§ ngh‹w gFÂfŸ ml§»æUªjd. Ïj‹ jiyef® lh¡fh. ã®thf

trÂia f®r‹ jkJ t§f¥Ãçéid¡F fhuzkhf¡ T¿dhY«, t§fhs¤ÂèUªj

ϪJ¡fisÍ« K°Ä«fisÍ« ÃsÎgL¤Jtjhf ÏJ mikªjJ. Ïjdhš, ehL

KGtJ« t§f¥ Ãçéid¡F vÂuhd nghuh£l§fŸ eilbg‰wd. Ïjdhš njÁa

Ïa¡f« nkY« tY¥g£lJ.

f®r‹ g‰¿a kÂ¥ÕL

jdJ eh‰gjhtJ taš f®r‹ Ãuò Ϫj gjéia V‰wh®. mt® jdJ

Ó®ÂU¤j§fis eilKiw¥gL¤Jtj‰F K‹ò, MŒÎ¡ FG¡fis mik¤J,

mt‰¿‹ gçªJiufis¡ nf£l¿ªjh®. ϪÂaç‹ Ãu¢Áidfis e‹F MŒÎ

brŒjh®. bjhl¡f¤Âš mt® òfœbg‰¿UªjhY«, t§f¥Ãçéid mt‰iw

éiuényna k§f¢ brŒjJ.

89

f‰wš milÎfŸ

Ϫjghl¤ijf‰wjdhškhzt®m¿ªJbfh©lJ.

1. eh£LbkhêbrŒÂ¤jhŸr£l«,gŠr¤ij¥ngh¡fvL¤jmiuFiw

elto¡ifngh‹wè£lå‹k¡fŸv®¥òelto¡iffŸ.

2. M¥fhåabfhŸifæ‹njhšé-Ãç£oZmÂfhçfŸbfhiy.

3. fšé,jyRaM£Á,bjhêyhs®ey‹cŸë£l ç¥gå‹ jhuhs

Ó®ÂU¤j§fŸ.

4. Ú¤Jiwæš Ïd¥ghFgh£il ngh¡f mt® vL¤j Ka‰ÁfŸ -

Ïšg®£knrhjh-njÁaÏa¡f¤Â‰FmJé¤Â£lJ.

5. f®rå‹Ó®ÂU¤j§fŸ-t§f¥Ãçéidmj‹éisÎfŸ

gæ‰Á

gFÂ- m

I. rçahd éilia nj®Î brŒf.

1. ϪÂahé‹ Kjš it°uhŒ

m. thu‹ nA°o§° M. lšAÎÁ Ãuò

Ï. fhå§ Ãuò <. ç¥g‹ Ãuò

2. eh£L bkhê brŒÂ¤jhŸ r£l« bfh©Ltu¥g£l M©L vJ?

m. 1878 M. 1882

Ï. 1898 <. 1902

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. KjyhtJ gŠr ãthuz¡FG ____________ jiyikæš V‰gL¤j¥g£lJ.

2. ϪÂa¥ gšfiy¡ fHf§fŸ r£l« ãiwnt‰w¥g£l M©L ____________

III. bghU¤Jf.

1. gil¡fy¢ r£l« m. M©£U Ãnur®

2. cŸsh£Á mik¥òfŸ M. f®r‹ Ãuò

3. fšé¡ FG Ï. ç¥g‹ Ãuò

4. t§f¥Ãçéid <. éšèa« A©l®

5. fhtšJiw¡ FG c. è£l‹ Ãuò

90

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. è£l‹ Ãuòé‹ M¥fhåa bfhŸifia Ëg‰W«go ç¥g‹ Ãuò

m¿ÎW¤j¥g£lh®.

M. eh£L bkhê brŒÂ¤jhŸ r£l¤ij u¤J brŒJ ϪÂa®fëilna ç¥g‹ Ãuò

òfœ bg‰wh®.

Ï. ç¥g‹ Ãuò fšé Ó®ÂU¤j§fëš brh‰g ftdnk brY¤Âdh®.

<. 1882š ç¥g‹ Ãuò bjhê‰rhiy r£l¤ij m¿Kf¥gL¤Âdh®.

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W F¿¥ÃLf.

1. Ãç£oZ Ãujk® o°nuè, è£l‹ Ãuòit ϪÂahé‹ it°uhahf ãaä¤jh®.

2. eh£L bkhê brŒÂ¤jhŸ r£l« ϪÂa g¤Âçiffë‹ RjªÂu¤ij eR¡»aJ.

VI. ÁW F¿¥ò vGJf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. eh£L bkhê brŒÂ¤jhŸ r£l«

2. A©l® FG

3. Ïšg®£ knrhjh r®¢ir

VII. RU¡fkhd éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. è£l‹ Ãuòé‹ gŠr ãthuz¡ bfhŸifia¥ g‰¿ F¿¥ò vGJf.

2. cŸsh£Á mik¥òfë‹ K¡»a¤Jt¤ij¥ g‰¿ éth¡f.

3. f®r‹ Ãuòé‹ fšé Ó®ÂU¤j§fis F¿¥ÃLf.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. è£l‹ Ãuòé‹ M¥fhåa bfhŸifia MŒf.

2. ç¥g‹ Ãuòé‹ Ó®ÂU¤j§fis kÂ¥ÃLf.

3. f®r‹ Ãuòé‹ M£Áia¥ g‰¿ bjhF¤J vGJf.

91

ghl« - 13

r_f, rka Ó®ÂU¤j Ïa¡f§fŸ

Ϫj ghl¤ÂèUªJ khzt® bgU« brŒÂfŸ:

1. Ãu«k rkh#K« mj‹ nritfS«

2. Mçarkh#«,uhk»UZzÏa¡f«k‰W«Ãwmik¥òfŸ

3. Ïuh#h uh«nkhf‹ uhŒ, Rthä jahdªj ru°tÂ, éntfhdªj®

ngh‹wÓ®ÂU¤jthÂfë‹nritfŸ

4. ϪÂaK°Ä«fëilnanjh‹¿aÓ®ÂU¤jÏa¡f§fŸ

5. Ó¡»a,gh®ÁÓ®ÂU¤jÏa¡f§fŸ

6. jäœeh£ošÓ®ÂU¤jÏa¡f§fŸ- uhkè§fmofŸ,itFªj

Rthä,<.bt.uh.bgçah®

eÅd ϪÂa tuyh‰¿š r_f, rka Ó®ÂU¤j Ïa¡f§fŸ K¡»a Ïl«

bgW»‹wd. Ïuh#huh« nkhf‹ uhŒ, Rthä jahdªj ru°tÂ, Rthä éntfhdªj®

ngh‹w jiyt®fë‹ têfh£Ljèš k¡fëilna r_f g©gh£L éê¥òz®Î

njh‹¿aJ. nk‰f¤Âa jhuhs¢ ÁªjidfŸ guéaJ«, Ó®ÂU¤j Ïa¡f§fŸ

njh‹Wtj‰F fhuzkhf mikªjd. ϪÂa k¡fë‹ r_f, rka thœ¡ifæš Ïªj

Ïa¡f§fŸ F¿¥Ãl¤ j¡f khWjšfis njh‰Wé¤jd.

Ïuh#h uh«nkhf‹ uhŒ

1772š t§fhs¤Â‹ A]¡ë kht£l¤Âš Ãwªj mt® M‰wšäF

RaÁªjidÍ« gF¤j¿Í« ÂwD« ä¡ftuhf és§»dh®.

ééèa¤ijÍ«, ϪJ k‰W« K°Ä« rka üšfisÍ« f‰W¤

nj®ªjh®. M§»y«, rk°»Uj«, ghuÓf«, muhá, ÃuŠR, y¤Ô‹,

»nu¡f«, A]¥% cŸë£l gy bkhêfëY« mt® nj®¢Á

bg‰¿Uªjh®.

1815š M¤äa rigia mt® ãWédh®. Ëd® 1828š Ϫj

rigna Ãu«k rkh#khf ts®¢Á bg‰wJ. Ϫj mik¥Ã‹_y«

‘flΟ xUtnu’ v‹W uh« nkhf‹ uhŒ Ãu¢rhu« brŒjh®.

cgãlj§fŸ, ééèa«, F®M‹ ngh‹w rka üšfë‹

fU¤J¡fis x‹¿iz¤J gšntW rka¤Âdçl«

x‰Wikna‰gL¤j mt® Ka‰Á¤jh®. M¤äa rigæ‹ gâia

kfçî ÂngªÂueh¤ jhT® nk‰bfh©lh®. (uéªÂueh¤ jhTç‹ jªij). Ït®jh‹

Ãu«k rkh#« v‹W Ï¢rig¡F bga®kh‰w« brŒjh®. ϪÂahé‹ jiyÁwªj r_f

mik¥ghf Ãu«k rkh#¤ij cUth¡»dh®.

uh#h uh«nkhf‹ uhŒ

92

1829š éšèa« bg©o§ Ãuò r Kiwia xê¡f K‹tªjnghJ, uh#h

uh«nkhf‹ uhŒ mtU¡F cWJizahf ã‹wh® v‹gJ« F¿¥Ãl¤j¡fjhF«.

FHªij ÂUkz¤ijÍ«, bg© ÁR¡bfhiyÍ« mt® fLikahf v®¤jh®.

éjitfŸ kWkz«, bg© fšé, bg©fS¡fhd brh¤Jçik ngh‹wt‰iw

mt® Mjç¤jh®. ϪÂahé‹ xUik¥gh£L¡F rhÂKiw bgU« jil¡fšyhf

ÏU¥gij mt® cz®ªjh®. kåj Fy¤Â‹ rk¤Jt¤Âš mt® mirahj e«Ã¡if

bfh©oUªjh®. Ãuhkz ònuh»j®fë‹ M¡f¤Âš mtU¡F e«Ã¡ifæšiy.

fy¥ò ÂUkz¤ijÍ« mt® Mjç¤jh®. jhnk xU K°Ä« FHªijia j¤J

vL¤J¡bfh©lh®. 1817š, rka¥gu¥ghsuhd nlé£ nA® v‹gUl‹ ÏizªJ

fšf¤jhéš ÏªJ¡ fšÿçia (ÏJnt j‰nghija fšf¤jh khãy¡ fšÿç)

ãWédh®. bg©fS¡fhd gŸëfisÍ« mt® ãWédh®.

Ïuh«nkhf‹ uhŒ t§fhs bkhêæš btëtªj KjyhtJ thu ÏjHhd

‘r«th¤bfsKÂ’ia bjhl§»dh®. ghuÓf thu ÏjHhd Ûu¤-cš-m¡g® v‹gj‰F«

MÁçauhf¤ Âfœªjh®. 1833š ϧ»yhªÂYŸs Ãç°lš v‹w Ïl¤Âš mt®

kiwªjh®.

bA‹¿ ééa‹ blnuhÁnahΫ

Ïs« t§fhs Ïa¡fK«

Ïs« t§fhs Ïa¡f¤ij ãWéat® bA‹¿ ééa‹ blnuhÁnah Mth®.

1809š fšf¤jhéš Ãwªj mt® fšf¤jh ϪJ¡ fšÿçæš

MÁçauhf¥ gâòçªjh®. 1833š fhyuh nehŒ f©L Ïs«

taÂnyna Ïwªjh®. mtuJ Ól®fŸ blnuhÁa‹fŸ v‹W«

mtuJ Ïa¡f« Ïs« t§fhs Ïa¡f« v‹W« miH¡f¥£lJ.

gHikahd f©_o¥nghd gH¡ftH¡f§fis Ït®fŸ

fLikahf jh¡»¥ ngÁd®. bg© cçik, bg© fšéia

bgçJ« Mjç¤jd®. cUt têghL, #hÂKiw, _l

e«Ã¡iffŸ M»at‰W¡F vÂuhf gšntW mik¥òfis

V‰gL¤ÂÍ« éthj§fŸ el¤ÂÍ« Ó®ÂU¤j¤Âš <Lg£ld®.

Rthä jahdªj ru°tÂÍ« Mça rkh#K«

1875 M« M©L g«ghæš Rthä jahdªj ru°t Mça rkh#¤ij

njh‰Wé¤jh®. F#uh¤Â‹ f¤Âath® gFÂæš Ãwªj Rthä jahdªj® (1824-83)

Áwªj m¿P®, eh£L¥g‰W ä¡ft®, r_f Ó®ÂU¤jthÂ, kWky®¢Áahs®. ntj§fŸ

jh« c©ikahd m¿Î¡F mo¥gil v‹W mt® e«Ãdh®. "ntjfhy¤Â‰F

ÂU«ò§fŸ" v‹gnj mtuJ KH¡fkhF«. cUt têghL, FHªij

ÂUkz«, Ãw¥Ã‹ mo¥gilæyhd #hÂKiw ngh‹wt‰iw

mt® v®¤jh®. fy¥ò kz¤ijÍ«, éjit kWkz¤ijÍ«

mt® Mjç¤jh®. Ãw rka§fS¡F kj« kh¿at®fis Û©L«

ϪJ mik¥ò¡FŸ bfh©LtU« neh¡f¤Jl‹ mt® ‘R¤Â’

Ïa¡f¤ij bjhl§»dh®. mtuJ fU¤J¡fis cŸsl¡»a

‘r¤ah®¤j ÃufhZ’ v‹D« üiyÍ« mt® vGÂdh®.

ééa‹ blhuhÁnah

jahdªj ru°tÂ

93

g«ghæš njh‰Wé¡f¥g£l nghÂY«, Mça rkh#« gŠrhÚ r¡Âä¡f

Ïa¡fkhf ts®ªJ ϪÂahé‹ gy gFÂfëš jdJ jh¡f¤ij V‰gL¤ÂaJ. Mça

rkh#« fšé ts®¢Á¡fhf mU«ghLg£lJ. 1886š KjyhtJ jahdªj M§»nyh

ntj gŸë (o.V.é) yhTçš ãWt¥g£lJ. Éfhy¤Âš ϪÂahé‹ ÃwgFÂfëš

nkY« gy gŸëfŸ bjhl§f¥g£ld. Mça rkh#¤ij¢ nr®ªj yhyhy#g uhŒ

cŸë£l ü‰W¡fz¡fhdt®fŸ ϪÂa éLjiy Ïa¡f¤Âš g§nf‰wd® v‹gJ«

F¿¥Ãl¤j¡fJ.

Ãuh®¤jid rkh#«

1867š g«ghæš lh¡l® M¤khuh« gh©Lu§ v‹gtuhš Ãuh®¤jid

rkh#« njh‰Wé¡f¥g£lJ. ÏJ Ãu«k rkh#¤ÂèUªJ

cjakhdjhF«. ϪJ rka¤Â‰FŸnsna Ó®ÂU¤j§fis¡

bfh©L tUtJ Ïj‹ neh¡fkhF«. rkgªÂ, fy¥ò kz«,

éjitfŸ kWkz«, bg©fŸ k‰W« jhœ¤j¥g£nlh® nk«ghL

ngh‹wt‰¿š Ϫj Ïa¡f« mÂf ftd« brY¤ÂaJ. 1870š

ÚÂg v«.í.uhdnl, M®.í. g©lh®¡f® ÏUtU« Ïš nr®ªJ

Ϫj Ïa¡f¤Â‰F nkY« tèik nr®¤jd®. ÚÂg uhdnl

j¡fhz fšé¡ fHf¤ijÍ« ngh‰¿ ts®¤jh®.

Rthä éntfhdªjU« uhk»UZz Ïa¡fK«

Rthä éntfhdªjç‹ Ïa‰bga® enuªÂueh¤ j¤jh (1863-1902). $ uhk

»UZz gukA«rç‹ K¡»a òfœbg‰w Óluhf mt® és§»dh®. fšf¤jhéš

brštä¡f t§fhs¡ FL«g¤Âš Ãwªj enuªÂu eh¤ j¤jh °fh£oZ r®¢

fšÿçæš gæ‹wh®. 1886š enuªÂueh¤ j¤jh Jwtw« ó©lh®. éntfhdªj® v‹w

bgauhš miH¡f¥g£lh®. ntjhªj j¤Jt¤ij mt® ngh¤jh®. #hÂKiwia rhoa

mt® m¥nghJ ϪJ rka¤Âš C¿¡»lªj rl§FfisÍ« r«Ãujha§fisÍ«

f©ld« brŒjh®. 1893 br¥l«gçš Áfhnfh (mbkç¡fh)éš

eilbg‰w cyf rka§fë‹ kheh£oš fyªJbfh©l

Rthä éntfhdªj® ϪÂah k‰W« ϪJ rka¤Â‹ òfiH

cyf¿a¢brŒjh®.

éntfhdªj® tèik k‰W« j‹d«Ã¡ifia jkJ

mo¥gil bfhŸiffshf¡ bfh©oUªjh®. ViH k‰W«

jhœ¤j¥g£nlhç‹ thœ¡ifia nk«gL¤j ciH¡FkhW

k¡fis mt® nf£L¡bfh©lh®. kåjD¡F brŒÍ«

nritna flÎS¡F M‰W« nrit v‹W mt® Âlkhf

e«Ãdh®.

1897š AÎuhéYŸs ngÿ® v‹w Ïl¤Âš uhk»UZz Ïa¡f¤ij mt®

njh‰Wé¤jh®. mJ xU r_f nrit k‰W« mw¡bfhil mik¥ghF«. gŸëfŸ,

fšÿçfŸ, kU¤JtkidfŸ, mdhij Ïšy§fŸ ngh‹wt‰iw ãWé, mt‰¿‹

_y« k¡fS¡F cjéÍ« r_f¤Â‰F nritÍ« brŒtnj Ϫj Ïa¡f¤Â‹

F¿¡nfhshF«.

Rthä éntfhdªj®

v«.í.uhdnl

94

Ãsht£°»

m«ikah®

Ãu«kPhd rig

1875 M« M©L uZahit¢ nr®ªj Ãsht£°» m«ikah® k‰W« mbkç¡fh

f®dš bA‹¿ °Oš Mšfh£ v‹w ÏUtuhY« ãôah®¡»š (mbkç¡fh)

Ãu«k Phd rig ãWt¥g£lJ. Ïd, ãw, rka¥ghFghLfŸ

Ï‹¿ cyf rnfhju¤Jt¤ij V‰gL¤JtJ« g©ila rka«

k‰W« j¤Jt§fis MŒÎ brŒtJ« mt®fsJ K¡»a

neh¡f§fshF«. ϪÂahé‰F tªj mt®fŸ 1882š br‹id,

milah‰¿š j§fsJ jiyikæl¤ij ãWéd®. Ëd®

1893š ÂUkÂ. m‹å bgr‹£ m«ikah® ϪÂahé‰F tªJ,

Mšfh£o‹ kiwΡF¥Ã‹ Ï¢rigæ‹ jiyik¥ bghW¥ig

V‰W¡ bfh©lh®. ÂUkÂ. m‹å bgr‹£ kj‹ nkhf‹

khséahÎl‹ ÏizªJ gduhÁš k¤Âa ϪJ¥gŸëia

ãWédh®. Ëd® mJ gdhu° ϪJ gšfiy¡fHfkhf ts®¢Á bg‰wJ.

g©oj <°tu rªÂu é¤ah rhf®

g©oj <°tu rªÂu é¤ah rhf® xU Áwªj fšéahs®, kåj neaä¡ft®,

r_f Ó®ÂU¤jthÂ. 1820š t§fhs¤Âš ä£dhóçš xU »uhk¤Âš Ãwªjh®.

e‹F go¤J éšèa« nfh£il fšÿçæš t§fhs bkhê¤ Jiwæ‹ jiyik¥

g©ojuhdh®. ϪÂa rKjha¤Âš fšéia¥ gu¥òtj‹ _ykhfnt Ó®ÂU¤j«

bfh©Ltu KoÍ« v‹W mt® fUÂdh®. bg©fS¡fhf gy

gŸëfis ãWédh®. bgö‹ gŸëia ãWt b#.o. bgö‹

v‹gtU¡F cWJizahf ÏUªjh®. fšf¤jhéš bk£nuh

nghèl‹ ãWtd¤ij V‰gL¤Âdh®. FHªij ÂUkz¤ij

fLikahf v®¤j mt® éjitfŸ kWkz¤ij Mjç¤jh®.

1856 M« M©L éjitfŸ kWkz¢ r£l« ãiwnt‰w¥g£lJ.

fšéia¥ gu¥òtj‰F mt® nk‰bfh©l Ka‰Áfis¥

ghuh£L« éj¤Âš mtU¡F é¤ah rhf® v‹w g£l«

tH§f¥g£lJ.

n#hÂgh nfhéªjh óny

kfhuhZou¤Âš xU jhœ¤j¥g£l FL«g¤ij¢ nr®ªjt® n#hÂgh nfhéªj

óny. ca®ªj #h M¡f¤J¡F« Ãuhkâa r¡ÂfS¡F« vÂuhf mt® jdJ

thœehŸ KGtJ« Ú©l nghuh£l¤ij nk‰bfh©lh®. 1873š #hÂKiwia v®¤J¥

nghuhl r¤anrhj¡ rkh#« v‹w mik¥ig¤ njh‰Wé¤jh®. kfhuhZou¤Âš

éjitfŸ kWkz Ïa¡f¤Â‰F K‹ndhoahf mt® brašg£lh®. bg©

fšé¡fhfΫ ghLg£lh®. n#hÂgh nfhéªjh óny k‰W« mtuJ kidé ÏUtU«

ÏizªJ 1851š ódhéš KjyhtJ bg©fŸ gŸëia ãWéd®.

K°è« Ó®ÂU¤j Ïa¡f§fŸ

bjhl¡f¤Âš nkiy eh£L¡ fšéia K°è«fŸ òw¡fâ¤jikahš,

mt®fëilna Ó®ÂU¤j Ïa¡f§fŸ r‰W jhkjkhfnt njh‹¿d.m¤jifa

Kjš Ka‰Á 1863š fšf¤jhéš njh‰Wé¡f¥g£l KfkÂa Ïy¡»a fHf«

g©o£ é¤ah rhf®

95

MF«. M§»y¡ fšéiaÍ« nkiy eh£L m¿éaiyÍ« gu¥òtnj Ïj‹ K¡»a

neh¡fkhF«. t§fhs¤Âš Ϫj mik¥ò gy gŸëfis ãWéaJ.

mèfh® Ïa¡f«

mèfh® Ïa¡f¤ij njh‰Wé¤jt® r® iraJ mfkJ

fh‹ (1817-98) Mth®. K°Ä«fë‹ r_f k‰W« fšé

nk«gh£L¡fhf ÏJ njh‰Wé¡f¥g£lJ. Ïil¡fhy¤Âa

Éngh¡F¤ j‹ikia ngh¡», rka¤Âš K‰ngh¡F

Áªjidfis mt® V‰gL¤Âdh®. K°è«fëilna

jhuhs¡ fU¤J¡fis¥ gu¥òtj‰fhf 1866š mt®

KfkÂa fšé¡ fHf¤ij njh‰Wé¤jh®. K°è«fS¡F

M§»y¡ fšé òf£Ltj‰fhf 1875š mèfhçš mt® xU

gŸëia ãWédh®. ÏJnt Ëd® KfkÂa M§»nya

Ñœ¤Âir¡ fšÿçahfΫ, j‰nghija mèfh® K°Ä«

gšfiy¡fHfkhfΫ ts®¢Á milªjJ.

Ânahgh©£ ÃçÎ

K°è« cnykh¡fë‹ itÔf Ãçéduhš njh‰Wé¡f¥g£lnj Ânahgh©£

Ïa¡fkhF«. ÏJ xU kWky®¢Á Ïa¡fkhF«. Ïj‹ Ïu©L K¡»a F¿¡nfhŸfŸ :

1) F®M‹ k‰W« Aho° Ïš cŸsthW Ï°yhäa nghjidfis K°è«fëilna

gu¥òtJ. 2) mªãa M£Áahs®fS¡F vÂuhf ífh¤ v‹w cçik¥ nghuh£l¤ij

bjhl®tJ. KfkJ cš Ahr‹ v‹w òÂa Ânahgh©£ Ïa¡f jiyt® Ï¥Ãçé‹

rka fU¤J¡fëš muÁaš k‰W« m¿th®ªj Áªjidfis¥ òF¤Âdh®. Ï°yhä‹

jhuhskhd és¡f§fŸ Ï›éa¡f¤Âdçilna xU muÁaš éê¥òz®it

V‰gL¤ÂaJ.

Ó¡»a Ó®ÂU¤j Ïa¡f«.

ϪÂahé‹ Ãw Ïl§fis¥ nghynt gŠrhÃY« Ó®ÂU¤j Ïa¡f§fŸ

njh‹¿d. ghgh jahŸ jh° v‹gt® ãu§fhç Ïa¡f¤ij njh‰Wé¤jh®. flÎis

cUtk‰wtuhf (ãu§fh®) têglnt©L« v‹W mt® T¿dh®. ghkh uh« Á§ eh«jhç

Ïa¡f¤ij ãWédh®. ÏtuJ Ól®fŸ btŸis cil mâªJ, òyhš c©gij

j鮤jd®. 1870š yhT® k‰W« mä®jruÁš Jt¡f¥g£l Á§ rgh¡fŸ Ó¡»a

rKjha¤ij Ó®ÂU¤j K‰g£ld. 1892š mä®jruÁš fhšrh fšÿç ãWt¥gLtj‰F

Ϫj rgh¡fŸ cWJizahf ÏUªjd. FUK» k‰W« gŠrhà Ïy¡»a¤ij Ïit

Mjç¤J« ngh‰¿d. Ó¡»a FU¤thu¡fëèUªJ CHšä¡f kf®¤fis (órhçfis)

Ú¡Ftj‰F 1920š mfhèfŸ xU Ïa¡f¤ij njh‰Wé¤jd®. ÏJ bjhl®ghd

r£l§fis Ïa‰w Ãç£oZ murh§f¤Âl« tèÍW¤j¥g£lJ. Ëd®, mfhèfŸ

j§fis xU muÁaš f£Áahf kh‰¿¡ bfh©ld®.

iraJ

mfkJ fh‹

96

r_f, rka Ó®ÂU¤jÏa¡f§fë‹ ika§fŸ

mä®jru°

aK

id

f§

if

Ánuhkâ Fu¤thuhÃugªj¡ FG

Ânah gªj gŸë

mrkÂah Ïa¡f«)

uh{fh£(M®a rkh#«)

ngÿ®Ïuhk»UZzh Ïa¡f«

bfhšf¤jh(Ãu«k rkh#«, Ïisa t§f Ïa¡f«)

Ï ª Â a h

K«ig

(Ãuh¤jid

rkh#«)

mª

jk

h‹ ã

¡n

fhg

h® ÔÎ

fŸ

(Ϫ

Âa

h)

ódh(r®t #d rgh)

uh# KªÂç r§f«

br‹id

(ÂahrhÃfš r§f«, ntjrkh#«)

Át»ç t®¡ffh

($ ehuhaz j®k gçghyd nahf«)

ϪÂa¥ bgU§flš

Ïy

£r

¤ Ô

Î

(Ϫ

Âa

h)

gh®Á Ó®ÂU¤j Ïa¡f«

1851š îJŠÁ eÎnuhí k‰W« v°.v°. bg§fhè v‹gt®fshš g«ghæš

gh®Á rka Ó®ÂU¤j r§f« njh‰Wé¡f¥g£lJ. bg© fšéia mt®fŸ Mjç¤jd®.

j§fŸ r_f¤Âš ãyéa ÂUkz rl§Ffëš Ó®ÂU¤j« bfh©Ltu mt®fŸ

éU«Ãd®. ‘#f¤ ä¤uh’ v‹w khj ÏjiH e›nuhí el¤Â tªjh®. Ϥjifa

Ó®ÂU¤j Ka‰Áfshš gh®Á rKjha« bgU« K‹nd‰w« f©lJ. 20« ü‰wh©o‹

Ïil¡fhy¤Âš gh®Áfëš bgU«ghnyh® K¡»a bghW¥òfis V‰W ϪÂahé‹

ts®¢Á¡F Áw¥ghd bjh©oid M‰¿d®.

Ïuhkè§f mofŸ

19 M« ü‰wh©oš jäœeh£oš thœªj rka¤ jiyt®fëš jiyÁwªjt®

Ïuhkè§f mofshth®. 1823 m¡nlhg® 5š Áj«gu¤J¡F mU»YŸs kUöçš

uhkŒah ßis, Á‹d«ikah® j«g¡F filÁ kfdhf mt® Ãwªjh®.

M‹Ûf thœ¡ifæš Mœªj <LghL bfh©oUªj mt® 1858š tlÿU¡F

mU»š fU§Fê v‹w Ïl¤j¨‰F br‹wh®. Ëdhëš mt® tlÿçš ÏU¥Ãl¤ij

mik¤J¡ bfh©lh®. mtuJ bjŒÅf M‰wš gÂndhuhtJ taÂnyna btë¥g£lJ.

rhÂngjk‰w rKjha¤ij cUth¡F« neh¡f¤ij mo¥gilahf¡ bfh©l jkJ

97

fU¤J¡fis gu¥òtj‰fhf 1865š rkru R¤j r‹kh®¡f r§f¤ij ãWédh®.

k¡fëilna m‹igÍ« fUiziaÍ« ngh¤jh®.mt® ÂUmU£gh v‹w üiy

Ïa‰¿dh®. mtuJ k‰w Ïy¡»a¥ gil¥òfëš ‘kDKiw f©l thrf«’,

‘ÉtfhU©a«’ v‹w üšfS« ml§F«. ghku k¡fS« vëš

òçªJbfhŸs¡Toa tifæš mtuJ bkhê eil äfΫ

vëikahfnt ÏUªjJ.

1870š tlÿU¡F _‹W ikš bjhiyéèUªj

nk£L¡F¥g« v‹w Ïl¤J¡F br‹wh®. m§F 1872š r¤Âa

Phd rigia f£l¤ bjhl§»dh®. flÎis n#h totkhf

têglyh« v‹W mt® k¡fS¡F vL¤J¡ T¿dh®.

$ itF©l RthäfŸ

1809 M« M©L jäœehL, f‹åahFkç kht£l¤j¨YŸs rhä¤njh¥ò

v‹w Cçš $ itF©l RthäfŸ Ãwªjh®. mtuJ Ïa‰bga® KoNL«

bgUkhŸ v‹whY« K¤J¡F£o v‹nw midtU« miH¤jd®. #h Kiw k‰W«

Ô©lhik¡F vÂuhf mt® Ãu¢rhu« nk‰bfh©lh®. rka rl§Ffis mt® rhodh®.

gy® mtiu têgLtj‰fhf mtuJ ÏU¥Ãl« njo tu¤ bjhl§»d®. mtuJ

nghjidfŸ fhy¥ngh¡»š ‘mŒahtê’ v‹W bga® bg‰wJ. 19M« ü‰wh©o‹

k¤Âath¡»š, mŒahtê xU jå¥g£l rkakhf V‰W¡bfhŸs¥g£lJ. bj‹

ÂUth§T® k‰W« bj‰F ÂUbešntè gFÂfëš mJ ntfkhf¥ guéaJ. mtuJ

kiwΡF¥ ÃwF, mt® Ïa‰¿a rka üšfshd m»y¤Âu£L m«khid, mUŸüš

k‰W« mtuJ nghjidfis mo¥gilahf¡ bfh©L mŒah tê rka« guéaJ. gy

Ïl§fëš ‘ãHš j§fš’ v‹w têgh£L¤ jy§fŸ f£l¥g£ld.

������������������������ ��

�������� ��������� ������� �������

������ � ������������������

�� ­��

���� ���������� ��� ��� ����

����� ������������� ������ ���

Ïuhkè§f mofŸ

98

jªij bgçah®

Rakçahij Ïa¡fK« <.bt.uh bgçahU«

bgçah® <.bt.uhkrhä xU Áwªj Ó®ÂU¤jthÂahth®. 1921 fŸS¡fil

k¿aè‹nghJ, j‹ brhªj¤ njh¥Ãnyna 1000 bj‹id

ku§fis bt£o Åœ¤Âdh®. 1924š mt® it¡f« mw¥nghuh£l¤Âš fyªJ

bfh©lh®. nfushéš, it¡f« v‹w Ïl¤Âš Mya¤J¡F

mU»š ÏUªj rhiyæš Ô©l¤jfhjt®fŸ elªJ bršy

é¡f¥g£oUªj jilia v®¤J Ϫj nghuh£l« el¤j¥g£lJ.

t.nt.R. Iaç‹ nru‹ khnjé FUFy¤Â‹ tUzhÁuk

elto¡ifia mt® v®¤jh®. 1920 Kjš 1925 tiu bgçah®

fh§»uÁš ÏUªJ bfh©nl tF¥òthç ÃuÂã¤Jt¡

bfhŸifia¡ fh§»u° V‰f nt©L« vd tèÍW¤Âdh®.

Ëd®, 1925š mt® Rakçahij Ïa¡f¤ij bjhl§»dh®.

Âuhél®fë‹ K‹nd‰w«, ÃuhkÙa M¡f¤j‰F v®¥ò, ϪJ rka k¡fë‹

thœéš mt®fŸ V‰gL¤ÂæUªj f£LghLfis cil¤bjçjš ngh‹witna

Rakçahij Ïa¡f¤Â‹ K¡»a neh¡f§fshF«. #hÂKiw, FHªijfŸ

ÂUkz«, f£lha¥gL¤j¥g£l éjit Kiw ngh‹wt‰iw mt® fLikahf rhodh®.

fy¥ò¤ ÂUkz§fis mt® Mjç¤jh®. rl§FfŸ Ïšyhj gy ÂUkz§fis

mtnu K‹å‹W el¤Â it¤jh®. m¤jifa ÂUkz« Rakçahij ÂUkz« v‹W

miH¡f¥g£lJ. Ãwªj FHªijfS¡F rka rh®g‰w bga®fisÍ« mt® N£odh®.

ϪJ rKjha¤Â‹ r_f mo¥gilahd #hÂKiwia¥ g‰¿a és¡f Vlhd kDj®k

r£l§fis mt® fLikahf v®¤jh®. FoauR, òu£Á, éLjiy ngh‹w jäœ

VLfis¤ bjhl§» mt‰¿‹ _y« jdJ fU¤J¡fis bgçah® gu¥Ã tªjh®.

bgçahç‹ mU«gâia¥ ghuh£o jäœehL bg©fŸ kheh£oš 1938 M«

M©L <.bt.uhΡF “bgçah®” g£l« tH§f¥g£lJ. 27.06.1970 M« M©L I.eh.é‹

Íbd°nfh ãWtd« - jªij bgçahiu ‘bj‰F MÁahé‹ rh¡uo°’ vd ghuh£o

ngh‰¿aJ.

f‰wš milÎfŸ

Ϫjghl¤ÂèUªJkhzt®m¿ªJbfh©lit:

1. Ïuh#huh«nkhf‹uhŒk‰W«Ãu«krkh#«

2. Rthäjahdªjru°tÂ,Mçarkh#¤Â‹nritfŸ

3. Rthä éntfhdªjç‹ thœ¡if, bfhŸiffŸ,

Ïuhk»UZzÏa¡f¤Â‹nritfŸ

4. Ânahgh©£, mèfh® Ïa¡f« ngh‹w K°Ä« Ó®ÂU¤j

Ïa¡f§fŸ.

5. Ó¡»a®fëilna njh‹¿a ãu§fhç, eh«jhç Ïa¡f§fŸ

gh®ÁÓ®ÂU¤jÏa¡f«.

6. Ïuhkè§f mofë‹ rkur R¤j r‹kh®¡f r§f«,

itF©lrhäæ‹mŒahtê,bgçahç‹RakçahijÏa¡f«.

99

gæ‰Á

gFÂ- m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. Ãu«k rkh#« ãWt¥g£l M©L

m. 1827 M. 1828

Ï. 1829 <. 1838

2. ËtUgt®fëš mèfh® Ïa¡f¤ij bjhl§»at® ah®?

m. r® iraJ mfkJ fh‹ M. rè Kšyh fh‹

Ï. KfkJ mè í‹dh <. KfkJ mš-Ahr‹

3. r¤Âa Phdrig ãWt¥g£l Ïl«

m. kJiu M. Ïuhnk°tu«

Ï. tlÿ® <. Áj«gu«

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. Ïuh#h uh«nkhf‹ uhŒ bjhl§»a t§fhs¥ g¤Âçif ____________

2. Rthä jahdªj ru°t vGÂa üš ____________

3. r¤a nrhj¡ rkh#¤ij ãWéat® ____________

III. bghU¤Jf.

1. M¤äa rig m. Mšfh£

2. Ïs« t§fhs Ïa¡f« M. Ïuh#h uh«nkhf‹ uhŒ

3. Ãuh®¤jid rkh#« Ï. ghgh jahŸ

4. ãu§fhç Ïa¡f« <. bA‹¿ ééa‹ blnuhnrh

5. Ãu«kPhd rig c. M¤khuh« gh©Lu§

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. 1815š Rthä jahdªj ru°t M¤äa rigia ãWédh®.

M. Ïuh#h uh«nkhf‹ uhŒ t§fhs¤Â‹ Kjš thu ÏjHhd r«t¤FKÂ

Jt¡»dh®.

Ï. Ïs« t§fhs Ïa¡f¤ij njh‰Wé¤jt® jhrt® Mth®.

<. 1867š g«ghæš Ãuh®¤jid rkh#« ãWt¥g£lJ.

100

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W F¿¥ÃLf.

1. ‘ntj fhy¤Â‰F ÂU«ò§fŸ’ v‹gJ Rthä jahdªj ru°tÂæ‹

bfhŸifahF«.

2. Ïuhk»UZzç‹ c©ikahd bga® enuªÂueh¤ j¤jh.

3. <°tu rªÂu é¤ahrhf® éjit kWkz¤ij v®¤jh®.

4. Ïuhkè§f mofŸ ÂUmU£ghit Ïa‰¿dh®.

VI. ÁW F¿¥ò vGJf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. Mça rkh#«

2. Rthä éntfhdªj®

3. n#hÂuh› óny

4. $ itF©l RthäfŸ

VII. FW»a éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. Ïuhkè§f mofë‹ bfhŸiffis étç.

2. Ï°yhäa Ó®ÂU¤j Ïa¡f§fis MŒf.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. ‘Ïuh#h uh«nkhf‹ uhŒ ϪÂa kWky®¢Áæ‹ jªij’ thÂLf.

2. 19 M« ü‰wh©L ϪÂahéš njh‹¿a r_f - rka Ó®ÂU¤j Ïa¡f§fë‹

K¡»a¤Jt¤ij MŒf.

101

ghl« - 14

ϪÂa njÁa Ïa¡f« (1885 - 1905)

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫjghl¤ij¥go¥gj‹_y«khzt®m¿tJ:

1. ϪÂanjÁa¤Â‹njh‰wK«ts®¢ÁÍ«

2. ϪÂa njÁa fh§»uì‹ njh‰w«

3. bjhl¡ffhynjÁaÏa¡f¤Â‹neh¡f§fS«eilKiwfS«

4. Ï¡fhyjiyt®fŸ

5. äjthÂfë‹rhjidfŸ

ϪÂahéš njÁa« ts®ªjik¡fhd fhuz§fŸ

ϪÂahéš njÁa« njh‹¿ ts®¢Á bg‰wj‰fhd fhuz§fshf

ËtUtdt‰iw¡ Twyh«.

1. muÁaš x‰Wik :

ϪÂahé‹ gšntW gFÂfS« muÁaš mo¥gilæY« M£Áao¥gilæY«

Kj‹Kiwahf xU Filæ‹Ñ¦œ (Ãç£oZ M£Á) bfh©Ltu¥g£lJ. xnu Óuhd

r£lK« muR« m¿Kf¥gL¤j¥ g£ld.

2. jftš bjhl®ò k‰W« ngh¡Ftu¤J ts®¢Á

uæš ghijfŸ, jªÂ, mŠrš nritfŸ k‰W« rhiyfŸ fhšthŒfŸ

_ykhf ngh¡Ftu¤J trÂfŸ m¿Kf¥gL¤j¥g£ljhš k¡fëilna jftš bjhl®ò

vëjh»aJ. ϪÂa®fŸ xUtU¡bfhUt® beU¡fkhæd®. nkY«, m»y ϪÂa

mo¥gilæš njÁa Ïa¡f« njh‹wΫ ÏJ têtF¤jJ.

3. M§»y bkhêÍ« nkiyeh£L¡ fšéÍ«

eh£oš njÁa« tsu M§»y bkhê bgU« g§fh‰¿aJ. M§»y« f‰w

ϪÂa®fŸ njÁa Ïa¡f¤ij ts®¤J jiyik jh§» el¤Â¢ br‹wd®. nkiy

eh£L¡fšé _y«, RjªÂu«, rk¤Jt«, éLjiy, njÁa« ngh‹w nkiyeh£L

fU¤J¡fŸ ϪÂahéš gué njÁa« njh‹wyhæ‰W.

4. g¤Âç¡iffë‹ g§F

ϪÂahéš btëahd M§»y« k‰W« eh£L bkhê g¤Âç¡iffŸ njÁa¢

Áªjidia¥ gu¥Ãd.

5. 19M« ü‰wh©L r_f, rka Ó®ÂU¤j Ïa¡f§fŸ

Ãu«k rkh#«, Ïuhk»UZz Ïa¡f«, Mça rkh#«, Ãu«k Phd rig ngh‹w

mik¥òfŸ jhŒeh£o‹ bgUikfis k¡fëilna vL¤Jiu¤J eh£L¥g‰W F¿¤j

cz®it¤ ö©od.

102

6. Ãç£oõhç‹ bghUshjhu¢ Ru©lš

ϪÂahit M£Áòçªj Ãç£oõhç‹ bghUshjhu¡ bfhŸif k¡fëilna

Ãç£oZ v®¥òz®it V‰gL¤ÂaJ. ϪÂa tâf¤ijÍ« if¤bjhêiyÍ«

M§»nya® £lä£L mê¤jd®. vdnt, Ãç£oõhç‹ bghUshjhu¢ Ru©lš ϪÂa

njÁa« njh‹Wtj‰F K¡»akhd fhuz§fëš x‹whF«.

7. Ïd¥ghFghL

1857 M« M©L fyf« Ãç£oõhU¡F« ϪÂaU¡F« Ïilna Ôuhj

btW¥òz®itÍ«, gu°gu rªnjf cz®itÍ« V‰gL¤ÂæUªjJ. M§»nyaç‹

ca®Î kd¥gh‹ik nkY« bgU»aJ. ϪÂahΫ, ϪÂa k¡fS« gšntW

mtkhd§fS¡F« xL¡FjšfS¡F« c£gL¤j¥g£ld®.

8. è£ldJ ã®thf«

è£l‹ Ãuò, ϪÂahé‹ bgU«gF gŠr¤Âdhš J‹g¤Âš Jt©L

»lªjnghJ blšè j®ghiu el¤Âdh®. eh£L bkhê brŒÂ¤jhŸ r£l¤ijÍ«

bfh©LtªJ ϪÂahéš g¤Âç¡if RjªÂu¤ij xL¡»dh®. MÍj§fŸ r£l«

ϪÂa®fŸ MÍj§fŸ it¤J¡ bfhŸtj‰F jil é¤jJ. è£lå‹ Ï¤jifa

elto¡iffŸ ϪÂaçilna gutyhd btW¥ig V‰gL¤ÂaJ.

9. Ïšg®£ knrhjh r¢ruÎ

ç¥g‹ Ãuò M£Á¡ fhy¤Âš k¤Âa r£lrigæš Ïšg®£ knrhjh jh¡fš

brŒa¥g£lJ. ÚÂk‹w§fëš Inuh¥Ãa ÚÂgÂfS¡F« ϪÂa ÚÂgÂfS¡F«

Ïilna ãyéa Ïd ntWgh£il fistj‰fhf Ï«knrhjh bfh©Ltu¥g£lJ,

ϪÂahéš thœªj Ãç£oõh® Ïjid fLikahf v®¤jd®. ÏWÂæš ÏJ ÂU«g¥

bgw¥g£lJ.

Ϥjifa gšntW fhuz§fshš ϪÂahéš njÁa« njh‹¿aJ. ϪÂa

njÁa fh§»uR« njh‰Wé¡f¥g£lJ.

Mu«gfhy muÁaš fHf§fŸ

Ãç£oZ ϪÂa¡ fHf« - 1851 t§fhs«

g«ghŒ fHf« - 1852, jhjhghŒ e›nuhí

»H¡F ϪÂa fHf« - 1856, y©l‹

br‹id RnjÁ r§f« - 1852

ódh r®t#d¢ rig - 1870

br‹id kfh#d r§f« - 1884

103

ϪÂa njÁa fh§»u° (1885)

Ãç£oZ murh§f¤Âš gâah‰¿ XŒÎbg‰w My‹ M¡nléa‹

ïô« v‹gt® xU m»y ϪÂa mik¥ig njh‰Wé¡f Ka‰ÁfŸ vL¤jh®.

mj‹ éisthf, ϪÂa njÁa fh§»u° ãWt¥g£L mj‹ Kjš T£l«

1885š g«ghæš eilbg‰wJ. lßô.Á. ghd®í mj‰F jiyik t»¤jh®. ϪÂah

KGtÂYäUªJ 72 ÃuÂãÂfŸ mš fyªJ bfh©ld®.

Ït®fŸ gšntW rka¥ÃçÎfis¢ nr®ªjt®fŸ v‹gJ«

F¿¥Ãl¤ j¡fJ. rka, #hÂ, bkhê k‰W« ÃuhªÂa ntWghLfŸ

Ï‹¿ mid¤J ϪÂa®fë‹ Ãu¢ÁidfŸ F¿¤J

éthj§fŸ eil bg‰wd. vdnt, ϪÂa njÁa fh§»u°

bjhl¡f¤ÂèUªnj ϪÂa r_f¤Â‹ mid¤J ÃçédiuÍ«

cŸsl¡»a rka rh®g‰w Ïa¡fkhfnt brašg£lJ. fh§»uÁ‹

Ïu©lhtJ T£l« 1886š fšf¤jhéY«, _‹whtJ T£l«

1887š br‹idæY« eilbg‰wJ.

ϪÂa njÁa Ïa¡f¤Â‹ tuyh‰iw _‹W K¡»a ãiyfshf m¿ªJ

bfhŸsyh«.

1. äjth njÁa« (1885 - 1905) - Ï¡fhy¤Âš fh§»u° Ãu£oõhU¡F

éRthrkhfnt brašg£lJ.

2. 1906 Kjš 1916 tiuæyhd fhy¤Âš RnjÁ Ïa¡f«, Ôéuthj njÁa«, j‹dh£Á

Ïa¡f« ngh‹wit eilbg‰wd.

3. 1917 Kjš 1947 tiuæyhd fhy¤ij fhªÂ fhy« vd¥gL»wJ.

äjthj njÁa«

njÁa Ïa¡f¤Â‹ bjhl¡f fhykhd Ϫj f£l¤Âš V.X.ïô«, lßô.

Á. ghd®í, RnuªÂueh¤ ghd®í, jhjhghŒ besnuhí, bgnuh° õh nk¤jh, nfhghy

»UZz nfhfny, g©o£ kj‹nkhf‹ khséah, g¡UÔ‹

Âah¥í, ÚÂg uhdnl, í. R¥ukâa mŒa® ngh‹wt®fŸ K¡»a

jiyt®fshf ÏUªJ tê el¤Â¢ br‹wd®.

RnuªÂueh¤ ghd®í ϪÂahé‹ ‘g®¡’ v‹W

miH¡f¥g£lh®. t§f¥ Ãçéidia mt® fLikahf v®¤jh®.

1876š muÁaš Ó®ÂU¤j§fŸ nfhç nghuhLtj‰fhf ϪÂa¡

fHf« x‹iw njh‰Wé¤jh®. mt® ãWéa ϪÂa njÁa¥ nguit

(1883) Ëd® 1886š ϪÂa njÁa fh§»uRl‹ Ïiz¡f¥g£lJ.

í. R¥ukâa mŒa® br‹id kfh#d rig _y« njÁa¤ij gu¥Ãdh®. ‘Â

ϪJ’, ‘Rnjr ä¤u‹’ ngh‹w g¤Âç¡iffisÍ« mt® ãWédh®.

jhjhghŒ besnuhí ϪÂahé‹ KJbgU« kåj® v‹W miH¡f¥g£lh®.

ϪÂahé‰fhd mÂfhuó®tk‰w öjuhf ϧ»yhªÂš Ït® fUj¥g£lh®. Ãç£oZ

ehlhSk‹w¤Â‹ bghJk¡fŸ mitæš cW¥Ãduhd Kjš ϪÂa® Ïtnu Mth®.

V.X.ïô«

nfhfny

104

nfhghy »UZz nfhfny fhªÂæ‹ FUthf fUj¥g£lt®. 1908š

mt® ϪÂa¥ gâahs® fHf¤ij njh‰Wé¤jh®. eh£o‰fhf bjh©L brŒa

ϪÂa®fS¡F gæ‰Áaë¥gnj Ï¡fHf¤Â‹ neh¡fkhF«.

Kjš Áy M©LfŸ fh§»u° Ãç£oZ M£Áahs®fë‹ Mjuit¥ bg‰W¤

ÂfœªjJ.

1885 Kjš 1905 tiu fh§»u° jiyt®fŸ äjthÂfshf ÏUªjd®. mt®fsJ

nfhç¡iffŸ äjkhfnt ÏUªjikahš, äjthÂfŸ v‹W miH¡f¥g£ld®. nkY«,

j§fsJ nfhç¡iffis bt‹bwL¡f mikÂahd, muÁaš r£l be¿Kiwfë‹

têKiwfisna äjthÂfŸ Ëg‰¿d®.

äjthÂfë‹ K¡»a nfhç¡iffŸ

- r£lrigfis éçth¡Fjš, Ó®ÂU¤Jjš

- I.Á.v°. nj®Îfis xnurka¤Âš ϧ»yhªÂY« ϪÂahéY« el¤Â

ca® gjéfëš ÏªÂa®fS¡F mÂf thŒ¥òfis V‰gL¤Jjš

- ã®thf¤ JiwæèUªJ Ú¤Jiwia Ãç¤jš

- cŸsh£Á mik¥òfS¡F nkY« mÂfhu§fŸ tH§Fjš

- ãytçia¡ Fiw¤jš - ãahak‰w ãy cilikahsçläUªJ

Foahdt®fis ghJfh¤jš

- c¥ò tç, r®¡fiu tçia xê¤jš

- uhQt bryÎfis¡ Fiw¤jš

- ng¢Rçik, vG¤Jçik k‰W« r§f§fŸ mik¡F« cçik nfhUjš

äjthÂfë‹ têKiwfŸ

Ãç£oõhç‹ Ú k‰W« ãaha¤Âš äjthÂfŸ bgU¤j e«Ã¡if

it¤ÂUªjd®. c‰rhf¤Â‰F«, têfh£LjY¡F« mt®fŸ ϧ»yhªij

v®neh¡»æUªjd®. nfhç¡if kD¡fis më¤jš, Ô®khd§fŸ nghLjš,

T£l§fŸ el¤Jjš, J©L ÃuRu§fis éãnah»¤jš, öJ¡FG¡fŸ _y« ng¢R

el¤Jjš ngh‹w têKiwfisna äjthÂfŸ Ëg‰¿d®. go¤jt®fŸ k£Lnk

muÁaš elto¡iffëš <Lg£ld®. muÁaš cçikfisÍ« j‹dh£ÁiaÍ«

go¥goahf miltnj mt®fsJ F¿¡nfhshF«.

Mu«g fhy¤Âš Ãç£oZ murh§fK« ϪÂa njÁa fh§»uÁ‹ njh‰w¤ij

tunt‰wJ. 1886š fšf¤jh fh§»u° kheh£o‹ cW¥Ãd®fS¡F jiyik MSe®

l¥ç‹ Ãuò njÚ® éUªjë¤jh®. murh§f mÂfhçfS« fh§»u° T£l§fëš

fyªJ bfh©ld®. fh§»uÁ‹ nfhç¡iffŸ mÂfç¡f mÂfç¡f, murh§f« mj‰F

vÂuhf¤ ÂU«ÃaJ. K°è«fis fh§»uÁèUªJ éy»æU¡FkhW C¡Fé¤jJ.

Ϫj fhy¡f£l¤Âš Ãç£oõhuhš ãiwnt‰w¥g£l fh§»uÁ‹ nfhç¡if x‹nw

x‹Wjh‹. mJ 1892 M« M©L Ïa‰w¥g£l ϪÂa f΋ÁšfŸ r£lkhF«.

105

äjthÂfë‹ rhjidfŸ

1. k¡fëilna guªj njÁa éê¥òz®it äjthÂfshš cUth¡f KoªjJ.

2. #dehaf«, Áéš cçikfŸ, Ãuã¤Jt ãWtd§fŸ ngh‹w Á¤jhªj§fis

mt®fŸ Ãugy¥gL¤Âdh®fŸ.

3. Ãç£oõh® v›thW ϪÂa®fis¢ Ru©L»wh®fŸ v‹W mt®fŸ k¡fS¡F

òçait¤jd®. jhjhghŒ besnuhí vGÂa “ϪÂahéš tWikÍ«

Ãç£oZ j‹ika‰w M£ÁÍ«” v‹w üèš “bršt¢ Ru©lš” nfh£gh£il

és¡»æUªjh®. ϪÂahé‹ bršt« vªbjªj têfëš Ï§»yhªJ¡F

vL¤J¢ bršy¥gL»wJ v‹gij g£oaè£L¡ fh£odh®. (m) CÂa§fŸ

(M) nrä¥ò (Ï) XŒñÂa§fŸ (<) ϪÂahéèUªj Ãç£oZ gilfS¡fhd

bryéd§fŸ (c) Ãç£oZ tâf ãWtd§fë‹ yhg« v‹git mªj¥ g£oaèš

ml§»æUªjd. Ïij¥g‰¿ érhç¡f Ãç£oZ murh§f« btšÃ FGit

ãaä¤jJ. mš Kjš ϪÂa cW¥Ãduhf jhjhghŒ ãaä¡f¥g£lh®.

4. uhdnl, nfhfny ngh‹w xU Áy äjthÂfŸ r_f Ó®ÂU¤j§fëY« ftd«

brY¤Âd®. FHªij ÂUkz«, éjitfë‹ mty« ngh‹wt‰iw mt®fŸ

v®¤jd®.

5. 1892 M« M©L ϪÂa f΋ÁšfŸ r£l¤Â‹ thæyhf r£lrig

cW¥Ãd®fë‹ v©â¡ifia ca®¤ÂaJ« äjthÂfë‹ rhjidahF«.

f‰wš milÎfŸ

khzt®fŸÏªjghl¤ÂèUªJm¿ªJbfh©lit.

1. ϪÂanjÁa¤Â‹ts®¢Á¡fhdfhuz§fŸ.

2. ϪÂa njÁa fh§»uÁ‹ njh‰wK« ts®¢ÁÍ«.

3. äjthjnjÁa«F¿¤jRU¡fkhdjftš

4. j§fsJ nfhç¡iffis ãiwnt‰w mt®fŸ Ëg‰¿a

têKiwfŸ.

5. ϪÂa¥ bghUshjhu¤ij Ãç£oõh® v›thW Ru©od®

v‹gJ«bršt¢Ru©lšnfh£ghL«.

106

gæ‰Á

gFÂ- m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. ϪÂa njÁa fh§»uir njh‰Wé¤jt®

m. lßô.Á. ghd®í M. V.X. ïô«

Ï. kfh¤kh fhªÂ <. nejhí RghZ rªÂu ngh°

2. ËtUgt®fëš äjthÂfë‹ jiytuhf Ïšyhjt® ah®?

m. RnuªÂueh¤ ghd®í M. nfhghy »UZz nfhfny

Ï. ghyf§fhju Âyf® <. ÃË rªÂughš

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. ϪÂa njÁa fh§»u° Kjš khehL eilbg‰w Ïl« ____________

2. Ãç£oZ bghJk¡fŸ rigæš cW¥Ãduhd Kjš ϪÂa®____________

III. bghU¤Jf.

1. blšè j®gh® m. v°.v‹. ghd®í

2. Ïšg®£ knrhjh Á¡fš M. nfhfny

3. ϪÂa r§f« Ï. è£l‹ Ãuò

4. ϪÂa¥ gâahs® r§f« <. jhjhghŒ besnuhí

5. bršt¢ Ru©lš nfh£ghL c. ç¥g‹ Ãuò

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. 1857 M« M©L fyf« xU éjkhd ãuªju fr¥òz®it M§»nya® k‰W«

ϪÂa®fS¡»ilna V‰gL¤ÂaJ.

M. ϪÂahé‹ bgU«gF gŠr¤Â‹ Ãoæš ÏUªjnghJ ç¥g‹ Ãuò

blšè j®ghU¡F V‰ghL brŒjh®.

Ï. 1855 M« M©L ϪÂa fh§»uÁ‹ Kjš jiyt® V.X.A&ô« Mth®.

<. nfhfny ϪÂa g®¡ v‹W miH¡f¥g£lh®.

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W F¿¥ÃLf.

1. ϪÂa njÁa fh§»uÁ‹ Kjš jiyt® lßô.Á. ghd®í.

2. ‘tWikÍ« ϪÂahéš Ãç£oZ j‹ika‰w M£ÁÍ«’ v‹w üiy v°.v‹.

ghd®í vGÂdh®.

107

3. è£ldJ M£Á ϪÂahéš njÁa« njh‹w têtF¤jJ.

4. 1906 Kjš 1916 tiuæyhd fhy« äjthj njÁa¡fhy« vd¥gL»wJ.

VI. ÁW F¿¥ò vGJf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. ϪÂa njÁa fh§»u°

2. jhjhghŒ besnuhí

VII. FW»a éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. äjthÂfë‹ nfhç¡iffŸ g‰¿a xU F¿¥ò vGJf.

2. ϪÂa njÁa Ïa¡f¤Â‹ Kj‰gFÂæš äjthÂfŸ Ëg‰¿a têKiwfis¥

g‰¿ éth¡f.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. ϪÂahéš njÁa« njh‹Wtj‰fhd fhuz§fis MŒf.

2. äjthÂfë‹ rhjidfis kÂ¥ÃLf.

108

ghl« - 15

ϪÂa njÁa Ïa¡f« (1905 - 1916)

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫjghl¤ij¥go¡F«khzt®m¿ªJbfhŸtJ

1. ϪÂanjÁaÏa¡f¤ÂšÔéuthj«njh‹¿aj‰fhdfhuz§fŸ.

2. ÔéuthÂfë‹neh¡f§fS«têKiwfS«

3. Âyf®,ÃËrªÂughš,yhyhy#gÂuhŒngh‹wÔéuthj

jiyt®fŸ.

4. njÁaÏa¡f¤Âšt§f¥Ãçéidæ‹jh¡f«

5. RnjÁÏa¡fK«ÔéuthÂfë‹rhjidfS«

6. K°Ä« Ä»‹ njh‰w«

7. j‹dh£Á Ïa¡f«

ϪÂa njÁa Ïa¡f¤Âš 1905 M« M©L bjhl§» Ôéuthj fhy«

bjhl§»aJ. ÔéuthÂfŸ mšyJ Ôéu njÁathÂfŸ Jâ¢ryhd têKiwfis¡

ifah©L bt‰¿bgwKoÍ« v‹W e«Ãd®. ghyf§fhju Âyf®, yhyhy#gÂuhŒ,

ÃË rªÂughš M»a _tU« Ôéuthj jiyt®fëš K¡»akhdt®fŸ.

Ôéuthj« njh‹Wtj‰fhd fhuz§fŸ

1. 1892 M« M©L ϪÂa f΋Áš r£l¥go r£lrig éçth¡f« jéu ntW vªj

F¿¥Ãl¤j¡f bt‰¿iaÍ« äjthÂfŸ bgw¤jt¿d®.

2. 1896-97 M©L njh‹¿a gŠr¤ÂdhY«, Ãns¡ nehædhY« ehL KGtÂY«

k¡fŸ fL« J‹g¤Â‰F Mshæd®.

3. k¡fë‹ bghUshjhu ãiyik nkY« nkhrkh»aJ.

4. ãwbt¿ fhuzkhf bj‹ M¥Ãç¡fhéš ÏªÂa®fŸ nkhrkhf el¤j¥g£ld®.

5. 1904-05 M« M©Lfëš eilbg‰w uZa-#¥ghåa¥ nghçš #nuh¥Ãa

ehlhd uZahit #¥gh‹ bt‹wJ. Ïjdhš, Inuh¥Ãa ehlhd Ãç£lid

ϪÂa®fshY« btšyKoÍ« vd C¡f« ÃwªjJ.

6. f®r‹ Ãuòé‹ Ã‰ngh¡fhd M£Á Ôéuthj¤J¡F cldo fhuzkhf

mikªjJ.

- mt® fšf¤jh khefuh£Á r£l¤ij (1899) bfh©L tªJ ϪÂaç‹ mÂfhu¤ij

Fiw¤jh®.

- gšfiy¡fHf§fŸ r£l« (1904) gšfiy¡fHf mik¥òfëš nj®ªbjL¡f¥g£l

cW¥Ãdç‹ v©â¡if Fiw¡f¥g£lJ. gšfiy¡fHf§fë‹ j‹dh£Á¤

j‹ik Fiw¡f¥g£lJ.mit muÁ‹ Jiwfshf kh‰w¥g£ld.

109

- Ïuhr Jnuhf¡ F‰w« (Sedition) r£l«, mÂfhçfŸ ufÁa fh¥ò¢ r£l« k¡fë‹

cçikfis¥ g¿¤jJ.

- mtuJ nkhrkhd elto¡if t§f¥ ÃçéidahF« (1905).

ÔéuthÂfë‹ Kj‹ik F¿¡nfhŸ

ÔéuthÂfë‹ jiyaha F¿¡nfhŸ Rauh{a« mšyJ KG éLjiyna jéu

btW« j‹dh£Á mšy.

ÔéuthÂfŸ Ëg‰¿a têKiwfŸ

Ãç£oõhç‹ ÚÂÍz®éš ÔéuthÂfŸ e«Ã¡if bfh©oU¡féšiy. v¥go

Ãç£oõh® gytªjkhf ϪÂahit j§fŸ f£L¥gh£oš bfh©L tªjd® v‹gij

mt®fŸ R£o¡ fh£od®. muÁaš cçikfis nghuho¤jh‹ bgwnt©L« v‹gJ

mt®fsJ e«Ã¡ifahF«. j‹d«Ã¡ifÍ« j‹ Kid¥ò« mt®fsJ cz®éš

C¿æUªjd.

mt®fŸ Ëg‰¿a têKiwfŸ tUkhW :

1. muR ÚÂk‹w§fisÍ«, gŸëfisÍ«, fšÿçfisÍ« òw¡fâ¥gj‹ _y«

Ãç£oZ muR¡F x¤JiH¥ò bfhL¡f kW¥gJ.

2. RnjÁ¥ bghU£fis Mjç¥gJ; mªãa¥ bghU£fis th§f kW¥gJ.

3. njÁa¡ fšéia m¿Kf¥gL¤Â ts®¥gJ.

ÔéuthÂfë‹ jiyt®fŸ

ghy f§fhju Âyf®, yhyh y#g uhŒ, ÃË rªÂughš, muéªj nfhZ ngh‹w

jiyt®fŸ Ôéuthj njÁa Ïa¡f¤ij K‹å‹W el¤Âd®.

ϪÂahéš Ãç£oõhU¡F vÂuhd xU KGikahd Ïa¡f¤ij

njh‰Wé¤jt® ghy f§fhju Âyf® Mth®.mtiu ‘nyhf kh‹a Âyf®’ v‹W«

miH¥g®. kuh£lh k‰W« nfrç v‹w thu Ïjœfë‹

thæyhf Ãç£oõhç‹ bfhŸiffis¢ rhodh®. njÁa

Ïa¡f¤Âš g§F bfh©lj‰fhf Ãç£oõhuhš Ïu©L

Kiw Áiwæš mil¡f¥g£lh®. Ëd®, 1908š 6 M©L

fhy Áiw thr¤Â‰fhf kh©£ny bfh©L bršy¥g£lh®.

1916š ódhéš j‹dh£Á fHf¤ij mik¤jh®.‘Rauh{a«

vdJ Ãw¥òçik mij eh‹ milªnj

ÔUnt‹’ v‹W KH§»dh®.

yhyh y#g uhŒ “gŠrhË Á§f«” v‹W gyuhY«

m¿a¥g£lt®. RnjÁ Ïa¡f¤Âš Ït® M‰¿a g§F kf¤jhdJ.

mbkç¡fhéš 1916š j‹dh£Á fHf¤ij y#g uhŒ

njh‰Wé¤jh®.muR¡bfÂuhd Ãu¢rhu¤J¡fhf kh©£ny

Áiwæš it¡f¥g£lh®. irk‹ FGé‰F vÂuhd nghuh£l¤Âš

nghÄ° joaoæš fhakilªJ 1928 et«g® 17š cæ® Ú¤jh®.

Âyf®

yhyh y#g uhŒ

110

ÃË rªÂughš xU äjthÂahf jdJ thœ¡ifia¤ bjhl§» ÔéuthÂahf

kh¿at®. RnjÁ Ïa¡f¤Âš g§F bfh©L K¡»a g§fh‰¿dh®.jdJ mdš gw¡F«

ng¢R¡fshY« vG¤J¡fshY« njÁa¤ij eh£o‹ _iy KL¡Ffëbyšyh«

gu¥Ãdh®.

k‰bwhU Ôéu njÁathÂahd muéªj nfhZ RnjÁ Ïa¡f¤Âš Ôéukhf

g§nf‰wh®. mj‰fhf Áiw¥gL¤j¥g£lh®. éLjiyahd ÃwF ÃuŠR¥ gFÂahd

gh©o¢nrçæš j§» M‹Ûf elto¡iffëš ftd« brY¤Âdh®.

t§f¥ ÃçéidÍ« Ôéuthj vG¢ÁÍ«

ϪÂa njÁa Ïa¡f¤Âš Ôéuthj« njh‹Wtj‰F 1905 M« M©L

t§f¥Ãçéid xU Ô¥bgh¿ahf mik¤jJ. f®rdJ c©ikahd F¿¡nfhŸfŸ ;

- ϪÂa njÁa¤Â‹ mo¤jskhf és§»a t§fhs¤Âš

ts®ªJtU« njÁa¤Â‹ tèikia K¿ao¤jš.

- t§fhs¤ÂèUªj ϪJ¡fisÍ« K°è«fisÍ«

Ãç¤J it¥gJ.

- jh‹ ãid¤jij rh¤J Ãç£oZ muÁ‹ tèikia

btë¥gL¤JtJ.

1905 m¡nlhg® 16 M« ehŸ t§f¥ Ãçéid eilKiw¡F tªjJ.m‹nw

t§fhs k¡fŸ v®¥ò¡ T£l§fis el¤Â m‹iwa Âd¤ij J¡f Âdkhf

mDrç¤jd®. t§fhs¤Â‹ muÁaèš bgU« kh‰w§fŸ ãfH¤ bjhl§»d.

ϪÂahéš c©ikahd éê¥òz®Î t§f¥ Ãçéid¡F¥ Ëòjh‹ njh‹¿aJ

v‹W fhªÂ vGÂdh®.Ãçéid v®¥ò nghuh£l« RnjÁ Ïa¡fkhf tY¥bg‰W,

ϪÂahé‹ Ãw gFÂfS¡F« guéaJ.

Ôéu njÁathÂfë‹ brašghLfŸ äjthÂahd jhjh ghŒ

besnuhíiana 1906 fšf¤jh fh§»u° kheh£oš Rauh{a« F¿¤J ngrit¤jJ.

mªj kheh£oš RnjÁ, mªãa¥ bghU£fS¡F jil F¿¤j

Ô®khd§fŸ ãiwnt‰w¥g£ld. äjthÂfŸ Ïjdhš

fë¥gilaéšiy. khwhf, muÁayik¥ò ßÂahf¤jh‹

Rauh{a« btšy¥gl nt©L« v‹W mt®fŸ fUÂd®.

Ϥjifa fU¤J nkhjšfshšjh‹ 1907 M« M©L Nu¤

fh§»u° kheh£oš fh§»u° f£Á Ïu©lhf ÃsÎ¥g£lJ.

ÏJnt Nu¤ ÃsÎ vd¥gL»wJ. Âyf® jiyikæš

ÔéuthÂfŸ kheh£il é£L btëna¿d®.

RnjÁ Ïa¡f«

RnjÁ Ïa¡f« gšntW £l§fis¡ bfh©ljhF«.muR¥ gâ, ÚÂk‹w§fŸ,

gŸëfŸ, fšÿçfŸ M»at‰iw òw¡fâ¤jš, mªãa¥ bghU£fis th§f kW¤J

RnjÁ¥ bghU£fis th§» Mjç¤jš, njÁa¥ gŸëfisÍ« fšÿçfisÍ« ãWé

njÁa¡ fšéia ts®¤jš M»ad Ϥ£l§fëš ml§F«. RnjÁ Ïa¡f« xU

muÁaš bghUshjhu Ïa¡fkhF«.

jhjhghŒ besnuhí

muéªj nfhZ

111

RnjÁ Ïa¡f« khbgU« bt‰¿ bg‰wJ. t§fhs¤Âš bgU«

ãy¢Rth‹jh®fS« Ïš g§nf‰wd®. kfëU«, khztU« k¿aèš <Lg£ld®.

mªãa fh»j¤jhyhd ifnaLfis khzt®fŸ kW¤jd®.

RnjÁ Ïa¡f¤ij xL¡Ftj‰F muR fLikahd elto¡iffis

vL¤jJ. Ïj‰fhf gy r£l§fisÍ« Ïa‰¿aJ. RnjÁ bjh©l®fŸ fLikahf

jh¡f¥g£ld®. tªnj khju« KH§Ftj‰F jilé¡f¥g£lJ. gŸëfS«

fšÿçfS« j§fë‹ khzt®fŸ Ïš fyªJ bfhŸshkèU¡f elto¡if

vL¡F«go tèÍW¤j¥g£ld. Ïšiyba‹whš cjé¤bjhif ãW¤j¥gL« v‹W

v¢rç¡ifÍ« él¥g£lJ. Áy® j§fsJ muR gâfis ÏHªjd®. Ôéuthj

jiyt®fshd ghyf§fhju Âyf®, yhyh y#g uhŒ, ÃË rªÂughš, muéªj nfhZ

ngh‹nwh® Áiwæš mil¡f¥g£ld®.

ÔéuthÂfë‹ rhjidfŸ

ÔéuthÂfë‹ rhjidfshf ËtUtdt‰iw bjhF¤J¡ Twyh«.

1. Rauh{a¤ij Ãw¥òçikahf Kjèš nfhçat®fŸ ÔéuthÂfnsaht®.

2. éLjiy Ïa¡f¤Âš k¡fis bgUkséš <LgL¤ÂaJ k‰bwhU rhjidahF«.

njÁa Ïa¡f¤j¨‹ r_f mo¥gil nkY« éçth¡f¥g£lJ.

3. Kj‹ Kjèš mid¤J ϪÂa muÁaš Ïa¡f¤ij (RnjÁ Ïa¡f«) mik¤J

el¤ÂaJ ngh‰w¤j¡fjhF«.

K°Ä« Ä¡ njh‰Wé¡f¥gLjš (1906)

1906 or«gçš ÏªÂahbt§»YäUªJ K°Ä«fŸ K°è« fšé kheh£oš

fyªJ bfhŸtj‰fhf lh¡fh efçš ToæUªjd®. Ϫj jUz¤ij rçahf

ga‹gL¤j¨¡bfh©l lh¡fhit¢ nr®ªj eth¥ rè Kšyh v‹gt® K°Ä«fë‹

ey‹fS¡fhf xU mik¥ò cUth¡f¥gl nt©L« v‹W fU¤J btëæ£lh®. Ϫj

nahrid V‰W¡bfhŸs¥g£lJ. 1906 or«g® 30 M« ehŸ m»y ϪÂa K°Ä« Ä¡

njh‰Wé¡f¥g£lJ. ϪÂa njÁa fh§»uir¥ nghynt, mt®fS« M©L njhW«

khehLfŸ el¤Â Ãç£oZ muR¡F j§fsJ nfhç¡iffis mD¥Ã it¤jd®.

bjhl¡f¤Âš Ãç£oõh® Ïj‰F MjuÎ fh£od®. ä‹nlh- kh®è

Ó®ÂU¤j§fë‹nghJ K°è«fS¡bfd jå¤bjhFÂia nf£L¥bg‰wJ mt®fsJ

KjyhtJ rhjidahF«.

y¡ndh x¥gªj« (1916)

1916 M« M©L y¡ndh fh§»u° kheh£o‹nghJ Ïu©L K¡»a ãfœ¢ÁfŸ

eilbg‰wd. Ãçªj fh§»u° ä©L« x‹¿izªjJ.1916 M« M©L y¡ndh

x¥gªj« ifbaG¤jhdJ.Ïj‹go fh§»uR« K°Ä« ÄF« Ãç£oõhU¡F vÂuhf

x‹¿izªJ nghuhLtJ v‹W x¥ò¡bfhŸs¥g£lJ. y¡ndh x¥gªj« ϪJ-K°è«

x‰Wik¡F rhjfkhf vL¡f¥g£l K¡»a KothF«.

112

j‹dh£Á Ïa¡f« (1916)

1916 M« M©L Ïu©L j‹dh£Á fHf§fŸ V‰gL¤j¥g£ld. V¥uš

khj¤Âš ódhéš Âyf® j‹dh£Á fHf¤ij bjhl§»dh®. br¥l«gçš m‹å

bgr‹£ m«ikah® br‹idæš k‰bwhU j‹dh£Á fHf¤ij ãWédh®. j‹dh£Á

Ïa¡f¤Â‹ K¡»a F¿¡nfhŸ Ãç£oZ nguuR¡FŸnsna ϪÂahΡF j‹dh£Á

bgWtjhF«. RjªÂu« v‹gJ mid¤J ehLfS¡F« cŸs Ïa‰ifahd cçik

v‹W ÏUtUnk e«Ãd®.nkY«, ϪÂahé‹ ts§fŸ mj‹ K‹nd‰w¤J¡fhf

ga‹gL¤j¥gléšiy v‹W j‹dh£Á Ïa¡f¤ jiyt®fŸ fUÂd®.

Ïu©L j‹dh£Á fHf§fSnk j§fS¡FŸ T£LwÎ kd¥gh‹iknahL

elªJ bfh©ld. fh§»uRlD«, K°è« Ä¡FlD« nr®ªJ nghuhod. Âyfç‹

j‹dh£Á Ïa¡f« kfhuhZou¤Âš ftd¤ij brY¤ÂaJ. m‹å bgr‹o‹

Ïa¡f« ϪÂahé‹ Ïju gFÂfëš brašg£lJ. j‹dh£Á Ïa¡f« ϪÂa

njÁa Ïa¡f¤Â‰F Û©L« cæ® bfhL¤jJ vdyh«. RnjÁ Ïa¡f« Û©L«

òJ¥Ã¡f¥g£lJ.bg©fŸ mÂf v©â¡ifæš fyªJ bfh©ld®.

1917 Mf°L 20 M« ehŸ ϧ»yhªJ maYwÎ mik¢r® kh‹nlF ϧ»yhªJ

ehlhSk‹w¤Âš xU m¿¡if btëæ£lh®. ϪÂahé‹ v®fhy muÁaš

Ó®ÂU¤j§fŸ g‰¿ Ϫj m¿¡if F¿¥Ã£lJ. ϪÂahéš go¥goahf j‹dh£Á

ãWtd§fŸ V‰gL¤j¥gL« v‹W mt® cWÂaë¤jh®.Ϫj Mf°L m¿¡if

j‹dh£Á Ïa¡f¤ij KoΡF bfh©L tªjJ.

òu£Áfu Ïa¡f§fŸ

19M« ü‰wh©o‹ K‰gFÂæš t§fhs«, kfhuhZou«, gŠrh¥, br‹id

M»a gFÂfëš òu£Áthj FG¡fŸ njh‹¿d.äjthj, Ôéuthj bfhŸiffŸ

Ïu©oYnk Ït®fS¡F cl‹ghL Ïšiy. vdnt, gy ufÁa òu£Á mik¥òfis

mt®fŸ njh‰Wé¤jd®. t§fhs¤Âš ‘mDÁyh‹ räÂ’, #]fªj®’ M»a ufÁa

Ïa¡f§fŸ ãWt¥g£ld. kfhuhZou¤Âš rth®¡f® rnfhju®fshš ‘mÃdt ghu¤

r§f«’ njh‰Wé¡f¥g£lJ. br‹id khfhz¤Âš Úyf©l Ãu«k¢rhç ‘ghuj khjh’

r§f¤ij njh‰Wé¤jh®.

gŠrhÚ, ÏisP®fëilna òu£Á¡ fU¤J¡fis gu¥òtj‰F mí¤ Á§

xU ufÁa mik¥ig V‰gL¤jdh®. y©låèUªj ϪÂah AÎÁš, îah«í

»UZz t®kh ϪÂa njÁathÂfshd kj‹yhš °uh, rth®¡f®, é.é.v°.

mŒa®, o.v°.v°.uh#‹ ngh‹nwhiu x‹W Âu£odh®. mbkç¡fhéš yhyh A®

jahŸ v‹gt® fhj® f£Áia¤ njh‰Wé¤J ϪÂahé‰F btëna òu£Áahs®fë‹

brašghLfis C¡Fé¤jh®.

113

f‰wš milÎfŸ

Ϫjghl¤ÂèUªJkhzt®bg‰wm¿Î;

1. t§f¥Ãçéid ngh‹w Ãç£oõhç‹ bfhŸiffns

Ôéuthj¤Â‰Fé¤Â£ld.

2. ÔéuthÂfë‹F¿¡nfhS«brašghLfS«äjthÂfëläUªJ

ntWg£lit.

3. muR gŸëfŸ,fšÿçfis¥ òw¡fâ¤j RnjÁ Ïa¡f« xU

k¡fŸÏa¡fkhfntkh¿aJ.

4. bjhl¡f¤ÂšK°è«fisÃç£oõh®Mjç¤jd®.

5. j‹dh£ÁÏa¡f¤Â‹K¡»a¤Jt«

6. ϪÂanjÁa¤Âšòu£Áahs®fë‹elto¡iffŸ

gæ‰Á

gFÂ- m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. ËtUtdt‰WŸ Ôéuthj« njh‹Wtj‰fhd fhuz« ÏšyhjJ vJ?

m. Ïšg®£ knrhjh M. fšf¤jh khefuh£Á r£l«

Ï. gšfiy¡fHf§fŸ r£l« <. t§fhs¥ Ãçéid

2. K°Ä« Ä¡ njh‰Wé¡f¥g£l M©L

m. 1906 M. 1909

Ï. 1916 <. 1926

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. Nu¤Âš ϪÂa njÁa fh§»u° ÃsÎg£l M©L ____________

2. m‹å bgr‹£ m«ika® j‹dh£Á Ïa¡f¤ij____________ Ïl¤Âš

bjhl§»dh®.

3. ghujkhjh r§f¤ij njh‰Wé¤jt® ____________

114

III. bghU¤Jf.

1. nfrç m. kfhuhZou«

2. gŠrhË Á§f« M. K°è« Ä¡

3. rèKšyh fh‹ Ï. yhyh A® jahŸ

4. fhj® f£Á <. ghyf§fhju Âyf®

5. mÃet ghu¤ c. yhyh y#g uhŒ

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. ÔéuthÂfë‹ jiytuhf nfhfny és§»dh®.

M. Ãç£oõhç‹ ÚÂÍz®éš ÔéuthÂfŸ e«Ã¡if bfhŸséšiy.

Ï. ÔéuthÂfŸ mï«ir bfhŸifæš e«Ã¡if bfh©oUªjd®.

<. muÁaiy¥ò be¿fë‹go mt®fŸ Rauh{a¤ij mila éU«Ãd®.

c. ÔéuthÂfS¡F«, äjthÂfS¡F« Ïilna fhz¥g£l ntWghLfëdhš

y¡ndh fh§»u° kheh£oš fh§»u° ÃsΩlJ.

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W TWf.

1. f®r‹ Ãuòé‹ Ã‰ngh¡F bfhŸifna ÔéuthÂfë‹ vG¢Á¡F cldo

fhuzkhf ÏUªjJ.

2. Rauh{a¤ij Ãw¥òçikahf fU Kjèš nfhç¡if vG¥Ãat®fŸ

ÔéuthÂfns Mt®.

3. 1905š m»y ϪÂa K°Ä« Ä¡ ãWt¥g£lJ.

VI. ÁW F¿¥ò vGJf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. t§f¥ Ãçéid 2. Nu¤ ÃsÎ

3. K°Ä« Ä¡ 4. y¡ndh x¥gªj«

VII. FW»a éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. ϪÂa njÁa Ïa¡f¤Âš Ôéuthj« njh‹¿aJ g‰¿ F¿¥ò tiuf

2. RnjÁ Ïa¡f¤Â‹ K¡»a¤Jt¤ij btë¥gL¤Jf

3. éLjiy Ïa¡f¤Âš j‹dh£Á Ïa¡f¤Â‹ g§f¨id és¡Ff.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. 1905 Kjš 1916 tiu eilbg‰w ϪÂa éLjiy Ïa¡f¤Â‹ K¡»a

ãfœÎfis¥ g‰¿ éth¡f

115

ghl« - 16

ϪÂa njÁa Ïa¡f« (1917 - 1947)

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫjghl¤ijgo¥gj‹_y«khzt®m¿Í«brŒÂfŸ;

1. kfh¤kh fhªÂæ‹thœ¡if k‰W«ÏªÂaéLjiyÏa¡f¤Âš

mtuJ<LghL.

2. njÁaÏa¡f¤Âš#hèa‹thyhgh¡gLbfhiyæ‹jh¡f«.

3. »yhg¤Ïa¡f«-x¤JiHahikÏa¡f«

4. r£lkW¥òÏa¡f«-c¥òr¤Âah¡»uf«

5. btŸisandbtënaWÏa¡f«-ϪÂaéLjiyÏa¡f¤Âš

mj‹ jh¡f«.

6. bks‹£ng£l‹Ãuòé‹tUifͫϪÂa¥ÃçéidÍ«

fhªÂæ‹ tUif

njÁa Ïa¡f¤Â‹ _‹wh« ãiy (1917-47) fhªÂ fhy« vd¥gL»wJ.

Ϫj fhy¡f£l¤Âš kfh¤kh fhªÂ njÁa Ïa¡f¤Â‹ j‹åfu‰w¤ jiytuhf

és§»dh®. mtuJ bfhŸiffshd m»«ir k‰W« r¤Âah¡»uf« Ãç£oZ

murh§f¤J¡F vÂuhf brašgL¤j¥g£ld. njÁa

Ïa¡f¤ij fhªÂ k¡fŸ Ïa¡fkhf kh‰¿dh®.

nkhf‹jh° fu« rª¤ fhªÂ 1869 m¡nlhg® 2 M« ehŸ

F#uh¤Âš ngh®gªj® v‹w Cçš Ãwªjh®.ϧ»yhªJ

br‹W r£l« gæ‹wh®.1891š ϪÂah ÂU«Ãdh®. 1893š

bj‹ M¥ç¡fh br‹w mt® m§F ãyéa Ïd xJ¡fš

bfhŸif¡F vÂuhd nghuh£l¤Âš 20 M©LfŸ

j«ik <LgL¤Â¡ bfh©lh®. ÏWÂahf, 1915š ϪÂah

ÂU«Ãdh®. Ëd®, ϪÂa njÁa Ïa¡f¤Âš KGikahf

g§nf‰W tê el¤Â¢ br‹wh®.

1917š Õfhçš r«¥uh‹ v‹w Ïl¤Âš Inuh¥Ãa

mÎç¢bro g©izahs®fS¡bfÂuhd nghuh£l¤Âš

fyªJ bfh©l mt®, m§Fjh‹ jdJ r¤ah »uf« v‹w mw¥ngh® Kiwia

Kj‹Kjyhf ϪÂa k©âš gçnrh¤J¥ gh®¤jh®. mj‰F mL¤j M©oš

F#uh¤Â‹ nflh kht£l¤Âš k‰bwhU r¤ah »uf nghuh£l¤ij el¤Âdh®.

nkhrkhd éis¢ryhš gh¡f¥g£l Foahdt®fS¡F ãytçæèUªJ éy¡F

më¡f nt©L« v‹gj‰fhf Ï¥nghuh£l« eilbg‰wJ. Ï¥nghuh£l¤Â‹

nghJjh‹ r®jh® tšyghŒ gnlš fhªÂæ‹ e«Ã¡if¡Fça Ól®fëš xUtuhf

kfh¤kh fhªÂ

116

vG¢Á bg‰wh®. 1918š mfkjhgh¤ Miy¤ bjhêyhs®fë‹ nfhç¡ifia Mjç¤J

rhF«tiu c©zh éuj¤ij fhªÂ nk‰bfh©lh®. ÏWÂahf Miy mÂg®fŸ

bjhêyhs®fë‹ ãahakhd nfhç¡ifia V‰W¡bfh©ld®.

r«¥uh‹, nflh, mfkjhgh¤ ngh‹w Á¿a mséyhd nghuh£l§fŸjh«

kfh¤kh fhªÂia k¡fël« beU¡fkhf bfh©L br‹wd. mt®fsJ

Ãu¢Áidfis fhªÂÍ« òçªJ bfhŸs KoªjJ. Ï›thW, fhªÂ k¡fë‹ jiyt®

v‹w ãiy¡F ca®ªjh®.

busy£ r£l« (1919)

muR¡F vÂuhd r ntiyfis MŒÎ brŒtj‰fhf r® Á£å busy£

v‹gtuJ jiyikæš 1917š xU FG ãaä¡f¥g£lJ. m¡FGé‹ m¿¡if¥go, 1919

kh®¢ §fëš busy£ r£l« k¤Âa r£lrigæš bfh©L tu¥g£lJ. Ï¢r£l¥go

rªnjf¤Â‹ ngçš vtiuÍ« ifJ brŒayh«. Ϥjifa ifJfis v®¤J

é©z¥gnkh mšyJ nkšKiwpnlh brŒa KoahJ. Ï¢r£l« fU¥ò¢ r£l« v‹W

fUj¥g£lJ.Ï¢r£l¤Â‰F gy¤j v®¥òfŸ njh‹¿d.

1919 V¥uš 6 M« ehŸ ϪÂah KGtÂY« (A®¤jhš) k¿aš nghuh£l§fŸ

el¤j¥g£ld. ehL KGtJ« bghJ¡ T£l§fŸ eilbg‰wd. blšè¡F mU»š

kfh¤kh fhªÂ ifJ brŒa¥g£lh®. gŠrhË K¡»a jiyt®fshd lh¡l® r¤aghš

k‰W« lh¡l® iròÔ‹ »¢Y ÏUtU« mä®jruìš ifJ brŒa¥g£ld®.

#hèa‹ thyhgh¡ gLbfhiy (13 V¥uš 1919)

1919 V¥uš 13 M« ehŸ eilbg‰w #hèa‹ thyh gh¡ gLbfhiy ϪÂa

éLjiy Ïa¡f¤Âš xU K¡»a ÂU¥ò KidahF«. busy£ r¤ah¡ »uf¥

nghuh£l¤Â‰F gŠrhÚ bgU¤j MjuÎ Âu©lJ. t‹Kiwia v®neh¡»a

gŠrh¥ murh§f« M£Á¥ bghW¥ig b#duš ila® jiyikæyhd uhQt¤Âl«

x¥gil¤jJ. mt® bghJ¡ T£l§fS¡F jil é¤J muÁaš jiyt®fis ifJ

brŒjh®. V¥uš 13 M« ehŸ igrh» v‹w mWtil¤ ÂUehs‹W #hèa‹ thyh

gh¡ ó§fhéš xU bghJ¡ T£l« V‰ghL brŒa¥g£lJ.ila® jdJ gilÍl‹

m§F br‹W v›éj K‹d¿é¥òä‹¿ T£l¤Â‹ÛJ J¥gh¡»¢ NL el¤Âdh®.

J¥gh¡»¢ NL 10 Kjš 15 ãäl§fŸ

Úo¤jJ. J¥gh¡» njh£lh¡fŸ Ô®ªj

ÃwFjh‹ mJ ãW¤j¥g£lJ. mÂfhu¥ó®t

jftè‹go 379 ng® bfhšy¥g£ld®; 1137

ng® gLfhakilªjd®. Ϫj gLbfhiyia

v®¤J ehL KGtJ« nghuh£l§fŸ

eilbg‰wd. uŪÂueh¤jhT® jdJ ‘ie£’

g£l¤ij Jwªjh®. #hèa‹ thyhgh¡

gLbfhiy éLjiy Ïa¡f¤Â‰F bgU«

c¤ntf¤ij bfhL¤jJ.

#hèa‹ thyhgh¡ gLbfhiy

117

»yhg¤ Ïa¡f«

Kjš cyf¥ nghçš JU¡»æ‹ njhšéna »yhg¤ Ï¡f¤Â‰F K¡»a

fhuzkhF«. brbtu° cl‹go¡ifÍ« (1920) K°è«fS¡F bgU¤j

mtkhdkhf¥g£lJ. cyf K°Ä«fë‹ rka¤jiytuhf (fhè¥) JU¡» Ršjhid

fUÂanj Ϫj Ïa¡f¤Â‰F mo¥gilahf és§»aJ. Ãç£l‹ JU¡»ia el¤Âa

éj« ϪÂa K°è«fis ò©gL¤Jtjhf ÏUªjJ. vdnt, mt®fŸ »yhg¤

Ïa¡f¤ij bjhl§»d®.

bksyhdh mòš fyh« Mrh¤, v«.V. m‹rhç, iròÔ‹ »¢Y, mè

rnfhj®fŸ Ϫj Ïa¡f¤ij jiyikna‰W el¤Âdh®fŸ. »yhg¤ FG x‹W

V‰gL¤j¥g£lJ.1919 m¡nlhg® 19 M« ehŸ »yhg¤ Âd« mDrç¡fg£lJ.

et«g® 23 M« ehŸ kfh¤kh fhªÂæ‹ jiyikæš ÏªJ¡fS« K°è«fS« fyªJ

bfh©l xU khehL ToaJ. eh£o‹ éLjiy¡F ϪJ¡fisÍ« K°è«fisÍ«

x‹WgL¤j nt©oaj‹ f£lha¤ij kfh¤khfhªÂ cz®ªÂUªjh®. Ëd®, »yhg¤

Ïa¡f« 1920š kfh¤khfhªÂ bjhl§»a x¤JiHahik Ïa¡f¤Jl‹ x‹W fyªjJ.

x¤JiHahik Ïa¡f« (1920-1922)

busy£ r£l«, #hèa‹ thyh gh¡ gLbfhiy, »yhg¤ Ïa¡f¤ij bjhl®ªJ

kfh¤kh fhªÂ jdJ x¤JiHahik Ïa¡f« g‰¿a £l¤ij m¿é¤jh®. 1920

or«gçš eilbg‰w eh¡ó® ϪÂa njÁa fh§»u° khehL« Ïjid V‰wJ.

brašÂ£l§fŸ

x¤JiHahik Ïa¡f¤Â‰fhd brašÂ£l§fŸ tUkhW :- g£l§fisÍ«

Áw¥ò¤ jFÂfisÍ« Jw¤jš.

- cŸsh£Á mik¥ò cW¥Ãd® gjéfëèUªJ éyFjš

- 1919 M« M©L r£l¥go eilbgwéUªj nj®jšfis òw¡fâ¤jš

- muR éHh¡fis òw¡fâ¤jš

- ÚÂk‹w§fŸ, muR gŸëfŸ, fšÿçfŸ M»at‰iw òw¡fâ¤jš.

- mašeh£L¥ bghU£fis òw¡fâ¤jš

- njÁa gŸëfŸ, fšÿçfŸ, jåah® gŠrha¤J ÚÂk‹w§fŸ ngh‹wt‰iw

ãWÎjš.

- RnjÁ bghU£fisÍ« fj® JâfisÍ« k¡fëilna Ãugy¥gL¤Jjš.

kfh¤khfhªÂ jd¡F Ãç£OZ muR bfhL¤j Áw¥ò g£l§fis¤ JwªJ

Ϫj Ïa¡f¤ij bjhl§»it¤jh®. k‰w jiyt®fS« rKjha¤Âš bršth¡F

ä¡ft®fS« j§fsJ Áw¥ò¤ jFÂfisÍ«, g£l§fisÍ« Jwªjd®. khzt®fŸ

murh§f¥ gŸëfisé£L btëna¿d®. fhÁ é¤ah Õl«, Õfh® é¤ah Õl«,

#häah äèah ngh‹w njÁa fšé¡Tl§fŸ V‰gL¤j¥g£ld. eh£o‹ K¡»a

jiyt®fŸ j§fsJ mÂf tUkhd« ju¡Toa tH¡FiuP® bjhêiy¡ ifé£ld®.

118

r£lk‹w§fS« òw¡fâ¡f¥g£ld. fh§»u° jiyt® vtU« r£lk‹w nj®jèš

ngh£oæl K‹tuéšiy.

1921 ntš° Ïstur® ϪÂahé‰F tªjnghJ k¿aš nghuh£l§fŸ

eilbg‰wd. murh§f« ml¡FKiwia f£l霤J é£lJ. RnjÁ fU¤J¡fŸ

ehbl§F« guéd. bgU«ghyhd FL«g§fëš uh£ilfŸ RH‹wd.

c¤Âu¥ Ãunjr¤Â‹ nfhu¡ó® kht£l¤ÂYŸs brsç brsuh v‹w

Ïl¤Âš eilbg‰w r«g¤ij bjhl®ªJ 1922 Ã¥utç 11 M« ehŸ x¤JiHahik

Ïa¡f¤ij fhªÂ Ïilænyna ãW¤Âit¤jh®. K‹djhf Ã¥utç 5 M« ehŸ

brsç brsuh fhtš ãiya¤ij K‰Wifæ£l xU T£l« mj‰F Ô it¤jJ.

22 fhty®fŸ cæUl‹ vç¤J¡ bfhšy¥g£ld®. ÏJnt brsç brsuh ãfœ¢Á

vd¥gL»wJ. x¤JiHahik Ïa¡f« ÂObud ãW¤Âit¡f¥g£lij m¿ªJ eh£o‹

gy jiyt®fŸ m®¢Áailªjd®. 1922 kh®¢ 10 M« ehŸ kfh¤kh fhªÂ ifJ

brŒa¥g£lh®.

x¤JiHahik Ïa¡f¤Â‹ K¡»a¤Jt«

1. Foahdt®fŸ, bjhêyhs®fŸ, khzt®fŸ, MÁça®fŸ, bg©fŸ ngh‹w

rKjha¤Â‹ mid¤J ÃçédU« g§nf‰w KjyhtJ k¡fŸ Ïa¡fkhf ÏJ

ÂfœªjJ.

2. ϪÂahé‹ _iy KL¡Ffëbyšyh« njÁa« gut ÏJ têtF¤jJ.

3. »yhg¤ Ïa¡fK« ÏjDl‹ x‹¿iz¡f¥g£ljhš, ϪJ, K°è« x‰Wikæ‹

c¢rf£lkhf ÏJ ÂfœªjJ.

4. ϪÂa k¡fS¡F v¤jifa J‹g¤ijÍ« jh§F« r¡Â c©L v‹gijÍ«,

v›éj Âahf¤Â‰F« mt®fŸ jahuhf cŸsd® v‹gijÍ« ÏJ vL¤J¡

fh£oaJ.

Rauh{a f£Á

x¤JiHahik Ïa¡f« ãW¤j¥g£lij¤ bjhl®ªJ 1922 or«gçš eilbg‰w

fah fh§»u° kheh£oš fh§»uÁš ÃsÎ V‰g£lJ. nkhÂyhš

neU, Á¤juŠr‹ jh° ngh‹w jiyt®fŸ fh§»uR¡FŸnsna

1923 #dtç 1 M« ehŸ Rauh{a f£Áia njh‰Wé¤jd®.

Rauh{a f£Áæd®, r£lk‹w¤ nj®jšfëš ngh£oæ£L,

cŸëUªJbfh©nl murh§f¤ij ãiy Fiya¢ brŒa KoÎ

brŒjd®. 1923 et«gçš r£lk‹w¤ nj®jšfŸ eilbg‰wd.

Ïš Rauh{a f£Á F¿¥Ãl¤j¡f bt‰¿fis bg‰wJ.

k¤Âa r£lk‹w¤Âš nkhÂyhš neU f£Á¤ jiytuhfΫ

t§fhs r£lk‹w¤Âš Á.M®. jh° f£Á¤ jiytuhfΫ

nj®ªbjL¡f¥g£ld®.

r£lk‹w¤Âš Rauh{a f£Á gy K¡»a gâfis nk‰bfh©lJ. 1919 M«

M©L ϪÂa muR r£l¤Âš gy khWjšfis¡ bfh©L tªJ ϪÂahéš bghW¥ò

nkhÂyhš neU

119

thŒªj murh§f« eilbgw tªJ ϪÂahéš bghW¥ò thŒªj murh§f« eilbgw

Ï¡f£Á ghLg£lJ. muÁ‹ ml¡FKiw¢ r£l§fS¡F vÂuhf gy Ô®khd§fis¡

bfh©L tªjd®.cŸJiw¡fhd cW¥Ãd® mby¡rhªj® K£okh‹ Ïu£iah£Á

Kiwia ngh‰¿ òfœªjnghJ, k¤Âa r£lrigæš mj‰F vÂuhd Ô®khd¤ij

Rauh{a f£Á bfh©L tªjJ.1925 #]åš Á.M®.jh° kiwªjÃwF, Rauh{a f£Á

gyÅdkilªjJ.

irk‹ FG (1927)

1919 M« M©L r£l« g¤J M©LfS¡F¥ ÃwF mj‹ brašghLfŸ

kW MŒÎ brŒa¥glnt©L« v‹W é¤ÂUªjJ. Ïu©L M©LfS¡F

K‹ng, 1927 M« M©L Ãç£oZ murh§f« kW MŒÎ¡FG x‹iw ãaä¤jJ.

Ï¡FGé‹ jiytuhd r® #h‹ irk‹ v‹gtuJ bgauhnyna ‘irk‹ FG’ v‹W

ÏJ miH¡f¥g£lJ. Ïš Ïl«bg‰¿Uªj VG cW¥Ãd®fS« M§»nya®fsht®.

Ïš xU ϪÂa cW¥Ãd®Tl Ïl« bgwhikahš, ϪÂahΡF tªjilÍ« K‹ng

Ï¡FGé‰F gy¤j v®¥òfŸ njh‹¿d.fh§»u° cŸë£l gy muÁaš f£ÁfŸ

Ï¡FGit v®¤jd.

1928 Ã¥utç 3 M« ehŸ Ï¡FG g«ghŒ tªÂw§»anghJ ehL KGtJ« k¿aš

nghuh£l§fŸ eilbg‰wd. br‹w Ïlbkšyh« fW¥ò¡bfho M®¥gh£l§fS«,

‘irknd ÂU«Ã¥ngh’ v‹w KH¡f§fS« Ï¡FGit mÂu it¤jd. 1928 m¡nlhg®

30 M« ehŸ yhTçš yhyh y#g uhŒ jiyikæš irk‹ FG v®¥ò nghuh£l«

eilbg‰wJ. m¥nghJ eilbg‰w nghÄ° joaoæš y#gÂuhŒ gLfhakilªjh®. xU

khj« fê¤J mt® cæ® ÃçªjJ.

1930 nk khj« irk‹ FG m¿¡if btëæl¥g£lJ.Ïu£ilah£Áæ‹

FiwghLfis ÏJ R£o¡fh£oaJ. mj‰F¥gš khãy Rah£Áia Ï¡FG

gçªJiu¤jJ. 1935 M« M©L ϪÂa muR r£l¤Â‰F Ï¡FGé‹ m¿¡if

mo¥gilahf és§»aJ v‹gš Iaäšiy.

neU m¿¡if (1928)

Ïj‰»ilæš Ï§»yhªÂ‹ maYw΢ brayhs® îf‹ bA£ Ãuò

midtU« V‰W¡ bfhŸs¡Toa muÁayik¥ig cUth¡f KoÍkh v‹W nf£L

ϪÂa®fS¡F rthš éL¤jh®. Ϫj rthiy V‰w fh§»u° 1928 Ã¥utç 28š

mid¤J¡ r£Á T£l¤ij¡ T£oaJ. v®fhy ϪÂahé‹ muÁayik¥ò r£l«

x‹iw tiutj‰F v£Lng® bfh©l FG V‰gL¤j¥g£lJ. Ïj‹ jiytuhf

nkhÂyhš neU ãaä¡f¥g£lh®.

Ï¡FGé‹ m¿¡ifna ‘neU m¿¡if’ vd¥gL»wJ. Ϫj m¿¡ifæ‹

Áw¥ò¡ TWfshtd

- ãiyahf blhäåa‹ mªj°J tH§f¥gLjš

- k¤Âæš KG¥ bghW¥ò thŒªj muR

- khfhz§fS¡F Rah£Á

120

- k¤Âa khfhz muRfS¡»ilna bjëthd mÂfhu g»®Î.

- k¤Âæš Ïu©L mitfŸ bfh©l r£lk‹w«

K°è« Ä¡ jiytuhd KfkJ mè í‹dh, neU m¿¡if K°è« k¡fë‹

eyD¡F vÂuhdJ v‹W fUÂdh®.m»y ϪÂa K°Ä«fŸ kheh£il T£oa

í‹dh, jdJ gÂdh‹F m«r nfhç¡iffis btëæ£lh®.

r£l kW¥ò Ïa¡f« (1930 - 34)

ryry¥ghd Ϫj Nœãiyæš 1929 or«g® khj« yhT® fh§»u° khehL

ToaJ. #tA®yhš neU Ϫj kheh£L¡F jiyik t»¤jh®. ‘óuz Rauh{a«’

mšyJ ‘KG¢ RjªÂu«’ F¿¤j Ô®khd« Ï«kheh£oš ãiwnt‰w¥g£lJ.

neU m¿¡ifia muR V‰f kW¤jikahš, fh§»u° r£l« kW¥ò Ïa¡f¤ij

bjhl§FtJ vd KoÎ brŒjJ. 1930 #dtç 26 M« ehŸ ϪÂa RjªÂu

Âdkhf mDrç¡f¥g£lJ. mJKjš #dtç 26 M« ehŸ x›bthU M©L«

RjªÂu Âdkhf mDrç¡f¥g£lJ. éLjiy¡F¥Ã‹ 1950 M« M©L ϪÂa

muÁayik¥ò eilKiw¡F tªj Âdkhd #dtç 26 M« ehŸ FoauR Âdkhf

bfh©lhl¥gL»wJ v‹gJ« F¿¥Ãl¤j¡fJ.

j©o ah¤Âiu

fh§»uÁ‹ Ïu©lhtJ f£l

nghuh£l¤J¡fhd fs« jahuhf ÏUªjJ.

1930 kh®¢ 12 M« ehŸ fhªÂ jdJ òfœbg‰w

j©o ah¤Âiuia bjhl§»d®. mtuhš

bjçÎ brŒa¥g£l 79 Ól®fŸ Ë bjhlu

c¥ò r£l§fis kW¥gj‰fhf mt® òw¥g£lh®.

200 ikšfŸ elªJ 1930 V¥uš 5 M« ehŸ j©o fl‰fiuia br‹wilªjh®. V¥uš

6 M« ehŸ c¥ò¢ r£l§fis Û¿aj‹ _y« r£l kW¥ò Ïa¡f¤ij mt® Kiw¥go

bjhl§» it¤jh®.

V¥uš 9 M« ehŸ kfh¤kh fhªÂ Ϫj nghuh£l¤J¡fhd brašÂ£l§fis

totik¤jh®. c¥ò¢ r£l§fis ÛW« tifæš »uhkªnjhW« c¥ò c‰g¤Â;

kJ¡filfŸ, mÃå k‰W« mªãa¤ JâfŸ é‰gid ãiya§fŸ K‹ò bg©fŸ

k¿aèš <LgLjš; mašeh£L¤ JâfS¡F Ôit¤jš; uh£ilfŸ _y« üš ü‰W

Jâ beŒjš; Ô©lhikia xê¤jš, muR ntiyfisÍ«, gŸë fšÿçfisÍ«

òw¡fâ¤jš ngh‹wit brašÂ£l§fëš K¡»akhditahF«. mid¤J¡F«

nkyhf, murh§f¤Â‰F tçf£l nt©lh« v‹W k¡fis fhªÂ nf£L¡bfh©lh®.

éiuéš Ïªj Ïa¡f« ehL KGtJ« guéaJ. khzt®fŸ, bjhêyhs®fŸ,

Foahdt®fŸ, bg©fŸ cŸë£l midtU« Ϫj Ïa¡f¤Âš c‰rhf¤Jl‹

g§nf‰wd®. Ãç£oZ murh§f« fh§»uÁ‹ K¡»a jiyt®fis ifJ brŒJ

Áiwæyil¤jJ.

j©oah¤Âiu

121

t£lnkir khehLfŸ (1930 - 1932)

t£lnkir khehLfis T£o gšntW muÁaš f£Áfis miH¤J ng¢R

th®¤ij el¤J« Nœ¢Áia Ãç£oZ muR Ëg‰¿aJ. 1930 et«gçš y©låš

eilbg‰w Kjš t£l nkir kheh£il fh§»u° òw¡fâ¤jJ.

1931 #dtçæš ng¢Rth®¤ij¡F cfªj Nœãiyia cUth¡F« bghU£L

fh§»u° ÛJ é¤ÂUªj jilia muR éy¡»anjhL, jiyt®fisÍ«

ÁiwæèUªJ éLjiy brŒjJ. 1931 kh®¢ 8 M« ehŸ fhªÂ - Ï®é‹ x¥gªj«

ifbaG¤Âl¥g£lJ. Ïj‹go, kfh¤kh fhªÂ r£lkW¥ò Ïa¡f¤ij ãW¤Â

it¡fΫ Ïu©lh« t£lnkir kheh£oš fyªJ bfhŸsΫ x¥ò¡ bfh©lh®. 1931

br¥l«gçš Ïu©lh« t£l nkir khehL y©låš eilbg‰wJ. kfh¤kh fhªÂ

Ïš fyªJ bfh©Lé£L bgU¤j Vkh‰w¤Jl‹ ehL ÂU«Ãdh®. KG RjªÂu«,

tF¥ò Ãu¢Áid ngh‹wt‰W¡fhd vªj ԮΫ Ϫj kheh£oš fhz¥gléšiy.

1932 #dtçæš r£l kW¥ò Ïa¡f« Û©L« bjhl§f¥g£lJ. kfh¤kh fhªÂ,

r®jh® g£nlš, ngh‹w jiyt®fŸ Û©L« ifJ brŒa¥g£ld®. fh§»u° f£ÁÍ«

jil brŒa¥g£lJ.

ódh x¥ggªj« (1932)

1930 M« M©L th¡»š, lh¡l® m«ng¤f® jhœ¤j¥g£l k¡fë‹

ey‹fS¡fhf nghuhL« njÁa mséyhd jiytuhf cUbtL¤jh®. Kjš

t£lnkir kheh£oš jhœ¤j¥g£l k¡fë‹ c©ik ãiyia vL¤Jiu¤j

m«ng¤f®, mt®fS¡F jå¤bjhF xJ¡f¥glnt©L« v‹W nfhçdh®.

1932 Mf°L 16 M« ehŸ Ãç£oZ Ãujk® uh«nr bk¡blhdhš£ jdJ ‘tF¥ò¡

bfhil’ia m¿é¤jh®. Ïj‹go, jhœ¤j¥g£l k¡fŸ jå tF¥Ãduhf¡ fUj¥g£L

mt®fS¡F jå¤bjhF tH§f¥gL« v‹W Tw¥g£lJ. ‘tF¥ò¡ bfhil’ia

v®¤J kfh¤kh fhªÂ 1932 br¥l«g® 20 M« ehŸ vuthlh Áiwæš rhF« tiu

c©zhéuj nghuh£l¤ij bjhl§»dh®.

ÏWÂæš lh¡l® m«ng¤fU¡F« fhªÂ¡F« Ïilæš xU x¥gªj«

V‰g£lJ. ÏJnt ‘ódh x¥gªj«’ vd¥gL»wJ. Ãç£oZ murh§fK« Ïjid

V‰W¡bfh©lJ. Ϫj x¥gªj¥go, gšntW khfhz r£lk‹w§fëš 148 Ïl§fŸ

jhœ¤j¥g£lt®fS¡F fh§»u° xJ¡ÑL brŒjJ. tF¥ò¡ bfhilæ‹go 71

Ïl§fns Ït®fS¡F xJ¡f¥g£oUªjJ.

1932š _‹whtJ t£lnkir khehL KotilªjJ.kWgoÍ« fh§»u° Ïjid

òw¡fâ¤jJ. ÏU¥ÃD«, 1933 kh®¢Áš Ãç£oZ murh§f« btŸis m¿¡ifia

btëæ£lJ. 1935 M« M©L ϪÂa muR¢ r£l« btŸis m¿¡ifæ‹

mo¥gilænyna cUth¡f¥g£lJ.

Ïu©lh« cyf¥nghU« njÁa Ïa¡fK«

1935 M« M©L ϪÂa muR r£l éÂfë‹go 1937š nj®jšfŸ elªjd.

ϪÂahé‹ VG khfhz§fëš fh§»u° mik¢ruitfŸ mik¡f¥g£ld.

1939 br¥l«g® Kjš ehŸ Ïu©lh« cyf¥ ngh® bjhl§»aJ. k¡fis fyªJ

122

éndhgh ghnt

MnyhÁ¡fhknyna Ãç£oZ muR ϪÂahit nghçš <LgL¤ÂaJ. fh§»u°

Ï¢braiy fLikahf v®¤jJ. j§fsJ v®¥ig fh£L« tifæš 1939 or«g® 12 M« ehŸ khfhz§fëš gjéæèUªj fh§»u° mik¢ruitfŸ gjé éy»d.

Ïjid K°Ä« Ä¡ ‘éLjiy ehshf¡’ bfh©lhoaJ. 1940 kh®¢Áš K°Ä« Ä¡

gh»°jh‹ nfhç¡ifia K‹it¤jJ.

jå eg® r¤ah¡»uf«

Ïu©lh« cyf¥nghç‹nghJ ϪÂa®fë‹ Mjuit¥

bgWtj‰fhf Ãç£oZ murh§f« 1940 Mf°£ 8M« ehŸ

‘Mf°L rYif’ia m¿é¤jJ. nghU¡F¥Ã‹ òÂa

muÁayik¥ig tiutj‰fhf ϪÂa¥ ÃuÂãÂfis¡ bfh©l

xU mik¥ò V‰gL¤j¥gL« v‹W m¿é¡f¥g£lJ. fhªÂ

Ïjid V‰f kW¤J, jå eg® r¤ah»uf¤ij bjhl§f KoÎ

brŒjh®.

jå eg® r¤ah»uf« v‹gJ, t‹Kiwa‰w, Fiwªj mséš, xU

milahskhf el¤j¥g£l Ïa¡fkhF«. r¤ah»uf¤Âš <LgLgt®fis fhªÂna

nj®Î brŒjh®. Kjèš jåeg® r¤ah»uf¤Âš <Lg£lt® Mrh®a éndhgh ghnt

Mth®. mtU¡F _‹W khj« Áiw¤ j©lid é¡f¥g£lJ.

mL¤J #tA®yhš neU jå eg® r¤ah»uf¤Âš <Lg£L 4 khj

Áiw j©lid bg‰wh®. jå eg® r¤ah»uf« 15 khj§fŸ Úo¤jJ.

»ç¥° öJ¡FG (1942)

Ïj‰»ilæš, it°uhŒ è‹è¤nfh Ãuò 1941 #]iyæš nkY«

eh‹F ϪÂa®fis jdJ ã®thf¡ FGéš nr®¤J¡ bfh©lh®.

ngh®¡fhy¤Âš ãyéa nkhrkhd Nœãiyia¡ fU ϪÂa®fë‹

x¤JiH¥ig bgW« neh¡f¤Jl‹ Ãç£oZ murh§f« 1942 kh®¢

23 M« ehŸ r® °lhngh®L »ç¥° v‹gtiu ϪÂahé‰F mD¥Ã

it¤jJ.

»ç¥ì‹ K¡»a gçªJiufŸ

- ϪÂahé‰F blhäåa‹ mªj°J tH§f¥gL«.

- ÁWgh‹ikæd® ghJfh¥ò - Rnjr muRfŸ k‰W« Ãç£oZ ϪÂa

khfhz§fë‹ ÃuÂãÂfis¡ bfh©l xU muÁayik¥ò¡FG V‰gL¤j¥gL«.

- Ãç£oZ ϪÂahéYŸs vªj khfhzkhtJ Ϫj muÁayik¥ig V‰f

kW¡F« g£r¤Âš j‰nghija ãiyæš bjhlunth mšyJ j§fS¡bfd jå

muÁayik¥ig tiuªJ bfhŸsnth mDk¡f¥gL«.

»ç¥Á‹ nahridfis eh£o‹ bgU«ghyhd muÁaš f£ÁfŸ V‰féšiy.

fhªÂ »ç¥Á‹ nahridfis ‘Ë njÂæ£l fhnrhiy’ v‹W t®â¤jh®. Rnjr

muRfŸ éU«Ãdhš muÁayik¥ò FGé‰F jdJ ÃuÂãÂfis mD¥gyh« mšyJ

ϪÂa x‹¿a¤ÂèUªJ éy»na ÏU¡fyh« v‹w nahridia muÁaš f£ÁfŸ

V‰féšiy. gh»°jh‹ nfhç¡if V‰f¥glhjjhš K°Ä« Ä¡ Ïjid ãuhfç¤jJ.

r® °lhngh®L

»ç¥°

123

btŸisand btënaW Ïa¡f« (1942 - 44)

»ç¥° öJ¡FGé‹ njhšé, ϪÂah ÛJ #¥gh‹ gilbaL¡F« v‹w m¢r«

ngh‹w fhuz§fshš Ãç£oõhiu eh£ilé£L btënaw¢ brŒÍ« Ïa¡f¤ij

kfh¤kh fhªÂ bjhl§»dh®. Ãç£oõh® ϪÂahit é£L btëna¿dhš k£Lnk

X® Ïil¡fhy murh§f¤ij mik¡f KoÍ«. ϪJ, K°Ä« Ãu¢Áid¡F Ô®Î

fhzKoÍ« v‹W fhªÂ fUÂdh®.

1942 Mf°£ 8 M« ehŸ m»y ϪÂa fh§»u° fä£o g«ghæš To òfœ

thŒªj ‘btŸisand btënaW’ Ô®khd¤ij ãiwnt‰¿aJ. fhªÂ “brŒ mšyJ

br¤Jko” v‹W miwTtiy éL¤jh®.

1942 Mf°£ 8 k‰W« 9 M« njjfëš fh§»uÁ‹ K¡»a jiyt®fis

murh§f« ifJ brŒjJ. muÁ‹ Ϫj £lä£l elto¡ifahš ϪÂa k¡fŸ

Ïa¡f¤ij tê el¤j jiyt®fë‹¿ él¥g£ld®. kfh¤kh fhªÂ ódh Áiwæš

mil¡f¥g£lh®. g©oj #tA®yhš neU, mòš fyh« M[h¤ ngh‹w jiyt®fŸ

mfkJ ef® nfh£ilæš Áiw it¡f¥g£ld®.

ϤjUz¤Âš, uh« kndhf® nyhïah, m¢Rj‹, v°.v«.n#hî ngh‹nwh®

Ïa¡f¤ij jiyikna‰W el¤Âd®. Ϫj Ïa¡f¤Âš b#aÃufhZ ehuha©

M‰¿a g§F Áw¥ghdjhF«. bgU« v©â¡ifæyhd khzt®fŸ gŸëfisÍ«

fšÿçfisÍ« é£L btëna¿ Ϫj Ïa¡f¤Âš g§nf‰wd®. ÏisP®fŸ gy®

eh£L¥g‰Wl‹ Ïš g§bfL¤J¡ bfh©ld®. efu§fëš ntiy ãW¤j§fŸ,

nghuh£l§fŸ, bghJ¡ T£l§fŸ V‰ghL brŒa¥g£ld. »uhk¥òw§fS¡F« Ϫj

Ïa¡f« bkšy gut¤ bjhl§»aJ. 1943š Ϫj Ïa¡f« nkY« tYtilªjJ.

t§fhs«, br‹id ngh‹w Ïl§fëš muR f£ol§fŸ ÛJ jh¡FjšfS«

el¤j¥g£ld. 1944š kfh¤kh ÁiwæèUªJ éLjiy brŒa¥g£lh®.

btŸisand btënaW nghuh£l« eh£o‹ éLjiy¥ nghuh£l¤Â‹

c¢rf£lkhF«. Ãç£oZ murh§f« ml¡FKiwia VéaJ. 538 Kiw

J¥gh¡» NL el¤j¥g£lJ. FiwªjJ 7000 ng® bfhšy¥g£ld®. 60,229 ng®

Áiwæyil¡f¥g£ld®. Ϫj Ïa¡f« ϪÂa éLjiy¡F neuoahf Ï£L¢ br‹wJ.

ϪÂa®fëilna Åu¤ijÍ«, c‰rhf¤ijÍ«, x£Lbkh¤j Âahf kd¥gh§ifÍ«

Ϫj Ïa¡f« njh‰Wé¤jJ.

ϪÂa njÁa uhQt«

Ïu©lh« cyf¥ nghç‹nghJ MÍj« VªÂa

òu£Áahs®fë‹ elto¡iffŸ bjhl®ªjd. m¤jifa

elto¡iffëš nejhí RghZ rªÂungh° M‰¿a g§F

kf¤jhdjhF«. 1943 #]iy 2 M« ehŸ RghZ rªÂu ngh°

Á§f¥óiu br‹wilªjh®. ϪÂa njÁa uhQt¤ij

‘blšè rnyh’ v‹W KH¡fä£L c‰rhf¥ gL¤Âdh®.

ϪÂa RjªÂu¡ fH¡¤Â‹ jiytuhd mt® ϪÂa njÁa

uhQt¤Â‹ jsgÂahfΫ bghW¥ng‰wh®. eh£o‰F

‘b#Œïª¤’ v‹w KH¡f¤ij tH§»at® mtnu. ϪÂa Rgh° rªÂungh°

124

njÁa uhQt¤Â‹ _‹W ÃçÎfS¡F« RghZ ÃçÎ, fhªÂ ÃçÎ, neU ÃçÎ v‹W

bgaçl¥g£ld. uhâ y£Rä ghŒ bgaiu¡ bfh©l bg©fŸ ÃçitÍ« mt®

bjhl§»dh®.

nfhïkhéš bt‰¿ia¥ bg‰w ϪÂa njÁa uhQt« Ï«ghiy neh¡»

K‹nd¿aJ. 1945š #¥gh‹ ruzilªj ÃwF mJ j‹ Ka‰Áfis¡ ifé£lJ.

RghZ ngh° ijthD¡F br‹wh®. m§»UªJ nlh¡»nah bršY« têæš 1945

Mf°L 18 M« ehŸ ékhd ég¤Âš mt® cæ® Ú¤jh® vd e«g¥gL»wJ.

blšèæYŸs br§nfh£ilæš ÏªÂa njÁa uhQt Åu®fŸ Ûjhd

érhuiz eilbg‰wJ. g©oj #tA®yhš neU, nj{ gfö® rh¥U Åu®fŸ mt®fŸ

rh®ghf th£ld®.

fhÃd£ öJ¡FG (1946)

Ïu©lh« cyf¥ nghU¡F¥Ã‹, ϧ»yhªJ Ãujkuhf m£è Ãuò

bghW¥ng‰wh®. 1946 kh®¢ 15 M« ehŸ mt® btëæ£l m¿¡ifæš ÏªÂahé‹

Raã®za cçikia V‰wJl‹ ϪÂa muÁayik¥ig cUth¡Ftj‰F x¥òjiyÍ«

tH§»dh®. Ãç£oZ mik¢ruitia¢ nr®ªj _‹W ng® - bg¡ yhu‹°,

r® °lhngh®L »ç¥°, V.é. mby¡rhªj® - bfh©l FGit ϪÂahé‰F mD¥Ã

it¤jh®. ÏJnt ‘fhÃd£ öJ¡FG’ v‹w bgaiu¥ bg‰wJ.

fhÃd£ öJ¡FG ϪÂahé‹ muÁayik¥ò Á¡fY¡F xU Ô®it

K‹ it¤jJ. Ïj‹go khfhz§fŸ _‹W FG¡fshf Ãç¡f¥g£L jå¤jå

muÁayik¥òfë‹ Ñœ Ïa§F«. Ãç£oZ ϪÂa khfhz§fŸ, Rnjr muRfŸ

M»at‰iw cŸsl¡»a ϪÂa x‹¿a« x‹iwÍ« mJ K‹bkhêªjJ. Ϫj

x‹¿a«, maYwΡ bfhŸif, ghJfh¥ò, jftš bjhl®ò ngh‹wt‰iw jkJ

f£L¥gh£oš it¤J¡bfh©L vŠÁa mÂfhu§fis khfhz§fëlnk x¥gil¡f

nt©L«. òÂa muÁayik¥ò vGj¥g£L òÂa murh§f« gjé V‰F« tiu

Ïil¡fhy murh§f« x‹iw V‰gL¤jΫ nahrid Tw¥g£lJ. K°è« Ä¡,

fh§»u° Ïu©Lnk Ϥ£lij x¥ò¡ bfh©ld.

1946 #]iyæš muÁayik¥ò¡ FGé‰fhd nj®jšfŸ eilbg‰wd. 214

bghJ¤ bjhFÂfëš 205š fh§»u° bt‰¿ bg‰wJ.K°è« Ä¡ 78š 73š bt‰¿

bg‰wJ. 1946 br¥l«g® 2 M« ehŸ #tA®yhš neU

jiyikæš Ïil¡fhy murh§f« mik¡f¥g£lJ.

bks‹£ng£l‹ £l« (1947)

1947 Ã¥utç 20 M« ehŸ Ãujk® m£è fhk‹° mitæš

1948 #]‹ khj¤Â‰F K‹ò ϪÂa®fël« M£Á mÂfhu«

kh‰w¥gL« v‹w Ãç£oZ muÁ‹ Âlkhd v©z¤ij

m¿é¤jh®. Ïjid ãiwnt‰Wtj‰F, bks‹£ ng£l‹

Ãuòit ϪÂahé‹ it°uhahf mD¥òtJ v‹W« mt®

KoÎ brŒjh®. bks‹£ng£l‹

Ãuò

125

1947 kh®¢ 24 M« ehŸ äFªj mÂfhu§fSl‹ k΋£ng£l‹ Ãuò ϪÂahé‹

it°uhahf gjéna‰wh®. ϪÂahit Ãç¤J gh»°jhid cUth¡FtJ v‹gJ

j鮡f KoahjJ v‹W mt® fUÂdh®. Ú©l éthj§fS¡F¥ ÃwF 1947 #]‹ 3

M« ehŸ ϪÂa¥ Ãçéid¡fhd jdJ £l¤ij mt® m¿é¤jh®. fh§»uR«,

K°Ä«Ä¡F« Ϥ£l¤ij x¥ò¡bfh©ld.

ϪÂa éLjiy¢r£l« (1947)

bks‹£ng£l‹ £l¤ij V‰W¡bfh©l Ãç£oZ murh§f« 1947 #]iy 18

M« ehŸ ϪÂa éLjiy r£l¤ij ãiwnt‰¿aJ. Ϫj r£l¤Â‹ K¡»a TWfŸ

¨ÏªÂa éLjiy

- ϪÂa - gh»°jh‹ Ãçéid 1947 Mf°L 15 Kjš eilKiw¡F

tU«. - Ãç£oZ murh§f« mid¤J mÂfhu§fisÍ« Ï›éu©L ehLfëlK«

tH§F«.

- gŠrh¥, t§fhs« Ï›éu©L khfhz§fë‹ všiyfis tiuaW¥gj‰F

všiy tiuaW¡F« Miza« V‰gL¤j¥gL«.

- Ï›éu©L ehLfë‹ muÁayik¥ò FG¡fS¡F muÁayik¥ig cUth¡F«

mÂfhu§fŸ tH§f¥gL«.

uh£»ë¥ jiyikæyhd všiy tiuaW¡F« Miza« ϪÂa - gh»°jh‹

všiyfis tiuaW¤jJ. 1947 Mf°L 15 M« ehŸ ϪÂahΫ, Mf°L 14 M« ehŸ

gh»°jhD« RjªÂu ehLfshæd.RjªÂu ϪÂahé‹ Kjš jiyik MSeuhf

bks‹£ng£l‹ Ãuò bghW¥ò V‰wh®.gh»°jhå‹ Kjš jiyik MSeuhf KfkJ

mè í‹dh gjéna‰wh®. 1948 #dtç 30 M« ehŸ äfΫ nrhfkhd ãfœ¢ÁÍ«

elªnj¿aJ.njr¤ jªij kfh¤kh fhªÂia mt® têgh£L¡ T£l¤J¡F¢ bršY«

têæš ehJuh« nfh£nr R£L¡bfh‹wh®.

126

127

f‰wš milÎfŸ

Ϫjghl¤ijf‰wkhzt®fŸm¿ªJbfh©lit

1. fhªÂæ‹Mu«gfhyr¤ah»ufrhjidfŸmtiuk¡fŸ

jiytuhf kh‰¿d.

2. x¤JiHahikÏa¡f«bg‰wbt‰¿

3. Rauh{amuÁaš,irk‹FGv®¥òÏa¡f«ngh‹w1922Kjš

1930tiueilbg‰wmuÁašÏa¡f§fŸ.

4. r£lkW¥òÏa¡f«,t£lnkirkhehL,ódhx¥gªj«.

5. btŸisandbtënaWÏa¡fK«mj‹jh¡fK«.

6. éLjiyÏa¡f¤ÂšÏªÂanjÁauhQt¤Â‹g§F.

7. fhÃd£ öJ¡FG Kjš ϪÂa éLjiy tiu.

gæ‰Á

gFÂ- m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. nflh r¤ah»uf¤ij fhªÂ ahiu Mjç¥gj‰fhf bjhl§»dh®?

m. mÎç¥ g©izahs®fŸ M. Miy¤ bjhêyhs®fŸ

Ï. Foahdt®fŸ <. bjhê‰rhiy gâahs®fŸ

2. brsç brsuh ãfœ¢Á eilbg‰w M©L

m. 1920 M. 1921

Ï. 1922 <. 1923

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. busy£ r£l« ãiwnt‰w¥g£l M©L ____________

2. ‘KG¢ RjªÂu«’ g‰¿a Ô®khd« Ïa‰w¥g£l Ïl«____________

3. ‘tF¥ò thç bfhil’ia m¿é¤j Ãç£oZ Ãujk® ____________

III. bghU¤Jf.

1. #hèa‹ thyhgh¡ gLbfhiy m. 1923

2. Rauh{a f£Á M. 1931

3. j©o ah¤Âiu Ï. 1930

4. ódh x¥gªj« <. 1919

5. fhªÂ - Ï®é‹ x¥gªj« c. 1932

128

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. busy£ r£l¤Â‹go rªnjf¤Â‹ngçš vtiuÍ« ifJ brŒayh«.

M. 1919 m¡nlhg® 29 M« ehŸ »yhg¤ Âd« mDrç¡f¥g£lJ.

Ï. x¤JiHahik Ïa¡f« F¿¤j Ô®khd« yhT® ϪÂa njÁa fh§»u°

kheh£oš V‰W¡bfhŸs¥g£lJ.

<. K°Ä« Ä¡»‹ 14 fU¤J¡fis KfkJ m‹rhç K‹it¤jh®.

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W TWf.

1. Kjš cyf¥nghçš JU¡» njh‰wnj »yhg¤ Ïa¡f¤Â‰F K¡»a fhuzkhF«.

2. lh¡l® m«ng¤fhU¡F« Ãç£oõhU¡F« Ïilna V‰g£l x¥gªjnk ódh

x¥gªj« vd¥gL»wJ.

VI. ÁW F¿¥ò vGJf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. »yhg¤ Ïa¡f«

2. Rauh{a f£Á

3. j©o ah¤Âiu

4. ϪÂa njÁa uhQt«

5. fhÃd£ öJ¡FG

6. bks‹£ng£l‹ £l«

VII. FW»a éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. #hèa‹ thyh gh¡ gLbfhiy g‰¿ F¿¥ò vGJf

2. x¤JiHahik Ïa¡f¤Â‹ K¡»a¤Jt¤ij btë¥gL¤Jf.

3. neU m¿¡ifæ‹ TWfis éthÂ

4. ódh x¥gªj« g‰¿ F¿¥ò vGJf.

5. ϪÂa éLjiy¢ r£l¤Â‹ ÃçÎfis MŒf

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. r£l kW¥ò Ïa¡f« g‰¿ bjhF¤J vGJf.

2. ϪÂa éLjiy Ïa¡f¤Âš kfh¤kh fhªÂæ‹ g§»id kÂ¥ÃLf.

3. 1919 Kjš 1935 tiu ϪÂa éLjiy Ïa¡f¤Â‹ K¡»a ãfœÎfis¥

g‰¿ étç.

129

ghl« - 17

ϪÂa njÁa Ïa¡f¤Âš jäœeh£o‹ g§F

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫjghl¤ÂèUªJkhzt®fŸm¿ªjbfhŸtJ:

1. jäœeh£ošMu«gfhynjÁavG¢ÁfŸ

2. RnjÁÏa¡f«

3. jäœeh£ošj‹dh£ÁÏa¡f«

4. jäœeh£ošc¥òr¤Âah¡»uf«

5. btŸisandbtënaWÏa¡f«

ϪÂa njÁa Ïa¡f¤Âš jäœehL K¡»a g§»id M‰¿ÍŸsJ. 1857

M« M©L bgU§fyf¤J¡F K‹ngTl, ghŠrhy§F¿¢Á fyf«, 1801 M«

M©L eilbg‰w kUJ rnfhju®fŸ jiyikna‰w bj‹åªÂa fyf«, 1806

M« M©L ntÿ® Á¥ghŒ fyf« ngh‹w Ãç£oõhU¡F vÂuhd Ïa¡f§fŸ

jäœeh£oš eilbg‰WŸsd. njÁa¥ nghuh£l fhy¤Âš, í. R¥ukâa mŒa®,

t.c.Áj«gu«ÃŸis, R¥ukâa ghuÂ, Á.uh#nfhghyh¢rhç, jªij bgçah®,

F.fhkuh{ ngh‹w jiyt®fisÍ« jäœehL cUth¡»ÍŸsJ. eh£o‹ Ãw gFÂfëš

eilbg‰wJnghy, jäœeh£oY« njÁa Ïa¡f« vG¢ÁÍl‹ fhz¥g£lJ.

jäœeh£oš njÁa Ïa¡f¤Â‹ bjhl¡f«

Mu«g fhy muÁaš mik¥ghd, br‹id RnjÁ r§f« 1852 #]iyæš

bjhl§f¥g£lJ. y£RäeuR br£o k‰W« ÓDthr ßis M»nahuhš ãWt¥g£lJ.

tâf¡ FGé‹ M£Á Ëg‰¿a bfhŸiffis Ï¢ r§f« fLikahf ék®Á¤jJ.

Ëd®, 1884š Ã. mdªjh¢rh®Y k‰W« Ã. u§ifa ehÍL v‹nghuhš br‹id

kfh#d r§f« ãWt¥g£lJ. Ëd®, br‹id RnjÁ r§fK« ÏjDl‹ x‹whf

ÏizªjJ.

ϪÂa njÁa fh§»uÁ‹ elto¡iffis br‹id kfh#d r§f« Ôéukhf

Mjç¤jJ. nkY«, r_f Ó®ÂU¤j¤ÂY« mJ ftd« brY¤ÂaJ. 1889 or«gçš,

í.R¥ukâa mŒa® jdJ éjit kfS¡F kWkz« brŒJ it¤jh®. 1885 M«

M©L KjyhtJ fh§»u° kheh£oš KjyhtJ Ô®khd¤ijÍ« Ït® bfh©L

tªjh®. M§»y¤Âš " ϪJ", jäêš "Rnjrä¤Âu‹" ngh‹w njÁa ÏjœfisÍ«

Ït® bjhl§»dh®.

jäœeh£o‹ »uhk¥òw§fëš tÁ¤j k¡fis x‹W Âu£L« neh¡f¤Jl‹

br‹id khfhz r§f« x‹W 1892š ãWt¥g£lJ. 1887š g¡UÔ‹ jah¥í

v‹gtuJ jiyikæš ÏªÂa njÁa fh§»uÁ‹ _‹whtJ khehL br‹idæš

eilbg‰wJ. Ϥjifa khehLfŸ gy br‹id efçš Ã‹dU« eilbg‰wd v‹gJ«

F¿¥Ãl¤j¡fjhF«.

130

jäœeh£oš RnjÁ Ïa¡f«

1905 M« M©L t§f¥Ãçéid jäœeh£oš

RnjÁÏa¡f« njh‹Wtj‰F fhuzkhf mikªjJ.

jäœeh£oš RnjÁ Ïa¡f¤ij K‹å‹W el¤Âat®fëš

t.c.Áj«gu«ÃŸis, R¥ukâa Áth, R¥ukâa ghu M»nah®

F¿¥Ãl¤j¡ft®fŸ. 1907 nk §fëš ghuÂah® fh§»u°

Ïa¡f¤Â‹ Ôéuthj jiyt®fëš xUtuhd ÃË r¤Âughš

v‹gtiu br‹id efU¡F tutiH¤J ciu ãfœ¤j¢

brŒjh®. 1907 M« M©L Nu¤ ÃsΡF¥ ÃwF t.c.ÁÍ«

k‰w njÁathÂfS« ÏizªJ br‹id #d r§f¤ij

njh‰Wé¤jd®. R¥ukâaghu Áwªj K‰ngh¡FthÂahfΫ,

gHikthj¤ij rhLgtuhfΫ, òu£Áfukhd muÁaš r_f Áªjidfis¡

bfh©ltuhfΫ és§»dh®. mt® ‘ϪÂah’ v‹w jäœthu Ïjê‹ MÁçauhfΫ

ÏUªjh®. ‘RnjÁ Ñj§fŸ’ v‹wiH¡f¥gL« njÁa ghlšfis mt® vGÂdh®.

t.c.Áj«gu« ßis xU tH¡FiuPuhf jkJ thœ¡ifia¤ bjhl§»dh®.

1905š njÁa Ïa¡f¤Âš <Lg£lh®. ghy f§fhju Âyfç‹ Óluhf mt® Âfœªjh®.

1908š ö¤J¡Foæš eilbg‰w gtH Miy¤ bjhêyhs® ntiy ãW¤j¤ij

K‹å‹W el¤Âdh®. 1906š ö¤J¡Foæš RnjÁ Úuhé¡f¥gš fHf¤ij ãWéd®.

vdnt, ‘f¥gnyh£oa jäH‹’ v‹W mt® miH¡f¥g£lh®. RnjÁ Úuhé¡f¥gš

fHf¤Â‰F« Ãç£oZ ϪÂa Úuhé¡f¥gš fHf¤Â‰Fäilna fLikahd ngh£o

ãyéaJ. Ãç£oZ ϪÂa Úuhé¡f¥gš fHf¤ij òw¡fâ¡FkhW t.c.Á. Ãu¢rhu«

brŒjh®. Ïjdhš 1908 kh®¢ §fëš ÂUbešntè fyf«

eilbg‰wJ. ÏtU¡F cWJizahf brašg£lt® R¥ukâa

Áth. Ï›éUtU« ifJ brŒa¥g£L Áiwæyil¡f¥g£ld®.

MW M©L fhy« fL« Áiwthr¤ij ÏUtU« mDgé¤jd®.

Áiw¡FŸ mt®fŸ fLikahd j©lidfS¡F£gL¤j¥g£ld®.

br¡»G¡F« bfhLik¡F Mshdjhš, t.c.Á. ‘br¡»G¤j¢

br«kš’ v‹W miH¡f¥g£lh®.

njÁa¤ jiyt®fŸ Áiw¡FŸ

mil¡f¥g£lJ, Áiw¡FŸ Á¤utijfS¡F£gL¤j¥g£lJ,

RnjÁ f¥gš fHf¤Â‹ ÁijÎ ngh‹w fhuz§fshš

ÁdªbjGªj Áy® ghujkhjh r§f« v‹w òu£Á mik¥ig

V‰gL¤Âd®. Ïš, Úyf©l Ãu«k¢rhçæ‹ g§F

kf¤jhdjhF«. Ï¢r§f¤ij¢ nr®ªj thŠÁehj‹ 1911 #]‹

khj¤Âš uhg®£ éšèa« o.MZ. v‹w t‹braY¡F bga®bg‰w

Ãç£oZ mÂfhçia kâah¢Á uæš ãiya¤Âš R£L¡

bfh‹wh®.

jäœeh£oš j‹dh£Á Ïa¡f«

1916 Kjš 1918 M« M©L tiu br‹idæš m‹åbgr‹£

m«ikah® j‹dh£Á Ïa¡f¤ij bjhl§» el¤Âdh®. 1915 br¥l«g® khj¤Ânyna

R¥ukâa Áth

t.c.Áj«gu«

R¥ukâa ghuÂ

131

‘ãô ϪÂah’ v‹w jdJ Ïjêš m‹åbgr‹£ j‹dh£Á

Ïa¡f« bjhl§f¥ nghtj‰fhd Koit m¿é¤ÂUªjh®.

1915 or«gçš g«ghŒ fh§»u° kheh£oš mj‰fhd fh§»u°

f£Áæ‹ x¤JiH¥igÍ« nfhçdh®. ÂyfU« ÏtuJ Ka‰Á¡F

MjuÎ bjçé¤jh®. Kjš cyf¥ngh® fhy¤Âš j‹dh£Á

Ïa¡f« äfΫ Ôéukhf eilbg‰wJ.

x¤JiHahik Ïa¡f«

1921 Kjš 1923 M« M©L tiu jäœeh£oš

x¤JiHahik Ïa¡fK« Ôéukhf eilbg‰wJ. mªãaç‹

éÂKiw¡fS¡F vÂuhd nghuh£l§fŸ 1921 kh®¢Áš bjhl§»d. khfhz¤Â‹

gy gFÂfëY« kJ mUªjJtj‰F vÂuhd Ïa¡f§fŸ 1921-22 M« M©Lfëš

eilbg‰wd. F¿¥ghf kJ mUªJtj‰F vÂuhd nghuh£l« kJiuæš Ôéukhf

eilbg‰wJ. bghJthfnt, jäœehL KGtJ« x¤JiHahik Ïa¡f« gutyhf

eilbg‰wJ. Ïj‹ K¡»a jiyt®fshf Á. uh#nfhghyh¢rhç, v°.r¤Âa_®¤Â,

<. bt. uhkrhä eha¡f® ngh‹nwh® brašg£ld®. mªj

rka¤Âš jäœehL fh§»u° fä£oæ‹ jiytuhf

<.bt.uhkrhä eha¡f® ÏUªjh® v‹gJ F¿¥Ãl¤j¡fJ.

fhªÂæ‹ brašÂ£l§fëš r£lrig òw¡fâ¥ng

K¡»akhdJ v‹W Á. uh#nfhghyh¢rhç tèÍW¤Âdh®.

Mdhš, f°öçu§f mŒa§fh®, ÓDthr mŒa§fh®,

tujuh#]Y ehÍL, é#auhfth¢rhç ngh‹w jiyt®fŸ

Ïjid V‰féšiy.

Ïj‰»ilæš bgçah® <.bt.uh.nfus¤Âš

tH¡f¤ÂèUªj r_f¥ ghFgh£il¡ f©o¤J it¡f«

r¤ah¡»uf¥ nghuh£l¤ij bjhl§»dh®.

fh§»u° jiyt®fëš xUtuhd é.é.v°. mŒa® el¤Â tªj nru‹

khnjé FUFy¤Âš r_f¥ghFghL ãyÎtij¡ f©o¤j bgçah® fh§»uÁèUªJ

btëna¿dh®. òJ¡nfh£ilia¢ nr®ªj v°.r¤Âa_®¤ÂÍ« éLjiy¥nghuh£l

Åu®fëš K¡»akhdt®. 1929š irk‹ FG jäœeh£L¡F tªjnghJ, irk‹ FG

v®¥ò nghuh£l¤Â‰F r¤Âa_®¤Â jiyik jh§»dh®.

éUJefiu¢ nr®ªj F. fhkuh{ k‰bwhU éLjiy Åu® Mth®. 1924š it¡f«

r¤Âah¡»uf¤Âš fyªJ bfh©l‹ _y« mt® njÁa Ïa¡f¤Âš j«ik

<LgL¤j¨¡ bfh©lh®. 1929š uhkehjòu« kht£l fh§»u° fä£oæ‹ Jiz¤

jiytuhfΫ, bghUshsuhfΫ mt® és§»dh®. Mu«g¤ÂèUªnj fhkuh#®

k¡fŸ jiytuhf¤ Âfœªjh®. vëikahd eilæš mt® ngRth®. E©z¿Î«,

brašÂwD« ä¡ftuhf mt® Âfœªjh®. jäœeh£o‹ x›bthU »uhk¤Â‰F«

br‹W k¡fë‹ gšntW Ãu¢Áidfis mt® òçªJ bfh©lh®. jäœeh£oèUªj

rhkhåa®fëš xUtuhf mt® j«ik milahs¥gL¤Â¡ bfh©lh®.

jäœeh£o‹ »uhk§fS¡F fh§»u° Ïa¡f¤ij bfh©L br‹wt® fhkuh{ v‹W

Twyh«.

F.fhkuh{

m‹åbgr‹£

m«ikah®

132

Á.uh#nfhghyh¢rhç

c¥ò r¤Âah¡»uf«

r£lkW¥ò Ïa¡f¤Â‹ xU gFÂahf fhªÂ c¥ò r¤Âah»uf¤ij

bjhl§»dh®. 1930š mt® j©o ah¤Âiuia nk‰bfh©lh®. 1930 V¥uš

khj¤Âš Á. uh#nfhghyh¢rhç jäœehL fh§»uÁ‹ jiytuhf jäœeh£oš c¥ò

r¤Âah¡»uf¤ij nk‰bfhŸS« bghW¥ò mtU¡F tH§f¥g£lJ. tuyh‰W¥

òfœbg‰w ntjhu©a« c¥ò r¤Âah¡ »uf eil¥gaz¤ij mt® nk‰bfh©lh®.

ÂU¢ÁæèUªJ jŠrhñ® kht£l¤ÂèUªj ntjhu©a«

fl‰fiu¡F eil¥gaz« nk‰bfhŸtJ vd Ô®khå¡f¥g£L

j䜥 ò¤jh©L m‹W (V¥uš 13) gaz« bjhl§f¥

g£lJ. 1930 V¥uš 28 M« ehŸ Ï¥gaz« ntjhu©a¤Âš

KotilªjJ. Ïu©L eh£fŸ fê¤J c¥ò¢ r£l§fis

Û¿aj‰fhf uh#nfhghyh¢rhç ifJ brŒa¥g£lh®. é.v°.

v°. uh#‹, r®jh® ntju¤Âd« ßis, Á. Rthäehj

br£o k‰W« nf.rªjhd« ngh‹w fh§»u° jiyt®fŸ

ntjhu©a« c¥ò r¤Âah¡»uf¤Âš g§Fbg‰wd®.

bfhonaªÂ nghuh£l« el¤Âa ÂU¥ó® Fku‹ joao¡F Mshdh®. bfhoia

ifæš Ão¤J nghuhoa mªj khÅu‹ bfho fh¤j Fku‹ v‹W miH¡f¥g£lh®.

ÏtuJ ãidit¥ ngh‰¿ ϪÂa muR mŠrš jiyia btëæ£LŸsJ.

ehk¡fš féP® uhkè§f« ßisæ‹ vG¢Áä¡f

ghlšfshš njÁa Ïa¡f« nkY« tèik bg‰wJ.

éLjiy Ïa¡f¤Âš fhªÂa be¿fŸ Ëg‰w¥gl nt©oa

mtÁa¤ij mtuJ ghlšfŸ vL¤J¡ T¿d. “f¤Âæ‹¿

u¤jä‹¿ ͤj« x‹W tUFJ” v‹W mt® ghodh®.

Ãç£oõhU¡F vÂuhd m»«ir¥ nghuh£l¤Â‹ bfhŸifia

és¡Ftjhf Ϫj tçfŸ mikªjd.

btŸisand btënaW Ïa¡f«

1935 M« M©L r£l¥go 1937 M« M©L nj®jšfŸ elªjd. br‹id

khfhz¤Âš fh§»u° bt‰¿ bg‰W Á. uh#nfhghyh¢rhç jiyikæš mik¢ruit

gjéna‰wJ. mtuJ mik¢ruitæš x‹gJ mik¢r®fŸ ÏUªjd®. 1937 #]iy

Kjš 1939 m¡nlhg® tiu Ϫj mik¢ruit gjéæš Úo¤jJ. Ïu©lh« cyf¥

nghçš ÏªÂahit <LgL¤Âaij¡ f©o¤J fh§»u° mik¢ruitfŸ gjé

éy»anghJ uh#nfhghyh¢rhç mik¢ruitÍ« gjé éy»aJ.

Ïu©lh« cyf¥ nghç‹nghJ, »ç¥° öJ¡FG gçªJiufŸ

njhšéailant, fhªÂaofŸ btŸisand btënaW Ïa¡f¤ij bjhl§»dh®.

jäœeh£oš eilbg‰w nghuh£l¤Âš Miy¤ bjhêyhs®fŸ, khzt®fŸ, bghJ

k¡fŸ Vuhskhf fyªJ bfh©ld®. ÏJ ehLjGéa nghuh£lkhf mikªjJ.

g¡»§Ah« f®dho¡ Miy, JiwKf¥ bghW¥ò¡ fHf«, ouh«nt M»at‰¿‹

bjhêyhs®fŸ vd ciH¡F« t®¡f¤Âd® Vuhskhndh® Ïš g§nf‰wd®.

tlM®¡fhL, kJiu, nfha«ò¤ö® cŸë£l Ïl§fëY« btŸisand btënaW

ÂU¥ó® Fku‹

133

Ïa¡f« guéaJ. uh#ghisa«, fhiu¡Fo, njtnfh£il M»a Ïl§fëš

nghÄ° J¥gh¡»¢NL el¤ÂaJ. RghZ rªÂu nghÁ‹ ϪÂa njÁa uhQt¤ÂY«

jäœeh£il¢ nr®ªj M©, bg© Åu®fŸ nr®ªJ éLjiy¡fhf nghuhod®.

1947 Mf°L 15š ϪÂah éLjiyailªjnghJ, x.Ã. uhkrhä bu£oah®

jiyikæyhd br‹id murh§f« ϪÂa éLjiy¢ r£l¤ij¥ ghuh£o

Ô®khd¤ij Ïa‰¿aJ.

f‰wš milÎfŸ

Ϫjghl¤ÂèUªJkhzt®m¿ªJbfh©lit

1. ϪÂaéLjiyÏa¡f¤ÂšÔéukhfg§nf‰wjäœehLvªj

tifæY«vtU¡F«Ã‹j§»æU¡féšiy.

2. RnjÁÏa¡f¤ÂšjäHfk¡fistêel¤Âbr‹wjiyt®fŸ

3. c¥òr¤Âah»uf¤ÂšÁ.uh#nfhghyh¢rhçcŸë£ljiyt®fŸ

M‰¿a g§F.

4. jäœeh£ošbtŸisandbtënaWÏa¡f¤Â‹j‹ik

5. Ϫjtuyh‰W¢Áw¥òä¡fÏa¡f¤Âšk¡fŸbgUkséšfyªj

bfh©l K¡»aÏl§fŸ.

gæ‰Á

gFÂ- m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. ϪÂa njÁa fh§»uÁ‹ Kjš kheh£oš Kjš Ô®khd¤ij¡ bfh©Ltªjt®.

m. ÓDthrßis M. y£RäeuR br£o

Ï. u§ifa ehÍL <. í. R¥ukâa mŒa®

2. ntjhu©a« c¥ò r¤ah»uf¤Â‰F jiyikna‰wt®

m. fhªÂ M. uh#hí

Ï. t.c.Á <. fhkuh{

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. br‹id RnjÁ r§f« ãWt¥g£l M©L ____________

2. RnjÁ Úuhé f¥gš f«bgåia bjhl§»at® ____________

134

III. bghU¤Jf.

1. R¥Ãukâa ghu m. Rnjrä¤Âu‹

2. m‹åbgr‹£ m«ikah® M. br‹id kfh#d r§f«

3. í. R¥ukâa mŒa® Ï. ϪÂah

4. Ã. mdªjh rhUY <. ãô ϪÂah

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. br‹id RnjÁ r§f« í. R¥Ãukâa Iauhš njh‰Wé¡f¥g£lJ.

M. ϪÂa njÁa fh§»uÁ‹ _‹whtJ M©L nguit¡ T£l« br‹idæš

eilbg‰wJ.

Ï. jäœeh£L fh§»u° fä£oæ‹ jiyt® gjéæš bgçah® <.bt.uh. v¥bghGJ«

ÏUªjšiy.

<. ntjhu©a c¥ò r¤Âah»uf ah¤Âiu #dtç 1, 1930« M©L ÂU¢Áæš

ÏUªJ Jt§»aJ.

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W TWf.

1. br‹id kfh#d r§f« ϪÂa njÁa fh§»uir gykhf v®¤jJ.

2. ghujkhjh r§f« v‹gJ jäœeh£oš brašg£l xU òu£Á Ïa¡f«.

3. bgçah® <.bt.uh. it¡f« r¤ah»uf¤ij bjhl§»dh®.

4. 1937š fhkuh{ jiyikæš fh§»u° br‹idæš mik¢ruitia mik¤jJ.

VI. ÁW F¿¥ò vGJf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. í. R¥ukâa mŒa®

2. ntjhu©a« ah¤Âiu

3. R¥ukâa ghuÂ

VII. FW»a éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. br‹id kfh#d rig g‰¿ F¿¥ò vGJf.

2. njÁa Ïa¡f¤Âš t.c.Á.æ‹ g§»id¥g‰¿ éth¡f

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. éLjiy Ïa¡f¤Âš jäœeh£o‹ g§»id MŒf.

135

ghl« - 18

Ú¡f£Áæ‹ M£Á

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫjghl¤ÂèUªJkhzt®m¿ªJbfhŸtJ:

1. br‹idkhfhz¤ÂšÃuhkz®mšyhjh®Ïa¡f«vG¢Ábg‰wj‰fhdfhuz§fŸ

2. Ú¡f£Áæ‹njh‰w«

3. Ú¡f£Áæ‹M£Á

4. Ú¡f£Áæ‹rhjidfŸ

5. br‹idkhfhz¤ÂšÚ¡f£ÁM£Áæ‹KoÎ

br‹id khfhz¤Âš eilbg‰w Ú¡f£Áæ‹ M£Á bj‹åªÂa

tuyh‰¿š xU K¡»a Ïl¤ij t»¡»wJ. Ú¡f£Áæ‹ bfhŸifÍ« neh¡f§fS«

jå¤j‹ikÍilajhfΫ, fh§»u° f£Áæ‹ bfhŸiffëèUªJ khWg£ljhfΫ

fhz¥g£ld. Ú¡f£Á Ãuhkz® mšyhjh® Ïa¡f¤Â‹ ÃuÂãÂahf brašg£L,

gâ¤Jiw k‰W« fšé¤Jiw ngh‹wt‰¿š Ãuhkz®fë‹ M¡f¤ij v®¤J

xU r_f¥òu£Áia cUth¡»aJ.

Ú¡f£Áæ‹ njh‰w«

Ãuhkz® mšyhjh® Ïa¡f¤Â‹ ÃuÂãÂahd Ú¡f£Áæ‹ njh‰w¤Â‰F

gšntW fhuz§fis¡ Twyh«. Ãuhkz® mšyhjh® Ïa¡f« njh‹¿aj‰fhd

K¡»a fhuz« r_f¤Âš Ãuhkzç‹ M¡f« nknyh§»æUªjnjahF«. Áéš

gâ¤JiwæY«, fšé ãWtd§fëY« mt®fŸ mÂf rjé»j Ïl§fëš m§f«

t»¤jd®. nkY«, br‹id r£l k‹w¤ÂY« mt®fŸ bg‰¿Uªj bršth¡F

Ãuhkz® mšyhjh® k¤Âæš m¢r¤ij njh‰Wé¤jJ. g¤Âçif¤JiwæY«

Ãuhkz®fŸ K‰Wçik bg‰¿Uªjd®. jäœbkhê k‰W« jäœ Ïy¡»a« M»ad

ÏUëèUªJ Û£blL¡f¥g£ljhš Ãuhkz® mšyhnjh® bgU« c‰rhf«

milªjd®. F¿¥ghf 1856 M« M©L kiw¤ÂU. uhg®£ fhšLbtš vGÂa

‘Âuhél mšyJ bj‹åªÂa bkhêfŸ F¿¤j x¥Ãy¡fz«’ v‹w üš Âuhél®

v‹w fU¤jh¡f¤ij cUth¡»aJ. Ëd®, MWKf ehty®, Á.it.jhnkhju«

ßis, c.nt. rhäehj mŒa® ngh‹w jäœ m¿P®fë‹ Ka‰Áahš g©il¤ jäœ

Ïy¡»a§fŸ Û£blL¡f¥g£L g¥áf¥g£ld. é. fdfrig ßisæ‹ 1800

M©L¡F K‹ jäH®fŸ v‹w üèš Mça®fŸ tUtj‰F K‹ng jäH®fŸ äf¢

Áwªj ehfßf¤ij gil¤ÂUªjd® v‹gij R£o¡ fh£odh®. Ãuhkz® mšyhnjh®

k¤Âæš Âuhél cz®Îfis ÏJ nkY« ts®¤jJ. nk‰T¿a fhuz§fë‹

x£Lbkh¤j éisthf Ãuhkz® mšyhjh® Ïa¡fK« Ú¡f£ÁÍ« njh‹¿d.

Ú¡f£Áæ‹ K‹ndho br‹id I¡»a fHfkhF«. ÏJ 1912 et«g® khj¤Âš

br‹id Âuhél r§f« v‹W bga® kh‰w« bg‰wJ. Ϫj mik¥ig ts®¥gj‰F

136

lh¡l® Á. enlr Kjèah® K¡»a g§fh‰¿dh®. 1916 M« M©L Ãuhkz® mšyhj

#h ϪJ¡fë‹ muÁaš neh¡f§fis ãiwnt‰Wtj‰fhf ‘bj‹åªÂa ey

cçik¢ r§f«’ njh‰Wé¡f¥g£lJ. ão - Âahfuha br£o, lh¡l® o.v«.eha®,

Ã. uhkuha ã§f® (gdfš mur®) k‰W« Á. enlr Kjèah® ngh‹w jiyt®fŸ Ϫj

mik¥ò cUthf¡ fhuzkhf ÏUªjd®. bj‹åªÂa ey cçik¢r§f« ‘#°o°’

(ÚÂ) v‹w bgaçš xU M§»y bkhê brŒÂ¤jhis el¤Â tªjJ. Ïjdhš Ϫj

mik¥ò Ú¡f£Á v‹nw miH¡f¥g£lJ. Ú¡f£Áia Mjç¤j k‰bwhU j䜥

g¤Âçif Âuhél‹ MF«. nkY« #°o° f£Á gy bghJ¡T£l§fŸ, khehL,

brh‰bghêÎfŸ thæyhf Ãuhkz® mšyhnjh® Ïa¡f¤ij k¡fëilna gu¥ÃaJ

mJ nghynt #°o° f£Á kht£l mik¥òfis cUth¡»aJ. k‰W« Ãuhkz®

mšyhj ÏisP® mâia njh‰Wé¤jJ.

Ú¡f£Áæ‹ M£Á

kh©nlF - br«°ngh®L Ó®ÂU¤j§fë‹ mo¥gilæš el¤j¥g£l

1920 M« M©L nj®jšfëš bt‰¿ bg‰W ÚÂf£Á M£Á¡F tªjJ. br‹id

r£l rigæš 98š 63 Ïl§fëš Ú¡f£Á bt‰¿ bg‰wJ. ão Âahfuha

br£o mik¢ruit¡F jiyikna‰f kW¤Jé£ljhš V. R¥guhaY bu£oah®

jiyikæyhd mik¢ruit gjéna‰wJ. 1923 M©L nj®jèš Ú¡f£Á Rauh{a

f£Áia v®¤J ngh£oæ£lJ. Û©L« bgU«gh‹ik Ïl§fis¥Ão¤j Ú¡f£Á

gdfš mur® jiyikp‹Ñœ mik¢ruitia mik¤jJ. 1926 M« M©L nj®jèš

Ú¡f£Áæš x‰Wik Fiyªjjhš, x£Lbkh¤j fh§»uir v®¤J bgU«gh‹ik

bgwKoaéšiy. vdnt, Rna¢ir nt£ghs® V. R¥guha‹ jiyikæyhd

mik¢ruit Rauh{a f£Áæ‹ MjuÎl‹ gjé¡F tªjJ. 1930 M« M©L

nj®jèš Û©L« Ú¡f£Á bgU«gh‹ik bg‰wJ. Ã. KDrhä ehÍL jiyikæyhd

mik¢ruit gjéna‰wJ. 1932š bgh¥Ãè mur® jiyik mik¢ruhdh®. 1934š

Ïu©lhtJ Kiwahf bgh¥Ãè mur® mik¢ruit¡F jiyikna‰wh®. 1937 M«

M©Ltiu mtuJ M£Á bjhl®ªjJ.

Ú¡f£Áæ‹ rhjidfŸ

bkh¤j« 13 M©LfŸ Ú¡f£Á M£ÁæèUªjJ. r_f ÚÂÍ«, r_f

Ó®ÂU¤j§fSnk Ϫj M£Áæ‹ Áw¥òfshF«. mur¥ gâæl§fëš Ãuhkz®

mšyhj r_f¤ÂdU¡F nghÂa ÃuÂã¤Jt¤ij Ú¡f£Á tH§»aJ. fšé

Ó®ÂU¤j§fŸ _y« jhœ¤j¥g£nlh® ãiy ca®tj‰F mJ ghLg£lJ.

Ú¡ f£Á fšé¤Jiwæš Ã‹tU« Ó®ÂU¤j§fis m¿Kf¥ gL¤ÂaJ.

1. f£lzäšyhj f£lha¡ fšé Kj‹ Kiwahf br‹idæš m¿Kf¥gL¤j¥

g£lJ.

2. Vw¤jhH 3000 Ûdt FL«g§fis¢ nr®ªj ÁWt® ÁWäa®fS¡F

Û‹ts¤Jiwæ‹ _ykhf Ïytr Û‹ Ão¥ò gæ‰Á më¡f¥g£lJ.

3. br‹idæš nj®ªbjL¡f¥g£l khefuh£Á gŸëfëš Ïytr k¤Âa czÎ

më¡f¥g£lJ.

137

4. 1934« M©L br‹id Jt¡f fšé r£l« ÂU¤j¥g£L 1935š Jt¡f fšéæ‹

ju« nk«gL¤j¥g£lJ.

5. bg© fšé Ú¡ f£Áæ‹ M£Áæš C¡Fé¡f¥g£lJ.

6. jhœ¤j¥g£l r_f¤Âdç‹ fšé bjhêyhs® ey¤Jiwædçl« x¥gil¡f¥

g£lJ.

7. MÍ®ntjh, Á¤jh, Ídhå kU¤Jt¡ fšé¡F C¡f« më¡f¥g£lJ.

kht£l K‹Ó¥òfis ãaä¡F« mÂfhu« ca® ÚÂk‹w¤ÂläUªJ

g¿¡f¥g£lJ. 1921 k‰W« 1922 M« M©Lfëš bfh©Ltu¥g£l ÏlxJ¡Ñ£L

murhizfŸ, cŸsh£Á mik¥òfëY«, fšé ãWtd§fëY« Ãuhkz®

mšyhjt®fS¡F ÏlxJ¡Ñ£L¡F têtF¤jd.

1924 M« M©L gdfš mik¢ruitahš cUth¡f¥g£l gâahs®

nj®Î¡ fHfnk, 1929š gâahs® nj®Î Mizakhf kh‰w¥g£lJ. ϪÂahényna

Kj‹Kjyhf Ϥjifa mik¥ò br‹idæšjh‹ V‰gL¤j¥g£lJ v‹gJ

F¿¥Ãl¤j¡fJ. M©fS¡F ãfuhf bg©fS¡F« th¡Fçik tH§f¥g£lJ. 1921

M« M©L gdfš mik¢ruitahš ϪJ rka mwãiya¢ r£l« bfh©Ltu¥g£L

Mya ã®thf§fëš ãyéa CHiy xê¥gj‰F Ka‰Á nk‰bfhŸs¥g£lJ. Ú¡f£Á

bghUshjhu Ó®ÂU¤j§fis m¿Kf¥gL¤jaJ. bjhê‰rhiyæ‹ ts®¢Á¡fhf

1922« M©L br‹id murh§f bjhê‰rhiyfŸ cjé¢ r£l« bfh©L

tu¥g£lJ. ÏJ gy òÂa bjhê‰rhiyfŸ cUthf fhuzkhæd. cjhuzkhf

r®¡fiu bjhê‰rhiyfŸ, bgh¿ahs® gâfŸ, njhš gjåL« bjhê‰rhiyfŸ,

mYäåa«, Ábk©£ bjhê‰fhiyfŸ, v©bzŒ bjhê‰rhiyfŸ cUthæd. Ϫj

cjé¢r£l«, bjhê‰rhiyfS¡F ãy«, Ú®ghrd trÂfŸ tH§f têtif brŒjJ.

mJnghynt Ú¡f£Á »uhk¥òw ts®¢Á¡fhfΫ, ntsh© k¡fS¡F cjél

£l§fis m¿Kf¥gL¤ÂaJ. nehŒfis jL¡f bghJ Rfhjhu¤ £l§fis

bfh©L tªjJ. »uhk¥òw rhiyfis nk«gL¤j £l§fŸ m¿Kf¥gL¤j¥g£ld.

br‹idæš efu nk«gh£L FGthæyhf br‹id khefuh£Á Foirfis kh‰¿

ÅL f£L« £l§fis m¿Kf¥gL¤ÂaJ. rKjha ey eoto¡iffshf Ú¡f£Á

jhœ¤j¥g£l k¡fS¡F jçR ãy§fis tH§»aJ. bg©fis ÏêÎgL¤J«

njtjhÁ Kiw xê¡f¥g£lJ. br‹id¥ gšfiy¡fHf¤Â‹ brašKiwfŸ

Óuik¡f¥g£ld. Ú¡ f£Á M£Áæ‹nghJjh‹, 1926š MªÂu¥ gšfiy¡fHfK«,

1929š m©zhkiy gšfiy¡fHfK« ãWt¥g£ld.

Ú¡f£Á M£Áæ‹ KoÎ

1935 M« M©L ϪÂa muR r£l¥go khfhz Rah£Á m¿Kf¥gL¤j¥g£lJ.

Ïjdhš, nj®jèš bt‰¿bg‰W gjé V‰F« ϪÂa mik¢r®fëlnk khfhz¤ij

M£Á brŒÍ« bghW¥ò v‹w ãiy njh‹¿aJ. Ϫj jUz¤Âš Ú¡f£Áæ‹

jiytuhf nf.é.bu£o ehÍLΫ, fh§»u° jiytuhf Á. uh#nfhghyh¢rhçÍ«

bghW¥ò t»¤jd®. 1937 M« M©L eilbg‰w nj®jèš r£lrig¡F 215

Ïl§fëš 152 fh§»u° bt‰¿bg‰wJ. r£lnkyitæ‹ 46 Ïl§fëš

138

26I fh§»u° if¥g‰¿aJ. 1937 #]iyæš Á. uh#nfhghyh¢rhç jiyikæyhd

fh§»u° mik¢ruit gjéna‰wJ. gšntW r_f K¡»a¤Jt« thŒªj r£l§fis

bfh©Ltªj Ú¡f£Áæ‹ M£Á KoΡF tªjJ.

1944 M« M©L nry¤Âš Ú¡f£Á khehL eilbg‰wJ.m«kheh£oš

ngu¿¦P® m©zh bfh©L tªj Ô®khd§fŸgo, "Ú¡f£Á", "Âuhél® fHf«" vd

bga® kh‰w« brŒa¥g£lJ.

f‰wš milÎfŸ:

Ϫjghl¤ÂèUªJkhzt®bg‰wbrŒÂfŸ:

1. gâ¤Jiw k‰w« fšé¤Jiwæš Ãuhkz®fŸ brY¤Âa

M¡f¤jhšÃuhkz®mšyhjh®Ïa¡f«njh‹¿aJ.

2. Ú¡f£Áæ‹jiyt®fŸ

3. 1920Kjš1937tiuÚ¡f£Ámik¢ruitfŸ.

4. ÏlxJ¡Ñ£L murhizfŸ, ϪJ rka mwãiya r£l«,

njtjhÁKiwxê¥òngh‹wÚ¡f£Áæ‹rhjidfŸ.

5. Ú¡f£Áæ‹KoÎ.

gæ‰Á

gFÂ- m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. bj‹åªÂa ey cçik¢ r§f« njh‰Wé¡f¥g£l M©L

m. 1912 M. 1914

Ï. 1916 <. 1917

2. ËtUtdt‰WŸ bgçah® bjhl§fhj g¤Âç¡if vJ?

m. FoauR M. òu£Á

Ï. éLjiy <. Rauh{ah

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. ϪJ rka mwãiya r£l« ãiwnt‰w¥g£l M©L ____________

139

III. bghU¤Jf.

1. Ïl xJ¡Ñ£L murhiz m. 1929

2. gâahs® nj®Î¡ FG M. 1922

3. bjhê‰rhiyfS¡F cjé

tH§F« br‹id muÁ‹ r£l« Ï. 1924

4. m©zhkiy gšfiy¡fHf« <. 1921

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. 1800 M©LfS¡F K‹ jäHf« v‹w üiy vGÂat® Á.é. jhnkhju«

ßis.

M. br‹id Âuhél® fHf« et«g® 1912š Jt¡f¥g£lJ.

Ï. 1917š bj‹åªÂa K‰ngh¡F T£lik¥ò cUth¡f¥g£lJ.

<. jäœ brŒÂ¤jhshd #°o° Ú¡f£Áia Mjç¤jJ.

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W TWf.

1. Ú¡f£Á M£Á 13 M©LfS¡F Úo¤jJ.

2. Ïytr k‰W« f£lha¡ fšéia Ú¡f£Á m¿Kf« brŒjJ.

VI. ÁW F¿¥ò tiuf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. Ãuhkz® mšyhjh® Ïa¡f«

2. Ïl xJ¡Ñ£L muR Miz

VII. FW»a éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. Ú¡f£Áæ‹ fšé Ó®ÂU¤j§fis étç.

2. Ú¡f£Áæ‹ KoÎ F¿¤J xU F¿¥ò tiuf.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. Ú¡f£Áæ‹ rhjidfis MŒf

140

ghl« - 19

muÁayik¥Ã‹ ts®¢Á (1858 - 1947)

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫjghl¤ÂèUªJkhzt®m¿Í«brŒÂfŸ:

1. 1858 M« M©L Kjš 1935 tiu muÁayik¥ò ts®¢Áæ‹

tuyhW.

2. 1861 k‰W« 1892 M« M©Lfëš ãiwnt‰w¥g£l ϪÂa

f΋Ášr£l§fë‹K¡»a¤Jt«.

3. ä‹nlh-kh®èÓ®ÂU¤j§fë‹K¡»aTWfŸ.

4. 1919M«M©Lr£l¤Â‹Áw¥ò¤j‹ikfŸ.

5. 1935M«M©Lr£l¤Â‹K¡»a¤Jt«.

1773 M« M©L xG§FKiw¢r£l« bfh©L tu¥g£lÂèUªJ

ϪÂa muÁayik¥Ã‹ tuyhW bjhl§F»wJ. 1784 M« M©L ã ϪÂa¢

r£l« k‰W« 1793 Kjš 1853 tiu Ïa‰w¥g£l g£la¢ r£l§fŸ »H¡»ªÂa

tâf¡FGé‹ M£Á¡fhy¤Âš bfh©Ltu¥g£l muÁayik¥ò kh‰w§fë‹

xU gFÂahF«. 1857 M« M©L fyf«, ϪÂahéš eilbg‰w Ãç£oZ M£Áæš

F¿¥Ãl¤j¡f kh‰w§fis V‰gL¤ÂaJ. ϪÂahé‹ M£Á, ϧ»yhªJ murç‹

neuo¡f£L¥gh£o‹ Ñœ bfh©L tu¥g£lJ. 1858 M« M©L ϪÂa muR r£l¤Âš

Ϫj kh‰w§fŸ m¿é¡f¥g£ld. é¡nlhçah muÁæ‹ m¿¡if ϪÂa®fS¡F

ešyh£Á tH§f¥gL« v‹w cWÂæidÍ« më¤jJ. mj‹ÃwF, eilbg‰w

ϪÂa njÁa Ïa¡f¤Â‹ Ëdåæš ÏªÂa muÁayik¥Ãš K¡»a kh‰w§fŸ

bfh©Ltu¥g£ld.

1858 M« M©L ϪÂa muR r£l«

1858 M« M©L ϪÂa muR r£l¤ij ϧ»yhªJ ehlhSk‹w«

ãiwnt‰¿aJ. 1858 Mf°L 2 M« ehŸ mur mDkÂiaÍ« Ï¢r£l« bg‰wJ.

Ï¢r£l¤Â‹ K¡»a ÃçÎfŸ :

- »H¡»ªÂa tâf¡FGé‹ M£Á KoΡF tªjJ. ϪÂahé‹ M£Á muÁæ‹

neuo¡f£L¥gh£o‹Ñœ bfh©L tu¥g£lJ.

- ϧ»yhªÂš, Ïa¡Fe®fŸ FGΫ, f£L¥gh£L thçaK« fiy¡f¥g£ld.

mt‰W¡F¥gš, ϪÂahΡfhd maYw΢ bray® xUt® ãaä¡f¥g£lh®;

mtU¡F Mnyhrid tH§f ‘ϪÂah f΋Áš’ v‹w mik¥ò« V‰gL¤j¥g£lJ.

maYw΢ bray® Ãç£oZ mik¢ruitæš cW¥Ãduhf ÏU¥gh®.

ϪÂahΡfhd Kjš maYw΢ brayuhf r® rh®y° Σ ãaä¡f¥g£lh®.

ϪÂah f΋Áèš 15 cW¥Ãd®fŸ Ïl« bg‰¿Uªjd®.

141

- ϪÂahé‹ jiyik MSe® ϪÂahé‹ it°uhŒ (muR¥ ÃuÂãÂ) v‹w

bghW¥igÍ« t»¥gh®. ϪÂahé‹ Kjš it°uhahf ãaä¡f¥g£lt® fhå§

Ãuò Mth®.

- Ï¢r£l« V‰fdnt brŒJ bfhŸs¥g£l cl‹go¡iffis m¥gona V‰W¡

bfh©lJ.

é¡nlhçah muÁæ‹ m¿¡if

1858 et«g® 1 M« ehŸ é¡nlhçah muÁæ‹ m¿¡ifia myfhgh¤ efçš

fhå§ Ãuò m¿é¤jh®. Ϫj mur m¿¡if ϪÂa bkhêfëš bkhê bga®¡f¥g£L

gšntW K¡»a Ïl§fëš bghJ k¡fŸ K‹åiyæš go¡f¥g£lJ. ϪÂahéš

tâf¡ FGé‹ M£Á KoΡF tªjijÍ«, muÁah® M£Á¥ bghW¥ig jhnk

nk‰bfh©lijÍ« Ϫj m¿¡if F¿¥Ã£lJ. ϪÂa mur®fSl‹ tâf¡FG

brŒJ bfh©oUªj cl‹go¡iffis x¥ò¡bfh©lJl‹, mt®fsJ cçikfŸ,

f©âa«, kÂ¥ò M»at‰iw k¤J el¥gjhfΫ cWÂaë¡f¥g£lJ. rkkhd

k‰W« ghug£rk‰w r£l¥ghJfh¥ò j§fsJ rka k‰W« r_f gH¡ftH¡f§fis

Ëg‰Wtj‰fhd cçik M»ad ϪÂa k¡fS¡F tH§f¥gL« v‹W mªj

m¿¡if T¿aJ. é¡nlhçah muÁæ‹ m¿¡if 1858 M« M©L r£l¤Â‰F

braštot« bfhL¥gjhf mikªjJ.

ϪÂa f΋ÁšfŸ r£l« (1861)

1861 M« M©L ϪÂa f΋ÁšfŸ r£l« jiyik MSeç‹ ã®thf¡

FGéèUªj cW¥Ãd®fë‹ v©â¡ifia eh‹»èUªJ Iªjhf ca®¤ÂaJ.

nkY«, jiyik MSeç‹ ã®thf¡FG k¤Âa r£lk‹wkhf éçÎgL¤j¥g£lJ.

MW Kjš g‹åu©L ‘TLjš cW¥Ãd®fŸ’ jiyik MSeuhš ãaä¡f¥gLt®.

Ït®fëš gh¡F« nk‰g£lt®fŸ mYty® mšyhjt®fshf ÏU¥g®. Ïjdhš

r£lk‹w¤Âš ϪÂa®fis nr®¥gj‰fhd thŒ¥ò cUth¡f¥g£lJ. Ϫj

cW¥Ãd®fë‹ gâ r£läa‰WtJ k£Lnk v‹W bjëthf¡ Tw¥g£lJ. ã®thf¡

FGé‹ brašghLfëš jiyæl Ït®fS¡F cçikæšiy. ã®thf« k‰W« ãÂ

F¿¤j mÂfhu§fŸ Ït®fS¡F tH§f¥gléšiy.

khfhz§fëY« Ïnjnghš r£lk‹w§fŸ V‰gL¤j¥g£ld. khfhz§fëš

TLjš cW¥Ãd®fë‹ v©â¡if eh‹F Kjš v£lhf ã®zæ¡f¥g£lJ.

Kj‹Kjyhf ϪÂa®fS¡F r£läa‰W« gâæš g§fbfL¡F« thŒ¥ò

tH§f¥g£ljhš muÁayik¥Ã‹ ts®¢Áæš Ï¢r£l« K¡»a¤Jt« bgW»wJ.

ϪÂahéš r£läa‰W« Kiw bkJthf¤ bjhl§», 1892 k‰W« 1909 M« M©L

r£l§fë‹ _y« nkY« ts®¢Ábg‰wJ.

ϪÂa f΋ÁšfŸ r£l« (1892)

1892 M« M©L Ïa‰w¥g£l ϪÂa f΋ÁšfŸ r£l¤ij ϪÂa njÁa

fh§»uR¡F »il¤j Kjš bt‰¿ v‹W fUjyh«. k¤Âa r£lk‹w¤ÂèUªj

TLjš cW¥Ãd®fë‹ v©â¡ifia Ï¢r£l« nkY« ca®¤ÂaJ. mt®fsJ

v©â¡if FiwªjJ g¤J v‹W« mÂfg£r« gÂdhW v‹W« ã®zæ¡f¥g£lJ.

mYty® mšyhnjhç‹ é»jK« mÂfç¡f¥g£lJ. 16 ngçš 6 ng® mYty®fŸ, 10

142

ng® mYty® mšyhjt®fŸ, muÁ‹ tuÎ - bryÎ m¿¡if k‰W« ã¡bfhŸif

g‰¿ éth¡f TLjš cW¥Ãd®fS¡F mDk tH§f¥g£lJ. mnjnghš khfhz

r£lk‹w§fëY« TLjš cW¥Ãd®fë‹ v©â¡if mÂfç¡f¥g£lJ. TLjš

mÂfhuK« tH§f¥g£lJ.

ä‹nlh-kh®è Ó®ÂU¤j§fŸ (1909)

1909 M« M©L ϪÂa f΋ÁšfŸ r£l« ä‹nlh - kh®è Ó®ÂU¤j§fŸ

v‹W« miH¡f¥gL»wJ. ϪÂahΡfhd maYw΢ bray® kh®è Ãuò, ϪÂahé‹

jiyik MSe® ä‹nlh Ãuò, Ï›éUtU« Ï¢r£l« bfh©L tu¥gLtj‰F

fhuzkhf ÏUªjd®. fh§»uÁèUªJ äjthÂfis ÂU¥Â¥gL¤J« neh¡f¤Jl‹

Ï¢r£l« ãiwnt‰w¥g£lJ. Ï¢r£l¤Â‹ K¡»a ÃçÎfŸ:

1. k¤Âa r£lrigæèUªj TLjš cW¥Ãd®fë‹ v©â¡if mÂfg£r« 60

Mf ca®¤j¥g£lJ. Ït®fëš nj®ªbjL¡f¥g£lt®fë‹ v©â¡if 27

MF«. ÛjKŸs ãaä¡f¥g£lt®fŸ 33 ngçš 28 ng®fS¡Fnkš, mÂfhçfŸ

ÏU¡f¡ TlhJ v‹W é¡f¥g£lJ.

2. r£lk‹w§fS¡F nj®jš v‹w fU¤J r£ló®tkhf V‰W¡ bfhŸs¥g£lJ.

Mdhš, K°Ä«fS¡F rhjfkhf ÏU¡F« bghU£L Kj‹Kiwahf tF¥ò

thç ÃuÂã¤Jt« bfh©Ltu¥g£lJ. K°è«fS¡F jå¤bjhFÂfŸ

xJ¡f¥g£ld.

3. bgça khfhz§fë‹ r£lk‹w§fëš ÏUªj TLjš cW¥Ãd®fë‹

v©â¡if 50 Mf ca®¤j¥g£lJ.

4. tuÎ - bryÎ m¿¡if k‰W« bghJk¡fŸ ey‹ F¿¤j étfhu§fis¥g‰¿

éth¡fΫ, Ô®khd§fŸ ãiwnt‰wΫ r£lk‹w§fS¡F cçik

tH§f¥g£lJ. Mdhš, tuÎ - bryÎ m¿¡if Ûjhd éthj¤Â‰F jiyik

MSe® mDk më¡f kW¡fyh«.

5. jiyik MSeç‹ ã®thf¡ FGéš Kj‹ Kiwahf ϪÂa® xUt®

ãaä¡f¥g£lh®. m›thW ãkaä¡f¥g£l Kjš ϪÂa® v°.Ã. Á‹Ah

v‹gtuhth®.

6. g«ghŒ k‰W« br‹id khfhz§fëš ã®thf¡ FG cW¥Ãd® v©â¡if

2 èUªJ 4 Mf ca®¤j¥g£lJ. ϪÂa®fis Ï¥gjéfS¡F ãaä¡F«

tH¡fK« bjhl§»aJ.

7. ϧ»yhªÂèUªj ϪÂah f΋ÁèY« Ïu©L ϪÂa®fŸ Ïl« bg‰wd®.

ϪÂahéš xU ehlhSk‹w murh§f Kiwia V‰gL¤J« neh¡f« ä‹nlh -

kh®è Ó®ÂU¤j§fS¡F »ilahJ. ÏU¥ÃD«, ÏJ jhuhskhd elto¡ifna v‹W

fUÂa äjthÂfŸ Ϫj Ó®ÂU¤j§fis tunt‰wd®. jå¤bjhFÂfis xJ¡Fjš

v‹w nfh£ghL 1947 M« M©L ϪÂa¥ Ãçéid¡F Ï£L¢ br‹wJ.

143

kh‹nlF - br«°ngh®L Ó®ÂU¤j§fŸ (1919)

Kjš cyf¥ ngh® fhy¤Âš eilbg‰w j‹dh£Á Ïa¡f« ngh‹w muÁaš

elto¡iffë‹ gydhf Mf°£ m¿¡if btëæl¥g£lJ. 1917 Mf°L 20

M« ehŸ ϪÂahé‰fhd maYw΢ bray® kh‹nlF, fhk‹° rigæš xU

K¡»a m¿¡ifia btëæ£lh®. ϪÂahéš go¥goahf bghW¥òŸs murh§f«

m¿Kf¥gL¤j¥gL« v‹W mtuJ m¿¡ifæš cWÂaë¡f¥g£lJ. mj‹ Kjš

jtizahf ϧ»yhªJ ehlhSk‹w« 1919 M« M©L ϪÂa muR r£l¤ij

ãiwnt‰¿aJ.

Ϫj r£lnk kh‹nlF - br«°ngh®L Ó®ÂU¤j§fŸ vd miH¡f¥gL»wJ.

m¥nghJ ϪÂahé‹ jiyik MSeuhf ÏUªjt® br«°ngh®L Ãuò Mth®.

Ï¢r£l¤Â‹ K¡»a TWfshtd:

1. khfhz§fëš Ïu£ilah£Á eilKiw¥gL¤j¥g£lJ. khfhz mÂfhu§fŸ

ahΫ ‘xJ¡f¥g£l JiwfŸ’ vdΫ ‘kh‰w¥g£l JiwfŸ’ vdΫ

ÏU ÃçÎfshf¥ Ãç¡f¥g£ld. xJ¡f¥g£l Jiwfë‹Ñœ fhtšJiw,

Áiw¢rhiyfŸ, ãytUthŒ, Ú®ghrd«, td§fŸ ngh‹w JiwfS«, kh‰w¥g£l

Jiwfë‹ Ñœ, fšé, cŸsh£Á mik¥òfŸ, bghJ Rfhjhu«, J¥òuÎ,

ntsh©ik k‰W« bjhêšfŸ ngh‹w JiwfS« ÏUªjd. xJ¡f¥g£l

JiwfŸ MSe® k‰W« mtuJ ã®thf¡ FGé‹ ã®thf¤Âš Ïa§»d.

kh‰w¥g£l Jiwfis MSeU« mtuJ mik¢r®fS« ã®t»¤jd®.

2. k¤Âæš Ïu©L mitfis¡ bfh©l r£lk‹w« V‰gL¤j¥g£lJ.

khãy§fsit v‹W« r£l¥nguit v‹W« Ïit miH¡f¥g£ld.

r£l¥nguitæš ÏUªj bkh¤j« 145 cW¥Ãd®fëš 105 ng®

nj®ªbjL¡f¥g£lt®fshfΫ vŠÁa 40 ng® ãaä¡f¥g£lt®fshfΫ

ÏUªjd®. khãy§fisitæèUªj mÂfg£r cW¥Ãd®fshd 60 ngçš 34 ng®

nj®ªbjL¡f¥g£lt®fŸ. vŠÁa cW¥Ãd®fŸ ãaä¡f¥g£lt®fŸ.

3. ϪÂahΡfhd maYw΢ bray® k‰W« mtuJ cjéahs®fS¡fhd CÂa«

Ïå Ãç£oZ tUthæèUªnj më¡f¥gL«. ÏJtiu, ϪÂa tUthæèUªnj

mt®fS¡F CÂa« më¡f¥g£L tªjJ v‹gJ F¿¥Ãl¤j¡fJ.

4. y©låš, ϪÂahΡfhd ca® Miza® (öj®) xUt® ãaä¡f¥g£lh®.

Ϫj r£l¤Â‹ äf¥bgça FiwghL, khfhz§fëš bfh©Ltu¥g£l

Ïu£ilah£Á Kiwæ‹Ñœ mÂfhu§fŸ Ãç¡f¥g£lnjahF«.

1935 M« M©L ϪÂa muR r£l«

irk‹ FG më¤j m¿¡if, t£lnkir khehLfë‹ elto¡iffŸ k‰W«

1933 M« M©L Ãç£oZ murh§f« më¤j btŸis m¿¡if M»at‰¿‹

mo¥gilæš 1935 M©L ϪÂa muR¢ r£l« ãiwnt‰w¥g£lJ. 1919 M« M©L

r£l¤Âš Ϫj r£l« bgU« kh‰w§fis V‰gL¤ÂaJ.

144

Ï¢r£l¤Â‹ Áw¥ò¡ TWfŸ tUkhW:

1. Ãç£oZ ϪÂahéèUªj khfhz§fŸ k‰W« Rnjr muRfŸ ml§»a

mid¤ÂªÂa T£lh£Á x‹W k¤Âæš cUth¡f têtif brŒa¥g£lJ. (Rnjr

muRfŸ Ïj‰F cl‹gl kW¤jikahš T£lh£Á cUth¡f¥gléšiy).

2. k¤Âa muÁ‹ mÂfhu§fŸ _‹W g£oašfshf Ãç¡f¥g£lJ - T£lh£Á¥

g£oaš, khfhz g£oaš k‰W« bghJ¥ g£oaš.

3. k¤Âæš Ïu£ilah£Á bfh©L tu¥g£lJ. xJ¡f¥g£l JiwfŸ jiyik

MSe® k‰W« mtuJ ã®thf¡ FGé‹ f£L¥gh£oš ÏUªjd. kh‰w¥g£l

JiwfŸ mik¢ruitæ‹ bghW¥Ãš él¥g£ld.

4. khfhz§fëš Ïu£ilah£Á xê¡f¥g£L, khfhz Rah£Á

m¿Kf¥gL¤j¥g£lJ. khfhz ã®thf¡FGé‹ jiytuhf MSe® ÏU¥gh®.

mik¢ruitæ‹ Mnyhridfë‹ ngçš mt® ã®thf¤ij el¤Jth®

vdnt khfhz murh§f« nj®ªbjL¡f¥g£l mik¢r®fë‹ bghW¥Ãš

él¥g£lJ. k¡fshš nj®ªbjL¡f¥g£l khfhz r£l¥nguit¡F mt®fŸ

bghW¥òŸst®fsht®.

5. t§fhs«, br‹id, g«ghŒ, I¡»a khfhz«, Õfh® k‰W« m°[h«

khfhz§fëš Ïu©L mitfis¡ bfh©l r£lk‹w§fŸ V‰gL¤j¥g£ld.

6. Ó¡»a®fŸ, Inuh¥Ãa®fŸ, ϪÂa »¿¤Jt®fŸ k‰W« M§»nyh

ϪÂa®fS¡F« jå¤bjhF Kiw éçÎ gL¤j¥g£lJ.

7. xU jiyik ÚÂgÂ, MW ÚÂgÂfŸ bfh©l T£lh£Á ÚÂk‹w« blšèæš

ãWt¥g£lJ.

khfhz Rah£Á gy Ïl§fëš bt‰¿fukhf brašgléšiy mik¢r®fë‹

Mnyhridfis MSe® f£lhakhf nf£L el¡f nt©oašiy v‹w ãiyna

Ïj‰F¡ fhuz«. khfhz muÁ‹ c©ikahd mÂfhu« MSeçlnk ÏUªjJ.

Ϥjifa FiwghLfŸ ÏUªj nghÂY« fh§»u° f£Á el¡féUªj khfhz

r£lk‹w¤ nj®jšfëš fyªJ bfhŸtJ vd KobtL¤jJ. Kªija r£l§fisél

Ï¢r£l« ϪÂa®fS¡F K‰ngh¡fhdjhf fhz¥g£lJ.

1935 M« M©L ϪÂa muR r£l¥go 1937 Ã¥utçæš khfhz r£l

k‹w§fS¡F nj®jšfŸ eilbg‰wd. fh§»u° Ϥnj®fšfëš kf¤jhd

bt‰¿ bg‰wJ. 1937 #]iy 7 M« ehs‹W jiyik MSe® è‹è¤nfh Ãuò

më¤j x¤JiH¥ig mL¤J VG khfhz§fëš fh§»u° f£Á mik¢ruitfis

mik¤jJ.

145

muÁaš mik¥ò

1750 - 1800

ts®¢ÁfŸ

1800 - 1850

1850 - 1900

1900 - 1950

1773 xG§F Kiw¢ r£l«

1784 ã ϪÂa¢ r£l«

1793 g£la¢ r£l«

1813 g£la¢ r£l«

1833 g£la¢ r£l«

1853 g£la¢ r£l«

1858 ϪÂa muR¢ r£l«

1861 ϪÂa k‹w§fë‹ r£l«

1892 ϪÂa k‹w§fë‹ r£l«

1909 ϪÂa k‹w§fë‹ r£l« (ä‹nlh-kh®è Ó®ÂU¤j§fŸ)

1919 ϪÂa muR¢ r£l« (kh©£ngh®L Ó®ÂU¤j§fŸ)

1935 ϪÂa muR¢ r£l«

f‰wš milÎfŸ

Ϫjghl¤ijgo¤jËkhzt®òçªJbfh©lJ.

1. 1858M«M©Lr£l«bfh©Ltªjkh‰w§fŸk‰W«nguuÁæ‹

m¿¡if.

2. 1861k‰W«1892M«r£l§fë‹gok¤Âa,khfhzr£lk‹w§fŸ

éçth¡f¥gLjš.

3. nj®jšKiwm¿KfK«, 1909M«M©Lr£l¥goK°è«fS¡F

jå¤bjhFÂxJ¡f¥g£lJ«.

4. 1919 M«M©L r£l¥go khfhz§fëšÏu£ilah£Á m¿Kf¥

gL¤j¥g£lJ. mÂfhu§fŸ xJ¡f¥g£l JiwfŸ, kh‰w¥g£l

JiwfŸvdÏUTWfshf¥Ãç¡f¥g£ld.

5. 1935M«M©L r£l¥go khfhz Rah£Á bfh©Ltu¥g£lhY«

ϪÂamik¢r®fS¡Fbrh‰gmÂfhunktH§f¥g£lJ.

146

gæ‰Á

gFÂ- m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. ËtUtdt‰WŸ 1858 M« M©L ϪÂa muR r£l¤Â‹ õu¤J vJ?

m. Ïa¡Fe®fŸ k‹w« k‰W« f£L¥gh£L thça« cUth¡f¥g£ld.

M. tâf¡ FGé‹ M£Á 20 M©LfS¡F Ú£o¡f¥g£lJ.

Ï. 15 cW¥Ãd®fŸ bfh©l ϪÂah f΋Áš mik¡f¥g£lJ.

<. K‹ò brŒJbfhŸs¥g£l cl‹go¡iffŸ ahΫ u¤J brŒa¥g£ld.

2. r£lk‹w§fS¡fhd nj®jiy r£ló®tkhf V‰W¡bfh©l r£l« vJ ?

m) 1861 M« M©L r£l« M) 1892 M« M©L r£l«

Ï) 1909 M« M©L r£l« <) 1919 M« M©L r£l«

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. 1919-« M©L muR r£l« ____________ it°uhahf ÏUªjnghJ

ãiwnt‰w¥g£lJ.

2. 1935 M« M©L ϪÂa muR r£l« khfhz§fëš____________I

m¿Kf¥gL¤ÂaJ.

3. jiyik MSeç‹ ã®thf¡ FGéš Ïl«bg‰w Kjš ϪÂa r£l cW¥Ãd®

____________

III. bghU¤Jf.

1. ϪÂahΡfhd maYw΢bray® m. 1935

2. khfhz§fëš Ïu£ilah£Á M. 1909

3. mid¤ÂªÂa T£lh£Á Ï. 1919

4. tF¥òthç ÃuÂã¤Jt« <. 1858

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. é¡nlhçah kfhuhâæ‹ m¿¡ifia fhå§ Ãuò myfhgh¤Âš m¿é¤jh®.

M. ä‹nlh-kh®è Ó®ÂU¤j§fŸ MSeuhd kh®è ÃuÎitÍ«, ϪÂa

bray® ä‹nlh ÃuòitÍ« F¿¡»wJ.

Ï. 1919« M©L r£l« Ïu£ilah£Áia k¤Âæš m¿Kf¥ gL¤ÂaJ.

<. k¤Âæš X® mit bfh©l r£lk‹w« ãWt¥g£lJ.

147

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W TWf.

1. 1858 M« M©L r£l« ϪÂahé‹ jiyik MSeiu ϪÂahé‹

it°uhahf ãaä¤jJ.

2. 1861 M« M©L r£l« jiyik MSeç‹ ã®thf¡FG cW¥Ãd®fë‹

v©â¡ifia 5èUªJ 6 Mf ca®¤ÂaJ.

3. 1919 M« M©L r£l¥go y©låš ÏªÂahé‰fhd ca® Miza®

ãaä¡f¥g£lh®.

VI. ÁW F¿¥ò tiuf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. nguuÁæ‹ m¿¡if

2. 1892 M« M©L ϪÂa f΋ÁšfŸ r£l«

3. Ïu©L mit r£lk‹w«

4. Ïu£ilah£Á

5. khfhz Rah£Á

VII. FW»a éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. 1858 M« M©L ϪÂa muR r£l¤Â‹ K¡»a¤Jt¤ij F¿¥ÃLf

2. 1861 M« M©L ϪÂa f΋ÁšfŸ r£l¤Â‹ ÃçÎfis étç.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. 1909 M©L ä‹nlh-kh®è Ó®ÂU¤j§fë‹ ÃçÎfis EQ» MŒf

2. 1919 M« M©L r£l¤Â‹ K¡»a TWfis MŒf.

3. ‘ϪÂahé‹ muÁayik¥ò Kiwæš 1935 M« M©L ϪÂa muR r£l«

K¡»a khWjšfis¡ bfh©L tªjJ fU¤J TWf.

148

ghl« - 20

éLjiy¡F¥Ã‹ ϪÂah

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫjghl¤ijgo¥gjdhškhzt®m¿ªJbfhŸtJ:

1. ϪÂamuÁayik¥Ã‹Áw¥ò¡TWfŸ.

2. ϪÂamuRfisxU§»iz¤jš

3. bkhêthçkhãy§fisÓuik¤jš

4. éLjiy¡F¥Ã‹ÏªÂabghUshjhuts®¢Á

5. m¿éašbjhêšE£gts®¢Á

6. éLjiybg‰wϪÂahé‹maYwΡbfhŸif

1947 M« M©L ϪÂah éLjiy milªj ÃwF ϪÂa¤ jiyt®fŸ

M‰w nt©oæUªj mtru¥ gâfŸ Ïu©L. Kjyhtjhf, ϪÂahΡbfd xU

muÁayik¥ig cUth¡FtJ; k‰bwh‹W ϪÂa x‹¿a¤Âš Rnjr muRfis

xU§»iz¥gJ. nkY«, ϪÂahit bghUshjhu k‰W« m¿éaš ßÂahf

eÅd¥gL¤j nt©oa f£lhaK« mt®fS¡F ÏUªjJ. Ú©lfhy¤ £l§fshf,

eh£oš ãyéa tWikia xê¤J, k¡fëilna fšéia¥ gu¥g nt©oa

bghW¥igÍ« mt®fŸ nk‰bfh©ld®.

ϪÂahé‹ muÁayik¥ò

1946 or«g® 9 M« ehŸ muÁayik¥ò¡FG jdJ

gâæid¤ bjhl§»aJ. muÁayik¥ò¡ FGé‹

jiytuhf lh¡l® uhn#ªÂuÃurh¤ nj®ªbjL¡f¥g£lh®.

lh¡l® Ã.M®. m«ng¤f® muÁayik¥ò tiuΡFGé‹

jiytuhf ãaä¡f¥g£lh®. Ú©l és¡fkhd

éthj§fS¡F¥Ã‹, 1949 et«g® 26 M« ehŸ ϪÂa

muÁayik¥ig Ï¡FG V‰W¡ bfh©lJ. 1950 #dtç

26 M« ehŸ Kjš, muÁayik¥ò eilKiw¡F tªjJ.

mJ Kjš Ϫj Âd« FoauR Âdkhf bfh©lhl¥g£L

tU»wJ.

taJ tªnjh® midtU¡F« th¡Fçik, ghuhSk‹w Kiw, mo¥gil

cçikfŸ, muR be¿Kiw¡ nfh£LghLfŸ ngh‹w m«r§fis ϪÂa

muÁayik¥Ã‹ Áw¥ò¡ TWfshf¡ bfhŸsyh«. k¤Âæš xUKf¤j‹ikÍ«

T£lh£Á¤ j‹ikÍ« fyªj xU ã®thf mik¥ò cUth¡f¥g£LŸsJ.

murh§f¤Â‹ mÂfhu§fŸ äf¤ bjëthf k¤Âa, khãy, bghJ - M»a _‹W

g£oašfëš bfhL¡f¥g£LŸsd.

lh¡l® uhn#ªÂu

Ãurh¤

149

#dhÂg eh£o‹ muÁayik¥ò¤ jiytuhfΫ, Ãujk mik¢r®

ã®thf¤ jiytuhfΫ brašgL»‹wd®. k¡fsitæ‹ bgU«gh‹ik MjuÎ

bg‰w f£Áæ‹ jiyt® Ãujk® gjé t»¡»wh®. ϪÂa ehlhSk‹w« Ïu©L

mitfis¡ bfh©LŸsJ - uh{a rig mšyJ nkyit, nyh¡ rig mšyJ ÑHit.

x›bthU khãy muR« Kjyik¢rç‹Ñœ Ïa§F»wJ. khãy r£l¥nguitæ‹

bgU«gh‹ik MjuÎ bg‰w f£Á¤ jiyt® Kjyik¢ruh»wh®. vdnt, #dehaf

ßÂahf nj®ªbjL¡f¥gL»‹w murh§f§fŸ eh£il M£Á ò绋wd. Kiwahd

fhy§fëš nj®jšfŸ eilbgwΫ têtif brŒa¥g£LŸsJ.

muÁayik¥Ã‹ ghJfhtyuhf Ú¤Jiw és§F»wJ. ϪÂa Ú¤Jiw

mik¥Ãš k¤Âæš c¢r ÚÂk‹wK«, khãy mséš ca® ÚÂk‹w§fS«

brašgL»‹wd. khãy¤ÂYŸs Ñœ ÚÂk‹w§fŸ ca® ÚÂk‹w¤Â‹ f£L¥gh£oš

Ïa§F»‹wd.

Rnjr muRfis xU§»iz¤jš

éLjiyæ‹ nghJ ϪÂahéš 11 Ãç£oZ khfhz§fS« Vw¤jhH 566

Rnjr muRfS« ÏUªjd. Ãç£oõh® ϪÂahité£L mf‹wÃwF ϪÂa muRfŸ

RjªÂukhf ÏU¡fyh« v‹W ãid¤jd. jdJ M‰wš

k‰W« muÁaš btšÂw‹ fhuzkhf r®jh® tšyghŒ

g£nlš 1947 Mf°£ 15 M« nj¡F K‹ng ϪÂa

Rnjr muRfis ϪÂa x‹¿a¤Âš ÏizÍ«go

brŒjh®. #&dhf¤, #«K fhZÛ®, iAjuhgh¤ M»a

_‹W Rnjr muRfŸ k£L« m›thW nru kW¤jd.

#&dhf¤ muÁ‹ M£Áahs® jkJ k¡fë‹ éU¥g¤J¡F

khwhf gh»°jhDl‹ Ïiza éU«Ãdh®. vdnt,

g£nlš ϪÂa JU¥ò¡fis m§F mD¥Ã k¡fël«

fU¤J¡fâ¥ò el¤Âdh®. mj‹go #&dhf¤ ϪÂahéš

ÏizªjJ.

#«K - fhZÛ® muR ϪÂa - gh»°jh‹ všiy¥òw¤Âš mikªÂUªjJ.

mj‹ mur® uh#h AçÁ§, bjhl¡f¤Âš mt® RjªÂu muruhf j«ik¡

fU¡bfh©lh®. gh»°jhåa uhQt mÂfhçfshš têel¤j¥g£l g£lhâa®fŸ

fhZÛ®ÛJ gilbaL¤jnghJ, AçÁ§ ϪÂahé‹ cjéia ehodh®. fhZÛ®

ϪÂahÎl‹ Ïiz¡f¥g£lhš k£Lnk, ϪÂah g‹dh£L¢ r£l¥go jdJ

JU¥ò¡fis cjé¡F mD¥g KoÍ« v‹W Ãujk® neU vL¤J¡ T¿dh®. Mfnt

1947 m¡nlhg® 26 M« ehŸ uh#h AçÁ§ Ïiz¥òW g¤Âu¤Âš ifbaG¤Â£lh®.

Ïj‹go fhZÛ® ϪÂahé‹ xU§»izªj gFÂahæ‰W.

iAjuhgh¤ M£Áahs® ãrh« ϪÂa x‹¿a¤Jl‹ Ïiza kW¤jh®.

gyKiw vL¤J¡ T¿Í« ãrh« gâa kW¤jikahš 1948š ϪÂa JU¥ò¡fŸ

iAjuhgh¤J¡F¢ br‹wJ. ãrh« ruzilªjh®. ÏWÂahf, iAjuhgh¤ ϪÂa

x‹¿a¤Jl‹ ÏizªjJ.

tšyghŒ g£nlš

150

bkhêthç khãy§fŸ Óuik¡f¥gLjš

bkhêthç khãy§fŸ mik¡f¥gLtj‰fhd rh¤Âa¡ TWfis MŒÎ

brŒtj‰fhf v°.nf. jh® jiyikæyhd KjyhtJ bkhêthç khfhz Miza«

1948š muÁayik¥ò¡FGthš V‰gL¤j¥g£lJ. Ï¡FG m¤jifa rh¤Âa¡TWfŸ

Ïšiy vd¡ T¿aJ. mnjah©oš, #tA®yhš neU, tšyghŒ g£nlš, g£lhÃ

Ójhuhikah M»nah® ml§»a n#éà FGit fh§»u° f£Á mik¤jJ. Ϫj¡

FGΫ bkhêthç khãy§fŸ mik¡f¥gLtij Mjç¡féšiy. Mdhš,

eh£o‹ gy gFÂfëš bkhêthç khãy§fŸ mik¡f¡ nfhç k¡fŸ Ïa¡f§fŸ

eilbg‰wd. F¿¥ghf, MªÂuhéš Ï¤jifa Ïa¡f« ÔéukilªjJ. Mfnt 1953

M« M©L MªÂuh jå khãykhf cUth¡f¥g£lJ. mnj rka« br‹id khãyK«

(jäœehL) jäœngR« khãykhf V‰f¥g£lJ. ϤjUz¤Âš, ÂU¤jâia br‹id

khãy¤Jl‹ j¡f it¥gj‰fhf k.bgh.ÁtPhd« jiyikna‰W el¤Âa Ïa¡f«

jäHf tuyh‰¿š, ãidéš bfhŸs¤j¡fjhF«.

MªÂu Ïa¡f« bg‰w bt‰¿ Ãwbkhê ngR« k¡fë‹ jå khãy¥

nghuh£l§fis nkY« C¡Fé¤jJ. 1953š Ãujk® #tA®yhš neU ÚÂg grš

mè jiyikæyhd khãy§fŸ Óuik¥ò¡ FGit ãaä¤jh®. Ï¡FGéš g©o£

ïUjaeh¤ F‹°%, r®jh® nf.v«. gâ¡f® M»nah® cW¥Ãd®fshf ÏUªjd®.

1955 br¥l«g® 30š Ï¡FG jdJ m¿¡ifia më¤jJ. mj‹ mo¥gilæš

1956š ehlhSk‹w« khãy§fŸ Óuik¥ò r£l¤ij ãiwnt‰¿aJ. 16 khãy§fS«

MW ôåa‹ Ãunjr§fS« Ï¢r£l¤Âš Ïl« bg‰¿Uªjd. bjY§fhdh gFÂ

MªÂuhÎl‹ Ïiz¡f¥g£lJ. kygh® kht£l¤ij ÂUth§T® - bfh¢ÁÍl‹

Ïiz¤J òÂa nfus khãy« cUth¡f¥g£lJ. ÂUth§T® gFÂæš tÁ¤j jäœ

bkhê ngRnth® j§fŸ gFÂia (f‹åahFkç) jäœeh£Ll‹ Ïiz¡FkhW

nghuh£l§fŸ el¤Â bt‰¿bg‰wd®.

ϪÂa muÁaš (1947 - 2000)

ϪÂahé‹ KjyhtJ Ãujkuhd #tA®yhš

neU eÅd ϪÂahé‹ Á‰Ã v‹W fUj¥gL»wh®. eh£o‹

x‰Wikia¡ fh¤J, k¡fsh£Á ãWtd§fis¥ ngh‰¿

ts®¤J ϪÂahé‹ RjªÂu¤ij nkY« ãiy¥gL¤Âdh®.

m¿éaš bjhêšE£g ts®¢Á¡F«, £lä£l bghUshjhu

ts®¢Á¡F« mt® é¤Â£lh®. RjªÂukhd maYwΡ

bfhŸifia Ëg‰¿a neU ϪÂahit tèikahd ehlhf

cUth¡»dh®. 1964š mt® kiwªjh®.

neUé‹ kiwΡF¥ ÃwF ϪÂahé‹ Ãujkuhf

yhš gfö® rh°Âç gjé¡F tªjh®. bghJ thœéš ne®ik¡F Ïy¡fzkhf

mt® Âfœªjh®. 1965 M« M©L ϪÂah - gh»°jhåa¥ nghiu, 1966 #dtçæš

brŒJ bfh©l jhZf©£ x¥gªj¥go KoΡF bfh©Ltªjh®. mtuJ mfhy

kuz« eh£o‰F ngçH¥ghF«.

#tA®yhš neU

151

1966 M« M©L Ãujkuhf bghW¥ng‰w neUé‹ kfshd ϪÂuh fhªÂ

m¥nghJ eh£o‹ bgU« rthšfshf és§»a czÎ¥ g‰wh¡Fiw, 1971 M«

M©L g§fshnjZ Á¡fš ngh‹wt‰iw ÂwikÍl‹ v®bfh©lh®. 1975š

mtuJ M£Á¡F v®¥òfŸ tY¡fnt, eh£oš mtru ãiy M£Áia¡ bfh©L

tªjh®. ÏJ ϪÂahé‹ #dehaf kuò¡F xU fU«òŸëahf mikªjJ. ÏU¥ÃD«

1977š bghJ¤ nj®jiy m¿é¤jj‹ _y« Û©L« #deha« kyu

mt® é¤Â£lh®. Ϥnj®jèš mt® njhšéailªjh®. Ëd®,

1980š #dehaf têæš Û©L« M£Áia¡ if¥g‰¿dh®. ÏtuJ

M£Áæš 1983M« M©L gŠrh¥, mä®jru° bgh‰nfhéY¡FŸ

Úy e£r¤Âu elto¡ifia ϪÂa uhQt¤ij¡ bfh©L

vL¤jh®. Ï¢ braš fhuzkhf JuÂZltrkhf mtuJ

ghJfhty®fshnyna ϪÂuhfhªÂ 1984š R£L¡ bfhšy¥g£lh®.

1977 Kjš 1980 tiu eilbg‰w #djh f£Áæ‹

M£Áæ‹nghJ ϪÂahé‹ Ãujkuhf bkhuh®í njrhŒ gjé t»¤jh®. éLjiy¡F¥

ÃwF gjéna‰w KjyhtJ fh§»u° mšyhj muR ÏJntahF«. #djh f£Á

jiyt®fS¡»ilna ãyéa x‰Wikæ‹ikæ‹ fhuzkhf #djh f£Á muR

f霪jJ.

1984š ϪÂuh fhªÂæ‹ gLbfhiy¡F¥ ÃwF mtuJ òjšt® uhÉ› fhªÂ

Ãujkuhdh®. mªãa KjÄ£il mt® C¡Fé¤jh®. òÂa fšé¡

bfhŸifiaÍ« m¿Kf¥gL¤Âdh®. Ïy§ifæš eilbg‰w

Ïd mo¥gilæyhd t‹Kiw¡F KoÎ f£L« neh¡f¤Jl‹

ϪÂa mikÂ¥ gilia m§F mD¥Ã it¤jh®. 1989 M«

M©L eilbg‰w mL¤j nj®jš tiu mt® Ãujkuhf ÏUªjh®.

Ëd® 1991 nk §fëš Ïy§if jäœ ÔéuthÂfshš

kåj btoF©L _y« ÂU bgU«òöçš

bfhšy¥g£lh®.

1989 Kjš 1990 M« M©Ltiu

é.Ã.Á§ Ãujkuhf ÏUªjh®. #djh js« v‹w fh§»u°

v®¥ò T£lâ muR¡F mt® jiyik t»¤jh®. mt® jdJ

M£Á¡ fhy¤Âš ÉgL¤j¥g£nlhU¡F Ïl xJ¡ÑL më¡f

tif brŒÍ« k©lš FG m¿¡ifia eilKiw¥gL¤j KoÎ

brŒjh®. mtuJ muÁš T£lâ¡ FH¥g§fŸ V‰g£ljhš,

1990š mt® gjéia¤ Jw¡f nt©oajhæ‰W. mL¤j Ãujkuhf

gjéna‰w rªÂunrf® 1990 et«g® Kjš 1991

kh®¢ tiu m¥gjéæš Úo¤jh®.

1991 #]‹ khj¤Âš Ã.é. euÁ«kuh› Ãujkuhf

gjéna‰wh®. òÂa bghUshjhu¡ bfhŸiffis mt® Ôéukhf

brašgL¤j KoÎ brŒjh®. murh§f¤Â‹ jiyp£il¡

Fiw¥gJ, Á¡fd elto¡iffis Ëg‰WtJ, mªãa KjÄ£il

C¡Fé¥gJ ngh‹wit eilKiw¥ gL¤j¥g£ld. Ïš m‹iwa

ϪÂuh fhªÂ

bkhuhí njrhŒ

é.Ã.Á§

uhÉ› fhªÂ

152

ãÂaik¢ruhd lh¡l® k‹nkhf‹ Á§»‹ g§F K¡»akhdjhF«. Ïj‹ éisthf,

ϪÂah jhuhska«, jåah®ka«, cyf ka« M»a ghijfëš eilnghl¤ Jt§»aJ.

1996 M« M©L nj®jY¡F¥ÃwF, ghuÔa #djh f£Áia¢ nr®ªj

mlš ÃAhç th{ghŒ Ãujkuhf¥ bghW¥ng‰wh®. mtuhš ehlhSk‹w¤Âš

bgU«gh‹ikia ã%áf Koahkš nghdjhš gjé Jw¡f nt©oajhæ‰W.

njt fÎlhé‹ jiyikæš T£lâ M£Á gjé¡F tªjJ. f®dhlf khãy¤ij¢

nr®ªj mt® eh£o‹ 11tJ Ãujkuhth® (1996-97). ghuÔa #djh k‰W« fh§»u°

f£ÁfŸ bfh©Ltªj e«Ã¡ifæšyh¤ Ô®khd¤Â‹ bt‰¿ædhš fÎlh muR«

f霪jJ. mtiu¤ bjhl®ªJ 1997š Á¿J fhy« I.nf. F{uhš Ãujkuhf gjé

t»¤jh®. 1998š mlš ÃAhç th{ghŒ Ãujkuhdh®. 1999 nj®jšfëš njÁa #dehaf

T£lâ bt‰¿ bg‰W mlš ÃAhç th{ghŒ Û©L« Ãujkuhf gjéna‰wh®. mtuJ

M£Áæ‹nghJ Ïu©L K¡»a ãfœ¢ÁfŸ eilbg‰wd. gh»°jhDl‹ fh®»š ngh®

eilbg‰wJ; k‰bwh‹W bgh¡uhåš mQ MÍj nrhjid ãfœ¤j¥g£lJ.

bghUshjhu ts®¢Á

1947š ϪÂah éLjiyailªjnghJ k¡fŸ tWikæš cH‹wd®.

ntiyæšyh ©lh£lK« vG¤j¿é‹ikÍ« v§F« fhz¥g£lJ. ntsh©

c‰g¤Âæš nj¡f« ãyéaJ. bjhêš K‹nd‰w« bkJthfnt ÏUªjJ. mo¥gil

trÂfS« nghJkhdjhf Ïšiy. eh£il ts®¢Á¥ ghij¡F bfh©L bršy njÁa

mséš bgU« Ka‰Á vL¡f nt©oa f£lha« V‰g£lJ. etϪÂahé‹ Á‰Ãahd

#tA®yhš neU, nrhéa¤ eh£o‹ £lä£l bghUshjhu¤Â‹ rhjidfis¡ f©L

éaªjh®. mnjrka« #dehaf kuòfŸ ngh‰w¥gl nt©oaj‹ mtÁa¤ijÍ« mt®

cz®ªÂUªjh®. rk¤Jt¤ijÍ«, #deha¤ijÍ« Ïiz¤J mt® tF¤j bfhŸif

‘#dehaf rk¤Jt«’ v‹nw miH¡f¥g£lJ. éiuthd bjhêš k‰W« ntsh©

ts®¢Á¡F mt® £läLjiy C¡Fé¤jh®. fduf¤ bjhêšfis ts®¥gj‰F

bghJ¤Jiw ãWtd§fis mt® ãWédh®. fy¥ò bghUshjhunk ts®¢Á¡F

mo¥gil v‹W mt® e«Ãdh®. Rna¢irahd j‰rh®ò bghUshjhu r¡Âahf

ϪÂahit cUth¡Ftnj mtuJ mo¥gil neh¡fkhF«. 1950 kh®¢ 15 M« ehŸ

njÁa £l¡FG V‰gL¤j¥g£lJ. Ãujk® neUnt mj‹ jiytuhf bghW¥ng‰wh®.

£l¡FGé‹ K¡»a neh¡f§fshtd

1. njÁa k‰W« jåeg® tUkhd¤ij bgU¡FtJ

2. KGntiy thŒ¥ig cUth¡FtJ

3. tUkhd« k‰W« bršt ts¤Âš fhz¥gL« rk¤Jtä‹ikia Fiw¤jš.

4. rk¤Jt« k‰W« ÚÂia mo¥gilahf¡ bfh©l Ru©ly‰w

rKjha¤ij cUth¡FtJ.

KjyhtJ Iªjh©L¤ £l« (1951-56) V‰fdnt eilbg‰W¡ bfh©oUªj

mfÂfŸ kWthœÎ ngh‹w Ãu¢Áidfëš mÂf ftd« brY¤ÂaJ. Ïu©lhtJ

Iªjh©L¤ £l fhy¤Âšjh‹ (1956-61) bghUshjhu nkij Ã.Á. kfhyh nehð

K¡»a g§fh‰¿dh®. eh£o‹ bjhêšJiw ts®¢Á¡F Ϥ£l« K‹Dçik

153

më¤jJ. éiuthd bjhêš kakh¡f«, F¿¥ghf fduf¤ bjhêšfis ts®¥gJ

_‹wh« £l¡fhy¤ÂY« (1961 - 66) bjhl®ªjJ. Ï¡fhy¤Âš, ÏU«ò v~F, urhad

cu«, fduf ÏaªÂu§fŸ c‰g¤Â ngh‹wt‰W¡fhd bjhê‰rhiyfŸ eh£o‹ gy

gFÂfëš ãWt¥g£ld.

eh‹fhtJ Iªjh©L¤ £l¤Â‹ (1969 - 74) neh¡f« ãiyahd ts®¢Á

k‰W« j‰rh®ig v£Ltj‰fhd bjhl®¢Áahd Ka‰Á v‹gjhF«. Ϥ£l¤Â‹

tiuÎ m¿¡if mnrh¡ nk¤jhé‹ jiyikæš 1966š jahç¡f¥g£lJ. ‘fçÃ

A£lhnth’ mšyJ tWikia xê¥ngh« v‹gnj Ï¡fhy¤Âš ãyéa òfœbg‰w

bghUshjhu KH¡fkhF«. gzÅ¡f¤Â‹ éisthš ehL bgU« bghUshjhu

Á¡fèš jé¤J¡ bfh©oUªjnghJ IªjhtJ Iªjh©L £l« (1974 - 79)

m¿Kf¥gL¤j¥g£lJ. bg£nuhèa¥ bghU£fë‹ éiyÍ« mÂfç¤jJ. 1978 kh®¢Áš

£l¤Â‹ eh‹fhtJ M©oš #djh murh§f« Ϥ£l¤ij ifé£lJ.

MwhtJ Iªjh©L¤ £l« (1980 - 85) ntsh©ik k‰W« bjhêš Jiwæ‹

f£lik¥ig tY¥gL¤JtJ, k¡fë‹ Fiwªjg£r mo¥gil¤ njitfis

ãiwnt‰WtJ M»at‰iw neh¡f§fshf¡ bfh©oUªjJ. VHhtJ Iªjh©L¤

£l« (1985 - 90) czÎ¥bghUŸ c‰g¤Â, ntiythŒ¥ig bgU¡Fjš, c‰g¤Â

Âwid mÂfç¥gJ ngh‹wt‰iw tèÍW¤Jtjhf ÏUªjJ. thœ¡if¤ ju¤ij

nk«gL¤JtJ, k¡fë‹ fšé k‰W« Rfhjhu¤ njitfis ãiwÎ brŒjš,

KGntiythŒ¥ò, tWik xê¥ò, £lä£l k¡fŸ bjhif¥bgU¡f« ngh‹w

neh¡f§fis v£lhtJ Iªjh©L¤ £l« (1992 - 97) F¿¥Ã£lJ. x‹gjhtJ

Iªjh©L¤ £l« (1997 - 2002) ntsh© Jiw¡F K¡»a¤Jt« më¤jJ.

éiythÁia f£L¥gL¤JtJ, ViH vëa k¡fS¡F czÎ¥ ghJfh¥ò, k¡fŸ

bjhif f£L¥ghL, gŠrha¤J M£ÁKiwia ts®¥gJ k‰W« kiythœ Ïd,

jhœ¤j¥g£l Ïd k¡fë‹ K‹nd‰w« ngh‹witÍ« Ïj‹ neh¡f§fshf

m¿é¡f¥g£ld.

1966-69, 1978-79, 1979-80 M»a M©Lfëš gšntW muÁaš bghUshjhu

fhuâfshš ‘M©L £l§fŸ’ k£Lnk brašgL¤j¥g£ld.

gRik¥òu£Á

1950 M« M©Lfëš ntsh© c‰g¤Â mÂfç¤j nghÂY«, 1960 M«

M©Lfë‹ k¤Âæš czÎ¥ gŠr« njh‹¿aJ. k¡fŸ bjhif mÂfç¥ò, bjhêš

c‰g¤Â¡fhd £l¢bryÎfŸ ca®Î ngh‹w fhuz§fshš ntsh© ts®¢ÁÍ«

gh¡f¥g£lJ. gy äšèa‹ l‹fŸ czÎ jhåa§fŸ Ïw¡Fk brŒa nt©oa

f£lha« V‰g£lJ. ÓdhÎlD« (1962), gh»°jhDl‹ (1965) ÏUngh®fëš ÏªÂah

<Lgl nt©oajhæ‰W. 1965 - 66 M« M©Lfëš bjhl®ªJ Ïu©L M©Lfëš

V‰g£l tw£Á czÎ c‰g¤Âia gh¤jJ. Ϥjifa Ëdâæšjh‹ czÎ

c‰g¤Âæš j‹åiwit v£Ltj‰fhf ϪÂahéš ‘gRik¥òu£Á’ bjhl§f¥g£lJ.

m¥nghija Ãujk® yhš gfö® rh°Âç, czΤJiw mik¢r®

Á. R¥ukâa«, rh°Âç¡F¥Ã‹ 1966š Ãujkuhd ϪÂuhfhªÂ ntsh© c‰g¤Âia

bgU¡f bgU« Ka‰Á vL¤jd®. 1968š ϪÂa étrhæfŸ nfhJik c‰g¤Âæš

éa¤jF msit v£oa nghJ, mbkç¡fhit¢ nr®ªj lh¡l® éšèa« fh£ v‹gt®

154

‘gRik¥òu£Á’ v‹w brhšiy Kj‹Kjyhf ga‹gL¤Âdh®. Åça é¤J¡fŸ, urhad

cu§fŸ, ó¢Á¡bfhšèfŸ, ouh¡l®fŸ, g«¥ br£fŸ ngh‹wt‰iw ga‹gL¤J«

eÅd ntsh© KiwfŸ ϪÂahéš m¿Kf¥gL¤j¥g£ld. 1980fëš ÏªÂah

czÎ c‰g¤Âæš j‹åiwit milªjJ. gŠrh¥, Açahdh, nk‰F c¤Âu

Ãunjr«, MªÂu¥ Ãunjr«, f®dhlf¤Â‹ xU gF k‰W« jäœehL M»a Ïl§fëš

gRik¥òu£Áæ‹ jh¡f« e‹F btë¥g£lJ.

m¿éaš bjhêšE£g ts®¢Á

RjªÂu ϪÂahéš m¿éaš bjhêšE£g ts®¢ÁæY« bgU« ts®¢Á

fhz¥g£lJ. 1947¡F¥Ã‹ ϪÂahé‹ K‹nd‰w¤J¡F m¿éaš MuhŒ¢Á k‰W«

bjhêšE£g¤Â‹ K¡»a njitia Ãujk® neU e‹F cz®ªÂUªjh®. ϪÂahé‹

KjyhtJ njÁa MŒÎ¡ Tlkh»a ‘njÁa Ïa‰Ãaš MŒÎ¡Tl«’ ãWt¥g£lJ.

gšntW Jiwfëš MŒéid nk‰bfhŸtj‰fhf bjhl®ªJ m¤jifa njÁa MŒÎ¡

Tl§fŸ 17 V‰gL¤j¥g£ld. m¿éaš bjhêšE£g MŒÎ¡ fHf¤Â‹ jiytuhf

neUnt bghW¥ò t»¤jh®.

khrNbr£° bjhêšE£g ãWtd¤ij K‹khÂçahf¡ bfh©L 1952š Kjš

ϪÂa bjhêšE£g ãWtd« (I.I.o) nfhu¡óçš mik¡f¥g£lJ.

Ëd®, br‹id, g«ghŒ, fh‹ó®, blšè M»a

Ïl§fëY« ϪÂa bjhêšE£g ãWtd§fŸ mik¡f¥g£ld.

m¿éaš MŒÎ¡F«, m¿éaš bjhl®ghd elto¡iffS¡F«

Md bryÎ M©L¡F M©L mÂfç¤jJ. gšntW Jiwfëš

MŒÎfŸ nk‰bfhŸtj‰fhf Vw¤jhH 200 MŒÎ¡Tl§fŸ

ϪÂahéš cŸsd. 1971 M« M©L V‰gL¤j¥g£l m¿éaš

bjhêšE£g¤ Jiw m¿éaš bfhŸifia tF¡F«

bghW¥ig nk‰bfh©L tU»wJ.

mQr¡Â

mQr¡Âæ‹ K¡»a¤Jt¤ij Mu«g¤j¨nyna cz®ªj cy»‹ xU Áy

ehLfëš ÏªÂahΫ x‹W. 1948 Mf°oš mQr¡Â Miza« nAhä b#. ghgh

v‹gt® jiyikæš ãWt¥g£lJ. eh£oš nk‰bfhŸs¥gL« mQr¡Â elto¡iffŸ

F¿¤j bfhŸifia ÏJ tF¡»wJ. 1954š mQr¡Â Jiw V‰gL¤j¥g£lJ.

mQr¡Â £l§fis ÏJ ãiwnt‰W»wJ. 1956š ϪÂahéš KjyhtJ mQr¡Â

ãiya« g«ghŒ¡F mU»YŸs ouh«ngæš mik¡f¥g£lJ. mQr¡Â Jiwæš

MŒÎ k‰W« ts®¢Á¥ gâfŸ _‹W MŒÎ¡ Tl§fëš eilbgW»‹wd. mit,

ouh«ngæYŸs ghgh mQr¡Â MŒÎ ika«, jäœeh£oš fšgh¡f¤ÂYŸs

ϪÂuhfhªÂ mQ MuhŒ¢Á ika«, br‹idæYŸs ca® bjhêš E£g ika«

v‹gdthF«.

é©btë MŒÎ

é©btë MŒéY« ϪÂah M®t« fh£o tU»wJ. 1962š é©btë

MuhŒ¢Á¡fhd ϪÂa njÁa¡ FGk« mik¡f¥g£lJ. J«ghéš uh¡bf£ VÎjs«

nAhä n#. ghgh

155

x‹W« cUth¡f¥g£lJ. (Kjšgoahf) eh£o‹ njitfis ãiwnt‰Wtj‰F

Kjš jiyKiw ϪÂa é©btë Xl¤ij (Ï‹rh£ - 1) ϪÂah VéaJ. eh£o‹

bjhiy¤bjhl®ò k‰W« thåaš nfhŸ MŒÎ¡fhd njitfis Ï‹rh£ 1A k‰W«

Ï‹rh£ 1B é©btë Xl§fŸ ãiwnt‰¿ tU»‹wd.

Ï°nuh vd¥gL« ϪÂa é©btë MŒÎ mik¥ò é©btë MuhŒ¢Á,

bjhêšE£g« ngh‹wt‰iw ãiwnt‰W»wJ. Ï°nuh ika§fënyna äf¥

bgçajhd ÂUtdªjòu¤ÂYŸs é¡u« rhuhghŒ é©btë ika« cŸeh£onyna

jahç¡f¥gL« é©btë VÎ bjhêšE£g¤ij¥ g‰¿ Kj‹ik MŒit

nk‰bfhŸ»wJ. ϪÂa é©btë £l¤Â‹ gFÂahd é©btë Xl¤ bjhêš

E£g¤ij bg§fqçYŸs Ï°nuh ika« bg‰WŸsJ. MªÂu¥ Ãunjr¤Â‹ »H¡F¡

fl‰fiuæYŸs $Açnfh£lhéYŸs uh¡bf£ VÎjs« Ï°nuhé‹ K¡»a

VÎjskhf és§F»wJ. jäœeh£o‹ ö¤J¡Fo kht£l¤ÂYŸs knfªÂu»ç v‹w

Ïl¤Âš uh¡bf£ v‹í‹ jahç¡f¥g£L tU»wJ. eÅd uZah bjhêš E£g¤Â‹go

»iunah b#å¡ v‹í‹ jahç¡F« Ka‰ÁfŸ Ôéukhf eilbg‰wJ tU»‹wd.

ϪÂahé‹ maYwΡ bfhŸif

1947 M« M©L¡F¥ ÃwF ϪÂah RjªÂukhd maYwΡ bfhŸifia

Ëg‰¿ tU»wJ. Ïjid totik¤jt® ϪÂahé‹ KjyhtJ Ãujkuhd

g©oj #tA®yhš neU Mth®. ϪÂa maYwΡ bfhŸifæ‹ mo¥gil¡

bfhŸiffŸ mtuhš cUth¡f¥g£litna. bfLÃo¥ ngh® fhy¤Âš mânruh

Ïa¡f¤ij totik¤jt® mtnuahth®. Fona‰w ehLfë‹ éLjiy¡fhfΫ

mt® MjuΡfu« Ú£odh®. ehLfS¡»ilnaahd cwÎfŸ F¿¤j gŠrÓy« mšyJ

rkhjhd rfthœÎ¡fhd IªJ bfhŸiffis mt® btëæ£lh®. mitahtd:

- xUtU¡bfhUt® ÃwuJ Ãunjr xUik¥gh£ilÍ« ÏiwikiaÍ« k¤J el¥gJ

- M¡»uä¥ig éy¡Fjš

- ÃwuJ cŸeh£L étfhu§fëš jiyælhÂU¤jš

- rk¤Jt« k‰W« gu°gu cjé

- rkhjhd rfthœÎ

fhk‹btš¤, I¡»a ehLfŸ rig ngh‹w g‹dh£L mik¥òfëY« ϪÂah

K¡»a g§F t»¡»wJ. K‹dhŸ Ãç£oZ Fona‰w ehLfis¡ bfh©l mik¥ghd

fhk‹btš¤Âš ϪÂah cW¥Ãduhf bjhlunt©L« v‹W neU KobtL¤jh®.

cy»‹ gšntW gFÂfëš mikÂia V‰gL¤Jtj‰fhf mD¥g¥g£l I.eh. ghJfh¥ò

gilæY« ϪÂah jdJ g§if M‰¿ÍŸsJ. bfhçah, ϪnjhÓdh, Na° fhšthŒ,

fh§nfh ngh‹w Ïl§fëš brašg£l I.eh. ghJfh¥ò gil¡F ϪÂah jdJ

JU¥ò¡fis mD¥Ãit¤jJ.

fhZÛ® Á¡fš fhuzkhf ϪÂah gh»°jhDl‹ _‹W K¡»a ngh®fëš

<Lg£lJ (1965, 1971, 2000). bfLÃo¥ngh® fhy¤Âš cy»‹ tšyuRfshf és§»a

mbkç¡fh k‰W« uZah M»a ehLfSl‹ ϪÂah e£òwitna fil¥Ão¤jJ.

156

g§fshnjZ F¿¤j Á¡fš njh‹¿anghJ ϪÂa nrhéa¤ ôåaDl‹ 1971 M«

M©L Ϫnjh - nrhéa¤ e£òwÎ cl‹go¡ifia brŒJ bfh©lJ.

MÁahé‹ K¡»a ehLfshf ϪÂahΫ ÓdhΫ és§F»‹wd. cy»‹

k¡fŸ bjhif äFªj ehLfshfΫ mit cŸsd. nkY«, g©il¡ fhyªbjh£nl

Ú©l tuyh‰W¥ òfiHÍ« g©gh£L¢ Áw¥igÍ« Ïu©L ehLfS« bg‰WŸsd.

1949š khnrJ§ jiyikæš Ód k¡fŸ FoauR mik¡f¥g£nghJ mij Kjèš

Mjç¤j ehLfëš ÏªÂahΫ x‹W. ϪÂahé‹ e£òwit¥ bg‰¿UªjnghÂY«,

1962š Ódh ϪÂah ÛJ gilbgL¤jnghJ j‹id¤jhnd fh¤J¡bfhŸs nt©oa

ãiy V‰g£lJ.

ϪÂahé‹ cjénahL g§fhsnjZ v‹w ehL cjakhdJ. k‰bwhU

K¡»a ãfœ¢ÁahF«. nk‰F gh»°jhD¡F« »H¡F gh»°jhD¡Fäilna

éLjiy F¿¤j r¢ruÎ njh‹¿anghJ ϪÂah »H¡F gh»°jhå‹ éLjiy¡F

MjuÎ bjçé¤jJ. g§fshnjZ éLjiy mik¥ghd K¤Âth»åÍl‹ ϪÂa¥

gilfŸ ÏizªJ nghuhoajhš 1971 or«gçš g§fshnjZ éLjiy bg‰wJ. 1971š

g§fshnjZ éLjiy bg‰wÂèUªnj ϪÂah mjDl‹ e£òwit¥ ngâ tU»wJ.

jdJ m©il ehLfSlD« ϪÂah e£òlndna ÏUªJ tU»wJ. Ïj‹ xU

gFÂahfnt rh®¡ vd¥gL« bj‰fhÁa gFÂ x¤JiH¥ò mik¥ò V‰gL¤j¥g£lJ.

ϪÂah, gh»°jh‹, g§fshnjZ, Ïy§if, neghs«, ólh‹, khy¤ÔÎfŸ M»ad

Ïš cW¥ò ehLfŸ. cW¥ò ehLfS¡»ilna gu°gu bghUshjhu, r_f, g©gh£L

x¤JiH¥ig bgU¡Ftnj rh®¡ mik¥Ã‹ neh¡fkhF«. Ϫj F¿¡nfhis

v£Ltj‰F m›t¥nghJ khehLfS« T£l¥gL»‹wd.

f‰wš milÎfŸ

Ϫjghl¤ÂèUªJkhzt®f‰wit:

1. ϪÂamuÁayik¥ÃšÏl«bg‰WŸs#dehafbe¿fŸ.

2. RnjrmuRfisxU§»iz¤jštšyghŒg£nlè‹g§F.

3. bkhêthçkhãy§fŸÓuik¥ò

4. neUé‹ bghUshjhu £l« k‰W« Iªjh©L £l§fë‹

neh¡f§fŸ

5. mQr¡Â, é©btëMŒÎngh‹wgšntWJiwfëšm¿éaš

bjhêšE£gts®¢Á

6. ϪÂa maYwΡbfhŸifæ‹ mo¥gil¡ TWfŸ k‰W«cyfehLfSlD«m©ilehLfSlD«,ϪÂahnk‰bfh©LŸscwÎfŸ.

157

158

gæ‰Á

gFÂ - m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. ËtUgt®fëš muÁayik¥ò¡ FGé‰F jiytuhf ÏUªjt® ah®?

m) lh¡l® m«ng¤f® M) lh¡l® uhn#ªÂu Ãurh¤

Ï) nf.v«. gâ¡f® <) #tA®yhš neU

2. ϪÂa x‹¿a¤Âš nru kW¤j muR

m) iAjuhgh¤ M) ikN®

Ï) b#Œó® <) ÂUth§T®

3. RjªÂu ϪÂahéš fh§»u° mšyhj Kjš mik¢ruit¡F jiyikna‰wt®

m) é.Ã. Á§ M) euÁ«kuh›

Ï) bkhuhí njrhŒ <) V.Ã. th{ghŒ

4. KjyhtJ ϪÂa bjhêšE£g fHf« Jt§f¥g£l Ïl«

m) fh‹ó® M) gh«ghŒ

Ï) br‹id <) nfhu¡ó®

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. ϪÂahé‹ ÏU«ò kåj® ____________

2. MªÂu khãy« cUth¡f¥g£l M©L ____________

3. eÅd ϪÂahé‹ Á‰Ã vd¡ fUj¥gLgt® ____________

4. òÂa fšé¡ bfhŸifia m¿Kf¥gL¤Âat® ____________

5. czéš j‹åiwit miltij neh¡fkhf¡ bfh©L ____________bjhl§f¥g£lJ.

6. ghgh mQ MŒÎ ika« mikªJŸs Ïl« ____________

7. g§fshnjZ ehL cUthd M©L ____________

III. bghU¤Jf.

1. uh#h AçÁ§ m. mtruãiy M£Á

2. ϪÂuhfhªÂ M. mQr¡Â fHf«

3. é.Ã. Á§ Ï. I.v°.M®. x. (Ï°nuh)

4. nAhä. n#. ghgh <. fhZÛ®

5. é¡u« rhuhghŒ c. k©lš FG

159

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ.

m. #dhÂg eh£o‹ muÁayik¥ò ßÂahd jiyt®.

M. Jiz #dhÂgÂia jiytuhf¡ bfh©L £l¡FG V‰gL¤j¥g£lJ

Ï. ϪÂuhfhªÂ mQ MŒÎ ika« beŒntèæš cŸsJ.

<. I.v°.M®.x. (Ï°nuh) VÎfiz ika« k§fqçš cŸsJ.

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W TWf.

1. grš mè jiyikæš khãy§fŸ Óuik¥ò¡FG V‰gL¤j¥g£lJ.

2. Ã.é. euÁ«kuh› M£Áæ‹nghJ lh¡l® k‹nkhf‹ Á§ ãÂaik¢ruhf

ÏUªjh®.

VI. ÁW F¿¥ò tiuf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. gRik¥ òu£Á

2. gŠÓy«

3. I.v°.M®.X. (Ï°nuh)

VII. FW»a éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. ϪÂa muÁayik¥Ã‹ Áw¥ò¡ TWfis¥ g‰¿ éthÂ.

2. bkhêthç khãy¢ Óuik¥ò g‰¿ F¿¥ò tiuf.

3. ϪÂa maYwΡ bfhŸifæ‹ K¡»a TWfis F¿¥ÃLf.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. ϪÂa muRfis xU§»iz¤jš tšyghŒ g£nlè‹ g§»iz - MŒf.

2. Iªjh©L¤ £l§fŸ _y« ϪÂah ts®¢Á bg‰wij étç.

3. RjªÂu ϪÂahéš m¿éaš bjhêšE£g tsh¢Áia étç.

4. “#tA®yhš neU eÅd ϪÂahé‹ Á‰Ã” vd¡ fUj¥gL»wh® - fU¤J¡

TWf.

160

ghl« - 21

kWky®¢Á

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫjghl¤ÂèUªJkhzt®m¿ªJbfhŸtJ:

1. kWky®¢Áæ‹bghUŸ

2. ϤjhèæškWky®¢Ánjh‹Wtj‰fhdfhuz§fŸ

3. g©ila Ïy¡»a§fë‹ Û£Á

4. kWky®¢ÁfhyÏy¡»a§fŸ

5. kWky®¢Áfhyfiy

6. m¿éaš ts®¢Á

7. kWky®¢Áæ‹éisÎfŸ

kWky®¢Á v‹w brhšY¡F ‘kWÃw¥ò’ mšyJ ‘Û£Á’ v‹W bghUŸ.

Ïil¡fhy¤Â‰F« j‰fhy¤Â‰F« Ïil¥g£l fhy¤Âš Inuh¥ghéš eilbg‰w

K¡»a kh‰w§fisna Ï¢brhš F¿¥ÃL»wJ. m¿th‰wš ßÂahf Ïy¡»a¤ÂY«

fiy¤ JiwæY« òÂabjhU Û£Áia Ï¡fhy¤Âš fh©»nwh«. vijÍ« nf£L

m¿Í« cz®Î nknyh§» ÏUªjikahš m¿éaš f©LÃo¥òfŸ ãfœªjd.

muÁaš ßÂahf, ãykhåa Kiw xêªJ, njÁa muRfŸ njh‹¿d. jåkåj

cz®Î«, kåj¥ g©ò« r_f¤Âš jiH¤njh§»d. m¡fhy¤Âš njh‹¿a

rkaÓ®ÂU¤j Ïa¡fK« kWky®¢Áæ‹ btë¥ghnlahF«. Inuh¥ghéš ãfœªj

Ϥjifa kh‰w§fŸ mid¤J« kWky®¢Á v‹w brhšyhš F¿¡f¥gL»wJ.

».Ã. 5 M« ü‰wh©o‹ Koéš nuhkhåa¥ nguuR Åœ¢ÁailªjJ. Ïjdhš,

g©ila Ïy¡»a§fS« fiyÍ« òw¡fâ¡f¥g£ld. Mdhš, fh‹°lh‹onehß

g£lz¤ij jiyefuhf¡ bfh©l »H¡F nuhkhåa¥ nguuÁš Ϫj fiy¥

bgh¡»õ§fŸ ghJfh¥òl‹ bjhl®ªJ guhkç¡f¥g£L tªjd. 1453 M« M©L

M£nlhk‹ JU¡»a®fŸ fh‹°lh‹onehÃis if¥g‰¿dh®fŸ. Ïjdhš, m§F

thœªj igrh‹oa »nu¡f m¿P®fŸ nuhkhòç¡F j¥Ãnahod®. j§fnshL »nu¡f

nuhkhåa ghu«gça Áw¥ò¡fisÍ« mt®fŸ bfh©L br‹wd®. Û©L« g©ila

Ïy¡»a§fŸ Ϥjhèæš ò¤Jæ® bg‰wikahš V‹, vj‰F, v‹W nf£L m¿Í«

cz®Î k¡fël« nknyh§»aJ. Ϫj cz®édhš m¿éaš, fiy, f£ol¡fiy,

Á‰g«, Xéa«, Ïy¡»a«, òéæaš k‰W« rka¤Jiwfëš ts®¢Á V‰g£lJ.

Ϥjhèæš kWky®¢Á

Ϥjhèna kWky®¢Áæ‹ jhaf« vd¥gL»wJ. Ïj‰F gšntW

fhuz§fis¡ Twyh«. mt‰¿š Áw¥ghdit:-

161

1. g©ila ehfçf¤Â‹ bjh£oyhfΫ, y¤Ô‹ bkhêæ‹ jhafkhfΫ Ϥjhè

és§»aJ.

2. m§»Uªj brštä¡f efu muRfshd Ãshu‹° k‰W« btå° ngh‹wit

fiy, Ïy¡»a¤ij¥ ngh‰¿ ts®¤jd.

3. äf¢Áwªj Ϥjhèa¡ fiyPuhd jhªnj (1265-1321) jdJ ‘bjŒÅf Ï‹Ãaš’

v‹w üiy m§F jh‹ g¥äjh®. ÏJ Ãshu‹° efu¤Âš kWky®¢Á

Ïa¡f« njh‹Wtj‰F K‹ndhoahf és§»aJ. Ëd®, kWky®¢Á

Inuh¥ghé‹ gy gFÂfS¡F« gué, 16 M« ü‰wh©oš mj‹ c¢rf£l¤ij

v£oaJ.

g©ila Ïy¡»a§fŸ ò¤Jæ® bgWjš

g©ila »nu¡f, y¤Ô‹ Ïy¡»a§fŸ Û©L«

ò¤Jæ® bg‰W jiH¡f¤ bjhl§»aJ kWky®¢Á Ïa¡f¤Â‹

jå¢Áw¥ghF«. Ϫj bkhêfëš Áwªj òyik bg‰W és§»a

bg£uh®¡ (1304 - 1374) v‹w m¿P® Ϥjifa Ka‰ÁfS¡F

K‹ndhoahf¤ Âfœªjh®. Ãsh£nlh, mç°lh£oš ngh‹nwhç‹

üšfŸ ml§»a g©ila ifbaG¤J¢ Rtofis nrfç¤J mt‰iw

bjhF¤jJ ÏtuJ mU«gâahF«. ÏtuJ Óluhd

bgh¡fhÁnah v‹gtU« g©ila Ïy¡»a§fŸ f‰Ã¡f¥gLtij

C¡Fé¤jh®. fh‹°lh‹o nehÃëèUªJ tªj gy »nu¡f

m¿P®fS« »nu¡f Ïy¡»a¤ij¥ ngh‰¿ ts®¤jd®. mt®fëš

F¿¥Ãl¤j¡ft® nkDtš »çrhnyhu°, Ït® Ãshu‹° efçš j§»

»nu¡f bkhê k‰W« Ïy¡»a¤ij f‰Ã¤jh®. k‰bwhU m¿Puhd

ÃuhÁnahèå v‹gt® nlÁl°, èé, nrhngh»s° v‹nghç‹

g©ila üšfis¤njo mt‰iw òJ¥Ã¤jh®. gÂidªjh«

ü‰wh©oš Iªjh« ã¡nfhy° v‹w ngh¥gh©lt® th£of‹

üš ãiya¤ij ãWédh®. m§F Vuhskhd g©ila üšfë‹

ifbaG¤J¥ ÃuÂfŸ nrfç¤J it¡f¥g£oUªjd. mt‰iw

m¿P®fŸ go¤J MŒÎ brŒjd®. y¤Ô‹ bkhê Ïy¡»a§fis

vuh°k° (1463 - 1536) v‹wm¿P® ÂU¤Â g¥äjh®. mt® ‘òÂa

V‰gh£il’ »nu¡f bkhêæš g¥äjh®.

b#®bkåia¢ nr®ªj #h‹ F£l‹g®¡ (1398 - 1468) v‹gt® m¢R

ÏaªÂu¤ij¡ f©LÃo¤jJ kWky®¢Á fhy Ïy¡»a« gut bgçJ« JizòçªjJ.

Kjèš m¢Ál¥g£l üš ééèank MF«. ϧ»yhªÂš éšèa« fh¡°l‹

v‹gt® m¢R¡Tl¤ij ãWédh®. Ëd®, Inuh¥ghé‹

gšntW gFÂfëY« m¢R¡ Tl§fŸ ãWt¥g£ld. Ïjdhš

kWky®¢Á Ïa¡f« òÂa c¤ntf¤ij¥ bg‰wJ. Fiwªj éiyæš

m¢ro¡f¥g£l üšfŸ »il¤jikahš, k¡fŸ mt‰iw th§»¥

go¤jd®. Ïjdhš, éê¥òz®Î mÂfç¤jJ.

bg£uh®¡

bgh¡fhÁnah

èé

vuh° k°

162

jhªnj

kh¡»atšè

g©ila Ïy¡»a§fŸ òJ¥Ã¡f¥ g£lnjhL, »nu¡f, y¤Ô‹ k‰W« gšntW

cŸeh£L bkhêfëY« Ï¡fhy¤Âš üšfŸ vGj¥g£ld. jhªnj jdJ ‘bjŒÅf

Ï‹Ãaš’ v‹w üiy Ϥjhèa bkhêænyna vGÂdh® v‹gij

V‰fdnt f©nlh«. mnjnghš, rhr® jkJ ‘fh©l®gç fijfŸ

v‹w Ïy¡»a¤ij M§»y¤Âš gil¤jh®. ÁW fijfë‹

bjhF¥ghd ‘bl¡fhkuh‹’ v‹w üš bgh¡fhînahé‹

gil¥ghF«. Ãshu‹° efçš thœªj kh¡»atšè ‘Ãsuh‹°

efç‹ tuyh‰iw’ v£L¤ bjhFÂfshf vG btëæ£lh®.

mtuJ òfœbg‰w ‘Ïstur‹’ v‹w üš muÁaš

m¿éaèš äf¢Áwªj gil¥ghF«.

kWky®¢Á fhy¤Â‹ òfœä¡f m¿P®fis Ϥjhè

cUth¡»æUªj nghÂY«, kWky®¢Áfhy Áªjidia

btë¥gL¤J« gšntW gil¥òfŸ Ãuh‹°, ϧ»yhªJ, b#®kå,

°bgæ‹ ngh‹w ehLfëY« cUthæd.

ϧ»yhªÂš r®jhk°_® jdJ ‘f‰gid cyf«’ (‘cnlhÃah’) v‹w üiy

y¤Ô‹ bkhêænyna vGÂdh®. våD« M§»y Ïy¡»a¤Â‹ kWky®¢Á ‘vèrbg¤

kfhuhâ’æ‹ fhy¤ÂèUªnj bjhl§»aJ. Ï¡fhy¤Âš, éšèa« nõ¡°Ãa®,

»¿°nlhg® kh®nyh, rh®y° bt¥°l® ngh‹w ehlf MÁça®fŸ thœªjd®.

v£k©£ °bg‹r®, Á£å, bg‹ #h‹r‹ ngh‹wt®fŸ féijfis¥ gil¤jd®.

A¡yͤ Ï¡fhy¤Âš vGÂa gaz¡ F¿¥òfŸ ngh‰w¤j¡fjhF«.

ÃbuŠR bkhê tšYduhd kh‹blŒ‹ (1533-1592) kWky®¢Á

fhy Ïy¡»a¤Â‰F òfœbg‰wtuhth®. kåj thœ¡if bjhl®ghd

fU¤J¡fis ÏtuJ gil¥òfŸ btë¥gL¤Âd. fšé F¿¤J

Ït® vGÂa f£LiufŸ gy ü‰wh©LfŸ ãiy¤ÂUªjd.

vG¤ÂY«, v©z¤ÂY« Ït® thšnl® v‹w m¿PU¡F

K‹ndhoahf¤ Âfœªjh®. r®thÂfhu M£Á¡F«

gHik¡F« vÂuhf ÏtuJ Fuš X§» xè¤jJ.

Ïjdhš, kh‹blŒ‹ ‘eÅd kåj®’ vd¥ ngh‰w¥g£lh®.

b#®kåia¢ nr®ªj kh£o‹ ÿj® ééèa¤ij

b#®khåa bkhêæš bkhêbga®¤J btëæ£lh®. brgh°oæ‹

Ãuh©£ v‹gt® ‘K£lhŸfë‹ f¥gš’ v‹w üiy vGÂdh®.

°ghåa bkhêæ‹ äf¢ Áwªj fhéa¥gil¥ghd ‘lh‹ Fé¡n[h£’

v‹w Ïy¡»a¤ij br®th‹o° gil¤jh®.

kWky®¢Á¡ fhy fiy

Ïil¡fhy¤Âš fiy v‹gJ »¿¤Jt rka« k‰W«

ÂU¢rigia mo¥gilahf¡ bfh©oUªjJ. kWky®¢Á fhy¤Âš

g©ila fiytot§fŸ Û©L« ò¤Jæ® bg‰wd. Ïa‰ifia

neÁ¥gjhfΫ kåj thœÎ¡F K¡»a¤Jt« më¥gjhfΫ

kWky®¢Á fhy¤Âš fiy és§»aJ. Mdhš kåj¥ g©òfŸ

jhk° _®

nõ¡° Ãa®

kh®o‹ ÿj®

163

fhz¥g£lhY« kWky®¢Á fhy¤Âa bgU«ghyhd fiy

tot§fë‹fU¥bghUŸ k£L« »¿¤Jt¤ijna ÃuÂgè¤jJ.

kWky®¢Á fhy Xéa§fŸ Ϥjhèæš ÃufhÁ¤jd. èahdh®nlh

lhé‹Á (1452- 1519), ik¡nfš MŠrnyh (1475-1564) ungš

(1483-1520) M»a _tU« Ï¡fhy¤Âa Xéa®fSŸ äfΫ

òfœbg‰wtuht®.

mtuJ fhy¥gFÂæš gšÂw« bfh©ltuhf èahdh®nlh

lhé‹Á és§»dh®. fiyP® féP®, Ïirthz®, bgh¿æaš

tšYd® v‹W gšntW gçkhz§fis mt® bg‰W¤ Âfœªjh®.

vdnt, mtiu ‘kWky®¢Á fhy kåj®’ v‹W miH¡»‹wd®.

Ãshu‹° efçš Ãwªj mt® gy ehLfisÍ« R‰¿¤ Âçªjh®. äyh‹

efu¤J nfhkfdhš Mjç¡f¥g£lh®. ‘nkhndhèrh’ k‰W« ‘ÏWÂ

éUªJ’ M»ad mtuJ òfœbg‰w Xéa§fshF«.

ik¡nfš MŠrnyh xU XéauhfΫ, Á‰ÃahfΫ

Âfœªjh®. Ãshu‹° efçš thœªj mtiu

bkoÁ FL«g¤Âd® Mjç¤J¥ ngh‰¿d®. Ëd®, mt®

nuhkhòç¡F¢ br‹wh®. th£ofåš cŸs Á°il‹ njthya¡

Tiuæš fhz¥gL« Ãu«kh©l v©bzŒ Xéa« mtuJ mça

bgU« rhjidahf¡ fUj¥gL»wJ. Ïš 145 fh£ÁfS«, 394

cUt§fS« tiua¥g£LŸsd. mt‰¿š xU Áy g¤J mo cau«

tiu Tl mikªJŸsJ. ‘ÏW¤ Ô®¥ò’ v‹w mtuJ Xéa«

cyf¤Ânyna Áwªj x‹whf¡ fUj¥gL»wJ.

ungš tiuªj Xéa§fŸ g¡Â¢RitÍ« mHFz®Î« ãiwªJ

fhz¥gL»‹wd. mt® 37tJ taÂnyna kiwªJ é£lhY« v©z‰w Xéa§fis

Ï›Îyf¤Â‰F é£L¢ br‹WŸsh®. mt‰WŸ ‘knlh‹dh’ v‹w

Xéa« äfΫ òfœbg‰wjhF«.

kWky®¢Á fiyæ‹ kj¢rh®g‰w j‹ik¡F Áwªj

vL¤J¡fh£lhf és§FtJ btÜ° efu¤J fiy¥gâahF«. cyf

el¥ig ÃuÂgè¥gjhfnt mit mikªJŸsd. ÂÂa‹ (1477-1576)

k‰W« o‹nlhbu£nlh (1518-1592) M»nah® btÜ° efu¤ij¢

nr®ªj òfœä¡f Xéa®fsht®.

kWky®¢Á fhy Á‰g§fŸ

kWky®¢Á fhy¤Âš Á‰g¡fiyÍ« ÁwªJ és§»aJ.

Jšèa¤Â‰F« mHF¡F« mit òfœbg‰wit. kWky®¢Á fhy

Á‰g¤Â‹ K‹ndhoahf és§»at® byhu‹nrh »g®£o (1378-

1455) v‹gtuhth®. Ãshu‹° efu¤Â‹ Phd°ehd njthya¡

fjÎfŸ mtuJ ift©z¤Âš cUthditna. brh®¡f¤Âš

it¡f¥gl nt©oa fjÎfŸ vd mt‰¿‹ mHif ik¡nfš

MŠrnyh éaªJ ngh‰¿ÍŸsh®. Ãshu‹° efçYŸs bræ‹£

byhu‹nrh »g®£o

Ãuh‹Á° ngf‹

ungš

èahdh®nlh

lhé‹Á

ik¡nfš

MŠrnyh

164

bf¥s®

#h®{ Áiy k‰W« btå° efçYŸs bræ‹£ kh®¡ Áiy

M»at‰iw nlhdblšnyh (1386-1466) v‹w Á‰Ã to¤JŸsh®.

Xéauhd ik¡nfš MŠrnyh Áwªj Á‰ÃahfΫ Âfœªjh®.

Ãshu‹° efu¤J bkoÁ FL«g¤ÂdU¡fhf mt® Áwªj Á‰g§fis

gil¤JŸsh®. Ãshu‹ÁYŸs nlé£ Áiy mtuJ gil¥ghF«.

ò%bdbršyí, nuhÃah M»nah® Ï¡fhy¤Â‹ òfœbg‰w

Á‰Ãfsht®. nuhkhòçæYŸs bræ‹£ Õ£l® njthya« kWky®¢Á fhy

f£ol¡fiy¡F Áwªj vL¤J¡fh£lhf és§F»wJ.

m¿éaš ts®¢Á

kWky®¢ÁÍl‹ ÏizªJ m¿éaš cz®Î« Ï¡fhy¤Âš

btë¥g£lJ. Ïil¡fhy¤Âš m¿éaš _le«Ã¡iffS¡F vÂuhf

ngça¡f¤ij el¤ÂaJ. Ïa‰if ãfœÎfis T®ªJ neh¡F«

g©ig kWky®¢Á V‰gL¤ÂaJ. Ϥjifa fšéÍz®Î m¿éaš

ts®¢Á¡F mo¥gilahf mikªjJ.

Ãuh‹Á° ngf‹ (1561 - 1626) eÅd m¿éaè‹ jªij vd¡

fUj¥gL»wh®. cŒ¤JzU« Kiwia rhoa ngf‹ m¿éaš

MŒÎ¡F bjhF¥ò têKiwna rçahdJ v‹W th£lh®. bl¡fh®¤nj (1596-

1650) vjidÍ« nrh¤J m¿a nt©oaj‹ njitia tèÍW¤Âdh®. Ia¥ghL

F¿¤j fU¤ij mt® K‹bkhêªjh®, vjidÍ« m¥gona V‰W¡

bfhŸshJ, nrh¤J m¿tj‰F Ia¥ghnl mo¥gilahf

cŸsJ v‹gJ«, m¿éaY¡F mJnt mo¥gil v‹gJ« j‰fhy

m¿éaš ts®¢Á¡F é¤jhf ÏUªjJ.

nfh¥g® ãf° (1473-1543) Nçand ÃugŠr¤Â‹ ika«

v‹w fU¤ij K‹it¤jh®. nfhŸfŸ ahΫ óäia ty«

tUtšiy v‹W«, mit Nçaid

ikakhf¡ bfh©nl ty« tU»‹wd v‹w c©ikia

mt® cWÂ¥gL¤Âdh®. nfhg® ãfÁ‹ KoÎfis cWÂ¥gL¤J«

éj¤Âš bf¥s® (1571-1630) gšntW fâjéÂfis totik¤jh®.

bjhiyneh¡»ia f©l¿ªj fèènah (1564-1642) nfhg®

ãfÁ‹ nfh£ghLfS¡F òÂa Mjhu§fis K‹it¤J mt‰iw

cWÂ¥gL¤Âdh®.

thåš cŸs bghU£fsid¤J« <®¥ò éirædhš Ïa¡f¥gL»‹wd v‹w

nfh£gh£il f©l¿ªjt® ãô£l‹ (1642 - 1727). m¥nghJ ãWt¥g£l òÂa thd

Ïaš m¿éid mo¥gilahf¡ bfh©L ngh¥ gÂ_‹wh« »çnfhç 1582š giHa

ãiyæ‹ eh£fh£oia ÂU¤Âaik¤jh®.

kåj‹ F¿¤j kWky®¢Á fhy cz®Îfshš cªj¥g£ljhš kU¤Jt« k‰W«

cl‰TW Ïaš F¿¤j MŒÎfS« m¡fhy¤Âš nk‰bfhŸs¥g£ld. btrhèa°

(1514-1564) v‹w bej®yhªJ eh£lt® kåj cl‰TWfŸ g‰¿ xU és¡füiy

vGÂdh®. éšèa« Ah®é (1578 - 1657) Ïu¤j X£l¤ij f©l¿ªjJ kU¤Jt

fèènah

ãô£l‹

nfhg® ãf°

165

ÏaY¡F mt® më¤j bfhilahF«. kWky®¢Á fhy¤Âšjh‹

ntÂæaš v‹gJ VWthj¤j‰F« m¥gh‰g£lJ v‹W

czu¥g£lJ.

ghuhbršr° (1493 - 1541) v‹gt® kåj clèš V‰gL«

kh‰w§fS¡F ntÂæaš kh‰w§fns fhuz« v‹W T¿dh®.

ntÂ¥ bghU£fis kUªJfŸ jahç¡fΫ mt® ga‹gL¤Âdh®.

fh®l° (1515 - 1544) v‹gt® fªjf mäy¤ÂèUªJ«

vçrhuha¤ÂèUªJ« ‘<j®’ vd¥gL« ä‹fhªj miyfis

cUth¡»dh®. bAškh©£ (1577 - 1644) fçaäy thÍit

f©l¿ªjh®.

kWky®¢Áæ‹ éisÎfŸ

eÅdfhy bjhl¡f¤Â‹ milahskhf kWky®¢Á és§F»wJ. nf£L

m¿Í« cz®Î mjdhš éisªj m¿éaš f©LÃo¥òfŸ kåj Fythœ¡ifæš

K¡»a kh‰w§fis V‰gL¤Âd. Âir fh£L« fUé k‰W« thd Ïaš F¿¤j

òÂa e«Ã¡if òéæaš f©LÃo¥òfS¡F têtF¤jd. k¡fë‹ muÁaš

bghUshjhu thœ¡ifæš Ïªj f©LÃo¥òfë‹ jh¡f« äfΫ MHkhdjhF«.

gF¤j¿Í« cz®édhš rkaÓ®ÂU¤j Ïa¡f« njh‹¿aJ. rka« F¿¤j k¡fë‹

f©nzh£l¤Âš bgU¤j kh‰w« V‰g£lJ.

kWky®¢Á fhy K¡»a tuyh‰W ãfœÎfŸ

1300 Ϥjhèæš cŸs ghJth gšfiy¡fHf¤Âš kåj ey« g‰¿

ngh¡f¥g£lJ.

1341 nuh« efçš bg£uh®F murit¡ féP® g£l« tH§f¥g£lJ.

1349 Ãshu‹° efçš gšfiy¡fHf« cUth¡f¥g£lJ.

1390 íahbg®ç rhrUila nf‹l®gç fijfŸ btëæl¥g£ld.

1436 ò%dšî Ãshu‹ÁYŸs Lnkhit totik¤jh®.

1454 T£l‹g®¡ m¢R ÏaªÂu¤ij bfh©L igÃis m¢Á£lh®.

1495 èadh®nlh lhé‹ì filÁ éUªJ Xél¤ij Ô£odh®.

1512 ik¡nfš VŠrnyh Á°il‹ ÂU¢rig Xéa§fis Ô£odh®.

1516 jhk° nkh® c¤njh¥Ãahit btëæ£lh®

1543 M‹oçah btrhèa° kåj cl‰TWfŸ vD« üiy btëæ£lh®.

1582 13-« ngh¥ »çfç »çnfhça‹ fhy©liu m¿Kf¥gL¤Âdh®.

1628 éšèa« Ah®nt Ïu¤j X£l¤ij Ïja¤Jl‹ bjhl®ò gL¤Â fh£odh®.

1687 Ir¡ ãô£lDila Ãç‹Ágh nk¤jkh£ofh btëæl¥g£lJ.

éšèa« Ah®é

166

f‰wš milÎfŸ

Ϫjghl¤ij¡f‰wj‹_y«khzt®bg‰wm¿Î

1. kWky®¢Áv‹wbrhšè‹éçthdbghUŸ.

2. ϤjhèæškWky®¢Ánjh‹¿aj‰fhdfhuz§fŸ

3. g©ilaÏy¡»a§fS¡Fò¤Jæ®më¤jšjhªnj,bg£uh®¡

ngh‹w m¿P®fë‹ g§F.

4. kWky®¢Áfhyfiyæšèahdh®nlhlhé‹Ák‰W«Ãõç‹

g§F.

5. kWky®¢Áfhy¤Âšm¿éaè‹ts®¢Á

6. kWky®¢Áæ‹éisÎfŸ

gæ‰Á

gFÂ - m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. M£nlhk‹ JU¡»a®fŸ fh‹°lh‹o nehÃis¡ if¥g‰¿a M©L?

m) 1453 M) 1533

Ï) 1543 <) 1443

2. ËtUgt®fë‹ eÅd m¿éaè‹ jªij v‹W fUj¥gLt® ah®?

m) nfhg®ãf° M) Ãuh‹Á° ngf‹

Ï) bf¥s® <) ãô£l‹

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. bgh¡fhÁnah ____________‹ Óluhth®

2. ‘Ïstur‹’ v‹w muÁaš m¿éaš üiy vGÂat® ____________

3. bjhiyneh¡»ia¡ f©l¿ªjt®____________

III. bghU¤Jf.

1. ‘ÏWÂ éUªJ’ m. ik¡nfš MŠrnyh

2. ‘ÏW¤ Ô®¥ò’ M. brgh°oa‹ Ãuh©£

3. ‘knlh‹dh’ Ï. r® jhk° _®

4. ‘cnlhÃah’ <. èahdh®nlh lhé‹Á

5. K£lhŸfë‹ f¥gš’ c. ungš

167

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. #h‹ T£l‹g®¡ btëæ£l Kjš ò¤jf« igÃshF«.

M. eÅd m¿éaè‹ jªijahf blfh®£ fUj¥gL»wh®.

Ï. Ëènah br‹£ç¡ nfh£gh£il ãô£l‹ cUth¡»dh®.

<. Ïu¤j X£l¤ij f©LÃo¤jJ jhk° _® Mth®.

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W TWf.

1. jhªnj jkJ ‘bjŒÅf Ï‹Ãaš’ üiy y¤Ô‹ bkhêæš vGÂdh®.

2. m¢R ÏaªÂau¤ij Kjèš f©l¿ªjt® éšèa« fh¡°l‹.

VI. ÁW F¿¥ò vGJf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. kWky®¢Áæ‹ bghUŸ

2. èahdh®nlh lhé‹Á

3. nfhg® ãf°

VII. RU¡fkhd éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. Ϥjhèæš kWky®¢Á njh‹¿aj‰fhd fhuz§fis¡ TWf.

2. kWky®¢Á fhy Á‰g§fŸ g‰¿ F¿¥ò tiuf

3. kWky®¢Áæ‹ éisÎfis MŒf.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. kWky®¢Á Ïy¡»a ts®¢Á¡F m¿P®fë‹ g§»id kÂ¥ÃLf.

2. kWky®¢Á fhy¤Âš m¿éaš ts®¢Áia kÂ¥ÃLf.

168

ghl« - 22

òéæaš f©LÃo¥òfŸ

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫjghl¤ÂèUªJkhzt®bgW«brŒÂfŸ

1. òéæašf©LÃo¥òfŸfhuz§fŸ.

2. òÂaflštêfisf©l¿ªjšngh®¢Rfšeh£o‹g§F.

3. òÂaf©l§fisMŒÎbrŒjš°ghåaç‹g§F.

4. Ãwòéæašf©LÃo¥òfŸ.

5. òéæašf©LÃo¥òfë‹jh¡f«.

eÅd cyf tuyh‰¿š 15 k‰W« 16 M« ü‰wh©Lfëš ãfœ¤j¥g£l

òéæaš f©LÃo¥òfŸ K¡»a Ïl« t»¡»‹wd. ÑiH¥gFÂfS¡F òÂa

flštêfis¡ f©LÃo¤jJ k‰W« mbkç¡fh ngh‹w òÂa f©l§fis MŒÎ

brŒjJ« tuyh‰¿‹ ngh¡ifna bgçJ« kh‰¿aik¤jd. gh®¤jnyhänah

la°, »¿°nlhg® bfhy«g°, bg®odh©£ bkfšy‹ ngh‹nwhç‹ Jâ¢rš ä¡f

cz®ÎfŸ tuyh‰W¢ Áw¥òä¡f Ϥjifa f©LÃo¥òfS¡F têtF¤jd. Ϫj

f©LÃo¥òfS¡F gšntW fhuz§fis¡ Twyh«.

òéæaš f©LÃo¥òfS¡fhd fhuz§fŸ

1. ÑiH¥ gFÂfS¡F K¡»a thâg¤jlkhf és§»a fh‹°lh‹o nehß

g£lz¤ij 1453 M« M©L M£nlhk‹ JU¡»a®fŸ if¥g‰¿d®. Ïjdhš

ÑiH ehLfSldhd Inuh¥Ãa thâg« JU¡»a®fë‹ f£L¥gh£o‹Ñœ tªjJ.

mt®fŸ bghU£fë‹ÛJ Vuhskhd tçfis é¤jd®. k‰bwhU òw«, muhÃa

thâf®fŸ ϪÂa¡ fl‰fiu¥gFÂfŸ têahf j§fsJ thâg¤ij bjhl®ªJ

el¤Â Vuhskhd yhg¤ij <£o tªjd®. vdnt, ÑiH ehLfS¡F xU kh‰W

têia f©LÃo¡f nt©oa f£lha« Inuh¥Ãa®fS¡F V‰g£lJ.

2. kWky®¢Á fhy¤Âš ãfœ¤j¥g£l òÂa m¿éaš f©LÃo¥òfŸ òéæaš

f©LÃo¥òfS¡F têtF¤jd. Âir fh£L« fUé f©LÃo¡f¥g£lnjhL,

f¥gš f£L« fiyÍ« bgçJ« ts®¢ÁailªjJ. thdÏaš k‰W« m¿éaš

Jiwæš fhz¥g£l K‹nd‰w« khYäfë‹ òÂa flštêf©L Ão¥òfS¡F

òÂa e«Ã¡if C£od.

3. Ódh, ϪÂah, ngh‹w ehLfis¥ g‰¿ kh®¡nfhnghnyh, ã¡nfhnyh nghnyh

M»nahç‹ gaz¡ F¿¥òfŸ ÑiH ehLfëš bršt ts¤ij¥ g‰¿a Ãuä¥ig

V‰gL¤Jtjhf mikªjd. flš gaz§fŸ F¿¤j Ãw üšfS« flyhŒit

C¡Fé¥gjhf ÏUªjd. ‘tâf®fë‹ ifnaL’ v‹w üš Inuh¥ghé‰F«

169

öu¡»H¡F ehLfS¡F« Ïilæyhd flštêfis¥ g‰¿a jftšfis¡

bfh©oUªjJ. mnjnghš e«Ã¡ifÍŸs ‘MŒthsç‹ ufÁa§fŸ’ v‹w üš

MÁa efu§fŸ F¿¤j étu§fis cŸsl¡»ajhf ÏUªjJ.

4. Jâ¢rš cz®Î, òÂa ãy¥gFÂfis¥ bgU« M®t«, Inuh¥Ãa

ehLfS¡»ilæš MŒÎ¡fhd ngh£lhngh£o ngh‹w Ãw fhuz§fshY«

MŒths®fŸ òÂa flštêfis¤ njo¥òw¥g£ld®.

ngh®¢Rfš

flyhŒé‹ KjyhtJ bjhl® gaz§fis ngh®¢Rfš nk‰bfh©lJ. mj‹

M£Áahsuhd bA‹¿ (1394 - 1460) ‘khYä mur®’ v‹nw bghJthf

miH¡f¥g£lh®. mtuJ Ka‰Áfë‹ éisthfnt bkOuh k‰W«

mnrh® ÔÎfŸ f©LÃo¡f¥g£ld. M¥ç¡fhé‹ nk‰F fl‰fiu¥

gFÂia MŒÎ brŒtnj mtuJ K¡»a brašÂ£lkhf ÏUªjJ.

mtuJ khYäfŸ vt®o ÔÎfŸ Kidia f©l¿ªjd®.

1460š bA‹¿ kiwªJé£l nghÂY«, mtuJ jâahj M®t«

ngh®¢Rfš eh£o‹ v®fhy MŒÎfS¡F bjhl®ªJ C¡f¤ij

më¥gjhf ÏUªjJ. 1487 M« M©L gh®¤jnyhänah la° M¥ç¡fhé‹

bj‰FKidia milªjh®. m§F mt® mDgé¤j òaš fh‰¿‹

Ó‰w¤Âdhš mªj Kid¡F ‘òaš Kid’ vd bgaç£lh®. ϪÂa¥

bgU§fliy mj‹ têahf br‹W milayh« v‹w e«Ã¡ifia

V‰gL¤Âajhš, Ëd® ‘e‹d«Ã¡if Kid’ vd mj‰F

bgaçl¥g£lJ. Ϫj têia¥ ga‹gL¤Âna 1498 M« M©L

th°nfhlfhkh ϪÂahit tªjilªjh®. th° nfhlfhkhé‹

ϪÂahé‰fhd òÂa flštê f©LÃo¥ò Inuh¥Ãa k‰W« MÁa

tuyh‰¿š K¡»a ÂU¥òKidahf mikªjJ.

°bgæ‹

ngh®¢RfY¡F mL¤jgoahf ÑiH ehLfS¡F òÂa

flštêia¡ f©LÃo¡F« gâæš °bgæ‹ <Lg£lJ. b#Üth

efiu¢ nr®ªj khYäahd »¿°nlhg® bfhy«g° nk‰Fneh¡»

gaz« brŒJ ÑiH ehLfis miltj‰fhd £l¤ij

it¤ÂUªjh®. °ghåa mur® bg®odh©£, muÁ Ïrbgšyh

M»nahç‹ bghUŸ cjéÍl‹ 1492š m£yh‹o¡ bgU§flèš

jkJ gaz¤ij bjhl§»dh®. Ú©l fLikahd gaz¤Â‰F¥

ÃwF 1492 m¡nlhg® 12 M« ehŸ gAhkh ÔÎfis milªjh®. jh«

ϪÂahé‹ fl‰fiuia br‹W milªJ é£ljhf mt® e«Ãdh®.

vdnt, m§F thœªj gH§Fofis ϪÂa®fŸ v‹nw miH¤jh®.

nkY« _‹W gaz§fis nk‰bfh©l mt® fßÃa‹ ÔÎfisÍ«,

k¤Âa mbkç¡fhitÍ« MŒÎ brŒjh®. ϤÔÎfns j‰fhy¤Âš

nk‰»ªÂa¤ ÔÎfŸ vd¥gL»‹wd.

gh®¤jnyhänah

la°

th°nfhlhfhkh

bfhy«g°

khYä bA‹¿

170

mbkçnfh

bt°ò»

bkfšy‹

Ëd® 1501 M« M©L, Ϥjhè khYäahd mbkçnfh

bt°ò» v‹gt® °ghåa murç‹ Mjuit¥ bg‰W bj‹

mbkç¡f¥gFÂfis MŒÎ brŒjh®. m¥nghJjh‹

bfhy«g° f©LÃo¤jJ ϪÂah mšy v‹W« mJ xU ‘òÂa

f©l«’ v‹W« KoÎ brŒjh®. Ïjdhš, mªj òÂa f©l¤Â‰F

mbkç¡fh v‹w bganu tH§fyhæ‰W ÏU¥ÃD«, mbkç¡fhit

f©LÃo¤jt® bfhy«g° v‹nw fUj¥gL»wh®.

1493 M« M©L, òÂa flštê f©LÃo¥òfëY«, MŒÎfëY«

°bgæ‹, ngh®¢Rfš M»a ehLfS¡»ilna ãyéa ngh£oia KoΡF

bfh©LtU« neh¡f¤Jl‹ ngh¥ Mwh« mby¡rh®j® xU Mizia btëæ£lh®.

mJ ‘ngh¥Ã‹ Miz’ v‹W bghJthf miH¡f¥gL»wJ. mj‹go cyif »H¡F,

nk‰F vd Ïu©lhf¥ Ãç¤J xU f‰gid¡nfhL tiua¥g£lJ. Ï¡nfh£o‹

nk‰F¥ gFÂæš cçik bfh©lhl °bgæD¡F«, »H¡F¥ gFÂæš cçik

bfh©lhl ngh®¢Rfš eh£o‰F« mDk tH§f¥g£lJ. Ïjdhš e‹d«Ã¡if

têahf »H¡»ªÂa ÔÎfis miltj‰F °bgæD¡F jl§fš V‰g£lJ.

vdnt, °bgæ‹ nk‰F neh¡» gaz« brŒJ ÑiH ehLfis mila

£lä£lJ. 1519 Mf°L 10 M« ehŸ bg®odh©£ bkfšy‹ IªJ °ghåa¡

f¥gšfnshL (mt‰¿‹ bga® = oçålh£, rh‹ mªnjhånah, f‹r¥Áa‹,

é¡nlhçah, rh‹oahnfh v‹gjhF«) bréšyh JiwKf¤ÂèUªJ jkJ gaz¤ij

Jt§»dh®. bkfšydJ f¥gšfŸ bj‹ mbkç¡fhé‹ bj‰F¥ gFÂæYŸs 373

ikšfŸ ÚsKŸs Ú©l #yrªÂia¡ flªJ br‹wJ. Ïj‰F ‘bkfšy‹ #yrªÂ’

vd¥ bgaçl¥g£lJ. mj‰f¥ghš ÏUªj bgU§flš m£yh‹o¡ bgU§fliyél

mikÂahf ÏUªjikahš mj‰F bkfšy‹ ‘gÁá bgU§flš’ v‹W bgaç£lh®.

gÁá bgU§fliy¡ flªjnghJ m¥gaâfŸ czé‹¿Í« FoÚ® Ï‹¿Í«

brhšyhbthzh¤ Jau¤Â‰F Mshæd®.

ÏWÂæš 1521 kh®¢ 6 M« ehŸ mt®fŸ Ãè¥ig‹° ÔÎfis¢

br‹wilªjd®. m§»Uªj gH§Foæduhš bkfšy‹

bfhšy¥ g£lh®. xU Áy khYäfŸ k£L« vŠÁa xnu f¥gyhd

é¡nlhçahéš bjhl®ªJ e‹d«Ã¡if Kid têahf gaâ¤J

1522 br¥l«g® 9 M« ehŸ jh§fŸ òw¥g£l bréšyh Jiw Kf¤ij

tªjilªjd®. cyif ty« tªj Kjš gaz« ÏJntahF«.

Ãw òéæaš f©LÃo¥òfŸ

1497 M« M©L ϧ»yhªJ mur® VHh« bA‹¿, #h‹ nfg£

v‹giu flš MŒÎ¡fhf mD¥Ãit¤jh®.

mt® ãôgΩ£yhªij f©l¿ªjh®.

jkJ Ïu©lhtJ gaz¤Â‹ nghJ, tl

mbkç¡fhit MŒÎ brŒjh®. Ϫj gaz¤Â‹

fhuzkhf¤jh‹ ϧ»yhªJ tlmbkç¡fh

ãy¥gFÂfëš cçik nfhçaJ. 1534 M«

M©L Ãuh‹° eh£o‹ rh®Ãš n#¡f° #h‹ nfg£n#f° fh®£oa®

171

fh®£oa® tl mbkç¡fh br‹W MŒÎfis nk‰bfh©lh®. m§F br›éªÂaç‹

FoæU¥òfis¡ f©l mt® m¥gF¡F fdlh v‹W bga® N£odh®.

Inuh¥Ãa®fë‹ fl‰ gaz§fŸ

1492 »¿°nlhg® bfhy«g° gfhkh ÔÎfis milªjh®

1494 ngh®¢Rfš k‰W« °bgæD¡»ilna Md f©LÃo¡f¥glhj Ïl§fŸ

1497 ϧ»yhªij¢ rh®ªj #h‹ nfg£ tl mbkç¡fhit MŒÎ brŒjh®

1498 th°nfhlhfhkh ϪÂahéš cŸs fŸë¡nfh£il / nfhê¡nfhL

tªjilªjh®.

1499 mbkç¡nfh bt°ò» bj‹ mbkç¡f gFÂfis f©LÃo¤jh®.

1522 bkfšy‹ flš têahf cyif¢ R‰¿ tªjh®

1571 °ghåa®fŸ Ãè¥ig‹° ÔÎfis f©LÃo¤jd®.

1600 M§»y »H¡»ªÂa f«bgå njh‰Wé¡f¥g£lJ.

1602 l¢R »H¡»ªÂa f«bgå njh‰Wé¡f¥g£lJ.

òéæaš f©LÃo¥òfë‹ éisÎfŸ

cy»‹ bgU«gFÂfëš ãfœªj muÁaš, bghUshjhu, r_f kh‰w§fS¡F

Ϫj òéæaš f©L Ão¥òfŸ fhuzkhf mikªjd mt‰¿š F¿¥Ãl¤j¡fit.

1. Inuh¥ghé‹ thâf« éa¡f¤j¡f msé‰F nk«g£lJ. flšflªj thâg«

bgçJ« jiH¡f¤ bjhl§»aJ.

2. thâg ts®¢Áædhš f¥gš f£L« bjhêš nkY« C¡f« bg‰wJ. bgça

f¥gšfŸ _ykhf¤jh‹ mÂf mséyhd bghU£fis V‰¿¢bršy KoªjJ.

3. bgU¤j mséš thâg« ts®ªjikahš, g§Fjhu® tâf¡FG¡fŸ k‰W«

t§» ãWtd§fS« njh‹¿ ts®ªjd. Inuh¥Ãa tâf¡ FG¡fŸ MÁah,

M¥ç¡fh, y¤Ô‹ mbkç¡fh¥ ngh‹w gFÂfëš j§fsJ thâg ãiya§fis

ãWéd®.

4. thâf¡FG¡fŸ go¥goahf muÁaš r¡Âfshf cUbtL¤J

mªjªj¥gFÂfë‹ M£Áia¡ if¥g‰¿d. Ïjdhš Fona‰w M¡fK« nguuR

M¡fK« njh‹¿d.

5. Inuh¥ghéš Fona‰w thâg¡ bfhŸifnahL Kjyhë¤JtK« ts®ªjd.

Ïjdhš, Fona‰w ehLfŸ bgçJ« Ru©l¥g£ld.

6. òÂa Fona‰w§fS¡fhd ngh£ofŸ cUth»d. Ïjdhš Inuh¥Ãa

ehLfS¡»ilna gifik njh‹¿, ÏWÂæš ngh®fëš Koªjd.

172

7. moik Kiw Ëg‰w¥g£lJ. mbkç¡f¥ g©izahs®fŸ M¥ç¡fhéèUªJ

Ú¡nuh Ïd k¡fis moik¥gL¤Â Ï£L¢br‹W j§fsJ g©izfëš

gâ¡F mk®¤Âd®.

8. Inuh¥ghéš fhz¥g£l k¡fŸ bjhif¥ bgU¡f¤Â‰F òÂa òéæaš

f©LÃo¥ò¡fŸ xU Ô®thfΫ mikªjJ. Inuh¥Ãa®fŸ gy® mbkç¡f

f©l§fëš br‹W Fona¿d®.

9. Inuh¥Ãa¥ g©ghL, MÁah, M¥ç¡fh ngh‹w cy»‹ gy gFÂfS¡F«

ntfkhf¥gut Ϫj f©LÃo¥òfŸ cjéd

f‰wš milÎfŸ

Ϫj¥ghl¤ÂèUªJkhzt®bg‰wm¿Î

1. fh‹°lh‹onehÃë‹Åœ¢Á, m¿éaš f©LÃo¥òfŸ

ngh‹wfhuz§fshšòéæašf©LÃo¥òfŸãfœªjd.

2. khYäbA‹¿k‰W«mt®nk‰bfh©lMŒÎfŸ

3. gh®¤jnyhänah la° ngh‹w ngh®¢RÑÁa khYäfë‹ Kjš

Ka‰ÁfŸ

4. »¿°nlhg® bfhy«g°, mbkçnfh bt°ò» ngh‹nwhç‹

MŒÎfŸ

5. cyifty«tªjkhYäbkfšyå‹gaz«.

6. òéæašf©LÃo¥òfë‹éisÎfŸ.

gæ‰Á

gFÂ - m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. bkOuh k‰W« mnrh® ÔÎfis f©LÃo¤jt®

m) bA‹¿ M) gh®¤jnyhänah la°

Ï) bfhy«g° <) bkfšy‹

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. th°nfhlhfhkh ϪÂahit br‹W milªj M©L ____________

2. fdlhit f©LÃo¤jt® ____________

173

III. bghU¤Jf.

1. gh®¤jnyhänah la° m. gAhkh¤ ÔÎfŸ

2. bfhy«g° M. ãô gΩ£yhªJ

3. mbkçnfh bt°ò» Ï. òaš Kid

4. #h‹ nfg£ <. mbkç¡fh

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. °bgæ‹ eh£il¢ nr®ªj mur® bg®odh‹L bghJthf ‘khYä’ v‹W

miH¡f¥gL»wh®.

M. 1487 M« M©L th°nfhlfhkh M¥Ãç¡fhé‹ bj‹Kidahd ‘òaš

Kid’ia milªjh®.

Ï. bg®odh‹L bkfšy‹ jdJ gaz¤Â‹ bghGJ mikÂahd flš

gFÂia gÁá bgU§flš v‹W bgaç£lh®.

<. ϧ»yhªij¢ nr®ªj #h‹ nfgh£ tl mbkç¡fhé‰F br‹W

m¥gFÂfis MuhŒªjh®.

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W TWf.

1. 1598š th°nfhlfhkh ϪÂahit tªjilªjh®.

2. Ϥjhèa khYäahd mbkç¡nfh bt°ò» °bgæ‹ eh£L murç‹ cjéÍl‹

bj‹ mbkç¡fh gFÂfis MuhŒªjh®.

VI. ÁW F¿¥ò tiuf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. ‘khYä’ bA‹¿

2. bg®odh©£ bkfšy‹

VII. RU¡fkhd éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. òÂa flštêfis¡ f©LÃo¤jš ngh®¢Rfšè‹ g§»id éthÂ

2. òéæaš f©LÃo¥òfS¡fhd fhuz§fis MŒf.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. òÂa ehLfis¡ f©LÃo¤jš °bgæå‹ g§fë¥ig bjhF¤J vGJf.

2. òéæaš f©LÃo¥òfë‹ jh¡f¤ij MŒf.

174

ghl« - 23

rka Ó®ÂU¤j« k‰W«

v®rka Ó®ÂU¤j Ïa¡f«

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫjghl¤ÂèUªJkhzt®bgW«brŒÂfŸ

1. rkaÓ®ÂU¤j¤Â‰fhdfhuz§fŸ

2. rkaÓ®ÂU¤jÏa¡f¤Â‰Fkh®£o‹ÿjç‹g§F.

3. cšç¢°é§ëk‰W«°é£r®yhªÂšrkaÓ®ÂU¤j«.

4. #h‹fhšé‹-rkaÓ®ÂU¤jÏa¡f¤ÂšmtuJg§F

5. v®rkaÓ®ÂU¤jÏa¡f«

6. rkaÓ®ÂU¤jÏa¡f¤Â‹éisÎfŸ

16 M« ü‰wh©oš Inuh¥ghéš njh‹¿a xU bgU« Ïa¡f¤ij

rkaÓ®ÂU¤j Ïa¡f« v‹W miH¡»nwh«. Inuh¥ghé‹ gšntW gFÂfëY«

»¿°Jt ÂU¢rig¡F vÂuhf bgU« v®¥ò njh‹¿aJ. Ïjdhš,

òuh£l°l©£ »¿¤Jt rka« vG¢Á bg‰wJ. Ϫj rka Ó®ÂU¤j Ïa¡f« rka¤Âš

V‰g£l bgça khWjiy F¿¥gnjhL xU òÂa rfh¥j¤Â‹ bjhl¡f¤ijÍ« giw

rh‰W»wJ. b#®kåæš njh‹¿a rkaÓ®ÂU¤j« Ëd® ÃwehLfS¡F« guéaJ.

rka Ó®ÂU¤j¤Â‰fhd fhuz§fŸ

rka Ó®ÂU¤j Ïa¡f¤Â‰F gšntW fhuz§fis¡ Twyh«.

1. ngh¥gh©ltç‹ jiyikæ‹Ñœ Ïa§»a »¿¤Jt ÂU¢rig bjhl¡f¤Âš

k¡fë‹ nguhjuÎl‹ ÂfœªjJ. Mdhš, Ïil¡ fhy¤Âš mJ xU ãykhåa

ãWtdkhf ts®ªJ Vuhskhd ãy§fisÍ« bršt¤ijÍ« cilajhf

ÂfœªjJ.

ngh¥gh©lt®fŸ muÁaš bršth¡F¥ bg‰W, muÁaš étfhu§fëš

mÂf« jiyæl¤ bjhl§»d®. Ïjdhš, mt®fŸ j§fsJ M‹Ûf¡

flikfis òw¡fâ¡f¤ bjhl§»d®. ngh¥gh©ltU« FUkh®fS« Ml«gu

thœ¡ifæY« <Lgl¤ bjhl§»d®. 15 k‰W« 16 M« ü‰wh©Lfëš thœªj

Mwh« mby¡rhªj®, Ïu©lh« #&èa°, g¤jh« ènah ngh‹w ngh¥gh©lt®fŸ

ÂU¢rigæ‹ kÂ¥igÍ« f©âa¤ijÍ« Ó®Fiy¡F« tifæš elªJ

bfh©ld®.

2. kWky®¢Á Ïa¡f« k¡fëilna bgU« éê¥òz®it V‰gL¤ÂaJ.

ééèa¤ij mt®fŸ go¡f¤ bjhl§»d®. ÂU¢rig k‰W« FUkh®fë‹

brašghLfŸ òåj üšfëš F¿¡f¥g£LŸs nfh£ghLfëèUªJ

khWg£LŸsij mt®fŸ czu¤ bjhl§»d®. rkaÓ®ÂU¤j Ïa¡f¤Â‰F

175

Kªija fhy¤Ânyna, gšntW vG¤jsh®fŸ ÂU¢rigæš fhz¥g£l Ml«gu

thœ¡if k‰W« _le«Ã¡iffis f©o¤jd®. ϧ»yhªij¢ nr®ªj #h‹

it¡ë¥ (1330 - 1384) v‹w m¿P® ngh¥gh©ltç‹ mÂfhu¤ijÍ« Ãw

FiwghLfisÍ« ék®Á¤jh®. ééèa¤ij mt® M§»y¤Âš bkhê bga®¤jh®.

‘rka Ó®ÂU¤j Ïa¡f¤Â‹ éobtŸë’ v‹W mt® ngh‰w¥g£lh®. vuh°k°

(1466 - 1536) jdJ ‘K£lhŸfë‹ f¥gš’ v‹w üèš FUkh®fŸ Ëg‰¿

tªj _l¥gH¡f§fis¢ rhodh®. 1509 M« M©L Ϫüš g¥áf¥g£lJ.

bghïäahit¢ nr®ªj #h‹ A° (1369 - 1415) v‹gt® ÂU¢rigia

Ó®ÂU¤Jtj‰fhf ghLg£lh®. Mdhš, mtuJ vG¤J¡fŸ fLikahf

f©o¡f¥g£lJl‹, ÂU¢rig¡bfÂuhd F‰w§fS¡fhf mt® cæUl‹

bfhS¤j¥g£lh®. Ϥjifa Kjš Ka‰ÁfŸ 16 M« ü‰wh©L Ég£l rka

Ó®ÂU¤j Ïa¡f¤Â‰F é¤jhf mikªjd.

kh®£o‹ ÿj® (1483 - 1546)

b#®kåæš njh‹¿a rka Ó®ÂU¤j Ïa¡f¤ij K‹å‹W el¤Âat®

kh®£o‹ ÿj® Mth®. 1483 et«g® 10 M« ehŸ mŒšbg‹ v‹w

Cçš kh®£o‹ ÿj® Ãwªjh®. v®g®£ gšfiy¡fHf¤Âš fšé

gæ‹w ÿj® 1508 M« M©L rka¤Jwéahdh®. 1510š mt®

nuhkhòç¡F br‹¿Uªjh®. nuhkhåa FUkh®fŸ m§F el¤Âtªj

cyfªjGéa thœ¡ifia¡ f©L m®¢Áailªjh®. 1512š

mt® é£l‹g®¡ gšfiy¡fHf¤Âš rka¡ fšé¡fhd Kidt®

g£l¤ij¥ bg‰wh®. Ëd®, mnj gšfiy¡ fHf¤Âš rkaéaš

nguhÁçauhf¥ gâah‰¿dh®. m¥nghJ, ÂU¢rigæ‹ Ôikfis v®¤J bjhl®ªJ

Ãu¢rhu« brŒJ tªjh®.

1517 M« M©L, nuhkhòçæèUªj òåj Õ£l® njthya¤ij

òJ¥Ã¡f nt©oa gz« Âu£L« neh¡f¤Jl‹ #h‹ bl£rš

vdgtiu ght k‹å¥ò Ó£Lfis é‰gj‰fhf ngh¥ g¤jh«

ènah b#®kå¡F mD¥Ã it¤jh®. ghtk‹å¥ò v‹D«

nfh£ghL »¿¤Jt rka¤Âš xUt® jh« brŒj jtW¡fhf

tUªÂ kd« ÂUªJthnuahdhš mtU¡F

tH§f¥gL« k‹å¥ig¡ F¿¥gjhF«. Mdhš ngh¥ g¤jh«

ènah mjid gz« Âu£L« têahf¥ ga‹gL¤Âdh®. vdnt

ÿj® ghtk‹å¥ò Ó£L¡fŸ é‰gij fLikahf v®¤jh®. #h‹

bl£rš é£l‹g®¡ gšfiy¡fHf¤j‰F tªjnghJ, ÿj® jkJ

v®¥ig 95 fU¤J¡fshf vG mt‰iw njthya¡ fjÎfëš

MâfŸ bfh©L miwªjh®. Ïjid¡ f©l ngh¥ g¤jh« ènah

m®¢ÁailªJ, 1521š ÿjiu kjéy¡f« brŒjh®. mªj Mizia

ÿj® k¡fŸ K‹åiyæš Ôæ£L¡bfhS¤Âdh®.

Ëd®, ngh¥gh©lt®, m¥nghJ òåj nuhkhåa¥ nguuruhf ÏUªj 5 M«

rh®yÁl«, ÂU¢rig¡bfÂuhd elto¡iffS¡fhf ÿjU¡F j¡f j©lid

tH§F«go nf£L¡bfh©lh®. Mdhš, ÿjU¡F b#®khåa Á‰wur®fë‹

kh®£o‹ ÿj®

#h‹ bl£rš

ngh¥ g¤jh«

ènah

176

5-« rh®y°

MjuÎ ÏUªjJ. ÏU¥ÃD«, 1521 M« M©L V¥uš khj¤Âš X«° la£ rigæš

nguur® Iªjh« rh®y° mitæš ÿj® F‰wthë vd

KobtL¡f¥g£lJ. Mdhš, ÿj® ifJ brŒa¥gLtj‰F K‹ng

mtuJ e©g®fë‹ JizÍl‹ miH¤J¢ bršy¥g£L th®£g®¡

nfh£ilæš ghJfh¥òl‹ it¡f¥g£lh®. m§»Uªj nghJjh‹

ÿj® »nu¡f bkhêæèUªj _y üyhd òÂa V‰gh£il b#®khåa

bkhê¡F bkhê bga®¤jh®. 1529 š jdJ òfœbg‰w ‘ÁWédhéil’

v‹w üiy g¥äjh®. 1546 M« M©L jh« Ïw¡F«tiu

ÿj® jåikahd thœ¡ifna thœªjh®.

Ϥjifa rka v®¥Ãš b#®khåa¡ Foahdt®fŸ fyªJ bfh©lnghJ.

mJ Foahdt®fë‹ nghuhf (1524-25) kh¿aJ. Foahdt®fë‹ »s®¢Á

ÏU«ò¡fu« bfh©L xL¡f¥g£lJ. gy Foahdt®fŸ gLbfhiy brŒa¥g£ld®.

1526 M« M©L T£l¥g£l °bga®° la£ rigæš Û©L« rka« F¿¤j

Ãu¢ridia b#®khåa Á‰wur®fŸ vG¥Ãd®. Á‰wur®fŸ jh« éU«Ãa rka¤ij¥

Ëg‰¿¡ bfhŸsyh« vd la£ rig mikÂaë¤jJ. Mdhš, 1529š nguur® rh®y°

Ϫj mDkÂia u¤J brŒjh®. Ïjid b#®khåa Á‰wur®fŸ v®¤jd®. vdnt,

mt®fŸ v®¥ghs®fŸ mšyJ ònuh£l°l‹LfŸ vd miH¡f¥g£ld®. 1555 M«

M©L M¡°g®¡ mDk cl‹ go¡ifæšjh‹ Á‰wur®fŸ f¤njhè¡f mšyJ

ònuh£l°l‹L Ãçit Ëg‰Wtj‰fhd mDk nguuruhš Kiwahf tH§f¥g£lJ.

ÿjç‹ rka¥ÃçΡF k£Lnk Ϫj cl‹go¡if m§Ñfhu« më¤jJ. fhšÅåa

rkankh, °é§ëæ‹ rka¥Ãçnth m§Ñfç¡f¥gléšiy.

cšç¢ °é§ë (1484 - 1531)

°é£r®yhªJ eh£oš rkaÓ®ÂU¤j¤j‰F têtF¤jt®

cšç¢ °é§ë v‹gtuhth®. kh®£o‹ ÿjç‹ rkfhy¤jtuhd

mt® °é£r®yhªÂ‹ brštªj¡ FL«g¤Âš Ãwªjh®. 1502 M«

M©L Nç¢ fh‹låš »¿¤Jt¥ ghÂçahdh®. ghtk‹å¥ò Ó£L

é‰gid ngh‹w ÂU¢rigæ‹ Kiwnf£il mt® f©o¤jh®.

ééèa¤Â‹ bfhŸiffis FUkh®fŸ Kiwahf filÃo¡f

nt©L« v‹W mt® tèÍW¤Âdh® ghtk‹å¥ò Ó£Lfis

é‰gj‰fhf ngh¥gh©lt® rh«r‹ v‹gtiu Nç¢ efU¡F mD¥Ãit¤jh®.

Ïjid °é§ë fLikahf v®¤jh®. mj‹ÃwF, ngh¥gh©ltç‹ jiyikia

°é§ë v®¡f¤ bjhl§»dh®. FUkh®fis¥ ngh‰¿ òfœtijÍ«, Ãu«k¢rça

ghÂç KiwikiaÍ« Tl mt® f©o¤jh®. Ãu«k¢rça¤Â‰F vÂuhd

°é§ëæ‹ bfhŸifia Ãõ¥ M£nräjh®. Nç¢ efurig °é§ëæ‹ fU¤ij

V‰W¡bfh©L Ãõ¥Ã‹ v®¥ig ãuhfç¤jJ. Ïj‹_y« Ó®ÂU¤j¤ij Nç¢

V‰W¡bfh©lJ. 1523š ngh¥gh©lt® °é§ëia rkaéy¡f« brŒjh®. Mdhš,

Nç¢ fh‹l‹ ÂU¢rigæèUªJ éyFtjhf m¿é¤jJ. Ïjdhš, IªJ fh‹l‹fŸ

x‹Wnr®ªJ Nç¢ÛJ ngh® bjhL¤jd. Ï¥nghçš 1531š °é§ë bfhšy¥g£lh®.

ÏWÂæš x›bthU fh‹lD« jh§fŸ éU«Ãa rka¤ij¥ Ëg‰wyh« v‹w

mo¥gilæš x¥gªj« x‹iw brŒJ bfh©ld®.

cšç¢ °é§è

177

#h‹ fhšé‹ (1509 - 1564)

rka Ó®ÂU¤jthÂahd fhšé‹ Ãuh‹Áš Ãwªjt®. ghç°

gšfiy¡fHf¤Âš r_féaš k‰W« r£l« gæ‹wh®. 1532š

r£léaèš Kidt® g£l« bg‰wh®. nuhkhåa j¤Jt m¿P®

brÇfhé‹ o »èk‹Üah v‹w üY¡F és¡fÎiuia mt®

vG btëæ£lh®. 1536š mt® b#åth br‹W j§»dh®. rka

e«Ã¡ifia¥ bghW¤jtiu éõank ÏWÂahdJ v‹gJ mtuJ

fU¤jhF«. M©lt‹ mUshnyna kåj thœ¡if¡F nk‹ik

ãiy »il¡F« v‹W« mt® T¿dh®.

tUtij K‹T£ona m¿Í« nfh£ghL k‰W« flÎns ÏWÂ KobtL¥gt®

v‹w e«Ã¡if M»at‰iw fhšé‹ tèÍW¤Âdh®. jkJ rka fU¤J¡fis

‘»¿¤Jt rka¤Â‹ nfh£ghLfŸ’ v‹w jiy¥Ãš üyhf btëæ£lh®. mtuJ

rka¥ÃçÎ ‘fhšÅåa«’ vd miH¡f¥g£lJ. b#åth ÂU¢rigæ‹ jiytuhf

mt® ÏUªjh®. fšéia¥ gu¥òtj‰fhf gy gŸëfisÍ« mt® ãWédh®. b#åth

gšfiy¡fHfK« mtuhš ãWt¥g£lnjahF«. Inuh¥ghé‹ gy gFÂfS¡F«

fhšÅåa rka¥ÃçÎ guéaJ.

ϧ»yhªÂš rka Ó®ÂU¤j«

ϧ»yhªJ mur® v£lh« bA‹¿ bjhl¡f¤Âš kh£o‹ ÿjU¡bfÂuhf

ngh¥gh©ltiu Mjç¤jh®. Ïjdhš mt® ‘rka¡fhty®’ v‹W ngh¥ g¤jh«

ènahédhš ngh‰w¥g£lh®. Mdhš, éiuéš ngh¥gh©ltUldhd mtuJ ešYwÎ

K¿ªjJ. muÁia kzéy¡F brŒJé£L, M‹bghè‹ v‹gtiu v£lh« bA‹¿

ÂUkz« brŒJ bfhŸs éU«Ãdh®. Ïj‰F ngh¥ mDk tH§féšiy. vdnt,

ghuhSk‹w¤Âl« T¿ M¡f¢r£l« x‹iw Ïa‰w¢ brŒjh®. Ïj‹go k‹dnu

ϧ»yhªJ ÂU¢rig¡F« jiyt® v‹W m¿é¡f¥g£lJ.

ngh¥gh©ltç‹ f£L¥gh£oèUªJ éy»a Ϫj òÂa

ÂU¢rig M§»è¡f¤ ÂU¢rig vd miH¡f¥g£lJ.

v£lh« bA‹¿ f¤njhè¡f nfh£ghLfëš v›éj K¡»a

kh‰w¤ijÍ« brŒaéšiy. Mwh« v£t®£ (1547 - 1553)

M£Á¡fhy¤Âšjh‹ M§»è¡f ÂU¢rig ònuh£l°l‹£

rkakhf kh¿aJ. bjhGif éÂfŸ M§»y¤Âš bkhê

bga®¡f¥g£ld.

v®rka Ó®ÂU¤j Ïa¡f«

rka Ó®ÂU¤j Ïa¡f¤Â‹ bt‰¿ nuhkhåa f¤njhè¡f

ÂU¢rigæš xUéj éa¥igÍ« bgU« m¢r¤ijÍ« njh‰Wé¤jJ.

ãiyik nkY« nkhrkhtj‰FŸ ònuh£l°l‹£ rka« guÎtij

jL¤J ãW¤Jtj‰fhfΫ, ÂU¢rig¡FŸnsna Ó®ÂU¤j§fis

nk‰bfhŸtj‰fhfΫ Ôéu elto¡iffŸ nk‰bfhŸs¥g£ld.

ÏJnt v® rka Ó®ÂU¤j Ïa¡f« vd¥gL»wJ.Mwh« v£t®£

#h‹ fhšé‹

v£lh« bA‹¿

178

Ï¡ndîa°

ynahyh

Ï¡ndîa° ynahyh (1491 - 1556) v‹gt® xU °ghåa Åu®, xU nghçš

mt® jdJ fhšfis ÏHªjh®. mj‹ÃwF, nuhkhåa f¤njhè¡f ÂU¢rigæ‹

ts®¢Á¡F jkJ M‰wiy ga‹gL¤j mt® KoÎ brŒjh®. 1534š ‘VR rig’ v‹w

mik¥ig mt® ãWédh®. Ïj‰F ngh¥gh©ltU« x¥òjš tH§»dh®. f¤njhè¡f

ÂU¢rigæ‹ ÏHªj òfiH Û£gJ«, Ó®ÂU¤j§fis¡ bfh©LtUtJ« Ϫj

rigæ‹ K¡»a neh¡f§fshF«. Ϫj rigæ‹ cW¥Ãd®fŸ

‘b#N£LfŸ’ vd miH¡f¥g£ld®. j§fsJ j‹dyk‰w

bjh©odhš f¤njhè¡f ÂU¢rig¡F e‰bgaiu mt®fŸ

V‰gL¤Â¡ bfhL¤jd®. cy»‹ gy gFÂfëY« gŸëfisÍ«

fšÿçfisÍ« ãWéd®. rka¤ij gu¥òtš mt®fŸ <L

Ïiza‰w bt‰¿ia¥ bg‰wd®. f¤njhè¡f rka¤Â‰F«

ngh¥gh©ltU¡F« mt®fŸ éRthrkhf ÏUªjd®.

ou‹£ f΋Áš (1545 - 1563) f¤njhè¡f ÂU¢rigæš

gšntW Ó®ÂU¤j§fis¡ bfh©L tªjJ. FUkh®fël« fhz¥g£l Ó®nfLfŸ

xê¡f¥g£ld. Ãu«k¢rça« Ôéukhf¡ fil¥Ão¡f¥g£lJ. gjéfis éiy¡F

é‰gJ« ãW¤j¥g£lJ. ght k‹å¥ò Ó£LfŸ é‰gj‰F« jil é¡f¥g£lJ.

FUkh®fŸ j§fsJ flikfëš Ôéukhf <Lglnt©L« v‹W tèÍW¤j¥g£ld®.

rka¤ij¥ bghW¤jtiuæš ngh¥gh©ltnu c¢r mÂfhu« gil¤jt® v‹W V‰W¡

bfhŸs¥g£lh®.

f¤njhè¡f rka¤J¡F vÂuhd ò¤jf§fŸ ml§»a g£oaš x‹W

jahç¡f¥g£lJ. f¤njhè¡f®fŸ Ϫj ò¤jf§fis go¡f jilé¡f¥g£lJ.

mnjnghš, Ïil¡fhy¤jš tH¡f¤ÂèUªj Ï‹FÁõ‹ v‹w rka

érhuiz ÚÂk‹w§fŸ Û©L« V‰gL¤j¥g£ld. rka énuhÂfŸ Á¤Âutij¡F

c£gL¤j¥g£ld®. ÂU¢rig¡F vÂuhdt®fS¡F cænuhL bfhS¤Jjš ngh‹w

fLikahd j©lidfŸ tH§f¥g£ld.

ònuh£l°l‹£ rka« ntfkhf¥ guÎtJ jil¥g£lÂèUªnj v®rka

Ó®ÂU¤j Ïa¡f¤Â‹ bt‰¿ia czuKoÍ«. bj‰F b#®kå, Ãuh‹R,

nghyªJ, °é£r®yhªÂ‹ Áy fh‹l‹fŸ k‰W« rthŒ M»ad Û©L« f¤njhè¡f

ÃçΡF kh¿d. Ϥjhè k‰W« °bgæ‹ ehLfëèUªJ ònuh£l°l‹£ rka«

éu£oao¡f¥g£lJ. Ï‹iwa cy»Y«Tl nuhk‹ f¤njhè¡f ÂU¢rig xU bgça

rka mik¥ghf Úo¤ÂU¥gJ F¿¥Ãl¤j¡fJ.

kWky®¢Á fhy¤Âš K¡»a tuyh‰W ãfœÎfŸ

1492 °bgæ‹ eh£o‰fhf bfhy«g° gAhkh k‰W« »ôgh ÔÎfis

f©l¿ªjh®.

1517 95 MŒÎ f£Liufis kh®o‹ ÿj® vGÂdh®.

1522 igÃis ÿj® b#®k‹ bkhêæš bkhêbga®¤jh®.

1525 b#®kåæš Foahdt® vG¢Á

1559 ϧ»yhªÂš M§»nya ÂU¢rig mur® / muÁia jiytuhf bfh©L

ãWt¥g£lJ

179

rka Ó®ÂU¤j¤Â‹ éisÎfŸ

rka Ó®ÂU¤j Ïa¡f¤Â‹ K¡»a éisÎfŸ:

1. »¿¤Jt rka¤Âš f¤njhè¡f®fŸ, ònuh£l°l‹LfŸ vd Ïu©L Ãçéd®

cUthæd®. Ϫj¥ Ãçédhš rka nt‰WikfS«, b#®kå k‰W« #nuh¥ghéš

rka mo¥gilæyhd ngh®fS« njh‹¿d.

2. ééèa¤ij¥ go¤J rka¡fU¤J¡fë‹ ga‹ghLfis k¡fŸ cz®ªjd®.

ééèa¤J¡fhd és¡f§fis ònuh£l°l‹LfŸ j§fŸ éU¥g«nghš

òçªJ bfh©ljhš RaÁªjid tsu têna‰g£lJ. Ïjdhš, fiy, Ïy¡»a«,

m¿éaš ts®ªjd.

3. ÂU¢rigæš, bfh©Ltu¥g£l #dehaf eilKiw njÁa« k‰W« #dehaf

fU¤J¡fŸ tsu têtF¤jd. ehLfŸ j§fS¡bfd ÂU¢rigfis

njh‰Wé¤J¡ bfh©ld. ngh¥gh©ltç‹ Ïl¤ij njÁa ÂU¢rigfŸ

M¡uä¤jd.

4. ònuh£l°l‹L rka« v®rka Ó®ÂU¤j Ïa¡f« M»a Ïu©L« éiuthf¥

guéajhš ÂU¢rig öŒik¥g£lJ. f¤njhè¡f®fS«, ònuh£l°l‹LfS«

rkaÓ®ÂU¤j¤Â‰F¥ ÃwF caça xG¡f be¿fis fil¥Ão¡f¤ bjhl§»d®.

f¤njhè¡f®fŸ ÂU¢rig ãWtd§fis Óuik¤J rKjha¤Âš xG¡f

be¿fis ngh¤jd®.

f‰wš milÎfŸ

Ϫjghl¤ÂèUªJkhzt®bg‰wm¿Î

1. ÂU¢rigæš ãyéa Ó®nfLfshY« Ãwfhuz§fshY« rka

Ó®ÂU¤j«njh‹¿aJ.

2. kh®£o‹ ÿjç‹ thœ¡if k‰W« b#®khåa Ó®ÂU¤j

Ïa¡f¤ÂšmtuJg§F.

3. rkaÓ®ÂU¤j Ïa¡f¤Âš #h‹fhšé‹, cšç¢ °é§ë

M»nahuJ g§F.

4. v®rka Ó®ÂU¤j Ïa¡fK«, Ï¡ndõa° ynahyhé‹

g§fë¥ò«

5. rkaÓ®ÂU¤j¤Â‹éisÎfŸ

180

gæ‰Á

gFÂ - m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. ËtUtdt‰WŸ vJ kWky®¢Á¡fhd fhuz« Ïšiy.

m. kWky®¢Áahš V‰g£l édéa¿Í« cz®Î.

M. Inuh¥ghéš njÁa - muRfŸ njh‹¿aJ

Ï. òéæaš f©LÃo¥òfŸ

<. ngh¥ k‰W« FUkh®fŸ el¤Âtªj Ml«gu thœ¡if

2. rkaÓ®ÂU¤j Ïa¡f¤Â‹ éobtŸë vd¡ fUj¥gLgt®

m. vuh°k° M. kh®£o‹ ÿj®

Ï. #h‹ A° <. #h‹ it¡ë¥

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. ÏnaR rigia ãWéat®____________

2. b#åth gšfiy¡fHf¤ij njh‰Wé¤Jt®____________

III. bghU¤Jf.

1. kh®£o‹ ÿj® m. Ãuh‹°

2. cšç¢ °é§ë M. °bgæ‹

3. #h‹ fhšé‹ Ï. b#®kå

4. Ï¡ndîa° ynahyh <. ϧ»yhªJ

5. #h‹ it¡ë¥ c. °é£r®yhªJ

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ.

m. v®rka Ó®ÂU¤j Ïa¡f« òuh£l°l©Lfshš Jt¡f¥g£lJ.

M. Ï¡ndîa° ynahyhé‹ Ól®fŸ fšéia¥ gu¥Ãdh®fŸ.

Ï. ou‹£ rig v£lh« bA‹¿ahš T£l¥g£lJ.

<. v®rka Ó®ÂU¤j Ïa¡f¤Â‹nghJ jahç¡f¥g£l m£ltizæš ééèaK«

Ïl«bg‰¿UªjJ.

V. ËtU« th¡»a§fis rçah, jtwh vd¡ TWf.

1. ϧ»yhªJ eh£o‹ mur® v£lh« bA‹¿ Jt¡f¤Âš kh®£o‹ ÿjiu

Mjç¤J ngh¥ig v®¤jh®.

181

2. M§»nya ÂU¢rig v£t®L fhy¤Âš K‰¿Y« Ãuh£l°l©L

kj¤Â‰F kh¿aJ.

VI. ÁWF¿¥ò vGJf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. cšç¢ °é§ë

2. v®rka Ó®ÂU¤j«

3. ÏnaR rig

VII. RU¡fkhd éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. rkaÓ®ÂU¤j Ïa¡f¤Âš #h‹ fhšéå‹ g§»id éthÂ.

2. rka Ó®ÂU¤j¤Â‹ éisÎfis kÂ¥ÃLf.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. rka Ó®ÂU¤j¤Â‰fhd fhuz§fis MŒf.

2. b#®kåæš rkaÓ®ÂU¤j Ïa¡f¤Â‰F kh®£o‹ ÿjç‹ g§fë¥ig MŒf.

3. v®rka Ó®ÂU¤j Ïa¡f¤Â‹ ngh¡if étç.

182

ghl« - 24

mbkç¡f éLjiy¥ngh® (1776 1783)

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫj¥ghl¤ÂèUªJkhzt®bgW«brŒÂ:

1. mbkç¡fhéLjiy¥nghU¡fhdmo¥gil¡fhuz§fŸ

2. nghU¡FÏ£L¢br‹wãfœ¢ÁfŸ

3. mbkç¡f éLjiy m¿¡if

4. nghç‹K¡»aãfœÎfŸ

5. nghç‹K¡»a¤Jt«

mbkç¡fhé‹ M§»nya Fona‰w§fŸ

mbkç¡f¡ f©l« f©LÃo¡f¥g£lÂèUªJ k¡fŸ Inuh¥ghéèUªJ òÂa

cy»‰F bjhl®ªJ Fona¿a t©z« ÏUªjd®. bj‹ mbkç¡fhéš °ghåa

Fona‰w§fŸ ãWt¥g£ld. tl mbkç¡fhéš M§»nyaU«, ÃbuŠR¡fhuU«

j§fsJ Fona‰w§fis mik¤jd®. 18 M« ü‰wh©o‹ k¤Âæš m£yh‹o¡

fl‰fiu¥ gFÂæš 13 M§»nya¡ Fona‰w§fŸ e‹F nt%‹¿æUªjd.

ãyäšyh¡ Foahdt®fŸ, rkaRjªÂu« nt©o ã‹nwh®, tâf®fŸ vd gšntW

ju¥ÃdU« m§F Fona¿æUªjd®. bjhl¡f¤Âš Ϫj Fona‰w§fS¡F« Ãç£oZ

murh§f¤Â‰F« Ïilna ešYwÎ ÏUªjJ. Ϫj¡ Fona‰w§fŸ MSe®fŸ

f£L¥gh£oš ÏUªj nghÂY«, mit muÁaš RjªÂu« bg‰W és§»d. x›bthU

Fona‰w¤ÂY« k¡fshš nj®ªbjL¡f¥g£l r£lk‹w« ÏUªjJ. cŸeh£il¥

bghW¤jtiuæyhd r£l§fis mJ Ïa‰¿aJ. Mdhš, jhŒeh£L murh§f«

(Ãç£l‹) Ëg‰¿a Áy bfhŸiffëdhš nkhjšfŸ cUthæd. ÏJ mbkç¡f

éLjiy¥ nghU¡F têtF¤jJ. ÏWÂæš 13 Fona‰w§fS« éLjiy bg‰wd.

Ϫj¥ nghU¡F gšntW fhuz§fis¡ Twyh«.

mo¥gil¡ fhuz§fŸ

Ãç£oZ murh§f« Fona‰w thâg¡ bfhŸifia¥ (bk®f‹lèr«)

Ëg‰¿aJ. Ïj‹go, Fona‰w§fŸ jhŒeh£o‹ ey‹fS¡fhnt mikªJŸsd.

f¢rh¥bghU£fis mD¥Ãit¥gnjhL jhŒeh£oš c‰g¤Â brŒa¥g£l

bghU£fS¡F« ešy rªijahf Fona‰w§fŸ ÏU¡f nt©L« vdΫ Tw¥g£lJ.

nkY«, j§fsJ bghU£fis Ãç£oõhU¡F brhªjkhf f¥gšfëšjh‹

bfh©L bršy nt©L« v‹W tèÍW¤j¥g£lJ. Ϥjifa têfëš

jhŒeh£o‹ bršt¤ij¥ bgU¡Ftj‰F Fona‰w§fŸ brayh‰w nt©L« vd

v®gh®¡f¥g£lJ. Fona‰w¡bfhŸifia eilKiw¥gL¤Jtj‰fhd gšntW

r£l§fis Ãç£oZ murh§f« bfh©L tªjJ.

183

mbkç¡f Fona‰w§fis¡ f£L¥gL¤J« tifæš ehthŒ r£l§fis

Ãç£oZ ehlSk‹w« Ïa‰¿aJ. Ï¢r£l§fë‹go mid¤J bghU£fë‹ V‰WkÂ

k‰W« Ïw¡Fk M»ad ϧ»yhªJ¡ f¥gšfŸ _ykhfnt eilbgwnt©L«

vd m¿é¡f¥g£lJ. ehthŒ r£l§fis eilKiw¥gL¤j Fona‰w§fëš R§f

mÂfhçfŸ ãaä¡f¥g£ld®. Mdhš, mbkç¡f Fona‰w§fŸ Ϫj r£l§fŸ

j§fsJ cçikfis¥ g¿¥gjhf¡ fUÂd.

btšy¥ghF r£l« mbkç¡f Fona‰w§fS¡F Ïw¡FkÂ

brŒa¥gL« btšy¥ghF k‰W« r®¡fiu M»at‰¿‹ÛJ mÂf tçfis

é¤jJ. Ïjid¤jéu, Fona‰w§fë‹ tâf¤ij¡ f£L¥gL¤j gšntW

tâf¢r£l§fS« bfh©Ltu¥g£ld. vL¤J¡fh£lhf, 1732 M« M©o‹ bjh¥Ã

r£l« xU Fona‰w¤ÂèUªJ k‰bwh‹¿‰F bjh¥ÃfŸ Ïw¡Fk brŒa¥gLtj‰F

jil é¤jJ. 1750 M« M©L ÏU«ò r£l« Fona‰w§fëš bgUksÎ

ÏU«ò c‰g¤Â brŒa¥gLtj‰F f£L¥ghLfŸ é¤jJ. Ϥjifa r£l§fis

Fona‰w§fŸ v®¤jd.

Ϫj f£L¥ghLfëdhš jhŒeh£L muR¡F« Fona‰w§fS¡F«

Ïilna btW¥ò njh‹¿aJ. Ãç£lå‹ f£L¥gh£oèUªJ j§fis éLé¤J¡

bfhŸtj‰nf‰w jUz¤ij Fona‰w§fŸ v®gh®¤J fh¤ÂUªjd.

éLjiy¥ nghU¡F Ï£L¢ br‹w NœãiyfŸ VHh©L¥ nghç‹ éisÎ

1763 M« M©L VHh©L¥ nghç‹ Koéš fdlh gFÂia Ãuh‹°

ϧ»yhªJ¡F é£L¡bfhL¤jJ. Ïjdhš mbkç¡f®fS¡F ÏUªj ÃuŠR m¢r«

Ú§»aJ. xUntis ÃuŠR¡fhu®fŸ jh¡Fjš bjhL¤jhš jhŒeh£o‹ cjéia

ehlnt©oa 㮥gªj« j‰nghJ Ïšyhkš nghæ‰W. vdnt, Ãç£oõhç‹ Fona‰w

M¡f¡ bfhŸifia Jâ¢rYl‹ v®bfhŸtJ vd mbkç¡f Fona‰w§fŸ

Ô®khå¤jd.

»u‹btš elto¡iffŸ

»u‹btš v‹gt® ϧ»yhªJ Ãujkuhf ÏUªjnghJ mbkç¡f

Fona‰w§fë‹ ey‹fS¡F vÂuhf gšntW r£l§fis¡ bfh©Ltªjh®.

1763 M« M©L m¿é¥Ã‹go mbkç¡f Fona‰w¤ij¢ nr®ªjt®fŸ

m¥gyh¢Áa kiy¤bjhlU¡F m¥ghš ãy¥gFÂfis th§Ftj‰F

jilé¡f¥g£lJ. 1764M« M©L r®¡fiu¢ r£l« r®¡fiu Ûjhd R§ftçia

ca®¤ÂaJ. ÏJ Fona‰w§fë‹ ey‹fis bgçJ« gh¤jJ. 1765 M« M©L

K¤Âiu¤jhŸ r£l« Fona‰w tâf k‰W« r£ló®tkhd Mtz§fëš

Ãç£oZ K¤Âiu¤jhŸfŸ ga‹gL¤j¥glnt©L« vd tèÍW¤ÂaJ. gilÅu®

j§Fäl¢r£l«, M§»nya gilÅu®fS¡F czΫ ÏU¥ÃlK« Fona‰w§fŸ

V‰gL¤Â¤ju nt©L« vd¡ T¿aJ. Ϫj elto¡iffis Fona‰w§fŸ

fLikahf v®¤jd. ϧ»yhªJ ehlhSk‹w¤Âš j§fS¡F« ÃçÂã¤Jt«

tH§f¥gl nt©L« v‹gij¡ F¿¡F« tifæš “ÃuÂã¤Jt« Ïšiynaš

tçæšiy” v‹w KH¡f¤ij Fona‰w¤ij¢ nr®ªj k¡fŸ vG¥Ãd®. bjU¡fëš

t‹Kiw bto¤jjhš K¤Âiu¤jhŸ r£l« éy¡»¡ bfhŸs¥g£lJ.

184

lΩbõ©£ r£l§fŸ

Mdhš, ϧ»yhªJ ãÂaik¢r® rh®y° lΩbõ©£ f©zho,

fh»j«, njæiy ngh‹w bghU£fë‹ÛJ 1767 š òÂa tçfis é¤jh®. Ïit

lΩbõ©£ r£l§fŸ vd¥gL»‹wd. mbkç¡f®fŸ Ït‰iw¥ òw¡fâ¤jnjhL

Ãç£oZ bghU£fisÍ« th§f kW¤jd®. 1770 kh®¢ 5 M« ehŸ gh°l‹ efçš

eilbg‰w nghuh£l¤Â‹ nghJ Ãç£oZ Åu®fŸ IªJ mbkç¡f®fis R£L¡

bfh‹wd®. ÏJnt gh°l‹ gLbfhiy vd¥gL»wJ. Ϫj ãfœ¢Á¡F¥ ÃwF

lΩbõ©£ r£l§fŸ éy¡»¡ bfhŸs¥g£ld.

gh°l‹ njÜ® éUªJ

1773 M« M©L njæiy Ïw¡FkÂæ‹ ÛJ tçé¡F« òÂa

r£lkhd njæiy r£l« bfh©Ltu¥g£lJ. Ãç£oZ ehlhSk‹w¤J¡F

Fona‰w§fŸ ÛJ tçé¡f cçik c©L v‹gj‰F milahskhf Ï¢r£l«

ãiwnt‰w¥g£lJ. Mdhš, mbkç¡f®fŸ Ïjid v®¤jd®. br›éªÂa®fŸ

nghy ntl« jç¤j mbkç¡f®fŸ Áy®

gh°l‹ JiwKf¤ÂèUªj f¥gšfëš V¿

m§»Uªj njæiy¥ bg£ofis flèš

ÅÁba¿ªjd®. 1773 M« M©L or«g® 16 M«

ehŸ eilbg‰w Ϫj ãfœ¢Á ‘gh°l‹

njÚ® éUªJ’ vd miH¡f¥gL»wJ.

F‰wthëfŸ j©o¡f¥g£ld®. Ϥjifa

v®¥ò elto¡iffis jL¡F« neh¡f¤Jl‹

mbkç¡f®fS¡bfÂuhd bghiwæ‹ik¢

r£l§fis Ãç£oZ ehlhSk‹w« 1774š

bfh©L tªjJ.

ÃyblšÃah khehL

Ãç£oõhU¡bfÂuhd Ï¥nghuh£l¤Âš x‹¿izªJ brašgLtbjd

mbkç¡f Fona‰w§fŸ KoÎ brŒjd. 1774 br¥l«gçš

ÃyblšÃahéš KjyhtJ f©l khehL eilbg‰wJ.

#h®íah jéu vŠÁa 12 Fona‰w§fë‹ ÃuÂãÂfS«

Ïš fyªJ bfh©ld®. bjhêš k‰W« thâf¤Â‹ ÛJ

é¡f¥g£oUªj f£L¥ghLfis éy¡»¡ bfhŸSkhW

Ãç£oZ murU¡F Ï«khehL nt©LnfhŸ éL¤jJ. j§fsJ

x¥òjè‹¿ tçé¡fnt©lh« vdΫ

nf£L¡bfh©lJ.

1775 nk khj« Ïu©lhtJ f©l khehL

ÃyblšÃahéš ToaJ. Ïš 13 Fona‰w§fë‹

ÃuÂãÂfS« g§nf‰wd®. jhk° b#g®r‹, bgŠrä‹

Ãuh§¡ë‹ ngh‹w òfœä¡f jiyt®fS« Ïš fyªJ

bfh©ld®. mbkç¡f¥gilfS¡F #h®{ thî§l‹ jsgÂahf

b#g®r‹

jhk°bgæ‹

gh°l‹ njÚ® éUªJ

185

ãaä¡f¥g£lh®. ÏW Ka‰Áahf Ãç£oZ mur® _‹wh« #h®#&¡F xU Mè›

»is é©z¥g« mD¥Ãit¡f¥g£lJ. mt® mjid ãuhfç¤jh®. mbkç¡f

Fona‰w§fŸ »s®¢Áæš Ïw§»æU¥gjhf mur® m¿é¤jh®.

éLjiy m¿¡if

1776 #dtçæš, jhk° bgæ‹ v‹w m¿P® ϧ»yhªÂèUªJ

mbkç¡fh tªJ j«Kila “bghJ m¿Î” v‹w f£Liu¡

F¿¥ig btëæ£lh®. gu«giu Koah£Á¡ nfh£gh£il

mJ v®¤jJ. khwhf, k¡fsh£Á muÁ‹ e‹ikfis mJ

vL¤Jiu¤jJ. 50 g¡f§fŸ bfh©l mªj¡ ifnaL xU

y£r« ÃuÂãÂfS¡Fnkš m¢Ál¥g£L 13 Fona‰w§fëY«

éãnah»¡f¥g£lJ. mbkç¡f®fëilna nghçL« cz®it

ö©Ltjhf mJ mikªjJ.

1776 #]iy 4 M« ehŸ f©l kheh£oš mbkç¡f

éLjiy m¿¡if V‰W¡ bfhŸs¥g£lJ. jhk° b#g®r‹

jiyikæyhd IªJng® bfh©l FG mªj m¿¡ifia jahç¤jJ.

kåj cçikæ‹ kh©òfis jhk° b#g®r‹ mš F¿¥Ã£oUªjh®. kåj

Fy¤ÂläUªJ Ãç¤bjL¡fKoahj kåj cçikfshd “thœÎçik RjªÂu

cçik k‰W« k»œ¢Áia ehL« cçik” M»ad éLjiy m¿¡ifæš

tèÍW¤j¥g£oUªjd.

K¡»a ngh® ãfœÎfŸ

1775 M« M©L ngh® bjhl§»aJ. khrNbr£° Fona‰w¤Âš by¡Á§l‹

v‹w Ïl¤Âš Fona‰w gilfS¡F« Ãç£oZ Åu®fS¡F« Ïilæš Kjš

nkhjš eilbg‰wJ. mbkç¡f Fona‰w§fë‹ gilfS¡F #h®{ thî§l‹

gil¤jiytuhf¥ bghW¥ng‰wh®. g§f® ïš nghçš Ãç£oZ gil¤jsgÂ

nf{ bt‰¿ bg‰wh®. 1776š r® éšèa« nAh v‹gtuJ jiyikæyhd Ãç£oZ

gil yh° mŒyhªJ v‹wél¤Âš thî§lid K¿ao¤jJ. 1777 m¡nlhgçš

jsg nf£° jiyikæyhd mbkç¡f¥gilfŸ rhunlhfh v‹wél¤Âš Ãç£oZ

JU¥ò¡fis njh‰fo¤jJ. rhunlhfh bt‰¿ nghç‹ ÂU¥òKidahf mikªjJ.

mbkç¡f¥ gilfS¡F cjéahf ygha¤ jiyikæyhd ÃuŠR¥ gilfS«

tªjd. ÏWÂæš 1781 M« M©L ah®¡l΋ v‹w Ïl¤Âš jsg fhu‹thè°

jiyikæyhd Ãç£oZ gil thî§lål« ruzilªjJ. 1783 M« M©L ghç°

cl‹go¡if¥go ngh® KoΡF tªjJ.

mbkç¡f éLjiy¥nghç‹ K¡»a¤Jt«

- mbkç¡f Fona‰w§fŸ éLjiy milªjd. mbkç¡f I¡»a ehLfë‹

FoauR V‰gL¤jg£lJ. vGj¥g£l muÁayik¥òl‹Toa cy»‹ KjyhtJ

#dehaf mo¥gilæyhd muR v‹w fdÎ ãidthæ‰W. cçikfŸ knrhjh

mbkç¡f Fok¡fë‹ mo¥gil cçikfS¡F c¤Âuthjkhf mikªjJ.

#h®{ thî§l‹

186

gÂ_‹Wmbkç¡f

Fona‰w§fŸ

nuhL ÔÎ

ãôA«°bga®

khrhNr£Rãôah®¡

fd¡o¡f£

bg‹Ášntåah

Âyhthnu

nkçny©L

tl¡Ffnuhèdh

bj‰F fnuhèdh

#h®íahrh®y°l‹

bt®Éåah

187

- ÃuŠR¥òu£Á¡F é¤Âl fhuzkhf ÏUªjikahš mbkç¡f éLjiy¥ngh®

mbkç¡f¥ òu£Á vdΫ miH¡f¥g£lJ. mJ ϧ»yhªJ¡F k£L« vÂuhd¥

nghuhf mikªJélhkš, bršth¡F äFªj Éngh¡F thj r¡ÂfS¡F

vÂuhd¥ nghuhfΫ mikªjJ. Fona‰w M¡f¤Â‰F vÂuhd nghuhfΫ

ÏUªjJ.

- mbkç¡f I¡»a eh£oš òÂabjhU muÁaš, r_f bghUshjhu mik¥ò

cUthæ‰W. ÃuŠR Áªjidahs® kh‹l°»ôé‹ mÂfhu¥Ãçéid

nfh£gh£il mo¥gilahf¡ bfh©l #dehaf muR m§F mik¡f¥g£lJ.

Kjyhë¤Jt bghUshjhu mik¥ò« m§F e‹whf nt%‹¿aJ.

- ÏU¥ÃD«, k©â‹ ikªj®fsh»a br›éªÂa®fŸ k‰W« Ú¡nuh¡fë‹

cçikfŸ m¡fhy¤Âš òw¡fâ¡f¥g£lJ« F¿¥Ãl¤j¡fJ.

f‰wš milÎfŸ

Ϫjghl¤ÂèUªJkhzt®bg‰wm¿Î

1. mbkç¡féLjiy¥nghU¡fhdmo¥gilfhuz§fŸ

2. »u‹btšelto¡iffŸ,lΩbõ©£r£l§fŸ,gh°l‹njÚ®

éUªJcŸë£lnghU¡FÏ£L¢br‹wãfœÎfŸ

3. mbkç¡féLjiym¿é¥ò«mj‹Áw¥ò«

4. nghç‹K¡»aãfœÎfŸ

5. mbkç¡féLjiy¥nghç‹K¡»a¤Jt«.

gæ‰Á

gFÂ- m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. ‘ÃuÂã¤Jt« Ïšiynaš tçæšiy’ v‹w KH¡f« vªj eh£oš

eilbg‰w òu£Áæ‹nghJ vG¥g¥g£lJ?

m) Ãuh‹R M) Ódh

Ï) mbkç¡fh <) uZah

2. bghJ m¿Î’ v‹D« üè‹ MÁça®

m) thšnl® M) bgŠrä‹ Ãuh§¡ë‹

Ï) jhk° bgŒ‹ <) jhk° b#g®r‹

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. 1774š Kjš f©l khehL eilbg‰w Ïl« ____________

2. VHh©L¥ngh® ãiwtilªj M©L ____________

3. mbkç¡f éLjiy¥ngh®____________ cl‹go¡if¥go KoΡF tªjJ

188

III. bghU¤Jf.

1. K¤Âiu¤jhŸ r£l« m. 1764

2. r®¡fiu¢ r£l« M. 1765

3. gh°l‹ njÚ® éUªJ Ï. 1767

4. l΋bõ©£ r£l§fŸ <. 1773

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. Ãç£oZ ehlhSk‹w« mbkç¡f Fona‰w§fë‹ e‹ik¡fhf ehthŒ¢

r£l§fis Ïa‰¿aJ.

M. gilÅu® j§Fäl¢r£l« M§»nya Á¥ghŒfS¡F f£lhakhf

j§Fäl¤ijÍ« czitÍ« më¡f tif brŒjJ.

Ï. #h®íah jéu Vida 12 Fona‰w§fS« Ïu©lhtJ f©l kheh£oš fyªJ

bfh©ld.

<. 1774 #]iy 4 M« ehŸ f©l kheh£oš mbkç¡f éLjiy m¿¡if

V‰W¡bfhŸs¥g£lJ.

V. ËtU« th¡»a§fis rçah, jtwh vd¡ TWf.

1. runlhfh bt‰¿ mbkç¡f RjªÂu¥ nghçš ÂU¥òKidahf mikªjJ

2. 1781š M§»nya JU¥òfis jiyik¤ jh§»a jsg fhu‹thè°

by¡î§bl‹ vDäl¤Âš thî§lål« ruzilªjh®.

VI. ÁW F¿¥ò vGJf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. l΋bõ©£ r£l§fŸ

2. gh°l‹ njÚ® éUªJ

3. K¤Âiu¤jhŸ r£l«

VII. RU¡fkhd éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. mbkç¡f éLjiy¥ nghU¡fhd mo¥gil¡ fhuz§fis MŒf.

2. Ãy blšÃah khehLg‰¿ F¿¥ò tiuf

3. mbkç¡f éLjiy m¿¡ifæ‹ K¡»a¤Jt¤ij btë¡bfhz®f.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. mbkç¡f éLjiy¥ nghU¡F Ï£L¢ br‹w ãfœ¢Áfis MŒf.

189

ghl« - 25

ÃuŠR¥ òu£Á (1789)

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫjghl¤ij¥go¥gj‹_y«khzt®m¿Í«brŒÂfŸ

1. ÃuŠR¥òu£Á¡fhdfhuz§fŸ.

2. ÃuŠRÁªjidahs®fë‹g§F

3. gh°ošÁiwæ‹Åœ¢ÁÍ«òu£Áæ‹bjhl¡fK«.

4. muÁayik¥ò¡FGΫnjÁanguitÍ«

5. ‘ga§fu M£Á’

6. òu£Áæ‹KoÎ

ÃuŠR¥òu£Á Inuh¥Ãa tuyh‰¿š xU òÂa m¤Âaha¤ij bjhl§Ftjhf

mikªjJ. kåjFy tuyh‰¿Y« mJ xU ÂU¥òidahF«. gHik thŒªj

vnj¢rhÂfhu Foah£Á, ãykhåa r£l§fŸ, r_f mÚ ngh‹wt‰W¡F mJ

KoÎf£oaJ. “RjªÂu« rk¤Jt«, rnfhju¤Jt«” M»a nfh£ghLfë‹

mo¥gilæyhd FoauR m¿Kf¥gL¤j¥g£lJ. Ϫj fU¤J¡fŸ Inuh¥gh k‰w«

cyifna j‹ta¥gL¤ÂaJ.

ÃuŠR¥òu£Á¡fhd fhuz§fŸ

òu£Á bto¥gj‰F K‹ò Ãuh‹Áš ãyéa muÁaš, r_f, bghUshjhu

ãiyikfns ÃuŠR¥òu£Á¡F têtF¤jd.

muÁaš fhuz§fŸ

Ãuh‹R ó®ngh‹ t«r¤jtuhš Ms¥g£L tªjJ. mj‹

mur®fŸ bjŒÅf cçik¡ nfh£ogh£oš mirah e«Ã¡if

bfh©oUªjd®. mj‹go, mur®fŸ flÎë‹ ÃuÂãÂfŸ,

vdnt flÎS¡F k£Lnk bghW¥ghd®t®fŸ. gÂdh‹fh«

ÿæ ó®ngh‹ t«r¤Â‹ tèikahd M£Áahsuhf¤ Âfœªjh®.

mt® brŒj ngh®fŸ eh£o‹ bghUshjhu¤ij Ó®Fiy¤jd.

mtuJ tê¤njh‹wšfshd gÂidªjh« ÿæ, gÂdhwh« ÿæ

M»nah® M£Á¤ Âwik F‹¿at®fshf ÏUªjd®.

gÂidªjh« ÿæ jkJ M£Áæ‹ Koéš T¿a th®¤ijfŸ “vd¡F¥Ã‹

Ãusa«” v‹gjhF«. mtuJ th®¤ijfŸ c©ikahæd. gÂdhwh« ÿæ äfΫ

Âwika‰w M£Áahsuhf ÏUªjh®. mtuJ Jizéah® muÁnkç m©lhŒd£

ã®thf¤Âš bgçJ« jiyæ£lh®. ÃuŠR k¡fë‹ Jau§fis¥ g‰¿ r‰W«

m¿ahjtuhfΫ ÏUªjh®. Mdhš, ÃuŠR ca®Foædç‹ ey‹fis ghJfh¥gijna

neh¡fkhf¡ bfh©oUªjh®. ca®Foæd® k‰W« FUkh®fë‹ ey‹fis¥ gh¡F«

vªjbthU Ú¤Jiw Ó®ÂU¤j§fisÍ« mt® mDk¡féšiy.

16-« ÿæ

190

r_f¡ fhuz§fŸ

rk¤Jtä‹ikæ‹ milahskhf ÃuŠR rKjha« ÏUªjJ. Ãuh‹Áš

ca® Foæd®, FUkh®fŸ, bghJk¡fŸ vd _‹W rKjha¥ ÃçÎfŸ ÏUªjd.

ca®FoædU¡F muÁaš mÂfhu« Ïšyhé£lhY« murç‹ motUofshf

mt®fŸ Âfœªjd®. gšntW rYiffis¥ bg‰W Ml«gukhd thœ¡ifia mt®fŸ

el¤Â tªjd®. Ãuh‹Áš IªÂš xU g§F ãy« mt®fS¡F brhªjkhdjhf

ÏUªjJ. tçéÂ¥òfëèUªJ« mt®fŸ éy¡F¥ bg‰¿Uªjd®. FUkh®fë‹

ca®t®¡f¤Âd® Ãuh‹Á‹ _‹¿š xU gF ãy¤Â‰F cilikahsuhf ÏUªjd®.

Ãuh‹Áš mt®fsJ v©â¡if Rkh® 5000 MF«. mu©kid ngh‹w ÅLfëš

mt®fŸ tÁ¤jd®. tçfëèUªJ« éy¡F bg‰¿Uªjd®. Mdhš, FUkh®fëš

Ѧœt®¡f¤Âd® Ϥjifa rYiffis¥ bg‰¿U¡féšiy. vdnt, òu£Áæ‹

nghJ mt®fŸ ca®t®¡f¤ÂdU¡F vÂuhf¤ ÂU«Ãd®. bkh¤j¤Âš rKjha¤Â‹

Kjèu©L Ãçéduhd ca®FoædU«, FUkh®fS« bghJk¡fŸ gL« Jau§fis¥

bghU£gL¤jhJ cšyhr thœ¡if thœªJ tªjd®.

Ãuh‹Á‹ bgU«gFÂ k¡fŸ _‹whtJ Ãçéš ÏUªjd®. tâf®fŸ,

tH¡FiuP®fŸ, bjhê‰rhiy cçikahs®fŸ, muR Cêa®fŸ, Foahdt®fŸ

k‰W« bjhêyhs®fŸ M»nah® Ï¥Ãçit¢ nr®ªjt®fŸ. ca®FoædU«

FUkh®fS« tçéy¡F bg‰W¤ ÂfœªjnghJ, bghJ k¡fsh»a Ït®fŸ

mid¤Jéj tçfisÍ« brY¤Â tªjd®. ‘Ãuò¡fŸ r©ilæLt®, FUkh®fŸ

bjhGt®, k¡fŸ mid¤J tçfisÍ« brY¤Jt®” v‹gnj bghJthd tH¡fhf

ÏUªjJ. blŒš vd¥g£l ãytçia Foahdt®fŸ brY¤jnt©L«. nfngš

v‹w c¥ò tç bghJk¡fë‹ bgU« RikahF«. FL«g¤jiyt® x›bthUtU«

jiytç brY¤jnt©L«. Ϥjidéj tçfisÍ« murD¡F brY¤J«

mnj neu¤Âš ÂU¢rig¡F il¤ v‹w tçiaÍ« k¡fŸ brY¤Âd®. Ãwiuél

Foahdt®fë‹ Rik mÂfkhfnt ÏUªjJ. Vbd‹whš, mt®fŸ ca®FoædU¡F

Áy flikfis M‰wnt©oæUªjJ. g©izæèUªJ khÎ miu¡F«, kJghd«

jahç¡F« Miyfis mj‰nf‰w f£lz¤ij brY¤Âé£L f£lhakhf

ga‹gL¤Â¡ bfhŸsnt©L«. ntW gy ãykhåa nritfisÍ« Foahdt®fŸ

ca®FoædU¡F M‰¿tªjd®.

bghUshjhu fhuz§fŸ

gÂdhwh« ÿæ M£Á¡fhy¤Âš Ãuh‹Á‹

ãÂãiyik nkhrkh»aJ. eh£L¡ fl‹ všiyÛ¿¢

br‹wJ. njÁa tUkhd« bryitél äf¡ Fiwthfnt

ÏUªjJ. vdnt murh§f¤Â‹ gjéfis¥ gz¤J¡F é‰W

ãÂia¤Âu£l mur® K‰g£lh®. ÏWÂæš, l®fh£, n#¡f°

be¡f® ngh‹w ã¤Jiw tšYd®fis ãÂaik¢r®fshfΫ

mt® ãaä¤jh®. mt®fŸ muÁ‹ bryÎfis¡ Fiw¤J

murh§f¤Â‹ tUthia¥ bgU¡f K‰g£ld®.

Mdhš, mt®fsJ elto¡iffis ca®Foæd® Mjç¡féšiy.

ca®Foædç‹ Mnyhridia¡ nf£L muÁ nkç m©lhŒ‹£ ÏUtiuÍ« gjé

#hf° be¡f®

191

Ú¡f« brŒjh®. Ëd®, ãÂbeU¡foia rkhë¡f fnyh‹ v‹gt® ãaä¡f¥g£lh®.

òÂa tçfis éÂ¥gij¤ jéu ntbwªj têÍ« mtU¡F òy¥gléšiy. vdnt,

gÂdhwh« ÿæ »£l¤j£l 175 M©Lfhy Ïilbtë¡F¥ ÃwF nk 5, 1789š

°nl£° b#duš v‹w ehlhSk‹w¤ij¡ T£l nt©oajhæ‰W.

ÃuŠR Áªjidahs®fŸ

ÃuŠR Áªjidahs®fë‹ vG¤J¡fS« Ãu¢rhuK«

bghJ k¡fis òu£Á¡F jah® gL¤ÂaJ vdyh«. mt®fëš

kh©l°»ô, thšnl®, %nrh M»a _tU« F¿¥Ãl¤jfft®fŸ.

kh©l°»ô jdJ ‘r£l¤Â‹ rhu«’ v‹w üèš

muÁayik¥ò Ó®ÂU¤j¤Â‹ njitia tèÍW¤Âdh®.

k¡fsh£Á Kiw br«ikahf brašgLtj‰F, ã®thf«,

r£läa‰Wjš, ÚÂ tH§Fjš M»a _‹W mÂfhu§fS«

jå¤jåahf Ãç¡f¥gl nt©oaj‹ mtÁa¤ijÍ« mt®

vL¤J¡ T¿dh®. _l¥gH¡f§fŸ gu«giu e«Ã¡iffŸ

M»at‰W¡F vÂuhf thšnl® xU Ú©l nghuh£l¤ijna

bjhl§»dh®. k¡fëilna éê¥òz®it V‰gL¤Jtj‰fhf

gšntW f£LiufŸ, féijfŸ, ehlf§fis mt® vGÂdh®.

gF¤j¿é‹ Áw¥ig mt® Mjç¤jh®. ÂU¢rigæš fhz¥g£l

CHšfis mt® nfè brŒjh®. tu«ò¡F£g£l Koah£Á

Kiwna ÁwªjJ v‹W« thšnl® T¿dh®. ÃuŠR¥òu£Áæ‹

‘igß’ v‹wiH¡f¥g£l ‘r_f x¥gªj«’ v‹w òfœä¡f üè‹

MÁça® %nrh.

muÁ‹ c©ikahd ÏiwikaÂfhu« k¡fëlnk bghªJŸsJ v‹W

%nrh T¿dh®. “kåj‹ RjªÂukhf¥ Ãw¡»wh‹ Mdhš Ëd® r§»èfshš

Ãiz¡f¥g£L éL»wh‹” v‹w mtuJ òfœä¡f thrf«

k¡fëilna òu£ÁÍz®it¤ ö©oaJ. Ôjnuh, o My«g®£

M»nah® ‘v‹ ir¡nshÕoah’ mšyJ fiy¡ fsŠÁa¤ij

btëæ£ld®. mš òu£Á Áªjidahs®fŸ vGÂa gšntW

f£LiufŸ Ïl«bg‰¿Uªjd. Áªjidahs®fë‹ òu£Á¡

fU¤J¡fŸ Ãuh‹° KGtJ« gué k¡fëilna òu£ÁÍz®it

njh‰Wé¤jd. ‘RjªÂu«, rk¤Jt«, rnfhju¤Jt«’ v‹w

KH¡f¤ij Áªjidahs®fns cUth¡»d®. 1789 òu£Áæ‹nghJ

Ïitna jhufkªÂu§fshf és§»d.

mbkç¡f éLjiy¥ nghç‹ jh¡f«

ϧ»yhªÂ‹ f£L¥gh£oèUªJ mbkç¡fhéèUªj 13 Fona‰w§fŸ

éLjiybg‰wJ Ãuh‹R k¡fëilna c‰rhf¤ij V‰gL¤ÂaJ. ygha¤

jiyikæyhd ÃuŠR¥gilfŸ Fona‰w§fS¡F Mjuthf¥ nghç£L

mbkç¡fhéèUªJ m¥nghJjh‹ ÂU«ÃæUªjd. mt®fsJ mbkç¡f

mDgt§fŸ, k¡fsh£Áæ‹ bt‰¿ M»ad ÃuŠR k¡fëilna c‰rhf¤ij

ö©od. vdnt, ó®ngh‹ t«r bfhL§nfhyh£Á¡F KoÎf£l ÃuŠR k¡fŸ KoÎ

brŒjd®.

kh©l° »ô

thšnl®

%nrh

192

°nl£° b#duš T£l¥gLjš

ÃuŠR¡ fUñy« fhèahdnj ÃuŠR¥ òu£Áæ‹ bjhl¡f¤Â‰F fhuzkhf

mikªjJ.gÂdhwh« ÿæ fLikahd ãÂbeU¡fo¡F Mshdh®. òÂa tçfis

éÂ¥gij¤jéu mtU¡F ntW tê VJ« òy¥gléšiy. vdnt 1789, nk 5

M« ehŸ gÂdhwh« ÿæ °nl£° b#duè‹ T£l¤ij T£odh®. k¡fŸÛJ

é¡f¥gléUªj òÂa tçfS¡F x¥òjš bgWtj‰fhfnt °nl£° b#duš T£l«

T£l¥g£lJ. be¡f® Û©L« ãÂaik¢ruh¡f¥g£lh®.

njÁa k‹w«

°nl£° b#duš _‹W ÃçÎfis¡ bfh©ljhF«. KjyhtJ Ãçéš

ca®FoædU«, Ïu©lhtJ Ãçéš

FUkh®fS« _‹whtJ Ãçéš bghJk¡fŸ

ÃuÂãÂfS« Ïl«bg‰¿Uªjd®. mur®

T£l¤ij T£oaÎl‹ _‹W ÃçÎfS«

tH¡f« nghš jå¤ jåna mk®ªjd.

Mdhš, _‹whtJ Ãçéd® T£L¡ T£l«

eilbgwnt©L« v‹W« xUtU¡F

xUth¡F v‹w Kiw Ëg‰w¥gl nt©L«

v‹W« tèÍW¤Âd®. Ïj‰F Kjèu©L ÃçédU« cl‹glhjjhš K£L¡f£il

ãiy V‰g£lJ. 1789 #]‹ 17 M« ehŸ _‹whtJ Ãçéd® j§fis njÁa

k‹wkhf m¿é¤J¡bfh©ld®. m®¢Á¡FŸshd mur® mt®fis mit¡FŸ

EiHaélhkš jL¤jh®. Mdhš njÁa k‹w cW¥Ãd®fŸ mU»èUªj bl‹å°

ikjhd¤Â‰F br‹W òÂa muÁayik¥ig tiutJ vd cW vL¤J¡ bfh©ld®.

ÏJnt ‘bl‹å° ikjhd cWÂbkhê’ vd¥gL»wJ.

1789 #]‹ 23 M« ehŸ °nl£° b#duè‹ Áw¥ò¡ T£l« T£l¥g£lJ.

_‹whtJ Ãçédç‹ elto¡if r£l¤J¡F òw«ghdJ vd gÂdhwh«

ÿæ m¿é¤jh®. _‹W ÃçédU« jå¤jåahf Tlnt©L« v‹W« mt®

Mizæ£lh®. _‹whtJ Ãçéd® muruJ Mizia v®¤jd®. vdnt, ntW

têæ‹¿ gÂdhwh« ÿæ k¡fë‹ ÃuÂãÂahf¡ Âfœªj _‹whtJ Ãçédç‹

éU¥g¤J¡F f£L¥g£lh®. _‹W ÃçÎfS« T£lhf mkU«go mt® nf£L¡

bfh©lh®. Ïjdhš, njÁa k‹w« KGikailªjJ.

gh°oš Áiw jf®¥ò

njÁa k‹w¤ij mur® m§Ñfç¤j

nghÂY«, mjid xê¤J¡f£l mt® KoÎ

brŒjh®. Vuhskhd Åu®fŸ ghçÁY«, bt®rhŒ

efçY« Fé¡f¥g£ld®. ãÂaik¢r® be¡f®

gjéÚ¡f« brŒa¥g£lh®. Ïij¡ nf£l

ghç° efu k¡fŸ t‹Kiwæš Ïw§»d®.

murh§f¤Â‹ Áiwahd gh°oš Áiwia¤jh¡»a

mt®fŸ, ghJfhty®fis¡ bfh‹W ifÂfis

bl‹å° ikjhd

cWÂbkhê

gh°oš Áiwjf®¥ò

193

éLé¤jd®. gh°oš Áiw jf®¥ò RjªÂu¤Â‰F »il¤j bt‰¿ahf

Ãuh‹R KGtJ« fUj¥g£lJ. gh°oš Áiw Åœ¢Á¡F¥Ã‹, Foahdt®fŸ

ca®FoædU¡bfÂuhf »s®¢Áæš <Lg£ld®. brštªj®fS¡bfÂuhf Ãuh‹R

KGtJ« fytu« bto¤jJ. ca®Foæd® jh¡f¥g£ld®. mt®fsJ khëiffŸ

cil¤bj¿a¥g£ld. ãykhåa Mtz§fŸ Ôæ£L bfhS¤j¥g£ld. 1789 Mf°£ 4

M« ehŸ ca®Foæd® ãykhåa Kiw¥go bg‰¿Uªj cçikfisÍ« rYiffisÍ«

Foahdtçlnk x¥gil¤jd®. rk¤Jt¡ bfhŸif ãiyeh£l¥g£lJ. t®¡fngj«

cil¤bj¿a¥g£lJ. Ïj‰»ilna ghç° efçš buh£o¡F¤ j£L¥ghL V‰g£lJ.

m¡nlhg® 5 M« ehŸ Vuhshkhd bg©fŸ C®tykhf mâtF¤J bt®rhŒ mur

khëif¡F br‹W é©z¥g« më¤jd®. muÁæ‹ gš ÂU¥Â më¡fhjjhš,

mur‹, muÁ mt®fsJ FHªij M»nahiu ghç° efU¡nf miH¤J tªjd®.

njÁa k‹w¤Â‹ gâfŸ (1789 - 1791)

njÁa k‹w« j«ik muÁaiy¥ò¡FGthf kh‰¿¡bfh©L, ‘kåj

cçikfŸ m¿é¥ig’ tiuªJ btëæ£lJ. òÂa muÁaik¥ò x‹iwÍ« jahç¤jJ.

mj‹go Ãuh‹Áš tu«ò¡F£g£l Koah£Á V‰gL¤j¥g£lJ. ca®Foædç‹

g£l§fŸ mid¤J« xê¡f¥g£ld. Ú¤Jiw Óuik¡f¥g£lJ. Á¤utij Kiw

xê¡f¥g£lJ. òÂjhf k¤Âa cŸsh£Á ÚÂk‹w§fŸ V‰gL¤j¥g£ld. ÚÂgÂfŸ

nj®ªbjL¡f¥g£ld®. ÂU¢rig¡F vÂuhf fL« elto¡iffŸ nk‰bfhŸs¥g£ld.

klhya§fŸ xL¡f¥g£ld. rka r»¥ò¤j‹ik Ôéukhf fil¥Ão¡f¥g£lJ.

ÂU¢rig tNè¤Jtªj il¤ tçfŸ xê¡f¥g£ld. ÂU¢rig, brh¤J¡fis njÁa

kakh¡fΫ elto¡iffŸ nk‰bfhŸs¥g£ld. òÂa muÁyik¥ig vGÂaÎl‹

njÁa k‹w« 1791š jhkhfnt fiyªjJ.

muÁaš FG¡fŸ

Ãuh‹Á‹ gšntW muÁaš FG¡fŸ njh‹¿d. mt‰¿š

#hnfhÃa‹ FG, fh®Oèa® FG M»ad F¿¥Ãl¤j¡fit.

#hnfhÃa®fS¡F nuhg°Ãa® jiyik t»¤jh®. Ït® xU

òu£Á¡fu #dehafthÂahth®. fh®Oèa® FGé‰F lh‹l‹

jiyikna‰wh®. go¤j ÏisP®fë‹

Ïa¡fkhf »uh©oa®fŸ Âfœªjd®.

FoauR¤ j‹ikæyhd murh§f« mika

nt©L« vd Ït®fŸ ghLg£ld®.

nuhy©£ m«ikah® »uh©oa®fëš

F¿¥Ãl¤j¡ft®.

r£lk‹w«

òÂa muÁayik¥Ã‹go, 1791š r£lk‹w« ToaJ. òu£Á bto¤jnghJ

gšntW ca®Foæd® Ãuh‹iré£L j¥Ãnahod®. mt®fŸ ÃuŠR¥ òu£Á¡F

vÂuhd Ãu¢rhu¤Âš <Lg£L, Ãw ehLfë‹ Mjuit¤ Âu£l¤bjhl§»d®.

M°Âçah, ÃuZah ngh‹w ehLfŸ mt®fsJ cjé¡F tªjd. Ϥjifa

ca®FoædU¡F vÂuhf r£lk‹w« Áy r£l§fis¡ bfh©LtªJ ãiwnt‰¿aJ.

Mdhš mur® mt‰W¡F x¥òjš më¡f kW¤Jé£lh®.

nuhg°Ãa®

lh‹l‹

194

1791 Mf°£ 27 M« ehŸ M°Âça mur® ènahnghšL

òu£Áahs®fS¡bfÂuhd òfœbg‰w Ú声 m¿¡ifia btëæ£lh®. Ïjdhš

1792 M« M©L òu£Áahs®fS¡F« M°ÂçahΡF« Ïilæš ngh®_©lJ.

òu£Á¥gilfŸ njhšéailªjd. Ïjdhš btF©blGªj òu£Áahs®fŸ ÃuŠR

murU¡F vÂuhf¤ ÂU«Ãd®. 1792 Mf°£ 10 M« ehŸ oôyç° efçèUªj muruJ

khëif jh¡f¥g£lJ. mur® gjéæèUªJ Ú¡f¥g£lh®. ntW òÂa muÁayik¥ig

vGJtj‰fhf njÁa¥ nguit mik¥gj‰fhd nj®jšfŸ m¿é¡f¥g£ld. Ïij¤

bjhl®ªJ “br¥l«g® gLbfhiyfŸ” eilbg‰wd. ghç° efçèUªj lh‹l‹

jiyikæyhd òu£Á murh§f«, ÃuŠR murç‹ Mjuths®fŸ v‹W rªnjf¤Â‹

ngçš 1500 ngiu bfh‹W Fé¤jh®. Ëd®, ÃbuŠR¥ gilfŸ M°Âça¥ gilfis

thšä v‹w Ïl¤Âš K¿ao¤jd.

njÁa nguit (1792 - 1795)

r£lk‹w« fiy¡f¥g£lÃwF, 1792 M« M©L ‘njÁa¥ nguit’ ToaJ.

Ãuh‹Áš Koah£Á xê¡f¥g£L FoauR ãWt¥g£lJ. gjé Ú¡f« brŒa¥g£l

gÂdhwh« ÿæ k‹d®ÛJ érhuiz el¤j¥g£L mt®Ûjhd F‰w« xUkdjhf

ã%áf¥g£lJ. Á¿a mséyhd th¡F é¤Âahr¤Âš mtuJ kuzj©lid

cWÂ¥gL¤j¥g£lJ. 1793 #dtç 21 M« ehŸ Phæ‰W¡»Hik »šyo‹ _ykhf

mtuJ jiy J©o¡f¥g£lJ. _‹W eh£fS¡F¥ ÃwF muÁ nkç m©lhŒd£L«

»šyoD¡F Ïiuahdh®.

ga§fu M£Á

k‹diu Áu¢nrj« brŒtJ bjhl®ghf njÁa¥ nguitæš fU¤J ntWghL

njh‹¿aJ. nguitæš bgU«gh‹ik gy« bg‰¿Uªj #h¡nfhÃa®fë‹

fU¤ij äjthÂfŸ V‰féšiy. vdnt, äjthÂfis¥ gêth§Ftj‰fhf

#hnfhÃa®fŸ òu£Á érhuiz k‹w¤ij njh‰Wé¤jd®. ÏJnt ga§fu M£Áæ‹

bjhl¡fkhF«. òu£Áæ‹ ÏW¡ f£lkhfΫ ÏU©l f£lkhfΫ ÏJ mikªjJ.

ya‹°, kh®brš° ngh‹w efu§fëš fytu§fŸ bto¤jd. 1793š òu£Á

murh§f¤Â‰bfÂuhf Inuh¥Ãa ehLfŸ KjyhtJ T£lâia mik¤jd.

#h¡nfhÃa®fŸ muÁayik¥ig u¤J brŒJ é£L, ãiyikia

rkhë¥gj‰bfd bghJ k¡fŸ ghJfh¥ò¡ FG x‹iw V‰gL¤Âd®. Ï¡FGé‹

jiytuhf nuhg°Ãa® és§»dh®. eh£o‰FŸ vŠÁæUªj murç‹ Mjuthshfë‹

»s®¢Áfis ÏJ eR¡»aJ. murç‹ Mjuths®fŸ vd rªnjf¤Â‹ngçš gy®

bfhšy¥g£ld®. Ãuh‹Á‹ r®thÂfhçahfnt nuhg°Ãa® kh¿ é£oUªjh®. Mdhš,

mtuJ vÂçfshš 1794š »šy£oD¡F Ïiuah¡f¥g£lh®.

òu£Áæ‹ KoÎ

nuhg°Ãaç‹ Åœ¢ÁnahL ga§fu M£Á KoΡF tªjJ. bghJk¡fë‹

fU¤J« ga§fu M£Á¡F vÂuhf¤ ÂU«ÃaJ. òu£Á érhuiz k‹wK«

fiy¡f¥g£lJ. bghJk¡fŸ ghJfh¥ò¡FGé‹ gâfS« tiuaW¡f¥g£ld.

#hnfhÃa¡FG _l¥g£lJ. Ú©lfhykhf »l¥Ãš nghl¥g£oUªj muÁayik¥ig

cUth¡F« gâæš njÁa¥ nguit ftd« brY¤ÂaJ. ã®thf« 5 ng® bfh©l

195

xU Ïa¡Fe® FGél« x¥gil¡f¥g£lJ. r£l« k‰W« mÂfhu« <uit

r£lk‹w¤Âl« x¥gil¡f¥g£lJ. Ïš 500 ng® ml§»a

rigÍ«. _¤njh® rigÍ« ÏUªjd. m¥nghJ ghç° efçš

ÏUªj be¥nghèaål« njÁa¥ nguitia¥ ghJfh¡F« gâ

x¥gil¡f¥g£lJ. ghçì‹ òu£Á¡T£l¤ij fiy¤J éu£oa

be¥nghèa‹ nguitia¡ fh¥gh‰¿dh®. mJnt mtuJ

M‰wšä¡f thœé‹ bjhl¡fkhF«. 1795 m¡nlhg® 26 M«

ehŸ njÁa nguit fiyªjJ. ÃuŠR murh§f« Ïa¡Fe®fë‹

f£L¥gh£oš tªjJ.

òu£Áæ‹ éisÎfŸ

1789 M« M©L ÃuŠR¥ òu£Á kåj Fy tuyh‰¿š xU òÂa rfh¥j¤ij

bjhl§» it¤jJ. RjªÂu«, rk¤Jt«, rnfhju¤Jt« M»a fU¤J¡fŸ cyf«

KGtJ« guéd. ó®ngh‹ Koah£Á xê¡f¥g£lJ. bfhL§nfh‹ik, bjŒÅf

Ïiwik, Éngh¡Fthj«, ãykhåa mik¥ò ngh‹wt‰W¡F Ï¥òu£Á KoÎ f£oaJ.

mnj rka«, ÏJ Ãuh‹Áš xU ãiyahd Foauir V‰gL¤j jt¿aJ. ÃuŠR¥ òu£Á

t‹Kiw¡F¤ ÂU«Ã ÏWÂæš be¥nghèaå‹ r®thÂfhu M£Á¡F é¤Â£lJ.

f‰wšmilÎfŸ

Ϫjghl¤ÂèUªJkhzt®bg‰wm¿Î

1. ÃuŠR¥òu£Á¡fhdmuÁaš,r_fbghUshjhufhuz§fŸ

2. thšnl®,%nrh,kh‹l°»ôngh‹wÃuŠRÁªjidahs®fë‹

g§F

3. gh°ošÁiwæ‹Åœ¢ÁÍ«òu£Áæ‹bjhl¡fK«.

4. muÁayik¥ò¡FGΫòÂamuÁayik¥ò«

5. njÁa¥nguitæ‹eoto¡iffŸ

6. nuhg°Ãaç‹Ñœga§fuM£Á.

7. òu£Áæ‹KoΫéisÎfS«.

be¥nghèa‹

196

gæ‰Á

gFÂ- m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. 1789 M« M©L ÃuŠR¥ òu£Áæ‹nghJ Ãuh‹Á‹ k‹d®

m) g‹åbu©lh« ÿæ M) gÂdh‹fh« ÿæ

Ï) gÂbd£lh« ÿæ <) gÂdhwh« ÿæ

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. ‘r_f x¥gªj«’ v‹w üè‹ MÁça® ____________

2. °nl£° b#duè‹ KjyhtJ ÃçÎ ____________ ÃuÂãÂfis¡ bfh©lJ.

III. bghU¤Jf.

1. fiy¡fsŠÁa« m. lh‹l‹

2. br¥l«g® gLbfhiyfŸ M. o My«g®£

3. ga§fu M£Á Ï. kh‹l° »ô

4. r£l¤Â‹ rhu« <. nuhg°Ãa®

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. mur® gÂdhwh« ÿæ khål cçikfŸ Ãufld¤ij btëæ£lh®.

M. fh®oèa® FGé‹ äf K¡»a cW¥Ãd® nkl« nuhy©£ Mth®.

Ï. òfœ ä¡f Ãë‹£ Ãufld¤ij ÃuZa mur® ènahnghšL btëæ£lh®.

<. n#¡nfhÃa‹fŸ muÁaš r£l¤ij jŸë it¤J é£L k¡fŸ ey¡FGit

mik¤jd®.

V. ËtU« th¡»a§fis rçah, jtwh vd TWf.

1. nkç m‹lhŒd£ gÂdhwh« ÿææ‹ muÁ k‰W« kidéahth®.

2. mÂfhu¥ Ãçéid¡ fU¤ij kh©l°»ô T¿dh®.

VI. ÁW F¿¥ò vGJf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. njÁa¥ nguit

2. %nrh

3. ga§fu M£Á

197

VII. RU¡fkhd éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. ÃuŠR¥ òu£Á¡F Ãuh‹R Áªjidahs®fë‹ g§fë¥ig MŒf.

2. ÃuŠR¥ òu£Áæ‹ éisÎfŸ g‰¿ F¿¥ò vGJf.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. 1789 M« M©L ÃuŠR¥ òu£Á¡fhd fhuz§fis MŒf.

2. 1789 M« M©L ÃuŠR¥ òu£Áæ‹ ngh¡if étç.

198

ghl« - 26

ntsh©ik¥òu£ÁÍ«, bjhê‰òu£ÁÍ«

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫj¥ghl¤ij¥go¥gj‹_y«khzt®m¿ªJbfhŸtJ

1. ntsh©ik¥òu£Áæ‹ngh¡F.

2. bjhê‰òu£Áæ‹fhuz§fŸ

3. bjhêšc‰g¤Âæšm¿éašf©LÃo¥òfë‹g§F.

4. bjhê‰òu£Áæ‹e‹ikk‰W«ÔikfŸ

ntsh©ik¥ òu£Á

17 k‰W« 18 M« ü‰wh©Lfëš Ï§»yhªÂš ntsh©ik Kiwæš

V‰g£l bgU« khWjšfns ntsh©ik¥ òu£Á vd¥gL»wJ. ntsh© c‰g¤Âæš

F¿¥Ãl¤j¡f bgU¡f« fhz¥g£lJ. bgU» tªj k¡fŸ bjhifæ‹ njitia

mJ ãiwÎ brŒjJ. ϧ»yhªÂš V‰g£l bjhê‰òu£Á¡F K‹ndhoahf

ntsh©ik¥òu£Á ÂfœªjJ. ntsh©ik¥ òu£Áæ‹nghJ ntsh© Kiwæš eh‹F

K¡»a kh‰w§fŸ V‰g£ld. ãy§fS¡F ntèaik¤jš, rhFgo¡F ÏaªÂu§fis¥

ga‹gL¤Jjš, gæ‰RH‰ÁKiw k‰W« ts®¥ò Ãuhâfë‹ nj®ªbjL¤j bgU¡f«

v‹gitna mªj eh‹F K¡»a kh‰w§fshF«.

ntsh©ik¥ òu£Á¡F K‹ò Inuh¥gh KGtJ« Ïil¡fhy¤Âš ãyéa

ntsh©Kiwna bjhl®ªJ Úo¤jJ. Âwªj tašbtë Kiw v‹gJ ãykhåa

mik¥Ã‹ j‹ikiana bfh©oUªjJ. bghJthd ãy¤Âš Foahdt®fŸ rhFgo

brŒJ éis¢riy j§fS¡FŸ Ãç¤J vL¤J¡ bfh©ld®.

12 M« ü‰wh©oèUªnj Ãç£låš bghJ ãy§fŸ jå¤jåahf

Ãç¡f¥g£L ntèæl¥g£ld. Ϫj ntèæL« Kiw 15 k‰W« 16 M« ü‰wh©Lfëš

ntfkhf¥ guéaJ. br«k¿ahLfë‹ ts®¥ò yhgfukhdjhf és§»ajhš

ntèæL« Kiw ntfkhf¥ Ëg‰w¥g£lJ. Ïjdhš, gy Foahdt®fŸ

ntiyæHªjd®. 16 k‰W« 17 M« ü‰wh©Lfëš ÂU¢rig ntèæL«

Kiwia f©o¤jJ. mij¤ jL¡f r£l§fS« Ïa‰w¥g£ld. ÏU¥ÃD«, 18

M« ü‰wh©oš ntsh©ikæš ÏaªÂu§fë‹ ga‹ghL mÂfç¤jikahš,

ntèæl¥g£l ãy§fë‹ njit bgU»aJ. Ïj‰fhf muR gy r£l§fis Ïa‰w¤

bjhl§»aJ 1801 M« M©L bghJ ntèæL« r£l« Ïa‰w¥g£lJ. 19 M«

ü‰wh©o‹ ÏWÂæš ntèæL« gâ ãiwtilªjJ.

Ï¡fhy¤Âš rhFgoKiwæš gy gçnrhjidfŸ el¤j¥g£ld. éij¥gj‰F«

mWtil brŒtj‰F« ÏaªÂu§fŸ ga‹gL¤j¥g£ld. lΩbõ©£ v‹gtuhš

gæ®RH‰Á Kiw m¿Kf¥gL¤j¥g£lJ. Ïjdhš ãy§fë‹ ts« mÂfç¤jJ.

199

g©iz éy§Ffë‹ c‰g¤Âæš eÅd m¿éaš Kiwia Ãsh¡btš v‹gt®

bfh©Ltªjh®. FÂiuahš ÏG¡f¥g£l fy¥igfŸ, rk‹gL¤J« fUéfŸ,

Ïl¤J¡F Ïl« kh‰¿ vL¤J¢ bršy¡Toa fÂuo¡F« ÏaªÂu« cu« bjë¡F«

ÏaªÂu«, gy fy¥igfis¡ bfh©l ÏaªÂu«, ghš c‰g¤Â¡fhd ÏaªÂu§fŸ

ngh‹wt‰¿‹ ga‹gh£odhš ntsh© c‰g¤Â Kiwæš kh‰w§fŸ V‰g£ld.

Ïjdhš czÎ c‰g¤Â mÂfç¤jJ. Ãw ntsh© bghU£fë‹ c‰g¤ÂÍ«

bgU»aJ.

bjhê‰òu£Á

Ãuh‹ir¢ nr®ªj #h®{ äZby£ k‰W« b#®bkåæ‹ Ãulç¡ V§fš°

M»a Inuh¥Ãa m¿P®fŸ ‘bjhê‰òu£Á’ v‹w brhšiy ga‹gL¤Âd®. 1764

Kjš 1820 tiu ϧ»yhªÂš V‰g£l bjhêš ts®¢Áia¡ F¿¥ÃLtj‰fhf

Ϫj brhš ga‹gL¤j¥g£lJ. ϧ»yhªÂš bjhê‰òu£Á gy K¡»a kh‰w§fis

V‰gL¤ÂaJ. Ëd® Inuh¥ghé‹ Ãw gFÂfëY«, mbkç¡fhéY« mnjngh‹w

kh‰w§fŸ V‰g£ld. Ϫj ehLfŸ k‰W« cy»‹ Ïju gFÂfëY« Tl bjhê‰òu£Á

rKjha¤Âš bgU« jh¡f¤ij V‰gL¤ÂaJ.

Ï¡fhy¤Âš ϧ»yhªÂš bjhêš ts®¢Áæš V‰g£l kh‰w§fëš òÂa

tif ÏaªÂu§fS¡F« bjhêšE£g§fS¡F« bgU«g§F c©L. if¤bjhêš

k‰W« if¤j¿¤ bjhêšfSl‹ x¥ÃL«nghJ bgUksÎ c‰g¤Â¡F Ïit

rh¤Âakhf ÏUªjd. Jâ k‰W« c‰g¤Âæš F¿¥Ãl¤j¡f kh‰w§fŸ ãfœªjd.

Ãç£lå‹ bjhê‰rhiyfëš Úuhéahš Ïa§F« ÏaªÂu§fŸ ga‹gL¤j¥g£ld.

Úuhé r¡Âia¥ ga‹gL¤Â f¥gšfS« uæšfS« éiuthf Ïa¡f¥g£ld.

bjhê‰òu£Áæš xUÁy® e‹ikailªj nghÂY«, bjhl¡f fhy§fëš kfëU«,

FHªijfS« nkhrkhd thœ¡if k‰W« gâ ãiyikfis v®bfhŸs

nt©oæUªjJ. Ïjdhš v®¥òfŸ njh‹¿, bjhêyhs®fë‹ ãiyikfis

nk«gL¤Jtj‰bfd murh§f« r£l§fis Ïa‰w nt©oajhæ‰W.

bjhê‰òu£Á¡fhd fhuz§fŸ

- ϧ»yhªÂ‹ rhjfkhd òéæaš mik¥ò

- ntsh©ik òu£Áæ‹ jh¡f«

- òÂa f©LÃo¥òfS«, ÏaªÂu§fë‹ m¿KfK«

- bjhêš Kidnth®fël« fhz¥g£l M®t«

- ϧ»yhªÂš V‰g£l KjÄ£L ts®¢Á

- ϧ»yhªÂl« ÏUªj Fona‰w§fŸ f¢rh¥bghU£fis c‰g¤Â brŒtj‰F«,

c‰g¤Â¥ bghU£fS¡F rªijahfΫ ÏUªjd.

m¿éaš f©LÃo¥òfŸ

#Îë¤ bjhêš

bjhê‰òu£Á¡F m¿éaš f©LÃo¥òfns mo¥gilahf mikªjd.

Mu«gfhy ÏaªÂu f©LÃo¥òfŸ #Îë¤ bjhêš rh®ªjitahf ÏUªjd.

200

1733š #h‹nf v‹gt® f©LÃo¤j v¿ehlh berΤ bjhêiy nk«gL¤ÂaJ.

1764š A®»ß›° v‹gt® ü‰F« b#‹åia f©LÃo¤jh®. xnu rka¤Âš

v£L ÏiHfis ü‰f¡Toajhf ÏJ és§»aJ. 1769š M®¡iu£ v‹gt®

ü‰F« b#‹åæš nkY« khWjšfis brŒjh®. 1779š »uh«l‹ nkY« mjid

M‰wšä¡fjhf kh‰¿dh®. 1785š fh®£iu£ v‹gt® éir¤j¿ia f©LÃo¤jh®.

mbkç¡fuhd vèé£nd gU¤ÂæèUªJ ntfkhf éijfis¥ Ãç¤bjL¡F«

fUéia¡ f©LÃo¤jh®. 1846š vèah° nAhnt v‹gtç‹ gil¥ghd ijaš

ÏaªÂu« Mil c‰g¤Âia éiuÎ gL¤ÂaJ. Ï›thW x‹w‹Ã‹ x‹whf

ãfœ¤j¥g£l f©LÃo¥òfshš #Îë¤ bjhêš k£Lkšyhkš Ãw bjhêšfS«

ntfkhf K‹nd¿d. j‰fhy¤Âš fhz¥gL« Á¡fšäF ÏaªÂu§fS« Ï›thW

jh‹ gçzhk ts®¢Á bg‰wd.

Úuhé ÏaªÂu«

fduf ÏaªÂu§fŸ vçr¡Âæ‹¿ Ïa§fKoahJ.

Ïj‰F¤ Ô®thf¤jh‹ Úuhé ÏaªÂu« f©LÃo¡f¥g£lJ.

1765š n#«° th£ Úuhé r¡Âia ÏaªÂu§fS¡F bghU¤Â¥

gh®¤jh®. K‹D« ËD« Ïa¡F»w ðl‹ bghU¤Âa Úuhé

ÏaªÂu« mtuhš cUth¡f¥g£lJ. bjhl¡f¤Âš #Îë¤

Jiwæš Úuhé ÏaªÂu« gutyhf¥ ga‹gL¤j¥g£lJ.

ngh¡Ftu¤J ts®¢Á

bjhêšJiwæ‹ ts®¢Á¡F« ngh¡Ftu¤J¡F« beU§»a bjhl®ò c©L.

f¢rh¥bghU£fis bjhêšrhiyfS¡F bfh©LtuΫ, c‰g¤Â brŒa¥g£l

bghU£fis rªijfS¡F vL¤J¢ bršyΫ ngh¡Ftu¤J Ï‹¿aikahjjhF«.

17 M« ü‰wh©Ltiu Tl bgUtê¢rhiyfŸ nkhrkhfnt fhz¥g£ld. FÂiu

ó£oa thfd§fŸ k£Lnk rhiyfëš xusÎ ntfkhf bršy¡Toajhf ÏUªjd.

18M« ü‰wh©o‹ ÉgFÂæš Ï§»yhªÂš #h‹ bk¡fhl« (1756 - 1836) v‹gt®

bf£oahd nk‰gu¥ò bfh©l rhiyia mik¤jh®. nr‰W¡F¥gÂyhf jh®¡fyit

bfh©l f‰fŸ Ïj‰F ga‹gL¤j¥g£ld. ϧ»yhªÂ‹ Ϫj têKiwia Ãuh‹R«

Ëg‰¿aJ. muÁ‹ MjuÎl‹ gy bgUtê¤jl§fŸ mik¡f¥g£ld.

bgUtê¤jl§fis mik¥gj‰F« guhkç¡fΫ bgU« bryÎ Ão¤jJ.

ÏJ cŸeh£L Ú® tê¥ngh¡Ftu¤J ts®¢Á¡F é¤Â£lJ. 18M« ü‰wh©o‹

ÉgFÂæèUªJ 19M« ü‰wh©o‹

bjhl¡f fhy« tiuæš Ï§»yhªJ,

Ãuh‹°, mbkç¡fh ngh‹w ehLfëš Mæu¡

fz¡fhd ikšfŸ öu¤Â‰F bra‰ifahd

fhšthŒfŸ mik¡f¥g£L ngh¡Ftu¤J¡F

ga‹gL¤j¥g£ld. 1761š ϧ»yhªÂ‹

bth®°è v‹w Ïl¤ÂèUªJ kh‹br°l®

tiu bt£l¥g£l fhšthŒ, ãy¡fçia

Ru§f¤ÂèUªJ vçciy¡F¡ bfh©L

bršy ga‹g£lJ.

#h®{ °Ot‹rå‹

uæš ÏaªÂu«

n#«° th£

201

e k‰W« fhšthŒ ngh¡Ftu¤ÂY« bgU«FiwfŸ fhz¥g£ld.

gaz« bkJthf ÏUªjnjhL guhkç¥ò bryΫ mÂfkhf ÏUªjJ. òéæaš

fhuz§fshš F¿¥Ã£l gFÂfëšk£Lnk fhšthŒ ngh¡Ftu¤J rh¤Âakhdjhf

ÏUªjJ. Ï¥Ãu¢idfS¡F Ô®thf¤ jh‹ uæšghijfŸ cUth¡f¥g£ld.

Kjèš ku§fshš mik¡f¥g£l ghijfëš FÂiufshš ÏG¡f¥g£l t©ofŸ

brY¤j¥g£ld. Ëd® ÏU¥ò¥ghijfŸ mik¡f¥g£L Úuhé

ÏaªÂu¤jhš Ïa§F« uæš bg£ofŸ ga‹gL¤j¥g£ld.

ÏJ ngh¡Ftu¤Âš bgU« òu£Áiana V‰gL¤ÂaJ. 1814š

#h®{ °Ot‹r‹ KjyhtJ uæš ÏaªÂu¤ij cUth¡»

Ïa¡»dh®. 1825š ϧ»yhªÂš °lh¡l‹ k‰W« lh®è§l‹

v‹w Ïl§fS¡»ilna uæšngh¡Ftu¤J bjhl§f¥g£lJ.

uæšghij¡fhy« Ï›thWjh‹ bjhl§»aJ.

brŒÂ¤ bjhl®ò

j‰fhy ngh¡Ftu¤J«, bjhêš ãWtd§fS« éiuthd k‰W«

M‰wYl‹ Toa jftš bjhl®Ã‹ mo¥gilænyna eilbgW»‹wd.

jªÂKiw brašgh£L¡F tUtj‰F K‹d® òwh¡fŸ _ynk jftšfŸ éiuthf

mD¥g¥g£ld. ghunl, nthšlh, M«Ãa® k‰W« Ãuh§¡è‹ M»nahuJ mo¥gilahd

MŒÎfë‹ fhuzkhfnt KjyhtJ ä‹dQ jªÂ Kiw eilKiw¥ gL¤j¥g£lJ.

ÏJ b#®kå, ϧ»yhªJ k‰W« mbkç¡fhéš jå¤jåahf Kiwna °O‹ïš,

Å£°nlh‹ k‰W« kh®° v‹gt®fshš f©LÃo¡f¥g£lJ. 1845 M« M©L¡F¥

ÃwF jªÂ rhjd§fŸ gutyhf ãWt¥g£ld.

1866š m£yh©o¡ bgU§flY¡F moæš mbkç¡fhitÍ« Inuh¥ghitÍ«

Ïiz¡F« jªÂ¡f«Ã mik¡f¥g£lJ. 19M« ü‰wh©o‹ ÏWÂth¡»š, cy»‹

K¡»a t®¤jf ika§fŸ mid¤J« bjhiy¤ bjhl®òfshš

Ïiz¡f¥g£ld. 1840š mŠrš Jiw V‰gL¤j¥g£lJ. 1875š

mid¤Jyf mŠrš FGk« V‰gL¤j¥g£ljhš g‹dh£L

mŠrš ngh¡Ftu¤J vëjh»aJ. 1876š »uAh« bgš

bjhiyngÁia¡ f©LÃo¤jh®.

ä‹ és¡FfŸ

bjhê‰rhiyfŸ, ngh¡Ftu¤J, r_f elto¡iffŸ,

bghGJngh¡F k‰W« g©gh£L ãfœ¢ÁfS¡F bra‰ifahd és¡bfhè K¡»a

g§fh‰W»wJ. 1784š v©bzŒ és¡FfS¡F V‰w g®d® cUth¡f¥g£lJ. Ëd®

mJ bfuÁ‹ és¡FfS¡F« ga‹gL¤j¥g£lJ. 19M« ü‰wh©oš bra‰if

btë¢r¤Â‰F vçthÍ¡fŸ ga‹gL¤j¥g£ld. 1821š nlé v‹gt® ä‹rhu

tisa¤ij¡ f©LÃo¤jh®. 1879š vor‹ ä‹rhu gšig f©LÃo¤jh®.

ÏU«ò v~F

ku«, Ú®, fh‰W ngh‹wt‰¿dhyhd giHa bjhêš E£g§fis ãy¡fç k‰W«

ÏU«ò¤ bjhêš kh‰¿aik¤jJ. #h‹ °Û£l‹ RH‰fh‰whoÍl‹ Toa cU¡F

ciyia totik¤jh®.òÂa tif ÏaªÂu§fS¡F jukhd ÏU«ò njit¥g£lJ.

»uAh« bgš

vor‹

202

bA‹¿ fh®£ k‰W« Õ£l® Måa‹° v‹gt®fŸ 1784š ÏU«ò cU¡fhiyfis

m¿Kf¥gL¤Âd®. 1740š v~F c‰g¤Âia õ‹£°nk‹ v‹gt® bõ¥Õšoš

bjhl§»dh®. Ëd®, bA‹¿ gh°k® v‹gt® kèthd, éiuthd v~F c‰g¤Â

Kiwia¡ f©LÃo¤jh®. 1777š KjyhtJ ÏU«ò¥ ghy« mik¡f¥g£lJ. 1790š

KjyhtJ ÏU«Ãyhd f¥gš f£l¥g£lJ.

bjhê‰òu£Áæ‹ e‹ikfŸ

efukakh¡f«

bjhê‰òu£Á m¿Kf¥gL¤Âa bjhê‰rhiy Kiwfëdhš efu§fŸ

cUthæd. kh‹br°l®, g®ä§Ah«, Ä£° k‰W« bõ¥Õš£ ngh‹w efu§fŸ

ϧ»yhªÂš njh‹¿d. Mæu¡fz¡fhd k¡fŸ »uhk¥òw§fis é£L btëna¿

ntiynjo efu§fëš Fonaw¤ bjhl§»d®. miuü‰wh©L fhy¤Â‰FŸ

kh‹br°lç‹ k¡fŸbjhif MW kl§F mÂfç¤jJ.

ÏaªÂu§fŸ

r¡ÂthŒªj ÏaªÂu§fë‹ m¿Kf¤jhš bghUŸ c‰g¤Â éiuthf

mÂfç¤jJ.

m¿th‰wš Ïa¡f«

k¡fë‹ m¿Î¤Âw‹ mÂfç¤jJ. g°fŸ, fšÿçfŸ brŒÂ¤jhŸfŸ,

üyf§fŸ, thbdhè ngh‹wit Kjyhë¤Jt bghUshjhu mik¥Ãš ntfkhf

ts®ªjd. fhuš kh®¡° bræ‹£ irk‹ ngh‹w m¿P®fŸ ‘bjhê‰òu£Á’ F¿¤j

j§fsJ fU¤J¡fis btë¥gL¤Âd®.

ntiy thŒ¥ò bgU¡f«

òÂa bjhê‰rhiyfŸ bjhl§f¥g£ljhš M©, bg© midtU¡F«

ntiythŒ¥ò bgU»aJ.

bjhê‰òu£Áædhš éisªj ÔikfŸ

òÂa rKf Á¡fšfŸ

bjhê‰rhiy efu§fë‹ bgU¡f¤jhš vGªj Ãu¢idfS¡F Rygkhd

Ô®ÎfŸ fhz¥gléšiy. FoæU¥ò trÂfŸ, Rfhjhu«, R‰W¥òw¤ öŒik

ngh‹wit nghJkhd msΡF V‰gL¤j¥gléšiy. nehŒfS«, F‰w§fS«

bgU»d. Fiwªj CÂa¤Â‰F kfëU«, ÁwhU« ntiy¡F mk®¤j¥g£ld®.

mt®fŸ ehS¡F 12 Kjš 14 kâ neu« ntiy brŒjd®.

Kjyhë¤Jt«

bjhê‰rhiy Kiwædhš gz¥òH¡f« mÂfç¤jJ. Mdhš, bršt« xU

Áyçlnk Féªjjhš Kjyhë¤Jt« ts®ªjJ.

t®¡fngj«

bjhê‰òu£Áædhš rKjha¤Âš ó®Zth vd¥g£l eL¤ju brštªj®fŸ

v‹w t®¡fK«, bjhêyhs® t®¡fK« njh‹¿d. c‰g¤Âahs®fŸ, t®¤jf®fŸ,

203

Ru§fKjyhëfŸ, t§»¤ bjhêš brŒnjh®, bjhêš Kidnth® ó®Zth t®¡f¤Âš

Ïl« bg‰¿Uªjd®. Miy¤ bjhêyhs®fŸ, bjhê‰rhiy¥ gâahs®fŸ ml§»a

CÂa« bgWnth® bjhêyhs® t®¡f¤ij¢ nr®ªjt®fŸ. Kjyhë, bjhêyhë v‹w

ghFgh£odhš gy bghUshjhu, r_f Á¡fšfŸ njh‹¿d.

Fona‰w¡bfhŸifÍ« nguuR¡ bfhŸifÍ«

bjhê‰òu£Á Kjyhë¤Jt¤ij tèik¥gL¤ÂaJ. Fowna‰w§fŸ f¢rh¥

bghU£fis mD¥ÃÍ«, c‰g¤Â¥ bghU£fS¡F rªijahfΫ brašg£ld.

Ïjdhš, nkY« Fona‰w§fis¥ bgW« neh¡f¤Jl‹ nguuR¡ bfhŸif

Ëg‰w¥g£lJ.

bjhêšfŸ bga® f©LÃo¥òfŸ tUl«

berΤ bjhêš #h‹nf

Ah®L »ß›°

ç¢r®L M®¡iu£

rhKntš »uh«l‹

v£k©£ fh®£iu£

vèé£nd

vèah° nAhnt

v¿ehlh v‹D« fUé (gw¡F«

ehlh)

b#‹å v‹D« ü‰F« fUé

Ú®¢r£l« v‹D« fUé

äôš v‹D« bk‹ikahd

ü‰F« fUé

éir¤j¿

gU¤ÂæèUªJ éijfis

Ãç¤bjL¡F« fUé

ijaš ÏaªÂu«

1733

1764

1769

1779

1785

1792

1846

ãy¡fç k‰W«

ÏU«ò¤ bjhêš

#h‹°Û£l‹

bA‹¿ ng°k‹

r®A«çnlé

RH‰fh‰whoÍl‹ Toa cU¡F

ciy

ÏU«ò v~F c‰g¤Â Kiw

ghJfh¥ò és¡F

1760

1850

1816

ä‹ és¡FfŸ n#«°th£

#h®{

°Obg‹r‹

Úuhé¡ fUé

Úuhéahš Ïa§F« Ïuæš

ÏaªÂu«

1736-1819

1781-1848

ngh¡Ftu¤J

ts®¢Á

#h‹bk¡ Ml« nr‰W¡F gÂyhf cWÂahd

jh® fyit bfh©l rhiyfis

mik¤jh®

1756-1836

brŒÂ¤ bjhl®ò mby¡rh©l®

»uAh«bgš

bjhiyngÁ 1876

204

f‰wš milÎfŸ

Ϫj¥ghl¤ÂèUªJkhzt®bg‰wbrŒÂfŸ

1. ntsh©ik¥òu£Áæ‹bghUS«,ngh¡F«.

2. bjhê‰òu£Á¡fhdfhuz§fŸ

3. bjhê‰òu£Á¡FtêtF¤jm¿éašf©LÃo¥òfŸ

4. #Îë,ngh¡Ftu¤Jngh‹wbjhêšJiwfë‹ts®¢Á

5. bjhê‰òu£Áæ‹e‹ikk‰W«ÔikfŸ

gæ‰Á

gFÂ- m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. gæ®RH‰Á Kiwia m¿Kf¥gL¤Âat®

m) bA®é M) l΋bõ©£

Ï) bk¡fhl« <) Ah®»ß›°

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. mby¡[hªj® »uAh« bgš ____________ f©l¿ªjh®.

2. ä‹rhu és¡if f©l¿ªjt® ____________

III. bghU¤Jf.

1. gw¡F« ehlh m. Ah®»ß›°

2. ü‰F« ehlh M. vèah° nAhnt

3. éir¤j¿ Ï. #h‹nf

4. ijaš ÏaªÂu« <. n#«° th£

5. Úuhé ÏaªÂu« c. fh®£iu£

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. ng¡btš g©iz éy§Ffë‹ Ïd¥bgU¡f¤Â‰F m¿éaš Kiwia

m¿Kf¥gL¤Âdh®.

M. bjhê‰òu£Á v‹D« brhšiy #h®{ äZby£ b#®kåæš ga‹gL¤Âdh®.

Ï. #h‹ bk¡fhl« Ïuæš ngh¡Ftu¤ij ϧ»yhªÂš m¿Kf¥gL¤Âdh®.

<. 1879š vor‹ Úuhé ÏŠÁid f©LÃo¤jh®.

205

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W TWf.

1. bjhê‰rhiyfS¡F f¢rh¥ bghUis¡ bfh©L tUtÂY«, rªij¡F

c‰g¤Â¥ bghUis vL¤J brštÂYnk bjhê‰òu£Á bgçJ« rh®ªJŸsJ.

2. 1814š #h‹ °Ûl‹ KjyhtJ uæš vŠÁid totik¤jh®.

3. g‹dh£L mŠrš nrit¡F cjéahf 1875 mid¤Jyf mŠrš T£lik¥ò

V‰gL¤j¥g£lJ.

VI. ÁW F¿¥ò tiuf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. #h‹ bk¡fhl«

VII. RU¡fkhd éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. bjhê‰òu£Á¡fhd fhuz§fis¡ TWf

2. ϧ»yhªÂš bjhê‰òu£Áæ‹ ngh¡if éthÂ.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. bjhê‰òu£Á¡F é¤Â£l m¿éaš f©LÃo¥òfis bjhF¤J vGJf.

2. bjhê‰òu£Áæ‹ e‹ik, Ôikfis MŒf.

206

ghl« - 27

Kjš cyf¥ngh®

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫj¥ghl¤ÂèUªJkhzt®m¿ªJbfhŸtJ.

1. Fona‰w¡bfhŸif,nguh¡f¡bfhŸifv‹w

nfh£ghLfS¡fhdés¡f«k‰W«mt‰¿‹jh¡f«.

2. Kjšcyf¥nghU¡fhdfhuz§fŸ

3. Kjšcyf¥nghç‹ngh¡F

4. Kjšcyf¥nghç‹KoΫéisÎfS«

Fona‰w¡ bfhŸif

Fona‰w¡ bfhŸif v‹gJ xU ehL jdJ Ïiwikiaj‹ všiyia¡ flªJ

Ãw gFÂfë‹ÛJ brY¤JtjhF«. Fona‰w§fis V‰gL¤Jgt®fŸ bghJthf,

jh§fŸ Fona¿a gFÂfëš cŸs Ïa‰if ts§fŸ, bjhêyhs® Âw‹, rªijfŸ

ngh‹wt‰¿‹ÛJ M¡f« brY¤Jt®. nkY«, j§fë‹ r_f g©gh£L¡ TWfŸ,

rka k‰W« bkhê M»at‰iw Fona‰w§fëš thG« k¡fë‹ÛJ Ââ¥gh®fŸ.

15M« ü‰wh©oš ‘f©LÃo¥òfë‹ fhy«’ bjhl§»a Ë Inuh¥Ãa

Fona‰w¡ bfhŸif bjhl§»aJ. mbkç¡f f©l¤ijÍ«, M¥ç¡fh, k¤Âa

»H¡F, ϪÂah k‰W« »H¡fhÁahé‹ fl‰fiu¥ gFÂfëY« ngh®¢RÑÁaU«

°ghåaU« MŒÎfis nk‰bfh©ld®. 17M« ü‰wh©Lth¡»š ϧ»yhªJ,

Ãuh‹R k‰W« AhyªJ M»a ehLfŸ x‹W¡bfh‹W ngh£o ngh£L¡ bfh©L

flšflªj nguuRfis cUth¡»d®. Ï¥ngh£oæš °bgæ‹, ngh®¢Rfš ehLfS«

fyªJbfh©ld. Mdhš, òÂa cy»š j§fsJ Fona‰w§fis ÏHªjÃwF

°bgæD« ngh®¢RfšY« gyÅdkilªjd. giHa cyf« vd¡ Tw¥g£l -

F¿¥ghf bj‹ M¥ç¡fh, ϪÂah, bj‹»H¡fhÁa¥ gFÂfëš Ãç£l‹, Ãuh‹R,

AhyªJ M»a ehLfŸ j§fsJ Fona‰w§fis mik¤jd®. 19 M« ü‰wh©oš

njh‹¿a bjhê‰òu£Áæ‹ fhuzkhf ‘òÂa tif nguh¡f«’ njh‹¿aJ. òÂa

Fona‰w§fis V‰gL¤Jtj‰F« mt‰iw jkJ f£L¥gh£oš it¤ÂU¥gj‰F«

Inuh¥Ãa ehLfS¡»ilna V‰g£l ngh£o Kjš cyf¥nghU¡F Ï£L¢ br‹wJ.

nguh¡f¡ bfhŸif

Fona‰w ehLfë‹ÛJ M¡f¤ij éçÎgL¤JtJ nguh¡f« vd¥gL»wJ.

xU ehL bjhiyöu¥ gFÂfëš jkJ M¡f¤ij brY¤Jtij¡ F¿¥gj‰F Ϫj

brhš ga‹gL¤j¥gL»wJ. nguh¡f fhy« v‹gJ, 1860 M« M©L bjhl§»

bgça Inuh¥Ãa ehLfŸ Ãw f©l§fëš Fona‰w§fis mik¡f¤ bjhl§»a

fhy¤ÂèUªJ bjhl§F»wJ. 1500fë‹ k¤Âath¡»š Ãç£lD« Ãuh‹R« M¥ç¡f

k‰W« mbkç¡f f©l§fëš j§fsJ M¡f¤ij éçÎgL¤Âaij F¿¡fnt

‘nguh¡f«’ v‹w brhš ga‹gL¤j¥g£lJ. nguh¡f« v‹gJ Kjyhë¤Jt¤Â‹

207

c¢r f£l« v‹W« Tw¥gL»wJ. òÂa rªijfS«, f¢rh¥ bghU£fS« Ï¡fhy¤Âš

nguh¡f ehLfS¡F njit¥g£ld v‹gij ÏJ cz®¤J»wJ. byå‹, nuh[h

y¡r«g®¡ ngh‹wt®fŸ Kjyhë¤Jt« j§fsJ eh£o‹ všiyfS¡F m¥ghš

v›thW éçÎgL¤j¥gL»wJ v‹gij¡ T¿ÍŸsd®.

bghUshjhu rªij

bjhê‰òu£Áæ‹ éisthf, Inuh¥Ãa ehLfŸ j§fsJ c‰g¤Â

bghU£fS¡fhd òÂa rªijfis¤ njlnt©o tªjJ. mnjnghš, mt®fsJ

bjhê‰rhiyfS¡F f¢rh¥ bghU£fS« njit¥g£ld. Ϥjifa Ïu£il¤

njitfëdhš, MÁah, M¥ç¡fh k‰W« y¤Ô‹ mbkç¡f¥ gFÂfëš muÁaš

bršth¡if ãiyeh£l Inuh¥Ãa ehLfŸ x‹W¡bfh‹W ngh£oæ£ld.

bjhiy¤bjhl®ò ts®¢Á

m¿éaš bjhêšE£g ts®¢Áæš ngh¡Ftu¤J k‰W« jftš bjhl®Ãš

F¿¥Ãl¤j¡f K‹nd‰w« fhz¥g£lJ. Úuhé¡f¥gšfŸ, uæšghijfŸ, rhiyfŸ

nk«gL¤j¥g£ld. btšy¥g£l ehLfë‹ÛJ nguh¡f« e‹F tY¥gLtj‰F Ïit

ngUjéahf mikªjd.

Ôéu njÁa¤Â‹ vG¢Á

19 M« ü‰wh©o‹ ÉgFÂia Ôéu njÁa¡fhy« v‹W Twyh«. gy ehLfŸ

Ãwk¡fisél jhnk ca®ªjt® v‹w ca®Î kd¥gh§if ts®¤J¡bfh©ld.

j§fsJ kÂ¥ig ca®¤Â¡ bfhŸsΫ, tèikia bgU¡»¡ bfhŸsΫ nkY«

Fona‰w§fŸ njit v‹gij mªj ehLfŸ cz®ªjd. ϧ»yhªJ, Ãuh‹R,

b#®kå M»a ehLfë‹ vG¤jhs®fS« ng¢rhs®fS« nguh¡f¡ nfh£gh£il

ts®¡f ãWtd§fis V‰gL¤Âd®. j§fsJ gFÂfis nguuRfŸ vd

T¿¡bfhŸtš Inuh¥Ãa ehLfŸ bgUäj« bfh©ld.

‘ehfßf¤öJ¡FG’

Inuh¥Ãa® gyç‹ v©z¤Âš nguh¡f¤Â‹ éçth¡f« v‹gJ xU òåj¢

brayhfnt ÏUªjJ. cy»‹ Ëj§»a gFÂfëš thG« k¡fis ehfßf¥gL¤J«

têahfnt mt®fŸ nguh¡f¤ij fUÂd®. òÂa ãy¥gFÂfis¡ f©l¿ªjt®fŸ,

rka¥ gu¥ghs®fŸ M»nah® nguh¡f¤ij gu¥òtš g§nf‰wd®.

Kjš cyf¥ ngh® (1914 - 1918)

fhuz§fŸ

cl‹go¡iffŸ

Kjš cyf¥nghU¡F gšntW fhuz§fis¡ Twyh«. ufÁa x¥gªj§fis

brŒJbfhŸS« Kiwna mt‰¿š K¡»akhdjhF«. 1914 M« M©L¡F K‹ò

Inuh¥Ãa ehLfŸ ÏU mâfshf fhz¥g£ld. Kjš cyf¥ nghU¡F K‹ò

Inuh¥Ãa muÁaèš Ï¤jifa Ãsit V‰gL¤ÂaJ b#®kåna MF«. Ãuh‹ir

jåik¥gL¤Jtj‰fhf, M°ÂçahÎl‹ b#®kå x¥gªj« brŒJ bfh©lJ

uZahÎl‹ k‰bwhU cl‹go¡ifia brŒJ bfh©lj‹ _y« ðkh®¡ _‹W

208

nguur®fŸ fHf¤ij cUth¡»dh®. Ëd®, b#®kå uZahit bghU£gL¤jéšiy.

vdnt, uZah Ï¡T£oèUªJ btëna¿aJ. Mdhš, b#®kå M°ÂçahÎl‹

bjhl®ªJ cwÎ bfh©oUªjJ. Ïj‰F ÏUt® cl‹go¡if v‹W bga®. Ϥjhè

Ït®fSl‹ nr®ªjÃwF mJ K¡T£L cl‹go¡if vd¥g£lJ.

Ïj‰»ilæš, uZah, Ãuh‹Á‹ g¡f« ÂU«ÃaJ. V‰fdnt, 1894š M°Âça

- b#®kå T£LwΡF vÂuhf Ãuh‹° - uZa x¥gªj« brŒJ bfhŸs¥g£lJ.

m¥nghJ ϧ»yhªJ jå¤ÂU¤jš bfhŸifia Ëg‰¿ tªjJ. jåikia é£L

b#®kåÍl‹ Ïiza ϧ»yhªJ éU«ÃaJ. mªj Ka‰Á njhšéailant,

1904š Ãuh‹Rl‹ x¥gªj« brŒJ bfh©lJ. 1907š uZahΫ Ï¡T£oš nr®ªjJ.

ÏJ ‘_t® e£òwÎ’ vd¥g£lJ. Ï›thW Inuh¥gh Ïu©L mâfsh»aJ. Ϫj

x¥gªj§fë‹ ufÁa¤j‹ikna, 1914 M« M©L Kjš cyf¥nghU¡F têtF¤jJ.

uhQt¡ Fé¥ò Inuh¥Ãa ehLfŸ j§fsJ jiu¥gil k‰W« fl‰gilfis

bjhl®ªJ bgU¡»¡bfh©nl tªjd. Inuh¥Ãa ehLfŸ x›bth‹W« k‰wt‰W¡F

vÂuhd, ga«, btW¥ò k‰W« rªnjf« bfhŸs MÍj¡Fé¥ò fhuzkhæ‰W.

ϧ»yhªJ« b#®kåÍ« fl‰gilæš tèik bg‰W és§»d. fl‰gil

MÍj§fis bgU¡Ftš ÏUehLfS¡F« Ïilna ngh£o ãyéaJ. b#®kåæš

f£l¥gL« xU f¥gY¡F gš ϧ»yhªJ Ïu©L f¥gšfis¡ f£oaJ.

FW»a eh£L¥g‰W« Ï¥nghU¡F k‰bwhU fhuzkhF«. xU eh£o‹ÛJ g‰W

v‹gJ k‰bwhU eh£o‹ ÛJ fh£l¥gL« btW¥ò v‹W czu¥g£lJ. vL¤J¡fh£lhf

b#®kåia neÁ¡fnt©Lkhdhš Ãuh‹ir btW¡fnt©L«. mnjnghy ÃuŠR¡

fhu®fS« b#®kåaiu btW¤jd®. »H¡F Inuh¥ghéš FW»a eh£L¥g‰W

Ôéukhf Ëg‰w¥g£lJ. br®Ãa®fŸ M°Âçah A§nfçia btW¤jd®.

mšnr° - byhnu‹ gFÂia ÂU¥gΫ bgwnt©L« vd Ãuh‹R éU«ÃaJ«

Kjš cyf¥ nghU¡F fhuzkhf mikªjJ. 1871š ðkh®¡ mšnr° - byhnu‹

gFÂfis Ãuh‹ÁläUªJ if¥g‰¿ b#®kåÍl‹ Ïiz¤jh®. mÂèUªnj

ÏUehLfS¡F« Ïilna gifik ts®ªJ tªjJ. Ϫj fhuz¤Âdhš jh‹,

Ãuh‹ir jåik¥gL¤J« neh¡f¤Jl‹ b#®kå ÃwehLfSl‹ x¥gªj§fis

brŒJ bfh©lJ.

b#®khåa¥ nguuruhd Ïu©lh« éšèaK« Kjš cyf¥ngh® njh‹w

fhuzkhf ÏUªjh®. b#®kåia xU tèikä¡f ehlhf cUth¡f mt® éU«Ãdh®.

g‹dh£L étfhu§fëš vªjbthU rkur¤Â‰F« mt® jahuhf Ïšiy. »nu£

Ãç£lå‹ tèik F¿¤J« mt® jtwhdbjhU fâ¥igna bfh©oUªjh®.

Ïu©lh« éšèa« Ãç£oõhç‹ FzhÂra« g‰¿ bfh©oUªj fU¤nj Kjš cyf¥

nghU¡F Ï£L¢ br‹wJ.

b#®kåaçl« fhz¥g£l ‘ÃuZa cz®Î’ nghU¡F têtF¤jJ. cy»š

ngh® òçtJ v‹gJ r£ló®tkhdnj v‹W ÃuZa®fŸ f‰Ã¡f¥g£oUªjd®. ngh®

v‹gJ ÃuZahé‹ njÁa¤ bjhêš vd¡ Twyh«. ngh®F¿¤j Ϥjifa j¤Jt§fŸ

b#®khåa Ïisa jiyKiwæl« MHkhf¥ gªÂUªjJ.

209

M°Âçah - A§nfçæläUªJ ou‹ondh k‰W« oça°o JiwKf¥

gFÂfis ÂU«g¥ bg‰nt©L« vd Ϥjhè éU«ÃaJ. Ï¥gFÂfëš

Ϥjhèa®fŸ mÂf« tÁ¤Jtªjd®. Mdhš, mit M°Âçah. A§nfç

tr« ÏUªjd. V£çaho¡ fl‰gFÂæš M¡f« brY¤Jtš Ϥjhè¡F«

M°Âçahé‰F« Ïilna fLikahd ngh£o ãyéaJ. M°Âçah Ϥjifa

ngh£o¡F Ma¤jkhf Ïšiy v‹gjhš ÏUehLfS¡F« Ïilna btW¥òz®Î

mÂfç¤jJ.

ÑiH¢Á¡fY« nghU¡F K¡»a fhuzkhf mikªjJ. ghšf‹ gFÂæš ÏJ

bgU« Á¡fiy V‰gL¤ÂaJ. JU¡»æ‹ Kiwnflhd M£Á btW¥òz®it nkY«

mÂfç¤jJ. khÁnlhåahit¡ f£L¥gL¤Jtj‰fhf »ß°, br®Ãah, gšnfçah

M»a ehLfŸ ngh£o ngh£ld. ngh°åah Á¡fè‹nghJ uZah, br®Ãahit

Mjç¤jJ. mid¤J °yh› cz®Î ãiyikia nkY« Á¡fšh¡»aJ.

mšnr° - byhnu‹ Ãu¢idnghynt, ghšf‹ gFÂæš ngh°åah -

bA®Ánfhédh g‰¿a Á¡fš ãyéaJ. 1878 M« M©L eilbg‰w bg®è‹

kheh£o‹ KoÎfë‹go ngh°åah - bA®Ánfhédh gFÂfŸ M°Âçah

A§nfç¡F bfhL¡f¥g£ld. Ïjid br®Ãah fLikahf v®¤jJ. M°Âçah

- A§nfçæläUªJ mt‰iw Ãç¤J br®ÃahÎl‹ Ïiz¡F« neh¡f¤Jl‹

br®Ãahéš gy¤j nghuh£l« eilbg‰wJ. Ïjdhš, br®Ãah k‰W« M°Âçah

- A§nfç M»a ehLfS¡»ilna gifik _©lJ. 1909 M« M©L¡F¥Ã‹

gifik bfhGªJ é£blçªjJ. uZahé‹ MjuÎ br®ÃahΡF ÏUªjJ«

F¿¥Ãl¤j¡fJ. ÏUtU« °yh› Ïd¤jt®fnsahF«.

cldo¡fhuz«

M°Âça mçaiz¡F thçrhd Ïstur‹ M®¢oô¡ Ãuh‹Á° bg®odh©£

gLbfhiy brŒa¥g£lnj Kjš cyf¥ nghU¡F cldo¡ fhuzkhF«. 1914 #]‹

28 M« ehŸ ngh°åa jiyef® Áuhínth efçš br®Ãa ÏisP‹ xUtdhš

M®¢oô¡ Ãuh‹Á° bg®odh©£ gLbfhiy brŒa¥g£lh®. Ï¥gLbfhiy gy

ehLfis m®¢Á¡ FŸsh¡»aJ. V‰fdnt ÏUehLfS¡F«

ÏUªj gifahš, Ϫj ãfœ¢Áia jd¡F rhjfkhf

ga‹gL¤j¡ bfhŸs M°Âçah - A§nfç ãid¤jJ. j§fsJ

ÏsturD« mtdJ kidéÍ« bfhšy¥g£lj‰fhf Áy

ãgªjidfis é¤J br®ÃahΡF ÏW v¢rç¡if x‹iw

M°Âçah mD¥ÃaJ. br®Ãahé‹ gš M°ÂçahΡF

ÂU¥Âaë¡féšiy. b#®kåæ‹ g¡fgy¤Jl‹ M°Âçah -

A§nfç br®Ãah ÛJ ngh® bjhL¤jJ. br®ÃahΡF Mjuthf

uZahΫ jdJ gilfis¡ Fé¤jJ. Ï›thW Kjš cyf¥ngh®

bjhl§»aJ.

nghç‹ ngh¡F

nghç‹nghJ, b#®kåÍ« mj‹ T£lâ ehLfS« ‘T£LwÎ ehLfŸ’

vdΫ, ϧ»yhªJ« mj‹ e£ò ehLfS« ‘ner ehLfŸ’ vdΫ miH¡f¥g£ld.

M®¢ oô¡

bg®odh©£

210

M°ÂçahΡF Mjuthf b#®kå nghçš Ïw§»aJ. éiuéš ÏU mâæèUªj

ehLfS« mtut® mâ¡fhf fs« Ïw§»d. JU¡»Í« gšnfçahΫ b#®kå¡F

Mjuthf¥ nghç£ld. K¡T£lâia é£L btëna¿a Ϥjhè vÂuâæš nr®ªJ

M°Âçahé‹ f£L¥gh£oèUªj gFÂfis ÂU«gΫ if¥g‰w nt©L« v‹w

neh¡f¤Jl‹ nghç£lJ.

ϧ»yhªJ b#®kå¡bfÂuhf¥ nghçš Ïw§»aJ. ÃbuŠR k©âšjh‹

bgU«ngh®fŸ eilbg‰wd. bt®^‹ nghçš ner ehLfŸ bt‰¿bg‰wd. b#®kå,

jkJ Ú®_œ»¡f¥gšfis bgUksÎ ga‹gL¤j¤ bjhl§»aJ. f¥g‰gilæ‹

g‹dh£L éÂfŸ mid¤J« fh‰¿š él¥g£ld.

1917 M« M©Ltiu uZah ner ehLfë‹ g¡f« nghç£lJ. òÂjhf¥

gjéna‰w nghšZé¡ murh§f« b#®kåÍl‹ Ãu°£ - ènlhé°¡ v‹w

cl‹go¡if brŒJ bfh©ljhš uZah nghçèUªJ éy»aJ.

b#®khåa Ú®_œ»¡ f¥gšfshš ÿÁlhåah f¥gš jh¡f¥g£lJ. mš

gaz« brŒj mbkç¡f®fŸ cæçHªjd®. vdnt, mbkç¡fh

b#®kåÛJ ngh® bjhL¤jJ. bgUKa‰Á brŒJ« b#®kåahš

bjhl®ªJ nghçl Koahjjhš 1918 et«gçš ner ehLfël«

ruzilªjJ.

b#®khåa¥ nguur® bfŒr® éšèa« bt‰¿ bgW«

e«Ã¡ifia ÏHªjh®. mt® jkJ mçaizia¤ JwªJé£L

AhyªJ¡F j¥Ãnahodh®. 1918 et«g® 11 M« ehŸ b#®kå

ngh® ãW¤j x¥gªj¤Âš ifbaG¤Â£lJ. b#®kåæ‹ T£lhë

ehLfS« nerehLfë‹ gilfshš K¿ao¡f¥g£ld.

nghç‹ éisÎfŸ

Kjš cyf¥ ngh® bgU¤j cæ® nrj¤ij V‰gL¤jaJ. 10 äšèa‹ ng®

ÏwªÂU¡fyh« v‹W« 20 äšèa‹ k¡fŸ gLfha« milªÂU¡fyh« v‹W«

kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ. cy»‹ gy gFÂfëŸ thG« k¡fŸ brhšbyhzh¤ Jau¤J¡F

Mshæd®. k¡fë‹ brh¤J¡fS¡F« gy¤j nrj« V‰g£lJ. nghU¡fhd neuo

bryÎ 200 Úèa‹ lhy®fS¡F mÂfkhfΫ, kiwKf bryÎ 150 Úèa‹

lhy®fS¡F nkY« ÏU¡F« vd kÂ¥Ãl¥g£LŸsJ.

Ôia¡f¡F« F©LfŸ, v¿ F©LfŸ, éõthÍ ngh‹w bfh^ukhd

MÍj§fŸ Ï¥nghçš ga‹gL¤j¥g£ld. fduf lh§FfŸ, Ú®_œ»¡ f¥gšfŸ k‰W«

Mfha ékhd§fS« Ï¥nghçš <LgL¤j¥g£ld.

nghçš g§Fbg‰w ehLfë‹ bghUshjhu¤ij Ϫj ngh® Á‹dhËd

kh¡»aJ. nghç‹ bjhl¡f¤Ânyna Rkh® 25 ehLfŸ nerehLfS¡F Mjuthf

fs¤Âš Ïw§»d. ngh® KoÍK‹ng, bt‰¿ bg‰w ehLfŸ ngh® V‰gL¤Âa mêit

czu¤ bjhl§»d. Ϫj ehLfŸ mid¤ÂY« njÁa¡ fl‹fŸ mÂfç¤jd.

cyf¥ bghUshjhunk Ó®FiyªjJ. 1919 #]‹ 28 M« ehŸ b#®kå, bt®nrš°

cl‹go¡ifæš ifbaG¤ÂL« go t‰òW¤j¥g£lJ. mJ xU Ââ¡f¥g£l

bfŒr® éšèa«

211

cl‹go¡if v‹w nghÂY« mjid v®¡F« tèik m¥nghJ b#®kåæl«

fhz¥gléšiy. mJ m¥nghJ mid¤ijÍ« ÏHªÂUªjJ. bt‰¿bg‰w ehLfS¡F

vuhskhd ngh® ÏH¥Õ£il¤ ju nt©oa ãiy¡F¤ jŸs¥g£ljhš, b#®kåÍ«

mj‹ T£lâ ehLfS« bgçJ« J‹ò‰wd.

M°Âçah - A§nfç bræ‹£ b#®bkŒ‹ cl‹go¡ifæš ifbaG¤Â£lJ.

A§nfç oçandh‹ cl‹go¡ifia 1920š ner ehLfSl‹ brŒJ bfh©lJ.

1919nyna ãôè cl‹go¡ifia gšnfçah V‰W¡ bfh©lJ.b#®kåia Mjç¤j

JU¡» 1920š brtu° cl‹go¡ifæš ifbaG¤Â£lJ.

f‰wš milÎfŸ

Ϫjghl¤ÂèUªJkhzt®f‰wit

1. Fona‰w¡bfhŸifæ‹vG¢ÁÍ«mj‹jh¡fK«.

2. nguu¡fbfhŸifÍ«,cyfmuÁaèšmj‹jh¡fK«.

3. cl‹go¡iffS«,Kjšcyf¥nghU¡fhdÃwfhuz§fS«.

4. Kjš cyf¥ nghç‹ Koéš brŒJ bfhŸs¥g£l

cl‹go¡iffS«nghç‹éisÎfS«.

gæ‰Á

gFÂ- m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. ËtUtdt‰WŸ Fobga®ªnjh® Fona‰w« vJ?

m) Ãç£oZ ϪÂah M) ϪnjhÓdh

Ï) 13 mbkç¡f¡ Fona‰w§fŸ <) ϪnjhndÁah

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. _‹W nguur®fŸ fHf¤ij mik¤jt® ____________

2. bg®è‹ khehL T£l¥g£l M©L ____________

III. bghU¤Jf.

1. bt®nrš° cl‹go¡if m. M°Âçah - A§nfç

2. bræ‹£ b#®bkŒ‹ cl‹go¡if M. JU¡»

3. br›u° cl‹go¡if Ï. b#®bkå

4. ãôè cl‹go¡if <. gšnfçah

212

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. ÏUt® T£lâæš Ï¤jhè Ïizªj nghJ mJ _t® T£lâahf kh¿aJ.

M. M°Âça Ïstur® Ãuh‹Á° bg®odh‹L M°Âça jiyefçš

bfhšy¥g£lh®.

Ï. Kjyh« cyf¥ nghçš cyf« ner ehLfŸ, m¢R ehLfŸ vd ÏU¥ÃçÎfshf

Ãçªjd.

<. cyf¥nghU¡F¥Ã‹ gšnfçah £çahdh‹ cl‹go¡ifæš ÏizªjJ.

V. ËtU« th¡»a§fŸ rçah, jtwh vd¡ TWf.

1. K¡T£L x¥gªj« b#®kå, Ϥjhè, M°Âçah A§nfç ehLfS¡»ilna

brŒJbfhŸs¥g£lJ.

2. Kjš cyf¥ nghç‹ nghJ Ïu©lh« éšèa« b#®kåæ‹ muruhf ÏUªjh®.

3. M®¢ oô¡ bg®odh©o‹ gLbfhiy Kjš cyf¥nghU¡F cldo¡ fhuzkhf

mikªjJ.

4. Ãu°£ - ènlhé°¢ cl‹go¡if uZahΡF« Ϥjhè¡F« Ïilna V‰g£lJ.

VI. ÁW F¿¥ò vGJf.(VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. Fona‰w¡ bfhŸif

2. nguuR¡ bfhŸif

3. _t® e£ò

4. bt®nrš° cl‹go¡if

VII. RU¡fkhd éil vGJf. (100 th®¤ijfŸ)

1. Fona‰w¡bfhŸifæ‹ jh¡f¤ij éthÂ.

2. Kjš cyf¥nghç‹ ngh¡if étç.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. Kjš cyf¥ nghU¡fhd gšntW fhuz§fis¡ TWf.

2. Kjš cyf¥ nghç‹ éisÎfis MŒf.

213

ghl« - 28

1917 M« M©L uZa¥òu£Á

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫj¥ghl¤ijf‰gj‹_y«khzt®m¿ªJbfhŸtJ

1. uZa¥òu£Á¡fhdfhuz§fŸ

2. uZahéšnrhõè°Lfë‹vG¢Á

3. uZa¥òu£Áæ‹ngh¡F

4. òu£Áæ‹KoΫ,éisÎfS«

1917 M« M©L uZa¥ òu£Á 20 M« ü‰wh©o‹ äf K¡»akhd ãfœthF«.

fhu®š kh®¡Á‹ rk¤Jt¡ bfhŸifÍ«, ciH¥ghs® òu£ÁÍ« Kj‹ Kiwahf

eilKiw¥gL¤j¥g£ld. uZah äf¥bgça, tèik thŒªj ehlhF«. 1812š

be¥nghèa‹ nghdgh®£lhš Tl uZahit¡ if¥g‰w Koaéšiy. Mdhš, 20

M« ü‰wh©o‹ bjhl¡f¤Âš uZah jdJ tèikia ÏHªjJ. ϤjUz¤Âš

nuhkdh› t«r« uZahit M£ÁòçªjJ. òu£Áæ‹nghJ Ïu©lh« rh® ã¡nfhy°

uZahé‹ muruhf ÏUªjh®. mtuJ M£Á¡fhy¤Âš uZah gšntW cŸeh£L k‰W«

mašeh£L¥ Ãu¢idfis rªÂ¡f nt©oæUªjJ. Ëd® eilbg‰w ãfœ¢Áfë‹

éisthf 1917 M« M©o‹ m¡nlhg® òu£Áædhš, rh® k‹dç‹ M£Á ö¡»

v¿a¥g£lJ. byå‹ jiyikæyhd nghšZé¡ f£Á òu£Áia K‹å‹W el¤ÂaJ.

òu£Áæ‹ gadhf nrhéa¤ nrhõèr FoauRfë‹ T£lik¥ò njh‰Wé¡f¥g£lJ.

mJ 1991 M« M©Ltiu Úo¤jJ.

uZa¥ òu£Á¡fhd fhuz§fŸ

muÁaš fhuz§fŸ

1904 - 05 M« M©Lfëš uZah #¥ghDl‹ nghç£lJ.

Á¿a MÁa ehlhd #¥gh‹, bgça Inuh¥Ãa ehlhd

uZahit #¥gh‹ nghçš K¿ao¤jJ. Ïjdhš, uZahé‹ òfœ

cŸeh£oY«, g‹dh£L mu§»Y« k§»aJ.

rh® k‹d®fŸ bjŒÅf Ïiwik¡ nfh£gh£oš e«Ã¡if bfh©oUªjd®.

Ïu©lh« rh® ã¡nfhy° r®thÂfhu M£Áia el¤Â tªjh®.

k¡fŸ gšntW Ï‹dšfS¡F Mshæd®. ^kh° v‹w

uZa ghuhSk‹w cW¥Ãd®fŸ jhuhs Ó®ÂU¤j§fis nk‰

bfhŸSkhW k‹diu nt©od®. Mdhš, rh® k‹d® mj‰F

cl‹gléšiy. Ïj‰»ilæš bræ‹£ Õ£l®°g®¡if¢

nr®ªj bjhêyhs®fŸ ntiy ãW¤j¤Âš <Lg£ld®. j§fsJ

Fiwfis¡ fisa¡ nfhç, rh® k‹dç‹ khëif¡F

C®tykhf¢ br‹W é©z¥g« x‹iw mt®fŸ më¤jd®.

mt®fS¡F nfg‹ v‹gt® jiyik t»¤jh®. khëifia

rh® Ïu©lh«

ã¡nfhy°

u°òO‹

214

beU§F«nghJ C®ty¤Âd®ÛJ fhtyhëfŸ J¥gh¡» NL el¤Âd®. 1905 M«

M©L #dtç 22 M« ehŸ Phæ‰W¡»Hik Ϫãfœ¢Á eilbg‰wjhš, Ïj‰F

‘FU PhæW’ vd¥ bgaçl¥g£lJ. 1917 M« M©L m¡nlhg® òu£Á¡F ÏJ

K‹ndhoahf és§»aJ.

rh® k‹dç‹ murit, u°òO‹ v‹w Ôatç‹ f£L¥gh£oš brašg£lJ. rh®

k‹dç‹ kidé mtç‹ bršth¡»‹ Ñœ ÏUªjh®. ã®thfK« mtuJ éU¥g¥gona

eilbg‰wJ. Ïjdhš, Ãuò¡fŸ u°òOD¡F éõ« it¤J¡ bfh‹wd®.

bghUshjhu¡ fhuz§fŸ

uZa¥ bghUshjhu« r‰W Ëj§»æUªjikna bghUshjhu¡

fhuz§fS¡F mo¥gilahf mikªjJ. jå¥g£l

Foahdt®fë‹ f£L¥gh£onyna uZa ntsh©ik ÏUªjJ.

eÅd ÏaªÂu§fŸ VJ« mt®fŸ bg‰¿U¡féšiy. fL«Fë®

mªeh£L ntsh©ikia äfΫ gh¤jJ. M©L¡F

eh‹F Kjš MWkhj fhynk m§F ntsh©ik brŒtj‰F

cfªj fhykhf ÏUªjJ. 1891 M« M©L V‰g£l

gŠr« bgU«ghyhd Foahdt®fis tWik¡F£gL¤ÂaJ.

mj¨éiuthf V‰g£l bjhê‰òu£Áædhš efu§fëš k¡fŸ

bjhif bgU»aJ. efu§fëš thœªj bjhêyhs®fë‹ thœ¡if¤juK«

nkhrkhfnt ÏUªjJ. 1890 - 1910 M« M©LfS¡F Ïil¥g£l fhy¤Âš jiyef®

bræ‹£ Õ£l®° g®¡»‹ k¡fŸ bjhif 10,33,600èUªJ 19,05,600 Mf

ca®ªjJ. mnjnghš kh°nfhéY« k¡fŸbjhif v©â¡if

mÂfç¤jJ. 1904 M« M©L òŸëétu¥go, bræ‹£

Õ£l®°g®¡ FoæU¥ò x‹¿š ruhrçahf 16 ngU«. xU miwæš

6 ng® v‹w é»j¤ÂY« k¡fŸ FoæUªjd®. R¤jkhd j©Ù®

»ilahJ. kåj¡fêé‹ bgU¡f« bgU¤j Rfhjhu¡nf£il

V‰gL¤ÂaJ. Ïjdhš, bjhêyhs® Rfhjhu« gh¡f¥g£lJ.

bghJthfnt, bjhêyhs®fŸ xU ÂU¥Âfuk‰w Nœãiyænyna

thœªJ tªjd®.

nrhõèr f£Áæ‹ vG¢Á

nrhõèr Ïa¡f¤Â‹ tuyh‰¿š, 1804 M« M©L g‹dh£L ciH¥ghs®

r§f« mik¡f¥g£lJ xU K¡»a ãfœthF«. ÏJnt KjyhtJ g‹dh£L mik¥ò

v‹W« miH¡f¥gL»wJ. (g®°£ Ï‹l®neõdš) äf¡ Fiwªj fhy¤Ânyna,

Inuh¥ghéš bjhêyhs® Ïa¡f§fëilna g‹dh£L mik¥ò bgU« jh¡f¤ij

V‰gL¤ÂaJ.

1789 ÃuŠR¥ òu£Áæ‹ ü‰wh©lhd 1889 M« M©L #]iy 14 M« ehŸ

Ïu©lhtJ g‹dh£L mik¥ò cUth¡f¥g£lJ. gy ehLfëY« ÏUªj nrhõèr

f£Áfis xU§»iz¤J xU g‹dh£L mik¥ig cUth¡Ftj‰fhfnt Ϫj¥

nguit eilbg‰wJ. nrhõèr tuyh‰¿š Ïu©lhtJ g‹dh£L mik¥ò äfΫ

Áw¥ò thŒªjjhF«.

#h®{

Ãs¡nd›

fhuškh®¡°

215

uZahéš bjhêyhs® mik¥òfŸ cUthd nghJ, mit kh®¡Á‹

fU¤J¡fisna bgçJ« V‰W¡bfh©ld. kh®¡Óa

nfh£gh£lhsuhd #h®{ Ãs¡ndh› v‹gt® 1883š uZa

nrhîaš blkh»uo¡ f£Áia¤ bjhl§»dh®. ntW Áy

nrhõèr mik¥òfis x‹¿iz¤J¡ bfh©L 1898š

ÏJ uZa nrhîaš blkh»uo¡ ciH¥ghs® f£Á v‹w

bgaiu¥ bg‰wJ. ÏU¥ÃD«, bfhŸif k‰W« mik¥òßÂahf

Ï¡f£Á ÃsÎg£lJ. ÁWgh‹ik Ãçéd® bfh©l FG

bk‹Zé¡ (uZa bkhêæš ÁWgh‹ik v‹W bghUŸ) v‹W«,

bgU«gh‹ikæd® nghšZé¡FfŸ v‹W« miH¡f¥g£ld®.

nghšZé¡Ffë‹ jiytuhf éshoä® Ïyæ¢ cyaneh› és§»dh®.

byå‹ v‹gJ ÏtuJ òfœthŒªj bgauhF«. kh®¡°, V§fš° M»nahU¡F¥

ÃwF nrhõèr Ïa¡f¤ jiyt®fëš Ãugykhf és§»at® ÏtnuahF«.

òu£Áia K‹å‹W el¤jtšy xU ngça¡fkhf nghšZé¡ f£Áia byå‹

cUth¡»dh®. 1917 M« M©L òu£Á¡F byå‹ M‰¿a g§F kf¤jhdjhF«.

Ïu©lhtJ g‹dh£L mik¥ÃY« Ãs¡ndh› k‰W« byå‹ ngh‹w uZa

nrhõè°LfŸ bgU« g§F t»¤jd®.

bjhêyhs® t®¡f¤Âdç‹ f£Áfshf és§»a bk‹Zé¡, nghšZé¡

f£Áfis¤jéu, Foahdtç‹ Fuiy xè¡f¢ brŒtj‰F nrhõè°£ òu£Á f£Á

x‹W« uZahéš ÏUªjJ.

Kjš cyf¥ngh®

uZa¥ gilfë‹ tuyh‰¿š njhšéba‹gJ rhjhuzkhd x‹W. Kjš cyf¥

nghU¡F K‹ò 1904 -1905š eilbg‰w uZa #¥ghåa nghçš uZah, #¥ghåa¥

gilfël« njhšéailªjJ. mªj¥ nghçš uZa f¥gšfŸ gy _œfo¡f¥g£d.

1914š M°Âçah - A§nfç¡F vÂuhd nghçš uZa¥ gilfŸ bjhl¡f¤Âš bt‰¿

bg‰whY« Ëd® njhšéailªjJ. eÅd fUéfŸ Ïšyhik, eÅd bjhêšE£g«

Ïšyhik (Mfha ékhd§fŸ, bjhiyngÁfŸ) uZa njhšé¡F K¡»a

fhuz§fshf mikªjd.

Kjš cyf¥ nghç‹ bjhl¡f¤Ânyna uZah njhšéfis rªÂ¤jJ. 1914š

eilbg‰w nld‹g®¡ nghçš 1,20,000 uZa Åu®fŸ bfhšy¥g£ld®. Mdhš, b#®kå

20,000 Åu®fis k£Lnk ÏHªjJ. nghç‹ bjhl¡f¤Âš uZa murh§f« bg‰¿Uªj

k¡fë‹ MjuÎ Fiwa¤ bjhl§»aJ.

1915š k‹d® ã¡nfhy° jhnk gil¤jiyikia V‰wh®. b#®khåa¥gil

nghJkhd jsthl§fëšyhj uZa¥ giliaél M‰wšä¡fjhfnt és§»aJ.

1916 m¡nlhg® khj th¡»š uZah Rkh® 1.8 äšèa‹ Åu®fis ÏHªjJ. 2 äšèa‹

Åu®fŸ Áiw¥g£ld®. nkY« xU äšèa‹ Åu®fŸ fhzhkš nghæd®. Ϥjifa

bgU« nrj¤Â‰fhshd uZa¥ gilæ‹ Åu®fŸ fyf¤Âš <Lgl¤ bjhl§»d®.

Ϥjifa Ïêãiy¡F ã¡nfhynr bghW¥ò vd F‰w« rh£l¥g£lh®.

mtU¡F v®¥ò tY¡fnt, ^kh v‹w ehlhSk‹w« muÁayik¥ò¡F£g£l

byå‹

216

M£Áia mik¡FkhW v¢rç¡if éL¤jJ. Mdhš, ã¡nfhy° m¡nfhç¡ifia

ãuhfç¤jh®. vdnt, 1917 Ã¥utç khj« eilbg‰w òu£Áæ‹ nghJ uZahéš

rh®k‹dç‹ M£Á f霪jJ.

Ã¥utç òu£Á

nk‰F¿¥Ã£l muÁaš, r_f, bghUshjhu fhuz§fshš Ã¥utç òu£Á

bto¤jJ. Ã¥utç òu£Á bto¡F« jUthæš jiyefçš czÎ¥g‰wh¡Fiw

V‰g£lJ. k¡fŸ nghU¡F vÂuhf¡ Fuš bfhL¤jd®.

gšntW muÁaš f£ÁfS« rh®k‹dç‹ M£Á¡F vÂuhf x‹W

Âu©ld. Ã¥utç khj« Õ£l®°g®¡ efçš k¡fŸ fyf¤Âš <Lg£ld®. t‹Kiw

jiyéç¤jhoaJ. fhtšJiw k‰W« uhQt¤njhL k¡fŸ nkhj Mu«Ã¤jd®.

Õ£l®°g®¡»èUªj uhQt Åu®fëš bgU«ghyhndh® k¡fSl‹ nr®ªJ

bfh©ld®.

1917 kh®¢ 12 M« ehŸ jiyef® Õ£l®°g®¡ òu£Áahs®fë‹ trkhæ‰W.

Ëd®, mt®fŸ kh°nfhitÍ« if¥g‰¿d®. Ïu©lh« rh® ã¡nfhy°

mçaiziaé£L btëna¿dh®. kh®¢ 15M« ehŸ j‰fhèf murh§f« V‰gL¤j¥

g£lJ. rh® k‹dç‹ Åœ¢Ána Ã¥utç òu£Á vd¥gL»wJ.

bfu‹Á»æ‹ j‰fhy murh§f«

òu£Áæ‹nghJ k¡fŸ murh§f¤Â‹ K‹it¤j K¡»a

nfhç¡iffŸ eh‹F - mik V‰gL¤Jjš, cGjtU¡nf

ãy¤ij cçikah¡Fjš, bjhê‰rhiyfis bjhêyhs®fë‹

f£L¥gh£oš bfh©LtUjš k‰W« uZa® mšyhj FU

k¡fS¡F« rk mªj°J tH§Fjš. bfu‹°» jiyikæš

M£Á¥ bghW¥ng‰w j‰fhèf murh§f« Ïit vjidÍ«

ãiwnt‰wéšiy. vdnt, éiuéš k¡fë‹ Mjuit ÏHªjJ.

Ã¥utç òu£Áæ‹nghJ °é£r®yhªÂš ÏUªj byå‹, V¥uèš uZahΡF

ÂU«Ã jdJ ‘V¥uš th¡FWÂfis’ btëæ£lh®. ÏJ k¡fsJ njitfis

ãiwnt‰Wtjhf ÏUªjJ.mtuJ jiyikæyhd nghšZé¡ f£Á nghiu

KoΡF bfh©LtUjš, Foahdt®fS¡F ãyÎçikfis kh‰Wjš ngh‹w

jdJ bfhŸifis bjëthf k¡fël« T¿aJ. mid¤J mÂfhu§fS«

nrhéa¤J¡fS¡nf v‹W KH¡f« brŒjJ. byåD«, mtuJ e«Ã¡if¡Fça

njhH® ènah‹ ouh£°»Í« ÏizªJ m¡nlhg® òu£Áia tê el¤Â¢ br‹wd®.

1917 M« M©L m¡nlhg® òu£Á

bfu‹°» murh§f¤Â‰fhd MjuÎ ehS¡F ehŸ rçªjJ. mJ mikªÂUªj

é‹°l® khëifia Åu®fŸ if¥g‰¿d®. mid¤J uZa nrhéa¤J¡ffë‹

nguit m‹nw To mid¤J muÁaš mÂfhu§fisÍ« j« tr« vL¤J¡

bfh©lJ. 1917 m¡nlhg® 25 M« ehŸ Ϫãfœ¢Á eilbg‰wJ. vdnt Ïjid

m¡nlhg® òu£Á v‹W T¿d®.

bfu‹°»

217

uZa¥ òu£Áæ‹ éisÎfŸ

Kjš cyf¥ nghçèUªJ uZah éy»aJ. Ëd®, b#®kåÍl‹ xU x¥gªjK«

brŒJ bfhŸs¥g£lJ. g©izahs®fŸ, ÂU¢rig, rh® k‹d® M»nahUila

ãy§fŸ g¿Kjš brŒa¥g£L Foahdt r_f¤Â‰F kh‰w¥g£ld. bjhê‰rhiyfŸ

bjhêyhs® FG¡fë‹ f£L¥gh£oš él¥g£ld. 1918 M« M©L k¤Âath¡»š

fh¥Õ£L ãWtd§fŸ, bgça bjhê‰rhiyfŸ, Ru§f§fŸ, Ú®¥ngh¡Ftu¤J k‰W«

uæšghijfŸ M»ad njÁa kakh¡f¥g£ld. mašeh£L¡ flid ÂU¥Ã¢

brY¤j kW¤jJl‹, mªãa KjÄLfS« g¿Kjš brŒa¥g£ld. mid¤J njÁa

Ïd¤jtU¡F« Raã®za cçikia cW brŒÍ« tifæš k¡fë‹ RjªÂu

Ãufld« x‹W btëæl¥g£lJ. byå‹ jiyikæyhd k¡fŸ ÃuÂãÂfŸ muR

x‹W V‰gL¤j¥g£lJ. Ϫj òÂa elto¡iffŸ nrhõèr fhy¤Â‹ Jt¡f¤ij

giwrh‰Wtjhf ÏUªjJ.

1918 #]iy 10 M« ehŸ KjyhtJ nrhéa¤ muÁayik¥ò

V‰W¡bfhŸs¥g£lJ. nrhéa¤ FoauRfŸ ml§»a uZa T£lik¥ig

ÏJ V‰gL¤ÂaJ. 1922 or«g® 30 M« ehŸ nrhéa¤ FoauRfë‹ ôåa‹ brašgl¤

Jt§»aJ. våD«, òÂa nrhéa¤ muÁš cŸeh£L¥ ngh® njh‹¿aJ Åœ¢Áailªj

rh® k‹dç‹ MjuÎ Åu®fŸ òÂa nrhéa¤ muR¡F vÂuhf fyf¤Âš <Lg£ld®.

ϧ»yhªJ, Ãuh‹°, #¥gh‹, mbkç¡fh ngh‹w Ãw mašeh£L¥gilfS«

mt®fSl‹ nr®ªJ bfh©ld. 1920 M« M©L tiu Ï¥ngh® Úo¤jJ. òÂa muÁ‹

‘brŠnrid’ giHa rh® k‹dç‹ M£Á¥ gF KGtijÍ« jkJ f£L¥gh£oš

bfh©L tªjJ. 1923 tiu òu£Á miyfŸ Úo¤jd v‹W Twyh«.

f‰wš milÎfŸ

Ϫjghl¤ijgo¤jj‹_y«khzt®bgW«gy‹

1. uZa¥òu£Á¡fhdmuÁaš,r_f,bghUshjhufhuz§fŸ.

2. uZaòu£Áæšbyå‹jiyikæyhdnrhõè°Lfë‹g§F.

3. òu£Áæ‹ngh¡Fk‰W«uZahéšrh®k‹duh£ÁKoΡF

tUjY«.

4. nrhéa¤FoauRmik¡f¥gLjY«,uZa¥òu£Áæ‹éisÎfS«.

218

gæ‰Á

gFÂ- m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. uZahéš nghšZé¡ f£Á¡F jiyikna‰wt®

m) fh®š kh®¡° M) rh® ã¡nfhy°

Ï) byå‹ <) V§fš°

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. uZa nrhõèr #dehaf¡ f£Áia mik¤jt® ____________

2. nrhéa¤ nrhõè°L T£luR mik¡f¥g£l M©L ____________

III. bghU¤Jf.

1. rh®ã¡nfhy° m. j‰fhèf murh§f«

2. FUÂPhæW M. byå‹

3. V¥uš th¡FWÂfŸ Ï. 1905

4. bfu‹°» <. nuhkhdh› t«r«

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. uZahéš Ã¥utç òu£Á¡F jiyikna‰wt® byå‹

M. bk‹Zé¡ murh§f« bfu‹°» jiyikæš mik¡f¥g£lJ.

Ï. nghšZé¡ f£Á äjthj muÁaš Ïa¡fkhF«.

<. Ïu©lh« rh® ã¡nfhy° bk‹Zé¡Ffis Mjç¤jh®.

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W TWf.

1. Kjš cyf¥nghç‹ Ïilæš uZah éy»¡ bfh©lJ.

2. byå‹ e«Ã¡if¡Fça njhH® èah‹ £uh£°»

VI. ÁW F¿¥ò tiuf.(VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. FUÂ PhæW

2. nghšZé¡FfŸ

3. m¡nlhg® òu£Á

VII. FW»a éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. uZa¥ òu£Áæš byåå‹ g§»id¡ F¿¤J éthÂ.

2. Ã¥utç òu£Á g‰¿ F¿¥ò vGJf.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. 1917 M« M©L uZa¥ òu£Á¡fhd fhuz§fis MŒf.

2. 1917 M« M©L uZa¥ òu£Áæ‹ ngh¡if¥ g‰¿ éthÂ.

219

ghl« - 29

g‹dh£L¡ fHf«

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫjghl¤ijgo¥gjdhškhzt®m¿ªJbfhŸtJ

1. g‹dh£L¡fHf«ãWt¥gLjš

2. g‹dh£L¡fHf¤Â‹mik¥ò

3. g‹dh£LfHf¤Â‹rhjidfŸ

4. g‹dh£LfHf¤j‹njhšé¡fhdfhuz§fŸ.

g‹dh£L¡ fHf« ãWt¥gLjš

Kjš cyf¥ ngh® bto¤jÃwF, v®fhy¤Âš Ϥjifa ngh®fŸ eilbgwh

t©z« jL¥gj‰F xU g‹dh£L mik¥ò V‰gL¤j¥gl nt©L« vd cyf¤

jiyt®fŸ fUÂd®. cyf mik k‰W« ghJfh¥ig guhkç¥gj‰F xU g‹dh£L

mik¥ò cUth¡f¥gLtj‰fhf xU r£l¥ÃçΫ bt®nrš° cl‹ go¡ifæš

Ïl« bg‰¿UªjJ. g‹dh£L¡ fHf« ãWt¥gLtj‰F fhuzkhf ÏUªjt®

mbkç¡f mÂg® c£nuh éšr‹ Mth®. Ïj‰fhd fU¤J

mtUilanjahF«. c£nuh éšrå‹ 14 nfh£ghLfS«

gšntW ehLfis cŸsl¡»a r§f« mik¡f¥gl nt©L«

v‹W tèÍW¤ÂaJ. ghç° efçš eilbg‰w ng¢R

th®¤ijfë‹nghJ g‹dh£L¡ fHf« mik¥gj‰fhf mt®

bgUKa‰Á vL¤jh®. 1920 M« M©Ljh‹ g‹dh£L¡

fHf« cUth¡f¥g£lJ. mj‹ jiyik mYtyf« b#Üth

efçš mikªjJ. Ï›thW g‹dh£L¡ fHf« V‰gL¤j¥g£l

nghÂY« mjdhš Ïu©lh« cyf¥ ngh® njh‹Wtij jL¡f

Koaéšiy.

g‹dh£L fHf¤Â‹ neh¡f§fŸ

ehLfëilna vG« Ãu¢Áidfis mikÂahd ng¢R th®¤ij _y« Ô®¤J,

ngh®fŸ V‰glhkš jL¥gnj Ïj‹ K¡»a neh¡fkhF«. g‹dh£L gu°gu x¤JiH¥ò

k‰W« òçjš M»at‰¿‹ Jizbfh©L cW¥ò ehLfë‹ RjªÂu¤ij ngâ¥

ghJfh¥gJ« Ï¡fHf¤Â‹ neh¡fkhF«.

fHf¤Â‹ cW¥òfŸ

Ϥjifa neh¡f§fis Âw¥gl brašgL¤Jtj‰fhf g‹dh£L fHf¤Â‹

bghJ mit k‰W« ã®thf rig ngh‹w mik¥òfŸ cUth¡f¥g£ld. bjhl¡f¤Âš,

b#®kåia K¿ao¤j ehLfS« mj‹ njhHik ehLfS« Ï¡fHf¤Âš cW¥ò

ehLfshæd.

c£nuh éšr‹

220

bghJ mit

g‹dh£L¡ fHf¤Â‹ c¢r mÂfhu« gil¤j bghJ mitæš mj‹ cW¥ò

ehLfŸ m§f« t»¤jd. xU eh£L¡F xU th¡F v‹w mo¥gil Ëg‰w¥g£lJ.

Mdhš, vªjbthU KoΫ xUkdjhf vL¡f¥gl nt©L« vd é¡f¥g£lJ.

g‹dh£L r£lk‹w« v‹W Ϫj mitia¡ TWyh«.

ã®thf rig

bjhl¡f¤Âš eh‹F ãuªju cW¥Ãd®fS«, bghJ mitahš nj®ªbjL¡f¥

g£l ntW eh‹F cW¥Ãd®fS« ã®thf rigæš Ïl« bg‰¿Uªjd®. 1926š

b#®kåÍ« Ïš ãuªju cW¥Ãduh»aJ. ãuªjukšyhj cW¥Ãd®fë‹

v©â¡if M©L¡F M©L mÂfç¤J mÂfg£r« gÂbdh‹wh»aJ.

Ï›éu©L cW¥òfëš bghJ mitna tèik bg‰W és§»aJ.

brayf«

ÏJ b#Üth efçš mikªÂUªjJ. Ïj‹ bghJ¢ bray® ã®thf rigahš

ãaä¡f¥g£lh®. bghJ mitÍ« ÏtuJ ãakd¤ij V‰fnt©L«. bghJ bray®,

ã®thf rigæ‹ Mnyhridæ‹ngçš brayf¤Â‹ Ïju gâahs®fis ãaä¤jh®.

brayf¤Â‹ bryΡfhd ãÂia cW¥ò ehLfŸ tH§»d.

g‹dh£L fHf¤Â‹ mik¥ò

g‹dh£L ÚÂk‹w«

ÂnA¡ efiu¤ jiyikælkhf¡ bfh©LŸs g‹dh£L ÚÂk‹w¤Âš 15

ÚÂgÂfŸ ÏUªjd®. g‹dh£L r£l«, cl‹go¡iffŸ, gu°gu brašKiwfŸ F¿¤j

g‹dh£L fHf«

brayf«

bghJ mit

ã®thf rigg‹dh£L

bjhêyhs® r§f«

g‹dh£L

ÚÂk‹w«

221

és¡f§fisÍ« K¡»a Ô®¥òfisÍ« Ϫj ÚÂk‹w« tH§»aJ. Ϫj ÚÂk‹w¤Â‹

ÚÂgÂfŸ x‹gJ M©L¥ gjé¡fhy¤Â‰F nj®ªbjL¡f¥g£ld®.

g‹dh£L bjhêyhs® r§f«

b#Üthit jiyefuhf¡ bfh©l Ϫj mik¥ò g‹dh£L r§f¤Jl‹

Ïizªj x‹whF«. Ïj‹ K¡»a¡ F¿¡nfhŸ cyf¤ bjhêyhs®fë‹ ey‹fis

ghJfh¥gJ MF«. Ïj‹ ã®thf¢ rigæš K¡»a cW¥Ãd®fŸ murh§f«,

bjhêyÂg®fŸ, bjhêyhs®fŸ M»nah® Mt®.

nk‹nl£ Kiw

Ϫj Kiwia g‹dh£L¡ fHf« V‰gL¤ÂaJ. b#®kå ngh‹w x¥gªj

ehLfŸ k‰W« JU¡»æläUªJ if¥g‰w¥g£l gFÂfŸ ÂU«gΫ mªjªj

ehLfël« x¥gil¡f¥gléšiy. khwhf, m¥gFÂfë‹ ã®thf« g‹dh£L

fHf¤Â‹ nk‰gh®itæ‹ Ñœ gšntW ehLfël« x¥gil¡f¥g£ld.

g‹dh£L¡ fHf¤Â‹ rhjidfŸ

MyªJ ÔÎfŸ

Ϫj ÔÎfŸ °ÅlD¡F« ËyhªJ¡F« Ïilæš cŸsd. K‹d® MyªJ

ÔÎfŸ °Ålå‹ f£L¥gh£oš ÏUªjd. MyªJ ÔÎfŸ ahU¡F cçikahdJ

v‹gJ F¿¤j r®¢ir °ÅlD¡F« ËyhªJ¡F« Ïilna 1920š njh‹¿aJ.

g‹dh£L¡ fHf¤Â‹ rh®Ãš xU Áw¥ò¡FG MŒÎ brŒJ, MyªJ ÔÎfis

ËyhªÂl« x¥gil¤jJ.

bkhNš všiy¢Á¡fš

»nu£ Ãç£lå‹ ghJfh¥Ãš él¥g£oUªj <uh¡ k‰W« JU¡» eh£o‰F«

Ïilna vGªj všiy¢ Á¡fš bkhNš všiy¢Á¡fš vd¥gL»wJ. v©bzŒ

ts« äFªj bkhNš jk¡nf cç¤jhdJ v‹W Ïu©L ju¥ò« T¿d. ÏUju¥ò

všiy F¿¤J vªjbthU cl‹gh£L¡F« tuéšiy. vdnt, g‹dh£LfHf«

jdJ ÏW Koit m¿é¤jJ. <uh¡, JU¡» M»a ehLfS¡»ilæš Ãu°[š°

všiy¡nfhL ãuªju všiyahf KoÎ brŒa¥g£lJ. Ëd® 1926 #]åš

ifbaG¤Âl¥g£l cl‹go¡if¥go »nu£ Ãç£l‹ JU¡»¡F bkhNè‹ xU ÁW

gFÂia é£L¡ bfhL¤jJ. ÂU¤j¥g£l všiy¡ nfhL ÏWÂah¡f¥g£lJ. bkhNš

v©bzŒ tašfS¡F <lhf r‹khd¤ijÍ« JU¡» bg‰wJ.

ôbg‹ k‰W« khško

1920 k‰W« 1921 M« M©Lfëš ôbg‹, khško gFÂfŸ bgšía¤Â‰F

tH§f¥g£ld. Ïjid v®¤J b#®kå g‹dh£L r§f¤Âl« Kiwæ£lJ. 1920

br¥l«gçš fHf¤Â‹ ã®thf rig ÏJ F¿¤J éth¤jJ. ôbg‹, khško

gFÂfis bgšía¤Â‰F tH§»aJ ÏWÂahd KoÎ v‹W b#®kå muR¡F jftš

mD¥ÃaJ.

222

br®ò ãfœ¢Á

1923 Mf°oš xU Ϥjhèa jsgÂÍ« Ïu©L mÂfhçfS« »nu¡f¤Âš

gLbfhiy brŒa¥g£ld®. Ϥjhèa®fŸ Ϫj F‰w¤Â‰¡hd ÏH¥Õ£ilÍ«

k‹å¥igÍ« nfhçd®. Ϥjhèæ‹ nfhç¡ifia »nu¡f« kW¤jJ. vdnt, br®ò

Ôit Ϥjhè M¡uä¤J¡ bfh©lJ. Ϫj Ãu¢Áidæš Ï§»yhªJ« Ãuh‹R«

jiyæ£L Ϥjhè »nu¡f ehLfS¡»ilna rkur¤ij V‰gL¤ÂaJ.

»ß° k‰W« gšnfçah Ïilæyhd Ãu¢rid

»ç° gšnfçah ehLfS¡»ilna všiy¤jfuhW ÏUªJ tªjJ. 1925š xU

»nu¡f¤jsg gLbfhiy brŒa¥g£lh®. Ïjdhš, »nu¡f uhQt« gšnfçahΡFŸ

EiHªjJ. g‹dh£L¡ fHf ã®thf rig Ϫj Ãu¢Áidia¥ g‰¿ érhç¥gj‰fhf

Ãç£lidÍ« Ãuh‹irÍ« nf£L¡bfh©lJ. »nu¡f¥gilfŸ ÂU¥ÃaiH¡f¥g£ld.

gšnfçahΡF ÏH¥ÕL tH§f¥g£lJ.

»nu£ Ãç£lD¡F« Ãuh‹R¡F« Ïilæyhd Ãu¢id

oôå° k‰W« bkhuh¡nfh njÁa« F¿¤J »nu£ Ãç£lD¡F« Ãuh‹R¡F«

Ïilæš Ãu¢id njh‹¿aJ. g‹dh£L ÚÂk‹w¤Â‹K‹ò Ϫj Ãu¢Áid vL¤J

bršy¥g£lJ. ÏU¥ÃD« ÏU ehLfë‹ maYwÎ mik¢r®fŸ gu°gu ng¢Rth®¤ij

_y« Ãu¢Áid KoΡF tªjJ.

muÁaš rh®g‰w gâfŸ

g‹dh£L¡ fHf« gšntW muÁaš rh®g‰w gâfisÍ« M‰¿ÍŸsJ.

1925š b#Üth efçš moik Kiw F¿¤j khehL eilbg‰wJ. 1932š xU ãuªju

moikKiw Miza« ãWt¥g£lJ. g‹dh£L¡ fHf¤Â‹ ã Miza«

M°Âçah, A§nfç, »ß° ngh‹w ehLfS¡F flDjé tH§»aJ. 1923š

g‹dh£L¡ fHf« xU Rfhjhu mik¥ig V‰gL¤ÂaJ. knyçah, m«ik, ehŒ¡fo,

bt¿nehŒ, ò‰wnehŒ, fhrnehŒ, ÏjanehŒ ngh‹w nehŒfis xê¥gj‰fhf gšntW

elto¡iffis vL¤jJ, gšntW ehLfë‹ njÁa Rfhjhu¤ij nk«gL¤j Ϫj

Miza« cjéaJ. gšntW khehLfisÍ« ÏJ T£oaJ. nghij¥ bghUŸjL¥ò.

Foahdt® K‹nd‰w« ngh‹wt‰¿š g‹dh£L¡ fHf« bgU«gâfis

M‰¿ÍŸsJ.

g‹dh£L¡ fHf¤Â‹ njhšé¡fhd fhuz§fŸ

cyf mikÂia V‰gL¤J« jiyaha flikæš g‹dh£L¡ fHf«

njhšé f©lJ. ÏUgjh©LfŸ g‹dh£L¡ fHf« mik¡fhd Ka‰Áfis

vL¤jnghÂY«, 1939š Û©L« cyf¥ ngh® njh‹¿aJ. g‹dh£L¡ fHf¤Â‹

njhšé¡F gšntW fhuz§fis¡ Twyh«.

mbkç¡fh, nrhéa¤uZah ngh‹w bgU« ehLfŸ Ïš cWÃ¥Ãduhf Ïšiy.

ÏJ K¡»a FiwghlhF«.

g‹dh£L¡ fHf¤Â‹ r£l Mtz« mik V‰gh£o‹ xU gFÂahfnt

ÏUªjJ äfΫ Ju®ZlkhdjhF«. mitæu©L« jå¤jåahf ÏUªÂUªjhš

223

e‹whf ÏUªÂU¡F«. bt®nrš° cl‹go¡ifia gy ehLfŸ gêth§F«

cl‹go¡if v‹W fUÂ mjid V‰f kW¤jd. cl‹go¡ifia V‰fhjjhš

g‹dh£L¡ fHf¤Âš cW¥Ãduhf Koaéšiy. bgça ehLfŸ cW¥Ãduhfhjjhš

fHf« gyÅdkilªjJ. #¥gh‹, b#®kå, Ϥjhè M»a ehLfŸ fHf¤ijé£L

btëna¿d. ÏjdhY« fHf« tèikæHªjJ.

Kjš cyf¥nghçš bt‰¿bg‰w ehLfŸ F¿¥ghf ϧ»yhªJ, Ãuh‹R

M»ait fHf¤Âš M¡f« brY¤Jtjhf cyf ehLfëilna gutyhd fU¤J

ÏUªjJ. vdnt, g‹dh£L¡ fHf¤Â‹ brašghLfis mªj ehLfŸ rªnjf¤Jl‹

neh¡»d.

b#®kå ngh‹w ehLfis bt‰¿bg‰w ehLfŸ mtkhd¥ gL¤Âd.

bghUshjhu Ó®Fiyéš Á¡»¤jé¤j jUz¤Âš b#®kå ngh® ÏH¥Õ£il

brY¤J«go f£lha¥ gL¤j¥g£lJ. vdnt, mik¡fhd rªj®¥g« VJ«

fhz¥gléšiy.

Kjš cyf¥ nghU¡F¥Ã‹ò Ϥjhè, #¥gh‹, b#®kå M»a ehLfëš

r®thÂfhu M£ÁfŸ vG¢Á bg‰wd. öu»H¡F¥gFÂæš #¥gh‹ kŠNçahit¡

if¥g‰¿aJ. #¥ghå‹ Ïªj elto¡ifia f©o¡F« ãiyæš g‹dh£L¡ fHf«

Ïšiy. f©o¤jhš fHf¤ijé£L btënawΫ #¥gh‹ jahuhf ÏUªjJ.

ϤjhèæY« ghÁr r®thÂfhu« njh‹¿aJ. FW»a njÁa cz®it

k¡fël« gu¥ÃaJ. Ϥjhè mÃÓåahit¡ if¥g‰¿aJ. Ïjid g‹dh£L¡fHf«

j£o¡ nf£lnghJ, Ϥjhè mÂèUªJ btëna¿aJ.

bt®nrš° cl‹go¡if¥go elªJ bfhŸs b#®kåÍ« jahuhf Ïšiy.

m§F ehÁr r®thÂfhu« vG¢Á bg‰wJ. nghèahdbjhU njr¥g‰iw ï£y®

ngh¤jh®. Ãw Ïd§fisél b#®khåa Ïd« ca®ªjJ v‹W« mt® T¿dh®.

M°Âçah, nghyªJ M»at‰¿‹ÛJ b#®kå M¡f« brY¤jnt©L« v‹W T¿

mt‰iw ï£y® if¥g‰¿dh®. Ϫj braiy¤ j£o¡ nf£ljhš, b#®kå g‹dh£L¡

fHf¤ÂèUªJ btëna¿aJ.

g‹dh£L¡ fHf¤Â‹ brašghLfëš Á¿a ehLfŸ e«Ã¡if bfh©oU¡f

éšiy. bgU« ehLfŸ nk‰bfh©Ltªj M¡uä¥òfis j£o¡nf£F« M‰wš

g‹dh£L¡ fHf¤Â‰F Ïšiy vd mit cz®ªjd.

bghUshjhu Á¡fèš ÏUªj b#®kåia ngh® ÏH¥Õ£il¤ jUkhW Ãuh‹°

t‰òW¤Âajhš. mªeh£L murh§f¤Â‰F beU¡fo V‰g£lJ. btŒkh® FoauR

Åœ¢ÁailªjJ. Ïjdhš, b#®kåæš ï£y® mÂfhu¤ij¡ if¥g‰¿dh®.

g‹dh£L¡ fHf¤Â‹ njhšé¡F mtuJ elto¡iffŸ fhuzkhæd.

Kjš cyf¥nghç‹ Koéš g‹dh£L¡ fHf« cjakhdij cyf ehLfŸ

tunt‰wd. Mdhš mj‹ cW¥òehLfŸ nghÂa x¤JiH¥ig më¡féšiy. vdnt,

jdJ F¿¡nfhis fHf« v£léšiy. Ïu©lh« cyf¥ngh® bto¤jJ. g‹dh£L

fHf¤Â‹ ÁijΡF¥ÃwF I¡»a ehLfŸ mit ãWt¥g£lJ.

224

f‰wš milÎfŸ

Ϫj¥ghl¤ÂèUªJkhzt®bg‰wfU¤J¡fŸ

1. g‹dh£L¡fHf«ãWt¥g£lJ.

2. mj‰Fc£nuhéšr‹M‰¿ag§F.

3. cyfmik¡fhfg‹dh£L¡fHf¤Â‹rhjidfŸ

4. g‹dh£L¡fHf¤Â‹njhšé¡fhdfhuz§fŸ

gæ‰Á

gFÂ- m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. g‹dh£L¡ fHf« cUthf¡ fhuzkhf ÏUªjt®

m) #h®{ M) Ahç £%k‹

Ï) v«.o. %°btš£ <) c£nuh éšr‹

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. g‹dh£L¡ fHf« ãWt¥g£l M©L ____________

III. bghU¤Jf.

1. g‹dh£L¡ fHf¤Â‹ jiyikæl« m.  nA¡

2. g‹dh£L ÚÂk‹w« M. br®ò ÔÎ

3. Ϥjhè Ï. JU¡» k‰W« <uh¡

4. bkhNš všiy nfhL <. b#åth

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. mbkç¡fh g‹dh£L¡ fHf¤Âš cW¥Ãduhféšiy.

M. cyf¥ nghiu¤ jL¥gš g‹dh£L¡ fHf« bt‰¿ bg‰wJ.

Ï. #¥gh‹ kŠNçahit¤ jh¡fhkš g‹dh£L¡ fHf« jL¤jJ.

<. g‹dh£L¡ fHf¤Â‹ KoÎfis ï£yU« KnrhèåÍ« k¤J elªjd®.

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W TWf.

1. g‹dh£L¡ fHf« ghJfh¥ò Kiwia bfh©LtªjJ.

2. g‹dh£L¡ fHf¤J¡F¥ gš I.eh. rig V‰gL¤j¥g£lJ.

225

VI. ÁW F¿¥ò vGJf.(VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. g‹dh£L¤ bjhêyhs® mik¥ò

2. ghJfh¥ò Kiw

3. br®ò ãfœ¢Á

VII. FW»a éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. g‹dh£L¡ fHf« mik¡f¥g£lij bjhF¤J¡ TWf.

2. g‹dh£L¡ fHf¤Â‹ K¡»a cW¥òfis étç.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. g‹dh£L fHf¤Â‹ rhjidfis MŒf

2. g‹dh£L¡ fHf¤Â‹ njhšé¡fhd fhuz§fis MŒf

226

ghl« - 30

ghÁr, ehÁr bfhŸiffë‹ vG¢Á

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫjghl¤ÂèUªJkhzt®bgW«brŒÂ

1. ϤjhèæšghÁr¤Â‹vG¢ÁÍ«mj‰fhdfhuz§fS«.

2. Knrhèåæ‹mašeh£L¡bfhŸif

3. b#®kåæšehÁr¤Â‹vG¢ÁÍ«mj‰fhdfhuz§fS«

4. ï£yç‹mašeh£L¡bfhŸifÍ«mj‹éisÎfS«.

KnrhèåÍ« ghÁr ϤjhèÍ«

Ϥjhèæš ghÁr« bfhŸif tsu¡ fhuz§fŸ

ghç° mik kheh£oš Ϥjhè bgU« v®gh®¥òfnshL fyªJbfh©lJ.

1915 M« M©L ner ehLfSl‹ Ϥjhè ufÁakhf brŒJ bfh©l y©l‹

cl‹go¡if mj‰F e«Ã¡ifaë¥gjhf mikªjJ. ghç° kheh£oš,

Ϥjhèa mik¢r® M®yh©nlh jkJ nfhç¡iffis K‹it¤jh®. Mdhš,

mbkç¡f mÂg® c£nuhéšr‹ y©l‹ cl‹go¡ifia ãuhfç¤Jé£lh®.

V£çaho¡ flšgFÂæèUªj ÔÎfŸ, Áy JU¡»a khfhz§fŸ k‰W« ghšf‹

gFÂæèUªj mšngåah M»at‰iw Ϥjhè jk¡F nt©Lbkd nfhçæUªjJ.

Ïitaid¤J« ãuhfç¡f¥g£ld. vdnt, ghç° mik kheh£oš Ϥjhè¡F vªj

gaD« »£léšiy. “Ϥjhè nghçš bt‹wJ : Mdhš mikÂia ÏHªjJ.”

bghUshjhu ãiy

Kjš cyf¥nghç‹nghJ Ϥjhè jdJ njÁa tUkhd¤ijél mÂfkhfnt

bgUªbjhifia bryé£lJ. Ïjdhš mj‹ bghUshjhu« Ó®FiyªjJ.

ntiyæšyh¤ ©lh£l« mÂfç¤jJ. Ϥjhèa murh§fnk Ïj‰F fhuz« v‹W

k¡fŸ e«Ãdh®fŸ. vdnt, kh‰W murh§f¤ij mik¡f mt®fŸ jahuhf ÏUªjd®.

Ϥjifa mÂU¥Âædhšjh‹ ghÁr f£Á Ϥjhèæš njh‹¿aJ vdyh«.

nrhõèr« guÎjš

ntiyæšyhj ©lh£l«, tWik, gzÅ¡f«, ngh‹w

fhuz§fshš nrhõèr fU¤J¡fŸ Ϥjhèa k¡fëilna

ntfkhf¥ guéaJ. kh®¡Óa nfh£gh£lhs®fŸ ‘Ϥjhèa

nrhîaš blkh»u£’ v‹w muÁaš f£Áia bjhl§» el¤Â

tªjd®. 1919 M« M©L nj®jèš Ï¡f£Á bkh¤jäUªj 574

Ïl§fëš 156 Ïl§fëš bt‰¿ bg‰wd®. Ï¡f£Á Ϥjhèæš

ghÁr« tsu ngUjéahf ÏUªjJ.Knrhèå

227

Knrhèåæ‹ vG¢Á

ghÁr¡ bfhŸifia tF¤jt® bgånlh Knrhèå Mth®. 1883 M«

M©L xU ÏU«ò¤ bjhêyhæë‹ kfdhf¥ Ãwªj mt® nrhõèr bfhŸifia

bgçJ« fil¥Ão¤jh®. ÁWtaJ Kjny nrhõèr Á¤jhªj¤Âš mt® mÂf«

<LghL bfh©oUªjh®. mt® gŸë MÁçauhfΫ, bjhê‰r§fthÂahfΫ Ëd®

g¤ÂçifahsuhfΫ Âfœªjh®. òu£Á fU¤J¡fis gu¥Ãaj‰fhf Knrhèå

1908Ïš Áiw¥gL¤j¥g£lh®. 1912š nrhõèr g¤Âçifahd mtªÂ v‹w V£o‹

gÂ¥ghsuhdh®.

Kjš cyf¥ngh® bjhl§»anghJ Ϥjhèa murh§f« nghçš g§F

bgWtšiy vd KobtL¤jJ. Mdhš, Ϥjhè nerehLfS¡F Mjuthf nghçš

Ïw§f nt©L« vd Knrhèå Ôéukhf Ãu¢rhu« brŒjh®. mj‰fhf mt®

j©o¡f¥g£lh®. Ëd®, ner ehLfS¡F Mjuthf Ϥjhè nghçš Ïw§f

nt©oajhæ‰W. Ïjdhš, Knrhèåæ‹ òfœ mÂfç¤jJ. xU Åudhf KnrhèåÍ«

nghçš fyªJ¡bfh©lh®.

1917 M« M©L uZahéš nghšZé¡ òu£Á eilbg‰wJ. uZa òu£Á

Ϥjhèa k¡fisÍ« btFthf¡ ft®ªjJ. Ϥjhèa f«ôå°£fS« xU

bgU«òu£Á¡F £lä£L¡bfh©oUªjd®. nghšZé¡Fis fLikahf v®¤j

Knrhèå, f«ôår¤J¡F vÂuhf xU muÁaš f£Á bjhl§f KoÎbrŒjh®.

1919 kh®¢Áš Knrhèåæ‹ jiyikæš ghÁr f£Á bjhl§f¥g£lJ. mj‹

cW¥Ãd®fŸ fUŠr£il mâªjnjhL ifæš MÍjK« VªÂd®. f£Á¡bfhoÍ«

cUth¡f¥g£lJ. m¡f£Áæ‹ cW¥Ãd®fŸ f£L¥ghL äFªjt®fshf ÏUªjnjhL

Knrhèåia j§fsJ jiytuhf V‰W¡bfh©ld®.

äyhåš eilbg‰w ghÁr f£Áæ‹ KjyhtJ kheh£oš Knrhèå f£Áæ‹

rhrd¤ijÍ« £l§fisÍ« m¿é¤jh® mitahtd :

- bjhê‰rhiyfis njÁa kakh¡Fjš

- Kjyhë¤JtthÂfëläUªj mÂf¥goahd bršt¤ij g¿Kjš brŒjš.

- taJ tªnjh® midtU¡F« th¡Fçik.

- ÂU¢rig brh¤J¡fis g¿Kjš brŒjš

- bjhê‰rhiyfëš v£L kâ neu ntiy

- xU òÂa muÁayik¥ig cUth¡Fjš.

ghÁr f£Áæ‹ Ïªj nfhç¡iffŸ k¡fëilna bgU« tunt‰ig bg‰wd.

f£Áæ‹ cW¥Ãd® v©â¡if ntfkhf¥ bgU»aJ. 1919š, 17000 ng® k£Lnk

ghÁr f£Áæš cW¥Ãd®fshæUªjd®. 1922š mJ _‹W y£r« nguhf mÂfç¤jJ.

nrhõèr k‰W« f«ôå°£ f£Á mYtyf§fis ghÁr f£Áæd® tèªJ

if¥g‰¿d®.

228

1922 m¡nlhgçš ghÁr f£Á neß° efçš f£Á kheh£il¡ T£oaJ.

mš nfhç¡iffŸ ml§»a g£oaš V‰W¡bfhŸs¥g£lJ. mik¢ruitæš ghÁr

f£Á cW¥Ãd®fis nr®¤J¡ bfhŸsnt©L«; r£lk‹w§fS¡F òÂjhf nj®jš

el¤jnt©L«; Ôéu maYwΡ bfhŸifia Ëg‰w nt©L« v‹gnj Ϫj

nfhç¡if¥g£oaè‹ K¡»a m«r§fŸ. Ïjid Ϥjhèa murh§f« V‰f kW¤jJ.

vdnt, Knrhèåæ‹ jiyikæš nuh« neh¡» khbgU« nguâ x‹W el¤j¥g£lJ.

nguâæd® mid¤J muR mYtyf§fisÍ« if¥g‰¿d®. Ϥjhèæš uhQt

M£Áia¡ bfh©LtUkhW mur® _‹wh« é¡l® Ï«khDntiy murh§f« nf£L¡

bfh©lJ. ÏWÂæš M£Áaik¡FkhW Knrhèå¡F miH¥ò éL¡f¥g£lJ.

Ϥjhèa Ãujkuhf Knrhèå

Knrhèå brašÂw« gil¤j Ãujkuhf¤ Âfœªjh®. M£Áia Óuik¡f gy

elto¡iffis mt® vL¤jh®;

- neß°, ÁÁè ngh‹w gFÂfëèUªj bfhŸisa®fŸ eR¡f¥g£ld®.

- bjhêyhs®fë‹ r_f, bghUshjhu ãiyikfŸ nk«g£ld.

- bjhê‰r§fŸ fiy¡f¥g£ld

- ehlhSk‹w¤Â‹ mid¤J mÂfhu§fS« g¿¡f¥g£ld.

- jiytU¡F e«Ã¡ifahdt®fŸ k£Lnk mik¢r®fshfΫ,

mÂfhçfshfΫ ãaä¡f¥g£ld®.

ÂU¤j¥g£l òÂa r£l§fë‹go nj®jšfŸ el¤j¥g£ld. njÁa

ehlhSk‹w¤Âš ghÁr f£Á mUÂ¥ bgU«gh‹ik bg‰wJ. nj®jš bt‰¿¡F¥ ÃwF

vÂçfis xL¡f Knrhèå Áy elto¡iffis vL¤jh®.

- cŸsh£Á mik¥òfŸ mid¤J« Kl¡f¥g£ld.

- ghÁr tH¡FiuP®fŸ k£Lnk tH¡Ffëš thjhl mDk¡f¥g£ld®.

- 1926š mid¤J muÁaš f£ÁfS« jil brŒa¥g£ld.

- mik¢ruit murh§f Kiw KoΡF bfh©Ltu¥g£lJ.

- g¤Âçif RjªÂu« g¿¡f¥g£lJ.

- fhtšJiw¡F tu«g‰w mÂfhu« tH§f¥g£lJ

- v®¡f£Á cW¥Ãd®fŸ Áiw¥gL¤j¥g£ld®.

r®thÂfhçahf Knrhèå

xnu f£Á, xnu jiyt® v‹gJ ghÁr f£Áæ‹ mo¥gil¡ bfhŸifahF«.

Knrhèå¡F k¡fsh£Á Kiwænyh, bgU«gh‹ik M£Áænyh e«Ã¡ifæšiy.

muÁ‹ vnj¢rhÂfhu¤ijna mt® bgçJ« e«Ãdh®. jåkåj cçik v‹gJ VJ«

Ïšiy. khwhf, muÁ‹ mÂfhu¤ijna jåkåj‹ m§Ñfç¤J el¡f nt©L«

v‹W mt® fUÂ, mj‹têahf jdJ r®thÂfhu¤ij ãiy¥gL¤Âdh®.

229

b#®kåæš ehÁr«

Kjš cyf¥nghU¡F¥Ã‹ò b#®kå k‰W« Ãw K¿ao¡f¥g£l ehLfŸÛJ

mik cl‹go¡iffŸ Ââ¡f¥g£ld. Ïj‹ éisthf b#®kåæš Ôéu njÁa«

bgh§»baGªjJ. bghUshjhu Ó®FiyΫ mij¤bjhl®ªJ vGªj nrhõèr

r¡ÂfS« b#®kåæš ï£yç‹ vG¢Á¡F« ehÁr bfhŸiffë‹ ts®¢Á¡F«

têtF¤jd. ϤjhèæY«, #¥ghåY«Tl mnj ãiyikfŸ ãyéd. Ïjdhš

jh‹ Ϫj _‹W ehLfS¡Fäilna m¢R x‹W cUth»aJ. ï£yç‹ M¡uä¥ò

neh¡f« bfh©l maYwÎbfhŸif Ïu©lh« cyf¥nghU¡F Ï£L¢ br‹wJ.

Kjš cyf¥ nghç‹ Koéš b#®kå

Kjš cyf¥nghç‹ ÏW¡f£l¤jš b#®khåa mur® éšèa« jdJ

gjéia¤ Jwªjh®. b#®kå xU Foaurhf m¿é¡f¥g£lJ. nrhõèr - blkh»uo¡

f£Áæ‹ jiytuhd všg®£ xU j‰fhèf muir m§F mik¤jh®. Ëd®

muÁayik¥ò FG鉡hd nj®jš eilbg‰wJ. btŒkh® efçš muÁayik¥ò¡FG

T£l« eilbg‰wJ. òÂa muÁayik¥ò cUth¡f¥g£lJ. ÏJnt btŒkh®

muÁayik¥ò vd¥gL»wJ.

muR Mjuths®fë‹ »s®¢Á

bt®nrš° cl‹go¡if b#®kåia j©o¡F« éj¤ÂY«, mtkhd¥gL¤J«

éj¤ÂY« mikªÂUªjJ. b#®kå jdJ ãy¥gFÂæš gyt‰iw ÏHªjJ. MÍj¡

Fiw¥ò elto¡iffS« nk‰bfhŸs¥g£ld. ngh® ÏH¥Õ£L¤bjhif gykl§F

ã®zæ¡f¥g£lJ. cyf¥ nghU¡F b#®kåna fhuz« v‹W« Tw¥g£lJ. Ïjdhš,

b#®khåaç‹ cz®ÎfŸ bgçJ« ò©g£ld. bt®nrš° cl‹go¡ifæš

ifbaG¤ÂLtijna b#®kåæ‹ xU Ãçéd® fLikahf v®¤jd®.

1920 kh®¢ §fëš, lh¡l® fh¥ v‹gtuJ jiyikæš mur Mjuths®fŸ

»s®¢Áæš <Lg£ld®. Mdhš, Ï¡»s®¢Á njhšéæš KoªjJ. mur

Mjuths®fŸ FoauR murh§f¤Âl« ruzilªjd®. Ëd®, Yl‹lh®¥

v‹gtuJ jiyikæš Ïu©lhtJ »s®¢Á eilbg‰wJ. ÏtU¡F ï£y®

g¡fgykhf ÏUªjh®. ÿl‹lh¥, ï£y® ÏUtUnk ifJ brŒa¥g£L IªJ M©L

Áiw¤j©lid¡F£gL¤j¥g£ld®. Ϫj Áiw thr¤Â‹ nghJjh‹ ï£y®

jdJ òfœbg‰w ‘bkŒ‹ fh«¥’ mšyJ ‘vdJ nghuh£l«’ v‹w üiy vGÂdh®.

Éfhy¤Ây Ϫj üny ehÁr f£Áæ‹ òåj üyhf¤ ÂfœªjJ.

bghUshjhu Á¡fš

nghU¡F¥ êija fhy¤jš b#®kå fL« ãÂbeU¡fo¡F Msh»aJ. ngh®

ÏH¥Õ£il brY¤Jtj‰fhf murh§f« bgUªbjhif fl‹ th§f nt©oæUªjJ.

bjhê‰rhiyfŸ _l¥g£ld. tâf« Kl§»¥nghæ‰W. tç¢Rik mÂfç¤jJ.

ã beU¡foia rkhë¥gj‰F murh§f« fh»j¥ gz¤ij nkY« m¢Ál nt©oa

Nœãiy cUth»aJ. Ïjdhš, gzÅ¡f« V‰g£L gz¤Â‹ kÂ¥ò FiwªjJ.

ntiyæšyh¤ ©lh£l« bgU»aJ

230

ngh® ÏH¥ÕL

bt®nrš° cl‹go¡if¥go, nghU¡F¡fhuz« v‹W F‰w« rh£l¥g£l

b#®kå ngh® eZl<lhf bgU«bjhifia brY¤j nt©oæUªjJ. ngh® ÏH¥Õ£L¤

bjhif 660 äšèa‹ gΩLfŸ vd ã®zæ¡f¥g£lJ. Ïj‰F b#®kåæš gy¤j

v®¥ò »s«ÃaJ. Kjš cyf¥nghU¡F b#®kå fhuz« Ïšiy v‹W« ngh®

ÏH¥Õlhf Ï›tsÎ bgça bjhifia b#®kå brY¤j nt©oašiy v‹W«

v®ghs®fŸ thjhod®.

lh° £l«

b#®kåæš ãyéa ã beU¡fo fhuzkhf, ngh® ÏH¥Õ£il Fiw¡f

nt©L« v‹W btŒkh® FoauR ner ehLfis nf£L¡ bfh©lJ. Ïjdhš

mbkç¡f ã ã®thf tšYduhd lh° v‹gtç‹ jiyikæš g¤J cW¥Ãd®fŸ

bfh©l xU FG V‰gL¤j¥g£lJ. Ï¡FG bt®nrš° cl‹go¡ifæ‹ ÃçÎfë‹

xUÁy ÂU¤j§fis brŒjJ. b#®kåæ‹ ã¢Rik XusΡF

Fiw¡f¥g£lJ. 1929 M« M©L Û©L« ngh® ÏH¥Õ£L¥

Ãu¢Áid njh‹¿anghJ a§ FG m¿é¤j £l¤Â‹go mj‰F

ԮΠfhz¥g£lJ.

ï£yU« ehÁr b#®kåÍ«

mlhš¥ ï£y® 1889 M« M©L M°Âçahéš xU

»uhk¤Âš rhjhuz FL«g¤Âš Ãwªjh®. tWikæ‹ fhuzkhf

mt® Kiwahd fšé f‰f thŒ¥Ãšyhkš nghæ‰W. mtiu xU

murh§f Cêauh¡f nt©L« vd mtuJ jªij éU«Ãdh®.

Mdhš, ï£y® ÁWtaJ Kjny fiyæš M®t« fh£odh®.

jdJ 18tJ taš Xéa« k‰W« f£ol¡fiy gæštj‰fhf

éa‹dh efU¡F br‹wh®. éa‹dhéš mt® ÏUªjnghJ

m§F thœªj ôj®fë‹ gH¡ftH¡f§fis gh®¡f ne®ªjJ.

jå¥g£l MSik, njÁa«, Ïdthj« ngh‹wt‰W¡F ôj®fŸ

jh®Ûfkhd vÂçfŸ vd mt® cz®ªjh®.

nkY«, ôj®fŸ kh®¡Óa bfhŸifia Mjç¥gjhfΫ fUÂdh®. Ïs«

taÂnyna ï£yçl« ôj v®¥ò fU¤J¡fŸ nt%‹¿d. #dehaf¤ij v®¤j

ï£y® b#®khåa Ïd¤Â‹ nk‹ikæš mirahj e«Ã¡if bfh©lh®.

Kjš cyf¥nghç‹nghJ, ï£y® uhQt¤jš nr®ªJ nghçš g§Fbg‰wh®.

nghçš M‰¿a Åu¢ brašfS¡fhf ‘ÏU«ò¢ ÁYit’ v‹w éUJ mtU¡F

tH§f¥g£lJ. ôj®fS«, f«ôå°LfSnk b#®kåæ‹ njhšé¡F fhuz«

vd ï£y® e«Ãdh®. njhšé¡F gêth§F« £l§fŸ mt® kdš c¡f¤

bjhl§»d.

ehÁr f£Á

jdJ £l§fis brašgL¤Jtj‰fhf, ï£y® njÁa nrhõèr f£Á

mšyJ ehÁr f£Áia¤ bjhl§»dh®. ehÁr f£Áæ‹ Á‹d« °t°Âfh 1932 M«

ï£y®

231

M©L th¡»š ehÁr f£Áæ‹ v©â¡if 70 y£r¤ij jh©oaJ. jdJ f£Áæš

ÏisP®fis ft®ªÂG¥gj‰F ‘ï£y® ÏisP® fHf«’ v‹w mik¥igÍ« ï£y®

njh‰Wé¤jh®. Ïu©L uhQt mik¥òfisÍ« mt® V‰gL¤Âdh®. gG¥ò ãw

r£il mâªj xU mik¥Ãd® if¥g£ilæš Áf¥ò ãw¤jš °t°Âfh Á‹d¤ij

bgh¿¤ÂUªjd®. k‰bwhU Ãçéd® ‘fUŠr£ilæd®’ vd miH¡f¥g£ld®.

Ït®fŸ ehÁr f£Áæ‹ jiyt®fS¡F ghJfhty®fshf ÏUªjd®.

1932š ï£y® mÂg® gjé¡F ngh£oæ£lh®. Mdhš ï©l‹g®¡

v‹gtU¡F vÂuhf brh‰g th¡FfŸ é¤Âahr¤Âš njh‰W¥nghdh®.mnj M©L

eilbg‰w bghJ¤ nj®jèš mtuJ f£Á ehlhSk‹w¤Âš jå¥ bgU«gh‹ik

bg‰w f£Áahf bt‰¿ bg‰wJ. bgU«gh‹ik f£Áæ‹ jiyt® v‹w mo¥gilæš,

muÁayik¥ò éÂfë‹go ï£y® b#®kåæ‹ rh‹ryuhf ãaä¡f¥g£lh®.

Ï›thW ehÁr f£Á M£Áæš mk®ªjJ.

éiuéš ï£y® ehÁr f£Áæ‹ r®thÂfhu¤ij V‰gL¤Âdh®. f«ôå°£

f£Á jilbrŒa¥g£L mj‹ jiyt®fŸ ifJ brŒa¥g£ld®. k¡fë‹ Áéš

cçikfŸ u¤J brŒa¥g£ld. btŒkh® FoauR KoΡF tªjJ. ï£y® _‹whtJ

‘buŒ¢’ mik¡f¥g£ljhf m¿é¤jh®. ehÁr f£Áæ‹ bfhona njÁa¡ bfhoahæ‰W

ehlhSk‹w« fiy¡f¥g£lJ. mj‹ mÂfhu§fŸ ï£yU¡F kh‰w¥g£ld.

ôj®fS¡F vÂuhd bfhŸif

j§fsJ bršt ts¤jhY«, fšé¤ jFÂahY« ôj®fŸ b#®kåæš

rYifbg‰w t®¡f¤Âduhf thœªJ tªjd®. ï£y® mt®fis njr énuhÂfŸ

vd¡ fUÂdh®. ôj®fis xL¡f gy eoto¡iffis mt® vL¤jh®. ôjU¡F

vÂuhd r£l§fŸ Ïa‰w¥g£ld. b#®khåa FoÍçik mt®fS¡F kW¡f¥g£lJ.

ôj®fis bghUshjhu k‰W« g©gh£L ßÂæš òw¡fâ¥gj‰fhf mt® fLikahd

xL¡FKiwfis Ëg‰¿dh®.

uhQt Ó®ÂU¤j§fŸ

b#®khåa njÁa¤ij mo¥gilahf¡ bfh©L ï£y® uhQt¤ij

Óuik¤jh®. b#®khåa Ïd¤jt® k£Lnk uhQt¤Âš nr®¤J¡ bfhŸs¥g£ld®.

xU vnj¢rhÂfhu j‹ikÍl‹Toa muir V‰gL¤Â mj‹_y« M¡uä¥ò

neh¡fKŸs maYwΡbfhŸifia Ëg‰w¤ bjhl§»dh®.

ï£yç‹ maYwΡ bfhŸif

ï£y®, bt®nrš° cl‹go¡ifia V‰f kW¤jh®. mJ xU Ââ¡f¥g£l

cl‹go¡if v‹gjhš mtkhd¢ Á‹dkhf¡ fUÂdh®. ï£yuJ Ï¡fU¤ij

b#®khåa k¡fS« Mjç¤J, mtiuna j§fsJ jiytuhf V‰wd®. mtuJ

maYwΡ bfhŸidæ‹ K¡»a m«r§fshtd.

g‹dh£L¡ fHf¤ijé£L btënaWjš

1932 Ã¥utç 3 M« ehŸ g‹dh£L¡ fHf¤Â‹ MÍj¡ Fiw¥ò kheh£oèUªj

btëna¿a ï£y® g‹dh£L¡ fHf¤ÂèUªJ« éyFtjhf m¿é¤jh®.

b#®kåæ‹ uhQt¤ij Û©L« bgU¡f¤ bjhl§»dh®.

232

MÍj§fis¥ bgU¡Fjš

1935 kh®¢ 16 M« ehŸ b#®khåa®fŸ midtU« f£lha uhQt¥

gæ‰Á nk‰bfhŸs nt©L« vd m¿é¤jh®. ϧ»yhªJ k‰W« Ãuh‹R¡F

ÏizahdbjhU ékhd¥ gilia b#®kå bgwnt©L« v‹W mt® fUÂdh®. Ra

ghJfh¥ò¡fhfnt uhQt tèikia bgU¡Ftjhf mt® T¿¡bfh©lh®.

iu‹yhªJ¥ gFÂia uhQt kakh¡Fjš

bt®nrš° cl‹go¡if¥go, iu‹yhªJ¥ gFÂ uhQtk‰w gFÂahf¥

guhkç¡f¥gl nt©L«. 1936 kh®¢ 7 M« ehŸ ï£y® iu‹yhªÂ‹ ika¥gF¡nf

uhQt¤ij mD¥ÃanjhL m§F uhQt¡ f£Lkhd§fisÍ« V‰gL¤j

bjhl§»dh®. b#®kåæ‹ Ïªj elto¡ifia Ãuh‹R v®¤jJ. Mdhš,

ϧ»yhªJ mikÂÍl‹ ï£yç‹ eoto¡iffis ftå¤J¡ bfh©oUªjJ.

Ïjdhš, Ãuh‹R« ϧ»yhªJ« ÏizªJ ï£yç‹ M¡uä¥ò elto¡if¡F KoÎ

f£Ltj‰fhd thŒ¥ig eGt é£ld.

°ghåa cŸeh£L¥ngh®

1931 M« M©L °bgæåš FoauR M£Á ãWt¥g£lJ. 1936š b#duš

Ãuh§nfh v‹gtuJ jiyikæš gHikthÂfŸ FoauR¡F vÂuhf cŸeh£L¥

nghiu¤ bjhl§»dh®fŸ. b#®kåÍ«, ϤjhèÍ« Ãuh§nfhit Mjç¤jd. Foauir

uZah Mjç¤jJ. FoauR Åœ¤j¥g£L Ãuh§nfhé‹ r®thÂfhu M£Á ãWt¥g£lJ.

°ghåa cŸeh£L¥ nghç‹ éisthf b#®kå¡F« Ϥjhè¡F« Ïilna e£òwÎ

nkY« beU¡fkilªJ cl‹go¡if¡F« Ï£L¢ br‹wJ

nuh« - bg®è‹ - nlh¡»nah m¢R

1936 m¡nlhgçš Ï›éU ehLfS« xU cl‹go¡ifia brŒJbfh©ld®.

Ïj‹go, Ϥjhèæ‹ mÃÁåah M¡uä¥ig b#®kå V‰wJ. b#®kå M°Âçahit

Ïiz¤J¡ bfh©lij Ϥjhè V‰wJ. ï£y® uZa f«ôå°£ f£Áia btW¤jh®.

vdnt, uZahé‹ vÂçahd #¥ghDl‹ 1936 et«gçš f«ôår v®¥ò x¥gªj«

x‹iw brŒJ bfh©lh®. 1937 et«gçš Ï¤jhèÍ« Ϫj x¥gªj¤Âš ÏizªJ

bfh©lJ. Ϫj _t® T£oiznt nuh« - bg®è‹ - nlh¡»nah m¢R vd

miH¡f¥gL»wJ. ϧ»yhªJ, Ãuh‹R, uZah M»a ehLfS¡F vÂuhf Ϫj m¢R

mik¡f¥g£lJ. ÏJnt, Ïu©lh« cyf¥ nghU¡F Ï£L¢ br‹wJ.

233

f‰wš milÎfŸ

Ϫj¥ghl¤ij¡f‰wjdhškhzt®bg‰wbrŒÂfŸ

1. ϤjhèæšghÁr«tsu¤JizòçªjfhuâfŸ

2. ghÁrbfhŸifk‰W«Knrhèåæ‹M¡uä¥ò

maYwΡbfhŸif

3. b#®kåæšehÁr«-mj‹bfhŸifŸ

4. ï£yç‹maYwΡbfhŸif-nuh«-bg®è‹nlh¡»nah

m¢RcUthFjš.

5. ehÁr,ghÁrvG¢Áfë‹jh¡f«.

gæ‰Á

gFÂ- m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. Knrhèå btëæ£l g¤Âçif

m) òÂa Ϥjhè M) bkŒ‹fh«¥

Ï) mtªÂ <) çrh®íbk‹nlh

2. njÁa nrhõè°L f£Áia ãWéat®

m) ï£y® M) Knrhèå

Ï) bfŒr® éšèa« <) fh®š kh®¡°

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. ghÁr« v‹gJ ____________v‹gtuJ bfhŸifahF«.

2. nuh« - bg®è‹ - nlh¡»nah m¢R cUthd M©L ____________

III. bghU¤Jf.

1. y©l‹ cl‹go¡if m. 1917

2. ghÁr f£Á M. 1932

3. MÍj¡ Fiw¥ò khehL Ï. 1915

4. nghšZé¡ òu£Á <. 1919

234

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. Knrhèå nrhõèr fU¤J¡fshš ftu¥g£lh®.

M. mt® ÂU¢rigia bgçJ« Mjç¤jh®.

Ï. ghÁr f£Áæ‹ Á‹dkhf °t°Âfh ÏUªjJ.

<. ghÁr f£Á cW¥Ãd®fŸ Át¥ò t©z r£il mâªjd®.

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh vd¡ TWf.

1. ï£yç‹ M¡uä¥ghd maYwΡbfhŸif Ïu©lh« cyf¥ nghU¡F tê

tF¤jJ.

2. ‘bkŒ‹ nf«¥’ v‹w üiy ï£y® vGÂdh®.

3. lh¡l® fh¥ v‹gtuJ jiyikæš °ghåa cŸeh£L¥ngh® bjhl§»aJ.

VI. ÁW F¿¥ò tiuf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. ghÁr«

2. ehÁr«

3. nuh« - bg®è‹ - nlh¡»nah m¢R

VII. RU¡fkhd éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. Ϥjhèæ‹ ghÁr« njh‹¿ ts®ªjj‰fhd fhuz§fis¡ TWf.

2. b#®kåæš ï£yç‹ vG¢Á¡fhd fhuz§fŸ ahit?

3. ï£yç‹ mašeh£L¡ bfhŸifia éthÂ.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. b#®kå k‰W« Ϥjhèæš r®thÂfhu¤Â‹ vG¢r¨ia bjhF¤J¡ TWf.

2. b#®kåæš ehÁr fU¤J¡fis étç¤J mj‹ ts®¢Áia MŒf.

235

ghl« - 31

Ïu©lh« cyf¥ngh® (1939 - 1945)

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫj¥ghl¤ÂèUªJkhzt®m¿ªJbfhŸtJ

1. Ïu©lh«cyf¥nghU¡fhdfhuz§fŸ

2. r®thÂfhu¤Â‹vG¢ÁÍ«nghU¡fhdÃwfhuz§fS«.

3. Ïu©lh«cyf¥nghç‹ngh¡F

4. Ïu©lh«cyf¥nghç‹éisÎfŸ

1918 M« M©L Kjš cyf¥ngh® KoΡF tªjJ. 1919 M« M©L

ghç° mik khehL eilbg‰wJ. bt®nrš° cl‹go¡if cŸë£l gy

cl‹go¡iffŸ ifbaG¤Âl¥g£ld. Ï«kheh£o‰F bt‰¿bg‰w ehLfŸ

k£Lnk miH¡f¥g£oUªjd v‹gJ F¿¥Ãl¤j¡fJ. nghç‹ yhg¤ij g»®ªJ

bfhŸS« bghU£L bt‰¿ bg‰w ehLfŸ T£oa T£lkhfnt Ï«khehL ÂfœªjJ.

njhšéailªj ehLfŸ äf nkhrkhf el¤j¥g£ld. cy»š ãuªju mikÂ

V‰gL¤JtJ F¿¤J« Ï«kheh£oš éth¡f¥g£lJ. mbkç¡f mÂg® c£nuh

éšrå‹ Ka‰Áahš cyf ehLfS¡»ilna vG« Ãu¢idfS¡F¤ ԮΠfhQ«

bghU£L g‹dh£L¡fHf« V‰gL¤j¥g£lJ. Mdhš cyf mikÂia ãiyeh£l

g‹dh£L¡ fHf« jt¿aJ. Ïjdhš, b#®kå, Ϥjhè, #¥gh‹ ngh‹w ehLfëš

r®thÂfhu muRfŸ njh‹¿d. nuh«, bg®è‹, nlh¡»nah m¢R cUth» Ïu©lh«

cyf¥nghU¡F têtF¤jJ.

Ïu©lh« cyf¥ nghU¡fhd fhuz§fŸ

Kjš cyf¥ nghçš b#®kå njhšéailªjJ. ghç° mik kheh£L¡F

mJ miH¡f¥gléšiy. fLikahd k‰W« mtkhdfukhd cl‹go¡ifæš

ifbaG¤ÂL«go mJ t‰òW¤j¥g£lJ. b#®khåa ãy¥gFÂfŸ gy

mjåläUªJ g¿¡f¥g£ld. mj‹ Fona‰w§fS« g¿Kjš brŒa¥g£ld.

fl‰gil K‰¿Y« fiy¡f¥g£lJ. uhQt tèik bgçJ« Fiw¡f¥g£lJ.

b#®kåæš ãWt¥g£oUªj btŒkh® FoauR nghU¡F¥Ã‹ njh‹¿a

Ãu¢ÁidfŸ vijÍ« rkhë¡f

Ïayhkš jLkh¿aJ. b#®kå¡F ne®ªj

mtkhd¤ij Jil¤bj¿a mj‹ k¡fŸ

Jo¤jd®. vdnt, Ïu©lh« cyf¥nghiu

gêth§Ftj‰fhd ngh® v‹W«

Twyh«. Ïu©lh« cyf¥ nghU¡fhd

éijfŸ bt®nrš° cl‹go¡ifæš

C‹w¥g£oUªjd. bt®nrš° cl‹go¡if

236

r®thÂfhu¤Â‹ vG¢Á

ÏU cyf¥ngh®fS¡F Ïil¥g£l fhy¤Âš Inuh¥ghéš r®thÂfhu

muRfŸ njh‹¿d. Ï¡fhy¤ij r®thÂfhçfë‹ fhy« v‹W« miH¤jd®.

b#®kå, Ϥjhè, °bgæ‹ k‰W« MÁahéš #¥gh‹ M»a ehLfëš r®thÂfhu«

nt%‹¿aJ. b#®kåæš btŒkh® FoauR gyÅdkhfnt fhz¥g£lJ. Ïjid

jd¡F rhjfkhf ga‹gL¤Â¡bfh©l ehÁr¡f£Áæ‹ jiytuhd ï£y®

murh§f¤ij jdJ f£L¥gh£o‹Ñœ bfh©L tªjh®. M¡»uä¥ò bfhŸifia¥

Ëg‰¿a mt® M°Âçah k‰W« br¡nfh°nyhnt»ah ehLfis if¥g‰¿dh®.

Ëd® mt® nghyªij jh¡»anghJ Ïu©lh« cyf¥ ngh® bjhl§»aJ.

ϤjhèæY« »£l¤j£l Ïnj ãiyik fhz¥g£lJ. ghç° mik kheh£oš

jh‹ Vkh‰w¥g£Lé£ljhf Ϥjhè fUÂaJ. Knrhèå jdJ ghÁr f£Áia m§F

bjhl§» 1922š M£Áia¡ if¥g‰¿ jdJ r®thÂfhu M£Áia ãWédh®. mtU«

M¡»uä¥ghd maYwΡ bfhŸifiana Ëg‰¿dh®.

°bgæ‹ k‰W« #¥ghåY« r®thÂfhu cz®Î jiybaL¤jJ. °bgæåš

jsg Ãuh§nfh m§»Uªj FoauR M£Áia f霤Jé£L jdJ r®thÂfhu

M£Áia V‰gL¤jdh®. Ïj‰F ï£y® k‰W« Knrhèåæ‹ gilfŸ mtU¡F

g¡fgykhf ÏUªjd. nuh« - bg®è‹ nlh¡»nah m¢R cl‹go¡ifia

cUth¡»aj‹ _y« #¥gh‹, ï£yU¡F« Knrhèå¡F« e©gdhæ‰W.

Ϫj cl‹go¡if cyf mik¡F nfL éisé¤J Ïu©lh« cyf¥ngh®

bjhl§Ftj‰F« fhuzkhæ‰W.

uhQt kakh¡fš

Kjyh« cyf¥ nghU¡F¥ÃwF MÍj¡ Fiw¥ò¡fhf nk‰bfhŸs¥g£l

Ka‰ÁfŸ gydë¡fhjjhš òÂa ngh® _©lJ. ghç° mik kheh£oš b#®kåæ‹

gilgy« btFthf¡ Fiw¡f¥g£lJ. mnjrka«, bt‰¿bg‰w ehLfë‹

gilgy¤ijÍ« Fiw¡FkhW b#®kå nf£L¡bfh©lJ. mj‰F ner ehLfŸ

cl‹glhkš nghfnt, ï£y® jkJ M£Á¡fhy¤Âš b#®kåæ‹ giltèikia¥

bgU¡»dh®. MÍj§fŸ mÂf mséš c‰g¤Â brŒa¥g£ljhY«, uhQt

kakh¡f¤jhY« Ïu©lh« cyf¥ngh® j鮡f Koahjjh»é£lJ.

nguuR¡ bfhŸif

Ïu©lh« cyf¥nghU¡F nguuR¡ bfhŸifÍ« xU K¡»a fhuzkhf

ÏUªjJ. Kjš cyf¥ nghçš fhz¥g£l nguuR M¡f cz®nt Ï¥nghJ«

fhz¥g£lJ. ner ehLfisél nguuR M¡f cz®it mÂf« bg‰¿Uªj

b#®kåÍ« ϤjhèÍ« ghç° mik kheh£oš vL¡f¥g£l KoÎfis J¢rbkd¡

fUÂd.

ÏU ehLfS« j§fsJ eh£o‹ všiyfis éçÎgL¤Jtijna

F¿¡nfhshf¡ bfh©L brašg£ld. iu‹yhªJ, M°Âçah, bkkš,

br¡nfh°nyhnt»ah ngh‹w gFÂfis ï£y® b#®kåÍl‹ Ïiz¤J¡

bfh©lh®. #¥gh‹ kŠNçahit¤jh¡» mjid ÓdhéläUªJ mgfç¤J¡

237

bfh©lJ. mÃÓåahit¡ if¥g‰¿a Knrhèå bjhl®ªJ M¡uä¥ò

elto¡iffisna Ëg‰¿dh®.

Fona‰w¡ bfhŸif

Inuh¥Ãa ehLfŸ, j§fsJ bjhêš ts®¢Á¡fhf, f¢rh¥ bghU£fis¥

bgWtj‰F« c‰g¤Â¥ bghU£fS¡F rªijfŸ nt©L« v‹gj‰fhfΫ

Fona‰w§fis V‰gL¤J« ngh£oæš <Lg£ld®. Kjš cyf¥ nghU¡F¥ Ëò«Tl

Ϫj¥ngh¡F Úo¤jJ. ghç° mik kheh£oš b#®kåæ‹ Fona‰w§fŸ

mid¤J« g¿¡f¥g£ld. ner ehLfë‹ Ïªj elto¡ifia ϤjhèÍ«

éU«géšiy. MÁahéš tèikäFªj ehlhf és§»a #¥ghD« jdJ ts§fis¥

bgU¡f KidªjJ. Ϥjifa Nœãiyæš b#®kå, Ϥjhè, #¥gh‹ _‹W«

M¡uä¥ig mo¥gilahf¡ bfh©l maYwΡ bfhŸifia Ëg‰¿d.

mt®fsJ M¡uä¥ò elto¡iffŸ ÏWÂæš Ïu©lh« cyf¥ nghU¡F é¤Â£ld.

g‹dh£L¡ fHf¤Â‹ njhšé

Kjš cyf¥ nghU¡F¥ ÃwF cyf mikÂia¡fh¡fΫ, ehLfS¡»ilna

vG« Á¡fšfis R_fkhf¤ Ô®¡fΫ g‹dh£L¡ fHf« V‰gL¤j¥g£lJ. Mdhš,

fHf¤j¨‹ cW¥ò ehLfns mj‹ nfh£ghLfis k¤J el¡féšiy. fHf¤Â‹

éÂfis Û¿a ehLfŸ, v›éj j©lidÍä‹¿ fHf¤ijé£L btënawΫ

brŒjd.

vL¤J¡fh£lhf, kŠNçahit #¥gh‹ jh¡»anghnjh, mÃÓåahÛJ Ϥjhè

gilbaL¤jnghnjh g‹dh£L¡ fHf¤jhš x‹W« brŒa Koaéšiy. ï£yuJ

elto¡iffŸ fHf¤J¡F bgU« rthyhfnt mikªjd. M¡uä¥ò elto¡iffëš

<Lg£l ehLfis¤ j£o¡nf£f Koahj g‹dh£L fHf¤Â‹ njhšéna Ïu©lh«

cyf¥ nghU¡F K¡»a fhuzkhæ‰W.

njÁa ÁWgh‹ikædç‹ kd¡Fiw

ner ehLfŸ j§fis Raã®za cçik¡ nfh£gh£o‹ ghJfhty®fshf¡

T¿¡bfh©l nghÂY«, mt‰iw mªj ehLfŸ k¤J el¡féšiy. k¤Âa

Inuh¥ghé‹ xU Áy gFÂfëš njÁa ÁWgh‹ikæd® Ãu¢rid Úo¤jJ.

Ϫj ÁWgh‹ikædç‹ btW¥ò« kd¡FiwÍnk óršfS¡F têtF¤jd.

njÁa ÁWgh‹ikædiu x‹W nr®¡F« éj¤Âšjh‹ b#®kå, M°Âçah,

Rl£l‹yh‹ªJ ehLfis Ïiz¤J¡ bfh©lnjhL, Ëd® nghyªÂ‹ÛJ«

jh¡Fjš el¤ÂaJ.

njr ehLfS¡»ilæyhd ntWghLfŸ

ner ehLfS¡»ilnaÍ« T£LwÎ ãytéšiy. b#®kåia rkhjhd¥

gL¤Jtijna ϧ»yhªJ neh¡fkhf¡ bfh©L brašg£lJ. b#®kå F¿¤j

Ãuh‹R bfh©oUªj m¢r¤ij ϧ»yhªJ V‰féšiy. g‹dh£L¡ fHf«

cUthf¡ fhuzkhf ÏUªj mbkç¡fh mš cW¥Ãduhf¢ nruéšiy.

ner ehLfS¡»ilna ãyéa Ϥjifa ntWghLfshš tèikbg‰W tªj

r®thÂfhçfis¡ f£L¥gL¤j Koahkš nghæ‰W.

238

nghç‹ ngh¡F

ghç° mik kheh£L KoÎfë‹go nghyªJ RjªÂu ehlhf m¿é¡f¥g£lJ.

»H¡F ÃuZah b#®kåæläUªJ Ãç¡f¥g£lJ. Mdhš ï£y® »H¡F ÃuZahit

Û©L« b#®kåÍl‹ Ïiz¡f éU«Ãdh®. Ïjdhš, 1939 br¥l«g® 1-M« ehŸ

ï£y® nghyªJÛJ jh¡Fjš bjhL¤jh®. br¥l«g® 3 M« ehŸ ϧ»yhªJ b#®kå

ÛJ ngh® m¿é¤jJ. Ï›thW Ïu©lh« cyf¥ngh® bjhl§»aJ.

Ïu©lh« cyf¥nghç‹ nghJInuh¥gh

m£yh©

o¡

kh¡flš

ngh®¢Rfš

°bgæ‹

ika ãy¡flš

ô¡nfhrnyé

ah

%nkåah

Ï

¤jh

è

ϧ»yhªJ

Ãuh‹°M°Âçah

eh®nt

bl‹kh®¡

ghš

o¡

fl

šRé

l‹

b # ® k å

br¡f°nyhth¡»ah

My

hªJ

nghyªJ nrhéa¤ rkj®k FoauR

JU

¡»

gšnfçah

m§nfç

tlflš

fh°

Ãa

‹ f

lš

fU§flš

b#®kå

eLãiy ehLfŸ

b#®kåæ‹ rh®ò ehLfŸ

m¢R ehLfshš if¥g‰w¥g£l Ïl§fŸb#®kåæ‹ v®u¥ò ehLfŸ

1940 V¥uèš b#®kå bl‹kh®¡ k‰W« eh®nt ehLfis¡ if¥g‰¿aJ. 1940

nk khj¤Âš AhyªJ« bgšíaK« Åœªjd. 1940 É‹ khj« b#®kå Ãuh‹ir¤

jh¡» mjidÍ« if¥g‰¿aJ.

tl M¥ç¡fhéš Ï¤jhè Ãç£oZ JU¥ò¡fis v®bfh©lJ. b#®kåæ‹

cjéÍl‹ Knrhèå »ß° eh£il¤ jh¡» if¥g‰¿¡ bfh©lh®. Ínfh°nyéah

k‰W« »ß£ b#®khåauhš if¥g‰w¥g£lJ.

Ãuh‹° Åœ¢ÁailªjË Ãç£l‹ jå¤J él¥g£lJ. b#®kå Ãç£l‹ÛJ

bjhl®ªJ F©LkiH bghêªjJ. Mdhš é‹°l‹ r®¢Áè‹ Óça jiyikædhš

Ãç£l‹ fh¥gh‰w¥g£lJ. b#®kåahš Ãç£lid¡ if¥g‰w Koaéšiy.

ϤjUz¤Âš, ngh® kW¥ò x¥gªj¤ijÍ« Û¿, b#®kå, nrhéa¤ ôåa‹ÛJ

jh¡Fjš el¤Â khbgU« jt¿iH¤jJ. °lhè‹ »uh£ efçš eilbg‰w ngh®

äfK¡»akhdJ. IªJ khj§fŸ m¥ngh® Úo¤jJ. Ïu©L äšèa‹ k¡fŸ, 2000

uhQt lh§FfŸ, 2000 ngh® ékhd§fŸ Ïš <Lg£ld. ÏU¥ÃD« b#®kåæ‹

gilfŸ éu£l¥g£ld. 1943 Ã¥utçæš Rkh® 90,000 b#®khåa Åuu®fŸ

ruzilªjd®. ÏJ nghç‹ K¡»akhd bjhU ÂU«òKidahF«.

239

bg®š JiwKf«

1941 or«gçš #¥gh‹, mbkç¡f f¥gš gil¤

jskhd bg®š Ah®giu¤ jh¡»aJ. Ïjdhš,

mbkç¡fhΫ nghçš Ïw§»aJ. gÁá gFÂæ‹

ca® gil¤jsgÂahf b#duš bk¡ M®j®

ãaä¡f¥g£lh®. bj‹»H¡F MÁa¥ gFÂæ‹

jsgÂahd kΩ£ng£l‹ Ãuò #¥ghåa¥ gilfis

g®khit é£L éu£oao¤jh®.

M¥ç¡f Kidæš, mbkç¡fh mÃÓåahit¡ if¥g‰¿aJ. Ϥjhè¡F

brhªjkhd nrhkhèahyhªJ« if¥g‰w¥g£lJ. Ãç£oZ gil¤jsg b#duš

kh‹£nfhkç b#®kåaçläUªJ èÃahit¡ if¥g‰¿dh®. nkY«, mt®

oçnghèia¡ if¥g‰¿ oåÁahΡFŸ EiHªjh®. 1942š mšÉçah ÅœªjJ. 1943š

Ãç£oZ - mbkç¡f¥ gilfŸ ÁÁèia¡ if¥g‰¿d. tl M¥ç¡fhéèUªJ

b#®khåa - Ϥjhèa¥ gilfŸ éu£l¥g£ld. Ëd® Ϥjhè ÛJ«

jh¡Fjš bjhL¡f¥g£lJ. Ïj‰FŸ Ϥjhèæš fyf« bto¤jJ. Knrhèå

ifJ brŒa¥g£lh®. Mdhš b#®kåaç‹ cjéÍl‹ mt® j¥Ãdh®. 1943

br¥l«gçš Ï¤jhè ãgªjid VJä‹¿ ruzilªjJ. 1945 V¥uèš Knrhèå

Ϥjhèa®fshnyna Ão¡f¥g£L bfhšy¥g£lh®.

1944š ner ehLfë‹ gilfŸ Ãuh‹R¡FŸ EiHªJ m§»Uªj b#®khåa¥

gilfis éu£oao¤jd. Ëd®, bj‹nk‰»èUªJ b#®kåia ner ehLfë‹

gilfŸ jh¡»d. »H¡»èUªJ uZah b#®kåÛJ jh¡Fjš bjhL¤jJ. 1945 nk

Ïu©lh« ehŸ uZa¥ gilfŸ bg®è‹ efU¡FŸ EiHªjd. ï£y® j‰bfhiy

brŒJbfh©lh®. b#®kå ruzilªjJ.b#®kå ruzilªjÃwF« Tl #¥gh‹

nghiu¤ bjhl®ªJ el¤ÂaJ. 1945 Mf°L Mwh« ehŸ ïnuhîkhéY«, x‹gjh«

ehŸ ehfrh»æY« mbkç¡fh Ïu©L mQF©Lfis ÅÁaJ. Ïjid¤ bjhl®ªJ

1945 Mf[£ 14 M« ehŸ #¥gh‹ ruzilªjJ.

ϤJl‹ Ïu©lh« cyf¥ ngh® KoΡF tªjJ. Ï¥nghçš 13 äšèa‹

Inuh¥Ãa®fŸ bfhšy¥g£ld®. 17 äšèa‹ Áéèa‹fŸ Ïwªjd®. bgU« efu§fŸ

mê¡f¥g£ld. ntsh©ik Ó®FiyªjJ. cyfnk gšntW neuo mšyJ kiwKfkhd

J‹g§fS¡F c£gL¤j¥g£lJ.

Ïu©lh« cyf¥ nghç‹ éisÎfŸ

- Ïu©lh« cyf¥ nghç‹ K¡»a éisÎ Fowna‰w§fŸ éLjiyahF«. MÁah

k‰W« M¥ç¡fhéèUªj Inuh¥Ãa ehLfS¡F brhªjkhd Fona‰w§fŸ

éLjiyailªjd.

- gy JUt cyf« v‹w nfh£ghL kiwªJ ÏU mâfshf cyf ehLfŸ Ãçªjd.

- mbkç¡fhΫ, nrhéa¤ ôåaD« tšyuRfshæd.

- Ïjdhš, bfLÃo¥ngh® v‹w nfh£ghL¥ ngh® mbkç¡fh k‰W« nrhéa¤

ôåa‹ Ïilna bjhl§»aJ.

240

f‰wš milÎfŸ

Ϫjghl¤ÂèUªJkhzt®m¿ªJbfh©lit

1. Ïu©lh«cyf¥nghU¡fhdfhuz§fŸ.

2. r®thÂfhu¤Â‹vG¢ÁÍ«,nuh«-bg®è‹nlh¡»nahm¢R

cUthjY«.

3. nghç‹K¡»aãfœÎfS«,nerehLfë‹bt‰¿Í«.

4. Ïu©lh«cyf¥nghç‹éisÎfŸ.

gæ‰Á

gFÂ- m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. #¥gh‹ bg®š JiwKf¤Â‹ ÛJ jh¡Fjš bjhL¤j M©L

m) 1940 M) 1941

Ï) 1942 <) 1945

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. mbkç¡fh ïnuhîkh ÛJ mQF©il ÅÁa ehŸ ____________

2. gÁá gFÂæ‹ jiyik¤ jsg ____________

III. bghU¤Jf.

1. Knrhèå m. #¥gh‹ gilbaL¥ò

2. kŠNçah M. ehÁr«

3. jsg bk¡M®j® Ï. ghÁr«

4. ï£y® <. gÁá gFÂæ‹ jiyik jsgÂ

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. br¥l«g® 1, 1940-š ï£y® nghyªÂ‹ ÛJ gilbaL¤jh®.

M. or«g® 1941-š #¥gh‹ bg®š JiwKf¤ij jh¡»aJ.

Ï. br¥l«g® 1945-š Ϥjhè ruzilªjJ.

<. nk 2, 1944-š uZa JU¥òfŸ bg®è‹ efçš EiHªjd.

241

V. ËtU« th¡»a§fis rçah, jtwh v‹W TWf.

1. ghç° mik kheh£oš fyªJbfhŸs b#®kå miH¡f¥g£lJ.

2. b#duš Ãuh‹nfh °bgæ‹ eh£o‹ r®thÂfhç.

3. g‹dh£L¡ fHf¤Âš mbkç¡fh Ôéu cW¥Ãduhf brašg£lJ.

4. °lhè‹»uh£ ngh® b#®bkå¡F« nrhéa¤ ôåaD¡F« Ïilna

eilbg‰wJ.

VI. ÁW F¿¥ò vGJf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. uhQt kakh¡Fjš

2. nguuR¡ bfhŸif

3. njÁa ÁWgh‹ikæd®

VII. RU¡fkhd éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. Ïu©lh« cyf¥ nghç‹ K¡»a ãfœ¢Áfis¡ TWf.

2. Ïu©lh« cyf¥ nghç‹ éisÎfis MŒf.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. Ïu©lh« cyf¥ nghU¡fhd fhuz§fis bjhF¤J vGJf.

242

ghl« - 32

MÁa ehLfë‹ ts®¢Á : ÓdhΫ #¥ghD«

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫj¥ghl¤ÂèUªJkhzt®bgW«brŒÂfŸ

1. eÅdÓdhé‹vG¢Á.

2. Ódk¡fŸFoauÁ‹njh‰w«

3. eÅd#¥ghå‹vG¢Á

4. bgU« bghUshjhutèikbg‰wehlhf#¥gh‹cUthjš.

eÅd Ódhé‹ vG¢Á

MÁa¡ f©l«, bj‰fhÁah, bj‹»H¡F MÁah, »H¡fhÁah, nk‰fhÁah vd

bghJthf¥ Ãç¡f¥gL»wJ. ÓdhΫ #¥ghD« »H¡fhÁahéš mikªJŸsd. 1949

M« M©L cUth¡f¥g£l Ód k¡fŸ FoauR »H¡fhÁahéYŸs äf¥ bgça ehL.

cy»š eh‹fhtJ bgça ehlhfΫ ÏJ és§F»wJ. MÁahéYŸs 14 ehLfŸ

Ïj‹ všiy ehLfshf mikªJŸsd.

cy»‹ äf¥ giHa ehfßf§fëš x‹whf Ódh ÂfœªjJ. Ódhit

gšntW m«r§fŸ M£Áòçªjd. 19 k‰W« 20 M« ü‰wh©Lfëš Ódhit kŠR

t«r« M£Á brŒjJ. kŠRt«r M£Áæ‹nghJ Ódh jdJ tèikia ÏHªjJ.

MÁahé‹ nehahë v‹W« mJ miH¡f¥glyhæ‰W. nk‰f¤Âa ehLfë‹

Fona‰wkhfΫ mJ bkšy kh¿aJ. Ódh Inuh¥Ãa®fis ‘Áf¥ò fh£Läuh©ofŸ’

vd miH¤jJ. Inuh¥Ãa tâf®fŸÛJ Ódh gšntW f£L¥ghLfis é¤jJ.

Inuh¥Ãa tâf¤ij f£L¥gL¤Âa Ód tâf®fŸ nfhAh§ v‹W

miH¡f¥g£ld®. Ïjid M§»nya k‰W« ÃuŠR tâf®fŸ éU«géšiy.

vdnt, Ód tâf®fëilna mÃå¥gH¡f¤ij bkšy bkšy Inuh¥Ãa tâf®fŸ

òF¤Âd®. fhy¥ngh¡»š Ódhéš mÃåia bgUksÎ Ïw¡Fk brŒa¤

bjhl§»d®. mÃå¥gH¡f« Ódhéš guéaJ. Ïjid¡ f£L¥gL¤j Ód muR

fL« elto¡if vL¤jJ. mÃå t®¤jf« jil brŒa¥g£lJ.

Ód mÂfhç è‹nrR v‹gtuJ fL« eoto¡iffshš

Kjš mÃå¥ngh® (1839 - 1842) V‰g£lJ. Ïš ϧ»yhªJ

Ódhit K¿ao¤jJ. Ï¥ngh® eh‹»§ cl‹go¡if¥go

KoΡF tªjJ. 1856š Ïu©lh« mÃå¥ngh® eilbg‰wJ.

Ï¥nghçš, ϧ»yhªJ, Ãuh‹°, mbkç¡fh k‰W« uZah M»a

ehLfŸ ÓdhΡF vÂuhf¥ nghç£ld. 1860š ‘oa‹£Á‹

cl‹go¡if¥go’ Ï¥ngh® KoΡF tªjJ.

Ï›thW, nk‰f¤Âa ehLfŸ Ódhéš j§fsJ M¡f¤ij V‰gL¤Âd.

Ódhé‹ gFÂfŸ nk‰f¤Âa ehLfshš gy bghUshjhu k©ly§fshf¥

Ãç¡f¥g£ld. Ïjidna “Ód Kyh«gH« J©Lfsh¡f¥g£ljhf¡” TWt®. kŠR

è‹nrR

243

t«r¤Â‹ njhšé Ódhé‹ ij¥Ã§ fyf« (1851 - 1864) V‰gLtj‰F fhuzkhæ‰W.

Ïj‰F¤ jiyikna‰wt® Áô Rth‹. Mdhš, fyf« xL¡f¥g£lJ. 1860 Kjš

1908 M©L mt® kiwÍ« tiu Ódh nguuÁ RÓæ‹ f£L¥gh£oš ÏUªjJ. RÓæ‹

Éngh¡fhd M£Á Ódhéš òu£Á Ïa¡f§fŸ njh‹w fhuzkhæ‰W.

1894 - 1895š ÓdhΡF« #¥ghD¡F« Ïilna ngh® _©lJ. ÏJ Kjš Ód -

#¥ghåa¥ ngh® vd¥gL»wJ. bfhçahit ah® f£L¥gL¤JtJ v‹gj‰fhf Ï¥ngh®

elªjJ. Ï¥nghçš Ódh njhšéia¤ jGéaJ. Ïjdhš gh¡r® fyf« njh‹¿aJ.

Ódhéš mªãa®fë‹ M¡f¤ij v®¤J Ï¡fyf« eilbg‰wJ. nkiy ehLfë‹

cjéÍl‹ Ï¡fyfK« eR¡f¥g£lJ.

ϤjUz¤Âšjh‹ Ódhé‹ jå¥bgU« jiytuhf m¿th‰whš ä¡f lh¡l®

r‹ah£br‹ njh‹¿dh®. Ódhé‹ ‘éobtŸë’ vd Ït® ngh‰w¥g£lh®. Ïs«

òu£Áahs®fis Ït® x‹W Âu£o 1911 M« M©L Ód¥ òu£Á¡F têtF¤jh®.

Ï¥òu£Áæ‹ éisthf, Ódhéš kŠRt«r M£Á KoΡF tªjJ. òÂa bfho, òÂa

eh£fh£o eilKiw¡F tªjd. Kj‹Kiwahf Ódh xU Foaurh»aJ. Íth‹

îfhŒ v‹gt® Ód¡FoauÁ‹ mÂguhf¥ gjéna‰wh®.

Kjš cyf¥ nghç‹nghJ, ÓdhéläUªJ õh‹L§

khfhz¤ij #¥gh‹ if¥g‰¿aJ. nghU¡F¥Ã‹ eilbg‰w

ghç° mik kheh£oš õh‹L§ khfhz¤ij ÂU«gΫ

bg‰W¤jUkhW Ódh nfhç¡if éL¤jJ. Mdhš, ner ehLfŸ

õh‹L§ khfhz¤ij #¥ghD¡nf bfhL¤jJ. Ïj‹ éisthf

Ódhéš ‘nk eh‹fh« ehŸ Ïa¡f«’ bjhl§»aJ.

Û©L« lh¡l® r‹ ah£br‹ Ódhit j« f£L¥gh£o‹ Ñœ

bfh©Ltªjh®. nfhä©lh§ f£Áia mt® bjhl§»dh®. uZahé‹ cjéÍl‹

Ódhéš Ó®ÂU¤j§fis¡ bfh©Ltu éU«Ãdh®. Ϫj fhy¡f£l¤Âšjh‹ Ód

f«ôå°£ f£Á njh‰Wé¡f¥g£lJ. khnrJ§ k‰W« Na‹yhŒ M»nah® Ód

f«ôå°£ f£Áæ‹ ãWtd cW¥Ãd®fsht®.

1924š lh¡l® r‹ ah£ br‹ kiwªjh®. nfhä‹lh§ f£Áæ‹ jiyik¥

bghW¥ig Áah§ nf nõ¡ V‰wh®. bjhl¡f¤Âš nfhä‹lh§ f£Á¡F«

f«ôå°£fS¡F« ešYwÎ ÏUªjJ. Mdhš, éiuéš ÏUtU« vÂçfshæd®.

Áah§ nf nõ¡ khnth jiyikæyhd f«ôå°L f£Áia xê¡f éU«Ãdh®.

khnth tl Ódhé‰F beL« gaz« x‹iw nk‰bfh©lh®.

m§F f«ôå°£fŸ j§fŸ f£L¥gh£il V‰gL¤Âdh®.

1945š nfhä‹lh§ f£ÁædU¡F« f«ôå°£fS¡F«

Ïilna cŸeh£L¥ngh® _©lJ. ÏWÂæš 1949 m¡nlhgçš

khnth Ód k¡fŸ Foauir ãWédh®. Áah§nf nõ¡

ijthD¡F j¥Ãnahodh®. ijth‹ njÁa Ódh v‹W

miH¡f¥g£lJ. bfLÃo¥ngh® fhy¤Âš mbkç¡fh njÁa

Ódhit Mjç¤jJ. vdnt, njÁa Ódh 1971 M« M©Ltiu

I.eh. rigæš cW¥Ãduhf ÏUªjJ. 1971š jh‹ Ódh k¡fŸ

FoauR I.eh.éš cW¥Ãduhf nr®¤J¡ bfhŸs¥g£lJ.

lh¡l®

r‹ah£br‹

khnrJ§

244

khnr J§ Ódhéš bgU« bghUshjhu Ó®ÂU¤j¤ij m¿Kf¥gL¤Âdh®.

Ïj‰F - 1966š, khnth g©gh£L¥ òu£Áia¤ bjhl§»it¤jh®. g©gh£L¥

òu£Áæ‹nghJ khnthΡF vÂuhdt®fŸ midtU« f«ôå°£ f£ÁæèUªJ

Ú¡f¥g£L Áiw¥gL¤j¥g£ld®.

1976š khnth Ïwªj ÃwF, ehšt® FGéd® Áiw¥gL¤j¥g£ld®. bl§

Ánahç, khnthé‹ Ã‹ njh‹wyhd A&th Fnthbg§ v‹gtçläUªJ

mÂfhu¤ij¡ if¥g‰¿dh®. bl§ gšntW bghUshjhu Ó®ÂU¤j§fis¡

bfh©LtªJ Ód¥ bghUshjhu¤Âš fhz¥g£l muR¡ f£L¥ghLfis js®¤Âdh®.

£lä£l bghUshjhu¤ijé£L Ódh fy¥ò¥ bghUshjhu¤ij Ëg‰w¤

bjhl§»aJ. Ódhéš V‰g£LtU« Ϫj bghUshjhu kh‰w¤Âdhš 2001š mJ cyf

t®¤jf mik¥ÃY« cW¥Ãduh»aJ.

eÅd #¥ghå‹ vG¢Á

Inuh¥Ãah®fshš Fona‰w§fŸ mik¡f¥glhj ehL MÁahéš #¥gh‹

k£Lnk. òéæaš ßÂahf, #¥gh‹ Á¿a ehlhf ÏUªjnghÂY«, mJ tèik ä¡f

ehlhf cUth»aJ. nk‰f¤Âa ehLfis¥ nghynt, #¥gh‹ MÁahéš nguuR¡

bfhŸifia¥ Ëg‰¿aJ. uhQt gyK« mjål« ÏUªjJ. Ï‹iwa #¥gh‹ xU

bghUshjhu tèikä¡f ehlhf¤ Âfœ»wJ.

ÏUüW M©LfS¡F« nkyhf #¥gh‹ jå¤ÂU¡F« bfhŸifiana

fil¥Ão¤J tªjJ. 1853 #]iy v£l« ehŸ mbkç¡fhit¢ nr®ªj f«nkhl® bg®ç

v‹gt®jh‹ Ïjid cil¤bj¿ªjh®. mtuJ öJ¡FG #¥gh‹ nkiy ehLfSl‹

thâf¤ bjhl®ò V‰gL¤Â¡bfhŸs têtF¤jJ. Ϫj jUz¤Âš #¥ghid

njhFfth nõhf‹fŸ f£L¥gL¤Â tªjd®. bg®çæ‹ tUifahš #¥ghåa

murçl« Û©L« KG mÂfhu« »il¡f thŒ¥ò V‰g£lJ. ÏJnt bkŒí K‹åiy

Û£Á vd¥gL»wJ.

bkŒí K‹åiy Û£Áædhš #¥ghåš gšntW Ó®ÂU¤j§fŸ

bjhl§» it¡f¥g£ld. ãykhåa Kiw xê¡f¥g£lJ. nk‰f¤Âa r£lKiw

brašgL¤j¥g£lJ. Ãç£låš ÏUªjij¥ nghy muÁayik¥ò¡F£g£l Koah£Á

Kiw m¿Kf¥gL¤j¥g£lJ. bkŒí muÁayik¥ò Ïj‰F têtF¤jJ. Ï›thW

#¥gh‹ KGtJkhf eÅdkakh¡f¥g£lJ.

Ëd® #¥gh‹ jdJ uhQt tèikia¥ bgU¡»anjhL

nguh¡fbfhŸifiaÍ« fil¥Ão¡f¤ bjhl§»aJ. 1894-95 nghçš #¥gh‹

Ódhit K¿ao¤jJ. Ëd® 1904-05 M©L eilbg‰w nghçš Inuh¥ghé‹

äf¥bgça ehlhd uZahitÍ« #¥gh‹ K¿ao¤jJ. Kjš cyf¥nghç‹nghJ,

b#®kå¡F F¤jif¡F él¥g£oUªj Ód¥gFÂahd õh‹L§ khfhz¤ij #¥gh‹

if¥g‰¿aJ. Ódhé‹Ûjhd ÏUg¤ÂbahU nfhç¡iffisÍ« #¥gh‹ Ââ¤jJ.

Ï›thW, Kjš cyf¥ nghç‹ Koéš #¥gh‹ xU uhQt tèikä¡f ehlhf vG¢Á

bg‰wJ. vdnt, #¥ghå‹ flyh¡f¤ij f£L¥gL¤J« neh¡f¤Jl‹ 1921-22š

thî§l‹ fl‰gil khehL T£l¥g£lJ. Mdhš ÏJ xU j‰fhèf¤ Ô®thfnt

mikªjJ.

245

1933š #¥gh‹ kŠNçahit¤ jh¡» if¥g‰¿ m§F xU bgh«ik

murh§f¤ij V‰gL¤ÂaJ. 1937š #¥gh‹ Û©L« xUKiw Ódhit¤ jh¡»aJ.

ÏWÂæš, #¥gh‹, b#®kå k‰w« ϤjhèÍl‹ nr®ªJ m¢R x¥gªj¤ijÍ« brŒJ

bfh©lJ. 1941š #¥gh‹ mbkç¡f¡ f¥g‰gil jskhd ‘bg®š Ah®g®’ JiwKf¤ij

jh¡»aJ. Ïjdhš, Ãç£l‹, Ãuh‹°, uZah ngh‹w ner ehLfS¡F Mjuthf

mbkç¡fhΫ Ïu©lh« cyf¥nghçš Ïw§f nt©oajhæ‰W.

1945 Mf°£ 6 k‰W« 9 M»a njÂfëš mbkç¡fh #¥ghåa efu§fshd

ïnuhîkh k‰W« ehfrh» ÛJ mQF©Lfis ÅÁaJ. Ïjdhš, #¥gh‹

mbkç¡fhél« ruzilªjJ.

b#duš bk¡M®j® k‰W« nguur® înuh ï£nlh

ngh® KoªjË #¥gh‹ jsg b#duš bk¡ M®jç‹ f£L¥gh£oš

él¥g£lJ. 1947 nk _‹wh« ehŸ m§F òÂa muÁayik¥ò eilKiw¥gL¤j¥g£lJ.

1951 br¥l«gçš mbkç¡fh k‰w« 45 ner ehLfŸ rh‹ Ãuh‹Á°nfh mikÂ

cl‹go¡ifæš ifbaG¤Â£ld. Ï›Îl‹go¡if¥go, #¥gh‹ Û©L« RjªÂu

ehlh»aJ. 1950 Kjš 1980 tiuæyhd #¥ghåa tuyhW m§F V‰g£l

bghUshjhu ts®¢Áia F¿¥gjhfnt cŸsJ. mbkç¡fh,

#¥ghD¡F mÂeÅd bjhêšE£g cjéia më¤jJ. Ïjdhš,

#¥gh‹ äféiuthf fduf bjhê‰rhiyfis Û©L«

mik¤jJ. v~F, fh® ä‹dQ rhjd§fŸ M»at‰¿‹

c‰g¤Â ngh‹w gšntW bghUshjhu elto¡iffëš <Lg£L

cy»‹ äf¥bgça bghUshjhu tèikbg‰w ehLfëš

x‹whf #¥gh‹ vG¢Á bg‰wJ. bghUŸ c‰g¤Âahs®fŸ,

éånah»¥gt®fŸ k‰W« ‘bfŒu£R’ vd¥g£l t§»ahs®fŸ

M»nahU¡»ilna ãyéa T£Lwnt #¥ghåa bghUshjhu¤Â‹ jå¢ Áw¥ghF«.

ä£õ&Ãî, Ränlhnkh, ~ònah, ä£Áô, blŒÏ¢Á fh§nah k‰W« rh‹nah ngh‹w

M‰wšä¡f ãWt§fis Ïj‰F vL¤J¡ fh£lhf¡ Twyh«.

muÁašßÂahf, #¥ghåš èguš blkh»uo¡ f£Á k£Lnk M¡f« brY¤Â

tU»wJ. miu ü‰wh©L¡F« nkyhf m¡f£Ána bt‰¿bg‰W M£Áaik¡»wJ.

1989š nguur® ïnuhï£nlh ÏwªjÃwF, mtuJ kf‹ m»ï£nlh murdhf¥

gjéna‰wh®.

21 M« ü‰wh©oY« #¥gh‹ xU bghUshjhu tèikä¡f ehlhfnt

Âfœ»wJ. ts®¢Á bg‰w ehLfë‹ FGthd G8š Ïl« bg‰WŸs xnu MÁa ehL

#¥gh‹ k£Lnk.

bk¡ M®j®

246

f‰wš milÎfŸ

Ϫj¥ghl¤ÂèUªJkhzt®bgW«brŒÂfŸ

1. eÅdÓdhé‹vG¢Ák‰W«mj‹RU¡fkhdtuyhW.

2. Ódk¡fŸFoauÁ‹vG¢ÁÍ«khnthé‹g§F«.

3. eÅd#¥ghå‹vG¢ÁÍ«,cyfmuÁaèšmj‹g§F«.

4. 20M«ü‰wh©ošbghUshjhutèikä¡fehlhf#¥gh‹

ts®¢Ábg‰wtuyhW.

gæ‰Á

gFÂ- m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. MÁahé‹ nehahë v‹W fUj¥g£lJ.

m) JU¡» M) #¥gh‹

Ï) uZah <) Ódh

2. Kjš mÃå¥ nghiu KoΡF¡ bfh©Ltªj cl‹go¡if

m) eh‹Á§ M) Õ»§

Ï) oa‹£Á‹ <) õh§l‹

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. nfhä‹lh§ f£Áia ãWéat® ____________

2. rh‹Ãuh‹Á°nfh mik cl‹go¡if brŒJbfhŸs¥g£l M©L

___________

III. bghU¤Jf.

1. A§ - ÁÍ - rh‹ m. g©gh£L¥ òu£Á

2. lh¡l® r‹ah£br‹ M. #¥ghåa¥ nguur®

3. khnr J§ Ï. bkŒí K‹åiy Û£Á

4. f«nkhl® bg®ç <. Ódhé‹ éobtŸë

5. ïnuhï£nlh c. ij¥Ã§ fyf«

247

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. ij¥Ã§ fyf¤ij lh¡l® r‹-ah£-br‹ jiyikna‰W el¤Âdh®.

M. 1916 M« M©L òu£Á¡F¥ Ë khnrJ§ Ódhé‹ jsgÂahdh®.

Ï. bkŒí Û£Á¡F¥Ã‹ #¥gh‹ eÅd kakh¡f¥g£lJ.

<. í-8 mik¥Ãš #¥gh‹ cW¥Ãduhf Ïšiy.

V. ËtUtdt‰iw rçah, jtwh v‹W TWf.

1. muÁ RÁ Ódhit 1860 Kjš 1908 tiu M£Áòçªjh®.

2. r‹ah£ br‹ kiwΡF¥ ÃwF, khnrJ§, nfhä‹lh§ f£Á¡F¤ jiytuhdh®.

3. MÁahéš Inuh¥Ãa®fshš Fona‰w« mik¡f¥glhj xnu ehL #¥gh‹ MF«.

4. Kjš cyf¥ nghç‹nghJ #¥gh‹ Ódh ÛJ 21 nfhç¡iffis¤ Ââ¤jJ.

VI. ÁW F¿¥ò tiuf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. ij¥Ã§ fyf«

2. Ú©l gaz«

3. bkŒí K‹åiy Û£Á

VII. RU¡fkhd éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. khnr J§ g‰¿ xU F¿¥ò tiuf.

2. nghU¡F¥ êija #¥ghåš V‰g£l ts®¢Áia éthÂ.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. eÅd Ódhit cUth¡»aš lh¡l® r‹ah£ br‹å‹ g§»id kÂ¥ÃLf.

2. eÅd cy»š #¥ghå‹ vG¢Áia bjhF¤J vGJf.

248

ghl« - 33

I¡»a ehLfŸ mit

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫjghl¤ÂèUªJkhzt®m¿tJ

1. I.eh.ãWt¥gLjš

2. I.eh.é‹neh¡f§fŸ

3. I.eh.mitæ‹mik¥ò

4. I.eh.é‹rhjidfŸ

5. I.eh.é‹muÁašrh®g‰welto¡iffŸ

Kjš cyf¥ nghiuél Ïu©lh« cyf¥ ngh® kåj Fy¤Â‰F bgU« mêit

V‰gL¤ÂaJ. Kj‹ Kiwahf mQ MÍj§fŸ ga‹gL¤j¥g£ld. m¤jifa

ngh®fŸ v®fhy¤Âš ãfGkhdhš cyf« v‹d MF« v‹w m¢r« cyf k¡fŸ

kdš vGªjJ. r¢ruÎfëš <LgL« ehLfis rkhjhd ng¢R th®¤ij¡F Ï£L¢

bršy xU cyf mik¥ò njit vd mbkç¡fh, nrhéa¤ uZah k‰W« »nu£ Ãç£l‹

ngh‹w ehLfŸ cz®ªjd. Kjš cyf¥ nghç‹nghJ V‰gL¤j¥g£l mik¥ò

njhšéæš KoªjnghÂY«, Û©L« m¤jifa mik¥ig cUth¡F« Ka‰Áæš

Ϫj ehLfŸ Ôéukhf Ïw§»d. Ï«Ka‰Áæ‹ gadhš éisªjnj ‘I¡»a ehLfŸ

mit’ ahF«.

I¡»a ehLfŸ mit ãWt¥gLjš

I.eh. mit ãWt¥gLtj‰F K‹ng m£yh©o¡ rhrd«, ahšlh khehL

k‰W« 1944š mbkç¡fhéš cŸs l«gh®£l‹ x¡° M»a Ïl§fëš bjhl®ªJ

khehLfŸ T£l¥g£ld. Ït‰¿š eilbg‰w ng¢Rth®¤ijfë‹ gydhf I.eh. mit

cUth¡f¥g£lJ. 1945 #]‹ 26 M« ehŸ rh‹ Ãuh‹Á°nfh efçš 51 ehLfis¢

nr®ªj ÃuÂãÂfŸ I.eh. rhrd¤Âš ifbaG¤Â£ld®. Ú©l éthj§fS¡F¥Ãwnf,

Ϫj rhrd« 51 ehLfë‹ ÃuÂãÂfshY« V‰W¡bfhŸs¥g£lJ. 1945

m¡nlhg® 24 M« ehŸ I¡»a ehLfŸ mit ãWt¥g£lJ. I.eh. é‹ jiyikaf«

mbkç¡fhéYŸs ãôah®¡ efçš mikªJŸsJ.

I.eh.é‹ neh¡f§fŸ

I. eh. rhrd¤Âš mj‹ mo¥gil neh¡f§fŸ bjëthf Tw¥g£LŸsd.

1. g‹dh£L mik k‰W« ghJfh¥ig guhkç¤jš.

2. ehLfS¡»ilna e£òwitÍ« mikÂiaÍ« V‰gL¤Jjš.

3. mid¤J ehLfS¡F« rkcçikfisÍ«, Ra ã®za cçikfisÍ« tH§Fjš.

4. g‹dh£L x¤JiH¥òl‹ bghUshjhu, r_f, g‹dh£L k‰W« kåjFy

Ãu¢Áidfis Ô®¥gJ.

249

5. kåj cçikfŸ, f©âa« k‰W« RjªÂu¤ij ngh‰¿ ts®¤jš.

6. vªjbthU eh£o‹ cŸétfhu§fëY« neuoahf jiyælhkš ÏU¤jš.

I. eh.é‹ mik¥ò

I. eh. mitæš MW K¡»a cW¥òfŸ cŸsd mit

1. bghJ mit

2. ghJfh¥ò rig

3. bghUshjhu r_f rig

4. j®kf®¤jh rig

5. g‹dh£L ÚÂk‹w«

6. brayf«

I.eh.é‹ mik¥ò

bghJ mit

I.eh. mik¥Ã‹ éthj§fŸ eilbgW« K¡»a Ïlkhf ÏJ Âfœ»wJ.

x›bthU cW¥ò ehL« jyh IªJ ÃuÂãÂfŸtiu bghJ mit¡F mD¥ò»‹wd.

Mdhš, xU eh£L¡F xU th¡F k£Lnk c©L. g‹dh£L mikÂ, ghJfh¥ò F¿¤j

Ãu¢Áidfis Ϫj mit éthj¤Â‰F vL¤J¡ bfhŸ»wJ. K¡»a g‹dh£L

Ãu¢idfS« ϧF éth¡f¥gL»‹wd. I.eh. mitæ‹ eoto¡iffis mj‹

bghJ¢ brayhs® be¿¥gL¤J»wh®. I.eh. mitæ‹ m§Ñfç¡f¥g£l bkhêfshf

bghJ mit

ghJfh¥ò

mit

bghUshjhu

r_f mit

j®kf®¤jh mit

jiyik¢

brayf«

g‹dh£L

ÚÂk‹w«

250

M§»y«, ÃuŠR, °ghåZ, uZah, Ód k‰W« muhÃa bkhêfŸ cŸsd. 2006 M«

M©L mséš I.eh.éš 192 cW¥ò ehLfŸ cŸsd.

ghJfh¥ò rig

I.eh.é‹ K¡»a ã®thf mik¥ò mj‹ ghJfh¥ò rignaahF«. Ïš 15

cW¥Ãd®fŸ cŸsd®. uZah, Ódh, mbkç¡fh, Ãuh‹° k‰W« »nu£ Ãç£l‹ M»a

ehLfŸ Ïš ãuªju cW¥Ãd®fshf cŸsd. Ϫj ehLfS¡F Áw¥ò u¤J mÂfhu«

tH§f¥g£LŸsJ. cy»š mikÂiaÍ« ghJfh¥igÍ« cW brŒtnj ghJfh¥ò

rigæ‹ K¡»a gâahF«. I.eh. r£l £l§fis ÛWgt®fŸÛJ bghUshjhu k‰W«

uh#jªÂu ßÂæyhd elto¡ifia ghJfh¥ò rig nk‰bfhŸs KoÍ«.

bghUshjhu, r_f rig

Ϫj rigæš 18 cW¥Ãd®fŸ Ïl« bg‰¿Uªjd®. j‰nghJ 27

cW¥Ãd®fŸ cŸsd®. Ϫj rigæ‹ cW¥Ãd®fŸ midtU« bghJ mitahš

nj®ªbjL¡f¥gL»‹wd®. vdnt, Ϫj rig bghJ mit¡nf neuoahf

bghW¥òŸsjhf mikªJŸsJ. kåj cçikfS¡F mid¤Jyf m§Ñfhu¤ij

V‰gL¤JtJ«, cyf r_f¤Âš caça g©gh£il cUth¡FtJ« Ϫj rigæ‹

mo¥gil neh¡f§fshF«. k¡fS¡F ntiythŒ¥ig cWÂ¥gL¤Â mj‹tê

mt®fsJ thœ¡if¤ju¤ij ca®¤JtJ« Ï¢rigæ‹ F¿¡nfhshF«. k¡fë‹

thœ¡if ju¤ijÍ« bghUshjhu ãiyiaÍ« ca®¤Jtj‹ _ynk cyf mikÂia

ãiyeh£lKoÍ« v‹gJ I.eh.é‹ caça e«Ã¡ifahF«.

gšntW Áw¥ò¡FG¡fŸ k‰W« mik¥òfŸ _ynk bghUshjhu, r_f rig

jdJ gâfis Âw«gl brŒJ tU»wJ. Íbd°nfh vd¥gL« I¡»a ehLfŸ

fšé, m¿éaš k‰W« g©gh£L ãWtd«, I. eh. cjé k‰W« òd®thœÎ Miza«,

czÎ k‰W« ntsh©ik ãWtd«, g‹dh£L bjhêyhs® mik¥ò, cyf t§»,

cyf Rfhjhu ãWtd« ngh‹wit bghUshjhu, r_f rig¡F cça x¤JiH¥ig

më¡»‹wd. 1945 M« M©oèUªnj Ϫj rig kåj Fy¤Â‰F mça nritfis

M‰¿tU»wJ v‹gš Iaäšiy.

j®kf®¤jh rig

ghJfh¥ò rigæ‹ ãuªju cW¥Ãd®fŸ j®kf®¤jh rigæš Ïl« bg‰WŸsd®.

Ït®fis¤ jéu, Fona‰w§fis ã®t»¤J tU« ehLfë‹ ÃuÂãÂfŸ

k‰W« bghJ mitæš nj®ªbjL¡f¥g£l ÁyU« Ïj‹ cW¥Ãd®fsht®. jdJ

f£L¥gh£oš él¥g£LŸs gFÂfë‹ ey‹fis ghJfh¥gnj j®kf®¤jh rigæ‹

K¡»a gâahF«. I.eh.é‹ f£L¥gh£oYŸs ehLfis e‹F ã®t»¡fΫ bghJ

mit¡F j®kf®¤jh rig x¤JiH¥ò më¡»wJ.

g‹dh£L ÚÂk‹w« I.eh.é‹ ÚÂk‹wkhf g‹dh£L ÚÂk‹w« brašgL»wJ.

bghJ mitahY«, ghJfh¥ò rigahY« nj®ªbjL¡f¥g£l 15 ÚÂgÂfŸ

Ïš Ïl«bg‰WŸsd®. I.eh.é‹ cW¥ò ehLfS¡»ilna vG« r£lßÂahd

Ãu¢ridfS¡F ԮΠfh©gnj Ïj‹ K¡»a gâahF«.

251

brayf«

I.eh.é‹ gâahs®fis cŸsl¡»anj mj‹ brayfkhF«. Ïj‹

jiytuhf bghJ¢ brayhs® brašgL»wh®. ghJfh¥ò rigæ‹ gçªJiuæ‹ ngçš

I.eh. bghJ mitahš Ït® ãaä¡f¥gL»wh®. I.eh.é‹ mid¤J cW¥òfS« rçtu

Ïa§Ftj‰F cjéahf ÏU¥gnj brayf¤Â‹ K¡»a gâahF«.

I.eh.é‹ rhjidfŸ

bjhl¡f¤ÂèUªnj, g‹dh£L mséš njh‹¿ tU« Ãu¢ÁidfŸ k‰W«

nkhjšfis I.eh. mit Âw«gl rªÂ¤J mt‰iw Ko¤J it¡f ghLg£LtU»wJ.

I.eh. ghJfh¥ò rig Ïj‰fhf bgU« Ka‰Áfis vL¤J tU»wJ. Mdhš,

ghJfh¥ò rigæ‹ ãuªju cW¥Ãd®fŸ j§fëlKŸs u¤J mÂfhu¤ij jhuhskhf

ga‹gL¤Jtjhš Ϥjifa Ka‰ÁfS¡F m›t¥nghJ jl§fšfŸ V‰gL»‹wd.

1946 - 47 M« M©Lfëš k£L« nrhéa¤ uZah jdJ u¤J mÂfhu¤ij 22 Kiw

ga‹gL¤ÂaJ. Ϥjifa jl§fšfisÍ« Û¿ I.eh. mit gšntW Ãu¢idfS¡F

Ô®Îfis¡f©L rhjid gil¤J tU»wJ. m¤jifa rhjidfëš xUÁyt‰iw

ËtUkhW fhzyh«.

Fona‰w ehLfë‹ éLjiy

MÁah, M¥ç¡fh, y¤Ô‹ mbkç¡fh ngh‹w gFÂfëèUªj Fona‰w ehLfŸ

éLjiy bgWtj‰F I.eh. cjé¡fu« Ú£oaJ F¿¥Ãl¤j¡fJ. Fona‰w§fë‹

éLjiy I.eh. mit mik¡f¥g£l ÃwF ntfkhf eilbg‰wJ.

mikÂia ãiyeh£Ljš

cyf mikÂia guhkç¤jny I.eh. mitæ‹ K¡»a gâahF«. I.eh. jiyæ£L

mikÂia V‰gL¤Âa nkhjš r«gt§fŸ Áyt‰iw Ï¥nghJ fhzyh«.

<uh‹ Á¡fš

1946 #dtç Kjš ehŸ <uh‹ I.eh. mitæš uZahΡF vÂuhf

xU F‰w¢rh£il it¤jJ. <uhåa¥gFÂæš uZah jdJ JU¥ò¡fis

ãW¤j¨it¤ÂUªjnj m¡F‰w¢rh£lhF«. I.eh. mitæ‹ fLikahd v¢rç¡ifia

mL¤J uZah Ú©lfhykhf <uhåa¥gFÂæš ãW¤Â it¤ÂUªj JU¥ò¡fis

éy¡»¡bfh©lJ. I.eh. mitæ‹ KjyhtJ bgU«rhjid v‹W Ïjid¡

Twyh«.

Áçah k‰W« bygdh‹

Ïnjngh‹w F‰w¢rh£il ÁçahΫ bygdhD« I.eh. mitæ‹ ftd¤J¡F

bfh©LtªjJ. j§fsJ ãy¥gFÂfëèUªJ Ãç£oZ k‰W« ÃbuŠR JU¥ò¡fŸ

cldoahf éy¡f¥glnt©L« vd I.eh. mitæl« Ϫj ehLfŸ Kiwæ£ld.

ghJfh¥ò rigæ‹ Ôéu Ka‰Áfshš, Ãç£l‹ k‰W« ÃbuŠR JU¥òfŸ M¡uä¥ò

gFÂfëèUªJ Ëth§»d.

252

ϪnjhndÁah

Ïu©lh« cyf¥nghU¡F¥ Ëò ϪnjhndÁahé‹ njÁathÂfŸ m§F

xU Foauir ãWédh®. Mdhš, #hth k‰W« Rk¤uh gFÂæš thœªJ tªj

l¢R¡fhu®fŸ njÁathÂfS¡bfÂuhf »s®¢Áæš <Lg£ld®. I.eh. ghJfh¥ò rig

jiyp£o‹ fhuzkhf m§F mik ãiyeh£l¥g£lJ. ϪnjhndÁahé‰F KG

rjªÂu« tH§Ftj‰F l¢R¡fhu®fŸ cl‹g£ld®.

ghy°Ôd Á¡fš

Kjš cyf¥nghU¡F¥ Ëò, ghy°Ôd« cçik¡f£lisæ‹ Ñ¦œ »nu£

Ãç£lål« x¥gil¡f¥g£lJ. Mdhš, m§F thœªj ôj®fS¡F« muhÃa®fS¡F«

Ïilna órš vGªjikahš ghy°Ôd¥ gFÂæš gj£l« V‰g£lJ. Ïu©lh«

cyf¥nghU¡F¥ Ëò ghy°Ôåa Ãu¢id F¿¤J MŒÎ nk‰bfhŸs I.eh. mit

xU FGit ãaä¤jJ. Ï¡FGé‹ gçªJiu¥go ghy°Ôd« _‹W ÃçÎfshf¥

Ãç¡f¥g£lJ (muhÃah ehL, ôj ehL k‰W« b#Urny« efu«) b#Urny«

I.eh.é‹ j®kf®¤jh rigæ‹ f£L¥gh£oš él¥g£lJ. Ϫj V‰gh£o‹go, 1948š

ôj®fS¡fhf Ï°nuš v‹w jåehL cUth¡f¥g£lJ.

ghy°Ôd« J©lh¡f¥g£lij muhÃa®fŸ fLikahf v®¤jd®.

ôj®fS¡F vÂuhf »s®¢ÁæY« Ïw§»dh®fŸ. Ïjdhš, òÂjhf cUth¡f¥g£l

Ï°nuY¡F«, muhÃa T£lik¥Ã‰F« Ïilna ghy°Ôd¤Âš cŸeh£L¥ ngh®

njh‹¿aJ. ghy°Ôd¤Âš gj£l¤ij¥ ngh¡Ftj‰F I.eh. bgU« Ka‰Áfis

vL¤J tU»wJ.

fhZÛ® Á¡fš

fhZÛ® F¿¤j Á¡fyhš ϪÂahé‰F« gh»°jhD¡F« Ïilna

óršfŸ njh‹¿d. ÏJ I.eh. mitæ‹ ftd¤Â‰F« bfh©L bršy¥g£lJ.

ÏUehLfS¡F« Ïilna V‰g£LŸs éçriy¥ ngh¡Ftj‰F« gifikia

jâ¥gj‰F« I.eh. j‹dhyhd Ka‰Áfis vL¤jJ. ngh® ãW¤j¥g£lnghÂY«

fhZÛ® Ãu¢rid xU mikÂahd, ãuªjukhd Ô®it v®neh¡»ÍŸsJ.

bfhça Ãu¢id

Ïu©lh« cyf¥nghU¡F K‹ò bfhça¥gFÂ KGtJ« #¥ghå‹

f£L¥gh£oš ÏUªjJ. ngh® Koªj ÃwF. mbkç¡fhΫ, uZahΫ 38tJ

Ïiz¡nfh£il ikakhf¡ bfh©L bfhçahit Ïu©lhf Ãç¤jd. 1950 #]‹ 24

M« ehŸ tlbfhça¥ gilfŸ bj‹bfhçahit fLikahf¤ jh¡»d. Ϫj Ãu¢id

Û©L« I.eh. mitæ‹ ftd¤J¡F tªjJ. I.eh. ghJfh¥ò rig tlbfhçah ÛJ

fLikahd elto¡if vL¥gJ vd KobtL¤jJ. mbkç¡f gil¤jsg b#duš

bk¡ M®j® jiyikæš I.eh. gilfŸ m§F mD¥Ã it¡f¥g£ld. 1953 #]iy

27 M« ehŸ xU cl‹go¡if ifbaG¤jhdij¤ bjhl®ªJ I.eh. gilfŸ ÂU«g¥

bgw¥g£ld.

253

Ãw K¡»a Ãu¢idfŸ

Ïit jéu, Na° fhšthŒ Á¡fš (1956) ir¥u° Ãu¢id (1960) fh§nfh

Á¡fš (1960), tisFlh¥ ngh® ngh‹w gšntW Ãu¢idfëY« I.eh. jiyæ£L

mikÂia ãiyeh£oaJ.

muÁaš rh®g‰w elto¡iffŸ

muÁaš rhuhj gšntW JiwfëY« I.eh. jdJ rhjidfis ãfœ¤ÂÍŸsJ.

vL¤J¡fh£lhf, bj‹ M¥ç¡fhéš Ïd xJ¡fš Kiwia KoΡF bfh©L

tªjij F¿¥Ãlyh«. kåj cçikfis¥ ghJfh¡f I.eh. bgU« Ka‰Áfis vL¤J

tU»wJ. cyf t§», g‹dh£L ã ãWtd«, g‹dh£L ts®¢Á t§» ngh‹w

ãWtd§fë‹ cjéÍl‹ tsU« ehLfS¡F I.eh. gy cjéfisÍ« brŒJ

tU»wJ.

g‹dh£L r£l«, g‹dh£L ghJfh¥ò, bghUshjhu ts®¢Á, r_f rk¤Jt«

ngh‹wt‰¿š cyf ehLfë‹ x¤JiH¥òl‹ jdJ g§if I.eh. M‰¿ tU»wJ.

gšntW jl§fšfisÍ«, njhšéfisÍ« bghU£gL¤jhkš jkJ caça

F¿¡nfhŸfis eilKiw¥gL¤j I.eh. ghLg£L tU»wJ.

f‰wš milÎfŸ

Ϫj¥ghl¤ÂèUªJkhzt®fŸbgW«brŒÂ

1. Ïu©lh«cyf¥nghU¡F¥Ã‹I.eh.mitãWt¥g£lJ.

2. I.eh.é‹neh¡f§fS«F¿¡nfhŸfS«

3. I.eh.é‹mik¥ò«,eilKiwÍ«

4. ehLfS¡»ilna vG« Á¡fšfis Ô®¤J cyf mikÂia

V‰gL¤JtšI.eh.é‹rhjidfŸ

5. I.eh.é‹muÁašrhuhelto¡iffŸk‰W«rhjidfŸ.

254

gæ‰Á

gFÂ - m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. I.eh. rigæ‹ jiyikæl« mikªJŸsJ

m) b#åth M) Â nA¡

Ï) ãôah®¡ <) rh‹Ãuh‹Á°nfh

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. I.eh. rig mik¡f¥g£l ehŸ ____________

2. I.eh. rigæ‹ Ú¤Jiw ____________

III. bghU¤Jf.

1. I.eh. rhrd« m. 1956

2. Na° Á¡fš M. 1960

3. ir¥u° Á¡fš Ï. 1990

4. tisFlh¥ ngh® <. 1945

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. cyf mikÂia fh¥gj‰F ãWt¥g£l Kjš cyf ãWtd« I.eh. rigahF«.

M. g‹dh£L bjhêyhs® r§f¤Â‹ jiyikæl« nuh« efçš cŸsJ.

Ï. g‹dh£L ÚÂk‹w¤Âš 15 ÚÂgÂfŸ cŸsd®.

<. cyf Rfhjhu ãWtd« I.eh. é‹ K¡»a m§f§fëš x‹whF«.

V. ËtU« th¡»a§fis rçah, jtwh v‹W TWf.

1. 1945-š rh‹Ãuh‹ì°nfh efçš 51 ehLfŸ I.eh. rhrd¤Âš ifbaG¤Â£ld.

2. I.eh. ghJfh¥ò mitæš cŸs ãuªju cW¥Ãd®fŸ k‰W« j‰fhèf

cW¥Ãd®fŸ ÏUtU¡F« Áw¥ò Ïu¤J mÂfhu« c©L.

VI. ÁW F¿¥ò tiuf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. ghJfh¥ò rig

2. fhZÛ® Ãu¢Áid

3. muò - Ï°nuš nkhjš

255

VII. RU¡fkhd éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. I.eh. rigæ‹ neh¡f§fis¡ F¿¥ÃLf.

2. Íbd°nfhé‹ brašghLfŸ g‰¿ F¿¥ò vGJf.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. I.eh.é‹ gšntW gâfis RU¡fkhf¡ F¿¥ò vGJf

2. cyf mikÂia¡ fh¥gš I.eh. rigæ‹ g§»id kÂ¥ÃLf.

256

ghl« - 34

bfLÃo¥ngh®

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫj¥ghl¤ÂèUªJkhzt®bgW«brŒÂfŸ

1. bfLÃo¥nghç‹bjhl¡f«

2. uhQtx¥gªj§fŸnk‰bfhŸs¥gLjš

3. mbkç¡fh k‰W« nrhéa¤ uZah ehLfS¡»ilæš gj£l«

mÂfç¤jš

4. bfLÃo¥nghç‹KoÎ

Ïu©lh« cyf¥nghç‹ Koéš mbkç¡fhΫ nrhéa¤ uZahΫ

ÏUbgU« tšyuRfshf cUbtL¤jd. nrhéa¤ uZah ÁijÍ«tiu, Ï›éU

ehLfS¡»ilna fhz¥g£l, ghjfkhd cwÎKiwna bfLÃo¥ngh® vd

miH¡f¥gL»wJ. bg®dh®£ g%¢ v‹gtuhšjh‹ Kj‹Kiwahf bfLÃo¥ngh®

v‹w brhš ga‹gL¤j¥g£lJ. mj‹ÃwF, thšl® è¥nk‹ v‹w m¿P® Ϫj

brhšiy Ãugy¥gL¤Âdh®.

bghJthf, nk‰f¤Âa cyf¤Â‰F« f«ôå°£ ehLfS¡F« Ïilna

Úo¤j gj£l« k‰W« óršfis bfLÃo¥ngh® étç¡»wJ. F¿¥ghf mbkç¡f

nrhéa¤ ehLfS¡»ilæyhd óršfisna ÏJ vL¤Jiu¡»wJ. bfLÃo¥nghiu,

fU¤J ßÂæyhd ngh® v‹W« mšyJ Ãu¢rhu¤J¡fhd ngh® mšyJ muÁaš

btšÂwD¡fhd ngh® v‹W« Twyh«. ÏJ, c©ikahd ngh® ãfœ¢Áia

étç¥gjhfnth mšyJ mik ãiyia btë¥gL¤Jtjhfnth Ïšiy v‹gnj

c©ik. khwhf xUéj Á¡fš ãiwªj mikÂiana ÏJ F¿¡»wJ.

bfLÃo¥nghç‹ bjhl¡f«

Ïu©lh« cyf¥ngh® Kotiltj‰F K‹ng, nrhéa¤ ôåa‹

»H¡F Inuh¥Ãa ehLfshd nghyªJ, gšnfçah, Unkåah, A§nfç k‰W«

Ínf°yhéahéš f«ôå°£ M£Áia V‰gL¤ÂaJ. ngh® KoªjÎl‹ nrhéa¤

ôåa‹ »H¡F b#®kåia jdJ bršth¡»‹Ñœ bfh©LtªjJ. nk‰F b#®kå

mbkç¡fhé‹ f£L¥gh£oš ÏUªjJ. bg®è‹ efçš nk‰F¥ gF¡F bršY«

rhiyfëš nrhéa¤ ôåa‹ jilfis V‰gL¤ÂaJ. ÏJnt ‘bg®è‹ jil’

vd¥g£lJ. bfLÃo¥nghç‹ Ïu©L FG¡fëilnaÍ« Ï›thW gj£l« V‰gl¤

bjhl§»aJ. uZahé‹ bršth¡F guÎtij nk‰f¤ÂaehLfŸ ftiyÍl‹

neh¡»d. f«ôår gutiy¤ jL¡F« bghW¥ig mbkç¡fh nk‰bfh©lJ. 1947

#]‹ 5 M« ehŸ mbkç¡fh kh®õš £l¤ij m¿é¤jJ. Ïj‹go nk‰F Inuh¥Ãa

ehLfS¡F bghUshjhu cjéfŸ tH§FtJ vd¤ Ô®khå¡f¥g£lJ. Inuh¥ghit

ts®ªJtU« f«ôår¤Â‹ ÃoæèUªJ fh¥gh‰Wtj‰fhd Kjš elto¡if

ÏJntahF«. mbkç¡fhé‹ kh®õš £l¤Â‰F gÂyoahf nrhéa¤ uZah

257

nkhynlh› £l¤ij m¿é¤jJ. 1948 kh®¢ 12 M« ehŸ mbkç¡f #dhÂg £%k‹

jdJ £Uk‹ nfh£gh£il m¿é¤jh®. Ïj‹go »ß° k‰W« JU¡» ehLfëš

f«ôår jh¡f« V‰gLtij¤ jL¡F« neh¡f¤Jl‹ Rkh® 400 äšèa‹ lhy®fŸ

kÂ¥ò¡F bghUshjhu k‰W« uhQt cjéfis mªehLfS¡F tH§f mkbkç¡fh

KoÎ brŒjJ.

ne£nlh (tl m£yh‹o¡ x¥gªj ehLfë‹ mik¥ò)

nk‰F Inuh¥Ãa¥ gFÂæš nkY« f«ôår« guthkš jL¥gj‰fhf mbkç¡fh

xU uhQt x¥gªj¤ijÍ« V‰gL¤ÂaJ. 1948 èna Ãu°[š° cl‹go¡if¥go

Ïj‰fhd mo¤js« mik¡f¥g£oUªjJ. ngh® V‰gLnkahdhš Ãç£l‹,

Ãuh‹R AhyªJ, bgšía«, y¡r«g®¡ M»a ehLfŸ xUtU¡bfhUt® gu°gu«

cjé¡FtUtJ vd Ϫj x¥gªj¤Âš ifbaG¤Â£ld. 1949 V¥uš eh‹fh« ehŸ

uhQt¡ T£lik¥ig V‰gL¤Âa tl m£yh‹o¡ cl‹go¡if ifbaG¤jhæ‰W.

Ϫj mik¥ng tlm£yh‹o¡ x¥gªj ehLfë‹ T£lik¥ò mšyJ ne£nlh

vd¥gL»wJ. Ïš, mbkç¡fh, fdlh, Ãç£l‹, Ãuh‹°, AhyªJ, bgšía«,

y¡r«g®¡, ngh®¢Rfš, bl‹kh®¡, Ϥjhè k‰W« eh®nt M»a ehLfŸ cW¥Ãduhf

nr®ªjd. vªj xU ehlhtJ jh¡f¥g£lhš k‰wt®fŸ uhQt cjé¡F tUtJ

v‹W V‰W¡ bfhŸs¥g£lJ. nrhéa¤ ôåaD¡F vÂuhfnt Ϫj x¥gªj« brŒJ

bfhŸs¥g£lJ.

th®rh x¥gªj«

1955 Kjš 1958 tiu bfLÃo¥nghç‹ ikakhf nk‰F MÁah és§»aJ.

1955š gh¡jh¤ cl‹go¡if v‹w uhQt x¥gªj« ifbaG¤Âl¥g£lJ. ÏJnt

Ëd® k¤Âa ehLfŸ x¥gªj mik¥ò (br‹nlh) v‹W miH¡f¥g£lJ. Ϥjifa

nk‰F ehLfë‹ uhQt x¥gªj§fS¡F gÂyoahf, nrhéa¤ ôåa‹ 1955 nk khj«

14 M« ehŸ jdJ e£ò ehLfSl‹ th®rh x¥gªj¤ij brŒJ bfh©lJ. Ï¡fhy¤Ây

gšntW uhQt x¥gªj§fŸ brŒJ bfhŸs¥g£ld v‹whY« nk‰F ehLfS¡F«

f«ôår ehLfS¡F« Ïilna gj£l« r‰W jâªnj fhz¥g£lJ.

Ódh

1949 m¡nlhgçš khnrJ§ Ódk¡fŸ Foauir ãWéaJ nrhéa¤

T£lâ¡F nkY« tèik nr®¥gjhf mikªjJ. Ódhé‹ f«ôå°£ murh§f¤ij

mbkç¡fh m§Ñfç¡f kW¤Jé£lJ. khwhf, ijthåš njÁa murh§f¤ij

mik¤ÂUªj Áah§nf nõ¡ v‹gtiu mbkç¡fh Mjç¤jJ. njÁa muir

r£ló®tkhd Ód murhf¡ fUÂa mbkç¡fh, mjid I.eh. ghJfh¥ò rigæY«

ãuªju cW¥Ãduh¡»aJ. f«ôå°L Ódh mšyJ Ód k¡fŸ FoauR I.eh.éš

cW¥Ãduhtijna mbkç¡fh jL¤jJ.

bfhça¢ Á¡fš

1950 M« M©L bfLÃo¥nghU¡fhd fs« Inuh¥ghéèUªJ

»H¡fhÁahé‰F kh¿aJ. Ïu©lh« cyf¥nghU¡F¥ Ëò, bfhçah ehL

tlbfhçah, bj‹bfhçah vd Ïu©L TWfsh¡f¥g£lJ. tlbfhçahéš

258

nrhéa¤ Mjuéyhd muR mik¡f¥g£lJ. bj‹bfhçahéš mbkç¡f Mj®Î

muR ãWt¥g£lJ. ÏU bfhçah¡fS« x‹W¡bfh‹W vÂçfshf¡ fUÂd.

1950 #]‹ 25 M« ehŸ tl bfhçah bj‹ bfhçahÛJ jh¡Fjš bjhL¤jJ. nrhéa¤

MÍj§fnshL« Ód¤JU¥ò¡fnshL« tlbfhçah nghç£lJ. bj‹bfhçahΡF

Mjuthf I.eh. gilfŸ v‹w ngh®itæš mbkç¡fh nghç£lJ. bfLÃo¥nghiu

c©ikahd MÍj« VªÂa nghuhfnt bfhça¥ngh® kh‰¿aik¤jJ v‹W Twyh«.

éa£eh« ngh®

bfLÃo¥ngh® éa£ehK¡F« guéaJ 1954 nk 7 M« ehŸ ila‹ ig‹ ó

Åœ¢Áailªj ÃwF ϪnjhÓd¥gFÂæš Ãuh‹Á‹ M¡f« KoΡF tªjJ.

b#åth x¥gªj¥go éa£eh« 17 ók¤Âa nuifia všiy¡ nfhlhf¡ bfh©L

tléa£eh« v‹W« bj‹ éa£eh« v‹W« Ïu©lhf¥ Ãç¡f¥g£lJ. tl k‰W«

bj‹ éa£eh«fS¡»ilna óršfŸ njh‹¿d. mbkç¡fh bj‹ éa£ehK¡F

Mjuthf¥ nghçš Ïw§»aJ. nkY«, bj‹ »H¡F MÁahéš f«ôår¥ gutiy¤

jL¡F« neh¡f¤Jl‹ bj‹»H¡F MÁa x¥gªj ehLfë‹ T£lik¥ò (Ó£nlh)

x‹W« 1954š V‰gL¤j¥g£lJ.

ÃuhªÂa ghJfh¥ò elto¡iffŸ

éçth¡f« : tl m£yh©o¡ cl‹go¡if mik¥ò

éçth¡f«: bj‹»H¡F MÁa ehLfŸ cl‹go¡if mik¥ò

éçth¡f« : k¤Âa ehLfŸ x¥gªj mik¥ò

tUl« : 1949 tUl« : 1954 tUl« : 1955

cW¥Ãd®fŸ: 12 + »ß°, nk‰F b#®kå, JU¡»

cW¥Ãd®fŸ: mbkç¡fh, Ãç£l‹, Ãuh‹R, M°Ânuèah, ãôÁyhªJ, gh»°jh‹, jhŒyhªJ k‰W« Ãè¥ig‹°

cW¥Ãd®fŸ: uZah,nghyªJ, brr¡nfh°nyhth¡»ah A§nfç k‰W«

Unkåah

ne£nlh Ó£nlh br‹nlh

»ôgh VÎfid¢ Á¡fš (1962)

f«ôå°£ ehL«, nrhéa¤ ôåaå‹ e£ò ehLkhd »ôghéš nrhéa¤

ôåa‹ jdJ mQ MÍj VÎfizfis ãWéaJ. Ï¢braiy mbkç¡fh jdJ

ghJfh¥ò¡F m¢r« éisé¡f¡Toa brayhf¡ fUÂaJ. #h‹ v~¥ bf‹do

VHhtJ mQ MÍj¡f¥g‰gilia »ôgh neh¡» mD¥Ãdh®. Ïjdhš, Ïu©L

tšyuRfS« nghç‹ všiy tiu beU§»¢ br‹Wé£ld. ÏU¥ÃD«, ÏUju¥ÃY«

ãjhdK« ešy¿Î« ãyéajhš Á¡fš j鮡f¥g£lJ. Ëd®, nrhéa¤ uZah jdJ

VÎfizfis »ôghéèUªJ éy¡»¡ bfh©lJ.

259

bfLÃo¥nghç‹ ngh®¥ gj£lãiy Fiwjš

1960 M« M©L¡F¥ ÃwF mbkç¡fhΫ nrhéa¤ uZahΫ mQ MÍj rk

tšyikia¥ bg‰wd. vdnt vªjbthU mQ MÍj¥nghU« ÏUju¥ÃdU¡F«

mêitna V‰gL¤J« v‹gij cz®ªJ tšyuRfŸ Ïu©L« rkjhd

rfthœit ehl¤ bjhl§»d®. Ïjdhš, 1963š mit mQMÍj nrhjid¤ jil

cl‹go¡ifæš ifbaG¤Â£ld. Ïij¤ bjhl®ªJ thî§lD¡F« »u«ë‹

khëif¡F¡F« Ïilna vªneuK« bjhl®ò bfhŸs¡Toa Ah£ iy‹ x¥gªj«

ifbaG¤jh»aJ.

1970 M« M©LfS¡F¥ÃwF, nrhéa¤ ôåaD¡F« f«ôå°£ Ódhé‰F«

Ïilna fU¤JntWghL njh‹¿aJ. Ód k¡fŸ FoauR I.eh. rigæš nr®¤J¡

bfhŸs¥g£lJ. mbkç¡f mÂg® ã¡r‹ 1972 nk khj« kh°nfhé‰F é#a« brŒjh®.

m¥nghJ KjyhtJ rhš£ (MÍj¡ Fiw¥ò x¥gªj«) x¥gªj« brŒJ bfhŸs¥g£lJ.

1973 #]‹ khj¤Âš nrhéa¤ mÂg® ÃuZnd› mbkç¡fhéš x‹gJ eh£fŸ

gaz« nk‰bfh©lh®. MÍj¡ Fiw¥ò ng¢R th®¤ijæš nkY« K‹nd‰w«

fhz¥g£lJ. mbkç¡fh - nrhéa¤ ôåa‹ ehLfS¡»ilæyhd gj£l«

btFthf¡ Fiwªjikahš Ï¡fhy¤ij ol‹nõ fhy« vd¥g£lJ.

bfLÃo¥nghç‹ KoÎ

nrhéa¤ ôåa‹ fiy¡f¥g£ljhš nrhéa¤ uZah k‰W« »H¡F

Inuh¥ghéš f«ôår« Åœ¢ÁailªjJ. ÏUKid cyf« xUKid¡ nfh£gh£il¡

bfh©l cyfkh»aJ. 1991 #]iy 31 M« ehŸ mbkç¡f mÂg® #h®{

òZ, nrhéa¤ jiyt® ik¡nfš nfh®gnr› ÏUtU« tuyh‰W¢ Áw¥òä¡f

°lh®£ x¥gªj¤ij kh°nfh c¢Ákheh£o‹nghJ brŒJ bfh©ld®. ÏJnt

bfLÃo¥nghç‹ Koit¡ F¿¥gjhf mikªjJ.

1945 M« M©oèUªJ fU¤J¥ nghuhf¡ fUj¥g£l bfLÃo¥ngh®

Rkh® 50 M©LfŸ Úo¤jJ. cyf ehLfŸ Ïu©L mâfshf¤ Âu©ld. uhQt

x¥gªj§fŸ brŒJ bfhŸs¥g£ld. MÍj¥ ngh£oÍ« elªnj¿aJ. mQ MÍj«

cyif gy jUz§fëš gaKW¤ÂaJ. ÏU¥ÃD« 1970fS¡F¥ ÃwF gj£l« r‰nw

jâªjJ. Ëd® nrhéa¤ ôåaå‹ fiy¥ò¡F¥ÃwF bfLÃo¥ngh® KoΡF

tªjJ.

f‰wš milÎfŸ

Ϫj¥ghl¤ijgo¤jËkhzt®bgW«jftšfŸ

1. bfLÃo¥ngh®F¿¤jés¡f«k‰W«mj‹bjhl¡f«

2. ne£nlh, br‹nlh, Ó£nlh, th®rh x¥gªj« ngh‹w uhQt

T£lik¥òfë‹njh‰w«.

3. bfhça¥ ngh®, éa£eh« ngh® nghy bfL¥Ão¥ngh® Áy

jUz§fëšc©ikahdngh®fS¡F«é¤Â£lJ.

4. bfLÃo¥nghç‹KoΫnrhéa¤ôåa‹fiy¡f¥gLjY«.

260

gæ‰Á

gFÂ - m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. bfoÃo¥ngh® vD« brhšiy Kjèš ga‹gL¤Âat®

m) bg®dh®£gnuh¢ M) v¥. o. %°btš£

Ï) °lhè‹ <) r®¢Áš

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. MÍj¡ Fiw¥ò x¥gªj« ifbaG¤jhd M©L ____________

III. bghU¤Jf.

1. ne£nlh m. 1955

2. br‹nlh M. 1947

3. Ó£nlh Ï. 1948

4. th®rh x¥gªj« <. 1949

5. £%k‹ nfh£ghL c. 1954

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. #]‹ 5, 1947š £%k‹ nfh£ghL mbkç¡fhthš m¿é¡f¥g£lJ.

M. V¥uš 4, 1949š tl m£yh©o¡ x¥gªj« ifbaG¤jhdJ

Ï. k¤Âa ehLfŸ x¥gªj mik¥ò th®rh x¥gªj« v‹W« miH¡f¥gL»wJ.

<. oa‹ Ãa‹ ó jh¡f¥g£lJ bfhça¥ngh® _©lJ.

V. ËtU« th¡»a§fis rçah, jtwh vd¡ TWf.

1. »ôgh VÎfiz beU¡foæ‹ nghJ mbkç¡fh jdJ VHhtJ mQ MÍj

f¥g‰gilia mD¥ÃaJ.

2. 1960-š mbkç¡fhΫ nrhéa¤ ôåaD« mQ MÍj nrhjid

jil x¥gªj¤ij nk‰bfh©ld.

VI. ÁW F¿¥ò tiuf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. bfLÃo¥ngh®

2. th®rh x¥gªj«

3. ne£nlh

261

4. éa£eh« ngh®

5. bfhça¢ Á¡fš

VII. RU¡fkhd éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. bfLÃo¥nghç‹ bjhl¡f¤ij étç.

2. nrhéa¤ ôåa‹ fiy¡f¥g£lij RU¡fkhf¡ TWf.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. bfLÃo¥nghç‹nghJ uhQt mâfŸ mik¡f¥g£lij bjhF¤J¡ TWf.

2. bfLÃo¥nghç‹ jh¡f¤ij EQ¡fkhf MŒf.

262

ghl« - 35

Ï‹iwa cyf«

f‰wš neh¡f§fŸ

Ϫj¥ghl¤ÂèUªJkhzt®bgW«brŒÂfŸ

1. cUth»tU«òÂacyfmik¥ò

2. mQMÍj¡Fiw¥ò

3. cyfkakh¡fY«,cyft®¤jfmik¥ò«

4. ga§futhj¤bjhšiy

5. Ï‹iwacyf«v®neh¡»ÍŸsR‰W¢NHšÃu¢idfŸ

òÂa cyf mik¥ò

eÅd cy»‹ tuyh‰¿š 1945 M« tUl« F¿¥Ãl¤j¡f x‹whF«. gšKid

cyfK«, tšyik¢ rkãiyÍ« mªj M©oš éilbg‰wd. ÏUKid cyf

mik¥ò cUth». mbkç¡fh k‰W« nrhéa¤ ôåa‹ M»a Ïu©L tšyuRfŸ

vG¢Á bg‰wd. 1990fëš nrhéa¤ ôåaå‹ Åœ¢Á cyf mik¥ig Û©L«

kh‰¿aik¤jJ. xUKid cyf«, cyfkakh¡f«, òÂa tif bjhêšE£g§fŸ,

jftš bjhl®ò¡fhy« k‰W« cyfshéa ga§futhj« ngh‹wt‰iw Ï‹iwa òÂa

cyf mik¥Ãš fh©»nwh«.

nrhéa¤ ôåaå‹ Åœ¢Á

1985 kh®¢ khj¤Âš ik¡nfš nfh®gnr› nrhéa¤ ôåaå‹ mÂguhf¥

bghW¥ng‰wh®. ‘»sh°eh°£’ v‹w bgaçš mt® gy muÁaš ßÂahd

Ó®ÂU¤j§fis¡ bfh©L tªjh®. g¤Âçif¤ jâ¡if js®¤j¥g£lJ.

btë¥gilahd muÁaY¡F é¤Âl¥g£lJ. Ïjdhš, v®ghuhj éisÎfŸ

V‰g£ld. nrhéa¤ ôåaåš m§f« t»¤j FoauRfëš Ú©lfhykhf

ml§»¡»lªj njÁa k‰W« uZa v®¥ò cz®ÎfŸ btë¥gl¤

bjhl§»d.

cŸeh£il¥ bghW¤jtiu nfh®gnr› ‘Ãbu°¤£nuh»ah’

v‹w bghUshjhu Ó®ÂU¤j§fis m¿Kf¥gL¤Âdh®. Ïjdhš,

thœ¡if¤ju« caU«, c‰g¤Â Âw‹ bghUshjhu¡ bfhŸif

jåah® Jiw tsu têtF¤jJ.

Ϥjifa Ó®ÂU¤j§fŸ nrhéa¤ ôåaåš

òu£Áfukhd kh‰w§fS¡F têtF¤jd. 1991 or«g® 8 M«

ehŸ uZah, c¡nu‹ k‰W« ignyhuhÁa‹ M»a FoauRfë‹ jiyt®fŸ xU

m¿¡ifia btëæ£ld®. mš, nrhéa¤ ôåa‹ fiy¡f¥g£Lé£ljhfΫ,

mj‰F¥ gš RjªÂu muRfë‹ fhk‹btš¤ cUth¡f¥g£oU¥gjhfΫ Tw¥g£lJ.

Ïjdhš, nfh®gnr› ÂObud ehl‰w mÂguhdh®.

ik¡nfš

nfh®gnr›

263

1991 or«g® 25 M« ehŸ ik¡nfš nfh®gnr› jdJ nrhéa¤ ôåa‹

mÂg® gjéia é£L Kiw¥go éy»dh®. jdJ mÂfhu§fis nghç°

vš£Áål« x¥gil¤jh®. kWehŸ nrhéa¤ T£lik¥Ã‹ ca®k‹w« j«ik¤jhnk

fiy¤Jé£ljhf m¿é¤jJ. 1922 M« M©L mÂfhuó®tkhf nrhéa¤ ôåa‹

cUth¡f¥g£l m¿é¥ig éy¡»¡ bfhŸtjhfΫ m¿é¤jJ. ÏJnt nrhéa¤

ôåaå‹ Koit¡ F¿¥gjhF«.

b#®kå Û©L« Ïiz¡f¥gLjš

Ïu©lh« cyf¥ nghU¡F¥Ã‹ b#®kå Ïu©L jå¤jå ehLfshf¤

J©lhl¥g£lJ. »H¡F b#®kå nrhéa¤ uZahé‹ f£L¥gh£oš ÏUªjJ.

nk‰F b#®kåia mbkç¡fhΫ mj‹ T£lâ ehLfS« Mjç¤jd. Ïu©L

b#®kåfë‹ všiy¥gFÂæš bg®è‹ efç‹ FW¡nf Rt® x‹W vG¥g¥g£lJ.

ÏJnt òfœä¡f ‘bg®è‹ Rt®’ MF«. nrhéa¤ uZahé‹ fiy¥ò¡F¥ÃwF

1990 M©L m¡nlhg® 3 M« ehŸ b#®kå Û©L« x‹¿iz¡f¥g£lJ. b#®k‹

#dehaf¡ FoauR v‹w »H¡F b#®kå, b#®k‹ T£lh£Á FoauR v‹w nk‰F

b#®kåÍl‹ Ïiz¡f¥g£lJ. 1990 kh®¢ 18 M« ehŸ »H¡F b#®kåæš eilbg‰w

RjªÂukhd nj®jšfisaL¤J, ÏU b#®kåfS¡»ilna ng¢R th®¤ijfŸ

eilbg‰W ÏWÂæš x‹¿iz¥ò cl‹go¡if ifbaG¤Âl¥g£lJ.

mQ MÍj¡ Fiw¥ò

mQ MÍj§fŸ ÏJtiu Ïu©L Kiw k£Lnk ga‹gL¤j¥g£LŸsd.

mit 1945 Mf°£ 6 k‰W« 8 M»a eh£fëš #¥ghåa efu§fshd ïnuhîkh

k‰W« ehfrh» M»at‰¿‹ ÛJ mbkç¡fh mQF©Lfis ÅÁanjahF«.

mj‰F¥Ã‹d®, gšntW gçnrhjidfS¡fhf Ïu©lhæu« KiwfS¡F nkyhf

mQr¡Â ga‹gL¤j¥g£LŸsd. ÏJtiu mQ MÍj§fis jahç¤J nrh¤J¥

gh®¤JŸs ehLfë‹ tçiræš mbkç¡fh, uZah, Ãç£l‹, Ãuh‹°, Ódh, ϪÂah,

gh»°jh‹ k‰W« tlbfhçah M»a ehLfŸ ml§F«.

tU§fhy¤Âš mQ MÍj¥ ngh® V‰gL« m¢r¤ij j鮥gj‰fhf mQ

MÍj¥ gutšjil x¥gªj« x‹W V‰gL¤j¥g£lJ Áéš ga‹gh£il¤ j鮤J

uhQt MÍj§fŸ jahç¡f mQ r¡Âia¥ ga‹gL¤Jtij jL¡fΫ, m›thW

brŒa Ka‰Á¡F« ehLfŸÛJ f£L¥ghLfŸ é¤J nk‰gh®it brŒaΫ Ϫj

cl‹go¡if têbrŒ»wJ. Ϫj cl‹go¡ifæš nru kW¡F« ehLfis

r«k¡f it¡F« neh¡f¤Jl‹ ‘mQ MÍj§fs‰w gFÂ’ v‹w fU¤J«

K‹it¡f¥g£LŸsJ. mQ MÍj§fŸ Ïšyhj ehLfŸ Ïå mQMÍj§fis

c‰g¤Â brŒtšiy v‹W« j§fsJ gFÂfis mQ MÍjäšyh¥ gFÂfshf

it¤ÂU¥gJ v‹W« cW nk‰bfhŸsnt©L«. Ïjid¤ bjhl®ªJ Á.o.Ã.o

vd¥gL« mQ MÍj nrhjid¤ jil x¥gªj« brŒJ bfhŸs¥g£lJ. ÏJ mQ

MÍj £l elto¡iffis nkY« f£L¥gL¤Jtj‰fhd eoto¡ifahF«.

cyfkakh¡fš

ehLfë‹ bghUshjhu¤ÂY«, g‹dh£L¥ bghUshjhu étfhu§fëY«

cyfkakh¡f« v‹gJ xU K¡»a Á¡fyhf cUbtL¤JŸsJ. cyfshéa tâf¢

264

NHèš rÛg¤Âš V‰g£LŸs kh‰w§fëdhš cyf kakh¡f« K¡»a¤Jt« bg‰W

és§F»wJ. cyf t®¤jf¤Â‹ j‰nghija Å¢R x£Lbkh¤j cyf¤ijna

xU cyf¡ »uhkkhfnt kh‰¿é£lJ. cyf¥ bghUshjhu¤Âš xU eh£o‹

bghUshjhu¤ij x‹¿iz¥gJ cyfkakh¡fè‹ jå¢Áw¥ghF«. nkY«,

mªãa KjÄLfis xU eh£o‹ bghUshjhu¤Âš mDkÂ¥gj‰F V‰w tifæš

éÂfisÍ« f£L¥ghLfisÍ« js®¤JtijÍ« ÏJ F¿¡»wJ. cyf kakh¡f«

v‹w fU¤J¡F äfΫ éçthf¥ bghUŸ bfhŸnthkhdhš, cyf ehLfS¡»ilna

jftšfŸ, fU¤J¡fŸ, bjhêšE£g§fŸ, c‰g¤Â¥ bghU£fŸ, nritfŸ, KjÄLfŸ,

ã k‰W« k¡fisÍ« Tl x‹W¡bfh‹W gçkh¿¡ bfh©L bghUshjhu, r_f

xU§»iz¥ig V‰gL¤JtJ v‹W« Twyh«. ehLfë‹ všiyfis¤ jh©o

g©gh£L, r_f muÁaš k‰W« bghUshjhu gçkh‰w§fS¡F cyfkakh¡f«

têtF¡»wJ.

ϪÂahΫ cyfkakh¡fY«

1991 M« M©L Kjš ϪÂah Ëg‰¿ tU»‹w bghUshjhu¡ bfhŸif

ϪÂa bghUshjhu tuyh‰¿š xU ÂU¥òKidahf mikªJŸsJ. 1991 M«

M©L bjhl§» ϪÂa murh§f«, ϪÂa¥ bghUshjhu¤ij jhuhskakh¡fΫ,

cyfkakh¡fΫ gšntW Ó®ÂU¤j§fis¡ bfh©L tªjJ.

Ϫj bghUshjhu Ó®ÂU¤j§fëdhš ϪÂah cyfkakh¡f« k‰W« rªij¥

bghUshjhu¤ij neh¡» eilnghl¤ bjhl§»aJ. cyf¥ bghUshjhu¤njhL

ϪÂa¥ bghUshjhu¤ij x‹¿iz¡F« neh¡f¤Jlndna Ϥjifa bghUshjhu

Ó®ÂU¤j§fŸ nk‰bfhŸs¥g£ld.

cyf t®¤jf ika« (lßô. o.X)

1944š eilbg‰w Ãu£l‹ c£° kheh£oèUªnj cyf t®¤jf ika¤Â‹

tuyhW bjhl§F»wJ. ehLfS¡»ilna eilbgW« t®¤jf¤j‰fhd éÂfisÍ«

f£L¥ghLfisÍ« V‰gL¤Jtj‰fhf xU g‹dh£L tâf mik¥ò cUth¡f¥gl

nt©L« vd mªj kheh£oš KoÎ brŒa¥g£lJ. Ϫj Ka‰Áæ‹ gydhf ‘fh£’

vd¥gL« tâf k‰W« t®¤jf¤ bjhl®ghd bghJ x¥gªj« cUth¡f¥g£lJ.

‘fh£’ mik¥Ã‹Ñœ VG Kiw ng¢R th®¤ijfŸ eilbg‰wd. v£lhtJ Kiw

ng¢Rth®¤ij cUFntæš 1986š bjhl§» 1995š ãiwÎ bg‰wJ. ÏWÂæš cyf

t®¤jf ika« ãWt¥g£lJ. Fiwªj mséyhd t®¤jf¤ jilfis k£Lnk

V‰gL¤JtJ k‰W« t®¤jf¤ bjhl®ghd ng¢R th®¤ij¡fhd fs¤ij V‰gL¤JtJ

M»a neh¡f§fS¡fhfnt cyf t®¤jf ika« V‰gL¤j¥g£LŸsJ.

cyf t®¤jf Kiw¡fhd éÂfis cUth¡FtJ«, cW¥ò ehLfS¡»ilna

vG« Á¡fšfis¤ Ô®¡f KidtJ ngh‹w gâfis cyf t®¤jf ika«

nk‰bfhŸ»wJ. °é£r®yhªÂYŸs, b#åth efçš cyf t®¤jf ika¤Â‹

jiyikaf« mikªJŸsJ.

Ϫj mik¥Ãš ÏJtiu 149 ehLfŸ cW¥Ãduhf nr®ªJŸsd. 2007

#dtçæš éa£eh« nruΟsJ. cyf t®¤jf ika¤Â‹ bghJ¢ rigna K¡»a

KoÎfis vL¡»wJ. cyf t®¤jf ika¤Â‹ gâfis ãiwnt‰Wtj‰fhf

bghJ¢rig bjhl®ªJ TL»wJ.

265

cyf t®¤jf ika« brštªj ehLfisÍ« g‹dh£L tâf ãWtd§fisÍ«

Mjç¡»wJ v‹w F‰w¢rh£L« cŸsJ. Ïjdhš, ÁW ehLfŸ gh¡f¥gL»‹wd.

m¿Îrh® brh¤Jçik (o祰) t®¤jf« bjhl®ghd éÂfS« cyf t®¤jf

ika¤Â‹ r£l£l§fë‹Ñœ bfh©L tªÂU¥gJ« k‰bwhU F‰w¢rh£lhf

K‹it¡f¥gL»wJ.

Inuh¥Ãa¥ bghUshjhu T£lik¥ò

Inuh¥Ãa¥ bghUshjhu¡ T£lik¥ò (<<Á) 1958 M« M©L cUth¡f¥g£lJ.

bghJ¢ rªij v‹W K‹ò miH¡f¥g£l Ϫj mik¥Ãš bgšía«, Ãuh‹R, Ϥjhè,

y¡r«g®¡, bej®yhªJ, nk‰F b#®kå M»a ehLfŸ Ïl« bg‰¿Uªjd. 1967 M«

M©L ÏJ nkY« x‹¿iz¡f¥g£L Inuh¥Ãa¡ T£lik¥ghf cUthæ‰W. 1993

Kjš ÏJ Inuh¥Ãa ôåa‹ v‹W miH¡f¥gL»wJ. ÏJ 25 Inuh¥Ãa ehLfis

cW¥Ãduhf¡ bfh©L brašgL»wJ.

cyfshéa ga§futhj«

ga§futhj¡ FGéduhš, bgU«ghY« ãuhÍjghâfshd bghJk¡fŸ ÛJ

muÁaš fhuz¤J¡fhf £lä£L el¤j¥gL»w t‹Kiw¤ jh¡Fjny ga§futhj«

vd¥gL»wJ. x‹W¡F« nk‰g£l ehLfis¢ nr®ªjt®fŸ Ϥjifa braèš

<Lg£oUªjhš mJ g‹dh£L ga§futhj« v‹W fUj¥gL»wJ.

Ï‹iwa ãiyæš ga§futhj«

cyf« KGtJ« guéÍŸsJ. vdnt 2001

br¥l«g® 28 M« ehŸ I.eh. ghJfh¥ò rig

ga§futhj¤J¡F vÂuhd Ô®khd¤ij

ãiwnt‰¿aJ. muÁaš, fU¤Jthj«,

Ïdthj«, kjthj«, cŸë£l mid¤J

tifæyhd ga§futhj¤ijÍ« Ϫj

Ô®khd« fLikahf¡ f©o¤jJ.

cyf« KGtJ« gšntW ga§futhj brašfŸ eilbg‰WtU»‹wd. 2001

br¥l«g® 11 M« ehŸ mbkç¡fhé‹ ãôah®¡ efçèUªj cyf t®¤jf ika¤Â‹

Ïu£il¡ nfhòu§fis¤ jh¡» mê¤jnj äf¡ bfhLikahd ga§futhj¢

brayhF«. m‹W fhiy, mšbfhŒjh v‹w ga§futhj mik¥ig¢ nr®ªj 19

ga§futhÂfŸ mbkç¡fhΡF¢ brhªjkhd gaâfŸ ékhd§fis fl¤Âd®.

Ït‰¿š Ïu©L ékhd§fŸ ãôah®¡ efç‹ cyf t®¤jf ika¡ f£ol¤Â‹ ÛJ

nkhÂaš Ïu©L mL¡Fkho nfhòu§fS« monahL Ó®Fiyªjd. bt®Éåah,

M®è§l‹ fΩoæèUªj bg‹lfh‹ f£ol¤Â‹ÛJ k‰bwhU ékhd« nkhÂaJ.

Ϫj ga§futhj¢ braèš 2973 ng® cæçHªjd®. mt®fŸ gy ehLfisÍ«

nr®ªjt®fŸ v‹gJ F¿¥Ãl¤j¡fJ.

1980 Kj‰bfh©L ϪÂahΫ ga§futhj t‹Kiw¢ brašfS¡F

Msh» tU»wJ. gŠrhÚ bjhl§»a ga§futhj« I«K fhZÛU¡F« Ëd®

ϪÂahé‹ ÃwgFÂfS¡F« guéaJ. #«K fhZÛçš k£L« J¥gh¡» NL k‰W«

btoF©Lfshš ÏJtiu »£l¤j£l ÏUgjhæu« k¡fŸ bfhšy¥g£LŸsd®.

br¥l«g® 11-cyf t®¤jf ika«

266

nkY«, I«K fhZÛçš ÏªÂah všiyjh©oa ga§futhj¤ij rªÂ¤J tUtJ«

F¿¥Ãl¤j¡fJ.

rÛg fhy¤Âš ãfœªj ga§futhj ãfœ¢Áfëš 1992 M« M©L g«ghŒ

bjhl®F©L bto¥ò F¿¥Ãl¤j¡fJ. 1996š blšè yh{g£ gFÂæš ãfœªj F©L

bto¥Ãš Vuhskhd bghJk¡fŸ bfhšy¥g£ld®. Ϥjifa F©Lbto¥òfŸ

ehL KGtJ« eilbg‰W tU»‹wd. M¥fhå°jhåš jhègh‹ M£Áæ‹nghJ

ϪÂa‹ V®iy‹° ékhd« fh©lfhU¡F ga§futhÂfshš fl¤Â¢ bršy¥g£lJ.

mÂèUªJ 178 gaâfS« xUthu fhy« Ãiz¡ifÂfshf it¡f¥g£oUªjd®.

ϪÂa murh§f« bgU¤j beU¡fo¡F Msh»aJ. Ãiz¡ ifÂfis Û£gj‰F

ÁiwæèUªJ _‹W ga§futhÂfis éLé¡f nt©oajhæ‰W. 2001 or«g® 13

M« ehŸ ϪÂa ehlhSk‹w¤Â‹Ûnj ga§futhÂfŸ jh¡Fjš el¤Âd®. vdnt,

ϪÂah I.eh. mik¥òl‹ nr®ªJ cæiu¡ Fo¡F« x‹Wk¿ah m¥ghéfis

gh¡F« ga§futhj¤ij f©o¤J tU»wJ.

R‰W¢NHš F¿¤j Ãu¢idfŸ

cyf¤Â‹ gy gFÂfëš V‰g£LtU« R‰W¢NHš kh‰w§fŸ cyf k¡fë‹

thœ¡ifiana m¢RW¤J« msΡF cŸsd. cyfshéa bt¥g ca®Î, Xnrh‹

gly« nrjkhjš ngh‹w Ïa‰if¢ NHš khWghLfŸ V‰g£L tU»‹wd.

go¤jt®fŸ k£LkšyhJ bghJ k¡fël«Tl R‰W¢NHš khRgLtij

jL¡fnt©L«, óäia k¡fŸ thœtj‰nf‰wtifæš ngh‰¿¥ ghJfh¡f nt©L«,

v‹w éê¥òz®Î V‰g£LŸsJ.

f‰wš milÎfŸ

Ϫj¥ghl¤ÂèUªJkhzt®fŸbg‰wjftšfŸ

1. nrhéa¤ ôåa‹ fiy¡f¥g£l Ë V‰g£LŸs òÂa cyf

mik¥ò.

2. mQMÍj¥gutiy¤jL¡fnk‰bfhŸs¥g£LŸsKa‰ÁfŸ.

3. cyfkakh¡fK«,Ï‹iwacy»šmj‹jh¡fK«.

4. ga§futhj¤Â‹bgU¡fK«ÏªÂahéšmj‹jh¡fK«.

5. óäæšthœ¡ifiagh¡F«R‰W¢NHšÃu¢idfŸ

267

gæ‰Á

gFÂ - m

I. rçahd éilia¤ nj®Î brŒf.

1. g‹dh£L thâg mik¥ig cUth¡f fhuzkhæUªjJ.

m) thî§l‹ khehL M) éa‹dh khehL

Ï) I.eh. khehL <) Ãç£l‹ - Σ° khehL

II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.

1. cyf t®¤jf ika¤Â‹ Ïu£il¡nfhòu§fŸ jh¡f¥g£l M©L

____________

2. cyf t®¤jf ika¤Â‹ jiyikæl« cŸsJ ____________

III. bghU¤Jf.

1. nfh®gnr› m. R‰W¥òw¢ NHš ghÂ¥ò

2. mQ MÍj gutš jil x¥gªj« M. 1958

3. Ï.Ï.Á. Ï. Ãu°nuh¡»ah

4. bt¥g ca®Î <. mQ MÍj Fiw¥ò

IV. rçahd brh‰bwhliu f©l¿f. xU brh‰bwhl® k£Lnk rçahdJ

m. 1990š ik¡nfš nfh®gnr› nrhéa¤ ôåaå‹ mÂguhf¥ bghW¥ng‰wh®.

M. mtuJ bghUshjhu¡ bfhŸif jåah® cilikia ék®Á¤jJ.

Ï. ‘»sh°eh°£’ v‹w bgaçš mt® gy muÁaš Ó®ÂU¤j§fis bfh©Ltªjh®.

<. 1995š mt® nrhéa¤ ôåa‹ mÂg® gjéæèUªJ éy»dh®.

V. ËtU« th¡»a§fŸ rçah, jtwh vd¡ TWf.

1. 1991-š ϪÂa muR gy bjhl® bghUshjhu Ó®ÂU¤j§fis m¿Kf¥gL¤Â

jhuhskakh¡» k‰W« cyf kakh¡fiy ϪÂa bghUshjhu¤Âš V‰gL¤ÂaJ.

2. or«g® 13, 2000-š ϪÂa ghuhSk‹w¤Â‹ ÛJ jh¡Fjš el¤j¥g£lJ.

VI. ÁW F¿¥ò tiuf. (VnjD« _‹W F¿¥òfŸ)

1. mQ MÍj Fiw¥ò

2. cyf t®¤jf mik¥ò

3. cyfshéa ga§fu thj«

268

VII. RU¡fkhd éil jUf. (100 th®¤ijfŸ)

1. nrhéa¤ ôåaå‹ Åœ¢Á¡F Ï£L¢br‹w ãfœ¢Áfis éthÂ.

2. b#®kå Û©L« Ïiz¡f¥g£lij étç.

3. mQ MÍj¥gutš jil r£l¤Â‹ K¡»a¡ TWfis¡ TWf.

VIII. éçthd éil jUf. (200 th®¤ijfŸ)

1. cyf kakh¡f¤Â‹ ngh¡F k‰W« jh¡f¤ij és¡Ff.

2. cyf t®¤jf mik¥ig Kiw¥gL¤Jtš cyf t®¤jf ika¤Â‹

g§»id MŒf.

3. cyfshéa ga§futhj¤Â‹ jh¡f¤ij kÂ¥ÃLf

269

njÁa Ïa¡f«

fhy¡ nfhL

1880

1885 - ϪÂa njÁa fh§»u° njh‰w«

1890

1895

1900

1905 - t§f¥Ãçéid / RnjÁ Ïa¡f«

1906 - m»y ϪÂa K°Ä« Ä¡ f£Áæ‹ njh‰w«

1907 - Nu¤ ÃsÎ

1910

1 myF = 10 M©LfŸ

270

1910

1915

1914 - Kjš cyf¥ ngh® V‰gLjš

1916 - j‹dh£Á Ïa¡f«

1920 - x¤JiHahik Ïa¡f«

1922 - Rauh{ía¡ f£Á

1919 - #hèa‹ thyhgh¡ gLbfhiy

1925

1930 - r£lkW¥ò Ïa¡f« / j©o c¥ò mw¥ngh®

1932 - ódh x¥gªj«

1928 - irk‹ FG tUif / neUé‹ m¿¡if

1929 - óuz Rauh{ía« m¿é¥ò (yhT® fh§»u°)

1935 - ϪÂa muR¢ r£l«

1939 - Ïu©lh« cyf¥ngh® V‰gLjš

1940 - jå eg® mw¥ngh®

1942 - »ç¥R öJ¡FG / btŸisand btënaW Ïa¡f«

19451946 - fhË£ öJ¡FGtUif1947 ϪÂa éLjiy¢ r£l«

271

eÅd cyf« 20 M« ü‰wh©L

fhy¡ nfhL

1900

1905 - ÏuZa - #¥ghåangh®

1914 - Kjš cyf¥ngh® Mu«g«

1917 - uZa¥òu£Á

1918 - Kjš cyf¥ngh® KoÎ

1910

1915

1920 - g‹dh£L r§f« njh‰Wé¤jš

1925

1929 - bgça bghUshjhu kªj«

1930

1 myF = 10 M©LfŸ

272

1930

1935

1937 - nuh«-bg®è‹ - nlh¡»nah m¢R x¥gªj«

19401939 - Ïu©lh« cyf¥ngh®

1945 - I¡»a ehL mit njh‰Wé¡f¥gLjš

1949 - neh£nlh x¥gªj«

1954 - Ó£nlh (kâyh x¥gªj«)

1950

1955 - th®rh x¥gªj«

1960

1963 - mQ MÍj¢ nrhjid¤jil x¥gªj«

1965

1970 - mQ MÍj¥ gutš jil x¥gªj« mKš gL¤j¥gLjš

1931 - #¥gh‹ kŠNçah ÛJ gil vL¤jš

273

BibliographyModern India

Arnold, David. The Congress in Tamilnadu. New Delhi : Manohar, 1977.

Baker, C.J.The Politics of South India 1920-1937. Cambridge : Oxford University Press, 1976.

Chandra, Bipan. India’s Struggle for Independence. New Delhi: Penguin Books India (P) Ltd., 1989.

Nationalism and Colonialism in Modern India. New Delhi : Orient Longman , 1984.

Desai, A.R. Social Background to Indian Nationalism. New Delhi : Vikas, 1978.

Eugene, Irschick. F. Politics and Social Conflicts in South India: The Non-Brahmin Movement and Tamil Separatism, 1916-1929. Berkeley: University of Chicago, 1964.

Tamil Revivalism in the 1930s. Madras: Cre-A, 1986.

Grover, B.L. & S.Grover. A New look at Modern Indian History. New Delhi : S. Chand & Company Ltd. 1995.

Majumdar, R.C. H.C. Raychaudhuri & Kalikinkar Datta, An Advanced History of India. New Delhi: Mac Millan India Ltd., 2003.

Mehrotra, S.R. The Emergence of the Indian National Congrees, Reprint. New Delhi: Rupa, 2004.

Nambi Arroran. Tamil Renaissance and Dravidian Nationalism. Madurai: Koodal Publishers, 1980.

Pillay, K.K. Social History of the Tamil. Madras: University of Madras, 1975.

Rajendran, N. National Movement in Tamil Nadu: Madras: Oxford University Press, 1994.

Rajaraman, P. The Justice Party, Madras, 1988

Sathianatha Aiyer. History of India, Vol.III Madras: S. Viswanathan Pvt. Ltd., 1982.

Seal, Anil. The Emergence of Indian Nationalism. Cambridge: Cambridge University Press, 1968.

Subramanian. P. Social History of the Tamils. New Delhi:: B.I. Publications, 1995.

274

Sumit, Sarkar. Modern India 1885-1947, Delhi: MacMillan, 1983.

Sundraralingam R. Politics and Nationalists Awakening in SouthIndia 1852- 1891. Arizona: Arizona Press 1974.

World History Charles Downer Hazen. Modern Europe Since 1789. New Delhi: S. Chand & Company Ltd. 1995.

Clyde, P.H. & Beers B.F. History of East Asia. New Delhi: Tata Magraw Hill, 1980.

Elise K. Tipton Modern Japan A Social and Political History. London: Routledge 2002.

Eric Hobsbawm. The Age of Empire 1875-1891. New Delhi: Punguin Books India (Pt) Ltd., 1995.

Fisher. H.A.L. History of Europe. New Delhi: Omsons Publications, 1997. Ketelbey, C.D.M. A History of Modern Times from 1789. New Delhi: Oxford University Press, 2005.

Lowe, N. Mastering Modern World History. New Delhi: MacMillan India Ltd., 1992.

McKinley, Albert E., Arthur C.Howland & Mathew L.Dawn. World History. Vol I & II, New Delhi: Atlantic Publishers, 1994.

Norman Davis. Europe A History. New York: Oxford University Press, 1996.

Rao, B.V. History of Europe (1450-1815). New Delhi: Sterling Publishers Pvt. Ltd. – 1993.

Radhey Shyam Chaurasia. History of Modern China. New Nelhi: Atlantic Publishers, 2004.

Swain, J.E. A History of World Civilization. Reprint, New Delhi: Eurasia Publishers, 1970.

Wells, H.G. A Short History of the World. New Delhi Atlantic Publications, 1996.

275

276