I. N. D.VISPUTATIO PHILOSOPHICA

Exhibens

THEOREMATANONNULLA MI-

SCELLANEA;Quan*...

Confenju ($' appro&ati&ne AmplifiifflttFacultatis Phttofepbicd in Regia Acs-

demia Aboenfi,PRISIDE

V l & o cxcellentiffime ac Pr/ecl/triffmo,Dh,M.JOHANNE FLACHSENIO,Mathematum Profeftbre ceiebcrrimo,& Academis h. t. Re&orfMagnifico, Mcece-

natc &Promororeomni obfequiicultuprofcquendo.

Vro gradu Maglfterii platidobomrumex/tmini /übmittit

CHiUSTIANUS WALSTENIUS,FinLInAudit,Max,d.x£Odob, 1675».

4 BOjE,

Extuf npiudridii.im Hnnfonii.

P R. £ F A T I O.\^^^lqi*idim mihi» $£ eh rmndato

Amphffmit Facultata Phikfophicitincumbii , £»? id vduntatis accidtt »

ut exigente anguflia ttmporu, nt qutd dtpu-blicii $pnvatisoccupationibm dtcam}altquottmtum ducerem lineas-, quihm omni oflenta-tisne fepofita differmdi anfamprabtam. Apuitandidas igitur e$ aquos rerum dftimatoresnon timeboi ne hac mfii<r_uoL<% exeo minoremineant gratiam , quod antea a celeberrimuviris folide elaborata, ame verof anlithefipeniltu omiffa » vix ac ne %,'ixquidtm cortueten»t quoad ipfam tbefin tratlata, fenfiim fa*niorum Phihfophorum^ ex Parte multo maxi»ma eliam vtrba contineant: cum mthi »bcaufas ante* memoratas sra TmKaCa, jqhvus;h- c. ra veteres novo indnm habituftm-ptr producere net licuent, nee cevlk de eau-fis interdurnpUcuerilftiullommuafuerii mtiarbitrij adpalatum deticatioru hujUtftculifin-gulare aliquoi argumentu g? mwmfiequgn-tatum nunc deducerc. De cdtero nullui dubi»tans dteßenivoli Le&oris /tqutnimitateef>

favsre in htfce afeenduadinflitutum mefta-tim adcir/go, Eflo itn^ faventt Aif.ffimoA 2 Tuzo-

Theqrema ?RIMUMj

Omne Ens propriam habet cxi-(leonarn-..

RAtio hujus aflertionis patet, quiagaudet efilntia a&uaii , «juae eft i-pia exiftentia. I Übiriotandum exiften-

tiam hie non accipi ftri&e pro fubfiftentia,tisq, abufive pro conditione & ftatu rci, fedproprie prout eft fynonymum entis cum re-fpesu quodatn adadlualitatem, qua aliquid«xtra caufas conftituitur ", Quod intclligen-dum vel pofitive , cjuatenus e caufis emer-ferit, vei negative, cjuatenus in caufis efifeeidern repugnaverit. In hac acceptionecompetit exiftentia omni entifingulari, nul-Io habito rcfpe&u, an fit accidcns vel fub-ftantia, hsc compieta in fubfiftendo vel in-compieta, five fit cxic & fua natura taiis,five ex accidenti. Et proutcns eft fimplexvei compofitum, totaie vel partiale, ita cxi-ftentiam habet fimplicem vel compofitam,totalemvel partiaiem, adaequatam yd ina-daequatam. Qua: hie adhuc effent diacnda,injun&a: brcvitatis memorreiintjuopubiiciedisfjutfiuoni.

Ths-«

THEO R BM A § I CUND U M.

A£tiones diftingvunrur finibus»

HOc theorema non ita accipicndum reor,vt bonitasfie malitia a&ionis in totum

afinecdebeat determinari, cum fepius vi-dcamus fieri mala bonifinis obtinendi gra-tia. Sed quod finis fit inter requifita ilia ,ex quibus bonitas & maiitia sSionum aefti-manda. Proin ad bonitatem carum opusefl;jundim omnibus requifitis, ad maiitiamfufficit veiunum. Exhinc liquet etiam quidde ilio cenfendum: duo cum faciunt idemnon eft idem. Nimirum pofTe a&ior.emquoad materiale convenire finc tarn«n ext-ftente ionge diverfiftimo. Sie pater ver-beribus affligit fiiium , affligit Scinimicuse»jus, aft fine aiio. Pratterea diftinguenciuminter a&ionem perfe ad finem ordinatam ,& cam quae per accidens: v. g. ProditioChri*fti a Juda fasfta non rneretur laudem, licetper cam fervatum genos humanuno. Ob-fervandum etiam iljudprocedere de fineul-timo , principali, adac-quato & per fe> non.de fubordinato , inadaequato & per «cci-dens.

Theo»

TheoreMa Tertium.Propria poffunt virtuce divina fe-

parari S iuo fubje&o.£k D hujtiswup?ir^|77ffenodationem!nrem

**" eft, vt fiiamus hie in confiderationemvenire non propria ov&tUitbt TOuv.Cpvasuii,fed nuprmfitref, tv\ ovcth. Prsetcrea nobisdiftihguendum I.lntcr ieparationem men-talem feu Logicarn &reaiem feu Phyficam,haec hujus loci eft. 11. Inter feparationempoficiyam, quae eft quando ncti folum con-juncltmi quid aufercur,fed etiamcontrariue-jusaffertur,& inter priyativa, cujuseft tantuprivarerem quodani fibiconpmSo, qua: hucquadrat. 111. Inter feparationern naturalcScprsnaturale, illa per natura, haec per natura:creatoremfic, de qun etiam hie nobis fermo.Kifce ita praefuppofitis probasr.«s afiertio-nem noftram, argumentantes r. Quod noneft contradictoriurn, illud Deus poteft, at fe-jungere propria a fuo fubjefto non eft con-tradiilorium, Ergo Deus hoc r-oteft. Minorfacilis eft probatu I. quja fubftantia fubjtsfuperfetSa cft ex & in fuis caufis : Proprietatesautcmiftacfuntcxtra fubjccti iicrisiv, confti-tutam enim feqvuntur non vero ccnftitu-

unt.

Bnt, Ut' ergo ficcedentes ifta proprietates{ab\eQi icriccrnoa. augent ; ita neciiiisfub.latis hujus fubftantia pcrit vel minuitur.2. Porro fubftantia & accidens non refpi-ciuntfc vt affirmans &negans,fedfuntquafi_fpecies oppofitac, quarum natura eft, vt unanon inciirdat fed potius excludat aiteram»utiqueinpropatuloeftilla nullarn implicarecontradiiftionem. 11. Si propria adjuntftaDeus a fuis fubjeftis non poteftaveliere, ha-bent utique in fe principium refiftendi illiusinfinitati, aft cum hoc faifum fit, quia nihilin hac finita natura, quod infinito Dcoqveatrcfiftere^falfumitsqierit & antccedens.111. Si,Deusnon poteft conjundiionem pro-prietatum cum fubjeck) foivere , nexus ilienaturalisDeoerit robuftior , utpote qui ne-queat eximere fubje&a, accidentium JBgoprefla , at confequens biasphemum E,IV. Quia nos verc poffumus feparationementali propria a fuis fubje&isfeparare, u-tique multo magisDeus eafeparationc reaiifejungerc poteft, nam infinitis modis, tefteApoftoJo, Deus piura poteft, quam crea-tura intclligit aut percipit. Hinc er-iam dixit quidam Deumlonge potentioremin operando, quam inteJiedhim noftrum iaspprchendendo. V, Videtur &id e^ince-

A 4 ra a-

te asum primum fcparabiiem, quod aftusiecundus iaepius fublatus.Sufficiat unum exiriultis produxiffe exemplum , quod habe-tur2.Reg.tf. v. 6. Übi dcfcenfioiferro graviinfuperficie aqua conftituto potuit feparari.VI, Addunt robur gffertioni noftrae exem-pla comp!ura,quae teftantur non tantum de*£his fecundi fed & primi fejunftione: Siefubfiftentia ab affumpta humanitate Chriftifublata eft, quae tarnen per emanationem in-fequitur communem formaro in fubftantiafingulari. Infirmitates & qualitates corpo-ris noftri prout nunc conftitutum eft, ema-nantabipfa effentia corporjs, quae tarnen infutura vira auferentur, remanenteipfa fub-jc&i corporis effentia, i. Cor. 15. v, 44.Erit enim corpus t2s, fed non ras 2&( quo-niam evademus \myyi/\ci Matth. 21. v. jo.

Theorema Qjjartum»Formas brutorum in dillolutio.

ne fuorum corporum nonin-tenreprobabile videtur.

CUm dudum Chartefii fententia formasfctrutorUm facientis accidentia cxpiofa

fu & jam inter omnesfanioresFhilofophoscon-

eas fubftantias, Jnsque dupiicest, materiaies & immareriales,quxii&oria opppfitio, &ficinterduon detur medium, puca particjpa-taque formae brutorum erunt veivel fpriritus. Prius per fe pacetc, quia aJsrnv in Phiiofcphia con-irpus informari a corpore, pofte-concedendum, vidciicet partici-

las iftas de conceptu fpiritus, &iyctKiy&g. His ita pofitis factl»neam lententiam roborari poftc

Afferunt quidem magni nominisi focjmas brutorum una cum cor-erirc, verum probabilior vidcturiitentia qui dicfant eas fuperftires;, qu2mvis vi rormandi perfecleleant, idqueob rationesfeqvcntes t.i agnofcunt prihcipiUm corrumpesfenecextra fe,non iliuu quiafutfpi-Koyug didi, ur fupetius eviclum;ulant hinc pugaantes qualitatesmcm caufantes ; nee hoc, quianonem Logicum fubftantiac nihilim. 2, Accedit & iliudquod com-vox Phiiofophornm : ficut ex ni-fit, ita injnihilum niiiii redigitur,virtuee fipiti agentis,

T H E O-

TheOREMA QjJINTUM^Motus iolis duplcx» communis

vel proprius.MOtuscommunis,qui 3: primuscluitcft,

quo Solindies abOrientepermeridiemin occiclentem , indequc per meditt notfiistempus rurfus in orier.tem circa cerramfe-nicl y.olyitur, ac rcdit ad eundem meridia-num.i quoeft digceffus, hinc vvx%fr.i_z/vbgdiurnus & quotidianus appellatur. Hiekjocus cum omnium pateat oculis, noumuha eget expofttianc. Nifi quis defub-jedlo hujus motus, cvi primoinfit, vere ne&n apparenter foii, revera autcm terrac com-petat,n.unc litigare velir, quod ad noftruminftitutum non pertinet. Siveenim hoc fiveilkid verumfit, nihil mearefert,cum Mathe-matico ctiam falfas hypoihefes oiT.imere' li-ceat, tno.io taicsfint, quibuscalcuius mo-tuum coeieftium vcre & faciiius cxpediricureat. Id folum hie animadvertcndum ,Ijuod iicet ciotus hie foiis fit continuus &unifbrmis, quotl exumbriscorporum& al-tstudinihus fohsuniformitercrefcentibus&decrefceutibus patct, tarnen non eft perfe*ifte circularis fed fpiralis (phirius.; Qaiaoon egriditUr fempe: ex. eodesn pun<So ho-

rizon-

rizontis', nee in eodem occidit, fedhsco-mnia fingulis mutantur diebus. Propri.us& fecundus feiis motus non cft ab ortu inoccafum ,fed vice verfa ab occafu per me-ridiem in ortum, & iilinc per mediam norflcra in occafum. Obfervatum eft a do-&is, foicm & carterasftciias non fempere^undem habcrc fitum & diftantiam inter fe,ab iis quippe fteilis, cum quibus So! hodiceftconjunilus,percipietur eras cutn longointervaiio verfus parus orientales ditjua-flum, Sie c. g. Soi hodie eft in 27, grWfilibrK, cras deprehendetor ia eg.graduejus*dem , cum uriurn plus minus gradum mo-tu hoc proprio S.S.S. finguiis pcrcurrat di-ebus, hoc modo perluflrac omr.ia fignaZo-diacij cxcra tropicos vero nunquam egse-citur; vt enim die folftitii atftiyi ad cropi-cum cancri ar.quatori feu cingulomunaipa-ralleium pervenit, indecurfum flc&ic con-vcrtendo fe per aiias fpiras ad aurtrum,&vt crans azquatorem fignum capricorni ac-ceftlt, defcnbit aherum tropicumnimirumcapricorni , tunc nos habemus folftitiumhybemum, Hie folis absquatorereceffus,vocaturdcclinatio ejus, maxima autesnde-clinatio eft rsceffus usque ad tropicos, quijuxta Aftronornorum obfervationcm eft zsl_grad.fcre. Fitqucrji hie motus foJis fcrc-

per

perfub cccliptica,quide caufaaudit motueSolisin longitudincm, nam fit juxtalongi-tudinem Zodiaci, cum extra ecciipticamnunquam digrediatur, ficnt aiij planetae, quigaudent etiam motu iatitudinis. Notan-3um infuper motum hunc proprium noneffe realem , fed apparentem propter obii-quitatem motus primi.

Theorema Sexturn»Eclipfes Sofis 8c Lunas fiunt in.

capite vcl cauda draconis.QUandohic duo Luminaria magna fcos

patiuntur defeiftus, turn oronibus, apudquos contingunt, faciie patent, adeo, vt Ciquisdeijsdubitctjoippajcw. fenfuum cxcradu-fcitacionis alcamlaborabit- Modusverononnifiarcificibus conftat, proin ifte es partenobis verbo indicandus. Hujus de ecli-pfibus dotftrinae fundamentum eft, quod incclipcica feu Solis via non moveacur fem-per luminare aiterum, fed cgrediatur lasplus,quem receffum ejus laticudinem appellant }

Induobus.tamcnlocis folares & lunarcsvia;le mutuointerfecant, & Cum gyri ;ili cur»vitstem draconumimitariveteribus vififunt,ufas obrinuk incexie&ionum pun&a caput

&

& c&udam draeonUappeliandii Oputdra.conis alias appellatur nodus boreus, caudaveronodus auftrinus. Cum fcaq; lumina-ria apud hofce conjunguntur nodos, id cft,quando Luna ab eciiptica , vel omninonon vel parum, nee ulcra iy. gradus & }©"minuta ciftar , feu latitudinem babat exi-guam , conjundio accidit eciiptica , tuncinterjeclusLunac fplendifilmam Soiis lucenanoftris furripit ocuiis. Eaqj cle caufa vui-go eclipfis Soiis audit, qux redius Eclipfisterrs vocaretur. Eradverfo fi Luna haudprocui a nobis opponatur Soli, ita,uttem«poie oppofitionis ver», iatitudo Lunaefemijdiametrum cjus nonexccdat, oppofitioeriteciiptica, feu cciipfis Lunas accidct, cumumbra terra* impediat, quo niinus radij fo-lares opacum Lunae corpus iliuminent. E-clipfes hafce tamSolis quam Lunxobfervan-dum effc t^tales & partiales; iJIs accidunt,quando irradiatio totaliter impeditur ;hxcum pars tanturn lummaris in irradiationeimpeditur. Univerinlis vero Eciipfis folicompetit Lunat , quinded fic appcliatur ,quia cerni poteft ab omnibus hominibus,prius ab orientaKbus, pojlerius ab occiden-taiibus, in hacmisphacrio iiio habitantibus,übi accidit. Ratio harc cft, qued Luna a-mitcat Ijjmen folare mutuatitium, ideoque

vide-

videriqueat in omniorbe, übitumLunafu-pra horizontern eft confpicua, Soiis au-tern. Eclipfe.s quoniam contingunt Xunae,quae exigua eft, interpofitione inter Soiem.& ocuios noftros, fieri non potcft, utin to-to haemisphatrto fint vifibilcs,

ThEORE.MA SEPTI M U M.

fhi»o(ophia Moralis ex fcriptisEthnicorum peti potefl:, fednon folum...

FUereantealiquad teropus in patrianoftra,quipotius exiftiroavcrc Phi-

lofophiam moralsm ex facris hauricn-dam literis,^qua de eaufS fcripta fuamoralem Pbisofophiam conccrncntiafpcciofoEthiciE Cbriftian» nominein-fignivere, Fhilofophiam veropagani-cam,(ita enimAriftotelica per contem-ptum appellata) 6 Scholis Chriftiano-rumrelegandarn ceniuere. Aftfcriptu*ra facra & Phiiofophica Ethnicorumfanioruti fcriptahaud itafuntoppofita,vt fe mutuo tollant» neque inter fecanfifterequcant. Cumhsclegcm na-

turae

turs profundamentoagnofcant» quaeilegemorali nonningradaaiiterdiifert,louge tarnen diverfiilimusutriqtse pro»poficus eft finis, Sacramm literarum eft,hominesadvitamacJertsam ducere}Phi-lofophise autern de furomo hujus vitaebono eife folicitum. Faftitn quidemiaS. fcripturis occurrunt pcrplurcs vitas& morum regulac, nee non frequentesad virtute, adhortationes,Verum aliudeftincidentcr, obtter Scquafi aliud a<gendo quidpiam attingere , aliudunice & ex profeftb rcm rra&are. Exh«(celiquet vitajprscepta a fcriptis Eth-nicoruro > quatenus legi natur® funtconformia, opttmtb poffe peti. Quoinon itaaccipiendnm volo , quafi noamultum im6fortafTe magis ad ritarn ho-nefte degendaro conferrcnt prarceptadivina,quamftatuta ullius Philofophi-quoniam varia preflius edocemur ex fa-cris literjs, qnam ex ullius Philofophiplacito; verum regulas morutn ad hu-manum hujus vitre bonum acquirendiibene multas etla extrafacras literaspetipolfe, quod vcl.cx co manifeftnm eft,

quia

quia parti multo maximae humani ge-neris fcripturas facrasiegere non acci-dit Qyibus quoniatn Deus acqi concefficliberum arbitrium ae c«teris,abfur-dum acprovidentiardivlnai eftcontra-riuco eum plane nullum iis propufuiffcfinem, ad quem fuas dingerent aiftio-ues; prscipue cum vita fine certaqva-damnorma dubia, inconftans, vaga &anccps eftet. Et tantum erat.

Additamenta.Divina prttfcient.it mn tettU rerum tontin-

gemUam.Vuo infnila nen dantur.M-lum tranfeendentale non iitur.Angclifnni incotporen incorrupubiles^m-.

morialet,Omne Sns efi velfubflanii* vel accidenr.tion otnne tht propria gmdet fubfifienttLVtrtm confifttt in perfecllone ammx.fialento* fibi inftrre m.nttt Mtcitum.ludicu efl,fetmd-m*B* f_f probata judicare.(duijkxtatonfcientiitm trrantemagityeccat.