things you always wanted to know about sustainable development ... but never dared to ask
DESCRIPTION
Things you always wanted to know about sustainable development ... but never dared to ask. Pieter Dresselaers Thomas Bernheim task force duurzame ontwikkeling. Presentatie OFO 24 april 2003. Overzicht. Enkele niet-duurzame tendenzen Enkele oorzaken van niet-duurzame tendenzen - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
http://www.plan.be
Bureau fédéral du Planorganisme d ’interêt public
FederaalPlanbureauinstelling van openbaar nut
Things you always wanted to know about Things you always wanted to know about
sustainable developmentsustainable development
... but never dared to ask... but never dared to ask
Pieter DresselaersThomas Bernheim
task force duurzame ontwikkeling
Presentatie OFO 24 april 2003
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
OverzichtOverzicht
Enkele niet-duurzame tendenzenEnkele oorzaken van niet-duurzame tendenzenOmschrijving van het begrip duurzame ontwikkelingInternationale mijlpalen Een strategie gericht op duurzame ontwikkelingDe Belgische Federale strategie voor duurzame
ontwikkelingBesluiten
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
Enkele niet duurzame tendenzenEnkele niet duurzame tendenzenMilieuproblemen
– Verlies aan biodiversiteit (versnippering, ontbossing, overbevissing, …)– Watervervuiling (eutrofiëring, bestrijdingsmiddelen, zware metalen, POP, verdroging, …)– Bodemerosie en bodemvervuiling (vermesting, industrie, ontginning, …)– Luchtvervuiling (klimaat, verzuring, ozon, PM10, zware metalen, …)– Verkeershinder (lawaai, emissies, congestie, stank, ongevallen, …)– Afvalstoffen (huishoudelijk, gevaarlijk, nucleair)– Exploitatie nat. rijkdom (fossiele brandstoffen, ertsen, water, land, …)
Sociale problemen– Armoedeproblematiek (binnen en buiten België)– Ziekten en toegang tot gezondheidszorg– Arbeidsomstandigheden– Schuldopstapeling
Economische problemen– Economische teloorgang (verlaging per capita inkomen in sommige landen)– Energieafhankelijkheid, delokalisatie, …
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
Enkele oorzaken van niet-duurzame ontwikkelingEnkele oorzaken van niet-duurzame ontwikkeling
Discrepantie in tijdshorizon (zie volgende slide)Subjectieve tijdsvoorkeurBestaande institutionele, beleids- en marktverstoringen
– Ontbreken van eigendomsrechten (tragedy of the commons)– Subsidies voor vervuilend gedrag– Niet-doorrekenen van externe kosten
Wetenschappelijke onzekerheidVrijbuitersprobleemEconomische, financiële, technologische, politieke,
culturele hindernissen…
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
De problematiek van duurzame ontwikkeling (1)De problematiek van duurzame ontwikkeling (1)
Milieu: 50 tot 500 jaar
Maatschappij: 5 tot 50 jaar
ECONOMIE(KT,MT): 6 maanden tot 5 jaar (te weinig aandacht voor de LT)
POLITIEK: 1 dag tot 6 maanden (maximum één legislatuur)
50050 tot ...
5 tot 50
0.5 tot 5
Grote verschillen in tijdshorizon !
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
Omschrijving van het begrip duurzame ontwikkelingOmschrijving van het begrip duurzame ontwikkeling
« Tegemoetkomen aan de behoeften van de huidige generaties zonder de mogelijkheid te beperken van toekomstige generaties om aan hun behoeften te
voldoen »
Brundtland rapport: Our common future (1987)
- materiële behoeften => stimuleren van economische groei- sociale behoeften => tewerkstelling, gezondheid, onderwijs,
rechtvaardigheid, verdeling rijkdom
Tegemoetkomen aan de behoeften staat centraal …
- milieubehoeften => bescherming van natuur… zowel van huidige als van toekomstige generaties
! Belangrijke wisselwerkingen tussen de drie behoeften ! …
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
Duurzame ontwikkeling als optimaal beheer van de drie Duurzame ontwikkeling als optimaal beheer van de drie maatschappelijke kapitaalvoorradenmaatschappelijke kapitaalvoorraden
Menselijk kapitaal
Natuur en milieu kapitaal Economisch kapitaal
= voorrraad = intrastroom = interstroom
(c)
(a)
(b)
- Behoeften worden bevredigd door menselijk, natuurlijk en economisch kapitaal
- Beleid zal verschillen door visie op het relatieve belang van iedere kapitaalvoorraad in de bevrediging van de totale menselijke behoeften en de visie op substitutiemogelijkheden tussen de kapitaalvoorraden onderling
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
Driehoekmodel wordt een piramidemodelDriehoekmodel wordt een piramidemodel
Pôle social
Pole institutionnel
Pôle environnemental
Pôle économique
Schéma B
Institutioneel kader zal mede bepalen inhoeverre en met welkeefficiëntie de overheid kan interveniëren in het beheer van de economische, menselijke en milieukapitaalvoorraden
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
Een duurzaam-ontwikkelingsbeleidEen duurzaam-ontwikkelingsbeleidWat moet de overheid doen?
– Zoeken naar beleidsantwoorden die een positieve bijdrage leveren aan de drie behoeften (economische, sociale en ecologische)
– Wanneer nodig afwegingen maken tussen de drie behoeftenHoe moet ze het doen?
– Bij iedere belangrijke beleidsbeslissing de potentiële effecten nagaan op economische groei, sociale rechtvaardigheid en de kwaliteit van het leefmilieu, en de waarschijnlijkheid van hun voorkomen
– Dit zou moeten gebeuren • voor België en voor de rest van de wereld• voor de huidige en de toekomstige generaties • rekening houdend met onzekerheden• in overleg met het maatschappelijke middenveld
– Institutioneel kader voorzien dat dit in de praktijk kan zetten
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
Operationalisering via 5 beginselen voor DO Operationalisering via 5 beginselen voor DO (1)(1)
1. Verantwoordelijkheidsbeginsel – Rekening houden met globale gevolgen van ons handelen– Principe van gezamenlijke maar onderscheiden verantwoordelijkheden– Internationale overeenkomsten uitvoeren
2. Dubbele billijkheidsbeginsel– Intra- en intergenerationele billijkheid
– Tussentijdse doelstellingen zetten en middelen om ze te realiseren
3. Integratiebeginsel– Beheer van de economie-milieu-sociaal, zowel afzonderlijk als gezamenlijk
– Onderzoeksinstrumenten ontwikkelen en gebruiken die de potentiële economische, sociale en milieu-effecten kunnen kwantificeren of kwalificeren
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
Operationalisering via 5 beginselen voor DO Operationalisering via 5 beginselen voor DO (2)(2)
4. Voorzorgsbeginsel – Rekening houden met onzekerheden
– Betere afstemming tussen wetenschappelijk onderzoek en besluitvorming om • de opportuniteiten die DO biedt aan te grijpen
• Rekening te houden met gevaarlijke en onomkeerbare risico’s
5. Participatieve beginsel Ondersteunen van adviesraden
Bevolking betrekken bij de besluitvorming
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
Enkele internationale mijlpalen (1)Enkele internationale mijlpalen (1)
Silent Spring (Rachel Carson, 1962)
Limits to growth (Club van Rome, 1972)
Conferentie van Stockholm (1972)
Brundtland-rapport (1987): “Onze aarde morgen”
Conferentie van Rio inzake milieu en ontwikkeling (1992)– Agenda 21 (40 hoofdstukken)– Verklaring van Rio (27 beginselen)– Verklaring inzake het beheer en behoud van bossen– Raamverdrag inzake klimaatverandering (UNFCCC)– Verdrag inzake biologische diversiteit
...
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
Enkele internationale mijlpalen (2)Enkele internationale mijlpalen (2)EU verdrag van Amsterdam 1997 (art. 2 en art.6)Rio+5 (New York, 1997)Milleniumverklaring VN (september 2000)Conferentie over financiering voor ontwikkeling (Monterrey, 2002)EU strategie van Göteborg 2001
– 5 prioritaire thema’s: klimaat, transport, gezondheid, natuurlijke rijkdommen, integratie van milieu in beleid
– Vertaling naar Broad Economic Policy GuidelinesRio+10 (Johannesburg, 2002):
– Politieke verklaring– Johannesburg uitvoeringsplan– Partnerschappen (type II projects)
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
Enkele internationale mijlpalen (3)Enkele internationale mijlpalen (3)
Thematische wereldconferenties van de VN– kinderen (New York, 1990)– sociale ontwikkeling (Kopenhagen 1995)– vrouwen (Peking 1995) – Habitat (Istanbul 1996)– ...
Internationale verdragen – OSPAR, Göteborg protocol, handel in beschermde
diersoorten ...Internationale instellingen
– IPCC, UNFCCC, UNEP, UNDP, UN-CSD, Wereldbank, ...Problemen: spanningsveld Noord/Zuid en MEA/WTO/ILO
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
Een strategie gericht op duurzame ontwikkelingEen strategie gericht op duurzame ontwikkelingInstitutioneel kader:
– actoren aanduiden verantwoordelijk voor planning, uitvoering en evaluatie– coordinatiestructuren en consultatieprocedures creëren
Planning: – richtlijnen, doelstellingen en maatregelen (ahv criteria voor DO)– mix van beleidsinstrumenten voor hun implementatie (regulerende,
economische, communicatieve, vrijwillige overeenkomsten, O&O, …) Uitvoering en opvolging:
– vertaling naar departementale en sectorale plannen en maatregelen– Opstellen van indicatoren van staat en van prestatie van maatregelen
Evaluatie (ex-post):– effecten van maatregelen op de drie componenten van ontwikkeling– efficiëntie van de beleidsinstrumenten– overeenstemming met beginselen van duurzame ontwikkeling
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
Belgische federale strategie voor DOBelgische federale strategie voor DO
Actoren– Federale regering– Federaal Planbureau (Task Force of TFDO)– Interdepartementale Commissie Duurzame Ontwikkeling (ICDO)– Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling (FRDO)
! Copernicus creëert nieuwe actor: POD-DO !!
Wet 5 mei 1997 betreffende de coördinatie van het Wet 5 mei 1997 betreffende de coördinatie van het federale beleid inzake D.O. (BS 18/6/1997)federale beleid inzake D.O. (BS 18/6/1997)
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
Task Force Duurzame Ontwikkeling (TFDO) Task Force Duurzame Ontwikkeling (TFDO) www.plan.bewww.plan.be
Leden
Multidisciplinair team (ongeveer 12 experts)
Taken
Opmaak federaal rapport inzake duurzame ontwikkeling
Beleidsvoorbereidend en -ondersteunend werk o.a. voor
het Federaal plan inzake duurzame ontwikkeling
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
De Interdepartementale Commissie Duurzame De Interdepartementale Commissie Duurzame Ontwikkeling (ICDO) Ontwikkeling (ICDO) www.icdo.fgov.bewww.icdo.fgov.be
Leden Vertegenwoordiger van elk lid van de federale regering Vertegenwoordiger van het Federaal Planbureau Vertegenwoordiger van elke gewestregering Vertegenwoordiger van elke gemeenschap
Taken Opmaak federaal plan inzake duurzame ontwikkeling Definieert de opdrachten van openbare diensten bij de uitvoering van een
duurzame ontwikkeling Bewaking en coördinatie van de uitvoering van het Federaal plan
duurzame ontwikkeling Opmaak jaarrapport
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling (FRDO) (FRDO) www.belspo.be/frdocfddwww.belspo.be/frdocfdd
Effectieve ledenDeskundigen, vertegenwoordigers van verenigingen voor ontwikke-lingssamenwerking, milieuverenigingen, verbruikersorganisaties, werknemers, werkgevers, energieproducenten
Leden met raadgevende stem Vertegenwoordigers van elk lid van de federale regering, van de gewesten en van de gemeenschappen
TakenAdvies geven op eigen initiatief of op verzoek van een lid van de federale regering of van de wetgevende kamers, onderzoek, reflectie en sensibilisatie rond duurzame ontwikkeling
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
Wet 5 mei 1997 betreffende de coördinatie van Wet 5 mei 1997 betreffende de coördinatie van het federale beleid inzake duurzame ontwikkelinghet federale beleid inzake duurzame ontwikkeling
Instrumenten
Tweejaarlijkse publicatie van een Federaal rapport inzake
Duurzame ontwikkeling
Vierjaarlijkse publicatie van een Federaal Plan inzake
duurzame ontwikkeling
Adviezen van de FRDO
Jaarverslag van de ICDO
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
Beleidscyclus in de wet over DOBeleidscyclus in de wet over DO
Besluitvormings-cyclus wetduurzame
ontwikkeling
Tweejaarlijks federaalrapport duurzameontwikkeling.Actor: het FPB, TFDO
Planning en formulering inhet vierjaarlijks federaalplan duurzameontwikkeling.Actor: de ICDO en deregering
Uitvoering van het plan
Rapportering:beschrijving,analyse,evaluatie
Beleidsuitvoering: financieringen maatregelen formulerenActor: de minister of deregering
Implementatie.Actor: deadministratie
Monitoring/bewaking enrapportering in dejaarlijkse rapporten vande ICDO en van deleden van de ICDO.Actor: ICDO
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
I. Federaal rapport inzake duurzame ontwikkeling (1)I. Federaal rapport inzake duurzame ontwikkeling (1)
Beschrijving, analyse en een evaluatie van de bestaande toestand in België in relatie tot de internationale ontwikkelingen
Beschrijving, analyse en evaluatie van het tot dan toe gevoerde duurzaamheidsbeleid
Beschrijving van de verwachte ontwikkelingen bij ongewijzigd beleid en gewijzigd beleid volgens een aantal relevante scenario’s
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
I. Federaal rapport inzake duurzame ontwikkeling (2)I. Federaal rapport inzake duurzame ontwikkeling (2)
Invulling hieraan gegeven door de Task Force DO
Beschrijving van de bestaande toestand met indicatoren Analyse volgens vijf criteria Toekomstverkenning die gebaseerd is op risicopercepties
1ste rapport (1999): 4 kern- en 10 ondersteunende thema’s
2de rapport (2003): 10 concrete problematieken inzake duurzame ontwikkeling
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
II. Federaal plan inzake duurzame ontwikkelingII. Federaal plan inzake duurzame ontwikkeling
Totstandkoming
Voorontwerp van federaal plan
– Gebeurt door TFDO op aanwijzing van de ICDO
Advies van de FRDO en openbaar onderzoek
Ontwerp van plan
Federaal plan inzake duurzame ontwikkeling
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
Structuur van het Federaal Plan DO 2000-2004Structuur van het Federaal Plan DO 2000-2004 Voorontwerp dat het aan de gang zijnde proces presenteert Deel 1 : Beginselen, Thema ’s en Doelstellingen Deel 2: Federaal beleid gericht op de economische, sociale en ecologische
componenten van een duurzame ontwikkeling
– Wijzigingen van consumptiepatronen en productiewijzen
– Acties inzake armoede en sociale uitsluiting – overmatige schuldenlast milieugezondheidskunde
– Acties inzake landbouw - mariene milieu - biodiversiteit
– Acties inzake energie - vervoer - ozon en klimaatwijziging Deel 3 : Middelen ter implementatie Deel 4 : Versterking van de rol van de grote
maatschappelijke groepen Deel 5 : Tien richtsnoeren voor het beleid inzake duurzame ontwikkeling
•Probleemstelling•Actieplan- Strategische doelstellingen- Beleid en maatregelen- Uitvoering van het plan
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
Besluit Besluit (1)(1)
DO vereist het overbruggen van verschillende kloven:
Politieke doelstellingen Politieke acties
Klassieke beginselen Klassieke beleid
Beginselen van DO Beleid inzake DO
K1
K3K2 K4
Goede vooruitgang op de operationalisering van – de concepten (kloof 2)– instellingen (kloof 4)
Slechts weinig voortgang inzake de vertaling van de beginselen naar werkelijke daden
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
Besluit Besluit (2)(2)
DO vergt een proces van verandering in de manier waarop aan de huidige behoeften wordt voldaan
DO vergt de medewerking van alle actoren in de samenleving
De federale strategie inzake DO moet zich inpassen in de internationale dynamiek en streven naar coherentie met de strategieën op het Europese niveau en de drie gewesten
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
Besluit Besluit (3)(3)
Enkele grote uitdagingen– Een mondialisering die gestoeld is op de beginselen van DO
– Bescherming van de wereldwijde publieke goederen
– Uitroeien van armoede en link duiden met milieudegradatie
– Verbetering van de bestuurlijke structuren op alle overheidsniveau’s
– Versterking en institutionalisering van methoden voor ex-ante evaluatie van effecten van maatregelen op duurzame ontwikkeling
– In overeenstemming met het uitvoeringsplan van Johannesburg moet België tegen 2005 beschikken over een nationale strategie inzake duurzame ontwikkeling
Instelling van openbaar nutOrganisme d ’interêt public
Federaal PlanbureauBureau fédéral du Plan
De tijd die nodig was om de ideeën van de Franse revolutie te vertalen naar sociale normen en
procedures geeft een indicatie van de moeilijkheid van de opdracht die voor ons ligt.
SlotbeschouwingSlotbeschouwing