the old man and the sea - englishplus.vnenglishplus.vn/filemanager/files/[ispeak_vn]the old man and...

Tủ sách Song ngữ iSpeak.vn

1

THE OLD MAN AND THE SEA

ÔNG GIÀ VÀ BIỂN CẢ

By Ernest Hemingway

>>> http://ispeak.vn/<<<

http://ispeak.vn/

http://ispeak.vn/


2

The Old Man and the Sea

By Ernest Hemingway

Ông già và biển cả

Ernest Hemingway

Chapter 1

He was an old man who fished alone in

a skiff in the Gulf Stream and he had

gone eighty-four days now without

taking a fish. In the first forty days a boy

had been with him. But after forty days

without a fish the boy’s parents had told

him that the old man was now definitely

and finally salao, which is the worst

form of unlucky, and the boy had gone

at their orders in another boat which

caught three good fish the first week. It

made the boy sad to see the old man

come in each day with his skiff empty

and he always went down to help him

carry either the coiled lines or the gaff

and harpoon and the sail that was furled

around the mast. The sail was patched

with flour sacks and, furled, it looked

like the flag of permanent defeat.

The old man was thin and gaunt with

deep wrinkles in the back of his neck.

The brown blotches of the benevolent

skin cancer the sun brings from its [9]

reflection on the tropic sea were on his

cheeks. The blotches ran well down the

sides of his face and his hands had the

deep-creased scars from handling

heavy fish on the cords. But none of

these scars were fresh. They were as

old as erosions in a fishless desert.

Everything about him was old except his

eyes and they were the same color as

the sea and were cheerful and

undefeated.

“Santiago,” the boy said to him as they

climbed the bank from where the skiff

Chương 1

Lão đã già, một mình một thuyền câu cá

trên dòng Nhiệt lưu và đã tám mươi tư

ngày qua lão không bắt được lấy một

mống cá nào. Bốn mươi ngày đầu

thằng bé đi với lão. Nhưng sau bốn

mươi ngày không câu được cá, cha mẹ

thằng bé bảo nó rằng rốt cuộc bây giờ

ông lão đã hoàn toàn salao, cách diễn

đạt tệ nhất của vận rủi, rồi buộc nó đi

theo thuyền khác và ngay trong tuần lễ

đầu tiên chiếc thuyền ấy đã câu được

ba con cá lớn. Điều đó khiến thằng bé

buồn khi hằng ngày thấy ông lão trở về

với chiếc thuyền không, nó luôn xuống

giúp lão mang khi thì cuộn dây, cái lao

móc săn cá, khi thì cái sào hay tấm

buồm quấn quanh cột. Tấm buồm được

vá bằng bao bột, cuộn lại trông như một

lá cờ bại trận triền miên. ông lão gầy

gò, giơ cả xương, gáy hằn sâu nhiều

nếp nhăn. Những vệt nám vô hại trên

làn da má của lão do bị ung thư bởi ánh

mặt trời phản hồi trên mặt biển nhiệt

đới. Những vệt ấy kéo dài xuống cả hai

bên má, tay lão hằn những vết sẹo sâu

bởi kéo những con cá lớn. Nhưng

chẳng có vết nào trong số sẹo ấy còn

mới cả. Chúng cũ kỹ như mấy vệt xói

mòn trên sa mạc không cá. Mọi thứ trên

cơ thể lão đều toát lên vẻ già nua, trừ

đôi mắt; chúng có cùng màu với nước

biển, vui vẻ và không hề thất bại.

“ông Santiago, thằng bé nói khi hai

người leo lên bờ nơi con thuyền được

kéo lên.


3

was hauled up. “I could go with you

again. We’ve made some money.”

The old man had taught the boy to fish

and the boy loved him.

“No,” the old man said. “You’re with a

lucky boat. Stay with them.”

“But remember how you went eighty-

seven days without fish and then we

caught big ones every day for three

weeks.”

“I remember,” the old man said. “I know

you did not leave me because you

doubted.”

“It was papa made me leave. I am a boy

and I must obey him.”

“I know,” the old man said. “It is quite

normal.”

“He hasn’t much faith.”

[10] “No,” the old man said. “But we

have. Haven’t we?”

‘Yes,” the boy said. “Can I offer you a

beer on the Terrace and then we’ll take

the stuff home.”

“Why not?” the old man said. “Between

fishermen.”

They sat on the Terrace and many of

the fishermen made fun of the old man

and he was not angry. Others, of the

older fishermen, looked at him and were

sad. But they did not show it and they

spoke politely about the current and the

depths they had drifted their lines at and

the steady good weather and of what

they had seen. The successful

fishermen of that day were already in

“Cháu có thể lại đi cùng ông. Chúng ta

đã có ít tiền rồi.

ông lão dạy thằng bé câu cá và nó quý

lão.

“Đừng”, lão nói.

“Cháu đang đi với con thuyền may mắn.

Hãy ở lại với họ”.

“Nhưng ông còn nhớ có hồi suốt tám

mươi bảy ngày ta không bắt được cá

nhưng sau đó trong ba tuần lễ ngày nào

ta cũng vớ được cá lớn”.

“ông nhớ”, ông lão nói.

“ông biết cháu đã không rời bỏ ông vì

thiếu lòng tin”.

“Tại cha cháu bắt làm như thế. Cháu

còn nhỏ, cháu phải nghe lời cha”.

“ông hiểu”, ông lão nói.

“Đấy là chuyện thường”.

“Cha cháu chẳng tin đâu”.

“Phải”, ông lão nói.

“Nhưng chúng ta tin, đúng không... ”

“Vâng”, thằng bé đáp.

“Cháu có thể mời ông một lá bia ở

khách sạn Terrace trước khi chúng ta

mang mấy thứ này về nhà chứ... ”

“Tại sao lại không... ”, ông lão nói.

“Dân chài với nhau cả mà”. Họ ngồi ở


4

and had butchered their marlin out and

carried them laid full length across two

planks, with two men staggering at the

end of each plank, to the fish house

where they waited for the ice truck to

carry them to the market in Havana.

Those who had caught sharks had

taken them to the shark factory on the

other side of the cove where they were

hoisted on a block and tackle, their

livers removed, their fins cut off and

their hides skinned out and their flesh

cut into strips for salting.

When the wind was in the east a smell

came across the harbour from the shark

factory; but today there [11] was only

the faint edge of the odour because the

wind had backed into the north and then

dropped off and it was pleasant and

sunny on the Terrace.

“Santiago,” the boy said.

“Yes,” the old man said. He was holding

his glass and thinking of many years

ago.

“Can I go out to get sardines for you for

tomorrow?”

“No. Go and play baseball. I can still

row and Rogelio will throw the net.”

“I would like to go. If I cannot fish with

you. I would like to serve in some way.”

“You bought me a beer,” the old man

said. “You are already a man.”

“How old was I when you first took me

in a boat?”

“Five and you nearly were killed when I

brought the fish in too green and he

Terrace và rất nhiều người đánh cá trêu

ông lão nhưng lão không giận. Một số

khác, những ngư dân lớn tuổi hơn, nhìn

lão và cảm thấy buồn. Nhưng họ không

để lộ ra mà chỉ từ tốn nói về dòng chảy,

độ sâu buông câu, về thời tiết tốt, ổn

định và về những thứ họ đã nhìn thấy.

Mấy tay đánh cá thành công của ngày

ấy đã trở về, xả thịt con cá kiếm của họ,

sắp đầy lên hai tấm ván, mỗi người

khiêng một đầu đi xuyên đến nhà để cá,

đợi chiếc xe tải ướp lạnh đưa đến chợ

Havana. Những người bắt được cá

mập thì đưa chúng đến xưởng cá mập

phía bên kia vịnh; chúng được móc treo

lên bằng ròng rọc, gan bị mổ lấy, vi bị

cắt, da bị lột và thịt thì được xẻ thành

súc đưa ướp muối. Khi gió Đông thổi,

mùi tanh nồng từ xưởng cá mập bên kia

cảng phả đến. Nhưng hôm nay, mùi cá

chỉ thoang thoảng vì gió thổi chếch

sang hướng Bắc rồi lặng hẳn; trên

Terrace trời tỏa nắng dễ chịu.

“ông Santiago”, thằng bé gọi.

“ừ”, ông lão đáp. Lão đang giữ cái lá và

hồi tưởng về nhiều năm trước.

“Cháu đi kiếm giúp ông mấy con cá mòi

cho ngày mai nhé... ”

“Đừng. Đi chơi bóng chày đi. ông vẫn

có thể chèo và Rogelio sẽ quăng lưới”.

”Cháu thích đi.

Nếu cháu không được câu cá với ông

thì cháu muốn giúp ông việc gì đó”.

“Cháu đã mua bia cho ông”, ông lão nói.

“Cháu thực sự là đàn ông rồi”.


5

nearly tore the boat to pieces. Can you

remember?”

“I can remember the tail slapping and

banging and the thwart breaking and

the noise of the clubbing. I can

remember you throwing me into the bow

where the wet coiled lines were and

feeling the whole boat shiver and the

noise of you clubbing him like chopping

a tree down and the sweet blood smell

all over me.”

[12] “Can you really remember that or

did I just tell it to you?”

“I remember everything from when we

first went together.”

The old man looked at him with his sun-

burned, confident loving eyes.

“If you were my boy I’d take you out and

gamble,” he said. “But you are your

father’s and your mother’s and you are

in a lucky boat.”

“May I get the sardines? I know where I

can get four baits too.”

“I have mine left from today. I put them

in salt in the box.”

“Let me get four fresh ones.”

“One,” the old man said. His hope and

his confidence had never gone. But now

they were freshening as when the

breeze rises.

“Two,” the boy said.

“Two,” the old man agreed. “You didn’t

steal them?”

“I would,” the boy said. “But I bought

these.”

“Lần đầu tiên ông đưa cháu ra khơi,

cháu lên mấy... ”

“Lên năm, và suýt nữa cháu bị chết khi

ông lôi con cá quá lớn lên thuyền, nó

gần như quật tan con thuyền ra nhiều

mảnh. Cháu có còn nhớ không... ”

“Cháu vẫn nhớ cái đuôi quật mạnh; chỗ

ngồi chèo thuyền bị gãy và tiếng nện

của cái chày. Cháu nhớ ông ném cháu

ra đằng mũi thuyền, nơi lùng nhùng

những sợi dây ướt rồi cháu cảm thấy

toàn bộ con thuyền chao đảo và tiếng

ông quật con cá nghe như thể đang đốn

cây, máu nóng hổi bắn cả lên người

cháu”.

“Có phải cháu thực sự nhớ chuyện ấy

hay là do ông kể... ”

“Cháu nhớ mọi thứ kể từ cái lần đầu

tiên ông cháu ta đi cùng nhau”. ông lão

nhìn thằng bé bằng ánh mắt chan chứa

tình thương, tin cậy, ấm áp của mình.

“Nếu cháu là con ta thì ta sẽ đưa cháu

đi cầu may một phen”, lão nói.

“Nhưng cháu là con của cha mẹ cháu

và cháu đang đi trên con thuyền may

mắn”.

“Cháu có thể đi kiếm cá mòi chứ...

Cháu còn biết nơi cháu có thể kiếm

được bốn con mồi”.

“Hôm nay ông vẫn còn mấy con. ông đã

muối chúng trong thùng”.

“Để cháu đi kiếm bốn con tươi”.

“Một thôi”, ông lão nói. Niềm hy vọng và


6

“Thank you,” the old man said. He was

too simple to wonder when he had

attained humility. But he [13] knew he

had attained it and he knew it was not

disgraceful and it carried no loss of true

pride.

“Tomorrow is going to be a good day

with this current,” he said.

“Where are you going?” the boy asked.

“Far out to come in when the wind

shifts. I want to be out before it is light.”

“I’ll try to get him to work far out,” the

boy said. “Then if you hook something

truly big we can come to your aid.”

“He does not like to work too far out.”

“No,” the boy said. “But I will see

something that he cannot see such as a

bird working and get him to come out

after dolphin.”

“Are his eyes that bad?”

“He is almost blind.”

“It is strange,” the old man said. “He

never went turtle-ing. That is what kills

the eyes.”

“But you went turtle-ing for years off the

Mosquito Coast and your eyes are

good.”

“I am a strange old man”

“But are you strong enough now for a

truly big fish?”

“I think so. And there are many tricks.”

[14] “Let us take the stuff home,” the

boy said. “So I can get the cast net and

go after the sardines.”

lòng tin của ông lão chưa bao giờ nguội

lạnh. Còn bây giờ thì chúng đang cuộn

lên như khi gió đang nổi.

“Hai”, thằng bé nói.

“Hai”, ông lão đồng ý.

“Cháu không ăn cắp đấy chứ... ”

“Cháu không”, thằng bé đáp.

“Cháu mua”.

“Cảm ơn cháu”, ông lão nói. Lão quá

giản dị để không tự hỏi tính nhún

nhường của mình có tự bao giờ. Nhưng

lão biết lão đã có nó và lão biết nó

chẳng có gì xấu hổ và cũng chẳng mảy

may phương hại đến niềm kiêu hãnh

thực sự.

“Với con nước này, mai sẽ là một ngày

tốt lành”, lão nói.

“ông sẽ đến đâu”, thằng bé hỏi.

“Đi thật xa, khi gió trở thì mới quay về.

ông muốn đến đấy trước khi trời sáng”.

“Cháu sẽ tìm cách để ông ấy ra câu xa”,

thằng bé nói.

“Rồi khi ông câu được một con gì đấy

thật sự lớn, cháu sẽ có thể đến giúp”.

“ông ấy không thích ra khơi xa đâu”.

“Vâng”, thằng bé nói.

“Nhưng cháu sẽ thấy cái gì đó, một con

chim săn mồi chẳng hạn, mà ông ấy

không thể thấy rồi giục ông ta bám theo


7

They picked up the gear from the boat.

The old man carried the mast on his

shoulder and the boy carried the

wooden boat with the coiled, hard-

braided brown lines, the gaff and the

harpoon with its shaft. The box with the

baits was under the stern of the skiff

along with the club that was used to

subdue the big fish when they were

brought alongside. No one would steal

from the old man but it was better to

take the sail and the heavy lines home

as the dew was bad for them and,

though he was quite sure no local

people would steal from him, the old

man thought that a gaff and a harpoon

were needless temptations to leave in a

boat.

They walked up the road together to the

old man’s shack and went in through its

open door. The old man leaned the

mast with its wrapped sail against the

wall and the boy put the box and the

other gear beside it. The mast was

nearly as long as the one room of the

shack. The shack was made of the

tough budshields of the royal palm

which are called guano and in it there

was a bed, a table, one chair, and a

place on the dirt floor to cook with

charcoal. On the brown walls of the

flattened, overlapping leaves of the

sturdy fibered [15] guano there was a

picture in color of the Sacred Heart of

Jesus and another of the Virgin of

Cobre. These were relics of his wife.

Once there had been a tinted

photograph of his wife on the wall but

he had taken it down because it made

him too lonely to see it and it was on the

shelf in the corner under his clean shirt.

bầy cá dorado”.

“Mắt ông ấy kém đến thế ư... ”.

“ông ấy gần như mù”.

“Lạ thật”, ông lão nói.

“ông ấy chưa bao giờ đi săn rùa. Đấy là

lý do làm mắt kém thị lực”.

“Nhưng ông đã nhiều năm đi săn rùa

tận Moạquito Coaạt mà mắt ông vẫn

còn tốt”.

“Ta là một lão già kỳ lạ”.

“Nhưng giờ đây ông có còn đủ sức để

dành cho con cá thật lớn không... ”

“ông chắc thế. Vả lại còn có nhiều mẹo

nữa”.

“Chúng ta hãy mang dụng cụ về nhà”,

thằng bé nói.

“Rồi cháu có thể mang lưới - quăng đi

bắt cá mòi”. Họ tháo vật dụng khỏi

thuyền. ông lão vác cột buồm, thằng bé

mang thùng gỗ đựng dây, những sợi

dây câu màu nâu được bện thật chắc,

cái móc, ngọn lao với cán của nó.

Thùng đựng mồi để ở đuôi thuyền, bên

cạnh cái chày được dùng để quật

những con cá lớn khi bị kéo lên khoang.

Chẳng ai ăn trộm đồ đạc của ông lão,

nhưng tốt hơn thì cứ đưa cánh buồm,

cuộn dây nặng vào nhà bởi sương có

thể làm chúng hỏng và dẫu cho lão có

hoàn toàn tin chắc là chẳng có người

địa phương nào ăn cắp của lão thì lão

vẫn nghĩ cái móc và ngọn lao hẳn có


8

“What do you have to eat?” the boy

asked.

“A pot of yellow rice with fish. Do you

want some?”

“No. I will eat at home. Do you want me

to make the fire?”

“No. I will make it later on. Or I may eat

the rice cold.”

“May I take the cast net?”

“Of course.”

There was no cast net and the boy

remembered when they had sold it. But

they went through this fiction every day.

There was no pot of yellow rice and fish

and the boy knew this too.

“Eighty-five is a lucky number,” the old

man said. “How would you like to see

me bring one in that dressed out over a

thousand pounds?”

“I’ll get the cast net and go for sardines.

Will you sit in the sun in the doorway?”

[16] “Yes. I have yesterday’s paper and

I will read the baseball.”

The boy did not know whether

yesterday’s paper was a fiction too. But

the old man brought it out from under

the bed.

“Perico gave it to me at the bodega,” he

explained. “I’ll be back when I have the

sardines. I’ll keep yours and mine

together on ice and we can share them

in the morning. When I come back you

can tell me about the baseball.”

“The Yankees cannot lose.”

“But I fear the Indians of Cleveland.”

sức cám dỗ khi để trên thuyền. Họ cùng

đi bộ trên con đường đến lều ông lão rồi

bước vào qua cánh cửa để ngỏ. ông lão

dựng cột buồm với lá buồm quấn quanh

vào vách, thằng bé đặt cái thùng gỗ và

mấy thứ khác bên cạnh. Cột buồm cao

gần bằng chiều cao của căn lều một

buồng. Vách lều được ghép bằng thân

loài cọ xù xì có tên gọi là guano; trong

lều có một cái giường, một cái bàn, một

cái ghế và một cái bếp trên nền đất để

nấu bằng than củi. Trên bức tường màu

nâu của những thân cọ guano đập giập

với mấy chiếc lá cứng queo của chúng

chồng lên nhau, là hai bức ảnh màu của

Đức Chúa Jesus và Đức Mẹ Đồng Trinh

xứ Cobre. Đấy là di vật của vợ lão. Có

dạo bức ảnh tô màu của vợ lão cũng

được treo trên tường nhưng rồi lão đã

tháo xuống bởi nó khiến lão càng cô

đơn hơn khi nhìn thấy, lão để nó trên

giá trong góc dưới chiếc sơ mi sạch của

lão.

“ông có gì ăn không... ”, thằng bé hỏi.

“Một niêu cơm gạo vàng với cá. Cháu

có muốn ăn không... ”.

“Thưa không. Cháu sẽ ăn ở nhà. ông có

cần cháu nhóm lửa không... ”.

“Không. Để lát nữa ông nhóm. Hoặc có

lẽ ông sẽ ăn cơm nguội”.

“Cháu có thể mang cái lưới - quăng đi

chứ... ”.

“Dĩ nhiên”. Không có cái lưới - quăng

nào cả, thằng bé nhớ rõ cái lúc họ bán

nó. Nhưng ngày nào hai ông cháu cũng

vờ tưởng tượng như thế. Và thằng bé

cũng biết chẳng có niêu cơm gạo vàng


9

“Have faith in the Yankees my son.

Think of the great DiMaggio.”

“I fear both the Tigers of Detroit and the

Indians of Cleveland.”

“Be careful or you will fear even the

Reds of Cincinnati and the White Sax of

Chicago.”

“You study it and tell me when I come

back.”

“Do you think we should buy a terminal

of the lottery with an eighty-five?

Tomorrow is the eighty-fifth day.”

“We can do that,” the boy said. “But

what about the eighty-seven of your

great record?”

[17] “It could not happen twice. Do you

think you can find an eighty-five?”

“I can order one.

“One sheet. That’s two dollars and a

half. Who can we borrow that from?”

“That’s easy. I can always borrow two

dollars and a half.”

“I think perhaps I can too. But I try not to

borrow. First you borrow. Then you

beg.”

“Keep warm old man,” the boy said.

“Remember we are in September.”

“The month when the great fish come,”

the old man said. “Anyone can be a

fisherman in

May.”

“I go now for the sardines,” the boy said.

When the boy came back the old man

was asleep in the chair and the sun was

và cá nào cả.

“Tám mươi lăm là con số may mắn”,

ông lão nói.

“Cháu có thích ông mang về con cá

nặng gần nửa tấn không... ”.

“Cháu sẽ lấy cái lưới - quăng đi bắt cá

mòi. ông ngồi sưởi nắng trên ngưỡng

cửa chứ... ”.

“ừ. ông có tờ báo hôm qua và sẽ đọc về

trận bóng chày”. Thằng bé không chắc

liệu cái tờ báo hôm qua ấy có phải là

sản phẩm của trí tưởng tượng nữa

không. Nhưng ông lão đã lôi tờ báo từ

dưới giường ra.

“Perico cho ông ở bodega”, lão giải

thích.

“Cháu sẽ quay lại khi kiếm được vài con

cá mòi. Cháu sẽ ướp đá mấy con của

ông cùng của cháu rồi sáng mai chúng

ta chia nhau. Khi cháu quay lại, ông

nhớ kể cho cháu nghe chuyện đội bóng

đấy”.

“Đội Yankee không thể thua”.

“Nhưng cháu sợ đội Da Đỏ Cleveland”.

“Hãy tin vào đội Yankee, cháu à. Hãy tin

tưởng ở Di Maggio vĩ đại”.

“Cháu sợ cả đội Hổ Detroit lẫn đội Da

Đỏ Cleveland”.

“Hãy coi chừng không khéo cháu lại sợ

cả đội Đỏ Cincinnati và đội White Sox

của Chicago”.


10

down. The boy took the old army

blanket off the bed and spread it over

the back of the chair and over the old

man’s shoulders. They were strange

shoulders, still powerful although very

old, and the neck was still strong too

and the creases did not show so much

when the old man was asleep and his

head fallen forward. His shirt had been

patched so many times that it was like

the sail and the patches were faded to

many different shades by the sun. The

[18] old man’s head was very old

though and with his eyes closed there

was no life in his face. The newspaper

lay across his knees and the weight of

his arm held it there in the evening

breeze. He was barefooted.

The boy left him there and when he

came back the old man was still asleep.

“Wake up old man,” the boy said and

put his hand on one of the old man’s

knees.

The old man opened his eyes and for a

moment he was coming back from a

long way away. Then he smiled.

“What have you got?” he asked.

“Supper,” said the boy. “We’re going to

have supper.”

“I’m not very hungry.”

“Come on and eat. You can’t fish and

not eat.”

“I have,” the old man said getting up

and taking the newspaper and folding it.

Then he started to fold the blanket.

“ông đọc đi rồi kể cho cháu lúc cháu

quay lại”.

“Cháu có nghĩ chúng ta nên mua tờ vé

số có số cuối là tám mươi lăm không...

Mai là ngày thứ tám mươi lăm”.

“Chúng ta có thể mua”, thằng bé nói.

“Nhưng thế còn con số cực kỳ kỷ lục

của ông là tám mươi bảy”.

“Không thể xảy ra lần thứ hai đâu. Cháu

có chắc là cháu có thể tìm được tờ vé

số tám mươi lăm ấy chứ... ”

“Cháu có thể mua một chiếc”.

“Một chiếc. Hai đô la rưỡi đấy. Ai có thể

cho chúng ta vay món tiền ấy... ”

“Dễ thôi mà. Cháu luôn có khả năng vay

hai đô rưỡi”.

“ông nghĩ có lẽ ông cũng có khả năng

đó. Nhưng ông cố không vay mượn.

Thoạt tiên thì vay mượn. Rồi sau đó là

ăn mày”.

“Hãy giữ ấm ông ạ”, thằng bé nói.

“Chúng ta đã qua tháng chín”.

“Tháng này là mùa cá lớn”, ông lão nói.

“Vào tháng năm thì ai cũng có thể trở

thành người đánh cá”.

“Bây giờ cháu đi kiếm cá mòi đây”,

thằng bé nói. Khi thằng bé trở lại ông

lão đã ngủ trên ghế, mặt trời đã lặn.

Thằng bé mang cái mền lính cũ trong

giường ra trải lên phía sau ghế, đắp


11

“Keep the blanket around you,” the boy

said. “You’ll not fish without eating while

I’m alive.”

“Then live a long time and take care of

yourself,” the old man said. “What are

we eating?”

“Black beans and rice, fried bananas,

and some stew.”

[19] The boy had brought them in a two-

decker metal container from the

Terrace. The two sets of knives and

forks and spoons were in his pocket

with a paper napkin wrapped around

each set. “Who gave this to you?”

“Martin. The owner.”

“I must thank him.”

“I thanked him already,” the boy said.

“You don’t need to thank him.”

“I’ll give him the belly meat of a big fish,”

the old man said. “Has he done this for

us more than once?”

“I think so.”

“I must give him something more than

the belly meat then. He is very

thoughtful for us.” “He sent two beers.”

“I like the beer in cans best.”

“I know. But this is in bottles, Hatuey

beer, and I take back the bottles.”

“That’s very kind of you,” the old man

said. “Should we eat?”

“I’ve been asking you to,” the boy told

him gently. “I have not wished to open

the container until you were ready.”

qua vai ông lão. Đôi vai thật kỳ lạ, vẫn

chắc nịch dẫu đã rất già, cả cái cổ vẫn

còn khỏe, những nếp nhăn mờ đi khi

ông lão ngủ gục đầu về phía trước.

Chiếc sơ mi của ông được vá nhiều lần

đến nỗi trông nó cũng hệt như tấm

buồm; mặt trời làm mấy miếng vá ấy

phai nhạt theo nhiều màu khác nhau.

Dẫu sao thì cái đầu ông lão cũng đã rất

già và khi đôi mắt nhắm lại thì khuôn

mặt lão không còn sinh khí. Tờ báo

nằm vắt qua đầu gối lão, độ nặng của

cánh tay giữ nó ở lại đó trong làn gió

nhẹ buổi tối. Lão đi chân trần. Thằng bé

để lão ở đó và khi nó quay lại ông lão

vẫn còn ngủ.

“ông ơi, dậy đi”, thằng bé gọi và đặt tay

lên đầu gối lão. ông lão mở mắt, ngơ

ngác một lúc rồi mới tỉnh hẳn. Rồi lão

mỉm cười.

“Cháu có cái gì đấy”, lão hỏi.

“Đồ ăn tối”, thằng bé nói.

“Chúng ta sẽ ăn tối”.

“ông không đói lắm đâu”.

“Thì cứ ăn vậy. ông không thể không ăn

mà bắt cá được”.

“Vẫn cứ câu được”, ông lão nói lúc

đứng dậy cầm tờ báo gấp lại. Rồi lão

chuẩn bị xếp mền.

“ông cứ quấn mền quanh người”, thằng

bé nói.

“Trong lúc cháu còn sống thì ông không

phải nhịn đói mà đi câu cá”.


12

[20] “I’m ready now,” the old man said.

“I only needed time to wash.”

Where did you wash? the boy thought.

The village water supply was two

streets down the road. I must have

water here for him, the boy thought, and

soap and a good towel. Why am I so

thoughtless? I must get him another

shirt and a jacket for the winter and

some sort of shoes and another blanket.

“Your stew is excellent,” the old man

said.

“Tell me about the baseball,” the boy

asked him.

“In the American League it is the

Yankees as I said,” the old man said

happily.” “They lost today,” the boy told

him.

“That means nothing. The great

DiMaggio is himself again.”

“They have other men on the team.”

“Naturally. But he makes the difference.

In the other league, between Brooklyn

and Philadelphia I must take Brooklyn.

But then I think of Dick Sisler and those

great drives In the old park.”

“There was nothing ever like them. He

hits the longest ball I have ever seen.”

“Do you remember when he used to

come to the Terrace?”

[21] “I wanted to take him fishing but I

was too timid to ask him. Then I asked

you to ask him and you were too timid.”

“I know. It was a great mistake. He

might have gone with us. Then we

would have that for all of our lives.”

“Vậy thì hãy sống cho thật lâu và quan

tâm đến bản thân mình”, ông lão nói.

“Ta ăn gì vậy... ”.

“Đậu đen, cơm, chuối chiên và ít thịt

hầm”. Thằng bé đựng mấy món ấy

trong chiếc cặp lồng hai ngăn, mang về

từ Terrace. Hai bộ dao nĩa, thìa được

quấn bằng giấy ăn đút trong túi nó.

“Ai cho cháu mấy món này... ”

“Bác Martin. Chủ quán”.

“ông phải cảm ơn bác ấy”.

“Cháu đã cảm ơn rồi”, thằng bé nói.

“ông không phải cảm ơn bác ấy nữa”.

“ông sẽ biếu bác ấy miếng thịt bụng của

con cá lớn”, ông lão nói.

“Bác ấy đã nhiều lần cho chúng ta như

thế này phải không... ”

“Cháu nghĩ thế”.

“Vậy thì ông phải biếu bác ấy cái gì quí

hơn miếng thịt bụng. Bác ấy rất tử tế

với chúng ta”.

“Bác ấy gửi biếu hai chai bia”.

“ông thích bia lon nhất”.

“Cháu biết. Nhưng đây là bia Hatuey

đóng chai, cháu sẽ mang trả chai”.

“Cháu chu đáo quá”, ông lão nói.

“Ta ăn chứ... ”


13

“I would like to take the great DiMaggio

fishing,” the old man said. “They say his

father was a fisherman. Maybe he was

as poor as we are and would

understand.”

“The great Sisler’s father was never

poor and he, the father, was playing in

the Big Leagues when he was my age.”

“When I was your age I was before the

mast on a square rigged ship that ran to

Africa and I have seen lions on the

beaches in the evening.”

“I know. You told me.”

“Should we talk about Africa or about

baseball?”

“Baseball I think,” the boy said. “Tell me

about the great John J. McGraw.” He

said Jota for J.

“Thì cháu đã mời ông mãi, ” thằng bé

dịu dàng nói.

“Cháu chưa muốn mở cặp lồng trước

khi ông đã sẵn sàng”.

“ông sẽ sẵn sàng ngay”, ông lão nói.

“ông chỉ rửa sơ qua một tí”. ông rửa ở

đâu nhỉ, thằng bé nghĩ. Nguồn nước

của làng cách đây hai con đường. Mình

phải lấy nước về cho ông, thằng bé

nghĩ, xà phòng và cả khăn tắm tươm tất

nữa. Sao mình lại vô tâm đến thế...

Mình phải kiếm cho ông chiếc sơ mi

khác, một chiếc jacket mặc mùa đông,

đôi giày và một cái mền nữa.

“Món thịt hầm của cháu tuyệt lắm”, ông

lão nói.

“Kể cho cháu nghe về trận bóng đi”,

thằng bé giục lão.

“Như ông đã nói, trong Liên đoàn Mỹ,

đấy là đội Yankee”, ông lão hạnh phúc

nói.

“Hôm nay họ thua rồi”, thằng bé nói với

lão.

“Điều đó chẳng hề gì. Di Maggio vĩ đại

vẫn cứ là Di Maggio”.

“Họ có những cầu thủ khác trong đội”.

“Rõ rồi. Nhưng anh ta thì khác hẳn.

Trong liên đoàn khác, nếu giữa

Brooklán và Philadelphia thì chắc ông

chọn Brooklán. ông còn nhớ đến cả

Dick Sisler và những cú vụt bóng lừng

danh trên sân đấu trước đây nữa”.


14

“Không có ai sánh bằng đâu. Trong đời

cháu mới chỉ thấy anh ấy là người vụt

bóng đi xa nhất”.

“Cháu có còn nhớ thuở anh ấy thường

đến Terrace không... ông muốn mời

anh ấy đi câu cùng nhưng lại quá nhút

nhát để đưa ra lời đề nghị. Khi ông bảo

cháu mời anh ấy thì cháu lại cũng nhát

gan”.

“Cháu biết. Đấy là một lỗi lầm tai hại.

Chắc anh ấy sẽ đi cùng chúng ta. Rồi

chúng ta sẽ giữ kỷ niệm ấy trong suốt

cả cuộc đời”.

“ông cũng muốn đưa Di Maggio vĩ đại đi

câu”, ông lão nói.

“Người ta bảo cha anh ấy là ngư dân.

Có lẽ anh ấy cũng nghèo như ta và sẽ

thông cảm”.

“Cha của Siạler lừng danh thì chẳng

nghèo tí nào, ông ta, lúc vào độ tuổi của

cháu, đã chơi cho Liên đoàn Big”.

“Khi bằng tuổi cháu, ông đã đứng trước

cánh buồm, trên con tàu được trang bị

chu đáo đến châu Phi và ông đã nhìn

thấy sư tử trên bờ biển vào lúc chiều

tối”.

“Cháu biết. ông đã kể cho cháu nghe

rồi”.

“Ta nên nói chuyện về châu Phi hay về

bóng chày... ”

“Cháu nghĩ là bóng chày”, thằng bé

đáp.


15

“Kể cho cháu nghe về danh thủ John J.

McGraw”. Nó nói Jota thay vì chỉ phát

âm chữ J.

Chapter 2

“He used to come to the Terrace

sometimes too in the older days. But he

was rough and harshspoken and

difficult when he was drinking. His mind

was on horses as well as baseball. At

least he carried lists of [22] horses at all

times in his pocket and frequently spoke

the names of horses on the telephone.”

“He was a great manager,” the boy said.

“My father thinks he was the greatest.”

“Because he came here the most

times,” the old man said. “If Durocher

had continued to come here each year

your father would think him the greatest

manager.”

“Who is the greatest manager, really,

Luque or Mike Gonzalez?”

“I think they are equal.”

“And the best fisherman is you.”

“No. I know others better.”

“Que Va,” the boy said. “There are

many good fishermen and some great

ones. But there is only you.”

“Thank you. You make me happy. I

hope no fish will come along so great

that he will prove us wrong.”

“There is no such fish if you are still

strong as you say.”

“I may not be as strong as I think,” the

old man said. “But I know many tricks

and I have resolution.”

Chương 2

“Thỉnh thoảng vào những ngày xa xưa

ấy, anh ta thường đến Terrace. Nhưng

khi đã rượu vào thì anh ta nóng nảy, nói

năng nhát gừng và khó đăm đăm. Đầu

óc anh ta dồn hết cả vào ngựa và bóng

chày. Lúc nào anh ta cũng giữ danh

sách ngựa trong túi áo rồi cứ xướng tên

qua điện thoại”.

“ông ta là tay quản lý ra trò”, thằng bé

nói.

“Cha cháu nghĩ ông ta là người vĩ đại

nhất”.

“Bởi vì lúc nào anh ta cũng đến đây”,

ông lão nói.

“Nếu hằng năm Durocher cứ đến đây

thì chắc cha cháu sẽ nghĩ anh ta là tay

quản lý cừ khôi nhất”.

“Thật ra ai là ông bầu vĩ đại nhất, Luque

hay Mike Gonzalez... ”

“ông nghĩ hai người ngang nhau”.

“Còn người đánh cá tài ba nhất là ông”.

“Không. ông biết nhiều người giỏi hơn”.

“Que va”, thằng bé thốt lên.

“Có nhiều người đánh cá giỏi và vài

người vĩ đại. Nhưng ông là người duy

nhất”.

“Cám ơn. Cháu làm ông hạnh phúc.


16

“You ought to go to bed now so that you

will be fresh in the morning. I will take

the things back to the Terrace.”

[23] “Good night then. I will wake you in

the morning.” “You’re my alarm clock,”

the boy said.

“Age is my alarm clock,” the old man

said. “Why do old men wake so early?

Is it to have one longer day?”

“I don’t know,” the boy said. “All I know

is that young boys sleep late and hard.”

“I can remember it,” the old man said.

“I’ll waken you in time.”

“I do not like for him to waken me. It is

as though I were inferior.”

“I know.”

“Sleep well old man.”

The boy went out. They had eaten with

no light on the table and the old man

took off his trousers and went to bed in

the dark. He rolled his trousers up to

make a pillow, putting the newspaper

inside them. He rolled himself in the

blanket and slept on the other old

newspapers that covered the springs of

the bed.

He was asleep in a short time and he

dreamed of Africa when he was a boy

and the long golden beaches and the

white beaches, so white they hurt your

eyes, and the high capes and the great

brown mountains. He lived along that

coast now every night and in his dreams

he heard the surf roar and saw the

native boats [24] come riding through it.

He smelled the tar and oakum of the

deck as he slept and he smelled the

ông hy vọng sẽ không có con cá nào

cùng vĩ đại như thế để chứng minh rằng

ông cháu ta sai”.

“Sẽ chẳng có con cá nào như thế nếu

ông vẫn còn khỏe như ông nói”.

“Có lẽ ông không được khỏe như ông

nghĩ đâu”, ông lão nói.

“Nhưng ông biết nhiều mẹo và có cách

xử lý”.

“Giờ thì ông nên ngủ đi để sáng mai

khỏe khoắn. Cháu mang mấy thứ trả

Terrace”.

“Vậy thì tạm biệt. Sáng mai ông sẽ đến

đánh thức cháu”.

“ông là cái đồng hồ của cháu”, thằng bé

nói.

“Tuổi tác là đồng hồ của ông”, ông lão

nói.

“Tại sao người già lại thức giấc quá

sớm... Phải chăng là muốn có một ngày

dài hơn... ”

“Cháu không biết”, thằng bé nói.

“Những gì cháu biết là người trẻ thì ngủ

dậy muộn và khó”.

“ông nhớ”, ông lão nói.

“ông sẽ đánh thức cháu đúng giờ”.

“Cháu không thích ông ta đánh thức

cháu. Việc đó như thể cháu là kẻ bề

dưới”.


17

smell of Africa that the land breeze

brought at morning.

Usually when he smelled the land

breeze he woke up and dressed to go

and wake the boy. But tonight the smell

of the land breeze came very early and

he knew it was too early in his dream

and went on dreaming to see the white

peaks of the Islands rising from the sea

and then he dreamed of the different

harbours and roadsteads of the Canary

Islands.

He no longer dreamed of storms, nor of

women, nor of great occurrences, nor of

great fish, nor fights, nor contests of

strength, nor of his wife. He only

dreamed of places now and of the lions

on the beach. They played like young

cats in the dusk and he loved them as

he loved the boy. He never dreamed

about the boy. He simply woke, looked

out the open door at the moon and

unrolled his trousers and put them on.

He urinated outside the shack and then

went up the road to wake the boy. He

was shivering with the morning cold. But

he knew he would shiver himself warm

and that soon he would be rowing.

The door of the house where the boy

lived was unlocked and he opened it

and walked in quietly with his [25] bare

feet. The boy was asleep on a cot in the

first room and the old man could see

him clearly with the light that came in

from the dying moon. He took hold of

one foot gently and held it until the boy

woke and turned and looked at him. The

old man nodded and the boy took his

trousers from the chair by the bed and,

sitting on the bed, pulled them on.

“ông hiểu”.

“Chúc ông ngủ ngon”. Thằng bé đi ra.

Họ ăn mò, không có đèn trên bàn; ông

lão cởi quần dài, đi ngủ trong bóng tối.

Lão quấn chiếc quần quanh tờ báo làm

gối. Lão cuộn người trong chăn, nằm

lên những tờ báo cũ trải trên giát

giường. Lão ngủ ngay và mơ về châu

Phi, khi lão hãy còn là một chú nhóc,

với những bờ biển cát vàng, cát trắng

trải dài, trắng đến nỗi làm mắt đau

nhức, những mũi đất cao nhô ra biển,

những ngọn núi xám đồ sộ. Bây giờ

hằng đêm lão về lại bờ biển ấy và trong

mơ lão nghe tiếng sóng gầm, lão thấy

đoàn thuyền của người bản địa đang

trườn qua những con sóng. Khi ngủ, lão

ngửi thấy mùi nhựa đường, mùi gỗ sồi

lát boong tàu; rồi lão ngửi thấy hương vị

châu Phi theo làn gió đất phả tới vào

buổi sáng. Thông thường khi ngửi thấy

làn gió nội địa, lão thức dậy, mặc đồ,

đến đánh thức thằng bé. Nhưng đêm

nay, gió nội địa đến rất sớm và trong

mơ lão biết hãy còn quá sớm nên lão

tiếp tục mơ để thấy những mỏm trắng

xóa của những hòn đảo nhô trên biển,

lát sau lão mơ về những hải cảng khác,

những vũng tàu đậu khác của quần đảo

Canará. Lão không còn mơ về bão,

không còn mơ về đàn bà, về những sự

kiện trọng đại, những con cá lớn, những

trận đánh, những cuộc đấu sức hay vợ

lão. Bây giờ lão chỉ mơ về các vùng đất,

về những con sư tử trên bờ biển.

Chúng nô đùa như những chú mèo con

trong hoàng hôn; lão yêu chúng như

yêu thằng bé. Lão không bao giờ mơ về

thằng bé. Lão chợt thức giấc, nhìn ánh

trăng bên ngoài cánh cửa để ngỏ rồi giũ

quần mặc vào. Lão tiểu bên lều rồi đi

lên đường đánh thức thằng bé. Lão


18

The old man went out the door and the

boy came after him. He was sleepy and

the old man put his arm across his

shoulders and said, “I am sorry.”

“Qua Va,” the boy said. “It is what a

man must do.”

They walked down the road to the old

man’s shack and all along the road, in

the dark, barefoot men were moving,

carrying the masts of their boats.

When they reached the old man’s shack

the boy took the rolls of line in the

basket and the harpoon and gaff and

the old man carried the mast with the

furled sail on his shoulder.

“Do you want coffee?” the boy asked.

“We’ll put the gear in the boat and then

get some.”

They had coffee from condensed milk

cans at an early morning place that

served fishermen.

“How did you sleep old man?” the boy

asked. He [26] was waking up now

although it was still hard for him to leave

his sleep.

“Very well, Manolin,” the old man said. “I

feel confident today.”

“So do I,” the boy said. “Now I must get

your sardines and mine and your fresh

baits. He brings our gear himself. He

never wants anyone to carry anything.”

“We’re different,” the old man said. “I let

you carry things when you were five

years old.”

“I know it,” the boy said. “I’ll be right

back. Have another coffee. We have

rùng mình trong bầu không khí lạnh ban

mai. Nhưng lão biết lão sẽ còn run mãi

cho đến lúc tay chèo làm lão ấm lên.

Cánh cửa ngôi nhà thằng bé sống

không khóa, lão mở rồi khẽ đưa đôi

chân trần bước vào. Thằng bé ngủ trên

chiếc giường nhỏ ở phòng đầu tiên; và

ông lão, trong ánh trăng sắp lặn, có thể

nhìn rõ nó. Lão nhẹ nhàng nắm lấy một

bàn chân, giữ cho đến khi thằng bé

thức giấc, quay lại nhìn lão. ông lão gật

đầu, thằng bé lấy chiếc quần dài vắt

trên ghế cạnh giường, mặc vào khi còn

ngồi trên giường. ông lão ra cửa, thằng

bé đi theo. Nó đang ngái ngủ, lão quàng

tay qua vai nó và nói,

“ông xin lỗi”.

“Queva”, thằng bé nói.

“Đấy là việc mà một người đàn ông phải

làm”. Họ xuống đường đến lều ông lão

và suốt dọc đường, trong bóng tối,

nhiều người đi chân trần, vác buồm ra

thuyền. Khi hai người đến lều ông lão,

thằng bé xách cái xô đựng cuộn dây,

cây lao, cây sào móc; còn ông lão vác

cột buồm với lá buồm đã quấn lại.

“ông có muốn uống cà phê không... ”,

thằng bé hỏi.

“Chúng ta để dụng cụ xuống thuyền rồi

đi uống”. Họ uống cà phê trong hộp

đựng sữa đặc tại điểm phục vụ những

người đánh cá vào sáng sớm.

“ông ngủ có ngon không... ”, thằng bé

hỏi. Giờ thì nó dần tỉnh táo hơn như thể

giấc ngủ hẵng cứ bám riết lấy nó.

“Rất ngon, Manolin à”, ông lão đáp.


19

credit here.” He walked off, bare-footed

on the coral rocks, to the ice house

where the baits were stored.

The old man drank his coffee slowly. It

was all he would have all day and he

knew that he should take it. For a long

time now eating had bored him and he

never carried a lunch. He had a bottle of

water in the bow of the skiff and that

was all he needed for the day.

The boy was back now with the

sardines and the two baits wrapped in a

newspaper and they went down the trail

to the skiff, feeling the pebbled sand

under their feet, and lifted the skiff and

slid her into the water.

[27] “Good luck old man.”

“Good luck,” the old man said. He fitted

the rope lashings of the oars onto the

thole pins and, leaning forward against

the thrust of the blades in the water, he

began to row out of the harbour in the

dark. There were other boats from the

other beaches going out to sea and the

old man heard the dip and push of their

oars even though he could not see them

now the moon was below the hills.

Sometimes someone would speak in a

boat. But most of the boats were silent

except for the dip of the oars. They

spread apart after they were out of the

mouth of the harbour and each one

headed for the part of the ocean where

he hoped to find fish. The old man knew

he was going far out and he left the

smell of the land behind and rowed out

into the clean early morning smell of the

ocean. He saw the phosphorescence of

the Gulf weed in the water as he rowed

over the part of the ocean that the

“Hôm nay ông cảm thấy tự tin”.

“Cháu cũng thế”, thằng bé nói.

“Bây giờ cháu phải đi lấy cá mòi của

ông cháu ta và số mồi tươi của ông. Tự

ông ấy mang dụng cụ. ông ấy chẳng hề

muốn bất kỳ ai mang bất cứ thứ gì”.

“Chúng ta thì khác”, ông lão nói.

“ông để cháu mang đồ nghề kể từ lúc

cháu lên năm”.

“Cháu biết điều đó”, thằng bé nói.

“Cháu sẽ về ngay. ông cứ uống thêm tí

nữa. Chúng ta có thể uống chịu ở đây”.

Nó đi chân không trên lớp san hô đến

nhà ướp lạnh nơi mồi được giữ ở đấy.

ông lão chậm rãi uống cà phê. Đấy là

tất cả thực phẩm lão có cho một ngày

và lão biết lão nên uống. Đã từ lâu, ăn

uống đối với lão trở nên chán ngắt và

lão không bao giờ mang theo bữa trưa.

Lão có một chai nước đằng mũi thuyền

và đấy là tất cả lão cần trong một ngày.

Lúc này thằng bé đã quay lại, mấy con

cá mòi và hai miếng mồi câu được bọc

trong tờ báo, hai người men theo lối

mòn đến thuyền, chân giẫm lên lớp cát

pha sỏi, nâng con thuyền đẩy xuống

nước.

“Chúc ông may mắn”.

“Chúc cháu may mắn”, ông lão nói. Lão

tra quai chèo vào cọc, nghiêng người

tới trước khua mạnh mái chèo xuống

nước; trong bóng tối, lão chèo ra khỏi

bến. Có nhiều chiếc thuyền từ các bãi

khác ra khơi; ông lão nghe tiếng mái


20

fishermen called the great well because

there was a sudden deep of seven

hundred fathoms where all sorts of fish

congregated because of the swirl the

current made against the steep walls of

the floor of the ocean. Here there were

concentrations of shrimp and bait fish

and sometimes schools of squid in the

deepest holes and these rose close to

the surface at night where all the

wandering fish fed on them.

In the dark the old man could feel the

morning coming and as he rowed he

heard the trembling sound as flying fish

left the water and the hissing that their

stiff set wings made as they soared

away in the darkness. He was very fond

of flying fish as they were his principal

friends on the ocean. He was sorry for

the birds, especially the small delicate

dark terns that were always flying and

looking and almost never finding, and

he thought, the birds have a harder life

than we do except for the robber birds

and the heavy strong ones. Why did

they make birds so delicate and fine as

those sea swallows when the ocean can

be so cruel? She is kind and very

beautiful. But she can be so cruel and it

comes so suddenly and such birds that

fly, dipping and hunting, with their small

sad voices are made too delicately for

the sea.

He always thought of the sea as la mar

which is what people call her in Spanish

when they love her. Sometimes those

who love her say bad things of her but

they are always said as though she

were a woman. Some of the younger

fishermen, those who used buoys as

floats for their lines and had motorboats,

bought [29] when the shark livers had

chèo khua nước mặc dù lão không thể

nhìn thấy họ bởi bây giờ mặt trăng đã

khuất sau rặng đồi. Thỉnh thoảng, có

tiếng ai đó nói trên thuyền. Nhưng hầu

hết các thuyền đều im lặng trừ tiếng mái

chèo khua nước. Họ tỏa rộng sau khi ra

khỏi cửa biển; mỗi người đi đến phần

đại dương nơi họ hy vọng tìm thấy cá.

ông lão biết mình sẽ đi thật xa, để lại

mùi đất sau lưng, chèo vào vùng hương

tinh khôi của đại dương ban mai. Lão

thấy ánh lân quang của đám rong vùng

Nhiệt lưu trong nước khi lão chèo qua

vùng biển mà ngư dân gọi là vùng

Giếng lớn, bởi vì độ sâu ở đấy bất thình

lình tụt xuống đến bảy trăm sải nước;

họ hàng nhà cá đều dồn tất tại đó do

xoYy nước dội thẳng vào bờ vách dốc

của đáy đại dương. ở đấy tập trung

tôm, cá mòi và thỉnh thoảng hàng đàn

cá mực, sống trong những hố sâu nhất

ngoi lên gần mặt nước vào ban đêm để

làm mồi cho những con cá lang thang.

Trong bóng tối, ông lão có thể cảm

nhận bình minh đang đến và lúc chèo,

lão nghe thấy những âm thanh run rẩy

khi đàn cá chuồn rời mặt nước và cả

tiếng lao xao phát ra từ bộ cánh cứng

khi chúng lao xao trong bóng tối. Lão rất

quý loài cá chuồn bởi chúng là bạn gần

gũi của lão trên đại dương. Lão thương

cho lũ chim, đặc biệt là loài nhạn đen

nhỏ, mỏng manh cứ bay và tìm kiếm

mãi nhưng hầu như chẳng tìm thấy gì;

lão nghĩ loài chim sống khổ hơn ta trừ

mấy cái giống chim kẻ cướp và những

loài to xác, kềnh càng. Tại sao tạo hóa

lại sinh ra cái giống chim quá xinh xẻo

mỏng manh như loài nhạn biển này

trong khi đại dương lại có thể quá ư

nghiệt ngã...


21

brought much money, spoke of her as el

mar which is masculine. They spoke of

her as a contestant or a place or even

an enemy. But the old man always

thought of her as feminine and as

something that gave or withheld great

favours, and if she did wild or wicked

things it was because she could not

help them. The moon affects her as it

does a woman, he thought.

He was rowing steadily and it was no

effort for him since he kept well within

his speed and the surface of the ocean

was flat except for the occasional swirls

of the current. He was letting the current

do a third of the work and as it started to

be light he saw he was already further

out than he had hoped to be at this

hour.

I worked the deep wells for a week and

did nothing, he thought. Today I’ll work

out where the schools of bonito and

albacore are and maybe there will be a

big one with them.

Before it was really light he had his baits

out and was drifting with the current.

One bait was down forty fathoms. The

second was at seventy-five and the third

and fourth were down in the blue water

at one [30] hundred and one hundred

and twenty-five fathoms. Each bait hung

head down with the shank of the hook

inside the bait fish, tied and sewed solid

and all the projecting part of the hook,

the curve and the point, was covered

with fresh sardines. Each sardine was

hooked through both eyes so that they

made a half-garland on the projecting

steel. There was no part of the hook

that a great fish could feel which was

not sweet smelling and good tasting.

Đại dương tử tế và rất đẹp. Nhưng nó

có thể rất độc ác và tráo trở bất thình

lình; còn loài chim kia thì phải bay, nhao

xuống săn mồi; và tiếng kêu thảng thốt,

khẽ khàng của chúng lại quá yếu ớt

giữa trùng khơi. Lão luôn nghĩ về biển

như lamar, đấy là cách người ta gọi

biển bằng tiếng Tây Ban Nha khi họ yêu

biển. Thỉnh thoảng những người yêu

biển cũng buông lời nguyền rủa biển

nhưng họ luôn nói như thể biển là phụ

nữ. Vài tay đánh cá trẻ, sử dụng phao

nhựa làm phao câu và đi thuyền máy,

sắm được khi gan cá mập được giá, gọi

biển là el mar, tức giống đực. Chúng nói

về biển như một đối thủ, một địa điểm

hay thậm chí là một kẻ thù. Nhưng ông

lão thì luôn nghĩ về biển như về một

phụ nữ, như cái gì đó có thể ban phát

hay chối giữ ơn huệ, và nếu biển làm

điều ác độc hay tàn bạo thì bởi lẽ lúc ấy

biển không thể nào kìm giữ nổi. Mặt

trăng tỏa chiếu trên biển như thể tỏa

chiếu trên cơ thể của người đàn bà, lão

nghĩ. Lão buông chèo nhịp nhàng,

không phải mất nhiều sức bởi lão làm

chủ tốc độ của mình và bởi đại dương

bình lặng trừ đôi chỗ có dòng xoYy. Lão

đang để dòng chảy đỡ đi một phần ba

công việc và khi trời vừa hửng sáng lão

thấy mình đã đi xa hơn quãng đường

lão nghĩ vào thời điểm ấy. Mình đã câu

ở vùng Giếng lớn suốt cả tuần nay mà

chẳng bắt được mống nào hết, lão nghĩ.

Hôm nay mình sẽ ra tận nơi các đàn cá

bonito và albacore kiếm ăn và có thể

con cá lớn sẽ quanh quẩn đâu đấy.

Trước khi trời sáng rõ, lão buông mồi và

thả thuyền trôi theo dòng chảy. Một con

mồi ở độ sâu bốn mươi sải. Mồi thứ hai

sâu tới bảy mươi lăm sải; mồi thứ ba và

thứ tư chìm sâu hút trong làn nước

xanh đến độ sâu một trăm và một trăm


22

The boy had given him two fresh small

tunas, or albacores, which hung on the

two deepest lines like plummets and, on

the others, he had a big blue runner and

a yellow jack that had been used

before; but they were in good condition

still and had the excellent sardines to

give them scent and attractiveness.

Each line, as thick around as a big

pencil, was looped onto a green-sapped

stick so that any pull or touch on the bait

would make the stick dip and each line

had two forty-fathom coils which could

be made fast to the other spare coils so

that, if it were necessary, a fish could

take out over three hundred fathoms of

line.

Now the man watched the dip of the

three sticks over the side of the skiff and

rowed gently to keep the [31] lines

straight up and down and at their proper

depths. It was quite light and any

moment now the sun would rise.

The sun rose thinly from the sea and

the old man could see the other boats,

low on the water and well in toward the

shore, spread out across the current.

Then the sun was brighter and the glare

came on the water and then, as it rose

clear, the flat sea sent it back at his

eyes so that it hurt sharply and he

rowed without looking into it. He looked

down into the water and watched the

lines that went straight down into the

dark of the water. He kept them

straighter than anyone did, so that at

each level in the darkness of the stream

there would be a bait waiting exactly

where he wished it to be for any fish

that swam there. Others let them drift

with the current and sometimes they

were at sixty fathoms when the

hai mươi lăm sải. Mỗi con mồi được

móc ngược đầu xuống, lưỡi câu giấu

trong thân Tiếng Tây Ban Nha chỉ một

loài sứa. cá, buộc chặt, khâu kỹ và

những phần thòi ra của lưỡi câu, đoạn

cong và mũi nhọn, thì được che bằng

những con cá mòi tươi rói. Chúng bị

móc xuyên qua hai mắt tạo thành nửa

vòng hoa trên cuống thép. Không còn

phần nào của lưỡi câu để con cá lớn có

thể nhận ra ngoại trừ hương vị thơm

lừng quyến rũ. Thằng bé cho ông lão

hai con cá thu nhỏ tươi, thuộc loài

albacore; lão móc chúng vào hai lưỡi

câu sâu nhất, chúng nặng như thể mấy

hòn chì; còn ở hai lưỡi kia, lão móc một

con nục sòng lớn, màu xanh và một con

ngừ bạc đã được sử dụng hôm trước;

nhưng chúng vẫn còn tốt và xâu cá mòi

thơm phức giúp chúng tỏa hương hấp

dẫn. Mỗi dây câu, lớn bằng cây bút chì

cỡ lớn, được buộc vào một cái phao

bằng que gỗ màu xanh lục để bất kỳ

một cú kéo, một cú đớp nào vào miếng

mồi cũng khiến phao gỗ chìm xuống;

mỗi dây câu còn có hai cuộn dây dài

bốn mươi sải dự phòng sẵn sàng nối

với các cuộn khác để khi cần thiết, con

cá có thể có hơn ba trăm sải dây. Bây

giờ lão quan sát mũi của ba chiếc phao

gỗ bên mạn thuyền, chèo nhẹ để giữ

cho mấy sợi dây thẳng đứng đến độ

sâu cần thiết của chúng. Trời đã sáng

hẳn và chẳng mấy nữa mặt trời sẽ mọc

lên. Mặt trời nhô lên mặt biển, ông lão

có thể nhìn thấy những thuyền khác,

chìm thấp trong nước, dàn rộng qua

dòng chảy, phía gần bờ. Khi mặt trời

rực rỡ hơn, ánh nắng chiếu xuống mặt

nước và lát sau, lúc nó cao hẳn lên, mặt

biển phẳng lặng phản chiếu ánh nắng

dội vào mắt lão làm đau nhức; lão chèo

mà không nhìn vào nó nữa. Lão nhìn


23

fishermen thought they were at a

hundred.

But, he thought, I keep them with

precision. Only I have no luck any more.

But who knows? Maybe today. Every

day is a new day. It is better to be lucky.

But I would rather be exact. Then when

luck comes you are ready.

The sun was two hours higher now and

it did not [32] hurt his eyes so much to

look into the east. There were only three

boats in sight now and they showed

very low and far inshore.

All my life the early sun has hurt my

eyes, he thought. Yet they are still good.

In the evening I can look straight into it

without getting the blackness. It has

more force in the evening too. But in the

morning it is painful.

Just then he saw a man-of-war bird with

his long black wings circling in the sky

ahead of him.

He made a quick drop, slanting down on

his back-swept wings, and then circled

again.

“He’s got something,” the old man said

aloud. “He’s not just looking.”

He rowed slowly and steadily toward

where the bird was circling. He did not

hurry and he kept his lines straight up

and down. But he crowded the current a

little so that he was still fishing correctly

though faster than he would have fished

if he was not trying to use the bird.

The bird went higher in the air and

circled again, his wings motionless.

Then he dove suddenly and the old man

xuống nước, theo dõi mấy sợi dây được

thả thẳng đứng xuống vùng đen của đại

dương. Lão giữ chúng thẳng hơn bất kỳ

một ai khác, để ở mỗi độ sâu trong

vùng nước đen kia sẽ có một con mồi

đợi đúng ngay ở đấy, nơi lão muốn

dành cho bất cứ con cá nào bơi qua.

Các tay câu khác thì để chúng trôi theo

dòng chảy và đôi khi chúng chỉ ở độ

sâu sáu mươi thay vì một trăm sải như

họ m u ố n. Nhưng, lão nghĩ, mình giữ

chúng chính xác. Duy chỉ mình không

còn may mắn nữa thôi. Nhưng biết đâu

được...

Có thể hôm nay. Mỗi ngày là một ngày

mới. Gặp may thì tốt hơn. Nhưng mình

ưa sự chính xác. Để khi vận may đến

thì mình đã sẵn sàng. Bây giờ mặt trời

đã mọc cao được hai tiếng đồng hồ, nó

không làm mắt lão đau nhiều khi nhìn

về hướng Đông nữa. Giờ đây, trong

tầm mắt, chỉ còn lại ba bóng thuyền,

mạn lún sâu xuống nước và ở mãi tít

phía trong bờ. Suốt cả đời, bình minh

làm buốt mắt ta, lão nghĩ. Nhưng chúng

vẫn còn tinh anh. Vào lúc chiều tối, ta

có thể nhìn thẳng vào nó mà không bị

những đốm đen trong mắt. Buổi chiều,

ánh nắng mạnh hơn. Nhưng buổi sáng

nó làm ta nhức nhối. Ngay khi đó lão

thấy một con hải bằng tung đôi cánh

đen dài lượn trên bầu trời trên đầu lão.

Nó sà xuống nhanh, nghiêng cánh chao

người rồi bay vòng trở lại.

“Nó tóm được con gì rồi”, ông lão nói

lớn.

“Nó không chỉ nhìn đâu”. Lão chèo

chậm rãi, đều đặn tiến về phía con chim

đang lượn vòng. Lão không vội, lão cần

giữ cho những sợi dây thẳng đứng


24

saw flying fish spurt out of the water and

sail desperately over the surface.

[33] “Dolphin,” the old man said aloud.

“Big dolphin.”

xuống. Nhưng lão hơi nhanh hơn dòng

nước một chút trong chừng mực lão

vẫn câu đúng, nếu lão không cố bám

theo con chim thì lão sẽ không chèo

nhanh hơn cách lão thường câu. Con

chim bay cao hơn, lại lượn vòng, đôi

cánh bất động. Rồi thình lình nó lao

xuống, lão thấy đàn cá chuồn tung mình

lên khỏi mặt nước, tuyệt vọng bay trên

mặt biển.

“Dorado”, ông lão nói lớn.

“Cá dorado lớn”

Chapter 3

He shipped his oars and brought a

small line from under the bow. It had a

wire leader and a medium-sized hook

and he baited it with one of the

sardines. He let it go over the side and

then made it fast to a ring bolt in the

stern. Then he baited another line and

left it coiled in the shade of the bow. He

went back to rowing and to watching the

long-winged black bird who was

working, now, low over the water.

As he watched the bird dipped again

slanting his wings for the dive and then

swinging them wildly and ineffectually

as he followed the flying fish. The old

man could see the slight bulge in the

water that the big dolphin raised as they

followed the escaping fish. The dolphin

were cutting through the water below

the flight of the fish and would be in the

water, driving at speed, when the fish

dropped. It is a big school of dolphin, he

thought. They are widespread and the

flying fish have little chance. The bird

has no chance. The flying fish are too

big for him and they go too fast.

Chương 3

Lão dừng chèo, lôi ra sợi dây câu nhỏ

đằng mũi thuyền. Dây câu này có đáy

thép và lưỡi câu cỡ trung bình, lão móc

mồi bằng một con mòi. Lão buông câu

qua mạn thuyền rồi buộc nó vào cái

khoen đằng sau lái. Lão tiếp tục móc

mồi lưỡi câu khác rồi vẫn để nó cuộn

như thế trong bóng mát mũi thuyền. Lão

quay lại chèo và trông chừng con chim

có sải cánh đen rộng bây giờ đang sà

thấp xuống kiếm mồi trên mặt nước. Khi

lão quan sát, con chim lại nhào xuống,

nghiêng cánh liệng rồi đập loạn xạ, bất

lực khi bám theo đàn cá chuồn. ông lão

có thể nhìn thấy mặt nước khẽ cuộn lên

chỗ đàn cá dorado lớn nhao người đuổi

theo bầy cá chuồn đang lẩn trốn. Đám

cá dorado đang cắt xuyên vùng nước

bên dưới đường bay của đàn cá, lao

hết tốc lực đợi đàn cá rơi xuống. Đàn cá

dorado lớn, lão nghĩ. Chúng dàn rộng

ra, lũ cá chuồn có ít cơ hội trốn thoát.

Con chim cũng không có cơ hội. Đàn cá

chuồn quá lớn so với nó, vả lại chúng

lao đi rất nhanh. Lão nhìn theo đàn cá

chuồn cứ phóng lên lặn xuống và

những cú chao mình vô ích của con


25

He watched the flying fish burst out

again and again and the ineffectual

movements of the bird. That school has

gotten away from me, he thought. They

are moving out too fast and too far. But

perhaps I will pick up [34] a stray and

perhaps my big fish is around them. My

big fish must be somewhere.

The clouds over the land now rose like

mountains and the coast was only a

long green line with the gray blue hills

behind it. The water was a dark blue

now, so dark that it was almost purple.

As he looked down into it he saw the

red sifting of the plankton in the dark

water and the strange light the sun

made now. He watched his lines to see

them go straight down out of sight into

the water and he was happy to see so

much plankton because it meant fish.

The strange light the sun made in the

water, now that the sun was higher,

meant good weather and so did the

shape of the clouds over the land. But

the bird was almost out of sight now and

nothing showed on the surface of the

water but some patches of yellow, sun-

bleached Sargasso weed and the

purple, formalized, iridescent,

gelatinous bladder of a Portuguese

man-of-war floating dose beside the

boat. It turned on its side and then

righted itself. It floated cheerfully as a

bubble with its long deadly purple

filaments trailing a yard behind it in the

water.

“Agua mala,” the man said. “You

whore.”

From where he swung lightly against his

oars he looked down into the water and

saw the tiny fish that [35] were coloured

like the trailing filaments and swam

chim. Đàn cá ấy đã rời xa ta, lão nghĩ.

Chúng di chuyển nhanh quá và xa quá.

Nhưng chắc chắn ta sẽ tóm được một

chú đi lạc và có lẽ con cá lớn của ta hẳn

quanh quẩn bên chúng. Con cá lớn của

ta hẳn đang ở đâu đó. Bây giờ những

đám mây trên đất liền đùn lên tựa

những quả núi và bờ biển chỉ còn là

một vệt xanh dài với rặng đồi xanh thẫm

đằng sau nó. Giờ đây, mặt nước xanh

thẫm, thẫm đến nỗi như ngả sang màu

tím. Khi nhìn xuống, lão thấy những vệt

rêu đỏ trong làn nước tối sẫm và bây

giờ mặt trời lấp lánh những tia sáng kỳ

lạ. Lão dõi theo mấy sợi dây câu để

thấy chúng chạy thẳng xuống ngút khỏi

tầm mắt trong đáy nước và lão hạnh

phúc khi thấy nhiều rêu biển, bởi đấy là

dấu hiệu có cá. ánh sáng kỳ lạ của mặt

trời chiếu vào làn nước cho thấy giờ

đây mặt trời đã lên cao hơn, có nghĩa

thời tiết thuận; cả hình thù của những

đám mây trên đất liền kia cũng báo hiệu

điều đó. Nhưng giờ thì con chim đã gần

như khuất khỏi tầm mắt, trên mặt nước

chẳng còn gì nữa, ngoại trừ những vệt

rong Sargasạo vàng ệch, bạc màu dưới

nắng trời và cái cơ thể nung núc, đỏ tía,

nhão nhớt, sặc sỡ đủ màu của một con

sứa đang lềnh bềnh bên mạn thuyền.

Nó nghiêng mình rồi trở người lại ngay

ngắn. Nó háo hức trôi đi tựa cái bong

bóng xà phòng, kéo theo những sợi tua

dài gần một mét màu đỏ tía chết chóc

ngầm trong nước.

“Agua mala”, lão nói.

“Đồ điếm”. Từ nơi khẽ đưa mái chèo,

lão nhìn xuống nước và thấy những con

cá nhỏ có cùng màu với đám sợi tua

đang bơi giữa chúng và cả dưới cái

bóng nhỏ mà con sứa kia tạo ra khi trôi


26

between them and under the small

shade the bubble made as it drifted.

They were immune to its poison. But

men were not and when same of the

filaments would catch on a line and rest

there slimy and purple while the old

man was working a fish, he would have

welts and sores on his arms and hands

of the sort that poison ivy or poison oak

can give. But these poisonings from the

agua mala came quickly and struck like

a whiplash.

The iridescent bubbles were beautiful.

But they were the falsest thing in the

sea and the old man loved to see the

big sea turtles eating them. The turtles

saw them, approached them from the

front, then shut their eyes so they were

completely carapaced and ate them

filaments and all. The old man loved to

see the turtles eat them and he loved to

walk on them on the beach after a storm

and hear them pop when he stepped on

them with the horny soles of his feet.

He loved green turtles and hawk-bills

with their elegance and speed and their

great value and he had a friendly

contempt for the huge, stupid

loggerheads, yellow in their armour-

plating, strange in their [36] love-

making, and happily eating the

Portuguese men-of-war with their eyes

shut.

He had no mysticism about turtles

although he had gone in turtle boats for

many years. He was sorry for them all,

even the great trunk backs that were as

long as the skiff and weighed a ton.

Most people are heartless about turtles

because a turtle’s heart will beat for

hours after he has been cut up and

butchered. But the old man thought, I

đi. Lũ cá ấy có khả năng đề kháng với

nọc độc sứa. Nhưng con người thì

không và có dạo mấy sợi tua ấy vướng

vào dây câu, bám ở đó, đỏ tía, nhờn

nhợt rồi trong lúc xoay xở với con cá

ông lão đã chạm phải làm cả cánh tay

lẫn bàn tay nhức nhối như thể khi chạm

phải một dây trường xuân độc hay loài

sồi độc. Chỉ khác là chất độc từ sứa

agua mala khuếch tán nhanh hơn, tựa

nhát roi quất vụt xuống. Cái giống sứa

lấp lánh ngũ sắc trông thật đẹp. Nhưng

chúng là loài man trá nhất đại dương,

ông lão thích nhìn những con rùa biển

lớn xơi thịt chúng. Loài rùa nhìn thấy,

tiếp cận chúng trực diện, rồi nhắm

nghiền mắt để che chắn toàn thân đoạn

xông tới chén sạch cả mớ tua lẫn người

ngợm của chúng. ông lão ưa nhìn loài

rùa chén thịt chúng và lão thích giẫm

nát khi chúng bị bão đánh giạt vào bờ

để nghe tiếng lốp bốp khi bị giẫm lên và

những mảnh sứa lựt sựt nát ra dưới

bàn chân. Lão yêu giống rùa xanh, lưng

khòm, duyên dáng, nhanh nhẹn và giá

trị lớn của chúng; lão có tình cảm suồng

sã theo kiểu bè bạn với cái giống to

đầu, nặng nề, đần đần, da vàng phía

trong mai, giao cấu theo kiểu kỳ quặc

và hồ hởi chén thịt sứa với đôi mắt

nhắm tịt ấy.

Lão chẳng còn lạ gì về giống rùa ấy

nữa bởi đã nhiều năm làm nghề săn

rùa. Lão xót thương cho cả họ hàng

nhà chúng, thậm chí cả với loài lưng

hộp khổng lồ, dài bằng chiếc thuyền và

cân nặng cả tấn. Hầu hết mọi người

đều ác độc với rùa bởi trái tim rùa vẫn

đập trong nhiều giờ sau khi đã bị xẻ thịt

phanh thây. Nhưng lão nghĩ, trái tim ta

cũng như vậy, kể cả đôi chân và đôi tay

cũng giống của chúng. Lão ăn những


27

have such a heart too and my feet and

hands are like theirs. He ate the white

eggs to give himself strength. He ate

them all through May to be strong in

September and October for the truly big

fish.

He also drank a cup of shark liver oil

each day from the big drum in the shack

where many of the fishermen kept their

gear. It was there for all fishermen who

wanted it. Most fishermen hated the

taste. But it was no worse than getting

up at the hours that they rose and it was

very good against all colds and grippes

and it was good for the eyes.

Now the old man looked up and saw

that the bird was circling again.

“He’s found fish,” he said aloud. No

flying fish broke the surface and there

was no scattering of bait [37] fish. But

as the old man watched, a small tuna

rose in the air, turned and dropped head

first into the water. The tuna shone

silver in the sun and after he had

dropped back into the water another

and another rose and they were

jumping in all directions, churning the

water and leaping in long jumps after

the bait. They were circling it and driving

it.

If they don’t travel too fast I will get into

them, the old man thought, and he

watched the school working the water

white and the bird now dropping and

dipping into the bait fish that were

forced to the surface in their panic.

“The bird is a great help,” the old man

said. Just then the stern line came taut

under his foot, where he had kept a loop

of the line, and he dropped his oars and

quả trứng rùa trắng để tăng thêm sức

lực. Lão ăn suốt cả tháng năm để đến

tháng chín, tháng mười khỏe lên đợi

con cá lớn thật sự. Hằng ngày lão cũng

uống một lá dầu gan cá mập ở cái

thùng lớn trong căn lều nơi nhiều ngư

dân cất dụng cụ. Chỗ dầu ấy dành cho

bất cứ ngư dân nào muốn. Đa phần

trong số họ ghét mùi vị của nó. Nhưng

điều đó thì chẳng có tệ hơn việc phải

thức dậy vào đúng cái giờ để ra khơi,

hơn nữa nó chống cảm lạnh, cúm và rất

tốt cho cả thị lực. Bây giờ ông lão nhìn

lên và thấy con chim lại lượn vòng.

“Nó tìm thấy cá”, lão nói lớn. Không có

con cá chuồn nào tung mình lên mặt

biển và cũng chẳng có con cá mồi nào

lượn lờ. Nhưng khi ông lão quan sát,

một con cá thu nhỏ phóng lên, vặn

mình, lao đầu xuống nước. Con cá lấp

lánh trong ánh nắng, sau khi nó rơi

xuống thì lần lượt nhiều con khác nhảy

lên, chúng túa ra khắp mọi hướng, quẫy

tung nước, phóng những bước dài đuổi

theo con mồi. Chúng quây tròn con mồi

và xâu xé. Nếu chúng không bơi nhanh

quá thì mình sẽ đuổi kịp, ông lão nghĩ

và nhìn đàn cá quẫy tung bọt nước

trắng xóa, con chim bây giờ buông

mình sà xuống đàn cá mồi do hoảng sợ

nên đã trồi hẳn lên mặt nước.

“Con chim được việc thật”, ông lão nói.

Chỉ khi ấy sợi dây ở đuôi thuyền giật

giật dưới chân, nơi lão buộc hờ; lão

buông tay chèo và cảm thấy độ nặng

của một chú cá thu nhỏ đang giật giật

khi lão nắm chặt sợi dây, từ từ kéo vào.

Sức giãy giụa tăng lên khi lão kéo đến

gần và có thể nhìn thấy sống lưng xanh

thẫm của con cá trong làn nước và cả

màu vàng bên sườn nó trước khi lão


28

felt tile weight of the small tuna’s

shivering pull as he held the line firm

and commenced to haul it in. The

shivering increased as he pulled in and

he could see the blue back of the fish in

the water and the gold of his sides

before he swung him over the side and

into the boat. He lay in the stern in the

sun, compact and bullet shaped, his big,

unintelligent eyes staring as he

thumped his life out against the planking

of the boat with the quick shivering

strokes of his neat, fast-moving [38] tail.

The old man hit him on the head for

kindness and kicked him, his body still

shuddering, under the shade of the

stern.

“Albacore,” he said aloud. “He’ll make a

beautiful bait. He’ll weigh ten pounds.”

He did not remember when he had first

started to talk aloud when he was by

himself. He had sung when he was by

himself in the old days and he had sung

at night sometimes when he was alone

steering on his watch in the smacks or

in the turtle boats. He had probably

started to talk aloud, when alone, when

the boy had left. But he did not

remember. When he and the boy fished

together they usually spoke only when it

was necessary. They talked at night or

when they were storm-bound by bad

weather. It was considered a virtue not

to talk unnecessarily at sea and the old

man had always considered it so and

respected it. But now he said his

thoughts aloud many times since there

was no one that they could annoy.

“If the others heard me talking out loud

they would think that I am crazy,” he

said aloud. “But since I am not crazy, I

do not care. And the rich have radios to

kéo bổng nó lên đưa qua mạn vào

thuyền. Con cá nằm ở phía đuôi thuyền,

trong ánh nắng, trùi trũi như một viên

đạn; đôi mắt to đờ đẫn của nó lồi ra khi

cái đuôi gọn ghẽ cứ quật, nảy liên hồi

trên ván thuyền tìm lối thoát. Động lòng

trắc ẩn, ông lão nện vào đầu nó rồi đá

cái thân hãy còn run rẩy vào dưới tấm

ván sau lái.

“Cá thu”, lão nói lớn.

“Nó sẽ là con mồi tuyệt hảo. Gần năm ki

lô chứ chẳng chơi”. Lão không nhớ lần

đầu tiên lão nói to một mình như thế là

tự bao giờ. Ngày xưa khi lủi thủi một

mình, lão thường hát; thỉnh thoảng lão

hát vào ban đêm cô đơn trong phiên

trực lái trên những chiếc thuyền buồm

đánh cá hay thuyền săn rùa. Có lẽ lão

bắt đầu nói lớn khi chỉ có một mình, khi

thằng bé ra đi. Nhưng lão không nhớ.

Ngày lão và thằng bé còn câu cùng

nhau, hai ông cháu chỉ nói khi thật cần

thiết. Họ nói vào ban đêm hay những

khi trời đổ gió mưa. Những người đi

biển kiêng nói chuyện nhảm; ông lão

luôn thực hiện và tôn trọng điều đó.

Nhưng giờ thì lão đã nói rõ lớn ý nghĩ

của mình hằng bao nhiêu lần bởi chẳng

còn ai có thể nghe thấy để bực mình.

“Nếu người khác nghe mình nói lớn thì

chắc họ nghĩ mình điên mất”, lão nói

lớn.

“Nhưng vì không điên nên mình chẳng

quan tâm. Cánh nhà giàu có radio để

bầu bạn trên thuyền và ngay cả trên

sân bóng nữa”. Giờ thì không phải là

lúc nghĩ về bóng biếc, lão nghĩ. Giờ là

lúc chỉ nghĩ về một điều duy nhất. Ta

sinh ra để làm gì... Chắc là có một con


29

talk to them in their boats and to bring

them the baseball.”

[39] Now is no time to think of baseball,

he thought. Now is the time to think of

only one thing. That which I was born

for. There might be a big one around

that school, he thought. I picked up only

a straggler from the albacore that were

feeding. But they are working far out

and fast. Everything that shows on the

surface today travels very fast and to

the north-east. Can that be the time of

day? Or is it some sign of weather that I

do not know?

He could not see the green of the shore

now but only the tops of the blue hills

that showed white as though they were

snow-capped and the clouds that

looked like high snow mountains above

them. The sea was very dark and the

light made prisms in the water. The

myriad flecks of the plankton were

annulled now by the high sun and it was

only the great deep prisms in the blue

water that the old man saw now with his

lines going straight down into the water

that was a mile deep.

The tuna, the fishermen called all the

fish of that species tuna and only

distinguished among them by their

proper names when they came to sell

them or to trade them for baits, were

down again. The sun was [40] hot now

and the old man felt it on the back of his

neck and felt the sweat trickle down his

back as he rowed.

I could just drift, he thought, and sleep

and put a bight of line around my toe to

wake me. But today is eighty-five days

and I should fish the day well.

lớn quẩn quanh đàn cá ấy, lão nghĩ.

Mình chỉ tóm được một tên đi lạc trong

đàn cá thu đang kiếm mồi. Nhưng

chúng di chuyển rất nhanh và đã đi quá

xa.

Mọi vật xuất hiện trên mặt biển hôm nay

sao lại cứ vùn vụt chuồn về hướng

Đông Bắc. Có phải là tại giờ khắc trong

ngày... Hay đấy là dấu hiệu của thời tiết

mà mình không biết... Bây giờ lão

không còn nhìn thấy viền xanh của bờ

mà chỉ còn thấy đỉnh của mấy ngọn đồi

trắng xóa như thể phủ đầy tuyết, cả

những đám mây tựa như ngọn núi tuyết

đùn cao bên trên chúng. Biển đen

ngòm, ánh nắng tạo thành những hình

lăng trụ trong nước. Những cụm rong

bể dày đặc bây giờ đã bị nhòa đi bởi

mặt trời lên cao và ánh sáng chỉ còn là

những khối lăng trụ đồ sộ trong làn

nước thẫm; nơi mấy sợi dây câu của

lão chìm sâu xuống đáy, lão thấy, sâu

hơn cả ngàn rưỡi mét. Đàn cá thu, dân

chài gọi tất cả họ hàng nhà cá này như

thế và chỉ phân biệt tên chúng khi mang

đi bán hoặc đổi cá mồi, lại lặn sâu

xuống nước. Bây giờ mặt trời nóng

bỏng, ông lão cảm thấy cái nóng rọi trên

gáy và mồ hôi tứa xuống lưng khi lão

chèo. Lão nghĩ mình có thể để thuyền

trôi và chợp mắt một chốc trong lúc

quấn một đầu dây câu vào ngón chân

để nó đánh thức mình dậy. Nhưng hôm

nay đã tám mươi lăm ngày và mình vẫn

đủ sức để câu suốt cả ngày. Đúng lúc

ấy, quan sát mấy sợi dây, lão thấy một

trong mấy cái phao xanh chìm nhanh

xuống.

“Nào”, lão nói.

“Nào”, và thu mái chèo, tránh để va vào


30

Just then, watching his lines, he saw

one of the projecting green sticks dip

sharply.

“Yes,” he said. “Yes,” and shipped his

oars without bumping the boat. He

reached out for the line and held it softly

between the thumb and forefinger of his

right hand. He felt no strain nor weight

and he held the line lightly. Then it

came again. This time it was a tentative

pull, not solid nor heavy, and he knew

exactly what it was. One hundred

fathoms down a marlin was eating the

sardines that covered the point and the

shank of the hook where the hand-

forged hook projected from the head of

the small tuna.

The old man held the line delicately,

and softly, with his left hand, unleashed

it from the stick. Now he could let it run

through his fingers without the fish

feeling any tension.

This far out, he must be huge in this

month, he thought. Eat them, fish. Eat

them. Please eat them.

[41] How fresh they are and you down

there six hundred feet in that cold water

in the dark. Make another turn in the

dark and come back and eat them.

He felt the light delicate pulling and then

a harder pull when a sardine’s head

must have been more difficult to break

from the hook. Then there was nothing.

“Come on,” the old man said aloud.

“Make another turn. Just smell them.

Aren’t they lovely? Eat them good now

and then there is the tuna. Hard and

cold and lovely. Don’t be shy, fish. Eat

them.”

mạn thuyền. Lão vươn tay phải khẽ

cầm sợi dây bằng ngón trỏ và ngón cái.

Lão không cảm thấy sức kéo hay độ

nặng nào và lão cứ thận trọng giữ sợi

dây như thế. Lát sau, sự tiếp xúc lại

xuất hiện. Lần này là một cú kéo thăm

dò, không dứt khoát và cũng chẳng

mạnh mẽ tí nào; lão biết ngay đấy là

con gì. Cách xa một trăm sải nước, con

cá kiếm đang ăn đám cá mòi che đầu

mũi và thân lưỡi câu nơi phần lưỡi câu

thòi ra khỏi đầu của con cá thu mồi nhỏ.

ông lão giữ hờ sợi dây, tay trái nhẹ

nhàng tháo nó khỏi phao gỗ. Lúc này

lão có thể để nó dễ dàng lướt qua mấy

ngón tay để con cá không cảm thấy

chút vướng víu gì nữa. Vào tháng này,

xa bờ đến thế, hẳn nó là con cá khổng

lồ, lão nghĩ. Đớp mồi đi, cá. Đớp mồi đi.

Xin hãy đớp mồi đi. Chúng mới tươi

ngon làm sao trong làn nước lạnh, tối

om nơi mày ở cách gần hai trăm mét.

Hãy lượn một vòng trong làn nước tối

và quay lại đớp mồi đi. Lão cảm thấy

một cú giật nhẹ rồi một nhát kéo mạnh

hơn khi cái đầu của con cá mòi hẳn là

khó rứt ra khỏi lưỡi câu. Lát sau hoàn

toàn im ắng.

“Tiếp tục đi”, ông lão nói lớn.

“Hãy quay lại. Thử ngửi xem. Chúng

không hấp dẫn sao... n ngay đi, cả con

cá thu nữa. Cứng, mát lạnh và hấp dẫn.

Đừng xấu hổ cá à. n chúng đi”. Lão cầm

sợi dây giữa ngón cái và ngón trỏ chờ

đợi, theo dõi nó và mấy dây câu khác

trong cùng lúc, phòng trường hợp con

cá bơi lên hay lặn sâu xuống. Thoáng

chốc, dây câu ấy lại bị kéo nhẹ.

“Nó sắp đớp mồi”, ông lão nói lớn.


31

He waited with the line between his

thumb and his finger, watching it and

the other lines at the same time for the

fish might have swum up or down. Then

came the same delicate pulling touch

again.

“He’ll take it,” the old man said aloud.

“God help him to take it.” He did not

take it though. He was gone and the old

man felt nothing.

“He can’t have gone,” he said. “Christ

knows he can’t have gone. He’s making

a turn. Maybe he has been hooked

before and he remembers something of

it.

[42] Then he felt the gentle touch on the

line and he was happy.

“It was only his turn,” he said. “He’ll take

it.”

He was happy feeling the gentle pulling

and then he felt something hard and

unbelievably heavy. It was the weight of

the fish and he let the line slip down,

down, down, unrolling off the first of the

two reserve coils. As it went down,

slipping lightly through the old man’s

fingers, he still could feel the great

weight, though the pressure of his

thumb and finger were almost

imperceptible.

“What a fish,” he said. “He has it

sideways in his mouth now and he is

moving off with it.”

Then he will turn and swallow it, he

thought. He did not say that because he

knew that if you said a good thing it

might not happen. He knew what a

huge fish this was and he thought of

him moving away in the darkness with

“Xin Chúa hãy giúp nó đớp mồi”. Nhưng

con cá không đớp. Nó bỏ đi, ông lão

cảm thấy chống chếnh.

“Nó không thể đi”, lão nói.

“Chúa biết là nó không thể đi. Nó đang

lượn vòng. Có lẽ trước đây nó đã bị

dính câu nên nó nhớ đôi điều về chuyện

ấy”. Lúc ấy lão cảm thấy sợi dây khẽ

giật, lão hớn hở.

“Nó chỉ lượn một vòng thôi mà”, lão nói.

“Nó sẽ cắn câu”. Lão sung sướng cảm

nhận cái giật khẽ và rồi lão thấy cái gì

đó nặng chịch, căng, không thể nào

tưởng tượng nổi. Đấy là độ nặng của

con cá và lão để sợi dây tuồn xuống,

xuống, xuống mãi hết cuộn dây đầu tiên

trong số hai cuộn dây dự trữ. Khi sợi

dây tuột xuống, lướt nhẹ qua mấy ngón

tay, lão vẫn cảm thấy độ cực nặng mặc

dù áp lực của ngón cái và ngón trỏ của

lão hầu như chỉ là con số không.

“Một con cá ra trò”, lão nói.

“Bây giờ lưỡi câu đã được ngậm trong

miệng và nó đang lôi đi”. Lát nữa nó sẽ

lượn lại và nuốt, lão nghĩ. Lão không

nói ra điều ấy bởi lão biết nếu người ta

nói ra điều tốt lành thì nó sẽ không xảy

ra. Lão biết đấy là con cá khổng lồ và

lão hình dung nó bơi trong vùng nước

tối, miệng cắp ngang con cá thu. Vào

lúc đó, lão cảm thấy nó ngừng di

chuyển nhưng sức nặng vẫn cứ trĩu

xuống. Rồi sức nặng gia tăng, lão nới

thêm dây. Lão dùng ngón cái và ngón

trỏ cố níu sợi dây lại một lúc nhưng sức

nặng vẫn không ngừng tăng lên, lôi tuột

sợi dây xuống.


32

the tuna held crosswise in his mouth. At

that moment he felt him stop moving but

the weight was still there. Then the

weight increased and he gave more

line. He tightened the pressure of his

thumb and finger for a moment and the

weight increased and was going straight

down.

[43] “He’s taken it,” he said. “Now I’ll let

him eat it well.”

He let the line slip through his fingers

while he reached down with his left

hand and made fast the free end of the

two reserve coils to the loop of the two

reserve coils of the next line. Now he

was ready. He had three forty-fathom

coils of line in reserve now, as well as

the coil he was using.

“Eat it a little more,” he said. “Eat it

well.”

Eat it so that the point of the hook goes

into your heart and kills you, he thought.

Come up easy and let me put the

harpoon into you. All right. Are you

ready? Have you been long enough at

table?

“Now!” he said aloud and struck hard

with both hands, gained a yard of line

and then struck again and again,

swinging with each arm alternately on

the cord with all the strength of his arms

and the pivoted weight of his body.

Nothing happened. The fish just moved

away slowly and the old man could not

raise him an inch. His line was strong

and made for heavy fish and he held it

against his hack until it was so taut that

beads of water were jumping from it.

Then it began to make a slow hissing

sound in the water and he still held it,

“Nó đã đớp mồi”, lão nói.

“Giờ thì ta sẽ để cho nó nuốt hẳn”. Vẫn

để sợi dây tuồn qua mấy ngón tay, lão

dùng tay trái nối đầu sợi dây vào cả hai

cuộn dây dự trữ kia. Lúc này lão đã sẵn

sàng. Lão đã có ba cuộn dây dự trữ với

tổng chiều dài là một trăm hai mươi sải

cùng với cuộn lão đang sử dụng.

“Nuốt thêm tí nữa đi”, lão nói.

“Nuốt ngay đi”. Nuốt làm sao để mũi

lưỡi câu đâm vào tim và giết chết mày,

lão nghĩ. Hãy ngoan ngoãn trồi lên để

tao cắm phập mũi lao này. ổn thôi. Mày

sẵn sàng chưa... Đánh chén như thế là

đã đủ rồi chứ...

“Nào! ”, lão nói lớn và dùng cả hai tay

kéo mạnh được chừng một mét dây rồi

lại kéo, kéo nữa, tay nọ tiếp tay kia, dồn

hết sức mạnh của cánh tay và của cả

cơ thể lên sợi dây. Nhưng chẳng được

gì, con cá vẫn chậm rãi bơi đi và ông

lão thì chẳng thể nhúc nhích nổi nó dẫu

chỉ một phân. Dây câu của lão rất bền,

được bện để câu cá lớn; lão kéo căng

sợi dây qua lưng cho đến lúc những

giọt nước lăn ra khỏi nó. Thoáng chốc,

sợi dây bắt đầu phát ra những âm

thanh trầm trầm trong làn nước và lão

vẫn giữ chặt, tì lên chỗ ngồi chèo

thuyền, ưỡn người ra sau và kéo. Con

thuyền bắt đầu từ từ tiến về hướng Tây

Bắc. Con cá vẫn một mực bơi đi và họ

di chuyển chầm chậm trên mặt biển

phẳng lặng. Những cái mồi khác vẫn

còn ở dưới nước nhưng lão chẳng biết

xoay xở ra sao nữa.

“Giá mà ta có thằng bé”, ông lão nói


33

bracing [44] himself against the thwart

and leaning back against the pull. The

boat began to move slowly off toward

the north-west.

The fish moved steadily and they

travelled slowly on the calm water. The

other baits were still in the water but

there was nothing to be done.

“I wish I had the boy” the old man said

aloud. “I’m being towed by a fish and

I’m the towing bitt. I could make the line

fast. But then he could break it. I must

hold him all I can and give him line

when he must have it. Thank God he is

travelling and not going down.”

What I will do if he decides to go down, I

don’t know. What I’ll do if he sounds

and dies I don’t know. But I’ll do

something. There are plenty of things I

can do.

He held the line against his back and

watched its slant in the water and the

skiff moving steadily to the north-west.

This will kill him, the old man thought.

He can’t do this forever. But four hours

later the fish was still swimming steadily

out to sea, towing the skiff, and the old

man was still braced solidly with the line

across his back.

lớn.

“Ta đang bị con cá kéo đi và ta là cái

cọc kéo thuyền. Ta có thể buộc sợi dây

lại. Nhưng như thế con cá sẽ bứt đứt.

Mình phải giữ sợi dây cho đến lúc sức

tàn lực kiệt và nới thêm dây khi nó cần.

Đội ơn Chúa, nó cứ bơi ngang chứ

không lặn xuống”.

“Mình sẽ làm gì nếu nó quyết định lặn

xuống, mình không biết. Mình sẽ làm gì

nếu nó lặn xuống và chết, mình cũng

không biết. Nhưng mình sẽ làm cái gì

đó. Có nhiều thứ mình có thể làm”. Lão

tì sợi dây vào lưng và nhìn độ nghiêng

của nó trên mặt nước, con thuyền cứ

lững thững trôi về hướng Tây Bắc. Thế

này sẽ giết nó, lão nghĩ. Nó không thể

cứ kéo mãi thế này. Nhưng bốn giờ

sau, con cá vẫn bình thản bơi ra khơi,

kéo theo chiếc thuyền và cả ông lão

đang giữ chặt sợi dây vắt qua lưng.

Chapter 4

[45] “It was noon when I hooked him,”

he said. “And I have never seen him.”

He had pushed his straw hat hard down

on his head before he hooked the fish

and it was cutting his forehead. He was

thirsty too and he got down on his

knees and, being careful not to jerk on

Chương 4

“Mình câu được nó vào quãng trưa”, lão

nói.

“Nhưng mình chưa được nhìn thấy nó”.

Lão đã đẩy chiếc mũ rơm sụp mạnh

xuống đầu trước lúc câu được con cá,

cái mũ cứa đau trán lão. Lão cũng khát


34

the line, moved as far into the bow as

he could get and reached the water

bottle with one hand. He opened it and

drank a little. Then he rested against the

bow. He rested sitting on the un-

stepped mast and sail and tried not to

think but only to endure.

Then he looked behind him and saw

that no land was visible. That makes no

difference, he thought. I can always

come in on the glow from Havana.

There are two more hours before the

sun sets and maybe he will come up

before that. If he doesn’t maybe he will

come up with the moon. If he does not

do that maybe he will come up with the

sunrise. I have no cramps and I feel

strong. It is he that has the hook in his

mouth. But what a fish to pull like that.

He must have his mouth shut tight on

the wire. I wish I could see him. I wish I

could see him only once to know what I

have against me.

The fish never changed his course nor

his direction [46] all that night as far as

the man could tell from watching the

stars. It was cold after the sun went

down and the old man’s sweat dried

cold on his back and his arms and his

old legs. During the day he had taken

the sack that covered the bait box and

spread it in the sun to dry. After the sun

went down he tied it around his neck so

that it hung down over his back and he

cautiously worked it down under the line

that was across his shoulders now. The

sack cushioned the line and he had

found a way of leaning forward against

the bow so that he was almost

comfortable. The position actually was

only somewhat less intolerable; but he

thought of it as almost comfortable.

nước bèn quì gối xuống, cẩn thận

không làm giật sợi dây, rán vươn người

quờ tay về phía mũi thuyền lôi ra chai

nước. Lão mở nắp, uống một ngụm. Rồi

lão tựa lưng vào mũi thuyền. Lão ngồi

nghỉ trên đống cột buồm, cố không nghĩ

ngợi điều gì, ngoại trừ việc chịu đựng.

Khi nhìn về phía sau, lão không còn

thấy bóng dáng đất liền đâu nữa.

Chẳng có gì khác đâu, lão nghĩ. Mình

luôn có thể quay về dựa vào ánh đèn từ

Havana. Còn hai giờ nữa mặt trời mới

lặn và có lẽ con cá sẽ trồi lên trước lúc

trời tối. Nếu chưa ngoi lên thì có lẽ nó

sẽ ngoi lên khi trăng mọc. Nếu cũng

không thì chắc bình minh nó sẽ nổi lên.

Mình không bị chuột rút và mình cảm

thấy khỏe mạnh. Chính nó đã bị lưỡi

câu móc vào miệng. Nhưng thử hỏi có

con cá nào kéo được như nó. Miệng nó

hẳn ngậm chặt đoạn dây thép. Mình

ước mình có thể nhìn thấy nó. oeớc chi

mình có thể nhìn thấy nó dẫu chỉ một

lần để biết đối thủ của mình là ai. Con

cá chẳng hề giảm tốc độ và đổi hướng

suốt đêm ấy như lão có thể xác định

bằng cách quan sát các vì sao. Trời

lạnh sau lúc mặt trời lặn và mồ hôi của

lão khô lạnh trên lưng, trên cánh tay và

cả đôi chân già nua của lão. Lúc ban

ngày, lão đã lấy cái bao tải đậy thùng

đựng mồi ra trải phơi khô. Sau khi mặt

trời lặn, lão cột nó quanh cổ, để phủ

xuống lưng và bây giờ lão cẩn thận

chèn nó xuống dưới sợi dây vắt qua vai.

Cái bao lót dưới sợi dây và lão tìm cách

tựa vào mạn thuyền để cơ thể bớt căng

thẳng. Tư thế ấy thực ra cũng chỉ bớt

được đôi phần, nhưng lão nghĩ là rất

thoải mái. Ta chẳng thể làm gì được nó

và nó cũng chẳng làm gì được ta, lão

nghĩ. Chẳng làm được gì nếu nó cứ kéo

mãi thế này. Một lần lão đứng dậy, *****


35

I can do nothing with him and he can do

nothing with me, he thought. Not as

long as he keeps this up.

Once he stood up and urinated over the

side of the skiff and looked at the stars

and checked his course. The line

showed like a phosphorescent streak in

the water straight out from his

shoulders. They were moving more

slowly now and the glow of Havana was

not so strong, so that he knew the

current must be carrying them to the

eastward. If I lose the glare of Havana

we must be going more to the eastward,

he thought. For if the fish’s course held

true I must see it for many more [47]

hours. I wonder how the baseball came

out in the grand leagues today, he

thought. It would be wonderful to do this

with a radio. Then he thought, think of it

always. Think of what you are doing.

You must do nothing stupid.

Then he said aloud, “I wish I had the

boy. To help me and to see this.”

No one should be alone in their old age,

he thought. But it is unavoidable. I must

remember to eat the tuna before he

spoils in order to keep strong.

Remember, no matter how little you

want to, that you must eat him in the

morning. Remember, he said to himself.

During the night two porpoises came

around the boat and he could hear them

rolling and blowing. He could tell the

difference between the blowing noise

the male made and the sighing blow of

the female.

“They are good,” he said. “They play

and make jokes and love one another.

qua mạn thuyền, ngước nhìn sao kiểm

tra hướng đi. Từ vai lão, sợi dây như

thể một đường lân tinh dài xuyên thẳng

làn nước. Bây giờ họ di chuyển chậm

và ánh điện Havana cũng không quá rõ,

vậy là lão biết dòng nước hẳn đang đưa

họ về hướng Đông. Nếu mình không

còn thấy ánh sáng Havana thì chắc

chúng mình đang tiến xa về phía Đông,

lão nghĩ. Vì nếu con cá cứ giữ đúng

hướng của nó thì mình phải thấy

Havana thêm một lúc nữa. Mình không

rõ mấy trận đấu bóng chày giải ngoại

hạng hôm nay ra sao nữa, lão nghĩ. Có

một chiếc rađiô khi đi câu như thế này

thì thật tuyệt diệu. Rồi lão nghĩ, cứ phải

nghĩ mãi về nó. Nghĩ về cái việc mày

đang làm. Mày chớ có làm điều gì ngu

ngốc. Lát sau lão nói lớn.

“ớc chi mình có thằng bé. Để giúp mình

và chứng kiến cái cảnh này”. Con người

ta không nên sống một mình khi tuổi đã

xế bóng, lão nghĩ. Nhưng không thể

nào tránh khỏi. Mình phải nhớ ăn con

thu trước lúc nó hỏng để giữ sức khỏe.

Hãy nhớ, dù mày chẳng muốn ăn tí

nào, mày phải ăn nó vào sáng mai. Nhớ

đấy, lão tự nhủ. Suốt đêm ấy, hai con

cá heo bơi đến gần thuyền, lão có thể

nghe tiếng chúng trở mình và thở. Lão

có thể nhận biết sự khác nhau giữa

tiếng thở dốc của con đực và tiếng thở

dài của con cái.

“Chúng thật đáng yêu”, lão nói.

“Chúng chơi đùa, nghịch ngợm và yêu

nhau. Chúng là anh em của ta như đàn

cá chuồn kia vậy”. Rồi lão bắt đầu Yi

ngại cho con cá lớn mà lão đã câu. Nó

tuyệt vời, kỳ lạ và tuổi tác của nó là sao

nhỉ, lão nghĩ. Chưa bao giờ mình gặp


36

They are our brothers like the flying

fish.”

Then he began to pity the great fish that

he had hooked. He is wonderful and

strange and who knows how old he is,

he thought. Never have I had such a

strong fish nor one who acted so

strangely. Perhaps he is too wise to

jump. He could ruin me by jumping or

[48] by a wild rush. But perhaps he has

been hooked many times before and he

knows that this is how he should make

his fight. He cannot know that it is only

one man against him, nor that it is an

old man. But what a great fish he is and

what will he bring in the market if the

flesh is good. He took the bait like a

male and he pulls like a male and his

fight has no panic in it. I wonder if he

has any plans or if he is just as

desperate as I am?

He remembered the time he had

hooked one of a pair of marlin. The

male fish always let the female fish feed

first and the hooked fish, the female,

made a wild, panic-stricken, despairing

fight that soon exhausted her, and all

the time the male had stayed with her,

crossing the line and circling with her on

the surface. He had stayed so close that

the old man was afraid he would cut the

line with his tail which was sharp as a

scythe and almost of that size and

shape. When the old man had gaffed

her and clubbed her, holding the rapier

bill with its sandpaper edge and dubbing

her across the top of her head until her

colour turned to a colour almost like the

backing of mirrors, and then, with the

boy’s aid, hoisted her aboard, the male

fish had stayed by the side of the boat.

Then, while the old man was clearing

một con cá nào kiêu hùng và hành động

quá đỗi kỳ lạ như nó. Có lẽ nó cũng

thừa khôn ngoan để không nhảy lên.

Bởi nếu cứ phóng lên hoặc lao chạy thì

nó có thể hủy hoại mình. Nhưng chắc

trước kia cu cậu đã nhiều lần nếm mùi

dây câu nên đã biết đây là cách chiến

đấu tốt nhất. Nó không thể biết chỉ có

mỗi một người duy nhất đang đương

đầu với nó và cũng chẳng hay rằng đấy

là một lão già. Nhưng cu cậu đúng là

chú cá vĩ đại và sự vĩ đại ấy còn được

thể hiện ở phản thịt nơi chợ nếu thịt nó

hãy còn tươi khi được mang đến đó. Cu

cậu đớp mồi hệt một trang nam tử và

cái cách cu cậu kéo cũng là của đấng

hào hoa; cu cậu chống cự không một

chút hoảng sợ. Ta phân vân chẳng biết

nó có mưu đồ gì không hay cũng chỉ cố

gỡ gạc như cái thân của ta thôi... Lão

nhớ lần lão câu được một con trong cặp

cá kiếm. Con đực luôn để con cái ăn

trước và khi bị dính câu, con cái giãy

giụa kinh hoàng, tuyệt vọng vẫy vùng

thoát thân mạnh đến nỗi chẳng mấy

chốc đã kiệt sức, suốt thời gian đó, con

đực luôn ở bên bạn, bơi qua bơi lại

dưới sợi dây và lượn tròn cùng bạn trên

mặt nước. Nó bơi gần đến nỗi ông lão

sợ nó có thể tiện phăng sợi dây câu

bằng cái đuôi có hình dáng, kích cỡ và

sắc tựa lưỡi hái. Khi ông lão móc con

cá cái, giữ chặt cái kiếm xù xì tựa giấy

nhám của nó và vung chày quật vào

đỉnh đầu cho đến khi da nó chuyển

sang màu như màu thủy ngân tráng

phía sau gương, và rồi với sự trợ giúp

của thằng bé, lão lôi con cá lên thuyền

trong lúc con cá đực vẫn cứ sán lại bên

mạn thuyền. Rồi trong lúc lão đang rửa

sợi dây câu và xem xét lại cây lao, con

cá đực tung mình nhảy vọt lên lửng lơ

trong không trung bên cạnh chiếc


37

the lines and preparing the harpoon,

[49] the male fish jumped high into the

air beside the boat to see where the

female was and then went down deep,

his lavender wings, that were his

pectoral fins, spread wide and all his

wide lavender stripes showing. He was

beautiful, the old man remembered, and

he had stayed.

That was the saddest thing I ever saw

with them, the old man thought. The boy

was sad too and we begged her pardon

and butchered her promptly.

“I wish the boy was here,” he said aloud

and settled himself against the rounded

planks of the bow and felt the strength

of the great fish through the line he held

across his shoulders moving steadily

toward whatever he had chosen.

When once, through my treachery, it

had been necessary to him to make a

choice, the old man thought.

His choice had been to stay in the deep

dark water far out beyond all snares and

traps and treacheries. My choice was to

go there to find him beyond all people.

Beyond all people in the world. Now we

are joined together and have been since

noon. And no one to help either one of

us.

Perhaps I should not have been a

fisherman, he thought. But that was the

thing that I was born for. I must surely

remember to eat the tuna after it gets

light.

[50] Some time before daylight

something took one of the baits that

were behind him. He heard the stick

break and the line begin to rush out

over the gunwale of the skiff. In the

thuyền để xem con cá cái ở đâu, rồi rơi

lặn sâu xuống; đôi cánh màu đỏ hồng,

tức đôi vây hai bên ngực, xòe rộng phô

hết ra những đường sọc đỏ hồng rộng.

Nó thật đẹp, ông lão nhớ, và nó thủy

chung. Đấy là chuyện buồn nhất mà

mình từng chứng kiến qua đôi cá ấy,

ông lão nghĩ. Thằng bé cũng buồn và

bọn mình cầu xin nó tha thứ trước khi

vội xả thịt nó.

“Giá mà thằng bé ở đây”, lão nói lớn rồi

trở người tì vào chỗ ván uốn cong phía

trước mũi thuyền và cảm nhận được

sức mạnh của con cá khổng lồ qua sợi

dây lão giữ vắt qua vai, đang đều đều

tiến theo hướng nó lựa chọn.

Một khi mình đã giở mẹo thì việc con cá

chọn một lối thoát là rất thỏa đáng, ông

lão nghĩ. Sự lựa chọn của nó là ở trong

vùng nước sâu thẳm, tối om, cách xa

hết thảy những lưỡi câu, cạm bẫy, lừa

lọc. Còn mình thì lại chọn lối đến tìm nó

ở nơi cách xa với loài người. Cách xa

tất cả loài người trên trái đất. Bây giờ

mình và nó dính chặt vào nhau kể từ

buổi trưa. Và chẳng có ai giúp đỡ mình

hoặc nó. Lẽ ra ta đừng làm ngư dân,

lão nghĩ. Nhưng đấy là việc ta sinh ra

để làm. Ta phải nhớ kỹ là phải ăn con

cá thu sau khi trời sáng. Vào lúc gần

sáng, có con gì đó đớp một trong mấy

miếng mồi phía sau lão. Lão nghe tiếng

phao gỗ gãy và sợi dây bắt đầu bị kéo

xuống, qua mạn thuyền. Trong bóng tối,

lão rút con dao trong vỏ ra, dồn hết

trọng lực lên vai trái, ngã người cắt sợi

dây vướng vào mấu gỗ ở mép trên mạn

thuyền. Rồi lão cắt đến sợi dây gần đấy

và trong bóng tối, lão nối đầu dây của

các cuộn dự trữ lại. Lão nối rất điêu

luyện chỉ với một bàn tay rồi giẫm chân


38

darkness he loosened his sheath knife

and taking all the strain of the fish on his

left shoulder he leaned back and cut the

line against the wood of the gunwale.

Then he cut the other line closest to him

and in the dark made the loose ends of

the reserve coils fast. He worked

skillfully with the one hand and put his

foot on the coils to hold them as he

drew his knots tight. Now he had six

reserve coils of line. There were two

from each bait he had severed and the

two from the bait the fish had taken and

they were all connected.

After it is light, he thought, I will work

back to the forty-fathom bait and cut it

away too and link up the reserve coils. I

will have lost two hundred fathoms of

good Catalan cardel and the hooks and

leaders. That can be replaced. But who

replaces this fish if I hook some fish and

it cuts him off?

I don’t know what that fish was that took

the bait just now. It could have been a

marlin or a broadbill or a shark. I never

felt him. I had to get rid of him too fast.

Aloud he said, “I wish I had the boy.”

But you haven’t got the boy, he thought.

You have only yourself and you had

better work back to the last line now, in

the dark or not in the dark, and cut it

away and hook up the two reserve coils.

So he did it. It was difficult in the dark

and once the fish made a surge that

pulled him down on his face and made

a cut below his eye. The blood ran

down his cheek a little way. But it

coagulated and dried before it reached

his chin and he worked his way back to

the bow and rested against the wood.

lên giữ khi lão thắt chặt múi nối. Bây giờ

lão đã có sáu cuộn dây dự trữ, bốn

cuộn từ hai cái mồi lão đã cắt bỏ và hai

cuộn từ miếng mồi con cá đang tha, tất

cả đã được nối vào nhau. Khi trời sáng

rõ, lão nghĩ, mình sẽ xem xét miếng mồi

bốn mươi sải và cũng sẽ cắt bỏ để nối

những cuộn dây dự trữ. Mình sẽ bị mất

hai trăm sải dây Catalan loại tốt, lưỡi

câu và cả chì nữa.

Số tài sản ấy có thể được bù đắp.

Nhưng cái gì sẽ đền bù nổi con cá này

nếu mình câu được vài con cá khác và

chúng sẽ làm đứt sợi dây kia... Giờ thì

mình không rõ con cá đớp mồi kia thuộc

loại gì. Có thể đấy là một con cá kiếm,

một con mõm lớn hay một con cá mập.

Mình không nhận ra. Mình phải rũ bỏ nó

quá nhanh. Lão nói lớn,

“Giá như mình có thằng bé”. Nhưng

mày không có thằng bé đâu, lão nghĩ.

Mày chỉ có một thân một mình và tốt

hơn là mày nên quay lại với sợi dây câu

còn lại kia, tối hay không tối thì cũng

phải cắt phăng nó đi rồi nối nốt hai cuộn

dây dự trữ lại. Lão làm như thế. Trong

bóng tối, công việc quả khó khăn và

một dạo con cá lồng lên kéo lão ngã

sấp mặt xuống, đứt một vệt bên dưới

mắt. Máu rỉ xuống má lão. Nhưng nó

đông lại và khô trước khi bò đến cằm,

lão lần về phía mũi thuyền, tựa lưng

vào mạn. Lão chỉnh lại cái bao và thận

trọng nhích sợi dây để nó hằn sang

vùng vai khác, giữ và dùng vai neo

chặt; lão cẩn thận dò sức kéo của con

cá rồi nhúng tay xuống nước xem tốc

độ thuyền. Mình không rõ nó nhảy lên

để làm gì, lão nghĩ. Đoạn dây thép đáy

hẳn quét trên mỏm lưng đồ sộ của nó.

Chắc chắn lưng nó không thể đau bằng


39

He adjusted the sack and carefully

worked the line so that it came across a

new part of his shoulders and, holding it

anchored with his shoulders, he

carefully felt the pull of the fish and then

felt with his hand the progress of the

skiff through the water.

I wonder what he made that lurch for,

he thought. The wire must have slipped

on the great hill of his back. Certainly

his back cannot feel as badly as mine

does. But he cannot pull this skiff

forever, no matter how great he is. Now

everything is cleared away that might

make trouble and I have a big reserve

of line; all that a man can ask.

“Fish,” he said softly, aloud, “I’ll stay

with you until I am dead.”

He’ll stay with me too, I suppose, the

old man thought and he waited for it to

be light. It was cold now in the time

before daylight and he pushed against

the wood to be warm. I can do it as long

as he can, he thought. And in the first

light the line extended out and down

into the water. The boat moved steadily

and when the first edge of the sun rose

it was on the old man’s right shoulder.

“He’s headed north,” the old man said.

The current will have set us far to the

eastward, he thought. I wish he would

turn with the current. That would show

that he was tiring.

When the sun had risen further the old

man realized that the fish was not tiring.

There was only one favorable sign. The

slant of the line showed he was

swimming at a lesser depth. That did

not necessarily mean that he would

jump. But he might.

lưng mình đâu. Nhưng nó không thể cứ

kéo mãi con thuyền như thế được dẫu

cho nó khổng lồ đến mức nào. Giờ thì

mình đã dọn sạch mọi thứ vướng víu và

mình lại có cả đống dây dự trữ; con

người ta chỉ cần có thế thôi.

“Cá này”, lão dịu giọng nói,

“tao sẽ cầm cự với mày cho đến chết”.

Nó cũng sẽ cầm cự với mình, mình

chắc thế, ông lão nghĩ rồi đợi trời sáng.

Giờ đây trước khi trời sáng, không khí

lạnh lẽo, lão nép sát mạn thuyền tìm hơi

ấm. Mình có thể chịu đựng lâu như nó,

lão nghĩ. Và trong ánh bình minh, sợi

dây câu kéo dài, chếch đâm xuống

nước. Con thuyền vẫn một mực thẳng

tiến và khi mặt trời hé lên, tia nắng đầu

tiên đậu lên vai phải lão.

“Nó bơi về phương Bắc”, ông lão nói.

Dòng nước sẽ cuốn ta dạt xa về

phương đông, lão nghĩ. Mình mong nó

xuôi theo dòng nước. Lúc ấy chứng tỏ

nó đã thấm mệt. Khi mặt trời lên cao

hơn, ông lão nhận thấy con cá vẫn

chưa mệt. Chỉ có một dấu hiệu đáng

mừng duy nhất. Độ chếch của sợi dây

cho thấy nó không còn bơi sâu nữa.

Dấu hiệu ấy không thực sự có nghĩa

con cá sẽ nhảy lên. Nhưng nó có thể.

“Cầu Chúa làm nó nhảy lên”, ông lão

nói.

“Mình còn đủ dây để chinh phục nó”. Có

lẽ nếu ta kéo căng dây một tí thì nó sẽ

bị đau và nhảy lên, lão nghĩ. Bây giờ đã

ban ngày ban mặt, nó cứ nhảy lên đi để

những chiếc túi dọc theo xương sống

chứa đầy không khí khiến nó không thể

lặn sâu xuống chết. Lão cố kéo, nhưng


40

“God let him jump,” the old man said. “I

have enough line to handle him.”

Maybe if I can increase the tension just

a little it will hurt him and he will jump,

he thought. Now that it is daylight let

him jump so that he’ll fill the sacks along

his backbone with air and then he

cannot go deep to die.

He tried to increase the tension, but the

line had been taut up to the very edge

of the breaking point since he had

hooked the fish and he felt the

harshness as he leaned back to pull

and knew he could put no more strain

on it. I must not jerk it ever, he thought.

Each jerk widens the cut the hook

makes and then when he does jump he

might throw it. Anyway I feel better with

the sun and for once I do not have to

look into it.

There was yellow weed on the line but

the old man knew that only made an

added drag and he was pleased. It was

the yellow Gulf weed that had made so

much phosphorescence in the night.

“Fish,” he said, “I love you and respect

you very much. But I will kill you dead

before this day ends.”

Let us hope so, he thought.

A small bird came toward the skiff from

the north. He was a warbler and flying

very low over the water. The old man

could see that he was very tired.

The bird made the stern of the boat and

rested there. Then he flew around the

old man’s head and rested on the line

where he was more comfortable.

sợi dây vẫn cứ căng đến mức chuẩn bị

đứt tung như từ lúc lão mới câu được

con cá và khi ưỡn người ra để kéo, lão

cảm nhận được sức cản ấy và biết là

mình không thể dồn thêm lực vào đó.

Mình không nên giật mạnh, lão nghĩ.

Mỗi cú giật sẽ nới rộng thêm chỗ lưỡi

câu móc vào rồi khi nhảy lên, con cá có

thể tuột thoát. Dẫu sao thì mặt trời đã

làm mình dễ chịu hơn và lần này thì

mình không phải nhìn trực diện về phía

mặt trời. Những mảng rong biển màu

vàng bám vào dây câu nhưng lão biết

chúng chỉ làm tăng thêm sức cản, lão

hài lòng. Đấy là giống rong vàng vùng

Nhiệt lưu, ban đêm tỏa nhiều lân tinh.

“Cá này”, lão nói,

“tao rất yêu và ngưỡng mộ mày. Nhưng

tao sẽ giết mày trước khi ngày kết

thúc”. Ta hãy hy vọng thế, lão nghĩ. Từ

phương Bắc, một con chim nhỏ bay về

phía thuyền. Nó thuộc giống warbler và

bay rất thấp trên mặt nước. ông lão có

thể nhận thấy con chim đã thấm mệt.

Con chim bay đến đuôi thuyền, đậu

xuống. Lát sau nó lượn vòng quanh đầu

ông lão và đáp xuống sợi dây nơi nó

cảm thấy thoải mái hơn.

“Mày bao nhiêu tuổi rồi... ”, ông lão hỏi

con chim.

“Có phải đây là chuyến đi đầu tiên của

mày không... ” Con chim nhìn lão khi lão

nói. Nó thậm chí đã quá mệt để kiểm tra

sợi dây và khi đôi chân mảnh mai đáp

nhanh trên sợi dây, con chim lảo đảo.

“Nó chắc đấy”, lão bảo con chim.

“Nó chắc lắm. Sau một đêm lặng gió lẽ


41

“How old are you?” the old man asked

the bird. “Is this your first trip?”

The bird looked at him when he spoke.

He was too tired even to examine the

line and he teetered on it as his delicate

feet gripped it fast.

“It’s steady,” the old man told him. “It’s

too steady. You shouldn’t be that tired

after a windless night. What are birds

coming to?”

The hawks, he thought, that come out to

sea to meet them. But he said nothing

of this to the bird who could not

understand him anyway and who would

learn about the hawks soon enough.

“Take a good rest, small bird,” he said.

“Then go in and take your chance like

any man or bird or fish.”

It encouraged him to talk because his

back had stiffened in the night and it

hurt truly now.

“Stay at my house if you like, bird,” he

said. “I am sorry I cannot hoist the sail

and take you in with the small breeze

that is rising. But I am with a friend.”

Just then the fish gave a sudden lurch

that pulled the old man down onto the

bow and would have pulled him

overboard if he had not braced himself

and given some line.

The bird had flown up when the line

jerked and the old man had not even

seen him go. He felt the line [55]

carefully with his right hand and noticed

his hand was bleeding.

“Something hurt him then,” he said

aloud and pulled back on the line to see

if he could turn the fish. But when he

ra mày chưa mệt mới phải. Loài chim

nào sắp đến đây... ” Đám diều hâu, lão

nghĩ, sẽ ra khơi săn chúng. Nhưng lão

không nói điều ấy với con chim bởi làm

sao mà nó có thể hiểu được lão và đâu

có thể lập tức hiểu ngay được lũ diều

hâu.

“Cứ nghỉ ngơi thoải mái đi, chú chim

nhỏ”, lão nói.

“Rồi bay vào bờ, tận hưởng vận may

như bất kỳ con người, con chim hay

con cá nào”. Con chim khuyến khích lão

nói chuyện bởi suốt đêm lưng lão đã tê

cứng còn bây giờ thì thực sự nhức

nhối.

“Hãy ở lại nhà ta nếu chú mày muốn,

chim à”, lão nói.

“Ta lấy làm tiếc là không thể giương

buồm nương theo làn gió nhẹ đang thổi

đưa chú mày vào đất liền. Bởi ta đang

bận tiếp một người bạn”. Đúng lúc ấy,

bất thình lình con cá giật mạnh, kéo lão

ngã sấp xuống mũi thuyền và suýt lôi

lão xuống biển nếu lão không gồng hết

sức níu giữ và nới thêm dây. Con chim

bay vụt lên khi sợi dây giật mạnh và

ông lão thậm chí cũng không nhìn thấy

nó bay đi. Lão thận trọng đưa tay phải

sờ sợi dây và thấy bàn tay mình đang

chảy máu.

“Đúng là có cái gì đó làm đau nó”, lão

nói lớn và kéo dây lại để xem có thể lay

chuyển được con cá không. Nhưng khi

ráng đến điểm căng nhất thì lão đành

giữ chặt và quay lại chống đỡ sức kéo

của sợi dây.

“Giờ thì mày sắp nếm mùi rồi đấy, cá


42

was touching the breaking point he held

steady and settled back against the

strain of the line.

“You’re feeling it now, fish,” he said.

“And so, God knows, am I.”

He looked around for the bird now

because he would have liked him for

company. The bird was gone.

You did not stay long, the man thought.

But it is rougher where you are going

until you make the shore. How did I let

the fish cut me with that one quick pull

he made? I must be getting very stupid.

Or perhaps I was looking at the small

bird and thinking of him. Now I will pay

attention to my work and then I must eat

the tuna so that I will not have a failure

of strength.

“I wish the boy were here and that I had

some salt,” he said aloud.

Shifting the weight of the line to his left

shoulder and kneeling carefully he

washed his hand in the ocean and held

it there, submerged, for more than a

[56] minute watching the blood trail

away and the steady movement of the

water against his hand as the boat

moved.

“He has slowed much,” he said.

The old man would have liked to keep

his hand in the salt water longer but he

was afraid of another sudden lurch by

the fish and he stood up and braced

himself and held his hand up against

the sun. It was only a line burn that had

cut his flesh. But it was in the working

part of his hand. He knew he would

need his hands before this was over

à”, lão nói.

“Và lạy Chúa, cả tao cũng vậy”. Lúc này

lão nhìn quanh tìm con chim bởi lẽ lão

muốn có nó làm bè bạn. Con chim đã

bay đi. Mày không chịu ở lâu với tao rồi,

lão nghĩ. Nhưng suốt đoạn đường vào

bờ mày sẽ chịu gian nan hơn đấy. Làm

sao mà mình lại để con cá cắt đứt tay

bằng cú quẫy chớp nhoáng ấy... Hẳn

mình đang hóa ngu đần rồi. Hay có lẽ

tại mình mải nhìn con chim và nghĩ về

nó. Giờ đây mình sẽ tập trung vào việc

của mình và lát nữa mình phải ăn con

thu để không bị đuối sức.

“Mình ước thằng bé ở đây và có một ít

muối”, lão nói lớn. Chuyển sợi dây nặng

trĩu sang vai trái và cẩn thận quì xuống,

lão rửa bàn tay trong đại dương rồi

ngâm chứng hơn một phút, mắt nhìn

những vệt máu loang ra và sự di

chuyển đều đều của mặt nước táp vào

tay khi con thuyền trôi đi.

“Nó đã chậm lắm rồi”, lão nói. ông lão

hẳn thích ngâm tay trong nước mặn

thêm lát nữa nhưng lão sợ con cá lại

thình lình quẫy, lão đứng dậy, gượng

giữ thăng bằng và đưa bàn tay ra đón

ánh nắng. Chỉ một cú giãy nảy lên là đã

cắt đứt thịt da lão. Mà nó lại nhằm đúng

cái phần hoạt động của bàn tay. Lão

biết lão cần đôi tay cho đến khi trận đấu

này kết thúc và lão lại càng không muốn

bị cứa đứt trước khi trận đấu bắt đầu.

“Nào”, lão nói khi bàn tay đã khô.

“Mình phải ăn con thu nhỏ. Mình có thể

lấy cái móc khều nó ra và cứ ngồi đây

ăn cho thoải mái”. Lão quì xuống, tìm

con thu dưới đuôi thuyền, dùng cái móc


43

and he did not like to be cut before it

started.

“Now,” he said, when his hand had

dried, “I must eat the small tuna. I can

reach him with the gaff and eat him here

in comfort.”

He knelt down and found the tuna under

the stem with the gaff and drew it

toward him keeping it clear of the coiled

lines. Holding the line with his left

shoulder again, and bracing on his left

hand and arm, he took the tuna off the

gaff hook and put the gaff back in place.

He put one knee on the fish and cut

strips of dark red meat longitudinally

from the back of the head to the tail.

They were wedge-shaped strips and he

cut [57] them from next to the back

bone down to the edge of the belly.

When he had cut six strips he spread

them out on the wood of the bow, wiped

his knife on his trousers, and lifted the

carcass of the bonito by the tail and

dropped it overboard.

“I don’t think I can eat an entire one,” he

said and drew his knife across one of

the strips. He could feel the steady hard

pull of the line and his left hand was

cramped. It drew up tight on the heavy

cord and he looked at it in disgust.

“What kind of a hand is that,” he said.

“Cramp then if you want. Make yourself

into a claw. It will do you no good.”

gỡ nó ra khỏi đống dây dợ, kéo về phía

mình. Vẫn giữ sợi dây bên vai trái, dồn

lực lên bàn tay trái và cánh tay, lão gỡ

con cá thu ra khỏi cái móc và đặt cái

móc về vị trí cũ. Lão tì đầu gối lên con

cá, cắt dọc những miếng thịt đỏ thẫm từ

sau đầu đến đuôi. Thịt cá được rạch

theo hình chữ V, lão tiếp tục xẻ từ sống

lưng xuống rìa vùng bụng. Khi cắt được

sáu lát lão trải chúng ra trên tấm gỗ

đằng mũi thuyền, chùi con dao vào

quần, nhấc cái đuôi kéo theo cả phần

còn lại của con cá quẳng ra ngoài

thuyền.

“Mình không chắc là có thể ăn hết cả

miếng cá”, lão nói rồi đưa dao cắt đôi

một khúc thịt. Lão cảm thấy sợi dây vẫn

kéo mạnh đều và bàn tay trái của lão đã

bị chuột rút. Lão bực bội nhìn bàn tay

quắp chặt lấy sợi dây câu nặng.

“Tay tiếc quái quỉ gì mày”, lão nói.

Chapter 5

“What kind of a hand is that,” he said.

“Cramp then if you want. Make yourself

into a claw. It will do you no good.”

Chương 5

“Nếu muốn thì mày cứ co quắp đi. Biến

thành cái vuốt ấy. Cũng sẽ chẳng làm

mày tốt lành hơn gì đâu”. Thế đấy, lão

nghĩ rồi nhìn làn nước đen ngòm chỗ


44

Come on, he thought and looked down

into the dark water at the slant of the

line. Eat it now and it will strengthen the

hand. It is not the hand’s fault and you

have been many hours with the fish. But

you can stay with him forever. Eat the

bonito now.

He picked up a piece and put it in his

mouth and chewed it slowly. It was not

unpleasant.

Chew it well, he thought, and get all the

juices. It would not be had to eat with a

little lime or with lemon or with salt.

“How do you feel, hand?” he asked the

cramped [58] hand that was almost as

stiff as rigor mortis. “I’ll eat some more

for you.”

He ate the other part of the piece that

he had cut in two. He chewed it

carefully and then spat out the skin.

“How does it go, hand? Or is it too early

to know?” He took another full piece

and chewed it.

“It is a strong full-blooded fish,” he

thought. “I was lucky to get him instead

of dolphin. Dolphin is too sweet. This is

hardly sweet at all and all the strength is

still in it.”

There is no sense in being anything but

practical though, he thought. I wish I

had some salt. And I do not know

whether the sun will rot or dry what is

left, so I had better eat it all although I

am not hungry. The fish is calm and

steady. I will eat it all and then I will be

ready.

“Be patient, hand,” he said. “I do this for

you.”

sợi dây chếch xuống. n cá ngay đi, nó

sẽ lấy lại sức lực cho bàn tay. Đấy

không phải lỗi của bàn tay bởi mày đã

cầm cự quá lâu với con cá. Nhưng mày

vẫn có thể đương đầu với con cá mãi

mãi. n con thu đi thôi. Lão nhặt một

miếng, đút vào miệng, từ từ nhai. Cũng

chẳng đến nỗi nào. Nhai thật kỹ, lão

nghĩ và nuốt hết nước. Sẽ không tệ nếu

được ăn kèm với một quả quất nhỏ, với

chanh hoặc với muối.

“Mày cảm thấy thế nào rồi hở tay... ”,

lão hỏi bàn tay bị chuột rút cứng đến

mức gần như là bàn tay của cái xác

chết lạnh ngắt.

“Vì mày, tao sẽ cố ăn thêm một ít”. Lão

ăn phần còn lại của khúc thịt đã cắt ra

lúc nãy. Lão nhai cẩn thận rồi nhổ bỏ

da.

“Thế nào rồi hả tay... Hay hãy còn quá

sớm để hoàn hồn... ” Lão lấy cả miếng

thịt dài khác và nhai nó.

“Con cá này chắc thịt và nhiều máu”,

lão nghĩ.

“Mình may mà tóm được nó thay vì đám

cá dorado kia. Thịt cá dorado ngọt quá.

Con cá này thịt không ngọt nhưng chất

bổ dưỡng trong nó thì nhiều và vẫn

ngon sau khi chết”. Dẫu sao thì thực

tiễn cũng luôn thắng mọi giả định, lão

nghĩ. uớc chi mình có được ít muối.

Mình không rõ liệu mặt trời sẽ làm hỏng

hoặc sấy khô số cá còn lại, vậy nên tốt

hơn là chén tất dẫu cho cái bụng không

đói. Con cá bình tĩnh và kiên cường.

Mình sẽ ăn hết cả chỗ cá này rồi mình

sẽ sẵn sàng.


45

I wish I could feed the fish, he thought.

He is my brother. But I must kill him and

keep strong to do it. Slowly and

conscientiously he ate all of the wedge-

shaped strips of fish.

He straightened up, wiping his hand on

his trousers. “Now,” he said. “You can

let the cord go, hand, and I will handle

him with the right arm alone until you

[59] stop that nonsense.” He put his left

foot on the heavy line that the left hand

had held and lay back against the pull

against his back.

“God help me to have the cramp go,” he

said. “Because I do not know what the

fish is going to do.”

But he seems calm, he thought, and

following his plan. But what is his plan,

he thought. And what is mine? Mine I

must improvise to his because of his

great size. If he will jump I can kill him.

But he stays down forever. Then I will

stay down with him forever.

He rubbed the cramped hand against

his trousers and tried to gentle the

fingers. But it would not open. Maybe it

will open with the sun, he thought.

Maybe it will open when the strong raw

tuna is digested. If I have to have it, I

will open it, cost whatever it costs. But I

do not want to open it now by force. Let

it open by itself and come back of its

own accord. After all I abused it much in

the night when it was necessary to free

and untie the various lines.

He looked across the sea and knew

how alone he was now. But he could

see the prisms in the deep dark water

and the line stretching ahead and the

strange undulation of the calm. The

“Hãy kiên nhẫn, tay à”, lão nói.

“Tao làm điều này vì mày đấy”. Giá mà

ta có thể cho con cá ăn, lão nghĩ. Nó là

người anh em của ta. Nhưng ta phải

giết nó và giữ gìn sức khỏe để làm điều

đó. Từ tốn và tỉ mẩn, lão ăn hết sạch

những miếng cá hình chữ V. Lão đứng

dậy, chùi tay vào quần.

“Nào”, lão nói.

“Tay này, mày có thể buông sợi dây ra

được rồi đó, tao sẽ điều khiển nó với

mỗi bàn tay phải cho đến khi mày từ bỏ

cái trò ngớ ngẩn ấy”. Lão giẫm chân trái

lên sợi dây nặng mà bàn tay phải đã

nắm giữ và ưỡn người làm giảm bớt

sức nặng dồn lên lưng lão.

“Xin Chúa hãy giúp con trừ bỏ cái

chứng chuột rút này đi”, lão nói.

“Bởi lẽ con không biết rồi đây con cá sẽ

làm gì”. Nhưng dường như nó cứ điềm

tĩnh, lão nghĩ, thực hiện kế hoạch của

mình. Nhưng kế hoạch của nó là gì, lão

thầm nhủ. Thế còn kế hoạch của ta...

Của ta, ta phải ứng biến kịp thời với nó

bởi kích thước khổng lồ ấy. Nếu nó

nhảy lên thì ta có thể giết nó. Nhưng

sao nó cứ ở mãi dưới đó. Vậy thì ta

cũng sẽ cầm cự luôn với nó dưới đó

mãi mãi. Lão xát bàn tay bị chuột rút

vào quần dài và cố cử động mấy ngón

tay. Song nó vẫn không duỗi ra. Có lẽ

mặt trời sẽ làm nó duỗi, lão nghĩ. Có lẽ

nó sẽ lại cử động khi chỗ thịt cá thu

sống bổ dưỡng ấy được tiêu hóa. Nếu

phải sử dụng nó thì ta sẽ cố mở bằng

bất cứ giá nào. Nhưng bây giờ ta chưa

muốn dùng sức với nó. Cứ để nó tự

duỗi ra và quay lại với chức năng của


46

clouds were building up now for the

trade wind and he looked ahead and

saw a [60] flight of wild ducks etching

themselves against the sky over the

water, then blurring, then etching again

and he knew no man was ever alone on

the sea.

He thought of how some men feared

being out of sight of land in a small boar

and knew they were right in the months

of sudden bad weather. But now they

were in hurricane months and, when

there are no hurricanes, the weather of

hurricane months is the best of all the

year.

If there is a hurricane you always see

the signs of it in the sky for days ahead,

if you are at sea. They do not see it

ashore because they do not know what

to look for, he thought. The land must

make a difference too, in the shape of

the clouds. But we have no hurricane

coming now.

He looked at the sky and saw the white

cumulus built like friendly piles of ice

cream and high above were the thin

feathers of the cirrus against the high

September sky. “Light brisa,” he said.

“Better weather for me than for you,

fish.” His left hand was still cramped,

but he was unknotting it slowly.

I hate a cramp, he thought. It is a

treachery of one’s [61] own body. It is

humiliating before others to have a

diarrhoea from ptomaine poisoning or to

vomit from it. But a cramp, he thought of

it as a calambre, humiliates oneself

especially when one is alone.

If the boy were here he could rub it for

me and loosen it down from the

chính mình. Tình thực tối qua ta đã lạm

dụng nó quá mức khi lẽ ra nó cần được

nghỉ ngơi, không vướng mắc với mớ

dây dợ kia.

Lão nhìn quanh biển và biết lúc này lão

cô đơn biết nhường nào. Nhưng lão

vẫn có thể nhìn thấy những khối hình

trụ trong làn nước đen sẫm sâu hoYy,

cả sợi dây câu thẳng chếch phía trước

mặt và những gợn sóng bình thản đến

kỳ lạ. Theo làn gió mậu dịch, giờ đây

những đám mây ùn lên, lão nhìn ra

trước mặt và thấy một đàn vịt trời in lên

nền trời trên biển, thoắt ẩn, thoắt hiện

và lão biết chẳng có ai phải cô đơn trên

biển cả. Lão nghĩ đến kiểu sợ của nhiều

người lúc lênh đênh trên thuyền nhỏ mà

không nhìn thấy đất liền và biết họ

đúng, bởi trong nhiều tháng thời tiết sẽ

thất thường. Bây giờ họ đang ở vào

những tháng cuồng phong, song những

khi không có bão thì thời tiết trong

những tháng cuồng phong lại tốt nhất

trong năm. Nếu có bão thì khi đi biển

người ta sẽ luôn thấy dấu hiệu của nó

trên bầu trời từ vài hôm trước. Nhưng

những người ở trên bờ thì không thấy

bởi họ chẳng biết quan sát để làm gì,

lão nghĩ. Đất liền rõ là khác hẳn, hình

dáng những đám mây ấy mà. Nhưng

bây giờ thì chưa có bão. Lão nhìn lên

bầu trời và thấy những đám mây trắng

xếp lên nhau tựa chồng bánh kem ngon

lành, còn bên trên là những quầng mây

mỏng nhẹ tênh trên bầu trời tháng chín

sâu thẳm.

“Gió nhẹ”, lão nói.

“Cá này, thời tiết thuận cho ta hơn là

cho mày”. Bàn tay trái của lão vẫn co

quắp nhưng lão đã khẽ duỗi được một


47

forearm, he thought. But it will loosen

up.

Then, with his right hand he felt the

difference in the pull of the line before

he saw the slant change in the water.

Then, as he leaned against the line and

slapped his left hand hard and fast

against his thigh he saw the line

slanting slowly upward.

“He’s coming up,” he said. “Come on

hand. Please come on.”

The line rose slowly and steadily and

then the surface of the ocean bulged

ahead of the boat and the fish came

out. He came out unendingly and water

poured from his sides. He was bright in

the sun and his head and back were

dark purple and in the sun the stripes on

his sides showed wide and a light

lavender. His sword was as long as a

baseball bat and tapered like a rapier

and he rose his full length from the

water and then re-entered it, smoothly,

like a diver and the old [62] man saw

the great scythe-blade of his tail go

under and the line commenced to race

out.

“He is two feet longer than the skiff,” the

old man said. The line was going out

fast but steadily and the fish was not

panicked. The old man was trying with

both hands to keep the line just inside of

breaking strength. He knew that if he

could not slow the fish with a steady

pressure the fish could take out all the

line and break it.

He is a great fish and I must convince

him, he thought. I must never let him

learn his strength nor what he could do

if he made his run. If I were him I would

tí. Mình căm thù chứng chuột rút, lão

nghĩ. Đây là ngón đồi bại của chính thể

xác. Thật là nhục nhã khi trước mặt

người khác mà lại ỉa chảy hay nôn mửa

do ngộ độc thức ăn. Nhưng trò chuột

rút, lão nghĩ, rõ đúng là một calambre,

lại đặc biệt nhục nhã khi xảy ra với kẻ

một thân một mình. Nếu thằng bé ở đây

thì nó sẽ xoa bóp cánh tay, bàn tay và

làm nó duỗi ra, lão nghĩ. Nhưng tự nó

cũng sẽ khỏi. Tiếp đó bàn tay phải của

lão cảm nhận sức nặng của sợi dây có

phần khang khác trước khi lão thấy độ

nghiêng của nó thay đổi trên mặt nước.

Rồi khi giữ chặt sợi dây, đập nhanh và

mạnh bàn tay trái vào đùi, lão thấy sợi

dây chênh chếch từ từ nổi lên.

“Nó đang trồi lên”, lão nói.

“Thôi nào tay. Hãy cố lên”. Sợi dây cứ

lững thững, điềm tĩnh nhô lên và lúc

mặt biển vỡ toang phía trước thuyền,

con cá tung mình lên. Nó nhô lên bất

tận, nước đổ ròng ròng từ hai bên lườn.

Thân hình bóng nhẫy trong ánh nắng;

đầu và lưng màu tím sẫm; trong ánh

nắng, những đường sọc hai bên mình

nó nom đồ sộ, phớt hồng. Cái kiếm của

nó dài bằng cây gậy bóng chày, thon

như một lưỡi kiếm; nó vươn hết độ dài

thân hình lên khỏi mặt nước rồi nhẹ

nhàng lao xuống như một tay thợ lặn;

ông lão nom thấy cái đuôi hình lưỡi hái

đồ sộ chìm xuống và sợi dây câu lại hút

theo.

“Nó dài hơn chiếc thuyền chừng năm

sáu tấc”, ông lão nói. Sợi dây tuồn

nhanh xuống, nhưng đều đặn, chứng tỏ

con cá không hề hoảng sợ. ông lão dồn

cả hai tay hãm sợi dây nhưng chỉ trong

mức an toàn, tránh để bị đứt. Lão biết,


48

put in everything now and go until

something broke. But, thank God, they

are not as intelligent as we who kill

them; although they are more noble and

more able.

The old man had seen many great fish.

He had seen many that weighed more

than a thousand pounds and he had

caught two of that size in his life, but

never alone. Now alone, and out of

sight of land, he was fast to the biggest

fish that he had ever seen and bigger

than he had ever heard of, and his left

hand was still as tight as the gripped

claws of an eagle.

[63] It will uncramp though, he thought.

Surely it will uncramp to help my right

hand. There are three things that are

brothers: the fish and my two hands. It

must uncramp. It is unworthy of it to be

cramped. The fish had slowed again

and was going at his usual pace.

I wonder why he jumped, the old man

thought. He jumped almost as though to

show me how big he was. I know now,

anyway, he thought. I wish I could show

him what sort of man I am. But then he

would see the cramped hand. Let him

think I am more man than I am and I will

be so. I wish I was the fish, he thought,

with everything he has against only my

will and my intelligence.

He settled comfortably against the wood

and took his suffering as it came and

the fish swam steadily and the boat

moved slowly through the dark water.

There was a small sea rising with the

wind coming up from the east and at

noon the old man’s left hand was

uncramped.

nếu lão không kìm chậm tốc độ của con

cá thì nó có thể lôi tuột hết cả dây và

bứt đứt. Chú cá thật kiêu hùng và mình

phải chinh phục nó, lão nghĩ. Ta phải

không để nó biết rằng nó khỏe cũng

như nếu nó cứ bơi hoài như thế thì nó

cũng sẽ chẳng mảy may biết chuyện đã

gây ra cho ta. Nếu ta là nó thì ta sẽ dốc

hết sức bình sinh kéo cho dây câu đứt

tung hết cả lên. Nhưng, tạ ơn Chúa, loài

vật thì chẳng thông minh bằng kẻ tiêu

diệt chúng; mặc dù chúng cao thượng

và hùng tráng hơn. ông lão đã từng

thấy nhiều cá lớn. Lão đã tận mắt

chứng kiến nhiều con cân nặng hơn

nửa tấn và trong đời chính lão cũng đã

bắt được hai con lớn như thế, nhưng

không phải chỉ một mình.

Giờ đây, chỉ mình lão, đất liền lại khuất

xa tầm mắt mà lão lại tóm được con cá

lớn nhất, một con cá lão chưa từng thấy

và lớn hơn cả những con được cánh

chài lưới truyền tụng, trong lúc bàn tay

trái của lão vẫn quắp chặt như cái vuốt

của con đại bàng lúc co vào. Dẫu sao

thì nó cũng sẽ khỏi, lão nghĩ. Chắc chắn

nó sẽ duỗi ra để giúp bàn tay phải. Có

ba thứ là anh em ta: con cá và hai bàn

tay. Nó phải thôi cái thói chuột rút ấy đi.

Bị chuột rút thì chẳng còn chút giá trị gì

nữa. Con cá lại giảm tốc độ và tiến đều

đều như trước. Mình thắc mắc tại sao

nó lại nhảy lên nhỉ, lão nghĩ. Nó nhảy

lồng lên như thể nó để mình biết nó lớn

nhường nào. Dẫu sao thì bây giờ mình

đã biết; lão nghĩ. Giá mà mình có thể

cho nó thấy mình thuộc loại người nào.

Nhưng ngộ nhỡ nó nhìn thấy bàn tay bị

chuột rút. Cứ để cho nó nghĩ mình khỏe

hơn chính bản thân mình và mình sẽ là

như thế. oeớc gì ta là con cá, lão nghĩ,

với mọi phẩm chất nó có chỉ trừ khát


49

“Bad news for you, fish,” he said and

shifted the line over the sacks that

covered his shoulders.

He was comfortable but suffering,

although he did not admit the suffering

at all.

“I am not religious,” he said. “But I will

say ten Our [64] Fathers and ten Hail

Marys that I should catch this fish, and I

promise to make a pilgrimage to the

Virgin of Cobre if I catch him. That is a

promise.”

He commenced to say his prayers

mechanically. Sometimes he would be

so tired that he could not remember the

prayer and then he would say them fast

so that they would come automatically.

Hail Marys are easier to say than Our

Fathers, he thought.

“Hail Mary full of Grace the Lord is with

thee. Blessed art thou among women

and blessed is the fruit of thy womb,

Jesus. Holy Mary, Mother of God, pray

for us sinners now and at the hour of

our death. Amen.” Then he added,

“Blessed Virgin, pray for the death of

this fish. Wonderful though he is.”

With his prayers said, and feeling much

better, but suffering exactly as much,

and perhaps a little more, he leaned

against the wood of the bow and began,

mechanically, to work the fingers of his

left hand.

The sun was hot now although the

breeze was rising gently.

“I had better re-bait that little line out

over the stern,” he said. “If the fish

decides to stay another night I will need

to eat again and the water is low in the

vọng và trí tuệ của ta. Lão lựa chiều tựa

người thoải mái hơn vào mạn thuyền,

rán sức chịu đựng trọng lực dồn tới khi

con cá bình thản bơi va con thuyền

chầm chậm trôi trên làn nước thẫm. Khi

gió từ hướng Đông thổi lại, mặt biển

khẽ cồn lên và đến trưa, bàn tay trái

của lão hết bị chuột rút.

“Tin xấu cho mày đây, cá”, lão nói và

dịch sợi dây trên chiếc bao phủ vai lão.

Đã chọn được tư thế thoải mái nhưng

lão vẫn thấy đau nhức dẫu cho lão

chẳng bận tâm đến cơn đau ấy tí nào.

“Mình vô thần”, lão nói.

“Nhưng mình sẽ đọc mười lần bài kinh

Lạy Cha và mười lần bài kinh Mừng

Đức Mẹ để mình có thể bắt được con

cá này và mình hứa mình sẽ hành

hương đến nhà thờ Đức Mẹ Đồng Trinh

xứ Cobre nếu mình bắt được nó. Mình

xin hứa như thế”. Lão bắt đầu máy móc

đọc kinh. Đôi chỗ, do quá mệt nên lão

không thể nhớ bài kinh rồi tiếp đó lão

đọc nhanh đến nỗi bài kinh như động

ùa ra. Kinh Mừng Đức Mẹ dễ đọc hơn

kinh Lạy Cha, lão nghĩ.

“Kính Đức Mẹ Maria ơn sâu, Đức Chúa

Trời ở cùng Bà. Bà có phước lạ hơn

mọi phụ nữ và Jesus cùng Bà gồm

nhiều phước lạ. Thánh nữ Maria, Đức

Mẹ Chúa Trời, cầu cho chúng con là kẻ

có tội bây giờ và trong giờ lâm tử.

Amen”. Rồi lão đọc thêm:

“Đức Mẹ Đồng Trinh đầy phép lạ, cầu

cho con cá này chết đi. Dẫu cho nó có

là chú cá siêu phàm”. Đọc xong mấy bài

kinh của mình, cảm thấy đỡ hơn nhiều

nhưng cơn đau nhức vẫn nguyên như


50

bottle. I don’t think I can get anything

but a dolphin [65] here. But if I eat him

fresh enough he won’t be bad. I wish a

flying fish would come on board tonight.

But I have no light to attract them. A

flying fish is excellent to eat raw and I

would not have to cut him up. I must

save all my strength now. Christ, I did

not know he was so big.”

“I’ll kill him though,” he said. “In all his

greatness and his glory.”

Although it is unjust, he thought. But I

will show him what a man can do and

what a man endures.

“I told the boy I was a strange old man,”

he said.

“Now is when I must prove it.”

The thousand times that he had proved

it meant nothing. Now he was proving it

again. Each time was a new time and

he never thought about the past when

he was doing it.

I wish he’d sleep and I could sleep and

dream about the lions, he thought. Why

are the lions the main thing that is left?

Don’t think, old man, he said to himself,

Rest gently now against the wood and

think of nothing. He is working. Work as

little as you can.

It was getting into the afternoon and the

boat still moved slowly and steadily. But

there was an added drag now from the

easterly breeze and the old man [66]

rode gently with the small sea and the

hurt of the cord across his back came to

him easily and smoothly.

Once in the afternoon the line started to

rise again. But the fish only continued to

cũ, có lẽ lại tăng thêm chút ít, lão tựa

vào mạn mũi thuyền và bắt đầu máy

móc cử động mấy ngón tay ở bàn tay

trái. Bây giờ mặt trời nóng bức dẫu cho

cơn gió nhẹ đang thoảng qua.

“Tốt hơn là ta móc lại sợi dây câu nhỏ

ấy rồi thả qua đuôi thuyền”, lão nói.

“Nếu con cá quyết định nán thêm một

đêm nữa thì mình cần có cái để ăn, vả

lại trong chai, nước sắp hết rồi. Nơi này

mình không hy vọng bắt được loài nào

khác ngoài cá dorado. Nhưng nếu mình

ăn lúc nó còn tươi rói thì thịt nó cũng

không đến nỗi tồi. Mình ước tối nay một

con cá chuồn bay lạc lên thuyền.

Nhưng mình không có đèn để dụ nó.

Thịt cá chuồn ăn sống thì tuyệt cú mèo

và mình sẽ không cần cắt ra. Giờ thì

mình phải giữ gìn sức lực. Lạy Chúa,

mình không biết nó lớn quá”.

“Nhưng ta sẽ giết nó”, lão nói.

“Dẫu cho con cá có vĩ đại và kiêu hãnh

đến nhường nào”. Dẫu sao thì cũng thật

bất công, lão nghĩ. Nhưng mình phải

cho con cá thấy những gì con người có

thể làm và khả năng chịu đựng của hắn.

“Mình đã bảo thằng bé, mình là lão già

kỳ lạ”, lão nói.

“Giờ là lúc mình phải chứng minh điều

đó”. Đã hàng ngàn lần lão chứng minh

nhưng rồi cũng chẳng có nghĩa lý gì.

Bây giờ lão lại đang chứng minh. Mỗi

lần đều mới mẻ và lão chẳng hề nghĩ về

quá khứ khi lão làm điều đó. Mình mong

nó ngủ và mình có thể ngủ và mơ về

những con sư tử, lão nghĩ. Tại sao đàn

sư tử lại là hình ảnh đậm nét nhất trong


51

swim at a slightly higher level. The sun

was on the old man’s left arm and

shoulder and on his back. So he knew

the fish had turned east of north.

Now that he had seen him once, he

could picture the fish swimming in the

water with his purple pectoral fins set

wide as wings and the great erect tail

slicing through the dark. I wonder how

much he sees at that depth, the old man

thought. His eye is huge and a horse,

with much less eye, can see in the dark.

Once I could see quite well in the dark.

Not in the absolute dark. But almost as

a cat sees.

The sun and his steady movement of

his fingers had uncramped his left hand

now completely and he began to shift

more of the strain to it and he shrugged

the muscles of his back to shift the hurt

of the cord a little.

“If you’re not tired, fish,” he said aloud,

“you must be very strange.”

He felt very tired now and he knew the

night would come soon and he tried to

think of other things. He thought of the

Big Leagues, to him they were the Gran

[67] Ligas, and he knew that the

Yankees of New York were playing the

Tigres of Detroit.

This is the second day now that I do not

know the result of the juegos, he

thought. But I must have confidence

and I must be worthy of the great

DiMaggio who does all things perfectly

even with the pain of the bone spur in

his heel. What is a bone spur? he asked

himself. Un espuela de hueso. We do

not have them. Can it be as painful as

the spur of a fighting cock in one’s heel?

ký ức... Đừng nghĩ nữa, lão già ạ, lão tự

nhủ. Bây giờ hãy tựa vào mạn thuyền

nghỉ ngơi một lát và đừng nghĩ ngợi về

bất cứ điều gì cả. Con cá thì mải kéo.

Còn mày thì hạn chế di chuyển đến

mức có thể.

Trời dần sang chiều, con thuyền vẫn lừ

đừ tiến một cách vững chắc. Nhưng giờ

thì đã xuất hiện trợ lực, gió Đông đẩy

thuyền đi và ông lão nhấp nhô theo

những con sóng nhỏ, nỗi nhức nhối của

sợi dây hằn trên lưng đã dịu đi, mềm

mại. Trong buổi chiều ấy, sợi dây lại nổi

lên một lần nữa. Nhưng con cá vẫn tiếp

tục bơi ở tầng nước cao hơn một tí. Mặt

trời rọi lên cánh tay trái, vai và lưng lão.

Vậy nên lão biết con cá đã chuyển sang

hướng Đông Bắc. Bây giờ, khi đã trông

thấy nó, lão có thể hình dung con cá

đang bơi trong đại dương, bộ vây đỏ

hồng dang rộng như đôi cánh, còn cái

đuôi dựng đứng đồ sộ đang rẽ nước

trong vùng tối đen. Mình không biết nó

có nhìn rõ ở độ sâu ấy không, lão nghĩ.

Mắt nó to lắm và loài ngựa mắt nhỏ hơn

nhiều vẫn có thể nhìn xuyên qua bóng

tối. Có hồi mình có thể nhìn khá rõ trong

bóng tối. Không phải tối đen kịt đâu.

Nhưng có thể nói là sáng gần như mắt

mèo. Mặt trời và việc cử động bền bỉ

mấy ngón tay của lão đã làm bàn tay

trái giờ đây hoàn toàn hết bị chuột rút

và lão bắt đầu dồn thêm áp lực lên nó;

lão gồng các bắp thịt trên lưng cố nhích

sợi dây đau điếng sang một tí.

“Cá này, nếu mày không mỏi mệt”, lão

nói lớn,

“thì mày quả thật đúng là dị thường”.

Lúc này, lão cảm thấy rất mệt, lão biết

bóng tối sắp ập đến và lão cố nghĩ sang


52

I do not think I could endure that or the

loss of the eye and of both eyes and

continue to fight as the fighting cocks

do. Man is not much beside the great

birds and beasts. Still I would rather be

that beast down there in the darkness of

the sea.

“Unless sharks come,” he said aloud. “If

sharks come, God pity him and me.”

Do you believe the great DiMaggio

would stay with a fish as long as I will

stay with this one? he thought. I am

sure he would and more since he is

young and strong. Also his father was a

fisherman.

But would the bone spur hurt him too

much?

“I do not know,” he said aloud. “I never

had a bone spur.”

chuyện khác. Lão nghĩ về Liên đoàn Big

mà lão gọi là Gran Ligas và lão biết đội

Yankee của New áork đang đấu với đội

Tigres của Detroit. Bây giờ đã sang

ngày thứ hai mà mình không biết kết

quả các trận đấu, lão nghĩ. Nhưng mình

phải tin tưởng và phải xứng đáng với tài

danh Di Maggio vĩ đại, người luôn xử lý

mọi việc hoàn hảo dẫu cho phải mang

cái gót chân đau vì chứng nẻ cựa gà.

Chứng nẻ cựa gà là gì nhỉ... Lão tự hỏi.

Una espuela de Hueso. Chúng mình

không mắc bệnh ấy. Nó có đau như

cựa của một chú gà chọi đâm vào gót

chân không nhỉ... Mình không nghĩ mình

có thể chịu đựng được điều ấy hay việc

mất một mắt, hai mắt mà vẫn tiếp tục

chiến đấu theo kiểu của đám gà chọi.

Bên cạnh giống chim và loài thú vĩ đại

thì con người chẳng thấm tháp gì nhiều.

Vậy nên mình thích làm con cá ở dưới

kia, lội trong vùng tối đen của đại

dương.

“Miễn là đừng gặp lũ cá mập”, lão nói

lớn.

“Nếu cá mập đến, cầu Chúa hãy rủ lòng

thương lấy con cá và cả con nữa”. Mày

có chắc Di Maggio vĩ đại sẽ cầm cự với

một con cá lâu như tao đã cầm cự với

chú cá này không... Lão nghĩ. Mình nghĩ

anh ta có thể và thậm chí có thể lâu

hơn nữa bởi anh ta trẻ trung, cường

tráng. Cha anh ta cũng là dân chài lưới.

Nhưng cái chứng nẻ cựa gà có làm anh

ta đau nhiều không nhỉ...

“Ta không biết”, lão nói lớn.

“Ta không bao giờ mắc cái chứng ấy”.


53

Chapter 6

As the sun set he remembered, to give

himself more [68] confidence, the time

in the tavern at Casablanca when he

had played the hand game with the

great negro from Cienfuegos who was

the strongest man on the docks. They

had gone one day and one night with

their elbows on a chalk line on the table

and their forearms straight up and their

hands gripped tight. Each one was

trying to force the other’s hand down

onto the table. There was much betting

and people went in and out of the room

under the kerosene lights and he had

looked at the arm and hand of the negro

and at the negro’s face. They changed

the referees every four hours after the

first eight so that the referees could

sleep. Blood came out from under the

fingernails of both his and the negro’s

hands and they looked each other in the

eye and at their hands and forearms

and the bettors went in and out of the

room and sat on high chairs against the

wall and watched. The walls were

painted bright blue and were of wood

and the lamps threw their shadows

against them. The negro’s shadow was

huge and it moved on the wall as the

breeze moved the lamps.

The odds would change back and forth

all night and they fed the negro rum and

lighted cigarettes for him.

Then the negro, after the rum, would try

for a tremendous [69] effort and once he

had the old man, who was not an old

man then but was Santiago El

Campeon, nearly three inches off

balance. But the old man had raised his

hand up to dead even again. He was

sure then that he had the negro, who

Chương 6

Khi mặt trời lặn, lão hồi tưởng, để tự

củng cố thêm niềm tin, về cái hôm ở

quán rượu tại Casablanca khi lão chơi

vật tay với anh chàng da đen lực lưỡng

quê ở Cienfuegos, người được xem là

khỏe nhất ở cảng ấy. Hai người đấu

suốt một ngày và một đêm; khuỷu tay

đặt trong vòng phấn trên bàn, cánh tay

dựng thẳng, hai bàn tay nắm chặt lấy

nhau. Người nào cũng cố vật tay của

đối thủ xuống bàn. Người ta đặt cược

rất nhiều và cứ đi vào đi ra căn phòng

sáng ánh đèn dầu; lão nhìn cánh tay,

bàn tay rồi nhìn mặt anh chàng da đen.

Sau tám giờ đầu, người ta quyết định

cứ bốn tiếng thì thay trọng tài để họ có

thể đi ngủ. Máu từ tay lão và tay anh

chàng da đen tứa ra kẽ móng tay. Hai

đấu thủ nhìn vào mắt, vào bàn tay, cánh

tay của nhau; dân đánh cược cứ ra ra

vào vào và ngồi trên những chiếc ghế

cao tựa vào tường theo dõi. Mấy ngọn

đèn hắt bóng họ lên những bức tường

gỗ sơn màu xanh biếc. Bóng tay da đen

nom đồ sộ, cứ chập chờn trên vách mỗi

khi gió nhẹ lùa vào mấy ngọn đèn. Suốt

đêm, tình thế trận đấu vẫn chưa ngã

ngũ, người ta cho tay da đen uống rượu

rum và châm thuốc mời hắn. Rồi thì anh

chàng da đen, sau ngụm rum đã dốc

hết nỗ lực phi thường và có lúc đã đè

nghiêng tay lão, người lúc ấy chưa già

mà là Santiago EL Campeón, chừng

bảy phân. Nhưng lão đã đẩy bật trở về

vị trí ban đầu. Lúc đó lão chắc là lão sẽ

thắng tay da đen, một vận động viên

điền kinh cừ khôi, sung sức. Rồi ngày ló

rạng, khi những người cá cược đang đề

nghị xem trận đấu là hòa và trọng tài

đang lắc đầu thì lão dồn hết gân cốt đè

bàn tay của anh chàng da đen xuống,


54

was a fine man and a great athlete,

beaten. And at daylight when the

bettors were asking that it be called a

draw and the referee was shaking his

head, he had unleashed his effort and

forced the hand of the negro down and

down until it rested on the wood. The

match had started on a Sunday morning

and ended on a Monday morning. Many

of the bettors had asked for a draw

because they had to go to work on the

docks loading sacks of sugar or at the

Havana Coal Company. Otherwise

everyone would have wanted it to go to

a finish. But he had finished it anyway

and before anyone had to go to work.

For a long time after that everyone had

called him The Champion and there had

been a return match in the spring. But

not much money was bet and he had

won it quite easily since he had broken

the confidence of the negro from

Cienfuegos in the first match. After that

he had a few matches and then no

more. He decided that he could beat

anyone if he wanted to badly enough

and he decided that it was bad for his

right [70] hand for fishing. He had tried a

few practice matches with his left hand.

But his left hand had always been a

traitor and would not do what he called

on it to do and he did not trust it.

The sun will bake it out well now, he

thought. It should not cramp on me

again unless it gets too cold in the night.

I wonder what this night will bring.

An airplane passed overhead on its

course to Miami and he watched its

shadow scaring up the schools of flying

fish.

xuống nữa cho đến khi chạm hẳn mặt

bàn. Trận đấu bắt đầu vào sáng chủ

nhật và kết thúc vào sáng thứ hai.

Nhiều tay cá độ đề nghị hòa vì họ phải

ra cảng bốc vác các bao đường hay

làm việc cho Công tá than Havana. Nếu

không thế thì mọi người hẳn muốn đợi

xem cho đến lúc kết thúc. Nhưng dẫu

sao thì lão cũng kết thúc trận đấu trước

lúc mọi người phải đi làm. Trong suốt

thời gian dài sau sự kiện ấy, mọi người

đều gọi lão là Nhà Vô Địch; dĩ nhiên còn

có cả trận phục thù vào mùa xuân nữa

kia. Nhưng tiền đặt cược không nhiều

và lão đã chiến thắng quá dễ dàng bởi

đã đập tan lòng tin của tay da đen ở

Cienfuegoạ trong trận chạm trán đầu

tiên. Sau chiến thắng ấy, lão còn đấu

vài trận nữa rồi nghỉ hẳn. Lão biết lão

có thể đánh bại bất cứ ai nếu lão thực

sự khao khát và lão cũng hiểu rằng bàn

tay phải của lão sẽ kém đi khi câu cá.

Lão đã thử vài trận đấu luyện với bàn

tay trái. Nhưng tay trái lão luôn là kẻ

phản bội, không chịu làm theo ý chí lão

nên lão không thể tin cậy nó. Lúc này,

mặt trời đã làm nó đủ ấm, lão nghĩ. Nó

sẽ không bị chuột rút nữa nếu ban đêm

không bị lạnh quá. Mình không rõ, đêm

nay chuyện gì sẽ đến đây. Một chiếc

máy bay vượt qua bầu trời trên đường

đến Miami, lão thấy cái bóng của nó

làm cả đàn cá chuồn hoảng sợ.

“Nhiều cá chuồn đến thế thì ở đó chắc

có cá dorado”, lão nói rồi trì sợi dây lại

xem thử có khả năng đoạt được đoạn

dây nào từ con cá kia không. Nhưng lão

không thể, nó cứ trơ trơ, sợi dây rung

rung bắn cả nước cơ hồ như sắp đứt.

Chiếc thuyền vẫn bình lặng tiến về phía

trước và lão dõi theo chiếc máy bay cho

đến khi không còn nhìn thấy nó. Ngồi


55

“With so much flying fish there should

be dolphin,” he said, and leaned back

on the line to see if it was possible to

gain any on his fish. But he could not

and it stayed at the hardness and

waterdrop shivering that preceded

breaking. The boat moved ahead slowly

and he watched the airplane until he

could no longer see it.

It must be very strange in an airplane,

he thought. I wonder what the sea looks

like from that height? They should be

able to see the fish well if they do not fly

too high. I would like to fly very slowly at

two hundred fathoms high and see the

fish from above. In the turtle boats I was

in the cross-trees of the mast-head and

even at that height I saw much. The

dolphin look greener from there and you

can see their stripes and their purple

[71] spots and you can see all of the

school as they swim. Why is it that all

the fast-moving fish of the dark current

have purple backs and usually purple

stripes or spots? The dolphin looks

green of course because he is really

golden. But when he comes to feed,

truly hungry, purple stripes show on his

sides as on a marlin. Can it be anger, or

the greater speed he makes that brings

them out?

Just before it was dark, as they passed

a great island of Sargasso weed that

heaved and swung in the light sea as

though the ocean were making love with

something under a yellow blanket, his

small line was taken by a dolphin. He

saw it first when it jumped in the air, true

gold in the last of the sun and bending

and flapping wildly in the air. It jumped

again and again in the acrobatics of its

fear and he worked his way back to the

trong máy bay chắc là lạ lắm, lão nghĩ.

ở độ cao ấy, mình không biết mặt biển

trông ra sao... Họ có thể thấy rõ con cá

nếu không bay cao quá. Mình thích bay

thật chậm ở độ cao hai trăm sải để

quan sát cá từ trên cao. Những lần theo

thuyền săn rùa, mình đứng trên xà

ngang của cột buồm tiền và chỉ với độ

cao ngần ấy mình cũng đã nhìn rõ ra

phết. Đám cá dorado trông xanh hơn từ

trên đấy và bạn có thể nhìn thấy những

đường sọc, những đốm đỏ tía trên mình

chúng và có thể thấy hết cả đàn khi

chúng bơi. Tại sao tất thảy các loài cá

bơi nhanh trong vùng nước tối thì lưng

lại tím sẫm và luôn có vằn và đốm tím...

Loài cá dorado có màu xanh thẫm là vì

da chúng vàng ruộm. Nhưng khi chúng

đi kiếm mồi, vào những lúc đói ngấu thì

mấy cái vằn tím hai bên lườn trông

giống hệt như vằn của loài cá kiếm. Có

phải là do giận dữ hay là do tốc độ lớn

mà da chúng có hiện tượng ấy...

Ngay trước khi trời tối, lúc vượt qua đảo

rong biển Sargasso mênh mông đang

ngả nghiêng dập dềnh trong sóng nhẹ

như thể đại dương đang làm tình với ai

đó dưới cái mền vàng, thì sợi dây câu

nhỏ của lão đã móc vào họng một con

cá dorado. Lão thấy nó lần đầu tiên khi

nó nhảy lên mặt nước, vàng ruộm trong

sắc nắng còn nán lại, uốn cong mình

vẫy vùng loạn xạ trong không trung. Nó

lại cứ tiếp tục lao lên, lần nữa, rồi lần

nữa trong cơn hoảng sợ tột cùng và

ông lão lom khom lần về phía đuôi

thuyền, bàn tay phải và cả cánh tay giữ

sợi dây câu lớn, còn tay trái lão lôi con

cá vào, chân trái chận giữ những đoạn

dây thu được. Khi vào gần mạn thuyền

con cá cứ nhào lên lặn xuống hoảng

loạn trong cơn tuyệt vọng, ông lão cúi


56

stern and crouching and holding the big

line with his right hand and arm, he

pulled the dolphin in with his left hand,

stepping on the gained line each time

with his bare left foot. When the fish

was at the stem, plunging and cutting

from side to side in desperation, the old

man leaned over the stern and lifted the

burnished gold fish with its purple spots

over the stem. Its jaws were working

convulsively in quick bites against [72]

the hook and it pounded the bottom of

the skiff with its long flat body, its tail

and its head until he clubbed it across

the shining golden head until it shivered

and was still.

The old man unhooked the fish, re-

baited the line with another sardine and

tossed it over. Then he worked his way

slowly back to the bow. He washed his

left hand and wiped it on his trousers.

Then he shifted the heavy line from his

right hand to his left and washed his

right hand in the sea while he watched

the sun go into the ocean and the slant

of the big cord.

“He hasn’t changed at all,” he said. But

watching the movement of the water

against his hand he noted that it was

perceptibly slower.

“I’ll lash the two oars together across

the stern and that will slow him in the

night,” he said. “He’s good for the night

and so am I.”

It would be better to gut the dolphin a

little later to save the blood in the meat,

he thought. I can do that a little later and

lash the oars to make a drag at the

same time. I had better keep the fish

quiet now and not disturb him too much

at sunset. The setting of the sun is a

người qua mạn, nhấc con cá vàng cháy

lốm đốm vệt tím sẫm vào thuyền. Mồm

nó cứ há ra rồi ngoạp liên hồi xuống

lưỡi câu rồi cứ nảy trong lòng thuyền

bằng cái thân dẹt dài, bằng cả đầu và

đuôi nữa cho đến lúc ông lão quật

mạnh xuống cái đầu vàng nhẫy thì nó

mới rùng mình nằm im. ông lão tháo

lưỡi câu khỏi con cá, móc lại mồi bằng

một con cá mòi khác rồi buông qua mạn

thuyền. Lão dò dẫm trở lại mũi thuyền.

Lão rửa tay trái và chùi vào quần. Đoạn

lão chuyền sợi dây nặng từ tay phải

sang tay trái rồi rửa tay phải trong lúc

quan sát mặt trời đang chìm xuống biển

và độ chếch của sợi dây lớn.

“Nó chẳng thay đổi chút nào”, lão nói.

Nhưng khi nhìn sức cản của nước dội

vào tay, lão biết tốc độ đã có phần giảm

đi.

“Ta sẽ buộc hai mái chèo sau lái chéo

vào nhau để làm chậm con cá vào ban

đêm”, lão nói.

“Về đêm nó khỏe và ta cũng thế”. Tốt

hơn là để lát nữa mới mổ thịt con cá,

như thế mới giữ được máu trong thịt,

lão nghĩ. Lát nữa ta làm việc ấy và cả

việc buộc hai mái chèo để làm vật cản

luôn thể. Bây giờ ta nên để con cá yên

thì tốt hơn và không nên quấy nó quá

vào lúc hoàng hôn. Hoàng hôn là

khoảng thời gian khó khăn đối với tất cả

các loài cá. Lão để bàn tay cho gió thổi

khô rồi nắm sợi dây, thả lỏng cơ thể hết

mức, nương theo đà kéo, nép vào mạn

thuyền để con thuyền chia đều áp lực

hay chiếm hơn phần lực đè lên lão.

Mình biết cách rồi đấy, lão nghĩ. Dẫu

sao thì đấy cũng là một trong những

mẹo. Rồi lão nhớ con cá chưa hề ăn


57

difficult time for all fish. He let his hand

dry in the air then grasped the line [73]

with it and eased himself as much as he

could and allowed himself to be pulled

forward against the wood so that the

boat took the strain as much, or more,

than he did.

I’m learning how to do it, he thought.

This part of it anyway. Then too,

remember he hasn’t eaten since he took

the bait and he is huge and needs much

food. I have eaten the whole bonito.

Tomorrow I will eat the dolphin. He

called it dorado. Perhaps I should eat

some of it when I clean it. It will be

harder to eat than the bonito. But, then,

nothing is easy.

“How do you feel, fish?” he asked aloud.

“I feel good and my left hand is better

and I have food for a night and a day.

Pull the boat, fish.”

He did not truly feel good because the

pain from the cord across his back had

almost passed pain and gone into a

dullness that he mistrusted. But I have

had worse things than that, he thought.

My hand is only cut a little and the

cramp is gone from the other. My legs

are all right. Also now I have gained on

him in the question of sustenance.

It was dark now as it becomes dark

quickly after the sun sets in September.

He lay against the worn wood of the

bow and rested all that he could. The

first stars [74] were out. He did not know

the name of Rigel but he saw it and

knew soon they would all be out and he

would have all his distant friends.

“The fish is my friend too,” he said

aloud. “I have never seen or heard of

thứ gì kể từ lúc cắn câu; nó là con cá

khổng lồ nền cần phải ăn nhiều. Mình

đã ăn hết con cá thu. Ngày mai mình sẽ

ăn con dorado. Mình gọi loài dolphin

này là dorado. Có lẽ ta nên ăn một ít khi

đã mổ thịt. Thịt nó sẽ khó ăn hơn thịt

con thu. Nhưng giờ đây, có gì là dễ

đâu.

“Mày cảm thấy thế nào hở cá...

“ lão hỏi lớn.

“Còn tao thì thấy khỏe, bàn tay trái cũng

đã khá hơn. Tao có đủ thức ăn cho một

đêm, một ngày nữa. Có giỏi thì cứ kéo

thuyền đi, cá”. Lão không thật sự cảm

thấy khỏe khoắn bởi nỗi nhức nhối do

sợi dây hằn lên lưng lão đã vượt qua

giới hạn đau để đi vào miền tê dại mà

lão chẳng thể nào lường nổi. Nhưng ta

đã từng gặp chuyện tồi tệ hơn thế, lão

nghĩ. Bàn tay chỉ bị cứa nhẹ một tí, còn

chứng chuột rút thì đã đi đâu mất rồi.

Đôi chân còn khỏe chán. Đấy là chưa

kể ta còn nhỉnh hơn nó về khoản thịt cá

kia. Giờ thì trời đã tối, đêm tháng chín,

bóng tối ập xuống rất nhanh ngay sau

lúc mặt trời lặn. Lão ngả người tựa vào

mạn thuyền và cố nghỉ ngơi thư thái.

Những ngôi sao đầu tiên xuất hiện. Lão

không biết tên vì Rigel nhưng lão nhìn

thấy nó và biết chẳng mấy nữa, cả trời

sao sẽ hiện lên và lão sẽ có những

người bạn ở nơi xa xôi kia.

“Con cá cũng là bạn ta”, lão nói lớn.

“Ta chưa hề được nhìn thấy hay nghe

nói về một con cá nào như thế. Nhưng

ta phải giết nó. Ta lấy làm mừng vì

chúng ta không phải cố giết những vì

sao”. Hãy tưởng tượng hằng ngày con


58

such a fish. But I must kill him. I am glad

we do not have to try to kill the stars.”

Imagine if each day a man must try to

kill the moon, he thought. The moon

runs away. But imagine if a man each

day should have to try to kill the sun?

We were born lucky, he thought.

Then he was sorry for the great fish that

had nothing to eat and his determination

to kill him never relaxed in his sorrow for

him. How many people will he feed, he

thought. But are they worthy to eat him?

No, of course not. There is no one

worthy of eating him from the manner of

his behaviour and his great dignity.

I do not understand these things, he

thought. But it is good that we do not

have to try to kill the sun or the moon or

the stars. It is enough to live on the sea

and kill our true brothers.

Now, he thought, I must think about the

drag. It has its perils and its merits. I

may lose so much line that I will lose

him, if he makes his effort and the drag

[75] made by the oars is in place and

the boat loses all her lightness. Her

lightness prolongs both our suffering but

it is my safety since he has great speed

that he has never yet employed. No

matter what passes I must gut the

dolphin so he does not spoil and eat

some of him to be strong.

Now I will rest an hour more and feel

that he is solid and steady before I

move back to the stern to do the work

and make the decision. In the meantime

I can see how he acts and if he shows

any changes. The oars are a good trick;

but it has reached the time to play for

safety. He is much fish still and I saw

người phải cố giết cả mặt trăng. Mặt

trăng sẽ lánh xa. Nhưng thử hình dung

nếu có ngày có người phải giết cả mặt

trời. Chúng ta được sinh ra may mắn,

lão nghĩ. Rồi lão xót xa cho con cá lớn

đã không có cái gì để ăn và dẫu cho có

xót xa như thế thì quyết tâm giết con cá

của lão cũng không hề suy giảm. Bao

nhiêu người sẽ ăn thịt con cá này, lão

nghĩ. Nhưng liệu họ có đủ tư cách để

ăn thịt nó không. Không, đương nhiên

là không. Chẳng một ai có đủ tư cách

để ăn thịt nó bởi cái cách cư xử đĩnh

đạc và phong độ của nó. Mình không

hiểu những chuyện này, lão nghĩ.

Nhưng thật dễ chịu khi chúng ta không

phải cố giết mặt trời, mặt trăng hay

những vì sao. Sống nương vào biển và

giết người anh em thực sự của chúng

ta là đã quá đủ rồi. Bây giờ, lão nghĩ,

mình phải nghĩ về chuyện hãm bớt.

Việc này thì có phần lợi và cũng có

phần hại. Nếu con cá dốc sức chạy và

hai cái chèo cản nước làm con thuyền

mất độ nhẹ thì chắc mình cũng phải

buông hết dây rồi để mất con cá. Con

thuyền càng nhẹ thì càng kéo dài nỗi

khổ của mình lẫn con cá nhưng đấy lại

là điểm an toàn của mình bởi sức lực

của con cá hãy còn rất dồi dào và nó

chưa dùng hết. Dù gì đi nữa thì mình

cũng phải mổ thịt con dorado để nó

không bị hỏng và ăn vài miếng để lấy

sức. Bây giờ mình sẽ nghỉ thêm một

tiếng nữa để xem nó có còn lừng lững

và ngoan cố trước khi mình quay ra sau

lái quyết ra tay thử xem sao. Nhưng

trong khi chờ đợi mình hẵng quan sát

xem cách thức nó hành động và liệu nó

có giở trò gì ra không. Buộc chèo là

mẹo tốt nhất nhưng đã đến lúc cuộc

chơi phải an toàn. Nó vẫn còn sung

sức, mình thấy lưỡi câu móc vào khóe


59

that the hook was in the corner of his

mouth and he has kept his mouth tight

shut. The punishment of the hook is

nothing. The punishment of hunger, and

that he is against something that he

does not comprehend, is everything.

Rest now, old man, and let him work

until your next duty comes.

He rested for what he believed to be

two hours. The moon did not rise now

until late and he had no way of judging

the time. Nor was he really resting

except comparatively. He was still

bearing the pull of the fish across his

shoulders but he placed his left hand on

the [76] gunwale of the bow and

confided more and more of the

resistance to the fish to the skiff itself.

How simple it would be if I could make

the line fast, he thought. But with one

small lurch he could break it. I must

cushion the pull of the line with my body

and at all times be ready to give line

with both hands.

“But you have not slept yet, old man,”

he said aloud. “It is half a day and a

night and now another day and you

have not slept. You must devise a way

so that you sleep a little if he is quiet

and steady. If you do not sleep you

might become unclear in the head.”

I’m clear enough in the head, he

thought. Too clear. I am as clear as the

stars that are my brothers. Still I must

sleep. They sleep and the moon and the

sun sleep and even the ocean sleeps

sometimes on certain days when there

is no current and a flat calm.

But remember to sleep, he thought.

Make yourself do it and devise some

miệng và nó cứ ngậm chặt miệng. Nỗi

đau đớn của lưỡi câu chẳng nghĩa lý gì

cả. Nhưng sự hành hạ của cái đói cùng

với việc không hiểu rõ mình đang chống

lại cái gì là cả vấn đề đối với con cá.

Giờ thì hãy nghỉ đi, lão già ạ, và cứ để

nó kéo cho đến khi nhiệm vụ sắp tới

của mày đến. Lão nghỉ độ chừng hai

tiếng. Mặt trăng chưa mọc bây giờ

nhưng lát nữa sẽ mọc; lão không có

cách nào đoán thời gian. Và cái việc

nghỉ ngơi của lão cũng lơ mơ nốt. Lão

vẫn cứ chịu sức kéo của con cá dồn lên

vai tuy đã đặt bàn tay trái lên mép mạn

thuyền trước mũi để trút bớt, bớt nữa

gánh nặng của con cá lên chiếc thuyền.

Thật đơn giản làm sao nếu ta có thể

buộc sợi dây, lão nghĩ. Nhưng chỉ với

một cú quẫy nhẹ, con cá sẽ giật đứt.

Mình phải đưa thân ra làm chiếc đệm

cho sợi dây và lúc nào cũng sẵn sàng

cả hai tay nới thêm dây.

“Nhưng mày vẫn chưa ngủ, lão già ơi”,

lão nói lớn.

“Đã nửa ngày và một đêm còn bây giờ

lại sang một ngày nữa mà mày vẫn

chưa ngủ tí nào cả. Nếu con cá cứ lặng

lẽ và kéo đều như thế thì mày phải thu

xếp để ngủ đi một lát. Nếu mày không

ngủ thì đầu óc không chừng sẽ rối tung

lên mất”. Đầu mình vẫn còn tỉnh táo, lão

nghĩ. Quá tỉnh táo nữa là đằng khác.

Mình tỉnh như những vì sao anh em kia.

Nhưng mình phải ngủ. Sao ngủ, mặt

trăng, mặt trời ngủ và ngay cả đại

dương đôi khi cũng ngủ vào những hôm

nào đó khi dòng hải lưu ngừng trôi và

mặt nước phẳng lặng. Nhưng hãy nhớ

chợp mắt, lão nghĩ. Cố ngủ đi và hãy

nghĩ ra một kế gì đó đơn giản nhưng

bảo đảm về mấy sợi dây câu. Bây giờ


60

simple and sure way about the lines.

Now go back and prepare the dolphin. It

is too dangerous to rig the oars as a

drag if you must sleep.

I could go without sleeping, he told

himself. But it would be too dangerous.

He started to work his way back to the

stern on his hands and knees, being

careful not to jerk against the fish. He

may be half asleep himself, he thought.

But I do not want him to rest. He must

pull until he dies.

Back in the stern he turned so that his

left hand held the strain of the line

across his shoulders and drew his knife

from its sheath with his right hand. The

stars were bright now and he saw the

dolphin clearly and he pushed the blade

of his knife into his head and drew him

out from under the stern. He put one of

his feet on the fish and slit him quickly

from the vent up to the tip of his lower

jaw. Then he put his knife down and

gutted him with his right hand, scooping

him clean and pulling the gills clear.

He felt the maw heavy and slippery in

his hands and he slit it open. There

were two flying fish inside. They were

fresh and hard and he laid them side by

side and dropped the guts and the gills

over the stern. They sank leaving a trail

of phosphorescence in the water. The

dolphin was cold and a leprous gray-

white now in the starlight and the old

man skinned one side of him while he

held his right foot on the fish’s head.

Then he turned him over and skinned

the other side and cut each side off from

the head down to the tail.

hãy lùi lại mổ thịt con cá dorado kia.

Nếu mày phải ngủ thì chớ có liều mạng

buộc chèo làm vật cản. Ta có thể chịu

đựng mà không cần ngủ, lão tự nhủ.

Nhưng như thế thì thật là quá nguy

hiểm. Lão bắt đầu dò dẫm bò về phía

đuôi thuyền, thận trọng không làm giật

sợi dây. Có lẽ nó cũng đang lơ mơ ngủ,

lão nghĩ. Nhưng mình không muốn nó

được nghỉ ngơi. Nó phải kéo cho đến

khi chết. Ra đến lái, lão xoay người để

bàn tay trái giữ chặt sợi dây và dồn sức

mạnh lên cả hai vai rồi rút con dao ra

khỏi vỏ bằng tay phải. Lúc này ánh sao

chiếu sáng, lão nhìn rõ con cá dorado,

cắm lưỡi dao vào đầu và lôi nó ra khỏi

tấm ván sau lái. Lão đè chân lên con

cá, rạch phăng một nhát từ phía dưới

bụng dọc lên đến mõm hàm dưới. Rồi

lão đặt dao xuống, dùng tay phải moi

sạch ruột và móc hết mang ra. Cảm

thấy cái dạ dày con cá nặng và trơn

trơn nên lão mổ nó ra. Có hai con cá

chuồn trong đó. Chúng còn tươi rói, lão

đặt nằm cạnh nhau rồi quẳng mớ lòng

lẫn mang qua mạn thuyền. Khi chìm,

chúng kéo thành vệt lân tinh dài trong

nước.

Con cá dorado lạnh ngắt, trong ánh

sao, chỗ thịt trắng nhợt màu phong hủi;

lão lột một bên da trong lúc đạp chân

phải lên đầu cá. Rồi lão lật lại lột nốt

nửa kia và lóc thịt cả hai bên từ đầu đến

đuôi. Lão quẳng xương xuống biển và

nhìn xem thử có xoYy nước không.

Nhưng chỉ có ánh lân tinh khi cái xương

từ từ chìm xuống. Rồi lão quay lại đặt

hai con cá chuồn vào giữa hai miếng

thịt cá; đút dao vào vỏ, lão chầm chậm

quay về phía mũi thuyền. Lưng lão oằn

xuống bởi độ nặng của sợi dây; tay phải

lão cầm mấy miếng thịt cá. Đến mũi, lão


61

He slid the carcass overboard and

looked to see if there was any swirl in

the water. But there was only the light of

its slow descent. He turned then and

placed the two flying fish inside the two

fillets of fish and putting his knife back in

its sheath, he worked his way slowly

back to the bow. His back was bent with

the weight of the line across it and he

carried the fish in his right hand.

Back in the bow he laid the two fillets of

fish out on the wood with the flying fish

beside them. After that he settled the

line across his shoulders in a new place

and held it again with his left hand

resting on the gunwale. Then he leaned

over the side and washed the flying fish

in the water, noting the speed of the

water against his hand. His hand was

phosphorescent from skinning the fish

and he watched the flow of the water

against it. The flow was less strong and

as he rubbed the side of his hand

against the planking of the skiff,

particles of phosphorus floated off and

drifted slowly astern.

“He is tiring or he is resting,” the old

man said. “Now let me get through the

eating of this dolphin and get some rest

and a little sleep.”

Under the stars and with the night

colder all the [79] time he ate half of one

of the dolphin fillets and one of the flying

fish, gutted and with its head cut off.

“What an excellent fish dolphin is to eat

cooked,” he said. “And what a miserable

fish raw. I will never go in a boat again

without salt or limes.”

If I had brains I would have splashed

water on the bow all day and drying, it

đặt chỗ thịt cá lên tấm ván, hai con cá

chuồn xếp bên cạnh. Sau đó lão nhích

sợi dây sau vai sang chỗ mới, tay trái lại

giữ nó và tì lên mạn thuyền. Rồi lão

nghiêng người qua mạn rửa con cá

chuồn và để ý tốc độ nước vỗ vào tay.

Tay lão dính lân tinh khi lột da con cá,

lão nhìn dòng nước xói vào chỗ ấy.

Dòng nước không còn xiết nữa và khi

lão miết mu bàn tay vào ván thuyền,

nhiều mảnh lân tinh bong ra, từ từ trôi

về phía lái.

“Hoặc là nó đang mệt hoặc là nó đang

nghỉ”, ông lão nói.

“Bây giờ ta cố ăn chỗ thịt cá dorado

này, rồi nghỉ ngơi và ngủ một tí”. Dưới

trời sao, trong đêm thâu mỗi lúc một

lạnh, lão ăn hết nửa miếng cá dorado

và một con cá chuồn sau khi đã móc

ruột và cắt bỏ đầu.

“Thịt cá dorado này càng tuyệt vời khi

nấu chín bao nhiêu”, lão nói,

“thì lại càng dở ẹc khi ăn sống bấy

nhiêu. Mình sẽ không bao giờ ra khơi

mà lại không mang theo muối hay quất

nữa”. Nếu biết trù tính thì mình đã đổ

nước biển lên ván mui phơi khô để lấy

muối, lão nghĩ. Nhưng mãi cho tới lúc

gần tối thì mình mới bắt được con

dorado. Dẫu sao thì cũng đã thiếu sự

chuẩn bị. Nhưng mình sẽ nhai kỹ và cố

không bị nôn. Từ hướng Đông, mây

đang giăng lên bầu trời và lần lượt từng

ngôi sao lão thấy chìm đi. Bây giờ lão

như thể đang trôi vào hẻm mây lớn và

gió đã ngừng thổi.

“Trời sẽ trở trong vòng ba bốn hôm

nữa”, lão nói.


62

would have made salt, he thought. But

then I did not hook the dolphin until

almost sunset. Still it was a lack of

preparation. But I have chewed it all

well and I am not nauseated.

The sky was clouding over to the east

and one after another the stars he knew

were gone. It looked now as though he

were moving into a great canyon of

clouds and the wind had dropped.

“There will be bad weather in three or

four days,” he said. “But not tonight and

not tomorrow. Rig now to get some

sleep, old man, while the fish is calm

and steady.”

“Nhưng tối nay và ngày mai thì chẳng

sao. Bây giờ trong lúc con cá đang bơi

bình tĩnh, đều đặn thì hãy quên mọi

chuyện và cố ngủ đi, lão già ạ”.

Chapter 7

He held the line tight in his right hand

and then pushed his thigh against his

right hand as he leaned all his weight

against the wood of the bow. Then he

passed the line a little lower on his

shoulders and braced his left hand on it.

My right hand can hold it as long as it is

braced, he [80] thought If it relaxes in

sleep my left hand will wake me as the

line goes out. It is hard on the right

hand. But he is used to punishment

Even if I sleep twenty minutes or a half

an hour it is good. He lay forward

cramping himself against the line with

all of his body, putting all his weight

onto his right band, and he was asleep.

He did not dream of the lions but

instead of a vast school of porpoises

that stretched for eight or ten miles and

it was in the time of their mating and

they would leap high into the air and

Chương 7

Bàn tay phải nắm chặt sợi dây, đùi lão

kẹp lấy bàn tay khi lão dồn hết sức

nặng tựa vào mạn thuyền. Rồi lão đẩy

sợi dây trên lưng xuống thấp một tí và

quàng tay trái qua giữ lấy. Tay phải của

mình có thể giữ chắc sợi dây cho đến

khi nó còn nắm chặt, lão nghĩ. Nếu

trong lúc ngủ nó buông sợi dây ra thì

tay trái sẽ đánh thức mình dậy. Tay

phải sẽ chịu khổ đấy. Nhưng nó đã

quen chịu đựng rồi. Dẫu cho mình có

ngủ hai mươi phút hay nửa tiếng thì nó

cũng không sao. Nằm quắp người tới

trước, dồn hết trọng lượng cơ thể đè

lên sợi dây, lên bàn tay phải, lão chìm

vào giấc ngủ. Lão không mơ về sư tử,

thay vào đó là đàn cá heo đông như

kiến cỏ, trải dài tám đến mười dặm; đấy

là mùa chúng giao phối, nhảy lên và rơi

xuống đúng điểm nhảy trên mặt nước.

Rồi lão mơ, lão đang ở làng, đang trên

giường, gió bấc thổi làm lão lạnh cóng,

cánh tay phải của lão tê buốt vì lão đã


63

return into the same hole they had

made in the water when they leaped.

Then he dreamed that he was in the

village on his bed and there was a

norther and he was very cold and his

right arm was asleep because his head

had rested on it instead of a pillow.

After that he began to dream of the long

yellow beach and he saw the first of the

lions come down onto it in the early dark

and then the other lions came and he

rested his chin on the wood of the bows

where the ship lay anchored with the

evening off-shore breeze and he waited

to see if there would be more lions and

he was happy.

The moon had been up for a long time

but he slept [81] on and the fish pulled

on steadily and the boat moved into the

tunnel of clouds.

He woke with the jerk of his right fist

coming up against his face and the line

burning out through his right hand. He

had no feeling of his left hand but he

braked all he could with his right and the

line rushed out. Finally his left hand

found the line and he leaned back

against the line and now it burned his

back and his left hand, and his left hand

was taking all the strain and cutting

badly. He looked back at the coils of line

and they were feeding smoothly. Just

then the fish jumped making a great

bursting of the ocean and then a heavy

fall. Then he jumped again and again

and the boat was going fast although

line was still racing out and the old man

was raising the strain to breaking point

and raising it to breaking point again

and again. He had been pulled down

tight onto the bow and his face was in

gối đầu lên thay gối. Sau đó lão bắt đầu

mơ về bãi cát dài vàng rực, lão thấy con

sư tử đầu tiên bước ra trong bóng tối

chập choạng rồi tiếp đó là những con

khác, còn lão thì tựa lên mạn con tàu

đang thả neo trong làn gió nhẹ buổi tối

từ đất liền thổi đến; lão cứ đợi xem thử

còn có thêm con nào nữa không, lão

hạnh phúc. Trăng mọc đã lâu mà lão

vẫn ngủ vùi, con cá vẫn lững thững kéo,

còn con thuyền thì chui vào đường hầm

mây. Lão choàng tỉnh bởi cú đập từ

nắm tay phải va vào mặt, sợi dây bỏng

rát trong lòng bàn tay phải. Lão không

có cảm giác về bàn tay trái nhưng đã

dồn hết sức lên tay phải, hãm sợi dây

khi bị kéo đi. Cuối cùng tay trái lão cũng

đã tìm thấy sợi dây, lão oằn người ra

giữ và bây giờ lưng và bàn tay trái lão

bị sợi dây làm bỏng rát; độ căng dồn lên

bàn tay trái, cắt nát nó. Lão nhìn lại mấy

cuộn dây và thấy nó nhẹ nhàng tuôn ra.

Đúng lúc ấy, con cá nhảy lên, xé toang

một mảng đại dương rồi rơi ầm xuống.

Nó cứ tiếp tục nhảy, con thuyền lao đi

vùn vụt mặc dù dây vẫn không ngừng

tuôn ra; ông lão cứ tiến đến điểm sắp

đứt, làm chùng xuống rồi cứ lặp đi lặp

lại. Rốt cuộc lão bị kéo sập xuống mũi

thuyền, mặt đập vào chỗ thịt cá dorado

và nằm bất động. Đây là những gì ta

chờ đợi, lão nghĩ. Vậy thì ta hãy nhận

ngay đi. Bắt nó trả sợi dây, lão nghĩ. Bắt

nó trả sợi dây. Lão không thể nhìn thấy

những cú nhảy của con cá mà chỉ nghe

thấy tiếng rách của đại dương và tiếng

đập xuống nặng nề khi con cá rơi. Tốc

độ của sợi dây đang cứa nát hai bàn

tay lão nhưng do lường trước được

chuyện này sẽ xảy ra nên lão đã cố giữ

sợi dây lướt trên vùng chai sần, không

để nó tuồn qua lòng bàn tay hay cứa


64

the cut slice of dolphin and he could not

move.

This is what we waited for, he thought.

So now let us take it. Make him pay for

the line, he thought. Make him pay for it.

He could not see the fish’s jumps but

only heard the [82] breaking of the

ocean and the heavy splash as he fell.

The speed of the line was cutting his

hands badly but he had always known

this would happen and he tried to keep

the cutting across the calloused parts

and not let the line slip into the palm nor

cut the fingers.

If the boy was here he would wet the

coils of line, he thought. Yes. If the boy

were here. If the boy were here.

The line went out and out and out but it

was slowing now and he was making

the fish earn each inch of it. Now he got

his head up from the wood and out of

the slice of fish that his cheek had

crushed. Then he was on his knees and

then he rose slowly to his feet. He was

ceding line but more slowly all he time.

He worked back to where he could feel

with his foot the coils of line that he

could not see. There was plenty of line

still and now the fish had to pull the

friction of all that new line through the

water.

Yes, he thought. And now he has

jumped more than a dozen times and

filled the sacks along his back with air

and he cannot go down deep to die

where I cannot bring him up. He will

start circling soon and then I must work

on him. I wonder what started him so

suddenly? Could it have been hunger

that made him desperate, [83] or was

đứt mấy ngón tay. Nếu thằng bé ở đây

thì nó sẽ thấm ướt mấy cuộn dây, lão

nghĩ. Đúng đấy. Nếu thằng bé ở đây.

Nếu thằng bé ở đây. Sợi dây cứ tuồn,

tuồn, tuồn ra mãi nhưng giờ thì nó

chậm dần và lão chỉ để con cá nhích,

nhích dần từng tí một. Lúc này lão đã

ngẩng đầu lên khỏi tấm ván và miếng

cá mà lão đã đập má vào. Lão quì gối

rồi từ từ đứng lên. Lão đang tiếp tục nới

thêm dây nhưng luôn giữ cho chậm

hơn. Lão lần lại nơi lão có thể đưa chân

sờ được cuộn dây mà mắt lão không

nhìn thấy. Vẫn còn nhiều dây và bây

giờ con cá phải đeo thêm cái gánh nặng

của cả số dây vừa mới bị kéo chìm

xuống nước.

Phải đấy, lão nghĩ. Đến giờ nó đã nhảy

hơn mười hai lần và đã lùa đẩy không

khí vào những chiếc túi dọc lưng nó; nó

không thể lặn xuống sâu mà chết ở nơi

mình không thể kéo lên. Chốc nữa nó

sẽ bắt đầu lượn vòng và lúc ấy mình sẽ

ra tay. Mình không rõ chuyện gì làm nó

bất thình lình giật mình như vậy... Có

phải cơn đói khiến nó liều mạng hay là

đêm tối có cái gì làm nó sợ hãi... Có lẽ

đột nhiên nó cảm thấy sợ. Nhưng nó là

con cá điềm tĩnh, khỏe mạnh cực kỳ cơ

mà, như thể nó chẳng biết sợ là gì và

rất tự tin. Lạ thật.

“Tốt hơn là mày không được sợ và hãy

tự tin”, lão nói.

“Mày đã kìm được nó nhưng chẳng thu

về được tí dây nào. Chẳng mấy nữa

con cá sẽ lượn vòng”. Bây giờ ông lão

dùng tay trái và vai giữ con cá rồi cúi

người đưa bàn tay phải vốc nước rửa

chỗ cá dính trên mặt. Lão sợ mùi cá

khiến lão buồn nôn và khi nôn thì lão


65

he frightened by something in the night?

Maybe he suddenly felt fear. But he was

such a calm, strong fish and he seemed

so fearless and so confident. It is

strange.

“You better be fearless and confident

yourself, old man,” he said. “You’re

holding him again but you cannot get

line. But soon he has to circle.”

The old man held him with his left hand

and his shoulders now and stooped

down and scooped up water in his right

hand to get the crushed dolphin flesh off

of his face. He was afraid that it might

nauseate him and he would vomit and

lose his strength. When his face was

cleaned he washed his right hand in the

water over the side and then let it stay

in the salt water while he watched the

first light come before the sunrise. He’s

headed almost east, he thought. That

means he is tired and going with the

current. Soon he will have to circle.

Then our true work begins.

After he judged that his right hand had

been in the water long enough he took it

out and looked at it.

“It is not bad,” he said. “And pain does

not matter to a man.”

He took hold of the line carefully so that

it did not fit into any of the fresh line cuts

and shifted his weight [84] so that he

could put his left hand into the sea on

the other side of the skiff.

“You did not do so badly for something

worthless,” he said to his left hand. “But

there was a moment when I could not

find you.”

mất sức. Khi mặt đã sạch, lão rửa bàn

tay phải bên mạn thuyền rồi ngâm nó

trong làn nước mặn trong lúc dõi theo

tia nắng đầu tiên hắt lên từ phía mặt trời

mọc. Con cá gần như bơi về hướng

Đông, lão nghĩ. Đấy là dấu hiệu chứng

tỏ nó đã thấm mệt, phải xuôi theo dòng

nước. Chốc nữa nó sẽ phải lượn vòng.

Khi ấy công việc của chúng ta mới thực

sự bắt đầu. Sau khi nghĩ bàn tay phải

đã ngâm lâu trong nước, lão nhấc lên

quan sát.

“Cũng không đến nỗi tồi”, lão nói.

“Và nỗi đau nhức thì chẳng hề gì đối với

một người đàn ông”. Lão thận trọng

nắm sợi dây để nó không lọt xuống

những đường vừa bị cứa và di chuyển

người để bàn tay trái có thể nhúng

xuống nước bên phía mạn thuyền kia.

“Kể ra mày cũng được việc đấy”, lão nói

với bàn tay trái.

“Nhưng có lúc tao đã không tìm thấy

mày”. Tại sao ta không được sinh ra với

hai bàn tay khỏe... Lão nghĩ. Có lẽ đấy

là lỗi của ta vì ta không chịu tập luyện

đúng cách. Nhưng Chúa biết nó có đủ

cơ hội để học hỏi. Dẫu sao tối qua nó

cũng không đến nỗi quá tồi. Nếu nó lại

bị chuột rút thì ta cứ để sợi dây cắt

phăng nó đi. Khi nghĩ như thế, lão biết

đầu lão không còn minh mẫn nữa và lão

nghĩ nên ăn thêm ít thịt cá dorado.

Nhưng mình không thể, lão tự nhủ. Thà

rằng hơi váng đầu một chút còn hơn là

bị xuống sức do nôn. Kể từ lúc mặt

mình vùi vào đó, mình biết mình chẳng

kiềm được nôn nếu mình ăn chỗ cá ấy.

Mình sẽ để đấy đến lúc thật cần thiết

dẫu cho nó có hỏng thì thôi. Bây giờ đã


66

Why was I not born with two good

hands? he thought. Perhaps it was my

fault in not training that one properly.

But God knows he has had enough

chances to learn. He did not do so badly

in the night, though, and he has only

cramped once. If he cramps again let

the line cut him off.

When he thought that he knew that he

was not being clear-headed and he

thought he should chew some more of

the dolphin. But I can’t, he told himself.

It is better to be light-headed than to

lose your strength from nausea. And I

know I cannot keep it if I eat it since my

face was in it. I will keep it for an

emergency until it goes bad. But it is too

late to try for strength now through

nourishment. You’re stupid, he told

himself. Eat the other flying fish.

It was there, cleaned and ready, and he

picked it up with his left hand and ate it

chewing the bones carefully and eating

all of it down to the tail.

It has more nourishment than almost

any fish, he [85] thought. At least the

kind of strength that I need. Now I have

done what I can, he thought. Let him

begin to circle and let the fight come.

The sun was rising for the third time

since he had put to sea when the fish

started to circle.

He could not see by the slant of the line

that the fish was circling. It was too

early for that. He just felt a faint

slackening of the pressure of the line

and he commenced to pull on it gently

with his right hand. It tightened, as

always, but just when he reached the

point where it would break, line began

quá muộn để giữ gìn sức khỏe dẫu cho

đấy có là chất bổ dưỡng gì đi nữa. Mày

thật ngốc, lão tự mắng. n ngay con cá

chuồn kia đi. Con cá nằm đó, sạch sẽ

và sẵn sàng; lão đưa tay phải nhặt lên,

nhai xương thật cẩn thận, ăn hết, từ

đầu đến tận đuôi. Thịt cá chuồn nhiều

đạm hơn nhiều loài cá khác, lão nghĩ.

Chí ít thì cũng giúp mình phục hồi sức

đến mức cần thiết. Giờ thì mình đã làm

xong những việc có thể, lão nghĩ. Nó cứ

lượn vòng đi và trận đấu hãy bắt đầu.

Mặt trời đang mọc lên lần thứ ba kể từ

lúc lão ra khơi thì con cá bắt đầu lượn

vòng. Lão chưa thể nhìn độ nghiêng

của sợi dây để biết con cá đang bơi

tròn. Hãy còn quá sớm cho điều đó. Lão

chỉ cảm nhận áp lực của sợi dây hơi

chùng lại và dùng tay phải, lão nhẹ

nhàng kéo vào. Sợi dây chững lại, như

mọi khi, nhưng lão kéo đến điểm sắp

đứt thì sợi dây bắt đầu thu vào. Lão

lách vai và đầu ra khỏi sợi dây và bắt

đầu từ từ kéo nhịp nhàng. Lão dùng cả

hai tay, lắc người, dồn hết lực của cả

cơ thể, của chân trụ ra mà kéo. Đôi

chân già nua và vai lão bắt nhịp với mỗi

cử động qua lại của đôi tay.

“Vòng tròn rất lớn”, lão nói.

“Nhưng con cá đã quay tròn”. Rồi sợi

dây không nhích thêm tí nào nữa, lão

kéo cho tới lúc lão thấy trong ánh nắng,

những giọt nước từ sợi dây bắn ra. Thế

rồi sợi dây bị kéo xuống, ông lão quì gối

để nó lao hút trở lại vào trong vùng

nước tối.

“Bây giờ nó đang lượn đến chỗ xa nhất

của vòng tròn rồi đấy”, lão nói. Mình

phải dốc sức ra mà níu lại, lão nghĩ. Độ

căng sẽ dần thu hẹp các vòng lượn. Có


67

to come in. He slipped his shoulders

and head from under the line and began

to pull in line steadily and gently. He

used both of his hands in a swinging

motion and tried to do the pulling as

much as he could with his body and his

legs. His old legs and shoulders pivoted

with the swinging of the pulling.

“It is a very big circle,” he said. “But he

is circling.” Then the line would not

come in any more and he held it until he

saw the drops jumping from it in the

sun. Then it started out and the old man

knelt down and let it go grudgingly back

into the dark water.

“He is making the far part of his circle

now,” he said. I must hold all I can, he

thought. The strain will [86] shorten his

circle each time. Perhaps in an hour I

will see him. Now I must convince him

and then I must kill him.

But the fish kept on circling slowly and

the old man was wet with sweat and

tired deep into his bones two hours

later. But the circles were much shorter

now and from the way the line slanted

he could tell the fish had risen steadily

while he swam.

For an hour the old man had been

seeing black spots before his eyes and

the sweat salted his eyes and salted the

cut over his eye and on his forehead.

He was not afraid of the black spots.

They were normal at the tension that he

was pulling on the line. Twice, though,

he had felt faint and dizzy and that had

worried him.

“I could not fail myself and die on a fish

like this,” he said. “Now that I have him

coming so beautifully, God help me

lẽ độ tiếng nữa mình sẽ nhìn thấy nó.

Bây giờ mình phải khuất phục nó rồi

sau đó mình phải giết nó. Nhưng con cá

vẫn chậm rãi lượn vòng và hai giờ sau

mồ hôi ướt đẫm người ông lão, lão mệt

đến tận xương. Bây giờ vòng tròn đã

hẹp hơn nhiều; nhìn độ chếch của sợi

dây lão có thể biết con cá dần ngoi lên

trong lúc bơi. ông lão thấy hoa mắt suốt

cả tiếng đồng hồ, mồ hôi làm mắt lão

cay xè, vết cắt trên trán và mắt lão ran

rát. Lão không ngại chuyện hoa mắt.

Chứng ấy bình thường khi cứ phải căng

người ra mà kéo sợi dây. Nhưng đã hai

lần lão cảm thấy chóng mặt và choáng

váng; điều ấy khiến lão sợ.

“Ta không thể lả người chết vì một con

cá như thế này được”, lão nói.

“Bây giờ là lúc ta đưa nó lên một cách

thật hoàn hảo, Chúa giúp ta chịu đựng.

Ta sẽ đọc một trăm lần kinh lạy Cha và

một trăm lần kinh Mừng Đức Mẹ.

Nhưng lúc này thì ta chưa thể”. Cứ xem

như mình đã hứa, lão nghĩ. Mình sẽ đọc

sau vậy. Đúng lúc đó lão cảm thấy sợi

dây nảy mạnh, đột ngột; lão dùng cả hai

tay giữ. Sợi dây nặng nề, nghiến mạnh,

bỏng rát. Lưỡi kiếm của con cá đang

quật vào đoạn dây thép đáy, lão nghĩ.

Chuyện ấy tất xảy ra. Nó phải làm như

thế. Nhưng điều đó sẽ làm con cá nhảy

lên, bây giờ mình muốn nó hãy lượn

vòng đi thôi. Những cú nhảy cũng cần

để nó chứa đầy không khí. Nhưng sau

mỗi lần nhảy, chỗ lưỡi câu móc vào sẽ

bị rộng hơn rồi nó có thể hất văng ra.

“Đừng nhảy, cá”, lão nói.

“Đừng nhảy”. Con cá quật sợi dây thêm

vài lần nữa và cứ mỗi lần nó văng đầu,


68

endure. I’ll say a hundred Our Fathers

and a hundred Hail Marys. But I cannot

say them now.

Consider them said, he thought. I’ll say

them later. Just then he felt a sudden

banging and jerking on the line he held

with his two hands. It was sharp and

hard-feeling and heavy.

He is hitting the wire leader with his

spear, he [87] thought. That was bound

to come. He had to do that. It may make

him jump though and I would rather he

stayed circling now. The jumps were

necessary for him to take air. But after

that each one can widen the opening of

the hook wound and he can throw the

hook.

“Don’t jump, fish,” he said. “Don’t jump.”

The fish hit the wire several times more

and each time he shook his head the

old man gave up a little line.

I must hold his pain where it is, he

thought. Mine does not matter. I can

control mine. But his pain could drive

him mad.

After a while the fish stopped beating at

the wire and started circling slowly

again. The old man was gaining line

steadily now. But he felt faint again. He

lifted some sea water with his left hand

and put it on his head. Then he put

more on and rubbed the back of his

neck.

“I have no cramps,” he said. “He’ll be up

soon and I can last. You have to last.

Don’t even speak of it.”

He kneeled against the bow and, for a

moment, slipped the line over his back

ông lão lại nới thêm chút dây. Mình phải

giữ cho nó đừng đau quá, lão nghĩ. Nỗi

đau của ta thì không thành vấn đề. Ta

có thể chế ngự. Nhưng nỗi đau của con

cá thì có thể khiến nó cuồng lên. Lát

sau, con cá không quật dây đáy nữa và

bắt đầu lại lượn vòng chầm chậm. Bây

giờ ông lão thong thả thu dây. Nhưng

lão lại cảm thấy choáng váng. Lão đưa

tay trái vốc ít nước biển vỗ lên đầu. Rồi

lão tiếp tục vỗ thêm, xoa cả xuống gáy.

“Ta không để bị chuột rút”, lão nói.

“Chốc nữa nó sẽ ngoi lên và ta có thể

cầm cự. Mày phải cầm cự. Chớ có nói

lằng nhằng”. Lão tì gối vào mạn thuyền

một lúc rồi lại quàng sợi dây lên lưng.

Bây giờ mình sẽ nghỉ một lát trong lúc

nó mải lượn vòng dưới kia rồi khi nó

ngoi lên mình sẽ đứng dậy chiến đấu,

lão quyết định. Được nghỉ ngơi ở đằng

mũi thuyền, để mặc con cá bơi vòng mà

không phải kéo dây thì quả thật là cám

dỗ quá mức. Nhưng khi độ căng của

sợi dây cho thấy con cá quay về phía

thuyền, ông lão nhổm người dậy, xoay,

lắc người dốc sức kéo sợi dây vào.

Chưa bao giờ mình mệt như thế này,

lão nghĩ, bây giờ gió mậu dịch đang nổi

lên. Hướng gió thuận lợi để đưa con cá

vào bờ. Mình rất cần thứ gió này.

“Lát nữa nó lượn ra, ta sẽ nghỉ”, lão nói.

“Ta cảm thấy đỡ hơn nhiều. Chỉ hai ba

vòng nữa thôi thì ta sẽ giáp mặt với nó”.

Chiếc mũ rơm của lão trật ra sau gáy,

để ý sức kéo của sợi dây, khi cảm thấy

con cá lượn lại, lão ngồi xuống mũi

thuyền. Bây giờ mày cứ lượn đi, cá, lão

nghĩ. Tao sẽ đợi khi mày quay lại. Biển

dậy sóng. Nhưng gió ấy chỉ xuất hiện


69

again. I’ll rest now while he goes out on

the circle and then stand up and work

on him when he comes in, he decided.

[88] It was a great temptation to rest in

the bow and let the fish make one circle

by himself without recovering any line.

But when the strain showed the fish had

turned to come toward the boat, the old

man rose to his feet and started the

pivoting and the weaving pulling that

brought in all the line he gained.

I’m tireder than I have ever been, he

thought, and now the trade wind is

rising. But that will be good to take him

in with. I need that badly.

“I’ll rest on the next turn as he goes

out,” he said. “I feel much better. Then

in two or three turns more I will have

him.”

His straw hat was far on the back of his

head and he sank down into the bow

with the pull of the line as he felt the fish

turn.

You work now, fish, he thought. I’ll take

you at the turn.

The sea had risen considerably. But it

was a fair-weather breeze and he had

to have it to get home.

“I’ll just steer south and west,” he said.

“A man is never lost at sea and it is a

long island.” It was on the third turn that

he saw the fish first.

He saw him first as a dark shadow that

took so long [89] to pass under the boat

that he could not believe its length.

“No,” he said. “He can’t be that big.”

vào những lúc thời tiết tốt và lão cần nó

để trở về đất liền.

“Ta chỉ việc lái theo hướng Tây Nam”,

lão nói.

“Người ta không bao giờ lạc trên biển

và xứ sở của mình lại là một hòn đảo

dài”. Đến vòng thứ ba, lão thoáng thấy

con cá. Thoạt tiên lão thấy một cái bóng

đen trùi trũi vượt dài qua dưới con

thuyền, đến mức lão không thể tin nổi

độ dài của nó.

“Không”, lão nói.

“Nó không thể lớn như thế được”.

Nhưng đúng là con cá lớn như thế và

đến cuối đường vòng, chỉ cách chừng

hai lăm mét, nó trồi lên và lão nom thấy

cái đuôi nhô lên khỏi mặt nước. Cái

đuôi lớn hơn cả chiếc lưỡi hái lớn, màu

tím hồng dựng trên mặt đại dương xanh

thẫm. Nó lại lặn xuống và khi con cá

hãy còn mấp mé mặt nước, ông lão có

thể nhìn thấy thân hình đồ sộ và những

sọc tím sẫm trên mình nó. Cánh vi trên

lưng xếp lại, còn bộ vây to lớn bên

sườn đang xòe rộng. Lần lượn này, ông

lão có thể nhìn thấy mắt con cá và cả

hai con cá chét xám bơi bên cạnh.

Thỉnh thoảng hai con cá này rúc vào

mình nó. Rồi có lúc chúng giạt ra. Chốc

chốc chúng nhẹ nhàng bơi trong bóng

của con cá lớn. Mỗi con dài cả thước và

khi bơi nhanh, chúng vặn vẹo toàn thân

như thể loài lươn. Bây giờ ông lão đang

toát mồ hôi đầm đìa nhưng không phải

vì mặt trời mà là vì một nguyên nhân

khác.

Cứ mỗi vòng bơi bình lặng của con cá

thì lão lại thu dây vào và lão chắc chỉ


70

But he was that big and at the end of

this circle he came to the surface only

thirty yards away and the man saw his

tail out of water. It was higher than a big

scythe blade and a very pale lavender

above the dark blue water. It raked back

and as the fish swam just below the

surface the old man could see his huge

bulk and the purple stripes that banded

him. His dorsal fin was down and his

huge pectorals were spread wide.

On this circle the old man could see the

fish’s eye and the two gray sucking fish

that swain around him. Sometimes they

attached themselves to him. Sometimes

they darted off. Sometimes they would

swim easily in his shadow. They were

each over three feet long and when they

swam fast they lashed their whole

bodies like eels.

The old man was sweating now but

from something else besides the sun.

On each calm placid turn the fish made

he was gaining line and he was sure

that in two turns more he would have a

chance to get the harpoon in.

[90] But I must get him close, close,

close, he thought. I mustn’t try for the

head. I must get the heart.

“Be calm and strong, old man,” he said.

On the next circle the fish’s beck was

out but he was a little too far from the

boat. On the next circle he was still too

far away but he was higher out of water

and the old man was sure that by

gaining some more line he could have

him alongside.

He had rigged his harpoon long before

and its coil of light rope was in a round

chừng hai vòng nữa thôi thì lão sẽ có

cơ hội phóng lao vào nó. Nhưng mình

phải để nó đến gần, gần, thật gần, lão

nghĩ. Mình không cần nhằm vào đầu.

Mình phải nhằm thẳng vào tim.

“Hãy bình tĩnh và giữ sức, lão già ạ”, lão

nói. Vòng lượn tiếp theo, lưng con cá

đã nhô lên nhưng hãy còn khá xa

thuyền. Vòng tiếp theo đó, nó vẫn ở xa

nhưng đã nhô mình lên cao hơn và ông

lão tin chắc rằng nếu thu thêm dây thì

con cá sẽ cặp sát thuyền. Lão đã chuẩn

bị mũi lão trước đấy khá lâu; cuộn dây

nhỏ của nó để trong cái xô tròn và một

đầu dây đã được buộc vào cái mấu ở

mũi thuyền. Bây giờ con cá lại tiếp tục

lượn theo vòng tròn của nó, chỉ có cái

đuôi đồ sộ cử động, trông điềm tĩnh và

tuyệt đẹp. ông lão dốc hết sức ra kéo

con cá vào gần hơn. Con cá khẽ

nghiêng mình trong chốc lát. Rồi trở

mình thẳng dậy và bắt đầu lượn thêm

vòng nữa.

“Ta đã điều khiển nó”, ông lão nói.

“Ta đã điều khiển được nó rồi”. Lúc này

lão thấy xây xẩm mặt mày nhưng vẫn

gượng hết sức bình sinh ra mà kéo.

Mình khuất phục được nó, lão nghĩ. Có

lẽ lần này mình sẽ cho nó đi đứt. Kéo

đi, tay ơi, lão thầm giục. Hãy đứng

vững, đôi chân kia. Tỉnh táo vì tao, đầu

à. Hãy tỉnh táo vì tao. Bọn mày chưa

bao giờ bại trận. Lần này ta sẽ khử nó.

Nhưng khi lão tập trung hết sức lực,

chuẩn bị dốc kiệt ra trước khi con cá bơi

song song với mạn thuyền thì con cá

chao mình tránh ra, lật thẳng người lên

bơi đi.

“Cá ơi”, ông lão nói.


71

basket and the end was made fast to

the bitt in the bow.

The fish was coming in on his circle now

calm and beautiful looking and only his

great tail moving. The old man pulled on

him all that he could to bring him closer.

For just a moment the fish turned a little

on his side. Then he straightened

himself and began another circle.

“I moved him,” the old man said. “I

moved him then.”

He felt faint again now but he held on

the great fish all the strain that he could.

I moved him, he thought. Maybe this

time I can get him over. Pull, hands, he

thought. Hold up, legs. Last for me,

head. Last for me. You never went. This

time I’ll pull him over.

[91] But when he put all of his effort on,

starting it well out before the fish came

alongside and pulling with all his

strength, the fish pulled part way over

and then righted himself and swam

away. “Fish,” the old man said. “Fish,

you are going to have to die anyway. Do

you have to kill me too?”

That way nothing is accomplished, he

thought. His mouth was too dry to speak

but he could not reach for the water

now. I must get him alongside this time,

he thought. I am not good for many

more turns. Yes you are, he told

himself. You’re good for ever.

On the next turn, he nearly had him. But

again the fish righted himself and swam

slowly away.

You are killing me, fish, the old man

thought. But you have a right to. Never

have I seen a greater, or more beautiful,

“Cá này, dẫu sao thì mày cũng sẽ chết.

Mày muốn tao cùng chết nữa à... ” Cứ

cái đà này thì không ổn rồi, lão nghĩ.

Miệng lão khô khốc không thể nói nổi,

nhưng lúc này lão không thể với lấy

chai nước. Lần này mình phải kéo nó

cặp mạn, lão nghĩ. Cứ thêm vài vòng

nữa thì mình sẽ đuối sức. Không, mày

khỏe, lão tự nhủ. Mày sẽ luôn khỏe.

Vòng lượn tiếp theo, lão gần như kìm

được con cá. Nhưng lần nữa nó lại lách

mình, từ từ bơi ra xa. Mày đang giết

tao, cá à, ông lão nghĩ. Nhưng mày có

quáền làm như thế. Tao chưa bao giờ

thấy bất kỳ ai hùng dũng, duyên dáng,

bình tĩnh, cao thượng hơn mày, người

anh em ạ. Hãy đến và giết ta đi. Ta

không quan tâm chuyện ai giết ai. Giờ

thì đầu óc mày đang lú lẫn lên hết cả

rồi, lão nghĩ. Mày phải giữ đầu óc tỉnh

táo. Hãy giữ đầu óc tỉnh táo và biết

cách chịu đựng như một con người.

Hay như một con cá, lão nghĩ.

“Đầu ơi, hãy tỉnh táo”, lão nói bằng

giọng mà bản thân hầu như không còn

nghe nổi.

“Hãy tỉnh táo”.


72

or a calmer or more noble thing than

you, brother. Come on and kill me. I do

not care who kills who.

Now you are getting confused in the

head, he thought. You must keep your

head clear. Keep your head clear and

know how to suffer like a man. Or a fish,

he thought. “Clear up, head,” he said in

a voice he could hardly hear. “Clear up.”

[92] Twice more it was the same on the

turns.

Chapter 8

Twice more it was the same on the

turns.

I do not know, the old man thought. He

had been on the point of feeling himself

go each time. I do not know. But I will

try it once more.

He tried it once more and he felt himself

going when he turned the fish. The fish

righted himself and swam off again

slowly with the great tail weaving in the

air.

I’ll try it again, the old man promised,

although his hands were mushy now

and he could only see well in flashes.

He tried it again and it was the same.

So he thought, and he felt himself going

before he started; I will try it once again.

He took all his pain and what was left of

his strength and his long gone pride and

he put it against the fish’s agony and

the fish came over onto his side and

swam gently on his side, his bill almost

touching the planking of the skiff and

started to pass the boat, long, deep,

Chương 8

Con cá điềm nhiên lượn thêm hai vòng

nữa. Mình không biết, ông lão nghĩ. Lão

có cảm giác như lão có thể đổ sụp

xuống bất cứ lúc nào. Mình không biết.

Nhưng mình sẽ cố thêm lần nữa. Lão

cố thêm lần nữa và khi kìm con cá, lão

tưởng như mình đang ngất đi. Con cá

lại giãy ra, chầm chậm bơi xa, cái đuôi

đồ sộ lắc lư trong không trung. Mình sẽ

lại cố thêm, ông lão hứa mặc dù hai tay

lão đã rã rời và mắt lão không thể nhìn

rõ vì hoa quá. Lão lại cố và mọi chuyện

vẫn như cũ. Thế đấy, lão nghĩ và lão

cảm thấy xây xẩm cả mặt mày trước lúc

bắt đầu. Mình sẽ lại cố thêm một lần

nữa. Cố nén cơn đau, dồn hết tàn lực,

dốc hết lòng kiêu hãnh còn lại lão mang

ra đương đầu với nỗi đớn đau vô bờ

của con cá; con cá tiến gần mạn

thuyền, từ từ bơi nghiêng, mõm nó gần

như chạm vào ván thuyền và sắp sửa

vượt qua, dài, sâu, rộng, ánh bạc, vằn

tím sẫm và bất tận trong dòng nước.

ông lão buông sợi dây xuống, giẫm

chân giữ rồi nhấc cao ngọn lao hết

mức, vận hết sức bình sinh, cộng thêm

sức lực lão vừa huy động trong người,


73

wide, silver and barred with purple and

interminable in the water.

The old man dropped the line and put

his foot on it and lifted the harpoon as

high as he could and drove it down with

all his strength, and more strength he

had [93] just summoned, into the fish’s

side just behind the great chest fin that

rose high in the air to the altitude of the

man’s chest. He felt the iron go in and

he leaned on it and drove it further and

then pushed all his weight after it.

Then the fish came alive, with his death

in him, and rose high out of the water

showing all his great length and width

and all his power and his beauty. He

seemed to hang in the air above the old

man in the skiff. Then he fell into the

water with a crash that sent spray over

the old man and over all of the skiff.

The old man felt faint and sick and he

could not see well. But he cleared the

harpoon line and let it run slowly

through his raw hands and, when he

could see, he saw the fish was on his

back with his silver belly up. The shaft

of the harpoon was projecting at an

angle from the fish’s shoulder and the

sea was discolouring with the red of the

blood from his heart. First it was dark as

a shoal in the blue water that was more

than a mile deep. Then it spread like a

cloud. The fish was silvery and still and

floated with the waves.

The old man looked carefully in the

glimpse of vision that he had. Then he

took two turns of the harpoon [94] line

around the bitt in the bow and hid his

head on his hands.

phóng xuống sườn con cá ngay sau cái

vây ngực đồ sộ, vươn cao trong không

trung ngang ngực ông lão. Cảm thấy

mũi sắt cắm phập vào, lão tì người lên

ấn sâu xuống rồi dồn hết trọng lực lên

cán lao. Con cá sực tỉnh; mang cái chết

trong mình, nó phóng vút lên khỏi mặt

nước phô hết tầm vóc khổng lồ, vẻ đẹp

và sức lực. Nó dường như treo lơ lửng

trong không trung phía trên ông lão và

chiếc thuyền.

Thoáng chốc nó rơi sầm xuống làm

nước bắn tung trùm lên cả ông lão lẫn

con thuyền. ông lão cảm thấy choáng

váng, đau đớn; lão không thể nhìn rõ.

Nhưng lão vẫn kịp đón sợi dây của

ngọn lao rồi để nó từ từ chạy qua đôi

tay xây xát, và khi đã nhìn rõ, lão thấy

con cá nằm ngửa phơi cái bụng ánh

bạc của nó lên trời. Cán lao nhô ra từ

cái hốc sau vây cá, còn biển thì đang

đổi màu bởi máu đỏ loang ra từ tim cá.

Thoạt tiên, làn máu đen sẫm trông như

bãi cát ngầm trong làn nước biếc sâu

hơn ngàn thước. Rồi nó lan rộng nom

tựa đám mây. Con cá trắng bạc, thẳng

đơ, bồng bềnh trên sóng. ông lão thận

trọng quan sát khi thị lực còn tỏ. Rồi lão

quấn sợi dây mũi lao hai vòng quanh

cái mấu ở đầu thuyền và gục đầu vào

lòng bàn tay.

“Hãy giữ đầu óc tỉnh táo”, lão nói khi tựa

vào mạn thuyền.

“Ta là lão già mệt mỏi. Nhưng ta đã giết

con cá này, người anh em ta, và bây

giờ ta phải làm cái việc nhọc nhằn”. Lúc

này mình phải chuẩn bị dây và thòng

lọng để buộc con cá vào mạn thuyền,

lão nghĩ. Dẫu cho mình có hai người để

nghiêng thuyền kéo nó lên rồi tát nước


74

“Keep my head dear,” he said against

the wood of the bow. “I am a tired old

man. But I have killed this fish which is

my brother and now I must do the slave

work.”

Now I must prepare the nooses and the

rope to lash him alongside, he thought.

Even if we were two and swamped her

to load him and bailed her out, this skiff

would never hold him. I must prepare

everything, then bring him in and lash

him well and step the mast and set sail

for home.

He started to pull the fish in to have him

alongside so that he could pass a line

through his gills and out his mouth and

make his head fast alongside the bow. I

want to see him, he thought, and to

touch and to feel him. He is my fortune,

he thought. But that is not why I wish to

feel him. I think I felt his heart, he

thought. When I pushed on the harpoon

shaft the second time. Bring him in now

and make him fast and get the noose

around his tail and another around his

middle to bind him to the skiff.

“Get to work, old man,” he said. He took

a very [95] small drink of the water.

“There is very much slave work to be

done now that the fight is over.”

He looked up at the sky and then out to

his fish. He looked at the sun carefully.

It is not much more than noon, he

thought. And the trade wind is rising.

The lines all mean nothing now. The

boy and I will splice them when we are

home.

“Come on, fish,” he said. But the fish did

not come.

ra thì chiếc thuyền này cũng không thể

chứa nổi nó. Mình phải chuẩn bị mọi

thứ, kéo nó vào buộc chặt rồi dựng cột,

giong buồm trở về. Lão kéo con cá cặp

sát thuyền để có thể luồn sợi dây qua

mang, ra mõm rồi buộc nó vào mũi

thuyền. Mình muốn ngắm nó, lão nghĩ,

muốn chạm và sờ vào mình nó. Con cá

là vận may của ta, lão nghĩ. Nhưng đấy

không phải là lý do để ta muốn sờ nó.

Ta chắc ta đã sờ trúng tim, lão nghĩ. Khi

ta ấn cái cán lao lần thứ hai. Bây giờ

phải kéo nó vào, buộc chặt; tròng một

chiếc thòng lọng vào giữa thân và một

chiếc nữa vào đuôi để buộc nó vào

thuyền.

“Làm ngay đi, lão già ơi”, lão nói. Lão

hớp một ngụm nước rất nhỏ.

“Bây giờ khi trận đấu đã kết thúc, vẫn

phải làm một công việc hết sức nhọc

nhằn”. Lão ngước nhìn bầu trời rồi cúi

nhìn con cá. Lão chăm chú quan sát

mặt trời. Chỉ vừa xế trưa thôi, lão nghĩ.

Và gió mậu dịch đang thổi. Cả đám dây

câu ấy bây giờ không quan trọng. thằng

bé sẽ cùng mình nối lại khi về đến nhà.

“Đến đây, cá”, lão nói. Nhưng con cá

không nhúc nhích. Thay vào đó, lúc này

nó nằm dầm mình trong nắng và ông

lão phải lôi con thuyền lại chỗ nó. Khi

đến bên con cá và kéo đầu nó tì sát mũi

thuyền, lão không thể nào tin được kích

thước của nó. Lão tháo sợi dây ở cán

lao ra khỏi cái mấu, luồn nó qua mang

cá ra miệng, quấn một vòng quanh cái

kiếm rồi lại đút sợi dây qua miệng ra

mang kia, quấn một vòng quanh miệng

cá, gút hai mối dây lại rồi cột vào cái

mấu đằng mũi thuyền. Sau đó lão cắt

sợi dây mang ra sau lái buộc thòng lọng


75

Instead he lay there wallowing now in

the seas and the old man pulled the

skiff upon to him.

When he was even with him and had

the fish’s head against the bow he could

not believe his size. But he untied the

harpoon rope from the bitt, passed it

through the fish’s gills and out his jaws,

made a turn around his sword then

passed the rope through the other gill,

made another turn around the bill and

knotted the double rope and made it

fast to the bitt in the bow. He cut the

rope then and went astern to noose the

tail. The fish had turned silver from his

original purple and silver, and the

stripes showed the same pale violet

colour as his tail. They were wider than

a man’s hand with his fingers spread

and the fish’s eye looked as detached

as the mirrors in a periscope or as a

saint in a procession.

[96] “It was the only way to kill him,” the

old man said. He was feeling better

since the water and he knew he would

not go away and his head was clear.

He’s over fifteen hundred pounds the

way he is, he thought. Maybe much

more. If he dresses out two-thirds of

that at thirty cents a pound?

“I need a pencil for that,” he said. “My

head is not that clear. But I think the

great DiMaggio would be proud of me

today. I had no bone spurs. But the

hands and the back hurt truly.” I wonder

what a bone spur is, he thought. Maybe

we have them without knowing of it.

He made the fish fast to bow and stern

and to the middle thwart. He was so big

it was like lashing a much bigger skiff

alongside. He cut a piece of line and

vào đuôi cá. Da cá chuyển từ màu gốc,

tím sẫm ánh bạc, sang màu trắng bạc

và những cái sọc cũng có cùng màu tím

nhạt như đuôi nó. Những đường sọc ấy

lớn hơn cả bàn tay người xòe rộng, còn

mắt nó trông đờ đẫn như những tấm

kính trong kính viễn vọng hay như mắt

một vị Thánh trong đám rước.

“Đấy là cách duy nhất để giết nó”, ông

lão nói. Kể từ lúc uống nước, lão cảm

thấy khỏe hơn và biết lão sẽ không bị

ngất, đầu óc lão tỉnh táo. Với cái lối này

thì con cá chắc phải nặng hơn nửa tấn,

lão nghĩ. Có lẽ còn hơn cả thế. Nếu chỉ

tính hai phần ba số lượng thịt từ trọng

lượng ấy với giá ba mươi cent một

pound thì sẽ được bao nhiêu...

“Ta cần một cái bút chì để tính”, lão nói.

“Đầu ta không thạo tính toán. Nhưng ta

nghĩ Di Maggio vĩ đại sẽ tự hào về ta

hôm nay. Ta không mắc chứng nẻ cựa

gà. Nhưng đôi tay và lưng thì thực sự

nhức nhối”. Mình chẳng hay chứng nẻ

cựa gà là gì, lão nghĩ. Không chừng

mình đã mắc chứng ấy mà không biết.

Lão buộc chặt con cá vào mũi, đuôi

thuyền và cả vào cái gióng ngang giữa

thuyền. Con cá lớn đến nỗi trông như

thể ông lão buộc một con thuyền khác

lớn hơn nhiều vào thuyền mình. Lão cắt

một mẩu dây mang đến buộc chặt cái

hàm dưới của con cá vào miệng để

miệng nó không há ra, để con thuyền

lướt đi càng êm càng tốt. Rồi lão dựng

cột, căng buồm với thanh đỡ là cái sào

móc ở bên trên và cây sào dài giữ ở

bên dưới; cánh buồm vá căng phồng,

con thuyền bắt đầu lướt đi; tựa ngả

người lên đuôi thuyền, lão lái về hướng

Tây Nam. Lão không cần địa bàn để


76

tied the fish’s lower jaw against his bill

so his mouth would not open and they

would sail as cleanly as possible. Then

he stepped the mast and, with the stick

that was his gaff and with his boom

rigged, the patched sail drew, the boat

began to move, and half lying in the

stern he sailed south-west.

He did not need a compass to tell him

where southwest was. He only needed

the feel of the trade wind and the

drawing of the sail. I better put a small

line [97] out with a spoon on it and try

and get something to eat and drink for

the moisture. But he could not find a

spoon and his sardines were rotten. So

he hooked a patch of yellow Gulf weed

with the gaff as they passed and shook

it so that the small shrimps that were in

it fell onto the planking of the skiff.

There were more than a dozen of them

and they jumped and kicked like sand

fleas. The old man pinched their heads

off with his thumb and forefinger and ate

them chewing up the shells and the

tails. They were very tiny but he knew

they were nourishing and they tasted

good.

The old man still had two drinks of water

in the bottle and he used half of one

after he had eaten the shrimps. The

skiff was sailing well considering the

handicaps and he steered with the tiller

under his arm. He could see the fish

and he had only to look at his hands

and feel his back against the stern to

know that this had truly happened and

was not a dream. At one time when he

was feeling so badly toward the end, he

had thought perhaps it was a dream.

Then when he had seen the fish come

out of the water and hang motionless in

biết hướng Tây Nam. Lão chỉ cần

nương theo hướng gió mậu dịch và

chiều xoay trở của cánh buồm. Tốt hơn

là mình nên buông một cái vó buộc vào

sợi dây nhỏ để kiếm cái gì đó bỏ bụng

và làm dịu cơn khát. Nhưng lão chẳng

tìm thấy nó, còn mấy con cá mòi thì đã

ươn ình. Vậy nên lão dùng cái móc

khua một đám rong vàng vùng Nhiệt

Lưu lên thuyền khi đám rong đó trôi qua

và rũ bắt những con tôm nhỏ rơi xuống

lòng thuyền. Chừng hơn mười con và

chúng nhảy búng chân như loài bọ chét

trên cát. ông lão dùng ngón cái và ngón

trỏ rứt đầu rồi nhai gọn cả vỏ lẫn đuôi.

Mấy con tôm rất bé nhưng lão biết

chúng giàu chất dinh dưỡng, vả lại mùi

vị của chúng thật dễ chịu. ông lão vẫn

còn trong chai độ hai ngụm nước và

sau khi ăn xong chỗ tôm ấy, lão uống

hết một nửa. Con thuyền vẫn lướt êm

bất chấp vật cản kia; ông lão cặp tay lái

vào nách, lái thuyền đi. Lão có thể nhìn

thấy con cá, và chỉ khi nhìn đôi tay và

cảm nhận cái mạn thuyền dưới lưng,

lão biết việc này đã thực sự xảy ra chứ

đâu phải trong mơ. Đã có lúc khi cuộc

đấu sắp kết thúc, người lão rệu rã đến

nỗi lão nghĩ chuyện con cá hẳn là trong

mơ. Rồi khi lão thấy con cá tung mình

lên khỏi mặt nước, lơ lửng bất động

trong không trung trước lúc rơi xuống

thì lão chắc chắn là có điều gì đó thực

sự quái đản và lão không thể nào tin

nổi. Khi ấy lão không thể nhìn rõ, nhưng

bây giờ mắt lão lại tỏ như thường.

Bây giờ lão biết con cá, đôi bàn tay và

lưng lão đâu phải là mơ. Ta sẽ chóng

lành, lão nghĩ. Mình đã rửa sạch máu

và nước biển sẽ làm chúng bình phục.

Dòng nước tối sẫm của chính vùng

Nhiệt Lưu là phương thuốc làm nhanh


77

the sky before he fell, he was sure there

was some great strangeness and he

could not believe it.

[98] Then he could not see well,

although now he saw as well as ever.

Now he knew there was the fish and his

hands and back were no dream. The

hands cure quickly, he thought. I bled

them clean and the salt water will heal

them. The dark water of the true gulf is

the greatest healer that there is. All I

must do is keep the head clear. The

hands have done their work and we sail

well. With his mouth shut and his tail

straight up and down we sail like

brothers. Then his head started to

become a little unclear and he thought,

is he bringing me in or am I bringing him

in? If I were towing him behind there

would be no question. Nor if the fish

were in the skiff, with all dignity gone,

there would be no question either. But

they were sailing together lashed side

by side and the old man thought, let him

bring me in if it pleases him. I am only

better than him through trickery and he

meant me no harm.

They sailed well and the old man

soaked his hands in the salt water and

tried to keep his head clear. There were

high cumulus clouds and enough cirrus

above them so that the old man knew

the breeze would last all night. The old

man looked at the fish constantly [99] to

make sure it was true. It was an hour

before the first shark hit him.

The shark was not an accident. He had

come up from deep down in the water

as the dark cloud of blood had settled

and dispersed in the mile deep sea. He

had come up so fast and absolutely

without caution that he broke the

lành da tay kì diệu nhất. Những gì phải

làm bây giờ là giữ cho đầu óc tỉnh táo.

Đôi tay đang làm bổn phận của chúng,

chúng ta đi nhanh. Với cái miệng bị

buộc chặt, cái đuôi dựng thẳng dứng,

nhấp nhô, con cá và mình lướt đi như

thể hai anh em. Rồi đầu óc lão bắt đầu

hơi lẫn lộn, lão nghĩ, nó đang đưa ta

vào bờ hay ta đang đưa nó... Nếu ta

đang kéo nó phía sau thì chẳng cần

phải thắc mắc gì nữa. Nếu con cá ở

trên thuyền và dáng vẻ hiên ngang của

nó tiêu tan hết thì cũng chẳng cần phải

thắc mắc gì nữa. Nhưng cả con cá lẫn

ông lão lại đang cặp kè lướt đi nên lão

nghĩ, cứ để nó đưa ta vào bờ nếu việc

đó làm hài lòng nó. Ta chỉ thạo hơn nó

ở mỗi cái trò mánh lới; còn nó thì đâu

có làm hại ta chút mảy may. Thuyền đi

nhanh, ông lão nhúng hai bàn tay xuống

nước mặn và cố giữ đầu óc tỉnh táo.

Nhìn những đám mây tầng vươn cao và

những dải mây tơ bên trên, ông lão biết

gió nhẹ sẽ còn thổi suốt đêm. ông lão

thường xuyên nhìn con cá để chắc

chắn là nó có thực. Đấy là giờ đồng hồ

đầu tiên trước khi con cá mập tấn công.

Con cá mập này không phải là tình cờ.

Nó ngoi lên từ phía biển sâu khi đám

mây máu đen sẫm được hình thành rồi

lan nhanh xuống vùng nước sâu hơn

ngàn thước. Nó bơi lên rất nhanh và

hoàn toàn bất cẩn đến mức đã xé tung

mặt nước xanh thẳm, nhao mình trong

ánh nắng. Thoáng chốc, nó rơi tõm

xuống biển, bắt mùi bơi theo chiếc

thuyền và con cá. Thỉnh thoảng nó bị

lạc đường. Nhưng nó lập tức bắt lại

mùi, hay một dấu hiệu gì đó, rồi cật lực

bơi nhanh về hướng ấy. Nó là loài cá

mập Mako cực lớn, cơ thể được cấu

trúc để bơi nhanh như bất kì loài cá nào

bơi nhanh nhất trên đại dương; mọi thứ


78

surface of the blue water and was in the

sun. Then he fell back into the sea and

picked up the scent and started

swimming on the course the skiff and

the fish had taken.

Sometimes he lost the scent. But he

would pick it up again, or have just a

trace of it, and he swam fast and hard

on the course. He was a very big Make

shark built to swim as fast as the fastest

fish in the sea and everything about him

was beautiful except his jaws. His back

was as blue as a sword fish’s and his

belly was silver and his hide was

smooth and handsome. He was built as

a sword fish except for his huge jaws

which were tight shut now as he swam

fast, just under the surface with his high

dorsal fin knifing through the water

without wavering. Inside the closed

double lip of his jaws all of his eight

rows of teeth were slanted inwards.

They were not the ordinary pyramid-

shaped teeth of most sharks. They were

shaped like a man’s [100] fingers when

they are crisped like claws. They were

nearly as long as the fingers of the old

man and they had razor-sharp cutting

edges on both sides. This was a fish

built to feed on all the fishes in the sea,

that were so fast and strong and well

armed that they had no other enemy.

Now he speeded up as he smelled the

fresher scent and his blue dorsal fin cut

the water.

When the old man saw him coming he

knew that this was a shark that had no

fear at all and would do exactly what he

wished. He prepared the harpoon and

made the rope fast while he watched

the shark come on. The rope was short

trên người nó đều đẹp chỉ trừ bộ hàm.

Lưng nó cũng xanh như lưng loài cá

kiếm, bụng nó ánh bạc, da đẹp và bóng

mượt. Thân hình nó nom tựa một con

cá kiếm, trừ bộ hàm đồ sộ lúc này đang

ngậm chặt khi lao nhanh mấp mé mặt

nước, chiếc vi cao ngồng trên lưng

sừng sững cắt đôi mặt biển. Bên trong

cặp môi đôi mím chặt của bộ hàm, tám

hàng răng nghiêng chếch vào trong.

Chúng không phải là những chiếc răng

bình thường có hình kim tự tháp như

răng của những loài cá mập khác. Hình

dạng chúng như ngón tay của con

người quắp lại khi bị chuột rút. Chúng

dài gần bằng ngón tay ông lão và sắc

bén cả hai mặt. Đây là giống cá được

cấu tạo để ăn thịt tất cả các loài cá khác

ở đại dương, chúng nhanh nhẹn, khỏe

mạnh và được trang bị lợi hại đến mức

chúng chẳng còn có bất kỳ đối thủ nào

nữa. Bây giờ khi bắt được mùi rõ hơn,

con cá tăng tốc, cái vi xanh vùn vụt cắt

mặt nước. Khi nhìn thấy nó lao đến, lão

biết đấy là con cá mập không hề biết sợ

hãi và sẽ thực hiện đúng những gì nó

muốn. Trong lúc quan sát con cá mập

tiến đến, lão chuẩn bị cây lao và buộc

dây vào. Sợi dây ngắn bởi vì lão đã cắt

bớt để buộc con cá. Bây giờ, đầu óc lão

tỉnh táo, bình thản; lão có nhiều quyết

tâm nhưng lại ít hi vọng. Cái quá tốt đẹp

thì chẳng bền, lão nghĩ. Khi theo dõi

con cá mập đang đến gần, lão liếc nhìn

con cá kiếm khổng lồ. Cứ như thể là

giấc chiêm bao ấy, lão nghĩ. Mình

không thể ngăn nó đừng tấn công

nhưng có lẽ mình sẽ giết được nó.

Dentuso, lão nghĩ. *********. Con cá mập

áp nhanh mạn thuyền và khi nó đớp

con cá, ông lão trông thấy cái mồm

rộng, đôi mắt kì lạ và hàm răng bổ đánh

cách một tiếng khi nó cắm phập vào


79

as it lacked what he had cut away to

lash the fish.

The old man’s head was clear and good

now and he was full of resolution but he

had little hope. It was too good to last,

he thought. He took one look at the

great fish as he watched the shark close

in. It might as well have been a dream,

he thought. I cannot keep him from

hitting me but maybe I can get him.

Dentuso, he thought. Bad luck to your

mother.

The shark closed fast astern and when

he hit the fish the old man saw his

mouth open and his strange eyes and

the clicking chop of the teeth as he

drove forward in the meat just above the

tail. The shark’s head [101] was out of

water and his back was coming out and

the old man could hear the noise of skin

and flesh ripping on the big fish when

he rammed the harpoon down onto the

shark’s head at a spot where the line

between his eyes intersected with the

line that ran straight back from his nose.

There were no such lines. There was

only the heavy sharp blue head and the

big eyes and the clicking, thrusting all-

swallowing jaws. But that was the

location of the brain and the old man hit

it. He hit it with his blood mushed hands

driving a good harpoon with all his

strength. He hit it without hope but with

resolution and complete malignancy.

The shark swung over and the old man

saw his eye was not alive and then he

swung over once again, wrapping

himself in two loops of the rope. The old

man knew that he was dead but the

shark would not accept it. Then, on his

back, with his tail lashing and his jaws

clicking, the shark plowed over the

chỗ thịt phía trên đuôi.

Đầu con cá mập nhô khỏi mặt nước,

lưng nó cũng đang bềnh lên và ông lão

có thể nghe thấy tiếng da thịt từ con cá

lớn bị rứt đứt khi lão cắm phập mũi lao

xuống đầu con cá mập, ngay điểm giao

nhau giữa những đường kẻ ngang mắt

và đường chạy thẳng từ mũi nó vắt ra

sau. Chẳng có những đường như vậy

đâu. Chỉ có cái đầu xanh nhẫy, nặng

nề, đôi mắt lớn, tiếng răng nghiến

xuống, và tiếng kéo nuốt. Nhưng đấy là

vị trí của não và ông lão đã đâm trúng.

Lão đâm bằng cả hai bàn tay tứa máu,

dốc hết sức lực ấn sâu mũi lao xuống.

Lão đâm không bằng hi vọng mà bằng

quyết tâm và cả lòng căm hận. Con cá

trằn mình ra, ông lão thấy nó dại đi và

khi lật người sang phía kia, con cá tự

quấn sợi dây quanh mình hai vòng. ông

lão biết con cá đã chết nhưng nó không

thừa nhận điều đó. Lát sau, nằm phơi

bụng lên trời, đuôi quật mạnh, hai hàm

răng đớp cạch cạch, con cá mập cằn đi

trên mặt nước như chiếc thuyền đua.

Chỗ đuôi nó quật xuống, nước tung

trắng xóa, ba phần tư người nó nhô

khỏi mặt nước khi sợi dây bị kéo căng,

rung rung rồi bật đứt. Con cá mập nằm

im một lúc trên mặt nước; ông lão ngắm

nó. Rồi nó lặn xuống, rất chậm.

“Nó đớp khoảng hai mươi cân rồi”, ông

lão nói lớn. Nó cũng đoạt luôn mũi lao

và cả dây nữa, lão nghĩ, còn bây giờ,

con cá của mình lại chảy máu rồi những

con khác sẽ kéo đến. Lão chẳng còn

muốn nhìn con cá thêm chút nào nữa

kể từ lúc nó bị đớp tosc cả thịt da. Lúc

con cá bị cắn thì như thể chính bản

thân lão cũng đang bị cắn. Nhưng ta đã

giết con cá mập cắn con cá của ta, lão


80

water as a speedboat does. The water

was white where his tail beat it and

three-quarters of his body was clear

above the water when the rope came

taut, shivered, and then snapped. The

shark lay quietly for a little while on the

surface and the old man watched him.

Then he went down very slowly.

[102] “He took about forty pounds,” the

old man said aloud. He took my

harpoon too and all the rope, he

thought, and now my fish bleeds again

and there will be others.

He did not like to look at the fish

anymore since he had been mutilated.

When the fish had been hit it was as

though he himself were hit.

But I killed the shark that hit my fish, he

thought. And he was the biggest

dentuso that I have ever seen. And God

knows that I have seen big ones.

It was too good to last, he thought. I

wish it had been a dream now and that I

had never hooked the fish and was

alone in bed on the newspapers.

“But man is not made for defeat,” he

said. “A man can be destroyed but not

defeated.” I am sorry that I killed the fish

though, he thought. Now the bad time is

coming and I do not even have the

harpoon. The dentuso is cruel and able

and strong and intelligent. But I was

more intelligent than he was. Perhaps

not, he thought. Perhaps I was only

better armed.

“Don’t think, old man,” he said aloud.

“Sail on this course and take it when it

comes.

nghĩ. Nó là con dentuso lớn nhất mà ta

đã từng thấy. Chúa chứng giám rằng ta

đã thấy nhiều con cá lớn. Cái quá tốt

đẹp thì khó bền, lão nghĩ. Bây giờ mình

ước giá mà chuyện này chỉ như là một

giấc mơ và mình chưa hề câu được con

cá và hãy còn nằm ngủ một mình trên

lớp giấy báo lót giường. Nhưng con

người sinh ra không phải để thất bại”,

lão nói.

“Con người có thể bị hủy diệt chứ

không thể bị khuất phục”. Dẫu sao thì

mình cũng lấy làm ân hận vì đã giết

chết con cá, lão nghĩ. Bây giờ sắp đến

lúc vất vả và mình thì lại không có lấy

một mũi lao. Con dentuso đấy độc ác,

nham hiểm, khỏe mạnh và liều lĩnh.

Nhưng mình thì lại khôn ngoan hơn nó

bội phần. Có lẽ không, lão nghĩ. Có lẽ

mình chỉ giỏi giang khi còn vũ khí.

“Đừng nghĩ nữa, lão già ạ”, ông lão nói

lớn.

“Cứ giong buồm theo hướng này và hãy

sẵn sàng đối đầu khi sự việc xảy đến”.

Nhưng mình phải tư duy, lão nghĩ. Bởi

vì đấy là tất cả những gì mình còn lại.

Tư duy và bóng chày. Mình không chắc

Di Maggio vĩ đại có thích cái cách mình

đâm mũi lao vào não con cá không...

Việc ấy chẳng to tát gì, lão nghĩ. Ai

cũng có thể làm được. Nhưng anh ta có

nghĩ đôi tay ta cũng can đảm trong lúc

bị thương như chứng nẻ cựa gà kia

không... Ta không thể biết. Gót chân ta

chưa bao giờ mắc bệnh gì cả chỉ trừ hồi

con cá nhám cựa châm nọc vào khi bị

ta đạp phải lúc đang bơi; nọc độc làm tê

liệt cả phần chân dưới và nhức nhối

không tài nào chịu nổi.


81

But I must think, he thought. Because it

is all I have left. That and baseball. I

wonder how the great [103] DiMaggio

would have liked the way I hit him in the

brain? It was no great thing, he thought.

Any man could do it. But do you think

my hands were as great a handicap as

the bone spurs? I cannot know. I never

had anything wrong with my heel except

the time the sting ray stung it when I

stepped on him when swimming and

paralyzed the lower leg and made the

unbearable pain.

“Think about something cheerful, old

man,” he said. “Every minute now you

are closer to home. You sail lighter for

the loss of forty pounds.”

He knew quite well the pattern of what

could happen when he reached the

inner part of the current. But there was

nothing to be done now.

“Yes there is,” he said aloud. “I can lash

my knife to the butt of one of the oars.”

So he did that with the tiller under his

arm and the sheet of the sail under his

foot.

“Now,” he said. “I am still an old man.

But I am not unarmed.”

The breeze was fresh now and he

sailed on well. He watched only the

forward part of the fish and some of his

hope returned.

It is silly not to hope, he thought.

Besides I believe [104] it is a sin. Do not

think about sin, he thought. There are

enough problems now without sin. Also

I have no understanding of it.

I have no understanding of it and I am

not sure that I believe in it. Perhaps it

“Nghĩ về chuyện gì vui vui đi, lão già ơi”,

lão nói.

“Lúc này cứ mỗi phút thì mày lại gần

đến nhà hơn. Mất đi hai mươi cân cá thì

mày lướt nhẹ hơn”. Khi vào đến giữa

dòng nước thì lão biết rõ chuyện gì có

thể xảy ra. Nhưng lúc này thì chẳng thể

làm được gì nữa.

“ừ, phải đấy”, lão nói lớn.

“Ta có thể buộc lưỡi dao vào đầu một

mái chèo”. Cặp tay lái vào nách, chận

chân lên dây lèo buồm lão làm ngay

điều đó.

“Bây giờ”, lão nói,

“ta vẫn là một lão già. Nhưng ta đã có

vũ khí”. Lúc này gió mát rượi, lão lướt

nhanh. Lão chỉ nhìn phần phía trước

của con cá và hi vọng lại lóe lên. Có mà

ngốc mới không hi vọng, lão nghĩ.

Thêm nữa, mình tin chắc đấy là tội lỗi.

Đừng nghĩ về tội lỗi nữa, lão nghĩ. Bây

giờ, trừ cái chuyện tội lỗi ra thì cũng đã

có quá đủ rắc rối rồi. Vả chăng mình

đâu có hiểu gì về nó. Mình đâu có hiểu

gì về nó và mình cũng không chắc là

mình tin có tội lỗi. Có lẽ giết con cá là

tội lỗi. Mình cứ cho là thế mặc dù mình

làm điều đó để nuôi sống mình và nhiều

người khác. Nhưng nếu thế thì mọi việc

đều là tội lỗi hết. Đừng nghĩ về tội lỗi

nữa. Đã quá muộn để ân hận và đã có

nhiều người được trả lương để làm việc

đó. Cứ để họ nghĩ về điều đó. Mày

được sinh ra để làm ngư dân như con

cá kia được sinh ra để làm cá. San

Pedro là dân chài lưới, cha của Di

Maggio vĩ đại cũng vậy. Bởi vì không có

gì để đọc và chẳng có radio nên lão cứ


82

was a sin to kill the fish. I suppose it

was even though I did it to keep me

alive and feed many people. But then

everything is a sin. Do not think about

sin. It is much too late for that and there

are people who are paid to do it. Let

them think about it. You were born to be

a fisherman as the fish was born to be a

fish. San Pedro was a fisherman as was

the father of the great DiMaggio.

But he liked to think about all things that

he was involved in and since there was

nothing to read and he did not have a

radio, he thought much and he kept on

thinking about sin. You did not kill the

fish only to keep alive and to sell for

food, he thought. You killed him for

pride and because you are a fisherman.

You loved him when he was alive and

you loved him after. If you love him, it is

not a sin to kill him. Or is it more?

nghĩ về mọi thứ có liên quan đến lão,

lão nghĩ lan man và cứ tiếp tục nghĩ về

tội lỗi. Mày giết con cá không chỉ để giữ

mạng sống và để đổi lương thực, lão

nghĩ. Mày còn giết nó vì lòng kiêu hãnh

và vì mày là người đánh cá. Mày yêu nó

khi nó còn sống và mày cũng yêu nó

sau đó. Nếu mày yêu con cá thì chẳng

có tội lỗi gì khi giết nó. Còn gì nữa

không...

Chapter 9

“You think too much, old man,” he said

aloud.

But you enjoyed killing the dentuso, he

thought. He lives on the live fish as you

do. He is not a scavenger [105] nor just

a moving appetite as some sharks are.

He is beautiful and noble and knows no

fear of anything.

“I killed him in self-defense,” the old

man said aloud. “And I killed him well.”

Besides, he thought, everything kills

everything else in some way. Fishing

kills me exactly as it keeps me alive.

The boy keeps me alive, he thought. I

must not deceive myself too much.

He leaned over the side and pulled

loose a piece of the meat of the fish

Chương 9

“Mày nghĩ quá nhiều, lão già ạ”, lão nói

lớn. Nhưng mày hả dạ khi giết con

dentuso, lão nghĩ. Nó sống bằng những

con cá sống như mày. Nó không phải là

loài vật tìm thịt thối để ăn và cũng

không phải là cái dạ dày biết bơi như lũ

cá mập kia. Nó đẹp đẽ, cao thượng và

chẳng sợ bất cứ thứ gì.

“Ta giết nó chỉ để tự vệ”, ông lão nói

lớn.

“Và ta đã giết được nó”.

Ngoài ra, lão nghĩ, bằng cách này hay

cách khác thì vạn vật cũng sát hại lẫn

nhau. Nghề câu cá hại ta y hệt như đã

nuôi sống ta vậy. Thằng bé giúp ta

sống, lão nghĩ. Ta chớ tự lừa dối mình


83

where the shark had cut him. He

chewed it and noted its quality and its

good taste. It was firm and juicy, like

meat, but it was not red. There was no

stringiness in it and he knew that it

would bring the highest price In the

market. But there was no way to keep

its scent out of the water and the old

man knew that a very had time was

coming.

The breeze was steady. It had backed a

little further into the north-east and he

knew that meant that it would not fall off.

The old man looked ahead of him but

he could see no sails nor could he see

the hull nor the smoke of any ship.

There were only the flying fish that went

up from his bow sailing away to either

side and the yellow patches of Gulf

weed. He could not even see a bird.

[106] He had sailed for two hours,

resting in the stern and sometimes

chewing a bit of the meat from the

marlin, trying to rest and to be strong,

when he saw the first of the two sharks.

“Ay,” he said aloud. There is no

translation for this word and perhaps it

is just a noise such as a man might

make, involuntarily, feeling the nail go

through his hands and into the wood.

“Galanos,” he said aloud. He had seen

the second fin now coming up behind

the first and had identified them as

shovel-nosed sharks by the brown,

triangular fin and the sweeping

movements of the tail. They had the

scent and were excited and in the

stupidity of their great hunger they were

losing and finding the scent in their

quá nhiều. Lão cúi người qua mạn rứt

mẩu thịt cá chỗ con cá mập ngoạm dứt.

Lão nhai và cảm nhận chất cá và mùi vị

dễ chịu của nó. Thịt con cá săn, nhiều

nước như chất thịt súc vật, nhưng

không đỏ bằng. Thịt con cá không dai,

lão biết loại thịt này sẽ được giá cao

nhất trên thị trường. Nhưng chẳng có

cách nào ngăn không cho mùi cá tỏa

trong đại dương và lão biết rằng giai

đoạn rất cam go đang đến gần. Gió vẫn

thổi đều. Hướng gió hơi chuyển sang

Đông Bắc và lão biết điều đó có nghĩa

là gió sẽ không tắt. Nhìn thẳng phía

trước, lão chẳng hề thấy một lá buồm,

một bóng thuyền hay một làn khói tàu

nào cả. Chỉ có đàn cá chuồn phóng lên

từ dưới mũi thuyền, bay giạt sang phía

kia và những vệt rong vàng của vùng

Nhiệt Lưu. Thậm chí lão không còn thấy

bóng dáng của một con chim nào nữa.

Trong suốt hai tiếng đồng hồ, lão lái

thuyền đi và sau khi tựa người sau lái,

thỉnh thoảng nhai một mẩu thịt cá kiếm,

cố nghỉ ngơi để phục hồi sức thì lão

nom thấy con đầu tiên trong hai con cá

mập.

“Ay”, lão thốt lớn. Không thể nào diễn

nghĩa được từ này và có lẽ nó chỉ là thứ

âm thanh vô tình thốt lên khi một người

cảm thấy cái đinh xuyên qua tay mình

ghim vào gỗ.

“Galanos”, lão nói lớn. Bây giờ lão mới

trông thấy chiếc vây thứ hai bám sau

con thứ nhất; nhìn chiếc vây hình tam

giác màu nâu và cách thức quẫy đuôi,

lão nhận dạng đó là loài cá - mập - mũi

- xẻng. Chúng bắt được mùi, háo hức

và trong cơn điên cuồng do bị cái đói

thôi thúc, chúng lạc lối rồi lại huyên náo

khi định hướng mùi vị. Nhưng mỗi lúc


84

excitement. But they were closing all the

time.

The old man made the sheet fast and

jammed the tiller. Then he took up the

oar with the knife lashed to it. He lifted it

as lightly as he could because his

hands rebelled at the pain. Then he

opened and closed them on it lightly to

loosen them. He closed them firmly so

they would take the pain now and would

not flinch and watched the sharks come.

He could see their wide, flattened,

shovelpointed heads now and their

white tipped wide pectoral fins. They

were hateful sharks, [107] bad smelling,

scavengers as well as killers, and when

they were hungry they would bite at an

oar or the rudder of a boat. It was these

sharks that would cut the turtles’ legs

and flippers off when the turtles were

asleep on the surface, and they would

hit a man in the water, if they were

hungry, even if the man had no smell of

fish blood nor of fish slime on him.

“Ay,” the old man said. “Galanos. Come

on galanos.”

They came. But they did not come as

the Mako had come. One turned and

went out of sight under the skiff and the

old man could feel the skiff shake as he

jerked and pulled on the fish. The other

watched the old man with his slitted

yellow eyes and then came in fast with

his half circle of jaws wide to hit the fish

where he had already been bitten. The

line showed clearly on the top of his

brown head and back where the brain

joined the spinal cord and the old man

drove the knife on the oar into the

juncture, withdrew it, and drove it in

again into the shark’s yellow cat-like

eyes. The shark let go of the fish and

chúng lại đến gần hơn. ông lão buộc

chặt dây lèo buồm, nêm kỹ bánh lái. Rồi

lão cầm mái chèo đã buộc sẵn lưỡi dao.

Lão ráng nâng lên từ từ bởi hai bàn tay

lão đang nhức nhối. Rồi lão cứ khẽ

buông, nắm mái chèo để đôi tay quen

dần. Lúc này lão nắm chặt để chúng

quen với cơn đau; không nao núng, lão

nhìn hai con cá mập đang đến. Giờ thì

lão có thể nhìn thấy mấy cái đầu dẹt,

phẳng, nhọn như hai mũi xẻng và

những chiếc ông vi bên sườn rộng, viền

chóp trắng của chúng. Những con cá

mập đáng ghét, thối tha, những kẻ săn

tìm thịt chết và cũng là những kẻ giết

thịt; khi đói chúng đớp cả mái chèo hay

cả bánh lái của con thuyền. Loài cá

mập này có thể cắt đứt phăng chân và

chân chèo của loài rùa khi chúng ngủ lơ

mơ trên mặt nước; nếu đói thì chúng

tấn công cả con người dưới nước dẫu

cho người ấy không có mùi máu cá hay

chút nhớt cá nào trên mình.

“Ay”, ông lão gọi.

“Galanos! Hãy đến đây galanos”. Chúng

đến nhưng lại không theo kiểu của con

Mako. Một con lắc mình, lặn khuất dưới

thân thuyền; lão có thể nhận thấy chiếc

thuyền rung lên khi nó đớp và rứt thịt

con cá. Còn con kia giương đôi mắt

vàng ti hí nhìn lão rồi há rộng cái mõm

như nửa vòng tròn của nó, bất thình

lình xáp vào đớp con cá ngay nơi đã bị

đớp. Đường nhăn hằn rõ trên đỉnh đầu

nâu xám vắt ngược ra sau nơi não của

con cá mập nối với xương sống, ông

lão cắm mũi dao đầu mái chèo vào chỗ

ấy, rút ra đâm vào đôi mắt vàng như

mắt mèo của nó. Con cá mập buông

mồi, chìm xuống, nuốt vội chỗ thịt đã

ngoạm được trong cơn hấp hối. Chiếc


85

slid down, swallowing what he had

taken as he died.

The skiff was still shaking with the

destruction the other shark was doing to

the fish and the old man let [108] go the

sheet so that the skiff would swing

broadside and bring the shark out from

under. When he saw the shark he

leaned over the side and punched at

him. He hit only meat and the hide was

set hard and he barely got the knife in.

The blow hurt not only his hands but his

shoulder too. But the shark came up

fast with his head out and the old man

hit him squarely in the center of his flat-

topped head as his nose came out of

water and lay against the fish. The old

man withdrew the blade and punched

the shark exactly in the same spot

again. He still hung to the fish with his

jaws hooked and the old man stabbed

him in his left eye. The shark still hung

there.

“No?” the old man said and he drove

the blade between the vertebrae and

the brain. It was an easy shot now and

he felt the cartilage sever. The old man

reversed the oar and put the blade

between the shark’s jaws to open them.

He twisted the blade and as the shark

slid loose he said, “Go on, galano. Slide

down a mile deep. Go see your friend,

or maybe it’s your mother.”

The old man wiped the blade of his

knife and laid down the oar. Then he

found the sheet and the sail filled and

he brought the skiff onto her course.

[109] “They must have taken a quarter

of him and of the best meat,” he said

aloud. “I wish it were a dream and that I

had never hooked him. I’m sorry about

thuyền vẫn cứ chao đảo bởi sức tàn

phá của con cá mập còn lại vào con cá;

ông lão buông chùng dây lèo buồm để

con thuyền lạng sang bên làm con cá

mập phải hiện ra. Khi nhìn thấy, lão cúi

người qua mạn phóng mũi dao vào nó.

Lão mới chỉ chạm vào phần thịt bởi da

cá mập rất cứng và lão khó có thể thọc

sâu lưỡi dao xuống. Cú đâm dội lại

không chỉ làm buốt đôi tay mà còn làm

đau cả vai lão nữa. Nhưng con cá mập

lại trồi nhanh đầu lên, ông lão đâm

thẳng xuống đỉnh đầu bẹt khi mũi nó

nhô khỏi mặt nước, áp chặt vào con cá.

ông lão rút dao ra rồi đâm trở lại ngay

chính chỗ ấy. Nó vẫn bám chặt con cá

bởi bộ hàm đã ngoạm vào, ông lão đâm

vào mắt trái. Con cá mập vẫn cứ đeo

cứng.

“Không hả”... ”, ông lão nói rồi phóng

dao đâm vào giữa điểm nối xương sống

và não. Lúc này, cú đâm đã dễ dàng,

lão cảm thấy chỗ xương sụn vỡ tan.

ông lão rút mái chèo lách lưỡi dao vào

giữa hàm con cá mập, cạy mở. Lão

xoYy lưỡi dao và khi con cá mập buông

ra Lão nói.

“Cút đi galanos. Cứ chìm sâu cả ngàn

thước. Đi mà gặp bạn mày, hay gặp

con ********* ấy”. ông lão chùi lưỡi dao

rồi đặt cây chèo nằm xuống. Lão tìm

dây lèo buồm, cánh buồm no gió, lão

đưa con thuyền vào bờ.

“Bọn chúng đã xơi hết một phần tư con

cá, mà lại vào chỗ thịt ngon nhất nữa

cơ chứ”, lão nói lớn.

“Giá mà đây chỉ là giấc mộng và ta

chưa hề câu được nó. Ta lấy làm tiếc

về điều đó, cá à. Nó khiến mọi chuyện


86

it, fish. It makes everything wrong.” He

stopped and he did not want to look at

the fish now. Drained of blood and

awash he looked the colour of the silver

backing of a minor and his stripes still

showed.

“I shouldn’t have gone out so far, fish,”

he said. “Neither for you nor for me. I’m

sorry, fish.”

Now, he said to himself. Look to the

lashing on the knife and see if it has

been cut. Then get your hand in order

because there still is more to come.

“I wish I had a stone for the knife,” the

old man said after he had checked the

lashing on the oar butt. “I should have

brought a stone.” You should have

brought many things, he thought. But

you did not bring them, old man. Now is

no time to think of what you do not

have. Think of what you can do with

what there is.

“You give me much good counsel,” he

said aloud. “I’m tired of it.”

He held the tiller under his arm and

soaked both his hands in the water as

the skiff drove forward.

“God knows how much that last one

took,” he said.

[110] “But she’s much lighter now.” He

did not want to think of the mutilated

under-side of the fish. He knew that

each of the jerking bumps of the shark

had been meat torn away and that the

fish now made a trail for all sharks as

wide as a highway through the sea.

He was a fish to keep a man all winter,

he thought Don’t think of that. Just rest

hỏng bét cả rồi”. Lão ngừng lại và bây

giờ không muốn nhìn con cá nữa. Kiệt

máu và bềnh bồng trên sóng, trông con

cá có màu bạc xỉn của lớp thủy tráng

gương nhưng những cái sọc của nó

vẫn rõ nét.

“Lẽ ra ta đừng nên đi quá xa, cá à”, lão

nói.

“Không nên đối với mày và cả đối với

ta. Ta lấy làm tiếc, cá à”. Nào, lão tự

nhủ. Hãy nhìn sợi dây buộc dao xem nó

có bị đứt không. Rồi chuẩn bị sẵn sàng

bởi vì những con khác sẽ đến.

“Giá mà mình có hòn đá mài dao”, lão

nói sau lúc kiểm tra xong sợi dây buộc

lưỡi dao vào mái chèo.

“Lẽ ra mình nên mang theo hòn đá ấy”.

Lẽ ra mày phải mang theo nhiều thứ,

lão nghĩ. Nhưng mày đã không mang,

lão già ơi. Giờ thì không phải lúc nghĩ

về những thứ mày mang hay không

mang. Hãy nghĩ về những việc mày có

thể xoay xở với những dụng cụ có sẵn

ở đây.

“Mày răn bảo tao quá nhiều lời hay hớm

rồi đấy”, lão nói lớn.

“Tao mệt mỏi lắm rồi”. Lão cặp tay lái

vào nách và nhúng cả hai bàn tay

xuống nước khi con thuyền lướt về phía

trước.

“Lạy Chúa, cái con cuối cùng ấy đớp

mới nhiều làm sao”, lão nói.

“Nhưng bây giờ con thuyền đã nhẹ hơn

nhiều”. Lão không muốn nghĩ đến cái

bụng dưới rách nát của con cá. Lão biết


87

and try to get your hands in shape to

defend what is left of him. The blood

smell from my hands means nothing

now with all that scent in the water.

Besides they do not bleed much. There

is nothing cut that means anything. The

bleeding may keep the left from

cramping.

What can I think of now? he thought.

Nothing. I must think of nothing and wait

for the next ones. I wish it had really

been a dream, he thought. But who

knows? It might have turned out well.

The next shark that came was a single

shovelnose. He came like a pig to the

trough if a pig had a mouth so wide that

you could put your head in it. The old

man let him hit the fish and then drove

the knife on the oar don into his brain.

But the shark jerked backwards as he

rolled and the knife blade snapped.

The old man settled himself to steer. He

did not even watch the big shark sinking

slowly in the water, [111] showing first

life-size, then small, then tiny. That

always fascinated the old man. But he

did not even watch it now.

“I have the gaff now,” he said. “But it will

do no good. I have the two oars and the

tiller and the short club.”

Now they have beaten me, he thought. I

am too old to club sharks to death. But I

will try it as long as I have the oars and

the short club and the tiller.

He put his hands in the water again to

soak them. It was getting late in the

afternoon and he saw nothing but the

sea and the sky. There was more wind

mỗi cú giật rung của con cá mập thì một

mảng thịt bị rứt đi và bây giờ con cá lại

để lại một vệt máu loang rộng, trải dài

như con đường cao tốc trên đại dương

cho họ hàng lũ lĩ nhà cá mập kia. Con

cá này có thể nuôi sống một người suốt

cả mùa đông, lão nghĩ. Đừng nghĩ về

điều đó nữa. Hãy nghỉ ngơi và xoa dịu

đôi tay để bảo vệ chỗ thịt cá còn lại.

Bây giờ với tất cả khối mùi vị ấy trong

nước, mùi máu từ đôi tay mình sẽ

chẳng nghĩa lý gì cả. Vả lại chúng

không chảy nhiều máu. Bất kì vết cắt

nào cũng đâu phải hoàn toàn vô giá trị.

Không chừng, chỗ máu chảy kia sẽ

ngăn bàn tay trái khỏi chứng chuột rút.

Bây giờ mình có thể nghĩ về cái gì nhỉ...

Lão nghĩ. Chẳng gì cả. Mình phải không

suy nghĩ và chờ đợi những con sắp

đến. Giá mà chuyện này chỉ là giấc mơ

thật, lão nghĩ. Nhưng ai biết được...

Không chừng nó lại hóa ra tốt lành. Con

cá mập tiếp theo đi một mình, thuộc loài

mũi

- xẻng. Nó lao tới như con lợn xông vào

máng ăn nếu con lợn ấy có cái mõm

rộng đủ để bạn đút lọt đầu mình vào.

ông lão chờ nó đớp con cá rồi phóng

mũi dao đầu mái chèo vào não nó. Con

cá mập trằn mạnh người ra sau, lúc nó

lăn tròn lưỡi dao gãy. ông lão cầm lấy

tay lái. Thậm chí lão cũng chẳng buồn

nhìn con cá mập đồ sộ từ từ chìm

xuống nước, lúc đầu còn giữ nguyên

kích cỡ, rồi nhỏ dần chỉ còn một chấm

nhỏ. Cảnh ấy luôn hấp dẫn lão. Nhưng

bây giờ lão cũng chẳng buồn liếc mắt

nhìn.

“Bây giờ ta còn cây sào móc”, lão nói.

“Nhưng cây sào ấy chẳng giúp ích gì


88

in the sky than there had been, and

soon he hoped that he would see land.

“You’re tired, old man,” he said. “You’re

tired inside.”

The sharks did not hit him again until

just before sunset.

The old man saw the brown fins coming

along the wide trail the fish must make

in the water. They were not even

quartering on the scent. They were

headed straight for the skiff swimming

side by side.

He jammed the tiller, made the sheet

fast and reached under the stem for the

club. It was an oar handle [112] from a

broken oar sawed off to about two and a

half feet in length. He could only use it

effectively with one hand because of the

grip of the handle and he took good

hold of it with his right hand, flexing his

hand on it, as he watched the sharks

come. They were both galanos.

I must let the first one get a good hold

and hit him on the point of the nose or

straight across the top of the head, he

thought.

The two sharks closed together and as

he saw the one nearest him open his

jaws and sink them into the silver side

of the fish, he raised the club high and

brought it down heavy and slamming

onto the top of the shark’s broad head.

He felt the rubbery solidity as the club

came down. But he felt the rigidity of

bone too and he struck the shark once

more hard across the point of the nose

as he slid down from the fish.

The other shark had been in and out

and now came in again with his jaws

nhiều. Ta cũng còn hai mái chèo, tay lái

và cái chày ngắn”. Giờ thì chúng thắng

ta rồi, lão nghĩ. Còn ta thì đã quá già để

có thể vung chày đập chết lũ cá mập

kia. Nhưng ta sẽ cố cầm cự nếu trong

tay còn hai mái chèo, cái chày ngắn và

tay lái. Lão lại nhúng tay xuống biển.

Chiều đang xế, lão chẳng nhìn thấy gì

cả ngoài mặt biển và bầu trời. Gió thổi

mạnh hơn lúc trước, và lão hi vọng

chẳng mấy chốc lão sẽ về đến đất liền.

“Mày đã rã rời, lão già kia”, lão nói.

“Mày rã rời đến tận xương tủy”. Lũ cá

mập không tiếp tục tấn công mãi cho

đến ngay trước khi mặt trời lặn. ông lão

nhìn thấy mấy chiếc vi xám lao theo vệt

hơi rộng mà con cá kiếm hẳn đã để lại

trong nước. Chúng thậm chí không

thèm tản ra đánh hơi. Cùng sánh đôi,

chúng bơi thẳng đến con thuyền. Lão

chèn tay lái, buộc chặt dây lèo buồm rồi

đưa tay xuống đuôi thuyền tìm cái chày.

Đấy là khúc cán được cưa từ mái chèo

gãy, dài chừng tám tấc. Lão chỉ có thể

sử dụng nó hiệu quả bằng một tay bởi

chỗ tay nắm của nó chỉ vừa vặn với một

bàn tay; tay phải lão đã nắm chắc cái

chày trong lúc lão nhìn lũ cá mập xông

đến. Cả hai con thuộc loài galanos.

Mình phải để con đầu tiên ngoặm chặt

rồi mới nện nó vào ngay giữa mũi hay

giã thẳng vào đỉnh đầu, lão nghĩ. Hai

con cá mập cùng tiến sát và khi thấy

con gần lão há mồm cắn phập vào bên

lườn ánh bạc của con cá thì lão nâng

cao cái chày, dốc sức bình sinh giáng

ngay xuống đỉnh đầu rộng của con cá

mập. Khi chạm xuống, lão cảm thấy cái

chày chùng lại như chạm phải lớp cao

su rắn. Nhưng lão cũng cảm nhận được

độ cứng của xương rồi lão giáng thêm


89

wide. The old man could see pieces of

the meat of the fish spilling white from

the corner of his jaws as he bumped the

fish and closed his jaws. He swung at

him and hit only the head and the shark

looked at him and wrenched the meat

loose. The [113] old man swung the

club down on him again as he slipped

away to swallow and hit only the heavy

solid rubberiness.

“Come on, galano,” the old man said.

“Come in again.”

The shark came in a rush and the old

man hit him as he shut his jaws. He hit

him solidly and from as high up as he

could raise the club. This time he felt

the bone at the base of the brain and he

hit him again in the same place while

the shark tore the meat loose sluggishly

and slid down from the fish.

The old man watched for him to come

again but neither shark showed. Then

he saw one on the surface swimming in

circles. He did not see the fin of the

other.

I could not expect to kill them, he

thought. I could have in my time. But I

have hurt them both badly and neither

one can feel very good. If I could have

used a bat with two hands I could have

killed the first one surely. Even now, he

thought.

He did not want to look at the fish. He

knew that half of him had been

destroyed. The sun had gone down

while he had been in the fight with the

sharks.

“It will be dark soon,” he said. “Then I

should see [114] the glow of Havana.. If

một đòn cật lực vào chóp mũi của con

cá mập khi nó trượt khỏi con cá. Con cá

mập kia cứ nhào vào táp rồi lùi ra, bây

giờ nó lại ngoác to mồm xông vào. ông

lão có thể nhìn thấy những dải thịt cá

kéo thành vệt trắng trong khóe hàm con

cá mập khi nó lao vào con cá kiếm và

khớp mõm xuống. Lão chồm người bổ

một đòn nhưng chỉ trúng vào đầu nó,

con cá mập nhìn lão rồi bứt nốt chỗ thịt

đã bị cắn rời ra. ông lão lại vung chày

giã xuống khi nó lảng ra nuốt, cái chày

chỉ đánh trúng lớp thịt dày, chắc như

cao su.

“Nhào vô đi, GALANOS”, ông lão nói.

“Hãy lại nhào vô xem”. Con cá mập xốc

thẳng tới và khi nó vập hàm xuống, lão

giáng cho nó một chày. Lão giáng cật

lực từ độ cao mà lão có thể nâng cái

chày hết cỡ. Lần này lão cảm nhận

được lớp xương sọ, rồi lão lại quật tiếp

vào ngay chỗ ấy trong lúc con cá mập

lờ đờ kéo đứt miếng thịt chìm xuống.

ông lão chờ nó lại xông đến nhưng

chẳng thấy tăm hơi đâu cả. Rồi lão thấy

một con đang lượn vòng trên mặt nước.

Lão không thấy vi của con kia. Mình

không hi vọng giết được chúng, lão

nghĩ. Như mình có thể làm thuở còn trai

trẻ. Nhưng mình đã đánh chúng bị

thương nặng và cả hai con cá mập ấy

đều đã choáng váng. Nếu mình có thể

cầm cái chày bằng cả hai tay thì chắc

mình đã hạ gục con đầu tiên rồi. Thậm

chí ngay cả bây giờ, lão nghĩ. Lão

chẳng muốn nhìn con cá. Lão biết nó đã

bị hủy hoại mất một nửa. Mặt trời đã lặn

trong lúc lão đang kịch chiến với hai con

cá mập.

“Chốc nữa trời sẽ tối”, lão nói.


90

I am too far to the eastward I will see

the lights of one of the new beaches.”

I cannot be too far out now, he thought.

I hope no one has been too worried.

There is only the boy to worry, of

course. But I am sure he would have

confidence. Many of the older fishermen

will worry. Many others too, he thought.

I live in a good town.

He could not talk to the fish anymore

because the fish had been ruined too

badly. Then something came into his

head.

“Half fish,” he said. “Fish that you were.

I am sorry that I went too far out. I

ruined us both. But we have killed many

sharks, you and I, and ruined many

others. How many did you ever kill, old

fish? You do not have that spear on

your head for nothing.”

He liked to think of the fish and what he

could do to a shark if he were swimming

free. I should have chopped the bill off

to fight them with, he thought. But there

was no hatchet and then there was no

knife.

But if I had, and could have lashed it to

an oar butt, what a weapon. Then we

might have fought them together. What

will you do now if they come in the

night? What can you do?

“Fight them,” he said. “I’ll fight them until

I die.”

[115] But in the dark now and no glow

showing and no lights and only the wind

and the steady pull of the sail he felt

that perhaps he was already dead. He

put his two hands together and felt the

palms. They were not dead and he

“Rồi mình sẽ nhìn thấy ánh đèn

Havana. Nếu mình đi quá xa về hướng

Đông thì mình cũng thấy ánh đèn của

một trong những bãi biển mới”. Bây giờ

mình không còn xa quá nữa, lão nghĩ.

Mình hy vọng không có ai phải lo lắng

nhiều. Dĩ nhiên chỉ có mỗi thằng bé lo

mà thôi. Nhưng mình chắc nó vẫn tin

tưởng. Nhiều bạn chài luống tuổi cũng

sẽ lo lắng. Nhiều người khác cũng vậy,

lão nghĩ. Mình sống trong một thành

phố nghĩa tình. Lão không thể nói

chuyện với con cá được nữa bởi lẽ nó

đã bị xâu xé nát tươm cả rồi. Lát sau

đầu lão chợt nảy ra ý tưởng.

“Nửa con cá kia ơi”, lão nói.

“Cá à, trước khi mày là thế đấy. Ta ân

hận vì đã đi quá xa. Ta đã hủy hoại cả

hai chúng mình. Nhưng chúng ta đã tiêu

diệt được nhiều cá mập, mày và ta, đã

đánh trọng thương nhiều con khác. Mày

đã từng giết được bao nhiêu con, hỡi

anh bạn cá già kia... Cái lưỡi kiếm trên

đầu mày chẳng phải vô cớ mà được

sinh ra như thế”. Lão thích tưởng tượng

về con cá và những gì nó có thể làm đối

với một con cá mập nếu nó được tự do

bơi lội. Có lẽ mình nên cắt cái lưỡi kiếm

để dùng làm vũ khí chiến đấu, lão nghĩ.

Nhưng chẳng có cái rìu nhỏ hay con

dao nào cả. Nhưng nếu ta có và có thể

buộc nó vào mái chèo thì đấy mới đích

thực là vũ khí. Rồi chúng ta sẽ cùng

chiến đấu với bọn chúng. Bây giờ mày

sẽ làm gì nếu bọn chúng kéo đến vào

ban đêm... Mày có thể làm gì...

“Chống lại chúng”, lão nói.

“Mình sẽ chống lại chúng cho đến lúc


91

could bring the pain of life by simply

opening and closing them. He leaned

his back against the stern and knew he

was not dead. His shoulders told him.

I have all those prayers I promised if I

caught the fish, he thought. But I am too

tired to say them now. I better get the

sack and put it over my shoulders.

He lay in the stern and steered and

watched for the glow to come in the sky.

I have half of him, he thought. Maybe I’ll

have the luck to bring the forward half

in. I should have some luck. No, he

said. You violated your luck when you

went too far outside.

“Don’t be silly,” he said aloud. “And

keep awake and steer. You may have

much luck yet.” “I’d like to buy some if

there’s any place they sell it,” he said.

What could I buy it with? he asked

himself. Could I buy it with a lost

harpoon and a broken knife and two

bad hands?

“You might,” he said. “You tried to buy it

with [116] eighty-four days at sea. They

nearly sold it to you too.”

chết”. Nhưng lúc này, trong bóng tối,

không một quầng sáng lấp lánh, không

một ánh điện, chỉ có gió và con thuyền

lững thững trôi, lão cảm nhận như thể

lão đã chết tự bao giờ. Lão áp hai bàn

tay vào nhau, sờ vào lòng bàn tay.

Chúng chưa chết và lão có thể cảm

nhận nỗi đau đớn bằng cách đơn giản

là nắm, mở đôi bàn tay. Lão ngả người

tựa lên đuôi thuyền và biết mình chưa

chết. Đôi vai đã mách lão điều đó. Mình

nhớ đọc tất cả những bài kinh khi mình

bắt được con cá, lão nghĩ. Nhưng lúc

này, mình đã quá mệt để đọc nổi nữa

rồi. Tốt hơn là mình nên lấy cái bao đắp

lên vai.

Lão nằm xuống phía sau thuyền, tay

vẫn lái và mắt dõi nhìn quầng sáng hắt

lên nền trời. Mình còn một nửa, lão

nghĩ. Có lẽ vận may sẽ đến giúp mình

mang nửa con cá này vào bờ. ít ra thì

mình cũng phải có chút may mắn nào

đấy. Không, lão nói. Cứ đi quá xa thế

này thì mày đã tự làm tổn hại cái vận

may của mày rồi.

“Đừng có ngốc”, lão nói lớn.

“Cố mà thức và lái thuyền đi. Không

chừng mày lại gặp may nhiều đấy”.

“Ta muốn mua một ít may mắn nếu nó

được bán ở bất cứ nơi nào”, lão nói.

Thế ta lấy gì để mua nó đây... Lão tự

hỏi. Ta có thể mua nó bằng ngọn lao

mất, con dao gãy và đôi tay bị thương

ư...

“Mày có thể”, lão nói.

“Mày cố mua nó bằng tám mươi tư


92

ngày đi biển. Suýt nữa nó đã được bán

cho mày”.

Chapter 10

I must not think nonsense, he thought.

Luck is a thing that comes in many

forms and who can recognize her? I

would take some though in any form

and pay what they asked. I wish I could

see the glow from the lights, he thought.

I wish too many things. But that is the

thing I wish for now. He tried to settle

more comfortably to steer and from his

pain he knew he was not dead.

He saw the reflected glare of the lights

of the city at what must have been

around ten o’clock at night. They were

only perceptible at first as the light is in

the sky before the moon rises. Then

they were steady to see across the

ocean which was rough now with the

increasing breeze. He steered inside of

the glow and he thought that now, soon,

he must hit the edge of the stream.

Now it is over, he thought. They will

probably hit me again. But what can a

man do against them in the dark without

a weapon?

He was stiff and sore now and his

wounds and all of the strained parts of

his body hurt with the cold of the night. I

hope I do not have to fight again, he

thought. I hope so much I do not have

to fight again.

[117] But by midnight he fought and this

time he knew the fight was useless.

They came in a pack and he could only

see the lines in the water that their fins

made and their phosphorescence as

Chương 10

Mình đừng nghĩ vớ vẩn nữa, lão nghĩ.

Vận may là thứ đến với vô vàn dáng vẻ,

ai có thể nhận diện ra nó... Dẫu sao thì

mình sẽ nhận một ít trong bất cứ hình

thức nào và trả bất kỳ giá nào mà người

bán đòi hỏi. Giá mà mình có thể nhìn

thấy ánh điện, lão nghĩ. Mình ao ước

quá nhiều. Nhưng đấy là thứ mình cần

bây giờ. Lão cố xoay trở cho thoải mái

để lái thuyền và nhờ nỗi đau nhức lão

biết mình chưa chết. Vào khoảng mười

giờ tối, lão trông thấy ánh đèn thành

phố hắt xuống nước. Thoạt tiên, đấy chỉ

là thứ ánh sáng mang máng trên bầu

trời như trước lúc mặt trăng mọc.

Thoáng chốc chúng hiện rõ ra ở đằng

kia đại dương, lúc này đang dậy sóng

theo chiều gió mạnh. Lão lái thẳng vào

giữa quầng sáng, lão nghĩ chẳng mấy

chốc kể từ lúc này lão sẽ chạm đến mé

dòng nước. Giờ thì đã xong, lão nghĩ.

Có lẽ chúng sẽ lại tấn công ta. Nhưng

trong đêm tối, không một tấc sắt trong

tay, con người có thể làm gì để chống

lại chúng... Lúc này lão đã tê cứng,

nhức nhối và cái giá lạnh ban đêm càng

làm những vết thương và tất cả những

chỗ xây xát trên khắp cơ thể lão đau

buốt. Mình hy vọng là sẽ không còn

chạm trán với chúng, lão nghĩ. Mình rất

hy vọng mình không phải chạm trán lại

với bọn chúng. Nhưng vào lúc nửa đêm

lão phải chiến đấu và lần này lão biết

cuộc chiến đấu là vô vọng. Chúng kéo

đến cả đàn, lão chỉ nhìn thấy những

đường nước do vây chúng xẻ bơi và

những vệt lân tinh khi chúng quăng


93

they threw themselves on the fish. He

clubbed at heads and heard the jaws

chop and the shaking of the skiff as they

took hold below. He clubbed

desperately at what he could only feel

and hear and he felt something seize

the club and it was gone.

He jerked the tiller free from the rudder

and beat and chopped with it, holding it

in both hands and driving it down again

and again. But they were up to the bow

now and driving in one after the other

and together, tearing off the pieces of

meat that showed glowing below the

sea as they turned to come once more.

One came, finally, against the head

itself and he knew that it was over. He

swung the tiller across the shark’s head

where the jaws were caught in the

heaviness of the fish’s head which

would not tear. He swung it once and

twice and again. He heard the tiller

break and he lunged at the shark with

the splintered butt. He felt it go in and

knowing it was sharp he drove it in

again. The shark let go and rolled away.

That was the [118] last shark of the

pack that came. There was nothing

more for them to eat.

The old man could hardly breathe now

and he felt a strange taste in his mouth.

It was coppery and sweet and he was

afraid of it for a moment. But there was

not much of it.

He spat into the ocean and said, “Eat

that, galanos. And make a dream

you’ve killed a man.”

He knew he was beaten now finally and

without remedy and he went back to the

stern and found the jagged end of the

mình vào con cá. Lão nện chày xuống

mấy cái đầu, nghe tiếng răng bập và

cảm thấy con thuyền chao đảo khi

chúng luồn xuống dưới. Lão vung chày

tuyệt vọng vào bất cứ chỗ nào lão có

thể phỏng đoán hoặc nghe thấy, rồi lão

cảm thấy có cái gì đó tóm lấy cái chày,

lôi tuột đi. Lão giật cái tay lái ra khỏi ổ

lái, cầm cả hai tay đâm, bổ dọc liên hồi

kì trận. Nhưng bây giờ bọn chúng lại

dồn hết đến đằng mũi thuyền, lần lượt

thay phiên nhau, hay cả bọn cùng xông

vào xâu xé con cá, chỗ thịt chúng rứt

được lấp lánh dưới nước khi chúng trở

mình để lại lao vào. Cuối cùng một con

xáp đến đớp vào cái đầu cá, lão biết thế

là hết. Lão vung tay lái quật ngang đầu

con cá mập chỗ bộ hàm bị kẹp cứng

trong xương đầu con cá kiếm mà không

thể rứt ra được. Lão quật lần nữa, thêm

lần nữa, rồi thêm nữa. Lão nghe tiếng

cái tay lái gãy; dùng phần gãy lởm

chởm, lão đâm vào con cá mập. Cảm

thấy đoạn tay lái cắm phập vào, lão biết

nó sắc rồi thọc sâu xuống. Con cá mập

buông ra, lăn mình đi. Đấy là con cuối

cùng của đàn cá mập. Chẳng còn gì

nữa để chúng xâu xé. Lúc này lão nặng

nề thở và cảm thấy có vị là lạ trong

miệng. Vị ấy ngòn ngọt và có mùi tanh

đồng; lão thoáng lo sợ. Nhưng chỗ mùi

vị ấy không nhiều. Lão khạc nhổ xuống

đại dương rồi nói:

“Đớp đi, lũ galanos kia. Và hãy tưởng

tượng rằng bọn mày đã giết chết một

con người”. Bây giờ lão biết mình đã bại

trận hoàn toàn, không thể nào cứu vãn

nổi; lão quay lại đằng lái, tìm đoạn tay

lái gãy lởm chởm còn đủ dài để lắp vào

ổ lái, đưa thuyền vào bờ. Lão khoác cái

bao qua vai rồi lái thuyền theo hướng

cũ. Bây giờ, tay lái lão nhẹ bẵng và lão


94

tiller would fit in the slot of the rudder

well enough for him to steer. He settled

the sack around his shoulders and put

the skiff on her course. He sailed lightly

now and he had no thoughts nor any

feelings of any kind. He was past

everything now and he sailed the skiff to

make his home port as well and as

intelligently as he could. In the night

sharks hit the carcass as someone

might pick up crumbs from the table.

The old man paid no attention to them

and did not pay any attention to

anything except steering. He only

noticed how lightly and bow well the

skiff sailed now there was no great

weight beside her.

[119] She’s good, he thought. She is

sound and not harmed in any way

except for the tiller. That is easily

replaced.

He could feel he was inside the current

now and he could see the lights of the

beach colonies along the shore. He

knew where he was now and it was

nothing to get home.

The wind is our friend, anyway, he

thought. Then he added, sometimes.

And the great sea with our friends and

our enemies. And bed, he thought. Bed

is my friend. Just bed, he thought. Bed

will be a great thing. It is easy when you

are beaten, he thought. I never knew

how easy it was. And what beat you, he

thought.

“Nothing,” he said aloud. “I went out too

far.”

When he sailed into the little harbour

the lights of the Terrace were out and

he knew everyone was in bed. The

chẳng còn nghĩ hay thoáng chút vương

vấn gì nữa. Lúc này lão quên hết mọi

chuyện và chỉ tập trung đưa con thuyền

vào bến khéo léo và an toàn. Trong

đêm, đàn cá mập kéo đến gặm bộ

xương như kiểu ai đó nhặt những mẩu

bánh vụn trên bàn. ông lão chẳng buồn

bận tâm đến chúng và cũng không để ý

đến bất cứ chuyện gì ngoài việc lái

thuyền. Bây giờ lão chỉ lưu ý đến độ

lướt nhẹ và đằm của con thuyền khi

không còn phải đeo thêm cái gánh nặng

bên mình.

Con thuyền vẫn còn tốt, lão nghĩ. Nó

cũng chắc và chẳng hư hại gì ngoài cái

tay lái. Cái đó thì dễ thay. Bây giờ lão

có thể nhận thấy lão đã vào giữa dòng

chảy; lão trông thấy ánh đèn trên những

bãi biển dọc bờ. Lão biết bây giờ lão

đang ở đâu và lối về thì chẳng còn là

vấn đề gì nữa. Ngẫm cho cùng thì gió là

bạn của ta, lão nghĩ. Rồi lão nghĩ tiếp,

chỉ đôi khi. Và cả đại dương bao la với

những người bạn lẫn kẻ thù của ta. Và

giường chiếu nữa, lão nghĩ. Giường là

bạn của ta. Chỉ có giường thôi, lão nghĩ.

Giường chiếu hẳn là việc trọng đại. Đơn

giản làm sao khi mày bị đánh bại, lão

nghĩ. Ta chưa hề hình dung chuyện ấy

lại đơn giản đến thế. Cái gì làm mày

thất bại, lão nghĩ.

“Chẳng gì cả”, lão nói lớn.

“Ta đã đi quá xa”. Khi đưa được thuyền

về cái bến nhỏ, đèn nơi Terrace đã tắt,

lão biết mọi người đã đi ngủ. Gió không

ngừng lớn thêm và bây giờ đang thổi

mạnh. Nhưng phía trong bến cảng vẫn

yên ả, lão cập thuyền vào con lạch nhỏ,

đầy sỏi bên dưới ghềnh đá. Do không

có người giúp nên lão dốc sức đẩy con


95

breeze had risen steadily and was

blowing strongly now. It was quiet in the

harbour though and he sailed up onto

the little patch of shingle below the

rocks. There was no one to help him so

he pulled the boat up as far as he could.

Then he stepped out and made her fast

to a rock.

[120] He unstepped the mast and furled

the sail and tied it. Then he shouldered

the mast and started to climb. It was

then he knew the depth of his tiredness.

He stopped for a moment and looked

back and saw in the reflection from the

street light the great tail of the fish

standing up well behind the skiff’s stern.

He saw the white naked line of his

backbone and the dark mass of the

head with the projecting bill and all the

nakedness between.

He started to climb again and at the top

he fell and lay for some time with the

mast across his shoulder. He tried to

get up. But it was too difficult and he sat

there with the mast on his shoulder and

looked at the road. A cat passed on the

far side going about its business and

the old man watched it. Then he just

watched the road.

Finally he put the mast down and stood

up. He picked the mast up and put it on

his shoulder and started up the road. He

had to sit down five times before he

reached his shack.

Inside the shack he leaned the mast

against the wall. In the dark he found a

water bottle and took a drink. Then he

lay down on the bed. He pulled the

blanket [121] over his shoulders and

then over his back and legs and he

slept face down on the newspapers with

thuyền lên đến mức khả năng cho

phép. Rồi lão nhảy ra buộc thuyền vào

một tảng đá. Lão hạ buồm, quấn lá

buồm lại và buộc chặt. Rồi lão vác cột

buồm dợm chân leo lên. Chỉ đến khi ấy

lão mới biết cơ thể lão rã rời đến mức

nào. Lão dừng lại nghỉ một lát, ngoái

nhìn và thấy ánh đèn đường phản chiếu

lên cái đuôi to kềnh của con cá đang

dựng thẳng đứng bên cạnh đuôi thuyền.

Lão thấy cái xương sống vạch thành

đường thẳng trụi trần, trắng hếu và cái

đầu đồ sộ và đen ngòm với lưỡi kiếm

nhô thẳng tới trước mà chẳng còn tí thịt

da nào. Lão lại tiếp tục leo, lên đến đỉnh

dốc lão ngã rồi nằm một lát, cột buồm

vẫn vắt ngang qua vai. Lão gượng

đứng dậy. Nhưng việc ấy lại quá khó

nên lão cứ vác cột buồm ngồi đó nhìn

con đường. Đằng xa, một con mèo

đang băng qua đường tìm kiếm cái gì

đó, lão nhìn nó. Lát sau lão chỉ nhìn con

đường. Cuối cùng lão đặt cột buồm

xuống, đứng dậy. Lão dựng cột buồm,

vác lên vai rồi tiếp tục đi. Lão phải ngồi

nghỉ năm lần trước khi về đến lều. Vào

trong lều, lão dựng cột buồm tựa vào

tường. Lão tìm trong bóng tối ra chai

nước và uống một ngụm. Rồi lão nằm

xuống giường. Lão kéo cái mền đắp

qua vai, xuống lưng rồi chân; lão nằm

ngủ úp mặt lên lớp báo, hai tay dang

rộng, lòng bàn tay ngửa lên. Sáng hôm

sau, khi thằng bé nhìn vào lều, ông lão

đang ngủ. Trời đang nổi gió lớn đến nỗi

thuyền câu không thể ra khơi; thằng bé

dậy muộn rồi tạt qua lều ông lão như nó

thường làm vào mỗi buổi sáng. Thằng

bé thấy ông lão đang thở và khi nhìn

vào đôi bàn tay, nó bật khóc. Nó rón rén

bước ra đi mua cà phê mang về; suốt

con đường dốc nó cứ thổn thức mãi.

Nhiều người đánh cá quây quanh con


96

his arms out straight and the palms of

his hands up.

He was asleep when the boy looked in

the door in the morning. It was blowing

so hard that the drifting-boats would not

be going out and the boy had slept late

and then come to the old man’s shack

as he had come each morning. The boy

saw that the old man was breathing and

then he saw the old man’s hands and

he started to cry. He went out very

quietly to go to bring some coffee and

all the way down the road he was

crying.

Many fishermen were around the skiff

looking at what was lashed beside it

and one was in the water, his trousers

rolled up, measuring the skeleton with a

length of line.

The boy did not go down. He had been

there before and one of the fishermen

was looking after the skiff for him.

“How is he?” one of the fishermen

shouted.

“Sleeping,” the boy called. He did not

care that they saw him crying. “Let no

one disturb him.” “He was eighteen feet

from nose to tail,” the fisherman who

was measuring him called.

[122] “I believe it,” the boy said.

He went into the Terrace and asked for

a can of coffee.

“Hot and with plenty of milk and sugar in

it.”

“Anything more?”

thuyền, ngắm nhìn cái vật được buộc

bên mạn, một người xắn quần lội xuống

nước dùng dây đo chiều dài bộ xương.

Thằng bé không xuống đấy. Nó đã đến

từ trước và một trong những người

đánh cá thay nó trông hộ con thuyền.

“Bác ấy sao rồi... ”, một trong những

người đánh cá hỏi vọng lên.

“Đang ngủ”, thằng bé đáp. Nó không

bận tâm đến việc mọi người nhìn thấy

nó khóc.

“Đừng để ai đến quấy rầy ông”.

“Từ mũi đến đuôi, con cá dài gần sáu

mét”, người đang đo xướng lên.

“Cháu chắc là thế”, thằng bé nói. Nó đi

vào Terrace và hỏi mua một lon cà phê.

“Thật nóng và cho nhiều sữa, đường

vào”.

“Cần gì nữa không... ”

“Thưa không. Để lát nữa cháu xem ông

có thể ăn được gì”.

“Con cá thật ra trò”, chủ khách sạn nói.

“Chưa từng có một con cá nào như thế.

Kể cả hai cái con đáng mặt mà cháu bắt

hôm qua”.

“Mấy con cá quèn của cháu ấy mà”,

thằng bé nói rồi lại khóc.

“Cháu có muốn uống chút gì không... ”,

chủ khách sạn hỏi.

“Thưa không”, thằng bé đáp.


97

“No. Afterwards I will see what he can

eat.”

“What a fish it was,” the proprietor said.

“There has never been such a fish.

Those were two fine fish you took

yesterday too.”

“Damn my fish,” the boy said and he

started to cry again.

“Do you want a drink of any kind?” the

proprietor asked.

“No,” the boy said. “Tell them not to

bother Santiago. I’ll be back.” “Tell him

how sorry I am.” “Thanks,” the boy said.

The boy carried the hot can of coffee up

to the old man’s shack and sat by him

until he woke. Once it looked as though

he were waking. But he had gone back

into heavy sleep and the boy had gone

across the road to borrow some wood to

heat the coffee.

Finally the old man woke.

[123] “Don’t sit up,” the boy said. “Drink

this.” He poured some of the coffee in a

glass.

The old man took it and drank it.

“They beat me, Manolin,” he said. “They

truly beat me.”

“He didn’t beat you. Not the fish.”

“No. Truly. It was afterwards.”

“Pedrico is looking after the skiff and the

gear. What do you want done with the

head?” “Let Pedrico chop it up to use in

fish traps.”

“And the spear?”

“Nhờ bác nhắc hộ họ đừng đến quấy

rầy ông Santiago. Cháu sẽ quay lại”.

“Chuyển hộ lời hỏi thăm của bác đến

ông lão”.

“Cám ơn bác”. Thằng bé mang lon cà

phê nóng lên lều ông lão và ngồi xuống

bên cạnh cho đến khi lão thức giấc. Có

lúc, trông ông lão như thể sắp tỉnh dậy.

Nhưng lão lại chìm vào giấc ngủ vùi;

còn thằng bé thì đi qua đường hỏi

mượn ít củi về hâm nóng cà phê. Rốt

cuộc thì lão cũng thức giấc.

“ông khoan ngồi dậy hãy”, thằng bé nói.

“Cứ uống cái này đi đã”. Nó rót một ít cà

phê ra lá. ông lão nhìn chỗ cà phê rồi

uống.

“Chúng đánh bại ông, Manolin à”, lão

nói.

“Chúng thật sự đã đánh bại ông”.

“Nó không đánh bại được ông. Kể cả

con cá”.

“Anh Pedrico đang trông thuyền và

dụng cụ. ông định làm gì với cái đầu cá

kia... ”

“Để Pedrico chẻ ra dùng bẫy cá”.

“Thế còn lưỡi kiếm... ”

“Nếu cháu thích thì giữ lấy”.

“Cháu thích lưỡi kiếm”, thằng bé nói.

“Bây giờ ông cháu ta phải lên kế hoạch


98

“You keep it if you want it.”

“I want it,” the boy said. “Now we must

make our plans about the other things.”

“Did they search for me?”

“Of course. With coast guard and with

planes.”

“The ocean is very big and a skiff is

small and hard to see,” the old man

said. He noticed how pleasant it was to

have someone to talk to instead of

speaking only to himself and to the sea.

“I missed you,” he said. “What did you

catch?”

“One the first day. One the second and

two the third.”

[124] “Very good.”

“Now we fish together again.”

“No. I am not lucky. I am not lucky

anymore.”

“The hell with luck,” the boy said. “I’ll

bring the luck with me.”

“What will your family say?”

“I do not care. I caught two yesterday.

But we will fish together now for I still

have much to learn.”

“We must get a good killing lance and

always have it on board. You can make

the blade from a spring leaf from an old

Ford. We can grind it in Guanabacoa. It

should be sharp and not tempered so it

will break. My knife broke.”

“I’ll get another knife and have the

spring ground.”

cho những việc khác”.

“Họ có tìm ông không... ”

“Dĩ nhiên. Cả thuyền tuần tra bờ biển

lẫn máy bay”.

“Đại dương vô cùng vô tận, thuyền câu

thì quá ư nhỏ bé nên khó nhìn thấy”,

ông lão nói. Lão nhận thấy được nói

chuyện với ai đó thì dễ chịu hơn phải tự

nói với chính bản thân mình hay với

biển cả.

“ông nhớ cháu”, lão nói.

“Cháu bắt được mấy con... ”

“Hôm đầu được một con. Hôm thứ hai

được một và hôm thứ ba được hai”.

“Giỏi lắm”.

“Bây giờ ông cháu ta lại cùng đi câu”.

“Đừng. ông không gặp may mắn. ông

chẳng còn may chút nào”.

“Vứt quách cái chuyện may rủi ấy đi”,

thằng bé nói.

“Cháu sẽ mang vận may của cháu

theo”.

“Gia đình cháu sẽ nói gì... ”

“Cháu không quan tâm. Hôm qua cháu

bắt được hai con. Nhưng bây giờ ông

cháu ta sẽ đi câu cùng nhau bởi cháu

còn phải học hỏi nhiều điều”.

“Ta phải rèn một ngọn lao đâm cá thật

tốt và luôn mang theo trên thuyền. Cháu


99

How many days of heavy brisa have

we?”

“Maybe three. Maybe more.”

“I will have everything in order,” the boy

said. “You get your hands well old man.”

“I know how to care for them. In the

night I spat something strange and felt

something in my chest was broken.”

“Get that well too,” the boy said. “Lie

down, old man, and I will bring you your

clean shirt.

And something to eat.”

[125] “Bring any of the papers of the

time that I was gone,” the old man said.

“You must get well fast for there is much

that I can learn and you can teach me

everything.

How much did you suffer?”

“Plenty,” the old man said.

“I’ll bring the food and the papers,” the

boy said. “Rest well, old man. I will bring

stuff from the drugstore for your hands.”

“Don’t forget to tell Pedrico the head is

his.”

“No. I will remember.”

As the boy went out the door and down

the worn coral rock road he was crying

again.

That afternoon there was a party of

tourists at the Terrace and looking down

in the water among the empty beer cans

and dead barracudas a woman saw a

great long white spine with a huge tail at

the end that lifted and swung with the

tide while the east wind blew a heavy

nên cắt một lưỡi dao từ lá thép giảm

sóc của chiếc xe Ford cũ. Chúng ta có

thể mài nó ở Guanabacoa. Phải mài

sắc chứ đừng mang nung lửa kẻo nó sẽ

gãy. Dao của ông đã gãy”.

“Cháu sẽ cắt con dao khác và mang lá

thép ấy đi mài. Chẳng biết đợt briạa lớn

này sẽ kéo dài mất mấy ngày... ”

“Có lẽ ba hôm. Không chừng lâu hơn

đấy”.

“Cháu sẽ chuẩn bị sẵn sàng đủ mọi

thứ”, thằng bé nói.

“ông nhớ chăm sóc hai bàn tay cho

lành”.

“ông biết cách chữa trị. Hồi đêm ông

khạc ra cái gì đó thật lạ và cảm thấy cái

gì đó trong ngực bị vỡ”.

“Cũng để cái đó bình phục luôn”, thằng

bé nói.

“ông hãy nằm nghỉ đi, ông ạ; cháu sẽ

mang chiếc sơ mi sạch của ông đến

cho ông. Thêm cái gì đó để ăn”.

“Nhớ mang bất cứ tờ báo nào trong

khoảng thời gian ông đi vắng đến nhé”,

ông lão dặn.

“ông phải khỏe lại thật nhanh vì còn

nhiều thứ cháu cần phải học và ông có

thể dạy cháu mọi điều. Chắc ông đã

chịu đựng quá nhiều... ”

“Nhiều lắm”, ông lão đáp.

“Cháu sẽ mang thức ăn và báo đến”,

thằng bé nói.


100

steady sea outside the entrance to the

harbour.

“What’s that?” she asked a waiter and

pointed to the long backbone of the

great fish that was now just garbage

waiting to go out with the tide.

“Tiburon,” the waiter said. “Shark.” He

was meaning to explain what had

happened. “I didn’t know sharks had

such handsome, beautifully formed

tails.” “I didn’t either,” her male

companion said.

Up the road, in his shack, the old man

was sleeping again. He was still

sleeping on his face and the boy was

sitting by him watching him. The old

man was dreaming about the lions.

THE END.

“ông cứ nghỉ cho lại sức. Cháu sẽ mua

thuốc chữa tay từ hiệu thuốc nữa”.

“Đừng quên bảo Pedrico cái đầu cá ông

cho anh ấy đấy”.

“Vâng. Cháu nhớ”. Khi thằng bé ra khỏi

cửa, đi xuống con đường rải đá san hô

vụn, nó lại khóc. Chiều hôm ấy có đoàn

du khách ở Terrace và nhìn xuống

khoảng nước ngổn ngang lon bia rỗng

và xác cá nhồng, một người phụ nữ

trông thấy bộ xương sống dài, trắng

phau, cực lớn với chiếc đuôi đồ sộ dính

đằng cuối dập dềnh, đung đưa theo làn

sóng trong lúc gió Đông thổi trên vùng

biển cồn sóng không ngớt phía ngoài

cửa cảng.

“Cái gì kia... ”, bà ta hỏi anh bồi và đưa

tay chỉ chiếc xương sống dài của con

cá khổng lồ, bây giờ chỉ là đồ rác thải

đang đợi thủy triều cuốn đi.

“Tiburon”, anh bồi đáp.

“Cá mập ấy mà”. Anh ta hàm ý giải

thích chuyện gì đã xảy ra.

“Tôi không ngờ cá mập lại đẹp như thế,

dáng đuôi thật duyên dáng”.

“Anh cũng thế”, bạn trai của bà ta nói.

Phía trên đường, trong căn lều, ông lão

lại ngủ. Lão vẫn nằm úp mặt ngủ, thằng

bé ngồi bên cạnh nhìn lão. Ông lão

đang mơ về những con sư tử.

Dịch theo bản tiếng Anh "The Old Man

and the Sea" Bantam Book 1965


101

About the Author

Ernest Hemingway was horn in Oak

Park, Illinois, in 1899, and began his

writing career for The Kansas City Star

in 1917. During the First World War he

volunteered as an ambulance driver on

the Italian front but was invalided home,

having been seriously wounded while

serving with the infantry. In 1921

Hemingway settled in Paris, where he

became part of the American expatriate

circle of Gertrude Stein, F Scott

Fitzgerald, Ezra Pound, and Ford

Maddox Ford. His first book, Three

Stories and Ten Poems, was published

in Paris in 1923 and was followed by the

short story selection In Our Time, which

marked his American debut in 1925.

With the appearance of The Sun Also

Rises in 1926, Hemingway became not

only the voice of the “lost generation”

but the preeminent writer of his time.

This was followed by Men Without

Women in 1927, when Hemingway

returned to the United States, and his

novel of the Italian front, A Farewell to

Arms (1929). In the 1930s, Hemingway

settled in Key West, and later in Cuba,

but he traveled widely—to Spain,

Florida, Italy and Africa—and wrote

about his experiences in Death in the

Afternoon (1932), his classic treatise on

bullfighting, and Green Hills of Africa

(1935), an account of big-game hunting

in Africa. Later he reported on the

Spanish Civil War, which became the

background for his brilliant war novel,

For Whom the Bell Tolls (1939), hunted


102

U-boats in the Caribbean, and covered

the European front during the Second

World War. Hemingway’s most popular

work, The Old Man and the Sea, was

awarded the Pulitzer Prize in 1953, and

in 1954 Hemingway won the Nobel

Prize in Literature “for his powerful,

style-forming mastery of the art of

narration.” One of the most important

influences on the development of the

short story and novel in American

fiction, Hemingway has seized the

imagination of the American public like

no other twentieth-century author. He

died, by suicide, in Ketchum, Idaho, in

1961. His other works include The

Torrents of Spring (1926), Winner Take

Nothing (1933), To Have and Have Not

(1937), The Fifth Column and the First

Forty-Nine Stories (1938), Across The

River and Into the Trees (1950), and

posthumously A Moveable Feast

(1964), Islands in the Stream (1970),

The Dangerous Summer (1985), and

The Garden of Eden (1986).

the old man and the sea - englishplus.vnenglishplus.vn/filemanager/files/[ispeak_vn]the old man and...

Documents