third language hindi v¥vr` ^mfm qhxr be republished ©ktbs 7ktbs.kar.nic.in/new/website...
TRANSCRIPT
![Page 1: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/1.jpg)
i
qhXr dëbar
H$Zm©Q>H$ gaH$ma
Karnataka Text Book Society (R.)100 Feet Ring Road,
Banashankari 3rd Stage, Bengaluru - 85
7th Standard
Third Language HindiV¥Vr` ^mfm qhXr
gmVdt H$jm
77777©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 2: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/2.jpg)
i i
PrefaceThe Textbook Society, Karnataka has been engaged in
producing new textbooks according to the new syllabi which inturn are designed on NCF – 2005 since June 2010. Textbooksare prepared in 12 languages; seven of them serve as the mediaof instruction. From standard 1 to 4 there is the EVS,mathematics and 5th to 10th there are three core subjects namelymathematics, science and social science.
NCF – 2005 has a number of special features and they are:
• Connecting knowledge to life activities
• Learning to shift from rote methods
• Enriching the curriculum beyond textbooks
• Learning experiences for the construction of knowledge
• Making examinations flexible and integrating them withclassroom experiences
• Caring concerns within the democratic policy of thecountry.
• Make education relevant to the present and future needs.
• Softening the subject boundaries, integrated knowledgeand the joy of learning.
• The child is the constructor of knowledge.
The new books are produced based on three fundamentalapproaches namely Constructive approach, Spiral approach andIntegrated approach.
The learner is encouraged to think, engage in activities,master skills and competencies. The materials presented inthese books are integrated with values. The new books are not
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 3: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/3.jpg)
iii
Prof. G. S. MudambadithayaCoordinator
Curriculum Revision andTextbook Preparation
Karnataka Textbook Society®Bengaluru, Karnataka
Nagendra KumarManaging Director
Karnataka Textbook Society®Bengaluru, Karnataka
help the learner in the total development of his/her personality,thus help him/her become a healthy member of a healthysociety and a productive citizen of this great country, India.
The most important objectives of teaching language arelistening, speaking, reading, writing and reference work. Theseskills have been given a lot of importance in all the languagetextbooks. Along with the inculcation of these skills,fundamental grammar, opportunities for learners to appreciatebeauty and imbibe universal life values have been integrated inlanguage textbooks. When learners master these competencies,they would stop studying textbooks for the sake of passingexaminations. In order to help learners master thesecompetencies, a number of paired and group activities,assignments and project work have been included in thetextbooks. It is expected that these activities would help learnermaster communicative skills. Ultimately, it is expected thatstudents master the art of learning to learn and make use ofthese competencies in real life.
The Textbook Society expresses grateful thanks to thechairpersons, writers, scrutinisers, artists, staff of DIETs andCTEs and the members of the Editorial Board and printers inhelping the Text Book Society in producing these textbooks. Afew works of some writers and poets have been included inthese textbooks. The textbook society is extremely grateful tothem for giving their consent for the inclusion of these piecesin the textbooks.
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 4: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/4.jpg)
iv
àñVmdZmamï´>r` {ejm Zr{V Ho$ AZwgma `h nmR²>` nwñVH$ "qhXr dëbar'
gmVdt H$jm H$s V¥Vr` ^mfm {h§Xr Ho$ {bE V¡ ma H$s J`r h¡&nmR>m| H$m M`Z H$aVo g_` ^mfm H$s gabVm, gw~moYVm VWm N>mÌ-N>mÌmAm| Ho$ ì`{ŠVËd Ho$ nyU© {dH$mg H$mo Ü`mZ _| aIm J`m h¡Ÿ&AV… Bg_| OrdZ-_yë`, amï´> ào_, gX² mdZm, n`m©daU, ñdÀN>Vm,g_mZVm, EH$Vm, g§ñH¥${V, Y_© {ZanojVm, {dkmZ go bm^ Am{X {df`m|go g§~§{YV nmR> g§H${bV {H$ o J o h¢Ÿ&
"qhXr dëbar' nmR²>` nwñVH$ V¡ ma H$aZo _| VWm Bg nmR²>`aMZm H$mo AmH$f©H$ Ed§ kmZdY©H$ ~ZmZo _| nmR²>` nwñVH$ aMZm g{_{VHo$ g^r gXñ`m|, n[aerbH$, g§ moOH$ Ed§ H$Zm©Q>H$ nmR²>` nwñVH$ g§KHo$ à~§Y {ZXoeH$, gh {ZXoeH$ VWm ghm`H$ {ZXoeH$ Am{X Zo _mJ©Xe©ZVWm gh`moJ {X`m h¡Ÿ& EVXW© CZ g^r Ho$ à{V _¢ Am^ma àH$Q>H$aVm hÿ±Ÿ&
_¢ Amem H$aVm hÿ± {H$ `h nmR²>` nwñVH$ gå`H²$AÜ``Z-AÜ`mnZ Ho$ {bE Cn`moJr {gÕ hmoJrŸ&
AÜ`jnmR²>` nwñVH$ aMZm g{_{V
©
KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 5: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/5.jpg)
v
AÜ`j :S>m°. Q>r.Or. à^me§H$a ào_r, nyd© àmo\o$ga Ed§ AÜ`j, qhXr {d^mJ, ~|Jbyé{díd{dX²> mb`, ~|Jbyé.
gXñ` :lr lr{Zdmg loð>r Q>r.H$m, qhXr AÜ`mnH$, gaH$mar hmBñHy$b, ã`m{g{JXoar,Vm… hJar~moå_Zhëbr, {Obm : ~ëbm[a.lr `y. Eg. H¥$îU_y{V©, qhXr AÜ`mnH$, lr.Oo.Eg². hmBñHy$b, `mXmnwa, Vm:AagrHo$ao, {Obm : hmgZ.lr_Vr E_. {Z_©bm§~m, qhXr AÜ`m{nH$m, gaH$mar hmBñHy$b, hm|~oJm¡S> ZJa,{dëgZ JmS>©Z, ~|Jbyé -3lr Aßnw nwOmar, qhXr AÜ`mnH$, Zohé hmBñHy$b, AboD$a, CSw>nr.lr {XZH$a Ama. eoQ²>Q>r, qhXr AÜ`mnH$, {Zdo{XVm hmBñHy$b ~òya, Vm… Hw§$Xmnwa{Obm, CSw>nrlr E_. MÞßnm, H$bmH$ma, gaH$ar hmBñHy$b, {M¸$noQ>o, ~|Jbyê$.
n[aerbH$ :àmo. ~r. d¡. b{bVm§~m, nyd© àmo\o$ga, qhXr {d^mJ, Xodr A[hë`m _{hbm{díd{dX²`mb`, B§Xm¡a (_Ü` àXoe)
g§nmXH$ _§S>b :S>m° e{eYa Eb². Jw{S>JoZda, àmo\o$ga Ed§ AÜ`j, qhXr {d^mJ, _mZgJ§JmoÌr, _¡gyé {díd{dX² mb`, _¡gyé.S>m° Eg. a§JZmW, qhXr {d^mJ, Z¡eZb H$m°boO, O`ZJa, ~|Jbé.
àYmZ g§ moOH$ :lr Or.Eg. _wS>§~{S>Vm`, g§`moOH$, nmR²>` nwñVH$ aMZm g{_{V, H$Zm©Q>H$nmR²>` nwñVH$ g§K, ~|Jbyé.
ghm`Vm Am¡a _mJ©Xe©Z :lr. ZmJ|Ð Hw$_ma, à~§Y {ZXoeH$, H$Zm©Q>H$ nmR²> nwñVH$ g§K, ~|Jbyé-560085lr_Vr gr. ZmJ_{U, Cn{ZXoeH , H$Zm©Q>H$ nmR²>` nwñVH$ g§K, ~|Jbyélr_Vr O`bú_r gr.S>r., ghm`H$ {ZXoeH$, H$Zm©Q>H$ nmR²> nwñVH$ g§K, ~|Jbyé
nmR²>` nwñVH$ aMZm g{_{V
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 6: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/6.jpg)
vi
¥ÀjµÀÌgÀuÉ PÀÄjvÀÄ
MAzÀjAzÀ ºÀvÀÛ£Éà vÀgÀUÀwAiÀÄ ¥ÀoÀå¥ÀÄ ÀÛPÀUÀ¼À §UÉÎ ¥ÀæPÀlUÉÆAqÀ ÁªÀðd¤PÀC©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀĤ¹ ªÀiÁ£Àå ªÀÄÄRåªÀÄAwæAiÀĪÀgÀÆ CxÀð ÀaªÀgÀÆDVgÀĪÀ ²æà ¹zÀÝgÁªÀÄAiÀÄå£ÀªÀgÀÄ vÀªÀÄä 2014-15gÀ §eÉmï£À°è vÀdÕgÀÀ«ÄwAiÀÄ£ÀÄß gÀa ÀĪÀ WÉÆõÀuÉ ªÀiÁrzÀgÀÄ. vÀdÕgÀÄ C£ÀÄ Àj À ÉÃPÁzÀ
ªÀÄÆ® D±ÀAiÀĪÀ£ÀÄß »ÃUÉ ºÉýzÀgÀÄ: “¥ÀoÀå¥ÀÄ ÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß ÁªÀiÁfPÀ ÁªÀÄgÀ Àå,£ÉÊwPÀªÀiË®åUÀ¼ÀÄ, ªÀåQÛvÀé«PÀ À£À, ªÉÊeÁÕ¤PÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊZÁjPÀ ªÀÄ£ÉÆà sÁªÀ,eÁvÁåwÃvÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ §zÀÞvÉUÀ½UÉ C£ÀĪÁUÀĪÀAvÉ vÀdÕgÀ À«ÄwAiÀÄ£ÀÄߥÀÄ£ÀgïgÀa À ÁUÀĪÀÅzÀÄ” – EzÀÄ §eÉmï sÁµÀtzÀ°è ÁzÀgÀ¥Àr¹zÀ D±ÀAiÀÄ.
D£ÀAvÀgÀ ²PÀët E¯ÁSÉAiÀÄÄ MAzÀjAzÀ ºÀvÀÛ£Éà vÀgÀUÀwAiÀĪÀgÉV£À¥ÀoÀå¥ÀÄ ÀÛPÀUÀ¼À ¥ÀjµÀÌgÀuÉUÁV 27 À«ÄwUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹ ¢£ÁAPÀ: 24.11.2014gÀAzÀÄ DzÉñÀ ºÉÆgÀr¹vÀÄ. F À«ÄwUÀ¼ÀÄ «µÀAiÀĪÁgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀUÀwªÁgÀĪÀiÁ£ÀzÀAqÀPÀÌ£ÀÄUÀÄtªÁV gÀavÀªÁzÀªÀÅ. ««zsÀ ¥ÀoÀ嫵ÀAiÀÄUÀ½UÉ ÀA§A¢ü¹zÀvÀdÕgÀÄ, CzsÁå¥ÀPÀgÀÄ F À«ÄwUÀ¼À°èzÁÝgÉ. FUÁUÀ Éà °TvÀªÁV §A¢gÀĪÀC£ÉÃPÀ DPÉëÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉèõÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹, vÀ¥ÀÄà M¥ÀÄàUÀ¼À §UÉΤtð¬Ä¹ ¥ÀoÀå¥ÀÄ ÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjµÀÌj ÀĪÀ ºÉÆuɺÉÆvÀÛ F À«ÄwUÀ½UÉ‘CUÀvÀå«zÀÝ°è ¥ÀoÀåªÀ ÀÄÛªÀ£ÀÄß ¥ÀjµÀÌj¹ £ÀAvÀgÀ ¥ÀoÀå¥ÀÄ ÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjµÀÌj ÀĪÀ’¸ÁévÀAvÀæöåªÀ£ÀÄß 24.11.2014gÀ DzÉñÀzÀ Éèà ¤ÃqÀ ÁVvÀÄÛ. D£ÀAvÀgÀ 19.09.2015gÀAzÀÄ ºÉÆ À DzÉñÀ ºÉÆgÀr¹ ‘CUÀvÀå«zÀÝ°è ¥ÀÄ£Àgï gÀa ÀĪÀ’ ÁévÀAvÀæöåªÀ£ÀÄߤÃqÀ Á¬ÄvÀÄ. »ÃUÉ ÀªÀÄUÀæ ¥ÀjµÀÌgÀuÉUÉÆAqÀ ¥ÀoÀå¥ÀÄ ÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß 2016-17gÀ§zÀ®Ä 2017-18£Éà ±ÉÊPÀëtÂPÀ ªÀµÀðzÀ°è eÁjUÉƽ À ÁUÀĪÀÅzÉAzÀÄ EzÉÃDzÉñÀzÀ°è w½ À Á¬ÄvÀÄ.
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 7: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/7.jpg)
vii
C£ÉÃPÀ ªÀåQÛUÀ¼ÀÆ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÆ ¸ÀéAiÀÄA¥ÉæÃjvÀgÁV ¥ÀoÀå¥ÀĸÀÛPÀUÀ¼ÀªÀiÁ»wzÉÆõÀ, D±ÀAiÀÄzÉÆõÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖªÀiÁr ²PÀët ÀaªÀjUÉ, ¥ÀoÀå¥ÀÄ ÀÛPÀÀAWÀPÉÌ PÀ¼ÀÄ»¹zÀÝgÀÄ. CªÀÅUÀ¼À ¥Àj²Ã®£ÉªÀiÁrzÀÝ®èzÉ, À«ÄwUÀ¼ÁZÉUÉ C£ÉÃPÀÀAªÁzÀUÀ¼À£ÀÄß K¥Àðr¹ «ZÁgÀ «¤ªÀÄAiÀÄ ªÀiÁrPÉÆArzÉÝêÉÉ. ¥ÁæxÀÀ«ÄPÀ
ªÀÄvÀÄÛ ¥ËæqsÀ±Á¯Á CzsÁå¥ÀPÀgÀ ÀAWÀUÀ¼À eÉÆvÉ ZÀað¹zÀÝ®èzÉ ¥Àæ±ÁߪÀ½¹zÀÞ¥Àr¹ CzsÁå¥ÀPÀjUÉ PÀ½¹ C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ÀAUÀæ» À ÁVzÉ. CzsÁå¥ÀPÀgÀÄ,«µÀAiÀÄ¥Àj«ÃPÀëPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ qÀAiÀÄmï ¥ÁæA±ÀÄ¥Á®gÀ ¥ÀævÉåÃPÀ À sÉUÀ¼À£ÀÄߣÀqɹ «±ÉèõÀuÁvÀäPÀ C©üªÀÄvÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀįÁVzÉ. «eÁÕ£À, ÀªÀiÁd«eÁÕ£À,UÀtÂvÀ, sÁµÉ ¸Á»vÀÀåUÀ½UÉ ÀA§A¢ü¹zÀ vÀdÕjUÉ ªÉÆzÀ Éà ¥ÀoÀå¥ÀÄ ÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄßPÀ¼ÀÄ»¹ D£ÀAvÀgÀ À sÉ £Àqɹ ZÀað À ÁVzÉ. ªÀÄ»¼Á ÀAWÀl£É ºÁUÀÆ«eÁÕ£À ÀA§A¢ü ÀA ÉÜUÀ¼À£ÀÄß DºÁ餹 aAvÀ£É £ÀqÉ À ÁVzÉ. »ÃUÉÀ J¯ÁèªÀÄÆ®UÀ½AzÀ ¥ÀqÉzÀ Cj«£À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ É ¥ÀoÀå¥ÀÄ ÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß CUÀvÀå«zÀÝPÀqÉ¥ÀjµÀÌj¸À¯ÁVzÉ.
§ºÀĪÀÄÄRåªÁzÀ E£ÉÆßAzÀÄ ÀAUÀwAiÀÄ£ÀÄß E°è ºÉüÀ ÉÃPÀÄ. PÉÃA¢æÃAiÀıÁ¯Á (N.C.E.R.T) ¥ÀoÀå¥ÀĸÀÛPÀUÀ¼À eÉÆvÉ gÁdåzÀ ¥ÀoÀå¥ÀĸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄßvË®¤PÀªÁV CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁr À®ºÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀ®Ä «eÁÕ£À, UÀtÂvÀ ªÀÄvÀÄÛÀªÀiÁd«eÁÕ£ÀPÉÌ ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ vÀdÕgÀ ªÀÄÆgÀÄ À«ÄwUÀ¼À£ÀÄß gÀa À Á¬ÄvÀÄ.
F À«ÄwUÀ¼ÀÄ ¤ÃrzÀ vË®¤PÀ «±ÉèõÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ À®ºÉUÀ¼À£ÀÄß DzsÀj¹ gÁdå¥ÀoÀå¥ÀÄ ÀÛPÀUÀ¼À UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ºÉaÑ À ÁVzÉ. PÉÃA¢æÃAiÀÄ ±Á¯Á ¥ÀoÀå¥ÀÄ ÀÛPÀUÀ½VAvÀ£ÀªÀÄä gÁdåzÀ ¥ÀoÀå¥ÀÄ ÀÛPÀUÀ¼À UÀÄtªÀÄlÖ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀzÀAvÉ PÁAiÀÄÄÝPÉƼÀî ÁVzÉ.eÉÆvÉUÉ DAzsÀæ, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, ªÀĺÁgÁµÀÖç gÁdåUÀ¼À ¥ÀoÀå¥ÀÄ ÀÛPÀUÀ¼À eÉÆvÉ£ÀªÀÄä ¥ÀoÀå¥ÀÄ ÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß ¥Àj²Ã° À ÁVzÉ.
E£ÉÆßAzÀÄ ¸ÀàµÀÖ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ®Ä §AiÀĸÀÄvÉÛãÉ. £ÀªÀÄä ¸À«ÄwUÀ¼ÀĪÀiÁrgÀĪÀÅzÀÄ ¥ÀjµÀÌgÀuÉAiÉÄà ºÉÆgÀvÀÄ ¥ÀoÀå¥ÀÄ ÀÛPÀUÀ¼À ÀªÀÄUÀæ gÀZÀ£ÉAiÀÄ®è.
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 8: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/8.jpg)
viii
DzÀÝjAzÀ FUÁUÀ Éà gÀavÀªÁVgÀĪÀ ¥ÀoÀå¥ÀÄ ÀÛPÀUÀ¼À ÀégÀÆ¥ÀPÉÌ J°èAiÀÄÆzsÀPÉÌAiÀÄÄAlĪÀiÁr®è. °AUÀvÀé ÀªÀiÁ£ÀvÉ, ¥ÁæzÉòPÀ ¥Áæw¤zsÀå, gÁ¶ÖçÃAiÀÄÀªÀÄUÀævÉ, ÀªÀiÁ£ÀvÉ, ÁªÀiÁfPÀ ÁªÀÄgÀ ÀåUÀ¼À »£Éß ÉAiÀÄ°è PÉ®ªÀÅ ¥ÀjµÀÌgÀuÉUÀ¼ÀÄ
£ÀqÉ¢ªÉ. »ÃUÉ ¥ÀjµÀÌj ÀĪÁUÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¥ÀoÀåPÀæªÀÄ ZËPÀlÄÖ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå¥ÀoÀåPÀæªÀÄ ZËPÀlÄÖUÀ¼À£ÀÄß «ÄÃj®èªÉAzÀÄ w½ À§AiÀÄ ÀÄvÉÛãÉ. eÉÆvÉUÉ £ÀªÀÄä¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ D±ÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¸À¯ÁVzÉ. ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ ªÀiÁrzÀ¥ÀjµÀÌgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄvÉÆÛªÉÄä ¥Àj²Ã° À®Ä «µÀAiÀĪÁgÀÄ G£ÀßvÀ ¥Àj²Ã®£ÀÀ«ÄwUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹ C©ü¥ÁæAiÀÄ¥ÀqÉzÀÄ C¼ÀªÀr À ÁVzÉ.
»ÃUÉ PÀæªÀħzÀÞªÁV £ÀqÉzÀ PÉ®¸ÀPÉÌ vÀªÀÄä£ÀÄß vÁªÀÅ ¸ÀA¥ÀÆtðvÉÆqÀV¹PÉÆAqÀ 27 À«ÄwUÀ¼À CzsÀåPÀëgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ÀzÀ ÀågÀ£ÀÄß ºÁUÀÆ G£ÀßvÀ¥Àj²Ã®£Á À«ÄwAiÀÄ ÀªÀÄ ÀÛgÀ£ÀÄß PÀÈvÀdÕvɬÄAzÀ £É£ÉAiÀÄÄvÉÛêÉÉ. CAvÉAiÉÄÃÀ«ÄwUÀ¼À PÉ® À ÀÄUÀªÀĪÁV £ÀqÉAiÀÄĪÀAvÉ ªÀåªÀ ÉܪÀiÁqÀ®Ä PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ
C¢üPÁjUÀ¼ÁV ¤µÉ׬ÄAzÀ zÀÄrzÀ ¥ÀoÀå¥ÀÄ ÀÛPÀ ÀAWÀzÀ J¯Áè C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÆߣɣÉAiÀÄÄvÉÛÉêÉ. ÀºÀPÀj¹zÀ ¹§âA¢UÀÆ £ÀªÀÄä ªÀAzÀ£ÉUÀ¼ÀÄ. C©ü¥ÁæAiÀÄ ¤ÃrÀºÀPÀj¹zÀ ÀªÀð ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀdÕjUÉ zsÀ£ÀåªÁzÀUÀ¼ÀÄ.
¥ÉÆæ. §gÀUÀÆgÀÄ gÁªÀÄZÀAzÀæ¥ÀàÀªÁðzsÀåPÀëgÀÄ
¥ÀoÀå¥ÀÄ ÀÛPÀ ¥ÀjµÀÌgÀt À«ÄwPÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀÄ ÀÛPÀ ÀAWÀ (j)
ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ-85
ºÉZï.J£ï. UÉÆÃ¥Á®PÀȵÀÚªÀåªÀ ÁÜ¥ÀPÀ ¤zÉðñÀPÀgÀÄ
PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀoÀå¥ÀÄ ÀÛPÀ ÀAWÀ (j)ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ-85
©
KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 9: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/9.jpg)
ix
gdm©Ü`j :àmo. ~aJyé am_M§Ðßnm, AÜ`j, H$Zm©Q>H$ amÁ` nmR²> nwñVH$ n[aîH$aU g{_{V, ~|Jbyé.
gh`moJ :lr JmonmbH¥$lr JmonmbH¥$lr JmonmbH¥$lr JmonmbH¥$lr JmonmbH¥$>>>>>îU hoM.EZîU hoM.EZîU hoM.EZîU hoM.EZîU hoM.EZ,,,,, à~§Y {ZXoeH$, H$Zm©Q>H$ nmR²>` nwñVH$ g§K, ~|Jbyé-560085lrlrlrlrlr H$o. {O. a§Jæ`m, H$o. {O. a§Jæ`m, H$o. {O. a§Jæ`m, H$o. {O. a§Jæ`m, H$o. {O. a§Jæ`m, Cn{ZXoeH$, H$Zm©Q>H$ nmR²>` nwñVH$ g§K, ~|Jbyé.
AÜ`j:S>m°. E_. {d_bm, àmo\o$ga Ed§ AÜ`jm, {h§Xr {d^mJ, ~|Jbya {díd{dÚmb`, ~|Jbyé-560 056
gXñ` :S>m°. ~r. Eg. gwã~bú_r, {h§Xr àdŠVm (AdH$me àmá) 558, 7 "E' _w»` amñVm, "E' goŠQ>a,`bh§H$m Ý y Q>mD$Z, ~|Jbyé - 560 064.S>m°. am{JZr. Ama, qhXr AÜ`m{nH$m (ñd¡pÀN>H$ AdH$me àmá) 738/4, gmopßnZH$mobm ñQ´>rQ>,H$mern{V AJ«hma, Ho$.Ama. _whëbm, _¡gyé - 24S>m°. gm¡å`m OQ>bm, qhXr AÜ`m{nH$m, H«$mB©ñQ> Oy{Z`a H$m°boO, ~|Jbyé - 560 029.lr. e{eYa qgh, qhXr AÜ`mnH$, gaH$mar hmB©ñHy$b, {haoh{ëb H$moßnbw, hmoboZagrnwa (Vm),hmgZ ({Obm) 573211.lr_Vr gr. EZ. gwYm, gaH$mar hmB©ñHy$b, hw>{bH§w$Q>o, Xmo‹S²>S>~ëbmnwa (Vm) ~|Jbyé J«m_m§Va ({Obm)lr. Or. EM. _§OwZmW, gaH$mar hmB©ñHy$b, H$mobJr, {eH$marnwam (Vm) {ed_mo½Jm ({Obm)
CÞV n[aerbZ g{_{V :S>m°. H$merZmW A§~bJo, AdH$me àmá àmo\o$ga, Jwb~Jm© {díd{dÚmb`, H$b~wa{J.S>m°. Ho$.E. go~mpñQ>`Z, H«$mBñQ> {díd{dÚmb`, hmogya amoS>, ~|JbyéS>m°. JUoe ndma, H$Zm©Q>H$ H|$Ðr` {díd{dÚmb`, H$b~wa{J.
H$bmH$ma:lr S>r. EZ. d|H$Q>oe, gaH$mar hmB©ñHy$b, Ca_ma Ho$gbJoao, _§S²>`m {Obm.
H$m ©H«$_ g§ moOH$ :lr_Vr O`bú_r gr.S>r., ghm`H$ {ZXoeH$, H$Zm©Q>H$ nmR²> nwñVH$ g§K, ~|Jbyé.
nmR²>` nwñVH$ n[aîH$aU g{_{V
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 10: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/10.jpg)
x
AZwH«$_{UH$m
H«$.g§. nmR> {dYm n¥.g§.goVw~§Y 1
1. n‹T>Zm h¡ Or n‹T>Zm h¡ H${dVm 42. AÜ`mnH$ Am¡a {dÚmWu dmVm©bmn 93. gwZmo _oar H$hmZr n`m©daU ~moY 154. _¢ ^r Zm_ H$_mVm H${dVm 235. {OgH$s _ohZV CgH$s OrV Zr{VnaH$ H$hmZr 286. h_mao amï´>r` àVrH$ gab {Z~§Y 347. agmoB©Ka H${dVm 418. {JZVr (50-70) 479. {Xëbr Eo{Vhm{gH$ ñWb-n[aM` 4910. _oar A{^bmfm h¡ H${dVm 5711. g_PXma amOy bKwH$Wm 6112. {_Ì Ho$ Zm_ nÌ nÌ-boIZ 6913. ~mob CR>r {~{Q>`m H${dVm 7414. AŠb Mbr, ~bm Q>br H$hmZr 7815. {JZVr (71-100) 8616. ~y±X-~±yX go gmJa H${dVm 8917. {gH§$Xa Am¡a nwê$adm EH$m§H$s 94
nyaH$ dmMZ
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 11: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/11.jpg)
1
ñda ì`§OZ ì`§OZ
goVw~§YI dU©_mbm {bImo:II ñda Am¡a ì`§OZm| H$mo nhMmZH$a {bImo:
A M Amo H$ _ VY ` I N> Q> D$U C X A… B fE Am¡ B© \$ Am KW n ^ e Eo L>S> J A§ F$ g P
III A§Va g_Pmo Am¡a Xmo ~ma {bImo:
I g 1. 2.
L> S> 1. 2.
M O 1. 2.
Q> T> 1. 2.
S> B 1. 2.
V Z> 1. 2.
Y K 1. 2.
n f 1. 2.
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 12: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/12.jpg)
2
^ _ 1. 2.
W ` 1. 2.
IV BZ Ajam| H$s ~mahI‹S>r {bImo:
1. J 2. M 3. U
4. X 5. ^
V C{MV {Mh²Z bJmH$a {bImo:
[( § q~Xþ), ( ± M§Ðq~Xþ), (: {dgJ©)]
1. ~Xa 2. nyN>
3. XþI> 4. gmn
5. AJya> 6. nwZ>
VI "a' H$s ghr _mÌm bJmAmo:
[( © ao\), nXoZ ( «) ( ´)]
1. IM 2. MH$> 3. amï>>
4. no_ 5. XnU> 6. _oQ>mo>
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 13: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/13.jpg)
3
VII Omo‹S>H$a g§`wŠVmja ~ZmAmo:
1. M² + Mm = 4. H²$ + f = 2. V² + Vm = 5. V² + a = 3. b² + br = 6. ² + ` =
VIII ghr Aja ^aH$a g_mZmW©H$ eãX ~ZmAmo:1. ~mbH$ =2. AmgmZ =3. bVm =4. OmoVZo H$m gmYZ =5. _oK =6. nmZr H$m Ord =
IX Imbr OJh ^amo:1. H$m±d-H$m±d H$aVm h¡&2. JwQ>aJy± H$aVm h¡&3. Hw$H$Sy>±-H±y$ H$aVm h¡&4. Hy$H$Vr h¡&5. qMKm‹S>Vm h¡&
X 1 go 50 VH$ A§H$m| Am¡a eãXm| _| {bImo&
bbbb
bb
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 14: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/14.jpg)
4
nmR>11111
n‹T>Zm h¡ Or n‹T>Zm h¡- M§Ðnmb qgh `mXd "_`§H$'
Bg H${dVm Ho$ Ûmam ~ÀMo n‹T>mB© Am¡a _ohZV H$m _hËd g_PVo h¢&
n‹T>Zm h¡ Or n‹T>Zm h¡h_H$mo D$na M‹T>Zm h¡&
Wmo‹S>o {XZ H$s ~mV Am¡a h¡O_H$a Iy~ n‹T>|Jo h_&BåVhmZ _| Vmb R>m|H$H$aHw$íVr Iy~ b‹S>|Jo h_&
nmg BåVhmZ H$aZm h¡,n‹T>Zm h¡ Or n‹T>Zm h¡&
{\$a Ja_r H$s Nw>Å>r hmoJr,hm|Jo _m¡O - _µOo Ho$ {XZ&{nŠMa hmoJr, {nH${ZH$ hmoJrhm|Jo V~ _ñVr Ho$ {XZ&
_ohZV go Š`m S>aZm h¡,n‹T>Zm h¡ Or n‹T>Zm h¡&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 15: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/15.jpg)
5
nmnm-_å_r go boZo h¢,{\$a Vmo h_H$mo Iy~ BZm_&_ohZV H$aZodmbm| H$s Vmo,gXm _XX H$aVo ^JdmZ&
OrdZ nW na ~‹T>Zm h¡,n‹T>Zm h¡ Or n‹T>Zm h¡&
* * *H${d n[aM` :M§Ðnmb [g§h `mXd "_ §H$' AmYw{ZH$ qhXr gm{hË` Ho$ {d»`mV H${d h¢&BZH$m OÝ_ 1 Zd§~a 1925 H$mo CÎma àXoe Ho$ H$mZnwa _| hþAm Wm& BÝhm|ZoH$B© ~mbJrVm| H$s aMZm H$s h¡& BZHo$ à_wI ~mbJrV h¢ - "ñHy$b IwbJ o', "Im bmo Am_', "EH$ aho h¢, EH$ ah|Jo', "Xrnmo§ H$s H$Vma',"OmJ¥{V-JrV', "{H$gmZ JrV', "XÿY _bmB©' Am{X& "_ §H$' H${d M§Ðnmb`mXd H$m H$mì`Zm_ h¡&eãXmW© :O_H$a - Ñ‹T>Vm go, pñWa hmoH$a; Iy~-~hþV, BåVhmZ-narjm, VmbR>m|H$Zm - b‹S>Zo Ho$ {bE V¡`ma hmoZm, _ñVr-h±gr-_µOmH$, _ohZV -n[al_, BZm_ - nwañH$ma , _XX - ghm`Vm, nW - _mJ©, amñVm &
Aä`mgI AÜ`mnH$ Ho$ gmW ~mVMrV :
1. BåVhmZ _| nmg hmoZo Ho$ {bE h_| Š`m H$aZm Mm{hE?2. {H$ggo S>aZm Zht Mm{hE?3. _ohZV H$aZo dmbm| H$s H$m¡Z _XX H$aVo h¡§?
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 16: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/16.jpg)
6
4. BZm_ {H$Zgo boZm h¡?5. àñVwV H${dVm Ho$ H${d H$m Zm_ Š`m h¡?
II H${dVm H§$R>ñW H$amo&III Xmo VrZ dmŠ`m| _| CÎma {bImo:
1. ^JdmZ go Vw_ Š`m àmW©Zm H$amoJo?2. Nw>Q²>Qr Ho$ {XZ Vw_ Š`m-Š`m H$aVo hmo?
IV H${dVm n‹T>H$a nyam H$amo:1. Wmo‹S>o {XZ H$s ,
n‹T>|Jo h_&2. {\$a Ja_r H$s ,
_µOo Ho$ {XZ&3. _ohZV go ,
Or n‹T>Zm h¡&4. OrdZ nW ,
Or n‹T>Zm h¡&V H$ÞS> _| ^mdmW© {bImo:
nmnm - _å_r go boZo h¢,{\$a Vmo h_H$mo Iy~ BZm_&_ohZV H$aZodmbm| H$s Vmo,gXm _XX H$aVo ^JdmZ&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 17: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/17.jpg)
7
1. _________________
2. _________________
3. _________________
4. _________________
5. _________________
VI Z_yZo Ho$ AZwgma VwH$dmbo eãXm| H$mo {bImo:n‹T>Zm - M‹T>Zm
1. -2. -3. -4. -
VII Z_yZo Ho$ AZwgma ghr AW©dmbo eãXm| H$m {_bmZ H$amo :
_ohZV ghm`VmBZm_ _mJ©_XX n[al_BåVhmZ nwañH$manW narjm
VIII Bg_| nm±M Iobm| Ho$ Zm_ {N>no h¢& T>±y‹T>>H$a {bImo:
[H«$ M n J|È>r Ho$ Imo X~ Imo Q> ~H$ hm° H$s ëbm
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 18: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/18.jpg)
8
IX ZrMo N>… Eogo eãX {bImo {OZ_| VrZ-VrZ Aja hm| :
CXm - H$_b1. 4. 2. 5. 3. 6.
H${dVm go AmJo-* H$ÞS> H$s {H$gr gab H${dVm H$jm _| gwZmAmo&* AI~ma _| N>nZodmbr N>moQ>r-N>moQ>r H${dVmE± n‹T>mo&* Vw_ BZ_| Š`m-Š`m n‹T>Zm MmhVo hmo? aoIm§{H$V H$amo:
g_mMma-nÌ, ~mb{_Ì, _hmZ ì`{ŠV`m| H$s OrdZr, ZmQ>H$,H${dVm, n§MV§Ì&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 19: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/19.jpg)
9
nmR>22222
AÜ`mnH$ Am¡a {dX²`mWu
Bg nmR> _ | AÜ`mnH$ Am ¡a {dX ²`mWu H o $ ~rM àíZm oËVaMbVm h¡& gab dmŠ`m § o _ | MbZodmbm `h gdmb-Odm~Hw$eb g§dmX H$m EH$ Z_yZm h¡&
9
{dX²`mWr© : Z_ñVo JwéOr&AÜ`mnH$ : Z_ñH$ma& Vwåhmam Zm_ Š`m h¡ ?{dX²`mWr© : _oam Zm_ a_oe h¡Ÿ& `h _oar ~hZ h¡&AÜ`mnH$ : a_oe, Vwåhmar ~hZ H$m Zm_ Š`m h¡?a_oe : _oar ~hZ H$m Zm_ amYm h¡Ÿ&AÜ`mnH$ : amYm, Vw_ H$hm± n‹T>Vr hmo ?
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 20: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/20.jpg)
10
amYm : _¢ gaH$mar ñHy$b _| n‹T>Vr h±y&
AÜ`mnH$ : `h Vwåhmam ^mB© h¡ Š`m a_oe ?
a_oe : hm±, `o _oao ~‹S>o ^mB© h¡§Ÿ&
AÜ`mnH$ : Š`m Zm_ h¡ BgH$m ?
a_oe : BZH$m Zm_ gwhmg h¡Ÿ&
AÜ`mnH$ : Vwåhmao {nVmOr Š`m H$m_ H$aVo h¢ ?
a_oe : _oao {nVmOr dH$sb h¢Ÿ&
AÜ`mnH$ : Š`m do Bgr eha _| ahVo h¢ ?
a_oe : Or hm±, do Bgr eha _| ahVo h¢Ÿ& JwéOr, Š`m _¢ AmnH$mZm_ OmZ gH$Vm hÿ± ?
AÜ`mnH$ : hm± ! Adí`, _oam Zm_ ndZHw$_ma h¡Ÿ& a_oe, Vwåhmam KaH$hm± h¡?
a_oe : h_mam Ka {dO`ZJa _| h¡Ÿ& AmnH$m Ka H$hm± h¡ JwéOr?
AÜ`mnH$ : _oam Ka ^r {dO`ZJa _| h¡Ÿ& Vw_ H$^r _oao Ka AmZm,~oQ>m&
a_oe : hm± JwéOr, µOê$a AmD±$Jm&
AÜ`mnH$ : AÀN>m Mbmo, Xoa hmo ahr h¡&
a_oe : YÝ`dmX JwéOrŸ& Z_ñVo&
* * *
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 21: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/21.jpg)
11
Aä`mg
I. gmoMmo Am¡a ~VmAmo:1) a_oe H$s ~hZ H$m Zm_ Š`m h¡ ?2) AÜ`mnH$ H$m Zm_ Š`m h¡ ?3) a_oe H$m Ka H$hm± h¡ ?
II. CÎma {bImo:1) amYm H$hm± n‹T>Vr h¡ ?2) a_oe Ho$ ~‹S>o ^mB© H$m Zm_ Š`m h¡ ?3) AÜ`mnH$ H$m Ka H$hm± h¡ ?4) a_oe Ho$ {nVmOr Š`m H$m_ H$aVo h¢ ?
III. n‹T>mo, g_Pmo Am¡a {bImo:Z_yZm : 1) AÜ`mnH$ - AÜ`m{nH$m AÜ`mnH$ AÜ`m{nH$m
2) ~mbH$ - ~m{bH$m3) ~hZ - ^mB©4) _mVm - {nVm5) _moa - _moaZr
IV. Omo‹S>H$a {bImo :Z_yZm : 1) JwéOr AñnVmb nmR>embm
2) dH$sb IoV3) {H$gmZ nmR>embm
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 22: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/22.jpg)
12
4) d¡X² Ý`m`mb`5) ì`mnmar goZm6) {gnmhr XwH$mZ
V. ghr dmŠ`m| Ho$ AmJo (✓) H$m {ZemZ Am¡a JbV dmŠ`m| Ho$AmJo (✗) H$m {ZemZ bJmAmo:1) JwéOr H$m Ka {dO`ZJa _| h¡& ( )2) a_oe Ho$ {nVmOr AÜ`mnH$ h¢& ( )3) gwhmg a_oe H$m N>moQ>m ^mB© h¡& ( )
VI. BZ eãXm| H$m AW© H$ÞS> `m A§J«oµOr _| {bImo :1) AÜ`mnH$ 4) Ka2) ^mB© 5) H$m_3) ~hZ 6) dH$sb
g§`wŠVmja1) V² + C + _² + h² + Am + a² + B© = Vwåhmar2) g² + H²$ + D$ + b² + A = ñHy$b3) H²$ + F$ + n² + Am + b² + C = H¥$nmbw4) H²$ + A + g² + Eo + b² + Am = H$g¡bm5) A§ + V² + A + V² + A… = A§VV…6) V² + a² + B + H²$ + Amo + U² + A = {ÌH$moU
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 23: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/23.jpg)
13
7) Am + e² + a² + A + ² + A = Aml`8) g² + V² + A§ + ^² + A = ñV§^9) _² + C + a² + J² + Am = _wJm©10) Y² + A + a² + _² + A = Y_©11) A + Y² + ² + Am + n² + A + H²$ + A = AÜ`mnH$12) d² + B + X² + ² + Am + a² + W² + B© = {dX² mWu
VII. dUm] H$mo Omo‹S>H$a eãX ~ZmAmo:1) ~² + Am + b² + A + H²$ + A =2) ² + D$ + I² + B© =3) ~² + C + ‹T> + B + ² + Am =4) V² + D$ + \²$ + Am + Z² + A =5) X² + A + ² + Am + b² + C =
^mfm - kmZ
VIII. BZ eãXm| na Ü`mZ Xmo :O¡go - amYma_oe - g[aVm - {dO`ZJa -Ka - [dÚmWu - dH$sb -
IX. AÝ` qbJ ê$n {bImo :1) ~hZ 3) {dX²`mWu2) {nVmOr 4) AÜ`mnH$
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 24: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/24.jpg)
14
X. AÝ` dMZ ê$n {bImo :1) Ka
3) n{ÌH$m
2) ~ÀMm
4) eha
XI. {dbmo_ eãX {bImo :1) ~‹S>m x 3) gwI x
2) AÀN>m x 4) Xÿa x
nmR> go AmJo -AÜ`mnH$ Am¡a {dX²`mWu Bgr àH$ma Xygao {df`m| Ho$ ~mao _|
~mVMrV H$a|Ÿ& O¡go,1) J«mhH$ Am¡a XþH$mZXma Ho$ ~rM ~mVMrV&2) N>mÌ AnZo ghnm{R>`m| Ho$ gmW ~mVMrV&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 25: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/25.jpg)
nmR>33333
15
Bg nmR> Ho$ Ûmam N>mÌ no‹S>mo§ H$s Cn`mo{JVm Am¡a _hÎmm H$mog_P gH$Vo h¢& gmW hr, no‹S>mo§ H$s ajm H$aZo H$m {dMmaAnZm gH$Vo h¢&
AmAmo ~ÀMmo ! _oar N>m`m _| AmH$a IobmoŸ& Vwåh| XoIH$a _wPo~‹S>r àgÞVm hmoVr h¡Ÿ& _¢ Vwåh| AnZr H$hmZr gwZmVm hÿ±Ÿ&
gwZmo _oar H$hmZr
- g§H${bV
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 26: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/26.jpg)
16
XoImo _oao VrZ {hñgo hmoVo h¢, nhbm nÎmo Am¡a Q>h{Z`m±,Xygam VZm Am¡a Vrgam O‹S§>oŸ& _¢ O‹S>m| go nmZr Myg boVm hÿ±Ÿ& nËVm|Ho$ µO[aE _¢ hdm _| gm±g boVm hÿ±Ÿ& _ oa o H$B © ^mB © h ¢{OZHo$ Zm_ h¢ - ~aJX, nrnb, Am_, B_br, Am~Zyg, H$Q>hb,XodXma Am{XŸ&
AmX_r _wPo Vmo‹S>Vm h¡, _wPo H$mQ>Vm h¡Ÿ& na§Vw CgH$s ^bmB©Ho$ {bE _¢ dh g~ ~Xm©íV H$aVm hÿ±Ÿ& _wPo H$mQ>H$a dh AnZmKa ~ZmVm h¡, Vah-Vah Ho$ CnH$aU ~ZmVm h¡&
Hw$N> no‹S>m| H$s bH${‹S>`m± ObmZo Ho$ H$m_ AmVr h¢Ÿ& _¢ g^rH$mo AnZr N>m`m XoH$a CZH$s WH$mdQ> Xya H$aVm hÿ±Ÿ&
~ÀMo _wPna nËWa \|$H$Vo h¢, na _¢ CZ na Jwñgm Zht H$aVmŸ&CÝh| AnZo \$b {IbmVm hÿ±Ÿ& Hw$N> ZQ>IQ> b‹S>Ho$ _oao VZo _| AnZmZm_ ImoXVo h¢& Cg g_` _wPo nr‹S>m hmoVr h¡& bo{H$Z _¢ Hw$N>Zht ~mobVmŸ& MwnMmn gh boVm hÿ±Ÿ&
Bg Vah Š`m ~ÀMo Š`m ~‹S>o, _¢ g~ H$m H$m_ AmVm hÿ±Ÿ&
* * *eãXmW© :
N>m`m - N>m±d, àgÞVm - Iwer, {hñgm - ^mJ, VZm -d¥j H$m ZrMo dmbm ^mJ {Og_| S>m{b`m± Zht hmoVr§, O‹S>| - d¥jH$m dh ^mJ Omo ^y{_ _| \¡$bm ahVm h¡, MygZm - ag boZm,µO[aE - Ûmam, ^bmB© - AÀN>mB©, Q>h{Z`m± - emImE±, PÉÆA ÉUÀ¼ÀÄ,~Xm©íV-ghZ H$aZm&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 27: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/27.jpg)
17
Aä`mg
I. EH$ dmŠ` _| CÎma {bImo:
1) ~ÀMm| H$mo H$m¡Z ~wbmVm h¡?
2) no‹S> {H$ggo nmZr Myg boVm h¡?
3) {H$gHo$ µO[aE no‹S> gm±g boVm h¡?
4) AmX_r no‹S> H$mQ>H$a Š`m ~ZmVm h¡?
5) no‹S> na nËWa \|$H$Zo na ^r, dh Š`m Zht H$aVm?
II. AÝ` dMZ ê$n {bImo:
~ÀMm - bH$‹S>r -
b‹S>H$m - Q>hZr -
nÎmm - H$hmZr -
III. {dbmo_ eãX {bImo:
CXm: AmZm x OmZm
àgÞ x
^bmB© x
H$mQ>Zm x
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 28: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/28.jpg)
18
IV. n‹T>mo, g_Pmo Am¡a {bImo:
CXm: XoI - XoIZm
H$mQ> -
\|$H$ -
Vmo‹S> -
aI -
n‹T> -
~mob -
gwZ -
V. Omo‹S>H$a dmŠ` ~ZmAmo:
{MÌ XoIVm\$b Vmo‹S>Vono‹S> H$mQ>VmImZm ~ZmVobH$‹S>r ObmVmHy$‹S>m \|$H$VogM H$hVmJwñgm H$aVo
h¡&h±ÿ&h¢&
_¢dhdo
©
KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 29: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/29.jpg)
19
VI. CXmhaU Ho$ AZwgma no‹S>m| Ho$ Zm_ Ty>±‹T>H$a {bImo:
CXm: Zr_
VII. Z_yZo Ho$ AZwgma Omo‹S>H$a eãX ~ZmAmo:
_wI à_wI
H$ma
H$me
M§S>
H$m§S>
Mm H$ Q> h b
Zr H$m nr _mo g
h _ n br Xo
n \$ b O d
Am B H$ Q> Xm
~ a J X a
Zy _mo Am h¡ g
g H¥$ g _ J
Zm [a ` b K
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 30: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/30.jpg)
20
VIII.gmoMmo Am¡a {bImo:OÝ_ {XZ Ho$ ew^ Adga na no‹S> bJmZm hmo Vmo Vw_ H$m¡Z-
go no‹S> bJmAmoJo?
_¢ AnZo ~JrMo _| H$m no‹S> bJmD±$Jr/Jm&
IX. ZrMo {bIo eãXm| _| ghr Aja ^amo:
~ X B_ Xma
Am~ _ nr
H$ h A_ X
X. d¥jm| go àmá hmoZodmbr dñVwAm| Ho$ Zm_ Ho$ AmJo {Mh²ZbJmAmo:
\y$b ~aVZ
AmH$me gãOr
\$b H$Mam
bH$‹S>>r N>m`m
IyZ VmµOr hdm
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 31: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/31.jpg)
21
XI. {MÌ go g§~§[YV eãX {X`o JE h¢& g§»`m Ho$ gm_Zo ghreãX {bImo:
\y$b, \$b, {M{‹S>`m, nÎmo, Q>hZr, VZm, bH${‹S>`m±, Hw$ëhm‹S>r, nËWa\|$H$Vm hþAm b‹S>H$m, Km|gbm, Kmg, N>m`m{lV AmX_r
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 32: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/32.jpg)
22
nmR> go AmJo -
* nwñVH$mb` `m B§Q>aZoQ> H$s ghm`Vm go H$moB© EH$ "no‹S>> ~MmAmoAmÝXmobZ' Ho$ ~mao _| OmZH$mar àmá H$amo&
* Vwåhmao Ka Ho$ Amg-nmg `m ~JrMo _| nm`o OmZodmbo Hw$N>no‹S>m§o Ho$ Zm_ OmZH$a {bImo&
* no‹S> H$mQ>Zo go hmoZodmbo Xþîn[aUm_m| Ho$ ~mao _| H$jm _| MMm© H$amo&
* Am¡fYr` nm¡Ym| Ho$ ~mao _| OmZH$mar àmá H$amo&
* no‹S> H$m {MÌ ~ZmH$a, Cg_| AnZo n[adma Ho$ gXñ`m| H$mg{MÌ n[aM` {bImo&
* AnZo Ka `m ñHy$b _| {H$gr no‹S> H$mo ~‹T>Vo hþE Ü`mZ goXoIH$a CgHo$ g§~§Y _| H$jm _| MMm© H$amo&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 33: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/33.jpg)
nmR>44444 _¢ ^r Zm_ H$_mVm
- S>m°. {X{dH$ a_oe
\$m¡O _| ^Vu hmoH$a Xoe H$s godm H$aZo VWm amï´>n{V go nwañH$ma nmZoHo$ ~ÀMm| Ho$ gnZm| H$mo H${d Zo eãX-ê$n {X`m h¡& `h H${dVm gM_wM~ÀMm| Ho$ {bE àoaUmXm`H$ h¡Ÿ&
amoµO-amoµO gr_m H$s ˜~a|,gwZ-gwZH$a _Z ZÝhm _oam,_wg-_wgH$a ah OmVmŸ&
AJa Z hmoVm N>moQ>m ~ÀMm,Vmo boH$a ~ÝXyH$ hmW _|,_¢ ^r Zm_ H$_mVmŸ&
PQ>nQ> hmoH$a ~‹S>m \$m¡µO _|,EH$ `hr ~g _Z _| AmVm,_¢ ^Vu hmo OmVmŸ&
_m± {H$VZr Iwe hmoVr O~ _¢EH$ ~‹S>m gm nwañH$ma ^ramîQ´>n{V go nmVmŸ&
* * *23
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 34: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/34.jpg)
24
H${d n[aM` : S>m°. {X{dH$ a_oe Or {h§Xr Ho$ à{gX²Y H${d VWm ~mbgm{hË`H$ma h¢Ÿ& AmnH$s à{gÕ aMZm "IÊS> IÊS> A{¾' h¡Ÿ& àñVwVH${dVm AmnHo$ "EH$ gm¡ EH$ ~mb H${dVmE±' g§J«h go br J`r h¡Ÿ&eãXmW© :
amoµO - à{V{XZ, Zm_ H$_mZm - à{gX²Y hmoZm, gr_m - gahX,PQ>nQ> - Vwa§V, ^Vu - àdoe nmZm, I~a - g_mMma, ZÝhm - N>moQ>m,_wg-_wgH$a ah OmZm - _Z _gmog H$a ah OmZm, Xw…Ir hmoZm&
Aä`mgI. CÎma {bImo :
1) ~mbH$ amoµO-amoµO H$m¡Z-gr I~a| gwZVm h¡ ?2) ~mbH$ AnZo hmW _| Š`m boZm MmhVm h¡ ?3) ~mbH$ {H$g_| ^Vu hmoZm MmhVm h¡ ?4) _m± H$~ Iwe hmoVr h¡ ?5) ~mbH$ H¡$go ~‹S>m hmoZm MmhVm h¡ ?
II. Xmo-VrZ dmŠ`m| _| CÎma {bImo :1) ~mbH$ H$m _Z Š`m| _gmogH$a ah OmVm h¡ ?2) AJa ~mbH$ N>moQ>m Zht hmoVm Vmo Š`m H$aVm ?3) ~mbH$ PQ>nQ> ~‹S>m hmoH$a Š`m H$aZm MmhVm h¡ ?
III. BZ nX²` ^mJm| H$mo Omo‹S>>H$a {bImo :1) amoµO amoµO gr_m - ~‹S>m \$m¡µO _|2) AJa Z hmoVm - hmoVr O~ _¢3) PQ>nQ> hmoH$a - H$s I~a|4) _m± {H$VZr Iwe - N>moQ>m ~ÀMm
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 35: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/35.jpg)
25
IV. BZ eãXm| Ho$ {bE AÝ` dMZ {bImo :
1) ˜~a 3) hmW
2) b‹S>H$m 4) nwañH$ma
V. BZ eãXm| Ho$ {bE {dbmo_ eãX {bImo :
1) ~‹S>m x 3) gwI x
2) EH$ x 4) nmZm x
VI. {X²dé{ŠV eãXm| H$mo n‹T>mo Am¡a {bImo :CXmhaU : (1) amoµO - amoµO
(2) Yrao - Yrao
(3) OëXr - OëXr
(4) nb - nb
(5) gwZ - gwZH$a
(6) _wg - _wgH$a
VII. g_mZmW©H$ eãX {bImo :CXmhaU : b‹S>H$m - ~ÀMm \$m¡µO
Iwe amoµOnwañH$ma I~a
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 36: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/36.jpg)
26
VIII. {~Zm ~mahI‹S>rdmbo ({~Zm _mÌmdmbo) Hw$N> eãX {bImo:
Z_yZm: H$ b n d Z C n d Z
IX. aMZmË_H$ A{^ì`{ŠV :{MÌ XoImo Am¡a {XE JE eãXm| H$s ghm`Vm go dmŠ` nyam H$amo:
(g\o$X, VrZ, gbm_, MH«$, {Va§Jm, Ho$g[a`m, ham)
`h PÊS>m h¡& Bg_| a§J h¢& g~go D$na a§J h¡& ~rM _| a§J h¡& g~go ZrMo a§J h¡& ~rMdmbr nQ²>Q>r na EH$ h¡& h_
{Va§Jo P§S>o H$mo H$aVo h¢&
H$ b n d$ Z$ C n d Z
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 37: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/37.jpg)
27
X. BZ eãXm| H$mo n‹T>mo, g_Pmo Am¡a {bImo :CXmhaU : I~a - I~a
1) amoµO - 2) ZÝhm - 3) ~ÀMm - 4) ~ÝXÿH$ - 5) PQ>nQ> - 6) \$m¡µO - 7) ^Vu - 8) nwañH$ma - 9) amîQ´>n{V -
nmR> go AmJo-gmhgr ~ÀMm| H$s draVm, XmoñVr Am{X go g§~§{YV H${dVmE±
MwZH$a H$jm _| JmAmo&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 38: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/38.jpg)
28
EH$ MtQ>r MZo Ho$ Xmb Ho$ Qw>H$‹S>o Ho$ Amg-nmg Jmob-Jmob Ky_ ahr Wr&Q>rby Zo nyN>m - ""MtQr amZr, h Š`m H$a ahr hmo?''
nmR>55555 {OgH$s _ohZV CgH$s OrV
28
Bg nmR> Ho$ Ûmam N>mÌ _ohZV, AZwemgZ VWm AmË_{dídmg O¡go _yë`m| H$mogrI gH$Vo h¢&
""_¢ Bg Xmb H$mo AnZo {~b VH$ bo OmZm MmhVr h±ÿ&'' H$h H$a MtQ>rZmMZo bJr& ""_¢ Vwåhmao {~b VH$ nhþ±Mm Xÿ±?'' Q>rby Zo h_XXu go nyN>m&MtQ>r ~mobr- ""Zhr§, _¢ Bgo IwX bo OmD±$Jr&''
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 39: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/39.jpg)
29
""AJa Vw_ Bgo Z bo Om gH$s Vmo Š`m H$amoJr?'' Q>rby Zo Yrao go nyN>m&{dídmg Ho$ gmW MtQ>r Zo H$hm-""H$mo{ee H$aZo na _¢ hmê±$Jr Zht§&''
""Vw_ BVZr _ohZV H$amoJr?'' Q>rby Zo {\$a nyN>m& Bg ~ma MtQ>r H$moJwñgm Am J`m& dh ~mobr- ""_ohZV go H$m_ H$aZm ~hþV AÀN>r ~mV h¡&Mbmo, A~ Vw_ _wPo H$m_ H$aZo Xmo&'' Q>rby dhm± go MwnMmn hQ> J`m&
Wmo‹S>r Xoa ~mX Q>rby dhm± J`m& CgZo XoIm {H$ Xmb AnZr OJh na Zht
Wr& Hw$N> Xÿar na Mt{Q>`m± H$Vma _| EH$ Ho$ nrN>o EH$ MZo H$s Xmb H$mo KgrQ>obo Om ahr Wt& V~ Q>rby H$mo bJm-BZgo h_| gh`moJ Am¡a AZwemgZ ^rgrIZm Mm{hE&
* * *
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 40: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/40.jpg)
30
eãXmW© :{~b-MtQ>r H$m {Zdmg ñWmZ, h_XXu - ghmZw^y{V, IwX-ñd`§, H$mo{ee-à`ËZ, à`mg ; hma - namO`, Jwñgm- H«$moY, _ohZV - n[al_, H$Vma -n§{ŠV, gh`moJ - {_bH$a H$m_ H$aZm, AZwemgZ - {Z`_-nmbZ&
Aä`mg
I EH$ dmŠ` _| CÎma {bImo:
1. MtQ>r H$hm± Jmob-Jmob Ky_ ahr Wr?
2. MtQ>r Ho$ à{V h_XXu {H$gZo {XImB©?
3. Q>rby Zo h_XXu go MtQ>r go Š`m nyN>m?
4. Q>rby Zo MtQ>r go Š`m grIm?
II Xmo-VrZ dmŠ`m| _| CÎma {bImo:
1. MtQ>r Zo {dídmg Ho$ gmW Š`m H$hm?
2. _ohZV H$aZo Ho$ ~mao _| MtQ>r Zo Š`m H$hm?
III {dbmo_ eãX {bImo:
1. nmg x 4. nrN>o x
2. {dídmg x 5. hma x
3. ~hþV x
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 41: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/41.jpg)
31
IV Omo‹S>H$a {bImo: A ~
1. MtQ>r _¢ hmê±$Jr Zht2. Q>rby Zo H$m_ H$aZm3. H$mo{ee H$aZo go Om ahr Wt4. _ohZV go Yrao go nyN>m5. EH$ Ho$ nrN>o EH$ ZmMZo bJr
V ghr eãXm| go Imbr OJh ^amo:
1. _¢ Bgo bo OmD±$Jr&
2. Vw_ BVZr H$amoJr?
3. Xmb AnZr OJh na Wr&
4. h_| Am¡a ^r grIZm Mm{hE&
VI BZ dUm] H$mo MwZH$a gmW©H$ eãX ~ZmAmo:
CXm : MtQ>r1. 2.3.4.5.6.
Mt X _| _ H$
Q>r H$ h {h Vm
H$mo O Z b a
{e Q>r V Xm H$m
e by ~ b _
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 42: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/42.jpg)
32
VII H$ÞS> _| AZwdmX H$amo:
1. _¢ Vwåhmao {~b VH$ nhþ±Mm X±ÿ?
2. MtQ>r H$mo Jwñgm Am`m&
3. _wPo H$m_ H$aZo Xmo&
4. H$Vma _| EH$ Ho$ nrN>o EH$ Om ahr Wr§&
VIII ghr eãX MwZH$a Imbr OJh ^amo:
1. amYm a_oe ~hZ h¡&(A) H$m (Am) H$s (B) Ho$
2. amYm g|Q´>b ñHy$b _| h¡&(A) n‹T>Vr (Am) n‹T>Vo (B) n‹T>Vm
3. "~oQ>m' eãX H$m ñÌrqbJ ê$n h¡&(A) ~oQ>o (Am) ~o{Q>`m± (B) ~oQ>r
IX {dOmVr` eãX MwZH$a {bImo :
1) VmoVm, H$~yVa, gm±n, H$m¡Am
2) ~mK, MrVm, qgh, Jm`
3) ~g, _mVm, {nVm, ~hZ
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 43: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/43.jpg)
33
X. ghr dUm] go g_mZmW©H$ eãX {bImo: CXmhaU1) Ka 2) nwñVH$3) Amg_mZ 4) ^rVa
^mfm - kmZ
g§km Ho$ ñWmZ na à`wŠV hmoZo dmbo eãX H$mo gd©Zm_ H$hVo h¢&O¡go - _¢, h_, Vw_, Amn, `h, dh, H$m¡Z, H$moB© Am{X&
nmR> go AmJo-* "AmH$ma go ^bo hr N>moQ>m hmo, bo{H$Z H$m`© Am¡a JwUm| go _hmZ'
- Eogo AÝ` àoaUmW©H$ H$hm{Z`m± n‹T>mo&* {H$g-{H$g OmZda go h_| H¡$gr grI {_b gH$Vr h¡-Amng _|
gdmb-Odm~ H$m Iob Iobmo&
_Vm
eA§
H$m ZCXm:
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 44: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/44.jpg)
34
h_mao amï´>r` àVrH$nmR>66666
N>mÌ Bg nmR> Ho$ Ûmam amï´>r` àVrH$m| H$m n[aM` àmá H$aHo$ CZH$m gå_mZH$aZm grI gH$Vo h¢&
ñdV§Ì Xoe H$s nhMmZ H$amZodmbo {Mh²Z amï´>r` àVrH$ H$hbmVo h¢Ÿ&^maV Ho$ amï´>r` àVrH$ o h¢Ÿ-1. amï´>r` ÜdO
^maVr` ÜdO _| VrZ a§J h¢Ÿ& Ho$g[a`ma§J Ë`mJ Am¡a draVm H$m àVrH$ h¡Ÿ& g\o$X a§Jem§{V Am¡a n{dÌVm H$s {ZemZr h¡Ÿ& ham a§Jg_¥X²[Y Am¡a Iwehmbr H$m àVrH$ h¡Ÿ& ~rM _|Zrbo a§J H$m AemoH$-MH«$ h¡Ÿ& Bg_| Mm¡~rgVr{b`m± h¢Ÿ& {Va§Jm ÜdO Xoe H$s AmZ Am¡aemZ H$m àVrH$ h¡Ÿ&
2. amï´>r` {Mh²Z
h_mam amï´>r` {Mh²Z AemoH$ ñV§ go {b`mJ`m h¡Ÿ& `h Mma _wIm| dmbm qgh h¡Ÿ& ~rM _|Y_©MH«$ h¡Ÿ& MH«$ H$s EH$ Amoa gm±S> Am¡a Xygar AmoaKmo‹S>o H$m {MÌ h¡Ÿ& ZrMo {hÝXr _| "gË`_od O`Vo'{bIm hþAm h¡Ÿ&
34
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 45: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/45.jpg)
35
3. amï´>r` JmZ
^maV H$m amï>JmZ "OZ-JU-_Z' h¡Ÿ& H$drÝÐ adrÝÐZmWQ>¡Jmoa Zo `h JrV {bIm h¡Ÿ&amï´>JmZ amï´>r` g_mamoh, amï´>r`nd© VWm {dX² mb`m| _| Jm`mOmVm h¡Ÿ& BgH$mo JmZo _| 52goH|$S> H$m g_` bJVm h¡Ÿ&amï´>JmZ H$s YwZ gwZVo hrI‹S>o hmoH$a gå_mZ XoZm h_mamH$V©ì` h¡Ÿ&
4. amï´>r` àmUr
~mK h_mao Xoe H$m amï´>r` àmUrh¡Ÿ& ~mK gwÝXaVm Am¡a e{ŠV H$m àVrH$h¡Ÿ& BgHo$ eara na Ym[a`m± hmoVr h¢Ÿ&`h new O§Jbm| _| VWm amï´>r`A^`maÊ`m| _| nm`m OmVm h¡Ÿ&
5. amï´>>r` njrh_mao Xoe H$m amï´>r` njr _moa
h¡Ÿ& BgHo$ n§I a§J-{~a§Jo hmoVo h¢Ÿ& JX©ZZrbr VWm b§~r hmoVr h¡Ÿ& BgH$m Z¥Ë`~‹S>m hr _Z_mohH$ hmoVm h¡Ÿ& _moa àm`…dfm© G$Vw _| ZmMVm h¡&
amï´>JmZOZ-JU-_Z A{YZm`H$ O` ho
^maV-^m½`-{dYmVmn§Om~-qgYw-JwOamV-_amR>m
Ðm{d‹S>-CËH$b-d§Jm{d§Ü` {h_mMb `_wZm J§Jm
CÀN>b Ob{Y Va§JmVd ew Zm_o OmJo
Vd ew Am{ef _mJoJmho Vd O`-JmWm
OZ-JU-_§JbXm`H$ O` ho^maV-^m½`-{dYmVm
O` ho, O` ho, O` ho,O` O` O` O` hoŸ&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 46: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/46.jpg)
36
6. amï´>r` nwînH$_b ^maV H$m amï´>r` nwîn h¡Ÿ& `h
gË` Am¡a n{dÌVm H$m àVrH$ h¡Ÿ& H$_bVmbm~m| Am¡a Prbm| Ho$ H$sM‹S> _| {IbVm h¡Ÿ&BgH$s O‹S>o§ nmZr Ho$ ZrMo hmoVr h¢Ÿ& nËVo Am¡anwîn D$na hmoVo h¢Ÿ&
o g^r {Mh²Z Xoe H$s ñdV§ÌVm, EH$Vm Am¡a Jm¡ad H$mo àX{e©VH$aVo h¢Ÿ& BZH$m gå_mZ H$aZm h_mam H$V©ì` h¡Ÿ&
* * *eãXmW© :
ñdV§Ì - AmµOmX, àVrH$ - {Mh²Z, ÜdO - P§S>m, g_¥X²{Y - g§nÞVm,Vr{b`m± - H$m{‹S> m± (bH$sa|), AmZ - gå_mZ, emZ - d¡ d, ñV§ - I§ m,gm±S> - ~¡b, gË`_od O`Vo - gË` H$s OrV hmoVr h¡, nd© - Ë`mohma, YwZ- Üd{Z, Ym[a`m± - bH$sa|, aoImE± ; CX² mZ - ~JrMm, Z¥Ë` - ZmM,_Z_mohH$ - AmH$f©H$, àm`… - A{YH$Va, G$Vw - _m¡g_, nwîn - \y$bŸ&
Aä`mgI. BZ àíZm| Ho$ CÎma {bImo :
1. h_mam amï´>r` ÜdO {H$gH$m àVrH$ h¡ ?2. h_mao amï´>r` {Mh²Z _| Š`m {bIm hþAm h¡ ?3. amï´>JmZ {H$gZo {bIm h¡ ?4. _moa H$~ ZmMVm h¡ ?5. H$_b H$hm± {IbVm h¡ ?
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 47: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/47.jpg)
37
II. {ZåZ{b{IV dmŠ`m| Ho$ gm_Zo ghr (✓) `m JbV (✗) H$m{ZemZ bJmAmo:1. Ho$g[a`m a§J Ë`mJ Am¡a draVm H$m àVrH$ h¡Ÿ&2. amï´>r` ÜdO _| Mm¢Vrg Vr{b`m± h¢Ÿ&3. h_mam amï´>r` {Mh²Z VrZ _wIdmbm qgh h¡Ÿ&4. amï´>JmZ JmZo _| 52 goH|$S> bJVo h¢Ÿ&5>. _moa H$s JX©Z bmb hmoVr h¡Ÿ&
III. n‹T>mo Am¡a g_Pmo:1. n{dÌ x An{dÌ 4. {dO` x namO`2. gË` x AgË` 5. ñdV§Ì x naV§Ì3. EH$Vm x AZoH$Vm
IV. q~XwAm| H$mo {_bmH$a _moa H$m {MÌ ~ZmAmo Am¡a Cg_| a§J ^amo:
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 48: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/48.jpg)
38
V. gmoMmo, ghr eãX MwZmo, {MÌm| Ho$ AmJo {bImo:(amï´>ÜdO, amï´>àmUr, amï´>njr, amï´>[Mh²Z, amï´>nwîn, AemoH$ MH«$)
1)
2)
3)
4)
5)
6)
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 49: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/49.jpg)
39
VI. H$m, Ho$, H$s go ~Zo dmŠ` n‹T>mo Am¡a g_Pmo:
`h JrVm H$m {Ibm¡Zm h¡&o _wJu Ho$ A§S>o h¢&
`h ~w{‹T>`m H$s bmR>r h¡&o am_y H$s n|{gb| h¢&
do ~ÎmI Ho$ ~ÀMo h¡§&dh ~mbH$ H$s {H$Vm~ h¡&do _rZm Ho$ JhZo h¢&dh _mbm H$m ^mB© h¡&
VII. ZrMo Xr J`r Vm{bH$m go Ajam| H$mo MwZH$a gmW©H$ eãX ~ZmAmo:CXm : ^maVZm a J `
a ^m Om V
_w nw gm ar
VIII. Z_yZo Ho$ AZwgma ghr eãX {bImo:
CXmhaU : amï´>JrV - OZ JU _Z
1. amï´>r` njr
2. amï´>r` Iob
3. amï´>r` \$b
4. amï´>r` \y$b
5. amï>{nVm
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 50: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/50.jpg)
40
IX. eãXm| H$m Iob :
Vm O _ h b - BZ Ajam| go AZoH$ gmW©H$ eãX ~ZmE
Om gH$Vo h¢&
CXm : VmO, _hb, Vmb, hb
ZrMo Xr J`r Aja _mbm go gmW©H$ eãX ~ZmAmo:
1) H$ _ b H$ H$ ‹S>r
2) _m Z g amo d a
3) g h Z er b Vm
nmR> go AmJo - * amï´>JmZ 52 goH|$S> _| ewX²Y CÀMmaU Ho$ gmW JmZo H$m
Aä`mg H$amo& * amï´>r` àVrH$m| Ho$ {MÌm| H$m g§J«h H$amo& * amï´>ÜdO \$hamZo Ho$ g§~§Y _| {deof OmZH$mar àmá H$amo &
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 51: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/51.jpg)
41
agmoB©KanmR>77777
N>mÌ Bg H${dVm Ho$ Ûmam agmoB©Ka _| à`wŠV Hw$N> dñVwAm| Ho$ qhXr eãXm| Ho$à`moJ go n[a{MV hm|Jo&
AmO agmoB©Ka H$s {I‹S>H$s,_wÝZm-_wÝZr Imob aho h¢&A§Xa XoIm, MH$bm-~obZ,MmHy$-N>bZr ~mob aho h¢&
_¢ MmHy$, gãOr-\$b H$mQ>±y,Qw>H$‹S>m-Qw>H$‹S>m g~H$mo ~m±Qy>&JmOa-_ybr ß`mµO-Q>_mQ>a,N>rbmo H$mQ>mo aImo gOmH$a&
Jmob Mm±X-gr h±ÿ _¢ Wmbr,~O gH$Vr h±ÿ ~ZH$a Vmbr&_wP_| amoQ>r-gãOr S>mbr,Am¡a g^r Zo PQ>nQ> Im br&
* * *eãXmW© :
N>bZr - OmbrXma CnH$aU, gãOr-VaH$mar, N>rbZm-{N>bH$m{ZH$mbZm, PQ>nQ> - Vwa§V, VV²jU&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 52: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/52.jpg)
42
Aä`mgI CÎma {bImo:
1. {I‹S>H$s H$m¡Z Imob aho h¢?2. agmoB©Ka Ho$ A§Xa CÝhm|Zo Š`m XoIm?3. MmHy$ H$m Š`m H$m_ h¡?4. Wmbr _| {H$go gOmH$a aIZm h¡?5. Wmbr H$m AmH$ma H¡$gm h¡?6. g^r Zo PQ>nQ> {H$go Im br?
II Omo‹S>r MwZH$a {bImo:1. agmoB©Ka ~obZ2. MH$bm _ybr3. JmOa gãOr4. amoQ>r {I‹S>H$s
III \$b VWm gpãO`m| Ho$ a§J MwZH$a {bImo:(g\o$X, nrbm, ham, ~¢JZr, bmb, yam, Ho$g[a`m)~¢JZ
Y{Z`m
Q>_mQ>a
_ybr
{_M©
MrHy$
grVm\$b
g§Vamgo~
Ho$bm
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 53: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/53.jpg)
43
IV {d{^ÝZ gpãO`m| Ho$ Zm_ {bImo:
O_rZ Ho$ ZrMo O_rZ Ho$ D$na bVmAm| naCJZodmbo CJZodmbo CJZodmbo
JmOa ~¢JZ H$X²Xÿ
V agmoB©Ka _| nH$Zodmbr H$m¡Z-H$m¡Z-gr MrµO| Vw_ amoµO ImVohmo? EH$ gyMr ~ZmAmo:
O¡go : Mmdb Xmb
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 54: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/54.jpg)
44
Obo~rH$mOy ~\$s©XÿYno‹S>mgmohZ nn‹S>r
H$aobmAmbygo_nmbH$
VI Š`m ng§X h¡? Š`m ng§X Zht h¡?
MrµO| ~hþV ng§X h¡ Wmo‹S>m ng§X h¡ {~ëHw$b ng§XZhr§ h¡
Am_Ho$bmA§JyaAZma
VII H$ÞS> AWdm A§J«oµOr eãX {bImo:
1. Oram
2. H$mbr {_M©
3. _oWr
4. gagm|
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 55: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/55.jpg)
45
5. hëXr
6. htJ
7. Mmdb
8. Xmb
VIII {MÌm| H$mo XoIH$a eãXm| H$mo Omo‹S>mo:
1. MmHy$
2. nh±gwb
3. N>rbZr
4. H$¢Mr
5. N>bZr
6. MH$bm-~obZ
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 56: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/56.jpg)
46
IX ñdmX nhMmZmo Am¡a {_bmZ H$amo:
1. H$aobm _rR>m
2. har {_M© IQ²>Q>m
3. Ira H$‹S>dm
4. B_br VrIm
X ZrMo ImZo-nrZo H$s Hw$N> MrµOm| Ho$ Zm_ {bIo JE h¢& CZHo$AmJo {bImo {H$ CÝh| Im`m OmVm h¡ `m {n`m OmVm h¡ `m MygmOmVm h¡&Am_ ea~Vbñgr ~\©$JÞm Ia~yOmH$H$‹S>>r bm°br nm°n\$Zg Mm`Xhr amoQ>rXÿY Jmob-Jßno
nmR> go AmJo -agmoB©Ka _| Cn`wŠV Hw$N> à_wI ~V©Zm| H$m n[aM` àmßV H$amo&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 57: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/57.jpg)
47
{JZVr 51 - 70nmR>88888
51 51 BŠ`mdZ 61 61 BH$gR>
52 52 ~mdZ 62 62 ~mgR>
53 53 {VanZ 63 63 {VagR>
54 54 Mm¡dZ 64 64 Mm¢gR>
55 55 nMnZ 65 65 n¢gR>
56 56 N>ßnZ 66 66 {N>`mgR>
57 57 gËVmdZ 67 67 g‹S>gR>
58 58 AQ²>R>mdZ 68 68 A‹S>gR>
59 59 CZgR> 69 69 CZhËVa
60 60 gmR> 70 70 gËVa
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 58: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/58.jpg)
48
Aä`mg
Z_yZo Ho$ AZwgma Imbr OJh ^amo:
Z_yZm : 54 54 Mm¡dZ
58 AQ²>R>mdZ
61 61
65 n¢gR>
68
70 gËVa
63 63 {VagR>
55 nMnZ
62
BŠ`mdZ
56
53
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 59: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/59.jpg)
49
nmR>99999
{Xëbr
^maV H$s amOYmZr {Xëbr Ho$ {d{^Þ$ ñWmZm| H$m n[aM` H$amZmBg nmR> H$m CX²Xoí` h¡&
^maV h_mam Xoe h¡Ÿ& {Xëbr BgH$s amOYmZr h¡Ÿ& Bg$ {demb ZJa_| h_ nwamZr Am¡a Z`r gä`VmAm| H$s PbH$ nm gH$Vo h¢Ÿ&
bmb {H$bm{Xëbr H$m bmb {H$bm ~hþV à{gX²Y h¡Ÿ& BgHo$ XrdmZo-Am_ Am¡a
XrdmZo - Img XoIZo bm`H$ h¢& XrdmZo - Am_ _| gmR> gw§Xa I§^o h¢, Omobmb nËWa go ~Zo h¢Ÿ& XrdmZo - Img g§J_a_a go ~Zm h¡Ÿ& BgH$s rVarXrdmam| H$s ZŠH$mer ~hþV ~{‹T>`m h¡Ÿ&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 60: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/60.jpg)
50
Hw$Vw~_rZma
bmb {H$bo Ho$ nmg hr Om_m _g{OX h¡Ÿ& h ~hþV ~‹S>r _g{OX h¡Ÿ&`h _wJb ~mXemhm| H$s emZ-em¡H$V H$s `mXJma h¡&
g§gX ^dZ
{Xëbr go Wmo‹S>r Xya na Hw$Vw~_rZma h¡Ÿ& Amg_mZ go ~mVo§ H$aZodmbr`h _rZma ~hþV gw§Xa h¡Ÿ& `h Xmo gm¡ A‹S>Vrg \w$Q> D±$Mr h¡Ÿ&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 61: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/61.jpg)
51
Z`r {Xëbr H$s emo m AZmoIr h¡Ÿ& maV gaH$ma H$m g{Mdmb` htna h¡Ÿ& g§gX dZ ~‹S>m a_Ur` h¡Ÿ& h JmobmH$ma gXZ g§gma _| {Zambmh¡Ÿ& bmoH$-g^m, amÁ`-g^m Ho$ A{YdoeZ Bgr gXZ _| hmoVo h¢Ÿ&
amï´>n{V dZ maV Ho$ amîQ´>>n{V H$m {Zdmg ñWmZ h¡Ÿ& amîQ´>n{V Xoe{dXoem| Ho$ AnZo A{V{W`m| H$m AmXa-gËH$ma `ht na H$aVo h¢Ÿ& amï´>n{VH$m H$m`m©b` ^r Bgr ^dZ _| h¡Ÿ& Bg ^dZ Ho$ EH$ Am¡a ^mJ _| dñVwg§J«hmb` ^r h¡Ÿ& Cg_| H$B© A_yë` àmMrZ dñVwAm| H$m g§J«h h¡Ÿ&
{Xëbr _| BgHo$ Abmdm amOKmQ>, empÝVdZ, OÝVa-_ÝVa, H$Zm°Q>ßbog,{~bm© ^dZ, bú_rZmam`U H$m _§{Xa Am{X AZoH$ Xe©Zr` ñWmZ h¢Ÿ&
* * *
amï´>n{V ^dZ
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 62: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/62.jpg)
52
eãXmW© :PbH$ - Pm±H$s, XrdmZo-Am_ - Am_ Xa~ma (Am_ AmX_r Ho$ amOm
go |Q> H$aZo H$s OJh), XrdmZo-Img - Img Xa~ma, ZŠH$mer - {MÌH$mar,emZ-em¡H$V - d¡^d, `mXJma-ñ_maH$, AZmoIr - AX²^wV, {Zambm -gw§Xa, AX²^þV; A{YdoeZ - gå_obZ&
Aä`mgI. EH$ dmŠ` _| CÎma {bImo:
1) ^maV H$s amOYmZr H$m Zm_ Š`m h¡ ?
2) XrdmZo-Am_ {H$ggo ~Zm h¡ ?
3) Om_m _g{OX {H$gHo$ nmg h¡ ?
4) Z`r {Xëbr H$s emo m H¡$gr h¡ ?
5) ^maV gaH$ma H$m g{Mdmb` H$hm± na h¡ ?
II. BZ àíZm| Ho$ CÎma Xmo `m VrZ dmŠ`m| _| {bImo :
1) bmb {H$bo Ho$ ~mao _| {bImoŸ&
2) Hw$Vw~_rZma Ho$ ~mao _| Vw_ Š`m OmZVo hmo?
3) g§gX Ho$ ~mao _| {bImo&
4) amï´>n{V ^dZ Š`m| {Zambm h¡?
5) {Xëbr _| XoIZo bm`H$ ñWmZ H$m¡Z-H$m¡Z go h¢ ?
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 63: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/63.jpg)
53
III. AÝ` dMZ ê$n {bImo :1) {H$bm 2) mX3) ~mV 4) _hrZm
IV. {dbmo_ eãX {bImo :1) Z`m x 2) rVa x
3) nmg x 4) M‹T>Zm x
V. n`m©`dmMr eãX OmZmo:1) ZJa-eha 2) _ehÿa-à{gX²Y3) Amg_mZ-AmH$me 4) _Zmoha-gw§Xa
VI. H$ÞS> `m A§J«oµOr _| AZwdmX H$amo :
1) bmb {H$bo Ho$ nmg Om_m _g{OX h¡Ÿ&
2) {Xëbr _| Hw$Vw~_rZma h¡Ÿ&
3) {Xëbr ^maV H$s amOYmZr h¡&
4) bmoH$-g^m Am¡a amÁ`-g^m g§gX Ho$ Xmo gXZ h¢Ÿ&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 64: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/64.jpg)
54
VII. ghr eãX MwZH$a Imbr ñWmZ ^amo :
1) bmb {H$bm _| h¡&(MoÞ¡, _w§~B©, {Xëbr)
2) Hw$Vw~_rZma \w$Q> D±$Mr h¡&(VrZ gm¡ A‹S>Vrg, Xmo gm¡ A‹S>Vrg, Mma gm¡ A‹S>Vrg)
3) XrdmZo-Img go ~Zm h¡&(g§J_a_a, BªQ>, bmohm)
VIII. Omo‹S>H$a {bImo:
1) {dYmZgm¡Ym h§nr
2) Mm_w§S>r nhm‹S>> _¡gyé
3) H$_b _hb {dO`nwam
4) JmobJwå~µO ~|Jbyé$
IX. Z_yZo Ho$ AZwgma dV©Zr ewX²Y H$amo:
1) amOmYZr → amOYmZr
2) ~maV →
3) H$ ©b` →
4) gmaH$ma →
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 65: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/65.jpg)
55
X. BZ dUm] H$mo MwZH$a eãX ~ZmAmo :
Am Xþ nm d Z H$_ H$m Z J a nd Z e a _ S>meo Xr amo Q>r ~ Za Xr gm J a b
XI. n‹T>mo, g_Pmo Am¡a CÝht eãXm| H$mo {bImo :
1) {Xëbr {Xëbr
2) g§J_a_a _______
3) CX² mZ _______
4) àe§gm _______
5) amîQ´>n{V _______
6) ì`dñWm _______
7) dñVw g§J«hmb` _______
8) gËH$ma _______
9) empÝVdZ _______
10) Xe©Zr` ñWmZ _______
1) Am_2)3)4)5)
6) 7) 8) 9)
10)
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 66: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/66.jpg)
56
nmR> go AmJo -* {Xëbr Ho$ g_mZ ^maV Ho$ AÝ` Eo{Vhm{gH$ ZJam| Ho$ ~mao _|
OmZH$mar àmá H$amo& * {Xëbr Ho$ Xe©Zr` ñWmZm| Ho$ {MÌ XoIH$a nhMmZmo Am¡a CZHo$
Zm_ {bImo:
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 67: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/67.jpg)
57
nmR>1010101010 _oar A{^bmfm h¡
- X²dm[aH$màgmX _mhoídar
Bg H${dVm _| godm, Ë`mJ, ghZerbVm, Ñ‹T>Vm Am{X OrdZ-_yë`m| H$moAnZmZo H$m g§Xoe h¡&
gyaO-gm X_H±y$ _¢M§Xm-gm M_H±y$ _¢Pb_b-Pb_b CÁÁdbVmam|-gm X_H±y$ _¢_oar A{^bmfm h¡&
\y$bm|-gm _hH±y$ _¢{dhJm|-gm MhH±y$ _¢Jw§{OV H$a dZ-CndZH$mo b-gm Hw$hH±y$ _¢_oar A{^bmfm h¡&
Z^ go {Z_©bVm b±ye{e go erVbVm b±yYaVr go g{hîUwVmnd©V go Ñ‹T>Vm b±y_oar A{^bmfm h¡&
***
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 68: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/68.jpg)
58
H${d n[aM` :J«m_ amohVm, AmJam, CÎma àXoe _| OÝ_o Ûm[aH$màgmX _mhoídar Or
(1916-1998) AnZo OrdZ-H$mb _| CÎma àXoe qhXr g§ñWmZ Ûmam "~mbgm{hË` nwañH$ma' Am¡a CÎma àXoe gaH$ma Ûmam "gañdVr gmYZm gå_mZ'go nwañH¥$V hþE&
BZH$s à_wI aMZmE± h¢ - 1) H${dVm g§J«h - \y$b Am¡a eyb 2)I§S>H$mì`- H«$m¢MdY, gË` H$s OrV 3) ~mb H$mì` H¥${V`m± - dra Vw_ ~‹T>oMbmo, h_ g~ gw_Z EH$ CndZ Ho$, gmoZo H$s Hw$ëhm‹S>r, H$mVmo Am¡a JmAmo,gyaO-gm M_Hy±$ _¢, ~mb JrVm`Z&
eãXmW© :A{^bmfm - BÀN>m, M§Xm - M§Ð_m, M_H$Zm - àH$m{eV hmoZm,
Pb_b - M_H$-X_H$, CÁÁdb - àH$me_mZ, X_H$Zm - M_H$Zm,_hH$Zm - Iwe~yXma hmoZm, {dhJ - njr, MhH$ - H$bad, Z^ -AmH$me, Hw$hH$Zm - njr H$m ~mobZm, Ñ‹T> - _µO~yV&
Aä`mgI EH$ dmŠ` _| CÎma {bImo:
1. H${d Vmam| Ho$ g_mZ Š`m H$aZm MmhVo h¢?2. H${d H¡$go MhH$Zm MmhVo h¢?
II [aŠV ñWmZm| H$s ny{V© H$amo:1. H${d e{e go boZm MmhVo h¢&2. H${d nd©V go boZm MmhVo h¢&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 69: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/69.jpg)
59
III ghr CÎma MwZmo :
1. H${d Ûm[aH$màgmX _mhoídar gyaO-gm MmhVo h¢&1) X_H$Zm 2) h±gZm 3) Xm¡‹S>Zm 4) ^mJZm
2. H${d Ûm[aH$màgmX _mhoídar H$mo b-gm MmhVo h¢&1) JmZm 2) ~mobZm 3) Hw$hH$Zm 4) C‹S>Zm
3. H${d Ûm[aH$màgmX _mhoídar \y$bm|-gm MmhVo h¢&1) _hH$Zm 2) ~hZm 3) C_‹S>Zm 4) CVaZm-M‹T>Zm
IV àW_ nm±M n§{ŠV`m± H§$R>ñW H$amo&V grImo :
\y$b Hw$hH$Vm h¡gyaO _hH$Vm h¡{dhJ X_H$Vm h¡H$mo`b M_H$Vm h¡M§Xm MhH$Vm h¡
VI g_Pmo Am¡a nyam H$amo:
_wñH$mZm _wñH$mVm h¡ _wñH$mVr h¡
JmZm
OmZm
XoVr h¡
h±gVm h¡
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 70: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/70.jpg)
60
VII eãXm| H$m Iob : AmAmo, A§Ë`mjar Iob| & A§{V_ dU© go MmaMma ZE eãXm| H$m {Z_m©U H$amo:
Z_yZm : _hH$ H$_am, am_, _hb, b‹S>H$m1. OrdZ2. gwÝXa3. godm4. h_
VIII dV©Zr ewÕ H$amo:1. A{^bfm2. \w$b3. gwaO4. nadV5. Z~
nmR> go AmJo -* Xmo Xbm| _| ~±Q>H$a Bg H${dVm H$m A{^Z` Ho$ gmW dmMZ H$amo&* gyaO - Mm±X O¡go Vw_ ^r Xÿgam| H$s godm H$aZm MmhVo hmo? H¡$go?
gmoMmo Am¡a H$hmo&
©
KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 71: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/71.jpg)
61
g_PXma amOynmR>1111111111
Bg nmR> go ~ÀMo OmZH$mar àmßV H$a gH$Vo h¢ {H$ _wgr~V Ho$ g_`K~amZm Zht Mm{hE Am¡a {hå_V go H$m_ boZm Mm{hE& >
amOy H$jm-Mma _| n‹T>Vm Wm& dh ~‹S>m g_PXma Am¡a ~hmXþa~ÀMm Wm& CgHo$ IoV Ho$ nmg go aob H$s nQ>ar JwµOaVr Wr&EH$ {XZ dh AnZo IoV go Ka bm¡Q> ahm Wm& V^r CgH$s ZµOaEH$ Qy>Q>r hþB© aob H$s nQ>ar na n‹S>r& amOy K~am J`m Am¡aBYa-CYa XoIZo bJm Vm{H$ dh {H$gr H$mo BgHo$ {df` _| ~VmgHo$& bo{H$Z Cgo Amgnmg H$moB© ì`pŠV Zht {XIm`r {X`m& V^rCgo Xÿa go AmVr aobJm‹S>r {XImB© Xr& dh qMVm _| n‹S> J`m&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 72: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/72.jpg)
62
AJa dh Jm‹S>r amoH$s Zht JB© Vmo AZoH$ bmoJm| H$s OmZ| MbrOmE±Jr& Jm‹S>r Yrao-Yrao Cgr Amoa ~‹T>Vr Mbr Am ahr Wr&
AMmZH$ CgH$mo EH$ Cnm` gyPm& CgZo OëXr go AnZr bmbH$_rµO CVmar Am¡a Cgo EH$ S>§S>o go ~m±YH$a aobJm‹S>r H$s Va\$µOmoa-µOmoa go bhamZo bJm& aobJm‹S>r Ho$ S´>mBda Zo Cgo bmb H$n‹S>mbhamVo hþE XoI {b`m& Cgo {H$gr AZOmZ IVao H$m Ahgmg hmoJ`m Am¡a Jm‹S>r amoH$ Xr&
AMmZH$ Jm‹S>r éH$Zo go aobJm‹S>r Ho$ `mÌr BYa-CYa XoIZobJo& {\$a O~ CZH$mo nVm Mbm {H$ EH$ ~ÀMo H$s gyP-~yPgo CZH$s OmZ g§H$Q> _| AmZo go ~Mr h¡, Vmo g^r Cgo em~merXoZo bJo& ~mX _| JUV§Ì {Xdg Ho$ Adga na Cg ~ÀMo H$mo ~hmXþarHo$ {bE ñHy$b Ho$ àYmZmMm © Ûmam nwañH$ma {X`m J`m&
* * *
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 73: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/73.jpg)
63
eãXmW© :g_PXma-g`mZm, hmo{e`ma; nQ>ar-aobdo _mJ©, ì`pŠV-AmX_r,
AMmZH$- EH$mEH$, Adga-_m¡H$m, ~hmXþa-gmhgr, ZµOa- {ZJmh,ÑpîQ>; qMVm-gmoM, {\$H$a; éH$Zm- R>haZm, nwañH$ma-BZm_ &
Aä`mg
I. EH$ dmŠ` _| CÎma {bImo:
1) amOy H$m¡Z-gr H$jm _| n‹T>Vm Wm?
2) Ka AmVo hþE amOy Zo IoV _| Š`m XoIm ?
3) amOy Zo aobJm‹S>r amoH$Zo Ho$ {bE Š`m Cnm` {H$`m?
4) àYmZmMm`© Zo amOy H$mo nwañH$ma Š`m| {X`m?
5) Bg H$hmZr go h_| Š`m grI {_bVr h¡?
II. ghr H$WZ na ( ) VWm JbV H$WZ na (×) H$m {MôZbJmAmo :
1) amOy Vrgar H$jm _| n‹T>Vm Wm&
2) amOy ~hmXþa Am¡a g_PXma Wm &
3) amOy H$s H$_rµO H$m a§J ham Wm&
4) aobJm‹S>r éH$ J`r Wr&
5) amOy H$mo àYmZmMm © Zo nwañH$a {X`m&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 74: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/74.jpg)
64
III. g_mZmW©H$ eãXm| H$m {_bmZ H$amo :
g_PXma {ZJmh
ì`pŠV dra
Adga AmX_r
~hmXþa g`mZm
ZµOa _m¡H$m
IV. {dbmo_ eãXm| H$m {_bmZ H$amo :
g_PXma H$m`a
gw~h MbZm
AmZm ~odHy$\$
éH$Zm em_
~hmXþa OmZm
V. Imbr OJh ^amo :
(bmb H$_rµO, g_PXma, ~hmXþa, JUV§Ì, aobJm‹S>r, gyP-~yP)
1) amOy ~‹S>m Am¡a ~ÀMm Wm &
2) Cgo Xÿa go AmVr {XImB© Xr &
3) dh AnZr H$mo bhamZo bJm &
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 75: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/75.jpg)
65
4) EH$ ~ÀMo H$s go `m{Ì`m| H$s OmZ g§H$Q> _| AmZo go ~MJ`r&
5) {Xdg Ho$ Adga na amOy H$mo nwañH$ma {X`m J`m &VI. bKw H${dVm H$mo nyU© H$amo :
MbVr h¡ aobJm‹‹S>r nQ>[a`m| na~mobmo, MbVr h¡ Am¡a g‹S>H$ naMbVr h¡ Zmd Am¡a OhmµO nmZr nagmoMH$a ~mobmo, MbVr h¡ hdmB© OhmµO na &
VII. dMZ ~Xbmo, dmŠ` ~Xbmo :1) CZH$s OmZ g§H$Q> _| AmZo go ~M J`r&2) CgH$mo EH$ Cnm` gyPm &3) dh AnZo IoV go Ka bm¡Q> ahm Wm&4) Cgo Amgnmg H$moB© ì`pŠV {XImB© Zht {X`m&5) O~ CZH$mo nVm Mbm Vmo do em~mer XoZo bJo &
VIII. ^maV Xoe _| JUV§Ì {Xdg Ho$ Abmdm Am¡a {H$Z-{H$Z {XZm| H$moamîQ´>r` Ë`mohma Ho$ ê$n _| _Zm`m OmVm h¡ ?EH$ gyMr ~ZmH$a {bImo :Z_yZm : Ë`mohma {XZm§H$
JUV§Ì {Xdg 26 OZdar
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 76: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/76.jpg)
66
IX. H$ÞS> `m A§J«oµOr _| AZwdmX H$amo :
A) CgH$s ZµOa EH$ Qy>Q>r hþB© aob H$s nQar na n‹S>r &
Am) Cgo Amgnmg H$moB© ì`pŠV {XImB© Zht {X`m&
B) Jm‹S>r Yrao-Yrao Cgr Amoa ~‹T>Vr Mbr Am ahr Wr&
B©) Cgo {H$gr AZOmZ IVao H$m Ahgmg hmo J`m&
C) aobJm‹S>r Ho$ `mÌr BYa-CYa XoIZo bJo &
D$) amOy H$mo ~hmXþar Ho$ {bE ñHy$b Ho$ àYmZmMm`© Zo nwañH$ma
{X`m&
X•. ZrMo {bIo eãXm| H$mo AH$mam{X H«$_ _| {bImo :
CXmhaU : AZOmZ, Ahgmg,
g§H$Q>, JUV§Ì, aobJm‹S>r, AZOmZ, nwañH$ma
Ahgmg, H$n‹S>m, ~hmXþar, {hå_V, K~amZm
_wgr~V, em~mer, g_PXma, nQ>ar, H$jm
ì`pŠV, bmb, Cnm`, H$_rµO, qMVm
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 77: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/77.jpg)
67
XI. gmoMmo Am¡a {bImo:
CXmhaU : na
^mfm-kmZ
qbJCXmhaU : _m± ~mµOma Om ahr h¡&
b‹S>H$m n‹T> ahm h¡&b‹S>H$s Iob ahr h¡&{nVmOr \$moZ na ~mV H$a aho h¡§&
eãX Ho$ {Og ê$n go ñÌr Om{V AWdm nwéf Om{V H$m ~moY hmo, CgoqbJ H$hVo h¢&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 78: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/78.jpg)
68
qbJ Ho$ Xmo ê$n h¢
ñÌrqbJ : nw{ëb§JN>mÌm : N>mÌAmMm`m© : AmMm`©nwÌr : nwÌgIr : gImKmo‹S>r : Kmo‹S>m
nmR> go AmJo -
* Vw_Zo m Vwåhmao XmoñVm| Zo r amOw H$s Vah Xÿgam| H$s _XX H$shmoJr& Amng _| ~mVMrV H$amo Am¡a nm±M dmŠ`m| _| {bImo &
* ""g_PXmar Am¡a ~hmXþar go ì`pŠV g\$bVm àmßV H$a gH$Vmh¡'' - {H$gr r Eogo ì`pŠV H$m {ddaU g§J«hrV H$amo, {OgHo${bE Cn w©ŠV dmŠ` C{MV hmo &
{deof gyMZmqhXr ^mfm _| Znw§gH$
qbJ Zht h¡&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 79: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/79.jpg)
69
nmR>1212121212 {_Ì Ho$ Zm_ nÌ
Hw$_ma,Ka g§»`m 245
_XH$[a _mJ©, {MÌXþJ©{XZm§H$ 3.3.2017
{à` {_Ì àVrH$,gào_ Z_ñVoŸ&h_ g~ `hm± gHw$eb h¢Ÿ& Amem H$aVm hÿ± {H$ Vw_ g~ gmZ§X
hm|JoŸ& _oar n‹T>mB© AÀN>r Vah Mb ahr h¡Ÿ& Vw_ AnZr n‹T>mB© Ho$$~mao _| {bImoŸ&
Nw>Q²>{R> m| _|, _¢ _mVm-{nVm Ho$ gmW _¡gyé J`m Wm& dhm± _¢ZoMm_w§S>r nhm‹S>>, {M{‹S> mKa, amO_hb, ~¥§XmdZ ~JrMm, b{bV _hbAm{X H$mo XoImŸ& Vw_Zo H$^r _¡gyé XoIm h¡ ? dh gM_wM gw§Xa ZJah¡Ÿ& Vw_ ^r AnZo _mVm-{nVm Ho$ gmW _¡gyé Om gH$Vo hmo&g~H$mo _oam àUm_ H$hZmŸ&YÝ`dmXŸ&
Vwåhmam {à` {_Ì, Hw$_maŸ
àVrH$ S>r>.Eg,Ka g§»`m … 633,Hw$doånw _mJ©,H$b~wa{J&
69
* * *
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 80: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/80.jpg)
70
eãXmW© …Amem-Cå_rX, {M{‹S>`mKa - àmUr g§J«hmb`&
Aä`mgI. àíZm| Ho$ CÎma {bImo :
1) {H$gZo {H$gH$mo nÌ {bIm?2) Mm_w§S>r nhm‹S> H$hm± h¡?3) _¡gwé H¡$gm ZJa h¡?4) Hw$_ma H$hm± ahVm h¡?5) àVrH$ {H$g _mJ© na ahVm h¡?6) Hw$_ma _¡gwé H$~ J`m Wm?
II. Xmo-VrZ dmŠ`m| _| CÎma {bImo :1) Hw$_ma {H$gHo$ gmW _¡gyé J`m Wm Am¡a CgZo dhm± Š`m-Š`m XoIm?2) Hw$_ma Zo àVrH$ H$mo Š`m gbmh Xr?
III. {H$Z dmhZm| _| {Q>H$Q> {b`m OmVm h¡ Am¡a Vw_Zo {H$Z_| gdmarH$s h¡& "" '' {Mh²Z bJmAmo:
dmhZ {Q>H$Q> boZm h¡ gdmar H$s h¡&[aŠem~g
aobJm‹S>rgmB{H$b~¡bJm‹S>rñHy$Q>aH$ma
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 81: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/81.jpg)
71
IV. AÝ` qbJ ê$n {bImo :1) _mVm2) b‹S>>H$m3) Xod4) ñÌr
V. ~hþ dMZ ê$n {bImo :1) ~ÀMm2) H$n‹S>m3) {H$Vm~4) amñVm5) ZXr
VI. _¡gyé Ho$ ~mao _| nm±M dmŠ` {bImo :
VII. narjm _| Vw_ àW_ loUr _| nmg hþE& BgH$mo gy{MV H$aVohþE {_Ì Ho$ gmW {H$E OmZodmbo dmVm©bmn {bImo:_¢ - h¡bmo!{_Ì -_¢ -
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 82: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/82.jpg)
72
{_Ì -_¢ -{_Ì -_¢ -{_Ì -
^mfm-kmZdmŠ` ~ZmAmo:
ñÌrqbJ nwpëb¨J
CXm: 1) _¢ ñHy$b OmD±$Jr& 1) _¢ ñHy$b OmD±$Jm &
2) 2)
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 83: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/83.jpg)
73
3) 3)
4) 4)
5) 5)
6) 6)
VIII {~ÝXþAm| H$mo Omo‹S>H$a S>mH$-[Sã~o H$m {MÌ ~ZmAmo:gyMZm : nhbo g§Xoe nhþ±MmZo Ho$ {bE H$~yVam| H$m Cn`moJ {H$`m OmVm Wm& nmR> go AmJo -* \y$b Am¡a nÎmmo§ H$mo gwImH$a EH$ ~YmB© H$mS>© V¡`ma H$amo Am¡a AnZo
{à` {_Ì H$s df©Jm±R> na |Q> H$amo& (Amdí`H$ gm_J«r ----- a§J{~a§Jr n|{gb, H$mS>© ~moS>©, gyIo nÎmo, \y$b Am¡a Jm|X&)
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 84: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/84.jpg)
74
nmR>1313131313
~mob CR>r {~{Q>`m- gw^Ðm Hw$_mar Mm¡hmZ
Bg H${dVm _| {~{Q>`m H$s VwVbr ~mobr Am¡a _m¡O go {_Å>r ImZo Ho$ àg§J H$mdU©Z h¡& ~oQ>r H$s _§Owb _y{V© XoIH$a {Ib CR>Zodmbr _m± H$s __Vm H$m ghO{MÌU ^r h¡&
_¢ ~MnZ H$mo ~wbm ahr Wr,~mob CR>r {~{Q>`m _oar;Z§XZdZ-gr \y$b CR>r,`h N>moQ>r-gr Hw${Q>`m _oar&
"_m± Amo' H$hH$a ~wbm ahr Wr,{_Å>r ImH$a Am`r Wr;Hw$N> _w±h _|, Hw$N> {b`o hmW _|,_wPo {XImZo bmB© Wr&
nwbH$ aho Wo A§J ÑJm| _|,H$m¡Vyhb Wm N>bH$ ahm;_w±h na ^r Amh²bmX bm{b_m,{dO` Jd© Wm PbH$ ahm&
* * *H${d n[aM` :
gw Ðm Hw$_mar Mm¡hmZ {hÝXr H$s à{gÕ H$d{`Ìr h¢& AmnH$m OÝ_ 1904 _|hþAm Am¡a _¥Ë w 1948 H$mo EH$ H$ma XþK©Q>Zm _| hþB©& AmnH$s H$mì` n§{ŠV ±m
74
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 85: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/85.jpg)
75
"Iy~ b‹S>>r _Xm©Zr dh Vmo P±mgrdmbr amZr Wr' à{gÕ h¢&"_wHw$b' AmnH$mH${dVm g§J«h h¡& BgHo$ Abmdm AmnH$m H$hmZr g§H$bZ Am¡a {eew gm{hË`^r àH$m{eV h¡&
eãXmW© :Hw${Q>`m-Hw$Q>ra, "_m± Amo'- _m± Amo _m±, H$m¡Vyhb-AmíM`©, à~b
BÀN>m; N>bH$Zm-C_‹S>Zm, Amh²bmX-AmZ§X, hf© ; bm{b_m-àgÞVm, bmba§J; PbH$Zm-àH$Q> hmoZm&
Aä`mg
I. BZ àíZm| Ho$ CÎma {bImo :1) {~{Q>`m Š`m H$hH$a ~wbm ahr Wr?2) {~{Q>`m Š`m ImH$a Am`r Wr ?3) {~{Q>`m H$s Am±Im| _| Š`m N>bH$ ahm Wm?
II. Bg nX²` ^mJ H$mo nyam H$amo:_¢ ~MnZ H$mo ,
;,
Hw${Q>`m _oar&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 86: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/86.jpg)
76
III. CXmhaU Ho$ AZwgma {bImo:1) dh XÿY ~oMVr Wr& do XÿY ~oMVr Wt&
dh {MÌ ~ZmVr Wr&2) _¢ A§‹S>o bmVm h±ÿ& h_ A§S>o bmVo h¢&
_¢ nwñVH$ n‹T>Vm h±ÿ &3) _¢Zo \$b Im`m& h_Zo \$b ImE&
_¢Zo Zt~y IarXm &4) Vw_ XÿY {nAmoJo& Amn XÿY {n |Jo&
Vw_ {_R>mB© ImAmoJo&
IV. CXmhaU Ho$ AZwgma VwH$m§V eãX MwZH$a {bImo :({Jam`m, no‹S>, ~ÀMo, OmVo, nmZ)CXmhaU : ~mb - Mmb
OmZ -CR>m`m -AmVo -o‹S> -
gÀMo -
V. H${dVm H§$R>ñW H$amo &
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 87: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/87.jpg)
77
VI. H${dVm go VwH$m§V eãXm| H$mo MwZH$a {bImo&CXmhaU : ~MnZ - Z§XZdZ
{~{Q>`m -Am`r -\y$b -N>bH$ -
VII. {dbmo_ eãXm| H$m {_bmZ H$amo:daXmZ Xþ…IgwI A{^emn~bdmZ An{dÌYZr em_OrdZ CVZmgw~h _aUBVZm {ZY©Zn{dÌ ~bhrZ
nmR> go AmJo -* Vwåhmar _m± Ho$ gmW Vw_ Š`m-Š`m Iob IobVo hmo-`mX H$amo
Am¡a {bImo&* AnZo {_Ìm| Ho$ gmW Eogo AZw^dm| H$s MMm© H$amo&* A{^Z` Ho$ gmW Bg H${dVm H$m dmMZ H$amo&>
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 88: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/88.jpg)
78
nmR>1414141414 AŠb Mbr, ~bm Q>br
`h EH$ Zr{V~moYH$ H$hmZr h¡Ÿ& H$~yVam| Ho$ XmZo ImZo Ho$ bmo^ _| Omb _|\±$gZm, {_bH$a Omb H$mo hr CR>mH$a C‹S>Zm Am¡a Myho H$s _XX go Omb H$moH$mQ>Zm Am{X H$m amoMH$ dU©Z h¡Ÿ& Bg_| EH$Vm go bm^ H$s grI {_bVr h¡&
O§Jb _| nrnb H$m EH$ no‹S>> WmŸ& Cg no‹S> na ~hþV-go H$~yVa ahVoWoŸ& H$~yVa {XZ^a moOZ H$s ImoO _| Ky_Vo ahVoŸWo& amV hmoZo na do g~nrnb Ho$ no‹S> na bm¡Q> AmVoŸWo& do no‹S> na amV^a Amam_ H$aVo WoŸ&
EH$ {XZ H$s ~mV h¡Ÿ& H$~yVa ^moOZ H$s ImoO _| JEŸ& Wmo‹S>r XyaC‹S>Zo na EH$ N>moQ>m H$~yVa ~mobm, ""XoImo, CYa XoImo& {H$VZo XmZo {~Iaon‹S>o h¢& YaVr na {H$VZo XmZo {~Iao n‹S>o h¢ !''
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 89: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/89.jpg)
79
H$~yVa CYa XoIZo bJoŸ& CÝh| YaVr na ~hþV-go XmZo {XImB© n‹S>o&H$~yVa Yrao-Yrao ZrMo CVaZo bJoŸ&
V^r EH$ ~y‹T>m H$~yVa ~mobm, ""R>hamo, R>hamo A^r _V CVamoŸ& O§Jb_| BVZo XmZo H$hm± go AmE?''
EH$ Xygam H$~yVa ~mobm, ""H$ht go ^r Am`o hmo§Ÿ& AmAmo, h_ g~{_bH$a XmZo ImE±Ÿ&''
H$~yVa YaVr na CVaZo bJoŸ& na ~y‹T>m H$~yVa CZHo$ gmW Zht J`mŸ&H$~yVa XmZo MwJZo bJoŸ& dh Xya go hr XoIVm ahmŸ& H$~yVam| Zo noQ>^a XmZoImEŸ& A~ do C‹S>Zm MmhVo Wo, na C‹S> Z gHo$Ÿ& do Omb _| \±$g JE WoŸ&
V^r EH$ H$~yVa {MëbmZo bJm, ""CYa XoImo, H$moB© Am ahm h¡Ÿ& Aao!dh Vmo ~ho{b`m h¡Ÿ& dh h_| nH$‹S>>Zo Am ahm h¡Ÿ&''
~y‹T>m H$~yVa ~mobm, ""K~amAmo _V, g~ {_bH$a µOmoa bJmAmo Am¡aEH$ gmW Omb H$mo boH$a C‹S> MbmoŸ&''
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 90: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/90.jpg)
80
g^r H$~yVam| Zo {_bH$a µOmoa bJm`mŸ& Omb Hw$N> D±$Mm CR>mŸ&H$~yVam| Zo Am¡a µOmoa bJm`mŸ& Omb Am¡a D±$Mm CR> J`mŸ&
A~ H$~yVa Omb boH$a C‹S>Zo bJoŸ& ~y‹T>m H$~yVa AmJo-AmJo C‹S> ahmWmŸ& g~ H$~yVa CgHo$ nrN>o C‹S>Zo bJoŸ&
~y‹T>m H$~yVa CÝh| boH$a ~hþV Xya C‹S> J`mŸ& CgZo EH$ no‹S> H$s Va\$Bemam {H$`mŸ& dh ~mobm, ""Bg no‹S> Ho$ ZrMo CVa OmAmoŸ& `hm± EH$ MyhmahVm h¡Ÿ& dh _oam {_Ì h¡Ÿ& dh h_mar _XX H$aoJmŸ&''
~y‹T>m H$~yVa Myho H$mo ~wbm bm`mŸ& Myho Zo Omb H$mQ> {X`mŸ& H$~yVaOmb go {ZH$b AmEŸ& CÝhm|Zo Myho H$mo YÝ`dmX {X`mŸ&
* * *eãXmW© :
ImoOZm - T>°±y‹T>Zm, ~ho{b`m - {M‹Sr_ma, newn{j`m| H$mo nH$‹S>>Zodmbm;Ky_Zm - Mmam| Amoa {\$aZm, K~amZm - ^`^rV hmoZm, bm¡Q>Zm - dmngAmZm, EH$Vm - {_bOwbH$a ahZm, _XX - ghm`Vm, YaVr - µO_rZ&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 91: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/91.jpg)
81
Aä`mgI. BZ àíZm| Ho$ CÎma {bImo:
1) nrnb H$m no‹S> H$hm± Wm ?2) H$~yVa {XZ^a Š`m| Ky_Vo Wo ?3) do amV^a H$hm± Amam_ H$aVo Wo ?4) H$~yVam| H$mo YaVr na Š`m {XImB© n‹S>m ?5) Omb {H$gZo {~N>m`m Wm ?6) Š`m ~y‹T>m H$~yVa ^r Omb _| \±$g J`m ?7) ~y‹T>o H$~yVa H$m {_Ì H$m¡Z Wm ?8) H$~yVam| H$s _XX {H$gZo H$s ?9) Bg nmR> go h_| Š`m grI {_bVr h¡ ?
II. Xmo-VrZ dmŠ`m| _o§ CÎma {bImo:1) H$~yVa XmZm ImZo OmVo Vmo ~y‹T>o H$~yVa Zo CZH$mo Š`m| amoH$m ?2) H$~yVa Omb _| Š`m| \±$g J o ?3) Myho Zo H$~yVam| H$s _XX {H$g àH$ma H$sŸ?
III. AÝ` dMZ {bImo:1) no‹S> - 2) ~mV -3) H$~yVa - 4) XmZm -5) Myhm -
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 92: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/92.jpg)
82
IV. {dbmo_ eãX {bImo :1) EH$Vm x 2) {XZ x 3) Xya x 4) CVaZm x
5) AmJo x
V. H$Þ‹S> `m A§J«oµOr _| AZwdmX H$amo:1) O§Jb _| nrnb H$m EH$ no‹S> WmŸ&
2) H$~yVa YaVr na CVaZo bJoŸ&
3) ~y‹T>m H$~yVa Myho H$mo ~wbm bm`mŸ&
VI. g_mZ AW©dmbo eãXm| H$mo nhMmZH$a CXmhaU Ho$ AZwgmabH$sa ItMmo :ImoOZm - njr{_Ì ghm`Vm_XX - Ty>±‹T>ZmYaVr - ImZm^moOZ - y{_{M{‹S>`m - XmoñV
VII. H$moîR>>H$> _| {XE JE eãXm| go Imbr OJhm| H$mo ^amo :(~ho{b`m, S>m°ŠQ>a, Ymo~r, XOu, ~‹T>B©)CXm … BbmO H$aZodmbm S>m°ŠQ>a&1) H$n‹S>o grZodmbm &
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 93: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/93.jpg)
83
2) bH$‹S>r H$s MrµO| ~ZmZodmbm &
3) {M{‹S>`m nH$‹S>Zodmbm &
4) H$n‹S>o YmoZodmbm &
VIII. ~ÀMmo, µOam ~VmAmo _¢ H$m¡Z hÿ± ?
1) _¢ _Ywa JmVr hÿ±
2) _¢ gwÝXa ZmMVm hÿ±
3) _¢ em§{V H$m àVrH$ h±ÿ
4) _¢ nmZr _| V¡aVm hÿ±
5) _oar ZmH$ bmb h¡
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 94: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/94.jpg)
84
IX. Z_yZo Ho$ AZwgma Imbr OJh ^amo :Z_yZm : H$~yVa XmZm MwJ aho h¢&
H$~yVa XmZm MwJZo bJo& (MwJZm)1) H$~yVa YaVr na &
H$~yVa YaVr na & (CVaZm)2) Myho Omb &
Myho Omb > (H$mQ>Zm)&3) H$~yVa Omb boH$a &
H$~yVa Omb boH$a (C‹S>Zm)&
^mfm-kmZnmR> Ho$ AmYma na, Vm{bH$m H$s ghm`Vm go dmŠ` ~ZmAmo :
1) H$~yVa Myho H$mo Zht J`m
2) ~y‹T>m H$~yVa ^moOZ H$s H$mQ> {X`m
3) CgZo Omb YÝ`dmX {X`m
4) Myho Zo CZHo$ gmW Vaµ\$ Bemam {H$`m
5) CÝhm|Zo EH$ no‹S>> H$s ImoO _| JE
Z_yZm : H$~yVa ^moOZ H$s ImoO _| JE&1) &2) &3) &4) &
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 95: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/95.jpg)
85
dMZCXmhaU * Kmo‹S>m Xm¡‹S>Vm h¡& Kmo‹S>o Xm¡‹S>Vo h¢ &
* _¢ Mm` nr ahr h±ÿ& h_ Mm` nr ahr h¢* ~ÀMm gmo ahm h¡& ~ÀMo gmo aho h¢&
eãX Ho$ {Og ê$n go CgHo$ EH$ m AZoH$ hmoZo H$m ~moY hmoVm h¡, CgodMZ H$hVo h¢&
dMZ Ho$ Xmo ^oX h¢
EH$dMZ ~hþdMZ nÎmm {hb ahm h¡& : nÎmo {hb aho h¡§& XmXr H$hmZr gwZm ahr h¡& : XmXr H$hm{Z`m± gwZm ahr h¢& b‹S>H$s JmZm Jm ahr h¡& : b‹S>{H$`m± JmZm Jm ahr h¢& Hw$Îmm ^m¢H$Vm h¡& : Hw$Îmo ^m¢H$Vo h¢&
nmR> go AmJo -""EH$Vm _| ~b h¡''Ÿ- Bg Zr{V H$mo ~VmZodmbr AÝ` H$hm{Z`m±
n‹T>mo Am¡a H$jm _| gwZmAmo&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 96: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/96.jpg)
8686
{JZVr 71 - 100nmR>1515151515
71 71 BH$hÎma 86 86 {N>`mgr
72 72 ~hÎma 87 87 gÎmmgr
73 73 {VhÎma 88 88 AR>mgr>
74 74 Mm¡hÎma 89 89 Zdmgr
75 75 nMhÎma 90 90 Zã~o
76 76 {N>hÎma 91 91 BŠ`mZ~o
77 77 gVhÎma 92 92 ~mZ~o
78 78 AR>hÎma 93 93 {VamZ~o
79 79 CÞmgr 94 94 Mm¡amZ~o
80 80 Añgr 95 95 n§MmZ~o
81 81 BŠ`mgr 96 96 {N>`mZ~o
82 82 ~`mgr 97 97 gÎmmZ~o
83 83 {Vamgr 98 98 AQ²>R>mZ~o
84 84 Mm¡amgr 99 99 {ZÝ`mZ~o
85 85 nMmgr 100 100 gm¡
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 97: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/97.jpg)
87
Aä`mg
Ü`mZ go n‹T>mo Am¡a `mX aImo:
100 - gm¡
1000 - hµOma
10,000 - Xg hµOma
1,00,000 - bmI
10,00,000 - Xg bmI
1,00,00,000 - H$amo‹S>
Z_yZo Ho$ AZwgma Imbr OJhm| H$mo ^amo:
Z_yZm : 81 81 BŠ`mgr
76 {N>hÎma
85 85
{ZÝ`mZ~o
87
79
98 AQ²>R>mZ~o
100 100
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 98: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/98.jpg)
88
H«$_ gyMH$ g§»`mE± :
nhbm, Xÿgam, Vrgam, Mm¡Wm, nm±Mdm±, N>R>m, gmVdm±, AmR>dm±,Zdm±, Xgdm±&
{^ÞmW©H$ g§»`mE± :
EH$ Mm¡WmB© (nmd) ¼ nm¡Zo Xmo 1¾
AmYm ½ gdm Xmo 2¼
nm¡Zm ¾ T>mB© (A‹T>mB©) 2½
gdm 1¼ nm¡Zo VrZ 2¾
S>o‹T> 1½ gdm VrZ 3¼
gm‹T>o VrZ 3½
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 99: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/99.jpg)
89
nmR>1616161616
89
~y±X-~y±X go gmJa- Ho$XmaZmW H$mo_b
Bg H${dVm Ho$ Ûmam N>mÌ grI gH$Vo h¢ {H$ N>moQ>r-N>moQ>r ~mVm| na Ü`mZ XoZo go~‹S>o-~‹S>o gmW©H$ H$m_ ~ZVo h¢, {Oggo YaVr na gwI-g§Vmof N>m OmVm h¡&
~y±X-~y±X Ho$ {_bZo go~Z OmVm h¡ gmJa,gyV-gyV Ho$ {_bZo go~Z OmVr h¡ MmXaŸ&
{_ZQ>-{_ZQ> hr Vmo {_bH$a~Z OmVm h¡ gmb,VZ-_Z go Vw_ S>Q>o ahmohb hm|Jo g^r gdmbŸ&
n¡gm-n¡gm Omo‹S>mo Vmo~Z OmAmoJo YZdmZ,Wmo‹S>m-Wmo‹S>m MbH$a hr VmoXoI gH$moJo {hÝXwñVmZŸ&
AÀN>o-AÀN>o H$m_ H$amoAm¡a ~mV| ß`mar-ß`mar,Xoe h_mam Py_ CR>oJmZmM CR>oJr YaVr gmarŸ&
* * *
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 100: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/100.jpg)
90
H${d n[aM` …àñVwV H${dVm Ho$ H${d h¢ lr Ho$XmaZmW H$mo_bŸ& Amn {hÝXr Ho$ g_H$mbrZ
H${d`m| _| à{gÕ h¢¡Ÿ& "~y±X-~y±X go gmJa' H${dVm ""Amem H$s {H$aU'' H${dVmg§J«h go br J`r h¡Ÿ&
Bg H${dVm _| Xoe H$s EH$Vm H$mo Ü`mZ _| aIm J`m h¡Ÿ& EH$Vm _| ~bh¡& hr H${dVm H$m Ame` h¡&eãXmW© …
gmJa - g_wÐ, gyV - éB© H$m YmJm, YaVr - y{_, S>Q>o ahZm-AQ>b ahZm&Aä`mg
I. BZ àíZm| Ho$ CÎma {bImo:1) gmJa H¡$go ~ZVm h¡ ?2) h_ YZdmZ H¡$go ~Z gH$Vo h¢ ?3) gmb H¡$go ~ZVm h¡ ?4) {hÝXwñVmZ H$s mÌm H¡$go H$amoJoŸ?
II. Bg nX²` ^mJ H$mo nyU© H$amo:
~y±X-~y±X Ho$
MmXa&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 101: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/101.jpg)
91
III. Omo‹S>H$a {bImo :A Am
1) ~y±X-~y±X Ho$ {_bZo go ~Z OmAmoJo YZdmZ2) {_ZQ-{_ZQ> hr {_bH$a Am¡a ~mV| ß`mar-ß`mar3) n¡gm-n¡gm Omo‹S>mo Vmo ~Z OmVm h¡ gmJa4) AÀN>o-AÀN>o H$m_ H$amo ~Z OmVm h¡ gmb
IV. ghr dUm] go Imbr OJh ^amo:
nmZr O bgmJa g Ð{hÝXþñVmZ ^m aYaVr {_AmH$me Am Z
V. H$moîR>H$ _| go ghr eãX MwZH$a Imbr ñWmZ ^amo :
1) nmZr _| ahVr h¡&(_N>br, H$mo b, ~¡b)
2) EH$Vm _| h¡&(\$b, ~b, Ob)
3) h_mao amï´>r` P§S>o _| a§J h¢&(Xmo, AmR>, VrZ)
123456789012345678901234567890123456789012345678901234567890123456789012345678901234567890
123456789123456789123456789123456789123456789123456789123456789123456789123456789
123456789012345678901234567890123456789012345678901234567890123456789012345678901234567890
1234567891234567891234567891234567891234567891234567891234567891234567891234567891234567890
123456789012345678901234567890123456789012345678901234567890123456789012345678901234567890123456789012345678901234567890123456789012345678901234567890123456789012345678901234567890
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 102: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/102.jpg)
92
VI. Bg H${dVm H$r àW_ AmR> n§{º$`m± H§$R>ñW H$amo&
VII. nmZr _| Am¡a nmZr Ho$ ~mha ahZodmbo àm{U`m| H$m dJuH$aUH$amo :
1) _N>br nmZr _| ahZodmbo àmUr
2) ~mK
3) H$Nw>Am
4) {g`ma
5) _|‹T>H$
6) _Ja_ÀN>
7) hmWr
8) eoa nmZr Ho$ ~mha ahZodmbo àmUr
9) {~ëbr 1) 4)
10) Ho$H$‹S>m 2) 5)
11) Jm` 3) 6)
12) Am°ŠQ>mong (Aï>n{X)
1) 4)
2) 5)
3) 6)
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 103: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/103.jpg)
93
VIII. BZ a§Jmo§ H$mo nhMmZmo Am¡a CZH$m Zm_ {bImo:
IX. Z_yZo Ho$ AZwgma {bImo:~mob +B© = ~mobr g\$b + Vm = g\$bVmA{^_mZ + B© = Z_« + Vm =CnH$ma + B© = gw§Xa + Vm =kmZ + B© = XrZ + Vm =gmdYmZ + B© = g§nÞ + Vm =OdmZ + B© = g_ + Vm =
X. Z_yZo Ho$ AZwgma {_bmZ H$amo:o‹S> MamZo dmbm agmoB`m
Jm` MamZo dmbm {H$gmZIoVr H$aZo dmbm ½dmbmH$n‹S>m grZo dmbm J‹S>[a`magmoB© ~ZmZo dmbm XOu
nmR> go AmJo -Bg H${dVm H$m md H$jm _| JX²` ê$n _| ~VmAmo&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 104: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/104.jpg)
94
nmR>1717171717
-g§H${bV
{gH§$Xa Am¡a nwê$adm
(EH$m§H$s)
`h EH$ Eo{Vhm{gH$ EH$m§H$s h¡& Bg_| nwéamOm H$s draVm, Xoe^pŠV Ed§ EH$VmH$m o {M{ÌV {H$`m J`m h¡& Bg nmR> go ~ÀMo amï´ >à o_ H$s ^mdZmAnZm gH$Vo h¢&
(ñWmZ-{gH§$Xa H$s goZm H$m {e{daŸ& `dZ goZmn{V, ~§Xr nwéamOm H$ogmW àdoe H$aVm h¡Ÿ&)
goZmn{V - g_«mQ> H$s O` hmo !nwéamOm - _¢ ^maVdra, `dZamOm H$m A{^dmXZ H$aVm h±ÿ&{gH§$Xa - Ahmo, ~ÝXr hmoZo na ^r AnZo H$mo dra _mZVo hmo nwéamOm&nwéamOm - `dZamOm, qgh Vmo qgh hr h¡, Mmho dZ _| hmo m qnOao _|Ÿ&
O` `m namO`, ha pñW{V _| dra dra hr hmoVm h¡Ÿ&
94
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 105: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/105.jpg)
95
{gH§$Xa - (ì`§½` H$s h±gr Ho$ gmW) _oar _¡Ìr-g§{Y H$mo AñdrH$ma H$aZogo Vwåhmam Š`m VmËn`© h¡ nwéamOm?
nwéamOm - AnZo amÁ` H$s ajm Am¡a AmË_gå_mZ H$s ajm& Vw_ {_ÌVmÛmam ^maV H$mo Vmo‹S>H$a ^maV OrVZm MmhVo hmoŸ&
{gH§$Xa - Vwåhmam dMZ gË` Ho$ {déÕ h¡Ÿ& hm± amOm bmoJ Amng _| ÛofH$aVo h¢Ÿ&
nwéamOm - `h AmnH$m {dMma hmoJm& ~mhar e{ŠV H$m hñVjon {H$gr r^maVr` Ho$ {bE AghZr` h¡, `dZamOm ! ^maV H$s EH$VmgwÑ‹T> h¡&
{gH§$Xa - _Vb~, _oar ^maV-{dO` H${R>Z h¡ ?nwéamOm - H${R>Z hr Zht, Ag§ d h¡Ÿ&
{gH§$Xa - (H«$moY Ho$ gmW) ao Xå^r! Š`m Vw_ Zht OmZVo {H$ Bg g_`Vw_ {díd-{dO`r {gH§$Xa Ho$ gm_Zo hmoŸ&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 106: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/106.jpg)
96
nwéamOm - OmZVm hÿ±, {H$ÝVw gË` Vmo gË` hr h¡ `dZamOm ! h_^maVr`m| Ho$ {bE OZZr OÝ_ y{_íM ñdJm©X{n Jar`gr&
{gH§$Xa - (Hw$N> gmoMH$a) nwéamOm, Vw_ h_mao ~ÝXr hmoŸ& ~mobmo, VwåhmaogmW H¡$gm ì`dhma hmoZm Mm{hE?
nwéamOm - Omo EH$ dra Xygao dra Ho$ à{V H$aVm h¡Ÿ&
{gH§$Xa - (nwê$adm Ho$ dra md go h{f©V hmoH$a) R>rH$ h¡ dra ! {ZíM`hr Vw_ dra hmoŸ& YÝ` h¡ Vwåhmar _mV¥^y{_Ÿ& (goZmn{V H$moXoIH$a) goZmn{V !
goZmn{V - g_«mQ> !
{gH§$Xa - dra nwéamOm H$s ~o{‹S>>`m± Imob XmoŸ& dra nwéamOm ! AmO goh_ {_Ì h¢Ÿ&
({gH§$Xa nwéamOm H$m AmqbJZ H$aVm h¡&)
* * *
eãXmW© …{e{da - goZm H$m n‹S>md, A{^dmXZ - Z_ñH$ma, àUm_ ; namO` - hma,_¡Ìr - XmoñVr, AñdrH$ma - {VañH$ma, Ag§^d - AgmÜ`, Zm_w_{H$Z;ì`dhma-~Vm©d, ~o{‹S>`m±-O§§Ora, hWH${‹S>`m± ; g_«mQ> - MH«$dVu, gwÑ‹T>>-g~b, _µO~yV; `dZ - `yZmZ Xoe Ho$ {Zdmgr, X§^r-nmI§S>r, K_§S>r;OZZr-_mVm, ñdJm©X{n Jar`gr - ñdJ© go loð>&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 107: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/107.jpg)
97
{Q>ßnUr: "OZZr OÝ_^y{_íM ñdJm©X{n Jar`gr' - OZZr Am¡a OÝ_^y{_ñdJ© go ^r loð> h¢&
Aä`mgI. BZ àíZm| Ho$ CÎma Xmo : (_m¡{IH$)
1) {e{da _| H$m¡Z àdoe H$aVm h¡?2) nwéamOm Š`m H$hH$a {gH§$Xa H$m A{^dmXZ H$aVm h¡?3) nwéamOm {gH§$Xa H$s _¡Ìr-g§{Y H$mo Š`m| AñdrH$ma H$aVm h¡?4) {gH§$Xa ^maV H$mo H¡$go OrVZm MmhVm Wm?5) qgH$Xa Ho$ {bE {H$g na {dO` nmZm H${R>Z Wm?6) {H$gHo$ {bE ^maV-{dO` H${R>Z h¡?
II. BZ àíZm| Ho$ CÎma {bImo :1) `dZ goZmn{V H$hm± àdoe H$aVm h¡?2) ^maVdra {H$gH$m A{^dmXZ H$aVm h¡?3) ~ÝXr hmoZo na ^r AnZo H$mo H$m¡Z dra _mZVm h¡?4) {H$g pñW{V _| ^r dra, dra hr hmoVm h¡?5) {gH§$Xa H$s _¡Ìr-g§{Y H$mo H$m¡Z AñdrH$ma H$aVm h¡?6) ^maV H$mo Vmo‹S>H$a Cgo H$m¡Z OrVZm MmhVm Wm?7) ^maV H$s EH$Vm H¡$gr h¡?8) H$m¡Z nwéamOm H$m {_Ì ~Zm?
III. AewÕ eãXm| H$mo ewÕ H$amo:grH§$Xa nyéamOm^mamV X§~r{~O` Q>rH$
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 108: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/108.jpg)
98
IV. Omo‹S>H$a {bImo:1) nwéamOm Jar`gr2) {gH§$Xa goZmn{V3) `dZ ^maVdra4) ñdJm©X{n {díd-{dO`r
V. dmŠ` nyam H$amo:1) qgh Vmo hr h¡&2) ha pñW{V _| dra hr hmoVm h¡&3) Vw_ Ûmam OrVZm MmhVo hmo&4) ^maV H$s EH$Vm h¡&5) AmO go h_ h¢&
VI. H$ÞS> `m A§J«oµOr _| AZwdmX H$amo:1) _¢ ^maVdra, A{^dmXZ H$aVm h±ÿ&
2) ^maV H$s EH$Vm gwÑ‹T> h¡&
3) {dO` nmZm H${R>Z hr Zht, Ag§^d h¡&
4) Vwåhmam dMZ gË` Ho$ {déÕ h¡&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 109: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/109.jpg)
99
^mfm-kmZVII. g_mZmW©H$ eãX {bImo:
CXmhaU : ~bdmZ - VmH$VdaA{YH$ eara\$m`Xm gXuZ_ñH$ma {dMma
VIII. AÝ` qbJ ê$n {bImo:qgh amOmg_«mQ> OZZrAmX_r Zm¡H$a
IX. {dbmo_ eãX {bImo:gË` x {dO` x
{_Ì x H${R>Z x
ñdJ© x ~ÝYZ x
X. àoaUmW©H$ eãX {bImo:CXmhaU : MbZm, MbmZmH$aZm ~ZZmn‹T>Zm Xm¡‹‹S>ZmMaZm CR>>Zm
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 110: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/110.jpg)
100
XI. Mma {deofU eãX {bImo:CXmhaU : gw§Xa
XII. AÝ` dMZ ê$n {bImo:
~o‹S>r Xoe
goZm qnOam
_mbm dñVw
nmR> go AmJo -* Bg EH$m§H$s H$m A{^Z` H$jm _| H$amo&* H$jm _| amZr MoÞå_m Am¡a Ï`mH$ao Ho$ ~rM H$m$ dmVm©bmn
àñVwV H$amo&
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 111: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/111.jpg)
101
nyaH$ dMZ
dMZ-~gdÊUm
* * *
(1)Mmoar Z H$aZm,hË`m Z H$aZmPyR> H$^r Z ~mobZm ¡ m &H«$moY Z H$aZm, K¥Um Z H$aZmAnZm ~ImZ H$^r Z H$aZmXÿgam| H$s qZXm, H$^r Z H$aZm &A§Va H$s ew{Õ `hr h¡ ¡ m~mha H$s ^r ew{Õ `hr &[aPmZo H$s ar{V `hr h¡h_mao Hy$S>b g§J_Xod H$mo &
(2)nmZr XoIVo hr Sw>~H$s bJmVo h¢no‹S> XoIVo hr n[aH«$_m H$aVo h¢gyIVo Ob H$mo gyIVo no‹T> H$moMmhZodmbo, AmnH$mo H¡$go OmZ|Jo?Hy$S>b g§J_Xod &
©KTBS
Not to
be re
publi
shed
![Page 112: Third Language Hindi V¥Vr` ^mfm qhXr be republished ©KTBS 7ktbs.kar.nic.in/new/website textbooks/class7/7th-language... · 2019-08-19 · helping the Text Book Society in producing](https://reader030.vdocuments.us/reader030/viewer/2022040905/5e79a5c23ab4817bdb2d2e26/html5/thumbnails/112.jpg)
102
~gdÊUm H$Zm©Q>H$ Ho$ ~mahdt eVr Ho$ g§V Am¡a eaU Wo& CZHo$dMZ ^pŠVnaH$ hr Zht, g^r àH$ma Ho$ ^oX^md go _wŠV hmoZo H$m g§Xoe^r XoVo h¢& CZHo$ CnXoe g~Ho$ {bE h¢ Am¡a g~ Ho$ CÕma Ho$ {bE h¢&
nhbo dMZ _| Mmoar Z H$aZm, hË`m Z H$aZm, PyR> Z ~mobZm, H«$moY,K¥Um, AnZr àe§gm, Xÿgam| H$s qZXm Am{X Z H$aZm - h grI {_bVr h¡&~gdÊUm H$hVo h¢ `hr A§Va§J H$s ew{Õ h¡ Am¡a ~mha H$s ew{Õ ^r `hr&`hr ^JdmZ go ào_ H$aZo H$m _mJ© h¡&
Xÿgao dMZ _| ~gdÊUm H$hVo h¢ {H$ Omo bmoJ ZXr XoIVo hr Sw>~H$sbJmH$a ñZmZ H$aZodmbo h¢ Am¡a no‹S> XoIVo hr àX{jUm H$aVo h¢, do ŠV h¢,do AmnH$mo H¡$go g_P|Jo Hy$S>b g§J_Xod& gÀMr ^pŠV _| {XImdo H$sAmdí`H$Vm Zht&
I. {ZåZ{b{IV àíZm| Ho$ CÎma {bImo :1) àW_ dMZ _| ~gdÊUm Or Š`m-Š`m Z H$aZo Ho$ ~mao _|
H$hVo h¢?2) ~gdÊUm Or Ho$ dMZ {H$g àH$ma H$m g§Xoe XoVo h¢ ?3) ~gdÊUm Or {H$ZH$mo _y‹T> ^ŠV H$hVo h¢ ?
©
KTBS
Not to
be re
publi
shed