the official newsletter of the methodist church in fiji ... · nai tabe issue 9 december, 2016 2 /...

32
The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji Issue 9, December 2016 By Kinisimere Saratibau R ev. Salanieta Varasikete, is the first married female student to achieve the highest grades in the Diploma in Theology programme at Davuilevu Theological College. She was pre- sented with the Dux award for Academic Excellence as well as an award for highest marks in the Theology disci- pline., at their graduation ceremony at the beginning of this month. “No time was wasted. Even a housewife, a woman, a mother can excel in education and in the theological field. I’m living proof of hard work and God’s grace,”said Rev. Varasikete,. who hails from Korolevu, Nadroga . Dean of Studies at Davuilevu Theological College, Rev. Dr. Jerusha Neal congratulated Rev. Varasikete on her achievement, saying that the 2016 Dux had gone through many challenges to stand where she did. “We praise God for her life, and her ministry, and her witness and all that she will do in the Methodist Church in Fiji.” “Not only has she received the highest points total over the three years of study in the Diploma in Theology programme, she also received the highest number of ‘A’ grades among her fellow students.” Rev. Varasikete is grateful to the Uniting Church in Australia, through Uniting World, for the timely scholar- ship she and her family received during the past three years of her ministerial formation. “There were challenges over these last three years, especially in balancing my role as a theological student, a mother and a wife. But as we progressed with our studies, our spiritual life also developed, with God being our strongest foundation during our time at Davuilevu. I’m grateful to the Uniting Church in Australia and Uniting World for their assis- tance and encouragement.” Rev. Varasikete paid trib- ute to her husband, Mo- sese Varasikete for his encouragement and sup- port. “I am very grateful to my husband taking up many of the responsibilities at home so that I could concentrate on my stud- ies, and you can see the result today. That’s why today he is dressed in the same way as the male graduating students and why he came up with me. We worked together to manage our family and I want him to share in this success.” Mr. Varasikete said that he was very and happy of his wife’s achievement. “There might be some men and some people who believe that women should not be ministers; that they should be doing secondary role to men in ministry. But God has call not only men to his ministry. God has call us togeth- er in His ministry to share His Word. I am very thankful that He called my family to be a part of this Lako Yani Vou.” In his graduation address, Methodist Church President, Rev. Dr. Tevita Banivanua reminded the graduates that this is just the end of one phase and there is another 3 years of ministering reflecting about the wilderness journey of the Exodus and the formation that continues. “In your ministerial formation, just as in our New Exo- dus, we must make every effort to discern the reasons for the detours we encounter. What is God’s wisdom behind every twist to our story? For those about to receive their first posting and finding themselves in unfamiliar contexts culturally, geographically or even in terms of the Church culture take time to discern why God has placed you in this place and in this time. What life lessons, what faith les- sons does God want you to learn? What difficulty is God protecting you from? With God there is no time that is wasted time in the process of formation. Please keep this in mind whenever these 6 years seem too long.” Rev. Varasikete is looking forward to her first appoint- ment and the next phase of her ministerial formation. “As we go out to the field, we must simply share the truth that is in us and reveal to each believer how good God is and how great is his Love. God does not choose few to receive His grace and leave others aside. Our message of God’s grace is for everyone. As we minister to the people we must lift their standard of living physically and spiritually, and be with them in their cry and their everyday lives work- ing together in the Kingdom of God, to understand the mes- sage of the cross and the gift of Eternal Life in Jesus.” IN THIS ISSUE: QASE LEVU’S CHRISTMAS MESSAGE …..PAGE 2 / NA RAI VAKACIOLOJI (VAKALOTU) NI I TOVO KAUKAUWA VEI IRA NA MARAMA ….. PAGE 11 / POSTCARD FROM SI- NAI… PAGE 15 / VEITIKI NI SIGA BIBI ENA LOTU WESELE ENA 2017… PAGE 20 DTC Dux 2016: Rev. Salanieta and Mosese Varasikete with Uniting World Regional Coordinator for Pacific Programmes, Rev. Dr. Cliff Bird and Mrs. Siera Bird. Photo: M. NawadraMCIF Communication Rev. Salanieta receives her certificate from Church President, Rev. Dr. Tevita Banivanua. Photo: M. NawadraMCIF Communication

Upload: others

Post on 28-Jan-2020

3 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji Issue 9, December 2016

By Kinisimere Saratibau

R ev. Salanieta Varasikete, is the first married

female student to achieve the highest grades in

the Diploma in Theology programme at

Davuilevu Theological College. She was pre-

sented with the Dux award for Academic Excellence as

well as an award for highest marks in the Theology disci-

pline., at their graduation ceremony at the beginning of

this month.

“No time was wasted. Even a housewife, a woman,

a mother can excel in education and in the theological

field. I’m living proof of hard work and God’s grace,”said

Rev. Varasikete,. who hails from Korolevu, Nadroga .

Dean of Studies at Davuilevu Theological College,

Rev. Dr. Jerusha Neal congratulated Rev. Varasikete on

her achievement, saying that the 2016 Dux had gone

through many challenges to stand where she did.

“We praise God for her life, and her ministry, and

her witness and all that she will do in the Methodist

Church in Fiji.”

“Not only has she received the highest points total

over the three years of study in the Diploma in Theology

programme, she also received the highest number of ‘A’

grades among her fellow students.”

Rev. Varasikete is grateful to the Uniting Church in

Australia, through Uniting World, for the timely scholar-

ship she and her family received during the past three

years of her ministerial formation.

“There were challenges over these last three years,

especially in balancing my role as a theological student, a

mother and a wife. But as we progressed with our studies,

our spiritual life also developed, with God being our strongest

foundation during our time at Davuilevu. I’m grateful to the

Uniting Church in Australia and Uniting World for their assis-

tance and encouragement.”

Rev. Varasikete paid trib-

ute to her husband, Mo-

sese Varasikete for his

encouragement and sup-

port.

“I am very grateful to my

husband taking up many

of the responsibilities at

home so that I could

concentrate on my stud-

ies, and you can see the

result today. That’s why

today he is dressed in the

same way as the male graduating students and why he came

up with me. We worked together to manage our family and I

want him to share in this success.”

Mr. Varasikete said that he was very and happy of his

wife’s achievement.

“There might be some men and some people who

believe that women should not be ministers; that they

should be doing secondary role to men in ministry. But God

has call not only men to his ministry. God has call us togeth-

er in His ministry to share His Word. I am very thankful that

He called my family to be a part of this Lako Yani Vou.”

In his graduation address, Methodist Church President,

Rev. Dr. Tevita Banivanua reminded the graduates that this

is just the end of one phase and there is another 3 years of

ministering reflecting about the wilderness journey of the

Exodus and the formation that continues.

“In your ministerial formation, just as in our New Exo-

dus, we must make every effort to discern the reasons for

the detours we encounter. What is God’s wisdom behind

every twist to our story? For those about to receive their

first posting and finding themselves in unfamiliar contexts –

culturally, geographically or even in terms of the Church

culture – take time to discern why God has placed you in

this place and in this time. What life lessons, what faith les-

sons does God want you to learn? What difficulty is God

protecting you from? With God there is no time that is

wasted time in the process of formation. Please keep this in

mind whenever these 6 years seem too long.”

Rev. Varasikete is looking forward to her first appoint-

ment and the next phase of her ministerial formation.

“As we go out to the field, we must simply share the

truth that is in us and reveal to each believer how good God

is and how great is his Love. God does not choose few to

receive His grace and leave others aside. Our message of

God’s grace is for everyone. As we minister to the people

we must lift their standard of living physically and spiritually,

and be with them in their cry and their everyday lives work-

ing together in the Kingdom of God, to understand the mes-

sage of the cross and the gift of Eternal Life in Jesus.”

IN THIS ISSUE:

QASE LEVU’S CHRISTMAS MESSAGE …..PAGE 2 / NA RAI VAKACIOLOJI (VAKALOTU)

NI I TOVO KAUKAUWA VEI IRA NA MARAMA ….. PAGE 11 / POSTCARD FROM SI-

NAI… PAGE 15 / VEITIKI NI SIGA BIBI ENA LOTU WESELE ENA 2017… PAGE 20

DTC Dux 2016: Rev. Salanieta and Mosese Varasikete with Uniting World Regional Coordinator for Pacific

Programmes, Rev. Dr. Cliff Bird and Mrs. Siera Bird. Photo: M. Nawadra—MCIF Communication

Rev. Salanieta receives her certificate from Church President, Rev. Dr.

Tevita Banivanua. Photo: M. Nawadra—MCIF Communication

Page 2: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 www.methodistfiji.org / twitter: @methodistfiji

I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

community in Perth and concluded with a short mes-

sage where I reflected on the Angel Gabriel’s word to

Mary. Known in the Church as the Annunciation, this

event is found in Luke 1:26-38.

Mary was someone who found favour in God. Our Ro-

man Catholic sisters and brothers have a prayer known as

the “Hail Mary” in which Mary is referred to as being “full of

Grace.” I understand that this first part of the prayer comes

from the Annunciation.

As we think about Christmas and the birth of Jesus as

God being among us, let us also spend some time reflecting

on the process of God being incarnate in this world and how

God chose the vessel of His coming. He chose a young girl

called Mary or Mariam.

The Humility of Christmas

From what we know of her, Mary was not someone of

noble birth. She was not born to be a “Marama,” she was

from a family of high status. She was an ordinary girl. One

could say she was almost a peasant.

And yet, God chose her because of that humble back-

ground and her own humility. God always chooses people of

humility to do the greatest things. Throughout the Bible we

find this pattern of God choosing people at that moment of

humility.

Abraham and Sarah, two senior citizens without children,

found favour and were chose to be the parents of the Israel-

ites. Abraham is often referred to as “the father of faith.” In

our i-Taukei communities in Sunday School, children are

always asked who is, “Na Tama ni Vakabauta?” Their re-

sponse is “Eparama,” “Abraham”. They were an ordinary

humble couple chosen by God as symbols of God’s Grace.

When we look at the story of Moses, we find God choos-

ing him, not as a prince but as a fugitive wanted for murder;

an outlaw, living as a shepherd. Yet God chose him to be the

Law Giver.

Even when we look at David, the youngest and smallest of

Jesse’s sons, we see this again. When Samuel the Prophet

came to anoint one of Jesse’s sons on behalf of God, David

was found tending his father’s sheep. We hear that shep-

herds are humble people, caring for the sheep.

There are other examples of course.

Mary was chosen by God to be the vessel of His Word

made flesh, the incarnated Logos, because of her humility.

In today’s world, in the new shifts we see happening in

the world, in the new leadership we see in nations of the

world, in decisions that shape the world such as “Brexit,”

the recent US presidential elections and the recent politi-

cal crisis in Italy there seems to be, in my mind, the oppo-

site of humility. Far and near we find pride and arrogance

embodied in leadership, instead of humility, instead of

grace.

As we think of Christmas, let us think of our Fiji. If God

was to come to Fiji to choose a vessel for His message, a

vessel for His Kingdom, for His Love, for His Grace, who

would He choose?

Christmas is a time when God made a choice of who

are to be the vessels, the instruments, of His peace. He

chose a humble vessel, a humble person. He chose humili-

ty as the criteria.

That poses us a big challenge for us today.

We have people who are great: people of status; peo-

ple of influence; people who have made a name for them-

selves; people who are successful; people with money;

people who have climbed the ladder of success; people

who have power. Yet what makes them truly

great is if they can balance their power, their

wealth, their success and influence – with hu-

mility.

With people of position, status and power –

people of greatness – available, God still choos-

es the one who has humility.

This humility, was not only a defining character

for the vessel, it was a defining character for

the Word made Flesh, for Jesus. I can imagine

how Mary’s raising Jesus in humility led to His

human nature affirming His divine nature. We

can see this in the teaching and actions of Jesus.

He teaches his disciples about humility: “the

least is the greatest,” “the last will be first,” “do

not seek the place of honour.”

There are many passages in the Gospels and

the New Testament which speak of humility. In Philippians

chapter 2, verses 5 to 8, Paul writes of Jesus’ “kenosis”, his

self-emptying humility:

In your relationships with one another, have the same mind-

set as Christ Jesus:

Who, being in very nature God, did not consider equali-

ty with God something to be used to his own ad-

vantage; rather, he made himself nothing by taking the

very nature of a servant, being made in human like-

ness. And being found in appearance as a man, he

humbled himself by becoming obedient to death—

even death on a cross!

Jesus took humility as the way of God and the way for

the children of God which he calls us to follow.

This Christmas, be mindful of pride and practice humil-

ity.

The Grace of Christmas

Mary is found to be in favour with God. There is a

deeper dimension to the Greek word for favour: charis.

Almost everywhere in the New Testament, this word is

translated “grace.” Grace (and favour) is essentially a gift.

God’s grace is His unmerited favour. It is undeserved.

Mary was someone who was filled with God’s grace –

with His goodness, His love. Grace is receiving access to

the very presence of God. God’s grace is also His opera-

tional power, the force of His nature. He gives us this

grace to empower us to become like Christ. All these are

part and parcel of God’s unmerited gift of grace.

Mary was someone who was ready to receive from

God, the free gifts that God has for all of us. She was

ready; she was open to receiving and, just as important,

to responding to God’s grace. And her life was lived in

response to God’s grace.

We have so many people in Fiji who have opened

themselves up to receiving God’s grace and responding to

it.

The first Sunday in December was Disability Sunday

and I attended and preached at a service at the Wesley

Nasinu Methodist Church which has a ministry to people

living with disabilities.

The experience of a person who is visually impaired to

be able to read the scriptures so well in braille and per-

sons who are hearing and speech impaired to share the

gospel through sign-language and other persons who are

differently abled are endowed with God-given gifts of

grace that they have been open to receive and to which

they are responding, is truly life-affirming.

Yet if those of us who consider ourselves abled-bodied

people, and assume that we are better off than persons

RECEIVING AND RESPONDING TO GOD ’S GRACE AT CHRISTMAS

2016 Christmas Message

By Rev. Dr. Tevita Nawadra Banivanua

Pres ident , Methodist Church in F i j i

Pres ident , F i j i Counci l of Churches

Page 3: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 3 www.methodistfiji.org / www.facebook.com/methodistChurchFiji

with disabilities, took time to get to know the differently-

abled, to engage with them, we would perhaps be able to

understand and reflecting with humility, we would realise that

it us who are lacking in grace, us who are lacking in favour –

because we are not as open to receive or we are not as re-

sponsive as we could be, to God’s grace.

The Responsibility of Receiving Christ at Christmas

Mary’s holiness lies in her totally offering herself complete-

ly to God. “I am the Lord’s servant,” Mary answers to the

angel. “May your word to me be fulfilled.” (Luke 1:38) As a

result she became aware of the difficulty of fully accepting

God’s gifts and God’s grace.

Joseph was not happy when he found out that Mary was

pregnant. He was contemplating leaving Mary when the angel

appeared to him and confirmed what Mary had told him

about her situation. Mary perhaps had not considered all the

difficulties she might face when offered herself to God to be

the theotokos, the “God-bearer.”

The totality and wholeness of giving yourself to God must

be done without concern of the consequence. It is a response

to the initial prevenient grace we receive from God.

The consequences of Mary’s giving herself completely to

God in this way were difficult. Imagine what life would be like

for her in her village of Nazareth, viewed as a teen pregnancy,

someone pregnant but not married.

Then there was of course the very difficult 9-day journey

to Bethlehem with her husband, for the census, during the

final stage of pregnancy; struggling while in labour to find

somewhere, to not only shelter but to also find someone to

assist with the birth; finding no help, no support; giving birth

in a stable.

These difficulties, these problems, these struggles are also

part and parcel of saying yes to God. These were unexpected

side-effects, for Mary, of saying yes to God. So people who

say yes to God have to be ready for their lives to take an

unexpected direction with unexpected and often difficult

experiences.

Mary possibly went without many of the celebratory as-

pects of marriage, of pregnancy and even childbirth. She faced

suspicion, she faced criticism. Being a participating recipient of

God’s grace is not a free ride.

And yet, ultimately, Mary delivered. She delivered on her

responsibility. She delivered the awaited Messiah, the Saviour

of the world. We do not know what the impact of our saying

yes to God will be.

The Position of the Vulnerable at Christmas

Our Roman Catholic sisters and brothers give prominence

to Mary in their theology and liturgy. Mary’s role as the vessel

for the Messiah and Jesus’ own constant elevation of women

gives testimony for the true position of women – there is a

prominence of space for women according to our Christian

faith.

As we reflect on the Mary story and the place of women

in the Gospels and our current social situation, with so much

violence and abuse perpetrated on women and children in

our society today, we can only accept that we need to do

more.

The church, the vanua, and the government, all of us – we

need to do more.

Throughout the bible, the women are rightly chosen by

God, in many ways, to be part of God’s salvation history.

For example, the story of Moses, who would be God’s

hand of deliverance for the Hapiru (Hebrew), is full of wom-

en as protectors, guides, partners: the midwives who diso-

beyed Pharaohs’ orders to kill the newborn males; Pharaoh’s

daughter who rescues baby Moses; Miriam, Moses’ sister,

who watches over him as a child and is later a prophetess,

and Zipporah Moses’ wife who saves him when God attacks

on their way to Egypt.

Mary can be seen as a culmination of these prominent

roles of women in God’s plan of salvation.

Yet in this 21st century, violence against women and chil-

dren is so prevalent. Instead of the prominence of women it

is the prominence of gender-based violence and child abuse

that is in our news and everywhere we look. We have not

learned from what God intends for us human beings and

other creation. We violate and abuse the environment just

as we do women and children. We regard all of them as

lowly from our perspective.

Yet we forget that what we regard as lowly, God finds

favour with. We forget what God’s grace and favour are

meant to represent in this world.

In Mary’s song, the “Magnificat,” we hear the prophetic

words of what the Kingdom of God is like:

“for he has looked on the humble estate of his serv-

ant.” (Luke 1:48)

“he has scattered the proud in the thoughts of their

hearts;”(Luke 1:51)

“he has brought down the mighty from their thrones

and exalted those of humble estate;”(Luke 1:52)

“he has filled the hungry with good things, and the

rich he has sent away empty.” (Luke 1:53)

For us in Fiji, this Christmas let us go back to Mary and

look at how it is the lowly that God uses for His will in this

world.

We need leaders who are not full of pride, who are not

arrogant, who are not violent in thought, word or deed, who

will not abuse the authority we give them. We need leaders

who are humble and have a preference for the lowly, the

marginalised and the vulnerable.

This is the example that Jesus sets and the challenge that

He gives all of us.

His disciples argue over who will sit at His right or His

left, but Jesus is a centrist. He is the centre that works to

pull the right and the left together so that there is balance. In

the past the world was pulling to the left. Now it is pulling to

the right. Jesus brings things to the centre.

This is position of being a Christian, to bring those with

differences together - right wing, or left wing – to reconcile

them and bring harmony and restoration between humanity

and to nature. To make this world a better place.

Pride and arrogance can be seen in our approach to

Christmas today. The media is flooded with advertisements

which urge consumption at Christmas. The commercialisa-

tion of Christmas is corrupting our understanding of this

very special and spiritual time. We sing and we hear the

carols expressing ‘joy to the world’.

Yet those who have less or who have nothing feel their

lowliness the most at this time. They feel out of place. The

lowly are not rejoicing. And in our celebration, many of us

forget those for whom the first Christmas was so important:

the outcasts, the different, the poor, the refugee, the vulner-

able.

We treat Christmas as a once are year event, an excuse

to eat more, drink more, spend more.

But the first Christmas was the inauguration of God’s

Kingdom of love, of compassion, of peace, kindness, selfless-

ness, of truth and of justice; of God’s grace.

How will your Christmas measure up to the first Christ-

mas?

For Christmas to be realised; for Christmas to be really

be Christmas; it must be full of grace. We must be full of

grace. We must be open to receiving this grace. We must be

open to share that grace with everyone; whether we think

they are deserving of it or not.

We must not only seek to be treated with humility, we

must live with humility and teach our children humility.

These are the true Christmas gifts we can receive and

give to others.

In the name of the Father and the Son and the Holy Spirit,

AMEN.

Page 4: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

E serauna na koro ko Nananu na kedrai rairai

na lewe ni wilivola ni sigatabu ena loma ni

wasewase levu ko Bau ka vaka saraga eda

raica tiko na keda vudi dreu ena totoka kei

na matalia ni nodra I sulu vulavula ka sa I vakatakilakila ni

matanitu ni Kalou.

Na tabacakacaka ko Nananu e tabacakacaka vakai talatala

ka dua vei ira na tabacakacaka lailai ena loma ni wase-

waselevu ko Bau ia e sega ni tarova na nodratou vakabauta

se me ratou datuva na qaravi ira na lewe ni matawilivola ni

sigatabu ni wasewase ka dau matata tu ni ra dao osota na

nodra reli ka ra dau nanamaki mai kina na gone.

E ra marautaka na gone na nodra a bau laki lewena ka

wasewase. E dua e vakilai na we ni nodra cakacaka ena loma

ni soqosoqo ena kena dau soli na i vakasala momona ena

kena liutaki nai soqosoqo ka vakauasivi ena kena tarai cake

na nodra bula na lewena ka oka kina ko ira na turaga na

marama yalo qaqa era sa solia na nodra bula ena nodra

tuberi ka susugi ko ira na I solisoli. E ra sa solia tale tu ga

mai na gone na nodra vakanuinui vinaka ni na cagi donu tu

na waqa ni lotu kina I lesilesi vou e ra sa na laki veiqaravi

yani kina.

E mai tini tu yani na sogo reli ni wasewase ena lagalaga sere

ka sa tekivu me rogo tale mai kina na vei sere eso e da dau

rogoca ena vula ko Tiseba ena kena vakananumi na nona lia

tamata mai ki vuravura na gone turaga ko Jisu. Sa nodra

masu na lewe ni wilivola ni sgatabu ni wasewase ko Bau ni

na noda vata na marau ni siga ni sucu kei na tawase ni

yabaki.

LEWE N I W ILIVOL A N I S IGATABU - RALLY NI WASEWASE KO BAU

maliwai ira na nodra I caba ena sogo reli ni wase-

wase ka vakayacori mai Nananu na koro ka tadra-

va tu yani na wasa liwa ka koto tarava na ko-

ronivuli levu na Ratu Kadavulevu School. E dau

gauna namaki vei ira na gone kei na qasenivuli na

gauna vaka oqo baleta ni rawa ni ra bau mai

veirogoci domo kina vaka I caba vata ka vakauasivi

ena kena mai veiwaseitaki na vosa ni kalou kei na

rogo sere mai vei ira na dui tabacakacaka yadudua.

Ko cei ko Jisu e ulutaga ni nodra rogo I vunau na

gone ka ra kalougata vakalevu ni nodra vulagi ko na

I Talatala Rev. Sailasa Regunamada e dua e matata tu

vua na nodra dau vakavulici na gone ka sega ni ka

vou vua baleta ni qaravi ira sara tiko ga na luvei viti

era susugi ena loma ni koronivuli levu mai Ratu

Kadavulevu. E kavou na veivakatavulici vaka oqo ena

kena vakayagataki na mona livaliva me rawa ni ra

raica ka sarava tale tiko ga na gone na veika e ra

rogoca tiko ka raici ni vesuki ira sara toka ga na

gone na veika e ra sarava tiko. E marau ko lomalgi

ena siga ni sogo reli

koya ni vakadinadina

taki na nodra sa la-

veta na ligadra ka

tuturu na wai ni matadra

na I solisoli ena nodra sa

vinakata me ra sa vaka io

vua na gone turaga ko jisu

ka me ra solia kina na

nodra bula me sa taukena

ka lewa.

E tarai ira talega na lewe

ni I soqosoqo e na kena

sa maitau na vosa ni vei

talatala vuana marama I

talatala ni tabacakacaka

ko Cautata ka dau ni

vakasala ena loma ni

soqosoqo ena loma ni

M ethodist Church President

Rev Dr Tevita N Banivanua

was among the 400 people

who joined the Yellow Ribbon

Walk, at the beginning of November. The

walk, which began at 5am started at Albert

Park and ended at Ratu Sukuna Park, was

organised by the Fiji Correctional Services

to raise awareness and engage the commu-

nity in giving ex-offenders a second chance

at life and to inspire a ripple effect of con-

certed community action to support ex-

offenders and their families.

Eight of the inmates were also part of the

Yellow Ribbon walk .

Photos: K. Saratibau—MCIF Communication

Rev. Dr. Tevita Banivanua with Correctional Services Commissioner Francis

Kean at the Walk. Photos: M.Nawadra—MCIF Communication

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 4 www.methodistfiji.org / www.facebook.com/methodistChurchFiji

Page 5: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

NA TAU SOLI NI KENA VAKAVINAKATAKI NA VALENILOTU E TOVU, TOTOYA , LAU

E Vola o Maravu Naivalu

“Na sala duadua e nanumi enai lesilesi ni cakacaka

vaka I Talatala Qase oqo me da veivinakati kina, oya

me da cakava vakavinaka na vale ni Kalou” – Oqori

edua na nodra male ni vosa na Turaga nai Talatala Qase

ena Wasewase o Totoya ena kena sagai me vakavinakataki

na vale ni Kalou ena koro o Tovu, Totoya, Lau.

Ena I ka 21 ni Siga ni Vula ko Okotova ena yabaki qo, e a

dua na siga nanamaki voli vei ira na lewe ni koro va-

katuraga e Tovu, ena Yanuyanu ko Totoya mai na Yasana

o Lau. Ni kida mai na mataka ni siga oya, sa dua na ka na

nodra marau ni soli tu na kena draki vinaka ena nodra

vakarautaki ira voli tu mai ena dua na gauna balavu me

yacova mai na siga lagilagi oqo.

Na nai naki ni siga oqo sai koya na nodra soqo ni tau soli

me baleta na kena vakavinakataki na nodra Valenilotu. Na

valenilotu oqo e a kelivaki enai ka 23 ni Siga ni Vula o

Okosita, 1965. Ni oti e 12 na yabaki ena kena qaravi tiko

main a tara ni valenilotu , nai matai ni kena curumi na

yabaki 1977, ka kau main a kenai dabedabe ena 1978,

veisau na kena kava ena 1990, ka mai veisau talega na

“louvres” se katuba leka Iloilo ena 2015.

Me yacova mai na 2016, a rai lesuvi tiko na cakacaka kece

ka sa qaravi ena vuku ni kena sasagataki tiko na Valenilotu

ena Yavusa o Narocake e vica na cakacaka sa mai qaravi

kina. E wili kina na nodra tau soli na veiwekani era tiko

ena koro ni cakacaka oqo e Suva, so era lai cakacaka I Niu

Siladi, e 4 nai wasewase ni soli e qaravi ena koro, ka kenai

tinitini ni so era laki ta dovu kei na paini ena yabaki 1977

kina 1978 me saumi kina nai dabedabe. Esa tomani sara

tiko ena yabaki qo na veivosaki ni kena laurai me tauri tale

edua na gauna me qara-

vi yani kina na kena vakavinakataki ka tovolei me vakacava-

ri na Vale ni Kalou ena koro vakaturaga e Tovu.

Na soli qo era veiqaravi vakatabaki dua kina na Turaga ka

ra soli na Marama. Era tau soli kina e rauta ni lewe 26 na

marama vakawati, ka 6 na kena marama yada. Ena dua na

nona male ni vosa na Turaga nai Talatala Qase enai Wase-

wase o Totoya ko Rev. Tajini Vakaloloma, ni kena yavutaki

na soli kei na kena vakavinakataki na nodra valenilotu e

koto ga mai ena dua na vakasama vaka I Vola Tabu enai

vola nei Akeai na Parofita ena kena wase e 2, mai na tikina

e 3 ki na 9.

Nai tuvatuva ni kena vakavinakataki tiko na Valenilotu e na

koro vakaturaga e Tovu, ena tomani tikoga ena loma ni

yabaki 5 mai oqo. E a sa mai qaravi vinaka sara na tau soli

ni kena vakavinaka takin a vale ni lotu ka ra takete voli tiko

me ra rawata e $9,000, Ia e ka ni kurabui ena vuku ni

nodra yalovinaka, mamarau kei na yalo ni soli era rawata

ki nai solisoli levu e $14,805.45. Era kalougata vakalevu na

veiwekani ni ra vakadinadina taka na soqo lagilagi oqo, ena

nodra vakani, bau mata sarasara talega ena veivaka-

marautaki ka vakarautaka na lewe ni koro. Na soli oqo

era bau mai dodoliga tale tu ga kina o ira na vakailesilesi

vaka matanitu ka ra qarava na vuli ena vei yatu yanuyanu,

kei ira na sema dra vakayago ki na Yavusa o Narocake ka

ra sa vakaitikotiko ena vei koro ni cakacaka, kei na

veikoro vakaturaga e na yanuyanu o Totoya.

The Young Peoples Department in Davuilevu were blessed to received march-

ing band Musical Instruments, as a gift from The Republic of Fiji Military Forces.

Vinaka saka vakalevu vei kemuni na liga ni wau ni noda vanua, na yalo vinaka kei

na loloma vei ira na luveda e Vuli Levu. God is Good!

Photos: M. Naivalu—MCIF Communication

Photos: Litia Tawake—MCIF Communica-

tion ,Toyota

RFMF GIFTS YPD WITH MUSICAL INSTRUMENTS

FROM KOREA WITH LOVE: GAEPO CHURCH HELPS REBUILD FAITH ON KORO

A cheque of $30,000.00 was handed to the commiittee members of the Nasau Village from Koro that are here in

Suva who are still rebuilding their village after TC Winston. The General Secretary Rev Dr Epineri Vakadewavosa

handed the cheque to Mr. Manoa Duguwale of the village committee. Photos: M. Naivalu—MCIF Communication

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 5 www.methodistfiji.org / twitter: @methodistfiji

Page 6: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

E ra a laki keba tolu na siga nai Liuliu ni

Veitokani Marama ena loma ni Wasewase e

Loma ki Coral Coast Christian Camp. Nai

naki levu ni kena qo sai koya 1) Me na

vukei na bula ni veiliutaki ena loma ni Veitokani

Marama ena loma ni noda lotu. 2) Vakamatataki nai

Naki ni Veitokani Marama (Regulations) 3) Vukei na

kena Tuvalaki ni Porokaramuni veiwasewase ka

salavata kei na Connexional Plan. Na sala ka ra mai

muria me rawati kina nai naki ni keba qo, sai koya

na Vuli Vola Tabu kei na vola ka vakarautaki mai na

Vale ni volavola ni Marama ia enai otioti ni siga sa

qai sreti mai kina ko Qalo Rokotakala me mai caka

vuli enai ulutaga ni “Siga se Veigauna bibi vakalotu

se na Ukutaki ni Valenilotu” Era 46 kece na marama

ka ra tiko rawa mai na 16 na Wasewase e Loma.

V U L I T A R A V A K A V E I L I U T A K I N O D R A N A I L I U L I U N I V E I T O K A N I M A R A M A

Photos: K. Saratibau—MCIF Communication

Photos: M.Naivalu—MCIF Communication

T he commissioning of the first batch of couples from eight Divisions within the Suva

– Nausori area was held at the Centenary Church in Suva on Sunday 6th Novem-

ber. The couples went through 6-12 months of intensive training both in theory and

practical under the supervision of Mr. Pita and Mrs. Mere Nacuva, of the Family

One Ministry, under the Campus Crusade for Christ Family Life Ministry. The cooperation

began in 2014 after the approval of the Conference and was sealed in September 2016 when

the Church President Rev. Dr. Tevita N. Banivanua signed the Memorandum of Understand-

ing with the President of the Family Life Ministry, Dr. Dennis Rainey in Little Rock, Arkansas,

U.S.A The commissioning was conducted by the Secretary of Christian Citizenship & Social

Services, Rev. Iliesa Naivalu.

P resident Banivanua and President Rainey, on Monday, 5

September instant, and in Little Rock; signed a very im-

portant Agreement ensuring a corporative effort in es-

tablishing the Family Life Ministry within the Methodist

Church in Fiji. An outstanding landmark in the 20th year of opera-

tion in the Fiji Islands of FamilyOne Ministry. A very special con-

gratulation to Mrs. Mereseini Wati Nacuva and Mr. Pita Nacuva.

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 6 www.methodistfiji.org / www.facebook.com/methodistChurchFiji

Page 7: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

E Vola Ko Maravu Naivalu

N a Welfare Scheme e tekivu ena yabaki sa oti

(2015) vata kei ratou na Willys mai Austral-

ia na kena subsidy e tiko mai Nadi ka kilai

na yacana na Fiji Insuarnace Holding Limited

ka kenai vakai lesilesi o Eseta Toganivalu. Oqo e yavutaki

mai na kena sagai me dua na Welfare Scheme ena gauna

era a Vunivola Levu tu kina o Rev. Tevita Nawadra ka ra

Qase Levu kina o Rev. Tuikilakila Waqairatu me bucini

edua na Welfare Scheme.

E a lako edua nai lakolako ki Ositerelia ka ra gole

kina nai Dauniyau ni Lotu ko Rev.Sekaia Ratumudu me lai

under study taka na Welfare Scheme ka nodra na Uniting

World Church ena Vula 1 Siga 14 mai Serene vata kei na

kena Welfare Office e Malevani ka qo saka na nodra

Talanoa. Au yaco yani kea sa qa vanadaku oti e na va-

lenivolavola mai kea e rua na wekada mai Tonga ka rau

Talatala. Ni oti nai golegole mai Ositerelia, au gole sara ki

Tonga ena vula ko Veverueri ena nodra veivakadonui na

Turaga Qase Levu

(Rev.Dr. Tevita

Nawadra) kau a lai

macawa 2 mai Ton-

ga. E rua na yavu

lelevu e laurai na

noqu a vadidike voli

mai Ositerelia, sai

koya ni tekivu na

nodra Welfare

Scheme ena Herit-

age, baleta ni a kau

Lotu mai o ira mai

Ifiladi ki Viti ka mai

vakarorogo tu o

Viti ena koniferedi

mai Ositerelia ena

50 vakacaca na

yabaki sa oti, na kena tekivu e a

tekivu ena Heritage na ka sa

taukeni rawa tu. Na noqu lai

vadidike I Tonga, e tekivu rawa

na Welfare Scheme ni Lotu

Wesele mai Tonga baleta ni dua

nag a na “Kingdom” vakai koya,

ka sa lewa ga mai na Tui. Sa

mani vakayagataki ruarua na

nodratou FNPF me vaka e Viti,

ia mai Tonga edua nai wase e

nodra na cakacaka vaka matan-

itu, va kabana ka dua nia wase e

nodra na cakacaka vakai Tal-

atalan ka vakatokai na nodra

National Welfare Scheme

taucoko I Tonga.

O Viti e mai donumaka tiko na dredre ni veiwekani ni

Lotu kei na Matanitu, ka sa mai sema kina na kabana na Willys

ka’u a tukuna toka mai mada na neitou a lai veitalanoa mai

Ositerelia ka a mai “Tailor Made” taki kina edua na Insurance

Policy me cover taka na Welfare Scheme ka sevuti ena 2015

ena nodratou veiwekani na Lotu Wesele, na Fiji Insurance

Holding (as a broker) vata kei na Dominion. Na kena premi-

um vakailavo e $480,000 ia qai yaco edua na kalougata. E na

kena sa mai cava na konitaraki ni 2015 ki na 2016 ena 14 ni

Siga ni Vula ko Okotova ni yabaki qo, a sa qai sagai me

vakavouitaki na “policy” kei ratou na Dominion ia ka sa sega

ni rawa, ena vuna levu ni gauna e tekivu cakacakataki na

“ground work documents” kece ni ka vakai Talatala, Dikonesi

kei ira era cakacaka ena vale ni vola vola , e laurai kina na

“database” ni dau lewe 5 se lailai mai na 5 ka sega ni sivia na

10 era dau mate. Ia ena gauna a mai tekivu kina na Welfare

Scheme qo, e lewe 15 era a sa kacivi nodra bula ka mai lusi

kina na Dominion ena vakasama oya ni Insurance Policy.

E $50,000 nai Talatala, $30,000 na Dikonesi ka

$20,000 na cakacaka ena vale ni volavola na “death benefit”.

A mai caka na kena veitalanoa ni sa cava na yabaki enai ka 14

ni Okotova 2016, sa sega ni rawa ni tosoya tale o Dominion

na veiyalayalati ya baleta ni sa mai lusi ena 3 na yavu. Matai,

Veicalati na database ni 10 na yabaki sa oti, na gauna a mai

tekivu kina na welfare e a mai mate e lewe 15, ia na databse e

tukuni ena 10 na yabaki sa oti dau lailai main a 5, ka sega ni

sivia na 10 era mate. Kei nai karua, na yabaki ni bula era ma-

te. Vei ira na insurance cover na yabaki 50 lako cake se 60

lako cake vakatokai tiko ni “higher risk” ka levu era dau ma-

te. Ia na 15 ra mate qo e voleka ni 70 na pasede (70%) era

tiko ena ruku ni yabaki 60, koya ya edua tale na veivaku-

rabuitaki. Kenai ka tolu, esa qai matai ni Insurance Policy me

“Tailor Made” ka me yacova saran a yabaki 70, dau yaco tug a

na yabaki 55 se 60 na policy. Na yavu e 3 oya e vakasuka kina

o Dominion ka tukuna ni rawa ga ni ratou tauri tale kevaka e

saumi ratou na premium me 1 na milioni na dola.

Ia ka sega ni tiko ena “budget allocation” ni Lotu

Wesele e Viti. Na vuna ni noqu kaya tiko kina ni dua na ka

veivakurabuitaki ni kena masulaki, vakaduri ena Bose Ko Viti,

Yaco na Veitalai, mai cakacakataki, e sota donu kece ni tauya-

vu ena wini ka sega ni lusi. E lusi na kabana na Dominion, e

wini na Vale ni volavola ni Lotu Wesele e Viti. E vakabula

rawa na valenivolavola e $240,000 ka via tukuna tiko ya ni o

ira na lewe 15 ka ra liu yani era sauma lesu tale na premium

ka sauma na Lotu Wesele e Viti vei Dominion e $480,000, o

Dominion e saumi koya ga , oti ya sa qai solia tale vein a

death benefit, ka voleka ni $240,000 na tubu e rawata na

vale ni volavola. Sai koya edua na vevakurabuitaki e yaco ena

2015 ki na 2016 ka sa mai cava enai ka 14 ni Okotova 2016.

Nai karua ni veivakurabuitaki ena vuku ni Welfare Scheme,

vei au e ceguva tiko na Kalou na nona veivakalougatataki ena

scheme oqo. Ni sa mai vakasuka na Dominion, sa qai saga

oratou na nodatou broker o Eseta ena Insurance Holding me

ratou veiqaravi na Fiji Care. Ni laurai talega na nodratou

cakacaka na Fiji Care, e ratou rerevaka na “risk” e yaco vei

ratou na Dominion, ni ra kabana vata ga, era wasea nai tuku-

tuku sa tiko ena dua na vuravura ni “Commercial Infor-

mation” se “Transparency”, era wasea nai tukutuku sa qai

tukuna talega na Fiji Care na “risk” eratou a sotava na Do-

minion eratou rerevaka me ratou sotava. Sa rawa ni vaka-

tovolei edua na “package” vata kei na Fiji Care ka rauta tiko

ni $829,119.50 me cici na welfare scheme ni Lotu Wesele me

vaka g aka cakava o Dominion. Ia ena yasana ni Lotu Wesele

e rivarivabitaka ni na mai cava na yabaki qa levu tale era mate,

qai vakasuka tale na Fiji Care, tou sa na qai tu ivei ena siga ni

mataka?

Sa qai yaco edua na cagi ni Yalo Tabu ka veivakalougatataki na

lako mai ni nodratou a veisureti na BSP me ratou sa mai

taura na nodratou policy. Na policy ni BSP e konitaraki me

yabaki 7, e saumi ga vakadua na premium ni matai ni yabaki

me yacova nai ka 7 ni yabaki, ka sega ni veiveisau na premi-

um, ena dua tu ga.

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 7 www.methodistfiji.org / twitter: @methodistfiji

NA VEIVAKALOTUTAKI MAI NA TABA-

CAKACAKA O NAMATA

N a veivakalotutaki macawa dua ena Vanua ko Namata ka ra qarava vata vaka yagoi Karisito.

A yadua voli mai na bogi na veiliutaki ni vei mata lotu ka qai mai sogota na Veivakalotutaki

qoka na Lotu Wesele ka ra a vakaitavi kina nai Talatala ni Tabacakacaka o Namata

All Photos: —MCIF Communication

All Photos: —MCIF Communication

Page 8: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

Nai Tabe Issue 8 August, 2016 8 www.methodistfiji.org / www.facebook.com/methodistChurchFiji

MCIF D ELIVERS FOOD RATIONS TO DAWASAMU

Words and Pictures by Maravu Naivalu

T he Disaster Management Unit of

the Methodist Church in Fiji under

the Department of Christian Citi-

zenship & Social Services had in the

past 2 weeks delivered groceries and food

rations to Natadradave and Delakado Villages.

This was in response to their request for

assistance as there are hundreds of sick people

who have been billeted in their homes sharing

their food. Men of the 2 villages had spent days

and nights tending the sick and unable to at-

tend to their plantations.

Food rations delivered by the Church to

the 2 villages could last for 2-3 weeks. There

are 26 families at Natadradave who are all

Methodists while Delakado has 82 families com-

prises of Methodists and other denominations.

The rations were intended for all the fami-

lies in each village irrespective of their denomi-

nation. The Church directed its contributions to

the 2 villages in view of the effect of Severe

Tropical Cyclone Winston as they share all that

should be for each family in their recovery stage

and in view of the humanitarian work the villag-

ers are burdened with in helping the thousands

of people flooding to both Natadradave and

Delakado every week. We have been informed

that the relif is shared to other villages in the

District of Dawasamu.

Page 9: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

I n a special ecumenical service, newly

elected leaders of the Fiji Council of

Churches were inducted to their

roles at Centenary Church in Octo-

ber.

The service was led by Methodist

Church in Fiji General Secretary, Rev.

Dr. Epineri Vakadewavosa, while the

induction was presided over by Arch-

bishop Peter Loy Chong of the Roman

Catholic Archdiocese of Suva. Repre-

sentatives from the different churches

that make up the council performed song

hymns, acts of worship, read scripture

and led prayers.

The guest preacher was Principal of

the Anglican Diocese of Polynesia’s

St.John the Baptist Theological College

and current President of the South Pacif-

ic Association of Theological Schools

(SPATS), Rev. Amy Chambers.

Methodist Church in Fiji President,

Rev. Dr. Tevita N Banivanua is the new

President of the FijI Council of Church-

es.. He was elected by the secret ballot

in the 2016 Annual General Meeting of

Fiji Council of Churches to be its Presi-

dent for the next three years. The role

of President is to preside over and chair

all council meetings and be one of the

council's trustees as well.

The Vice President and also a Trus-

tee of the Council is

Major Uraia Dravikula,

General Secretary of

the Council is Rev Simi-

one Tugi of the Fiji

Evangelical Fellowship

and the Treasurer and

also a Trustee of the

Council is Rev Bruce

Edwards of the Fiji

Community Churches

of Christ.

NEW LEADERS OF FIJI COUNCIL OF CHURCHES INDUCTED AT CENTENARY CHURCH

JOELI BULU : THE MUSICAL

Joeli Bulu also known as Sioeli Pulu was one of a band of Tongan

teachers who came to Fiji in 1838, and pioneered the work of the

Christian Church in this group. He served the Church in Fiji for al-

most four decades. Directed by Melbourne musical theatre perform-

er, Bethany Eloise and talented performers from Calvary Temple

Church youth group . Read more on the partnership between the

church and Beacon Media on p..19

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 9 www.methodistfiji.org / twitter: @methodistfiji

All Photos: —MCIF Communication

All Photos: —MCIF Communication

Page 10: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

T he Methodist Church Standing Committee

last month resolved that the Methodist

Church will support the Fiji Council of

Churches in marking Break the Silence Sun-

day to raise awareness on Violence against Women and

Children.

Break the Silence Sunday takes place the Sunday before

the 16 Days of Activism Against Gender Based Violence

(25th November to 10th December.

This year, Break the Silence Sunday is 20th November

2016.

Running from November 25 – the UN International

Day for the Elimination of Violence Against Women to De-

cember 10 – International Human Rights Day, the 16 Days of

Activism Against Gender Based Violence, is a global cam-

paign to focus our efforts towards working to eliminate vio-

lence against women in our families, our communities and

our world.

This year, a collective wide effort by the Fiji Council

of Churches (FCC) has begun to mark the 16 Days of Activ-

ism and Break the Silence Sunday.

Following a motion by The Most Reverend Dr. Win-

ston Halapua, Head of the Anglican Diocese of Polynesia at

the FCC’s regular meeting on September 15, 2016; members

made a consensus decision to support the 16 Days of Activ-

ism campaign and the “Break the Silence” Sunday (BTS Sun-

day) initiative.

On Break the Silence Sunday, FCC member churches

will focus their attention on the issue of gender based vio-

lence and child abuse, through liturgy – prayers, scripture

readings and sermons and recommit to being violence free

communities and advocates.

“NGOs and the civil society are raising this issue and

we need to do this too. We should take the message to the

church and address this from the pulpit,” said Pastor Simione

Tugi, General Secretary of the Fiji Council of Churches.

“I believe that we are very close to the communities,

we deal with them 52 weeks in a year, and almost every day.

I believe that if we can tackle from that, then the issue can

be reduced.”

Archbishop Peter Loy Chong of the Roman Catholic

Church’s Archdiocese of Suva believes that gender-based

violence, domestic violence and violence against children are

serious issues that faith communities need to be not only

aware of, but also bring to the forefront of their ministries.

“Based on the research carried out by the Women’s

Crisis Centre, and also my experience with family and youth

ministries, this is be a real concern for faith community and

the whole country. The report on the Women’s Crisis Cen-

tre, shows that we are like the number 4 country that have

the highest of the case of Gender Violence, Domestic Vio-

lence, so that’s very alarming. “

“Most of the things that young people share during

our youth based programmes, are various forms of violence

in the family - physical, verbal and just neglect.”

The FCC member churches in their September 2016

meeting also requested the Christian Network Talanoa

(CNT) to produce service resources and readings for this

year’s inaugural FCC wide effort towards BTS Sunday and 16

Days of Activism.

The CNT instigated the BTS Sunday in 2013. BTS

Sunday is marked on the Sunday immediately preceding No-

vember 25. This year, BTS Sunday will fall on November 20.

However if the day does not suit some of the member

churches, they may choose another Sunday from 20 Novem-

ber to 10 December.

CNT was established in 2013. It is a Fiji based ecu-

menical network of organised women’s and Christian wom-

en’s units working on removing the culture of silence and

shame around violence against women especially in faith

based settings. The network meets on a monthly basis at the

House of Sarah Office, Anglican Diocese of Polynesia.

This issue is Priority for me,” said Archbishop Win-

ston Halapua of the Anglican Church’s Diocese of Polynesia.

“We have made policies in the church, so it is a way

of life. It is our businesses as Christians in engaging in God’s

activity.” The people outside can only see what we are do-

ing. We have the H ouse of Sarah and all the ordained minis-

ters and we have all our committees and it is now in a cur-

riculum from Preschool, Primary and Secondary”.

In another first, the Fiji Council of Churches Cam-

paign also includes a commercial for television and cinema

which features church leaders speak-

ing out against gender-based-violence

and violence against children.

“It is important that we not only

address the sin of gender-based vio-

lence and child abuse within our

church community, but as faith lead-

ers we speak with one voice in con-

demning it and calling for our com-

munities and homes to be safe,” said

Fiji Council of Churches president,

Rev. Dr. Tevita Banivanua.

The message is indicative of the

work that many churches are already

doing or have started doing in their

own faith communities.

Major Uraia Dravikula of the Salva-

tion Army, who is the Vice President

of the Fiji Council of Churches, be-

lieves that while many churches have been working on ad-

dressing this issue within their own faith communities, there

is a need to bring the discussion into a broader forum.

The sad thing is, that many Christian men make ex-

cuses for their behavior. They say that it is their duty to do

such things to women. They make the excuse that it comes

from God for them, to do those things. But that is false.

Doctrinally it is not correct, Christ does not support those

kinds of things, Christ elevate the status of women and chil-

dren in the community and he comes up hard against those

who have those kind of standards in the community especial-

ly those within the church dressed in sheep clothing but they

are vultures, they are wolves and it is sad because Christ

comes out strongly against those perpetrators.”

Major Dravikula said that it Break the Silence Sunday

is important because it brings the issue of gender-based vio-

lence and violence against children front and centre in the

church, where it needs to be.

“We say ‘No, no, no. Let us keep it hush-hush. It is a

vakamadua thing to talk about these issues’. But it is not a

vakamadua to talk about this thing; it is something that we

must come up with for the children and the women. They

are our future.”

The commercial, as well as an accompanying docu-

mentary, produced by the Methodist Church in Fiji Depart-

ment of Communications, will broadcast and be screened

during the 16 Days of Activism Against Gender Based Vio-

lence and be made available via social media.

The initiative is supported by UNWomen. UN

Women Multi Country Representative, Aleta Miller congrat-

ulated the Fiji Council of Churches and the House of Sarah

for their innovative approach to raise awareness to end vio-

lence against women and girls.

"We are incredibly proud of be supporting this cam-

paign work and to be in partnership with faith based or-

ganisations, which are a key part of violence prevention

work in the Pacific," says Ms Miller.

Last Sunday, I joined in a Break the Silence Sunday

service at Dudley Church organized by the Methodist

Church in Fiji’s Women Fellowship, Men’s Fellowship and

Christian Citizenship and Social Services Departments.

Guest preacher, Rev. Dr. Cliff Bird, Regional Coordi-

nator of Uniting World’s Pacific programmes spoke on the

need to weave our Christmas preparations in the season

of Advent with the narratives within the 16 Days of Activ-

ism Against Gender-Based Violence.

“Culture and religion can and has been used to justify

the lack of gender equality and gender violence. It is good

to see that the church leaders have spoken out with one

voice to call inequality and violence a deeply rooted “sin”.”

Rev. Dr. Bird began his message by reflecting on the

statistics from the Pacific region which should although the

mostly Christian region spoke much of having life in abun-

dance, the reality was many did not.

In his conclusion he offered this challenge:

“As we journey through Advent and the 16 Days of

Activism, let us remember that Jesus comes to give life in

abundance. We must always ask ourselves - Is the church

affirming life? Are we affirming life?”

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 10 www.methodistfiji.org / www.facebook.com/methodistChurchFiji

All Photos: —MCIF Communication

Page 11: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

Maivei Nai Talatala Iliesa Naivalu

A CAVA E YACO KINA?

E na dua na kena itukutukuni rawarawa, ni da veivo-

saki me baleta na cioloji, eda veivosakitaka tiko na

Kalou (God Talk). Na Cioloji sa ikoya na taba ni vuli

e vulici ka vakadikevi kina na veika me baleta na

Kalou. (theo – God, logy – study).

E sega ni rawa ki na tamata me vulica se vakadikeva na

Kalou ka ni taucoko na Kalou ka vakaiyalayala na tamata. Ia sa

tu ga na veika eda rawa ni vulica se kila ka da vukei kina ena

Nona Vosa na Kalou e nai Vola Tabu, na dina vakaraitaki

(revealed truths) kei na i tuvaki (attributes) ni Kalou eda kila

ka yavutaki ena noda veiwekani kaya.

Na kena oqo e dau cavuti me noda bula vakayalo ka na

vakatautaki ena duidui ni noda rai vakacioloji ena itagede ni

noda bula veiwekani kei na Kalou. E cakacaka talega kina na

noda vakasama, ena kena raici na yavu se i naki (reason) ni

kena yaco e dua na ka.

Na veitaro lelevu e dau tarogi me baleta na Kalou ena

vuku ni kena dau vakayacori nai valavala kaukauwa kei na veiv-

akacacani vei ira na marama, goneyalewa kei na gone e tara

tiko vakalevu nodra taro ko ira era vakacacani, me vaka oqo:

A cava e yaco kina vei au na ka oqo?

Evei na Kalou ni yaco vei au na ka oqo?

A cava e sega ni tarova kina na Kalou?

E rui maluma-

lumu beka na

Kalou?

Oqo ni’u sa

cataki, e rawa li

ni’u vueti mai na

itutu ca oqo?

E dua li noqu

tikina ena Matan-

itu ni Kalou?

Nodra taro na marama,

goneyalewa kei na gone era

vakacacani e tautauvata

vakavinaka nodra taro na

wekadra na ono na milioni

na Jiu era a mate ena lewa

saurara nei Adolf Hitler e

nai Matai ni Valu Levu, na

taro vata oqo era taroga ko

ira na wekadra na 3000

vakacaca era mate ena

vakarusai ni Twin Towers

mai Amerika ena 11 ni Sepiteba, 2001, vakakina nona taro e

dua na marama e vakatakava vua ko watina na mate dredre na

HIV/AIDS se dua nai taukei ni sitoa e vakamavoataki vakaca ni

basu ka butakoci na nona sitoa.

Vakamacala Raraba:

E a sa buli oti toka na vuravura kei na veika bula, sa qai

buli na tamata. Sa koto oti nona lewa kei nai tuvatuva ni Kalou

me baleta na vuravura kei na veika kece e bula kina , oka kina

na tamata. E vakatokai me Lawa ni noda vuravura (Law of

Nature). E cadra na siga, tau na uca, liwa na cagi, yaco na

dausiga, ravu na cagilaba, tavuki na vanua ena uneune, tubu na

covulaca rerevaki(tornadoes) ka cabe na ua loka. Ni yaco e so

na ka rerevaki vakaoqo, e udolu vakaudolu era mate ka

vuetaki.

Ia ena vukuda na tamata, dina ni titobu na loloma ni Kalou

vei keda ka vauci keda ena dua nai vau ni veiwekani qaqata, e

dua na i solisoli e solia na Kalou vei keda yadua sa i koya na

galala ni noda digitaka na ka e vinaka vei keda (free will). Ia na

galala oqo era vakasabusabutaka e lewe vuqa ka ra vakayacora

kina na lomadra ca vei ira e lewe vuqa e sega nodra cala se

malumalumu sobu.

Dina ni a solia na galala na Kalou vei rau o Atama kei Ivi

ena i Vakatekivu wase 2, ia e a solia vata talega nona i

vakaro ena dua na vakatatabu, ena vuku ni vuata me kakua

ni laukana. Ni digitaka na tamata me kakua ni rogoca na

vakatatabu oya, sa voroka na lewa ni Kalou, sa talaidredre

Vua na Kalou.

Ena i Vakatekivu wase 3 sa cakacakataka kina na tamata

na talaidredre oya, ni sa biuta vakatikitiki na Kalou, ka vaka-

turi Setani me kenai sosomi, ni sa goleva na yalona, na loma-

na, nona vakasama ka cakacakataka e na yagona na i vakaro

ni Vunica, ka sa lutu kina na tamata e na i valavala ca.

Oqo talega nai lutulutu vata e da lutu kina na tamata ni

da gole taini mai na lewani Kalou ena noda digitaki Setani ni

sa vosa ki lomada, e yaloda kei na noda vakasama. Na sala

vata tale ga oqo e lutu kina e dua na tagane se turaga ena

kena vakayacori na i valavala kaukauwa ni veiyacovi ena kucu

se veisagai vua e dua na marama, goneyalewa kei na gone.

E ka dina nai valavala ca. E bula tiko na Vunica ka nona

cakacaka me veivakarusai…era vakarusai na vakacacani ka ra

vakarusai talega kina o ira era veivakacacani. E dina kina na

vosa ni Turaga ena Joni 10:10a “Sa sega ni lako wale mai na

daubutako me butako ga, e butako, ravuravu ka qai vakaru-

sa..”

Na vua ni nodrau sega ni vakarorogo o Atama kei Ivi,

dina ni sa tau oti kedrau i totogi, ia sa mai basika vei rau na

gone ena kena vakayacori na i matai ni laba e na loma ni

vuvale ena Vakatekivu wase 4.

A tekivu ga e na butakoci ni dina kei na vinaka mai vei

rau na qase, dewa ki na ravuti ni yavu talei ni veiwekani ena

veilomani ni veitacini, ka tini ena nona veivakarusai o koya e

qase vei koya ka gone.

Na cakacaka ni veivakatawani kei na lewa a lesi taumada

ki na tagane ena Vakatekivu 1:28, sa weletaka o Atama ena

wase 3 ni sega ni vakatulewataka rawa na ka buli (gata) ka

vakakina na watina o koya ka qai buli e muri; sa lai tini vei

Keni ena nona sega ni yadravi se vakatawai tacina. E doudou

o Keni me taroga tale na Kalou “O au li na i Vakatawa kei

taciqu?” (Vktkv.4:9).

Na taro oya nei Keni e dusi lesu tiko ki nai lesilesi a lesia

na Kalou ki na tagane ena Vktkv. 1:28. Eda sa lesi kina na

tagane kece sara meda i vakatawa ni watida, luveda yalewa,

tinada, na yalewa kecega kei na vuravura levu eda tikora.

Sa nodai tavi kina meda lomani ira, maroroi ira, rokovi

ira, ka vakadeitaki ira.

B. E NODRA GA NA MARAMA KEI NA

GONEYALEWA NA KENA CA

E sega ni rawa ni da cakitaka ni levu ni veivakacacani kei

na i tovo kaukauwa e vakayacori, e caka tiko ga vakalevu

vei ira na marama, goneyalewa kei na gone.

E dua tiko nai le era dau dreta vakalevu o ira na vaka-

yaco ca sai koya ni a buli na tagane me cecere cake vua

na yalewa. Ia nai Vola Tabu (Vktkv.1:27) e dusia ni buli

rau na tagane kei na yalewa na Kalou me rau veiucui ka

tautauvata kei Koya.

Ena rarama ni lesoni oqo e sega ni cecere cake na

tagane se soli vua na galala, kaukauwa kei na dodonu me

veitaliataki yalewa.

E cala vakalevu kina na vakasama ni dodonu me veit-

aliataki na yalewa mai vei ira na tagane. E sega ni dodonu

ena yavu Vakalou.

Oqo talega na vuna e dodonu kina me veisau na

ivakarau ni rai e Viti kei na Pasifika ena vuku ni nodra

vakaliuci sivia na tagane. Sa dodonu me veidusimaki vei

keda nai Vola Tabu, me vakararamataki na yaloda ka me

veisautaki vakadua eso noda i vakarau ni rai kei na i

vakarau ni bula.

Dina ni kaya na Kalou ni na lewai yalewa o tagane

(3:16b), e sega ni kena i balebale me vakacacani se

vakasabusabutaki na yalewa. Na i wali ni leqa oqo e cavu-

ta o Paula e na Efeso 5:21-33, aya me vakamalumalu-

mutaki koya ko yalewa ka loloma ko tagane; e dua ga na

veisisivi siro ka me sauvaki ka laurai ga ko Karisito ena

nodrau bula.

2 Samuela 13:1-19

E dua ga na tagane e kucuvi

Tema, ia eratou lewe tolu

eratou vakaitavi ena leqa a

tarai koya:

O Jonatapi nai tokani nei

Aminoni, okoya a cakacaka-

taka na kena yaco na gagadre

ca nei Aminoni

O Tevita na tamadrau o

Aminoni kei Tema, okoya ka

vakaio ki na kerekere ma-

tailelevu nei Aminoni ka talai

Tema yani vua (wele ni tubu-

tubu)

O Aminoni na ganei Tema

(t.6-7) ka a kucuvi koya

Na veivakacacani e yaco

tikoga e loma ni vale

Sa tusanaka taucoko o Tema

na bibi ni nodrau veiwekani, nodrau itovo vakavanua, na

kedrau irogorogo.

Sa bau yaco me dusimaka vei Aminoni o Tema me

kerea ga vei Tamadrau me solia nona veivakadonui me

rau sa veiwatini ga, ia me kakua ga ni cakava nai tovo

lolovira oya (t.12-13).

E sega ni dina kece vei Aminoni.

Vakayagataki ni kaukauwa me rawati kina na

lomana

Na t.14 sa dusia vakavinaka na ka era kaya

tiko na marama e vuravura ena gauna oqo ni vu

ni kena yaco tiko vakalevu na mataqali kisi va-

kaoqo.

“Ia sa sega ni via vakarorogo vua ko koya;

ka ni sa kaukauwa ka malumalumu ko koya, sa

rawai koya ka vakacacana.”

Na vakamadua kei na lolovira ni ka a cakava

o Aminoni, sa qai cola duadua voli ko Tema

(t.15-19).

(Turn to page 13...)

NA RAI VAK ACIOLOJI (VAK ALOTU) NI I TOVO K AUK AUWA VEI IRA NA MARAMA

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 11 www.methodistfiji.org / twitter: @methodistfiji

Page 12: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 12 www.methodistfiji.org / www.facebook.com/methodistChurchFiji

Vosa Ni Kalou : Luke 8 : 40 –

56

“Na luvequ, sa vakabulai iko na

nomu vakabauta. Lako ena Vakace-

gu.”

AI KAU

E levu na leqa e dau tara na

noda bula. Eda vakataroga na sala

cava mada ena rawa ni wali kina na

veileqa oqo:

Eso na wekada era vakavurea

eso na kedrai wali.

Meda masulaka beka?

Me vakalevutaki beka noqu

vakabauta?

Meda raica mada na cava e

vakabibitaka o Luke ena I tukutuku

oqo.

Oqo na kedrau I talanoa e lewe

rua na tamata e rau vakasaqara na

bula. Eda sega ni vakatitiqataka ni

oirau na lewe rua oqo erau kila

vakamatata o cei e rau vakabauta.

O Luke e biuti rau vata na I talanoa erua ka duidui oqo:

Na matai ni itukutuku : Na italanoa kei na dua na turaga

ka tukuni vakamatata sara na yacana o Jairo, tukuni vaka-

matata talega na nona itutu ni iLiuliu ni Vale ni lotu

Ai karua ni tukutuku : Na italanoa ni dua na marama ka

sega na yacana ia e vakatokayacataki ga ni marama tauvi-

mate ka turuidra balavu ka 12 na yabaki.

Erau lako ruarua vei Jisu me laki kere veivuke kei

na bula – ia, e rau mani vukei ruarua mai Vua. Na nodrau I

talanoa sa italanoa veivakurabuitaki ni vakabauta.

Na I talanoa e sega ni baleta walega na vakabauta ia,

e baleti Jisu ga.

Na ka talega e vakabibitaka o Luke, sa I koya na nona

gadreva me laurai vakamatata o Jisu : Ena Nona dusia vaka-

matata na yavu e koto ena lotu kei na veituvatuva ka vakavu-

na tiko na veivakaduiduitaki ka tara tiko yani na bula vakai-

tikotiko,

Ni cavuta o Jisu na vosa ni kauwai kei na loloma, ka vaka-

tokayacataka na yalewa me luvena,, ena Nona kaya“Na luvequ

sa vakabulai iko na nomu vakabauta. Lako ena vakabauta,” Na

loloma koya E vakatoboicutaka na veivakaduiduitaki kei na bai

e sa viri tu me latia na veiduidui e tu ena bula ni veimaliwai :

na dravudravua kei na vutuniyau, na I liuliu ni lotu kei na lewe

ni lotu, na vakaitutu kei na tawavanua.

Oqo na ka e vakasevurataka talega o Luke ena tukuni Jisu

eke.

Na nona vakayacana na yalewa oqo o Jisu “Na Luvequ,”

edua e tawasei koya tu na nona tauvimate me 12 na yabaki, E

sa solia vua o Jisu me lewe ni vuvale , ka vakalesuya vua na ka

sa kautani mai vua : na nona I tutu me oka vaka lewe ni dua

na vuvale, nona dokai ni dua na tamata, kei na nona I tutu

donu vakatamata ka lewe ni vanua.

O Luke e via dusia na veika vou e kauta mai o Jisu:

E mai vakadeitaka veikeda o Jisu na gaunisala vou ni noda

veiwekani me semati keda vata ni sa I Koya na noda I nuinui,

ena vakalesuya mai dokai ni bula kei na kena vakataucokotaki

ni bula ni veimaliwai kei na veiwekani.

Me matata na veisereki ni vosa kei na ka e vakayacora o

Jisu, meda dikeva vinaka mada na I naki ni noda tikina oqo.

Matai, e rua na tamata e rau talanotaki eke: O Jairo kei na

marama turuidra balavu.

Eda raica vakamatata : E rua na itutu ni bula ni lewe ni

vanua.

Jairo iliuliu ni Sinakoki se Vale ni Lotu.

E dokai ena vuku ni nona I tutu, ka lewe ni nodra mata-

bose cecere.

E dokai baleta ni ra daubuli lawa, era dau solia na I covi ni

veika vinaka e caka ena I tikotiko, era dau rawa talega ni

tveitotogitaki ka vakua e dua me kakua ni lewe ni Sinakoki se

Valeni lotu.

E dokai mai veiira na lewe ni vanua

O Jairo e lako doudou me laki kere veivuke ka sureti Jisu

kin a nona vale.

Na yalewa turi dra balavu e vakadravudravuataki en vuku

ni nona tauvimate:

ka vakavuna me vakatikitikitaki mai na tiki ni bula raraba ni

lotu kei na veimaliwai.

Sa vakaduiduitaki ena vuku ni tauvimate

E vakatokai me tawasavasava.

Sa wilivata kei ira na dravudravua

Sa na vakuwai talega mai na I soqosoqo lotu se na sina-

koki.

Salavata kei galili ni veivakaduiduitaki.

Sa vakatokai me dukadukali sega walega ni vakatamata sa

dukadukali talega vakalotu.

Na marama oqo e sega ni doudou me vakadodonu vei

Jisu ,ia, sa lako vakavunivuni ena vuku ni lawa e vaucu kina.

Na nodrau vakabulai e tauatauvata baleta ni sega ni vaka-

duiduitaki rau o Jisu.

Ia, na ka e talei, O Jisu e ciqomi koya na marama ena va-

nua ga e kere bula kina. E vakadeitaki koya O Jisu ni sa nona

na veivakabulai ena vuku ni nona vakabauta. E ciqomi koya

kina vuvale ni Matanitu ni Kalou ka vaka tokai koya me

luvena ka vakalesuya vua na I tutu dokai vakamarama se va-

katamata.

E levu na ka talei eda vulica e na noda Lesoni:

E sega ni vakadukadukalitaki O Jisu ni tarai Koya na mara-

ma oqo. O Jisu vakataki koya e kila ni dua e tarai Koya ka

lako tani mai vua na kaukauwa.

Na kaukauwa oya : E vakabula na mate ni turuidra balavu,

E vakabula na kavoro ni bula ea tarai koya tu,

Na kaukauwa oya solia vua na bula vou, Ka semati koya

lesu ki na bula galala.

Na Ka Vou E Yaco : Na Turaga o Jisu e sega ni vakaduka-

dukalitaki ena nona tarai mai vua e dua e dukdukali ,ia, Sa

yaco me savasava.

O Luke e vakaraitaka matata ni O Jisu e mai vakakawabo-

kotaka na lawa vaka lotu e vakabibitaka na lawa ka sega ni

kauwaitaka na bibi ni tamata kei na nona bula.

E mai vakawabokotaka na lawa e vakalolovirataki kina na

bula.

O Jisu e kauwaitaka se o cei e tarai Koya.

Ena maliwa ni lewe vuqa e via kila o Jisu ocei e tarai Ko-

ya?

E gadreva o Jisu me solia vua na marama na gaunisala me

vakaraitaki koya ka wasea na nona leqa.

Jisu e kauwaitaka e dua e kila e yalona ni gadreva na

veivuke.

Na yalewa turuidra sa dredre sara me tukuna nona leqa

ena vuku ni lawa e vauca. Sa ka tabu me tukuna vakalotu

vakavanua

Io vei Jisu e sega ni dua e tarovi kin a nona loloma kei na

veivakabulai.

Ni vakabulai koya o Jisu : Sa vakaraitaka ni tautauvata vua

na tamata. Oira era gadreva na bula se dravudravua,

vutuniyau, tagane se yalewa Idia, se iTaukei, ena yavai Jisu eda

sa tauatauvata.

Rogoca ni kacivia na yalewa oqo o Jisu : Na Luvequ.

Matai sa semati koya vakavuvale.

Ena vosa ni veivakamenemenei koya Sa sureti koya me

lewe ni nona nona vuvale. Aleluya.

Sa okati koya me luvena.Sa voroka na veivakaduiduitaki.

Sa solia vua na I tutu vou vaka lewe ni vuvale

Sa okati koya lesu kin a lewe ni vanua ka sa muduka nona

vakatikitikitaki.

Sa vakataucokotaki koya. All Photos: —MCIF Communication

Page 13: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 13 www.methodistfiji.org / twitter: @methodistfiji

Sa vakabulai mai mate ka vakabula na nona bula ni ciqomi

ena veiwekani.

Sa vakabulai koya ka sa oka me lewe ni Matanitu ni Kalou.

Na Vosa I Jisu sa vosa ni bula kei na veivakadeitaki.

Ni vakabulai koya o Jisu, sa kaya vua me lako ena vakacegu.

Sa I vakadeitaki vua na bula vou.

Na bula vakaikuritaki

Na bula sa vakaturicaketaki tale ena vuku I Jisu.

B)Vua na luvei Jairo:

Vua e dua sa mate vakayago: Sa vakaturi cake mai n a mate

ena yalo loloma kei na loloma soli wale I Jisu.

Sa vaka tucaketaki tale mai na mate.

Sa soli vua na bula vou.

NA I SAU NI TARO KECEGA OQO: O CEI EDA VAKABAU-

TA?

Ocei sara mada o vakabauta?

Ocei o vakasaqara?

Ocei mada ena rawa ni vukei iko?

NA I SAU NI TARO : O JISU KARISITO GA NA VU NI BULA

KA NAI SOLIA NA VEIVAKABULAI KEI NA I WALI NI BULA

KECEGA.

TARO : E rawa vakacava ni da na vukei me vosa veikeda na

noda lesoni ni kua kina ena noda sema vakamatalotu Vakarisito :

Meda vukea na noda tukuna vakadodonu na leqa e tarai ira tiko na

noda lewe ni lotu eso: Me sa muduki na I valavala kaukauwa e

caka tiko veiira eso na marama kei na gone?

Noda muri Jisu e baleta nida Nona tisaipeli.

Me vakaraitaki ena noda bula vakatisaipeli ena veisiga : Ni da

vakatotomuria na bula I Jisu.

Meda bulataka na Nona loloma, veivosoti, kei na veiciqomi.

1] Na loloma I Jisu E Sega Kina Na Veivakaduiduitaki.

E oka ena Nona na tamata kecega.

Dravudravua se vutu ni yau

Tagane se yalewa

Qase se gone

Vakasalewalewa se sega

Tawa lotu vakarisito se noda lotu

Tamata dauvolitaki koya se vuniwai se dau kana drug

Tawa vanua se turaga

Na loloma soli wale I Karisito Jisu sa baleti keda kecega. Sa

sega ni vakuai kina edua na tamata, se I tutu ni bula cava e tu

kina.

Sa lomani keda vakatauatauvata kece sara.

E levu veikeda e yalana na oloma ni Kalou veiira era duidui

mai veikeda. Eda vakaduiduitaki ira era duatani na I tovo ni bula.

Na Kalou e gadreva meda lomana na tamata kecega.

Eda dusi ira ka vakuai ira eso mera kua ni mai lotu. O Jisu e

vinakata meda lomani ira ka kauwai me ra mai rogoca ka votai

talega ena vosa kei na loloma ni Kalou.

Mera sureti mai se so volitaka nodra bula(prostitute) se

valasalewalewa(gay) kana drug se cava ga –mera mai kilai Jisu.

E vuqa ena I Vola Tabu e ciqomi ira O Jisu ka sega ni vakasa-

vi ira se vakaduiduitaki ira. Era raica na bula ena Nona loloma.

Eso na kena I vakaraitaki o Sakiusa, Meri Makitala, tamata

vukavuka, kei na noda lesoni ni kua.

Yalovinaka kakua ni tarova edua me kila na loloma

ni Kalou.

Na loloma I Jisu E Uabaleta Na I Lati kecega

Na Nona lako mai vuravura o Jisu me mai mate

ena kauveilatai ka voroka kina na I lati e da sogolati

kina mai Vua na Kalou.

Sa kena I balebale o Jisu e ma voroka na I lati

kecega e via viria na tamata me da veivakaduiduitaki

kina.

Na I lati ni veivakaduiduitaki vakamatatamata,

Na I lati ni veimatalotu, vakavuvuli vakalotu e veiv-

akaduiduitaki,

Veikalasitaki ni so era tiko e cake na nodra I yatu,

ka so e tiko era.

Eso e dravudravua se sau lalai, se lotu se tawalotu

O Jisu ni kaciva na yalewa “Na Luvequ” e ciqomi

koya ni tamata, ka sega ni tarovi mai na Nona sa

Luve ni Kalou, ka lewe ni Matanitu ni Kalou. Meda

voroka mada vakataki Jisu na veilati cala eso ka vaka-

duiduitaki keda tiko ni kua.

kei na cakacaka sega ni laurai kina na loloma ni

Kalou. Meda vakaraitaka na loloma ni Kalou kina

tamata kecega ka muduka na veivakaduiduitaki

Meda sa duavata ka veilomanitaka na loloma I Jisu

ka kauti ira mai era sega ni ciqomi ki na loma ni lotu

mera mai kilai koya.

O Jisu e totaki Ira era biligi ka mavoa na yalodra

Na cakacaka I Jisu me mai vakabulai keda na ta-

mata kece sara. Ea sega ni vakaduiduitaka na tamata

ka mai vueti ira era leqa ka vakauasivi veiira e ra sega

ni rawa ni vukei ira vakataki ira.

veisereki ka veivueti ka veivakabulai veira kece e

sotava

E a vosacake ena vukudra e sega na domodra

E lomani ira era biu e taudaku ni koro vakataki ira

na vukavuka

Na marama ena noda lesoni, e I vakaraitaki ni so e

vakatikitikitaki, sega na domodra se sega e totaki ira,

era vakaduiduitaki ka vosataki ka mokulaki, ka vacu-

laki, ka vakararawataki ena veika e vuqa e sega ni

nodra cala.

E vuqa na noda marama, era tutaka kaukauwa na

lotu I Jisu, era dabe tiko vata keikeda era sotava tiko

na leqa ia, oi keda eda galuvaka tu na nodra sereki.

E vuqa era vakamavoataki tiko era waraka na lotu

me vukei ira, me rawa ni galala, ia, eda vakavosavosa,

eda tawa veivosoti, meda sa dodoliga en liga ni lolo-

ma I Jisu ka veivueti ena nondra bula. Sa vaka talega

kina o ira na gone lalai, kei ira ga eda kila –Meda sa

kakua ni galuvaka tiko ka veivukei mera vukei na leqa

ka vukei o ira era veivakaleqai tiko.

Na i tukutuku talei ni kua : Sa I koya ena noda sa

duavata na lewe ni Lotu Vakarisito eda lewe ni Fiji

Council of Churches meda valuta ka muduka na

veivakalolomataki e yaco tiko ka meda domovata ka

kaya :me muduki - na I valavala kaukauwa; e sega ni

vaKalou. Ei valavala ca ka sega ni tiki ni bula I Jisu kei

na Nona lotu.

Meda vakadeitaka na muduki ni valavala kaukauwa,

e tiki ni Lotu Vakarisito.

Meda sa veitauriliga ka domovata, ka sa kena I

tekitekivu ni kua, meda duavata na veitacini vaKarisito

meda vosa me muduki na valavala kaukauwa en loma ni

lotu kei na I tikotiko.

Meda Masu mada

Kemuni na Kalou Yalo Loloma, Sa Nomuni naki me

veilomani na tamata kecega, ka me keimami veiwekani

vinaka kei Kemuni.

Ni vulici keimami me muria na sala dodonu ka kauta

mai na vakacegu ki na neimami bula vakavuvale, vakaitiko-

tiko, vakavanua, me rawa ni sina I o vuravura ena nomuni

loloma kei na kaukauwa sa dauveivakadeitaki ka veisautaka

na bula ena vuku I Jisu. Emeni.

Oqo na veika e dau yaco vei ira na marama/

goneyalewa/gonetagane era kucuvi; ni vorolaki vakadua na

nodra bula – na yagodra, yalodra,lomadra kei na nodra

vakasama ka ra qai mai laivi tu yani mera cola duadua voli

na nodra mose kei na rarawa.

Na 16 na siga ni veivakauqeti ena kena saqati nodra

vakalolomataki ka vakacacani na marama, goneyalewa kei

na gone a tekivu ena Vakaraubuka nai ka 25 ni Noveba ka

mai cava e na Vakarauwai nai ka 10 ni Tiseba.

Ni da sa vakanamata yani oqo ki na Nona tadu mai na

Mesaia, ena uasivi meda raica vata kei na nona kauwaitaki

keda vakabibi na lewei vuravura na Kalou e na Nona tala

main a Luvena e duabau ga me vakabulai keda e nai tutu ni

bula c aka lolovira eda tu kina.

Na Nona a lako mai a sega ni wasea e dua, a dolavi

koya vei ira ka sega ni dodonu me ra tarai: ko ira na

vukavuka, na daukumuni vakacavacava, okoya na yalewa

turidra balavu kei na yalewa ka beitaki ni ia tiko na

veibutakoci. E sirovi ira ka vakabulai ira ena Nona cavuta

vakawasoma na vosa “Mo vakacegu, sa vakabulai iko na

nomu vakabauta.”

Oqo nai tukutuku talei ni Siga ni Sucu vei kemuni kece

saran a marama, na goneyalewa kei na gone ko ni sotava

tiko na mosi kei na rarawa ni veika a yaco vei kemuni, na

Kalou vei Jisu Karisito, sa lako mai me baleti iko, me so-

tava nomu rarawa ka ciqomi iko lesu ena nomui tutu

taucoko vakatamata.

Ko sega ni ca vakalevu cake e na vuku ni ka a yaco vei

iko. E sega ni nomu cala. Oqo na cakacaka ni tevoro. Mo

tacake ka mo qaqa ni Nomu Kalou sa lako mai me mai

tiko vata kei iko (Imanueli), me vakaukauwataki iko ka me

solia vei iko na Nona vakacegu.

Nona mai sucu vakatamata na Mesaia sa solia mai kina

vei keda na Kalou nai nuinu i vou, na kaukauwa vou, io na

bula vou. Kakua ni raici iko sobu, ia mo solia na nomu bula

Vua na Turaga ka kerea na veiliutaki ni Nona Yalo Tabu

me liutaki iko ki na veisiga tawa kilai sa tu e matamu.

E sega tale ni dua e vuravura oqo sa lesuva oti na veisi-

ga ni mataka (future), na Kalou duadua ga. E Nona na siga

nimataka ka tu ga Vua na kena lewa. Soli iko taucoko Vu

aka mo drau kalawa vata yani ena Nona cavuikalawa na

Kalou ka mo na sotava kina na marau dina, na reki vakaya-

lo kei na vakacegu ni vakacegu (Peace - Shalom ), okoya e

kena Tui (Prince of Peace) ko Jisu Karisito.

Ia vei keda kece sara na tagane, turaga kei na

cauravou; meda vakadeitaka na nodai tutu vakatagane ka

meda kakua sara ni laiva na Vunica me cakacaka e lomada

ena kena vakayacori nai valavala ni veivakalolomataki lolo-

vira vakaoqo ka ra vakacacani kina na luveda, na makubu-

da, na vugoda, na watida kei na tinada.

Meda solia taucoko na noda bula Vua na Kalou meda

tu vakadodonu kina e matana ena gauna kecega.

Tauca na nomu lewa vakatama me kakua ni yaco na ca

oqo e na loma ni nomu vuvale!

NA RAI VAK ACIOLOJI (VAK ALOTU) NI I TOVO K AUK AUWA VEI IRA NA MARAMA (Continued from page 11…)

All Photos: —MCIF Communication

Page 14: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

E na yabaki 1843, esa ciqoma kina na Lotu na

Taukei Nawaivilori ko Ratu Sireli Tawake

Tagicakibau ka ra kauta vata sara tu mai na

nodra I sulu ni Lotu na nonai vakavuvuli ka

yacana ko Samisoni ka ra Turaga ni Namacu, Koro, ena

yatu Lomaiviti. Ena gauna sa yaco mai kina erau sa qai

veisolisoli kei Ratu Aisake Nabure. Ena gauna erau mai

veisolisoli kina, sa mua sobu sara nai tosotso kin a va-

nua vakaturaga o Vatanitawake, ena kena koro va-

katuraga o Natutu ka lai maroroi voli kina na qase ni

Koro qo ko Samisoni, nai vakavuvuli ni vanua va-

katuraga o Vatanitawake. Ena gauna vata oya e se tubu

tu kina na duidui, na butobuto ena vanua saka o Nako-

ronubu.

E a mani yaco mai nai lakolako ka rau mani lai tiko

ena tikotiko mai …... sa tu kina nai vakananumi ena

siga nikua. Ena gauna era a lako kina qai sega ni taleita-

ka se veiciqomi na Turaga na Tui Ba na Taukei Bulu o

Ratu Savenaca Nabeka ka mani vakatala mai kina na

nonai mataivalu, ka yacani mataivalu na Solesole, ka mai

ravuravu ka vakarusa ka tini me r alai bale mate kina

na Taukei Vatanitawake kei na nonai Vakatawa ka

yacana o Samisoni Sautamata. Era sa mai bale mate tu

ena dela ni soso qo ena vuku ni kena tukuni voli nai

tukutuku vinaka me baleti Jisu Karisito.

Ena gauna era sa lako mai kina nona I mataivalu o

Ratu Savenaca Nabeka sa qai tukuni me na liu o

Samisoni (Vakatawa) ia qai tukuna nai Taukei Vatanita-

wake na vanua o na mate kina, au na mate talega kina,

sai koya o na vanua ka qai mai cabe kina na lotu ena

nodra mai bale mate kina nai Taukei Vatanitawake kei

koya na Turaga nai Vakatawa main a dela ni vanua e

Vatanitawake. Na ekna qai mai cabe na lotu ka qai bau

tukuni talega ni matani ni vanua e Ba ka cabeti kina na

lotu ka ra ciqoma kina nai sulu ni Lotu na qase ka

yacova sara tu ena siga edaidai.

Na kawa kei Ratu Nabeka mai na vanua vakaturaga

o Bulu kei na kena koro o Sorokoba era a maio bale

mate kina nai talai ni Kalou kei Ratu Aisake Nabure.

Na veimaroroi ya rau qai mai bale mate ruarua me

yacova tu na siga edaidai ka sa mai caka oti talega na

kena vakananumi kei na veivakasavasavataki , ka ra lako

mai kina nai tikotiko mai Naulunivatu, vua na Tunidau

ni Bau enai ka 31 ni Siga ni Vula ko Jiulai ena vu ni kena

mai qaravi nai tavi ena Vanua Vakaturaga o Vatanita-

wake.

Ni vakarorogo na veitokani ni marama

Meu tukuni parofita Apakuki mada

Ai ka 35 ni vola ena i Vola Tabu makawa

E tolu walega na wase ni vola e vola rawa.

Ko Apakuki na parofita yalo dodonu

Na nona vakararavi kei na nona dina

Vua na Kalou sa rui titobu

E mositi koya na nodra caka ca na wekana

E raica votu ena veisiga e matana.

Na parofita sa tagi vua na Kalou bula

A cava na kena dede Jiova meu tagi ko ni sa sega ni rogoca

Ko ni raica nai valavala kaukauwa era sa vakayacora

Sa beci ka vakawaletaki kina na nomuni vosa.

Na Kalou levu ko Jiova sa qai vosa vakamatata

Dou rai yani vei ira na veimatanitu ka vakasamataka

Ka mo dou kidacala vakalevu sara

Niu na kitaka ena nomudou gauna e dua na cakacaka

Ke tukuni vei kemudou, dou na sega sega sara ni vakadinata.

Na vanua ko Papiloni sa vakarautaki

Nai titoko ni noqu cudru me kauta yani

Me vakanakuitaki kina ko ira na noqu tamata digitaki

Ni ra sa vakanadakui au ka ra sa gole tani.

Na parofita sa loma tarotaro

E rawa vakacava Jiova na veika oqo me yaco

Era tamata ca sara ka qai tovo voravora

Ni ra tawa kilai kemuni na Kalou qaqa

Io Jiova au sa na tiko ga ka wawa.

Kakua ni ko rarawa na noqu tamata digitaki

Au sa rogoca na domo ni nomu tagi

O ira talega na kai Papiloni era na vakanakuitataki

Io me vakayacori madaga na noqui naki.

Na Kalou sa raica ka kila na ka kecega

Ni ra na bale ka rusa ga nai valavala ca

Ia na tamata yalo dodonu sa dau nodra ga na qaqa.

A sa masu ko Apakuki ka vakatakekere

I Jiova kau sa rogoca na kemuni rogorogo kau sa rere

Ni ko ni sa cudru sa rawa ni waicala na veimatanitu kece

Sa ka wale na tamata ka ni sa kuvu ga ni qele.

Meu reki ka marautaka na Kalou na noqui vakabula

Ni sai koya ga na vu ni noqu qaqa kei na kaukauwa

Ena vakaiyaragitaki au meu duatani ga

Ka kauti au tale meu lako voli ena veitikina cecere ko ya

Sa mai tini tale na noqu serekali

Na parofita ko Apakuki e sa mai cauraki

Mei dusidusi vei keda na veitokani

Na cudru nei Jiova sa rui rerevaki

Isa na noqui wasewase lomani

Naba tolu au sa matataka yani

Veika vakayalo ena loma ni soqosoqo sa neitou I tavi

Me da veiwekani kei na Kalou ka kila na nonai naki

Ni sa moce kecekece sara

Me kalougata na nomuni bula kei nai yabaki vou sa toka e matada

Na marau ni siga ni sucu au sega sara ni guilecava

Me qai noda vata kece na loloma levu, tawa yalani ni noda Turaga.

Mrs. Joana Waqairatu

Wasewase Naba 3,

Methodist Womens Fellowship,Centenary Church, Suva.

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 14 www.methodistfiji.org / www.facebook.com/methodistChurchFiji

All Photos: —MCIF Communication

Page 15: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

Bula vinaka James,

This is from Sinai at South Camp and

this is our seven months going on now and

the soldiers are fine and in good health and

the boys are doing well specially working

in a new working environment with the

South Battalion soldiers who are Ameri-

cans.

It's getting colder now at South Camp

as we are drawing closer to festive sea-

son . At the same time the boys are enjoy-

ing their holy land tour and this week on

Thursday the Cairo tour is finally opened

for us where the boys are going to enjoy

their site seeing specially the pyramid .

Our work here is also changed when

we came down to South Camp .Actually its

a American Base camp and our work has

slightly change to meet this new environ-

ment and its situation.

We are now engaged in manning the

gates and the tower as securities of the

MFO CAMP where the MFO force com-

mander and its command team resides

with other MFO contingents and other

Civilians staff. Their life is at the hand of

our boys who are manning the gates and

the tower of South Camp.

Our tasking has also changed. Now we

are engaged in EG tasking and MOT and

also serving out their in the three field

sites as MFO observers that is to observe

verify and report..

The Lotu is paramount here at South

Camp. Our soldiers uphold and value it all

the time. It enhances their work and their

faith in God specially when their life is at

risk in engaging their primary tasking. Its

nothing new in the last 35 years of serving

Peace in this war torn country. We have

lots of testimonies to tell in the last thirty

five years of observing Peace here at Sinai.

Some have retired and some are deceased

and some are preparing for their retiring

and have good memories and testimonies

about the saving acts of God during their

operation here at Sinai.

The Lotu is paramout here and that is

nothing new to all the Fiji soldiers. Many

have become new preachers while serving

here at Sinai and some have become con-

firmed member and also want to renew

their life with God at Sinai during there

time here.

One of the most challenging tasks here

as chaplain, is when a soldier is brought to

my attention of family problem at home.

Then I am there to counsel him when his

life is at a high risk of committing suicide. I

am there to help him, guide him that he

will not commit suicide and many other

family issues to deal with that make my

work more challenging and interesting

when dealing with soldiers at the operation

area.

I thank God for his wisdom and

knowledge and the prayers that said, from

a small Island nation, thousands of miles,

faraway from the other side of the globe

that has been making an impact to the lives

of our soldiers here. That also help our

work here at Sinai.

The Sinai Church Programmes are as

follows :

First Week of a New Month:- Holy

Communion, Lagasere va Kabani and

SoliThat week is Tabu week: no kva or

alcohol until the following week.

That first Sunday of the month, I con-

ducted Holy Communion on the two

remote sites that near from the camp.

The following Sunday is the two re-

mote sites that are faraway from South

Camp.

First week of everymonth from Mon-

Thursday [ Tabu Week ] I have a spe-

cial session with a Battalion [caka vuli]

at 4-5pm in the afternoon.

After the tabu week [2nd week until

the last week of a month] :

Monday- Thursday [ Lotu]

Company Church Service From Mon-

day to Wednesday

Battalion Church Service on Thursday

Pastoral visitation:

I have visited four field sites and conduct-

ed pre-marriage counselling session with

the boys and I have slept in all the remote

sites where our boys are serving and also

knowing what they are facing.

Chain Prayer is conducted every first

week of a new month during the tabu

week on Saturday from 6 pm to 12 am

midnight..

That's all from the Sinai desert and

wish you a Merry Christmas and a mean-

ingful new year..2017

Thank you James and your team !

Rev. Manasa Levatabua,

Fiji Padre, MFO—Sinai

Mauri from Stephen Whitmee High

School(SWHS) at Morikao in Abaiang,

Kiribati!

Having arrived on 16th of May,2016, the

School was already beginning its first week

of Term 2. The reception by the School

Principal, her Spouse and members of Staff

and supporting Staff started when we sat

foot on the Island of Abaiang and it went

right into the night, at SWHS in Morikao.

We could sense from our arrival the

high expectation and goodwill of our imme-

diate neighbours. Yes, we can say that we

have been accepted with both hands and

heart, so we were ready to deliver for the

sake of the students (about 150) already

waiting to be taught.

Now as we come towards the end of

the year, we can say that the Kiribati way

or culture is uniquely one of the best in the

Pacific and is hardly spoiled by outside influ-

ence. Christianity has truly overridden all

the aspects of their lives and the effects has

trickled down to the children who possess

a lot of respect and humility. With a nostal-

gic feeling we remember Fiji was once like

that 20-25 years back.

This culture of humility, simplicity and

respect provide the platform for our work

here, and surely it has given us the satisfac-

tion and peace after each day of work.

Hence, we look forward to returning

next year, and if given a chance we are

more than willing to stay on for another

two or three years, when we still have the

energy to teach and share with the people

here.

Lo, my wife has also enjoyed her stay

here and has also been instrumental in tak-

ing part with our mothers and local com-

munity in moral support, as well as teaching

students, as can be seen in the pictures

attached, how to sing at the School

Chapel.

Perhaps the biggest challenge here

is the acquisition of the English Lan-

guage, but that is manageable when

more exposure is given for the language.

Now we anticipate returning to Fiji

to meet our Sponsors the Methodist

Church in Fiji and family at home. We

vouch for the fact, that we have truly

being loved and respected by your coun-

terparts the Kiribati Uniting Church at

Antepuka and here at Morikao and

Abaiang.

Submitted for your information and

high hopes that more Volunteers would

be willing to join us here in Kiribati.

With love,

Keni and Lo Vakamino

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 15 www.methodistfiji.org / twitter: @methodistfiji

Page 16: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

E Vola ko Qalo Rokotakala

Placide Capeau – 1807-1877

Translated John Sullivan Dwight

Born 1813- 1893

Vakadewataka mai: Apakuki Coka

Na Totoka qai Vakciriloloma e dua a sere eda rawa ni vakatoka

me dua na sere walega ni siga ni sucu. E dua na dina na sere

totoka, na vola na kena vosa e dua na turaga dau serekali ni

Faranise ko Placide Cpaeau, ia ra qai mai vakadewataka ena

vosa vakaperetani ko J.S Dwight.Ena dua na tuva sere ena BBC

MAI Lodoni ena 2005 me baleta “Na sere ni Vakacaucau” (Song

of Praise). E a koto kina na sere qo mai na drau na sere era a

digitaka na lewe ni vanua. E dina ga ni a dau sega ni lagati vaka-

wasoma sara ena loma ni yabaki ena noda dui valenilotu kei nai

kuri ni a sega ni dau kunea vakalevu ena loma ni noda vola ni

sere.

Era dau vakayagataka ka lagata na dau lagasere Solo me vakataki

Nat’ King’…Cole, se ‘Perry Como, sa katoni oti mai Amerika

vei ira na kena dau Martin Mcbride, se ko John Berry. E so na

daulagasere rogo e vuravura era dau kaya no nodra sere taleita-

ki na sere oqo me vakataki Luciano Pavarroti, Joan Surtherland

kei koya na soloist ni welesi ko Katherine Jenkins ka sova ga

vakataki koya ki uluna e dua na bilo wai ena gauna sara e lagata

tiko kina. Era dau nanuma eso ni sega ni ganita me lagati e va-

lenilotu ena So-Kalou, oqori na vuna era dau biuta vakatikitiki

kina. Ko Placide Capeau ka vola na sere oqo edua dau

vakasama rai yawa sara, a sucu ka bula voli ga ena dua na

koro lailai sara mai Roquemaure, volekati Avignon ena

buca ‘o Rhone, era dau bisinisi waini ka ra nanuma sa

nodralotu na bisinisi waini.

E muria ga na bula ni nona I tubutubu turaga ena qatavi

bisini ni waini, ka yaco vua e dua na vakacalaka levu ni se

qai yabaki 8 ka ni a vana na kigana e dua na nonai tokani.

Qo na vuna musu kina na ligana, ka vakadredretaka talega

na nona bula. A veisau na nonai tuvatuva me vuli ka rawata

na koroi levu duadua ‘Degree in Literature’ mai Parisi. E

toso ruarua na bisinisi waini kei na vola ni serekali-ia e

marautaki vakalevu ena gauna vaka oqori na Turaga ni Ko-

ro tiko talega mai Roquemaure. E dua na vuna levu na

nodra sega ni dau vakacuruma kina noda vola ni sere e

vuqa na tabai vola baleta o Placide Capeau e dua dau toko-

na na matanitu tu vakataki koya nil ewe ni vanu, e dua na

dau saqata na nodrai tavi na dau veituberi vakalotu, e dua

na dau ni veivakasoqoni vata vakalewe levu.

Enai ka 19 ni senituri o ira na buli sere mai Charles Wesley

- Christian Rossetti era vakasaqasaqa ena veika e baleta na

veivakabobulataki kei naveivale ni bobula. E dua tale na vu

ni kena niu vakatikitiki na sere oqo- totoka qai vakacirilolo-

ma, e baleta ni ko Adam Adolphe kei Placide Cappeau erau

taroga sega ni vakabauta na Kalou. Sa vakarau biuti Parisi

tiko ena dua nai lakolako vakabisinisi ena 03/12/1847 rau

qai sotakei nai Talatala ka surety koya me vola mada e dua

na sere ni siga ni sucu. A vola ena vosa vaka Faranise, ka qai

solia vei Adolphne Adams m,e vola na kenai lagalaga. E

volai ga na sere qo ena dsiga ka mai biuvata na vei sere tale

e so me lagati ena bogilevu ena lotu vata ena

Roquemaure Parish Church ena melio ni siga ni sucu

ni 1874. E dina ni a mai saqata, biuta, tarova mai nai

liuliu I lotu mai Faranise ia a mai lagataki ka sevutaki

vakamarautaki e Faranise na sere ka yaco sara yani

ko Peritania. A vakadewataka sara kina vosa vaka-

vavalagi ko John Sullivan Dwight ena 1855. E turaga

ni Boston ka rawata na nonai koroi ena Harvard

University, qo e dua na sere e kilai levu mai Ameri-

ka. Me da nanuma e so nai tukutuku tale me baleta

na sere ni siga ni sucu ni oqo, siga ni sucu ni yabaki

1870 ena nodra I valu. ‘ o France-Russia. Ni vakadi-

rorogo tu na buca ni valu, o koya kara dui davo no

na sotia ena dui qara ni keli era vakaruru kina. A qai

vakasauri ga ni lade cake mai kina gusu ni qara e dua

na sotia ni Faranise ka qai lagata mai na sere

“Totoka Qai Vakaciriloloma” ka sega ni dua e vanai

koya mai vei ira na nona meca, ia e saumi ena dua

nasere ni Siga ni sucu vaka ke a vola o Martin Luther

“From the Highest Heaven I come to tell of the

Saviours Birth’.

E levu na vei matasere era dau biuta vakatikitiki na

sere oqo ena nodra tuva na nodra lagalaga sere ni

siga ni sucu ka ni ra okata me nodra sere ga na

gone. Na kenai bulibuli kei na qaqana e ganiti ira na

gone lalai. E kauti keda sara ga yani ki na loma ni

vale, era tu wavoliti keda na manumanu. Eda sa se-

mati keda sara tu ga kina siga talei o ya kei na kenai

naki.

Na Sere nei Meri

Ai Vakamalua ni Solisoli - Na Gone lailai ko Jisu

Luke 1:46-47

Na sere ni Siga ni sucu, e sa baleta na sucu nei Karisito, era

vakaraitaka mai na totoka dokai ni sere vua na tamata. E dua na

wase ni sere rokovi vakaoqo ena macawa ni Siga ni Sucu ea

vola 'o George Frederick Handel na Mesaiah.

Enai Vola Tabu vou e koto kina e 4 na veisere bibi ka ratou

veiwekani voleka sara ena sucu nei Jisu.

Na Sere nei Meri

Song of Mary - Magnificent/ Canticles

(Sere/ same se dua ga na sere ni vakacaucau e koto ena Vola

Tabu mai na Same),

1. Vola Tabu Makawa - Apocrypha Canticles

2. Sere nei Mosese & Miriama (L/Yani 15)

3. Sere ni Valu (A song of the Rock) Vakarua 32.

Na sere nei Meri e tekivu ena nona sa Sinai ena reki vakayalo,

ka saga me vosa vua na Kalou ena vakacaucau. E dolava na yalo-

na me sere vakacerecerea, vakalagilagi na tukuna na veika dina

e koto ena yalona taucoko enai tukutuku veivakurabuitaki e mai

tukuna vua na Agilosi. Luke 1:26-33. Na Vosa ni nona sere e

vaka na vola mai nai Vola Tabu makawa e vakatakila ni o Meri e

dua na goneyalewa e kila vinaka na nonai Vola Tabu. Na nona

vosa serekali e bulia ena nona ilakolako yani ki vei Ilisapeci, na

dauvena e kunei kina na yalomalumalumu ena loloma veiyagani

ni noda Kalou.

E taura tale mai vakarua e matada na sere masu ni marau vei

Ana ena sucu nei Samuela (Samuela 2:1 & Same 113:7-8).

"Sa reki na yaloqu ena vuku I Jiova

SA cecere cake na noqu kaukauwa ena vukui Jiova. Ia na Sere

nei Meri e vakatokai "Na Magnificent Anima mea DomiNum-ka

wasei vaka 4 na yatu vosa.

aaaLuke 1:46-48 (Raica nai Vola Tabu)

1. Oqo nai vakaraitaki ni nona veivakacerecerei e

cecekia kei na vakamuduo e tawa tukuni rawa vua na

Kalou ena veika e solia vua na nona goneyalewa. Ni kaya

"Na Kalou - noqui vakabula" e tusanaka kina na Dina

Levu ni o Meri e kila na Karisito....sega walega ni Luvena

ena vakasucuma e vuravura oqo, ia, nonai vakabula sara

talega.

2. Vs 49-50 - E rabailevu na nona tukuna ka kacivaka na

kaukauwa, na Tabu kei na

rokovi kei na loloma ni Kalou kina veitaba tamata

V/51-53 - Na domo ni parofita e vakatakila vei keda ena

nona na vakalolovirataka Kalou na veika e cecere kei na

yalo kaukauwa kei na yalomalumalumu.

4. V/54/5 - Raica matua tiko ga na veivuke ni Kalou vei ira

na nona tamata, ka dau nanuma me nona Veiyalayalati.

Eda qoroya na nona Vakabauta dei na goneyalewa Jiu

oqo ena nona tucake ena kurabui. E vei dokai ka vei

rokovi ena nona ciqoma, taura, maroroya na kila ni Ka-

lou. Sa rauta me Reki (v/47) enai tukutuku ni Agilosi ni

na vakasucuma na Mesaia na Luve ni Kalou ki Vuravura.

E tekivu oqori meda kacivi koya.

"Na Tina ni Vakabauta na Marama e Kalougata.

1. Reki na yaloqu,

Reki vei Jiova

Ni vakacerecerei au sara tu

Au sa kalougata kau lomani ga

Ni sa rawa n aka au kerea tu.

Me sa Nomuni dina talega qo

Kau sa yalataka meu sa Nomuni.

2. Sa vakamalua Vua na Turaga Na yaloqu vua na

noqu Kalou Nai taba tamata era kaya tu

Niu yalewa kalougata dina Vakarokoroko me sa

Nomuni Matalau Jiova na Yacamuni.

3. Waiwai boi vinaka Liviraka sara

Me tavoya kina na yava i Jisu

So era qai kaya me maroroi tu

Mani kaya gona kina ko Jisu

Ni caka vinaka ni vale koya

Ena kenai divi tikotiko ga.

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 16 www.methodistfiji.org / www.facebook.com/methodistChurchFiji

Page 17: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

Photos: MCIF DRR Unit

INTRODUCTION

The period of September to 23 Nov may best be reflected on as a period of consolida-

tion, which includes making a start on implementation of activities that are still pending.

And the focus on project administration was on meeting project reporting requirements

and the reviewing of implementation strategies together with UnitingWorld.

It was a critical period as the Project had to engage a new replacement Administrative

Assistant.

ACHIEVEMNT HIGHLIGHTS

CHURCH REPAIRS

1. Analysis of Building Assessment - see attached notes

o Divisions visited in this period were Cakaudrove, Bua, Tavua, Ba,

Vuda, Nadi Verata, Bau.

2. Provisions of Chain-saws and Generator – see attached notes

o Chain-saws were provided widely, primarily to clear fallen logs from

accesses to plantations. Feedback through MCIF assessment that

most critical to address the clearing of farm accesses and gardening

areas. Circuit Ministers will manage usage in rotation by affected

households. Government and other partners are promoting fast

growing vegetables and staple crops

o Chain-saws are further used to mill timber in the repair of Churches

and residences e.g. in Ra.

o Generators were substitutes for inconsistent power supply, assist in

power tools used for re-construction and assist in use of PA system

during congregational worship reaching out to the communities.

3. Criteria for assistance were approved in the last Board meeting. This has awak-

ened interest and generated actions in many Churches.

o Attached is the recommendation for the first batch of assistance to

partially damaged Churches. (Those with a Committee embarking on

repair work and have a Bank Account).

4. A number of Churches have genuine difficulties opening a new account in the

short span to date. To continue MCIF support it is recommended that they be

granted half the fund paid into a nominated Bank Account but to relax use of

that fund to allow them to open their own Church building account. The bal-

ance paid pending on a new account.

DISPOSAL OF CYCLONE DEBRIS

1. MCIF partnered the Tavua Rural Local Authority in its Tavua Clean-up Cam-

paign - about to complete.

2. Village communities were mobilised by Tuirara Levu Ra to collect and bury non-

recyclable cyclone debris in the circuits T/C Rakiraki, T/C Nalawa and T/C Na-

korotubu. This was on a humanitarian recovery activity using the concept of

“work for cash”.

3. Tuirara Levu Ra organised a partnership with Rakiraki Rural Health Authority to

support the clean-up in T/C Rakiraki.

4. This concept has been extended to Ovalau where the Lomaiviti Provincial Office

will mobilise and manage the clean-up in villages nominated.

PROVISION OF FOOD PACAKAGES

1. Supplies were procured and two deliveries made to Natadradave

2. Koro has also requested assistance to villages vulnerable for very little

signs of recovery from income earning sources. First batch of supplies to

leave today Monday 5 December.

PROPOSED AMMENDED MOA (Memorandum of Agreement)

The Unit has accepted the Final Draft and now sent back to UnitingWorld to process for

signing.

STAFF MOVEMENT and FORWARD LOOKING

Ms Rigieta Talataoka Luveni is the new administrative assistant.

Penaia E Baleinamau is expected to leave the Project at start of the2017 academ-

ic year for training in Davuilevu Theological College

Mr. Samuela Laliqavoka, a retired lecturer (civil engineering) is likely to join the

Project early next year as the Training Facilitator / Instructor with responsibility

to monitor all repair activities and conduct user-training on Facilities Audit Sur-

vey.

Mr Laisenia Koto is to take up the Training Instructor post with specific respon-

sibility on promoting sustainable and disaster risk reduction practices in agricul-

ture.

INCOME / EXPENDITURE SUMMARY

We will provide details when the Amended MOA is signed. In the meantime as of Sept 31:

Estimated expenditure to 26 Sept 216736.00

Period Expenses 101800.00

Estimated Total Expenses to end 23 Nov 318536.00

MOA budget 339,006.96

Balance Available 20, 470.00

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 17 www.methodistfiji.org / twitter: @methodistfiji

Page 18: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

The following is a report from the Health In-

spector Tavua, Jese Vatuwaqa

Before the collection started the officers of the

Tavua Rural Local Authority hand out notification

slips on the clean-up campaign to each community

one week prior to the collection date. Each commu-

nity were advised on the date and time of the collec-

tion on the notification slips. Eight (8) loads of rub-

CLEAN UP CONTINUES : D ISASTER RESPONSE TEAM HELPS CLEAN UP TAVUA

bish was collected and taken to Ba rubbish Dump.

The area that didn’t collect any rubbish will be re-

visited and the community will organize for another

date.

The Tavua health office wish to thank your kind

organization in sponsoring the above event which will

benefit the Tavua people in the eradication of vector

borne illnesses.

Date/ Day Name of communities No. of rubbish Loads

21/11/16 Monday

Vatia/Maqere/Tagitagi/

Nadolodolo & Vatutavui Village

1

23/11/16 Wednesday

Korovou village/ Nabuna village /

Rukuruku village 1

25/11/16 Friday

Yaladro/ Mataniwai

1

28/11/16 Monday

Waikubukubu village/ Nadelei

village No Rubbish was collected by the

villagers

0

30/11/16 Wednesday

Rabulu village/kavuli settlement

1

02/12/16 Friday

Tavualevu village 1

07/12/16 Wednesday

Vatukoula/ Toko settlement

2

09/12/16 Friday

Toko settlement 2

Total 9 Loads

NEWEST PARTNER H IGHLIGHTS D ISA-

BILIT Y INCLUSION Uniting World Regional Coordi-

nator Rev Dr Cliff Bird together

with Church President Rev Dr

Tevita N Banivanua and Vice

President Mr. Apisalome Tudreu,

Secretary for the Women’s De-

partment Deaconess Sala Nauca-

balavu welcomed the new Pacific

Program Officer,Ms. Naomi

Navoce. Ms. Naomi Navoce

spent 6 years as the Gender and

Youth Officer at the Pacific Disa-

bility Forum. She was responsible

for the women and Youth with the

Disabilities Program in the Pacific

before taking on the position. She is

thankful to the church for giving her

an opportunity to show what she can

do. When questioned about what

changes she would like to see as a

person with disability she says that

the Church has reached a milestone

from what is was over the past years.

She is grateful that the church is be-

ing very inclusive for women and

children in Leadership, decision mak-

ing and also seeing persons with Dis-

ability being part of the church pro-

grams. She also mentions that she is

thankful to the churches that have

made renovations to the church

buildings making it accessible for all

people with disabilities. Ms Navoce

will be with Uniting World for one

year.

CLOSING THE C IRCLE : TRADITIONAL ARTEFACTS TO BE REPATRIATED FROM AUSTRALIA TO F IJI

U nitingWorld hosted family members of

two former missionaries to Fiji, as they

repatriated several ‘Tabuas’ to the Meth-

odist Church In Fiji and Rotuma. The giv-

ing of a Tabua (made from whales teeth) is a sign of

great respect, and its cultural significance depends on it

not being kept by one person but given away and

passed around the community. Wes Gibbons, the

grandson of Rev W.E Bennett, and Michael Mills, the

grandson of Rev William Green presented the Tabuas

to Rev James Bhagwan of the Methodist Church in Fiji

in acknowledgement of the original respect shown by

the Fijian people. “These are priceless to us," said Rev

Bhagwan. "A Tabua carries the love of people, the love

of the land and the love of God. A Tabua is never

meant to be owned. Just like the whale, just like the

spirit of God and just like the mission of the church - it

is always moving. A Tabua is the highest honour that

we can bestow on someone. So I accept this gift with

great humility and love." "These are very important

reminders for us today as we continue to strengthen

our relationship with the Uniting Church in Australia. I

receive them knowing we are brothers and sisters

working together,” he said.

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 18 www.methodistfiji.org / www.facebook.com/methodistChurchFiji

All Photos: —UCA/UnitingWorld

All Photos: —MCIF Communication

Page 19: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 19 www.methodistfiji.org / twitter: @methodistfiji

M INI-MCIF S CHOOLS

EDUCATION CONFERENCE By Master Waisake Ravatu,

Secretary for Education, MCIF

In our bid to map out our target areas for our schools in

the next 10 years – Decade of Education, your Education Of-

fice will be facilitating the first of planning sessions next month

for brainstorming purposes.

Now almost completing my second year in office, and after

visiting our schools, I’ve picked up needed areas to address

and these have been taken through the usual channels –

monthly Board Meetings and Standing Committee Meetings

and now 2 Annual Conferences. I’ve realized though that oth-

er suggestions continue to come via other sources – Annual

Meetings, Ministry of Education, Education Personnel, School

Personnel, MOSA, Colleagues, Leadership, etc. prompting the

need to get in representatives of all these to a sequence of

meetings where we could put all of these ideas together. No

doubt this is the way to go as it would ensure ownership of

our education journey – a vital necessity indeed as there is a

lot to do and the journey fraught with countless and varied

challenges (as it was in the original Exodus), thus the vital ne-

cessity of all stakeholders working as a team.

After obtaining a draft, it is envisaged that it would be

disseminated quickly to our stakeholders in specific groups for

their responses – School Heads, School Boards, Ex-Scholars/

MOSA, PTFA, Students, Divisional Education Committees.

Once it has gone its rounds, with accommodation of inputs,

the Road Map or Education Blueprint will be taken

through the Education Board, Standing Committee and 2017

Conference before implementation.

I hope that as copies of NAI TABE comes to our Divisions,

our Divisional Committees will do their own preparation by

drawing from their congregation – individual churches, circuits

and then division levels.

I humbly seek for your cooperation and fervently ask for

your prayers – individual and corporate!

Beacon Media Ministry is an interdenominational Christian Education Ministry originating from Australia with a

goal to bring students to know God through a God-centered classroom environment, that ties in well with

our own MCIF primary object to give “ instruction in a Christian setting to children; both Christian and non-

Christian” alike (1984 Constitution).

I am thankful to the Church hierarchy/leadership/conference for seeing it fit to accept them as a partner in this

journey that we are undertaking, especially at this start, where we are trying to consolidate our direction, personnel

and resources.

While they had worked prior to 2015 in some of our primary schools, I started to work with them last year after

seeking clearance from the Church and have continued to work closely with them since; I believe their concentration

at our primary schools is vitally important they being the formative years for our children.

This year, we were again delighted to work with them and outlined below are areas they worked in:

1.0 Review of our Primary Schools Christian Education CE Curriculum

I am happy to advise that using our existing CE Curriculum – one they have labeled as an excellent curricula,

after a 1-year period they have completed the much awaited review last September. For our information the re-

vised curricula:

1.1 has a CE teachers Guide, a pupil’s workbook and supplementary notes for CE Teachers.

1.2 is on discs so making it easier for us reviewing purposes after the trial period, being mindful that the

draft is ours to change as we see fit during the trial period.

1.3 is to be on trial in 2017 before being printed for use in 2018.

2.0 Special Workshops

The team, with their very passionate and hardworking local co-workers in Losalini Tuwere and Patrick Bower,

conducted workshops for a 2-weeks duration in their September trip consisting of:

2.1 Teachers Aide Volunteer Training (3-days). Involved the training of volunteers (parent, church

member, etc.) in our Suva Nausori primary schools to help students who are either non or slow reader in

Year 3. This is a growing problem in our schools and given the increasing influence of unrestrained

use of mobiles and computers flooding the world now with increasing school roll and teacher work-

load, this is set to increase in magnitude. We are thankful to Beacon Media for recognizing this problem,

one that Headteacher of Annesley Infant School, Davuilevu Methodist Primary and Veiuto Primary School (non

-MCIF School), where BEACON Media have worked, have valued immensely; the target is to ensure every

student in our primary schools becomes a reader by the time they move to Year 4 thus ready to sit for exams

from Year 6. Programme is set to cover the rest of our primary schools from 2017. We seek your support in

the allowance of these volunteers as MOE would not pay them from School Grant.

2.2 Empowerment/Professionalism of teachers/School Heads

This was covered in 2 sessions:

2.2.1 Christian counseling (4-6pm) – 1 afternoon session. With growing indiscipline and

general breakdown of values, Christian teachers, Chaplains/School Deaconesses were blessed to be

at this greatly empowering session to deal with their students by Christian Counselors.

2.2.2 Professionalism

School Heads and teachers attended this one Saturday (9am-3pm) session at Epworth

Hall where Qase Levu, who conducted devotion, inspected the completed CE Curriculum.

2.2.3 Year 3 teachers

This 3-afternoon/1-Saturday session was specially for Year 3 teachers empowering

them to work with the Teacher Aide volunteers in their schools to ensure ideal working

relations between them.

We are indeed indebted to these passionate and committed volunteers especially Paul and Cheryl Reid of Australia

and their local co-workers for such sacrifice for the realization of our mission in our schools.

MCIF – BEACON MEDIA PARTNERSHIP

SOLEVU OPENING REPORT 2016 is a special year for MCIF’s Lako Yani Vou journey as it not

only was declared our Year of Education in April but the pro-

nouncement also heralded a 10 year (2016-2025) commitment by

the church and its education stakeholders for a collective and

concerted effort in improving the outlook and performance of our

31 schools.

While individual schools had started on this journey as per

need, as they came across much needed funds/savings, on the

whole it’s been really dependent on our different schools manage-

ment and administration.

On the collective front though, other than the declaration this

year, the first tangible effort was witnessed through the 2016

Solevu Opening on Friday 14th August by the ex-scholars of our

31 schools along with their PTFA, for some schools.

Given the 11th hour call to them to open our Solevu this year,

the Church Leadership and our Education Office is most grateful

indeed for not only the show of support demonstrated at Toorak

on that memorable day but also the huge grand total of

$227,176.86 collected. We couldn’t help but agree with the senti-

ments expressed by many ex-scholars on why the invitation was

late – yes indeed for we are left to wonder now on what could

have been had they been given time.

To me as I attempted to attend to the much needed arrange-

ment prior to the day, liaison on the day and now to facilitate

disbursement of the funds to the schools, I just realized the huge

resource, the ex-scholars are to us as a body (present in all levels

of almost every conceivable organization in our nation and

abroad), some in very influential positions.

In recognition therefore of this reality, we have not only asked

our schools to strengthen their ties with their respective ex-

scholars association form one if its still non-existent or reactivate

the dormant ones. Furthermore, MOSA (Methodist Old-Scholars

Association) which has spearheaded this much needed resurgence

has been asked to stay actively engaged with the Church through

a seat in the Education Board and to actively participate in our

forums.

May I take this opportunity to extend my sincerest apprecia-

tion to the executive committee, especially Tevita Tabalailai

(President), Asena Tunisau (Secretary), and to every MOSA mem-

ber here and abroad; tribute must be paid also to the Senior MO-

SA Executive who came in numbers also on the day joining with

younger generation. It is our hope

that the two will merge into a

powerful force in the future.

I would be failing in this report

if I did not acknowledge and men-

tion our 3 Government Schools –

ACS, RKS and QVS who taught us

some lessons in solidarity, sacrifice

and Christian giving, vinaka vakale-

vu to the Executive Committees

and members of ex-scholars of

these schools for the handsome

contribution of $8,500.

I see all our schools coming to

life as a group in the next 10 years

and it’s heartening to see visible

changes made as our heads and

management begin to take owner-

ship of our Decade’s vision.

Once again, a big vinaka va-

kalevu for this year to everyone

including the Church leadership

and Education Board for the con-

tinued support and I look forward

to venturing out into our Exodus

in the years ahead.

Page 20: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

MARK THE DATE:

VEITIKI N I S IGA B IBI ENA

LOTU WESELE ENA 2017

Yabaki Vou/ New Year’s Day - 01 January 2017

Macawa ni Veivakavoui / Covenant Week - 02 – 07 January 2017

Siga Tabu ni Veiyalayalati / Covenant Sunday - 08 January 2017

Deaconess Day - 10 February 2017

Macawa ni Sevu / Harvest Week - 27 February – 4 March 2017

Vukelulu ni Dravusa/ Tekivu Na Lede - 01 March 2017

Ash Wednesday / Beginning of Lent

Lotu Masumasu ni Vuravura - 03 March 2017

World Day of Prayer

Siga Tabu ni Sevu / Matai Ni Siga Tabu ni Lede - 05 March 2017

Harvest Sunday / First Sunday in Lent

Karua Ni Siga Tabu ni Lede / Second Sunday in Lent - 12 March 2017

Ka Tolu Ni Siga Tabu ni Lede /Third Sunday in Lent - 19 March 2017

Ka Va Ni Siga Tabu ni Lede /Forth Sunday in Lent - 26 March 2017

Kalima Ni Siga Tabu ni Lede / Fifth Sunday in Lent - 2 April 2017

Macawa ni Wilivola ni Siga Tabu - 08 April 2017

Sunday School Week

Siga Tabu ni Curu Vakatui - 09 April 2017

Palm Sunday / Children’s Sunday

Macawa Tabu / Holy Week - 10 – 16 April 2017

Siga ni Mate /Good Friday - 14 April 2017

Siga ni Tucake Tale /Easter Sunday - 16 April 2017

Macawa ni Vuvale / Family Week - 24 – 29 April 2017

Siga Tabu ni Vuvale /Family Sunday - 30 April, 2017

Macawa ni Tina / Mothers’ Week - 01-06 May 2017

Siga Tabu ni Tina / Mothers’ Sunday - 07 May 2017

John Wesley Day - 24 May, 2017

Siga ni Kaucake / Ascension Day - 25 May, 2017

Siga Tabu ni Kaucake /Ascension Sunday - 28 May 2017

Tekivu Na Vakatatabu Ni Kawakawa kei na Donu - 01 June 2017

Beginning of Abstinence from Catching

or Eating Kawakawka or Donu

Siga Tabu ni Pentiko / Pentecost Sunday - 04 June 2017

Siga Tabu ni Lewe Tolu Vakalou /Trinity Sunday - 11 June 2017

Macawa ni Veivakalotutaki / Evangelism Week - 12 – 18 June 2017

Macawa ni Vola Tabu / Bible Week - 25 June – 02 July 2017

Macawa ni Valenibula/ Hospital Week - 03 – 09 July 2017

Macawa ni Bula Raraba - 17 – 23 July 2017

Christian Citizenship and Social Services Week

Macawa ni Tama/ Fathers’ Week - 4 – 9 September 2017

Siga Tabu ni Tama / Fathers’ Sunday - 10 September 2017

Macawa ni Dilkusha /Dilkusha Week - 11 – 17 September 2017

Wiliwili Ni Lewanivanua /National Census Night - 17 September 2017

Vakacavari Na Vakatatabu Ni Kawakawa kei na Donu - 30 September 2017

End of Kawakawa and Donu Spawning Season

Siga ni Lotu ni Marama Lotu Wesele e Vuravura - 6 October 2017

World Women’s Federation Service

Cabe ni Lotu /Methodist Mission Day - 12 October 2017

Macawa ni Cauravou kei na Goneyalewa - 15 – 22 October 2017

Methodist Youth Week

Macawa ni Veilomani Boys’ Home - 23 – 29 October 2017

Veilomani Boys’Home Week

Macawa ni Veivakadodonutaki - 03 – 19 November 2017

Correctional Services Week

Break the Silence Sunday 2017 - 19 November / 26 November

First Sunday in Advent - 03 December 2017

Second Sunday in Advent - 10 December 2017

Third Sunday in Advent - 17 December 2017

Fourth Sunday in Advent - 24 December 2017

Siga ni Sucu /Christmas Day - 25 December 2017

Lotu Ni Vakatawase/Watchnight ` - 31 December 2017

CHURCH ‘MOTHER ’ :

CHRISTIAN EDUCATION IS IMPORTANT

Words and pictures by Kinisimere

Saratibau

M rs. Lorine Tevi was a Guest

Speaker for the Christian

Education Year 2 students

at the Methodist Lay Train-

ing Centre, YPD Davuilevu on. She

shared that Christian Education and

Develop Individual in Communities

should have the Personal Experience/

Encounter with Jesus Christ and accept-

ing him as one Personal Saviour and

Lord and being Empowered by the Holy

Spirit to live as a responsible citizen in a

redemptive community of Faith Wit-

nessing as Christ Representatives.

After 39 years Mrs. Lorine Tevi

step foot again at YPD, she was grateful

that she was invited twice to be a guest

speaker for the Christian Education

classes. She talks about “The faith jour-

ney and the missionary of a Methodist

woman” this faith journey of a person

depends very much on the nurturing

and the development of faith from early

childhood and coming growing upwards.

The aim of Christian Education is to

nurture and develop individuals in com-

munities have a personal experience and

counter with Jesus Christ and accepting

him as one Personal Saviour and Lord

and being Empowered by the Holy Spirit

to live as a responsible citizen in a re-

demptive community of Faith Witness-

ing as Christ Representatives. Mrs. Tevi

stressed that Education is very im-

portant today, but education or learning

that helps you to be a better citizen and

a member of the church.

T he Methodist lay Training

Centre was established in the

60s and the 80s where Mrs.

Lorine Tevi a lay person was

the Principal of the school; she served

as a General Secretary of the Pacific

Conference of Churches as well as the

sub unit of Education of the World

Council of Churches in Geneva, Swit-

zerland 1982 – 1991. Upon returning

back home she served as a staff at the

Pacific Theological College, Lecturer at

Davuilevu Methodist Theological Col-

lege, presently as a volunteer serving as

Vice Chair of the Pacific Islands Associa-

tion of Non-Governmental Organiza-

tion (PIANGO) Board: Standing Com-

mittee member of the Methodist

Church in Fiji, Director of Veiqaravi

Ecumenical Community Training Cen-

tre; Vice President – Fiji Council of

Social Services (FCOSS); Chair of the

FCOSS Micro Finance Unit Board;

member of the National Financial

Inclusion Task Force and Vice Chair

of the National People’s Charter Ad-

visory Council She also has an Educa-

tor and Theologian, who holds an MA

in Education and a Master in Theolo-

gy, MTh.

After 39 years Mrs. Lorine

Tevi step foot again at YPD, she was

grateful that she was invited twice to

be a guest speaker for the Christian

Education classes. She talks about the

“Faith journey and the missionary of a

Methodist woman” this faith journey

of a person depends very much on

the nurturing and the development of

faith from early childhood and grow-

ing upwards. Families also have an

important role in the developing of

your Faith, she even shared how not

only was her family a part of her faith

upbringing but also the Christians

school she attends from the pre-

schools, primary until secondary schools

with each if this stories she connects

them with the theme. Mrs. Tevi shares

that “As a follower or a child of God it is

important that we always give Thanks and

Praises to the Lord for our everyday

lives”.

Every Monday morning when she

goes to school, the class teacher would

ask her students “Did you attend Sunday

school yesterday (Sunday)?’ also when they

prepare themselves for Palm Sunday her

school teacher would come to the village

and help in the preparation. With her

school teacher involvement with the chil-

dren especially for church activities it has

help develop students that not only they

learn but their Faith in church but also in

the school. Preschool education as well as

Christian Education aims to nurture com-

munities in having the knowledge and un-

derstanding of the Trinity, to have person-

al experience and counter with Jesus

Christ and accepting him as one Personal

Savior and Lord that’s why we need to

start nurturing the younger generations

start from preschool levels and going up.

It is relevant to learn through your

Faith Journey she says that “Learning is the

one that helps changers the persons be-

havior because it changers attitude, to be a

more responsible and faithful person, Edu-

cation is very important today, but educa-

tion or learning that helps you to be a

better citizen and a member of the

church”.

Mrs. Lorine Tevi dreams for a

Prosperous and Compassionate Pacific

Community of God’s Creation.

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 20 www.methodistfiji.org / www.facebook.com/methodistChurchFiji

All Photos: —MCIF Communication

Page 21: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

WWF-Pacific is calling on all its partners to

work towards strengthening partnerships

through effective leadership by promoting

sustainable Fisheries for Fiji.

The call was made at a prayer breakfast

held to commemorate World Fisheries Day

at Epworth Hall in Suva.

In delivering his key note address, the

Secretary General of the Methodist Church

INFiji , Reverend Dr Epineri Vakadewavosa

said today’s celebration was an important

chapter reminding all individuals of their

responsibility in caring for the earth and its

natural resources.

“The Methodist Church of Fiji and Ro-

tuma strongly acknowledges the important

ecological, economical , social, cultural and

traditional value of the ocean and all its

resources to the people of Fiji.`

“We strongly recognize the important

role that the Fisheries sector plays in food

and protein security by eliminating poverty

eradication.”

The observance of World Fisheries day

by the Methodist Church is to raise aware-

ness to its members and the public on the

importance of the serious threats of over-

fishing to marine and freshwater resources.

It also highlights the months of preparation

and planning undertaken by the Environ-

mental Sustainable committee whose task

revolved around the Methodist Church

METHODIST CHURCH COM-

MITTED TO SHARING MESSAGE

OF SUSTAINABLE FISHERIES

TOKONA NA LOTU WESELE NA KE-

NA VAKADEWATAKI NA ITUKUTUKU

NI MAROROI NI NODA IQOLIQOLI Strategic Plan which focuses on Christian

Stewardship and other creations.

“The Methodist Church of Fiji and

Rotuma is committed to sharing the mes-

sage of sustainable fisheries management

and calls on all people of Fiji from govern-

ment, the private sector, CSO’s and com-

munities to effectively work together in

partnership to support all initiatives that

contributes and deals with a sustainable

fisheries sector for Fiji and current future

generations,” Reverend Dr Vakadewavosa

said.

The recent WWF Reviving Melane-

sia’s Ocean Economy report highlighted

the need for urgent action to safeguard

Melanesia’s oceans marine resources in

the face of climate change, pollution and

sea level raise.

WWF’s Sustainable Fisheries Manag-

er, Mr Francis Areki said the observance

of World Fisheries day was a meaningful

celebration that strengthened the rela-

tionship between a conservation body

and spiritual leaders in making that con-

nection between nature and our relation-

ship with earth.

The prayer breakfast was supported

by WWF-Pacific, the Wildlife Conserva-

tion Society (WCS), Fiji Locally Managed

Marine Area network and the Fisheries

Department.

E vei vakauqeti na WWF-Pacific vei ira na

veitabana kece era qarava na kena maroroi

na nodai qoliqoli me ra cakacakavata, ka

tokona na kena qaravi vaka vuku na itavi

oqo.

Era a vakauqeti na veitabana oqo ena dua

na masumasu kei na katalau, ka a vakayacori

ena Epworth Hall e Suva me vakananumi

kina na World Fisheries Day.

Ena nona dolava tiko na soqo ni kena

vakananumi na World Fisheries Day, e a

vakaraitaka na Vunivola levu ni Lotu Wesele

e Viti ko Dr Epineri Vakadewavosa, ni siga

oqo ei vakadei ni noda vakananumi keda ena

nodai tavi ena kena maroroi na noda vuravu-

ra kei na veika era bula kina.

“Na Lotu Wesele e Viti kei Rotuma e tu

taka sara vaka kaukauwa na kena vakamare-

qeti na noda wasawasa kei na kena yaga vei

keda na lewe i Viti.’

“Keitou tokona sara vaka kaukauwa na

bibi ni tavi e qarava tiko na tabana qo ni

qoliqoli, oya ena noda vakani tiko ena sasalu

bulabula, ka rawa talega ni sala me vakalailai

taki kina na bula dravudravua.”

Na vuna levu e vakananuma kina na

World Fisheries Day na Lotu Wesele, sai

koya me vakananumi ira na lewe ni lotu kei

na lewe ni vanua ena veika e rawa ni yaco

ena vuku ni noda vakasabusabutaka, ka qoli-

va vakasivia na sasalu ni waitui kei na waid-

ranu.

Qo sa mai vakavotukana taki kina na vica

na vula ni vakavakarau kei na navunavuci

eratou cakava tiko mai na komiti e qarava na

maroroi ni Veikabula se na Environmental

Sustainable Committee. Na nodratou qarava

na itavi oqo, e vakatabakidua sara tikoga ena

nodratou tuvatuva na Lotu Wesele, oya na

kena vakabibitaki na Veiqaravi vakalotu kei

na veika bula.

“Na Lotu Wesele e Viti kei Rotuma e

tokona sara vakabibi na kena vunautaki

yani nai tukutuku ni kena vakamareqeti

ka maroroi na noda iqoliqoli kei na veika

bula, ka sa ko ni kerei na lewe ni vanua

kece e Viti ko ni Veiqaravi vaka Matanitu,

ena vei tabana tu vaka ikoya, soqosoqo

lotu kei na vei mata tamata, meda

cakacakavata, ka veitauri liga takavata na

kena cuqeni na sasaga kece koya ena

rawa ni maroroi kina na noda sasalu kei

nai qoliqoli. Oqo me rawa ni bula kina na

kawa kei Viti ni kua kei na veisiga se bera

mai.” Ea vakaraitaka ko Dr.

Vakadewavosa.

Ena dua na nodratou rivote na WWF

Reviving Melanesia’s Ocean Economy, era-

tou vakaraitaka tiko mai na kena gadrevi

sara vakabibi na noda cakacakavata ena

kena maroroi na veika bula kei na sasalu

ena noda wasawasa, ena yasayasa vaka

Melanesia. Me vaka ni sa tubu cake tiko

mai oqo na dredre e kauta mai na Draki

veisau, na benu ca kei na tubu ni yalayala

ni noda wasawasa.

E kaya ko Francis Areki, na Manidia ni

WWF Sustainable Fisheries ni mai semata

tale na veiwekani ena kedra maliwai nai

liiuliu vakalotu kei na veitabana era qara-

va na maroroi ni qoliqoli na kena vaka-

nanumi na siga ni World Fisheries edai-

dai. Oqo na nodrau semati tale na veika

bula kei na noda veiwekani vata kaya.

Na masumasu oqo, se na prayer

breakfast eratou veitokoni kina na WWF-

Pacific, na Wildlife Conservation Society

(WCS), Fiji Locally Managed Marine Area

network kei na tabana ni Fisheries Depart-

ment.

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 21 www.methodistfiji.org / twitter: @methodistfiji

All Photos: —MCIF Communication / WWF Pacific

Page 22: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 22 www.methodistfiji.org / www.facebook.com/methodistChurchFiji

Page 23: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

sures on biodiversity and promoting sustainability.”

World Fisheries Day is celebrated each year on No-

vember 21st to help highlight the importance of fisheries to

our communities and the economy.

WWF-Pacific NZAID Project Manager Mr Francis

Areki says fisheries plays a central role in the lives of many

communities.

“In terms of the national overview, fisheries is classified

as the third largest primary sector and it contributes to 2.8

per cent of Fiji’s GDP, generating 9 per cent of total do-

mestic exports,”

“When we consider subsistence fisheries which is usu-

ally not accounted for in the economics of the economy,

80 per cent of the economy directly depends on subsist-

ence fisheries for their food and it employs roughly an

estimated 50, 000 people across Fiji, primarily from the

rural communities, this actually shows quite substantially,

the importance of effectively managing i-qoliqoli’s

(traditional fishing grounds),” he said.

Areki highlighted that in terms of sustainability WWF’s

primary target area is the qoliqoli cokovata (traditional

fishing grounds) in Macuata, where WWF works with the

communities of Sasa, Mali and Naduri to better manage

their marine resources and demonstrate that the fish that

they actually catch out of their qoliqoli can be done in a

sustainable way.

IQOLIQOLI COKOVATA BANS KASAL A F ISHING FOR 1 YEAR

F ishing communities from the

iQoliqoli Cokovata (iQC), Macuata

have decided to work towards

placing a ban on a fish species for a

year to improve depleting fish stocks.

The iQoliqoli Cokovata which consists

of the districts of Macuata, Dreketi, Sasa

and Mali have chosen to trial the fish spe-

cies Camouflage Grouper locally known as

‘Kasala’.

“During my dad’s time, they use to

catch saqa (giant trevally) weighing around

50 kilograms, nowadays it is a totally differ-

ent story, we can see the difference in the

past years and compare it to the present

”said Josetaki Manatua of Raviravi village.

At a recent information sharing, fisher-

ies management workshop held in Naduri,

Macuata; 37 participants were presented

with the results of the Length Based –

Spawning per Recruit (LB-SPR) ratio sur-

vey which was conducted within the com-

munities surrounding iQC.

Piloted in Macuata, the survey saw 12

villages collected data between November

2014 to January 2016.

The survey takes into account the

replacement level or spawning potential of

a particular fish species to determine its

current population status, whether it is

healthy and abundant or in decline and in

urgent need of a temporary ban to allow it

to recover.

WWF–Pacific Coastal Fisheries Officer,

Laitia Tamata Jnr. said results of the analy-

sis conducted by the villages highlighted

that of the 5,225 fish species sampled and

examined, results showed that the Spawn-

ing Per Recruit (SPR) ratio calculated for

five commercially targeted species were 18

per cent for Squaretail Coral Grouper, 11

per cent for Camouflage Grouper (Kasala),

26 per cent for Surf Parrotfish (Ulavi/

Rawarawa), 31 per cent for Unicorn Fish

(Ta/Lele) and 52 per cent for Humpback

Snapper (Taea/Rosinibogi).

He added that scientifically, the

spawning ratio levels for fish should be at

30 per cent or more in order for a partic-

ular fish species to be considered in

healthy numbers for continued harvest.

“We have been given a very compre-

hensive and detailed report of what is out

there in our iQoliqoli Cokavata regarding

fish species such as Kasala or Rawarawa

and it is a first for us, the community to

really know the state of our fishing

grounds, these types of fish species per-

T he observance of World Fisheries Day in Fiji

sheds light on the increasing pressure placed on

ocean assets and the need for stakeholders to

work towards sustainable fisheries in Fiji.

With Fiji, a signatory to a number of international

agreements such as the Convention on Biological Diversi-

ty (CBD), the Convention on International Trade on En-

dangered Species on Wild Flora and Fauna (CITES) and

the 2030 Agenda for Sustainable Development, greater

awareness and strengthened commitment are needed.

WWF-Pacific Policy Officer Alfred Ralifo says it is

important for everyone to understand these conventions

which are translated into national targets.

“These play a key role in fostering local actions and

international cooperation which are needed to achieve

goals.”

Ralifo added that community support, leadership

across and between the public and private sectors are

needed to rebuild the habitats that support fisheries for

essential food and income.

“These agreements are not solely for government but

for everyone inclusive of CSO’s, communities and the

private sector to understand and implement.”

“The SDG’s are further strengthened by the Aichi

Biodiversity targets which focus on reducing direct pres-

ADAPTING CONVENTIONS FOR SMALL SCALE FISHERIES “We are targeting the effective management of in-

shore fisheries sector through -the i qoliqoli’s, simply be-

cause there’s an urgent need for our communities to begin

sustainable practices within them, the time for over-

exploitation and mis-management needs to be curbed, if

we are going address these issues effectively,” Mr Areki

said.

He added that WWF’s partnership with the Methodist

Church has strengthened over the months since the

Church has a strategic pillar that focuses on Environmental

Stewardship.

“One of the critical areas that we want to work with

the Methodist Church is in terms of communication to the

community that each person has a role as a Christian to

be custodians of the planet and we have an inherent re-

sponsibility to maintain and sustain Gods creation, so

that’s the message that we want to promote in our com-

munities,” he said.

Sustainable Fisheries is linked to Sustainable Develop-

ment Goal (SDG) 14 which is (conserve and sustainably

use the oceans, seas and marine resources for sustainable

development) linked to SDG 1 (End poverty in all forms

everywhere) and SDG 2: (End Hunger, achieve food secu-

rity and improved nutrition and promote sustainable agri-

culture).

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 23 www.methodistfiji.org / twitter: @methodistfiji

centage are very low, like the Kasala at 11

per cent,” said Peni Donumainakauvadra,

the committee representative from Macu-

ata.

Fisheries expert and founder of the LB-

SPR survey Dr. Jeremy Prince says the sur-

vey puts a positive spin on fisheries man-

agement in Fiji.

“We will be able to make recommenda-

tions to government, so that we set the

size limits for fish to complete the mini-

mum amount of spawning necessary, before

people are allowed to fish them. That infor-

mation is already of great interest to the

Fisheries Department,” Dr. Prince said.

WWF-Pacific is working with the Minis-

try of Fisheries in replicating this data col-

lection survey throughout the four divi-

sions.

“Focusing on one fish species is good;

this is achievable as a community because

some of the poachers come from the com-

munities,” said Iva Meo, officer in charge of

the Ministry of Fisheries, Northern Divi-

sion.

During the workshop, the communities

of iQoliqoli Cokovata had agreed to ban

the fishing of Kasala beginning 2017, this is

expected to take place after discussions

with stakeholders such as the communities

of iQoliqoli Cokovata, the Ministry of Fish-

eries and WWF-Pacific on the need to

update the minimum size limits for inshore

reef fish species and the current licensing

conditions.

The results shared was enabled through

funding provided by NZAID and supported

through the David and Lucille Packard

Foundation which aims at demonstrating

effective governance and management ap-

proaches for inshore fisheries in Fiji

through collaborative national and commu-

nity driven partnerships.

Page 24: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 24 www.methodistfiji.org / www.facebook.com/methodistChurchFiji

TAPPOO EXPRESSES GRATITUDE TO METHOD-

IST CHURCH ’S HOLISTIC EDUCATION FOCUS

SOMETHING TO THINK ABOUT : FAITH IN THE KEY OF “C”

By James Bhagwan

T oday, with a standardised curriculum from the

Fijian government, we are challenged to find

spaces in which to provide the spiritual nur-

turing which forms the cornerstone of the

moral values of which society is in much need of today.

There is also the challenge of the balancing of academic

pursuits with sports and the visual and performing arts

and technical or vocational skills.

Historically, the Methodist Church in Fiji has a been a

pioneer in holistic education. While academic studies is

the primary activity, the church’s focus was on moulding

the complete individual, who then contributes positively

to society. In our understanding – each person, living in

a right relationship with God and neighbour, is what

makes the world a better place, because that is how the

Kingdom of God is manifested.

At the Sigatoka Methodist College prize-giving ceremony

this year, the College invited a former student, former

parent and now current grandparent of a student, Mr.

Kanti Tappoo to be their chief guest. Four generations

that the Tappoo family has been going to Sigatoka

Methodist Primary School and Sigatoka Methodist Col-

lege.

Mr. Tappoo shared a reflection on how since 1953 the

holistic education played an important role in his per-

sonal growth - holistic education that included Christian

religious education.

Below are excerpts of Mr. Tappoo’s speech:

“There are lots of memories of this place for me. But the

most significant of all have no doubt been the great in-

terest with which we used to go to Sunday Schools.”

“I so vividly recall our Sunday school teachers and one in

particular Rev. Edward Caleb who some of the older

teachers may know, is an absolute saintly human. Padri

Caleb used to tell us stories about Jesus. Just as Jesus

used to tell parables, he used to teach us hymns. And

those stories and hymns used to delight us and has

taught me lessons that I hold very strongly to this day. I

owe my deep gratitude to this man to this very day and

whenever I have an opportunity to catch up with him

when he visits Fiji, I would do that with great reverence.

Rev Caleb has lost his

hearing completely but

that has not deterred

him from continuing his

ministry for Christ when-

ever he is asked to. He is

in his 90s now.”

“I owe also a great grati-

tude to my parents in

those days. Although of

very staunch Hindu be-

liefs, they did not object

at all to us going for our

Sunday School Church

classes. My father was a

very strong follower of

Gandhi. I'm sure most of

you senior students would

have heard of Mahatma Gandhi and his teachings

and you will have noticed that he must have been a

devotee of Christ in his own way.”

“Methodist School Sigatoka then was just a primary

school and the High School started in 1982. In my

time in early 60’s, there were no secondary schools

in Sigatoka. I managed to go to Natabua High School

at Lautoka. Most of the town folk sent their children

to this School and to this day that trend has contin-

ued. This school has been a remarkable example of

multi-ethnic, multi-cultural Fiji.”

“I want to pay tribute to Methodist Church of Fiji for

their immense contribution to education in Fiji and

through this school to the people of Sigatoka.”

“Also a tribute is in order to the Government and

education department of Fiji for the various initia-

tives they have undertaken towards education in Fiji.

Free education, assistance in transport, etc. to en-

sure that no eligible child in Fiji is deprived of educa-

tion. Their goal “educated and smarter Fiji” is to be

applauded and supported. The recent re-

introduction of the examination system is particular-

ly commendable in view of the fact that we now live

in a competitive world. This system encourages stu-

dents to strive for the best that education can offer.”

“I must also advise that university education

should not be the only aim. One must pursue

the career of one’s heart. If it is of any comfort

to know, I never went through to university

after High School, as the circumstances did not

allow me to do so.”

“Students, today is a very special day, a day

when some of you will be rewarded and recog-

nized for your hard work, diligence and apti-

tude to school work. To you my hearty congrat-

ulations. Hard work has its own rewards.”

“Some of you may have just missed the mark of

attaining a prize today. To you I say do not des-

pair. It wasn't for a lack of trying. There will be

another day so long as you do not give up. Just

missing the cut off should not be taken as a

sign of failure but merely a slight hiccup. An

opportunity to gather a second breath and sol-

dier on.”

“To some very few who may have given up

even trying, remember the good Lord blesses

us with very different gifts. You remain very

special to Him and never give up utilizing that

gift of Him.”

Kanti Lal Tappoo (far right) with his son Harish Tappoo and grandson Ravi Tappoo, who

was Head Boy and also Dux for 2016 at Sigatoka Methodist College Photo—Supplied

By Rev. Maraya Ryland Nasenaivalu, Hospital Chaplain.

M usic choirs and congregation singing. Do we really

mean what we sing?

The singing of the hymn should be a

great experience for Christians. A hymn can be a

prayer, a testimony, praise or an invitation to others to others.

Many of us; apparently don’t take the words we sing very seri-

ously. We sing ‘Sweet Hour of Prayer’ and only pray a few

minutes each day. We sing ‘Onward Christian Soldiers” and

wait to be drafted.

We sing “Oh for a Thousand Tongues to Sing” and don’t

have use one we have to speak for Christ.

We sing “blest be the Tie” and let the slightest offence

sever it.

We sing “I Love o Tell The Story” and seldom mention

Jesus to any and anybody. We sing “Serve The Lord” with

gladness and gripe about all we have to do.

We sing “Cast Your Burden on the Lord” and then woory

ourselves in to nervous breakdown.

We sing the “The whole wide word for Jesus”

and never invite our next door neighbor to church.

Please ponder on what you sing.. for choirs and

singers.

The KEY OF C

Members of the church who sing in our worship

services should always sing in the perfect key of C.

Convert to the new Life in Jesus Christ

Concrete in Testimony

Confessing Jesus Christ at every opportunity

at service in Song

Crystal-like in radiating his testimony

Consistent in Fulfilling their responsibility

Concentrating on making Jesus Christ known

through song

Concerned about doing their best for His

glory

Concentrated to the Christian task which is

theirs.

Cooperative in Spirit

If any C is not true in your life please work it out.

All Photos: —MCIF Communication

Page 25: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

Na Taqomaki Ni Mona

Livaliva Mai Na Kena Meca E vuqa na gauna e dau sega ni matata tiko vei keda na

kena basika na veileqa eso ena noda misini mona livaliva se

Computer. Kevaka e tuvaki vinaka tu na gacagaca ena loma

ni misini mona livaliva e rawa ni dusimaka vakavoleka na

leqa e koto sai koya na Virus, Trojan horse, Malware kei na

Worm.

Na Virus, e dua talega e dau veivakaleqai, ka viavia tautavata

toka na kena dau dewa na mate veitauvi ni Virus ga e dau

tauva na tamata. Na Virus e dau vakadewai rawa ga ena

misini monalivaliva mai na noda dolava o keda na tamata e

so na programs ka dau vakatokai tu na malicious program.

E vuqa na Virus , e ra dau .exe se dau executible file tiko, ia

na gauna sara eda dolava kina e sa na qai tekivu me cakava

na nona veivakaleqai na Virus. Na Virus e na vakadewa ga na

tamata, me vaka ga na Virus se mate dewa me vaka na FLU,se

HIV ni a dau vakadewa ga na tamata. E so na gaunisala e dau

dewa kina na virus, sai koya na kena dau vakau na email me

biu vata toka na attachment. E so na attachment e dau toka

vata yani na virus, e rawa ni taqomaki ga na noda misini mona

livaliva kevaka e tiko vei keda na Antivirus.

E dua talega oqo na Trojan horse, e vuku cake, e na kena

dau dewa mai na dua na mona livaliva kina dua tale na mona

livaliva ka sega ni vakatau kina noda dolava yani na waqan-

ivola se folder. Na vosa na Trojan Horse e vosa qali mai

ena I tukuni, se I talanoa me baleta na ose e dau veiva-

kacalai. Na I tukuni oqo e baleta na ose-yalo ka dau veiva-

kacalai vei ira na raica, me vei-vakasesei kina. Na leqa oqo

sa vakatokayaca taki na Trojan Horse e leqa se mate qase-

qase sara ka ni qito vaka lawaki taka na taukei ni mona-

livaliva me na nanuma ni dodonu me dolava na waqa ni

vola. E na gauna esa dola kina na waqanivola, oya talega na

gauna e sa na cakacaka kina na mate oqo na Trojan. Na

titobu ni leqa e vakayacora e duidui ka vakatau tu, curuma

na nomu mona- livaliava. E dua na kena mataqali e rawa ni

vakacacana vakadua na misini ka vakayalia na waqa ni vola

eso ka maroroi tu ena mona-livaliva, eso e sega soti ni bibi

vakaoya na kena leqa ka va vu cudru wale tuga e na kena

vakadolava va- veitalia na vei waqanivola e na loma ni mona

- livaliva ka rawa talega ni veisau taka na I taba ena I vaka-

takarakara ni mona-livaliva se desktop. Na mate qo na Tro-

jan e kilai levu talega ni dau dolava na katuba ena mona-

livaliva ka solia tu vakara-

waawa na galala ki na vei

mate tale ni mona-livaliva

eso me ra na vakasausataka

na nomu mona-livaliva. Oqo

talega e dua na gaunisala ka

rawa ni vakarawarawa taki

kina na kena laurai na vei-

waqanivola maroroi eso. Ian

a mate oqo na Trojan e

sega ni tautauvata kei na vei

mate tale eso ni mona-

livaliva me vaka na virus se

worm. Na Trojan e sega ni

tubu se vakalevutaki ena

gauna e curuma kina na

waqanivola se folder. Ka sega

talega ni rawa ni vakasucuma

e dua tale na Trojan Horse.

Dua talega na leqa se mate

ka na yaga me nanumi, oya na leqa ka vakatokai na Blended

Threats. Na vosa oqo na blended threats e vakaibalebaletaki

kina veimataqali mate ni mona- livaliva, ena gauna era sa waki

vata kina. Oqo me vaka na virus, Trojan horse, worms kei na

malicious software. Na mate ni mona livaliva qo eda dewa ena

mai na nona dau saliva mai na Internet , kei na so na misini

dau maroroya nai tukutuku sai koya oqo na

“Server”. Okoya na mate ni mona livaliva oqo e sega ni gadre-

vi vei dua tale na tamata me vakadewa. Na noda taqomaki

keda ena so na mate ni mona livaliva veivakaleqai oqo, me da

sa na vakatorocake se update taka tiko ga na noda Operating

System(OS). Na operating system e da dau vakayagataka sai

koya na Windows XP, Wisdows Vista, Windows 7, Windows 8

se Windows 10. Na kenai karua ni noda I tataqomaki e da

rawa ni da vakatorocaketaka sai koya na Firewall e dau

vakarautaka main a noda Anti-Virus. Kevaka e dua na Anti-virus

koya e gadrevi vei keda me taqomaka na noda USB port ni

misini mona livaliva sai koya oqo na Smadav.

Ni da sa mai siqe toka vakalailai na veimataqali mate ni

mona livaliva, me da sa na qarauni keda talega ena noda dau

vakayagataka na biau livaliva sai koya na Internet. Kevaka e

dua na tamata e vakautaka mai e dua na meli, ena loma ni

meli, ke tiko kina e dua na link se web page address. Me da

kakua saraga ni da click taka se dolava. E so tale na ka e da

dau raica wasoma ena internet, me dau tarogi tu qoka e so na

ka vakamatalalai baleti keda, ni da sa mai qaqa kina dua na ka

e da sega madaga ni da lako curuma na kena veisisivi. Okoya

oqo, me da kakua sara ni da dolava se click taka. Kevaka e so

na ka e tiko ka da via volia mai na internet, me da qarauna

tiko ni da tabaka tiko na noda Credit Card Number, oya e

lako tiko vaka matanivola ka rawarawa sara ni dua na tamata

e tavaka. Kevaka me da vakadeitaka ni da tiko ena dua na

website e vakaidina ka dodonu, ka sega ni rawa ni tavaki kina

vei dua na noda card number se ka e da tabaka, me da na qai

raica ga vaka voleka na URL se link me tekivu kina na “https”

me kua ni “http”. E tiko eso na dau ni veitaqomaki se so na

antivirus okoya e rawa ni viribaiti keda ena vuku ni e dua

mada qo sai koya na Mcafee’s SiteAdvisor.

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 25 www.methodistfiji.org / twitter: @methodistfiji

Page 26: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 26 www.methodistfiji.org / www.facebook.com/methodistChurchFiji

Na Bula Vakaivakarau Ni Cakacaka Vakalotu E Vola ko Talatala Semisi Turagavou

AI VAKAMACALA TAUMADA

Na veiqaravi vakalotu, e sa dua ga na bula vakai-

vakarau vakataki koya. Era dau raici cake na vakailesilesi

vakalotu ena dua na vale ni lotu se tabacakacaka mera i

sosomi ni Kalou bula, ka tawa raici. Na nodra bula e i

dusidusi ni Kalou Yalo ena kedra maliwa na lewe ni lotu

se lewe ni vanua raraba. Na nodra vosa, cakacaka, So-

Kalou kei na veiqaravi raraba na qase ni lotu e i tukuni

se i vakaraitaki ni Kalou ka a lia-tamata ena kedra mali-

wa na nona tamata e vuravura. Ni totoka tu na nona

bula vakaivakarau e dua na vakailesilesi vakalotu, ena

rawa me vakavurea edua na yalo ni veisau vinaka vua ga

e dua na lewe ni lotu. Ia, ena gauna e veibasai kina na ka

e namaka e dua na lewe ni lotu vua na nona i liuliu, sa

dau vakavurea na lomaloma rua kei na vakatitiqa ena

vuku ni nona kacivi e dua mai vua na Kalou.

Eda lako curuma tiko eso na bolebole ni bula vakai-

vakarau ena gauna oqo, me vaka na gunuvi vakasivia ni

yaqona ni Viti, na noda sega ni lewai keda rawa ena

tavako, na vakayagataki cala ni gauna e solia vei keda na

Kalou, na bula vucesa kei na vakasavuliga, na vosavosa ca

kei na veiwali ca kei na vuqa tale na i vakarau ni bula e

veibasai kei na i tovo e kilikili me laurai se bulataki mai

vua e dua na dauveiqaravi vakalotu. Eso na malumalumu

ni bula vakaivakaivakarau e kabita vakadede sara tu na

noda bula na dauveiqaravi ena loma ni lotu ka sa dredre

sara meda kaliraki keda tani mai kina. Ia, eso na dredre

vakaoqo e sa dau yaco me i tatao ni nodra tubu vakaya-

lo eso na i vavakoso. E dau vakavurea eso na tiko yavav-

ala se veisei na lewe ni lotu ka yaco sara mera tawase ka

gole tale ena dua na matalotu.

Ena rawa me vukei keda na i vola oqo meda kila ni

noda bula e i dusidusi vei ira era se bera ni soli bula se o

ira era se bera ni vakadeitaka na nodra vakabauti Karisi-

to. E dina ni bolei keda vakalevu sara na veika e yaco

ena noda vanua ena veigauna sa oti ka yacova mai na

gauna oqo, ka vaka me bulia e dua nai vakarau ni tamata

vou e Viti, ia sa na sega ni rawa meda levea eso na

veisau lelevu e sa yaco ena noda vanua. Ia, e dua na ka

eda duidui kina na tamata lotu kece sara e vuravura, oya

ni koto ga na nona ivakarau bula ena i Vola Tabu. Na i

vakarau ni nona bula dodonu ka savasava e dua na

dauveiqaravi vakalotu e koto ga na kena yavu ena i Vola

Tabu. E sega walega ni i dusidusi na i Vola Tabu, ia sa

bulia sara talega na nona i vakarau ni bula na dauveiqara-

vi vakalotu.

Ena vakamacakataka na i vola oqo na bibi ni vosa:

Bula Vakaivakarau; na yavu vaka i Vola Tabu; eso na

bolebole ni gauna oqo; na i dusidudusi se i vakarau nei

Jone Wesele; eso na nodra i vakarau ni bula na Qase ni

lotu taumada e Viti; Na i Vunau e Tini; na noda Yavu ni

Vakavulewa; na bibi ni Cakacaka Vaka i Talatala, Vaka-

tawa, Dauvunau kei na veiqaravi ena noda koronivuli ni

lotu; na cakacaka bibi vaka-dauniyau; na bibi ni vakayaga-

taki ni gauna; na kena rawa me vakalesui na Mana kei na

Sau ena gauna ni noda veiqaravi. Ena yaga meda wilika ka

qai rawa mo vakaikuritaka ena so na veitikina bibi ko

nanuma ni veiganiti kei na gauna oqo.

NA VOSA: ‘BULA VAKAIVAKARAU’

E rawa me vakamacalataki na vosa oqo ena tolu na

kena i balebale:

Na nodra tuberi, vakasalataki se vaka-

dodonutaki na gone mai vale ka vaka kina ena

dua na koronivuli. E okati eke na i vakasala

dodonu ka kilikili kei na i vakaro e soli me

rawa ni vukea se tubera cake e dua gone, me

rawa ni bula ena dua na i vakarau.

E vakayagataki talega na vosa oqo ena dua

nai tuvatuva se na veika e virikotori tu me

rawa ni maroroya e dua na i vakarau ni bula

ena dua na i soqosoqo se mata- cakacaka.

Ai ka tolu ni tikina bibi oya, na kena maro-

roi ka taqomaki e dua na i vakarau ni bula ena

loma ni soqosoqo lotu, me rawa ni maroroya

ka vakaduiduitaka e dua nai tovo se i vakarau

ni bula vakalotu. [The New Dictionary of Pastoral

Studies]

E veiwekani vakavinaka sara na vosa: ‘Bula Vakaivakarau’

kei na veivosa eso me vaka na: veivakatavulici, na i vakasala se

veivakasalataki, veivakadodonutaki kei na veidusimaki. Ena vuku

ni tikina oqo, e sa rui ka bibi na i vakasala se nai vakaro e soli,

ka rawa me bulia cake e dua na i vakarau ni bula. E okati eke,

nai vakarau ni bula vakayalo ka basika kina na vosa e dodonu

ka kilikili ka veiwekani talega kei na i valavala dodonu ka sava-

sava. Ena i karua ni yasana, e koto kina n ai vakarau ni bula

vakayago ka bibi kina na maroroi ni bula ni tamata. E bibi eke

na kena vakatulewataki vakavinaka na bula ni tamata me rawa

ni bulabula vinaka ka taqomaki tu ma i na veika e rawa me

vakacacana se vakarusa na bula.

Na bula vakaivakarau e sema se veiwekani vinaka kei na

bula vaka-tisaipeli. O ira na tisaipeli era bula ena dua na bula ni

vakarorogo ka vuli mai vei koya e qasenivuli, o koya e solia nai

vakaro se i vakasala me muria e dua. Nai vakasala e soli, e

dodonu me bulia cake na nona bula na tisaipeli ka bula talega

ena dua na i vakarau ni bula. “Dou lako mai vei au, koi kemudou

vakaduaga sa oca ka colata nai colacola bibi, ia kau na vakacegui

kemudou.Vakataqara vei kemudou na noqu i vua ka vuli vei au, niu

sa yalo malua ka yalo malumalumu; dou na kunea kina na vakace-

gu ni yalomudou” [Maciu 11:28-29]. Oqo, e dua na vosa ni

veisureti, ka kacivi se sureti kina na tisaipeli me mai vulica e

dua na i vakarau ni bula ka tu ki vua na qasenivuli. Ia, ena dua

na yasana,sa dau solia talega nai vakaro na qasenivuli ena veika

e dodonu me vakayacora na gonevuli. “Kevaka e dua sa via muri

au, me kakua ni muria na lomana, ia me colata ga na nona kauvei-

latai ena veisiga, ka muri au” [Luke 9:23] E sega ni rawarawa na

nona buli cake e dua na tamata me vinaka, ka bula ena dua na

bula vakaivakarau.

E okati talega ena bula vakaivakarau na kena soli na i

vakasala vuku ka titobu ena veika ena rawa me vinaka kina e

dua. Era dau solia nai vakasala o ira era matua vakayalo ka

titobu sara na nodra veiwekani kei na Kalou. E vuqa na i

vakasala vinaka e tu ena i Vola ni Vakaibalebale kei na Same, ka

rawa me vukei kina e dua ena i vakarau ni bula dodonu ka

savasava.” Mo lako vua na qasikalolo, ko iko na dauvucesa; mo

nanuma mada na nonai valavala, mo vuku; sa sega e dua me tu-

beri koya, se vakaraica se lewa vua, ia sa vakarautaka na kena ena

vula i katakata; ka kumuna na kena kakana ena vula i matua”[Ai

Vola ni Vakaibalebale 6:6-8] . Oqo, e dua na i vakasala ni bula

vakaivakarau ka tataunaki kina na veika e rawa me vakayacora

edua e malumalumu ka sega ni matata vakavinaka vua na i

vakarau ni vuravura oqo. Ia, sa veivunauci talega ena bibi ni

veivakasalataki kei na veivakadodonutaki: “Vakatavulica na gone

ena sala e dodonu me lako kina; ia ni sa qase mai ena sega ni lako

tani mai kina” [22:6], “Na luvequ, mo muria na noqu vosa, ka

tugana ki yalomu na noqu i vunau. Mo muria na noqu i vakaro mo

bula kei na noqu i vunau me vaka na loa ni matamu” [7:1-2]. E sa

rui ka bibi na kena ciqomi ka vakamuri na i vakasala ni bula. Na

bula vakaivakarau e kilikili ka dodonu ena mata ni Kalou, e sa

na vakatau vakalevu ena yalo ni talairawarawa kei na kena ciqo-

mi na i vakasala ni bula.

NA YAVU VAKA I VOLA TABU

Nai Vola Tabu e sinai tu enai dusidusi me baleta na bula

vakaivakarau, ia au na dusia eso na vei tikina bibi me rawa ni

vakamacalataka na bibi ni bula vakai vakarau vei ira na nona

tamata digitaki na Kalou ka vaka kina nai vakasala raraba e

baleti keda na bulibuli ni liga ni Kalou.

E vu mai vua na Kalou na tamata. Ia, sai koya talega na

Kalou e virikotora e dua nai vakarau ni bula me tiko kina na

tamata ea bulia ka ceguva: “A sa vakarota na tamata na Kalou ko

Jiova ka kaya, e tara mo kana mai na kau kecega sa tu ena were;

ia mai na kau sa kilai kina na ka vinaka kei na ka ca, mo kakua

sara ni kana kina: ni ko na mate vakaidina ena siga ko sa kana

kina”.[Vakatekivu 2:16] E tiko ga nai yalayala ni vanua e dodonu

me bula kina na tamata, ka sega ni dodonu me lako sivita se ula

baleta nai yalayala ni vanua oqori. E vakaroti na tamata mai vua

na Kalou me kila na nona iyalayala ka me kakua ni lako sivita de

yaco kina na leqa. Nai vakarau ni nona bula na tamata e dusia

vakamatata nai yalayala ni vanua e bula tiko kina. Ena duidui nai

vakarau ni nona bula e dua ka tiko ga ena loma ni bai, mai vei

koya ka sa lako sivita na vanua e dodonu me bula kina. Ia, nai

Vola Tabu e dusia ki vei keda ni rau a lako sivita na nodrau

iyalayala o rau na vuda, ka sa yaco me vakatubu leqa ga ki vei

rau.

Na Kalou ko Jiova e gadreva vei ira na nona tamata digitaki

na Isireli mera rogoca na nona i vakaro ka talairawarawa kina.

E dodonu mera bula ena dua n i vakarau ni bula e vinakata ga

ko koya[Lakoyani 20:1-17]. Era vakaroti me dua ga na

Kalou era qarava ka me kakua ni rua se levu. Me dua na

nodra siga ni vakacecegu se siga tabu, ka me qaravi du-

adua ga kina na nodra Kalou. Era vakaroti mera bula ena

dua na bula vakaivakarau ka sega kina na butako,

veibutakoci, laba, veibeitaki vakailasu kei nai vakarau ni

bula e yali kina na veivakarokorokotaki. Na Kalou sara ga

vakataki koya e bulia e dua nai vakarau ni bula ka dodonu

mera bulataka o ira kece sara na nona tamata. E sega ni

tu sara na galala me digidigi na tamata ena veika e vinaka

vua, ia sa vakadavora e dua nai vakarau na Kalou me vina-

ka ki na tamata kei na veika e tu wavokiti koya.

E dau veivakaroti ka veivakasalataki na Kalou ena bula

dodonu ka veiganiti kei ira era gadreva mera muria na

mawe ni yavana. O ira era vakaio mera muria nai vakasa-

la, era sa na bolei talega mera bula ena dua nai vakarau ni

bula ka gadreva na Kalou mera bulataka. “O koya yadua sa

via muri au me kakua ni muria na lomana, ia me colata ga

na nona kauveilatai ka muri au. Ia ko koya yadua sa via

maroroya na nona bula ena vakayalia; ia ko koya ena vaka-

yalia na nona bula ena vukuqu ena maroroya” [Luke 9:23-

24]. E sega ni vakatau ki vua e dua na dauveiqaravi vakalo-

tu nai vakarau ni bula e vinakata ga ko koya me bulataka,

ia sa vakatau ki vei koya ka veikacivi se veidigitaki ena I

tavi bibi ena loma ni nona lotu. E nona I tavi dokai e dua

ka cakacaka ena loma ni lotu me vakarorogo, talairawara-

wa ka bula ena dua na bula vakaivakarau me vaka na loma

i koya ka a kacivi koya mai ena kedra maliwa na lewe

vuqa.

E rui sau levu na bula vakaivakarau. Ena yaga ki vei

koya e bulataka, ka vaka kina ki vei ira era bula vata kaya.

E vakamacalataka ko Jisu ni koto na veivakalougatataki ki

vei ira era bula ena dua nai vakarau ni bula e kilikili. Oqo

e dua na kena ivakaraitaki: Sa kalougata ko ira sa daulolo-

ma nira na lomani. Sa kalougata ko ira sa yalo savasava nira

na raica na Kalou. Sa kalougata ko ira sa dautataaro nira na

vakatokai mera luve ni Kalou [Maciu 5:7-9]. E soli vakasala

ko Jisu ki na dua nai vakarau ni bula ka dodonu mera

bulataka na nona tisaipeli. Oqo na i vakarau ni bula e

kilikili ka veiganiti kei na cakacaka vakalotu. E veiva-

kasalataki o jisu ena bibi ni yalomalumalumu, yalomalua,

na kena vakayacori na i valavala dodonu kei na kena bu-

lataki e dua na i vakarau ni bula e nodra o ira era rawa

mera vakatokai mera lewe ni Matanitu ni Kalou.

Nai Apositolo o Paula e veivakaroti talega ena bibi ni

bula vakaivakarau. E okata me ka bibi na bula vakai-

vakarau ena kedra maliwa na tamata kecega. “Me kakua ni

beci iko e dua niko sa cauavou; ia mo yaco mo nodra

ivakarau era sa vakabauta, ena vosa, ena ivalavala, ena lolo-

ma, ena lomadina, ena yalosavasava” [I Timoci 4:12] Na

dokai kei na beci ni cakacaka vakalotu ena rawa me va-

katautaki ena i vakarau ni nona bula e dua na dauveiqaravi

vakalotu. E bibi na nona vosa nai apositolo ki vua e dua

na dauveiqaravi baleta ni nona i vakarau ni bula ena rawa

me vakamacalataka nai rairai ni Kalou bula ka tiko ena

kedra maliwa na tamata. Ena dokai ka rokovi na Kalou

Yalo ka tawa raici mai na i vakarau ni bula e bulataki ena

kedra maliwa na tawa vakabauta se sega ni lotu Vakarisito

[I Timoci 6:11].

E vakuria talega na nonai vakasala o Paula vei Taito

ena bibi ni kena bulataki nai vakarau ni bula Vakarisito me

rawa ni dusidusi bula vei ira era sa veisau mai na nodrai

tovo ca ka vakabauta nai vakavuvuli Vakarisito.” Ia, na ka

kecega mo sai vakarau ena cakacaka vinaka; me kakua ni

cala na nomu ivakavuvuli; mo yaloqaseqase; mo yalosavasava;

mo vosa vakadodonu tiko, oqori ena sega ni lewai me ca, me

madua kina ko koya sa to tani, ni sa sega na ka ca meda

beitaki kina” [Taito 2:7-8]. E vica na i vakarau bibi ka

kilikili e vakadreta nai apositolo me taurivaki ena kedra

maliwa na tamata kecega, me vaka na dau vosa vaka-

dodonu se tukuna na ka dodonu ena kena gauna dodonu.

Oqo e dua na i vakarau ni bula talei ka gadreva nai aposi-

tolo me taurivaki se bulataki ena kena gadrevi me tukuni

ka vakadewataki nai tukutuku vinaka ni nona veivakabulai

na Kalou. Nai vakasala kei nai vakaro ni bula vakaivakarau

e rui ka bibi baleta ni vuqa e dolavi na matadra vakayalo

mai na nodra raica ka vakadinadinataka e dua nai vakarau

ni bula duidui mai na i tovo ni bula vakavuravura ka sega

ni dokai kina na Kalou.

Ena vuku ni vei tikina bibi ka dusi oti mai cake, e sa ka

Page 27: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 27 www.methodistfiji.org / twitter: @methodistfiji

bibi kina na kena qarauni na nona vosa kei na nona i vala-

vala e dua na dauveiqaravi ena loma ni lotu. E vakabibitaka

o Jemesa na i apositolo na veiwekani ni veika eda tukuna

kei na ka dina eda bulataka: “Kevaka e dua vei kemudou sa

nanuma sa lotu, ia ka sa sega ni tarova na yamena, a sa dau

vakaisina talega na yalona, sa ka walega na nona lotu na ta-

mata oqo” [Jemesa 1:26]. Oqo e dua na tikina bibi ka rawa

me vakaduiduitaka na bula vakarisito. Na ka Dina e sega ni

rogoci walega ena veika e tukuni ia, sa vakadinadinataki ena

veika e bulataki. E dua na i tatao levu vei ira era se ma-

lumalumu ena bula vakayalo oya na nodra sega ni vakavei-

wekanitaka rawa na nodra i vakarau ni veivosaki kei na ka

dina era bulataka eso nai vakalesilesi ni lotu. Oqo e dua na

bolebole ka vosa vakabibi kina nai apositolo vei ira era

nanuma nira sa lotu ka dodonu sara ena mata ni Kalou.

E rui ka bibi me bulataki e dua nai vakarau ni bula e

kilikili ka yavutaki ena i vakarau ni nona veiwekani edua kei

na Kalou. Nai vakarau ni bula ka yali kina na lomalomarua

se yamekemeke ni valavala ni bula vaka-tamata. E gadreva

nai taukei ni lotu mera vakatulewa vakavinaka sara o ira

era veiqaravi ena vukuna. E dodonu mera bula ena dua nai

vakarau ni bula matata ka dei, ka sega ni tu ena tadrua ni

rua na bula duidui, me vaka e veivaroti kina o Joni ki nai

vavakoso lewe ni lotu mai Leotisea: “Au sa kila na nomu

cakacaka, o sa sega ni batabata se katakata: au sa vinakata

mo batabata se katakata.Ni ko sa katakata vakalailai ga, ka

sega ni batabata se katakata, kau na luaraki iko mai na

gusuqu” [Vakatakila 3:15-16]. E dua vei ira na bolebole levu

ni gauna oqo sai koya na kena bulataki nai vakarau ni bula

Vakarisito ena dua na vanua ni bula veicurumaki ka ra bu-

lavata kina na vei mata-vakabauta duidui. E dau basika mai

eso nai vakarau vou ni bula, ka bosoki vata kina nai vakarau

ni bula Vvakarisito kei na kena e sega ni Vakarisito. Ia, sa

davo dei tu ga na i vakaro enai Vola Tabu, ni gadreva na

Kalou e dua ga na i vakarau ni bula e kilikili ka dodonu me

bulataki mai vei ira kece na nona dauveiqaravi e vuravura.

NA VEIKA E BOLEA NA CAKACAKA VAKALO-

TU E VITI

E vuqa sara na ka e rawa meda okata me bolebole ena

cakacaka vakalotu e Viti. Ia, e vica au na rawa meu dusia,

me i dusiusi ni veika e yaco dina tiko ena gauna oqo. Eda

sega ni galala mai na bula veicurumaki eda sa lako curuma

tiko kei na revurevu ni veivakatoroicaketaki e tara mai na

noda vanua. Na veika e yaco mai ena noda vanua kei na

yasa ni vuravura eda tiko kina sa bolea vakalevu sara na i

vakarau kei na i rairai ni tamata vakabauta e Viti.

Na yaloqaqa se yalodei ni vakadinadinataki Jisu. Na

bolebole levu e Viti ena gauna oqo, sai koya na

nona rawa me vakadinadinataki Jisu e dua na lewe

ni Siga Dina se Cakacaka Vakalotu ena kedra mali-

wa na tamata era sega ni vakabauta nai vakavuvuli

Vakarisito. Oqo, e bolebole ena vanua ni cakacaka,

mataisoqosoqo o lewena, vanua ni bose se dua tale

na vanua era dau kumuni vakalewe levu kina na

lewe ni vanua. E dau yaco vakalevu na rirko, taqaya

kei na madua ni wasei e dua na ka dina, ka a

vakaroti taumda kina o ira era cakacaka ena vuku i

Karisito: “Ia ni dou na rawata na kaukauwa, ni sa

lako mai vei kemudou na Yalo Tabu; dou na qai tukuni

au mai Jerusalemi, kei Jutia taucoko kei Samaria, ka

yacova nai yalayala kei vuravura” [Cakacaka 1:8]. E

rairai noda malumalumu nida sega ni rawata sara

na kaukauwa vakayalo meda qai rawa ni vakadinadi-

nataka kina na yaca i Jisu, o koya e cuva kina na

kaukauwa kecega e vuravura. Eda sa na okata me

bolebole e Viti ena gauna vou eda sa lako curuma

oqo.

Na noda galu na tamata ni Kalou, ka dredre ni vosa

vakadodonu ena veika e tara ka vakaleqa na bula ni

tamata. E kune votu e Viti ena gauna oqo na i va-

katakilakila ni galu ka vakalaiva na veika eso me

yaco, ka eda sega ni kauwai kina. Ia, e vuqa na veika

e yaco ena noda vanua sa bulia sara ga na i vakarau

ni nona bula e dua na tamata. E sa galu vakadede na

tamata ni Kalou ena veika eso me vaka na: kena sa

dola tu ga na vanua ni veivakamarautaki se vale ni

danisi mai na bogi me yacova na mataka lailai ni siga

ka tarava. Oqo e sala ni veivakalolomataki ki na

bula ni tamata, ka basika kina e vuqa sara na mavoa

kei na kavoro ni matavuvale. Era sa ogaoga vakale-

vu sara na Ovisa ni noda vanua ena ni nodra yadra-

vi o ira era mai vakayagataka cala tu na galala e

solia ki vei ira na Kalou. E tubu cake na basu lawa

kei na vakayaco i tovo kaukauwa, ia eda galu tikoga

ka dredre ni vosa vakadodonu. Era sega ni dau galu

nai apositolo taumada mera tukuna e dua na ka

dina ka rawa me yaco kina na BULA. Oqo e

vakadinadinataki ena nodrau vosa ko Pita kei Joni

vei ira na Bete kei na Vunivola: “Ni sa dredre vei

keirau me keirau kua ni tukuna na veika keirau sa

raica ka rogoca” [Cakacaka 4:20]. E sala muria

talega na dina oqo na veika e cauraka o Paula ena

yasayasa vaka-Akaia: “Me vaka kau sa dina ena mata

i Karisito, ena sega sara ni tarovi na noqu vosa doudou

ena ka oqo ena yasayasa vaka-Akaia” [IIKoronica

11:10].

Na noda bula ena dua nai vakarau ni bula ni veiva-

katautauvatataki e rawa me okati me dua na bole-

bole ni gauna oqo. E bolei vakalevu na tamata lotu

Vakarisito ena dua na i vakarau ni veiliutaki e Viti

ka sega ni vakaliuci se vakabibitaki kina na lotu

Vakarisito kei na kena i vakavuvuli. E bibi e Viti ena

gauna oqo na kena vakatautauvatataki na vei mata

vakabauta kecega, ka yali kina na kena nuitaki se

vakaliuci na Yaca i Jiova kei na luvena o Jisu Karisi-

to, me ivakadei ka yavu ni bula kecega. Na veika

oqo ena rawa me vakasucuma e dua na i rairai vou

ni kawa tamata e Viti. O ira oqo, era na sega ni

qarava vakavinaka sara e dua na Kalou, ia era sa

vakararavi ga ki na veika era taukena se qarava ena

veisiga. Oqo, ena rawa me yaco ni sa vakabibitaki

na galala ni tamata yadudua.

E vakanamata vakalevu sara tiko o Viti ena gauna

oqo ena i vakarau ni nona sema veiwekani vaka-

tamata kei na i sema ni veiwekani ki na dua tale na

vanua. E semati koya vakatotolo sara yani ki na

veivanua lelevu ka tomika se vakatomutomuria e

levu na i walewale ni veivakatoroicaketaki kei nai

vakarau ni nodra bula. Ena vuku ni tikina oqo e sa

vaka me luluqa ka malumalumu na nona vakaliuca

na kaukauwa ni Kalou kei na i vakarau ni bula do-

donu ka savasava. Na veika oqo ena basika kina na

veivaqumi, na vakatanitaki ni lewa dodonu ka sava-

sava, na veikalawaci kei na kena vakayacori e levu

nai vakarau butobuto e Viti. Ena rawa me vakadi-

nadinataki na tikina oqo mai kena vakatoroi-

caketaki na qele ni taukei, na veivoli me baleta na

noda i yau bula kei na kena taukeni na noda vei-

baravi totoka mai vei ira na vulagi. Sa lewe levu

sara na vulagi era sa mai bula e Viti, kara kauta vata

mai na nodra ivakarau ni bula kei na veika era vaka-

mareqeta ka vakabauta ni vinaka ena gauna vou

oqo.

Sa levu sara na veimata lotu lalai era sa mai duri

ena noda vanua. Na vei-mata lotu oqo e tuvata kei

na kenai vakavuvuli, nai walewale kei nai vakarau ni

So-Kalou kei na veika era vakabauta ka vakamare-

qeta. Sa levu nai vakavakadewa ni Vola Tabu kei na

kena vakatavuvulitaki na Vosa ni Kalou vei ira na

noda lewe ni lotu Vakarisito. Na veika oqo sa

vakasucuma e dua na draki dredre vei ira na lewe

ni lotu, ka vuqa era sega ni vakadeitaka rawa nai

vakarau ni bula dodonu ka kilikili me taurivaki. E

vuqa era bula tu ena dela ni rere kei na taqaya kara

sega ni semati ira ki na Vanua se qarava e dua na

cakacaka vakayago. Na vei draki dredre vaka oqo e

bulia ga vakataki koya e dua nai vakarau ni bula ka

duidui mai na veika era a vakatavuvulitaka na noda

Qase ni lotu taumada. Ni levu na vei matalotu

duidui kei na kena vakabauta ena dua na koro se i

tikotiko, ena rawa me vakasucuma e dua na draki

dredre ki na bula vakaveiwekani se bula vakavanua.

Sa veisau vakalevu sara na nodra i vakarau na noda

i tabagone ena gauna e daidai. E dua na ka e sa

veisautaka ka bulia nai vakarau ni nodra bula oya,

nai vakarau ni veivakatoroicaketaki vovou e sa yaco

mai ena noda vanua. Ena dua na yasana, eda na

kaya ni sa sega ni rawa me levei, baleta ni sa na

yaco ga mai na veisau ena noda vuravura. Ia eda na

taroga, se ocei e vakavuna na veisau? E rawa li ni

da lewa na veika e baleti keda? E tiko Ii vei cei na

lewa ni noqu bula kei na noqu tiko vinaka? Na

bolebole levu, oya na kena sa moici na nodra i

tovo kei na nodra i vakarau ni bula na noda i ta-

bagone. E sa lewa vakalevu na nodra bula nai ta-

bagone na talevoni veikauyaki kei na misini vovou

ni veitaratara, ka vakasucuma ki na lomadra na yalo

wele, na vucesa, na vakaiulubale, na talaidredre kei

na sega ni vakarorogo ka sega ni dokai o ira era

qase cake ena taubale e gaunisala se tiko ena dua

na soqo ka eda tiko vakalewe levu kina na lewe ni

vanua. Nai vakarau vou ni bula e sa basika mai ena

gauna oqo e sa solia e dua na yalo bolebole ni

veituberi se veivakavulici ki na dua nai vakarau ni

bula e kilikili me taurivaki ena noda vanua ka

vakauasivi ena noda vuvale.

E dua talega na tikina bibi e bolea vakalevu na bula

vakaivakarau ni lewe ni vanua ena gauna oqo oya

na vei porokramu duidui ka vakaraitaki ena noda

retio yaloyalo [television] ka vesuka tu na yaloda kei

na noda vakasama na lewe ni vanua. Na veika eda

dau sarava e bulia talega na noda i tovo kei nai

vakarau ni noda vakasama. Sa levu sara ga nai

yaloyalo e kau mai ena vanua vaka-Esia ka lailai na

veika e baleti keda na Kai Viti se i taukei ni va-

nua oqo. E vaka me kau mai na vei yaloyalo oqo

ena sala ni kena vakawaicalataki kina na veika

ena rawa me bulia cake noda ivakarau ni bula

nai taukei. Sa levu sara nai yaloyalo e vakabeka-

bea se laveta cake ga nai vakarau ni bula vakavu-

ravura se veika vakayago, ia sa lailai sara n a

veika vakayalo se na veika ena rawa me va-

katubura nai vakarau ni bula dodonu ka savasava

ena mata ni Kalou bula. E vaka me lewai keda

sara vakalevu na veika era gadreva na vulagi ena

vanua oqo. Ia, e dodonu meda kua ni guilecava

na bibi ni nona vakaliuci na Kalou, ena vanua e

solia ki vei keda.

Na bula ni cakacaka vata se solesolevaki ki na

bula duadua se nanumi koya ga vakataki koya.

Oqo e rua na bula duidui ka sala vata kei na

kena i vakarau ni bula se i tovo. Eda susu se bula

cake mai nai taukei ni vanua oqo ena dua nai

vakarau ni bula ni cakacaka vata, tuvata,

veiwasei, veilomani, veivukei, bulavata ka

taukena vata na veika eso e noda raraba me

vaka ga ni da bula tu ena dua na vuvale, tokato-

ka, mataqali, yavusa se bula va-koro. Ia, eda sa

lako curuma e dua na gauna ka levu era taleitaka

mera bula duadua se era qarava ga na veika e

baleti ira. Oqo, e dua bolebole ena cakacaka

vakalotu, ka ni bolei na noda bula ena dua nai

vakarau ni bula ka ra bula kina na tamata lotu

Vakarisito taumada. “Ia, ko ira kecega era sa

vakabauta era sa tiko vata, ara sa dui solia na

nodra i yau mera taukena vata, a ra volitaka na

nodra vanua kei na nodra i yau, a ra sa vota ki vei

ira kecega,, me vaka na nodra dui dravudra-

vua”[ Cakacaka 2:4-45]. Ena veivakatoroi-

caketaki kei na veika lelevu e sa yaco mai ena

noda vanua, e sa vaka me kureitaka nai vakarau

ni noda bula ni tuvata se cakacakavata, ka laurai

votu mai nai vakatakilakila ni nodra tawase na

rawa-ka mai vei keda dravudravua.

Nai vakarau ni veivakatavulici se veivakadodo-

nutaki. E bolea vakalevu na bula vakaivakarau

Vakarisito e Viti na vei lawa lalai ka baleta na

dodonu ni tamata yadua. Eda tomitomi vakalevu

e Viti ena nodra i vakarau ni bula galala eso mai

vanua tani, ka era sega ni vakabibitaka nai

vakavuvuli Vakarisito. Era sa doudou vakalevu

na gone e Viti, ka era sa vakayagataka sara tiko-

ga na galala kei na dodonu e tu ki vei ira. E sa

vakatabui nai kuita kei na veivunauci vakaukau-

wa eso, ia sa kauta mai na draki duidui vei ira

nai solisoli. Na veika oqo, sa bolei kina nai

vakavuvuli Vakarisito: “Vakatavulica na gone ena

sala e dodonu me lako kina, ia ni sa qase mai ena

sega ni lako tani mai kina” [Vola ni Vakaibalebale

22:6]. E rui bibi na veivakatavulici ena sala e

rawa me vinaka kina na nodra bula nai solisoli:

“mo kakua ni tarova na i kuita mai vua na gone; ia

ni ko sa warolaki koya, ena sega ni mate kina.Mo

warolaki koya, ia ko na vakabula kina na yalona

mai eli” [Vola ni Vakaibalebale 23:13-14]. Ai naki

ni veivakatavulici se veivakadodonutaki me rawa

ni rawati kina e dua na ivakarau ni bula dodonu

ka kilikili.

Na vaka bibitaki ni vakavuvuli vaka-vuravura se

lotu vakayago kei na Lotu Vakarisito se i

vakavuvuli Vakarisito. E bolea vakalevu sara na

lotu Vakarisito e Viti ena gauna oqo na kena sa

ravi ka vakanuinui na veilitaki vaka-Matanitu ki

nai vakavuvuli vakavuravura ni nodra qaravi na

veimataqali kalou, ka vakanadakuya nai

vakavuvuli Vakarisito. Na veika oqo, ena

vakasucuma e Viti e dua na mataqali bula vakai-

vakarau ka tovolei me vakamalumalumutaki kina

na vakabauta Vakarisito kei na kena i vakavuvuli.

Sa tekivu vakanadakui ka butuki sobu na veika

era dau vakabibitaka na noda qase ka era i

taukei ni vanua oqo, oya na Lotu vakarisito. Era

sa mai bula e Viti na vulagi, ka era sega soti ni

kauwaitaka na veika eda dau vakamareqeta, oya

na noda Vakabauta. Era na vakasucuma e Viti e

levu sara na i vakavuvuli duidui kei na kena

vakabauta, ka ena basika votu mai e vuqa sara

na i tovo kei na i valavala ni bula, me i vakadi-

nadina ni sa sega ni vakalici ena vanua oqo na

Kalou bula, ka a mai vakararamataka taumada na

noda vanua. Ia, ena dua na yasana, ena laurai

votu mai na i vakarau ni bula ni veisisivi ena

bisinisi, veivakatoricaketaki, na vuli, na buli

veiwekani vakavuravura, ia sa yali na kena

nuitaki se vakabibitaki nai vakavuvuli Vakarisito.

(We will continue to bring you more lessons by Rev.

Semisi Turagavou in the next issue of Nai Tabe. )

Page 28: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

Nai Tabe Issue 9 December 2016 28 www.methodistfiji.org / www.facebook.com/methodistChurchFiji

TUKUTUKU MAI NA TABANA NI VAK AIVOL ATAKI NI QELE SOLI VAK AVANUA KI NA LOTU WESELE E VITI

NA I TAVI SA QARAVI OTI KEI NA KENA E SE VO TU ME QARAVI E vola ko Rev. Josefa Saronicava Waqairatu

Eda sa yacova vata tale mai oqo nai otioti ni vula ni yabaki

2016. Na vula eda dau namaka kina ka vakananuma na

nona sucu mai na luve ni Kalou na Karisito na noda i

Vakabula.

Meu cavuta tale mada nai naki bibi ni Tabana oqo. Ni sa

cabe oti na Lotu mai na nodra lea matavura na Turaga

bale na Tui Nayau e na Yanuyanu sau mai Lakeba e na 12

ni Okotopa, 1835, sa tekivu me tete na Kosipeli ni Tuku-

tuku Vinaka ka ravuti na yalodra na noda veigone Turaga

Bale kei Viti, me vaka ni a kau vei ira taumada na Lotu. Era

sa lotu na Turaga, era sa lotu talega na nodra tamata, tabu

saka yani. Sa lotu ko Viti.

Era a sega ni toka wale na Turaga, ni ra a solia talega

na nodra vei tiki ni qele me tara kina na Valenilotu, Tiko-

tiko ni Talatala kei na kanakana ni lotu. Sa kena ivakarau

tudei saka tu mai ko ya mai na taudaku ni kuila ki na loma

ni kuila me yacova sara mai na siga ni kua.

Ni dolavi na veitarogi vanua mai vei iratou na Turaga

ni Vavalagi ka qai mai vakuria na Turaga Talai sa bale, Ratu

Sir Lala Sukuna, e sega ni tukuni ka taki kina na veitiki ni

qele sa soli ki na lotu Wesele. Ia ena dela ni qele kei na

lomadra na Turaga, sa dei tu ga na nodra isolisoli.

Na lega sa qai mai yaco e muri, ni ra sa qai cabe tale

tiko mai na itaukei ni qele me ra mai soro kina Lotu e na

vuku ni leqa sa tarai ira tiko me vakataka na kawa boko,

kawa yalewa, tauvimate, lialia, leqa nodra vuli na gone, lusi se

leqa na sasagataki ni bisinisi, mate vakasauri, vakamaduataki

kei na vuqa tale. Ia na lotu e sega talega ni tu vua e dua nai

tukutuku volai ni qele soli vakavanua.

Na Bose ko Viti mai na yanuyanu turaga ko Cicia e na

yabaki 2004, sa qai vakadonui kina, me sa tauyavutaki na

Tabana oqo. E 2 saka na ka bibi e qaravi e na Tabana saka

oqo. Na kena imatai na sasagataki ni kena vakaivolataka

na Lotu na nona veitiki ni qele soli vakavanu. Na kena i

karua, na veivakauqeti me vakatoroicaketaki na qele e na

teitei, susu vuaka, susu me, caka tobu ni ika, tei kau kei na

veika tale eso. Sa tu na qele ni lotu ka sa tu talega na keda

qele taukeni vakamataqali se yavusa, ia e kunei ni levu

tikoga na dravudravua, sega ni saumi rawa na noda vaka-

misinare, sega ni ripea na valenilotu, vale ni talatala, vale ni

vakatawa, leqa na votavota kei na vuqa tale.

Na vakanuinui vinaka ki vei kemuni kece sara na

turaga na Tuirara Levu ni noda Lotu Wesele e Viti kei

Rotuma, ni na qarauni na inaki e rua ni Tabana oqo, baleta

ni da cakacaka vata kina o kemuni vata kei keitou e Vale ni

Volavola. Ni da na qarava rawa vata vakavinaka na noda i

tavi sa na vukea me matata na yalayala ni qele ni lotu e

dela ni qele kei na kena ivola talega e Vale ni Volavola.

NA VEIWASEWASE SA QARAVI OTI E VITI

LEVU

Ba, Bau (pt.of), Lami, Matailobau (Lutu), Nadi, Nadroga,

Naitasiri (pt.of), Namoli, Navosa, Navosa-i-Yata, Nawaka,

Ra, Rewa (pt.of), Saivou, Serua, Suva, Suvavou, Tavua,

Vatukarasa, Vuda, Veiwekani ni ceva ni Pasifika.

SA VO ME QARAVI E VITI LEVU

Bau(pt.of), Naitasiri (pt.of), Matailobau(pt.of), Magodro kei

Wainimala

NA VEIWASEWASE SA QARAVI OTI E VANUA

LEVU

Bua, Biaugunu, Cakaudrove, Macuata (pt.of), Nasavusavu,

Navatu, Natewa kei Wailevu

WASEWASE E WAI SA QARAVI OTI

(MARITIME DIVISION)

Moala, Koro, Lomaiviti kei Vauabalavu

WASEWASE E WAI SA VO ME QARAVI

Beqa, Cicia, Kadavu, Lau, Lomaiviti-e-cake, Matuku,

Totoya, Vatulele, Wainimala, Yasawa-i-Yata kei Yasawa-i-

Ra

NA VEIWASEWASE E SEGA NI OKATI E NA

CAKACAKA OQO

Davuilevu, Indian, Kinoya, Lautoka, Makoi, Nabua, Namosi

(pending) Nausori, Rotuma, Rambi, Vunidakua,Wesley.

Na vakamamasu ki vei kemuni kece sara na Wasewase e

vo tu moni qaravi, ni yalo vinaka ka okata ni oqo e dua dina nai

tavi bibi na kena vakamatatataki na yalayala ni qele e na dela ni

qele kei na kena vakaivolataki rawa. Vinaka saka vakalevu nai

tavi sa qaravi rawa.

NA BUTU IYALAYA E NA WASEWASE VA-

KATURAGA KO NAITASIRI

(01-15/11/2016 - (Rev. Josefa S Waqairatu, Solomoni

Kacilala kei Kurusiga Bogi)

E draki katakata dina keitou donumaka e na veiqaravi e na

loma ni Wasewase vakaturaga ko Naitasiri. E dua na tikina talei

au raica, na levu ni kedratou tiki ni qele e soli tu vakavanua me

ra vakaitikotiko kina turaga kei na marama e na loma ni noda

Yasana vakaturaga e 14. Era sa tara vale tudei kei na vale ni

lotu rairai totoka e na loma ni nodra itikotiko.

Na karua ni ka au qoroya na bulabula ni vanua ni raici na

loga ni veidalo bulabula kei na vinaka ni gaunisala. Na loga ni

veikau drokadroka e na loma ni vanua.

NA VEITIKI NI QELE BUTUKI

Ko ira saka oqo na turaga Talatala e na loma ni Wase-

wase ko Naitasiri e na gauna nib utu yalayala.

Rev. Kitione Raibevu: Talatala Qase Wasewase Naitasiri

Rev. Joeli Ravualala (Talatala Qase Vakatawa): Talatala Tab-

acakacaka Delaivalelevu

Rev. Pita Drekilovoni: Talatala Tabacakacaka Kalabu

Rev. Joji Rinakama: Talatala Tabacakacaka Nayavumata

Rev. Onisimo Rarokoliwa: Talatala Tabacakacaka Lomaivu-

na

Rev. Akapusi Tumate: Talatala Tabacakacaka Rara

Rev. Malakai Namara: Talatala Tabacakacaka Burelevu-

Waimaro

Rev. Kinijoji Gonesau: Talatala Tabacakacaka Na Were

Rev. Mosese N Koroimate: Talatala Tabacakacaka

Waimaro-Soloira

TABACAKACAKA KORO YACA NI QELE

Delaivalelevu Savutalele Savutalele Methodist Church

Dokanaisuva Dokanaisuva Methodist Chur.

Nayavuloulou Nayavuloulou Meth. Church

Cunnigham Droka Methodist Church

Delaivalelevu Delaivalelevu Meth. Church

Kalabu Tovata Tovata Methodist Church

Vatuyalewa Vatuyalewa Methodist Church

Vunisaleka Vunisaleka Methodist Church

Vunibua Vunibua Methodist Church

Naitasiri Naganivatu Naganivatu Methodist Church

Vuniniudrovu Vuniniudrovu Meth. Church

Navuso Navuso Methodist Church

Kasavu Kasavu Methodist Church

Nayavumata Nakini Nakini Methodist Church

Natoika Natoika Methodist Church

Deladamanu Deladamanu Methodist Church

Nacokaika Nacokaika Methodist Church

Lomaivuna Naqali Naqali Methodist Church

Gusuisavu Gusuisavu Methodist Church

Rara Naluwai Naluwai Methodist Church

Burelevu Wainawaqa Wainawaqa Methodist Church

Nadakuni Nakakuni Methodist Church

Ko ira na lewe ni koro Vaturaga ko Nacokaika kei nai Talatala Qase vatawa ko Rev. Joeli Ravualala (Tucake tu ena yasana matau) —

Photo: Supplied

E tucake saka tu qo o nai Talatala Qase e na Wase-wase Vakaturaga ko Naitasiri, Rev. Kitione Raibevu (Mawi), kei na nona ituirara levu (Matau) —Photo:

Supplied

Na Vale ni Lotu e na koro Vaturaga ko Navuso ena

Tabacakacaka ko Navuso —Photo: Supplied

Ko ira na lewe ni koro Vakaturaga ko Nadakuni kei nai Talatala ka

qarava na taba qo ko Rev. Josefa Saronacava —Photo: Supplied

Page 29: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 29 www.methodistfiji.org / twitter: @methodistfiji

Vakarautaka ka vola: Apete Toko

Au sa volavola mada vei iko na tamata vunau,edaru sa

veitokani ena cakacaka ni Kalou, me’u vakananumi iko

mada ena veika eso au sa yaga vei iko.

E ca me yacamu walega “Na tamata Vunau”, ia ko

lecava na cakacaka levu ko sa lesi kina: se ko sa bolea

vakailoa ga.De ko sega ni tawa yaga enai tutu oqo,ia ko sa

vakasecudru tiko vua na Kalou ni ko sa suguta na I tutu

oqo,ia ko sai sosomi ca ni tamata tani sa na yaga ena i le-

silesi oqo.

A cava beka ko taura kina na itavi ni tamata vunau?ko

sa vinakata walega na kenai tutu –se ko sa vinakata walega

na kenai rogo – se na kenai rairai – se mo kacivi kina mo

tamata vunau?Ko sa guta walega na kena cakacaka kei na

kena veidokadokai? Ke sa lomamu oqo, Ko sa qai tamata

lialia ka butobuto! Sa macala kina sa sega ni kacivi iko na

Kalou kina cakacaka savasava ka rerevaki oqo.

NA YALONA KEI NA NONAI TOVO NA

DAUVUNAU

Me’u tukuna mada na yalona,keina nona I tovo, na

tamata sa kacivi me vunautaki Jisu vei ira na tamata, sa

macala vinaka sara vua na nona bula vakayalo.Sa bula na

yalona ni sa bokoci saran a nonai valavala ca, ka rau sa

veivinakati vata keina Kalou.Sa oti talega vei koya na veika

makawa, ka sa vakavoutaki na yalona taucoko.Sa tukutuku

sara talega kin a yalona na Yalo Tabu ni sa bokoci na nona

I valavala ca, ka sa vakabauti me luve ni Kalou.Sa kila talega

na yalona ni sa tiko vua na nona I tovo ni tamata ni Kalou.

Sa kena I vakadinadina ga vei ira na tamata tani ni sa luve ni

Kalou ko koya na nona vosa dina, keina nona valavala vina-

ka keina nona I tovo savasava.

Mo kila mada:Sa sega ni lesi na tamata mate me la’ki

tukuna voli na bula: se na tamata me vakarota na ka vina-

ka:se na tamata lasulasu me vakadreta na dina:se na tamata

dukadukali me vunautaka na yalosavasava: se na tamata sa

veimecaki kei na Kalou me vunautaka na veisaututaki kei

na Kalou.

DIKEVI IKO MADA

Sa vakaevei ko iko? Sa kilai vei iko na ka kecega oqo

se segai? Liaci iko mada. Ia kevaka sa tu kece vei iko na

veika sa tukuni oti, mo qai soli taucoko kina cakacaka levu

ka savasava oqo, mo vunautaki Jisu na vu ni bula vei ira na

tamata sa gu tiko kina rusa. Kakua ni cakava me vaka s aka

ni lesi vei iko. Qacoya sara. Me katakata tiko kina na yalo-

mu taucoko. Gadreva sara mo yaga – Mo tubera na yalo ni

tamata mai na rusa kina bula. A ka ga oqo sa kacivi ki-

na.Ko sa sega ni lesi mo sereka walega na kenai vakavuvuli

ni Vola Tabu: ko sa lesi talega mo la’ki kacivi ira era sa

moce tu me ra yadra mai – mo laki kaliraka na yalo ni ta-

mata main a liga ni tevoro: mo sereka sara vei ira na nodra

I tovo ko ira sa marautaka na I valavala ca, me ra kilai ira

mada. Ko sa lesi mo vakaraitaki Jisu na I Vakabula vei ira sa

mate tu na yalodra me ra raici koya ka bula sara.

NA NOMU I TOVO

Ni ko sa laki tu e matadra na tamata, mo ila macala,

era tamata vakaloloma – era sa voleka ni rusa eso; ka sa

nomui tovo mo tukuna vakadododnu ga veira na bula levu.

Kos ai sosomi I Jisu Karisito mo vakamasuti ira mera

veivinakati mada kei na Kalou. Cikevi ira mera lesu mada

mai na sala ni rusa.Ka segata mo sereka macala vei ira na

loma ni Kalou ia na lomana taucoko

Kevaka ko sa madua se ko rere, ko sa vakavoca kina na

loma ni Kalou,ko sa cala vua na Kalou, ko sa sega talega ni

lomana na yalodra na tamata. Kevaka ko sa tukuna walega

na ka sa kamikamica vei ira na tamata ca, se n aka ga era

vinakata – se ko galutaka na nodra I valavala ca eso, ko sa

qai sega ni tamata dina:ko sa doka walega na tamata ka

beca na Kalou. Mo tukuna macala vei ira na kena ca nai

valavala ca – na nona cata na Kalou, kei na nona cudru kina

– kei na nona lewa me saumi. Tukuna talega vei ira, era sa

tautauvata ena mata ni Kalou ko ira kece era sa I valavala

ca, se ra turaga, se ra lewe ni vanua “A yalo sa I valavala

ca ena mate”. “Sa kena I sau na I valavala ca na ma-

te”. Ena vakaevei ki Eli ko ira na tamata ca.

Ia mo sereka vei ira na loloma levu ni Kalou, sa mate

kina ena vukudra ko Jisu, ka sa qai rawarawa kina me

bokoci na nodrai valavala ca. Sereka macala vei ira se da

bula vakaevei. Sa bula na tamta ni sa vakadinati Jisu – ni sa

vakadinata na nona mate ka vakararavi kina ena yalona

taucoko me sa I soro ni nona I valavala ca. Sa sega ni bula

ko koya ni sa vakalesiu na lomana – se ni sa biuta na nona

ca eso – se nona ca kece, ka sa curu siga, ka sa wili vata kei

ira na lewe ni lotu veitarogi. Sa bula ga ko koya ni sa tauca

kece na nona ca vei Jisu, me sa bokoci edaidai ena nona

dra – me sa kaya rawa ena yalona, “Sa lomani au, ka soli

koya ena vukuqu,” me kaya rawa: “Koi au ,koi au, au

bula mai na ca.”

Au sa via vakabibitaka sara vei iko ni ko sa kacivi, mo

yaga kina yalo ni tamata. Ko sega ni lesi mo vakaraitaka na

nomu vuku, se na nomu kila ka , mera dokai iko kina na

lewe ni vavakoso lotu. Sa ka lialia mo vakalevulevui iko e

matadra na I vavakoso lewe ni lotu. Ni ko sa laki vunau ,

kakua ni vakarogotaki iko . Vunitaki iko sara. Mo vakarai-

taki iko mei cavai? Ko iko nai Vakabula? Mo dokai ko iko

ena nodra bula na tamata? E kaya ko Jisu,”Dou na qai

tukuni AU kina yalayala kei vuravura.”Mo vakadinadina

vei Jisu ni ko sa kila ena yalomu na nona kaukauwa kei na

nona loloma – vakataki Paula o koya sa kaya, “Keitou sa

vakadinata o koya oqo keitou sa vosa kina.”Mo

vakaraiataki Jisu duadua ga – na nona mate e vukuda - kei

na nona tucake tale ,kei na nona sorovaki keda tiko vua na

Kalou. Me cecere ga na kauveilatai mera raica na tamata

kecega. Mo kakua ni vakabuwawataki Jisu. Mo vakaraiataka

votu duadua ga. Kevaka ko via vakarailevutaki iko vei ira na

tamata, sa na beci iko na Kalou! Era na tagicaka na nomu

lialia oqo ko ira na Agilosi!. Era na drerevaki iko talega na

tevoro. Ka na baleti iko na nodra rusa na lewe levu.

MO VAKARAU VAKAVINAKA

Ia me yaga na nomu vunau vei ira na tamata mo

vakarautaka mada vaka vinaka. Segata na tiki ni Vola Tabu e

rauta, ka sa bibi talega, mo qai vakamamasu vua na Kalou

me vakavulici iko ena kena I balebale ni nona vosa ni ko sa

vakasamataka tiko: ka me vukei iko talega ni ko sa laki

tukuna vei ira na tamata. Mo kila oqo – na vunau sa rawa

ena vucesa, se na wele, ena sega ni yaga. Ena vakayagataka

rawa vakacava na Kalou?O koya me sa kakua ni vuso

walega na nomu I vunau. Me sa vakalewe ga- me magiti –

me wai ni bula, n aka era na mamau kina ko ira era sa

rogoca. Segata na vosa macala – na vosa lau – na vosa

gagata me laucoka kina na yalodra na I valavala ca, mera

veivutuni kina, ka dro vakatotolo main a sala ni rusa ki vei

Jisu, na koro ni bula.

Ia ni ko vakarautaki iko vaka oqo, mo kila sara ena

yalomu sa na yaga na nomu vunau ni ko vunau tiko.Ka ni

ko sa vakamasuti ira na tamata me ra veivinakati kei na

Kalou, mo vakamasuti koya talega na Kalou me solia vei

ira na daliga rogo – na loma kasa - me rawai ira san a

nona vosa, me tubu kina na rere – na yalo rarawa –na dro

mai na ca – kei na via bula vei Jisu. Kitaka ruarua – na vaka-

mamasu vua na Kalou me vakayagataki iko ena nomu

vunautaki Jisu: keina KalouQacoya ruarua ena yalomu

taucoko – ena yalo sa Sinai vuabale ena loloma vua na

Kalou, vei ira talega na tamata: ka mo nakita tiko me sa

vakayacori na nodrau veisaututaki na tamata keina Kalou

Ia, ni ko sa vakayacora vaka oqo na nomu I tavi, ena

qai sega ni yaga na nomu cakacaka vua na turaga.Ena vaka-

yagataki iko na Kalou. Ena bula na yalo sa mate. Ena

vakacegu na yalo sa tagi.Ena vakataudetaki ko ira sa vaka

bauti Jisu. Ena vagumatuataki ko ira na I vavakoso lewe

ni lotu.

A CAVA SA LOMAMU?

Sa qai macala beka vei iko nai tovo ni tamatama na

Kalou me yaga ena nona cakacaka oqo? Sa qai macala

beka vei iko na kena bibi kei na kena rerevaki na

cakacaka ko sa kacivi kina? Sa qai macala vei iko na

kena talei na yalo ni tamata ni sa mate kina ko Jisu?

Kani sa sega talega ni vinakata na Kalou me rusa e dua,

me bula ga na tamata kecega? Sa qai macala beka vei iko

ni sa vinakata ko Jisu mo yaga ena cakacaka oqo?sa dina

beka sa kacivi iko na yalo tabu mo tamata vunau?oi? A

cava ko sa lewa kina?a cava sa qai lomamu ena ka oqo/

Mo vakawaletaka na nomui tavi? Mo cakava ga e na yalo

batabata? Mo cakava ga vakavuravura? Mo cakava gam

o dokai kina?Kakua sara! Mo drau veiyaloni mada kei

Jisu. Mo drau veinaki vata kaya me vinaka cake ko

vuravura, me tabaki sobu na ca,ka me ia tiko na caj-

kacaka ni veivakabulai - kaya mada mai ena vu ni yalo-

mu- “I Jisu au sa qai masulaki au tale meu nomuni

ga! Sa qai macala vei au na noqui tavi. Au kila ni

ko ni sa kacivi au meu yaga ki yalodra na tama-

ta,ka sa yaloqu meu tubera na tamata ca vei ke-

muni. A ka oqo au sa cuva kina vei kemuni Jisu.Au

soli au ga vei kemuni,meu nomuni duadua ga! Au

soli e daidai meu kalia tani taucoko ga vei kemuni

na yalo ni tamata main a liga ni tevoro!I Jisu ni

tauri meu nomuni ga!vakayagataki au meu yaga!

Me bula na yalo sa mate!me vakalesui tale ko ira

sa bale – me vakataudetaki na nomuni tamata –

me yaco totolo na nomuni matanitu, ka me rogo

na yacamuni.

Ke sa I naki dina ni yalomu qo mo segata na kaukau-

wa sa vosa kina ko Jisu vei ira na nona tisaipeli ena

cakacaka 1:8 “ ia dou na rawata na kaukauwa ni sa curumi

kemudou na Yalo Tabu.”Keina I lumu sa vosa kina ko

Aisea 61:1 “Sa tu vei au na yalo ni Turaga ni sa lumuti au

ko Jiova meu vunautaka na rogorogo vinaka.”Ke sa lumuti

iko na Yalo Tabu ni Kalou, ke sa curumi iko na kaukau-

wa oqo, ko na qai vunau voli ena yalokatakata , ena yalo

dina, ka na qai levu na nomu yaga eke, ka levu talega na

nomu marau mai muri, ni ko na wili vata kei ira.”Era sa

vuku dina, era na cila sara me vaka na I serau mai lomala-

gi, kei ira era sa saumaki ira na lewe vuqa mera tamata

yalo dodonu,me vaka talega na kalokalo tawa mudu.”Au sa

tinia na noqu I vola oqo ena loloma vei iko

Koi au, na wekamu, Ko viaveivuke; F.Lagama

(Fredrick Langham) Epereli 1887.

1859 – Tiko e Viti

1883 – Qase Levu

1889 – 1902

1903 – vakacegu (moce)

NA DAUVUNAU KEINA VUNAU-TAKI NI VOSA NI K ALOU: AI VOL A VUA NA DAUVUNAU (Ko Fredrick Langham, Qase Levu vakacegu 1883)

Rev. Frederick Langham—Photo: New South Wales State Library

Page 30: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

Nai Tabe Issue 9 December 2016 30 www.methodistfiji.org / www.facebook.com/methodistChurchFiji

DEACONESS TRAINING CENTRE 2016 COMMISSIONING All Photos: —MCIF Communication

Page 31: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 31 www.methodistfiji.org / twitter: @methodistfiji

METHODIST LAY TRAINING CENTRE 2016 G RADUATION

All Photos: —MCIF Communication

Page 32: The Official Newsletter of the Methodist Church in Fiji ... · Nai Tabe Issue 9 December, 2016 2 / twitter: @methodistfiji I was recently writing a letter to the Fijian Methodist

Nai Tabe Issue 9 December, 2016 32 www.methodistfiji.org / www.facebook.com/methodistChurchFiji

VULI TALATALA SNAPSHOT: 2016 GRADUA-

TION AT DAVUILEVU THEOLOGICAL COLLEGE

All Photos: —MCIF Communication