Ouwehoer 11 augustus 2006

Tomaso Agricola

“I discovered that science doesn't deal with the really interesting questions, so I turned to philosophy." (Chantilas in de film Red Planet). 

Is filosofie wetenschap? Ja en nee.

Er is een tak van de filosofie die wetenschapsfilosofie heet. Wetenschapsfilosofie is nuttig voor wetenschappers omdat het helpt om betere wetenschap te doen. Wetenschapsfilosofie wordt echter nauwelijks onderwezen aan toekomstige wetenschappers.

Dat is jammer.

Wetenschap en filosofie gaan hand in hand ? -Filosofie heeft het steeds weer over verbale bepalingen en conceptenwaardoor een' universele compatibiliteit " mogelijk word tussen communicatie -participanten...semantiek en syntax worden verondersteld elkaar te conditioneren -Wetenschap baseert bepalingen op empirisch aanwijsbare en natrekbare materiele dragers van informatie in de fenomenen van de fysische werkelijkheid zelf ... de universele compatibiliteit is de naturalistische methode : het apparante( verschijnende ) fenomeen moet worden verklaard Het semantische ( de betekenis ) is de patternisering en "eventuele " generalisering van materieele interakties die onder de fenomemen liggen en voorlopig als beste verklaring kunnen dienen ... Niet 'geloven " in wetenschap en technologie als zijnde de beste kandidaat bij het verklaren van de werkelijkheid is kompleet stupied ... Zij die dat niet willen aanvaarden ; gebruiken wel diezelfde technologie en wetenschap elke dag natuurlijk !

De ware wetenschapper houdt steeds alle opties voor mogelijk tot wanneer het tegendeel bewezen is.Maar het aantal "alle" opties is natuurlijk vooraf beperkt --->opties die al vroeger zijn gefalsifieerd kunnen uiteraard niet weer worden voorgesteld als bepreekbaar of mogelijk ... tenzij de falsifikatie zelf komt te vervallen als zijnde "vals"

Filosofie die zich bezig houdt met existentieële vragen, de grote vragen over Goed en Kwaad en de zin van het leven is naar mijn mening geen wetenschap in de strikte zin van het woord, omdat de resultaten niet empirisch bevestigd kunnen worden en er geen ‘echte’ (tussen aanhalingtekens!) objectiviteit mogelijk is, zoals je die in de beta wetenschappen tegenkomt.

Met andere woorden; er is niet vast te stellen wie er, bij verschil van mening, meer gelijk heeft.

Wat niet wil zeggen dat de vragen en discussies niet interessant zijn, maar ze zijn niet te vergelijken met echte wetenschappelijke discussies. Het meeste is, mijns inziens, vooral geschikt voor een goed (of slecht) gesprek aan de borreltafel. (noot 1)

Mij is eens gezegd dat filosofie studeren  een opleiding is tot gediplomeerd ouwehoer. (noot2 )Ik kan daar  in mee gaan.

(noot 1)

-->Een slecht geprek is  gewoon leuter --->Pure wetenschap is eigenlijk saai( volgens de niet-wetenchappers ): het is waar of niet waar; het is technisch, het is koud. Het is 90 graden of 45, een rechthoek of een hypothenusa. Klaar, uitgepraat. Volgende zaak.

 

Filosofie is gewoon  herkauwen  van steeds weer dezelfde eeuwenoude onoplosbare vraagjes   door  speculatieve systeembouwerij : het enige wat veranderd is de woorden de literaire  stijl en  de onoplosbaarheid van dingen waarover niet kan worden gesproken

Filosofie is  de meest uitgesproken   vorm  van  THEORISME

Woordzwendel

(scroll naar   -->

Grootste   fout   binnen   het   "rationalisme" denken   Theorisme )

 

(noot 2)

Hoogleraar Diekstra (van het ouwehoervak psychologie - waar je trouwens wiskunde voor moet kennen!) " ....je  moet eerst met elkaar  kunnen ouwehoeren; als je dat beheerst kan je ook over diepere, filosofischer zaken met elkaar praten..."

Filosofie en theologie zijn vele malen boeiender omdat het over mensen gaat: zijn gedachten, zijn ziel, zijn emoties, zijn verwondering, zijn goden, zijn mythes, zijn zorgjes en zorgen, zijn hele leven en praten daarover brengt mensen soms heel dicht tot elkaar.

Het brengt echter nog meer de mensen  tot onverdraagzaamheid   omdat het  door velen als" gefundenes  fressen" en  de  " grabbelton  van de absolute methodes van waarheids-zoeken en vinden , wars van  empirische falsificaties "   wordt beschouwd   en als zodanig  wordt  gebruikt als de  (interpreteerbare en bruikbare )    ecletische grondslagen  /hulpbronnen / bevestigingen  en onderbouwing  van hun favoriete  ideologie / religie en /of politieke  overtuigingen

(G. Korthof )"....Testen is het essentiele verschil   tussen de empirische methode in de natuurwetenschappen en de 'filosofische methode' (whatever that may be) in de filosofie..."

WAT IS WETENSCHAP

INLEIDEND 1.- Wetenschap( = 'sciences' ) is de zoektocht naar een naturalistische verklaring van empirisch-controleerbare fenomenen uit de tastbare werkelijkheid met behulp van de methodieken en kennisvergaring-instrumenten verkregen uit- / gebaseerd op- het methodisch naturalisme Definities van exacte wetenschap ( 'harde' wetenschappen of 'sciences' ) : Onder de exacte wetenschappen worden die ( theoretische en toegepaste ) takken van wetenschap verstaan, die gebaseerd zijn op natuurwetten en" theorieëen" die verifieerbaar / falsifieerbaar zijn door middel van formele logica (= bijvoorbeeld wiskunde ) en (direkte en indirekte ) experimentele toetsing (een onderdeel van de 'wetenschappelijke' methode).___of minstens( zo kunnen bijvoorbeeld voor geschiedkundige beweringen geen andere mirakuleuze "wetten worden gehanteerd " die strijdig zijn met het huidige exacte kenniscorpus) de ) indirekt verklaarbaar of afleidbaar zijn uit empirische aanwijzingen(bewijsstukken = zoals bijvoorbeeld fossielen ) en conform ( volgens de huidige stand van zaken ) universeel geldende (tot nu toe bekende en aantoonbare ) wetmatigheden , inclusief de lokale en temporele interacties ervan ....in de exacte wetenschappen is een direkte of afgeleide (indirecte ) bewering/verklaring aantoonbaar correct of incorrect op grond van controleerbare kennisvergarings-methodes en logische consistenties ....Afgeleide en/of indirekte ( en eenmalige (bijvoorbeeld) historische ) beweringen moeten inpasbaar (B)LIJKEN ( en zijn dus ten alle tijde aan verandering en up- dating onderhevig ) in de huidige stand van de exacte kennis zonder een beroep te doen op niet-wetenschappelijk aanvaarde/ onderzochte( uiteraard ook de verworpen en fout gebleken opvattingen of ouderwetse , voorbij gestreefde of ingehaalde opvattingen uit de wetenschaps-geschiedenis ) of (alternatieve) onwetenschappelijke uitzonderingsclausules en niet voldoende onderbouwde "meningen "gebaseerd op wensdenken ,onfalsifeerbare "geloofs "-overtuigingen en autoriteits-argumenten . Merk op dat ook wiskunde natuurwetenschap is = Niettegenstaande het gaat om zuiver formele en logische(intern coherente ) operaties ... zijn erg veel resultaten van wiskundige uitkomsten empirisch toetsbaar (zo kan men theoretisch verkregen "sommen" in de rekenkunde , natellen op de vingers ) Uiteraard kan wiskunde ook gebruikt worden om dogmatisch -axiomatische wereldbeelden (die niet noodzakelijk uitgaan van axioma's die hoogst waarschijnlijk van toepassing zijn in een ( minstens verabsoluteerde ) werkelijkheid ) innnerlijk consistent te houden

Natuurwetenschap ( de in Nederland lang zogenaamde bèta-wetenschappen )is een theoretisch -empirische zoektocht naar kennis over de fysische werkelijkheid ,dmv de ( tot nu toe ) meest succevolle bekende strategie die is gebaseerd op naturalistische methodieken en ( het belangrijkste van alles ) empirische en door collega wetenschappers ( of toch minstens mensen die het particuliere gebied/specialisme of topic beheersen ) ontroleerbare en herhaalbare waarnemingen en direkte of indirekte redeneringen die daarop zijn gekonstrueerd en dienen als voorlopige verklaringen , samen met consistentie met andere wetenschappelijk geldige theorieen en gegevens /verzamelde kennis - ....Wetenschap berust zelfs als kollektieve menselijke vak- onderneming, op twee basisregels die alle wetenschappers onderschrijven : Die onderschreven organiserende regels die (menselijke ) wetenschap mogelijk maken zijn en blijven :

zowela--->zelf-korrektie ,b--->als universele compatibiliteit van de terminologie door de semantische inhoud evan te grondvesten op kontroleerbare aanwijsbare / als referentie dienst doende empirische data ( aanwijzende of minstens aanwijsbare definities )

Zuiver verbale definities moeten correleerbaar zijn met empirische referenties of minstens verwijzen naar herhaalbaar onderzoek in de wetenschappelijke en "peer-reviewed " literatuur

Bovendienis de resulterende kennis van zulk soort wetenschap veelal bij voldoende ontwikkeling pragmatisch toepasbaar ---> het"werkt" en word daardoor ook daarna ook voortdurend bevestigd door een "niet ophoudende stroom aan triviaal geworden bewijsstukken " en in het voortdurend gebruik ervan zowel als principes als in technische produkten die werken volgens die principes ....

Definities ; Wetenschap

De wetenschap kenmerkt zich vooral door haar specifieke onderzoeksmethodiek waardoor ze tot haar inzichten komt. Een wetenschappelijke theorie moet bijvoorbeeld zonder tegenspraak zijn en met de bestaande kennis overeenstemmen.

Boven alles moet ze empirisch toetsbaar zijn. In het algemeen geldt dat een wetenschappelijke theorie ‘falsifieerbaar’ moet zijn. Het moet ook duidelijk zijn wanneer, onder welke voorwaarden, men ze als weerlegd kan beschouwen.

( Nota ; --->en dat laatste is een kwestie van vooraf af te spreken consensus over aanvaardbare methodieken en relevantie van gegevens /en - verwerking )

Popper heeft een falsificatie-theorie opgesteld die er op wijst dat er alleen falsifiseerbare "uitkomsten " legitiem kunnen zijn en dat de wetenschap het meeste baat heeft daar op toe te zien. en dat je altijd alert daarop moet blijven omdat indien je dat niet doet , door vasthoudendheid op een eenmaal gegeven standpunt /of theoretische aanname , dat vertragend werkt bij verdere empirische onderzoeken .

De wet van de zwaartekracht is bijvoorbeeld falsifieerbaar, want als ook maar één steen omhoog zou vallen in plaats van naar beneden, dan zou hiermee bewezen zijn dat de wet van de zwaartekracht vals is en iedere wetenschapper zou dat moeten aanvaarden. Deze eis van bewijsbaarheid is geen gril van de wetenschap maar vormt een noodzakelijke voorwaarde voor zinvolle theorieeën. Een (denkbeeldige) wet van de zwaartekracht die elke gewenste of denkbare beweging van stenen zou toelaten, zou niet te weerleggen zijn (niet falsifieerbaar), maar zou uiteraard ook niets verklaren.

In de realiteit zijn de resultaten van wetenschappelijk onderzoek echter dikwijls niet zo perfect als ze zouden moeten zijn. Ook zij bevatten wel eens vergissingen of tegenspraken. Maar het is zo dat andere wetenschappers die bevindingen eveneens aan een onderzoek kunnen onderwerpen -- en ze doen dat ook, vooral bij omstreden onderwerpen -- waardoor fouten (of opzettelijk bedrog) meestal geen lang leven leiden.

Het object van studie van de filosoof is duidelijk anders dan die van de wetenschappers

De mate van wetenschappelijkheid ligt hem---> niet alleen in het *object* van studie( = het onderwerp van wetenschappelijke studies moet natuurlijk wel een reeel onderwerp betreffen dat dmv een aanwijzende bepaling of dmv een verbale beschrijving eenduidig kan worden herkend als zijnde materieel / empirisch/ feitelijk en/of erkend als voldoende (voorlopig ) plausibel op grond van indirekte aanwijzingen van materieele -empirische aard )

---->maar ligt ook minstens gedeeltelijk in de logica waarmee conclusies worden getrokken ---->en in de gedetailleerde reportage ( en rekening houden met )van de mate van onzekerheid

bijvoorbeeld moet steeds verslag worden gedaan van de " ingekalkuleerde inherente meetfout ",( --> meet en regeltechniek---> vermelding van foutenmarge bij fysico-chemische ouderdomsbepalingen in archeologie en geologie bijvoorbeeld , ) het gegeven "oplosvermogen" ( bijvoorbeeld = zie het gegeven/instelling "pixels" bij grafische computer-simulaties ) en het niveau van afmetingen waarin de observatie/meting ( etc.. )gebeurde (micro- macro wereld ) en de vertaling /beschrijving daarvan naar de wereld op " menselijke " maat /niveau Dat alles beperkt meteen het empirische en beschrijvende gebied waarin de conclusies relevant zijn ---> uitgebreide bespreking/verantwoording/beschrijving en feitelijk "getuigend " verslag (logboek ) van de gebruikte methodieken en bestudeerde opstellingen is zelfs essentieel in alle ( voorgestelde ) wetenschappelijke publikaties van onderzoeken . ---->Er zijn exacte wetenschappers die conclusies trekken die ze op basis van de verzamelde data niet zouden mogen trekken ( wegens ; ze zijn voorbarig , er zijn niet genoeg gegevens voorhanden , de studie en de achterliggende feiten en redeneringen zijn nog niet voldoende nagechekt of ( nog ) niet herhaalbaar ... enz ) ---->en er zijn sociale wetenschappers met een goed begrip van statistiek en causaliteit.

Echter ( een wijd verspreide mening ___ misschien een ongefundeerd stereotype, wil dat )

STEREOTYPE

--->Mensen met weinig analytische vaardigheden zijn talrijker in de sociale- economische en menswetenschappen dan in de exacte en natuur- (echte ? ) wetenschappen.---> Bovendien blijken technische wetenschappers ook een paar ( status ) grieven te hebben tegen "fundamenteele wetenschappers" ...Het is echter een feit dat de meeste ontwikkelingen van belang in de laatste decennia , afkomstig zijn van juist deze toegepaste takken van wetenschap ...Dat is dus duidelijk een ander verhaal ...

Pseudowetenschap

Onder pseudowetenschap verstaat men uitspraken waarvan beweerd wordt dat ze wetenschappelijk zijn maar die deze pretentie niet hard kunnen maken. Omdat ze in tegenstrijd zijn met zichzelf, door preciese experimenten weerlegd zijn, of omdat ze aan andere methodologische of wetenschappelijke criteria (zoals het verbod op cirkelredeneringen) niet kunnen voldoen.

Dikwijls ziet men hoe een pseudowetenschap zichzelf immuniseert tegen alle kritiek: gelijk welke uitkomst een experiment oplevert, steeds wordt het ofwel als een bevestiging ofwel beslist niet als tegenbewijs tegen de geponeerde stelling gezien.

Het spelletje dat alle pseudowetenschappen spelen is hetzelfde.

De focus ligt altijd op het verschuiven van de bewijslast en het zwartmaken van 'de gevestigde kennis'. Of erger nog, drogredenen die pogen om de onwaarheid van de gevestigde theorieën aan te tonen door hier onwenselijke consequenties aan te verbinden

http://objectievefeiten.blogspot.com/2010/04/2a-creationisme-astronomie.html

Parawetenschap

Met dit begrip bedoelt men een verklaringsmodel waarbij er een min of meer sterke verdenking bestaat dat het om een pseudowetenschap gaat. Deze verdenking kan bewaarheid worden of vals blijken te zijn. Het is dus ook mogelijk dat het bij een enkele parawetenschap eigenlijk om een protowetenschap gaat, dus om uitspraken van een nieuwe wetenschapsdiscipline in wording.

http://www.skepp.be/teksten/Pseudopara.htm

Hoe argumenteren met para's en pseudo's?

1. Woord vooraf.

Wat volgt is een zeer bondige samenvatting van een lezing die ik heb gehouden op 6 december '97 op uitnodiging van onze eigenste vereniging SKEPP. De lezing was bedoeld als een "try-out". Ik liep

namelijk al lange tijd rond met dit onderwerp maar een presentatie "naar buiten toe" bleef uit. Daarom zal ook deze tekst zeer onaf zijn, maar het moge inspirerend werken. Ter compensatie kan ik melden dat recent een schitterend en wèl in de diepte gravend boek is verschenen over precies dit onderwerp. Dus wie op zijn of haar honger blijft zitten na het lezen van mijn verhaal, leze het boek van Marianne Doury, Le débat immobile. L'argumentation dans le débat médiatique sur les parasciences (Parijs: Editions Kim 챕, 1997).2. Waarom dit thema?

Zoals zovele skeptici heb ik al een mooie reeks debatten en discussies achter de rug met "gelovers". Eén van de zaken die mij daarbij blijft opvallen is dat grosso modo dezelfde argumenten en verdedigingen steeds terugkomen. Met andere woorden, het zou wel eens kunnen zijn dat er een systematiek zit in hun argumentaties. Indien zo, hoe ziet ze eruit? Een andere vaststelling is dat logisch samenhangende, coherente argumentaties vaak totaal geen effect scoren bij de "gelover". Wijs een parapsycholoog op een interne tegenspraak of incoherentie en je krijgt meteen de repliek dat je niet zo eng sciëntistisch moet denken. Dus rijst de vraag: hoe kan je hiermee omgaan? Is hier een verweer tegen? Nu is het zo dat ik aan de Vrije Universiteit Brussel, onder andere, een cursus argumentatie doceer, dus heb ik eigenlijk een theoretisch kader ter beschikking, met name de argumentatietheorie. Dus zou het moeten volstaan om dit kader toe te passen op dit specifieke debat. Merkwaardig genoeg, hoewel argumentatietheorie zowel in Nederland (Else Barth, Erik Krabbe, Rob Grootendorst, Frans van Eemeren) als in België (Chaïm Perelman en Lucie Olbrechts-Tyteca, Leo Apostel, Michel Meyer) een goed uitgebouwde traditie heeft, is er aan dit specifiek onderwerp nog maar heel weinig aandacht besteed. Vandaar deze poging.3. Het kader van een argumentatie of discussie.

Laat ik van start gaan met een aantal elementaire vaststellingen:

(1) In een debat of discussie zijn er minstens twee, doorgaans drie partijen aanwezig: de persoon P (in argumentatietheorie de proponent genoemd) die een bepaald standpunt verdedigt, de persoon O (de opponent) die dit standpunt aanvalt en het publiek A dat "getuige" is van wat er zich afspeelt tussen P en O. Merk op dat het publiek een actieve rol kan spelen en niet louter moet gezien worden als ontvanger en/of passieve beoordelaar.

(2) Nog voor een discussie of debat van start gaat, zijn een hoop zaken al gegeven. Met andere woorden, P, O en A delen een aantal overtuigingen met elkaar, een aantal niet en hebben ook reeds een (minimaal) idee of beeld van de ander. Bovendien zijn er altijd bepaalde machtsrelaties gegeven van bij het begin. Denk maar aan alle pseudo-wetenschappers die zo graag "doctor" voor hun naam willen hebben. Dus eigenlijk zitten we met de volgende elementen: Wie zijn P, O en A? Hoe ziet P O en A, hoe ziet O P en A en hoe ziet A P en O? Welke machtsrelaties zijn aanwezig tussen de P, O en A? Voorbeeld: het maakt een wereld verschil uit of men in debat treedt met een zonderlinge perpetuum mobilebouwer dan wel met een vertegenwoordiger van de homeopathische geneeskunde.

(3) Uit punt (2) volgt dat de beoordeling, eventueel de verwerping van een argument dat in een debat wordt gebruikt mee zal bepaald worden door de in (2) aangehaalde elementen. Kort gezegd: hetzelfde argument in verschillende monden geplaatst, zal anders werken. Het argument dat bedrog in wetenschap een feit is heeft niet dezelfde overtuigingskracht uit de mond van een parapsycholoog als uit de mond van een actieve wetenschapper. Dit probleem speelt zeker in het bijzondere geval van de bewijslast. Het is vaak zo dat de situatie op voorhand reeds vastlegt wie de bewijslast zal dragen in de discussie.

(4) Gegeven al het voorgaande, is het onvermijdelijk dat argumenten bruikbaar in het ene debat, het niet zijn in een ander debat. De wijze evenals het moment in een discussie waarop een argument wordt gepresenteerd speelt een belangrijke rol. Deze facetten behoren tot de pragmatiek van de situatie: al die factoren die meebepalen hoe effectief een argument is. Een eenvoudig voorbeeld: de twee zinnen "Jan is nuchter" en "Jan is dronken" zijn meer dan duidelijk genoeg. Maar stel dat je Piet tegenkomt en die zegt ofwel: "Goh, vandaag is Jan dronken", ofwel: "Goh, vandaag is Jan nuchter". Deze twee uitspraken worden zeker niet op dezelfde manier geïnterpreteerd.

Indien ik een samenvatting zou moeten maken van deze paragraaf in de vorm van een aanbeveling, dan zou ik dit zeggen: er is geen neutrale uitgangspositie of, in zwakkere vorm, ga ervan uit dat zo'n positie uiterst zeldzaam is. Anders gezegd, weet wie jouw tegenstander is, weet wie jouw publiek is, weet hoe men elkaar ziet en selecteer in functie daarvan de meest efficiënte argumenten. Maar welke tegenargumenten mag men verwachten?4. Een elementaire (onvolledige) classificatie van argumenten

.4.1. Argumenten die geen of nauwelijks betrekking hebben op de inhoud van wat gezegd wordt.

Traditioneel spreekt men van drogargumenten of drogredeneringen, maar ik houd niet zo erg van deze term, daarom verkies ik de omschrijving hierboven. Bij deze argumenten lijkt de beste strategie te zijn om het argumentschema zelf bloot te leggen en de opponent er op te wijzen dat hij of zij een dergelijk argument heeft gebruikt. Het voordeel van deze strategie is dat men daardoor niet op het argument zelf hoeft in te gaan, waardoor het zijn efficiëntie verliest. Het is mijn indruk - maar een degelijk onderzoek zou dit moeten bevestigen of weerleggen - dat meer dan drie kwart van de argumenten in de debatten tussen "gelovers" en skeptici in deze categorie valt. Een best droevige vaststelling. Het overzicht dat volgt is bondig en beknopt gehouden. Ik verwijs de lezer naar, bijvoorbeeld, het boek van F.H. van Eemeren, R. Grootendorst en T. Kruiger, Argumentatietheorie (Antwerpen: Het Spectrum, 1978) voor een vollediger overzicht.

(a) Het argument ad hominem: het argument is gericht tegen de spreker zelf, niet tegen wat de spreker zegt. Dit is in principe een irrelevant argument, maar zonder enige twijfel het meest gebruikte. Voorbeeld: in een reactie van Ryzl (jaargang 24, nr. 47, november 1994) op een uitspraak van Etienne Vermeersch in Knack, vermeldt Ryzl Martin Gardner en voegt eraan toe: "... bekend om zijn onethische methoden bij het propageren van zijn standpunten."

(b) Het argument ad populum: men doet (impliciet of expliciet) beroep op wat algemeen "leeft" bij een bevolking. Veel gebruikte strategie door para's en pseudo's. Tijdens een debat richt men zich rechtstreeks tot het publiek en men vraagt daar ondersteuning, wat doorgaans lukt. Denk aan het overbekende voorbeeld waarbij de parapsycholoog aan de zaal vraagt hoeveel mensen de ervaring hebben gehad van een droom die "uitkomt" (in de laatste paragraaf kom ik daar even op terug). Ik voeg er meteen aan toe dat de skepticus het hier niet altijd gemakkelijk heeft: vaak zal hij of zij moeten argumenteren dat het grote publiek vaak mis is, wat een weinig populaire (!) positie is.

(c) Het argument ad baculum: Het argument "met de stok" is een zuiver en puur machtsargument, zeg maar een openlijk dreigement. Klassiek: "Als jullie wetenschappers aan de macht komen, dan ziet het er voor de mens slecht uit". Voorbeeld: in een lezersbrief in De Morgen van 18 april 1995 in een reactie op een artikel van Jef Couck over astrologie, lees ik: "Ontsteek dus die brandstapels, roer de trom der inquisitie en verbrand die heksen, want nog altijd kan er maar 챕챕 n gelijk hebben, nietwaar Jef?"

(d) Het argument ad misericordiam: Dit argument werkt zoals het baculumargument, maar in de andere richting: men doet beroep op het medelijden en medevoelen van het publiek. Een typisch voorbeeld is het argument van de parapsycholoog dat hij of zij nauwelijks geld krijgt voor onderzoek en daardoor onvermijdelijk altijd het gevecht met de stinkend rijke wetenschap moet verliezen.

(e) Het argument ad verecundiam: Dit is het zogenaamde gezagsargument. De argumentatie roept een erkende autoriteit in en neemt het standpunt van die autoriteit over. Wie daar wil tegen ingaan, is verplicht de autoriteit in vraag te stellen. Deze wijze van argumenteren is bijzonder populair bij para's en pseudo's. Een paar voorbeelden:

- Men roept figuren als Copernicus, Kepler en Newton in, boegbeelden van het wetenschappelijk bedrijf, en merkt op dat ze allen met astrologie en/of alchemie bezig waren. (Commentaar: men kan altijd opmerken dat dit vandaag de dag niet meer het geval is, wat precies aantoont dat wetenschap vooruitgaat!)

- Men maakt de vergelijking of analogie tussen Galileï versus de Inquisitie aan de ene kant en de parawetenschapper versus de Gevestigde Wetenschap aan de andere kant. Los van het feit dat de analogie nogal merkwaardig is - het volstaat erop te wijzen dat Galileï wel degelijk experimenteel tewerk ging en de meeste para's en pseudo's niet -, verleent ze aan de para of pseudo het statuut van één der groten van de wetenschap. (Commentaar: ook hier kan men opmerken dat de opvattingen van Galileï

aangepast, gewijzigd en verbeterd zijn geweest, zodat vervolgd worden niet hetzelfde betekent als gelijk hebben).

(f) Het argument ad ignorantiam: Dit argument wordt binnen het para- en pseudodebat zeer frequent gebruikt. Indien er geen bewijsstukken zijn dat een verband tussen A en B niet bestaat, dan bestaat het verband tussen A en B. Anders gezegd: het moet zo zijn, want er is geen bewijs voor het tegendeel. Klassieke voorbeelden: telepathie bestaat, want het is nog niet aangetoond dat het niet kan. Geesten bestaan want er is geen bewijs voor het niet bestaan. Het probleem van de bewijslast komt hier duidelijk in tussen. Het is niet omdat iemand beweert dat X bestaat op grond van het feit dat er geen bewijzen zijn voor het niet-bestaan van X, dat ik de verplichting heb te laten zien dat X inderdaad niet bestaat. Zoals ik reeds heb vermeld, is het alles behalve evident wie drager is van bewijslast in een debat. Het zou een apart artikel, zoniet een apart boek vragen om deze problematiek verder uit te werken. De boodschap is om zich niet te laten verleiden tot het zomaar op zich nemen van de bewijslast.4.2. Inhoudelijke argumenten.

Wat deze paragraaf betreft, zal ik helaas kort moeten zijn. Vermits we ons hier op inhoudelijk terrein begeven, is het onvermijdelijk dat specifieke para- en pseudo-wetenschappelijke theorieën moeten besproken worden en daarvoor is hier geen ruimte. Ik geef slechts de hoofdindeling weer, zoals die te vinden is bij Chaïm Perelman en Lucie Olbrechts-Tyteca in hun Traité de l'argumentation. La nouvelle rhétorique (Brussel: Université de Bruxelles, 1958, 19763) en waarop het aangehaalde werk van Doury ook grotendeels is gebaseerd.

(a) Argumenten op basis van associatie: In een associatief argument worden twee elementen samengebracht waarbij één van de elementen als justifiërend gegeven optreedt voor het ander element. Algemeen gesteld, wordt er een verband gesuggereerd. Tot op zekere hoogte handelt het debat met de para's en de pseudo's alleen maar hierover. Op basis van een aantal gebeurtenissen die soms samen voorkomen - de droom die "uitkomt", de uitkomst die goed wordt geraden, ... - wordt besloten tot het bestaan van een of ander reëel verband. De skepticus staat voortdurend voor de opdracht om de associatie te ontkennen, waarbij men rekening moet houden met het feit dat men niet altijd een andere associatie kan aanbieden.

Voorbeeld

: het geval van de dromen die zich realiseren wordt verklaard door te verwijzen naar de "populatie" van alle dromen en te laten zien dat het eigenlijk verrassend is dat maar zo weinig dromen werkelijkheid worden. Dus eigenlijk praten we over toeval, maar uitgerekend para's en pseudo's hebben een gruwelijke hekel aan dit begrip. Hoe moeilijk het ook is, maar de opdracht bestaat eruit te laten zien dat de toevalshypothese wel degelijk een verklaring is of kan zijn en geen uitdrukking van onwetendheid. Onnodig het te vermelden, maar ook hier speelt het probleem van de bewijslast een cruciale rol.

(b) Argumenten op basis van dissociatie: Zoals te verwachten, worden in argumentaties door dissociatie verbanden, al of niet in de werkelijkheid voorkomend, ontkend. Hiervan zijn talrijke voorbeelden te geven.

- Een recent voorbeeld van een grootse schoonheid afkomstig uit De Morgen van 16 januari 1998 handelt over het voorkomen van spoken in België. Volgens Guido de Laet, voorzitter van CPSO (Centrum voor Psychotronische Studies en Onderzoeken) zijn er op vijf jaar tijd slechts een zestal meldingen van spoken. Men is geneigd dit spontaan te interpreteren als een indicatie van het niet-bestaan van spoken. Maar neen, dit verband wordt meteen ontkend, gedissocieerd en een ander associatief verband in de plaats gesteld, namelijk: "de Belg is terughoudender. Als je hier meldt dat je een spook hebt gezien, word je al snel gek verklaard."

- Een ander voorbeeld - en dit komt zeer frequent voor - heeft betrekking op de spreker zelf. De para of pseudo probeert zichzelf veilig te stellen door zich te dissociëren van "collega's" en op die manier zelfs mee te gaan met de skepticus in het veroordelen van hun praktijken, waardoor er, naar het publiek toe, een vreemde eensgezindheid kan ontstaan. Astrologen zijn de eersten om horoscopen in kranten en weekbladen te veroordelen (hoewel ze die vaak zelf schrijven). Parapsychologen bekritiseren elkaar voortdurend voor wat betreft de kwaliteit van hun onderzoek. Bovendien kan de skepticus daardoor soms in een vreemde situatie terechtkomen, want alle argumenten die betrekking hebben op de groep (van astrologen, para's of pseudo's) kunnen worden weerlegd doordat de tegenstander erop wijst dat hij of zij geen typisch vertegenwoordiger van die groep is.

Tot slot, wil ik nog even terugkeren naar een opmerking in het begin van deze korte tekst met de bedoeling het onderwerp verder open te trekken en te verruimen.5. Waarom argumenten niet overtuigen.

Zoals ik in het begin schreef, is het een vaak voorkomend probleem dat mensen zich niet laten overtuigen door duidelijke, heldere, scherpe en soms bijna onbetwistbare argumenten. Met een helaas niet zelden maar al te vaak vertoonde verbetenheid wordt een redenering verworpen zonder een zinnig tegenargument te produceren, behalve de in paragraaf 3 vermelde "argumenten". Hoe kan dit verklaard worden? Wat volgt is maar een grof idee, maar ik verwijs de lezer naar mijn boek Tot in der eindigheid (Antwerpen: Hadewijch, 1997) en in het bijzonder hoofdstuk 4 ("Gods tussenkomsten") voor meer details. Mijn idee(tje) is gebaseerd op de volgende vaststellingen betreffende de dagdagelijke kennis van de mens:

- Er zitten heel wat fouten in onze feitelijke kennis (wie dit niet gelooft, kan ik alleen maar vragen om Hans Van Maanen, Kleine Encyclopedie van Misvattingen (Meppel: Boom, 1990) te lezen). Dit geldt bij uitbreiding zelfs ook voor de wetenschappers (denk maar aan de Nederlandse Wetenschapsquiz),

- In ons redeneren, maken we ook gruwelijk veel fouten. De meest bekende is ongetwijfeld het besluiten tot A op basis van B en "Als A dan B". Maar er zijn meer voorbeelden te vinden. Zodra we op het terrein van de waarschijnlijkheden en de kansen terechtkomen wordt het helemaal mooi,

- Wij zien overal verbanden en willen graag overal verbanden zien. Ik omschrijf dit zelf als een "horror fortunae" (in analogie met het horror vacui), namelijk de vaststelling dat de mens schrik heeft voor het toeval en ook daar waar alleen maar toeval werkzaam is, toch betekenisvolle verbanden te (willen) zien.

Het idee(tje) zelf is dat deze fouten in ons denken, weten en redeneren de resultaten zijn van onze evolutionaire voorgeschiedenis waarin het, om te overleven, van groot belang is om snel te kunnen beslissen. Maar snel beslissen brengt fouten maken met zich mee en sommige van die fouten zijn dermate hardnekkig dat wij ze maar blijven meesleuren. In analogie met optische illusies, spreek ik van cognitieve illusies. Een mooie uitwerking van dit idee is te vinden in het boek van Massimo Piattelli-Palmarini, Onvermijdelijke illusies. Hoe beredeneringsfouten ons denken beheersen (Antwerpen: Het Spectrum, 1997). Ik herhaal het: dit is slechts een suggestie die ik hier vermeld. Maar indien slechts een deel ervan gegrond is, dan betekent het dat je als skepticus een nooit eindigende opdracht hebt. Het gaat net zo als met optische illusies: ik weet wel dat die twee lijnen even lang zijn, maar is die éne lijn toch niet langer?

6. Woord achteraf.

Alles wat in deze tekst werd besproken plaatst zich in een kader waarbij de deelnemers aan het debat een minimale eerlijkheid en openheid nastreven. Maar in het debat met para's en pseudo's moet men, helaas, voortdurend rekening houden met zuiver bedrog, misleiding en simpelweg leugens. Dat is echter een ander onderwerp waar wat men ertegen doet zwaarder weegt dan wat men erover zegt of schrijft.

Jean Paul Van Bendegem Vrije Universiteit Brussel Universiteit Gent

WAT IS SKEPTICISME?

" ...Waarom zijn skeptici zo tegen mensen die in alternatieve dingen geloven ?" = Een vaak voorkomend misverstand.

Skeptici zijn het weliswaar niet eens met mensen die in pakweg homeopathie, kaartleggen, spreken met doden of Atlantis geloven, we zijn niet tegen die mensen. Meer nog, of die mensen daar in geloven of niet, gaat ons niet eens aan. Hoogstens kunnen we hen informatie geven zodat ze een gefundeerd besluit of mening kunnen vormen, maar wat ze met die informatie doen -tot zich nemen of naast zich neerleggen- is hun eigen zaak. Een skepticus wordt niet kwaad, scheldt niet uit en dreigt niet met rechtzaken indien mensen hem/haar niet geloven of op hem/haar kritiek leveren.

Skeptici zijn echter wél tegen personen die het geloof van deze mensen uitbuiten of van hun hun pijnlijke situatie gebruik maken om hen geld afhandig te maken voor iets wat in onze ogen niet bestaat of niet werkt. We spreken dus over een homeopaat, acupuncturist, tarotlegger, astroloog, medium, enz. De kernreden van onze weerstand hiertegen is dat het om puur bedrog gaat, bedrog waar doorgaans nog een aardig centje voor moet worden neergelegd.We moeten echter vaststellen dat deze mensen niet aanvaarden dat hun zienswijze wordt genegeerd. Meer nog, en zoals in een bovenstaand artikel valt te lezen, dulden ze geen enkele kritiek op hun activiteiten. Schelden en dreigen met rechtzaken zijn schering en inslag. Voorbeelden zijn legio.

Skepticisme is geen overtuiging of geloof, het is een opvatting. Dat betekent ook dat skepticisme met zowat elke overtuiging te combineren valt, behalve dan met die die bestaat uit het oplichten van mensen en het profiteren van hun goedgelovigheid.

Het skepticisme is niet alleen een opvatting, maar heeft ook methodologische consequenties. Het betekent dat we wetenschappelijke bewijzen willen voor we een stelling aanvaarden (als dusdanig vormt het skepticisme een onderdeel van de wetenschappelijke methode). Eerst zien en dan geloven, daar komt het op neer.

Skeptici zullen dus beweringen niet zomaar a priori naast zich neerleggen, noch bij voorbaat het bestaan van onwaarschijnlijke fenomenen uitsluiten.

Meer zelfs, zij willen om het even wat aanvaarden, mits de bewijzen maar sterk genoeg zijn.

Een methodologisch gevolg van een skeptische instelling is immers ook dat de bewijslast groter wordt naarmate de fenomenen onwaarschijnlijker zijn.

De stellingen van de kwantummechanica en de evolutietheorie klinken uitermate bizar, maar we kunnen niet om de grote hoeveelheid bewijsmateriaal heen.

Skeptici zijn eveneens bereid om algemeen aanvaarde hypothesen opnieuw te onderzoeken als zou blijken dat ze misschien niet kloppen.

Wetenschappelijke data zijn immers voorlopig; ze kunnen veranderen als zich nieuw bewijsmateriaal aandient.

Sommige "theorieën," zoals buitenzintuiglijke waarneming, creationisme en een heel aantal zogenaamd alternatieve geneeswijzen, zijn echter al zo vaak getest (met negatief resultaat) dat we voorlopig mogen besluiten dat ze nergens op slaan.

IS DE WETENSCHAP OBJECTIEF?

De wetenschap, of liever gezegd de wetenschappelijke methode, is de meest objectieve methode die de mens uit heeft kunnen vinden.Als iemand kan aantonen dat een andere methode of een aanpassing aan de huidige methode nog objectiever zijn dan zal de wetenschap die omarmen.

De wetenschap zegt dus niet dat het niet nog beter kan.De wetenschap zegt niet dat ze immuun is voorsubjectieve invloeden, noch van buitenaf (politiek of wetenschap die de wetenschap misbruikt)of van binnenuit (individuele wetenschappers die in hun zucht naar wetenschappelijke roem hun objectiviteit uit het oog verliezen).---->JUNK SCIENCEhttp://www.debunkers.org/ancil/what_is_it.htmDe wetenschap zegt slechts dat zij er het meeste aan doet de objectiviteit te bewaren, door eisen te stellen zoalsfalsifieerbaarheid,onafhankelijk verificatie enpeer-review.M.a.w. de wetenschap is de minst subjectieve methode om de werkelijkheid te kennen.

Aan de universiteiten wereldwijd, wordt onderwijs gegeven en onderzoek gedaan op een gebied dat men in de brede zin van het woord ‘wetenschap’ noemt en waarbij men verwijst naar de natuurwetenschappen, de gedragswetenschappen en de kultuurwetenschappen.

Een essentieel kenmerk van al deze wetenschappen is het streven naar betrouwbaarheid van de verworven kennis; m.a.w. de geest van kritiek.

Theorie 챘 n worden niet zomaar aanvaard omdat ze door gezag-hebbende personen worden voorgehouden; ze kunnen alleen stand houden wanneer ze niet in strijd blijken te zijn met de reeds algemeen erkende inzichten of met resultaten van observaties en experimenten en deze waarnemingen zelf worden op hun betrouwbaarheid getoetst door ze aan strenge controles te onderwerpen en vooral door ze te laten overdoen door onafhankelijke onderzoekers.

Het klinkt dan ook bevreemdend wanneer vanuit een bepaalde hoek soms wordt beweerd dat de wetenschap een dogmatisch karakter heeft.

Het is inderdaad zo dat voor een aantal wetenschappelijke gegevens wordt aangenomen dat ze buitengewoon betrouwbaar zijn, maar dat is alleen het geval omdat ze talloze keren op de proef werden gesteld zonder ooit te zijn ontkracht.

Bovendien vormen veel theorie 챘 n een zo sterk samenhangend geheel dat de bevestiging van een deel ervan steeds opnieuw bijdraagt tot de betrouwbaarheid van de andere delen.

Deze grote mate van zekerheid geldt echter alleen voor de kerngebieden van de wetenschappen.

Op de randen ervan, daar waar de wetenschap wordt uitgebreid, is het in vraag stellen en

kritisch beoordelen de essentie van het wetenschapsbedrijf.

Daar worden geregeld nieuwe theorie 챘 n omvergekegeld en experimenten door andere experimenten ontkracht.

Pas nadat een nieuwe hypothese telkens weer op de rooster werd gelegd en met succes de kritische aanvallen heeft doorstaan, wordt ze meer en meer als betrouwbaar aanvaard.

Een dogmatische houding is hier dus niet gewenst en de beweringen van een gezagvolle nobelprijswinnaar kunnen door de resultaten van een jonge geleerde omver worden gekegeld.

Dit proces kan echter slechts effici 챘 nt werken indien men een hi 챘 rarchie van zekerheden respecteert.

Dat de aarde in de loop van een jaar rond de zon draait, en niet omgekeerd, zal niet zomaar in vraag gesteld worden, wanneer de een of andere zonderling beweert dat hij het tegendeel kan bewijzen.

Het kritisch en voorzichtig vooruitgaan op de nieuwe terreinen is slechts mogelijk indien men niet telkens weer de kerngebieden waaraan niemand nog twijfelt probeert aan het wankelen te brengen.

Wetenschap gaat vooruit dank zij het aanvaarden van een hi 챘 rarchie tussen stevig gevestigde inzichten en een voortdurende kritiek op nieuwe hypothesen en onderzoeksresultaten.

Maar zelfs op het terrein van vrij goed bekrachtigde theorie 챘 n is er geen dogmatisme: uiteindelijk kan men heel veel in vraag stellen, maar dat gebeurt dan door gebruik te maken van het volgende motto.

“Uitzonderlijke beweringen kunnen alleen door uitzonderlijke bewijsmiddelen worden aangetoond.”

M.a.w. hoe meer een nieuwe theorie (bv. dat de goden kosmonauten waren) of een zogenaamde waarneming (bv. een UFO-waarneming, de vaststelling van koude fusie of van een paranormaal fenomeen) in strijd is met het meest betrouwbare gebied van de wetenschap, des te meer moet het bewijs aan strengere eisen voldoen: bv. niet 챕챕 n waarneming, maar honderden onafhankelijke streng gecontroleerde waarnemingen.

De wetenschap, of het rationele denken in het algemeen, is dus gekenmerkt door :

Het besef van de hi 챘 rarchie van zekerheden: er zijn heel betrouwbare, nagenoeg zekere domeinen en daarnaast meer voorlopige hypothesen.

Op het gebied waar de wetenschap vooruitgaat, moet men vertrekken van het zekere domein en voor de nieuwe resultaten strenge controle en kritiek toepassen.

Bij het afwegen van het zekere en het onzekere, gebruikt men het criterium: “uitzonderlijke bewering-uitzonderlijk bewijs”.

Bij de activiteiten die men pseudowetenschappen ontbreekt elk besef van het belang van deze drie criteria voor betrouwbaar onderzoek.

De astrologie bv. houdt helemaal geen rekening met alles wat we weten over de wijze waarop de persoonlijkheid van een mens gevormd wordt, enerzijds door de erfelijke aanleg en anderzijds door de be 챦 nvloeding door de omgeving zowel op fysisch, scheikundig, fysiologisch, psychologisch, sociaal en cultureel vlak. Men houdt op een dogmatische wijze vast aan de mythische opvatting dat de persoonlijkheid van de mens zou bepaald zijn door de stand van de hemellichamen bij de geboort.

Het creationisme hecht zich op dogmatische wijze aan de stelling dat er een mythische kracht de vorming van de soorten of genera heeft bepaald en houdt geen rekening met het overweldigend feitenmateriaal dat dagelijks de evolutietheorie meer en meer overtuigend maakt.

De homeopathie blijft dogmatisch geloven in de principes van genezen van het gelijke door het gelijke en in de werking van infinitesimaal kleine verdunningen. Experimenten die aantonen dat de werking van homeopatische middelen niet beter is dan die van placebo-middelen, hebben geen enkel effect op het geloof van de aanhangers.

Bij het geloof in paranormale fenomenen zoals telepathie, helderziendheid en telekinese ontbreekt elk besef van de basisprincipes van de fysica, zoals de behoudswetten op het gebied van massa en energie en de wetten van de thermodynamica, de electrodynamica, enz.

De skeptische bewegingen die zich sinds de jaren ’70 over heel de wereld hebben verspreid, vormen een reactie op het feit dat pseudowetenschappen en in het bijzonder het geloof in het paranormale en in de alternatieve geneeswijzen aan invloed winnen, hoewel de verspreiding van onderwijs en wetenschap tot gevolg had moeten hebben dat dit alles op de schroothoop van de geschiedenis zou zijn beland.

Naast allerlei angsten en onzekerheden die de mens van onze tijd kwellen en die hem zijn toevlucht doen zoeken in het irrationele, speelt ook een belangrijke rol dat de essenti 챘 le kenmerken van de wetenschappelijke methode onvoldoende bekend zijn, zelfs onder mensen die een universitaire vorming genoten hebben.

Het rationele wetenschappelijk denken tegen de vloedgolf van irrationaliteit. Rapport van de National Science Foundation 2003-2004 .

* 30% van de Amerikaanse volwassenen gelooft dat UFO’s ruimtetuigen zijn van buitenaardse afkomst;

* 60% gelooft dat buitenzintuiglijke waarneming (telepathie en helderziendheid) bestaat;

*40% denkt dat er een wetenschappelijke grondslag is voor astrologie;

*32% gaat ervan uit dat geluksgetallen een invloed hebben en 88% dat alternatieve geneeswijzen aanvaardbaar zijn.

*Wat betreft het creationisme en aanverwante --->

Beliefs of American adults -- 1991 to 2007

http://www.religioustolerance.org/ev_publi.htm

Het is bedenkelijk dat men overal gelijkwaardige trends kan vaststellen bij universitair opgeleiden.

Rector De Leenheer ( "Gouden vijs" 2003/2004 ) - Univ Gent

“Ontwikkelde, zogeheten intelligente, mensen geloven dus blijkbaar in zonderlinge, paranormale, zeg maar ongeloofwaardige dingen. Eigenlijk betekent dit dat zelfs wetenschappelijk geschoolden niet in staat zijn opgedane kennis consequent aan te wenden,

door bvb. pseudowetenschappelijke fenomenen op hun werkelijke waarde in te schatten......er bestaat een wezenlijk verschil tussen de kennis die op basis van streng wetenschappelijk onderzoek aan een universiteit wordt onderwezen, en anekdotische verhalen over vreemde gebeurtenissen of theorieën en praktijken die nooit de toets van de kritiek hebben weerstaan. Vooral in een periode van blind geloof in alternatieve geneeswijzen is het belangrijk dat mensen met wetenschappelijk gezag op de risico’s daarvan wijzen.

Meestal zijn de universitaire onderzoekers heel bevoegd in een beperkt kennisdomein: dat is een onvermijdelijk gevolg van de specialisatie in de wetenschappelijke disciplines. Maar dit wordt gevaarlijk wanneer er niet tegelijk een vertrouwdheid blijft bestaan met enkele basisinzichten betreffende de resultaten en methodes van de wetenschap in het algemeen. Men verliest zo de hierboven vermelde criteria voor de betrouwbaarheid van wetenschappelijk onderzoek uit het oog. ...

Bij het verwijzen naar het zogenaamd dogmatisch karakter van de wetenschap vergeet men dat je niet alles telkens weer in vraag kan stellen; dat er een hi 챘 rarchie in betrouwbaarheid bestaat tussen enerzijds de kerngebieden van de wetenschappen waarvan de inzichten talloze malen werden bekrachtigd en anderzijds de nieuwe stappen die op theoretisch en experimenteel vlak worden gezet. Die nieuwe stappen moeten met strenge controle en voortdurende kritiek worden begeleid, maar hierbij biedt juist het betrouwbare kerngebied een soliede basis. Een basiskennis van dit fundament en een besef van de noodzaak van controle en kritiek zou tot de algemene vorming van een universitair moeten behoren. .....Het is een bedenkelijk fenomeen dat de pseudowetenschappen, in het universitaire milieu binnendringen. "

de bovennatuurlijke methode ?

WONDEREN ID en AGNOSTENVeel religio's ( en ID-ers ) zeggen eigenlijk ;

Quote " .... de wetenschap helpt maar met het verklaren van een deel van de realiteit, namelijk de fysische werkelijkheid...."

1.- Is er een bovennatuurlijke werkelijkheid buiten de fysische werkelijkheid ? volgens de ID en de religie ( apriori ) dus wel ---> er is een bovennatuurlijke wereld en die is de oorzaak van " wonderen "ID _ probeert de " wonderen " van bovennatuurlijke oorsprong als aanvaardbare " wetenschappelijke " verklaring van fenomenen in deze wereld te laten aanvaarden

http://www.evcforum.net/

Veel huidige wetenschappelijke concepten , waaronder relatieviteitstheorie tijd , " zwarte gaten " , String theorie , QM , evolutie ... enz vallen eenvoudigweg buiten het aanschouwelijke en wetenschappelijke begripsvermogen van de doorsnee mens....Soms willen velen bij voorkeur de technische details weglaten en vervangen door de onsterfelijke zin " het is een wonder " Het enige obstakel tussen de modernen en het ( erg gewenste ) neo-midelleeuwen van het obscurantisme : zijn die " boosaardige " wetenschappers die woor alles bewijsstukken willen .....

Manifestaties van het zogenaamd bovennatuurlijke gaan rationaliteit en logica te boven : dat geeft al aan dat ze niet geschikt zijn voor de wetenschap. De wetenschap veronderstelt een rationeel en logisch universum (waarom dat zo zou moeten zijn, daar kun je dan wel weer leuk over filosoferen. En gek genoeg komt dat 'geloof' van de wetenschap direct voort uit religieuze sentimenten en tradities :---->God is een betrouwbaar God, dus het universum hoort kenbaar, betrouwbaar, dus voorspelbaar te zijn. 't Kan verkeren...)

2.- HET COMPROMIS van GOULD en de WETENSCHAPPERS ( agnostici )

( Volgens GOULD beschrijft de wetenschap "hoe " de hemel is , en zegt de religie " wat we moeten doen om naar de hemel te gaan" )Wetenschap is er voor de 'Hoe' vragen, niet voor de 'Waarom' vragen. Dat laatste is meer het gebied van de metafysica in het algemeen en religie in het bijzonder.

--->Wetenschap moet zich niet bezig houden met het 'Waarom' en religie moet zich niet met het 'Hoe' bemoeien.

Als een van beiden zich op de anders terrein begeeft komen daar over het algemeen alleen maar ongelukken van.---> Daarom is de hele creationisme/evolutie discussie zo ongelukkig. ( en beweren de ID-ers dat ze geen " creationisten " zijn ) Het fundamentalistisch christendom in het algemeen heeft zijn positie als serieuze gesprekspartner verspeeld door zo kinderachtig (en aantoonbaar fout/misleidend/incompleet)aan de 7 dagen van genesis letterlijk vast te houden.--->Je kunt met de toolbox van de wetenschap geen zingevingsvragen (Waarom?) beantwoorden. Als dat gebeurt dan komt daar vaker wel dan niet regelrechte onzin (en daarmee bedoel ik ongefundeerde speculatie) uit.-Veelal word door creationisten het verwijt gemaakt dat evolutionisten ( indien al niet regelrecht beschuldigd van atheisme en materialisme ) Scienti-ist / aanhangers van het scienti-isme , zijn ( die 'geloven ' dat de wetenschap en diens uitspraken de 'waarheid' zijn)Echter

Wetenschap heeft, door haar structuur en methodologie, ten alle tijd de beste versie van de waarheid.

Daar is geen 'geloof' voor nodig, dat is aantoonbaar: Een (1) experiment waarin de voorspelde uitkomsten niet overeenkomen met de gevonden uitkomsten is in principe genoeg om een hypothese naar de prullenbak te verwijzen.Maar, er zijn nog steeds (te) veel wetenschappers die over de beperkingen van de wetenschappelijke methoden heen kijken en zich uitspraken veroorloven op gebieden waar de wetenschap niet functioneert. En het gebied van religie is *bij uitstek* een gebied waar de wetenschap zich niet mee moet bemoeien.Maar andersom is ook waar:Religie moet zich nooit, nooit, nooit met wetenschap bemoeien. Op z'n minst hindert zij de waarheidsvinding, op zijn ergst zet zij zich te kijk als ernstig fout en verliest daarmee haar relevantie.Is een EVO/CREATO compromis mogelijk ?---->Hypotheses gelden totdat er voor het tegendeel bewijzen zijn gevonden.----> Een theorie wordt zelden naar de prullenbak verwezen omdat-ie regelrecht fout is. Het blijkt vaker dat een theorie een incomplete versie van de waarheid is. De daarop volgende theorie bevat altijd de voorgaande theorie en breidt daarop uit. Einstein verving Newton, maar daarmee was Newton geen onzin. In 90% van het mensenwerk voldoet Newton nog steeds om de uitkomsten van iets (het ontwerp van een brug, bijv.) te voorspellen.

----> Alleen in de creatie/evolutie discussie hebben we te maken met twee hypothesen die zo diametraal tegenover elkaar staan, dat een van de twee gewoon fout *moet* zijn. Ze zijn hoe dan ook niet verenigbaar. Ook kan ik me geen theorie voorstellen die beide hypothesen in zich opneemt en op beiden uitbreidt, zodat we weer een stap dichter bij de waarheid komen.En gegeven de bewijslast denk ik dat ik mijn geld toch maar op evolutie zet, en niet op creatie. De eerste fit de data beter (veel beter) dan de laatste.

PARADIGMAdoor tsjokparadigma is een prachtige, bruikbare term.

-->Hangt er alleen maar vanaf waarom en hoe je die term gebruikt ... ---> Ik zet meteen op een "rijtje "wat er allemaal wel met de term paradigma word bedoeld ." , zoals ik dat kon vinden op het net ..

Ik hoop dat dit afdoende aangeeft dat deze taal- geschiedkundige-wetenschaps en" kunstige " literatuur- filosofieeen en kwesties , wel degelijk in een APART Discussieforum thuishoren

Velen willen aansturen op een gelijkstelling tussen "natuurwetenschap en aangehangen wereldbeeld "waardoor meteen ook het onderscheid ( demarcatiecriteria )tussen wetenschap en pseudo- wetenschap vervagen ...De term paradigma en de ( zogenaamde post -popperiaanse ) diskussies errond zijn daarbij erg nuttig ...

WIKIPEDIA PARADIGMA http://nl.wikipedia.org/wiki/Paradigma

--->In de filosofie is een paradigma een samenhangend stelsel van waarden en normen die een denkkader vormen waarmee de 'werkelijkheid' geanalyseerd wordt. Langer bestaande paradigma's worden vaak niet eens meer als zodanig ervaren;

onderwijs maakt een paradigma 'vanzelfspekend'.--->In de taalkunde is een paradigma het geheel aan verbogen en vervoegde vormen van een bepaald lemma.

Paradigma(s worden veelal gebruikt om de luisteraar te opverdonderen .... --->Zienswijze, filosofisch uitgangspunt, grondhouding, wereldbeeld. ---> Zeer breed inzetbaar. 'Ik merk het al, u zit nog vast in uw oude mindset', roept de visionaire consultant tegen een glazig kijkende klant. Niets aan de hand, u bent gewoon nog niet klaar voor de paradigma-shift.'

Definitie Paradigma:http://www.oecr.nl/Wetenschapsleer/begrippentool/Paradigma/

--->Opvattingen, waarden, en gewoonten die een groep wetenschappers gemeenschappelijk hebben en als maatstaf dienen voor de bepaling of iemand âœdezelfdeâ discipline beoefent als die � ��wetenschappers.

Voorbeelden: De evolutietheorie van Darwin.Voor Darwin was de biologie eigenlijk geen volwassen wetenschap: er waren deeldisciplines (celleer, etcetera) en een onderwerp (levende wezens), maar het was niet duidelijk waarom er sprake zou zijn van een enkele, samenhangende wetenschap. Eerst door Darwins bijdrage heeft de biologie de interne samenhang verkregen die haar tot een waarlijke tak van wetenschap vormde.De opvattingen van diverse “klassieke” auteurs - zoals Mill, Marx, Durkheim, Weber, etcetera (die Hollis ook allemaal noemt) – zijn exemplarisch voor de sociologie. Maar het is de vraag of zij gezamenlijk 챕챕 n enkel paradigma vormen. Dat is de bekende vraag of sociologie een “volwassen” wetenschap is.De ‘drift der continenten’ is een bekend voorbeeld van een wetenschappelijke revolutie: : het oude paradigma dat de aarde stabiel en onveranderlijk is werd vervangen door de visie dat de aarde allerlei inwendige processen en stromingen kent.

Wanneer kan de rigiditeit van het paradigma worden verzwakt? ---->Door het optreden van een anomalie. ---->Als een alternatief het paradigma heeft weerlegd.

Beiden zijn juist ;

Als het economisch-sociaal-politieke klimaat, een anomalie een centrale positie verleent, dan kan normaal onderzoek ter verklaring van die anomalie de degeneratie of het verdwijnend puzzeloplossend vermogen van het gevestigde paradigma steeds meer manifest maken en de crisissituatie in het leven helpen roepen. Door het optreden van een anomalie kan de rigiditeit van het paradigma dus worden verzwakt.

Men kan geen paradigma verwerpen zonder aanvaarding van een alternatief. Pas vanuit een alternatief is te zeggen, dat het oude paradigma is verworpen. Als een alternatief het paradigma heeft weerlegd kan de rigiditeit van het paradigma dus ook worden verzwakt

Gerelateerde begrippen:

Normale wetenschap ! = scholastieke uitwerking van het paradigma ? ) De normale wetenschap is het onderzoek dat door een wetenschappelijke groep binnen de grondlijnen van het in die groep heersende paradigma wordt verricht.Het houdt een precisering en uitbouw in van het paradigma en een steeds gedetailleerder inpassen van de werkelijkheid in dat paradigma. Dit begrip is gerelateerd omdat het de basis is van het soort onderzoek dat plaatsvindt binnen een paradigma.

Anomalie: Een anomalie is een verschijnsel dat niet past binnen de heersende theorie. Wanneer vele anomalieën optreden ontkracht dat het heersende paradigma en geven zij de aanstoot voor de ontwikkeling van een nieuw paradigma.(Dat begint meestaz met vele voetnoten in de vakliteratuur )

http://www.hanskokhuis.nl/Paradigma.html… Paradigma’s vormen regels, die vertellen hoe je bepaalde problemen binnen gestelde grenzen kan oplossen. ---> Totaal nieuwe idee 챘 n worden door deze paradigma’s vaak weggeschoven, omdat ze niet overeenkomen met het paradigma. Je bent dus bevooroordeeld.Het is van belang de aanwezigheid van deze paradigma’s te onderkennen en ze daarna zo goed mogelijk proberen weg te nemen.Het volledig vrij zijn na paradigma’s is een utopie en het verwerpen van de paradigma is ook niet juist. Iedereen heeft zijn eigen paradigma (mening) en niet 챕챕 n paradigma is juist. Er kunnen meerdere paradigma’s de juiste zijn;

Thomas Kuhn (1922-1996) was fysicus en wetenschapshistoricus. Toen hem als jong fysicus gevraagd werd een serie colleges te geven over de geschiedenis van de wetenschap, raakte hij gebiologeerd door de manier waarop de verschillende takken van wetenschap zich hadden ontwikkeld. In zijn boek The Structure of Scientific Revolutions (1962) beschrijft hij hoe in de ontwikkeling van een wetenschap steeds twee periodes elkaar afwisselen: normal science( Normale wetenschap ) en revolution.( wetenschappelijke revoluties )Volgens Kuhn ontstaan deze overgangen doordat wetenschappers opereren binnen een zogenaamd paradigma:----> een denkkader waarbinnen zij zijn onderwezen, met eigen normen en waarden, ----> een eigen terminologie en een eigen empirie.

Deze paradigma's zijn incommensurabel: ( NIET- met elkaar geintegreerde afzonderlijke systemen) zij kunnen niet op een rationele manier met elkaar vergeleken worden.

Elk paradigma nu, heeft een aantal anomalie 챘 n: feiten in tegenspraak met de gangbare theorie.Meestal worden deze anomalie 챘 n onopgelost terzijde geschoven,( het worden de zogenaamde voetnota's ) totdat het aantal problemen zichopstapelt en de theorie in gevaar komt.

Op zo'n moment krijgen jonge `dwarsliggers' in de wetenschap een kans:er ontstaat een nieuw paradigma.

Gedurende een tijdje is er dan een soort Babylonische spraakverwarring.Daarna sterft de oude garde wetenschappers uit en heeft het nieuwe paradigma zich gevestigd.

Incommensurabiliteit

De notie van incommensurabiliteit is ons niet vreemd. Als twee mensen hetzelfde woord gebruiken, maar in een andere betekenis (het begrip `soort' vóórDarwin had een heel andere ading dan hetzelfde begrip ná Darwin), praten ze langs elkaar heen, ofschoon ze misschien wel denken dat ze elkaar begrijpen. Ze staan er waarschijnlijk niet eens bij stil dat er iets anders bedoeld zou kunnen worden.

Ook heeft iedere theorie een aantal basisvooronderstellingen, die binnen die theorie niet ter discussie staan: ---->"de aarde staat in het midden van het heelal", ---->"allochtonen zijn minder intelligent dan autochtonen", ---->"graancirkels zijn gemaakt door buitenaardse wezens" en zo verder.

De tegenpartij zal deze kunnen bestempelen als vooroordelen, maar de partijen komen er met z'n twee 챘 n niet uit: : men denkt en handelt volgens verschillende normen en waarden( en gebruikt ook meestal verschillende terminologieeen ).

Zelfs de empirie kan tussen twee paradigma's verschillen. Binnen het ene paradigma zijn andere feiten belangrijk dan binnen het andere. ( relevantie probleem - )Sommigen gaan zelfs zo ver te zeggen dat waarnemingen theoriegeladen zijn: je waarneming is besmet met voorkennis.

Vooral psychologen kennne het verschijnsel dat de waarneming en de waarnemer zelf de toestand van hetgeen wat word waargenomen , veranderen ...Maar dat geld bijvoorbeeld ook( veel theoretici bij de opkomst van de QM ) in het empirisch bestuderen van de grondstruktuur van de "stof "---> al naargelang de "meting" of het "ingrijpen in de normale gang van zaken " het deeltjes of het golf aspekt wil onderzoeken ; veranderd de "toestand" van het onderzochte .... ( de fysicus Von Weiszacker ---> het wereldbeeld in de fysica / de wetenschaps filosoof AGM Van Melsen )

De auteur van het boek De Bijbelcode zal in de gerangschikte Hebreeuwse Bijbelteksten een verborgen boodschap van God zien, waar een statisticus slechts een toevallige samenstand van letters waarneemt.

Vooruitgang?

`The Structure of Scientific Revolutions' heeft heel wat stof doen opwaaien.Kuhns verhaal is dan ook ontzettend herkenbaar voor wie regelmatig goed om zich heen kijkt. Maar als het waar is wat Kuhn beweert, als paradigma's rationeel onverenigbaar zijn, dan betekent dit dat zaken als het onderscheid tussen wetenschap en pseudo-wetenschap,en vooruitgang, slechts

binnen een paradigma gedefinieerd zijn.

Begint met de komst van een nieuw paradigma dan alles weer van voor af aan?Bestaat dan er wel zoiets als vooruitgang? Zijn onze theorie 챘 n dan niet meer dan vervangbare instrumenten?

Wetenschappelijke onderzoeksprogramma'sDe Hongaar Imre Lakatos (1922-1974) heeft Kuhn op zijn vingers getikt: dat paradigma's rationeel onvergelijkbaar zouden zijn, blijkt helemaal niet zo hard uit de wetenschapsgeschiedenis als Kuhn beweert.Lakatos zag ook dat, in tegenstelling tot wat Kuhn beweerde,verschillende paradigma's het heel lang naast elkaar kunnen volhouden, dat het een niet noodzakelijk het veld hoeft te ruimen bij de komst van een ander.Hij sprak dan ook niet van paradigma's, maar van wetenschappelijke onderzoeksprogramma's: kleinere tijdseenheden, met een harde kern van basisvooronderstellingen,en een schil van hulptheorie 챘 n om zich zo lang mogelijk tegen anomalie 챘 n teweer te stellen.

Imre Lakatos (1922-1974)Een onderzoeksprogramma vertoont, aldus Lakatos, progressie en degeneratie op drie terreinen:---->de empirie (het wel/niet uitkomen van je voorspellingen), ---->de metafysica (het wel/niet consistent zijn van je theorie 챘 n, zowel intern als met de rest van de wetenschap) en ---->de methodologie (het wel/niet boeken van resultaten met je methode).

Twee concurrerende onderzoeksprogramma's voeren zo als het ware een wedstrijd: zij kunnen beurtelings scoren op Lakatos' progressie-scorebord. Achteraf is dan de winnaar - op rationele gronden - gemakkelijk aan te wijzen.

Lakatos hoopte echter dat je ook midden in de strijd - na de eerste helft als het ware - de wederzijdse argumenten tegen elkaar zou kunnen afwegen, en dan zou kunnen beslissen wat de volgende stap moet zijn. Wetenschap als strategisch gevoerde strijd? Dit klinkt erg geforceerd.

Mijns inziens zal een wetenschapper niet zo bewust te werk gaan. Hij heeft zijn aandacht al over zoveel zaken te verdelen...

"Anything goes!"Vroeg of laat moest er natuurlijk iemand opstaan die zich zou keren tegen de polemiek om de beste wetenschapsmethode. De dwarsligger Paul Feyerabend (1924-1994) liet zich kennelijk inspireren door het dada 챦 sme toen hij in zijn boek Against Method Lakatos en anderen van het kernachtige commentaar "Anything goes!" voorzag.Met "Anything goes!" wilde Feyerabend zich afzetten tegen het gebruik van één bepaalde wetenschapsmethodologie: het hebben van slechts één recept zou remmend werken. In de wetenschap is het beter je zo weinig mogelijk aan te trekken van de gevestigde orde; in het geval van een methodologie net zo goed, aldus Feyerabend. Dus is iedere methode geoorloofd!

Feyerabend was ook van mening dat nieuwe feiten pas aan het licht komen, wanneer je als wetenschapper een goede concurrent hebt. Maar hij bedacht dat je, in plaats van te wachten op tegenstand van buiten, net zo goed zelf voor concurrent zou kunnen spelen.Wetenschappers zouden tegen-empirisch te werk moeten gaan, door het bdenken van theorie챘 n die niet passen bij de feiten! Ongetwijfeld goed bedoeld, maar het menselijk denken kent zijn grenzen.En wat "Anything goes!" betreft: het nadrukkelijk hebben van g 챕챕 n methode is net zo goed een methode...

Het `Sterke Programma'Terwijl Feyerabend druk bezig was met dwarsliggen, werd elders de wetenschapssociologie uitgevonden.In de laatste decennia is er een duo opgestaan, Barnes en Bloor, dat in hun zgn. Sterke Programma beweert dat wetenschap een sociaal construct is.

Dat sociale factoren een rol spelen, wisten we natuurlijk al lang.

Barnes en Bloor beweren echter dat de rol van sociale factoren overheersend is, in die zin dat het de sociale belangen zijn die bij een keuze tussen twee theorie 챘 n de doorslag geven. We kunnen zo hard rationaliseren als we willen, uiteindelijk zijn we toch een soort marionetten, bespeeld door evolutionair bepaalde neigingen van conservatisme en groepsgedrag,en door de normen en waarden van de maatschappij. De tegen beter weten in gehanteerde rationaliteit is slechts een fa 챌 ade.

Toegegeven, als we naar de wetenschapsgeschiedenis kijken, zien we soms gevaarlijk veel sociale belangen een rol spelen. Regelmatig gebeurt het dat wetenschappers zich kritiekloos aansluiten bij de grootste groep, misbruik maken van hun invloed, dansen naar de pijpen van staatslieden en aanzien verkiezen boven kwaliteit.Maar als Barnes en Bloor gelijk zouden hebben, dan zouden onzeverwoede pogingen tot kritisch en rationeel zijn geen enkel effect hebben gehad op wat we nu hebben bereikt, aangezien sociale belangen toch het laatste woord hebben.Is dat zo? Het lijkt onwaarschijnlijk.

Ook hier kunnen we in de geschiedenis duiken om de gedane beweringen te controleren. Na zorgvuldig zoeken blijkt dat er geen eenduidig verband tussen sociale belangen en de uiteindelijke keuze voor een theorie te vinden is: ook de tegenovergestelde keuze kan met evenzoveel belangen worden verbonden! De doorslaggevende rol blijkt zelfs nog altijd weggelegd voor de empirie.De natuur duldt geen tegenspraak: `zien' is geloven.

Slot

Wetenschap heeft door de eeuwen heen verschillende vormen aangenomen, niet in de laatste plaats door de manier waarop filosofen over de wetenschap dachten.

Het is nuttig je als wetenschapper bewust te zijn van deze `andere' factoren die binnen je bezigheden een rol spelen.Het meest verbazingwekkende is echter dat wetenschap, ondanks de voortdurende methodologische geschillen, gewoon werkt!

Literatuur:

- "Wetenschap of willekeur: wat is wetenschap" - A.A. Derksen, Uitgeverij Coutinho, Bussum,1985/1996

- Collegeaantekeningen Kennis- en Wetenschapsleer, avondcollege van J.J.M. Sleutels, najaar 1997, Rijksuniversiteit Leiden

- Verscheidene WWW-pagina's (zie de links)

Post modernisme en ID apologetiekSTEVE Fuller

http://www.pandasthumb.org/archives/2005/12/and_a_shout_out.html

http://www.thevalve.org/go/valve/article/fullers_dover_testimony/Fuller in his own words http://www2.warwick.ac.uk/newsandevents/events/NE1000000148603/http://www.michaelberube.com/index.php/weblog/comments/783/

After Dover disaster :http://scienceweek.com/swbb/messages/bb307.htmFuller article 2006 http://education.guardian.co.uk/academicexperts/story/0,,1698365,00.htmlhttp://iidb.org/vbb/showthread.php?t=152827http://scienceblogs.com/gnxp/2006/01/fuller_full_of_himself.php

KOMMENTAAR

Het " Kuhniaans " begrip paradigma is ook geadopteerd /ge(mis)bruikt door allerlei "populaire " filosofieeen/strategieen en dient als "ondeugdelijk en multi-interpretabele kapstok "in veel diskussie-groepen ;

Bijvoorbeeld :

Paradigma als een term uit het --->Bebrijfskundig jargon ; Zienswijze, filosofisch uitgangspunt, grondhouding, wereldbeeld. Zeer breed inzetbaar. 'Ik merk het al, u zit nog vast in uw oude mindset', roept de visionaire consultant tegen een glazig kijkende klant. Niets aan de hand, u bent gewoon nog niet klaar voor de paradigma-shift.'

Andere interpretaties van paradigma ;

--->Het Paradigma is de manier waarop een bepaalde vak-groep naar de wereld kijkt, de uitleg die zij geeft voor de verschijnselen en de krachten die daarachter meespelen.--->Een paradigma is de wetenschappelijke dure naam voor de meetlat, waarmee de verschillende verschijnselen (bijvoorbeeld de relatie 'roken' en 'longkanker' ten opzichte van elkaar worden gemeten.( correlaties vastgesteld ) --> een vast stelsel van denken.Een overkoepelend conceptschema waarin gegevens en waarnemingen ( die reeds zijn georganiseerd in theorieen en die afkomstig zijn uit verschillende methodische hoeken ) worden georganiseerd.

Thomas Kuhn beschreef hoe een wetenschappelijke theorie zich kan ontwikkelen tot een vast stelsel van vooropgezette ideeën.( universalistische conclusies als gevolg van het wetenschappelijke bedrijf ? )

--> De wetenschap bestaat ( volgens kuhn , en de latere relativisten ) voor het grootste deel uit dergelijke stelsels.Kuhn betwijfeld dat de aangroei van wetenschappelijke kennis all 챕챕 n kumulatief is : volgens hem zijn wetenschappelijke revoluties ( die tot een paradigma verandering )leiden de belangrijkste motor =

De zogenaamde theoretische wetenschap , bijvoorbeeld de kosmologie en de theoretische fysica = tegenwoordig uitgedrukt in de vele ( voorlopig veelal nog speculatieve'( ?) , maar op theoretische noodzaak gebaseerde oplossingen = " theorieeen over het al ? " ) lijkt zulk een terugkeer naar de ( naive )" metafysica " in te luiden ... maar is inwezen veel gesofistikeerder dan het aloude " wisselen van " aanvaardbare " of "geloofwaardige" uitgangspremissen "De toevloed aan "nieuwe gegevens" ( op 챕챕 n week word meegepubliceerd/onderzocht /gevonden /gekommuniceerd/toegepast / conceptueel aanvaard en/of verworpen __ over een klein onderdeel van de "kenbare "werkelijkheid ,___ dan in de totale 18de eeuwse " wetenschap van de verlichting " gedurende jaren ...)

Er is geen ( langzaam ) veranderen van paradigma meer bij : er is een voortdurende " stroom " van continue verandering ( = een zeer versnelde terugkoppeling tussen hypothese /toetsing en/of falsificatie en hypothese -wissel )

( *** Kuhn en de hem volgende relativisten zijn eigenlijk hopeloos verouderd ... Kuhn en de relativisten wisten helemaal niets ( of voorzagen ook helemaal de impakt niet ) van de informatica-informatie - explosie )

Het belangrijkste " wetenschaps "- paradigma is dat er(***)- onveranderlijke universele vaste wetten en eeuwige constanten bestaan.(***)- Natuurlijk moderne kosmologieen denken dat onnoemelijk veel " universa ", elk met hun eigen set van vaste wetten en constanten ( en dus ook wiskunde(s) ) , kunnen bestaan ...

Een belangrijk basismethodiek is gebaseerd op empirie. -Het principe van theorie, testhypothese en onderzoek, in die bepaalde volgorde. -Dat onderzoek moet, wil het 'harde' bewijzen opleveren, proefondervindelijk zijn. Empirie: -Ieder onderzoek moet herhaald kunnen worden en in vergelijkbare omstandigheden tot een vergelijkbaar resultaat leiden.

Er werd een protocol opgesteld met volgende richtlijnen : -we weten pas iets als het empirisch aangetoond is. -Waarheid is objectief en absoluut. -Zekerheid is subjectief. -Waarheid en zekerheid zijn twee verschillende waarden.

Ook dit is onder vuur komen te liggen : veel " overbodig''(?) "empirisch onderzoek word al vervangen door komputer-simulaties en "netwerk" strategieen : het empirische onderzoek wordt nu ( en dat zal zo blijven en zelfs nog toenemen ) in belangrijke mate "gestuurd " door het virtuele simuleren ....

Hoe hou je een leer zuiver?

De wetenschappers bedachten de empirie om objectiviteit te waarborgen.Te vaak hadden wetenschappers de uitkomsten van hun proefnemingen aan hun theorie aangepast en stelden zij tijdens de proefnemingen hun hypothese bij naar de resultaten.Maar = Men moet ook niet zomaar een theorie opgeven bij de eerste beste "tegen"-slag en/of nog -niet- inpasbare " uitzondering " /onregelmatigheid ( = er moeten met genoeg " voetnoten " , zijn om tot zulk een drastische ingreep over te gaan )

: Ad-hoc hypotheses zijn wel degelijk van belang ;men verwerpt niet zomaar een theorie of hypothese ; - er moet minstens 챕챕 n " nieuwe " kandidaat hypothese zijn ,niet alleen de voetnoten en ad-hoc hypotheses moeten worden geintegreerd ( en er moeten VOORAL ook voorspellingen worden gedaan ) maar ; ook de "oude waarheden /gegevens die de aangevallen theorie verklaarde " moeten eveneens worden geincorporeerd ; het heeft weinig zin een "goede " theorie te vervangen door een hypothese die al om andere redenen is verworpen en/of door de "oude data" al is weerlegd ( of is weerlegd door data uit een geheel anderewetenschappelijke discipline /onderzoek ) , ondanks het feit dat ze enkele lastige voetnoten verklaard ....

Hetzelfde principe word ook toegepast in de komputerwereld :de " nieuwe " stuursystemen en programma's van computers bijvoorbeeld : dienen ook de werkresultaten van de "oudere voorlopers " te respekteren ( die oude informatie blijft dus in hun " oude " vorm , toegankelijk )Natuurlijk zijn de toegepaste resultaten van de "jongste mogelijkheden" ( bijvoorbeeld toename van geheugenkapaciteit ) en "verbeteringen "( over het algemeen ook gebruiks-gemak ) uiteraard niet "verwerkbaar "door de (ver) ouderde modellen ...

Te vaak waren de resultaten zelf niet controleerbaar en al zeker niet herhaalbaar.= -tegenwoordig is ook herhaalbaarheid grotendeels vervangen door simulatie : verdere uitwerking van een groot aantal aldus verkregen " eenmalige resultaten " leid tot " gekomputeriseerde " uitwerkingen : de resultaten daarvan kunnen dan eventueel leiden tot " echte " experimenten en/of "technologische " toepassingen : het kriterium en het "experiment " word een zuiver pragmatische aangelegenheid ....

- niet herhaalbare proeven ( of zelfs de onmogelijkheid proeven te nemen op ethische gronden bijvoorbeeld ) , eenmalige waarnemingen en/of gebeurtenissen ( historische aard ) en " sporen " -interpretaties ( fossielen / artefakten ) worden zelfs bij voorkeur "gesimuleerd " en "komputionaal " verder ontwikkeld totdat een tastbare "toepassing " binnende mogelijkheden komt te liggen ( zie bijvoorbeeld de " artificial life " onderzoeken, de "zwerm-intelligentie " robotica en de AI ( artificial intelligence ))

Blijkbaar is de komputer als onderzoeksinstrument , het waardevolste werktuig geworden bij " de creative thinking " - methodiek , die langzaam maar zeker de wetenschappelijk methode is aan het hervormen :Het "virtuele " simuleren en opbouwen van een "werkelijkheid kan nu eindelijk een "gefantaseerd " concept gaan toetsen = door gewoon alle mogelijke toepassingen van dit koncept te gaan opsommen ( routinematig ) en "automatisch " te gaan zoeken naar de " gewenste "in die vele mogelijkheden ...

Ouderwetsheid van het voorbijgestreefde" paradigma " begrip

Sommigen menen dat -"De traditioneel wetenschappelijke paradigmata staan onder hevige druk."- Het lijkt erop dat het 'Falsificatie Beginsel' van Karl Popper juist is: 'Het is altijd mogelijk dat een toekomstige waarneming de theorie kan tegenspreken'.

Natuurlijk staan ze onder druk , dat is zelfs essentieel in de wetenschap en derhalve een onbelangrijke opmùerking ( misschien alleen maar een handig en berucht "uitvindsel" van kuhn en consoorten ... om bijvoorbeeld wetenschap aan te vallen )

het falsificatie systeem van popper is juist : het is gewoon een traditioneel empirisch principe : De idee verificatie/falsificatie is echter ook al ouderwets ;want voorbijgestreefd door de voortdurende terugkoppelingen /correcties en veranderingen aan de uitgangs-instellingen ( van de opgestelde werk -"hypothese) van quasi- onmiddelijk beschikbare " stromen van allerlei mogelijke data " ( informatiestroom-explosie ) en geselekteerd op hun bruikbaarheid en toepasbarheid binnen een intentioneel stuur-systeem ....Wetenschap is al langs om meer een zeer geavanceerde vorm van kennis-management ....

Wetenschap was een zeer subjectief gebeuren twee eeuwen geleden.Het technisch vermogen was nog gering.Men was op gebrekkige proefnemingen aangewezen.Juist daarom werd het van groot belang geacht dat uitkomsten van proefnemingen, ongeacht hun opzet, niet aan de persoon die de proef nam en zijn theoretische uitgangspunten gebonden was, niet aan de specifieke situatie dus.

Een proef moest in vergelijkbare situaties tot een vergelijkbaar resultaat leiden.Moeilijkheid is hierbij natuurlijk de " praktisch onmogelijk eis " eerst een vergelijkbare ( zoveel mogelijk identiek aan de "oorspronkelijke omgeving " )situatie te creeren :Zeker wanneer de omgeving zelf , onderwerp van onderzoek wordt ...Hierbij komen de begrip ; korrektie-fout en "foutmarge "van de meting , korrelgroote van de waarneming en beheersing/bepaling van een aantal ( variabele ) parameters en gradaties in beeld ...

Nog altijd is dit hèt basisprincipe van wetenschap, hoewel het duidelijk slechts één van de mogelijke manieren van denken is.Maar het is wel het tot nu toe de meest succesvolle " manier van denken" gebleken , bij de menselijke " kennis"-verwerving ...( ik heb niet gezegd de uiteindelijk minst schadelijke en of minst schandelijke en/of de meest ontmoedigende nihilistische "waarden"-vrije manier )

Dit 'herhaling principe' werd tot 'vergelijking principe' omgevormd in de niet-exacte wetenschap( dat wil zeggen de wetenschap waar "herhaling" niet mogelijk is = bijvoorbeeld de geschiedenis ) : vergelijken of anderen het "vergelijkbare" ( iets vergelijkbaars = iets analoogs ? ) hebben waargenomen.

Dit is echter iets anders dan iets aannemen omdat iedereen dat geloofdHet feit dat 90% van de wereldbevolking geloofd in een hoger wezen bijvoorbeeld ; is nog geen garantie dat dat wezen ook effektief bestaat .De bewering " waarom zou je het beter weten dan 90% van de wereldbevolking ? " is een gemakzuchtig en populistisch -politiek argument ...indien het al geen demagogie is ... "

Een aantal bijzondere toepassingen zijn "vergelijkende anatomie" , "paleontologie " het vergelijken van "sporen "

Het aantal waarnemingen moet de objectiviteit waarborgen.Als zoveel mensen hetzelfde hebben gezien /ervaren ( dus niet = bedacht of geloofd ) kunnen we het als waar beschouwen. (Het feit dat de aarde rond is word voortdurend bevestigd door allerlei vlieg-tuigen die er dagelijks rond vliegen : door fotos vanuit de ruimte , het GMS verkeer etc .... ) Er is alleen geen norm van "hoeveel. " er moet worden waargenomen

-Paradigmata bepalen wat onderzocht wordt.(Dat was dus vroeger zo , veronderstelde kuhn )-Ze bepalen welke van de onderzoeksresultaten geaccepteerd worden.( onderzoeksresultaten staan op zichzelf ( binnen de grenzen van de foutenmarge ) -In feite vormen paradigmata de dood van de "echte" ( ?) wetenschap.?

--->paradigmata ( als "geloofs"-artikel /wet ) staan en vallen met hun mate aan plausibiliteit ( = geloofwaardigheid )De "interpretatie van het paradigma" als "vooraf- aanvaard wereldbeeld " is een "foute " visie op de wetenschap : het wetenschappelijk wereldbeeld is een "konstruktie " die plausibel is op

dit moment : het is geen metafysiscge /ontologische absolute waarheid /zekerheid ... voortdurend korrigeerbaar , aanvulbaar , verwerpbaarin feite onbelangrijk voor de METHODES van onderzoek

-De pardigmata zijn van langs om meer voortdurend zelf aan continue verandering en vervanging toe ... (ze zijn helemaal niet zo belangrijk als kuhn dacht )= een theorie is zelfs nog niet volledig geformuleerd of ze word al onderuit gehaald door andere ;nieuwe beschikbaar komende informatie ...

De meeste van wat wij nu wetenschappelijke conclusies ( in kuhn 's tijd ) noemen zijn op deze wijze tot stand gekomen. Het verdient aandacht om kritisch naar de achtergrond van die resultaten te kijken.

Was de theorie sterker dan het onderzoek?(1)In principe is een theorie ( hypothese ) het "voorlopige " resultaat van een aantalonderzoeken dwz : -"zekere en relevante kennis " tot zolang ze niet onderuit-gehaald wordt door de "feiten " en "toepasssingen "in de toekomstige ontwikkeling van haar specifieke toepassingsgebied : - ze geen " blijvend " obstakel vormt voor andere nieuwe "gewenste " onderzoekprogramma's en/of- theorieen uit andere disciplines )

(2)Een theorie is geen wereldbeeld ( = vooropgesteld paradigma ? ) (3)Een theorie is nooit sterker dan een onderzoek :het is slechts een voorlopîge en conditionele conclusie = een aantal oplossingen voor een (aantal ) probleem ( problemen ) binnen de grenzen van een probleem-ruimte = geen konventionele standaard -oplossing /doctrine ) (4)Een onderzoek zonder een werkhypothese/intentie is geen onderzoek

meer specifiek : Welke theorie vroeg om dit onderzoek?

-een theorie is de oplossing van een probleem ( zie (3) ); =Geen enkele theorie vraagt om onderzoek : het is de onderzoeker ( en eventueel zijn sponsor )die intentioneel is : hij ontwikkeld een methodologische strategie ___ het gaat daarbij niet uitsluitend om een kennisvergarings methode(= het "geidealiseerde "zoeken naar de "waarheid " ) maar ook ( en zelfs overwegend) om praktische toepassingen/technologieen ___ denken is immers ook = " een vooraf bedachte manier van handelen" met of zonder ontwikkelde hulpmiddelen ( werktuigen instrumenten ... etc )___ -De theorie is gewoon gevolg van onderzoek ( en ) niet omgekeerd ....-Een onderzoek wordt niet gedaan om de verificatie /falsificatie van de theorie zelf maar onderzoekt de " voorspellingen " van de theorie en de "mogelijke " technische spin-off

Wie betaalde het onderzoek? Waar is de bakker bij gebaat? Welke vaste waarden nemen wij aan? Meer weten over hoe constant constanten zijn? ( zie bijvoorbeeld boven (째째째 ) de opmerkingen over de "vele universa " )

Het Logisch Positivisme was nog steeds een van de uitgangspunten van de wetenschap.( in de tijd van kuhn ) enkele van hun principes kunnen nog steeds op veel aanhang rekenen :

Waarheid is objectief en absoluut.( dit is natuurlijk een filosofisch standpunt : waarheid is noch objektief ( hoogstens conventioneel aanvaard ) noch absoluut ( slechts voorlopig en konditioneel )Maar waarheid is evenmin subjektief alleen ( ieder zijn eigen waarheid = geen echte waarheid mogelijk = relativisme )Subjektieve " voorlopige " waarheid is wel degelijk een "afspiegeling "van " veranderingen in de werkelijkheid " : ze is alleen niet kontroleerbaar en niet ondubbel-zinnig mededeelbaar

Er zijn echter andere evenzeer bepalende gedachtensystemen werkzaam. Met name worden er "wereldbeelden " bestreden.De strijd verplaatst zich, maar blijft in wezen dezelfde. ( veel mensen maken de fout een theorie gelijk te stellen met een gissing en/of met een "verklaring" ( liefst een talige en/of "aanschouwelijke " uitleg )

Eerst was er de Mechanistische "verklaring " tegenover de Vitalistische "uitleg " .

De Mechanistische gissing stelt: -lichaam is materie en dus dood. -De geest staat er in verbinding mee.( de geest is een emergente eigenschap van een materieele " organisatie "; " een afscheidingsprodukt van de hersenen " ) -Er is geen ziel.-Materialistisch monisme

Daartegenover het Vitalisme: -lichaam ( materie ) en geest zijn verenigd in 챕챕 n levend iets , -er is een individuele ziel( anima ): het is de levensenergie . Het geloof in het bestaan van een ongrijpbare levensenergie is reeds zeer oud en nog steeds wijdverbreid. Godsdiensten gaan ervan uit dat elk wezen een ziel heeft. In elke cultuur of stroming geeft men die spirituele energie een andere benaming : qi of chi, prana, ki. ...

Het Dualisme stond tegenover het Materialisme. Het Dualisme stelt: er is een samengebalde onstoffelijke geest die in onze machine hersenen zit.Geest en hersenen verschillen essentieel van elkaar. De geest bestaat onafhankelijk van de fysieke achtergrond. - de ziel is "onstoffelijk"- Cartesiaans Dualisme Als, zoals het Dualisme stelt, een geest los van materie kan bestaan,dan moet er zoiets als 'los van materie' zijn.

-Religie gaat overal uit van een geest die los van het lichaam door 'leeft', die voordat hij op aarde kwam al 'leefde'. Zolang de mens kan denken is dat de gedachte. Nu denkt de wetenschap bij 'geest' en 'los van de materie' aan een 'andere atomaire samenstelling', een andere frequentie.

-Het moet en zal veilig verklaard worden.(= de wetenschap verwerpt principieel alle metafysiche verklaringen als definitieve verklaringen(omdat die bijvoorbeeld verder " empirisch " onderzoekverhinderen en vooral verder "praktische " toepassingen/strategieen blokkeren )

De Materialistische visie stelt: de geest is een gevolg van hersenactiviteit. Zij zien vanuit die gedachte ook de mogelijkheid tot kunstmatige intelligentie. Immers: alles komt voort uit het eigen denkraam. Dat denkraam kan even goed in een machine zitten.

Later kwam daar de Holistische visie tegenover te staan: organistisch, de natuur bestaat uit hele ( steeds grotere hierarchieen van samenhangende )organismen.(het geheel is meer dan de delen // alles hangt samen // emergente eigenschappen zijn de "echte" oorzaken ... )

Aanhangers van de "new-age " holistische levensvisie gaan ervan uit dat alles een bestaan kent dankzij "Kosmische " energie. Elk levend organisme, elke dode materie, kortom het ganse universum is 챕챕 n constante uitwisseling van kosmische energie.Ook kunnen voorwerpen negatieve of positieve energie uitstralen en opnemen. Er bestaat volgens hen een wisselwerking van energie tussen mens en object. In de complexe kwantumtheorieën in verband met "energie " denkt de alternatieve wereld een verklaring voor het bestaan van deze kosmische velden en energie te zien. Zelfs Einstein, die er absoluut niets mee te maken heeft, wordt om de haverklap vernoemd. Bijzonder imponerend en misleidend, want het is maar een kleine minderheid van de bevolking die werkelijk weet waarover die wetenschappelijke theorieen ,gaan .

Het Determinisme staat dan weer tegenover het Holisme. Door iets te ontleden in zijn samenstelling kom je te weten wat het is.( door alleen te kijken naar het bos ziet men de bomen niet meer )

Het Determinisme verloor ( veel van )zijn grond ( en pluimen )door de Quantum Theorie ?

Eenmaal aangeland op het allerkleinste deeltje, het atoom, bleek dat uit een structuur van subatomaire deeltjes te bestaan die weer verklaard worden als trillingspatronen van velden. En, veel ingrijpender, het 'Onzekerheids Principe' van Werner Heisenberg bleek juist. De subjectieve invloed van de waarnemer bleek essentieel.

Toch is het holisme ook niet bij machte om dit onzekerheidsprincipe te verklaren : ondanks alle pretenties is ze zelfs( zonder de aanname van bijkomende "verklaringen " : zoals bijvoorbeeld de idee dat elk onderdeel het geheel weerspiegeld of insluit ( fractalen / hologram ) minder in staat dan het determinisme met dit onzekerheidsprincipe rekening te houden ...

Zoals het determinisme is ook het holisme slechts een "uitleg " van die wereld tussen de micro- ( subatomaire ?) en macro-( kosmologische )realiteiten die is gegeven in de "ervaring " en de grenzen aan de § menselijke ) waarneming ... Deze uitleggingen eisen zelfs "aanschouwelijkheid " en in het geval van new-age holisme zelfs verkeerd volgehouden analogieen ....

CERN = de grootste deeltjesversneller ter wereld in Zwitserland.

Hier wordt met name onderzoek gedaan naar de allerkleinste subatomaire deeltjes. De werkwijze van wetenschappers is pure empirie: hypothese, proef, conclusie. Er wordt een theorie opgesteld over het bestaan van een deeltje en er wordt een test ontworpen om dat bestaan proefondervindelijk te bewijzen. Het bleek uitstekend te werken, in feite te goed - bijna feilloos, wat de ontwerpers van de test tot de conclusie deed komen dat ze de deeltjes zelf 'maakten'. Door het te verzinnen, de theorie op te stellen, maakten ze het bestaan van het deeltje mogelijk: manifestatie. Door het waar te gaan nemen bestond het.

Men kon echter nooit uitmaken of het "werkelijkheden" waren of " artefakten =Hoewel de wiskunde klopt ( en mogelijke toepassing dus ook in principe zou moeten kunnen ;... ) is de "aanschouwelijkheid " en het "begrip " volledig zoek ( de theorie klopt maar de uitslag is "onbegrijpelijk", indien we de wiskunde " trachten " te verlaten ... )

Het is vergelijkbaar( analoog probleem ) met de technologische moeilijkheden /onmogelijkheden die onstaan wanneer men een gecontroleerde kernfusie wil ontwikkelen : geen enkel ( denkbaar ) " vat " is bestand tegen de hoge temperaturen die het proces vereisen ... men kan dus geen fusie-reactor konstrueren en/of indenken ( buiten een (binnen een eigen zwaartekrachtsveld op-gehangen =)" artificieel zonnetje " ergens in de "ruimte"(dat niet direkt verdampt indien hette -beheersen - proces in werking wordt gesteld ... )

Geeft filosofie een aanvulling op de bestaande wetenschap.

Als de filosofie alleen bestaat uit de verheldering van theorieen en uit rechtvaardiging van onze opvattingen over problemen en theorieen is het een goede aanvulling.Filosoferen over methodes van kennisvergaring , ons gebruik van begrippen , kan belangrijk zijn.

Maar ook binnen de filosofie zijn er verschillende stromingen. Die genuanceerd over het belang van filosofie denken.

Russell verachtte het gezonde verstand. Hij vond dat het gezonde verstand er meestal naast zat. Het belang van analyse stond voorop. Een wetenschappelijke benadering op grond van rationaliteit.

Analyse als belangrijkste functie binnen de filosofie.

Moore had een opvatting dat datgene wat wij trachten te filosoferen een gevolg was van het onvermogen het gezond verstand serieus te nemen. Hij veronderstelde wel daarbij dat de kijk van het gezond verstand op de wereld in essentie juist moest zijn.

Een paar tegenpolen.ik denk zelf dat filosoferen noodzakelijk is. Het kan een aanvulling zijn op de noeste arbeid van wetenschappers.Bas Haring is een bekende wetenschapsfilosoof. Gepromoveerd op "kunstmatige intelligentie". Echter iemand die verder kijkt dan computers. Hij kwam terecht bij evolutie.En dacht na over natuurlijke selectie, soorten, genen etc. En dan komt de filosoof om de hoek kijken. Hij vertaald het naar het Hoe en Waarom.

En dit kan een aanvulling zijn op de dissertatie van de bioloog-onderzoeker. Die binnen een taxonomie allerlei soorten, orden, klassen kan herkennen. De filosoof kan in dit geval af en toe het woordje Waarom naar voren halen. En een antwoord op achterliggende vragen formuleren. Samen met de bioloog natuurlijk.

Moore heeft trouwens ooit een leuke uitspraak gedaan die zijn visie op filosofie krachtig samenvatte. Op de vraag waarom hij filosoof was geworden; antwoordde hij: " Ik ben alleen maar filosoof geworden vanwege de onzin die filosofen uitkraamden".

Filosofie , evolutie en biologie'Nothing in biology makes sense except in the light of evolution',aldus een bekende uitspraak van Theodosius Dobzhansky, de Russisch-Amerikaanse geneticus die samen met Ernst Mayr, Julian Huxley en G.G. Simpson in de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw de grondslag heeft gelegd voor de huidige, als neodarwinisme of ook als Moderne Synthese bekend staande evolutietheorie.( ondertussen dus allang uitgebouwd en zelfs niet meer vergelijkbaar met wat amper

10 jaar geleden nog werd voorgesteld )

Deze uitspraak zegt NIET dat we geen biologie zouden kunnen bedrijven, en dus niets van de levende natuur kunnen begrijpen, wanneer we niet van meet af aan in beschouwing nemen dat levende organismen - de objecten die de biologie als wetenschap bestudeerd - het product zijn van een evolutionair proces.Alleen maar dat de biologie ( en andere levenswetenschappen ) zonder de evolutietheorie slechts een verzameling reusachtige , losse feiten is,( een detail kennis die zeer goed pragmatische toepassingen en praktisch bruikbare feitelijke kennis mogelijk maakt ) zonder een echt samenhangend verband (overkoepelend theoretisch , verklarend en organiserend kader/model ) ....De moleculaire biologie , zonder twijfel de meest succesvolle natuurwetenschap van de afgelopen vijftig jaar, heeft zich geheel onafhankelijk van welke evolutionaire kennis dan ook ontwikkeld, en ook de ontwikkelingsbiologie ( embryologie ; de studie van de veranderingen in alle opeenvolgende levensfasen )heeft tot voor kort nauwelijks een beroep gedaan op theorie 챘 n over evolutie.Toch blijft Dobzhansky's bewering volledig overeind : het specifiek biologische aan de moleculaire processen die zich in organismen afspelen en ook de uiteindelijke verklaring waarom organismen zijn zoals ze zijn en zich ontwikkelen zoals ze zich ontwikkelen, kan - in laatste instantie - slechts begrepen worden vanuit het evolutionaire mechanisme dat verantwoordelijk is geweest voor de genese van de biosystemen zoals we die tegenwoordig op de aarde aantreffen.Inzicht in dit mechanisme, kennis van de 'logica'( = onvermijdelijkheid ) van de evolutie, is dus wel degelijk van fundamenteel belang voor de biologie voor zover ze streeft naar volledige verklaringen die niet alleen begrijpelijk maken hoe levende organismen functioneren maar ook waarom ze precies zo en niet anders functioneren.Bovendien heeft het verklarend vermogen van de evolutieleer praktische kennis opgeleverd over de werking van zeer ingewikkelde samenhangende systemen ( systeem en chaos theorie : ecologie , epidemologie ) waarvan we zelf deel uit maken en is het in toenemende mate een belangrijk adviserend orgaan geworden bij het oplossen van bedreigende uitdagingen die ons als levende wezens ( en " soort" ) worden gesteld ...Sinds Darwin is men ervan overtuigd dat het centrale mechanisme achter biologische evolutie 'natuurlijke selectie' ofwel 'survival of the fittest' is. En de hedendaagse evolutietheorie is nog steeds herkenbaar geinspireerd door de 'logica' die Darwin in zijn beroemde boek The Origin of species (1859) voor het eerst naar voren bracht.Het beoogde doel van een diskussie over'Evolutie als onderwerp van de filosofie ' is :

1.- een filosofische exploratie van, en een kritische reflectie op de (vooronderstellingen van de) (neo-)darwinistischeevolutietheorie.----> Er zal met name aandacht moeten geschonken worden aan de structuur en het wetenschappelijke karakter van deze theorie, alsook aan centrale begrippen als selectie, adaptatie, omgeving, fitness, soort etc.----> Vooral de meer recente discussies in de filosofie van de biologie zullen ook aan bod moeten komen, zoals het debat over het gencentrisme, het adaptationisme, de relatie tussen evolutie en ontwikkeling (e.g. evo/devo), de rol van het organisme in het evolutieproces en de (betekenis van de) de historiciteit van biologische fenomenen.

2.- Ook zal er aandacht moeten zijn voor nieuwe wetenschappelijke benaderingen , zoals de developmental systems theorie (DST), het structuralisme en de zelforganisatie theorie van Stuart Kauffman.3.- Anti-evolutionisten zijn gewoonlijk te vinden in de hoek van de levensbeschouwingen op grond van geloof en dogmatiekEen grote groep wil wetenschap en geloof gescheiden houden , waarbij geloof word gezien als een persoonlijke kwestie van evalueren en beleven...

Dat is moeilijker voor dat ( grootste ) deel van de mensheid die de "feitelijke gegevens en bevindingen aangereikt door de wetenschap " en die niet in overeenstemming zijn ( te brengen ) met hun overtuiging en absolute waarheden , willen verwerpen ...; ze verwerpen trouwens ook alle filosofie die niet ten dienste staat van ( of niet kan worden aangepast aan ) hun "waarheden "

Enkelen daarvan proberen zich voor te doen als legitieme wetenschap ( ID ) maar zijn in feite verkapte vormen van apologetica en proselitisme terwijl ze ook kunnen ( en ) worden gebruikt als ideologische ondersteuning bij het verwezenlijken van (verborgen) politieke agenda's ....

4.- het verband tussenbiologische evolutie en de "culturele " en " menselijke " evolutie ----> staan ze los van elkaar ? ( de mens heeft een aantal eigenschappen die hem eigen zijn( no discussion ) en het mogelijk maken dat de evolutie een andere kant opgaat ( ?) --> Vrije wil , moraliteit , dualisme )

5.- Nurture , nature debat (evolutionaire) - psychology , -ethology , -sociobiologie en - pedagogie Van oudsher hebben wijsgerig pedagogen zich gerealiseerd dat kinderen bij hun geboorte voorzien zijn van een 'genetische bagage' die van invloed is op de mogelijkheden en beperkingen van opvoeding. Juist pedagogen moeten zich bewust zijn van de beperkte 'maakbaarheid' van kinderen in onderwijs, gezin of hulpverlening, en de soms smalle marges voor beinvloeding en behandeling leren ontdekken.De vraag naar de verhouding tussen natuur en cultuur in de ontwikkeling en opvoeding van kinderen heeft daarom een centrale plaats in de discussie over de grondslagen van de pedagogische wetenschappen. De wijze waarop de verhouding tussen natuur en cultuur wordt opgevat, is van beslissend belang voor een wetenschapstheorie van de pedagogiek. Hoe werpt de evolutie-theorie nieuw licht op de relatie tussen natuur en cultuur in opvoeding en ontwikkeling. Daarnaast wordt bestudeerd welke implicaties de evolutie-theorie heeft voor de pedagogiek als wetenschap die nieuwe kennis over de opvoeding wil aandragen tegen de achtergrond van groeiend inzicht in de biologische basis van menselijke ontwikkeling. Tenslotte zal er aandacht zijn voor de specifieke rol die sekseverschillen spelen in de evolutie-theorie en in de pedagogiek.Het begrip 'gender' is bij uitstek bedoeld om te accentueren dat ook sekseverschillen de resultante zijn van een samenspel tussen natuur en cultuur.6.- Zelfs wanneer men er van overtuigd is of meent dat men in staat is het "juiste " denken ( daarmee bedoel ik de bewuste formele regels waarmee men de gegevens uit de ervaringen en de waarnemingen zowel in- als uitwendig , analytisch , relexief als inpassend en terugkoppelend ) te kunnen ontwikkelen , is dat nog geen garantie dat ze wél onbewust KUNNEN worden gedetermineerd ( en toch op zijn minst geconditioneerd/gekleurd ) door onze " psychologie " ( zeg maar door onze materieele hersenen , of andere mechanismen die volgens sommigen deel uitmaken van een momenteel verborgen deel van de werkelijkheid ) en door de " neerslag " van onze evolutionaire geschiedenis ...Evolutionaire psychologie en vooral aanzetten vanuit decognitie wetenschappen lijken me onontbeerlijk verbonden met het debat ( Vooral ook de ( voortlopende ) discussie en verduidelijkingen over en van Noam Chomsky ,Steve Pinker en Daniel Dennet : over het menselijke taalapparaat ,denkaparaat , het bewustzijn , en het body mind problem ( waarbij ik een grote voorkeur heb voor de artikels van de rotterdamse hoogleraar Lockhorst als referentie en achtergrond materiaal )en de standpunten en uitleg van Chalmers als nuttig

diskussiekapstok kunnen dienen ...

Vooral de evolutionaire psychologie ( evolutionaire sociobiologie ) is niet meer het kneusje dat 10 jaar geleden nog wasHet behandeld duidelijk zeer veel vraagstukken die zowel de evolutiebiologie als de filosofie in direkt verband met elkaar brengen ...Bovendien is de theoretische evolutietheorie "uitgebroken" uit haar strikt biologische harnas , waar nog vele verontrustenden menen het te kunnen in beheersbare quarantaine te houden ... Het "zuur " dan Darwin ( darwins dangerous idea ) vreet echter onverbiddelijk door ...De invloed van de evolutie theorie op de rest van de cultuur en het maatschappelijk leven moet allezins ook gedeeltelijk door de filosofie worden beantwoord en behandeld ...

Het is onmogelijk geworden om naast de biologie te blijven kijken en gewoon maar verder te doen in de eigen afgeschermde niche ...

Referenties en verdere linkshttp://www.ru.nl/fil-beta/CEF%202003%20Info.htmhttp://www.phil.uu.nl/onderzoek/theoretisch.shtml

Gustaaf C. Cornelis, Zoeken naar oplossingen. De Morgen 5 april 2001 Griet Vandermassen

Wetenschap is een utopisch projektDé wetenschap bestaat niet, evenmin als dé wetenschappelijke methode. Wetenschap is een zaak van vallen en opstaan, van streven naar betrouwbare kennis in het besef dat absolute zekerheid onhaalbaar is.

Maar hoe vermijd je dan relativisme?

Antwoorden op de vraag naar de wetenschappelijke methode leiden ook tot een reeks praktische toepassingen en oplossing van problemen in niet academische context , waaronder geneeskunde en ethiek, de methode van het consulentschap, de informatisering van de maatschappij en de (on)veiligheid van kernernergie. Het probleemoplossende denken van de wetenschap, kan ons leren beter om te gaan met anderen en problemen op grotere schaal te vermijden.

Over de vraag wat wetenschap is, heerst echter nog altijd geen consensus.Gustaaf Cornelis: De wetenschappelijke methode met grote M bestaat niet. Elke discipline hanteert haar eigen specifieke benadering. Ik probeer te destilleren hoe wetenschappers problemen grosso modo aanpakken, zodat we die methode kunnen overhevelen naar de maatschappij.Het debat over de scheidslijn tussen wetenschap en niet-wetenschap, de zogenaamde demarcatie, blijft echter gaande. Wetenschappers weten zelf niet waar de grens te trekken.Wetenschapsfilosofen groeien naar een consensus, maar ik denk niet dat ze die ooit zullen bereiken. Dat is niet echt een probleem, het gaat er niet om d 챕 ene wetenschappelijke methode te vinden.In het begin van de twintigste eeuw gingen wetenschapsfilosofen normatief te werk: ze beschreven hoe wetenschap behoort te zijn. Dat ideaalbeeld stond echter ver af van de werkelijkheid. Daarom stapte men over naar de descriptieve methode: men bestudeerde wat wetenschappers feitelijk doen. Ook dat lukte niet erg, want als je alle wetenschappelijke disciplines op een rijtje zet, blijken ze nauwelijks iets gemeen te hebben. Wiskunde, fysica, biologie, geschiedenis, archeologie: zowel de onderzoeksdomeinen als de methoden verschillen te veel om ze in een algemene definitie onder te brengen. Naast de poging toch een soort gemene deler te vinden, houdt iedereen er nu zijn eigen visie op na.

De twee markantste figuren uit de wetenschapsfilosofie zijn Thomas Kuhn en Karl Popper. In hoeverre zijn hun inzichten nog relevant?Cornelis: Beiden waren van groot belang voor de ontwikkeling van de wetenschapsfilosofie, maar ze hebben hun beperkingen.

Thomas Kuhn startte met de descriptieve benadering van wetenschap. In The Structure of Scientific Revolutions uit 1962 introduceerde hij de zeer bruikbare paradigmagedachte: wetenschap ontwikkelt zich in fasen, schreef hij,en in elke fase houden wetenschappers vast aan bepaalde dogma's die hij 'paradigma's' noemde.Hij relativeerde zo het wetenschappelijk denken, maar deed dat een tikkeltje te veel. Kuhn wees ook op het belang van sociologische factoren in het wetenschapsbedrijf. Projecten met een grotere kans op aanvaarding worden bijvoorbeeld sneller ingediend.Karl Popper ging normatief te werk. Hij introduceerde het falsificatiebeginsel: in plaats van te proberen de waarheid van een theorie te bevestigen, moet je proberen haar te weerleggen. Potenti 챘 le falsificeerbaarheid van een theorie is nog altijd een kenmerk van wetenschappelijkheid, maar als criterium voor verwerping is ze te streng. Soms blijken tegenargumenten voor een theorie achteraf toch in het kader inpasbaar. De een redeneert dus wat te irrationeel, de ander te rationeel.De lectuur van beiden blijft echter verplicht voor wie iets van wetenschapsfilosofie wil afweten. Wetenschapsfilosofen zijn trouwens al blij als die twee namen bij wetenschappers een belletje doen rinkelen.Men beweert wel eens dat de filosofie de wetenschap achternaloopt, maar dat geldt ook omgekeerd. De maatschappelijke relevantie van beiden ligt erin dat ze aantoonden dat zekerheid niet van deze wereld is.Wetenschappers beseffen dat, maar tonen dat niet zo graag.

Vandaar wellicht het heersende beeld van wetenschap als dogmatisch, terwijl ze in se een onzekere onderneming is.Cornelis: Onzekerheid zit ingebakken in de wetenschappelijke methode. Elke theorie werkt met een foutenmarge.Het gevaar van het benadrukken daarvan is echter de dreiging van het relativisme: wat is er dan nog van aan?

Zover mag je niet gaan, want het wetenschappelijk denken vertoont wel degelijk vooruitgang.Ik spreek liever over wetenschapsmensen dan over wetenschappers, om te benadrukken dat ze niet verschillen van u of ik. Net als iedereen streven ze naar zekerheid, want leven met onzekerheid is bijzonder moeilijk. Wie niet gelooft in wat hij doet, houdt het niet vol.

Wetenschappers zoeken graag naar een universele ethiek of naar een theorie van alles. Ik noem dat het streven naar een utopie, want zoiets is onbereikbaar.

De wetenschappelijke wereld in zijn geheel beseft het utopische gehalte en de relativiteit van dat project wel. Het is dan ook geen schande om theorie 챘 n weer af te zweren. Die kritische ingesteldheid hebben wetenschapsmensen.Aan elke wetenschappelijke theorie gaat een bepaald wereldbeeld vooraf, schrijft u. Men gaat er bijvoorbeeld al dan niet van uit dat de werkelijkheid louter uit materie bestaat. Gaat wetenschap terug op een keuze?Cornelis: Wetenschappers maken voor een groot deel keuzes. Ze komen tot een theorie in een bepaalde cultuur, een bepaalde context en een bepaald wereldbeeld.

Theorie 챘 n ontwikkelen zich niet in het ijle, maar zijn door vele factoren gedetermineerd. Hun precieze ontstaan is moeilijk te achterhalen, want wetenschappers verzinnen daar graag verhaaltjes over. Zo beweerde Einstein tijdens een tramritje in Z 체 rich op de speciale relativiteitstheorie gestoten te zijn. Dergelijke verhaaltjes verlenen aan wetenschappelijke ontdekkingen een mystiek tintje, ze appeleren aan de romantische opvatting van het creatieve genie.

Meestal zijn nieuwe inzichten echter gewoon het resultaat van hard werken en rationeel denken.Wetenschappelijke keuzes worden ook sociologisch bepaald, bijvoorbeeld in functie van de beschikbare subsidies.

Daarnaast spelen persoonlijke voorkeuren een rol: afhankelijk van je persoonlijkheid prefereer je een bepaalde aanpak.

Dat betekent niet dat je willekeurig te werk gaat. Bovendien moeten die theorie 챘 n kritische toetsing doorstaan. Popper raadde zelfs aan wilde hypothesen op te stellen. In de mate waarin die falsificatie overleven, benaderen we iets dat op waarheid lijkt, stelde hij.U wijst op de theoriegeladenheid van de waarneming: de gehanteerde theorie be 챦 nvloedt wat wij zien. In welke mate is de werkelijkheid objectief kenbaar?Cornelis: Ik roep hier de hulp in van Kant, die zei dat het kennen zich niet richt naar de dingen, maar dat de dingen zich richten naar het kennen. Dat is de basis; we dienen te beseffen dat onze zintuigen zich gemakkelijk laten misleiden. Objectief betekent: naar de feiten. We kunnen testen of we naar de feiten kennis vergaren, maar daarbij moeten we ook weer rekening houden met het daartoe gebruikte medium. Het blijft dus een moeilijke zaak. Als mens moet je echter bepaalde dingen wel voor waar aannemen, zo niet kun je niet leven. De eis van objectiviteit behelst ook neutraliteit en onpartijdigheid. Neutraliteit houdt in dat je probeert je verwachtingen en voorkeuren ten opzichte van de werkelijkheid zoveel mogelijk uit te schakelen, zodat je haar niet al bij voorbaat invult. In een gesprek hoor je immers vooral de dingen die je wilt horen. De eis van onpartijdigheid verwijst naar de sociologische context. Waarom zeggen wetenschappers wat ze zeggen? Hoe onpartijdig is een expert die zich uitspreekt over dioxine of bse?Hoe staan wetenschappers tegenover wetenschapsfilosofen?Cornelis: Exacte wetenschappers houden niet van pottenkijkers. Dat is de 'oorlog der wetenschappen': exacte wetenschappers hebben de idee dat alleen zij iets als waarheid kunnen vinden en dat menswetenschappers zomaar wat aanmodderen. Ze verwijten filosofen er geen snars van te begrijpen. Dat heeft fysicus Jean Bricmont in het kader van de Sokal-affaire (een scherpe aanval op de postmodernen vanuit exact-wetenschappelijke hoek, GVdm) letterlijk zo gezegd.

Ik begrijp dat zij zich op de vingers gekeken voelen, maar menswetenschappers kunnen wel degelijk registreren wat hun exacte collega's( natuur-wetenschap is doen en is niet- reflexief ; je kan alleen maar over iets reflecteren als je al weet wat wetenschap is , en ( nog beter ) het lang hebt gedaan ; namelijk daadwerkelijk wetenschappelijk onderzoek doen. )

Wetenschapsfilosofen hinken echt niet achterop, velen van hen waren of zijn trouwens wetenschappers.( nota ; al is het wél zo dat vele van dit soort denkers en kamergeleerden gesjeesde wetenschappers zijn en aanhangers van het theorisme :zelfs T. Kuhn was er zo eentje )

Als menswetenschapper moet je jezelf echter altijd bewijzen, tonen dat je hun bezigheden begrijpt.

Het is een probleem van verschillende culturen.( Neen : het is een probleem van het theorisme :Hand en verstand zijn samen ; er is kennis en kunde vereist en dat verkrijgt men slechts door handeling en oefening en het accepteren van uitkomstenniet alleen maar het construeren van uitgangspunten ... in alle culturen en subculturen is het respekt voor de evidente werkelijkheid zoals ze verschijnt in de empirische gegevens het basisgegeven dat moet worden verklaard om eventuele problemen ermee op te lossen en/of pragmatisch gebruik mogelijk te maken ; dat is universeel menselijk )

Misschien tonen wetenschappers als Sokal en Bricmont door die cultuurkloof te weinig begrip voor de metaforische manier waarop filosofen wetenschappelijke inzichten benutten? Cornelis: Net als zij heb ik problemen met de postmodernen, ondanks mijn verdediging van menswetenschappers. Soms( = veelal ? ) vliegen postmoderne denkers echt wel uit de bocht, gebruiken ze metaforen veel te vrijblijvend, zoals Lacan met zijn verwijzing naar de vierkantswortel van -1. Wat heeft dat in 's hemelsnaam nog met psychoanalyse te maken?(neen, ze gebruiken veel wetenschappelijke begrippen en bevindingen ( zoals QM , relativiteit etc ) volkomen verkeerd , uit kontext en trekken daar door voortdurende verkeerde analogieen en onduidelijke wollige metaforen conclusies uit om de eigen dogmatische stelllingen en systemen te onderbouwen ( ---> bijvoorbeeld het new-age "holisme" ) in feite zijn het junk-wetenchappers, apologeten , rethorici ....en literatoren .---> Junk wetenchap ; Ieder heeft zijn eigen "slaap DNA " zeggen sommige matrasfabrikanten ;/-het is zelfs "wetenschappelijk getest " dat water uw huid nat maakt " .... )Anderen hebben in het geheel geen kaas gegeten van wetenschap. Het verwijt luidt niet hun metaforische taalgebruik; wetenschappers bedienen zich immers ook voortdurend van metaforen.

Aan quarks, de bestanddelen van nucleaire deeltjes, kennen natuurkundigen bijvoorbeeld een kleur en een smaak toe.(Ze konden het evengoed een nummer hebben geven uit een catalogus opsomming van begrippen en concepten gedistribueerd over eenzelfde schaal ....Waarom noemt het holotype van A afarensis :" lucy" (...in the sky with diamonds ) ? ;Filosofen en postmodernen zitten zich dood te staren op woordjes /etiketten etc en proberen de " andere "betekenissen te achterhalen van termen die louter en alleen( by conventie ) een concept aanduiden ... ) dat ze verdorie kennis nemen met het ding dat wordt aangeduid zelf ipv de cataloog als het "echte " te bestuderen ... ze zijn als bezoekers die bij hun bezoek van een tentoonstelling nachecken of de vernoemde schilderijen wel volgens de nummertjes en plattegronden hangen , en druk de teksten , kommentaren en beschrijvingen van de schilderijen lezen , maar vergeten de schilderijen zelf te bekijken .... )

Postmodernen maken echter misbruik van wetenschappelijke inzichten.( junk wetenschap en zelfs pseudo-wetenschap zijn niet alleen maar misbruiken , het is (misschien onbewuste )oplichting ... en vooral geestelijke luiheid )

Cargo Cult ScienceRichard Feynman http://www.physics.brocku.ca/etc/cargo_cult_science.html

Veel voorkomende misverstandenhttp://insti.physics.sunysb.edu/~siegel/warning.html

WAT IS WETENSCHAP II

Over DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE NATUURWETENSCHAPPELIJKE ONDERZOEKER Dr. S.G. VAN DEN BERGH http://www.freethinker.nl/forum/viewtopic.php?t=1328&postdays=0&postorder=asc&start=0

( In ) een interview met de Spaanse schilder Salvador Dali, waarin deze op een gegeven moment zegt:

"En nu weer de verklaring van Watson en Crick over DNA. Voor mij is dat het overtuigende bewijs, dat God bestaat."

Wanneer we nu weten, dat de bedoelde verklaring van Watson en Crick over DNA betrekking had op de ruimtelijke struktuur van een in alle levende cellen voorkomend reuzenmolekuul, dan zat voor de meesten van ons het godsbewijs van Senor Dali weinig overtuigend zijn.

Toch bevindt de schilder zich met deze uitspraak in goed gezelschap. .

.....Door alle eeuwen heen zijn er natuurfilosofen geweest, die hun a priori aanname van het bestaan van God bevestigd zagen door hun waarnerningen van de levende natuur.Zelfs een man als Sir Francis Bacon (1561-1626), die als een typische voorloper van de Verlichting een nauwkeurige analyse maakte van de menselijke vooroordelen, beschrijft in De Augmentis Scientiarum de natuurwetenschappen als het sprankje kennis van God, dat wij ons kunnen vergaren door de beschouwing van at wat Hij schiep.En ook mijn Nijmeegse collega Bonting stelde in zijn inaugurele rede in 1966:"Het feit van de schepping impliceert een verantwoordelijkheid voor de mens, een opdracht, om de natuur te bestuderen en daarmee God te ontdekken in de werken van zijn hand."..... ik zal hen hierna aanduiden als de "natuurtheologen".De natuurwetenschap onderscheidt zich van de natuurtheologie in het ontbreken van a priori aannamen.1.- De natuurwetenschap observeert en tracht door een steeds uitgebreider en gedetailleerder observatie allereerst de voorwerpen uit de natuur te beschrijven, te vergelijken, te inventariseren en te klassificeren.2.- Vervolgens zal zij de veranderingen, die.in de natuur optreden, de natuurverschijnsels, proberen te beschrijven en er de wetmatigheden in trachten te ontdekken.3.- En tenslotte zal zij voor de geobserveerde natuurverschijnsels en de gevonden wetmatigheden een verklaring proberen te geven.Terwijl de natuurverschijnsels zelf onveranderlijk zijn en dele onveranderlijkheid zelfs de grondslag en het bestaansrecht van de natuurwetenschap vormt, zal de verklaring van deze verschijnsels kunnen veranderen naarmate men hen nauwkeuriger leert kennen. Dat onze verklaring der natuurverschijnsels kan veranderen komt voort uit de wijze, waarop men in het natuurwetenschappelijk onderzoek tot de waarheid probeert door te dringen.Nadat een verschijnsol zo nauwkeurig mogelijk bestudeerd en beschreven is, stelt men een verklaring op in de vorm van een hypothese.Deze hypothese moet voldoen aan een tweetal eisen:---> In de eerste plaats moet het een minimum-hypothese zijn: zij mag niet ingewikkelder zijn dan ter verklaring van de waargenomen verschijnsels noodzakelijk is.( parsimonie principe : scheermes van Occam )---> In de tweede plaats moet de hypothese getoetst kunnen worden: er moeten gevolgtrekkingen uit gemaakt kunnen worden, die door verdere waarnemingen gekontroleerd kunnen worden.( falsificieerbaarheid )Als deze verdere waarnemingen tot andere uitkomsten leiden, dan we op grond van onze hypothese zouden verwachten, dan is daarmee de onjuistheid van de hypothese aangetoond en moet naar een nieuwe hypothese gezocht worden, die zowel de oorspronkelijke als de nieuwe waarnemingen kan verklaren.

Om de juistheid van een hypothese te bewijzen is vaak veel moeilijker. Wanneer verdere waarnemingen tot uitkomsten leiden, die we op grond van onze hypothese zouden verwachten, dan is daarmee meestal slechtsde waarschijnlijkheid van onze hypothese vergroot.Een hypothese is immers pas bewezen wanneer alle alternatieve hypothesen zijn uitgeschakeld. Een hypothese, die een hele reeks verschijnsels of wetmatigheden kan verklaren of met elkaar in verband kan brengen, noemen we een theorie.Ook een theorie kan vaak niet bewezen worden.Zij behoudt echter haar geldigheid tot de onjuistheid ervan kan worden aangetoond, of tot zij door een simpeler of een meeromvattende theorie kan worden vervangen.Het succes van het natuurwetenschappelijk onderzoek en de vooruitgang der natuurwetenschap zijn dus afhankelijk van de mate, waarin wij er in slagen voor ieder waargenomen verschijnsel de hypothetische verklaring te vinden, die bet best aan de beide boven gestelde eisen voldoet: de verklaring moet zo simpel mogelijk zijn enzij moet zich lenen voor een zo veelzijdig mogelijke verificatie.

Het is opvallend, dat de basishypothesen van de natuurtheologen deze beide eisen altijd volkomen negeren.

Wetenschappelijke methodeDe wetenschappelijke methode is een systematische manier om kennis te vergaren. Zij is gebaseerd op waarnemingen, metingen, voorspellingen, experimenten, verificatie en falsificatie.

Algemeen ….Het consistent gebruik van de wetenschappelijke methode is wat wetenschap van pseudo-wetenschap en van andere vormen van kennisvergaring onderscheidt. Het onderscheid tussen wetenschap en pseudo-wetenschap wordt ook wel het demarcatiecriterium genoemd, waar Karl Popper uitgebreid over heeft geschreven.

Natuurlijk werken niet alle wetenschappers op dezelfde manier aan de uitbouw van kennis: sommige wetenschappers vertrouwen op inspiratie en inzicht, anderen zijn zeer systematisch in hun onderzoek. De exacte manier waarop de wetenschappelijke werkwijze wordt uitgevoerd kan niet los worden gezien van de discipline en van de (politieke) context waarin ze wordt uitgevoerd en de (economische) druk op de wetenschapper.

Een variant op de strikte interpretatie van de wetenschappelijke methode is om te zeggen dat zij niet dient om kennis te vergaren, maar slechts ter verificatie van reeds vergaarde kennis.

In elk geval is er consensus over dat de wetenschappelijke methode een manier biedt om zeker te maken dat de kennis vrij is van subjectieve invloeden en dat fouten kunnen worden gevonden.

Een uitleg in simpele bewoording

De wetenschappelijke methode houdt in dat de volgende stappen worden doorlopen bij het vergaren van kennis:

Bestudeer het fenomeen dat je wilt beschrijven. Verzamel gegevens, en doe metingen. Denk na over je metingen, en verzin een hypothese die de metingen en andere gegevens

kan verklaren. Voorspel op basis van de hypothese iets dat je nog niet eerder hebt gemeten. Controleer of test dat de voorspellingen uitkomen door de juiste nieuwe metingen uit te

voeren. Evalueer of de hypothese juist kan zijn. Als niet alle voorspellingen uitkomen, dan was de

hypothese onjuist. Vorm in zo'n geval een nieuwe hypothese. Als de voorspellingen juist waren, maak dan meer voorspellingen en test de hypothese nog meer.

Deze stappen worden voortdurend herhaald, daarbij een steeds grotere basis vormend van goed geteste hypothesen die met elkaar steeds meer fenomenen kunnen beschrijven. De wetenschappelijke methode laat het toe om de stappen in sommige gevallen in een andere volgorde uit te voeren, maar in elk geval moeten alle stappen worden doorlopen.

Theoretische natuurkundigen bedenken soms eerst een totaal nieuwe theorie voordat ze bedenken wat ze willen bekijken. Dit heet rationalisme, in tegenstelling tot empirisme dat meer gericht is op experimenten.

De vijf primaire stappen worden hieronder verder uitgewerkt.

Bestudeer ….. Bij het doorlopen van de bestudeer-stap is het van essentieel belang dat alles compleet gedocumenteerd wordt. Het is niet voldoende om anderen op de hoogte te stellen van de hypothese alleen: de wetenschappelijke methode vereist dat iedereen die dat wil de hypothese zelf kan testen, en daarvoor is het noodzakelijk dat ook de waarnemingen, en de exacte manier waarop die waarnemingen zijn gedaan (en hoe ze kunnen worden herhaald) publiek bekend worden gemaakt. De herhaalbaarheid is een belangrijke eis voor eenieder die de stap evaluatie zelf wil kunnen uitvoeren, en de herhaalbaarheid berust op een complete documentatie van alle metingen die bij de studiestap zijn gedaan.

Bij de beschrijving van de experimenten gebruiken wetenschappers vaak niet-alledaagse definities. Dit kan noodzakelijk zijn om de herhaalbaarheid te garanderen. Veel termen die in het dagelijks leven voldoen kunnen hiervoor onvoldoende zijn: denk bijvoorbeeld aan de lengte van een maand die kan vari 챘 ren tussen 28 en 31 dagen, maar ook verschillende definities van een dag zijn mogelijk en daarom kan ook de term dag onvoldoende nauwkeurig zijn in een wetenschappelijk rapport.

Denk ….In de denk-stap gebruiken wetenschappers hun creativiteit om een verklaring te verzinnen voor de gemeten fenomenen. Een belangrijk aspect van een wetenschappelijke theorie is dat het mogelijk moet zijn om een meting te doen die zou kunnen opleveren dat de hypothese onjuist is. In andere woorden, als er geen enkel experiment kan worden verzonnen dat de hypothese kan ontkrachten, is de hypothese misschien waar maar in elk geval niet wetenschappelijk.

De wetenschapper moet zich ervoor waken partijdig te zijn en alleen een gedeelte van de waarnemingen in acht te nemen. Als een theorie gebaseerd is op alle waarnemingen is er een grotere kans dat hij bruikbaar zal blijken te zijn.

Een belangrijke extra regel die geldt voor een nieuwe theorie is dat hij niet ingewikkelder is dan noodzakelijk om de waarnemingen te verklaren. Een voorbeeld: als er na een onweer een boom omver ligt, is een mogelijke theorie Deze boom is getroffen door de bliksem. Deze theorie heeft slechts 챕챕 n aanname, namelijk dat het een bliksemschicht was en niet een olifant of een windstoot die de boom heeft omgelegd. Een andere mogelijke hypothese zou zijn dat de boom zou zijn omgelegd door buitenaardse wezens van 200 meter groot die op bezoek kwamen. Deze theorie maakt een flink aantal aannamen onder andere over het bestaan van buitenaardse wezens, het feit dat ze interstellaire reizen kunnen maken, en het feit dat hun biologie het toestaat dat ze zo immens groot worden. Zelfs met de regel zo eenvoudig mogelijk kan men voor elk fenomeen een hele rij hypothesen verzinnen. Sommige fenomenen zullen zo complex zijn dat ze onaangenaam veel aannamen nodig hebben om een bevredigende hypothese te kunnen opzetten, maar als de regel zo simpel mogelijk in acht wordt genomen wordt de kans dat de hypothese bruikbaar zal blijken gemaximaliseerd. Het is echter geen strikte regel waaraan moet worden voldaan voor de wetenschappelijke methode.

Voorspel……Hypothesen worden ook gezien als beter dan andere hypothesen als ze meer voorspellende kracht hebben, dat wil zeggen als er meer waarnemingen mee kunnen worden verklaard, en er dus meer waarnemingen mogelijk zijn die kunnen bewijzen dat de hypothese niet juist is. De hypothese Alles verandert in chocola als er niemand kijkt, en verandert terug als er iemand kijkt kan nooit worden ontkracht, want de manier waarop de hypothese is geformuleerd is zo dat controle verboden is. Deze hypothese heeft geen voorspellende kracht, en is geen wetenschappelijke hypothese. De hypothese die zegt dat licht wordt afgebogen in een sterk zwaartekrachtsveld (een onderdeel van Einstein's Relativiteitstheorie) is een sterke hypothese, omdat hij duidelijk suggereert welke metingen kunnen worden uitgevoerd om hem te testen. Als we weer teruggaan naar de omgevallen boom, dan voorspelt de bliksemhypothese dat er brandvlekken te vinden moeten zijn, en dat de bliksemradar een signaal moet hebben gegeven.

Om een voorspelling behorende bij een willekeurige hypothese te verzinnen kan men gebruik maken van als-dan redeneringen. Men begint met de aanname dat de hypothese juist is, en beredeneert wat daar de gevolgen van zouden zijn. Op het moment dat men tot een duidelijke conclusie komt waarvan men niet een-twee-drie kan bedenken dat het waar moet zijn gebaseerd op eerdere hypothesen, dan is het een mogelijke voorspelling van de nieuwe hypothese. Als voorbeeld: Einsteins vergelijkingen hielden in dat klokken zich niet gedragen zoals men dacht. Door vanuit de aanname te redeneren dat die vergelijkingen juist waren, kwam men tot de conclusie dat een nauwkeurige klok in een snel ruimteschip anders zou lopen dan zo'n klok op aarde. In 1905 toen Einsteins theorie 챘 n werden gepubliceerd, waren ruimteschepen fantasie, maar inmiddels zijn verschillende tests van deze voorspelling uitgevoerd; tot nu toe allemaal in overeenstemming met Einstein's voorspellingen.

Controleer…….Elke hypothese moet worden getest door het uitvoeren van experimenten en het meten van de resultaten. Omdat metingen inherent onnauwkeurig zijn en omdat apparatuur steeds beter wordt zijn nieuwe metingen vaak precieser dan oude metingen. Soms komen hierdoor bij herhaalde metingen afwijkingen van bestaande theorieën aan het licht. In het ideale geval moeten de experimenten zo beschreven worden dat eenieder die dat wil ze naar wens herhaalde malen kan uitvoeren. Dit heet reproduceerbaarheid.

Een goed wetenschappelijk experiment moet aan een aantal regels voldoen. Zo moet er zo min mogelijk vrijheid zijn in de interpretatie van de resultaten: vrijheid kan leiden tot zien wat men wil zien. Bovendien is een goed experiment zo opgezet dat be 챦 nvloeding door andere effecten wordt uitgesloten. Bijvoorbeeld bij het testen van de werking van een nieuw medicijn moet worden uitgesloten dat de aandacht die de pati 챘 nt van de arts krijgt of het placebo-effect invloed hebben op de resultaten.

Controleren is misschien een misleidende term voor wat er in deze fase van het proces gebeurt. Eigenlijk controleren we de theorie niet: het enige dat we in deze fase kunnen doen is tot de conclusie komen dat we, gezien de experimenten, de hypothese niet kunnen verwerpen.

Evalueer…….Elke hypothese moet onmiddellijk worden verworpen als er betrouwbaar kan worden aangetoond dat hij niet altijd geldig is, hoe belangrijk of oud die theorie ook is. Door dit principe is alle wetenschappelijke kennis continue in beweging: er kan immers op elk moment een nieuwe meting gedaan worden die oude hypothesen omverwerpt. In het eerdergenoemde voorbeeld van de omgevallen boom zou de afwezigheid van brandsporen of de afwezigheid van een signaal op de bliksemradar de oude theorie onwaarschijnlijk maken, en in combinatie met een rapport van orkaanwinden kan een nieuwe theorie (bijvoorbeeld: de wind heeft deze boom omvergeblazen) worden geponeerd.

Een ander belangrijk aspect is dat experimenten die leiden tot het verwerpen van een hypothese door verschillende wetenschappers moet worden uitgevoerd om te voorkomen dat de resultaten gebaseerd zijn op vooroordelen, verwarring, of fraude. Wetenschappelijke tijdschriften gebruiken voor dit doel referenten: wetenschappers sturen hun studies in voor publicatie, maar voordat die studies worden gepubliceerd buigt zich eerst een onafhankelijk panel over de resultaten en conclusies ter evaluatie. Het nadeel van deze methode is dat de onafhankelijkheid van de panelleden nog wel eens in twijfel wordt getrokken.

Studies die zonder referenten worden gepubliceerd kunnen echter slechts n 찼 publicatie worden ontkracht; dit leidt niet zelden tot grote schandalen zoals bij de publicatie over koude kernfusie door Fleischmann en Pons.

Links

Zie ook: Wetenschapsfilosofie

Dwaalwetenschap (pathological science)

zijn fenomenen en misinterpretaties die in de loop van de wetenschapsgeschiedenis voor verbazing, misleiding en hevige discussies gezorgd hebben.

De kenmerken van dwaalwetenschap (pathological science) werden door Nobelprijswinnaar Irving Langmuir beschreven. Hij beschreef dwaalwetenschap aan de hand van 6 kenmerken:

Het waargenomen effect is zwak; er is weinig verband tussen oorzaak en effect. Het effect ligt in de buurt van de detectielimiet van de gebruikte apparatuur. Er worden extreem hoge nauwkeurigheden gehaald. De verklaring voor het effect is in tegenspraak met alle gevestigde theorie 챘 n. Alle opmerkingen worden met een ad hoc-oplossing beantwoord. Er is een plotse toename in belangstelling voor het fenomeen, maar even snel bekoelt die

weer.

Voorbeelden hiervan zijn koude fusie, N-straal en polywater.