the international journal of east asian studiesissn 0857-6033 the international journal of east...

ISSN 0857-6033

The International Journal of East Asian Studies

Vol. 15 No. 2 September 2010 – February 2011

บทความวจย

การจดการสงแวดลอมของญป น และสาธารณรฐเกาหล แนวทางส าหรบประเทศไทย: ศกษากรณการจดการสงแวดลอมเมอง และชมชน………………………………………………………1 ก าพล รจวชชญ สมชาย ชคตระการ สวรรณา โควะวนทววฒน ธนณฏฐ รปสม สทน สายสงวน อ าพา แกวก ากง

สาระส าคญความรวมมอระหวางไทย-ลาว ภายใตกรอบความรวมมอทวภาคระหวางกน และพหภาคภายใตกรอบGMS และ ACMECS: ความสมพนธทวภาคระหวางประเทศไทย และสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว) ………………………………………..……27 ชนนทร มโภค อนวฒน ชลไพศาล ธนณฏฐ รปสม ดษณญา อนทนพฒน

การตอสกบการคอรปชนทางการเมองในเกาหลใต ในชวงตนของกระบวนการ ความเปนประชาธปไตย…………………………………………………….……………………..………57 วเชยร อนทะส

การปรบเปลยนการรบรของประเทศไทยตอจน ในงานดานจนศกษาในประเทศไทยชวงป พ.ศ.2491-2534………….…………………………...……95 รตพร ศรสมทรพย บทความวชาการ

Decentralization in Education of Thailand: Lesson Learnt from South Korea………….…….117 Ampa Kaewkumkong

ภมศาสตร พลงอ านาจ และผลประโยชน ในบรบทความสมพนธ ระหวางจนกบประเทศลมน าโขงตอนลาง………….……………………………….…………….……137 วระพงษ ปญญาธนคณ

สหรฐอเมรกากบการปฏรปประเทศญป นในชวงยดครอง (ค.ศ. 1945-1952): นโยบายและผลกระทบ………….…………………………………………………….…………….……159 นพทธพงศ พมมา

Institute of East Asian Studies under the Patronage of Her Royal Highness Princess Mahachakri Sirindhorn Thammasat University

วารสารเอเชยตะวนออกศกษา

เจาของ สถาบนเอเชยตะวนออกศกษา ในพระราชปถมภสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร มหาวทยาลยธรรมศาสตร อ.คลองหลวง จ.ปทมธาน 12121

ก าหนดออก ปละ 2 ฉบบ (มนาคม-สงหาคม และ กนยายน-กมภาพนธ ) การเผยแพร 1) สมาชกวารสาร

2) จดสงคณะ และหองสมดในมหาวทยาลยธรรมศาสตร หองสมดหนวยงาน รฐบาล และ หองสมดสถาบนการศกษาและอดมศกษา

กองบรรณาธการ ศ. คนง ฦาไชย ศ. เพชร สมตร เกยรตคณ ศ. ดร. สรพล นตไกรพจน ศ. ดร. สมนก ตงเตมสรกล

ศ. ดร. สมคด เลศไพฑรย ศ. ดร. สรชย ศรไกร ศ. ดร. อ านาจ วงคบณฑต

บรรณาธการ รศ. ดร. มรรยาท รจวชชญ บรรณาธการผ ชวย ดร. นพรตน พฤกษทวศกด กองบรรณาธการ Prof. Dr. Lee Daehee Prof. Dr. Song Unsuk

Prof. Dr. Park Byoung Sik Prof. Dr. Kim Sunhyuk Prof. Park Woo-Soon Prof. Dr. Han Chong Hee

Prof. Dr. Osama Akagi Prof. Dr. Yuri Ishi Prof. Tadayuki Yamamoto Prof. Pei Xiaorui Prof. Fu Zengyou ศ. ดร. ไชยวฒน ค าช ศ. ดร. วนเพญ ชยค าภา

ศ. ดร. ศรลกษณ โรจนกจอ านวย ศ. ดร.ผดงศกด รตนเดโช รศ. ดร. ก าพล รจวชชญ รศ. ดร. สรชย หวนแกว

รศ. ดร. มาลน ดลกวณช รศ. ดร. นภดล ชาตประเสรฐ รศ. ดร. ชนนทร มโภค รศ. ดร. ชวนทร ลนะบรรจง

รศ. ดร. นรมล สธรรมกจ รศ. ดร. เอก ตงทรพยวฒนา รศ. ดร. ด ารงค ฐานด ดร. ธญญาทพย ศรพนา

ฝายจดการ นายวชระ รอตรวย นางเนตรนภาภรณ เพชรผง นายวทญญ ใจบรสทธ นายณพล วรประทป

พมพท โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร

บทความทกเรองไดรบการตรวจทางวชาการโดยผ ทรงคณวฒ (Reader) จากภายในและภายนอกมหาวทยาลย ขอคดเหนใดๆ ทลงพมพในวารสารเอเชยตะวนออกศกษาเปนของผ เขยน

กองบรรณาธการวารสารเอเชยตะวนออกศกษา ไมสงวนสทธการคดลอก แตใหอางองแสดงทมา

สารบญ


การจดการสงแวดลอมของญป น และสาธารณรฐเกาหล แนวทางส าหรบประเทศไทย: ศกษากรณการจดการสงแวดลอมเมอง และชมชน……………………………………………….…1 ก าพล รจวชชญ สมชาย ชคตระการ สวรรณา โควะวนทววฒน ธนณฏฐ รปสม สทน สายสงวน อ าพา แกวก ากง

สาระส าคญความรวมมอระหวางไทย-ลาว ภายใตกรอบความรวมมอทวภาคระหวางกน และพหภาคภายใตกรอบGMS และ ACMECS: ความสมพนธทวภาคระหวางประเทศไทย และสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว) …………………………………………27 ชนนทร มโภค อนวฒน ชลไพศาล ธนณฏฐ รปสม ดษณญา อนทนพฒน

การตอสกบการคอรปชนทางการเมองในเกาหลใต ในชวงตนของกระบวนการ ความเปนประชาธปไตย…………………………………………………….……………………….…57 วเชยร อนทะส

การปรบเปลยนการรบรของประเทศไทยตอจน ในงานดานจนศกษาในประเทศไทยชวงป พ.ศ.2491-2534………….…………………….………95 รตพร ศรสมทรพย บทความวชาการ

Decentralization in Education of Thailand: Lesson Learnt from South Korea………..….117 Ampa Kaewkumkong

ภมศาสตร พลงอ านาจ และผลประโยชน ในบรบทความสมพนธ ระหวางจนกบประเทศลมน าโขงตอนลาง………….……………………………….………………137 วระพงษ ปญญาธนคณ

สหรฐอเมรกากบการปฏรปประเทศญป นในชวงยดครอง (ค.ศ. 1945-1952): นโยบายและผลกระทบ………….……………………………………………………………………159 นพทธพงศ พมมา

การจดการสงแวดลอมของญป น และสาธารณรฐเกาหล แนวทางส าหรบ

ประเทศไทย:ศกษากรณการจดการสงแวดลอมเมอง และชมชน

ก าพล รจวชชญ สมชาย ชคตระการ สวรรณา โควะวนทววฒน

ธนณฏฐ รปสม สทน สายสงวน อ าพา แกวก ากง บทคดยอ โครงการวจยการจดการสงแวดลอมของญปนและสาธารณรฐเกาหลแนวทางส าหรบประเทศไทย:ศกษากรณการจดการสงแวดลอมเมอง และชมชน มวตถประสงคเพอศกษานโยบาย และมาตรการดานการจดการสงแวดลอมของภาครฐและเอกชนและผลสมฤทธ ของนโยบาย และมาตรการดงกลาวเพอประเมนจดออน จดแขงดานการจดการแกไขปญหาสงแวดลอมของญปน และสาธารณรฐเกาหล และจดท าขอเสนอแนะเชงนโยบายใหกบหนวยงานทเกยวของเพอน าไปใชในการแกไขปญหาสงแวดลอมของประเทศไทย โดยมขอบเขตการวจยคอท าการศกษานโยบาย โครงการและมาตรการของภาครฐและเอกชน การจดการดานสงแวดลอมเมองและชมชนของญปน และสาธารณรฐเกาหล ทไดด าเนนการแลวในอดต และการด าเนนการในปจจบน

ผลของการศกษาวจยพบวาประเทศไทย ญปน และสาธารณรฐเกาหล ลวนแตมจดเรมตนในการพฒนาประเทศทคลายคลงกนกลาวคอตางมงเนนในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศเปนส าคญ ผลจากการพฒนาดงกลาวลวนแลวแตสงผลเสยตอทรพยากรธรรมชาตและกอใหเกดมลพษตอสงแวดลอม เสยความสมดลทางธรรมชาต ประเทศญปนเรมมการพฒนาการบรหารจดการสงแวดลอมกอนใครหากเทยบกบอกสองประเทศ ปจจบนปญหาสงแวดลอมของประเทศญปนนบวาสามารถแกไขปญหาไดดสามารถเปนแบบอยางในการจดการปญหาสงแวดลอมได โดยเฉพาะการจดการขยะมลฝอยนบวาญปนเปนผน าทางดานน ประเทศญปน บทความนเปนสวนหนงของงานวจยเรองการจดการสงแวดลอมของญปน และสาธารณรฐเกาหลแนวทางส าหรบประเทศไทย:ศกษากรณการจดการสงแวดลอมเมอง และชมชน งานวจยนไดรบทนสนบสนนจาก สถาบนเอเชยตะวนออกศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปงบประมาณ 2552

รองศาสตราจารยประจ าคณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

รองศาสตราจารยประจ าคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

อาจารยประจ าคณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

เจาหนาทวจยประจ าสถาบนเอเชยตะวนออกศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร

นกวจยประจ าสถาบนเอเชยตะวนออกศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร


วารสารเอเชยตะวนออกศกษา The International Journal of East Asian Studies

2

ไดน าระบบการจดการสงแวดลอม (Environmental Management System, EMS)ในรปแบบใหมทตองค านงถงองคประกอบทงระบบการผลต การจดสง การจ าหนาย และการจดการกบซากเหลอทง และยงใหความส าคญกบการประเมนวงจรชวตของผลตภณฑทมผลกบสงแวดลอม (Life Cycle Assessment, LCA) การจดการเศษของเหลอจากการผลตและการใชงาน โดยยดหลกการ 3R คอ Reduce, Reuse, Recycle ประเทศญปนมกฎหมาย ทเรยกวา Home Appliance Recycling Law – HARL ซงเปนกฎหมายทออกมาเพอใหผใชจะตองจายคาทง เมอซอสนคาใหมทกครง และผจ าหนายจะเอาไปสงคนใหโรงงานรเคล ในประเทศญปน ชมชน ทองถนมความเขมแขง องคกรปกครองสวนทองถนรบรเรองการแยกทงขยะ เปนเรองปกตททกบานทกครวเรอนใหความรวมมอกนอยางมาก การรไซเคลเปนปจจยหลกทประเทศญปนยงคงพฒนาตอไป และไดปลกฝงเขาไปในจตส านกของประชาชนผบรโภคทวไป ตงแตเดกๆ โดยบรรจหลกสตรเกยวกบระบบการจดการสงแวดลอม ใหกบเดกนกเรยน นกศกษา ใหตระหนกถง ความส าคญ จนเปนหนงในผน า ระบบการจดการสงแวดลอม (EMS) มาใชอยางเปนรปธรรม นโยบายการจดการสงแวดลอมของประเทศญปนลวนแลวแตมขอจ ากดรวมทงนโยบายสงแวดลอม ซงนบวาเปนนโยบายทดท าใหบรษทและองคการตางๆ ทงภาครฐ และเอกชน ใหความส าคญและด าเนนการจนประสบความส าเรจอยในระดบตนๆของประเทศ สวนประเทศเกาหลใต ในชวง 50 ปทผานมา มการพฒนาทางดานอตสาหกรรมและมเมองใหญๆ เกดขนหลายเมอง มประชากรเพมมากขน การจดการสงแวดลอมจงมความจ าเปนเรงดวน รฐบาลไดม นโยบายและมาตรการตางๆ ในการรกษาสภาพสงแวดลอมใหอยในระดบทด มาตรการแรกมการออกกฎหมายในการปรบปรงคณภาพอากาศในเขตเมอง มาตรการทสอง เปนมาตรเพอการรกษาคณภาพของน า โดยกระทรวงสงแวดลอม และไดมแผนการคมครองทรพยากรธรรมชาตทสวยงามโดย กระทรวงสงแวดลอม ไดก าหนดวสยทศนสเขยว (Green Vision 21) ระหวางป ค.ศ.1995 – 2005 เพอสงแวดลอมและการพฒนาทย งยน(sustainable development) นโยบายสงแวดลอมของเกาหลประสบอปสรรคตางๆมากมาย เชนการก าหนดใหการพฒนาเศรษฐกจถอเปนพนธะกจแรกของชาตสงผลกระทบตอธรรมชาตอยางหลกหนไมพน การขาดความรวมมอจากองคกรทเกยวของอนๆทงภาครฐและเอกชน

ในสวนของมาตรการการจดการสงแวดลอมของประเทศไทย การพฒนาทางเศรษฐกจของประเทศกอใหเกดการใชทรพยากรธรรมชาตอยางมากมายสงผลกระทบตอความสมดลทางธรรมชาต ความตองการพนทท ากนทางการเกษตรทเพมขนอยางรวดเรว จนมการบกรกท าลายปา ความตองการในการใชทรพยากรเพมขนโดยขาดการวางแผนการใชอยางมประสทธภาพ และค านงถงความตองการในอนาคต ท าใหหนวยงานทเกยวของออกมาตรการเพอขจดปญหา อกทงไดกอตงกระทรวงทรพยากรธรรม ชาตและสงแวดลอม เพอดแลปญหา

การจดการสงแวดลอมของญปน และสาธารณรฐเกาหล แนวทางส าหรบประเทศไทย:ศกษากรณการจดการ สงแวดลอมเมอง และชมชน

ก าพล รจวชชญ สมชาย ชคตระการ สวรรณา โควะวนทววฒน ธนณฏฐ รปสม สทน สายสงวน อ าพา แกวก ากง

3

การหมดไปของทรพยากรธรรมชาตและปญหามลพษตางๆทเกดขน โดยมยทธศาสตร 4 ดาน คอ1) สงวน คมครอง อนรกษ ใชประโยชนและฟนฟทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ โดยประชาชนมสวนรวม 2) ก ากบ ดแล ฟนฟสงแวดลอม และลดมลพษ 3) สงเสรมกระบวนการเรยนร และการเขาถงทรพยากรธรรมชาตของประชาชนอยางเปนธรรม 4) บรหารจดการเชงรกแบบบรณาการ หากเทยบกบประเทศญปนแลวถอวาประเทศไทยเปนประเทศทใหความใสใจในการอนรกษสงแวดลอม มกฎหมายเฉพาะมากมาย อยางไรกตามการขาดการบงคบใชกฎหมายอยางจรงจงยงเปนปญหาส าหรบประเทศไทย สวนการก าหนดนโยบายเศรษฐกจน าหนาดงเชนประเทศเกาหลใตเปนอกหนงประเดนทเปนขอจ ากดในการพฒนาอยางยงยนส าหรบประเทศไทย การมงพฒนาประเทศและรบเอาอตสาหกรรมตางๆจากตางประเทศมาเขาสกระบวนการผลตโดยไมไดมมาตรการตงรบทเพยงพอกอใหเกดมลพษตางๆสสงแวดลอมและกระทบตอสขภาพของประชาชนอยางไมเคยปรากฏมากอน หากพจารณาจากบทเรยนของประเทศเกาหลใตแลว การด าเนนการกลบมาสปรชญาเศรษฐกจพอเพยงอาจเปนทางออกของประเทศในการปรบสมดลระหวางการพฒนากบการอนรกษสงแวดลอมโดยยดหลกพอประมาณ มเหตผล และมภมคมกน การปลกจตส านกโดยการรณรงคใหทกภาคสวนมความพอประมาณ ลดและรจกบรโภค การซอสนคาใชเทาทจ าเปน ซอมแซมของเกาใหสามารถน ากลบมาใชไดใหมอยางคมคา ใชบรการตางๆเทาทจ าเปน สรางภมคมกนพงพาตนเอง ท าใหเกดการผลตภายในชมชน ค าส าคญ : การจดการ การวางแผน นโยบาย การพฒนา สงแวดลอม การจดการสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต มลพษทางน า มลพษทางอากาศ เมอง ชมชน การพฒนาสงคม สงแวดลอมเมองและชมชน


4

The Environmental Management System of Japan and the Republic of Korea as Best Study Cases for Thailand: A Case Study on Urban and Community

Environmental Management

Abstract This research aims to study both private and public sectors’ policies and measure their concerns on environmental management. The study also examines the effectiveness, including strength and weakness, of these policies on environmental management in Japan and the Republic of Korea. Finally, the study offers some policy recommendations that related agencies in Thailand may apply in case of Thailand. The study sets its scope on investigating policies, projects, and measures of both private and public sectors in these two countries, that involves environmental issues in urban and community areas. Policies under this study include both those using in the past and the current ones. The study has found that all three countries, including Thailand, have begun to develop their economy in the same pattern that stimulates growth. As a result of these development policies, their environment’s quality has been deteriorated. There exists the problem of natural resources depletion, an increase in pollution problems, and natural unbalancing. Japan is the first countries that realized this problem and has improve the quality of its environment successfully. Japan has introduced Environmental Management System (EMS) to cope with this problem. The system has combined the management of all economic process, from the production process, logistic process, distribution process, and by-product garbage management process. The system, as well, introduces the assessment process, so called Life Cycle Assessment (LCA) that estimates the effects of product life cycle on environment under the 3R’s principle, which are Reduce, Reuse, and Recycle. Japanese government introduces Home Appliance Recycling Law (HARL). According to this law, when customers buy new home appliance products, they must pay discard fee and have to return the used ones to recycling plants. The key success of recycle principle in Japan is on the strength of communities and local government that pay attention to promote the separation of household garbage. Currently, it may say that recycling is the



5

common practice to all Japanese. All Japanese children learn the importance of recycling at schools. Japanese firms are aware of its importance and show their support on recycling management, as well. Because of this success, Japan is one of the world leaders in implementing EMS. In case of the Republic of Korea, for the past 50 years, Korean economy has been increasing rapidly. The country has facing the increase in urbanization and in population. The environment management becomes one of the urgent policies for Korean government. The government implemented several regulations to handle the environmental issues. The first regulation was on the improving of quality of air in urban area, while the second one was on the quality of water. The Green Vision 21 was implemented during 1995-2005, focusing on environmental improvement and sustainable development. However the conflict between economic growth and environmental improvement and lack of private sector support are main burden of environmental management in the Republic of Korea. In Thailand, the economic policy, focusing on economic growth, leads to the overuse of natural resources. The agriculture sector, that produces crops for commercial purpose, requires more agricultural land. As a result, forest area has been destroyed dramatically without any development plans for the future use. Recently, Ministry of Natural Resources and Environment was established in order to solve the problems of the depletion in natural resources and lower quality in environment. The Ministry has set up 4 strategies which are (1) to protect, preserve, restore, and utilize natural resources and biodiversity based on public participation, (2) to monitor and regulate the pollution problems, (3) to promote learning process and accessibility to natural resources fairly, (4) to integrate all environmental policies on the positive manner. Comparing to Japan, Thailand is one of the country that has strong legal framework. However, the real problem is on the lack of legal enforcement process. Comparing to the Republic of Korea, Thailand shares the same economic development direction that is economic growth comes first. This creates the ways to sustainable development in Thailand. The country does not have the clear policy on promoting foreign investment and preventing environmental deterioration. Recently, Thailand is facing more problems on pollution and people health. The study recommends the


6

implementation of sustainable development paradigm as the way to handle environmental problem in Thailand. Thai people should be educated to understand this paradigm and have access to participate in improving the country environment, such as learn how to participate in recycling networks, correct the overconsumption behaviors, and increase economic dependency by consuming more local products. Keywords : Environment, Environmental Management, Natural Resourse, Water Polution, Air Pollution, Social Development บทน า ประเทศญปน และสาธารณรฐเกาหลถอเปนประเทศพฒนาทมการขยายตวทางอตสาหกรรมจนท าใหเศรษฐกจเตบโตอยางรวดเรว มจ านวนประชากรเพมมากขนอยางรวดเรว ปญหาสงแวดลอมเปนปญหาทมกเกดขนควบคกบการขยายตวทางเศรษฐกจ เปนเพราะการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจไมสมดลกบทรพยากรธรรมชาต จนเปนปญหาคณภาพสงแวดลอม ทงในระดบชมชน เมอง ชนบท กระจดกระจายออกไป ปญหาสงแวดลอมทพบเหนมากในเมองใหญทส าคญในปจจบนไดแก ปญหามลพษทางน า อากาศ ปญหาการจดการขยะ ปญหาการตดไมท าลายปา เปนตน รฐบาลแตละประเทศไดแสวงหาแนวนโยบายและมาตรการในการจดการแกไขปญหาสงแวดลอม ในรปแบบตางๆ เพอลดปญหาทจะมผลกระทบตอชวตและความเปนอยของประชาชนของตน ในบรบทของประเทศไทยในชวงกงศตวรรษทผานมา ประเทศไทยมการขยายตวทางดานเศรษฐกจอยางรวดเรวเชนกน ไดมการขยายตวของเขตเมองออกไปอยางกวางขวาง มการยายถนของแรงงานจากชนบทสเมองอยางมากมาย ปญหาความแออดของประชาชนในเขตเมองสงผลกระทบตอสภาวะแวดลอมเปนอยางมาก เปนตนเหตใหเกดมลพษทงทางน า อากาศ และขยะ การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยางรวดเรวเชนน ท าใหทรพยากรธรรมชาตรอยหรอลงอยางมากโดยเฉพาะปาไม หากไมมแผนการใชทรพยากรธรรมชาตอยางเหมาะสม สงผลใหเกดปญหาภยธรรมชาตตามมาอยางหลกเลยงไมได ไมวาปญหาน าทวม ปญหาภยแลง เปนตน สงตางๆ เหลานลวนสงผลกระทบตอผคนในสงคมโดยรวม หากการจดการสงแวดลอม ขาดการวางแผนทด ไมมระเบยบและไมสอดคลองกบการเจรญเตบโตดงกลาว จะท าใหปญหามลพษวกฤตมากขนทกวน โครงการวจยการจดการสงแวดลอมของญปนและสาธารณรฐเกาหลแนวทางส าหรบประเทศไทย:ศกษากรณการจดการ



7

สงแวดลอมเมอง และชมชน(Environmental Management of Japan and the Republic of Korea and Its application for Thailand : A Case Study on Urban and Community Environmental Management) ในครงนมวตถประสงคเพอศกษานโยบาย และมาตรการดานการจดการสงแวดลอมของภาครฐและเอกชนและผลสมฤทธของนโยบาย และมาตรการดงกลาวเพอประเมนจดออน จดแขงดานการจดการแกไขปญหาสงแวดลอมของญปน และสาธารณรฐเกาหล และจดท าขอเสนอแนะเชงนโยบายใหกบหนวยงานทเกยวของเพอน าไปใชในการแกไขปญหาสงแวดลอมของประเทศไทย โดยมขอบเขตการวจยคอท าการศกษานโยบาย โครงการและมาตรการของภาครฐและเอกชน การจดการดานสงแวดลอมเมองและชมชนของญปน และสาธารณรฐเกาหล โดยจะเนนศกษาการจดการมลภาวะดานน า มลภาวะทางอากาศ และปญหามลฝอย เปนส าคญ ท าการศกษาวเคราะหและรายงานผลเพอน าเสนอเชงนโยบายและแนวทางในการแกไขปญหาสงแวดลอมของประเทศไทยตอไป กรอบแนวคดในการวจย ประเทศไทยในชวงทผานมา มงเนนการพฒนาดานเศรษฐกจ เปนหลก จนมาถงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 (พ.ศ.2530-2534) ไดใหความส าคญกบการพฒนาดานสงคมมากขน และเนนการใชแนวคดการพฒนาแบบยงยน (Sustainable Development) ในชวงแผนพฒนาฯฉบบท 7 (พ.ศ.2535-2539) เนนความสมดลระหวางการเจรญเตบโตดานเศรษฐกจ สงคม สวนในแผนพฒนาฯฉบบท 9 (พ.ศ.2545-2549) ไดใช "ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง" เปนปรชญาในการพฒนาประเทศ ควบคกบการพฒนาแบบบรณาการ ทม "คนเปนศนยกลาง การพฒนา" อกทงไดใหความส าคญกบปญหาสงแวดลอมอยางตอเนอง ผลจากการทประเทศไทยพยายามพฒนาเศรษฐกจโดยมงใหเปนประเทศอตสาหกรรม (Industrializing Countries)ท าใหมการใชทรพยากรธรรมชาตในภาคการผลตเปนจ านวนมาก เศรษฐกจเตบโตอยางรวดเรว จงกอใหเกดปญหามลพษตางๆ ตามมา เชน มลพษทางอากาศ น าเสย ขยะและกากของเสยทเกดจากกระบวนการผลต เปนตน ในอดต สภาพแวดลอม ยงคงสามารถรองรบหรอสามารถฟนฟมลพษตางๆไดดวย ตวเอง แตในปจจบนเมอจ านวนประชากรเพมขน และมการขยายอตสาหกรรมอยางตอเนอง ท าใหเกดปญหามลพษสงแวดลอมตามมา โดยเฉพาะอยางยงพนททถกก าหนดใหเปนพนทอตสาหกรรม เชน นคมอตสาหกรรมมาบตาพด เปนตน แมรฐบาลไดใหความสนใจในปญหามลพษทเกดจากการพฒนา แตปญหาตางๆยงคงสงผลกระทบอยางตอเนอง ดงนนแนวทางการจดการทเกยวของกบสงแวดลอมจงเปนเรองเรงดวนททกฝายทเกยวของตองรวมมอกนเพอลดปญหาสงแวดลอมใหบรรเทาลง การจดการสงแวดลอมเปนการก าหนดกจกรรมทจะท า ซงจะเปนกจกรรมใดกได และกจกรรมเหลานน


8

จะตองไมท าใหเกดอนตรายตอสงแวดลอมเมอด าเนนการไปแลวสงแวดลอมทงระบบนนสามารถเอออ านวยใหมวลมนษย พช สตว และระบบนเวศคงอยอยางถาวรตอไปโดยไมกอใหเกดปญหาหรอกลาวอกนยหนงคอ การวางแผนจดการสงแวดลอมเพอใหเกดการพฒนาเชงอนรกษ (Sustainable development) ดงนนในการพฒนาจงควรผสมผสาน(Integrate) หลกการอนรกษเขาไปดวย รวมทงน าปญหาของสงแวดลอมและผลกระทบอนเกดจากการใชทรพยากรมาประกอบในการก าหนดนโยบายการพฒนา เพอใหเกดประโยชนสงสดตอประเทศและในการพฒนาไมควรค านงถงแตการแสวงหาประโยชนสงสด (Maximize Returns) แตเพยงอยางเดยว เนองจากการพฒนาตองพงทรพยากรและทรพยากรกเปนองคประกอบของสงแวดลอมสงแวดลอมและการพฒนาจงมความสมพนธซงกนและกน (Inter-Relationship) ดงนนจงจ าเปนตองเลอกแนวทางในการพฒนาทเหมาะสม(Optimization) เพอใหเกดสมดลแกสงแวดลอม สงแวดลอมเมองและชมชน หมายถง ความสมพนธระหวางชมชนกบชมชน ชมชนกบพนทโดยรอบ และชมชนกบภมภาค ความเสอมโทรมของสงแวดลอมเมองและชมชน เชนปญหาความหนาแนนของประชากรและการขยายตวของ ปญหาทางดานน า ปญหามลภาวะทางอากาศ ปญหามลฝอย เปนตน สถานการณสงแวดลอมประเทศญป น ประเทศญปนในอดตเปนประเทศเกษตรกรรมเหมอนประเทศก าลงพฒนาทงหลายในเอเชยรวมถงประเทศไทยดวย จงเผชญปญหาความยากจนมาตลอดจวบจกระทงยคเมจ นโยบายการพฒนาประเทศมความเดนชดทจะน าประเทศไปสความเปนประเทศอตสาหกรรมยคใหม โดยยดแนวทางพฒนา 4 ดาน คอ การศกษา ระบบเศรษฐกจ ระบบการจางงาน และระบบการปกครองและกฎหมาย เพอน าไปสการเพมผลผลตญปนด าเนนการทกวถทางเพอน าประเทศไปสความเปนประเทศอตสาหกรรมและประสบส าเรจในทสด ประเทศญปนสามารถเพมอตราความเจรญของผลผลตชาตไดเกนกวารอยละสบทกป ความส าเรจนท าใหญปนกลายเปนประเทศอตสาหกรรมยงใหญประเทศหนงในโลก นโยบายสงแวดลอมของประเทศญปนและขอบงคบทเกดขนมาจากผลพวงของตวเลขภยพบตอนมผลจากสงแวดลอมในชวงป ค.ศ. 1950 และ 1960 พษจากสารแคดเมยม จากขยะอตสาหกรรมในจงหวดโตยามา (Toyama Prefecture ) ถกคนพบวาเปนสาเหตของโรคอไต อไต (Itai-itai disease) โดยผปวยโรคนมอาการเจบปวดกระดกขอตอ ท าใหปวดหลง กระดกเปราะ ไตเสอม ดงนนเมอมการหยดปลอยสารแคดเมยมท าใหการแพรกระจายของโรคสนสดลง และไมพบผปวยรายใหมนบตงแตป ค.ศ. 1946 ในชวงป ค.ศ. 1960 ประชาชนจ านวนนบ

http://en.wikipedia.org/wiki/Itai-itai_disease



9

พนคนทอาศยอย ในเมองมนามาตะ (Minamata) ในจงหวดคมะโมะโตะ (Kumamoto Prefecture) ไดรบพษขากสารประกอบอนทรยของปรอท (methyl mercury)ทปลอยจากโรงงานเคม ท าใหเกดโรค มนามาตะ (Minamata disease) สถตจ านวนคนตายจากโรคมนามาตะจนถงเดอนกนยายนป ค.ศ. 2006 มจ านวน 6,500 ราย กฎหมายของประเทศญปนทเกยวกบการจดการของเสยมหลายฉบบ เรมจากแนวคดพนฐานดานการรกษาสงแวดลอมดงกลาว ทจะท าใหมนษยไดรบประโยชนจากสงแวดลอมอยางยงยน ทงน เนองจากปญหาทส าคญของเศรษฐกจญปนในศตวรรษท 21 คอ ขอจ ากดดานทรพยากรและสงแวดลอม จงตองเนนนโยบายการน าของเสยกลบมาใชใหมหรอการรไซเคล โครงสรางทางกฎหมายเพอสงเสรมการสรางสงคมรไซเคลของประเทศญปน กฎหมายสงแวดลอมของประเทศญปนมหลกการและแนวคดทจะใหเปนกฎหมายพนฐานทบญญตเนอหาสาระในลกษณะกวางๆ เพอใหเปนบรรทดฐานในการตรากฎหมายสงแวดลอมเฉพาะ เนองจากปญหาสงแวดลอมในแตละดานจะมลกษณะสภาพปญหา และวธการทจดการแตกตางกน จงจ าเปนตองมกฎหมายเฉพาะเพอความถกตองในการจดการ กฎหมายสงแวดลอมเฉพาะนนมหลายฉบบดวยกน โดยยดเอาประเภทของมลพษสงแวดลอมทเกดขน อาทเชน มลภาวะทางอากาศ มลพษทางน า และการจดการขยะ เปนตน ส าหรบวตถประสงคของกฎหมายมงสงเสรมนโยบายอนรกษสงแวดลอมเพอสขภาพอนามยและชวตความเปนอยทดของประชากรปจจบนและอนชนรนหลงของชาต กอใหเกดความเปนอยทดส าหรบมนษยชาต เพอเชอมโยงหลกการพนฐานก าหนดความรบผดชอบของรฐองคกรปกครองทองถน นตบคคลตามกฎหมายเอกชนและประชาชนใหชดเจน และก าหนดขอพจารณานโยบายพนฐานส าหรบการอนรกษสงแวดลอม กฎหมายสงแวดลอมของประเทศญปนมหลกการ คอ มงใหเปนกฎหมายพนฐานในเชงนโยบายจงมบทบญญตทงสวนทเปนนโยบายและสวนทเปนแนวทางปฏบต ดงนน บทบญญตของกฎหมายจงมลกษณะกวางๆ และยดหยนเพอใหฝายบรหารสามารถออกเปนกฎหมายลกเพอใชในทางปฏบตได ปจจบนประเทศญปนไดชอวาเปนประเทศสะอาดมมลพษในสงแวดลอมต า ความร ารวยทางเศรษฐกจทประเทศญปนไดจากการพฒนาอตสาหกรรมถกน ามาใชในการจดการสงแวดลอมเปนจ านวนมาก เพอใหประชาชนในประเทศมคณภาพชวตทดตามคณสมบตของประเทศทพฒนาแลว และสอดคลองกบรฐธรรมนญของประเทศญปน มาตรา 25 ทบญญตวา “ประชาชนทกคนจะตองไดรบสทธมาตรฐานขนต าในความปลอดภยและการด ารงชวต” และการทประเทศญปนประสอบความส าเรจไดนน เกดจากนโยบายของรฐบาลในแตละยคสมยทตางใหความส าคญตอการควบคมมลพษในสงแวดลอม ความแนวแนและแขงขนของประชาชนการ

http://www.microsofttranslator.com/BV.aspx?ref=BVNav&a=http%3A%2F%2Fen.wikipedia.org%2Fwiki%2FMinamata

http://www.microsofttranslator.com/BV.aspx?ref=BVNav&a=http%3A%2F%2Fen.wikipedia.org%2Fwiki%2FKumamoto_Prefecture


10

ตอส เรยกรอง ใหรฐบาลด าเนนการ ฟนฟและเยยวยาสงแวดลอมเสยหายไปใหกลบคนสสภาพเดม น ามาซงมาตรการในการควบคมมลพษดานตางๆ มากมายหลายฉบบดงน 1)กฎหมายควบคมมลพษทางอากาศ (Air Pollution Control Law) 2) กฎหมายควบคมมลพษทางน า (Water Pollution Control Law) 3) กฎหมายการจดการมลฝอย นโยบายสงแวดลอมของประเทศเกาหล ประเทศเกาหลใต นบเปนประเทศทมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทส าคญประเทศหนงในภมภาคเอเชย การทประเทศเกาหลมการพฒนาทางดานอตสาหกรรมอยางมากในชวง 50 ปทผานมา และมเมองใหญๆ เกดขนหลายเมอง รวมทงการทมประชากรเพมมากขน จงท าใหประเทศเกาหล จ าเปนตองปรบปรงและพฒนาสงแวดลอม ไดแก การจดการของเสย การรกษาแหลงน าใหสะอาด การควบคมมลพษทางอากาศ เพอชวยใหความเจรญพฒนาควบคไปกบการรกษาสงแวดลอม เพอใหการพฒนามความยงยน จากการทประเทศเกาหลใตไดมการพฒนาอยางมากทาง สงคม เศรษฐกจ การเมอง และ อตสาหกรรม รฐบาลเกาหล ไดมนโยบายเกยวกบการจดการปญหาทางดานสงแวดลอม โดยก าหนดไววาภายใน 5 ป รฐบาลเกาหล จะมการพฒนาและด าเนนการเกยวกบนโยบายสงแวดลอมในหลายประการ โดยรณรงคใหประชาชนเกดความตระหนกถงปญหาของสงแวดลอมทเกดขน สงเสรมใหเกดการพฒนาอยางมประสทธภาพ การรกษาความสมดลของการพฒนาทางสงคมและเศรษฐกจ เพอเขาสยคของอนรกษทรพยากรทางธรรมชาตและสงแวดลอมอนมคณคาของประเทศชาต โดยรฐบาลไดม นโยบายและมาตรการตางๆ ในการรกษาสภาพสงแวดลอมใหอยในระดบทด เพอใหบรรลวตถประสงคดงกลาวรฐบาลเกาหลไดออกมาตรการไวหลายประการ คอ มาตรการแรก การออกกฎหมายในการปรบปรงคณภาพอากาศในเขตเมอง เพอลดมลภาวะทางอากาศ ประชาชนจะไดมอากาศทสะอาด บรสทธท งในกรงโซล และตามเมองใหญ มาตรการทสอง เปนมาตรเพอการรกษาคณภาพของน า โดยกระทรวงสงแวดลอม ไดมการตรวจสอบและปรบปรงคณภาพของน าในแมน า นอกจากมาตรการดงกลาวรฐบาลเกาหลไดมการก าหนดแผนการคมครองทรพยากรธรรมชาตทสวยงามโดย กระทรวงสงแวดลอมของเกาหล ไดท าการศกษาวจยเพอพทกษและคมครองสงแวดลอมโดยการแบงเขตและจดการในการพทกษและคมครองพนทในแนวทก าหนด ก าหนดระยะเวลาด าเนนงานตามแผนระยะยาว 10 ป การสรางระบบความสมพนธระหวางสงแวดลอมและเศรษฐกจเพอกอใหเกดประโยชนรวมกนโดยมวตถประสงคตองการใหประเทศเกาหลใตเปนประเทศอตสาหกรรมสงแวดลอมทมความเจรญกาวหนาทสดของโลกภายในป ค.ศ.2010 รฐบาลเกาหลจงใหการสนบสนนการพฒนา



11

เทคโนโลยเพอสงแวดลอมและอตสาหกรรม โดยรฐบาลไดกระตนใหเกดการพฒนาเทคโนโลยสงแวดลอมทสะอาดและคดคนหาทางออกใหกบปญหาสงแวดลอมในภมภาคน โดยการรวมตวกนเปน “Eco – Technopia 21” ซงด าเนนการมาตงแตป ค.ศ. 2001 ดวยเงนลงทนถง 1 ลานลานวอน ในเวลา 10 ป รฐบาลไดใหความรวมมอกบประเทศตางๆในเรองสงแวดลอมและการบรหารจดการสงแวดลอมอยางมประสทธภาพ รฐบาลเกาหลใตไดก าหนดวสยทศนสเขยว (Green Vision 21) ระหวางป ค.ศ.1995 – 2005 เปนนโยบายทรฐบาลเกาหลไดเสนอใหมการจดหาและใหบรการการจดการททนสมย เพอการจดการระบบนเวศวทยาส าหรบอนชนรนหลง วสยทศนทกลาวถงคอ เรอง “สงแวดลอมและการพฒนาทยงยน” ในการจดเตรยมส าหรบศตวรรษท 21 ซงถอเปน “ศตวรรษของสงแวดลอม” วสยทศนสเขยว 21 ไดเสนอแผนการด าเนนงาน การจดท าสงแวดลอมทรนรมยส าหรบประชาชนกบรายไดทสงขน และความตองการบรโภคสงแวดลอมทสะอาด รฐบาลเกาหลไดก าหนดนโยบายวสยทศนสเขยว 21 เพอเตรยมการจดหาบรการทางสงแวดลอมโดยเฉพาะเรองทดนเพอระบบนเวศวทยาทดส าหรบอนชนรนหลง รฐบาลจะพฒนาเทคโนโลยสงแวดลอมใหสอดคลองกบการพฒนาประเทศและเตรยมพรอมกบการแกไขปญหาสงแวดลอม และการรเรมในการแกไขปญหาสงแวดลอมโลกก าหนดแผนงาน การด าเนนการ เชน การบ ารงรกษาและการจดหาน าสะอาดอยางเพยงพอ การพทกษอากาศทสะอาดบรสทธ การกอตงชมรมสงแวดลอมทเหนคณคาของการน าของใชแลวกลบมาใชใหม การสรางชมชนพทกษรกษาสงแวดลอมและระบบนเวศวทยา การกอตงระบบจดการสงแวดลอมทกาวหนา บทบาทผน าในการพทกษสงแวดลอมโลก เปนตน กฎหมายสงแวดลอมประเทศเกาหลใตฉบบแรกออกในป ค.ศ. 1963 เรยก Pollution Prevention Act (PPA) ซงเปนปแรกทประเทศเกาหลไดเรมแผน 5 ปทางเศรษฐกจ โดยมงใหความส าคญกบการพฒนาเศรษฐกจมากกวาค านงถงปญหาสงแวดลอม ในยคนนเมองอตสาหกรรมขนาดใหญของเกาหลมค าขวญเขยนอยบนปลองควนทตงอย ในโรงงานอตสาหกรรมวา “ควนสด าจากโรงงานเปนสญลกษณของการเจรญเตบโตและความมงคงของประเทศ” อตสาหกรรมของประเทศเกาหลมงไปทอตสาหกรรมหนก เชน อตสาหกรรมรถยนต อตสาหกรรมเหลกกลา อตสาหกรรมการตอเรอ และอตสาหกรรมปโตรเคม สงผลใหสงแวดลอมเสอมลงอยางรนแรง การขยายตวของเมองอยางรวดเรวท าใหสถานการณเลวรายลง พลเมองมากกวารอยละ 50 อาศยอยในกรงโซล หากจะพจารณาแลวประเทศเกาหลมการกระจกตวของอตสาหกรรมและเมองตลอดจนการเพมขนของประชากรบนผนดนทจ ากดประชาชนชาวเกาหลไดรบผลกระทบอยางมากจากพษภยของสงแวดลอมดงเชนกรณการปลอยสารฟนอล (phenol) ลงไปในแมน า นากดอง ท าใหพลเมองในประเทศระหวางป ค.ศ. 1980 ถง 1990 ไดกลาวขาน


12

ถงการปกปองสงแวดลอม การท าใหสงแวดลอมเสอมถอยลงกอใหเกดปญหาสงคมอยางมากท าใหผคนในวงกวางเรมเขามามสวนรวมในการปกปองรกษาสงแวดลอม กลมNGO ตางๆ มบทบาทส าคญในการท าใหสาธารณชนตระหนกในพษภยดงกลาว หลงป 1980 นโยบายสงแวดลอมมความกาวหนามากขน มกฎหมายและการจดตงองคกรมาดแล มระบบจดเกบคาปลอยของเสย (Emission Charge System) บงคบใหจายภาษตามปรมาตรของของเสยทปลอยออกมา และขยายขอบเขตของการประเมนผลกระทบตอสงแวดลอมใหบงคบทงโครงการทด าเนนโดยเอกชนและโครงการสาธารณะ การแกไขกฎหมายมความประสงคทจะเขมงวดกบธรกจทกอใหเกดมลพษในพนททมมลพษสง นบตงแตนโยบายสงแวดลอมฉบบแรกไดเรมประกาศใชในป ค.ศ. 1963 รฐบาลเกาหลไดมการบญญตกฎหมายทเกยวของหลายฉบบรวมทงไดมการจดตงองคกรทเกยวของขน อยางไรกตามการพฒนากฎหมายและการจดตงองคกรมไดเทยบเทากบการเปลยนแปลงของนโยบายสงแวดลอม ประเดนค าถามทเกยวกบชองวางระหวางการพฒนาและการพฒนากฎหมายและการจดตงองคกรกบสงทบรรลผลทเปนจรงของนโยบายสงแวดลอมเปนเชนไร อะไรเปนโครงสรางพนฐานทยงคงเปนความแตกตางระหวางเปาหมายของรฐบาลและจรงๆผลทบรรลผลเปนเชนไร ค าตอบทงหลายทงปวงอยในเรองทเกยวของกบมรดกของการพฒนาเศรษฐกจของเกาหล สถานการณสงแวดลอมของประเทศไทย ชวงสามทศวรรษทผานมาจนกระทงปจจบน ประเทศไทยไดมการเรงพฒนาเศรษฐกจของประเทศโดยรวมอยางรวดเรว ท าใหมการเตบโตทงทางดานอตสาหกรรมและเกษตรกรรมเชงอตสาหกรรมเปนอยางมาก มการเรงการกอสราง การประกอบการอตสาหกรรม การฉดพนสารเคมทางการเกษตร การพฒนาการจราจรและการขนสง เพอการประกอบการธรกจตางๆ และการด าเนนการตางๆเหลานไดมผลท าใหเกดมลพษอากาศ ในประเทศไทยมกเกดขนในเมองใหญและเมองทมการขยายตวทางอตสาหกรรมและการกอสราง เชน ในเขตกรงเทพมหานครและเขตจงหวดใหญๆเชน สมทรปราการ เชยงใหม ขอนแกน สาเหตส าคญมาจากจ านวนยานพาหนะทเพมขนอยางรวดเรว ปญหาหลกทเกดขนไดแก ปญหาฝนละออง และกาซคารบอนมอนอกไซด โดยเฉพาะบรเวณเสนทางทมการจราจรตดขดและยานชมชนตางๆ ส าหรบสารมลพษอนๆ ทพบไดแก สารตะกว กาซไนโตรเจนไดออกไซด และกาซซลเฟอรไดออกไซด มลพษทางอากาศนนมผลเสยตอคณภาพชวตและสขภาพ โดยเฉพาะทางเดนหายใจ ผวหนงและเยอบออนภายนอก ไดแก ดวงตา โดยอาจท าใหเกดเพยงความร าคาญ หรออาจเกดผลกระทบตอสขภาพท าใหเปนโรคภยไขเจบตางๆ



13

ขยะมลฝอย ทเกดขนทวประเทศไทยปรมาณวนละกวาสามหมนตน ซงเปนขยะมลฝอยจากกรงเทพมหานครถง 9 พนตน / วน เมอเปรยบเทยบปรมาณขยะทเกดขนทวประเทศ พบวาปหนงเพมขนรอยละ 3.7 โดยในเขตกรงเทพมหานครปรมาณขยะอาจเพมขนไมมาก บางปอาจลดลง โดยมการจดการไดดในระดบหนง ในเขตเทศบาล เพมขนรอยละ 1- 3 นอกเขตเทศบาลและสขาภบาล เพมขนรอยละ 1-3 เชนกน

แหลงชมชน กจกรรมอตสาหกรรม และกจกรรมเกษตร จดไดวาเปนแหลงก าเนดของขยะมลฝอยทส าคญ เมอประชากรเพมขนขยะมลฝอยกจะเพมขนเปนเงาตามตว ประกอบกบมการพฒนาอตสาหกรรมอยางรวดเรว กยงท าใหมขยะมลฝอยใหม ๆ เกดขนมากมาย ขยะมลฝอยเหลานมทงขยะมลฝอยทวไปและของเสยอนตราย โรงงานอตสาหกรรมซง มจ านวนมากถง 103,751 โรงงาน ในป พ.ศ. 2538 และขยายตวเปน 120,145 โรงงาน ในป 2547 ตงกระจายอยทวไป มตงแตขนาดเลกไปจนถงขนาดใหญ โรงงานขนาดใหญมกจะมระบบบ าบดของเสยทไดมาตรฐาน แตส าหรบโรงงานขนาดเลกซงมจ านวนมาก มกแอบปลอยทงของเสยโดยมไดผานการบ าบดใดๆ ของเสยทถกแอบปลอยทงนมปรมาณสงมาก กรมโรงงานอตสาหกรรมตงศนยบรการก าจดกากอตสาหกรรม เพอรบการบ าบดของเสยจากอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดเลก ซงมเงนทนและบคลากรไมเพยงพอทจะจดการ ใหมระบบบ าบดของเสยของโรงงานเองได ปจจบน ศนยบรการก าจดกากทเปดด าเนนการแลวม 2 แหง คอ 1) ศนยบรการก าจดกาก แขวงแสมด า เขตบางขนเทยน พนทฝงกลบ จ.ราชบร และ 2) ศนยบรการก าจดกาก นคมอตสาหกรรมมาบตาพด

นอกจากในสวนของกรมโรงงานอตสาหกรรมแลว การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย (กนอ.) กเปนอกหนวยงานหนงทมหนาทรบผดชอบในการดแลนคมอตสาหกรรมตางจ านวน 23 นคม ซงมโรงงานในสงกดทงสนประมาณ 2,200 โรงงาน โรงงานเหลานกอใหเกดของเสยในรปตางๆ การนคมอตสาหกรรมจงมความจ าเปนทตองมมาตรการในการควบคมและจดการของเสยเหลาน เมอนคมอตสาหกรรมเรมเปดด าเนนการ คอ เมอมโรงงานอตสาหกรรมเขามาเปดด าเนนการในขนตน การยนขอใบอนญาตจดตงโรงงานจะตองระบถงกระบวนการผลต วตถอนตรายทใช และประมาณการกากอตสาหกรรมทจะเกดขน รวมทงมาตรการควบคม จดการ และรายงานผลการด าเนนงาน กนอ.จงจะออกใบอนญาตใหจดตงโรงงานได ส าหรบของเสยจากทพกอาศยและแหลงพาณชยกรรมนน ในประเทศไทยการวางแผนจดการของเสยอนตรายทเปนรปธรรมมเพยงทกรงเทพมหานครเทานน สวนเทศบาลอนๆ ยงมไดมการจดการ ในเรองนอยางจรงจง คอ ยงมไดมมาตรการชดเจนในการบงคบใหแยกทงขยะอนตรายในชมชน ท าใหของเสยอนตรายเหลานมการปนเปอนสสงแวดลอมอยางมาก


14

การจดการขยะยงคงเปนปญหาส าคญของประเทศ ปจจบนขยะมลฝอยทเกดขนจากชมชนทวประเทศมปรมาณมากขนทกป การก าจดขยะมลฝอยในประเทศไทยสวนใหญยงใชวธทไมถกหลกสขาภบาล ในป 2545 มชมชนเพยง 79 แหง ทมระบบฝงกลบถกหลกสขาภบาล ทเหลอก าจดโดยวธเทกองและเผาทงแบบไมถกหลกสขาภบาล ซงจะมผลกระทบตอสงแวดลอมและกอใหเกดปญหาดานสขอนามยกบผคนทอาศยอยในบรเวณใกลเคยง เชน ปญหาของกลน ปญหาแหลงเพาะพนธของแมลงตางๆ ทเปนพาหะน าเชอโรค นอกจากนยงกอใหเกดผลกระทบตอคณภาพน าผวดนและน าใตดน ในป 2545 ประเทศไทยมปรมาณขยะประมาณ 39,199 ตนตอวนนน หรอประมาณ 14.3 ลานตนตอป อตราการเพมขนของปรมาณขยะประมาณรอยละ 1.47 เมอเปรยบเทยบกบปรมาณขยะทเกดขนในป 2544 และอตราการผลตขยะเฉลย 0.63 กโลกรมตอคนตอวน ปรมาณขยะชมชนทเกดขนประมาณวนละ 39,199 ตน ในป พ.ศ. 2545 นนปรากฏวาการด าเนนการเกบขนและก าจดขยะมลฝอยดงกลาวยงไมมประสทธภาพดเทาทควร ยกเวนในเขตกรงเทพมหานคร กลาวคอประสทธภาพในการเกบขนขยะในเขตเทศบาลมประมาณรอยละ 70-85 ในขณะทสามารถก าจดไดเพยงรอยละ 30-40 ส าหรบการเกบขนและก าจดขยะในกรงเทพมหานครนบวามประสทธภาพสง กลาวคอสามารถเกบขนและก าจดขยะไดถงรอยละ 99 ของปรมาณมลฝอยทเกดขนในแตละวน1 การพฒนาทางเศรษฐกจของประเทศไทยกอใหเกดการใชทรพยากรธรรมชาตอยางมากมายสงผลกระทบตอความสมดลทางธรรมชาต นอกจากนการเพมความตองการในการใชทรพยากรธรรมชาต เพอการด ารงชวตขนพนฐาน อนไดแก ความตองการพนทท ากนทางการเกษตรทเพมขนอยางรวดเรว จนมการบกรกท าลายปาอนควรสงวนไวเพอรกษาดลยภาพของสงแวดลอมทางธรรมชาต ความตองการในการใชทรพยากรอนๆ เปนตนวา น า อากาศ แรธาต แหลงพลงงาน ซงสวนใหญจะเปนเพยงเพอสนองความตองการทเพมขนในปจจบน ยงขาดการวางแผนการใชอยางมประสทธภาพ และค านงถงความตองการในอนาคต จนเกดความเสอมโทรมของสภาพสงแวดลอมขนโดยทวไปและอาจท าใหเกดผลเสยหายรายแรงในอนาคต หากยงมการท าลายหรอการใชทรพยากรธรรมชาตกนอยางไมระมดระวงตอไปอก ปญหาสงแวดลอมอาจเกดขนไดโดยทวไป แตในบรเวณทมชมชนทมประชากรหนาแนน และมการรวมตวของอตสาหกรรม ดงเชนกรงเทพมหานครและเมองใหญอนๆ มกจะเกดปญหาในขนทเรยกวาสงแวดลอมเปนพษ เกดการเสอมโทรมของคณภาพน าทงแหลงน าบนผวดนและน าทะเล มการท าลายสงแวดลอมทางน าอนไดแก ระบบวงจรชวตของสตวและพชทงในน าจดและน าทะเล ปญหาอากาศเสยจากกาซพษตางๆ ทปลอยออกจากการอตสาหกรรมและทอไอเสยของรถยนต

1 กรมควบคมมลพษ, 2546



15

ซงจะกอใหเกดผลรายทงในดานสขภาพ อนามย ระบบนเวศวทยาของสตวและพช และการเสยหายโดยตรงตอทรพยสนของประชาชน บทลงโทษรถยนตปลอยควนด ามไดน ามาใชโดยเครงครด ปญหาจากเสยงและความสนสะเทอนซงเปนสงรบกวนและเปนอนตรายตอสขภาพทางกายและทางจตใจของคนในเมองใหญๆ โดยทวไป ปญหาขยะมลฝอย ซงเปนสาเหตของปญหาสงแวดลอมอนๆ เปนตนวา น าเสย อากาศเสย รวมทงเปนบอเกดของเชอโรคและสงทน าโรคตางๆ ทจะเปนอนตรายโดยตรงตอสขภาพอนามยของประชาชน นอกจากนรฐบาลไดก าหนดนโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต (พ.ศ.2540-2559) แผนยทธศาสตรฯ มความสอดคลองกบนโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต (พ.ศ. 2540-2559) โดยมสาระส าคญของนโยบายในการปองกนและขจดมลพษรฐบาลไดก าหนดเปาหมายในการลดและควบคมปญหามลพษอนเนองมาจากชมชน เกษตรกรรม อตสาหกรรม คมนาคม และกจกรรมกอสราง ไมใหสงผลกระทบตอสขภาพ อนามย และความเปนอยของประชาชน รวมทงฟนฟคณภาพ สงแวดลอมในพนททมความส าคญทางเศรษฐกจเพอใหทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมเกดสมดลของระบบนเวศและเปนฐานการพฒนาทยงยน รฐบาลใหการสนบสนนใหมการจดการของเสยและสารอนตรายอยางเปนระบบ และมประสทธภาพ พรอมทงจดใหมระบบปองกนและแกไขกรณฉกเฉนเมอเกดอบตภยขนาดใหญ หนวยงานทเกยวของไดพฒนาระบบการบรหารและการจดการมลพษใหเกดเอกภาพในการก าหนดนโยบาย แผน และแนวทางปฏบต ทงน กฎหมาย องคกร และเงนทน ตองมความสอดคลองและสนบสนนใหการด าเนนการบรหารและการจดการมลพษทมประสทธภาพ โดยใหผกอมลพษตองรบผดชอบ รวมทงการใหเอกชนมสวนรวมในการลงทน และมการประสานความรวมมอในการจดการมลพษ โดยภาครฐ ภาคเอกชน และประชาชน รฐบาลไดก าหนดนโยบายแหลงธรรมชาตและศลปกรรม ปองกน สงวนรกษา อนรกษ และฟนฟ แหลงธรรมชาต และแหลงศลปกรรม ใหมศกยภาพทเหมาะสมและเปนมรดกทางธรรมชาตและวฒนธรรมของประเทศ นอกจากนไดมนโยบายสงแวดลอมชมชน ใหมการจดการสงแวดลอมชมชนและพนทสเขยว เพอเสรมสรางคณภาพชวตของประชาชนในชมชนใหดขนอยางตอเนอง โดยใหมวถชวตทเหมาะสม ถกสขลกษณะ มความปลอดภยและสวยงาม สอดคลองกบระบบนเวศทางธรรมชาต เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม และเทคโนโลย นโยบายการศกษาและประชาสมพนธเพอสงแวดลอม เสรมสรางสมรรถนะของชมชนในทกระดบ ใหมความเขมแขง และเกดกระบวนการความรวมมอในการจดการสงแวดลอมอยางมประสทธภาพ นโยบายเทคโนโลยเพอสงแวดลอม พฒนาและสงเสรมการใชเทคโนโลยเพอการจดการคณภาพสงแวดลอม


16

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดกอตงขนจากนโยบายของรฐบาลในการจดตงหนวยงานเพอมาดและปญหาการหมดไปของทรพยากรธรรมชาตและปญหามลพษตางๆ ทเกดขนจากกจกรรมการพฒนาดานตางๆ ทกอใหเกดปญหามลภาวะทกระทบตอชวตความเปนอยของประชาชน ปจจบนกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดก าหนดนโยบายและยทธศาสตรของกระทรวงเพอเปนเครองมอส าคญในการฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มความมงหมายทจะใหมการจดการทรพยากรธรรมชาต และการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาตใหควบคไปกบการพฒนาเศรษฐกจและสงคม อนจะยงผลใหการพฒนา ประเทศเปนการพฒนาทย งยนและเสรมสรางคณภาพแหงชวตของประชาชน โดยไดก าหนดแนวทางทจ าเปนเรงดวน ในการฟนฟทรพยากรธรรมชาตทเกดทดแทนได ใหเขาสสภาพสมดลของการใชและการเกดทดแทน และก าหนดแนวทางการแกไข ขจดภาวะมลพษทางน า มลพษทางอากาศ มลพษทางเสยงและความสนสะเทอน มลฝอยและสงปฏกล สารอนตราย และของเสยอนตราย ตลอดจนการก าหนดแนวทางในการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาตในอนาคต พระราชบญญต สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 มาตรา 13 (1) ไดก าหนดอ านาจหนาทของคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตในการเสนอนโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต เพอขอความเหนชอบ จากคณะรฐมนตร นโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต ไดก าหนดเปนนโยบายและแนวทาง การสงเสรม และรกษาคณภาพสงแวดลอมระยะยาว 20 ป จาก พ.ศ.2540 ถง 2559 เนองดวยลกษณะงานการแกไขปญหา ดานสงแวดลอมจ าเปนตองใชเวลา และมความตอเนองในการด าเนนงานจงจะสมฤทธผล ในการพจารณาก าหนด นโยบายและแนวทางในชวงจากป 2540 ถงป 2559 นน นอกจากจะไดค านงถงความส าคญรบดวนในการแกไขปญหาสงแวดลอม และความจ าเปนในการฟนฟ สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมเปนพนฐานดงกลาวแลว กยงไดค านงถงองคประกอบ ทส าคญอยางอนทจะมบทบาทเกยวของเปนตวแปรในชวง 20 ป คอ1) ประชากรทจะเพมขนในฐานะผท าการ ผบรโภค - อปโภค และผอาศย 2) เทคโนโลย ซงจะน ามาใชในกจกรรมตางๆ ทงการผลต การสอสาร การคมนาคม การบรการ การขจดแกไขปญหาสงแวดลอม และการสงเสรมรกษา กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดจดท าแผนการจดการขยะมลฝอยแหงชาต ทมวตถประสงค เพอใหมการบรหารจดการขยะมลฝอยจากชมชนทมความถกตองตามหลกวชาการเปนระบบและครบวงจร เนนการน าขยะมลฝอยทมศกยภาพกลบมาใชประโยชนใหมากทสด และลดปรมาณขยะมลฝอยทจะตองน าไปบ าบดและก าจดใหนอยทสด โดยวธการจดการจะตองไม กอเกดผลกระทบตอสงแวดลอม และคณภาพชวตของประชาชน นอกจากนแผนดงกลาวยงมวตถประสงคเพอใหเกดระบบการบรหารจดการขยะมลฝอยทเนน



17

การมสวนรวมจากทกภาคสวน ทงจากหนวยงานภาครฐทเกยวของในสวนกลางและองคกรปกครองสวนทองถน ภาคเอกชน องคกรพฒนาเอกชน และภาคประชาชน โดยการด าเนนงานจะตองเปนไปในลกษณะของการบรณาการ และกอใหเกดผลในทางปฏบตมากทสด กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดจดท าแผนการจดการน าเสยชมชน เพอเปนกรอบแผนแมบทส าหรบใหเกดการบรหารจดการน าเสยแบบบรณาการทเนนการจดการเชงพนท และอยางเปนระบบโดยภาพรวมของทงประเทศ เพอใหหนวยงานทเกยวของน าแนวคด แนวทางปฏบต ภายใตแผนการจดการน าเสยชมชนไปใชจดท าแผนปฏบตส าหรบด าเนนการใหเกดผลอยางเปนรปธรรม โดยมงเนนใหมการบรหารจดการแบบบรณาการเชงรก ภายใตความรวมมอของทกภาคสวน รวมทงชมชนและประชาชนอยางเหมาะสมและมประสทธภาพ โดยไมเกดความซ าซอนในการปฏบตงานของหนวยงานทเกยวของ ก าหนดบทบาทใหองคกรปกครองสวนทองถน ทมความพรอมในการบรหารงานการจดการน าเสยชมชนไดสามารถด าเนนการไดดวยตนเองโดยมชมชนและประชาชนเปนผมสวนรวมในการตดสนใจด าเนนการ และมหนวยงานทเกยวของใหการสนบสนนการปฏบตงาน ก ากบดแลดานนโยบาย การบรหารจดการ การรณรงคประชาสมพนธ และดานกฎหมาย โดยส านกนโยบายและแผนสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รบผดชอบเกยวกบการประเมนผลกระทบสงแวดลอมจากโครงการตางๆ ทจะเกดขนใหมเพออนมตโครงการ รฐมนตรวากระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยโดยความเหนชอบของคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตเปนผก าหนดประเภทและขนาดกจกรรรมซงอาจกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม (EIA: Environmental Impact Assessment) ตองจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมแลวรายงานการวเคราะหฯ แลวเสนอตอส านกงานนโยบายและแผนสงแวดลอม ซงคณะกรรมการผช านาญการจะพจารณารายงานและแจงผลการพจารณาเพออนมตโครงการ ซงกจกรรมทตองขออนมต ไดแก โครงการสาธารณปโภคขนาดใหญ เชน เขอน ระบบชลประทาน สนามบน ทางหลวงตลอดจนโรงงานอตสาหกรรมบางประเภท สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ ประเทศไทย ญปน และสาธารณรฐเกาหล ลวนแตมจดเรมตนในการพฒนาประเทศทคลายคลงกนกลาวคอตางมงเนนในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศเปนส าคญโดยค านงถงการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเพอมงหวงยกฐานะความเปนอยของประชาชนในสงคมใหดขนเหมอนดงประเทศพฒนาแลว การพฒนาดงกลาวลวนแลวแตสงผลเสยตอทรพยากรธรรมชาตและกอใหเกดมลพษตอสงแวดลอม เสยความสมดลทางธรรมชาตกอใหเกดภยธรรมชาตตางๆ ตามมา การเคลอนยายประชาชนจากชนบทสเมองท าใหเกดปญหาสงคมเมอง ปญหาขยะ


18

มลพษจากยวดยานพาหนะ เปนตน ขอแตกตางระหวางประเทศทงสามในปญหาทเกดจากการพฒนามาจากการบรหารจดการสงแวดลอมทแตกตางกน ประเทศญปนเปนประเทศทมการพฒนาในเรองการบรหารจดการสงแวดลอมกอนใครหากเทยบกบอกสองประเทศ ปจจบนปญหาสงแวดลอมประเทศญปนนบวาญปนสามารถแกไขปญหาไดดสามารถเปนแบบอยางในการจดการปญหาสงแวดลอมไดโดยเฉพาะการจดการขยะมลฝอยนบวาญปนเปนผน าทางดานน ประเทศญปนไดน าระบบการจดการสงแวดลอม (Environmental Management System, EMS) เปนระบบการจดการในรปแบบใหมทตองค านงถงองคประกอบทงระบบการผลต การจดสง การจ าหนาย และการจดการกบซากเหลอทงโดยจะตองท าการตรวจหาผลกระทบดานสงแวดลอม (Environmental Impact Measurement) ทเกดขนจรงกบกระบวนการผลตซงแตเดมนน โรงงานผผลต จะเนนเฉพาะแค ราคา และมาตรฐานดานคณภาพของสนคา เทานน แตในปจจบนนอกจากจะค านงถงคณภาพของตวสนคาแลว ยงจะตองรวมไปถง มาตรฐานดานสขภาพพลานามย ความปลอดภย และ สภาพแวดลอม ทการผลตจะมผลโดยตรงทงกอนหรอหลงการผลต โดยจะดรวมไปถง การท างาน ทงระบบ ในหนวยงาน และจะตองสามารถท าการเชอมโยง ผลกระทบตอสงแวดลอมเหลานนเทยบกบมลคาทางเศรษฐศาสตร หรอ เทยบมลคาเปนจ านวนเงน ทจะเรยกวา “บญชตนทนสงแวดลอม” ทจะเกบรวบรวมขอมล ค านวณ และท ารายงาน ทงทางดานเศรษฐศาสตร สงคม และ ระบบนเวศน ทง 3 สวนเขามาพจารณาในการคดตนทน สนคาและบรการ ทงกระบวนการ เครองมอการจดการทใชส าหรบระบบการจดการสงแวดลอม (EMS) โดยการมการออกแบบผลตภณฑทเปนมตรตอสงแวดลอม (ECO-Design) ซงเปนการวางมาตรฐานการผลตใหม โดยจะค านงถงสงแวดลอมตงแตตอนเรมตนการออกแบบ ซงผผลตตองศกษาในการออกแบบผลตภณฑนนๆ วา จะใชวสดอะไรทไมเปนพษตอสงแวดลอม วสดทน ามาใช ตองใชพลงงานเทาไรในการใหไดมาซงวตถดบนน ปรมาณ กาซคารบอนไดออกไซด ทปลอยออกมา เทาไร การขนสง ใชพลงงานเทาไร และเมอน ามาใชผลตสนคานน ขณะใชงานมขนาดพลงงานทใชเทาไร และสามารถลดการใชพลงงานไดหรอไมมระบบพก เมอไมใชงานทเรยกวา Stand by Mode หรอไม และหลงจากใชผลตภณฑนนแลวตอนสนสดอายการใชงาน สนคานนสามารถเอาไปรไซเคลไดทงหมดหรอไม จงควรออกแบบมาเพอการรไซเคล โดยค านงถงการถอดแยกชนสวน ไดงาย และวสดไมเจอปนสารอนๆ เพราะจะท าใหแยกสารโลหะยาก ไมสามารถน าไปรไซเคลไดงาย การออกแบบเชงนเวศน (ECO Design) นก าลงเปนทนยมอยางมากในประเทศญปน และไดบรรจลงในหลกสตรการเรยนการสอนแลวใหถอเปนแนววชาการใหม เพราะจะตองค านงถงทงดานวสดศาสตร การแปรสภาพ เคม ฟสกส การเรยนรทดทสดคอการไปดงานท



19

โรงงานรไซเคล เพอดวธการถอดคดแยก และการน ากลบมารไซเคล ท าอยางไร มความยากงายเพยงใด แลวจงจะสามารถน ามาก าหนดเปนนโยบายไดตอไป ประเทศญปนยงใหความส าคญกบการประเมนวงจรชวตของผลตภณฑทมผลกบสงแวดลอม (Life Cycle Assessment, LCA) การจดซอผลตภณฑทเปนมตรตอสงแวดลอม (Green Procurement หรอ Green Purchasing Network , GPN) การจดการเศษของเหลอจากการผลตและการใชงาน โดยยดหลกการ 3R คอ Reduce, Reuse, Recycle ชมชน ทองถนมความเขมแขงและ ไดด าเนนการกจกรรมใหเปนไปตามนโยบายของกระทรวงสงแวดลอมทพยายามก าจด ขยะใหเหลอศนย หรอใหเหลอนอยทสด เปนผน า ระบบการจดการสงแวดลอม (EMS) มาใชอยางเปนรปธรรม ปจจยความสามารถในการท างานเปนทม และ การรวมตวกนเปนกลมอตสาหกรรม เปนจดแขงทส าคญของคนญปน ความรวมมอทดเยยมจากอตสาหกรรมเดยวกน และในบางครงกอาจจะเชอมโยงธรกจเขาดวยกนเปน Cluster เพอใหท างานกนไดอยางตอเนอง ซงเปนปจจยหลกของความส าเรจในประเทศญปน นอกจากนนปจจยการออกกฎหมายรไซเคล ปจจยทภาครฐญปนใหการสนบสนนทงจากสวนกลางและทองถน ปจจยการปลกฝงการแยกทงขยะ นอกจากนยงมระบบบ าบดของเสยจากหองน าหลงจากช าระลางชกโครกแลว เปนปจจยการใหการศกษาในทกระดบชนในโรงเรยน ตงแตระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา โดยประเทศญปนเนนเรองการปลกฝงตงแตเดกๆ และ ไดบรรจหลกสตรเกยวกบระบบการจดการสงแวดลอม ใหกบเดกนกเรยน นกศกษา โดยนอกจากการใหการศกษาในโรงเรยน มหาวทยาลย ทเปนภาคทฤษฎแลวยงไดน าเดก ไปชมงานแสดงสนคาไปดโรงงานรไซเคลโรงงานทอยใน Eco-Town เพอใหเดกนกเรยน นกศกษา ไดเขาใจ ถงเสนทางของขยะวาไปทใดบาง และผานขนตอนอยางไร ดงนนในประเทศไทยควรทจะน าระบบการศกษา เชนนมาบรรจในหลกสตร เพอใหเดก ไดตระหนกถง ความส าคญของระบบการจดการสงแวดลอม (EMS) ทดและเมอเตบโตเปนผใหญกจะสามารถน าความรทเรยนมา ปรบใชไดและเพอความยงยนของประเทศในอนาคต ตอไป

สวนประเทศเกาหลใตมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยางรวดเรว ประเทศเกาหลใตถอเปนแบบอยางการพฒนาเศรษฐกจของประเทศตางๆ ในเอเชย ซงประเทศตางๆอาจมงพฒนาเศรษฐกจของประเทศตนอยางเรงรบโดยมไดค านงถงสงแวดลอม ประสบการณจากการศกษาประวตศาสตรกฎหมายสงแวดลอมเกาหลใตอาจจะชวยปองกนประเทศก าลงพฒนาทงหลายจากความผดพลาดดงเชนประเทศเกาหลใต นบตงแตกฎหมายสงแวดลอมฉบบแรกไดถกบญญตในป ค.ศ. 1963 รฐบาลเกาหลไดมความกาวหนาในการออกกฎหมายทเกยวของหลายฉบบรวมทงการจดตงองคกรตางๆทดแลสงแวดลอม อยางไรกตามการพฒนากฎหมายและจดตงองคกรไมสามารถน ามาซงความ


20

พอเพยงในการเปลยนแปลงนโยบายสงแวดลอม จะอธบายอยางไรเกยวกบชองวางระหวางการพฒนาของกฎหมายสงแวดลอมและองคกรสงแวดลอมและความส าเรจในนโยบายสงแวดลอม อะไรเปนพนฐานของโครงสรางทสรางความแตกตางระหวางเปาหมายของรฐและความส าเรจทแทจรง ดงจะเหนไดจากขอจ ากดในการพฒนาทย งยนในเกาหลใต ประเดนแรกคอนโยบายการพฒนาเศรษฐกจตองมากอนตลอดระยะเวลาการพฒนาประเทศมาเกอบ 40 ป นอกจากการไมสามารถตานทานกระแสโลกทสงคมเกาหลยงเตรยมตวไมด เกาหลยงประสบภยคกคามเกยวกบการพฒนาทยงยน จากแรงบบบงคบจากปจจยตางๆ สามารถแบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ ระดบโลก ระดบชาต ระดบทองถน ประเทศเกาหลใตประสบความส าเรจในการเอาชนะความยากจนและการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยางมากมายตงแตนโยบายการพฒนาแรก ประเทศเกาหลใตรบเอายทธศาสตรการเจรญเตบโตทไมสมดลเพราะวาไมมเงนในการลงทนในทกภาคสวนของธรกจทจะท าใหการเจรญเตบโตเกดความสมดลประเทศเกาหลใตไดเขาสยทธศาสตรการเปนชาตอตสาหกรรมเพราะวาอตสาหกรรมใหผลตอบแทนทดกวาทางเกษตรกรรมในอดต เกาหลใตยอมรบการเจรญเตบโตในยทธศาสตรการเปนประเทศผสงออกเพราะวาตลาดภายในประเทศเลกมาก ชวงทมการพฒนาในตอนตนตวเลอกเหลานนคอนขางไมมทางหลกเลยง ปญหากคอรฐบาลยงคงยดตดกบนโยบายการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเปนอนดบแรกถงแมภายหลงสภาวะทางเศรษฐกจและสงคมไดเปลยนแปลงไป รฐบาลประสบความส าเรจในแงของการท าใหมปรมาณทางเศรษฐกจใหญขนแตยงไมสามารถเปลยนแปลงใหเกดผลทสาธารณะชนตองการในการมคณภาพชวตทดข นการขาดการปรบตวในบางสวนของรฐบาลมาจากหลายแหลง แหลงแรกการขาดการปรบตวมาจากสถาบนทางดานเศรษฐกจในกลมของขาราชการครอบง าการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ประเดนทสองการมอทธพลทเพมมากขนของภาคธรกจโดยใหธรกจมอ านาจตอรองผานทางผจดท านโยบายของรฐบาลและการด าเนนการทขาดวสยทศนของผน าทางการเมองซงเชอมนในสมรรถนะทางเศรษฐกจส าหรบการด าเนนการทางการเมองและความเปนผมชอเสยง การประสบผลส าเรจในเรองของสงแวดลอมสเขยวของรฐบาลถอวาเปนงานทไมงายส าหรบประเทศเกาหลใตจากการทเกาหลใตตองพงพาการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเปนหลก ดเหมอนมชองทางอนนอยนดทจะเกดการพฒนาอยางยงยนภายใตสถานการณดงกลาว บทบาทของรฐบาลทเอนไปทางดานการสนบสนนเศรษฐกจมากเกนไป ตองมงไปสนโยบายทางดานสงคมและสงแวดลอมเพอใหเกดความสมดลอยางมคณภาพระหวางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมเพอใหการพฒนาอยางยงยนประสบ อยางไรกตามดเหมอนวารฐบาลไดมพฤตกรรมอยางแขงขนตอการพฒนาทย งยนภายใตแรงบบคนในปจจบนอยางไมนาเปนไปได ยทธศาสตร



21

ทางเลอกเปนเพยงค าหลอกลวงตอผคนในสงคม การเคลอนไหวและการมสวนรวมขององคกรภาคประชาสงคมจะสามารถกอใหเกดความสมดลและสามารถคดคานกบดกทางเศรษฐกจ องคกรภาคประชาสงคมถอเปนทางเลอกของรฐบาลทสามารถตรวจสอบความถกตองขอ งรฐบาลทมการกระท าผดและน าสงบรการทอยในความสนใจของชมชน ยงกวานนองคกรภาคประชาสงคมบดนถอเปนผคมครองของประชาธปไตยทสามารถปองกนตอผลกระทบในแงลบของโลก (Ahn 1998b) เปนททราบกนดวาองคกรภาคประชาสงคมไดมการเตบโตอยางรวดเรวนบตงแตปลายป ค.ศ. 1980 อยางไรกตามการมสวนรวมของภาคประชาสงคมในขบวนการทางดานนโยบายยงคงจ ากดและแหลงเงนทนยงคงไมเพยงพอทจะท าใหสามารถบรรลผลตามบทบาท รฐบาลตองท าใหเกดความมนใจในการเขารวมขององคกรภาคประชาสงคมอยางเสมอภาคและเตมทในขบวนการของนโยบายทางดานเศรษฐกจและการตดสนใจเพอการพฒนาอนๆ อยางไรกตามเพอใหภารกจดงกลาวบรรลผลอยางเปนรปธรรม ขอกฎหมายและโครงสรางของสถาบนตองไดรบการเปลยนแปลงเพอมอบอ านาจใหประชาชนและกลมประชาชนสงคมไดเขามามบทบาทอยางแทจรง แนวทางการจดการสงแวดลอมส าหรบประเทศไทยนน ประเทศไทยไดบญญตกฎหมายเกยวกบการรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม แบงออกเปน 4 กลม คอ 1) กฎหมายเกยวกบการใชทรพยากรธรรมชาต 2) กฎหมายเกยวกบการจดการสงแวดลอม 3) กฎหมายเกยวกบสขภาพ ความสะอาด และความปลอดภยในการท างาน 4) กฎหมายเกยวกบอตสาหกรรม ในบรรดากฎหมายทง 4 กลมน ยงมกฎหมายทเกยวกบมลพษน า กฎหมายทเกยวกบมลพษอากาศ เสยง และความสนสะเทอน กฎหมายเกยวกบมลพษกากของเสย และกฎหมายเกยวกบมลพษของเสยอนตราย นอกจากนประเทศไทยมกฎหมายทถอวาตราขนมาเพอการอนรกษสงแวดลอมไดแก พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 พระราชบญญตฉบบนมผลบงคบใชเมอวนท 3 มถนายน พ.ศ. 2535 โดยยกเลกฉบบเกาซงมใชมาตงแต พ.ศ. 2522 และใชหลกวา บคคลทกอใหเกดภาวะมลพษ ตองรบผดชอบคาใชจายเพอการขจดมลพษนน (Polluter pays principle) รฐมนตรวาการกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม (ปจจบนคอรฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม) เปนผรกษาการตาม พ.ร.บ. น หากเทยบกบประเทศญปนประเทศไทยถอวาใหความใสใจในการอนรกษสงแวดลอม มกฎหมายเฉพาะมากมายหลายฉบบดงทกลาวมาแลวในบทท 4 อยางไรกตามการขาดการบงคบใชกฎหมายอยางจรงจงยงเปนปญหาส าหรบประเทศไทย การใหความส าคญตอการลงทนจากภาคธรกจเชนเดยวกบประเทศเกาหลใตถอเปนขอจ ากดในการบงคบใชกฎหมายดงจะเหนไดจากอดตทผานมารฐบาลไดสงเสรมการลงทนในบรษทปโตรเคม บรษทเคมตางๆ ทสงผลกระทบตอชมชน


22

ในนคมอตสาหกรรมมาบตระพด จงหวดระยอง ประชาชนทอาศยในจงหวดระยองบรเวณทตงของเขตอตสาหกรรมประสบปญหาสขภาพมากมาย ท าใหองคกรภาคประชาสงคมตองออกมารวมตวเพอเรยกรองใหศาลสงแวดลอมไดพจารณาใหอตสาหกรรมดงกลาวตองด าเนนการในเรองของ Environmental Impact Assessment (EIA) อยางจรงจงกอนทจะมการอนมตใหมการด าเนนการในกจกรรมของธรกจดงกลาว หากพจารณาจากบทเรยนของประเทศญปนแลวรฐบาลคงจะตองมมาตรการทเขมงวดดงทประเทศญปนเคยประสบกบปญหาทอตสาหกรรมหลายประเภทสงผลกระทบตอสขภาพดงเชนโรคมนามาตะ โรคอไต อไต เปนตน การด าเนนมาตรการทเขมงวดดงกลาวหากพจารณาจากการด าเนนงานของรฐบาลไทยทมกรมโรงงานอตสาหกรรมซงมการก าหนดมาตรฐานคาต าสดทอนญาตใหอตสาหกรรมแตละประเภทปลอยของเสยสส งแวดลอม มกรมควบคมมลพษคอยตรวจสอบคณภาพของน า คณภาพอากาศ การปนเปอนสารพษในดน มกรมอนามยสงแวดลอมตรวจสอบการปนเปอนสารเคม จลนทรยในอาหาร น าดม ส าหรบการอปโภคบรโภค มกรมวชาการ กระทรวงเกษตร คอยตรวจสอบการใชสารเคมก าจดศตรพชในพช ผกตางๆ มกรมชลประทานตรวจสอบคณภาพของแหลงน า มกรมเจาทาตรวจสอบคณภาพของแหลงน าในพนทรบผดชอบ ดงจะเหนไดวาการรบผดในเรองเดยวกนหรอคลายกนมหนวยงานตางๆรวมรบผดชอบหลายหนวยงานท าใหเกดการท างานทซ าซอนไมมเอกภาพท าใหบอยครงเมอเกดปญหาทางสงแวดลอมขนมาหาเจาภาพทจะเขาไปแกไขจดการไมได ดงนนหากจะมการรวมศนยในประเดนปญหาสงแวดลอมไวในกระทรวงเดยวเชนกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนหนวยงานจดการหลกหากหนวยงานอนทเกยวของตองการทราบขอมลใหประสานมาทกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมกจะกอใหเกดเอกภาพในการท างานสามารถก าหนดเปาหมายและระดมทรพยากรไดตรงตามวตถประสงคทตงไวไดดกวาตางคนตางท าดงเชนปจจบน การก าหนดนโยบายเศรษฐกจน าหนาดงเชนประเทศเกาหลใตเปนอกหนงประเดนทเปนขอจ ากดในการพฒนาอยางยงยนส าหรบประเทศไทย เปนทยอมรบโดยทวกนวาประเทศประสบปญหาในการใชทรพยากรของประเทศอยางมากมายในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมตงแตแผนท 1 จนมาถงแผนท 8 และการใชทรพยากรอยางมากมายดงกลาวสงผลใหประเทศไทยเหลอทรพยากรทมอยนอยมากจนท าใหสญเสยความสมดลในระบบนเวศน การมงพฒนาประเทศและรบเอาอตสาหกรรมตางๆจากตางประเทศมาเขาสกระบวนการผลตโดยไมไดมมาตรการตงรบทเพยงพอกอใหเกดมลพษตางๆสสงแวดลอมอยางมากมาย สงผลกระทบตอสขภาพของประชาชนอยางไมเคยปรากฏมากอน รฐบาลมงแกไขปญหาเฉพาะหนาเมอมปญหาเกดขน แตมาตรการระยะสนและระยะยาวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมในฉบบท 9 และ 10 ทมงพฒนาคน และการแกไขปญหาสภาวะแวดลอมยงมไดด าเนนการอยางเปนรปธรรม หาก



23

พจารณาจากบทเรยนของประเทศเกาหลใตแลว การด าเนนการกลบมาสปรชญาเศรษฐกจพอเพยงอาจเปนทางออกของประเทศในการปรบสมดลระหวางการพฒนากบการอนรกษสงแวดลอมโดยยดหลกพอประมาณ มเหตผล และมภมคมกนการปลกจตส านกโดยการรณรงคใหทกภาคสวนมความพอประมาณลดและรจกบรโภค ลดการซอสนคาใชเทาทจ าเปนซอมแซมของเกาใหสามารถน ากลบมาใชไดใหมใชอยางคมคา ใหใชบรการตางๆเทาทจ าเปนกจะชวยลดการผลต ลดการใชทรพยากร รวมทงลดการปลอยสารพษดวย การลดการใชสนคาและบรการสามารถลดการใชพลงงานชวยลดการปลอยสารพษ สงแวดลอมกจะดขนการใชสนคาเทาทจ าเปนชวยลดปรมาณขยะท าใหสงแวดลอมดขน ลดการใชทรพยากร รวมทงชวยลดปรมาณขยะใหนอยลงไดท าใหทรพยากรมการฟนตวเหลอไวใหอนชนรนหลงได ปจจบนประเทศไทยไดมการกระจายอ านาจการปกครองไปใหทองถนบรหารจดการเปนสวนใหญ ทองถนสามารถออกกฎระเบยบมาควบคมดแลและบรหารจดการสงแวดลอมไดเอง ดงนนหากทองถนไดน ามาตรการทางภาษ หรอเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชอยางจรงจงโดยใชหลกการผกอมลพษเปนผจายจะชวยใหมาตรการการอนรกษสงแวดลอมสามารถประสบผลส าเรจไดมากยงขน ปจจบนปญหาขยะยงคงเปนปญหาใหญของชมชนโดยทวไป ดงจะเหนไดจากทองถนหลายแหลงมปญหาในเรองของหารจดหาพนททงขยะ หรอบางทองทใชวธการเผากมปญหามลพษจากสารไดออกซนซงเปนสารกอมะเรง หากใชบทเรยนของประเทศญปนในเรองของการจดการขยะ นาจะเปนกรณศกษาทควรน ามาปรบใชกบสงคมไทย ในกรณของการรจกแยกชนดของขยะในครวเรอนหรอหนวยงานตางๆ เปนสงทจะตองถอเปนนโยบายการจดการศกษาของกระทรวงศกษาธการในการปลกฝงคานยมในการรจกแยกขยะกอนทงเพอชวยใหสามารถแยกประเภทของขยะท าใหสะดวกตอการน าไปรไซเคลเพอใชใหม ดงทไดกลาวไวตอนตนประเทศญปนมนโยบายใหผทงของเหลอใชเปนผตองจายเปนเรองทรฐบาลควรน ามาพจารณาเปนการสงเสรมใหผผลตสนคาออกแบบผลตภณฑทสามารถถอดไดงายและชนสวนตางๆสามารถน ากลบมาผลตใหมไดจะเปนการชวยลดปรมาณขยะและลดการใชทรพยากรไดอกทางหนงดวย นโยบายตางๆ ดงไดกลาวไวตอนตนหากจะผลกดนใหส าเรจไดอยางเปนรปธรรมหนวยงานผมหนาทตามกฎหมายควรจะด าเนนมาตรการตางๆ อยางตอเนองโดยจดท าเปนแผนระยะสนและระยะยาว การพฒนาพฤตกรรมของประชาชน เกยวกบความรบผดชอบตอสงแวดลอมและสงคมอยางจรงจง และตอเนองกเปนอกวธการหนงทจะท าใหการแกไขปญหาสงแวดลอมประสบผลส าเรจได แนวทางการจดการมลพษรฐบาลควรมนโยบายใหภาคอตสาหกรรมมสวนรวมในการปองกนมลภาวะจากอตสาหกรรมมาตรการอยางเปนรปธรรมทสรางแรงจงใจไดแกการสงเสรมดานเทคโนโลยการผลตทสะอาด (Cleaner Technology) และ


24

การใหสทธพเศษดานภาษ โดยผประกอบการทใหความส าคญตอการจดการมลพษและอนรกษทรพยากรมสทธไดรบในการลดหยอนภาษ แรงจงใจทรฐบาลสงเสรม การปรบปรงระบบควบคมมลพษ ไดแกการลงทนในเครองจกรบ าบดมลพษ โดยเฉพาะเครองจกรทผลตภายในประเทศ จะไดรบสทธพเศษมากกวาเครองจกรบ าบดมลพษทน าเขาจากตางประเทศ การอนรกษพลงงาน ไดแกการสนบสนนโครงการประหยดพลงงาน ซงรวมถงการลงทนดานเครองจกรผประกอบการและยงสนบสนนเงนกดอกเบยต าส าหรบผประกอบการเพอลงทนในระบบควบคมมลพษหรอระบบบ าบดของเสย การลดกาซเรอนกระจก ไดแกการลงทนในเครองจกรเพอการลดกาซเรอนกระจกสามารถน ามาเปนสวนลดหยอนภาษได การน ากลบมาใชใหม ไดแกการลงทนในเทคโนโลยหรอเครองจกรเพอการน าของเสยกลบมาใชใหม การน าน าทใชในอตสาหกรรมกลบมาใชใหม การลงทนในเทคโนโลยหรอเครองจกรเพอน าน าทใชในอตสาหกรรมกลบมาใชใหมจะชวยแกไขปญหาทางปฏบตในการจดการมลพษได

Reference รายงานฉบบสมบรณ “โครงการวางแผนเตรยมความพรอมในการด าเนนงานภายใตมาตรา 3

แหงพ.ร.บ.สงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535” กรมควบคมมลพษ. กลยทธการจดการน าเสยและขยะมลฝอยชมชน , กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและ

สงแวดลอม พ.ศ.2543 มาตรฐานคณภาพน าและเกณฑระดบคณภาพน าในประเทศไทย . 2543 กรมควบคมมลพษ.

กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม. Ministry of Construction (Japan) Technical “Guideline for Drainage and Wastewater

Disposal Projects in Developing Countries” , 1993. คมอกฎหมายสงแวดลอม กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม คมอการเสรมสรางความเขมแขง

ของประชาชนดานกฎหมายสงแวดลอม กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม Ahn, Byung-Young (An, Byeong-yeong). 1998a. "Segyehwa-reul dasi saenggak haneun

iyu: segyehwa-ui sinhwa-wa geu geukbok" (Reflections on Globalization: The Myth of Globalization and Coping with It). Gyegan sasang (Political Thought Quarterly) 39 (winter): 7-37. .

Ahn, Byung-Young, and Moon Taehoon. 1999. "Reflections on Development and Sustainability, Past and Future, the Korean Case." Paper presented at the 13th AASSREC Biennial General Conference, hosted by Korean Social



25

Science Research Council (KOSSREC) and Association of Asian Social Science Research Councils (AASSREC), Seoul, 18-22 October.

An, Hong-sun. 1996. "Sahoe jeongchaek-ui gyeongje-wa sahoe tonghap hyo-gwa" (The Economy of Social Policy and Effect of Social Integration). Hanguk sahoe jeongchaek (Korean Social Policy Review) 3 (December): 11-39.

Bank of Korea. 1998. "Korean Economy." http://www.bok.or.kr (accessed October 2003).

Bartelmus, Peter. 1994. Environment, Growth and Development. New York: Routledge. Cho, Myung-Rae (Jo, Myeong-rae). 2001. Noksaek sahoe-ui tamsaek (Exploring a

Green Society). Seoul: Hanul. Environment Administration (EA), Republic of Korea. 1986. Hwan-gyeong bojeon

(Environmental Preservation). Seoul. Green Korea United. 1999. "Kim Dae-jung jeongbu chulbeom 1 nyeon-e daehan hwan-

gyeong jeongchaek pyeongga bogoseo" (Survey Report on Kim Dae-jung Administration's Environmental Policy during his First Year). Paper presented at the Seminar on Establishing National Sustainable Committee and its Operation in Korea, Seoul.

Heo, Jang. 1998. "Uri nara hwan-gyeong jeongchaek-ui hyeongseong-gwa baljeon-e gwanhan yeongu" (A Study of the Development of Environmental Policy in Korea). Gukto gyehoek 33.4 (August): 221-241.

International Council for Local Environmental Initiatives ICLEI. 1997. "Local Government Implementation of Agenda21." http://www.iclei.org/la21/ la211gov.htm (accessed September 2002; site now discontinued).

Im, Seung-bin. 2000. "Hanil jibang jeongbu-eseoui NGO pateuneosip-e gwanhan yeongu" (Partnership of NGOs and Local Governments in Korea and Japan). Hanguk jeongchaekhak hoebo (Korean Policy Studies Review) 9.3 (December): 45-68.

Jang, Ji-ho. 1979. "Hwan-gyeong gyuje gwonhan-ui bunbae" (Allocation of Environmental Regulatory Power). Gyeonghui beophak (Kyung Hee Law Journal) 16.1 (August).


26

Jang, Uk, and Song Mi-yeong. 2000. "Hwan-gyeong chinhwajeok nongchon ma-eul: geu doip-ui piryoseong-gwa jangbyeok, geurigo jeongchaekjeok goryeo sahang" (An Environmentally Sustainable Rural Village: Its Imperatives, Barriers, and Policy Considerations). Gukto gyehoek 35.5 (October): 205-219.

Jeong, Jin-seung, et al. 1990. Economic Policies for Sustainable Development. Monograph. Ministry of Environment.

Kim, Sung Soo. 1989. "The Policy and Politics of Environmental Protection in the Republic of Korea." Ph.D. diss., University of Texas at Austin.

Korea Environmental Technology Research Institute (KETRI). 1996. Hanguk hwan-gyeong 50 nyeonsa (50 Years of Korean Environmental History). Seoul: KETRI.

Korea National Statistical Office (KNSO), Republic of Korea. 1998. Social Indicators in Korea. Gwacheon: KNSO.

Organization for Economic Cooperation and Development (OECD). 2001. Highlights of the OECD Environmental Outlook.

Richardson, George P., and Alexander L. Pugh. 1981. Introduction to System Dynamics Modeling with Dynamo. Cambridge, Mass.: The MIT Press.

Richmond, Barry. 1994. An Introduction to System Thinking. Hannover, N.H.: High Performance Systems Inc.

Sa, Deuk Hwan. 1999. "Minseon sidae-ui hwan-gyeong galdeung-gwa jeongchaek jojeong" (Environmental Conflict and Policy Coordination in the Era of Local Autonomy). Hanguk jeongchaekhak hoebo 8.1 (February): 249-272.

Song, Byung-Nak. 1997. The Rise of the Korean Economy. 2d ed. New York: Oxford University Press.

Yi, Geun-ju. 2000. "NGO silpae-wa jeongbu-ui jiwon-e gwanhan yeongu: hwan-gyeong NGO-reul jungsim-euro" (A Study on the Failure of NGOs and Government Support: Focusing on Environmental NGOs). Hanguk haengjeong hakbo 34.1 (May): 291-307.

สาระส าคญความรวมมอระหวางไทย-ลาว ภายใตกรอบความรวมมอทวภาคระหวางกนและพหภาคภายใตกรอบGMS และ ACMECS:

ความสมพนธทวภาคระหวางประเทศไทยและสาธารณรฐประชาธปไตย

ประชาชนลาว (สปป.ลาว)

ชนนทร มโภค อนวฒน ชลไพศาล

ธนณฏฐ รปสม ดษณญา อนทนพฒน

บทคดยอ

ประเทศไทยและสปป.ลาว มความใกลชดกนทางเชอชาต ศาสนา ภาษาและวฒนธรรม รวมทงมพรมแดนตดตอกน จงท าใหความสมพนธของทงสองประเทศเปนไปในลกษณะบานพเมองนองและสามารถด าเนนไปอยางราบรนบนพนฐานของการเคารพซงกนและมผลประโยชนรวมกน สงผลท าใหเกดความรวมมอระหวางกนทงในลกษณะพหภาคและทวภาค โดยบทความนมงความสนใจไปทความสมพนธทางเศรษฐกจในดานการคาและการลงทน ซงความรวมมอระหวางประเทศทงสองนมความกาวหนาคอนขางมากจากจ านวนโครงการความรวมมอและความตกลงระหวางกนตางๆทเกดขน โดยเฉพาะโครงการทเกยวของกบการอ านวยความสะดวกทางดานการคา อาทเชน โครงการพฒนาเสนทางการคมนาคมขนสงทเชอมโยงระหวางระเบยงเศรษฐกจภายในอนภมภาคลมแมน าโขง นอกจากนในบทความฉบบนยงไดมการประเมนผลทเกดขนจากความสมพนธระหวางไทยและสปป.ลาวทางดานการคาและการ

บทความนเปนสวนหนงของงานวจยเรอง การพฒนาความรวมมอดานการคาการลงทนในอนภมภาคลมแมน าโขง(Greater Mekong subregion Trade and Investment Cooperation) งานวจยนไดรบการสนบสนนจากโครงการมหาวทยาลยวจยแหงชาตของส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา สถาบนเอเชยตะวนออกศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร พฤษภาคม 2554 รองศาสตราจารย ประจ าคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร อาจารย ประจ าคณะเศรษฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑต เจาหนาทวจย ช านาญการ ประจ าสถาบนเอเชยตะวนออกศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร เจาหนาทวจย ในโครงการ



28

ลงทน ซงสวนใหญเปนผลดในทางเศรษฐกจ เพราะเปนการสรางโอกาสในการท าธรกจและการลงทนรวมกนมากขน อยางไรกดในทางตรงขามกลบเกดผลกระทบในทางลบตอดานสงคมและสงแวดลอม รวมทงยงไดกลาวถงปญหาและอปสรรคตางๆ ซงสวนใหญมาจากการพฒนาโครงสรางสาธารณปโภคและปญหาความยงยากในเรองกระบวนการผานแดน ยงกวานนในบทความฉบบน ผเขยนและคณะไดกลาวถง ขอเสนอแนะทอาจจะเปนประโยชนตอทงในแวดวงวชาการและสาธารณชนตอไป

ค าส าคญ: การพฒนา กรอบความรวมมอ การคาการลงทน อนภมภาคลมแมน าโขง

ACMECS GMS

สาระส าคญความรวมมอระหวางไทย-ลาว ภายใตกรอบความรวมมอทวภาคระหวางกนและพหภาคภายใตกรอบGMS และ ACMECS: ความสมพนธทวภาคระหวางประเทศไทยและสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว)

ชนนทร มโภค อนวฒน ชลไพศาล ธนณฏฐ รปสม ดษณญา อนทนพฒน

29

The Essence of Thai-Laos Cooperation under Bilateral Cooperative Framework and GMS/ACMECS Multilateral Framework: The Bilateral

Relations between Thailand and the Lao People’s Democratic Republic (Lao PDR)

Abstracts

Thailand and Lao PDR are very close in the sense of nationalities, religions, languages and cultures. Moreover, they both share some parts of border line. These similarities and closeness create the sister-country relationship, which runs smoothly on the basis of mutual respect and mutual benefit. They also share common interests in bilateral and multilateral cooperation. This paper focuses on their economic relationship particularly in the fields of trade and investment. The cooperation between these two countries has made a great deal of progress indicated by a large number of collaborative projects and agreements initiated. In particular, the projects related to trade facilitation, for instance, “The logistics development of the economic corridor of the Greater Mekong Subregion”, have been implemented. Furthermore, this paper also presents the results of the evaluation of Thai – Laos’ trade and investment cooperation. It has been found that such a relationship shows some economic advantages since it boosts business opportunities and joint investments. However, it has some negative impacts especially on social and environment as well. Problems and obstacles mostly from the development of infrastructure and border- control system are also mentioned. Moreover, the recommendations based on obtained information have been proposed, which might be of benefit to academic community and general public in the future.

Keywords: Cooperative framework, Trade and investment, The Greater Mekong Subregion, Economic corridor, GMS, ACMECS


30

บทน า

1. หลกการและเหตผลซงเปนทมาของโจทย/ปญหาวจย

ภมภาคลมแมน าโขงนนเปนภมภาคทมความส าคญทางเศรษฐกจของทวปเอเชย เพราะมความอดมสมบรณดวยทรพยากรทางธรรมชาต เปนภมภาคทมศกยภาพตอการพฒนาทางเศรษฐกจในภมภาคน กลมประเทศในอนภมภาคเปนกลมประเทศทมอาณาเขตตดกบแมน าโขง ประกอบดวย ไทย ลาว กมพชา เวยดนาม พมา และจน (มณฑลยนาน) ซงในปจจบนมความส าคญมากขนเรอยๆ ทงนสบเนองจากมวถการด าเนนชวตทเชอมโยงและไดรบอทธพลจากกระแสโลกาภวตน (Globalization) และ กระแสของการบรณาการระหวางประเทศ (Integration)

ดงนน การพฒนาในภมภาคลมน าโขงจงไมอาจทจะเปนการพฒนาแบบโดดเดยวของแตละประเทศอกตอไป จงเปนทมาของความรวมมอ (Cooperation) ในดานตางๆ อาทเชน การพฒนาทางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม เปนตน ภายใตแนวทางทส าคญ คอ การสรางใหประชาคมในระดบภมภาคลมแมน าโขง ไดรวมกนจดสรรและแลกเปลยนทรพยากรของภมภาคอยางมประสทธภาพสงสดภายใตหลกการของความเปนเพอนบานทด (Good Neighbors) มเปาหมายคอความเปนอนหนงอนเดยวกน ความปรองดองและความมงคงของอนภมภาค รวมถงความพยายามในการลดปญหาความยากจน ตลอดจนสงเสรมการพฒนาอยางยงยน โดยการสนบสนนใหมการตดตอและการแขงขนระหวางกน

2.วตถประสงคของโครงการวจย

โครงการวจย เรองการพฒนาความรวมมอดานการคาการลงทนในอนภมภาคลมแมน าโขง มวตถประสงคเพอศกษากรอบความรวมมอ และการพฒนาความรวมมอ ดานการคาการลงทนในอนภมภาคลมแมน า โขง รวมทงศกษา การเปลยนแปลง ผลจากการพฒนา และแนวโนมของการพฒนาดานการคาการลงทน ภายใตความรวมมอระหวางประเทศในภมภาคลมน าโขง ผลทไดจากการศกษามาจดท าเปนขอเสนอแนะเชงนโยบาย อนจะน าไปสการพฒนาอยางยงยนของภมภาคลมน าโขงตอไปในอนาคต

3.ขอบเขตของโครงการวจย

การวจยในครงน จะท าการศกษากรอบความรวมมอทางเศรษฐกจระหวางประเทศในอนภมภาคลมแมน าโขง คอ กมพชา สปป.ลาว สหภาพพมา เวยดนาม และไทย โดยจะศกษาถงความรวมมอดานตางๆของแตละประเทศทมงสการพฒนาความรวมมอ ดานการคาการลงทนระหวางกน นอกจากนนจะศกษาถงการเปลยนแปลง และผลทเกดขนการพฒนา และ



31

แนวโนมของการพฒนาดานการคาการลงทน ภายใตความรวมมอระหวางประเทศในภมภาคลมน าโขง

4.ทฤษฎ สมมตฐาน (ถาม) และกรอบแนวความคดของโครงการวจย

ทฤษฎระบบโลก (World System Theory) ของ Immanuel Wallerstein โดย Wallerstein จากผลงานเรองThe Modern World-System:Mercantilism and the Consolidation of the European World Economy โดยน าเสนอการพฒนาภายใตกระแสของระบบทนนยมโลก ทแสดงใหเหนการไดประโยชนตอกนทกฝาย และการแลกเปลยนโดยเทาเทยมนนไมมอยจรง ประเทศศนยกลางจะเปนฝายดงดดความมงคงของประเทศชายขอบ (Periphery) หรอประเทศโลกท 3 นอกจากนนยงใชทฤษฎการพงพา(Dependency Theory) ของ Cadoso and Faletto โดย Cadoso และ Faletto ทเสนอถงการพฒนาตามแนวทางของทนนยมของประเทศโลกทสาม ทไดสะทอนการพฒนาบนความดอยพฒนาหรอการพงพาทางเศรษฐกจทโลกทสามตองพงพาตอประเทศโลกทหนงและตลาดโลกประกอบกบการสรางความสมพนธทางการคาและการลงทนทไมเทาเทยม ท าใหผลประโยชนสวนใหญนนตกกบประเทศโลกทหนงจากสภาพดงกลาวสงผลใหมสภาพการพงพาอยางไมสนสด

สาระส าคญความรวมมอระหวางไทย-ลาว ภายใตกรอบความรวมมอทวภาคระหวางกนและพหภาคภายใตกรอบ GMS และกรอบ ACMECS

ความสมพนธทวภาคระหวางประเทศไทยและสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว)

ประเทศไทยและสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว) ไดสถาปนาความสมพนธทางการทตระหวางกนอยางเปนทางการเมอวนท 19 ธนวาคม พ.ศ. 2493 ซงในป พ.ศ. 2553 ไดมการฉลองความสมพนธครบรอบ 60 ปของการสถาปนาความสมพนธทางการทตรวมกน

ดวยความทประเทศไทยและสปป.ลาว มความใกลชดกนทางเชอชาต ศาสนา ภาษาและวฒนธรรม และมพรมแดนตดตอกน จงท าใหความสมพนธของทงสองประเทศเปนไปในลกษณะบานพเมองนองและด าเนนไปอยางราบรนดวยด บนพนฐานของการเคารพซงกนและ


32

ผลประโยชนรวมกน สงผลท าใหเกดความรวมมอในลกษณะทวภาคระหวางกน ภายใตกลไกผลกดนทส าคญตางๆ ดงน

1.1) คณะกรรมาธการรวมวาดวยความรวมมอไทย -สปป.ลาว (Joint Commission on Cooperation: JC) จดตงขนเมอเดอน พฤษภาคม พ.ศ. 2534 มหนาทในการก ากบดแลความรวมมอระหวางไทยและสปป.ลาวในภาพรวมทกดาน มรฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศของทงสองประเทศเปนประธานรวมสองฝายและผลดเปลยนกนเปนเจาภาพจดการประชมทกป โดยมผแทนจากทกหนวยงานหลกของไทยและสปป.ลาวเขารวม

1.2) คณะกรรมการรวมมอรกษาความสงบเรยบรอยตามแนวชายแดนทวไปไทย-สปป.ลาว (General Border Committee: GBC) จดตงขนเมอเดอนสงหาคม พ.ศ. 2534 โดยมรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมและรฐมนตรวาการกระทรวงปองกนประเทศเปนประธานรวม เปนกลไกความรวมมอเพอก าหนดแนวทางและมาตรการเกยวกบการสงเสรมความรวมมอรกษาความสงบเรยบรอยและเสถยรภาพตามแนวชายแดน

1.3) คณะกรรมาธการเขตแดนรวมไทย-สปป.ลาว จดตงขนเมอเดอนกนยายน พ.ศ. 2539 มรฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศของไทยและสปป.ลาวเปนประธานรวม ภายใตวตถประสงคเพอการพจารณาการส ารวจและการจดท าเขตแดนรวมลอดแนวชายแดน

1.4) คณะกรรมการรวมทางการคาไทย-สปป.ลาว สบเนองจากการเยอนของรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชย เมอเดอนมกราคม พ.ศ. 2540 และการประชมวาดวยความรวมมอไทย-สปป.ลาวครงท 7 ในเดอนกนยายน พ.ศ. 2540 จงท าใหเกดการประชมเปนครงแรก ระหวางวนท 16-17 กรกฎาคม พ.ศ. 2541 ทกรงเทพมหานคร และในเวลาตอมาไดมการปรบเปลยนเปนการประชมแผนความรวมมอทางเศรษฐกจการคาไทย -สปป.ลาว โดยมรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชยไทย-สปป.ลาว เปนประธานรวม และมการประชมครงแรกระหวางวนท 24-28 พ.ศ. 2549 ทนครหลวงเวยงจนทน

1.5) คณะกรรมการสงเสรมการคาและการลงทนไทย-สปป.ลาว ซงเปลยนชอมาจากคณะกรรมมาการไกลเกลยแกไขขอพพาทดานธรกจและการลงทนไทย -สปป.ลาว จดตงจากมตทประชมคณะกรรมาธการรวมวาดวยความรวมมอไทย-สปป.ลาว ครงท 7 เมอเดอนกนยายน พ.ศ. 2540 เพอเปนกลไกในการอ านวยความสะดวกการไกลเกลยแกไขขอพพาททางดานธรกจและการลงทน รวมทงเพอสงเสรมการด าเนนธรกจระหวางไทย-สปป.ลาว

1.6) การประชมคณะผวาราชการจงหวดและเจาแขวงชายแดนไทย -ลาว จดตงโดยมตทประชมคณะกรรมาธการรวมวาดวยความรวมมอไทย-สปป.ลาวครงท 6 ระหวางวนท



33

23-25 เดอนสงหาคม พ.ศ. 2549 ทหลวงพระบาง โดยมรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยเปนประธานรวม นอกจากนยงมการประชมคณะกรรมการรวมมอรกษาความสงบเรยบรอยในระดบจงหวดกบแขวง เพอเปนกลไกในการรวมกนแกไขและควบคมปญหาความขดแยงตางๆตามบรเวณชายแดนในระดบทองถนมใหขยายไปสปญหาระดบชาต

1.7) การประชมทวภาควาดวย ความรวมมอดานการปองกนและปราบปรามยาเสพตด เพอใชเปนกลไกแกไขปญหายาเสพตด มรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมเปนประธานฝายไทยและรฐมนตรประจ าส านกงานประธานประเทศเปนประธานฝายลาว นอกจากนยงมความรวมมอระหวางหนวยงานตางๆเพอใหสามารถครอบคลมทกสาขาหลกในความรวมมอของทงประเทศ อาท การประชมวาดวยความรวมมอทางวชาการ การประชมวาดวยความรวมมอดานการศกษา เปนตน

1.8) สมาคมไทย-ลาว เพอมตรภาพ จดตงโดยกระทรวงการตางประเทศเมอพ.ศ. 2537 ซงเปนเครองมอทสงเสรมการด าเนนนโยบายของรฐบาลในการสงเสรมความรวมมอระหวางไทย-ลาว โดยเฉพาะในระดบประชาชนสประชาชน ทงในดานเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม โดยฝายสปป.ลาว ไดจดตงสมาคมไทย-ลาวเพอมตรภาพภายใตศนยกลางของพรรคประชาชนปฏวตลาว ซงเปนสมาคมทรวมด าเนนกจกรรม ตางๆกบสมาคมไทย-ลาวเพอมตรภาพทางฝายไทย และมการจดประชมรวมกนทกป1

ความสมพนธระหวางประเทศทงสองทางดานเศรษฐกจ ไดมการพฒนาจนน าไปสความรวมมอในลกษณะทวภาคทส าคญตางๆดงน

1. ความรวมมอดานการคา มลคาการคารวมระหวางไทยและลาวเพมขนอยางตอเนอง จากขอมลในป พ.ศ.2551 เทากบ 78,828.3 ลานบาท เพมขนรอยละ 35.47 เมอเทยบกบป พ.ศ. 2550

นอกจากน ไทยไดเปรยบดลการคาในปพ.ศ. 2552 มลคา 40,101.3 ลานบาทซงเพมขนเมอเทยบกบปพ.ศ.2551 ไทยไดเปรยบดลการคา 37,820.6 ลานบาท2

1 ส านกงานผชวยทตทหาร ไทย/เวยงจนทน(Office of the Defence Attache’ Royal Thai Embassy,Vientian,Lao P.D.R.)., “ความสมพนธระหวางไทยกบสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว”.,ขอมลออนไลน.,คนหาเมอวนท 21 กมภาพนธ พ.ศ. 2554 จากเวบไซด http://www.ounon19.com/relation_thai_laos1.htm 2 สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว,เรยบเรยง โดย กองเอเชยตะวนออก 2, กรมเอเชยตะวนออก,กระทรวงการตางประเทศ, ขอมลออนไลน.,คนหาเมอวนท 21 กมภาพนธ พ.ศ. 2554 จากเวบไซดhttp://www.mfa.go.th/web/848.php?id=148


34

สนคาสงออกส าคญไดแก สนคาจ าพวกเชอเพลง สนคาอปโภคบรโภค ยานพาหนะและอปกรณ สงทอ เครองใชไฟฟา

สนคาน าเขาส าคญไดแก ไมและไมแปรรป เชอเพลง สนแรโลหะ

2. ความรวมมอดานการลงทน ประเทศไทยมการลงทนในสปป.ลาวมากทสดในระหวางป พ.ศ.2543-2552 มบรษทของไทยเขาไปลงทนท าโครงการตางๆในสปป.ลาวจ านวน 237 โครงการ คดเปนมลคา 2,645 ลานดอลลารสหรฐฯ

สาขาทมการลงทนมากทสดไดแก พลงงานไฟฟา ขนสงและโทรคมนาคม ธรกจโรงแรมและการทองเทยว อตสาหกรรมไมแปรรป เครองนงหมและสนคาหตถกรรม

นกลงทนตางชาตอนดบรองลงมา ไดแก

- จน มโครงการทงหมด 324 โครงการ มลคาการลงทน 2,241 ลานดอลลารสหรฐฯ

- เวยดนาม มโครงการทงหมด 207 โครงการ มลคาการลงทน 2,011 ลานดอลลารสหรฐฯ

- ฝรงเศส มโครงการทงหมด 67 โครงการ มลคาการลงทน 453 ลานดอลลารสหรฐฯ

3. สปป.ลาวยงใหสทธพเศษดานภาษศลกากรในการน าเขาสนคาเกษตรของไทย ในขณะทไทยมนโยบายสนบสนนการน าเขาสนคาเกษตรจากสปป.ลาว ในลกษณะการใหสทธพเศษทางภาษศลกากรแกประเทศสมาชกอาเซยนใหม(ASEAN Integration System of Preferences-AISP) และการยกเวนอากรสนคาขาเขาในลกษณะ One Way Free Trade จ านวน 301 รายการในป พ.ศ. 2550-2552

4. ความรวมมอดานการคมนาคมขนสงในการก าหนดแนวทางปฏบตรวมกนดงน

4.1 การอ านวยความสะดวกในการสญจรของยานพาหนะ โดยการออกเอกสารประจ ารถในลกษณะเดยวกบหนงสอเดนทางเพอขอรบการตรวจเขาเมองทดานตรวจคนเขาเมอง ซงเปนการอ านวยความสะดวกใหกบชาวไทยและชาวลาวสามารถน ารถยนตสวนบคคลเดนทางผาน เขา-ออกพรมแดนของแตละฝายไดสะดวก และยงเปนการลดระยะเวลาเพอขออนญาตน ารถยนตเขากบหนวยงานกลางทเวยงจนทนซงแตเดมใชระยะเวลาถง 2 วนท าการ

4.2 การเปดเสรผประกอบการทมคณสมบตตามทก าหนด สามารถขนสงสนคาทางถนนผานแดนไทย-ลาวได ขอมลเมอเดอน ตลาคม พ.ศ.2549 มผประกอบการ



35

ไดรบอนญาตจ านวนทงสน 248 ราย มจ านวนทไดรบอนญาต 7,111 คน และสามารถลดตนทนในการขนสงลงรอยละ 20-30

4.3 การเปดเสนทางเดนรถโดยสารประจ าทางเพออ านวยความสะดวกแกผโดยสาร ไดแก

4.3.1 อดรธาน – เวยงจนทน เมอเดอนเมษายน พ.ศ. 2547

4.3.2 หนองคาย - เวยงจนทน เมอเดอนเมษายน พ.ศ. 2547

4.3.3 อบลราชธาน – ปากเซ เมอเดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2549

4.3.4 มกดาหาร – สะหวนนะเขต เมอเดอนมกราคม พ.ศ. 2550

4.3.5 ขอนแกน – เวยงจนทน เมอเดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2551

5. ความรวมมอทางดานการเงนและการธนาคาร ธนาคารแหงประเทศไทยและธนาคารแหงสปป.ลาว มการลงนามในบนทกความเขาใจวาดวยการใหการสนบสนนทางการเงนแกสปป.ลาว เพอลงทนในโครงการกอสรางเขอนและโรงงานไฟฟาพลงน า น างม 2 ในวงเงนกไมเกน 1,000 ลานบาท โดยการออกพนธบตรของรฐวสาหกจไฟฟาสปป.ลาวเปนสกลเงนบาทก าหนดใหมมลคาไมเกน 1,500 ลานบาท ทงนธนาคารเพอการสงออกและการน าเขาแหงประเทศ (EXIM Bank) เปนผค าประกนพนธบตรดงกลาวในการระดมทนของรฐบาลสปป.ลาว เพอระดมทนในการพฒนาโครงสรางพนฐานตางๆ

6. ความรวมมอดานไฟฟาและพลงงานอนๆ โดยทงไทยและสปป.ลาว ไดมการลงนามในบนทกความเขาใจวาดวย การพฒนาไฟฟาในลาว 2 ฉบบ เมอเดอนมถนายน พ.ศ. 2536 และ เดอนมถนายนพ.ศ. 2539 เพอความรวมมอในการพฒนาไฟฟาในลาวและจ าหนายไฟฟากบไทยจ านวน 3,000 เมกะวตต ทงนโครงการจายไฟฟาเขาสระบบของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยมจ านวน 2 โครงการ สามารถจายไฟฟาได 313 เมกะวตต ไดแก

6.1 โครงการน าเทน-หนบน มก าลงการผลต ณ จดสงมอบ 187 เมกะวตต (ตงแตวนท 31 มนาคม พ.ศ. 2541)

6.2 โครงการหวยเฮาะ มก าลงการผลต ณ จดสงมอบ 126 เมกะวตต (ตงแตวนท 3 กนยายน พ.ศ. 2542)

นอกจากนจากบนทกความเขาใจการรบซอไฟฟาของไทยจ านวน 3,000 เมกะวตต จากสปป.ลาว สนสดลงเมอ พ.ศ. 2549 จงท าใหไทยมการขยายการรบซอไฟฟาเปนจ านวน


36

5,000 เมกะวตตภายในปพ.ศ. 2558 ภายใตบนทกความเขาใจวาดวยความรวมมอในการพฒนาไฟฟาในสปป.ลาวเมอพ.ศ. 2549

7. ความรวมมอดานการพฒนาเครอขายคมนาคม เพอเชอมโยงไทย-สปป.ลาว ในการอ านวยความสะดวกใหชาวไทยและชาวลาว สามารถไปมาหาสกนไดมากขนเพอสนบสนนและขยายความรวมมอทางดานการคา การลงทนและการทองเทยวระหวางกน ยงกวานนเปนการอ านวยความสะดวกแกสปป.ลาวในการเปนเสนทางออกสทะเล ซงสอดคลองกบนโยบายการพฒนาประเทศของสปป.ลาวทตองการเปนจดเชอมโยงในอนภมภาค ไทยใหความชวยเหลอเปนมลคาประมาณ 6,681 ลานบาทแกสปป.ลาวในโครงการตางๆทส าคญดงน3

7.1 สะพานขามแมน าเหองระหวางจงหวดเลยกบแขวงไชยบร

7.2 การพฒนาสนามบนวดไตทนครหลวงเวยงจนทน

7.3 โครงการกอสรางเสนทางถนนเชอมโยงไทย-ลาว-จน (R3)

7.4 การกอสรางทางลาดขน-ลง(ramp) บรเวณทาเรอค ามวน

7.5 โครงการกอสรางถนนเชอมทาเทยบเรอแขวงค ามวน(ถนนหมายเลข 13)

7.6 สะพานขามแมน าโขงระหวางจงหวดมกดาหารกบแขวงสะหวนนะเขต

7.7 การเดนรถไฟจากสถานหนองคายถงสถานทานาแลง บานดงโพส และเมองหาดทรายฟอง

โครงการทอยระหวางการด าเนนการไดแก

โครงการท 1 คอ สะพานมตรภาพไทย-ลาวแหงท 3 บรเวณจงหวดนครพนมกบแขวงค ามวน

โครงการท 2 คอ สะพานมตรภาพไทย-ลาวแหงท 4 บรเวณอ าเภอเชยงของจงหวดเชยงรายกบเมองหวยทราย แขวงบอแกว

โครงการท 3 คอ การปรบปรงสนามบนปากเซ (ระยะท 1)

3 อางแลว., ขอ 2.



37

โครงการท 4 คอ การพฒนาถนนระหวางหวยโกรน (จงหวดนาน)–ปากแบง (แขวงไชยะบล)4

ความตกลงระหวางไทยและสปป.ลาว มดงน

1. ความตกลงเพอการสงเสรมและคมครองการลงทน (22 สงหาคม 2533)

2. ความตกลงวาดวยการจดตงคณะกรรมาธการรวมวาดวยความรวมมอไทย -ลาว (9 พฤษภาคม 2534)

3. ความตกลงวาดวยการคา (ฉบบแกไขใหม) (20 มถนายน 2534)

4. ความตกลงวาดวยความรวมมอรกษาความสงบเรยบรอยตามแนวชายแดนไทย-ลาว (17 สงหาคม 2534)

5. สนธสญญามตรภาพและความรวมมอไทย-ลาว (กมภาพนธ 2535)

6. ความตกลงวาดวยการยกเวนการตรวจลงตราส าหรบผถอหนงสอเดนทางทต (8 ตลาคม 2537)

7. ความตกลงเกยวกบการส ารวจและจดท าหลกเขตแดนตลอดแนวรวมกน (8 กนยายน 2539)

8. ความตกลงเพอการเวนการเกบภาษซอนและการปองกนการเลยงรษฎากรในสวนทเกยวกบภาษเกบจากเงนได (20 มถนายน 2540)

9. ความตกลงวาดวยการเดนทางขามแดนไทย-ลาว ฉบบลงนาม 20 มถนายน 2540 มผลบงคบใชตงแต 19 กนยายน 2540 เปนความตกลงฉบบใหมทใชแทนความตกลงเรองขอบงคบรวมกนวาดวยการจราจรชายแดนระหวางประเทศไทยกบอนโดจนฝรงเศส (16 สงหาคม 2486)

10. ความตกลงวาดวยการยกเวนการตรวจลงตราส าหรบผถอหนงสอเดนทางราชการ (5 มนาคม 2542)

11. ความตกลงวาดวยการขนสงทางถนน (5 มนาคม 2542) ซงใชแทนความตกลงวาดวยการขนสงสนคาผานแดนไทย-ลาว ลงวนท 1 มถนายน 2521ทงสองฝายไดลงนามขอตกลงก าหนดรายละเอยดการขนสงทางถนนเมอ 17 สงหาคม 2544

4 อางแลว., ขอ 1.,ขอมลออนไลน.,คนหาเมอวนท 21 กมภาพนธ พ.ศ. 2554 จากเวบไซดhttp://www.ounon19.com/relation_Thai_Laos2.htm


38

12. สนธสญญาวาดวยการสงผรายขามแดน (5 มนาคม 2542)

13. บนทกความเขาใจวาดวยความรวมมอในการควบคมยาเสพตด วตถออกฤทธตอจตและประสาท และสารตงตน (17 สงหาคม 2544)

14. บนทกความเขาใจวาดวยความรวมมอดานการจางแรงงาน (18 ตลาคม 2545)

15. ความตกลงวาดวยความรวมมอดานความมนคงบรเวณชายแดน (16 ตลาคม 2546)

16. สนธสญญาวาดวยการโอนตวผตองค าพพากษาและความรวมมอในการบงคบใหเปนไปตามค าพพากษาในคดอาญา (20 มนาคม 2547)

17. ความตกลงวาดวยกรอบความรวมมอในการพฒนาเศรษฐกจไทย-ลาว (20 มนาคม 2547)

18. บนทกความเขาใจวาดวยความรวมมอดานการศกษา (20 มนาคม 2547)

19. ความตกลงวาดวยการแลกเปลยนเงนกบและเงนบาท (17 สงหาคม 2547)

20. ความตกลงวาดวยการสนบสนนสภาพคลองเงนบาท (17 สงหาคม 2547)

21. ความตกลงวาดวยการยกเวนการตรวจลงตราส าหรบผถอหนงสอเดนทางธรรมดาไทย-ลาว (28 ตลาคม 2547)

22. บนทกความเขาใจวาดวยความรวมมอตอตานการคามนษยโดยเฉพาะสตรและเดกไทย-ลาว (13 กรกฎาคม 2548)

23. ความตกลงวาดวยสะพานมตรภาพ 2 (มกดาหาร-สะหวนนะเขต) (18 ธนวาคม 2549)

24. บนทกความเขาใจวาดวยความรวมมอในการพฒนาไฟฟาในลาว (18 ธนวาคม 2549)

25. บนทกความเขาใจวาดวยการสนบสนนทางการเงนแก สปป.ลาวเพอลงทนในโครงการกอสรางเขอนและโรงไฟฟาพลงน า น างม 2 (18 ธนวาคม 2549)5

5 อางแลว., ขอ 1.,ขอมลออนไลน.,คนหาเมอวนท 21 กมภาพนธ พ.ศ. 2554 จากเวบไซดhttp://www.ounon19.com/relation_Thai_laos3.htm



39

ความสมพนธระหวางประเทศไทย - สปป.ลาว ภายใตกรอบความรวมมอแบบพหภาค

1. ยทธศาสตรความรวมมอทางเศรษฐกจ อรวด-เจาพระยา-แมโขง(Ayeyawady – Chao Phraya – Mekong Economic Cooperation Strategy : ACMECS)

ACMECS เปนกรอบความรวมมอ ทมแนวทางสอดคลองกบกรอบความรวมมอ GMS ทมงเนนการสนบสนนในกระบวนการบรณาการทางเศรษฐกจของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต (ASEAN)

บทบาทของไทยภายใตกรอบ ACMECS มการเปลยนแปลงจากผรบกลายเปนผให ซงเปนการสรางภาพลกษณของไทยใหมความนาเชอถอในการสงเสรมความรวมมอระหวางไทยกบประเทศอนๆในเวทความสมพนธระหวางประเทศระดบโลก เชน กจกรรมความรวมมอการท าContract Farming เปนตน

การอ านวยความสะดวกดานการคาและการลงทนภายใตกรอบความรวมมอACMECS มวตถประสงคเพอตองการอ านวยความสะดวกทางการคาและการลงทนตอการเคลอนยายสนคา บรการ และเงนทนระหวางไทยกบประเทศเพอนบาน โดยก าจดอปสรรคทางการคาและการลงทนตางๆ ทงในดานกฎหมาย และดานโครงสรางพนฐาน

บทบาทของ ACMECS ตอภาคเอกชนและผประกอบการ อาจกลาวไดวา เปนปจจยส าคญทกอใหเกดกจกรรมทางเศรษฐกจ โดยสภาธรกจ ACMECS (ACMECS Business Council) ไดรบการจดตงขนในแตละประเทศสมาชก เพอสงเสรมใหเกดการตดตอระหวางภาคเอกชนในภมภาคเพอสรางโอกาสความรวมมอดานการคาและการลงทนระหวางกน รวมทงรวมกนหารอ และเสนอแนะแนวทางในการสงเสรมและสนบสนนการคาการลงทนในภมภาคตอภาครฐ6

โครงการส าคญทเกดขนในสาขาการอ านวยความสะดวกทางการคาและการลงทน (trade and investment facilitation) มจ านวน 11 โครงการ (ภาคผนวก ; ตารางท 1)7

6 ความเปนมา ACMECS, ยทธศาสตรความรวมมอทางเศรษฐกจ อรวด-เจาพระยา-แมโขง(ACMECS : Ayeyawady – Chao Phraya – Mekong Economic Cooperation Strategy) , กระทรวงการตางประเทศ , ขอมลออนไลน , คนหาเมอวนท 23 กมภาพนธ พ.ศ. 2554 จากเวบไซด http://www.acmecsthai.com/web/14.php?id=2720 7 Trade and Investment Facilitation Projects (Oct 2008 update) , ยทธศาสตรความรวมมอทางเศรษฐกจ อรวด-เจาพระยา-แมโขง(ACMECS : Ayeyawady – Chao Phraya – Mekong Economic Cooperation


40

2. โครงการพฒนาความรวมมอทางเศรษฐกจในอนภมภาคลมแมน าโขง(The Greater Mekong Subregion Economic Cooperation Program : GMS)

โครงการความรวมมอภายใตกรอบ GMS ทางดานการคาและการลงทน เกดขนจากการสนบสนนของธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย (Asian Development Bank: ADB) มวตถประสงคเพอสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยางยงยนควบคไปกบการพฒนาประเทศสมาชกในอนภมภาคลมแมน าโขงใหมความเขมแขงทางดานสงคมและเศรษฐกจ8 โดยมความรวมมอระหวางประเทศสมาชกใน 9 สาขาส าคญคอ

1) การคมนาคมขนสง

2) โทรคมนาคม

3) พลงงาน

4) การคา

5) การลงทน

6) การเกษตร

7) สงแวดลอม

8) การทองเทยว และ

9) การพฒนาทรพยากรมนษย

ภายใตล าดบแผนการปฏบตงานส าคญทงหมด 11 แผนการ ไดแก

1) แผนงานพฒนาแนวพนทเศรษฐกจเหนอ-ใต (North-South Economic Corridor) 2) แผนงานพฒนาแนวพนทเศรษฐกจตะวนออก-ตะวนตก (East-West Economic Corridor)

Strategy) , กระทรวงการตางประเทศ , ขอมลออนไลน , คนหาเมอวนท 23 กมภาพนธ พ.ศ. 2554 จากเวบไซด http://www.acmecsthai.com/web/24.php?id=19940 8 ECONOMIC COOPERATION AND REGIONAL INTEGRATION IN THE GREATER MEKONG SUBREGION (GMS)., Trade and Investment Division., Staff Working Paper 02/08,18 September 2008,Economic and Social Commission for Asia and the Pacific(ESCAP).,United Nation(UN).,ขอมลออนไลน.,คนหาเมอวนท 22 กมภาพนธ พ.ศ. 2554 จากเวบไซด www.unescap.org/tid/publication/swp208.pdf



41

3) แผนงานพฒนาแนวพนทเศรษฐกจตอนใต (Southern Economic Corridor) 4) แผนงานพฒนาเครอขายโทรคมนาคม (Telecommunications Backbone) 5) แผนงานซอ-ขายไฟฟาและการเชอมโยงเครอขายสายสงไฟฟา (Regional Power Interconnection and Trading Arrangements)

6) แผนงานการอ านวยความสะดวกการคาและการลงทนขามพรมแดน (Facilitating Cross-Border Trade and Investment)

7) แผนงานเสรมสรางการมสวนรวมและความสามารถในการแขงขนของภาคเอกชน (Enhancing Private Sector Participation and Competitiveness)

8) แผนงานพฒนาทรพยากรมนษยและทกษะความช านาญ (Developing Human Resources and Skills Competencies)

9) กรอบยทธศาสตรการพฒนาสงแวดลอม (Strategic Environment Framework) 10) แผนงานการปองกนน าทวมและการจดการทรพยากรน า (Flood Control and Water Resource Management)

11) แผนงานการพฒนาการทองเทยว (GMS Tourism Development)

กลไกการท างานของ GMS แบงเปนการด าเนนการ 4 ระดบ ไดแก 1. การประชมระดบคณะท างาน โดยมเจาหนาทผเชยวชาญของแตละสาขาความรวมมอมาประชมรวมกนเพอประสานงานความคบหนาของกจกรรมตาง ๆ 2. การประชมระดบเจาหนาทอาวโส จดปละ 1-2 ครง โดยมตวแทนเจาหนาทอาวโสซงมหนาทรบผดชอบในแตละสาขาเขารวมประชม 3. การประชมระดบรฐมนตร จดปละ 1 ครง โดยรฐมนตรประจ ากระทรวงตางๆของแตละสาขาทเกยวของในประเทศสมาชกมาประชมรวมกน

4. การประชมระดบผน า จดขนทก 3 ป เปนเวทการประชมระดบสงสดทผน าประเทศสมาชก9

9 กองสงเสรมเศรษฐสมพนธและความรวมมอ., กรมเศรษฐกจระหวางประเทศ.,กระทรวงการตางประเทศ., สงหาคม 2550.,ขอมลออนไลน.,คนหาเมอวนท 14 มนาคม พ.ศ. 2554 จากเวบไซดhttp://www.mfa.go.th/web/1092.php


42

บทบาทของประเทศไทยและสปป.ลาวภายใตกรอบความรวมมอ GMS ในสาขาการอ านวยความสะดวกทางการคาและการลงทน เปนไปตามแผนการปฏบตงาน the Strategic Framework for Action on Trade Facilitation and Investment (SFA-TFI) ทเกดขนจากการประชมสดยอดผน าประเทศในกลม GMS ครงท 2 โดยใหความส าคญ 4 ประเดนดงน

1) พธการทางภาษศลกากร(customs procedures)

2) มาตรการควบคมดแลและกกกนสนคา(inspection and quarantine measures)

3) การบรหารจดการการขนสงสนคา(trade logistics)

4) การเคลอนยายของกลมนกธรกจ(mobility of business people)

นอกจากน กรอบความรวมมอ the GMS Cross-Border Transport Agreement (CBTA) ซงเปนกรอบความรวมมอทสนบสนนการอ านวยความสะดวกในการขนสงสนคาและบคคลขามแดนภายในอนภมภาค ซงประเทศไทยไดเรมน ามาปฏบตใชทจงหวดมกดาหารเชอมตอกบเมองสะหวนเขตของสปป.ลาว ตงแตเดอนธนวาคม พ.ศ. 2549 เปนตนมา

ในดานการลงทน ประเทศไทยและสปป.ลาวตางกมสวนรวมในกจกรรม the Subregional Investment Working Group ซงเปนกจกรรมความรวมมอทสนใจทางดานการเสรมสรางศกยภาพการลงทน และการปรบปรงโครงสรางขอมลขาวสารตางๆ เพอสงเสรมการลงทนภายในอนภมภาค

เวทการประชม GMS Business Forum สภาหอการคาไทยและสปป.ลาว ซงเปนสมาชกของสภาหอการคาระดบนานาชาตของกลมประเทศสมาชกอนภมภาคลมแนน าโขง ไดเสนอใหมการสนบสนนธรกจบรการของภาคเอกชนใหเขามาสวนรวมในโครงการของ GMS10

สปป.ลาวในฐานะทเปนเลขาธการของโครงการความรวมมอในอนภมภาคลมแมน าโขง และมความส าคญทางภมศาสตรเพราะเปนประเทศศนยกลางของความรวมมอในอนภมภาคลมแมน าโขง และมพนทตดตอกบประเทศสมาชกของ GMS อนๆอก 5 ประเทศไดแก กมพชา, จน, พมา, เวยดนามและไทย รวมทงเปนประเทศทเหนความส าคญของความรวมมอทางเศรษฐกจ เพราะสรางประโยชนใหแกระบบเศรษฐกจของสปป.ลาว มการเจรญเตบโต

10 Thailand In the greater mekong Subregion., Regional Cooperation., The Greater Mekong Subregion (GMS) .,Asian Development Bank(ADB)., ขอมลออนไลน.,คนหาเมอวนท 22 กมภาพนธ พ.ศ. 2554 จากเวบไซด ,http://www.adb.org/GMS/Publications/Thailand-in-the-GMS.pdf



43

อยางมเสถยรภาพ เนองดวยสภาพภมประเทศทไมมทางออกทะเล (landlocked) ความรวมมอทางเศรษฐกจจะสามารถบรณาการเศรษฐกจของสปป.ลาวใหเขากบระบบเศรษฐกจโลกได

สปป.ลาวเขามามสวนรวมใน GMS เพราะตองการทจะไดรบประโยชนจากพฒนาระเบยงเศรษฐกจ โดยเฉพาะการพฒนาเสนทางการคมนาคมขนสง ทเชอมโยงระเบยงเศรษฐกจตางๆภายใตกรอบของGMS ดวยเหตผลเพราะวา สปป.ลาวตองการทจะเปนประเทศศนยกลางในการล าเลยงและ/หรอ ขนสงสนคาไปยงประเทศประเทศตางๆภายใตเงอนไขระยะเวลาสนและมตนทนต า ซงจะเปนการจงใจใหนกลงทนเขามาลงทนท าธรกจในสปป.ลาวมากขน สงผลท าใหเกดการจางงานเพมขนตามไปดวย จงไดพยายามผลกดนใหมการศกษาเพอก าหนดกรอบความรวมมอในการลงทนทชดเจนในอนาคต เพอจงใจใหเกดการเคลอนยายการลงทนเขาสระเบยงเศรษฐกจตางๆภายในอนภมภาค

ดงนนการพฒนาระเบยงเศรษฐกจในอนภมภาคน จะเปนการเพมโอกาสทางเศรษฐกจใหแก สปป.ลาว ในการมสวนรวมเพอพฒนาศกยภาพของธรกจภาคเอกชน การสงเสรมการสงออกสนคาและบรการไปยงภมภาคเอเชยตะวนออก รวมทงท าใหเกดการจางงานเพมขนสงผลตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทม นคงใหแกสปป.ลาว11

ประเมนผลทเกดขนภายใตกรอบความรวมมอระหวางไทยและสปป.ลาว

ความกาวหนาของโครงการการอ านวยความสะดวกทางการคา โดยเฉพาะอยางยงดานการพฒนาเสนทางการคมนาคมขนสงภายในอนภมภาค ไดมการพฒนาความรวมมอไปคอนขางมาก ทงนเพราะเปนโครงการความรวมมอทมความส าคญตอการเชอมโยงทางการคาและการลงทนผานระเบยงเศรษฐกจตางๆ โดยเฉพาะระเบยงเศรษฐกจตะวนออก-ตะวนตก (East-West Economic Corridor: EWEC) ในอนภมภาคลมแมน าโขง

ความรวมมอระหวางไทยและสปป.ลาวไดมการพฒนาทงในเชงลก เชน การบรณาการความสมพนธแบบทวภาคระหวางทงในระดบประเทศมาสระดบจงหวดของโครงการความรวมมอ “เมองพเมองนองระหวางมกดาหาร (ประเทศไทย) – สะหวนเขต (สปป.ลาว)” ภายใตกรอบความรวมมอแบบพหภาค ACMECS และในเชงกวาง เชน ความตกลงระหวางประเทศ

11 Lao PDR In the greater mekong Subregion., Regional Cooperation., The Greater Mekong Subregion (GMS) .,Asian Development Bank(ADB)., ขอมลออนไลน.,คนหาเมอวนท 22 กมภาพนธ พ.ศ. 2554 จากเวบไซดhttp://www.adb.org/GMS/Publications/LaoPDR-in-the-GMS.pdf


44

ในโครงการสงเสรมและสนบสนนการคาและการลงทนบรเวณเขตเศรษฐกจพเศษสะหวนเซโน รวมทงการจดตงนคมอตสาหกรรม และการคาชายแดนระหวางกน เปนตน

นอกจากน มการศกษาและประเมนผลความกาวหนาของโครงการความรวมมอระหวางประเทศของ Foundation for Advanced Studies on International Development ของประเทศญปน ในกรณศกษาการกอสรางสะพานขามแมน าโขงแหงท 2 ซงเปนโครงการความรวมมอระหวางรฐบาลไทยและรฐบาลสปป.ลาว ภายใตความชวยเหลอทางดานเงนทนจากรฐบาลกลางญปน12 พบวา ทงไทยและสปป.ลาวตางเลงเหนถงผลประโยชนรวมกนโดยเฉพาะอยางยงผลประโยชนทางดานเศรษฐกจ ซงผลในทางตรงทเกดขนทางดาน การคมนาคมขนสงระหวางกน การสงออกสนคาและบรการ รวมทงการคาขามแดน เปนไปในทศทางทเพมมากขน

ยงกวานนยงเปนการสรางโอกาสในการท าธรกจและการลงทนรวมกนมากขน และเปนการสนบสนนอตสาหกรรมดานการทองเทยวซงสามารถสรางรายไดในอกทางหนง สงผลตอเนองตอการการพฒนามาตรฐานการครองชพทดของประชาชนในทองถน และสรางรายไดใหแกทงสองประเทศอกดวย

ผลทางดานสงคมพบวา สปป.ลาวใหความส าคญในประเดนเรองการเคลอนยายแรงงาน ปญหาโรคตดตอ(HIV/AIDS) ปญหายาเสพตด ปญหาการคามนษย ปญหาการลวงละเมดทางเพศ และปญหาอบตเหตทเกดจากการจราจรทคบคง รวมทงประเดนทางดานสงแวดลอม

ส าหรบประเทศไทยอาจไดรบผลกระทบคอนขางนอย ในทางตรงกนขามกลบเปนการสนบสนนและสงเสรมการทองเทยวทางรถยนตรจากกรงเทพฯไปสเวยดนามไดสะดวกมากยงขน

นอกจากนตวแทนจากไทยยงไดมขอเสนอแนะเพมเตมวา ผทมสวนเกยวของนาจะไดประโยชนรวมกนทกฝาย ซงในอนาคตหากมองในภาพรวมแลว อาจจะเปนการลดชองวางของระดบรายไดของประเทศตางๆในภมภาคใหมความใกลเคยงกนมากขน

ในสวนผลตอประเทศอนๆ จากทศนะของตวแทนจากสปป.ลาว พบวา ทงไทยและเวยดนามจะไดประโยชน เชน สรางรายไดจากการแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ (Increase

12 Fujita ,Nobuko ,(2008),Evaluation an International Cooperation Project-from Beneficiaries’ Perspective-. ,Foundation for Advanced Studies on International Development,ขอมลออนไลน.,คนหาเมอวนท 31 มนาคม พ.ศ. 2554 จากเวบไซดwww.pol.ulaval.ca/perfeval/upload/publication_166.pdf

http://www.pol.ulaval.ca/perfeval/upload/publication_166.pdf



45

in foreign currency revenue) และ การใชประโยชนจากสนามบนทองถนรวมกน ในการเปนจดขามแดนไปยงประเทศอนๆตอไป

ปญหาและอปสรรค

การพฒนาโครงสรางสาธารณปโภคพนฐาน อาทเชน การกอสรางถนน และ การสรางสะพานขามแมน าโขง ถงแมวาจะกอใหเกดการอ านวยความสะดวกทางการคาและการลงทนและสงผลดตอระบบเศรษฐกจ อยางไรกตามกสงผลในทางลบตอสภาพแวดลอมและสงคมเชนเดยวกน อาทเชน ปญหามลพษทเกดจากการกอสรางและควนเสยบนทองถนนทมการจราจรคบคง ปญหาการบรหารจดการระบบการคมนาคมขนสงทมความสลบซบซอนและไมมประสทธภาพเทาทควร รวมทงปญหาการอ านวยความสะดวกในการใหบรการ ณ จดผานแดนทยงใชระยะเวลาคอนขางมาก และกลายเปนอปสรรคตอการขนสงสนคาและภาระตนทนในการขนสงไปโดยปรยาย

ขอเสนอแนะ

กรณศกษาทยกขนมาเปนตวอยางหนง ทสามารถสะทอนใหเหนถงประเดนตางๆทเกดขนในความรวมมอทางการคาและการลงทนระหวางไทยและสปป.ลาวได ซงปญหาส าคญไดแก ผลกระทบทางดานสงคมจากปญหาเรองมลพษ ปญหาการจราจรทคบคงและปญหาทางสงคมอนๆ รวมทงปญหาการบรหารจดการทสรางภาระและความยงยากตอกระบวนการในการผานแดน ซงใชระยะเวลามาก

ดงนน แนวทางทส าคญตอการพฒนาความรวมมอในการอ านวยความสะดวกทางดานการคาและการลงทนกควรจ าเปนทจะตองอาศยความรวมมอทงจากภาครฐบาลและภาคเอกชนเขามาสวนรวมมากขน ทงน ในสวนของเจาหนาทของภาครฐทมหนาทเกยวของกบปญหาความยงยากของกฎระเบยบและพธการตอการใหบรการการผานแดนทใชระยะเวลานาน ควรมการหารอรวมกนระหวางตวแทนจากทงสองประเทศ ทงการเจรจาหารอในระดบเจาหนาทผปฏบตงานและในระดบรฐบาล ควบคไปกบการน าความกาวหนาทางเทคโนโลยมาใช เพอเพมประสทธภาพในการใหบรการมากยงขน เชน การจดตงหนวยงานกลางระหวางประเทศรวมกน เพอท าหนาทก าหนดกฏเกณฑในการน าไปปฏบตใชรวมกนระหวางทงสองประเทศ ซงจะเปนการแกไขปญหาเรองมาตรฐานการปฏบตทแตกตางกนตามจดผานแดนตางๆได


46

นอกจากนควรใหความส าคญกบการพฒนาศกยภาพของทรพยากรบคคล เชน การจดอบรมใหความรแกเจาหนาทผปฏบตงานในเรองทเกยวกบกฎระเบยบตางๆในการผานแดนอยางครอบคลมและถกตอง เพอใหเกดความเขาใจอยางชดเจน ตอกระบวนการการปฏบตงาน ทงนจะเปนการเพมประสทธภาพในการใหบรการและสามารถลดทอนขนตอนทไมจ าเปนออกไปได อยางไรกตามการปฏบตหนาทของเจาหนาทหรอผทเกยวของกจ าเปนจะตองค านงถงเรองจรยธรรมในการปฏบตงานและเรองธรรมาภบาลควบคไปดวย

ยงกวานน ภาครฐของทงสองประเทศกควรสนบสนนและจงใจใหภาคเอกชนเขามาลงทนท าธรกจเกยวกบการอ านวยความสะดวกทางดานสาธารณปโภค เชน บรการรานอาหาร บรการหองน า และ ป มน ามน เปนตน แกผเดนทางขามแดน ซงอาจเปนแนวทางทนาสนใจอกประการหนงตอการอ านวยความสะดวกทางการคาเชนเดยวกน

ส าหรบปญหาเรองผลกระทบทเกดขนทางสงคม ภาครฐของประเทศทงสองไมควรละเลยและเพกเฉย ทงนเพราะปญหาเหลานสงผลกระทบในทางลบตอบรรยากาศในการคาและการลงทนของทงสองประเทศ จงจ าเปนทจะตองพยายามหารอเพอหาแนวทางในการแกปญหารวมกน ดงน

1. การก าหนดมาตรการตางๆ เพอควบคมและมการลงโทษทชดเจนและเปนธรรมตอผทละเมดหรอกระท าผดตอบทบญญตอยางเขมงวด ควบคไปกบ เจาหนาทผมหนาทรบผดชอบควรจะตองเอาใจใสตอการควบคมดแลและการบงคบใชกฎหมายอยางเตมทดวย

2. ภาครฐควรจดตงคณะกรรมาธการทท าหนาทดแลดานสงแวดลอม โดยเฉพาะการแกไขปญหาสงแวดลอมทเสอมโทรม

3. ภาครฐควรใหความส าคญกบพฒนาอยางยงยน ควบคไปกบการพฒนาทางดานเศรษฐกจดวย

นอกจากน ภาคประชาชนในทองถน ควรไดรบหรอมความรทถกตองจากการประชาสมพนธเผยแพรของภาครฐตอสถานการณตางๆทเกดขน เพอสรางความเขาใจและท าใหประชาชนในทองถนสามารถปรบตวใหเขากบสถานการณได รวมทงการรณรงคสงเสรมให ประชาชนในทองถนมความตระหนกถงความส าคญของการพงพาตนเอง และการรวมมอกนเพอท าใหเกดความเขมแขงในชมชนและสงคมไปพรอมกบการแสวงหาโอกาสในการสรางรายไดใหกบตนเองและครอบครว จากการพฒนาความเจรญในพนทบรเวณนน

ในสวนของภาคเอกชน กควรใหความส าคญกบการเคารพตอกฎเกณฑของภาครฐ ควบคไปกบการทใหความรวมมอกบภาครฐตอการด าเนนนโยบายจากภาครฐบาล



47

Reference

เวบไซด(ระบบออนไลน)

ภาษาไทย

กองสงเสรมเศรษฐสมพนธและความรวมมอ., กรมเศรษฐกจระหวางประเทศ.,กระทรวงการ ตางประเทศ. ,สงหาคม 2550., ขอมลออนไลน.,คนหาเมอวนท 14 มนาคม พ.ศ. 2554 จากเวบไซด http://www.mfa.go.th/web/1092.php

ความเปนมา ACMECS, ยทธศาสตรความรวมมอทางเศรษฐกจ อรวด-เจาพระยา-แมโขง(ACMECS : Ayeyawady – Chao Phraya – Mekong Economic Cooperation Strategy) , กระทรวงการ ตางประเทศ , ขอมลออนไลน , คนหาเมอวนท 23 กมภาพนธ พ.ศ. 2554 จากเวบไซด

http://www.acmecsthai.com/web/14.php?id=2720

สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว,เรยบเรยง โดย กองเอเชยตะวนออก 2, กรมเอเชยตะวนออก, กระทรวงการตางประเทศ, ขอมลออนไลน, คนหาเมอวนท 21 กมภาพนธ พ.ศ. 2554 จาก เวบไซดhttp://www.mfa.go.th/web/848.php?id=148

ส านกงานผชวยทตทหาร ไทย/เวยงจนทน(Office of the Defence Attache’ Royal Thai Embassy,Vientian,Lao P.D.R.)., “ความสมพนธระหวางไทยกบสาธารณรฐประชาธปไตย ประชาชนลาว”.,ขอมลออนไลน.,คนหาเมอวนท 21 กมภาพนธ พ.ศ. 2554 จากเวบไซด http://www.ounon19.com/relation_thai_laos1.htm

ภาษาตางประเทศ

ECONOMIC COOPERATION AND REGIONAL INTEGRATION IN THE GREATER MEKONG SUBREGION (GMS)., Trade and Investment Division., Staff Working Paper 02/08,18 September 2008,Economic and Social Commission for Asia and the Pacific(ESCAP).,United Nation(UN).,ขอมลออนไลน.,คนหาเมอวนท 22 กมภาพนธ พ.ศ. 2554 จากเวบไซด

www.unescap.org/tid/publication/swp208.pdf


48

Fujita ,Nobuko ,(2008),Evaluation an International Cooperation Project-from Beneficiaries’ Perspective-. ,Foundation for Advanced Studies on International Development,ขอมล ออนไลน.,คนหาเมอวนท 31 มนาคม พ.ศ. 2554 จากเวบไซด www.pol.ulaval.ca/perfeval/upload/publication_166.pdf

Lao PDR In the greater mekong Subregion., Regional Cooperation., The Greater Mekong Subregion (GMS) .,Asian Development Bank(ADB)., ขอมลออนไลน.,คนหาเมอวนท 22 กมภาพนธ พ.ศ. 2554 จากเวบไซด

http://www.adb.org/GMS/Publications/LaoPDR-in- the-GMS.pdf

Thailand In the greater mekong Subregion., Regional Cooperation., The Greater Mekong Subregion (GMS) .,Asian Development Bank(ADB)., ขอมลออนไลน.,คนหาเมอวนท 22 กมภาพนธ พ.ศ. 2554 จากเวบไซด

,http://www.adb.org/GMS/Publications/Thailand-in- the-GMS.pdf

Trade and Investment Facilitation Projects (Oct 2008 update) , ยทธศาสตรความรวมมอทาง เศรษฐกจ อรวด-เจาพระยา-แมโขง (ACMECS : Ayeyawady – Chao Phraya – Mekong Economic Cooperation Strategy) , กระทรวงการตางประเทศ , ขอมลออนไลน , คนหาเมอ วนท 23 กมภาพนธ พ.ศ. 2554 จากเวบไซด http://www.acmecsthai.com/web/24.php?id=19940

http://www.pol.ulaval.ca/perfeval/upload/publication_166.pdf



49

ภาคผนวก

ตารางท 1 โครงการความรวมมอระหวางไทย-สปป.ลาว สาขา การคาและการลงทน

รหส โครงการ ความกาวหนา งบประมาณ ระยะเวลา หนวยงานรบผดชอบ

ขอสงเกต

LT 1.1

โครงการขยายการใหสทธพเศษทางภาษศลกากรแกประเทศสมาชกอาเซยนใหม

(Expansion of the coverage of AISP offered by Thailand.)

ในป 2550-2552 ประเทศไทยมการเพมการใหสทธพเศษทางภาษแก สปป.ลาว จ านวน 242 รายการ (In 2007-2009, the number of products on the ASEAN Integrated System of Preference (AISP) list given by Thailand is 242 for Lao PDR.)

ส านกนโยบายเศรษฐกจมหภาค ส านกงานเศรษฐกจการคลง ประเทศไทย (FPO (THA))

สปป.ลาว ไดยนขอเสนอตอประเทศไทยเพอลดภาษน าเขาสนคาจ านวน 14 รายการ ทต ากวาเกณฑของกรอบ AISP (Lao PDR requested Thailand to lower import tariff on 14 items under AISP.)

LT 1.2

โครงการสงเสรมและสนบสนนการคาและการลงทนบรเวณเขตเศรษฐกจพเศษสะหวนเซโน รวมทงการจดตงนคมอตสาหกรรม และการคาชายแดนระหวางกน (Promotion of trade and investment to the existing Special Economic Zones (Savan-Seno) or industrial estates and border trade zones)

ประเทศไทยมการลงนามในรายงานการศกษาขนสดทายของเขตเศรษฐกจพเศษสะหวนเซโน ตอสปป.ลาว (Thailand submitted the final report of the feasibility study on Special Economic Zone (Savan-Seno) to Lao PDR.)

บรษททาอากาศยานไทยและผแทนเขตเศรษฐกจพเศษสะหวนเซโนของสปป.ลาว ไดรวมกนลงนามขอตกลงเพอการพฒนาพนทบรเวณ A (โครงการเมองสะหวน) เมอวนท 13 มถนายน พ.ศ. 2550 ณ นครเวยงจนท สปป.ลาว(Thai Airports Ground Services Company of Thailand and the Savan-Seno Special Economic Zone Authority of


50




Lao PDR signed Agreement on Development of site A (Sawan City Project) on13 June 2007 in Vientiane, Lao PDR.)

LT 1.3

โครงการประมวลผลระเบยบขอบงคบตางๆ เพอเพมศกยภาพในการอ านวยความสะดวกทางการคาระหวางทงสองประเทศ (Reviews of rules and regulations to facilitate two – way trade)

ทงสองประเทศมการปรกษาหารอรวมกนเกยวกบองคกรความรวมมอทางการคา ระหวางวนท 26-28 ธนวาคม พ.ศ. 2549 (Both sides discussed on trade organizations and cooperation in the meeting during 26-28 December 2006)

กระทรวงการ คลง ประเทศไทย(กระทรวงการ คลง ประเทศไทย)

มงหวงใหมการน าเขาสทประชมทวภาคระหวางรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชยของไทยและรฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรมและการคาของสปป.ลาว (Propose to hold the annual meeting Joint Economic Cooperation between the Ministry of Commerce of Thailand and the Ministry of Industry and Commerce of Lao PDR. (Continued))



51




LT 1.4

โครงการแลกเปลยนพนธกจทางการลงทนระหวางกระทรวงการลงทนภายในและภายของสปป.ลาว และคณะกรรมการสงเสรมการลงทนของประเทศไทย (Exchange of investment mission between DDFI and BOI)

ในปงบประมาณ พ.ศ.2551 ประเทศไทยเสนอ 2 พนธกจทางดานการลงทนแก สปป.ลาว (In fiscal year 2008 Thailand organized 2 investment missions to Lao PDR)

คณะกรรมการสงเสรมการลงทนประเทศไทย (BOI (THA))

ประเทศไทยเสนออก 3 พนธกจทางดานการลงทนแก สปป.ลาวในปงบประมาณ พ.ศ. 2552 (Thailand will continue to organize 3 investment missions to Lao PDR in fiscal year 2009)

LT 1.5

โครงการกระชบความสมพนธเพอการแลกเปลยนระหวางกนโดยการจดกจกรรมในดานการคาและการลงทนเพอประชาสมพนธแกภาครฐและภาคเอกชน(Intensifying exchange of trade and investment fairs in public and private sectors)

ในป พ.ศ. 2550 ประเทศไทยไดสนบสนนผสงออกของสปป.ลาวเขารวมในกจกรรมแสดงสนคาระดบนานาชาต รวมทงการจดงานแสดงสนคาระหวางประเทศไทยและสปป.ลาว ท นครเวยงจนทน และเมองจ าปาศกด (In 2007, Thailand supported Lao PDR exporters to join 8 international trade fairs and the Thai side organizes 2 joint trade fairs between Thailand - Lao PDR in Vientiane and Champasak.)

กรมการคาระหวางประเทศ กระทรวงการ คลงประเทศไทย (DEP (THA))

ประเทศไทยพยายามสนบสนนใหมกจกรรมอยางตอเนองกบสปป.ลาว (In 2008, Thailand will support these activities for Lao PDR.)


52




LT 1.6

โครงการความรวมมอทางดานภาษศลกากรระหวางไทยและสปป.ลาว (Cooperation between Thai – Laos Customs Department)

1. ประเทศไทยสนบสนนสปป.ลาว ในดานการฝกอบรมความรทางดานภาษศลกากร แกเจาหนาของสปป.ลาว (Thailand supports Laos Customs officials for training course in Thailand.)

2. ประเทศจดตงศนย “one stop service” บรเวณจดตรวจผานแดนทง 6 จด ไดแก

อ. เชยงแสน ,

อ. เชยงของ ,

อ. พบลมงสาหาร ,

จ. หนองคาย ,

จ. มกดาหาร ,

จ. บงกาฬ

(Thailand has established one stop service center at 6 border checkpoints, namely; Chiang Saen Chiang Khong Nongkhai Mukdahan

กรมศลกากร

ปร ะ เ ท ศ ไ ท ย (Customs (THA))

1. ประเทศไทยสนบสนนการฝกอบรมความรแกเจาหนาทศลกากรของสปป.ลาวในดานระบบตางส าหรบการปฏบตงานในโครงการน เมอ ป พ.ศ. 2551 (Thailand will continue to support Laos Customs officials for training course and computerize on customs procedure in 2008) 2. ประเทศไทยมการแกไขกฎหมายและระเบยบตางๆภายใน เพออ านวยความสะดวกในโครงการ

(Thailand is amending domestic laws and regulations to facilitate the single stop inspection.)



53




Phiboonmungsaharn Bueng Kan)

3. ประเทศไทยลงนามในบนทกความเขาใจตอการจดตงศนยจดตรวจผานแดนเดยวรวมกบสปป.ลาว เมอวนท 4 กรกฎาคม พ.ศ. 2548ในเสนทางดานเกบภาษ มกดาหาร-สะหวนเขต (Thailand signed MOUs on single stop inspection with Lao PDR on 4 July 2005. The single stop inspection center has been set up at Mukdahan-Savannakhet Customs Checkpoint. )

LT 1.7

โครงการความชวยเหลอในการผลตสนคาและการเขาสตลาดแก สปป.ลาว (Assistance on the production of goods in Laos and market access)

ประเทศไทยเปดตลาดสนคาเกษตรส าคญ ภายใตขอตกลง contract farming โดยการยกเวนภาษน าเขาและไมมการจ ากดปรมาณการน าเขาสนคา (Thailand opens market for agricultural commodities under contract farming by exempting import tax

กระทรวงการ คลงประเทศไทย (MOC)

อยในระหวางการด าเนนการ (Continued)


54




and unlimit quantity for import)

LT 1.8

โครงการศกษาความเปนไปไดในการจดตงตลาดขายสงและศนยกลางในการจดจ าหนายสนคาบรเวณชายแดนและในเขตสปป.ลาว (Feasibility Study on the establishment of wholesale markets and distribution centers in Lao PDR and border areas)

โครงการอยระหวางการพจารณาของสปป.ลาว (The project is under consideration of Lao PDR)

130 k USD

กรมการคาตางประเทศกระทรวงการ คลงประเทศไทย (DFT (THA))

รอการพจารณา (Pending)

LT 1.9

โครงการศกษาความเปนไปไดระบบแลกเปลยนสนคาตอสนคาและระบบการคาแบบตดบญช (Feasibility study on the implementation of barter trade and account trade system)

การประชมคณะกรรมาการรวมครงท 13 ทธนาคารกลางของสปป.ลาว ยงไมมความพรอมในการรองรบระบบการคาแบบบญช (According to the 13th JC meeting, Lao PDR Central Bank informed that it is not ready for the Account Trade System.)

กรมการคาตางประเทศ กระทรวงการ คลงประเทศไทย (DFT (THA))

รอการพจารณา (Pending)



55




LT 1.10

โครงการเมองพเมองนอง 1. สะหวนเขต-มกดาหาร(ระยะสน) 2. ตนผง-เชยงแสง 3.หวยทราย-เชยงของ 4.ทาแขก-นครพนม 5.ปากเซ-อบลราชธาน 6.เมองเงน-หวยโกรน(ก าลงเขาพจารณา) 7.เวยงจนทน-หนองคาย (Sister city program: a. Savannakhet – Mukdahan (Short term) b. Ton Pheung – Chiang Saen c. Houay Sai – Chiang Khong d. Thakhek –Nakhon Phanom e. Pakse – Ubon Ratchatani f. Muang Nguen – Houay Kon (to be considered) g. Vientiane–Nong Khai)

บนทกความเขาใจโครงการความรวมมอเมองพเมองนองระหวางมกดาหาร(ประเทศไทย) – สะหวนเขต(สปป.ลาว) ทงสองฝายลงนามเมอวนท 21 มนาคม พ.ศ. 2545 (The MOUs on sister city between Mukdahan (Thailand)-Savannakhet (Lao PDR) was signed on 21 March 2004.)

ทงสองประเทศตางเหนพองรวมกนในการใหสตยาบนในบนทกความเขาใจเรมกนตอความรวมมอแบบทวภาคในระดบจงหวด (Both sides recommended that the MOUs should be started with the consensus at the provincial level.)


56




LT 1.11

ประเทศไทย เสนอเพมจดตรวจสนคาขามแดนบรเวณ อ.เชยงแสน,

เชยงกก , และ ตนผง (Increase border checkpoints at Chiang Saen, Xieng kok and Tonpheung (Thai request)

จดตรวจเชยงแสนเปนจดตรวจระดบนานาชาต แตจดตรวจของสปป.ลาวทง 2 ทนนยงคงเปนจดตรวจในระดบจงหวดเทานน (Border checkpoints at Chiang Saen (Thailand) is an international level. Howerver, both checkpoints in Lao PDR are at local level.)

ประเทศไทยตองการใหสปป.ลาวพฒนาจดตรวจสนคาผานแดนมมาตรฐานในระดบนานาชาต (Thailand proposed Lao PDR to consider to upgrade its border checkpoints into international level.)

ทมา : Trade and Investment Facilitation Projects (Oct 2008 update) , ยทธศาสตรความรวมมอทางเศรษฐกจ อรวด-เจาพระยา-แมโขง(ACMECS : Ayeyawady – Chao Phraya – Mekong Economic Cooperation Strategy) , กระทรวงการตางประเทศ , ขอมลออนไลน , คนหาเมอวนท 23 กมภาพนธ พ.ศ. 2554 จากเวบไซด

http://www.acmecsthai.com/web/24.php?id=19940

การตอสกบการคอรปชนทางการเมองในเกาหลใต ในชวงตนของกระบวนการความเปนประชาธปไตย

วเชยร อนทะส

บทคดยอ

ระบบการเมองทประชาชนมสวนรวมอยางจ ากด มกเปดโอกาสใหผน าการเมองใชอ านาจอยางฉอฉล และเกดการคอรปชนทางการเมอง ในกรณเกาหลใต ปกจองฮและชอนดฮวานไดอ านาจทางการเมอง โดยการยดอ านาจและการปราบปรามฝายตรงขาม ในระหวางทอยในต าแหนง ปกจองฮไดใชการแกไขรฐธรรมนญ เพอขยายวาระการด ารงต าแหนง โดยขดขวางไมใหสมาชกพรรคฝายคานเขารวมประชม ประกาศภาวะฉกเฉน อนเปนผลใหสมชชาแหงชาตถกยบ และการด าเนนกจกรรมทางการเมองกลายเปนสงผดกฎหมาย ภายหลงจากปกจองฮถกสงหาร นายพลชอนดฮวานไดยดอ านาจภายในกองทพ รวบอ านาจทางการเมอง และปราบปรามผเรยกรองประชาธปไตย เพอกาวขนสต าแหนงผน าประเทศ อยางไรกตาม ชอนดฮวานและผสนบสนนกไมสามารถทดทานพลงการเรยกรองประชาธปไตย จงตองยอมแกไขรฐธรรมนญ ผลของกระบวนการความเปนประชาธปไตย ท าใหประชาชนเขามามสวนรวมทางการเมอง และตรวจสอบการท างานของรฐบาลได ในทสดกสามารถน าอดตประธานาธบดสองคนและผเกยวของมาพจารณาโทษตามกระบวนการยตธรรม ในขอหาการใชอ านาจโดยมชอบ ใชก าลงปราบปรามผเรยกรองประชาธปไตย และการเรยกรบสนบน อนถอเปนการคอรปชนทางการเมอง ผลจากการศกษายงแสดงใหเหนวาการแกไขหรอการตอสกบการคอรปชนทางการเมองในเกาหลใต ผมบทบาทส าคญในเรองดงกลาว หาใชเปนผน าการเมองหรอเจาหนาทของรฐไม หากแตเปนฝายคาน สามญชน และประชาสงคมแทน

ค าส าคญ : การคอรปชนทางการเมอง เกาหลใต ปกจองฮ ชอนดฮวาน กระบวนความเปนประชาธปไตย

นกวจยช านาญการพเศษ สถาบนเอเชยตะวนออกศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร



58

Fighting against Political Corruption in South Korea in the Early Period of Democratization

Wichian Intasi

Abstract

Political system with limited citizen participation creates opportunity for political leaders to commit corruption and abuse of power. In the case of South Korea, Park Chung-hee and Chun Doo-hwan gained power through military coup and opposition suppression. During his term in office, President Park passed a revised constitution, enabling him to rerun for office, without opposition members to participate in National Assembly session. He, furthermore, enforced emergency measures that resulted in dissolving National Assembly and forbidding political activities. After Park was assassinated, General Chun Doo-hwan seized power in the military, consolidated political power, suppressed pro-democracy demonstrations, and later became the president. However, he and his supporters could not resist the popular demand for democracy. They, eventually, agreed to amend the constitution in favor of democratic rule. Thanks to the democratization, South Koreans can participate in politics and exercise power to checks and balances. At last, they could bring two former presidents and officers to courts on allegation of abuse of power, suppression of pro-democracy movements, and acceptance of bribes. This study shows that fight against political corruption in South Korea was not fought by the political leaders and state officials, but it was opposition, common people, and civil society who struggled for the democracy.

Keywords: political corruption; South Korea; Park Chung-hee; Chun Doo-hwan; democratization

การตอสกบการคอรปชนทางการเมองในเกาหลใตในชวงตนของกระบวนการความเปนประชาธปไตย


59

บทน า

กอนทระบอบการเมองเกาหลใต พฒนาไปสการเปนประชาธปไตยอยางมนคง การตอสทางการเมองระหวางประชาชนกบผปกครองไดเกดขนอยางตอเนอง โดยถาเรมตนตงแตเกาหลใตประกาศใชรฐธรรมนญใน ค.ศ.1948 รฐบาลทมประธานาธบดอซงมน (Syngman Rhee) เปนผน า ซงถอเปนรฐบาลแรกของเกาหลใต ภายหลงการไดรบเอกราช กตองสนสดลงใน ค.ศ.1960 เพราะการชมนมตอตานของประชาชน นกศกษาและปญญาชน เนองจากผน าการเมองใชกลไกของรฐโกงการเลอกตง ถดจากนนมาอกหนงป นายพลปกจองฮ (Park Chung-hee) ไดกอรฐประหารโคนลมรฐบาลพลเรอน โดยอางการคอรปชนเปนมลเหตหนงของการยดอ านาจ อยางไรกตาม ภายหลงลาออกจากกองทพและเขาด ารงต าแหนงผน าเกาหลใต ปกจองฮกลบใชกลวธในการอยในอ านาจ ไมแตกตางไปจากผน ากอนหนาเขา ไมวาการใชวธขบงคบหรอฉอฉลในการแกไขรฐธรรมนญ เพอขยายวาระการด ารงต าแหนง การขจดคแขงทางการเมอง รวมทงการเรยกรบสนบนตางๆ ผลจากการผกขาดอ านาจและความตองการรกษาอ านาจ ท าใหเขาถกสงหารในเดอนตลาคม ค.ศ.1979 ภายหลงจากด ารงต าแหนงผน าเกาหลใตมากวา 18 ป เมอสนสดยคปกจองฮ เกาหลใตกยงคงปกครองโดยรฐบาลอ านาจนยม เมอนายพลชอนดฮวาน (Chun Doo-hwan) ไดยดอ านาจภายในกองทพ ถดมาจงเขามามอ านาจทางการเมอง โดยใชก าลงทหารปราบปรามผชมนมเรยกรองประชาธปไตยทเมองควางจ (Gwangju) หลงจากนนจงเขาด ารงต าแหนงผน าเกาหลใตในเดอนสงหาคม ค.ศ.1980 ในสมยชอนดฮวานเปนผน ารฐบาล เขาเปนอกผหนงทใชอ านาจโดยมชอบ ปราบปรามฝายตรงกนขาม ปดกนการน าเสนอขอมลขาวสาร และเรยกรบสนบนเพอน าไปใชเปนกองทนการเมอง (slush fund) ในการชวยผสมครพรรครฐบาลใหไดรบชยชนะในการเลอกตง อยางไรกตาม ถงแมเกาหลใตไดมรฐบาลแบบอ านาจนยมปกครองตดตอกนมาเกอบ 40 ป แตดวยการเตบโตของพลงตอตานรฐบาลหรอแชยา (Jaeya) อนประกอบดวยประชาชน นกศกษา ปญญาชน นกกฎหมาย นกเขยน นกเคลอนไหวทางสงคม และนกหนงสอพมพ ทเรยกรองอยางไมลดละเพอใหมระบอบการเมองแบบประชาธปไตย ในทสดผน าการเมองจ าตองยนยอมใหมการแกไขรฐธรรมนญ และปฏรปการเมองขนใน ค.ศ.1987 โดยประชาชนไดรบสทธและเสรภาพในการมสวนรวมทางการเมอง และรฐบาลตองอยภายใตการตรวจสอบจากประชาชน จากหลกประกนดงกลาว จงท าใหเกาหลใตสามารถน าอดตประธานาธบดมาลงโทษ ในขอหาการใชอ านาจโดยมชอบ การปราบปรามประชาชน และการคอรปชน อนถอเปนจดเรมตนส าคญในการแกไขปญหาการคอรปชนทางการเมอง

ในบทความน ผเขยนมเปาหมายเพอศกษาการคอรปชนทางการเมองในเกาหลใต โดยเนนทการกระท าของผน าการเมองคอปกจองฮและชอนดฮวาน ซงเปนบคคลทมอทธพลทง


60

ในกองทพและในวงการเมอง สมยทระบอบการเมองเกาหลใตเปนแบบอ านาจนยม ทงนเพอใหทราบวาผน าเกาหลใตทงสองใชวธการใดในการเขาสอ านาจและรกษาอ านาจ และถดจากนนจกชใหเหนวาปจจยใดทท าใหเกาหลใตสามารถแกไขปญหาการคอรปชนทางการเมอง ซงอาจเรยกไดวาเปนความส าเรจแบบกาวกระโดด เพราะผลดงกลาวท าใหระบอบประชาธปไตยของประเทศมความมนคง และผน าไมอาจใชวธการฉอฉล เพอใหตนเขาสต าแหนงและอยในอ านาจไดเหมอนในอดต

แนวคดการคอรปชนทางการเมอง

นกวชาการไดใหความหมายการคอรปชนแตกตางกนออกไป ดงเชน โจเซฟ ไนย (Joseph S. Nye) ไดใหความหมายของการคอรปชนวาเปนพฤตกรรมทเบยงเบนไปจากหนาทตอสาธารณะ ซงก าหนดไวอยางเปนทางการ เนองจากการค านงถงประโยชนสวนตน และการละเมดกฎเกณฑ อนเปนการแสวงหาประโยชนโดยมชอบ อาทเชน การเรยกรบสนบน การเออประโยชนใหพวกพองและเครอญาต และการเบยดบงเอาผลประโยชนจากสวนรวม โดยไมชอบดวยกฎหมาย (Nye 1978: 566-67) สวนเจมส สกอต (James C. Scott) ไดน าปจจยสงทไมใชตลาด (nonmarket) หรอแบบแผนดงเดม (parochial) กบปจจยตลาด (market) มาเปนบรรทดฐานในการอธบาย โดยการคอรปชนแบบดงเดมจะใชความเปนเครอญาต ความชอบพอ และการอยในพวกหมเดยวกน เปนเครองมอหรอสะพานในการเขาหาผมอ านาจ ในขณะทการคอรปชนซงอธบายดวยปจจยตลาด การแลกเปลยนผลประโยชนกน ไมไดขนอยกบความสมพนธสวนบคคลหรอความเปนเครอญาต แตขนอยกบวาใครสามารถจายผลประโยชนใหอกฝาย (ผมอ านาจอนมตหรอชวยเหลอ) ไดมากทสด ซงในโลกแหงความเปนจรง กไมสามารถระบไดวาการคอรปชนทอธบายดวยปจจยทงสอง ลกษณะใดเกดขนมากนอยกวากน (Scott 1972: 88-89)

ส าหรบความหมายและแนวคดการคอรปชนทางการเมอง ทอารโนลด ไฮเดนไฮเมอร (Arnold J. Heidenheimer) ไดใหไว ประกอบดวยแนวทางต าแหนงหรอหนาทสาธารณะ (public office-centered approach) แนวทางผลประโยชนสาธารณะ (public interest-centered approach) และแนวทางตลาด (market-centered approach) โดยการใหความหมายของสองแนวทางแรกเปนการองอยกบปทสถาน หรอการวนจฉยในสงทควรเปน (normative judgment) ซงเกยวของกบขอบเขตของต าแหนงหรองานสาธารณะกบผลประโยชนของสาธารณะ โดยมกฎหมายเขามาเกยวของ เมอเปนเชนน การใหความหมายการคอรปชนทางการเมองจง



61

หมายถงการกระท าของบคคลทขดตอขอก าหนดของกฎหมาย โดยฉกฉวยเอาผลประโยชนของสวนรวมไปเปนผลประโยชนของตนเอง (Heidenheimer 1978: 4-6)

แตการน าเอาขอก าหนดทางกฎหมายมาเปนบรรทดฐาน กมขอจ ากดในการตความวาพฤตกรรมใดเปนสงทผดกฎหมายหรอไมนน ยอมแตกตางกนไปในแตละประเทศ การใหสงของแกเจาหนาทรฐในประเทศหนง อาจถอเปนเรองปรกต แตในอกประเทศหนง อาจมองวาเปนพฤตการณทเขาขายคอรปชน (สวนแนวทางดานตลาดไดใชแนวคดดานเศรษฐกจมาชวยวเคราะห จงมมมมองทกวางกวาการมองในแงการใชตวบทกฎหมาย) และการน าเอาหลกกฎหมายมาเปนพนฐานในการใหนยาม ถอวาหลกเลยงไมพนกบการใหนยามหรอความหมาย ในสงทควรจะเปนเกยวกบประชาธปไตย แตประชาธปไตยในหลากหลายรปแบบตองวางอยบนหลกการพนฐานบางประการ ดงนนในสงคมประชาธปไตย ถาการกระท าใดทสอใหเหนวาบคคลสาธารณะหรอนกการเมองละเมดตอหลกการดงกลาว ยอมเขาขายวาเปนการคอรปชนทางการเมอง (Heywood 1997: 422-23)

จากขอจ ากดในการหาจดลงตวของนยามการคอรปชนทางการเมอง อนเนองมาจากการใชกฎหมายเปนเกณฑพจารณาวาการกระท าใดของบคคลสาธารณะ อยในขายหรอไม จงไดมผเสนอแนวคดในเชงสงคม โดยมองวาการกระท าใดจะเขาขายเปนการคอรปชนทางการเมองหรอไมนน ใหดจากมตมหาชนในขณะนนจะมองวาเปนหรอไม แตการใหนยามคอรปชนในลกษณะนกเผชญขอจ ากดบางประการอย (Heywood 1997: 424) กลาวคอ ประการแรก รฐบาลหรอเจาหนาทของรฐปกปด หรอไมใหขอมลขาวสารอยางกระจางแจงเกยวกบกจกรรมของรฐบาล ประการทสอง การตงอยบนขอสมมตฐานทวาประชาชนสามารถแสดงความคดเหนไดอยางเปดเผยนน คงจะเปนไปไมได ส าหรบผทอยในประเทศซงรฐบาลปกครองดวยรปแบบอนทไมใชประชาธปไตย ประการทสาม การพงพาการใหนยามในเชงสงคม ท าใหการวเคราะหในเชงเปรยบเทยบอาจไรประโยชน เพราะความแตกตางกนในดานวฒนธรรม และประการทส มตมหาชนทน ามาชว ดนนมจ านวนขนาดไหนจงจะเพยงพอ เกนกวากงหนงเหมาะสมหรอไม กเปนประเดนปญหาอกเชนกน

ถงแมการระบวาพฤตกรรมใดเขาขายการกระท าททจรตหรอคอรปชน ยงเปนขอถกเถยงกนอย อารโนลด ไฮเดนไฮเมอรไดตงเปนขอสงเกตวาการคอรปชนทางการเมองอาจแบงออกไดเปนสามประเภทหรอลกษณะ โดยใชหลกเกณฑเกยวกบการรบรของบคคล ระหวางสาธารณชนกบผน าทางการเมองหรอเจาหนาทของรฐ โดยประเภทแรกเปนการคอรปชนสด า (black corruption) ในกรณน ทงสาธารณชนและเจาหนาทของรฐหรอผน าการเมองตางเหนวาเปนการคอรปชน ประเภททสองเปนการคอรปชนสขาว (white corruption) ถอเปนการทจรตใน


62

เรองเลกนอย ซงเปนเรองทพอยอมรบหรออดกลนได ถาจะไมมการลงโทษ ประเภททสามเปนการคอรปชนสเทา (gray corruption) กรณนฝายหนงมองวาเปนการคอรปชนและควรลงโทษ แตอกฝายมความเหนแยง (Heidenheimer 1978: 26-28)

เมอพจารณาจากความเหนและขอสงเกตดงทกลาวมา เราอาจระบถงลกษณะการคอรปชนทางการเมองวาเปนการกระท าของบคคลทด ารงต าแหนงการเมองหรอเจาหนาทของรฐ เพอแสวงหาประโยชนใหตนเองและหรอกลมการเมองทตนสงกด โดยประโยชนดงกลาวอาจเปนอ านาจ ทรพยสนเงนทอง ความนยมชมชอบ และการสนบสนน ในการทจะอยในต าแหนงหรออ านาจอยางยาวนาน ดงนนการทผน าการเมองใชกลวธบบบงคบใหสภาผานรางรฐธรรมนญ เพอใหตนเองสามารถด ารงต าแหนง โดยไมจ ากดวาระ จงถอวาเปนการคอรปชนทางการเมองอยางหนง รวมทงการงดเวนการใชกลไกตามรฐธรรมนญ โดยใชอ านาจพเศษแทน เพอใหสามารถใชก าลงเขาปราบปรามฝายตรงกนขาม

ส าหรบรปแบบการคอรปชนทางการเมอง โรเบรต แอนน จอหนสน (Robert Ann Johnson) และชาเลนดรา ชามา (Shalendra Sharma) ไดรวบรวมรปแบบตามทเจรลด ไคเดน (Gerald E. Caiden) และนกวชาการทานอนๆ เสนอไว ดงน (Johnson and Sharma 2004, 2; สงศต พรยะรงสรรค, 2549, 33-34) การใหและการรบสนบน เคลพโตเครซ (Kleptocracy) หรอการขโมยและการแปรรปทนของรฐ การกระท าอนไมเหมาะสม (การปลอมแปลง การฉอฉลและการใชทนของรฐไปในทางทผด) การไมกระท าตามหนาท (ลทธพรรคพวก) การใชอทธพลทางการคา (การแสดงตนเปนนายหนาและการขดกนแหงผลประโยชน) การรบของขวญอนมควร (เชคของขวญมลคาสง) ปกปดการบรหารงานทไมถกตอง (การปดบงและการใหการเปนเทจ) การใชอ านาจในทางทผด (ขมขและการท าใหเกดความเกรงกลว) การใชกฎระเบยบ (อยางมอคตและล าเอยง) การทจรตการเลอกตง การแสวงหาคาเชาทางเศรษฐกจ (การเรยกเกบสวนแบงอยางผดกฎหมาย ภายหลงการสรางภาวะการขาดแคลนเทยมขน) ผอปถมภกบผอยภายใตการอปถมภ (นกการเมองแจกสงของตางๆ เพอแลกกบการสนบสนนของประชาชน) และการบรจาคในการรณรงคทผดกฎหมาย (ใหของขวญเพอหวงมอทธพลในก าหนดนโยบายและการออกกฎระเบยบตางๆ)

การคอรปชนทางการเมองของปกจองฮ

เกาหลใตในชวงทปกจองฮเปนผน าประเทศ ถอเปนยคทเกดการคอรปชนทางการเมองอยางเดนชด เพราะผน าผกขาดอ านาจการเมอง ไมเปดโอกาสใหประชาชนเขาไปมสวนรวม อาศยกฎหมายและกลไกของรฐในการปราบปรามนกการเมองและพรรคการเมองฝาย



63

คาน รวมทงฝายนตบญญตไมสามารถถวงดลอ านาจ และตรวจสอบการท างานของฝายบรหาร เพราะประธานาธบดสามารถแตงตงสมาชกสมชชาแหงชาตไดถงหนงในสาม ถงแมรฐบาลทมผน าแบบอ านาจนยมน มสวนท าใหเกาหลใตพฒนาเศรษฐกจกาวหนาอยางรวดเรว แตมองในดานกลบกน กมคนจ านวนมากทถกเอารดเอาเปรยบ ดงเชนคนงานในโรงงานถกกดคาจางแรงงาน เพราะรฐบาลมงใหสนคาทผลตไดมตนทนต า เพอใหสามารถแขงขนไดในตลาดตางประเทศ นอกจากน การผกขาดอ านาจเปนระยะเวลายาวนาน ไดกอใหเกดการคอรปชนขนในหลากหลายรปแบบ โดยไมใชเฉพาะดานการเมองเทานน แตยงเกดขนในดานเศรษฐกจอกดวย

ส าหรบการใชอ านาจโดยมชอบของปกจองฮ ในการเขาสอ านาจและการรกษาอ านาจทางการเมอง ซงถอเปนการคอรปชนทางการเมอง โดยละเลยความส าคญดานสทธเสรภาพ และการเปดโอกาสใหประชาชนเขาไปมสวนรวมตดสนใจนน สามารถพจารณาได ดงน

1. การยดอ านาจจากรฐบาลพลเรอน

ในการรฐประหารเมอเดอนพฤษภาคม ค.ศ.1961 นายพลปกจองฮไดระบถงเหตผลนอกเหนอจากปญหาการคอรปชนแลว การยดอ านาจยงมเปาหมายเพอตอตานคอมมวนสต สรางความมนคงทางการเมองและฟนฟเศรษฐกจ ส าหรบการทจะท าใหการเมองมความมนคง คณะรฐประหารไดประกาศใชกฎหมายเพอสรางความบรสทธในทางการเมอง (Political Purification Act) โดยมเปาหมายสกดกลมนกการเมองเดม ไมใหเขามายงเกยวกบการเมอง แตเจตนารมณทแทจรงกคอการเตรยมการของนายพลปกจองฮ ทจะกาวขนด ารงต าแหนงผน าเกาหลใต (Eckert et al. 1990, 362) นอกจากนกการเมองแลว คณะรฐประหารยงไดจบกมและบบบงคบใหขาราชการ ทงพลเรอน ต ารวจ และทหาร ทถกพจารณาวาเปนฝายตรงกนขาม ลาออกจากต าแหนง เพอเปดทางใหผสนบสนนนายพลปกจองฮ เขาด ารงต าแหนงแทน เชนเดยวกนกบผทถกตงขอสงสยวาฝกใฝคอมมวนสต กถกจบกมคมขง ส าหรบสอมวลชน กถกปดกนเสรภาพในการเสนอขาวสารขอมลอยางตรงไปตรงมา

นอกจากน คณะรฐประหารยงยบสมชชาแหงชาต และสงหามด าเนนกจกรรมทางการเมอง จงเทากบเปดโอกาสใหคณะรฐประหารใชอ านาจโดยพลการ ในขณะเดยวกนสภาสงสดเพอการฟนฟบรณชาต (Supreme Council for National Reconstruction-SCNR) อนเปนองคกรทคณะรฐประหารกอตงขน โดยมนายพลปกจองฮเปนประธาน ไดจดตงส านกขาวกรองแหงชาต (Korean Central Intelligence Agency-KCIA) ขน เพอท าหนาทสบราชการลบ โดยมเครอขายอยในทกองคกร ไมเวนแตบรษทเอกชน เพอตดตามการเคลอนไหวของ


64

นกการเมอง สอสารมวลชน นกศกษาและผใชแรงงาน จนถงกลบมการเปรยบองคกรนวาเปนเสมอนตาและหของนายพลปกจองฮ (Kohli 2004, 89) และตามขอเทจจรง ผน าเกาหลใตทเปนเผดจการตางกไดใชหนวยงานนเปนเครองมอการเมอง ในการท าลายฝายตรงขาม อาทเชน การใสรายปายสวาสนบสนนคอมมวนสต การจบกมคมขง และการขดขวางการชมนมประทวง ดงนนในชวงทเกาหลใตอยในยคเผดจการ บคคลทด ารงต าแหนงผอ านวยการส านกขาวกรองแหงชาต จงตองเปนบคคลทมความใกลชดผน า

ส าหรบรฐธรรมนญทแกไขขนภายหลงการรฐประหาร และไดผานการลงประชามตในเดอนธนวาคม ค.ศ.1962 ก าหนดใหเปลยนรปแบบการเมองจากระบบรฐสภาไปเปนระบบประธานาธบด สวนสภาใหเปลยนเปนระบบสภาเดยว การลงสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสมชชาแหงชาต ตองไดรบความเหนชอบจากพรรคการเมองทสงกด และในระหวางทด ารงต าแหนงสมาชกสมชชาแหงชาต ถามการยายพรรค กจะเปนผลใหการเปนสมาชกภาพของสมชชาแหงชาตสนสดลง

2. การกาวเขาสต าแหนงผน าการเมอง

ผลจากการประกาศใชกฎหมายเพอสรางความบรสทธในทางการเมองเมอ ค.ศ.1962 ท าใหนกการเมองกวา 4,000 คน ถกสงหามไมใหยงเกยวกบกจกรรมทางการเมองเปนเวลาหกป และแมในปถดมา นกการเมองจ านวนหนงไดรบสทธทางการเมองคน แตกมนกการเมองอกสวนหนงยงคงถกตดสทธ เพราะฝายทหารมองวาบคคลเหลานเปนคแขงทางการเมองทนากลว และเมอนายพลปกจองฮเกดความมนใจวาเสนทางกาวขนสต าแหนงผน าเกาหลใต ไมมอปสรรคกดขวางแลว จงไดประกาศตอสาธารณะในเดอนธนวาคม ค.ศ.1962 ถงแผนการลาออกจากกองทพ เพอลงสมครรบเลอกตงในต าแหนงประธานาธบด

ในขณะเดยวกน ฝายกองทพและนายพลปกจองฮตางตองการทจะควบคมสมชชาแหงชาต เพอใหการออกกฎหมายเปนไปในทศทางทตองการ และไมใหขดขวางการใชอ านาจของฝายบรหาร คมจงพล (Kim Jong-pil) ซงเปนบคคลทนายพลปกจองฮใหความไววางใจ และแตงตงใหเปนผอ านวยการส านกขาวกรอง จงไดอาศยเครอขายและกลไกของส านกขาวกรองกอตงพรรคสาธารณรฐประชาธปไตย (Democratic Republican Party-DRP) ขน โดยในการเลอกตงประธานาธบดเมอวนท 15 ตลาคม ค.ศ.1963 ผลการเลอกตงปรากฏวานายพลปกจองฮ ซงสมครในนามพรรคสาธารณรฐประชาธปไตยไดรบชยชนะ โดยไดคะแนนเหนอกวาอดตประธานาธบดยนโบชอน (Yun Bo-son) เพยงเลกนอย และในเดอนพฤศจกายนถดมา พรรคสาธารณรฐประชาธปไตยกประสบชยชนะในการเลอกตงทวไป โดยไดทนงในสมชชา



65

แหงชาตเกนกวากงหนง และเมอครบวาระสปในการด ารงต าแหนง ผน าเกาหลใต ปกจองฮไดลงสมครรบเลอกตงอกครงในเดอนตลาคม ค.ศ.1967 ซงกประสบชยชนะ

อยางไรกตาม เมอใกลครบวาระการด ารงต าแหนงในสมยทสอง ปกจองฮไดด าเนนแผนการแกไขรฐธรรมนญ เพอเปดโอกาสใหเขาสามารถสมครรบเลอกตงในวาระทสามได โดยในเดอนกนยายน ค.ศ.1969 ญตตการแกไขรฐธรรมนญไดเขาสการพจารณาของสมชชาแหงชาต แตถกตอตานจากพรรคฝายคาน โดยสมาชกไดเขายดเวทการอภปรายในสมชชาแหงชาต แตสมาชกสมชชาแหงชาตสงกดพรรคสาธารณรฐประชาธปไตย อนเปนพรรครฐบาล ไดจดการประชมของตนเองขน ในอกอาคารหน งของสมชชาแหงชาต เพอผานรางการแกไขรฐธรรมนญ (Eckert et al. 1990, 363)

ถงแมปกจองฮประสบความส าเรจในการแกไขรฐธรรมนญ แตในอกดานหนงพลงของฝายคดคานการใชอ านาจแบบฉอฉลของเขาไดมเพมขน โดยในซกของนกการเมองฝายคาน โดยเฉพาะพรรคประชาธปไตย (Democratic Party-DP) ซงในเวลาตอมาเกดการแยกตวเปนพรรคประชาธปไตยใหม (New Democratic Party-NDP) ไดมนกการเมองรนใหม อาทเชน คมยองซม (Kim Young-sam) และคมแดจง (Kim Dae-jung) เขามามบทบาทแทนนกการเมองรนเกา และไดกลายเปนแกนน าของกลมทตอตานปกจองฮในเวลาตอมา

การเลอกตงประธานาธบดใน ค.ศ.1971 ถอวาเปนสงทไมงายนกส าหรบปกจองฮ ในการด ารงต าแหนงผน าตดตอกนเปนสมยทสาม เพราะประชาชนเกาหลใตเรมประจกษวา ผน าของเขาพยายามรกษาอ านาจ เพอด ารงต าแหนงตอไปอยางยาวนาน และทส าคญในการรกษาอ านาจดงกลาวไดใชวธการฉอฉล โดยไมค านงถงความถกตองและความชอบธรรม ดวยเหตน คมแดจงในฐานะผสมครพรรคฝายคานจงไดคะแนนเสยงอยางทวมทน จากผลงคะแนนเสยงในพนทเมอง ถงแมเมอนบคะแนนรวมในทกพนท ไดพายแพตอปกจองฮกตาม (Eckert et al. 1990, 364)

ผลการเลอกตงประธานาธบดในสมยทสาม ไดสรางความกงวลใหแกปกจองฮเปนอยางมาก เพราะการเตบโตของคนชนกลาง อนเปนผลจากการพฒนาเศรษฐกจ บคคลเหลานมรายไดและไดรบการศกษาอยในระดบด กอปรกบอาศยอยในเมอง จงมชองทางการรบรขอมลขาวสารมากขน ยอมตดสนใจไดวาสงทรฐบาลกระท าถกหรอผด ดงนนหากรฐบาลจะใชอ านาจตามอ าเภอใจ จงมโอกาสเผชญการตอตาน ในขณะเดยวกน ผใชแรงงานในภาคการผลตกตระหนกถงการถกเอารดเอาเปรยบ อนเนองจากนโยบายสงเสรมการสงออก ท เนนใหราคาสนคาต า จงกอใหเกดการกดคาจางแรงงาน นอกจากน สหรฐอเมรกาซงเปนพนธมตรส าคญของเกาหลใต เรมปรบทาทตอประเทศในเอเชย ตามหลกการนกสน (Nixon Doctrine) ซง


66

ประกาศใน ค.ศ.1969 ทมเปาหมายใหประเทศในเอเชย พงตนเองในดานความมนคง จากทาทเชนนไดสรางความกงวลใหแกเกาหลใตไมใชนอย เพราะเกาหลเหนอยงเปนภยคกคามตอความมนคงอย

3. การมงสเปาหมายการเปนผน าแบบตลอดกาล

จากสถานการณดงทกลาวมา ไดเปนเหตใหปกจองฮตดสนใจประกาศภาวะฉกเฉน (state of emergency) ในเดอนธนวาคม ค.ศ.1971 งดการบงคบใชรฐธรรมนญ ยบสมชชาแหงชาตและพรรคการเมอง หามด าเนนกจกรรมทางการเมอง และจ ากดสทธและเสรภาพในดานตางๆ ของประชาชน ถดจากนนรฐบาลไดจดการแกไขรฐธรรมนญ และน าไปใหประชาชนลงประชามตในเดอนพฤศจกายน ค.ศ.1972 ในขณะทยงประกาศภาวะฉกเฉนอย รฐธรรมนญนมผลบงคบใชในเดอนธนวาคมถดมา โดยเปนทรจ กกนในนามรฐธรรมนญยซน (Yushin Constitution) ซงยซนมความหมายวาการปรบปรงหรอการรอฟนใหมชวตชวา (revitalizing reform) แตในขอเทจจรง รฐธรรมนญไดเพมความเปนเผดจการใหแกประธานาธบด โดยประชาชนแทบไมมบทบาทในการตรวจสอบการท างานของรฐบาล ดงนนจงเปนชองทางใหเกดการใชอ านาจโดยมชอบ ทงนกการเมองและเจาหนาทของรฐ

ส าหรบรฐธรรมนญยซน ซงกลายเปนเครองมอทผน าการเมอง ใชแสวงหาประโยชนเพอการอยในอ านาจนน มสาระทส าคญคอ ประการแรก ก าหนดใหสภาแหงชาตเพอการรวมประเทศ (National Council for Reunification) เปนองคกรทท าหนาทเลอกประธานาธบด เลอกบคคลเพอท าหนาทสมาชกสมชชาแหงชาตจ านวนหนงในสาม และใหความเหนชอบการแกไขรฐธรรมนญตามทสมชชาแหงชาตเสนอ ประการทสอง ประธานาธบดมอ านาจในการยบสมชชาแหงชาต การประกาศใชมาตรการฉกเฉน และการเสนอชอบคคลเพอเปนสมาชกสมชชาแหงชาตจ านวนหนงในสาม ส าหรบวาระการด ารงต าแหนงประธานาธบดก าหนดไวหกป และไมมการจ ากดวาระ และประการทสาม สมชชาแหงชาตถกลดทอนอ านาจลง เนองจากสมยการประชมสน และการตรวจสอบรฐบาลแทบกระท าไมได (Kil 2001, 49)

ส าหรบสภาแหงชาตเพอการรวมประเทศ อนเปนองคกรทแสดงบทบาทส าคญของรฐ ประกอบดวยตวแทนทมาจากการเลอกตงโดยตรงราว 2,000 คน และสวนหนงเปนตวแทนซงปกจองฮคดสรรมา โดยมจ านวนรวมไมเกน 5,000 คน สภาแหงชาตเพอการรวมประเทศไดออกเสยงอยางเปนเอกฉนท ในการเลอกปกจองฮเปนผน าเกาหลใต ในการประชมเมอ ค.ศ.1972 และ ค.ศ.1978



67

ภายหลงการประกาศใชรฐธรรมนญยซน ปกจองฮไดเรมแผนการพฒนาอตสาหกรรมหนก และการสรางความชอบธรรมในการอยในอ านาจ ส าหรบเหตผลสวนหนงในการพฒนาอตสาหกรรมหนก กเพอตอบสนองตอเปาหมายการพงตนเองดานการปองกนประเทศ เพราะสหรฐอเมรกาก าหนดแผนการถอนทหารออกจากเกาหลใต และการทความสมพนธกบเกาหลเหนอยงอยในลกษณะเปนศตรกน โดยประเภทของอตสาหกรรมทไดรบการสงเสรม ไดแก การตอเรอ อเลกทรอนกส เครองจกรกล เหลก รถยนต ปโตรเคม นวเคลยรและอนๆ ทใชเทคโนโลยข นสง การเนนการพฒนาอตสาหกรรมหนก ไดกลายเปนอกปจจยหนงทกอใหเกดการคอรปชน โดยปกจองฮและผใกลชดไดเรยกรบประโยชน จากการอนมตโครงการ การใหสนเชอ และการใหสทธพเศษตางๆ

ผลจากการทปกจองฮรวบอ านาจการเมอง ในขณะทสมชชาแหงชาตโดยเฉพาะพรรคฝายคาน ไมอยในสถานะทจะถวงดลการใชอ านาจของรฐบาลได การตอตานรฐบาลจงเกดขนอยางตอเนอง อนเปนเหตใหตองก าหนดมาตรการตอบโต ดงในเดอนมกราคม ค .ศ.1974 รฐบาลไดแถลงเกยวกบการแกไขรฐธรรมนญ และการประกาศมาตรการฉกเฉนฉบบทหนง ทก าหนดหามการวพากษวจารณการแกไขรฐธรรมนญ พรอมกนนนไดจดตงศาลฉกเฉน ตอมาไดประกาศใชมาตรการฉกเฉนฉบบทสอง เพอจดการกบการตอตาน การวพากษวจารณ การขอใหทบทวนและการยกเลกรฐธรรมนญยซน รวมทงการหามด าเนนกจกรรมตางๆ โดยผฝาฝนและถกจบกมจะไมไดรบการประกนตวจากศาล ผกระท าผดตองรบโทษจ าคก 15 ป โดยการไตสวนจะเปนไปตามมาตรการฉกเฉน และการวพากษวจารณกไมอาจกระท าได (ชองอลจนและวเชยร อนทะส, 2553)

ตอมาในเดอนเมษายน ค.ศ.1974 รฐบาลปกจองฮไดประกาศใชมาตรการฉกเฉนฉบบทส เพอปราบปรามการเคลอนไหวของกลมนกศกษา โดยมเปาหมายลงโทษผน าขบวนการนกศกษา สวนสถานศกษาซงนกศกษาสงกดอยอาจถกสงปด ถงแมรฐบาลไดก าหนดมาตรการทแขงกราวเพอปราบปราม แตการเรยกรองใหแกไขรฐธรรมนญกยงด าเนนอย ท าใหปกจองฮตองออกมาแสดงจดยนในเดอนมกราคม ค.ศ.1975 วารฐธรรมนญยซนมทงผสนบสนนและผคดคาน ดงนนจงควรรบฟงความคดเหนของประชาชน โดยการลงประชามตกอน แตพรรคประชาธปไตยใหมกบกลมตอตานรฐบาลไดคดคาน ตอมาในเดอนกมภาพนธ รฐบาลไดจดการลงประชามต โดยมผลงคะแนนเสยงสนบสนนรฐธรรมนญยซนรอยละ 73.1

อยางไรกตาม ขบวนการตอตานรฐธรรมนญยซนกยงด าเนนตอไป โดยในเดอนกมภาพนธ รฐบาลปกจองฮไมอาจทานตอแรงกดดนทงภายในและภายนอกประเทศได จงผอนคลายมาตรการฉกเฉนบางสวน ปลอยตวนกศกษาและผคดคาน ซงถกคมขงเพราะละเมด


68

มาตรการฉกเฉน แตกยงมเสยงเรยกรองใหแกไขรฐธรรมนญ ฝายรฐบาลจงประกาศมาตรการฉกเฉนฉบบทเจด และฉบบทเกา ซงประกาศในเดอนพฤษภาคม โดยมสาระส าคญระบวาการเรยกรองใหแกไขและการรายงานหรอเผยแพรขอความ อนไมเหมาะสมเกยวกบรฐธรรมนญยซน ถอเปนการละเมดกฎหมาย ผฝาฝนจะถกจบกมและไมไดรบการประกนตว รวมทงการชมนมประทวงของนกศกษากไมสามารถกระท าได ถาไมไดรบอนญาต มาตรการฉกเฉนฉบบนถอวาใหอ านาจแกฝายบรหารมากกวาฉบบใดๆ (ชองอลจนและวเชยร อนทะส , 2553) นบจากการประกาศประกาศใชมาตรการฉกเฉนฉบบแรกใน ค.ศ.1974 มาจนถง ค.ศ.1979 อนเปนปทปกจองฮถกสงหาร มการกลาวถงการบรหารงานของปกจองฮในชวงนวาเปนยคมาตรการฉกเฉน (Era of Emergency Decrees) และผลทปรากฏขน กดไมตางอะไรไปจากการประกาศสงครามระหวางรฐบาลกบประชาชน (Lee 2007, 35)

เมอพจารณานบจากชวงทปกจองฮรวบอ านาจการเมองอยางเบดเสรจ ผทไมเหนดวยกบการกระท าดงกลาวหรอแชยา ไดรวมตวกนขนเปนองคกรเคลอนไหว เพอกดดนใหผน าการเมองและรฐบาลรบฟงความคดเหนและความตองการ รวมทงใชอ านาจการเมองไปในทางทถกตอง การรวมตวของกลมตอตานรฐบาลทส าคญในชวง ค.ศ.1974-1979 ไดแก สภาแหงชาตเพอการฟนฟประชาธปไตย (National Congress for the Restoration of Democracy) แนวรวมแหงชาตเพอประชาธปไตย (National Coalition for Democracy) แนวรวมแหงชาตเพอประชาธปไตยและการรวมประเทศ (National Coalition for Democracy and Reunification) ในสวนทเปนองคกรดานศาสนา ไดแก สมาคมนกบวชคาทอลกเพอความยตธรรม (Catholic Priests’ Association for Justice) ดานกลมวชาชพตางๆ ไดแก สภาองคกรการเคลอนไหวดานสทธมนษยชนเกาหล (Korean Council for Human Rights Movement) สภานกเขยนเพออสรภาพ (Council of Writers for Practicing Freedom) และสมาคมอาจารยทถกใหออกเพราะการตอตานรฐบาล (Council of Dismissed Professors) เปนตน (Kim 2000, 58-59) การเคลอนไหวของกลมตางๆ เหลาน ไดถกรฐบาลขดขวางและปราบปรามอยางหนก แตกไมไดท าใหกลมสลายตว กลบยนหยดตอสโดยยดแนวทางไมใชความรนแรง

ถงแมกลมตอตานอ านาจเผดจการของปกจองฮ ไดเคลอนไหวอยางตอเนอง แตในเดอนกรกฎาคม ค.ศ.1978 สภาแหงชาตเพอการรวมประเทศกไดจดการเลอกประธานาธบดขน โดยพรรคฝายคานไมยอมสงผสมคร จงเปนผลใหปกจองฮเปนผสมครเพยงคนเดยว โดยจ านวนผมสทธลงคะแนน 2,581 คน มาลงคะแนน 2,578 คน เปนบตรด 2,577 ใบ และผลงคะแนนทง 2,577 คน ไดเลอกปกจองฮเปนผน าคนตอไป จากผลการเลอกตงจงเปนการชใหเหนวา สภาแหงชาตเพอการรวมประเทศ มไดรบฟงความคดเหนของประชาชน หรอใช



69

ดลยพนจอยางเปนอสระในการเลอกผน า ดงนนสถานะของสภานจงเปนเพยงตรายางประทบเทานน

4. การสนสดของระบอบยซน

การผกขาดอ านาจการเมองของปกจองฮ ไดสรางความไมพอใจใหแกผมความคดกาวหนา ซงตองการแสดงความคดเหนและใหขอชแนะในการปฏบตงานแกรฐบาล แตผน ากลบใชกลไกของรฐปดกน และปราบปรามผทมความคดเหนแตกตาง ดงกรณทเหนเดนชดคอการลกพาตวคมแดจง จากโรงแรมทพกในญปนเมอ ค.ศ.1973 โดยเจาหนาทส านกขาวกรองของเกาหลใต ดวยจดมงหมายทจะสงหาร เพอเปนการก าจดคแขงทางการเมองของปกจองฮ แตคมแดจงรอดชวตมาได เพราะการเขาแทรกแซงของสหรฐอเมรกา จากสภาพเชนนจงยงสรางความไมพอใจใหแกผรกความเปนธรรมมากขน โดยเฉพาะคนชนกลาง นกศกษาและปญญาชน

ในทสดการใชวธการกดขและการปราบปรามของปกจองฮ กไมสามารถตานทานกระแสความตองการเปลยนแปลงได เมอเกดกรณพนกงานของบรษทวายเอช อตสาหกรรม (Y.H. Industrial Company) ชมนมประทวง เนองจากบรษทปดกจการ ท าใหพนกงานไมไดรบความเปนธรรม จงรวมตวกนประทวงในเดอนสงหาคม ค.ศ.1979 บรเวณทท าการพรรคประชาธปไตยใหม เพราะหวงไดรบการสนบสนนและการคมครองจากพรรคฝายคาน และคาดวารฐบาลจะไมใชก าลงเขาปราบปราม แตรฐบาลปกจองฮกลบใชก าลงต ารวจเขาจบกมผประทวง เปนผลใหมผไดรบบาดเจบและเสยชวต จากเหตการณทเกดขน ท าใหคมยองซมในฐานะผน าพรรคฝายคาน ประกาศแผนโคนลมรฐบาลปกจองฮ และจากทาทเชนนเอง ไดเปนเหตใหพรรคสาธารณรฐประชาธปไตยซงเปนพรรครฐบาล อาศยเสยงขางมากทมอยในสมชชาแหงชาต ลงมตขบคมยองซมใหพนจากสมาชกภาพ (Kim 2000, 62-63)

จากเหตการณดงกลาวจงกลายเปนชนวนความขดแยง เพราะผสนบสนนคมยองซมในเขตเมองพซาน (Busan) และมาซาน (Masan) แสดงความไมพอใจและกอการชมนมประทวง ฝายรฐบาลเกดความหวนเกรงวาสถานการณอาจลกลามไปยงพนทอน ปกจองฮและชาจชอล (Cha Chi-chol) หวหนาฝายรกษาความปลอดภยประจ าตวประธานาธบด จงเหนความจ าเปนในการใชก าลงทหารเขาปราบปราม แตคมแจ-กย (Kim Chae-kyu) ผอ านวยการส านกขาวกรองไมเหนดวย เพราะเกรงวาสถานการณอาจบานปลาย จากความคดเหนไมตรงกนเชนนไดน าไปสการโตเถยง และกลายเปนเหตใหฝายหลงสงหารปกจองฮ และชาจชอลเสยชวตในเดอนตลาคม ค.ศ.1979


70

การคอรปชนทางการเมองของชอนดฮวาน

การสบทอดอ านาจตอของผน าทหาร

ภายหลงปกจองฮถกสงหาร การเมองเกาหลใตกยงคงอยภายใตวงวนของระบอบเผดจการ โดยเช-คยฮา (Choi Kyu-hah) ซงด ารงต าแหนงนายกรฐมนตรในขณะนน ไดรบเลอกใหเปนประธานาธบดสบแทน แตอ านาจการเมองทแทจรงกลบอยทกลมทหาร ซงมนายพลชอนดฮวาน (Chun Doo-hwan) และนายพลโนแทอ (Roh Tae-woo) เปนแกนน า โดยในชวงวนท 12-13 ธนวาคม นายพลทงสองไดกอการกระดางกระเดองตอผบงคบบญชา เขาจบกมผบญชาการทหารบกและนายพลอกหลายสบคน ดวยขอกลาวหาวาพวพนการสงหารปกจองฮ การกระท าดงกลาวไดน าไปสการปะทะกนของทหารทสนบสนนแตละฝาย (Fowler 1999, 268; Young 2003, 72) สดทายนายพลชอนดฮวานและนายพลโนแทอสามารถยดอ านาจได พรอมแตงตงตนเองและพวกพองเขาด ารงต าแหนงส าคญในกองทพ

ถดมาในเดอนเมษายน ค.ศ.1980 นายพลชอนดฮวานในฐานะแกนน ากลม ไดด าเนนการตามแผนทวางไว โดยเขาด ารงต าแหนงผอ านวยการส านกขาวกรอง อนถอเปนต าแหนงทมอทธพลทางการเมองมากทสดในขณะนน เพราะผน าสามารถใชประโยชนจากบคลากรและกลไก ในการตดตามพฤตกรรมของฝายตรงขาม โดยอางเหตผลดานความมนคง และในบางกรณไดกลาวหาบคคลทตกเปนเปาหมายวาเปนภยตอความมนคง จงน าไปสการจบกมและคมขง ทงทไมไดกระท าผดใดๆ เมอขาวผน าทหารเขาด ารงต าแหนงผอ านวยการส านกขาวกรองแพรกระจาย นกศกษาซงตางคาดหวงวาภายหลงยคเผดจการปกจองฮ การเมองเกาหลใตคงเปลยนแปลงไปสระบอบประชาธปไตย จงรสกผดหวงและเกดการรวมตวตอตาน และการเรยกรองใหยกเลกรฐธรรมนญยซน

ฝายผน าทหารตระหนกวาถานกศกษาประสบความส าเรจในการกดดน จนเปนผลใหตองโอนออนผอนตาม กจะเปนอปสรรคในการกมอ านาจการเมอง ถาผน าทหารกาวขนเปนผน ารฐบาลแลว กอาจตองเผชญการตรวจสอบและการถวงดล ซงจะเปนอปสรรคในการใชอ านาจดวยเชนกน ดวยเหตนฝายทหารจงประกาศกฎอยการศกในวนท 17 พฤษภาคม ครอบคลมพนททวประเทศ ยบสมชชาแหงชาต ปดวทยาลยและมหาวทยาลย หามด าเนนกจกรรมทางการเมอง และหามการนดหยดงาน พรอมกนนนไดเขาจบกมนกการเมองจ านวนหนง ในขอกลาวหายยงสงเสรมใหเกดความไมสงบขน

อยางไรกตาม การประกาศกฎอยการศกดงกลาวไดผลเฉพาะในบางพนท เพราะนกศกษาและประชาชนทเมองควางจ (Gwangju) จงหวดชอลลาใต (South Jeolla) ไมเหนดวยกบการกระท าของฝายทหาร จงรวมตวกนชมนมเรยกรองใหปลอยตวคมแดจงจากการคมขง



71

ซงคมแดจงถอเปนนกการเมองทมฐานเสยงสนบสนนอยางหนาแนน ในจงหวดชอลลาเหนอและจงหวดชอลลาใต ในขณะเดยวกนไดเรยกรองใหยกเลกการประกาศกฎอยการศก แตฝายทหารไมรบฟงพรอมกบสงก าลงจากกรงโซลเขาสลายการชมนม การเผชญหนากนระหวางผชมนมกบฝายทหารไดน าไปสความรนแรง อนเปนผลใหผชมนมไดรบบาดเจบและเสยชวตเปนจ านวนมาก ซงถอเปนโศกนาฏกรรมครงรายแรงในประวตศาสตรการเมองสมยใหมของเกาหลใต

ภายหลงเหตการณสลายการชมนมทเมองควางจ นายพลชอนดฮวานไดรวบอ านาจการเมองมากขน โดยในปลายเดอนพฤษภาคม ค.ศ.1980 ไดจดตงคณะกรรมการพเศษดานมาตรการความมนคงแหงชาต (Special Committee for National Security Measures) โดยมประธานาธบดเช-คยฮาเปนประธาน แตอ านาจทแทจรงกลบอยทนายพลชอนดฮวานและผสนบสนน จากสภาพดงกลาว จงเปนเหตใหประธานาธบดเช-คยฮาลาออกจากต าแหนงในเดอนสงหาคมถดมา และในเดอนเดยวกนนนเอง นายพลชอนดฮวานไดลาออกจากกองทพ และไดรบเลอกจากสภาแหงชาตเพอการรวมประเทศ ใหด ารงต าแหนงประธานาธบด

เมอไดกาวเปนผน าเกาหลใตแลว ชอนดฮวานไดตระหนกถงพลงตอตานรฐบาลทมมาตงแตสมยปกจองฮ อนเปนผลสบเนองจากการพฒนาเศรษฐกจ ทท าใหคนชนกลางขยายตวขนอยางรวดเรว และการสงเสรมการศกษาอนเปนผลใหจ านวนนกศกษาในระดบวทยาลยและมหาวทยาลยเพมขน ซงบคคลเหลานตางตองการสทธและเสรภาพในการแสดงออก และตองการใหรฐบาลเปดโอกาสใหพวกเขาและประชาชน มสวนรวมในทางการเมอง และตรวจสอบการบรหารงานของรฐบาล อนเปนการปองกนการใชอ านาจโดยมชอบ ดงนนชอนดฮวานจงด าเนนแผนการแกไขรฐธรรมนญ โดยจดใหมสภารางรฐธรรมนญ (Council for Constitutional Amendment) ขน และรฐธรรมนญฉบบแกไขไดผานการลงประชามตจากประชาชนในเดอนตลาคม ค.ศ.1980 อนเปนชวงทยงประกาศกฎอยการศกอย ตามรฐธรรมนญทแกไขใหม ก าหนดใหผด ารงต าแหนงประธานาธบดอยในวาระเจดป เมอพนจากต าแหนงแลว ไมสามารถกลบมาด ารงต าแหนงไดอก สวนสมชชาแหงชาตไดรบการฟนฟอ านาจขนใหม และในเดอนกมภาพนธ ค.ศ.1981 คณะผเลอกตงประธานาธบด (Presidential Electoral College) ไดเลอกชอนดฮวานใหด ารงต าแหนงประธานาธบด

นอกจากการใชก าลงปราบปรามผชมนมเรยกรองประชาธปไตยแลว ผน าการเมองยงคงมงปราบปรามบคคล กลมหรอองคกรทมความคดเหนแตกตาง เพราะเชอวาบคคลหรอองคกรเหลานจะท าใหความเชอถอในรฐบาลลดลง ดวยเหตน ภายหลงเหตการณทเมองควางจ ชอนดฮวานจงเรมตนรณรงคสะสาง (purification campaign) สอสารมวลชนขน ระหวางเดอนกรกฎาคมกบสงหาคม ค.ศ.1980 อนเปนผลใหสงพมพและวารสารจ านวน 172 หวเรอง ถกสง


72

หามตพมพเผยแพร นกหนงสอพมพและผท างานดานวทยและโทรทศนจ านวน 870 คน ถกใหออกจากงาน ดวยเหตผลไรความสามารถ หรอยยงปลกป นใหเกดกระดางกระเดองรฐบาล นอกจากน ชอนดฮวานยงสงปดหนงสอพมพจ านวน 7 ฉบบ สถานโทรทศน 3 แหง และส านกขาวอก 6 แหง ยงไปกวานน ยงหามผสอขาวหนงสอพมพซงตพมพในกรงโซล มผสอขาวประจ าในพนทตางจงหวด ในทางกลบกน ไดหามผสอขาวหนงสอพมพซงตพมพในตางจงหวด ท าหนาทผสอขาวประจ าอยในกรงโซล (Yang 2000, 152-53) เหตผลกเพอปดกนการรบรขอมลขาวสารของประชาชน มใหทราบขอเทจจรงเกยวกบเหตการณทเกดขน โดยใหรบรข อมลขาวสารเฉพาะทรฐบาลเหนวาจะกอประโยชนตอฝายตน

ผลการคอรปชนทางการเมองในยครฐบาลอ านาจนยม

จากทน าเสนอมาแสดงใหเหนวาปกจองฮและชอนดฮวานตางใชวธการอนมชอบ ในการไดมาซงอ านาจการเมองและการรกษาอ านาจ ดงนนเมอผน าการเมองเปลยนแปลงกตกาใหเออประโยชนตอตนเอง รวมทงการใชกลไกของรฐ เพอแสวงหาอ านาจและความมงคง การคอรปชนจงไมไดจ ากดอยเฉพาะในบรบททางการเมองเทานน แตไดคาบเกยวไปถงดานการบรหารราชการ สงคมและเศรษฐกจของประเทศดวย เหตผลทเปนเชนนนกเพราะการอย ในต าแหนงไมไดอยบนพนฐานการสนบสนนของประชาชน แตหากตงอยบนเครอขายการเมองและเศรษฐกจทผน าสรางขน ส าหรบผลกระทบของการใชอ านาจดงกลาว สามารถพจารณาไดเปนสองประเดนหลก ดงน

1. การเฟองฟของระบบพวกพอง

ในชวงทอซงมนเปนผน าเกาหลใต ไดอาศยต ารวจเปนกลไกส าคญในการรกษาอ านาจ โดยเฉพาะในชวงการเลอกตง เพอใหพรรคการเมองฝายรฐบาลไดรบชยชนะ และเพอเปนการตอบแทนการกระท าดงกลาว รฐบาลอซงมนจงแตงตงบคคลเหลานนใหด ารงต าแหนงทสงขน ทงนไมไดพจารณาวาผลงานทไดกระท า กอประโยชนตอสวนรวมหรอไม (วเชยร อนทะส 2550-51, 39-55) ซงสภาพทเกดขนดงกลาว ไดกลายเปนขออางหนงทนายพลปกจองฮใชในการกอรฐประหารเมอ ค.ศ.1961 เพอการลงโทษขาราชการทรวมทจรต

อยางไรกตาม เมอปกจองฮด ารงต าแหนงผน าเกาหลใต เขากลบใชอทธพลทมอยผานองคกรทท าหนาทรางรฐธรรมนญ ก าหนดสาระของรฐธรรมนญใหเออตอเขาในการอยในอ านาจการเมองไดอยางยาวนาน ดงการก าหนดใหประธานาธบดมอ านาจในการแตงตงสมาชกสมชชา



73

แหงชาตจ านวนหนงในสาม ซงสมาชกกลมนไดเปนทรจกกนในชอยจองเฮว (Yujonghoe) หรอกลมเพอนรฐบาล (Friends of Government Association) แนนอนวาสมาชกทแตงตงยอมเปนบคคลทสนบสนนและภกดตอปกจองฮ ดงนนจงคาดหวงไมไดทบคคลเหลาน จะวพากษวจารณหรอตรวจสอบการท างานของรฐบาล และเมอรวมกบสมาชกสมชชาแหงชาตทสงกดพรรครฐบาล จ านวนยอมมเกนกวากงหนง จงท าใหการผานรางกฎหมายของรฐบาลไมตองเผชญปญหา นอกจากน ยงเปนผลใหการตรวจสอบของพรรคฝายคานเผชญกบขอจ ากด

ในดานการบรหารราชการ เฉพาะสวนของกองทพกพบวา นายทหารระดบแกนน าในบางรนไดรวมตวกนอยางลบๆ จดตงเปนกลมชอฮานาเฮว (Hanahoe) หรอสมาคมหนงเดยว (Society for Oneness) โดยการรวมตวนไดเรมตงแตสมยปกจองฮ และด ารงอยมาจนถงสมยชอนดฮวานและโนแทอ สมาชกของกลมสวนใหญมกไดรบการแตงตงใหด ารงต าแหนงส าคญในกองทพ รวมทงไดรบอภสทธในดานตางๆ สมาชกฮานาเฮวนยงไดเขาแทรกแซงการเมอง ในชวงทแกนน าทงสามคนของกลมเรองอ านาจอย

นอกจากระบบพวกพองทเกดขนในกองทพแลว ในการบรหารราชการกพบวาสมยรฐบาลปกจองฮ ชอนดฮวานและโนแทอ การแตงตงบคคลใหด ารงต าแหนงระดบสงทงในทางการเมองและในการบรหารราชการ กมกแตงตงบคคลทมภมล าเนาเกด หรอมาจากพนทเดยวกนกบผน าการเมอง กลาวคอ ปกจองฮ ชอนดฮวานและโนแทอตางมาจากเมองแทก (Taegu or Daegu) จงหวดเคยงซงเหนอ (North Kyongsang or Kyungsangbuk-do) ดงนนการแตงตงและการเลอนต าแหนงบคคลจงไมไดขนอยกบความรและความสามารถ หากแตขนอยกบความเปนพวกพอง สภาพเชนนไดรบการกลาวขานวาเปนระบบทเค มาเฟย (T-K mafia or Taegu-Kyongbuk mafia) (Kil 2001, 59) เพราะบคคลทไดรบประโยชนลวนมาจากพนทดงกลาว

การทผน าการเมองยดถอระบบพวกพอง ไดมผลกอใหเกดความแปลกแยก และความรสกถกเลอกปฏบตระหวางคนทอยในภมภาคตางกน อนเปนมลเหตหนงทกอใหเกดความรสกภมภาคนยม (regionalism) ขน ซงเปนผลกระทบตอการพฒนาทางการเมอง โดยเฉพาะระหวางคนในพนทจงหวดเคยงซง (Kyongsang or Gyeongsang Provinces) กบคนในพนทจงหวดชอลลา (Cholla or Jeolla Provinces) เพราะประชาชนในพนทจงหวดชอลลาไดรบผลจากการพฒนาในสมยปกจองฮนอยกวาประชาชนในพนทอนๆ ขาราชการและนกการเมองจากพนทจงหวดชอลลา ยงไดรบโอกาสนอยในการด ารงต าแหนงส าคญ ทงในทางการเมองและการบรหารราชการ (Hahn 2001, 131) ดงนนเมอมการเลอกตงในระดบประเทศ ผสมครประธานาธบดบางคนจงไดรบคะแนนเสยงในพนทจงหวดชอลลาอยางทวมทน แตกลบ


74

ไดคะแนนเสยงในพนทจงหวดเคยงซงนอยมาก ดงการเลอกตงประธานาธบดใน ค.ศ.1992 คมแดจงไดคะแนนเสยงในพนทจงหวดชอลลาหรอโฮนม (Honam) รอยละ 91 ในขณะทไดคะแนนเสยงในพนทจงหวดเคยงซงหรอยองนม (Yeongnam) เพยงรอยละ 10.1 (Sonn 2003, 47) เหตผลทเปนเชนนกเพราะคมแดจงเกดในพนทจงหวดชอลลา และเปนผมบทบาทส าคญในการตอสกบรฐบาลอ านาจนยม โดยผน ารฐบาลเหลานลวนมพนเพจากจงหวดเคยงซง

2. การแสวงหาผลประโยชนรวมกนระหวางนกการเมองกบกลมธรกจขนาดใหญ

ดงททราบกนแลววาในสมยปกจองฮ รฐบาลไดมบทบาทสงในการพฒนาเศรษฐกจ จนมการกลาวอางกนวาการพฒนาของเกาหลใตในชวงนน เปนการพฒนาทชน าโดยรฐ โดยรฐบาลไดก าหนดแผนพฒนาระยะหาปฉบบแรก เพอเปนกรอบในการการพฒนา ซงประกาศใชใน ค.ศ.1962 ภายหลงจากนนไดประกาศใชแผนพฒนาระยะหาปในระยะถดมา โดยรฐบาลไดจดตงหนวยงานดานนโยบายและการวางแผน และการพฒนาทรพยากรบคคล เพอรองรบการพฒนา ผลการพฒนาดงกลาวท าใหภาคเศรษฐกจของเกาหลใตขยายตวอยางรวดเรว

ตอมาเมอถงชวงทศวรรษท 1970 ปกจองฮไดประกาศใชนโยบายการพฒนาอตสาหกรรมหนกและเคม (Heavy and Chemical Industries-HCIs) เพอใหประเทศกาวไปสการเปนประเทศอตสาหกรรม ซงการทจะบรรลเปาหมายดงกลาว รฐบาลจ าเปนตองแสดงบทบาทส าคญ ในการก าหนดนโยบายและการแสวงหาแหลงเงนทนใหกบเอกชน เพอน าไปลงทนและขยายกจการ นอกจากน รฐบาลยงไดก าหนดใหแตละจงหวดตองมนคมอตสาหกรรม ขยายการลงทนในโครงสรางขนพนฐาน และการขอความรวมมอภาคเอกชนผลตสนคาและบรการ ในสาขาทรฐบาลตองการ จากบทบาทดงกลาว จงท าใหรฐบาลสามารถมอทธพลเหนอภาคเอกชนในดานตางๆ โดยเฉพาะอยางยง การใหสนเชอและการใหหลกประกนในดานการกยมเงนทน ทงนยงไมนบรวมถงการอนมตการลงทนในโครงการตางๆ และการใหสทธพเศษดานภาษ

เมอความสมพนธระหวางรฐกบเอกชนตงอยบนพนฐานดงกลาว กอปรกบสภาพการเมองในขณะนนเปนแบบเผดจการ จงเกดการแสวงหาผลประโยชนในทางมชอบระหวางทงสองฝายขน กลาวคอ นกการเมองทด ารงต าแหนงในรฐบาลอาศยนโยบาย กฎระเบยบ และขอก าหนดตางๆ ใน การเรยกรบเงนและสงของเพอเปนการตอบแทน จากการอนมตเงนก หรอการอนมตงานประมลจดซอและจดจางในโครงการตางๆ ทรฐด าเนนการใหแกเอกชน



75

ถามองในดานการด าเนนธรกจ อาจกลาวไดวาฝายธรกจไดรบหลกประกนถงความตอเนอง และความมนคงในการประกอบการ เพราะไดรบสนเชอและโครงการตางๆ เมอมองในแงของรฐ กอาจกลาวไดเชนเดยวกนวารฐมผประกอบการทจะชวยใหโครงการตางๆ ด าเนนไปตามนโยบายและแผน แตถามองในแงประโยชนทจะเกดขนแกสวนรวม ประชาชนอาจไมไดรบประโยชนอยางเตมท เพราะการจดสรรทรพยากรไมไดตงอยบนพนฐานของการแขงขน และความเปนเหตเปนผล หากแตขนอยกบการแลกเปลยนผลประโยชนอนมควรได หรอความสมพนธในลกษณะสวนตวและความเปนพวกพอง ดงนนเงนและทรพยสนทนกการเมองและเจาหนาทของรฐไดรบ จงไมไดน าไปใชจายเพอสวสดการหรอเพอประโยชนแกสวนรวม หากแตจายไปเพอชวยใหนกการเมองอยในอ านาจ หรอไมกเปนการสะสมความมงคงสวนตน

ในชวงทเกาหลใตปกครองโดยรฐบาลเผดจการ การแสวงหาผลประโยชนอนมชอบรวมกนระหวางนกการเมองกบกลมธรกจขนาดใหญหรอแชบอล (Jaebol) และนกธรกจทวไป ไดเกดขนคอนขางแพรหลาย โดยผน าการเมองมกกดดนใหนกธรกจและกลมธรกจบรจาคเงนทอยในรปของชอน โจเซ (jun joseh) หรอคาใชจายทเสมอนหนงเปนภาษ (quasi-taxes) ในโอกาสส าคญๆ อาทเชน เทศกาลชซอก (Chuseok) หรอวนขนปใหมตามประเพณเกาหล (Traditional Korean Holiday)

ดงนนจงพบวาในสมยปกจองฮ พรรคสาธารณรฐประชาธปไตยซงเปนพรรครฐบาล ไดรบประโยชนจากเงนทนกธรกจและกลมธรกจขนาดใหญ บรจาคใหแกพรรคในรปของกองทนการเมอง (political fund) เปนจ านวนมาก ซงในขอเทจจรง เงนเหลานกคอสนบนทจายใหนกการเมองและผมอ านาจในรฐบาล เพอแลกกบประโยชนทจะไดรบในรปเงนกยมจากธนาคาร เงนกตางประเทศ ใบอนญาตการน าเขาและสงออกสนคา และอนๆ ส าหรบอตราการบรจาคโดยทวไป อยระหวางรอยละ 10-20 ของมลคาของเงนกทไดรบ กองทนการเมองหรอเงนบรจาคเหลาน สวนหนงน าไปใชจายในการรณรงคหาเสยงเลอกตง อกสวนหนงเปนเงนทแจกจายกนในบรรดานกการเมอง เพอใชในการรกษาความภกดของผอยภายใตการอปถมภเอาไว

ส าหรบรปแบบการใชจายเงนกองทนการเมอง แนนอนวาพรรครฐบาลยอมไดเปรยบในการเรยกรบเงนสนบน เพราะสมาชกพรรคด ารงต าแหนงในรฐบาล มอ านาจการตดสนใจในนโยบายและแผนงาน ดงนนเพอสรางหลกประกนใหสมาชกพรรคไดรบคะแนนนยม และผมสทธลงคะแนนเสยงเกดความรสกสนทสนมและพงพาได พรรคจงจ าเปนตองจดกจกรรมตางๆ ขนอยางตอเนอง ในกรณพรรคสาธารณรฐประชาธปไตยของปกจองฮ ไดก าหนดใหสมาชกจดงานสงสรรครวมกบประชาชน การสนบสนนการรวมตวเปนสมาคม การเขารวมงานพธการ เชน งานมงคลสมรส และงานเทศกาลวนหยด เปนตน นอกจากน กจดตงกลมประชาชนขนในระดบ


76

หมบาน โดยใหอยภายใตการดแลขององคกรในสวนกลาง ดงกรณขบวนการประชาชนเพอฟนฟชาต (People’s Movement for National Reconstruction) (Kang 2002a, 185-86) ซงในชวงการเลอกตง กลมเหลานจะกลายเปนฐานคะแนนใหกบผสมครพรรครฐบาล อนถอเปนอกรปแบบหนงของการซอเสยงเลอกตง

ภายหลงจากปกจองฮถกสงหาร ไดมรายงานระบวาคมจงพลซงเปนบคคลใกลชดของปกจองฮ มเงนสะสมมากกวา 150 ลานเหรยญสหรฐอเมรกา รวมถงทดนซงเปนฟารมปศสตวและไรสมจ านวนหลายเอเคอร และฟารมโคนมจ านวนหลายพนตว อฮรก (Lee Hu-rak) ซงมต าแหนงหวหนาเจาหนาทส านกประธานาธบด มทรพยสนสะสมจ านวน 40 ลานเหรยญสหรฐอเมรกา โอวอนชอล (Oh Won-chul) ผอ านวยการแผนพฒนาอตสาหกรรมหนกและเคม (Heavy and Chemical Industrialization Plan) มทรพยสนสะสมจ านวน 4.5 ลานเหรยญสหรฐอเมรกา และอเซโฮ (Lee Se Ho) อดตผบญชาการทหารบก มทรพยสนสะสมจ านวน 18.5 ลานเหรยญสหรฐอเมรกา(Kang 2002a, 188) โดยเงนเหลานถอวาไดมาจากการยกยอก และการเรยกรบสนบนจากนกธรกจและกลมธรกจขนาดใหญ



77

ตาราง การบรจาคเงนของกลมธรกจขนาดใหญใหแกกองทนการเมอง

หนวย : พนลานวอน

ก ล ม ธ ร ก จ ข น า ด ใ ห ญ (เรยงล าดบตามปรมาณ

การขายใน ค.ศ.1992)

กองทนการเมอง

แชมาอล อนดง

(ปกจองฮ ชอนด

ฮวาน)

มลนธอลแฮ

(ชอนดฮวาน)

กอ ง ท น พ ร ร คย ต ธ ร ร ม ประชาธปไตย (ชอนดฮวาน)

1. เฮยนแด (Hyundai) 7.4 5.15 0.52

2. ซมซอง (Samsung) 7.8 4.5 0.9

3. แอลจ (LG) 6.7 3.0 1.3

4. แทอ (Daewoo) 4.85 4.0 0.7

5. เอสเค (SK) 5.8 2.8 1.0

6. ซงโยง (Ssangyong) 2.7 1.5 0.8

7. ฮนจน (Hanjin) 4.5 2.2 0.6

8. โคเรยเอกโพลซพ

(Korea Explosives)

หรอฮนฮวา

(Hanhwa)

1.1 1.5 0.4

9. ฮโยซอง (Hyosung) 0.8 0.9 0.2

10. ทงกก (Dongkuk) 2.1 1.45 0.6

ทมา : Han Heung-soo and Ahn Byung-hoon, “Patterns and Realities of Illegal Political Funds in Korea” East and West Studies 7 (1994): 207 (in Korean) อางถงใน David C. Kang, Crony Capitalism: Corruption and Development in South Korea and the Philippines (New York: Cambridge University Press, 2002b), 103.


78

ตอมาในสมยชอนดฮวาน การเรยกรบเงนบรจาคจากนกธรกจและกลมธรกจขนาดใหญกยงคงปฏบตกนอย ดงกรณมลนธอลแฮ (Ilhae Foundation) ซงมความเกยวของโดยตรงกบชอนดฮวาน (ดงตวอยางขอมลทน าเสนอในตาราง) ถาพจารณาจากวตถประสงคของการจดตงมลนธ ไดระบไวเพอการวจยและร าลกถงรฐมนตรผเสยชวต ในกรณระเบดทเกดขนในพมาเมอ ค.ศ.1983 แตในขอเทจจรงมลนธกลบเปนแหลงรวบรวมเงนทเรยกรบจากกลมธรกจ ดงจากขอมลทระบวาประธานสหพนธอตสาหกรรมเกาหลใต (Federation for Korean Industries) เปนผท าหนาทรวบรวมเงนบรจาค ซงจ านวนเงนทมลนธอลแฮไดรบนน มจ านวนมากถง 90 ลานเหรยญสหรฐอเมรกา (Kang 2001, 92)

ความสมพนธระหวางนกการเมองกบกลมธรกจขนาดใหญ ในลกษณะทตางฝายตางไดรบประโยชน ยอมเกอหนนใหการด าเนนกจการของกลมเปนไปอยางตอเนอง แตถาความสมพนธของทงสองฝายไมราบรน ผลกระทบในทางลบมกตกกบฝายธรกจ ดงกรณของกลมซมซอง (Samsung) เกดความขดแยงกบรฐบาลปกจองฮ เนองจากบรษทฮนกกผลตปย (Hankuk Fertilizer Company) ซงเปนบรษทในเครอ ถกกลาวหาวากระท าผดกฎหมาย ในการน าเขาวตถดบเพอการผลต รฐบาลปกจองฮจงบบบงคบใหกลมซมซองขายกจการบรษทฮนกกผลตปยใหแกรฐบาล พรอมกบจบกมบตรชายของผกอตงกลมซมซอง (Wad 2002, 197-99) ในทางตรงกนขาม ถากลมธรกจขนาดใหญหรอนกธรกจมความสมพนธทดกบรฐบาลหรอนกการเมอง ซงหมายถงการใหความสนบสนนดานการเงนและสงของ เพอใหนกการเมองไดรบชยชนะในการเลอกตงหรอการอยในอ านาจ กลมธรกจขนาดใหญหรอนกธรกจกจะไดรบผลประโยชนตอบแทน และด าเนนธรกจไดอยางราบรน ดงในชวงการหาเสยงเลอกตงประธานาธบดใน ค.ศ.1992 กลมซมซองไดใหการสนบสนนอยางเตมทแกคมยองซง และเมอคมยองซงไดรบชยชนะและเขาด ารงต าแหนงประธานาธบด รฐบาลคมยองซงกไดอนมตใหกลมซมซองลงทนในอตสาหกรรมรถยนต ทงทกอนหนาน ทางกลมเคยยนความประสงค แตไดรบการปฏเสธ

นอกจากนในกรณผมอ านาจทางการเมองในขณะนน มองวากลมธรกจขนาดใหญหรอนกธรกจทาทายค าสง หรอปฏเสธความตองการของผมอ านาจ กลมธรกจขนาดใหญนนอาจตองเผชญปญหาการอยรอด จนถงขนตองยตกจการ ดงกรณของกลมคกเจ (Kukje) ซงเกดปญหาความขดแยงขนใน ค.ศ.1985 เมอผกอตงกลมไมยอมปฏบตตามความตองการของรฐบาลชอนดฮวาน ในการบรจาคเงนใหแกมลนธอลแฮ รวมทงไมไดสนบสนนดานการเงนแกขบวนการชมชนใหมหรอแซมาอลอนดง (Saemaul Undong) ซงอยภายใตการควบคมของชอนดฮวาน (Kim 1994, 201-202; Lee 1997, 2, 171) ผลทเกดขนกคอรฐบาลปฏเสธทจะใหเงนกและการ



79

รบรองเชค ซงในเวลาไมกสปดาหถดมา ทางกลมคกเจตองประกาศภาวะลมละลาย ทงทเปนกลมธรกจขนาดใหญอนดบทเจดของเกาหลใต และมพนกงานราว 38,000 คน

การปฏรปการเมอง แนวทางพนฐานในการแกไขการคอรปชนของเกาหลใต

กระบวนการความเปนประชาธปไตยกบการแกไขการคอรปชนทางการเมอง

ในการแกไขการคอรปชน นกวชาการไดศกษาและเสนอแนวทางไวหลากหลาย โดยขนอยกบมมมองวาปญหาดงกลาวมสมมตฐานหรอสาเหตมาจากปจจยใด กลาวคอ ถามมมมองวาสาเหตของการคอรปชนมาจากการผกขาด หรอการแทรกแซงของรฐในกจกรรมทางเศรษฐกจ กจะมขอเสนอการแกไข โดยการแปรรปกจการบางอยางของรฐใหเอกชนด าเนนการแทน ส าหรบโรบน ทโอบอลด (Robin Theobald) ไดเสนอแนวทางการแกไขไวอยางกวางๆ ดงน ประการแรก การปราบปรามและการรณรงค (purges and campaigns) มกเกดขนเมอมการเปลยนแปลงระบอบ โดยกลมผน าการเปลยนแปลงจะกลาวหา และด าเนนการลงโทษกลมผน าของระบอบเดมวาใชอ านาจแสวงหาผลประโยชนสวนตน ทงนเพอสรางความชอบธรรมใหแกผน าระบอบใหม ประการทสอง การจดตงองคกรขนมารบผดชอบดานการสอบสวน ผถกกลาวหาวาประพฤตมชอบ และน าตวบคคลดงกลาวด าเนนคดในศาล ประการทสาม การไมใหเจาหนาทของรฐและองคกรเขาไปเกยวของกบการเมอง (depoliticisation) ประการทส การสรางและการปลกฝงคานยม (moral re-armament) ประการทหา การตรวจสอบการใชอ านาจในทางฉอฉล และการสรางความรบผดชอบตอสวนรวม และประการทหก การแปรรป (privatization) โดยการลดขนาดกจกรรมและกจการของภาครฐ เพอไมใหนกการเมองและเจาหนาทแสวงหาประโยชนเพอตนเอง จากการผกขาดหรอการไมมคแขง (Theobald 1990, 133-34)

ในการแกไขการคอรรปชน นอกจากเปาหมายเพอสรางมาตรฐานชวตความเปนอยของประชาชนใหดขน โดยระบอบการเมองและระบบราชการตอบสนองตอความตองการ และอยภายใตการตรวจสอบของประชาชนแลว การแกไขปญหาการคอรปชนยงมนยหรอมตทางการเมองอก ซงขนอยกบวาผน าการเมองด าเนนการในชวงใด ดงทเคต กลเลสพ (Kate Gillespie) และเกวน โอกรลลก (Gwenn Okrulihlik) ไดเสนอกรอบการวเคราะห โดยพจารณาในบรบทของชวงหลงรฐประหาร (post-coup) ชวงหลงปฏวต (post-revolution) ชวงระหวางการด ารงต าแหนง (incumbent) ชวงหลงการสบทอดอ านาจ (post-succession) และชวงหลงการเลอกตง (post-election) โดยมองคประกอบอนทตองวเคราะหประกอบกน ไดแก แรง


80

กระตน (stimuli) วตถประสงค (objectives) ยทธวธ (strategies) และผลทเกดขน (consequences) (Gillespie and Okrulihlik 1991,77-95)

ส าหรบประเดนการแกไขปญหาการคอรปชนทางการเมองในเกาหลใต ในสวนนผเขยนตองการชใหเหนวากระบวนการความเปนประชาธปไตย (democratization) หรออาจกลาวใหเปนรปธรรมมากขนกคอ การปฏรปการเมอง (political reform) ซงเกดจากการตอสหรอขบเคลอนของประชาชน จนน าไปสการเปลยนแปลงกตกาการเมอง โดยการแกไขรฐธรรมนญ ก าหนดใหผน าการเมองตองมาจากการเลอกตงโดยตรงของประชาชน ฝายคานสามารถตรวจสอบการบรหารงานของรฐบาล สอมวลชนมเสรภาพในการท าหนาท ประชาสงคม (civil society) มสวนรวมในการตดสนใจ และตดตามการปฏบตงานของฝายการเมอง สามารถลดและแกไขปญหาการคอรปชนทางการเมองได เพราะผลทเกดขนจากการปฏรปการเมองในเกาหลใต ท าใหกลไกในระบบการเมองสามารถน าอดตประธานาธบดสองคน ซงถกกลาวหาวาใชอ านาจโดยมชอบ เพอใหตนเองไดอ านาจการเมอง และมทรพยสนจากการทจรต มาไตสวนตามกระบวนการยตธรรม และตอมาเมอสถาบนการเมองมความเขมแขง กลไกตางๆ ในระบบการเมอง กไดแสดงบทบาทส าคญยงขน ในการปองกนและแกไขปญหาการคอรปชน จนเกาหลใตถกกลาวถงวาเปนหนงในบรรดาประเทศ ทประสบความส าเรจในการปองกนและแกไขปญหาดงกลาว

จากผลการศกษาของนกวชาการ ถงความสมพนธระหวางกระบวนการความเปนประชาธปไตยกบการคอรปชน ยงมขอสรปทแตกตางกน ดงเชนเคนเนท ไมเออร (Kenneth J. Meier) และโทมส โฮลบรก (Thomas M. Holbrook) สรปวาระบบการเมองทการเลอกตงแขงขนกนสง และมผไปลงคะแนนเสยงเลอกตงอยในเกณฑสง การคอรปชนจะลดลง แตบางองคประกอบของประชาธปไตย อาทเชน การก าหนดใหตองรายงานคาใชจายในการเลอกตง การกระจายอ านาจ และลกษณะประชาธปไตยโดยตรง ถอวาไมมความสมพนธกบการคอรปชน (Meier and Holbrook 1992, 135) เชนเดยวกบดาเนยล ไทรสแมน (Daniel Treisman) ทระบวาระดบของความเปนประชาธปไตย ไมเกยวของหรอสมพนธกบการคอรปชน แตระยะเวลาการปกครองแบบประชาธปไตยอนยาวนาน สามารถคาดการณไดวาการคอรปชนจะเกดขนนอย (Treisman 2000, 399)

ส าหรบเวยน แซนดฮอลท (Wayne Sandholtz) และวลเลยม โคทเซล (William Koetzle) พบวากรณทปทสถานและความเปนสถาบนของประชาธปไตยยงออนแอ ระดบการคอรปชนกจะสง (Sandholtz and Koetzle 2000, 31) นอกจากนในการศกษาของคม เควล ฮล (Kim Quaile Hill) กไดขอสรปวาถาระบบการเมองมความเปนประชาธปไตยมาก การคอรปชน



81

ทางการเมองจะต า ในท านองเดยวกน ถาการไปใชสทธลงคะแนนเสยงเลอกตงมมาก และการทพรรคการเมองแขงขนกนสง การคอรปชนกจะต า หรอกลาวโดยภาพรวม เมอมกระบวนการความเปนประชาธปไตย การแขงขน และการมสวนรวมอยในระดบสง การคอรปชนกจะต า (Kim 2003, 613-31)

จากผลการศกษาดงกลาว ถงแมไมไดขอสรปทตรงกนอยางชดเจนวาทกองคประกอบของความเปนประชาธปไตยท าใหการคอรปชนลดลง แตกมบางองคประกอบไดมผลท าใหการคอรปชนลดลง อาทเชน การทพรรคการเมองตางๆ แขงขนกนในการเลอกตง ยอมเปดโอกาสใหประชาชนสามารถเลอกพรรค ทมนโยบายสอดคลองกบความตองการ และการทผสมครคนใดจะไดรบเลอกตงหรอไม กขนอยกบการตดสนใจของประชาชน นอกจากน องคประกอบของการมสวนรวม กเปนปจจยผลกดนใหนกการเมองและผน าการเมอง ตองระมดระวงในการปฏบตหนาท เพราะถากระท าผดพลาดกยอมมผลตอคะแนนนยมทจะไดรบ และถาผดกฎหมายกอาจตองพนจากต าแหนงและถกด าเนนคด ซงแตกตางจากระบอบการเมองแบบอ านาจนยม ทผมอ านาจสามารถปกปดความผดของตน เพราะสอมวลชนถกปดกนในการท าหนาท หรอไมกใชวธการขมข เปนตน

เมอกลาวถงกระบวนการความเปนประชาธปไตย โดยทวไปยอมมองไปทการเปลยนแปลงของระบอบการเมองจากอ านาจนยม (authoritarianism) ไปเปนประชาธปไตย (democracy) ซงการเปลยนแปลงดงกลาวอาจเกดขนไดจากหลายปจจย อาทเชน วกฤตเศรษฐกจ พลงเรยกรองทางการเมอง ความกดดนจากภายนอกประเทศ และความไมเปนเอกภาพภายในระบอบ เมอระบบการเมองเปลยนแปลงไปเปนประชาธปไตย กตองพจารณาตอไปอกวาความเปนประชาธปไตยมมากนอยขนาดไหน ถาพจารณาจากองคประกอบทโรเบรต ดาหล (Robert A. Dahl) ใหไว กไดแก รฐบาลตองมาจากการเลอกตง ทจดขนอยางเสรและยตธรรม การใหหลกประกนเกยวกบสทธในการเลอกตง ประชาชนมสทธในการสมครรบเลอกตง การมเสรภาพในการแสดงความคดเหน การมสทธในการเขาถงขอมลขาวสาร และการมสทธในการรวมกลมและสมาคมอยางอสระ (Dahl 1971, 3)

ส าหรบกระบวนการความเปนประชาธปไตย จะพฒนาไปอยางตอเนองและประสบความส าเรจหรอไมนน ในทรรศนะของนกวชาการบางทานเหนวาขนอยกบปจจยส าคญสองประการ ไดแก การมประชาสงคมทเขมแขงและด าเนนกจกรรมอยางตอเนอง และรฐ (state) ตองมความยดหยนและมสมรรถนะในดานตางๆ (Grugel 2002, 1) ส าหรบบทบาทของประชาสงคมทมตอประชาธปไตยนน ลารร ไดอะมอนด (Larry Diamond) ชใหเหนวาประชาสงคมชวยท าใหอ านาจของรฐบาลลดลง รฐบาลตองอยภายใตการตรวจสอบของประชาชน เปดโอกาสให


82

ประชาชนเขาไปมสวนรวมในสมาคมหรอองคกรทจดตงขนอยางอสระ ซงจะชวยเพมทกษะและการตระหนกรในประชาธปไตย เปดชองทางใหประชาชนไดแสดงออกถงความตองการ การรกษาสทธและประโยชน นอกเหนอไปจากผานชองทางพรรคการเมอง และสรางโอกาสใหประชาชนเขาไปมสวนรวมบรหารและจดการในระดบทองถน (Diamond 1994, 4-17)

ในบทความน ผเขยนถอวาการปฏรปการเมองเปนสวนหนงของกระบวนการความเปนประชาธปไตย โดยกจกรรมดงกลาวมเปาหมายเพอใหประชาชนมสวนรวมในการตดสนใจในนโยบาย และตรวจสอบการท างานของผน าการเมองและรฐบาลไดมากขน ในขณะเดยวกนผน าการเมองและรฐบาลตองมความโปรงใสในการปฏบตหนาท และรบฟงความคดเหนของประชาชนมากขนเชนกน ส าหรบการแกไขปญหาการคอรปชนในเกาหลใต โดยเฉพาะการคอรปชนทางการเมอง สามารถพจารณาได ดงน

1. การด าเนนความพยายามปฏรปการเมอง

ถงแมกองทพภายใตการน าของนายพลชอนดฮวาน สามารถปราบปรามผเรยกรองประชาธปไตยทเมองควางจ และนายพลชอนดฮวานไดกาวเขาด ารงต าแหนงผน าเกาหลใตในเวลาถดมา แตการเรยกรองประชาธปไตยและความเปนธรรม ไดเกดขนอยางตอเนอง สภาพการณดงกลาวสะทอนใหเหนวาพลงการเรยกรองประชาธปไตยไดเตบโตและเขมแขง จนยากทรฐบาลจะใชวธการบงคบหรอปราบปราม บทเรยนทประชาชนไดรบในชวงการปกครองแบบเผดจการสมยปกจองฮ ไดกอใหเกดจตส านกและความมงมนในการตอส เพอใหผน าการเมองเปดโอกาสใหประชาชนเขาไปมสวนรวมในการตดสนใจ ในขณะเดยวกนกใหมการแกไขรฐธรรมนญ เพอใหเกดปฏรปการเมอง สรางระบบการเมองใหโปรงใส และทส าคญเพอเปนการสกดกนไมใหผน าขยายฐานอ านาจ เพอการอยในต าแหนงโดยไมมขอจ ากดดานวาระ

ภายหลงจากรฐบาลชอนดฮวานผอนคลายมาตรการควบคมและปราบปราม ในชวงปลาย ค.ศ.1983 กลมตอตานรฐบาลและเรยกรองประชาธปไตย ซงมาจากหลายภาคสวน กไดฟนคนชพและกลบมาแสดงบทบาท อาทเชน แนวรวมนกศกษาแหงชาตเพอการตอสเพอประชาธปไตย (National Student Coalition for Democracy Struggle) แนวรวมเยาวชนเพอเคลอนไหวเรยกรองประชาธปไตย (Youth Coalition for Democracy Movement) สภาเพอสวสดการแรงงานแหงเกาหล (Korean Council for Labor Welfare) และสภาการเคลอนไหวเพอประชาชนและประชาธปไตย (Council of Movement for People and Democracy) (Kim 2000, 82-84) กลมเหลานสวนหนงกอตงขนมาใหม แตกมรากฐานมาจากกลมเคลอนไหวใน



83

สมยปกจองฮ การเคลอนไหวของประชาสงคมเหลานถอวามสวนอยางส าคญ ในการกดดนใหเกดการแกไขรฐธรรมนญใน ค.ศ.1987

ในสมยชอนดฮวาน กลาวไดวาการพฒนาเศรษฐกจสมยปกจองฮ ไดเปนผลใหเกาหลใตเปลยนแปลงไปมาก โดยนบตงแต ค.ศ.1980 เปนตนมา โครงสรางเศรษฐกจไดเปลยนจากภาคเกษตรกรรม ไปสภาคอตสาหกรรมอยางเตมตว การชมนมเรยกรองตางๆ กไมไดมเฉพาะกลมนกศกษาและนกเคลอนไหวเทานน แตยงมประชาชนทวไป คนชนกลาง และผใชแรงงานเขารวมดวย ดงนนถาหากคนชนกลางและผใชแรงงาน ใชวธการผละงานเพอกดดนใหเปาหมายบรรลผล จงยอมสงผลกระทบตอการผลตสนคาและการใหบรการ

นอกจากนน เกาหลใตไดรบคดเลอกใหเปนเจาภาพการแขงขนกฬาโอลมปกใน ค.ศ.1988 ดงนนถาการชมนมประทวงยงคงเกดขน ยอมเปนอปสรรคในการเปนเจาภาพการแขงขนกฬาในระดบโลก หรอไมเชนนน ยอมมความเปนไปไดทคณะกรรมการจดการแขงขน จะมอบหมายใหประเทศอนเปนเจาภาพแทน และทส าคญเกาหลใตยงมวตถประสงคอนในการเปนเจากฬาโอลมปก ซงกคอความประสงคทจะแสดงใหนานาประเทศ ประจกษถงความส าเรจในการพฒนาประเทศ ทใชระยะเวลาไมนานนก ภายหลงจากสงครามเกาหลยตการสรบลง ในขณะเดยวกน กเพอใหประเทศซงเปนพนธมตรของเกาหลเหนอ ตระหนกวาเกาหลใตประสบความส าเรจในการพฒนามากกวาเกาหลเหนอ ซงอาจเปนชองทางใหเกาหลใตสามารถสรางความสมพนธทางการทตกบประเทศ ทเปนพนธมตรของเกาหลเหนอไดดวย

จากเหตผลความจ าเปนดงกลาว จงเปนเหตใหโนแทอ (Roh Tae-woo) ซงเปนเพอนของชอนดฮวาน และยงเปนผมบทบาทส าคญในการยดอ านาจ เมอเดอนธนวาคม ค .ศ.1979 ตองออกแถลงการณในวนท 29 มถนายน ค.ศ.1987 เพอใหค ามนสญญากบผชมนมประทวงทเกดขนตามเมองตางๆ ทวเกาหลใตวา รฐบาลจะด าเนนการปฏรปการเมอง ทงนเพราะโนแทอเหนวาการประนประนอมกบผชมนม นาจะเปนทางออกทเหมาะสมกวาการใชก าลงเขาปราบปราม

ส าหรบแถลงการณเมอวนท 29 มถนายน ประกอบดวยสาระทส าคญ คอ ประการแรก ก าหนดใหมการเลอกตงประธานาธบดโดยตรง ประการทสอง การแกไขกฎหมายการเลอกตงประธานาธบด เพอใหการเลอกตงเปนไปอยางบรสทธยตธรรม ประการทสาม การนรโทษกรรมและการคนสทธเสรภาพใหแกผทตอตานรฐบาล ประการทส การสรางความเขมแขงและการคมครองสทธข นพนฐานของประชาชน โดยการบญญตไวในรฐธรรมนญ ประการทหา การใหหลกประกนดานเสรภาพแกสอสารมวลชน ประการทหก การฟนฟการปกครองทองถน โดยฝายบรหารและสมาชกสภาองคกรปกครองทองถน ตองมาจากการเลอกตง ประการทเจด การ


84

สรางบรรยากาศทางการเมองใหเออตอการเจรจาและการประนประนอม และประการทแปด การปฏรปสงคมในดานตางๆ เพอน าไปสการเปนสงคมทใสสะอาด (Oh 1999, 98-101)

ภายหลงจากฝายตางๆ ไดเหนชอบกบแถลงการณดงกลาว ในเดอนตลาคม ค.ศ.1987 สมชชาแหงชาตจงแตงตงคณะกรรมาธการพเศษเพอแกไขรฐธรรมนญขน โดยรบฟงความคดเหนจากทงฝายคานและฝายรฐบาล รางแกไขรฐธรรมนญไดผานความเหนชอบจากสมชชาแหงชาต ผานการลงประชามต และไดประกาศใชในเดอนตลาคมนนเอง สาระส าคญของรฐธรรมนญทไดแกไข ก าหนดไวชดเจนวาเกาหลใตปกครองในระบอบประชาธปไตย อ านาจอธปไตยมาจากประชาชน กองทพซงเคยเขาแทรกแซงการเมอง และถกผน าการเมองใชเปนเครองมอในการปราบปรามฝายตรงขามนน ตามรฐธรรมนญทไดแกไข ก าหนดใหกองทพท าหนาทดานความมนคง ปกปองดนแดน และใหวางตวเปนกลางในทางการเมอง

ส าหรบสาระส าคญทเกยวกบประธานาธบด ก าหนดใหประธานาธบดตองมาจากการเลอกตงโดยตรงของประชาชน ด ารงต าแหนงไดวาระเดยว โดยมวาระการด ารงต าแหนงหาป ประธานาธบดเปนผมอ านาจในการแตงตงนายกรฐมนตร โดยไดรบความเหนชอบจากสมชชาแหงชาต ในดานของสมชชาแหงชาต นอกจากปฏบตหนาทในดานการออกกฎหมายแลว ตามรฐธรรมนญก าหนดไวอยางชดเจนในการตรวจสอบการท างานของฝายบรหาร โดยสมชชาแหงชาตหรอคณะกรรมาธการมอ านาจเรยกบคคลในฝายบรหาร เจาหนาทของรฐหรอตวแทนมาตอบขอซกถามในทประชมได

จากขอก าหนดในรฐธรรมนญดงกลาว จงเปนหลกประกนส าคญทผน าการเมองไมอาจทจะใชวธการฉอฉล เพอใหตนอยในต าแหนงทยาวนานไดอก เพราะรฐธรรมนญก าหนดใหด ารงต าแหนงไดวาระเดยว สมชชาแหงชาตมอ านาจในการตรวจสอบ และถวงดลการท างานของประธานาธบด สวนกองทพรฐธรรมนญไดก าหนดไวอยางชดเจน ใหมความเปนกลางทางการเมอง ส าหรบสอสารมวลชน รฐธรรมนญไดใหหลกประกนเกยวกบเสรภาพในการท าหนาท ดวยเหตน แตละฝายจงสามารถตรวจสอบการท างาน และใชอ านาจถวงดลกนได

จากพลวตรการเมองดงกลาว จงเปนจดเรมตนของการตรวจสอบการท างานในภาครฐ ซงประกอบดวยนกการเมองในฐานะผก าหนดนโยบาย และขาราชการในฐานะผน านโยบายไปปฏบต ผน าการเมองและขาราชการทเกยวของกบการคอรปชน ไดถกไตสวนในเวลาตอมา ดงกรณการน าตวอดตประธานาธบดชอนดฮวานและอดตประธานาธบดโนแทอขนศาล จากขอกลาวหาการใชอ านาจโดยมชอบ ในการปราบปรามประชาชนและการคอรปชน จงถอเปนผลโดยตรงจากการปฏรปการเมองหรอกระบวนการความประชาธปไตย แตถาหากระบอบการเมองเกาหลใตยงเปนแบบอ านาจนยม การน าอดตผน าการเมองมาไตสวน ดวยขอกลาวหา



85

ท ารายและเขนฆาประชาชนผบรสทธ และการคอรปชน โอกาสความเปนไปไดยอมจะนอย เพราะอ านาจการเมองยงคงผกขาดทกลมผน า และกลไกตางๆ ของระบบ ยงรบใชและเชอฟงค าสงของบคคลดงกลาวอย

2. การไตสวนแหงศตวรรษ ปฐมบทของการปราบปรามคอรปชน

ภายหลงการประกาศใชรฐธรรมนญฉบบแกไขเมอเดอนตลาคม ค.ศ.1987 การปฏรปการเมองตามแนวทางประชาธปไตยกยงไมอาจด าเนนไปไดอยางราบรน ทงนสบเนองมาจากผลการเลอกตงประธานาธบดใน ค.ศ.1987 ทโนแทอไดรบชยชนะในการเลอกตง โดยไดคะแนนเสยงมากกวาคมแดจงและคมยองซม ทงทบคคลทงสองมบทบาทส าคญในการตอสกบระบอบเผดจการ แตเพราะตกลงกนไมไดวาใครจะลงแขงขนในการเลอกตง เมอทงสองตางลงสมคร จงเกดการแยงคะแนนเสยงกนเอง จากฝายสนบสนนประชาธปไตย ในทสดคมแดจงและคมยองซมตองประสบความพายแพ ดงนนเมอโนแทอเคยมบทบาทในการใชก าลงทหารเขายดอ านาจ และเกยวของกบเหตการณปราบปรามผชมนมทเมองควางจ การทจะสะสางปญหาทเกดขนจากการใชอ านาจโดยมชอบ ในสมยปกจองฮและสมยชอนดฮวานเปนผน า จงกลายเปนเรองทยาก เพราะถากระท าดงกลาวยอมสงผลกระทบตอตนเอง ในฐานะทมสวนเกยวของกบการกระท าความผดดวย ดงนนเพอลดกระแสกดดนจากฝายเรยกรองประชาธปไตยและนกการเมองฝายคาน ชอนดฮวานจงไดขอโทษตอสาธารณชนผานโทรทศนในเดอนพฤศจกายน ค.ศ.1988 และใหถอยค าในทประชมสมชชาแหงชาตในเดอนธนวาคมปถดมา (Kihl 1990, 68; Billet 1990, 310) แตกไมไดเปนการแกไขปญหา คงเปนไดเพยงการลดกระแสความไมพอใจ

ตอมาเมอโนแทอพนวาระการด ารงต าแหนง ความพยายามของผรกความเปนธรรมและญาตของผเสยชวตทเมองควางจ ในการเอาผดตอผใชก าลงปราบปรามผชมนม กย งคงเผชญอปสรรค เพราะกลมผน าการเมองทเคยกมอ านาจไว ยงมอทธพลในวงการเมองเกาหลใตอย ทงนเพราะโนแทอสามารถผกมตรกบคมยองซมและคมจงพล อนน าไปสการรวมพรรคการเมองททงสามตางเปนผน าเขาดวยกน โดยใชชอวาพรรคเสรประชาธปไตย (Democratic Liberal Party-DLP) และตกลงใหคมยองซมสมครชงต าแหนงผน าเกาหลใต ในการเลอกตงประธานาธบดใน ค.ศ.1992 ซงคมยองซมไดรบชยชนะ ดวยเหตนคมยองซมซงเปนพนธมตรกบโนแทอ จงไมกลาทจะแสดงบทบาทน าในการขจดการคอรปชน เพราะหวนเกรงวาถาด าเนนการอะไรทอาจเปนเหตใหชอนดฮวานและโนแทอ เขาสการพจารณาคด ตนเองอาจถกต าหนวาไมส านกในบญคณทมตอกน ซงคมยองซมรอยแกใจวาการทไดรบชยชนะในการเลอกตง กเพราะการชวยเหลอของอดตประธานาธบดทงสอง นอกจากน อาจเกดความหวน


86

เกรงวาการสอบสวนในเรองดงกลาวจะมาเกยวพนกบตนเอง โดยเฉพาะเรองคาใชจายในการเลอกตง ทไดรบจากกองทนการเมอง

นอกจากนน ใน ค.ศ.1994 ส านกงานอยการแหงกรงโซล (Seoul District Prosecutor’s Office) ซงท าหนาทสอบสวนเหตการณ ภายหลงการสงหารปกจองฮ ระบวาไมสามารถสอบสวนเหตการณรนแรงทเมองควางจได เนองจากเปนเรองทเกยวของกบการเมอง และในเดอนตลาคม ค.ศ.1994 ส านกงานอยการไดแถลงวาไมสามารถฟองเอาผดอดตประธานาธบดทงสองได เพราะหวนเกรงวาจะกอใหเกดความแตกแยกและการเผชญหนากนภายในชาต รวมถงขอโตแยงทางดานกฎหมาย นอกจากนน ประชาชนกไดตดสนเกยวกบเรองนแลว ผานการใหถอยค าของอดตผน าในทประชมสมชชาแหงชาต ตอมาในเดอนกรกฎาคม ค.ศ.1995 รฐบาลคมยองซมยงไดแสดงทาทวาไมสามารถฟองรองอดตผน าทงสอง เนองจากขอจ ากดในดานตวบทกฎหมาย (Kim 2000, 114; Saxer 2004, 396-97)

อยางไรกตาม ความหวงของประชาชนทตองการลงโทษอดตผน า ดวยขอกลาวหาใชอ านาจโดยมชอบและกระท าการคอรปชน ไดเรมปรากฏเปนจรงขน เมอปกคเยดง (Pak Kye-dong) สมาชกสมชชาแหงชาตสงกดพรรคฝายคาน ระบวาโนแทอเปนเจาของกองทนการเมอง (slush fund) โดยมเงนทนราว 500 ลานเหรยญสหรฐอเมรกา ซงเงนเหลานไดมาโดยมชอบ เมอกรณนถกเปดเผยขน สอมวลชนจงรายงานขอเทจจรง และภายหลงจากทปกคเยดงเปดเผยเรองราวเพยงหนงสปดาห โนแทอไดออกมาขอโทษประชาชน ในกรณการสะสมเงนทไดรบบรจาค จากบรรดากลมธรกจขนาดใหญ จ านวน 650 ลานเหรยญสหรฐอเมรกา กอตงเปนกองทนการเมอง เพอใชจายในการเลอกตง แตในขอเทจจรง เงนบรจาคจ านวนมหาศาลเหลาน นกธรกจและกลมธรกจขนาดใหญจ าเปนตองบรจาคใหแกผมอ านาจการเมอง เพอแลกกบผลประโยชนทจะไดรบ

การเปดเผยขอเทจจรงเกยวกบกองทนการเมองของโนแทอ ท าใหเขากลายเปนอดตผน าเกาหลใตคนแรก ทถกจบกมคมขงในเดอนพฤศจกายน ค.ศ.1995 ดวยขอกลาวหาการเรยกรบสนบน พรอมกนนน อยการไดด าเนนการสอบสวนขอเทจจรงกรณเงนบรจาค อนเขาขายเงนสนบน จงเปนผลใหผกอตงและประธานกลมธรกจขนาดใหญจ านวนหลายกลม ถกสอบสวน และในตนเดอนธนวาคมถดมา ชอนดฮวานไดกลายเปนอดตผน าเกาหลใตคนทสอง ทถกจบกมคมขง ดวยขอกลาวหาการคอรปชนและการเรยกรบสนบน

อนง กอนทจะเกดการเปดเผยเรองราวการคอรปชนของอดตผน าเกาหลใตทงสอง ในเดอนกรกฎาคม ค.ศ.1995 ส านกงานอยการกยงคงแสดงจดยนเกยวกบการด าเนนคดผเกยวของกบการปราบปรามผเรยกรองประชาธปไตยทเมองควางจวา การฟองรองเอาผดผท



87

กอการรฐประหารหรอยดอ านาจการเมองไดส าเรจ ไมสามารถกระท าได จากจดยนของอยการดงกลาว ไดสรางความผดหวงใหแกญาตผไดรบบาดเจบและผเสยชวต นกเคลอนไหวเพอประชาธปไตย และนกเคลอนไหวดานสทธมนษยชน ทางกลมจงยนอทธรณการวนจฉยของอยการตอศาลรฐธรรมนญ ตอมาในเดอนพฤศจกายนปเดยวกน ศาลรฐธรรมนญไดมค าพพากษาวาการวนจฉยของอยการไมชอบดวยเหตผล เพราะการเอาผดผเกยวของกบการปราบปรามผชมนมทเมองควางจ สามารถกระท าได ภายใตการออกกฎหมายพเศษ การใหเหตผลวาการกระท ารฐประหารหรอยดอ านาจไดส าเรจ ไมสามารถด าเนนการฟองรองไดนน ถอวาเปนความผดพลาด สวนขอยกเวนและขอจ ากดดานอายความ กไมควรน ามาใชในคดทเกยวของกบการกบฏ การกระดางกระเดอง และการลมลางระเบยบและกฎเกณฑตามรฐธรรมนญ (Oh 1999, 171-72)

ตอมาในเดอนธนวาคม ค.ศ.1995 สมชชาแหงชาตไดยดถอค าพพากษาของศาลรฐธรรมนญเปนบรรทดฐาน ในการออกกฎหมายพเศษทจะไปมผลยอนหลง เอาผดผเกยวของกบการรฐประหาร เมอเดอนธนวาคม ค.ศ.1979 การปราบปรามผชมนมเรยกรองประชาธปไตยทเมองควางจ เมอเดอนพฤษภาคม ค.ศ.1980 และเมอกฎหมายพเศษมผลบงคบใช อยการจงไดจบกมและสอบสวนผเกยวของในการใชอ านาจโดยมชอบ ลมลางขอบญญตตามรฐธรรมนญ ยดอ านาจการเมอง โดยไมรบฟงความคดเหนและการทวงตงจากประชาชน แตกลบใชก าลงเขาปราบปราม ผทถกจบกมและถกด าเนนคดถอเปนบคคลทเคยมต าแหนงส าคญในกองทพและในทางการเมอง ซงไดแก ชอนดฮวาน โนแทอ และนายทหารจ านวน 14 คน

ผลการสอบสวนแสดงใหเหนวาภายหลงเหตการณสงหารปกจองฮ กลมนายทหารทน าโดยนายพลชอนดฮวานและนายพลโนแทอ ไดวางแผนกนอยางดในการยดอ านาจภายในกองทพ ถดจากนนจงเขากมอ านาจในรฐบาล แตอดตนายพลทงสองใหเหตผลในการกระท าดงกลาว เนองจากความหวนเกรงวาเกาหลเหนออาจรกราน ถาหากเกดเหตการณโกลาหลขน ภายหลงจากทผน าเกาหลใตถกสงหาร ในสวนระดบความเกยวของของชอนดฮวานและโนแทอ ในเหตการณปราบปรามผชมนมทเมองควางจ ผลการสอบไมไดค าตอบทชดเจน เนองจากเกยวของกบระดบสายการบงคบบญชา และการสอบสวนไดเนนไปทการปฏบตการของเจาหนาทระดบลาง ซงอดตผน าเกาหลใตทงสองไดใหเหตผลวาการลกฮอของนกศกษา และประชาชนทเมองควางจ เปนภยคกคามและไมเปนผลดตอกฎระเบยบทไดฟนฟขน ภายหลงการสงหารปกจองฮ

ส าหรบการสอบสวนขอกลาวหาการเรยกรบสนบน ชอนดฮวานยอมรบวาเขาไดรบเงนบรจาคจากกลมธรกจขนาดใหญ และโตแยงวาเงนดงกลาวไมใชเงนสนบน แตไดใชในสวนท


88

เกยวของกบกจกรรมทางการเมอง โดยในชวงเลอกตงประธานาธบดใน ค .ศ.1987 เขาไดมอบเงนใหแกโนแทอจ านวน 240 ลานเหรยญสหรฐอเมรกา เพอใชในการรณรงคหาเสยงเลอกตง และมอบใหโดยผานหวหนาหนวยรกษาความปลอดภยประจ าตวอก 188 ลานเหรยญสหรฐอเมรกา นอกจากนยงมอบใหเพมเตมอก 70 ลานเหรยญสหรฐอเมรกา เพอใชฉลองการเลอกตงและการเขาสต าแหนงผน าประเทศ ชอนดฮวานยงยอมรบอกดวยวาไดใชจายเงนกองทนการเมอง ทกลมธรกจขนาดใหญจ านวน 43 กลม บรจาคใหจ านวน 680 ลานเหรยญสหรฐอเมรกา ในชวงทอยในต าแหนงระหวาง ค .ศ.1981-1988 และอก 120 ลานเหรยญสหรฐอเมรกา ภายหลงจากพนต าแหนงแลว (Oh 1999, 174)

ในขณะเดยวกน โนแทอยอมรบวาไดรบเงนบรจาคจ านวน 575 ลานเหรยญสหรฐอเมรกา จากกลมธรกจขนาดใหญจ านวน 35 กลม ในชวงทด ารงต าแหนงผน าเกาหลใต โดยอางวาเงนดงกลาวไมใชสนบน พรอมกนนนระบวาไดใชเงนกองทนการเมองจ านวน 175 ลานเหรยญสหรฐอเมรกา ชวยผสมครสมาชกสมชชาแหงชาตทสนบสนนรฐบาล ในการเลอกตงเมอ ค.ศ.1988 และ 1992 แตไมยอมระบวาไดชวยคมยองซม ในชวงทสมครชงต าแหนงประธานาธบดหรอไม

เมอส านกอยการไดสอบสวนผถกกลาวหาเสรจสน จงไดยนค ารองตอศาลเพอพจารณาความผด โดยในค ารองไดระบขอกลาวหาไว ดงน (Oh 1999, 175-76) ขอกลาวหาแรก การยดอ านาจโดยรฐประหาร เมอวนท 12 ธนวาคม ค.ศ.1979 ซงเตรยมการมาอยางด ถอเปนการกระท าทผดกฎหมาย ขอกลาวหาทสอง ชอนดฮวานและโนแทอสะสมทรพยสน และความมงคงอยางผดกฎหมาย โดยใชอ านาจหนาทและต าแหนงในการเรยกรบประโยชน ขอกลาวหาทสาม กระท าผดอาญาโดยการฆาประชาชนผบรสทธ และยดอ านาจอยางผดกฎหมาย ใชกองทพและทหารเขาปราบปรามผชมนมเรยกรองประชาธปไตย และขอกลาวหาทส อดตผน าทงสองไดน าประเทศไปสการคอรปชนอยางเปนระบบ ระหวางรฐบาลกบกลมธรกจ ซงการคอรปชนของผน าทงสอง กระตนใหเกดการคอรปชนของเจาหนาทในระดบลางลงมา อนกอใหเกดความเสยหายตอเศรษฐกจ และขดขวางการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ ทตองตงอยบนพนฐานของการแขงขนอยางเปนธรรม

ตอมาในเดอนสงหาคม ค .ศ.1996 ศาลชนตนไดอานค าพพากษาตดสนบคคลทเกยวของกบการยดอ านาจในเดอนธนวาคม ค.ศ.1979 และเหตการณปราบปรามผชมนมเรยกรองประชาธปไตยทเมองควางจในเดอนพฤษภาคม ค .ศ.1980 โดยชอนดฮวาน ศาลพพากษาใหประหารชวต ในฐานะทเปนตวการ (ringleader) ใหจ าคกโนแทอ 22 ป 6 เดอน สวนนายทหารอก 14 คน ไดรบโทษหนกเบาตามความผดทไดกระท า โดยมเพยง 1 คนทศาล



89

พบวาไมมหลกฐานเพยงพอ ทจะระบไดวากระท าผด นอกจากนน ไดมค าพพากษาใหยดทรพยชอนดฮวานจ านวน 283 ลานเหรยญสหรฐอเมรกา และโนแทอจ านวน 355 ลานเหรยญสหรฐอเมรกา สวนประธานหรอเจาของกลมธรกจขนาดใหญ ซงถกกลาวหาวาใหสนบนแกอดตประธานาธบดทงสอง ศาลไดพพากษาลงโทษ แตใหรอลงอาญา ในเวลาตอมาจ าเลยไดยนอทธรณและฎกาค าพพากษา ศาลอทธรณไดมค าพพากษาโดยใหจ าคกชอนดฮวานตลอดชวต จ าคกโนแทอ 17 ป สวนบคคลอนๆ ไดรบการลดโทษลดหลนกนลงมา และในเดอนเมษายน ค.ศ.1997 ศาลฎกาไดมค าพพากษายนตามค าพพากษาของศาลอทธรณ (Koh 1997, 5; Oh 1999, 177; วเชยร อนทะส 2540, 12)

จากความส าเรจในการน าอดตประธานาธบดและผเกยวของกบการกระท าผดมาลงโทษ ยอมแสดงใหเหนถงความส าเรจในเบองตนของการปฏรปการเมอง หรอกระบวนการความเปนประชาธปไตยในเกาหลใต เพราะนบจากผกระท าความผดยดอ านาจ ใชอ านาจและอทธพลปราบปรามผมความคดเหนแตกตาง และกาวขนเปนผน าประเทศ จนถงวนทอยการน าคดฟองรองตอศาล ตองใชระยะเวลากวา 15 ป ซงถอเปนระยะเวลาทยาวนาน และถงแมบคคลเหลานไดพนจากต าแหนงแลว แตกระบวนการยตธรรมกไมอาจด าเนนการไดในทนท เนองจากยงมเครอขายอยในระบบการเมอง อยางไรกตาม อ านาจและอทธพลดงกลาวกไมสามารถทดทานพลงการเรยกรองความเปนธรรมของประชาชนได การเตบโตของพลงประชาธปไตยและประชาสงคมไดกลายเปนปจจยผลกดนใหนกการเมองและกลไกตางๆ ภายในระบบการเมอง ตองรบฟงความคดเหน และอยภายใตการตรวจสอบของประชาชน เพราะกตกาของระบอบประชาธปไตย อ านาจอธปไตยตองมาจากประชาชน

ถงแมภายหลงการพจารณาคดอดตผน าประเทศทใชอ านาจโดยมชอบ หรอคดแหงศตวรรษ (Trial of the Century) แลว ปญหาการคอรปชนในเกาหลใตกมใชจะหมดสนไป แตกมสงแสดงใหเหนวาระบอบการเมองทประชาชนมสวนรวม และมสทธตรวจสอบการท างานของนกการเมองและเจาหนาทของรฐไดนน ไดท าใหการปองกนและการแกไขปญหาการคอรปชนมประสทธภาพขน ดงเหนไดจากในชวงทคมยองซมและคมแดจง ยงด ารงต าแหนงประธานาธบดอย บตรชายไดถกจบกมและถกลงโทษ ในขอหาการคอรปชน โดยบดาซงด ารงต าแหนงผน าประเทศ ไมสามารถใชอ านาจหรออทธพลในการใหความชวยเหลอได จงเปนการสะทอนใหเหนวาผกระท าความผดไมวาจะเปนนกการเมอง ขาราชการและนกธรกจในทกระดบ ตางตองถกด าเนนคดในความผดทไดกระท าไป


90

บทสรป

การคอรปชนทางการเมองของปกจองฮและชอนดฮวาน ถอเปนการใชอ านาจและหนาทโดยมชอบของผน า โดยในชวงกอนการด ารงต าแหนงผน าเกาหลใต ปกจองฮไดใชวธการรฐประหาร เพอยดอ านาจจากรฐบาลพลเรอน เมอด ารงต าแหนงผน าแลว กใชวธการแกไขรฐธรรมนญ เพอเปดโอกาสใหตนเองสามารถด ารงต าแหนงประธานาธบดในวาระถดไปได โดยไมใหสมาชกพรรคฝายคานเขารวมพจารณา ยงไปกวานน ยงไดแกไขรฐธรรมนญเพอใหอยในต าแหนงโดยไมจ ากดวาระ นอกจากน ยงไดใชอ านาจโดยมชอบในการปราบปรามนกการเมองฝายคาน กลมทตอตานรฐบาล และกลมทเรยกรองประชาธปไตย รวมถงการเรยกรบสนบน ตอมาเมอปกจองฮถกสงหารเสยชวตใน ค.ศ.1979 การเมองเกาหลใตกยงคงเปนแบบเผดจการ เพราะนายพลชอนดฮวานไดยดอ านาจในกองทพ ถดจากนนไดรวบอ านาจทางการเมอง ปราบปรามผเรยกรองประชาธปไตยทเมองควางจ และเขาสต าแหนงผน าเกาหลใต ชอนดฮวานยงคงใชวธการปราบปรามผไมเหนดวยกบรฐบาล อยางไรกตาม การเตบโตของประชาสงคม ไดเปนพลงส าคญในการเรยกรองใหปฏรปการเมอง ในทสดผน าการเมองกไมอาจทดทานได จงตองยนยอมใหมการแกไขรฐธรรมนญใน ค.ศ.1987 โดยมสาระส าคญทสอดคลองกบแนวทางประชาธปไตย ผลจากกระบวนการความเปนประชาธปไตย (democratization) ดงกลาว ท าใหกลไกในระบบการเมองเกาหลใต สามารถน าอดตประธานาธบดชอนดฮวานและโนแทอ รวมทงผทเกยวของ มาพจารณาโทษตามกระบวนการยตธรรม ในขอหาการไดมาและการใชอ านาจโดยมชอบ ใชก าลงปราบปรามผชมนมเรยกรองประชาธปไตย และการเรยกรบสนบน อนถอเปนการคอรปชนทางการเมอง ผลจากการศกษาดงกลาว จงเปนการชใหเหนวากระบวนการความเปนประชาธปไตยหรอการปฏรปการเมอง มความสมพนธกบการปองกนและการแกไขการคอรปชน เพราะการมสวนรวมทางการเมองของประชาชน และการทประชาชนสามารถตรวจสอบการท างานของนกการเมองและรฐบาล มผลท าใหสามารถน าบคคลทใชอ านาจโดยมชอบมาลงโทษได



91

Reference

ชองอลจนและวเชยร อนทะส. ประวตศาสตรการเมองเกาหลสมยใหม (เอกสารศกษาสวนบคคล) 2553.

วเชยร อนทะส. “การคอรรปชนในวงการเมองเกาหลใต” หนงสอพมพมตชนรายวน

1 เมษายน 2540, หนา 12.

.___. “เกาหลใตภายใตระบอบอ านาจนยมของรฐบาลประธานาธบดอซงมน” วารสารเอเชยตะวนออกศกษา ปท 12 ฉบบท 2 (กนยายน 2550-กมภาพนธ 2551) หนา 39-55.

สงศต พรยะรงสรรค. ทฤษฎคอรรปชน. กรงเทพ : พมพดการพมพ, 2549.

Billet, Bret L. 1990. South Korea at the crossroads: An evolving democracy or

authoritarianism revisited? Asian Survey 30, no. 3 (March): 300-11.

Cha, Victor D. 1993. Politics and democracy under the Kim Young Sam Government:

Something old, something new. Asian Survey 33, no. 9 (September): 849-63.

Dahl, Robert A. 1971. Polyarchy: Participation and opposition. New Haven: Yale University Press.

Diamond, Larry Jay. 1994. Rethinking civil society: Toward democratic consolidation.

Journal of Democracy 5, no. 3 (July): 4-17.

Eckert, Carter J., Kay-Bee Lee, Young Ick Lew, Michael Robinson, and Edward W.

Wagner. 1990. Korea old and new a history. Seoul: Ilchokak.

Fowler, James. 1999. The United States and South Korean democratization. Political

Science Quarterly 114, no. 2 (Summer): 265-88.

Gillespie, Kate and Gwenn Okrulihlik. 1991. The political dimensions of corruption

cleanups: A framework for analysis. Comparative Politics 24, no. 1 (October):

77-95.

Grugel, Jean. 2002. Democratization: A critical introduction. New York: Palgrave.


92

Hahn, Ki-shik S.J. 2001. Political leadership in Korean politics. In Understanding Korean Politics: An introduction, ed. Soong Hoom Kil and Chung-in Moon, 107-39. Albany: State University of New York Press.

Heidenheimer, Arnold J. 1987. The context of analysis. In Political corruption: Readings in comparative analysis, ed. Arnold J. Heidenheimer, 1-28. New Brunswick:

Transaction.

Heywood, Paul. 1997. Political corruption: Problems and perspectives. Political Studies 45, no. 3 (Special Issue): 417-35.

Holti, Atul. 2004. State-directed development: Political power and industrialization in

the global periphery. New York: Cambridge University Press.

Johnson, Roberta Ann and Shalendra Sharma. 2004. About corruption. In The struggle

against corruption: A comparative study, ed. Roberta Ann Johnson, 1-19. New York: Palgrave Macmillan.

Kang, David C. 2002a. Bad loans to good friends: Money politics and the developmental state in South Korea. International Organization 56, no. 1 (Winter): 177-207.

.___. 2001. The institutional foundations of Korean politics. In Understanding

Korean politics: An introduction, ed. Soong Hoom Kil and Chung-in Moon, 71-105 Albany: State University of New York Press.

.___. 2002b. Crony capitalism: Corruption and development in South Korea and the

Philippines. New York: Cambridge University Press.

Khil, Young Whan. 1990. South Korea in 1989: Slow progress toward democracy.

Asian Survey 30, no. 1 (January): 67-73.

Kil, Soong Hoom. 2001. Development of Korean politics—A historical profile.” In Understanding Korean politics: An introduction, ed. Soong Hoom Kil and Chung-in Moon, 33-69. Albany: State University of New York Press.



93

Kim, Eun Mee. 1994. Big business, strong state: Collusion and conflict in South Korean development, 1960-1990. Albany: State University of New York Press.

Kim, Hyung-A. Korea’s development under Park Chung Hee: Rapid industrialization,

1961-79. London: RoutledgeCurzon, 2004.

Kim, Quaile Hill. 2003. Democratization and corruption: Systematic evidence from the American States. American Politic Research 31, no. 6 (November): 613-31.

Kim, Sunhyuk. 2000. The politics of democratization in Korea: The role of civil society.

Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.

Koh, B. C. 1997. South Korea in 1996: Internal strains and external challenges.

Asian Survey 37, no. 1 (January): 1-9.

Lee, Namhee. 2007. The making of Minjung: Democracy and the politics of representation in South Korea. Ithaca: Cornell University Press.

Lee, Yeon-ho. 1997. The state, society and big business in South Korea. London: Routledge.

Meier, Kenneth J., and Thomas M. Holbrook. 1992. I seen my opportunities and I took ’em: Political corruption in the American States. Journal of Politics 54, no. 1 (February): 135-55.

Nye, Joseph S. 1987. Corruption and political development: A cost-benefit analysis. In Political corruption: Readings in comparative analysis, ed. Arnold J. Heidenheimer, 564-78. New Brunswick: Transaction.

Oh, John Kie-chiang.1999. Korean politics: The quest for democratization and economic

development. Ithaca: Cornell University Press.

Sandholtz, Wayne and William Koetzle. 2000. Accounting for corruption: Economic structure, democracy, and trade. International Studies Quarterly 44: 31-50.

Saxer, Carl J. 2004. Generals and presidents: Establishing civilian and democratic control in South Korea. Armed Forces & Society 30, no. 3 (Spring): 383-408.


94

Scott, James C. 1972. Comparative political corruption. Englewood Cliffs: Prentice-Hall.

Sonn, Hochul. 2003. Regional cleavage in Korean politics and elections. Korea Journal

43, no. 2 (Summer): 32-54.

Theobald, Robin. 1990. Corruption, development and underdevelopment. Hampshire:

Macmillan.

Treisman, Daniel. 2000. The causes of corruption: A cross-national study. Journal of

Public Economics 76, no. 2 (June): 399-457.

Wad, Peter. 2002. The political business of development in South Korea. In Political

Business in East Asia, ed. Edward Terrence Gomez, 182-215.

London: Routledge.

Yang, Seung-Mock. 2000. Political democratization and the news media. In Institutional reform and democratic consolidation in Korea, ed. Larry Diamond and Doh Chull Shin, 149-70. Stanford: Hoover Institution Press.

Young, James V. 2003. Eye on Korea: An insider account of Korean-American relations.

College Station: Texas A&M University Press.

การปรบเปลยนการรบรของประเทศไทยตอจน ในงานดานจนศกษาในประเทศไทยชวงป พ.ศ.2491-2534

รตพร ศรสมทรพย

บทคดยอ

การศกษาการปรบเปลยนการรบรของประเทศไทยตอจนในงานดานจนศกษาในประเทศไทยตงแตป พ.ศ.2491-2534 มวตถประสงคเพอศกษาวเคราะหงานดานจนศกษาในประเทศไทยวาไดสรางคาอธบายเกยวกบนโยบายของสาธารณรฐประชาชนจนตอประเทศไทยอยางไรและคาอธบายดงกลาวสงผลตอการรบรเกยวกบสาธารณรฐประชาชนจนในทาง ‚ศตร‛ หรอ ‚มตร‛ ของประเทศไทยอยางไร

จากการวเคราะหพบวาความสมพนธระหวางไทยและจนไดปรบเปลยนไปในทางบวกอยางมนยสาคญ จากในยคตนของสมยสงครามเยนกระทงมการสถาปนาความสมพนธทางการทตระหวางไทย-จนอยางเปนทางการในปพ.ศ.2518 แตผนาไทยยงมทศนะตอจนในแงทเปนภยคกคามความมนคงของไทย กลบกลายมาเปนการปรบเปลยนมาสทศนคตทดกบจนจนกลาวไดวา จนเปนเสมอนมตรประเทศทสาคญกบไทยทงทางดานการเมอง เศรษฐกจ การทหาร สงคมและวฒนธรรม ความเปลยนแปลงลกษณะความสมพนธดงกลาวนยอมเปนผลมาจากการปรบเปลยนยทธศาสตรและผลประโยชนของชาตของทงสองประเทศทเปลยนแปลงไปตามการเมองโลกในแตละสมย แตผเขยนเหนวาการเปลยนแปลงนไมไดเกดจากการดาเนนนโยบายตางประเทศทเปลยนไปเทานน แตนาจะเปนผลมาจากการรบร(Perception) ทผคนในสงคมมตอกนและกน

ค าส าคญ: การรบร / ภยคกคาม / มตรภาพ / จนศกษา

นสตปรญญาโท คณะรฐศาสตร สาขาความสมพนธระหวางประเทศ จฬาลงกรณมหาวทยาลย



96

A shift of Thailand’s perceptions toward China in Chinese studies in Thailand from 1948 to 1991

The main purpose of a study of a shift of Thailand’s perceptions towards China in Chinese studies in Thailand from 1948 to 1991 is to analyze how Chinese Studies in Thailand created the explanations about China’s policies toward Thailand. And how those explanations affect the Thailand’s perceptions towards China in term of "Threat" or "Amity".

The analysis found that the relationship between Thailand and China has changed significantly in a positive way. From the early Cold War to the establishment of diplomatic relations between Thailand and China officially in 1975. Thai leaders have perceived that China is a threat to national security. It turns out, this changes into a positive attitude to China and accepted that China is a friendly country in the Thai military, political, economic, social and cultural. This is the result of strategy changing and national interests of both countries that vary to the world politics’ changing. But this change is not only caused by the changes of foreign policy, but also the result of the people’s perception towards each other in society.

Keywords: perceptions, threat, amity, Chinese

การปรบเปลยนการรบรของประเทศไทยตอจนในงานดานจนศกษาในประเทศไทยชวงป พ.ศ.2491-2534


97

สถานการณทางการเมองไทยชวงปพ.ศ.2491-2534ทสงผลตอการรบรของประเทศไทยตอจน

นบตงแตสงครามโลกครงทสองสนสดลง โลกกาวเขาสยคสงครามเยนและถกแบงเปนสองคายโดยใชอดมการณทางการเมองเปนเกณฑกน คายหนงคอเสรนยมนาโดยสหรฐอเมรกา อกคายหนงคอคอมมวนสตนาโดยสหภาพโซเวยต จดยนของประเทศไทยในชวงเวลานน หลงจากทนายควง อภยวงศ นายกรฐมนตรถกกระทารฐประหารเมอปพ .ศ.2491 คณะรฐประหารเชญจอมพล ป.พบลสงครามกลบเขาดารงตาแหนงนายกรฐมนตรอกครงในวนท 8 เมษายน พ.ศ.2491(สธาชย ยมประเสรฐ, 2550: 126-127) การกลบคนสอานาจของจอมพล ป.ในครงน จอมพล ป.ไดแสดงตววาอยฝายเดยวกบประเทศโลกเสรอยางแขงขน ประกาศสนบสนนนโยบายตอตานคอมมวนสตของสหรฐอเมรกา คาแถลงนโยบายของรฐบาลจอมพล ป. ตงแตปพ.ศ.2494 เปนตนมาจงมการระบชดเจนวา “รฐบาลนจะยดมนอย ในฝายเสรประชาธปไตยตอตานลทธคอมมวนสต เพอความยตธรรมสนตสขของโลก”(กองจดหมายเหตแหงชาต, 2550: 41) โดยจอมพล ป. ใหความเหนสวนตวเกยวกบการตอตานคอมมวนสตวา “รฐบาลจะไมเปนซายหรอขวา แตสวนตวขาพเจาเองนนตอตานคอมมวนสต”(แถมสข นมนนท, 2525: 3) รฐบาลจอมพล ป.ไดดาเนนการจดใหมหนวยวฒนธรรมเคลอนทออกไปใหการอบรมแกประชาชนเกยวกบวฒนธรรมไทยและภยของลทธคอมมวนสต กรมประชาสมพนธออกคาสงใหคณะลเกและคณะละครตางๆใสเนอหาในทางตอตานคอมมวนสต สรางขาวลอวาคอมมวนสตจะบกประเทศไทย มการออกกฎหมายตอตานคอมมวนสต(พวงทอง รงสวสดทรพย ภวครพนธ, 2549: 35-36) การสนบสนนนโยบายตอตานคอมมวนสตของสหรฐฯนทาใหไทยไดรบความชวยเหลอทางทหารและทางเศรษฐกจจากสหรฐอยางมาก ซงความชวยเหลอดงกลาวสงผลใหฐานอานาจของจอมพล ป. ซงกคอกองทพแขงแกรงขน นามาซงความมนคงของรฐบาลของตน

การเปลยนแปลงการปกครองของจนไปสระบอบคอมมวนสตในปพ.ศ.2492 เปนอกสาเหตหนงทจอมพล ป. พบลสงครามสนบสนนการดาเนนการตอตานคอมมวนสตของสหรฐฯอยางเตมท เนองจากหวาดระแวงวาคอมมวนสตจนอาจแผขยายอทธพลผานทางอนโดจนและเขาสประเทศไทย รฐบาลเรมคกคามชมชนจนและโรงเรยนจนในประเทศ รวมถงบกยดธรกจของคนจนเปนจานวนมาก(โกวท วงศสรวฒน, 2547: 77) หนงสอพมพจนกถกสงปดเชนกน ในเดอนกมภาพนธ 2493 หนงสอพมพฉวนหมนเปาลงขาวในเชงโนมนาวยยงใหคนจนในประเทศไทยเกลยดชงรฐบาลไทย โดยกลาวหาวารฐบาลไทยลอบสงหารคหบดหวหนาคนจน รฐบาลไทยออกมาตอบโตเนองจากกระทบกระเทอนถงภาพลกษณของรฐบาล และสงเจาหนาทตารวจบกคนสานกงาน สงเพกถอนใบอนญาตและเนรเทศบรรณาธการดวยขอหาวามพร รคคอมมวนสตแหงประเทศไทยเปนผดาเนนกจการอยเบองหลง เนองจากมการลงโฆษณา


98

สนบสนนการกระทาของคอมมวนสต โดยชกชวนใหชาวจนไมซอสนคาอเมรกนในไทย เพอเปนการประทวงตอการกระทาของสหรฐฯในสงครามเกาหล ซงรฐบาลไทยเหนวาสงผลกระทบตอความสมพนธระหวางสหรฐฯกบไทยจงไดสงลงโทษ(สวมล รงเจรญ, 2526: 148) นอกจากนจอมพล ป.ไดใหทกหนวยทเกยวของเรงปราบปรามผเผยแพรลทธคอมมวนสต(ธงชย พงกนไทย, 2521: 280) รฐบาลยงไดมการจดพมพหนงสอเผยแพรเกยวกบความเปนมาของคอมมวนสต รวมทงจดประสงคและวธการดาเนนงานของคอมมวนสตเพอใหประชาชนเขาใจวาคอมมวนสตนนมความรายกาจและเปนภยคกคามตอประเทศชาตอยางไร เชน หนงสอเรอง หลกและการปฏบตของลทธคอมมวนสต ซงเขยนขนโดยโรงเรยนสงครามจตวทยา กองบญชาการทหารสงสด วตถประสงคในการจดพมพคอ เพอใหประชาชนทราบถงประวตความเปนมาของลทธคอมมวนสตและพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย(พคท.) โดยชแจงวา พคท.คอตวแทนของสหภาพโซเวยต จนเปรยบเสมอนฐานทพของโซเวยตในเอเชย การดาเนนนโยบายตอตานคอมมวนสตนอกจากจะสรางความรสกชาตนยมแลว ยงทาใหความนยมในตวจอมพล ป. พบลสงครามเพมขนดวย อกทงยงเปนการแสดงใหสหรฐฯเหนวาไทยเปนพนธมตรทซอสตย

ตอมาเมอเกดสงครามเกาหลในปพ.ศ.2493-2496 สหรฐฯสงทหารเขาไปชวยเกาหลใตสกดกนการรกรานของคอมมวนสตเกาหลเหนอ ในการนประเทศไทยสงทหารเขารวมกบฝายสหรฐฯดวย ทาใหไทยเขาไปใกลชดกบสหรฐฯและเขาไปพวพนกบสงครามเยนอยางเตมตว ในขณะทสาธารณรฐประชาชนจนใหการสนบสนนเกาหลเหนอ สงครามเกาหลนเ องทเปนจดเรมตนของการแสดงจดยนของไทยและจนวายนอยคนละฝาย สงทเหมอนเปนการตอกยาจดยนดงกลาวของไทยคอการทไทยตดสนใจลงนามรวมกอตง “องคการสนธสญญาปองกนรวมกนแหงประเทศเอเชยตะวนออกเฉยงใต” (สปอ.) ในปพ.ศ.2497 การลงนามในขอตกลงดงกลาวสงผลกระทบตอความสมพนธระหวางไทยกบสาธารณรฐประชาชนจน เพราะไทยมพนธะผกพนกบสหรฐฯอยางแนนแฟนและตงตวเปนศตรกบจนอยางเปดเผย ตอมาจอมพล ป. พบลสงครามเรมมแนวคดทจะมความสมพนธกบจนเพอหวงจะถวงดลอทธพลของสหรฐ แตทสดแลวความพยายามของจอมพล ป. พบลสงครามกตองหยดชงกเมอเกดการรฐประหารโดยจอมพลสฤษด ธนะรชต และเมอจอมพลสฤษดเขาดารงตาแหนงนายกรฐมนตรไดแถลงเหตผลในการปฏวตวา

ขณะนลทธคอมมวนสตไดแทรกซมและสรางอทธพลในการปฏวตเหนอจตใจประชาชนชาวไทยโดยทวไป โดยวธและแผนการทฉลาดเพอท าลายสถาบนทกอยางของชาตใหสญไป พวกตวแทนคอมมวนสตไดขดขวางการบรหารประเทศ ไดพยายามกอใหเกดความกนแหนงแคลงใจขน และท าใหไมไววางใจในชาตไทย



99

เหตการณตางๆนท าใหรฐบาลไมมโอกาสทจะจรรโลงประเทศชาตไดเตมทเพราะตองเผชญอปสรรคดงกลาว... ส าหรบเหตการณภายนอก เหตรายอาจจะเกดในประเทศใกลเคยงกบประเทศไทยและเขามาท าลายประเทศไทยไดงาย บานเมองอยในภาวะดงกลาวแลว โดยเหตนจงไดมการปฏวต (สรรตน ขนธพน, 2522: 275-276)

รฐบาลภายใตการนาของจอมพลสฤษด ธนะรชตจงมนโยบายในการรกษาความสงบเรยบรอยทเดดขาด ใชมาตราท 17แหงธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พ.ศ.2502 ซงระบวา กรณทนายกรฐมนตรเหนสมควรเพอประโยชนในการระงบหรอปราบปรามการกระทาอนเปนบอนทาลายความมนคงของราชอาณาจกร หรอการกระทาอนเปนบอนทาลาย กอกวนหรอคกคามความสงบทเกดขนภายในหรอมาจากภายนอกราชอาณาจกร ใหนายกรฐมนตรโดยมตของคณะรฐมนตรมอานาจสงการหรอกระทาการใดๆได และใหถอวาคาสงหรอการกระทานนๆเปนสงทชอบดวยกฎหมาย ดงนนจงมการกวาดลางผตอตานรฐบาล ผทวพากษรฐบ าล ทงนกศกษา ปญญาชนและฝายคานโดนจบกมหลายรอยคน ขณะนนจอมพลถนอมเปนอธบดการศกษาคนใหม จอมพลถนอมไดกาชบอาจารยใหดแลเอาใจใสความประพฤตและความโนมเอยงของนกศกษาแตละคน เพอกาจดลทธบางลทธทเปนภยตอประเทศชาต เนองจากการแทรกแซงจากคอมมวนสตจนนนเรมแพรเขามามากโดยผานทางประเทศเพอนบานของไทย(โลกปรทรรศ, 2503: 4-5) มการสงปดหนงสอพมพและสานกพมพกวา 50 แหง เนองจากประกาศคณะปฏวต ปพ.ศ.2501 มขอบงคบวาถาหนงสอพมพใดมขอความซงเปนการสงเสรมใหเกดความนยมในลทธคอมมวนสตหรอเขาขายการเปนคอมมวนสต ใหเจาหนาททเกยวของดาเนนการตกเตอนหรอ ยดใบอนญาต หรอยดหนงสอพมพนนๆมาทาลายเสย(มานต วรนทรเวช, 2505: 582-595)

นอกจากนรฐบาลยงไดสงปดโรงเรยนจนและหามการชมนมของกรรมกรอยางเดดขาด การดาเนนการเหลานมจดประสงคเพอขจดบคคลทเปนภยตอระบอบเผดจการ รฐบาลยงไดออกประกาศคณะปฏวตฉบบท 53 หามมการตดตอคาขายกบประเทศจนและหามมใหผใดนาสนคาทผลตหรอมแหลงกาเนดจากสาธารณรฐประชาชนจนเขามาในราชอาณาจกรไทยโดยเดดขาด(วรรณไว พธโนทย, 2519: 90) มการกลาวหาชาวจนวาเปนผลอบวางเพลงในหลายคดทเกดขนชวงป พ.ศ.2501 โดยอางวาเหตเพลงไหมดงกลาวเปนแผนของคอมมวนสตทตองการสรางความวนวายและทาลายขวญของประชาชนชาวไทยและสงใหลงโทษประหารชวต สงปดหนงสอพมพ โรงพมพ โรงภาพยนตร ยดหนงสอ เอกสารของบรษทหางรานตางๆทสอพฤตกรรมเปนคอมมวนสต ยดฟลมภาพยนตรจนทมาจากสาธารณรฐประชาชนจน (สรรตน ขนธพน, 2522: 281-282) สงปดหนงสอพมพพจน เชน ตงงวน กงหอปอ(สรรตน ขนธพน: 382) เปนตน สงพมพทถกหามสวนใหญเปนหนงสอทมเนอหาเกยวกบลทธสงคมนยมหรอ


100

เกยวกบประเทศคอมมวนสตและผนาของประเทศเหลานน เชน เมาเจอตง คมอลซง (ผนาเกาหลเหนอ) โดยหนงสอทถกหามในประเภทน เกอบทงหมดเปนหนงสอภาษาจนและภาษาองกฤษ สชาต สวสดศร กลาววา “(ในยคจอมพลสฤษด)ถาจะเขยนถงประเทศจนกตองเปนจนไตหวนแหงเดยวเทานน ไมมจนแผนดนใหญ จะเรยกชอ ‘สาธารณรฐประชาชนจน’ กเรยกไมได ตองเรยกวา ‘จนแดง’”(ณรงค เพชรประเสรฐ, 2549: 38) จอมพลสฤษดถอวาขอบงคบและขอหามเหลานเปนการกระทาทชอบธรรมเพอกาจด ‚พวกนอกรตนอกรอย‛(ลขต ธรเวคน, 2542: 167)

ภยจากคอมมวนสตถกตอกยาโดยรฐบาลวามความนากลว เปนภยทมาจากนอกประเทศ มการปลอยขาวการแทรกซมของคอมมวนสตนอกประเทศอยไมขาด โดยเฉพาะอยางยงเมอเขาสชวงสงครามเวยดนาม ขาวเรองภยคอมมวนสตยงมมากขน(พวงทอง รงสวสดทรพย ภวครพนธ: 37) ความเลวรายของคอมมวนสตจะถกกลาวซาอยเสมอ โดยถกเผยแพรผานทางสอตางๆของรฐ(ประจกษ กองกรต, 2548: 157) เชน การพมพโปสเตอร 4 ส ออกมาอยางตอเนองหลายชด โดยใชชอวา ‚Communism and Freedom‛ กลาวถงความยากลาบากในจนและเวยดนามเหนอวาชาวจนและเวยดนามตองประสบกบความทกขยากและตองทนรบความทารณโหดรายของระบอบคอมมวนสต(ประจกษ กองกรต: 161) นอกจากเรองอดมการณทางการเมองแลว ในทศนะของจอมพลสฤษดระบอบคอมมวนสตคอศตรของ ชาต ศาสนา พระมหากษตรย เพราะจอมพลสฤษดยดมนกบการปกครองแบบโบราณของไทย(ระบบพอขน) สงทเกดขนในประวตศาสตรไทยแสดงใหเหนถงความรงเกยจทราชวงศและชนชนนาของไทยมตอการปฏวตโคนลมระบอบกษตรยของรสเซย ตวอยางเชนกรณรชกาลท 7 ปฏเสธแผนพฒนาเศรษฐกจของนายปรด เนองจากคดวาไดรบอทธพลจากแนวคดคอมมวนสต จะเหนไดวาทศนะทมตอคอมมวนสตของผนาไทยแตโบราณมกมองวาคอมมวนสตจะเขามาทาลายศาสนาและสถาบนพระมหากษตรย ดงน นการกระทาใดทผ นาไทยเหนวาเปนการหมนศาสนา พระมหากษตรยหรอบนทอนความมนคงของชาตจะถอวาเปนคอมมวนสต โดยทผนาหรอรฐบาลมไดศกษาความหมายของ “คอมมวนสต” ใหเขาใจอยางแทจรง ดงนนกลมปญญาชนหรอกลมบคคลใดทมความเหนไมตรงกบรฐบาลจงถกกลาวหาวาเปนคอมมวนสตและถกจบกมทนท(ทกษ เฉลมเตยรณ, 2548: 216-256) จากการกระทาดงกลาวของรฐบาลจอมพลสฤษด แสดงใหเหนความเกลยดกลวจนคอมมวนสตของรฐบาลไทยและความพยายามปดกนเรองราวของจนคอมมวนสตจากสออนๆทมใชสอของรฐ เพอการควบคมความคดของประชาชนเกยวกบภยคกคามของจนคอมมวนสตไดอยางสมบรณและมประสทธภาพ

เมอจอมพลสฤษด ธนะรชตถงแกอสญกรรม จอมพลถนอม กตตขจรไดรบการแตงตงเปนนายกรฐมนตรในวนท 9 ธนวาคม พ.ศ.2506 นโยบายของรฐบาลจอมพลถนอมนน



101

คลายคลงกบสมยจอมพลสฤษด โดยยงคงรกษาความสมพนธทมตอสหรฐฯไวและตอตานจนคอมมวนสตและเวยดนามเหนออยางแขงขน จดตงสถานวทยกระจายเสยงทจงหวดเชยงใหมเพอตอบโตกบสถานวทยของจนคอมมวนสตในคณหมงและเพอใหการรณรงคตอตานคอมมวนสตมประสทธผลยงขน(พวงทอง รงสวสดทรพย ภวครพนธ: 22) นอกจากนยงไดมการสอดแทรกบทความเรองภยคกคามจากจนคอมมวนสตลงในวารสารของทางราชการ เชน วารสารขาราชการ ซงเปนวารสารของสานกงานขาราชการพลเรอน(กพ.) ลงบทความเกยวกบจนคอมมวนสตวาเปนภยคกคามทประชาชนชาวไทยตองระวง เชน

เรองของโจรจนคอมมวนสตเปนสงทนาวตก... เพราะโจรจนคอมมวนสตมพฤตการณเปนการบอนท าลายและแทรกแซงเปนไปตามแบบอยางคอมมวนสตของจนแดง ซงประสานสมพนธกบจนแดงและการแทรกซมของคอมมวนสตในแถบตางๆในเอเชยอาคเนยอยตลอดเวลาโจรจนคอมมวนสตน เปนพลพรรคสวนหนงของจนแดงผซงมนโยบายทจะแทรกซมประเทศไทยอยนานแลว...เปนเรองท เราควรจะหวนเกรงและควรจะตระหนกเมอคอมมวนสตในเมองไทยในปจจบนน ประดจไฟทคกรนอยในทกๆภมภาคของไทย หากไฟลกฮอขนพรอมกนเมอใด เราหรอจะตานทานไหว(ศกรนทร สวรรณโรจน, 2513: 5-10)

ความพยายามรวมมอกนของประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตเพอประกาศความเปนกลาง...ส าคญอยททาทของจนปกกง เปนทรๆ กนอยวาจนปกกงไดมสวนสนบสนนการกอการรายในประเทศตางๆในภมภาคนอยหลายประเทศ ฉะนนปกกงจะยอมผกพนในค าประกาศความเปนกลางนสกเพยงใด... ถาพจารณาไปแลวดจะหางไกลกบความหวงทจะใหจนปกกงยอมเคารพความเปนกลางของภมภาคนเสยจรง(เกษม ศรสมพนธ, 2514: 63-66)

จะเหนไดวาไทยดาเนนนโยบายตอตานคอมมวนสตตามสหรฐฯมาโดยตลอด สหรฐฯตอบแทนไทยดวยการใหความชวยเหลอทางเศรษฐกจและสนบสนนทางการทหาร แตเมอสถานการณทางการเมองระหวางประเทศเปลยนแปลงไป สงครามเวยดนามทไมมททาวาจะสนสดลงดวยชยชนะของสหรฐฯ ทาใหสหรฐฯตองหาทางถอนตวออกจากสงครามเนองจากตองรบภาระคาใชจายทงในสงครามอนโดจนและในการสนบสนนประเทศตางๆในการดาเนนนโยบายตอตานคอมมวนสต ในทสดสหรฐฯจงประกาศลทธนกสนเพอถอนตวออกจากภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต และประกาศใหประเทศตางๆในภมภาคนจดการกบปญหาของตนเอง


102

(กตตกร คนศลป, 2531: 38) เมอการณกลบเปนเชนนไทยจงจาเปนตองปรบเปลยนนโยบาย โดยเรมมการปรบสมพนธทางการทตกบสาธารณรฐประชาชนจน(จลชพ ชนวรรโณ, 2536: 128-129) ในขณะนนปญหาภายในประเทศกาลงสนคลอนเสถยรภาพของรฐบาลจอมพลถนอม เนองจากการทชองวางระหวางชนชนเพมขนจากการขยายตวของชนชนกลางและการคงตวของภาวะความยากจนของชนชนแรงงาน สงผลใหประชาชนและนกศกษาเรมตงคาถามตอศกยภาพการบรหารประเทศของรฐบาล ทายทสดความไมพอใจรฐบาลในหลายๆกรณ กนาไปสเหตการณการชมนมประทวงขบไลรฐบาลในวนท 14 ตลาคม พ.ศ.2516 ถอไดวาเปนเหตกาณทประชาชนไดเขารวมเปนสวนหนงทางการเมองอยางแทจรง

หลงเหตการณ 14 ตลา’16 สมยของรฐบาลนายสญญา ธรรมศกดสงคมไทยมเสรภาพทางความคดมากขนหลงจากทอยภายใตอานาจเผดจการมานานถง 16 ป ชวงนจงเปนระยะทกลมสงคมนยมสามารถเผยแพรแนวคดสงคมนยมไดอยางเปดเผย เรมมการเรยกรองจากขบวนการนกศกษาใหยกเลกนโยบายตางประเทศทองกบสหรฐฯ และตอมาในทสดประเทศไทยไดสถาปนาความสมพนธทางการทตกบสาธารณรฐประชาชนจนในวนท 1 กรกฎาคม พ.ศ.2518(จลชพ ชนวรรโณ, 2536: 131) ในสมยท ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช เปนนายกรฐมนตร เปาหมายสาคญในการสานสมพนธทางการทตครงนคอ หวงวาจนจะลดความชวยเหลอและลดการสนบสนนพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย(พคท.) อกทงไทยยงตองการซอนามนจากจนในราคามตรภาพดวย การสถาปนาทางการทตสงผลใหเกดความผอนคลายทางการเมอง ซงบรรยากาศทเปดทางการเมองในเวลานนทาใหขบวนการฝายซายในเมองเตบโต เปนฝายซายทนยมลทธเหมาอสมซงเชอในทฤษฎการปฏวตสงคมนยมในประเทศเดยว(นฤมตร สอดศข, 2526: 1-31) ดงนนการเรยนรหรอเผยแพรเรองจนและลทธทางการเมองของจนจงเปนไปอยางคอนขางกวางขวางไมวาจะเปนการตพมพวารสาร หนงสอ ใบปลวแจกจายในมหาวทยาลย การลงบทความในหนงสอพมพหรอสอสงพมพตางๆ เปนตน ความสมพนธไทย -จนหลงการสถาปนาไดดาเนนมาอยางคอยเปนคอยไป เนองจากจนยงไมหยดการสนบสนนพรรคคอมมวนสตไทย ดงนนรฐบาลไทยจงยงคงไมมนใจในมตรภาพทจนมใหเทาไรนก กระทงในชวงสมยนายเกรยงศกด ชมะนนท เกดเหตการณเวยดนามบกกมพชาเมอวนท 25 ธนวาคม พ.ศ.2521และยดพนมเปญไดในวนท 7 มกราคม พ.ศ.2522(จลชพ ชนวรรโณ: 131) เปนสาเหตสาคญทสงผลใหความสมพนธระหวางไทยและสาธารณรฐประชาชนจนใกลชดกนมากขน เนองจากทงสองประเทศมผลประโยชนสอดคลองกน กลาวคอไทยตองการใหกมพชาเปนเอกราชเพอเปนรฐกนชนจากภยคอมมวนสต ดานจนเองมความขดแยงกบเวยดนามมากอนหนา กอปรกบการทจนตองการสกดกนอทธพลของสหภาพโซเวยตซงเปนผหนนหลงและใหการสนบสนนเวยดนามในการเขายดครองกมพชาในครงน จงตอตานการยดครองกมพชาของ



103

เวยดนามอยางแขงขน และประกาศจะชวยไทยถาไทยถกเวยดนามรกราน (กสมา สนทวงศ ณ อยธยา, 2536: 223)

ความรวมมอกนในปญหากมพชานเหนไดชดเจนในสมยพลเอกเปรม ตณสลานนทเปนนายกรฐมนตรซงอยในตาแหนงเปนเวลากวา 8 ป(พ.ศ.2523-2531) เปนชวงเวลาทความสมพนธไทย-จนแนนแฟนขน จนลดความชวยเหลอทพรรคคอมมวนสตจนเคยใหแกพรรคคอมมวนสตไทย ทาการปดสถานวทยกระจายเสยงของพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย ทาใหผนาไทยเชอใจจนมากขน(สรชาต บารงสข, 2536: 188) ดงจะเหนไดจากคากลาวของ พลอากาศเอก สทธ เศวตศลารฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศในขณะนนวา ‚(จน)เปนปจจยในการรกษาเสถยรภาพของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตและมตรทางเศรษฐกจและการเมองทสาคญ... ความสมพนธทเปนมตรและใกลชดกบจนเปนประโยชนสาหรบประเทศไทย‛(อรอนงค นอยวงศ, 2541: 56) ซงผลจากความรวมมอในการแกปญหากมพชา กอใหเกดความรวมมอทางการทหารระหวางไทย-จน โดยเปนไปในรปของการขายอาวธยทโธปกรณ การเยอนของผนาทางการทหารระหวางกนเปนประจา และความรวมมอทางเศรษฐกจและวฒนธรรม เปนตน

การเปลยนแปลงการรบรของไทยตอจนในงานดานจนศกษาในประเทศไทยชวงป พ.ศ.2491-2534

ในชวงปพ.ศ.2491-2516 ประเทศไทยอยภายใตการปกครองของรฐบาลเผดจการทหาร โดยในชวงสมยจอมพล ป.พบลสงคราม (พ.ศ.2491-2500) รฐบาลไทยดาเนนนโยบายชาตนยม ประกอบกบการสนบสนนนโยบายตอตานคอมมวนสตของสหรฐอยางแขงขน ในชวงเวลาดงกลาวเปนชวงทลทธมารกซเรมขยายตวเขามาสสงคมไทย นอกจากจะเปนเพราะอทธพลจากชยชนะของพรรคคอมมวนสตจนในป พ .ศ.2492แลว สวนหนงยงเกดจากวกฤตการณทางเศรษฐกจและสงคมทเกดขนในระยะสนสดของสงครามเอเชยบรพา ทาใหประชาชนสวนใหญไดรบความเดอดรอนอยางหนก รวมทงการรฐประหาร 2490 และการกลบมามอานาจอกครงของเผดจการอยางจอมพล ป.พบลสงคราม จงทาใหสถานการณของประเทศสอเคาวาจะวนวายมากขน แนวคดมารกซจงเปนแนวทางทปญญาชนกาวหนากลมหนงเหนวานาจะเปนทางออกในการแกไขปญหาในประเทศได เนองจากแนวคดของมารกซเปนแนวคดทองกบชนชนลางทลาบากยากจนจงทาใหนกคดปญญาชนเรมนาเอาแนวคดดงกลาวมาวเคราะหสงคมไทย


104

สภา ศรมานนท เปนคนแรกในกลมปญญาชนกาวหนาทรเรมจดทานตยสาร อกษรสาสน(ตพมพตงแตพ.ศ.2492-2495)ซงเปนนตยสารทบกเบกการเผยแพรแนวคดสงคมนยมสประชาชนในวงกวางเปนฉบบแรก จากการรวมกลมกนของปญญาชนกาวหนาทสนใจศกษาแนวทางสงคมนยมมารกซสต และตองการเหนความเปลยนแปลงของระบบเศรษฐกจ การเมอง และสงคมไปในทางทพวกเขาปรารถนา สภา ศรมานนทผทาหนาทบรรณาธการไดชกชวนเพอนนกเขยนทมความเหนไปในทางเดยวกน เชน อศน พลจนทร, กหลาบ สายประดษฐ, อศรา อมนตกล ฯลฯ มารวมเขยนดวย โดยนตยสารดงกลาวมนโยบายในการตพมพขอเขยนและบทความเกยวกบตางประเทศและไมวจารณการเมองหรอรฐบาลไทย เพอหลกเลยงการเผชญหนากบรฐบาลเผดจการ มเนอหามงเผยแพรความรเกยวกบทฤษฎสงคมนยมมารกซสต ยกตวอยางเชน คอลมน “แผนกวชาการเมอง” ซงเปนคอลมนประจาของกหลาบ สายประดษฐ(บรรณาธการแผนกการเมอง) กหลาบนาเสนอแนวคดของเหมาเจอตง(กหลาบ สายประดษฐ, 2492: 34-51) เกยวกบความเปนมาของพรรคคอมมวนสตจนและแนวคดเกยวกบการปกครองของจนใหม การปฏรป จดยนของประเทศและจดมงหมายของพรรคคอมมวนสตและประชาชนจน อธบายการปกครองระบอบบงการแบบประชาธปไตยของประชาชนซงจนใชในการปกครองประเทศ(กหลาบ สายประดษฐ, 2492: 57-73) กหลาบเหนวาประเทศจนและเหตการณในจนเปนตวแปรสาคญทสงผลกระทบตอเหตการณทางการเมองในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต อกทงมสวนเกยวพนกบเสถยรภาพและความเปนอยของประเทศไทยทงปจจบนและอนาคต

นอกจากนบทความดานจนศกษายงมบทความของ ส.สตยา เรอง “บทบาทของชนชนนายทนแหงชาตในการปฏวตของประเทศจน”(ส.สตยา, 2493: 11-20) บทความของ เสนาะ ธรรมเสถยร เรอง “สงครามกลางเมองในจนปจจบน คอสะพานปฏวตของระบอบสงคมนยม”(เสนาะ ธรรมเสถยร, 2493:45-57) กลาวถงชยชนะทนายกยองของจนคอมมวนสตในการตอสกบฝายกกมนตง และแนวทางการปฏวตจนและพรรคคอมมวนสตจนของเหมาเจอตง สรปทฤษฎการปฏวตจนในความคดของเหมาเจอตงไวทงหมด โดย เสนาะกลาวทงทายไววา การปฏวตจนนนยอมเปนสะพานสงคมนยมทจะมความสาคญอยางใหญหลวงตอการปฏวตโลกตอไป จะเหนไดวา อกษรสาสน เปนนตยสารฉบบแรกทนาเสนอเนอหาแนวสงคมนยมมารกซสม นอกจากนตยสารอกษรสาสนแลวยงมหนงสอของนกเขยนทไดรบอทธพลแนวคดสงคมนยมมารกซสม ในทนขอยกตวอยางงานของ “กหลาบ สายประดษฐ” เชน การเมองของประชาชน เปนหนงสอรวมขอเขยนทางการเมองตางๆ กหลาบกลาวถงประเทศจนวา “จนไมไดเลวราย เปนมตรทด นายกรฐมนตรโจวเอนไหลของสาธารณรฐประชาชนจนเองกปรารถนาใหทงสองประเทศไดมไมตรตอกน” (กหลาบ สายประดษฐ, 2500: 31) กหลาบไมเหนดวยกบการ



105

ทจอมพล ป. พบลสงครามสงจบคนจน รวมถงจากดสทธของนกหนงสอพมพ โดยหามเขยนวพากษ วจารณการทางานของรฐบาล

นอกจากกหลาบ สายประดษฐแลว นกเขยนรนนองอยางจตร ภมศกดกถอไดวาเปนนกเขยนแนวทางสงคมนยมคอมมวนสตคนสาคญอกทานหนง จตรไดรบอทธพลดานสงคมนยมมารกซสมมาจากกหลาบ สายประดษฐและสภา ศรมานนท โดยจตรนาแนวคดทฤษฎมารกซสมมาใชอธบายภาพสงคมไทยทแตกตางจากความรกระแสหลก งานของจตร ภมศกด ในชวงป พ.ศ.2500 ยงไดรบอทธพลมาจากวรรณกรรมจน เพราะเปนชวงทจตรเรมสนใจศกษาวรรณคดจนและแปลบทกวจนหลายบทเปนภาษาไทย จดประสงคทจตรแปลบทกวจนเพราะตองการใหเหนตวอยางของการทนกเขยนกวชาวจนใชบทกวสรางความฮกเหมในการตอสของประชาชนชาวจน โดยเหนวาประเทศไทยในขณะนนประชาชนกาลงถกเอารดเอาเปรยบทงทางการเมอง เศรษฐกจและวฒนธรรมจากจกรวรรดนยมนอกประเทศ การกระตนเตอนใหประชาชนลกขนมาตอสโดยการใชบทกวจงเปนสงจาเปนเชนเดยวกน(จตร ภมศกด, 2552: 21-22) ตวอยางเชน บทกว “คาสาบาน” ของ หลว อเชง จตรแปลลงประกอบบทความของตวเองเรอง “เมอขบวนการ ‘4 พฤษภา’ ทลายวรรณคดศกดนาของจน” ในนตยสารปตภม ระหวางป พ.ศ.2499-2500 ซงกลาวถงความสมพนธระหวางการปฏวตและกวไววา “จงเปลงเสยงของเจาเพอความทกขยากของชวต เพราะการขบเพลงแหงการปฏวต คอ ภารกจอนสงสงของกว จงพลเลอดของเจาเพอเสรภาพของมวลมนษยชาต เพราะการโอบกอดการปฏวตไวในออมอกคอศกดศรของกว”(จตร ภมศกด, 2551: 211- 212) นอกจากนยงแปลบทกวเรอง “ฝน” เขยนโดย ชาโอว มเนอความวา

ฝนตกรอบทกสารทศ ยกเวนในทของเรา

ใครหรอทท าความเลวทรามใหทานขดเคอง

ทานเจาฟาอนทรงศกด เอย!

ณ ทน , ทานยอมเหนวา, ผนนาแตกราวเปนระแหง

วนคนแหงการหวานไถยงมไดปรากฏโฉมหนามาใหเหนเลย

นเราจะตองเกบเกยวบนพนนาอนวางเปลานอกแลวสหนอ

แมในเทยงคนอนมดมด

ถาขาจะไดยนเสยงฝเทาของทาน


106

ขากยงยอมรบเราปลกลกนอย

ใหลกขนจดธป

และนอมหวค านบทาน.........

ชาโอว กวของประชาชนจนในยคใหมเขยนบทกวชนน เมอ พ .ศ.2487 จตร ในนามปากกา “สมชาย ปรชาเจรญ” ไดแปลเปนภาษาไทย ใชเขยนประกอบบบทความ “อสานนบแสนแสนสจะพายผใดหนอ?” ลงหนงสอพมพ สารเสร ระหวาง พ.ศ.2500-2501 โดยไดเขยนอธบายวา

บทกลอนสนๆและงายๆของชาโอวบทน ไดฉายสะทอนใหเหนอยางแจมชดถงความปรารถนาและรอคอยฝนของชาวนาจนผทกขยาก แนนอนชาวนาไทยทงมวลและโดยเฉพาะชาวนาอสานทด ารงชวตอยบนผนดนอนแหงแลงและกนดาร กยอมมความปรารถนาและรอคอยฝนอยางใจจดใจจอและสงสยในความทารณไรปราณของฝนฟาเชนเดยวกน(จตร ภมศกด, 2552: 11-12)

จากตวอยางงานเขยนขางตนจะเหนไดวางานดานจนศกษาในชวงทศวรรษท 2490 บงบอกถงความพยายามของปญญาชนกลมหนงทตองการเหนความเปลยนแปลงทางการเมองไทย การรบรเกยวกบสาธารณรฐประชาชนจนของพวกเขาถกนาเสนอผานงานดานจนศกษา แสดงใหเหนถงความเขาใจในลกษณะรปแบบการปกครองระบอบสงคมนยมทมความเทาเทยมกน ลดชองวางระหวางชนชน การปฏวตของชนชนกรรมาชพทไมไดรบความยตธรรมคอสงทพงกระทา และคอมมวนสตไมใชระบอบการปกครองทเลวราย ในทางตรงกนขามเปนการปกครองทมระเบยบแบบแผนและนามาซงความเทาเทยมกนในสงคม ในขณะเดยวกนกเหนถงอทธพลของชยชนะของจนคอมมวนสตทสงผลดานความคดมาสนกเขยนในประเทศไทยผานทางวรรณกรรมจน

อยางไรกตาม เมอเขาสสมยจอมพลสฤษด ธนรชต ความเขมงวดในการปราบปรามคอมมวนสตเพมมากขน การกลาวถงจนคอมมวนสตเปนสงตองหามในสงคม การรบรของสงคมไทยเกยวกบสาธารณรฐประชาชนจนในขณะนนถกรฐบาลตกรอบไววาคอมมวนสตเปนภยคกคามตอความมนคงของประเทศ เปนระบอบทจะลมลางสถาบนชาต ศาสนาและพระมหากษตรย โดยปราศจากการคดคานจากฝายอนๆ จากความเขมงวดของรฐบาลดงทไดกลาวมาแลวสงผลใหบทความหรองานเขยนเกยวกบสาธารณรฐประชาชนจนในเวลานนมแต



107

งานทนาเสนอภาพจนคอมมวนสตในแงรายและเปนภยคกคามตอไทยรวมทงประเทศอนๆในโลก อาทเชนงานเขยนทวา

จนเชอวาโลกจะมสนตภาพเมอทกประเทศกลายเปนคอมมวนสตแลวเทานน และการด าเนนการเปลยนทกชาตใหเปนคอมมวนสตยอมหลกเลยงไมไดทจะใชก าลงและกอสงครามขน จนเหนวาลทธทนนยมก าลงเสอมลงและคอมมวนสตก าลงเตบโตขน แตเมอพจารณาจากผอพยพลภยจากประเทศจนแลวมแตผอดอยากหวโหย ดงนนการโฆษณาชวนเชอของจนดวยความหวงวาจะลางสมองโลกจงกลายเปนการลางสมองตวเองเสยมากกวา(ลกษณเลศ ชยางกร, 2505: 832-859)

ประเทศใดทคดจะตดตอสมพนธกบจนคอมมวนสตตองระวงอนตราย เนองจากจนตองการเขาไปแทรกแซงทงทางเศรษฐกจและการเมอง เชน กรณปญหาการคาระหวางจนกบญปน เมอญปนก าลงฟนตวจากสงคราม ความตองการวตถดบในการผลตยอมมากขนเรอยๆ จนเปนตลาดวตถดบทใหญ ดงนนญปนจงตดตอท าการคาดวย แตในขณะเดยวกนญปนยอมตองเกรงใจอเมรกาเนองจากญปนยงตองพงพาสหรฐฯอยมาก จนกลบใชโอกาสทญปนอยในภาวะวางตวล าบากนกดดนญปนและเรยกรองสทธทางการเมองในการตงส านกงานการคาในประเทศญปน การทจ นคอมมวนสตท าเชนน เนองจากตองการบบใหรฐบาลเสรนยมของญปนลาออก และสนบสนนพรรคคอมมวนสตญปนขนเปนรฐบาลแทน ในกรณดงกลาวแสดงใหเหนอนตรายและขอยงยากหลายประการในการทประเทศเสรจะคาขายกบประเทศคอมมวนสต เพราะการคาของประเทศคอมมวนสตเปนการคาทผกขาดโดยรฐ โดยเปนวถทางแสวงหาทนเพอมาใชสนบสนนทางการทหารมใชเพอความสขสบายของประชาชน ประเทศคอมมวนสตจะใชการคาเปนอาวธในสงครามเยน มงหวงจะกอใหเกดความยงยากทางเศรษฐกจและการแทรกแซงทางการเมองในประเทศทตนท าการคาดวย โดยเหตนประเทศเสรจงควรใชความระมดระวงในการคากบประเทศคอมมวนสตใหมาก (สชาต จฑาสมต, 2505: 860-872)

การรบรวาคอมมวนสตคอภยคกคามถกสานตอโดยรฐบาลจอมพลถนอม กตตขจร กระทงเกดเหตการณ 14 ตลาคม 2516 ทาใหรฐบาลเผดจการทหารตองพนจากการกมอานาจไป สงผลใหบรรยากาศทางการเมองหลงเหตการณ 14 ตลาคม 2516 คอนขางเปด เรมมการตดตอกบจนทางการกฬาและวฒนธรรม ประกอบกบการเปลยนแปลงนโยบายของสหรฐฯทม


108

ตอสาธารณรฐประชาชนจน งานดานจนศกษาทออกมาหลงเหตการณ 14 ตลา’ แสดงใหเหนถงการรบรของประชาชนทเปลยนแปลงไป งานดานจนศกษาทถกเผยแพรผานทางวารสารตางๆไมวาจะเปนวารสารสงคมศาสตรปรทศน รฐศาสตรสาร จตรส เปนตน ไดสรางการรบรแกสงคมไทยวาตามแนวความคดเรองการปฏวตของจนนน ความเคลอนไหวของมวลชนในประเทศใดๆไมอาจเกดขนไดจากแรงสนบสนนจากภายนอกประเทศ ตองเกดจากความกดดนภายในประเทศจงจะทาใหการปฏวตมพลงผลกดนไปจนกระทงโคนลมอานาจเผดจการไดสาเรจ จนจะเปนเพยงผใหการสนบสนนทางดานกาลงใจเทานน มการจด “นทรรศการจนแดง” ขององคการนกศกษาธรรมศาสตรในเดอนมกราคม 2517 และมการพมพหนงสอ ปรชญานพนธเหมาเจอตง ออกจาหนายซงกลายเปนหนงสอขายด หลงจากนหนงสอแนวลทธมารกซไดตพมพออกมาอกมากมาย หนงสออกเลมหนงทไดรบการตพมพซาหลายครงคอ โฉมหนาศกดนาไทย ของจตร ภมศกด นอกจากนหนงสอพมพและวารสารอกจานวนหนงทเผยแพรแนวคดสงคมนยม เชน ประชาธปไตย ประชาชาตเสยงใหม ซงเปนหนงสอพมพรายวน หรอวารสารเอเชยรายสปดาหทมกนาเอาเรองความกาวหนา ชยชนะและการยนหยดของการปฏวตในจน มาโฆษณาวาเปนตวอยางทดทจะนาไปสความรงเรองของแนวทางสงคมนยม หรอวารสารอธปตย ของศนยกลางนสตนกศกษา หนงสอรายสปดาห เชน ประชาชาต เปนตน ตอมาในป พ.ศ.2518 ไดมการตพมพหนงสอชด สรรนพนธเหมาเจอตง ซงมจานวน 8 เลมเปนหนงสอขายดเชนเดยวกน

ในทนขอยกตวอยางวารสารทมบทบาทสาคญในการเผยแพรงานดานจนศกษาในชวงนคอ สงคมศาสตรปรทศน ในยคเรมตนสงคมศาสตรปรทศนยงไมมบทความดานจนศกษาทนาเสนอภาพจนทเปนมตรมากนก สวนหนงอาจเนองมาจากตวบรรณาธการคอสลกษณ ศวรกษไมนยมคอมมวนสต โดยกลาววา “ขาพเจารงเกยจคอมมนสต รงเกยจระบบเผดจการ...” แตในขณะเดยวกนสลกษณกเหนวาการศกษาเรองคอมมวนสตไวกนาจะเปนประโยชนโดยกลาววา “การกาจดภยาคตเรองคอมมวนสตนยากเพราะพวกเราถกสหรฐฉดยาไวใหกลว ...แตตราบใดทเอาชนะภยาคตไมได เราจะเขาใจจนและรสเซยไมไดเลยเปนอนขาด ในบางประเทศทางแถบเอเซยอาคเนยนน นอกจากรฐบาลจะไมไดศกษาเรองลทธคอมมนสต ไมมผรเรองเมองจนและรสเซยแลว เอกชนแมจนอาจารยในมหาวทยาลย กเอาเอกสารจากเมองนนๆมาศกษาไมได...”(สลกษณ ศวรกษ, 2512: 115-125)

แตเมอสถานการณระหวางประเทศเรมมการเปลยนแปลงไป สหรฐฯประกาศลทธนกสน ลดการใหความชวยเหลอประเทศในเอเชย หนมาตดตอสมพนธกบสาธารณรฐประชาชนจน นโยบายตางประเทศของประเทศตางๆไดเรมมการเปลยนแปลงเรอยมา ทงในยโรปและเอเชย ไทยจาเปนตองกาหนดนโยบายของตนใหชดเจน เพราะปญหาความมนคงของไทยไมเพยง



109

ขนอยกบนโยบายทางการเมองของจนและเวยดนามเหนอเทานน แตยงขนอยกบปญหาภายในประเทศอกดวย(พนศกด วญญรตน, 2515): 12-22) งานดานจนศกษาในสงคมศาสตรปรทศนเรมมบทความเกยวกบสาธารณรฐประชาชนจนในแงมมตางๆลงตพมพอยางตอเนอง โดยเฉพาะชวงพ.ศ.2514-2518 เนองจากสถานการณระหวางประเทศทเปลยนแปลงไปดงกลาว บทความทลงตพมพสวนใหญจงเรมมเนอหาไปในแนวทางทสนบสนนใหไทยพจารณาการสานสมพนธกบจนเพอประโยชนของไทยเอง ไทยดาเนนนโยบายตามสหรฐฯมาโดยตลอด เมอสหรฐฯเปลยนแปลงทาททมตอจน ไทยจงจาเปนตองหนมาพจารณานโยบายตางประเทศของตนเอง (พนศกด วญญรตน, 2514: 26-34) อาจารยเขยน ธระวทยใหความเหนวา

หากจนสนบสนนผกอการรายคอมมวนสตในไทย ไทยกไมควรถอเปนอปสรรคในการเจรจา ในทางตรงกนขามไทยยงควรจะเจรจากบจน เนองจากแกนของนโยบายตางประเทศและการทตคอการพยายามเปลยนแปลงนโยบายของชาตอนตามทตนปรารถนา ถาจนมนโยบายทจะรกรานหรอแทรกซมบอนท าลายไทย นโยบายและการทตไทยตองมงหมายทจะเปลยนนโยบายนนๆ เปาหมายของจนคอเปลยนแปลงนโยบายไทยไมใชโคนลมระบอบ ในสายตาของจน สหรฐฯเปนพนธมตรกบไทยและคกคามความปลอดภยของจนโดยการรกรานประเทศทเปนพนธมตรกบจน แตเมอสหรฐฯเปลยนนโยบายทมตอจน ดงนนจงไมเปนภยตอจนอกตอไป ไทยกไมเปนภยตอจนดวย ถารฐบาลไทยยอมเปลยนทาททม ตอจน เหมาเจอตงอาจตอนรบผน าไทยโดยไมตองเปลยนคนใหม เพยงแตเปลยนนโยบายกพอ เพราะนสยนกเลงโตแบบเหมาเจอตงจะอะลมอลวยตอชาตออนแอกวา การชวยเหลอในการปฏวตของประเทศอน จนชวยทางการเมองและทางก าลงใจเทานน(เขยน ธระวทย, 2516: 57-66)

เมอสถาปนาความสมพนธทางการทตอยางเปนทางการกบจนในปพ.ศ.2518 ไทยกบจนมความสมพนธทดตอกนมากขน แนวคดอดมการณลทธเหมาในสมยชวงปฏวตวฒนธรรมทแพรขยายเขามาในสงคมไทยในชวงหลงเหตการณ 14 ตลาคม 2516 กยงมอทธพลตอสงคมไทยในวงกวางมากขน กลมนกศกษาและปญญาชนใชแนวคดของลทธเหมาเปนกรอบในการวเคราะหสภาพสงคมไทยในขณะนน จงทาใหเหนความเหลอมลาระหวางชนชนและความเปนเปนธรรมตางๆ จงเกดความเคลอนไหวทางการเมองเพอเรยกรองใหรฐบาลแกไขปญหาทงทางการเมอง เศรษฐกจและสงคม แมรฐบาล ม.ร.ว.คกฤทธจะพยายามแกไขปญหาความเหลอมลาในสงคมไทย(อนเปนจดทกลมนยมลทธเหมาและ พคท.ใชเปนประเดนในการโจมต


110

รฐบาล) แตกไมประสบผลสาเรจเนองจากสงคมไทยนนอยภายใตความกดดนจากรฐบาลทหารมาเปนเวลานาน ปญหาความยากจนทไมไดรบการแกไขและการขยายตวของชนชนกลางทเกดขน สงผลใหชองวางระหวางชนชนมมากขน บรรยากาศของเสรภาพหลง 14 ตลา’ จงเกดการประทวงเรยกรองสทธตางๆของประชาชนโดยทวไป เมอเขาสสมย ม.ร.ว.เสนย ปราโมช เปนนายกรฐมนตร ความขดแยงระหวางกลมทมแนวคดทางการเมองและผลประโยชนทแตกตางกน ทาใหเกดการทารฐประหารโดย พล.ร.อ.สงด ชลออย ในวนท 6 ตลาคม 2519 และแตงตงนายธานนทร กรยวเชยร ขนมาดารงตาแหนงนายกรฐมนตร ปกครองดวยอดมการณขวาจด ตอตานคอมมวนสตอยางรนแรง ทาใหประเทศไทยกลบเขาสบรรยากาศเผดจการและประชาชนถกจากดสทธเสรภาพอกครงหนง ความสมพนธทเพงเรมตนระหวางไทยและจนตองถกแชแขง รฐบาลขวาจดประกาศตวเปนศตรกบคอมมวนสตอยางรนแรง นกศกษาและปญญาชนจานวนมากหนเขาปาไปรวมกบ พคท.สงผลใหงานทางดานการเมองของ พคท.มความกาวหนาขน

อยางไรกด การเปลยนแปลงทางการเมองไทยสมยรฐบาลพลเอกเกรยงศกด ชมะนนท โดยการใชนโยบายใหมเพอผอนคลายความตงเครยดทางการเมอง ยกเลกมาตรการกวดขนหนงสอพมพ ใหเสรภาพกบกลมผลประโยชนตางๆในสงคมมากขน ประกาศนรโทษกรรมใหแกผมสวนในเหตการณ 6 ตลาคม พ.ศ.2519 ทาใหนกศกษาทหนเขาปาไปเมอชวงเหตการณดงกลาวทยอยออกมามอบตวเปนจานวนมาก ซงสงผลตอการดาเนนงานของพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย นอกจากนการทสาธารณรฐประชาชนจนเปลยนแปลงนโยบายตางประเทศกเปนสาเหตหนงทสงผลให พคท.ออนแอลงเพราะจนตองการสกดกนอทธพลของโซเวยตและเวยดนาม ซงบกเขายดครองกมพชาไดสาเรจเมอตนป 2522 ดงนนจนจงตองการความรวมมอจากรฐบาลไทยในการตอตานเวยดนามและยอมใหจนสงความชวยเหลอใหกลมเขมรแดงผานไทย โดยแลกกบการทจนสงปดสถานวทยเสยงประชาชนแหงประเทศไทย ซงเปนเหมอนกระบอกเสยงของ พคท. งานจนศกษาแสดงใหเหนการรบรของคนไทยเกยวกบสาธารณรฐประชาชนจนในชวงเวลานนวาจนใหความสาคญกบผลประโยชนของชาตมากกวาเรองของอดมการณปฏวต ดงท ฉนทมา อองสรกษ กลาวไววา “อดมการณมอทธพลตอการกาหนดและการดาเนนนโยบายตางประเทศของผนาคอมมวนสตหรอแมแตผนาโลกเสร (ไมวาเขาจะตระหนกหรอยอมรบหรอไมกตาม) แตอดมการณยงมความสาคญเปนรองผลประโยชนทเกยวกบอานาจของตวผนาเองและ/หรอผลประโยชนของประเทศชาตของเขาเหลานน” (ฉนทมา อองสรกษ, 2515: 44-53)

นอกจากนงานดานจนศกษาทเกยวของกบปญหากมพชายงทาใหไดเหนการรบรทเปลยนแปลงไปของกลมผนาประเทศและกลมนกเขยนปญญาชนทวาจนมใชภยคกคามของ



111

ประเทศไทยอกตอไป หากแตเปนมตรประเทศทไทยไววางใจและยนดใหความรวมมอในการสกดกนอทธพลของเวยดนามและสหภาพโซเวยต อกทงยงแสดงใหเหนการรบรถงความขดแยงในโครงสรางความสมพนธของมหาอานาจอยางสหรฐฯ โซเวยตและจน รวมถงความสมพนธสามเสาระหวางจน โซเวยตและเวยดนาม เปนตน งานดานจนศกษาทนาเสนอการเปลยนแปลงทางการเมอง การตางประเทศและเศรษฐกจของจนในยคสทนสมย แสดงใหเหนถงการรบรของคนไทยทวา แมแตสาธารณรฐประชาชนจนซงเปนแมแบบของอดมการณสงคมนยมคอมมวนสต กยงตองมการปรบเปลยนนโยบายใหมลกษณะเปนประชาธปไตยมากขน(ถงแมจะไมใชประชาธปไตยโดยระบอบการปกครองกตาม) เพอใหเอออานวยตอการพฒนาประเทศใหกาวหนายงๆขนไป งานจนศกษาเหลานปรากฏในวารสารทางวชาการมากมายไมวาจะเปนวารสารเอเชยปรทศน เศรษฐศาสตรการเมอง เศรษฐกจ ตะวนออกปรทศน ขาวพเศษ-อาทตย เปนตน

จากพฒนาการขางตนจะเหนไดวาความสมพนธระหวางไทยและจนไดปรบเปลยนไปในทางบวกอยางมนยสาคญ จากในยคตนของสมยสงครามเยนทผนาไทยมองวาจนเปนภยคกคามความมนคงของประเทศ ถงแมจะมการสถาปนาความสมพนธทางการทตอยางเปนทางการในปพ.ศ.2518 แตรฐบาลไทยยงคงไมแนใจกบนโยบายทจนดาเนนอยในลกษณะ “พรรคกตอพรรค” และ “รฐตอรฐ” แตทายทสดกลบปรบเปลยนมาสทศนคตทดกบจนจนกลาวไดวา จนเปนเสมอนมตรประเทศทสาคญกบไทยทงทางดานการเมอง เศรษฐกจ การทหาร สงคมและวฒนธรรม ความเปลยนแปลงลกษณะความสมพนธดงกลาวนยอมเปนผลมาจากการปรบเปลยนยทธศาสตรและผลประโยชนของชาตของทงสองประเทศทเปลยนแปลงไปตามการเมองโลกในแตละสมย แตผเขยนเหนวาการเปลยนแปลงนไมใชเปนการเปลยนแปลงทเกดจากการดาเนนนโยบายตางประเทศทเปลยนไปเทานน แตนาจะเปนผลมาจากการรบร(Perception) ทผคนในสงคมมตอกนและกน


112

Reference กสมา สนทวงศ ณ อยธยา. (2536). นโยบายตางประเทศของไทยหลงสงครามเยน. ใน 5

ทศวรรษการตางประเทศของไทย: จากความขดแยงสความรวมมอ. ชยโชค จลศรวงศ(บรรณาธการ). กรงเทพฯ: สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต.

กหลาบ สายประดษฐ. (2492). การตงระบอบการปกครอง. อกษรสาสน, 1(3), 57-73. กหลาบ สายประดษฐ. (2500). การเมองของประชาชน. กรงเทพฯ: สภาพบรษ. กหลาบ สายประดษฐ. (2492). ระบอบประชาธปไตยของประชาชน. อกษรสาสน, 1(6), 34-51. กตตกร คนศลป. 2531. นยส าคญของนโยบายการใหความชวยเหลอทางวชาการของไทยแก

สาธารณรฐประชาชนจน 2518-2530. วทยานพนธปรญญารฐศาสตรมหาบณฑต สาขาความสมพนธระหวางประเทศ คณะรฐศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เกษม ศรสมพนธ. (2514). ความเปนกลางของเอเชยตะวนออกเฉยงใต. ขาราชการ, 16(12), 63-66.

โกวท วงศสรวฒน . (2547) . การเมองการปกครองไทย : หลายมต . กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

กองจดหมายเหตแหงชาต. (2550). บนทกผลงานของรฐบาลจอมพล ป. พบลสงครามระหวาง พ.ศ.2491-2499. กรงเทพฯ: กองจดหมายเหตแหงชาต.

กองบรรณาธการ. (2515). ปงปองไทยไปปกกง: มองในทศนะหนงสอพมพ ‘นวยอรคไทมส’. สงคมศาสตรปรทศน, 10(9), 72-73.

เขยน ธระวทย. (2514). จนคอมมวนสต สหรฐอเมรกาและอาเซยอาคเนย. สงคมศาสตรปรทศน, 9(6), 54-68.

เขยน ธระวทย. (2516). นโยบายและกลยทธของสาธารณรฐประชาชนจนตอไทย. สงคมศาสตรปรทศน, 11(5), 57-66.

เขยน ธระวทย. (2506). ระบบเซนเซอรของจนคอมมวนสต. สงคมศาสตรปรทศน, 1(2), 129-144.

จตร ภมศกด. (2552). คนยงคงยนเดนโดยทาทาย. กรงเทพฯ: ฟาเดยวกน. จตร ภมศกด. (2551). ถงรอยดาวพราวพรายกระจายแสง. กรงเทพฯ: ฟาเดยวกน. จลชพ ชนวรรโณ. (2536). นโยบายตางประเทศของไทยในชวงสงครามเยน. ใน 5 ทศวรรษการ

ตางประเทศของไทย : จากความขดแยงสความรวมมอ . ชยโชค จลศรวงศ(บรรณาธการ). กรงเทพฯ: สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต.

ฉนทมา อองสรกษ. (2515). วจารณหนงสอ. รฐศาสตรสาร, 1(1), 44-53.



113

ชลธรา สตยาวฒนา(บรรณาธการ). (2545). กงศตวรรษขบวนการสนตภาพ “ความจรง” เกยวกบ “กบฏสนตภาพ” :ส านกทางประวตศาสตรของคนสามรน. กรงเทพฯ: เมฆขาว.

ณรงค เพชรประเสรฐ(บรรณาธการ). (2549). จากอกษรสาสนถงสงคมศาสตรปรทศน . กรงเทพฯ: บรษทเอดสนเพรส โปรดกส จากด.

แถมสข นมนนท. (2525). ความสมพนธระหวางไทย-สหรฐอเมรกาภายหลงสงครามโลกครงท 2. กรงเทพฯ: สมาคมสงคมศาสตรแหงประเทศไทย.

ทกษ เฉลมเตยรณ. (2548). การเมองระบบพอขนอปถมภแบบเผดจการ. แปลจาก Thailand : The Politics of Despotic Paternalism. โดย พรรณ ฉตรพลรกษ, ม.ร.ว.ประกายทอง สรสข, และธารงศกด เพชรเลศอนนต. กรงเทพฯ: โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ธเนศ อาภรณสวรรณ. (2516). แนวรบดานอนโดจนเหตการณไมเปลยนแปลง. สงคมศาสตรปรทศน, 11(4), 43-51.

ธงชย พงกนไทย. (2521). ลทธคอมมวนสตและนโยบายตอตานของรฐบาลไทย พ.ศ.2468-2500. วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต ภาควชาประวตศาสตร คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

นรนต เศรษฐบตร. (2511). เขมรกบจน. สงคมศาสตรปรทศน, 6(3), 77-80. ประจกษ กองกรต. (2548). และแลวความเคลอนไหวกปรากฏ. กรงเทพฯ: สานกพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ประสทธ กาญจนวฒน. (2516). ขอสงเกตจากการไปเยอนสาธารณรฐประชาชนจน .

สงคมศาสตรปรทศน, 11(4), 16-17. ปรด บญชน. (2514). ประเทศไทยคอเปาหมายลาดบตอไป?. สงคมศาสตรปรทศน, 8(4), 48-

57. ผสอขาวสงคมศาสตรปรทศน. (2515). บทสมภาษณนายสนทร หงษลดารมณ เลขาธการ ส.

ป.อ. คนใหม. สงคมศาสตรปรทศน, 10(9), 12-19. พนศกด วญญรตน. (2516). การขยายความหมายแบบไทยๆ. สงคมศาสตรปรทศน, 11(4), 12-

16. พนศกด วญญรตน. (2514). การเปลยนแปลงของสถานการณทางยทธศาสตรในอาเซย .

สงคมศาสตรปรทศน, 9(1), 26-34. พนศกด วญญรตน. (2516). ถนนในลาวกบความมนคงของไทย. สงคมศาสตรปรทศน, 11(2),

10-13. พนศกด วญญรตน. (2516). รอยยมของจน. สงคมศาสตรปรทศน, 11(6), 13-16.


114

พนศกด วญญรตน. (2515). อะไรคอความมนคงของไทย. สงคมศาสตรปรทศน, 10(7), 12-22. พวงทอง รงสวสดทรพย ภวครพนธ, (2549). สงครามเวยดนาม: สงครามกบความจรงของ “รฐ

ไทย”. กรงเทพฯ: โครงการจดพมพคบไฟ. มานต วรนทรเวช. (2505). ความคลคลายบางอยางเกยวกบเสรภาพของขาวสารในประเทศ

ไทย. ธรรมศาสตร, 1(1), 582-595. เรองชย จอสงวน. (2511). การแทรกซมของลทธคอมมวนสตในประเทศไทย. สงคมศาสตร

ปรทศน, ฉบบนสตนกศกษา(5), 6-16. ลกษณเลศ ชยางกร. (2505). ความสมพนธระหวางจนและโซเวยตกาลงเกดการแตกแยกหรอ?.

ธรรมศาสตร, 1(4), 832-859. ลขต ธรเวคน. (2542). ววฒนาการการเมองการปกครองไทย . กรงเทพฯ: มหาวทยาลย

ธรรมศาสตร.โลกปรทรรศ. (2503). ปรทรรศ, 3(19), 4-5. วลเลยม ช. (2510). สงครามกลางเมองในจนคอมมนสต. สงคมศาสตรปรทศน, 5(1), 49-52. วรรณไว พธโนทย. (2519). โจวเอนไหล ผปลกไมตรไทย-จน. กรงเทพฯ: ศนยการพมพ. ศกรนทร สวรรณโรจน. (2513). ราชการจะแกปญหาโจรจนคอมมวนสตไดอยางไร. ขาราชการ,

15(5), 5-10. ส.สตยา. (2493). บทบาทของชนชนนายทนแหงชาตในการปฏวตของประเทศจน. อกษรสาสน,

2(2), 11-20. ส.ศวรกษ. (2506). ธเบตและสหประชาชาต. สงคมศาสตรปทศน, 1(1), 40-55. สรรตน ขนธพน. (2522). ประวตศาสตรการเมองไทยตงแตเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ.

2475 จนถงปจจบน. กรงเทพฯ: โรงพมพมหาวทยาลยรามคาแหง. สลกษณ ศวรกษ. (2512). สหรฐกบนโยบายตางประเทศ. สงคมศาสตรปรทศน, 6(3), 115-125. สชาต จฑาสมต. (2505). ปญหาการคาระหวางประเทศญปนกบประเทศจนคอมมวนสต.

ธรรมศาสตร, 1(4), 860-872. สชาต สวสดศร. (2510). จนกบสมพนธมตรรอบๆประเทศ. สงคมศาสตรปรทศน, 5(2), 32-34. สชาต สวสดศร. (2515). จนแดง-ไทย-เวยดนามเหนอ. สงคมศาสตรปรทศน, 10(7), 10-11. สชาต สวสดศร(บรรณาธการ). (2548). มนษยไมไดกนแกลบ. กรงเทพฯ: โรงพมพ แอล. ท.

เพรส. สธาชย ยมประเสรฐ. (2550). แผนชงชาตไทย: วาดวยรฐและการตอตานรฐสมยจอมพล ป.

พบลสงครามครงทสอง(พ.ศ.2491-2500). กรงเทพฯ: 6 ตลาราลก.



115

สรชาต บารงสข. (2536). ไทยกบปญหากมพชา: ผลกระทบตอนโยบายความมนคง และตางประเทศของไทย. ใน 5 ทศวรรษการตางประเทศของไทย: จากความขดแยงสความรวมมอ. ชยโชค จลศรวงศ(บรรณาธการ). กรงเทพฯ: สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต.

สรตน นมนนท. (2506). ญวนเหนอ. สงคมศาสตรปรทศน, 1(2), 57-67. สลกษณ ศวรกษ. (2506). วจารณหนงสอ. สงคมศาสตรปรทศน, 1(2), 116. สลกษณ ศวรกษ. (2512). สหรฐกบนโยบายตางประเทศ. สงคมศาสตรปรทศน, 7(3), 115-125. สวมล รงเจรญ. 2526. บทบาทของนกหนงสอพมพในการเมองไทยระหวาง พ.ศ. 2490-2501.

วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต ภาควชาประวตศาสตร คณะอกษรศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เสนาะ ธรรมเสถยร. (2493). สงครามกลางเมองในจนปจจบนคอสะพานปฏวตของระบอบสงคมนยม. อกษรสาสน, 2(3), 45-57.

อรอนงค นอยวงศ. (2541). กมพชา: นโยบายตางประเทศไทยสมยพลเอกเปรม ตณสลานนท. กรงเทพฯ: สานกงานกองทนสนบสนนการวจย.


116

Decentralization in Education of Thailand: Lesson Learnt from South

Korea

Ampa Kaewkumkong

Abstract This paper focuses on two activities: 1) to study the situation and a road map of Thailand for increasing the role of the Local Administration Organization in providing and supporting education and, 2) to study Lesson Learnt and best practice of Educational Administration by the Local Administration Organization in South Korea. The study found that Thailand has promoted and supported the concept of decentralization to local government to be able to participate in education. This is stated in the Constitution of the Kingdom of Thailand, the highest law of the country, and the National Education Act, 1999. The Ministerial Regulation has been issued in 2007 prescribing the rules and how to decentralize the educational administration. It is found that 381 schools have already been transferred to the local government. In the second decade of education reform (2009-2018), the proposal continues to define this important concept as it is indicated to be one of the four issues of the education system which needs urgent reform with a focus on decentralization to the school, Education Service Area, and local government. In the proposal for educational reform in the second decade, the entire framework and the primary mechanism have been set including the supporting mechanism which needs the improvement to be brought in to action. Thailand requires that good practices from countries that are successful in educational management. The experience and lesson learned from operations in South Korea’s education focuses on the decentralization of education to locality. In 1991

This article is improved from the presentation of 2010 KAPA Annual Meeting “Beyond New Public Management” in 7th -8th October, 2010. South Korea. (KAPA stands for The Korean Association for Public Administration) Research Institute of East Asian Studies, Thammasat University

Article


118

South Korean declared the Decentralization of Educational Administration Act and the Education Tax Act which make the allocation of educational budget become stronger. The authority of education has been decentralized and the budget has been allocated to the local government in order to meet the needs of local people without political influence. South Korea is therefore known as a country with high quality of education and ability to compete in the international level in field of education. Keywords: Educational reform, Decentralization in education, Educational administration, Local administration organization (LAOs), Thailand, South Korea

Decentralization in Education of Thailand: Lesson Learnt from South Korea

Ampa Kaewkumkong

119

Introduction During the past 10 years of Thailand’s education reform, evaluation efforts have indicated gratifying outcomes on some issues and points of concern on others, such a structural adjustment among different agencies responsible for education provision has resulted in their unification. In response to the requirement to decentralize authority for educational administration, educational service areas were established, serving as pivotal points for integration and coordination of efforts for educational development. Nonetheless, there are many problems that require urgent solution. Several issues have emerged; these issues require urgent measures for development, improvement and further elaboration. Notable among these points of concern are quality of learners, teachers and faculty staff, and especially of educational personnel, mainly concerning the efficiency of administration and management regarding the decentralization of administrative authority, which has not been truly transferred to educational institutions as targeted. The participation and contribution from all segments of society in the provision of education and educational administration still leave much to be desired. In view of these problems, I have conducted studies and analyses of relevant documents and reports in order to obtain information on the educational management key successes and good practices from the other countries. From these studies, it was found that South Korea is one of the countries with a strong educational system and which exhibits; success in educational reform and international competitiveness because the government has the main focus on education which cooperates in accelerating educational reform continuously. For that reason, South Korea is the one of Asia region which is very successful in education reforms including decentralization to local organizations. In addition, in 1991 a new law for promotion of local autonomy was legislated. Decentralization in education of Thailand As of the summary of outcomes of education reform efforts in the past, the Office of the Education Council has monitored and assessed outcomes of education reform since 1999. An overview of the past has shown several problems and areas of concern requiring urgent solution, improvement and further elaboration. The outcome of


120

decentralization can be summarized from the increasing efficiency in educational administration and management, strengthening participation and decentralizing power in educational administration and management from central authorities to educational service areas and educational institutions. The outcome shows that although the Ministerial Regulation Concerning the Criteria and Methods for Decentralizing Power in Educational Administration and Management 2007 has become effective, implementing agencies and schools still feel the need for more freedom and flexibility. Regarding participation in education provision, only 381 schools have been transferred to be under jurisdiction and responsibility of LAOs. Expansion of education provided by the private sector has not been as extensive as desired. In 2007, the ratios of private students at basic and higher levels were only at 17.8% and 17.1% respectively. Participation of enterprises and other institutions in education provision has increased, yet the ratio of their participation still remains almost negligible. (Thailand Ministry of Education, 2009) In the view of the above problems, Thailand attempts to push on several projects in order to study and learn more about decentralization. Thus there were the pilot schools for educational decentralization under the basic educational institutions. The implementing found that, the problems of the decentralization to the LAOs was that some aspects of duty were not proceeded, some were proceeded without standard, some were proceeded but do not cover all 4 aspects namely academic, financial, personal and general administration, and some were proceeded unsuccessfully. For instance: The study of the successful on decentralization of educational administration in basic educational institutions under the jurisdiction of the office of basic education commission that to participate in moving into school decentralization pilot project (amount 610 schools). The research finding indicated that the current problems in management of the decentralized educational administration were 1) in the academic management: the teacher had too many duties, 2) in the budget management: the teacher had to do the duty as the budgeting officers, the parceling officers and the administrators, 3) in the personnel management: the school couldn’t select personnel to government teacher or to move into school, and 4) in the general management: the teachers lacked of cooperation. (Kanokwan Soikham, 2007)


Ampa Kaewkumkong

121

In the same way, based on the study of Educational administration decentralization in Nakorn Pathom Region 1 found that teachers had negative attitude toward the educational administration decentralization to the Local Administration. They argued that they don’t have enough knowledge and experience in educational administration. Executives of the local administration organizational at all levels should participate in setting up the standard rules and regulations for all local administration. It takes more time to develop skills knowledge and experiences. Moreover there may be some political interference to this decentralization. They all believed that the budget of LAOs would be the major problems to the teacher. (Porntip Nomnusup, 2007) Furthermore, the result of the evaluation in the performance according to decentralization policy of basic schools in Surin province was found that 1) in academic tasks, there were problems in the educational management such as lack of teachers who possessed the knowledge of English, lack of teachers who possessed the knowledge in preparing teaching aids, lack of modern teaching materials, lack of continuous monitoring by administrators, lack of systematic supervision and monitoring, education not managing correctly according to objectives, students’ lack of analyzing and creative thinking skills, and there was not enough satisfaction of those involved in academic tasks and, 2) in budget tasks, problems in educational management were lack of budget in administration and general administration. Important problems found were lack of buildings, computer rooms, computers, Internet, modern information technology, public relation relating to cooperation and cooperation within and between implementation units. (Krit Lamoonmorn, 2006) For the readiness in educational administration of local authority administration, base on the study of the sample (80 local authority administrations) point out as a whole was at a moderate level and was correlated with the personnel development. (Kasorn Sukjinda, 2007) As above mentioned, shown that schools have to faced with the obstacles and the problems on decentralization to LAOs, because of some administrators and teachers still lack knowledge on decentralization to Local Administrative, including people in community still don’t understand about decentralization; people don’t know


122

their role due to the lack of information and clear knowledge on decentralization wide spread. The second decade of education reform: Trend and challenge of Thailand Due consideration has been given to outcomes of education reform efforts in the past decade; results of research and study on future education trends, orientation and factors affecting Thai education in the year to come; application of the Constitution of the Kingdom of Thailand 2007; educational policy of the present government (2010); and projected change in various aspects: economy, society, population, energy and environment, science and technology in the tide of globalization with free flow and transfer of human and financial resources, technologies, data and information, knowledge etc.. Based on information from the above sources and under guiding principles of the National Education Act 1999 and Amendments 2002, the Proposals for the second decade of education reform has been formulated. It starts from 2009-2018; with the goals by 2018, systemic reform of education and learning will be achieved, with emphases on the 3 main areas of concern as follows 1) developing quality and standard of education and learning of Thai people 2) education and learning opportunities and, 3) strengthening participation of all segments of society in educational administration and management by increasing the role of those outside the system of education as well. (Thailand Ministry of Education, 2009) For the accomplishment; the Education Council was established to be in charge of preparing strategic recommendations and educational reform measuring on the following 9 areas of concern: quality development of learners, production and development of teachers and faculty staff, increasing efficiency in educational administration management and participation, increasing educational opportunities, manpower production and development, education financing, technologies for education, educational laws and, lifelong learning as well as non-formal and informal education. This framework of actions for second decade of education reform, there are need to establishment of a mechanism or a body responsible of analyzing problems encountered in the education and learning system, which is intrinsically linked with


Ampa Kaewkumkong

123

other systems of the nation e.g. economy, society, culture, legislation etc. At this juncture, there are 4 major issues requiring urgent reform; quality development of the new generation of Thai people, teachers, revitalizing educational institutions and learning sources, and in particular through adoption of new approaches and practices for educational administration and management. The role of LAOs in providing and supporting education in the future In part of quality development through adoption of new approaches and practices for educational administration and management; government emphasis given to decentralization of power in administration and management to educational institutions, educational service areas and LAOs. Participation of parents, community, private sector and all segments of society will be intensified. Administrative and managerial system will be based on principles of good governance, justice, transparency and accountability. New approaches and practices will be adopted in conjunction with creation of a corps of change agents. Financing and budgeting of education will be on the demand side, thereby allowing learners to make a choice of their courses of study. Regarding to LAOs; the proposals for the Second Decade of Education Reform (2009-2018) has prescribed as Thailand need to increase the role of LAOs in providing and supporting education through LAOs should be encouraged to participate and contribute to provision of and support for education at all levels and of all types. Such appropriate participation will meet the real needs of the local areas, taking into account exigencies of the national education system and observance of national education standards. Guidelines for the reform measure are therefore prescribed as follows: Principal measures; 1) increase and strengthen the role of LAOs in providing and supporting education and learning to meet the real needs of the people in the local areas. Also provide support for curriculum development by availing of local wisdom, customs and traditions, and resources in order to enhance the quality of life and strengthen the communities. 2) Strengthen capacities of LAOs for readiness in educational administration and management. Also strengthen capabilities of teachers, administrators and educational personnel of LAOs so as to become dynamic


124

professionals, with the Ministry of Education serving as the focal point for academic affairs and supervision of academic quality and standard. Measures; 3) formulate an integrated plan serving as a master plan for educational administration and management by LAOs. School mapping will also be conducted, with the target set for the number of learners participating at all levels and in all types of education. 4) A committee for development of education at local level provided by LAOs will be established, with responsibilities for formulating policies, plans and direction for educational development. A committee for educational quality development will also be appointed for improving quality and standard of education provided by LAOs. 5) Streamline the system and mechanism for educational administration and management of LAOs, so as to facilitate education provision by LAOs in cooperation with educational institutions run by LAOs. These educational institutions will enjoy greater administrative freedom, and will be grouped into clusters, based on the criterion of their readiness. And 6) LAOs will be encouraged to form networks among themselves. Dynamic cooperative networking for education provision will also be initiated, with participation of LAOs, offices of educational service areas, higher education institutions and other institutes/agencies in the local areas. Besides, in the matter of developing an effective system for administration and management of resources in education, refer to streamline the system for allocating government support funds to LAOs to ensure efficient budgetary utilization. LAOs will also be encouraged to allocate more funds for education and learning. In the meantime, accelerate power decentralization to educational service areas and educational institutions. Establish groups of well-qualified persons with extensive knowledge, understanding and experience in power decentralization. Review existing legislations, rules and regulations and guidelines for the selection process for appointment of local boards of education. Steps will also be taken to streamline the powers and duties of educational service areas and education institutions to ensure good governance in their functioning. Including pressure should be made on enforcing the law already in effect; transferring authority for education provision to LAOs. In consequence, decentralization of authority and resources to the local areas is one of the essential factors in the system of education. Government therefore has


Ampa Kaewkumkong

125

established working group this for educational administration and management, to in depth study and proposing recommendation. The concept framework of LAOs in Educational Administration under the Proposals for the Second Decade of Education Reform has demonstrated as follow:

Quality Development for revitalizing administration and management

Emphases on power decentralization to educational institutions, educational service areas and LAOs; participation of parents, community, private sector and all social segments; administration and management system under good governance with attendant principles of justice, transparency and accountability; adoption of new system and approaches for administration and management; creation of change leaders; demand-side financing and budgeting, enabling learners to choose their preferred services

1. Power decentralization in education administrations and management to educational service areas and educational institutions 2. Development of system of good governance with attendant principles of justice and transparency: effective system of checking 3. Development of administrations and management for increasing access to education of quality 4. Development of administrations and management system for strengthening participation of the public, private sector and all social segments for provision of and support to education and learning 5. Development of administrations and management system for educational resources for higher efficiency From the 1st educational reform in 1999 to proposal of educational reform in the 2nd decade (2009-2018), Thailand commits to push forward the decentralization of educational administration. Whether implementation in 10 years ahead will be


126

successful depends on the attempt to apply best practices from the countries which succeed in educational decentralization. South Korea is one of the countries known for educational system and educational decentralization. As a result, Thailand should learn from South Korean education decentralization to form a guideline in response to the proposal of educational reform in the next decade. However, the guideline should be adapted to social environment and context of Thailand. Lesson learnt and good practice from South Korea The educational point of view of Korean is that education is the fundament of the social and economic development of the country. The government therefore pays highly attention to education. This leads to the continuous reform of education. Hence, South Korea is very successful in the education reform especially the new educational system to meet the globalization process, the curriculum development, professionalization of teachers, the reform of the vocational and universal education, the promotion of community education to be participated in the educational reform and the decentralization to local education. (Office of the Education Council, 2005) In 1991 South Korea declared the Decentralization of Educational Administration Act and the Education Tax Act. The authority delegated by the Ministry of Education and Human Resources Development (MOEHRD)1 made the local government to be able to manage the educational budget as well as making the decision on educational development. The aim of the decentralization is to meet the need of local people without political influence. There is an evaluation of satisfaction of the students and the parents in each local area. The support for each school will also depend on this result of evaluation. (Office of the Education Council, 2008) As a consequence, South Korea is known as the country that has high quality of education and the ability to compete in international education. In term of the education reform, The Republic of Korea or South Korea has developed the country under the constitutional democracy. The president comes directly from the election and the general administrative authority is decentralized to the

1 In 2008 the Ministry of Education and Human Resources Development has changed to Ministry of Education, Science and Technology (MEST)


Ampa Kaewkumkong

127

local government which is free from political interference. The government focuses on the unequal quality of education and the problem of severe competition for admission to institution with high reputation. The government’s aims are to make Korean citizen be capable of thinking and self-reliance. For the future progress, the government uses the policy of decentralization of administration to local administration of elementary and secondary school, promote the community education in which the teachers, parents and other stakeholders in the community can participate and develop vocational education along with the industrial economics as well as develop the higher education to be the knowledge base of the society. The educational administration of South Korea is classified into the national level and the local level. According to the local autonomy law the Ministry of Education and Human Resource Development is responsible for the educational administration at national level and delegate the authority of financial planning as well as the administrative authority in making decision for primary and secondary education to the local units. The Ministry of Education is educational administrative department of the national level which is responsible for academic activities, sciences and public education. The ministry has to take the policy into action by guiding the children into the ideal citizens who have abilities needed for the individual democracy and the ability to develop the country to the democracy. The following are the main obligations of the ministry. 1. Plans and coordinates Educational policies 2. Work out ideas for the elementary, secondary and higher educational policies 3. Publishes and approves textbooks 4. Provides administrative and financial support for all levels of schools 5. Supports local education agencies and nation universities 6. Operates the teacher training system 7. Responsible for lifelong education and developing human resource policy The Ministry of Education Science and Technology (MEST) currently shares the duty’s structure into two main responsibilities. There are two vice ministers responsible


128

for each section. The first deputy minister is responsible for the basic education and the human resources development. The second deputy minister is responsible for research and development in science and technology including the higher education under the supervision of the minister of education. In respect of basic education and human resources development there are 2 offices, 8 bureaus and 34 divisions. The divisions responsible for local education are the Local Educational Autonomy Division and the Local Educational Finance Division under the supervision of the Future-Oriented HR Policy Bureau and Office of Human Resources Policy. Educational administration by the Local government of South Korea Since South Korea has announced the Decentralization of Educational Administration Act in 1991 and the Education Tax Act the allocation of educational budget has become stronger. The Ministry of Education has decentralized the administrative authority and the authority of budget allocation to the local government which is supervised by the local education office. The local assemblies will elect the office’s executive who must have at least 15 years of experience in education and will stay in the term of 4 years. The Office of Education has the authority to decide and develop the education in order to meet the local needs without political influence. The performance assessment of the Office of Education will be made by the Ministry of Education focused on the satisfaction of parents and students in each locality. The evaluation is aimed to 1) reform classes 2) create a learning system that meet the needs of learners and 3) raise the awareness of welfare in educational reform. The evaluation system of education will currently be used in elementary and secondary schools both public and private sector. Each school will be differently supported depending on the quality measured by the educational assessment. (Office of the Education Council, 2009) South Korea divided the local administration into 2 levels which are the provincial level and the local level: city and district. The chief executive of the province is the governor and the local chief executive is the mayor which is both from the election.


Ampa Kaewkumkong

129

The local education of South Korea is from preprimary school to high school and the Ministry of Education will be responsive for the higher education. The management is as followed. 1. In the provincial level administration the committee of the city or the province will proceed by the Board of Education which consists of at least 7 committees elected by people. The board has authority to decide matters of importance into action or passes it to the local council to consider. 2. The School Council is elected from the representative of parents, community, teachers, and the executive. The school council is responsible for the school budget, curriculum improvement, arrangement of extracurricular activities, promotion of collaboration between school and community, arrangement of student welfare activities and school administration guidance. The project plan will be arranged by the school according to the local needs and the budget plan will be proposed to the local administration under the consideration of the School Council. Personnel management is a responsibility of the Office of Provincial Education and the Office of Local Education in conjunction with the School Council and teachers to recruit and develop teachers as well as to consider the works of teachers and school officers. Government subsidies will be allocated to province, city and district to provide subsidies to school. The school incomes are from governmental subsidy, the local income (from the province, city and district), maintenance fees, private fund and other incomes. The schools are free to use the budget under the administration of the School Council. The government gives the authority in making decision to the school. The School Council is able to change the structure of the curriculum, the appropriateness of the content and highlight the effectiveness of the programs to meet the needs of community environment based on the students. The monitoring and the evaluation of the education are conducted in 2 levels. 1) The Organization of Local Government appoints the committees to assess the quality and the standards of education. 2) The government establishes the independent organization or a group of persons which is


130

semi-public and semi-private to process the evaluation. This group is called KEDI. The main responsibility is to evaluate all level of education in the form of research or evaluation projects. The evaluation result will be reported to the Organization of Local Government, school, and the public. The evaluation result will further used as a criterion for supporting special subsidies to the school in case of the beyond standard progression of the school.

The governmental role of the Local education administration Lee Myung-bak, the president of South Korea, has the policy about improving the quality of the education both in dept and in breadth including raising the educational level of South Korea to develop the potential of people in order to be ready for the international competition. The role of the local education is the reorganization of the educational organization by establishing a special group to work with the local units called the Local Education Support Office, which has special groups to work with specific tasks, such as policy matters, infrastructure, cooperation with other countries, innovation in education, and staff's welfare. In terms of budget allocation, the government has allocated the high amount of budget for education to the local government. Because the government realizes that the quality of education often cost high. In 2006, the budget allocated to the Ministry of Education was 17.9 percent of the total budget allocated to other ministries and in 2007 the budget was increased to be 19.8 percent. Considering the budget allocated from the Ministry of Education, the most budget has been spent on the local education. In this section the allocated budget to the local government is also a high proportion as shown in Figure 1, 2 and 3.


Ampa Kaewkumkong

131


132

Conclusion A decade has passed since the enactment of the National Education Act 1999. Thailand has witnessed vigorous attempts at systemic reform of education provided at national level. This transformation of education reform will be the inspiration for Thailand and the challenge of achievement for the next decade. Thus Thailand needs to learn from each country which is successful in education administration and human resource development like South Korea. As we know that South Korea is one of countries which have the best practice in education system. There’s an Education Law in 1949 and especially educational autonomy which is main factor in a liberal democratic political system. It is aimed at separating educational administration from political influence. Moreover South Korea’s experience clearly indicates that education, or more generally human capital accumulation, is indeed extremely important for rapid economic development. Rapid accumulation of human capital is a necessary condition


Ampa Kaewkumkong

133

for fast and sustained economic development. Therefore the Korean government has been trying to improve the education system by stressing quality over quantity, extending compulsory education, popularizing education, and increasing opportunities for education. There’re also the development of new approaches and practice for educational administration to be harmonize with globalization, curriculum and instruction improvement, teacher and administrator development, vocational education and higher education reform, included community education and participation in education reform, and decentralize educational administration. That is the reason why Thailand should learn from South Korea’ experiences and utilize it with suitability to Thailand’s circumstance.


134

References

Kanokwan Soikham, 2007. An Analysis of the Successful level of Decentralization of Education Administration of Basic Educational Institutions under the Jurisdiction of the

Office of Basic Education Commission. Faculty of Education, Chulalongkorn University. Kasorn Sukjinda. 2007. Personnel Development and Readiness in Educational Administration of Local Authority Administration. Graduate School, Silpakorn University. Krit Lamoonmorn. 2006. An Evaluation of the Performance according to Decentralization Policy of Basic schools in Surin province. Faculty of Education, Surindra Rajaphat University. Ministry of Culture, Sports and Tourism. 2008. A success story goes on: Lee Myung-

bak administration’s governance philosophy and key economic policies/The 17th Presidential Transition Committee, Republic of Korea. Seoul: Korean Overseas Culture and Information Service.

Porntip Nomnusup, 2007. The Attitude of Staff at Nakorn Pathom Educational Region 1 toward the Educational Administraion Decentralization to the Local Administration Organization. College of Local Administration, Khon Kaen University. Thailand Ministry of Education, Office of the Education Council. 2006. A synthesis of

the study on Decentralization of Education in 8 countries. Bangkok, Prig Wan Graphic Co. Ltd.

Thailand Ministry of Education, Office of the Education Council. 2006. Educational Decentralization in Republic of Korea. Bangkok, Prig Wan Graphic Co. Ltd. Thailand Ministry of Education, Office of the Education Council. 2006. Strategies of Education Reform in Asia-Pacific and European countries. Bangkok, 21 century printing Co. Ltd. Thailand Ministry of Education, Office of the Education Council. 2009. Proposals for the Second Decade of Education Reform (2009-2018). Bangkok, Prig Wan Graphic Co. Ltd.


Ampa Kaewkumkong

135

Online Ministry of Education, Science and Technology of South Korea. 2010. Organization

Chart.[online] Available from: http://english.mest.go.kr/main.jsp?idx=0401060801

Ministry of Education, Science and Technology of South Korea. 2010. Central Government Budget vs. Ministry of Education (MOE).

[online] Available from: http://english.mest.go.kr/main.jsp?idx=0401050101 Ministry of Education and Human Resources Development South Korea. 2010.

Expenditure of the Ministry of Education. [online] Available from: http://english.mest.go.kr/main.jsp?idx=0401050301

Ministry of Education & Human Resources Development South Korea. (2010).Revenue/Expenditure of Municipal & Provincial Education (Special Account: S/A). [online] Available from: http://english.mest.go.kr/main.jsp?idx=0401050301

The Department of Local Administration, Ministry of Interior of Thailand. (2010). Amount of number of Local Administration Organizations in Thailand. [online] Available from: http://www.thailocaladmin.go.th/work/apt/apt.jsp


136

ภมศาสตร พลงอ านาจ และผลประโยชน ในบรบทความสมพนธ ระหวางจนกบประเทศลมน าโขงตอนลาง

วระพงษ ปญญาธนคณ

บทคดยอ

บทความนตงค าถามวา ภายใตขอเทจจรงทปรากฏผลกระทบขามพรมแดนหลายดาน อนเกดจากโครงการพฒนาทรพยากรน าบนแมน าโขง/หลานชางของจนซงเปนประเทศตนน า เหตใดจงไมน าไปสความขดแยงรนแรงระหวางจนกบชาตลมน าโขงตอนลาง บทความนชวา องคประกอบดานภมศาสตร พลงอ านาจ และแงมมดานผลประโยชนแหงชาต อาจสามารถใชเปนกญแจไขเงอนปมขอนได บทความยงชวา ปจจยทงสามดานขางตนสามารถใชอธบายไดดวยวาเหตใดทผานมา ความรวมมอระหวางรฐทงสองฝายจงมอยอยางจ ากด กบทงแนะวาสภาพการณเชนนยงจะไมเปลยนแปลงในอนาคตอนใกล

ค าส าคญ: จน แมน าโขง คณะกรรมาธการแมน าโขง ลมน าโขงตอนลาง

อนภมภาคลมแมน าโขง

นกวจย หนวยวจยภมภาคศกษา ส านกวชาศลปศาสตร มหาวทยาลยวลยลกษณ [email protected]

บทความวชาการ


138

Geography, Powers and Interests in the Relations between China and Lower Mekong Basin Countries

Wiraphong Panyathanakhun

Abstract

The article’s main research question is based on the fact that amidst of the existing trans-boundary negative impacts derived from the upstream China’s Mekong water resources development projects, why does the situation not induce to the severe disputes between China and downstream lower Mekong countries? The article points out that the elements of geography, powers and national interests perspectives may be the keys to this question. It also suggests that these three factors are potentially usable in explaining why the cooperation between the both sides is still limited, and that this kind of situation is unlikely to change in the foreseeable future.

Keywords: China, Mekong, Mekong River Commission, Lower Mekong Basin,

Greater Mekong Sub-region

ภมศาสตร พลงอ านาจ และผลประโยชน ในบรบทความสมพนธระหวางจนกบประเทศลมน าโขงตอนลาง


139

ภมศาสตรการเมอง พลงอ านาจ และผลประโยชน ในบรบทความสมพนธระหวางจนกบประเทศลมน าโขงตอนลาง

1. บทน า

แมน าโขงเปนแมน าระหวางประเทศทมความยาวทสดในเอเชยอาคเนย คอ 4,909 กโลเมตร ครอบคลมประเทศตางๆ ทงสน 6 ประเทศ แบงเปนประเทศลมน าตอนบน 2 ประเทศ ไดแก จนและพมา และประเทศลมน าโขงตอนลางอก 4 ประเทศ ไดแก ลาว ไทย กมพชา และเวยดนาม มขนาดลมน ากนเนอททงสน 810,000 ตารางกโลเมตร ดวยจ านวนประชากรซงอาศยอยทวทงลมน าราว 100 ลานคน เฉพาะลมแมน าตอนลางมประชากรราว 52 ลานคน หรอกวารอยละ 42 ของประชากรทงหมดใน 4 ประเทศ (คณะกรรมการแมน าโขงแหงชาตไทย, 2546) ใน ค.ศ. 1957 ประเทศลมน าโขงตอนลาง 4 ประเทศ ไดแก ไทย ลาว กมพชา และเวยดนามใต ไดรวมตวกนจดตงคณะกรรมการแมน าโขง (Mekong Committee) ขนเพอท าหนาทประสานงานการพฒนาตลอดจนการบรหารจดการทรพยากรน าในลมน าโขงรวมกน กระทงไดพฒนามาเปน คณะกรรมาธการแมน าโขง (Mekong River Commission)ใน ค.ศ. 1995 หลงจากปรบปรงโครงสรางองคกรตลอดจนจดท าขอตกลงพนฐานฉบบใหมแลวเสรจ คอ ความตกลงความรวมมอเพอการพฒนาทย งยนของลมแมน าโขง (Agreement on Cooperation for the Sustainable Development of the Mekong River Basin) ค.ศ.1995 อยางไรกด องคกรทจดตงใหมนมไดมประเทศลมน าโขงตอนบนเปนสมาชกดวย โดยเฉพาะอยางยงจนซงเปนประเทศตนน าทมแมน าโขง/หลานชางไหลผานเปนความยาวเกอบครงหนง คอ 2,198 กโลเมตร และไดด าเนนการพฒนาทรพยากรน าในรปโครงการพลงงานน าบนแมน าสายประธานตงแต ค.ศ. 1986 เปนตนมา จงท าใหประสทธภาพการท าหนาทขององคการระหวางประเทศแหงนมอยางจ ากด เนองจากจนมไดอยภายใตพนธกรณตามความตกลงฯ ค.ศ. 1995

ทามกลางความวตกกงวลถงผลกระทบขามพรมแดนทสงผานมาถงบรเวณลมน าโขงตอนลางคณะกรรมาธการแมน าโขงไดใชความพยายามอยางมากในการชกชวนจนใหเขาเปนสมาชก ภายใตมาตราท 39 ของ “ความตกลงแมน าโขง ค .ศ. 1995” ท เปดชองใหคณะกรรมาธการแมน าโขงรบประเทศลมน าโขงอนเปนสมาชกเพมเตมได แตจนกลบคงทาททคงเสนคงวา คอ การปฏเสธการเขารวมในฐานะภาคสมาชกถาวร หากยนดทจะใหความรวมมอในฐานะประเทศคเจรจา (dialog partner) และประเทศผสงเกตการณการประชมเทานน (Lang, 2005) ในขณะเดยวกน กลบพบเปนเรองนาแปลกวา ภายใตภาระผลกระทบทตองแบกรบจากโครงการเขอนพลงน าของจน รฐบาลประเทศลมน าโขงตอนลางกลบมไดแสดงอากปกรยาตอตานทาทายจนอยางชดเจน และสวนมากมทาทวางเฉย ดเหมอนวา การแสดงออกซงการ


140

ตอตานและวพากษวจารณตอจนสวนใหญจะมาจากตวแสดงอนๆ เสยมากกวา เชน สอมวลชน องคกรภาคประชาชน และเครอขายกลมเคลอนไหวขามชาต เปนตน บทความชนน ไดพยายามท าความเขาใจวาภายใตสถานการณทจนยงคงยดแนวทาง “เอกภาค” เปนหลกในการใชและพฒนาแมน าโขง/หลานชาง อนน ามาซงปญหาขามพรมแดนจ านวนมาก แตในขณะเดยวกนกมไดน ามาซงความขดแยงบานปลายระหวางรฐทงสองฝาย ดงเชนความขดแยงระหวางรฐรมน าในกรณลมน าอนๆ ปรากฏการณคขนานทงสองนเกอหนนดวยปจจยใดบาง ทงน บทความชนนเสนอวา นอกเหนอจากปจจยดานอนๆ องคประกอบดานภมศาสตร พลงอ านาจ และผลประโยชนแหงชาต อาจสามารถน ามาวเคราะหเพอท าความเขาใจรปแบบความสมพนธระหวางประเทศลมน าทงสองฝายได

2. จนกบการใชและพฒนาทรพยากรน าในลมน าโขง

ภายใตภาวะขาดแคลนพลงงานอยางรนแรงอนเปนผลจากกา รขยายตวทางอตสาหกรรมอยางรวดเรว หลงจากการด าเนนนโยบายเปดเสรทางเศรษฐกจในชวงทศวรรษท 1980 โดยเฉพาะทางภมภาคฝ งตะวนออกซงเปนทตงของเมองใหญและเขตเศรษฐกจส าคญหลายแหง เพอรองรบความตองการจ าเปนดานพลงงานและเพอแกไขความเหลอมล าทางเศรษฐกจในหมประชากรทางฝ งภาคตะวนตก รฐบาลจนไดด ารและด าเนนการกอสรางโครงการพฒนาพลงงานน าบนแมน าหลานชาง/โขงขนตงแต ค.ศ. 1986 เนองจากเลงเหนศกยภาพดานพลงงานไฟฟาของแมน าหลานชาง/โขงซงมอยอยางมหาศาลราว 25,000 เมกะวตต จากล าน าทมขนาดความยาวราว 750 กโลเมตรในชวงล าน าตอนกลางถงลาง ซงมระดบตางกนถง 700 เมตร (McCormack, 2000) รฐบาลจนมองวาการเชอมโยงกระแสไฟฟาพลงน าจากฝ งตะวนตกสตะวนออกเปน “ทางเลอกทไมอาจหลกเลยงได” (Goh, 2004) และเปนสวนทส าคญของ “ยทธศาสตรการพฒนาภมภาคตะวนตก” (Western Region Development Strategy) ระหวาง ค.ศ. 2000-2020 หรอรจกกนในนาม “ยทธศาสตรพฒนาตะวนตก” (Develop the West Strategy) ซงประกาศใชในเดอนกมภาพนธ ค.ศ. 2000 ในชวงเวลาทผานมาจนถงขณะน มณฑลยนนานสามารถจายกระแสไฟฟาพลงน าคดเปนรอยละ 10 ของพลงงานน าทงประเทศ คาดวาหากไดด าเนนพฒนาศกยภาพเตมท สดสวนของพลงงานน าจากภมภาคจะคดเปนรอยละ 24 ของพลงงานน าทงประเทศ (Osborne, 2004)

กระบวนการกอสรางเขอนบนล าน าโขง/หลานชางของจนไดเรมด าเนนการกอสรางตงแต ค.ศ. 1986 แตกวาทรายละเอยดโครงการจะเปนทรบรโดยสาธารณะกลวงเขากลางทศวรรษท 1990 (Osborne, 2004) อาจกลาวไดวา กระบวนการตดสนใจกอนการสรางเขอน



141

เปนไปโดยรบรอนและอ าพรางซอนเรน เพอกนประเทศลมน าโขงตอนลางซงเปนผไดรบผลกระทบ ตลอดจนผมสวนไดเสยอนๆ ออกจากกระบวนการทงหมด กบทงการเขาถงขอมลโดยเฉพาะผลการประเมนผลกระทบสงแวดลอมของสาธารณะกเปนไปดวยความยากล าบาก นอกจากน ยงพบวา รฐบาลจนเลอกใชงบประมาณด าเนนการจากภายในประเทศทงหมด แทนทจะแสวงหางบประมาณจากแหลงทนภายนอก ท าใหทางการจนสามารถหลกเลยงการแทรกแซงจากโลกภายนอกไดเปนอนมาก (Posey, 2005) ปจจบนเขอนบนล าน าโขงในจนสรางแลวเสรจไปทงสนจ านวน 4 เขอน จากแผนกอสรางชดแรกจ านวน 8 แหง ไดแก มนวาน ตาเฉาซาน จงหง และเสยววาน

แนนอนวา แผนกอสรางเขอนบนล าน าโขง/หลานชางของจนไดสรางความวตกแกประเทศทายน าไมนอยในแงความผดปกตของระบบล าน าและระบบนเวศทเกยวของ แมในความจรง โครงการอาจกอใหเกดผลดทางออมหลายประการ อาท การควบคมระดบน าในแมน าโขง และการปองกนปญหาการรกล าของน าทะเลในพนทดนดอนปากแมน า ทงพลงงานไฟฟาทผลตไดยงสามารถบรรเทาภาวะขาดแคลนพลงงานของประเทศเพอนบานไดดวย นาสงเกตวา ทศนะของผบรหารระดบสงอยางนายเจเรอม เบรด (Jeremy Bird) ผอ านวยการใหญของคณะกรรมาธการแมน าโขงดจะไมตระหนกตอผลกระทบดานลบอนเกยวเนองกบเขอนของจน ในทางตรงกนขาม กลบมทศนะเชงบวกโดยคาดคะเนวา “ในอกไมก ปขางหนา ความสามารถในการกกเกบน าของเขอนตางๆ ในจนซงแลวเสรจสมบรณ จะน ามาซงการเพมขนของกระแสน าฤดแลง บางทอาจสงขนอกรอยละ 40 ของน าทมาถงเวยงจนทน” นอกจากนน ยงเสรมวา เขอนของจนทเกดขนมากอนหนาน “ยงใหญไมเพยงพอทจะสงมอบผลประโยชนตางๆ ไดอยางคงท” (Richardson, 2010)

ทามกลางเสยงวพากษวจารณและการโจมตจากนานาชาต โดยเฉพาะจากประเทศรมน าโขงตอนลางถงผลกระทบขามพรมแดนรายแรงทโดยมากพงเปาไปทโครงการพฒนาพลงน าของจนบนล าน าโขง/หลานชาง ทางการจนไดใชด าเนนยทธวธใน 2 ลกษณะคขนานกนไป เพอสรางความชอบธรรมและกภาพลกษณใหแกตนเอง ไดแก หนง ปฏเสธขอกลาวหาตางๆ ทงหมด โดยอางวาโครงการเขอนของจนไมมสวนในการเปลยนแปลงของระบบล าน าโขงตามทถกกลาวหา ดวยตรรกะทวา ปรมาณน าโขงทก าเนดขนในอาณาเขตของจนนนมสดสวนเพยงรอยละ 13.5 ของปรมาณน าโขงทงหมดในแตละป นอกจากนน เขอนบนแมน าโขงทงหมดทสรางแลวเสรจ ไดแก มนวาน ตาเฉาซาน และจงหง ลวนมขนาดเลก และการท างานของโรงไฟฟากสนเปลองน าเพยงเลกนอย ดงนน ผลกระทบทงหลายนนจงไมมสวนเกยวของกบโครงการพฒนาของจน มหน าซ ากลบอ านวยประโยชนใหแกประเทศลมน าโขงตอนลางหลายดาน ไมวาจะเปนดานการคมนาคมขนสง การปองกนน าทวม การบรรเทาภยแลง หรอการ


142

สงเสรมระบบชลประทาน สอง ใชวาทศลปหรอส านวนโวหารทแสดงถงความเอออาทรและมตรจตมตรใจกบประเทศลมน าตอนลาง เชน “ผลประโยชนรวม” “ความเปนเพอนบานทด” เปนตน ตวอยางเชน ค าปรารภของผชวยรฐมนตรกระทรวงการตางประเทศจน ห เจงเยวย (Hu Zhengyue) ตอนายอภสทธ เวชชาชวะ ครงเดนทางเยอนประเทศไทยในเดอนมนาคม ค.ศ. 2010 ทวา “จนจะไมท าสงใดทท าลายผลประโยชนรวมกนกบประเทศเพอนบานในลมน าโขง ” (Son, 2010) เปนตน

คงตองยอมรบวา ภาพลกษณของจนนนเสยหายเปนอยางมากในสายตาของนานาชาต คราใดทเกดความเปลยนแปลงในระบบล าน าโขงตอนลางอยางผดปกต จนจะตกเปนเหยอของการโจมตเปนล าดบแรกโดยไมผานกระบวนการตรวจสอบขอเทจจรง เชน ครงเกดอทกภยรายแรงเมอ ค.ศ. 2008 ทพบวา ณ กรงเวยงจนทนของลาว ระดบน าเพมสงทสดนบตงแตมการบนทกใน ค.ศ. 1913 หรอสงทสดในรอบเกอบ 100 ป และวกฤตการณระดบน าโขงลดต าสดเปนปฏวตการณในรอบ 50 ป ใน ค.ศ. 2010 ซงทงสองกรณ คณะกรรมาธการแมน าโขงออกมาใหค าชแจงวาเหตผดปกตดงกลาวไมไดมตนตอมาจากโครงการเขอนของจน หากมมลเหตมาจากความแปรปรวนของสภาพภมอากาศของภมภาค (Richardson, 2008) นายเจเรอม เบรด ผอ านวยการใหญของคณะกรรมาธการแมน าโขงลงความเหนวา ระดบน าทผนผวนมตนเหตจากจนเพยงเลกนอยมาก เมอเทยบกบความผนแปรของสภาวะฝนตกตามธรรมชาตในบรเวณพนทรบน าในตอนเหนอของไทยและลาว ตลอดจนจนตอนใต (Vientiane Times, 2009) ในทางตรงกนขาม จนกลบระบายน าปรมาณ 5 ลานลกบาศกเมตรจากเขอนมาชวยบรรเทาความเดอดรอนทเกดขนในกรณหลง (Son, 2010)

ในระยะหลง เหนไดวา จนมทาทตอบสนองตอเสยงวพากษวจารณจากภายนอกประเทศมากยงขน หรออกนยหนงกคอ ทางการจนด าเนนนโยบายทยดหยนซงแสดงใหเหนถงการน าพาตอความเดอดรอนของประเทศปลายน ามากยงขน ซงสะทอนใหเหนถงการเปลยนแปลงทางนโยบายของจนจากเดมทเนนการปฏเสธขอกลาวหาอยางสนเชงและกลาวเฉพาะสวนดของโครงการเขอนเทานน มาสการยอมรบถงผลกระทบขามพรมแดนทเกดขน พรอมๆ กบก าหนดวธการแกไข เชน ในระหวางการกลาวสนทรพจนในพธเปดการประชมผน าคณะกรรมาธการแมน าโขงครงแรกเมอ ค.ศ. 2010 นายซง เทา (Song Tao) ไดประกาศนโยบาย 3 ขอ เพอบรรเทาผลกระทบขามพรมแดน ไดแก หนง ยกเลกโครงการเขอนเหมงซง (Mengsong) เพอหลกเลยงผลกระทบตอการอพยพของปลา สอง กอสรางอางบงคบน าทายเขอนกนหลนปา (Ganlanba) เพอปองกนระดบน าผนผวนผดปกตในล าน าโขงตอนลาง ซงมสาเหตจากการท างานของโรงไฟฟา และ สาม กอสรางโครงการรบน าเขาแบบแบงเปนชวงชน (stratified water intake project) ภายในเขอนนวจาต (Nuozhadu) มลคา 200 ลานหยวน เพอ



143

หลกเลยงผลกระทบตออณหภมน าในแมน าหลานชาง นอกจากนน ยงกลาววา “ฝายจนพรอมทจะอภปรายกบคณะกรรมาธการแมน าโขงเกยวกบความรวมมอในดานเกษตรกรรม การประมง และการปกปองสงแวดลอม” (www.mrcsummit2010.org, 2010) ในโอกาสเดยวกน นายซง เทา กลาวเหนดวยทประเทศทงหกซงตงอยรมแมน าโขงควรจะพดคยกนกอนการสรางโครงการใดๆ ตามล าน าโขง แตอยางไรกด ณ สถานทเดยวกนน นายเฉง หมงจง (Cheng Mingzhong) อธบดกรมความรวมมอระหวางประเทศ วทยาศาสตร และเทคโนโลย กยงกลาวยนยนวาจนมนโยบายเดนหนากอสรางโครงการเขอน 14 แหงบนแมน าโขง/หลานชางตอไป (The Nations, 2010)

3. บทบาทและทาทของจนในกรอบคณะกรรมาธการแมน าโขง

แมวาระบอบความรวมมอระหวางรฐลมน าโขง สถาปนาขนมาตงแต ค.ศ. 1957 แตแนวคดทจะเชญจนเขามารวมกลมดวยเพงเกดขนเมอชวงตนทศวรรษท 1990 เมอรฐบาลไทยภายใตนายกรฐมนตรอานนท ปนยารชน สมยท 1 (ค.ศ. 1991-1992) ไดพยายามชกชวนจนและพมาเขามารวมเปนสมาชกคณะกรรมาธการแมน าโขงซงแปรสภาพมาจากคณะกรรมการแมน าโขง แตกลบไดรบการปฏเสธจากจน (Makim, 2002)

เน องจากจนและพม าซ ง เ ปนประเทศ ลมน า โขงตอนบน มได เ ปนสมาชกคณะกรรมาธการแมน าโขง ท าใหการใชแมน าโขง/หลานชางของจนไมถกจ ากดโดยสญญาระหวางประเทศ และไมมหลกประกนใดๆ วา การใชน าของจนนนจะเปนไปตามหลกกฎหมายระหวางประเทศวาดวยการใชน าอยางเปนธรรมและสมเหตสมผล คณะกรรมาธการแมน าโขง เสรมสรางความรวมมอกบประเทศจน (รวมถงพมา) ในฐานะคเจรจาเพอเปนชองทางการสอสารและแลกเปลยนขอมลขาวสารซงกนและกน ส าหรบจนในฐานะประเทศตนน าและก าลงด าเนนการกอสรางเขอนบนล าน าโขง/หลานชาง แมจะตอบรบการเขารวมประชมในฐานะประเทศคเจรจาและผสงเกตการณ แตกตงขอสงวนสทธวา การใหความรวมมอของตนมไดเปนเครองผกมดการเขารวมเปนภาคสมาชกของคณะกรรมาธการแมน าโขงหรอตองปฏบตตามขอตกลงการใชน าตามความตกลงฯ ค.ศ. 1995 หากเพยงตองการใหเปนเวทความรวมมอทางเทคนคและเศรษฐกจเทานน (Lawler, 2006) เนองจากจนมสถานะเปนแคประเทศคเจรจาและผสงเกตการณซงไมจ าตองผกพนตนเองกบขอตกลงการใชน าตางๆ และผแทนจนกมไดรบมอบอ านาจการตดสนใจ ท าใหในการประชมโดยมาก “จนจะฟงในสงทคณะกรรมาธการแมน าโขงก าลงท า และใหขอคดเหน หากขอเสนอนนกระทบถงจน แตเนองจากจนเปนประเทศตนน า จนจงไมคอยเสนออะไรตอทประชม” (Lawler, 2006)


144

ความรวมมอของทงสองฝายนบแตเรมมความสมพนธกระทงปจจบน มงเนนทางเทคนคและวชาการเปนหลก โดยเฉพาะดานการจดการทรพยากรน า คณะกรรมาธการแมน าโขงไดเรมการประชมครงแรกกบจนในฐานะประเทศคเจรจา ใน ค.ศ. 1996 โดยจดใหมการประชมประจ าปปละ 1 ครง ในวนท 1 เมษายน ค.ศ. 2002 ผแทนจากประเทศจนไดรวมลงนามกบคณะกรรมาธการแมน าโขงในความตกลงวาดวยการจดสงสารสนเทศทางอทกวทยาของแมน าหลานชาง/โขง (Agreement on the Provision of Hydrological Information on the Lancang/Mekong River) และไดรบการตออายอกครงใน ค.ศ. 2008 ภายใตขอตกลงทวาน นบแตเดอนมถนายน ค.ศ. 2004 เปนตนมา จนไดสงขอมลเกยวกบระดบน าในแมน าหลานชางแบบรายชวโมงตลอด 24 ชวโมง รวมทงขอมลเกยวกบฝนตกแบบรายชวโมง 12 ชวโมง/ตอวนเปนประจ าทกวนมายงส านกงานเลขาธการคณะกรรมาธการแมน าโขงตลอดชวงฤดน าหลาก (ระหวางวนท 15 มถนายน-15 ตลาคม) จากสถานวดน า 2 แหง ไดแก หยนจงหง (Yunjinghong) และมนอน (Manan) ซงเปนประโยชนอยางยงในงานดานการจดการอทกภยของกลมประเทศลมแมน าโขงตอนลาง ในเดอนมกราคม ค.ศ. 2006 ส านกงานเลขาธการคณะกรรมาธการแมน าโขงไดเรมจดสงขอมลอตราการไหลของน าโขงรายเดอนไปยงจนจากสถานวดน า 2 แหง ไดแก เชยงแสน และสตงเตรง อยางไรกด แมวาคณะกรรมาธการแมน าโขงและผแทนจากจนจะไดเรมหารอเพอขยายความรวมมอเกยวกบการจดสงขอมลน าระหวางกนใหครอบคลมชวงเวลาตลอดทงป นบแต ค.ศ. 2004 แตการเจรจากยงไมประสบความส าเรจในปจจบน

นบแตนายโอลเวอร คอเจลส (Oliver Cogels) ด ารงต าแหนงผอ านวยการใหญของคณะกรรมาธการแมน าโขง (ค.ศ. 2004-2007) เปนตนมา ความสมพนธกบจนไดรดหนาและลกซงขนอยางเหนไดชด เมอเทยบกบยคกอนหนา แมโดยภาพรวมจะไมหวอหวามากนก เชน ใน ค.ศ. 2005 ผอ านวยการใหญพรอมดวยคณะผบรหารระดบสงของคณะกรรมาธการแมน าโขง ไดเดนทางเยอนปกกงอยางเปนทางการเปนครงแรก ตามค าเชญของรฐบาลจน และในเดอนตลาคม ค.ศ. 2008 จนเปนเจาภาพจดการสมมนารวมกบคณะกรรมาธการแมน าโขงครงแรก ณ มณฑลยนนาน ในเรองเกยวกบความปลอดภยในการเดนเรอในแมน าโขง (Mekong River Commission, 2008)

ในชวงฤดแลง ค.ศ. 2010 ทเกดวกฤตน าโขงลดระดบต าสดเปนประวตการณ จนหลายฝายพงเปาไปยงเขอนในประเทศจน นอกเหนอจากเปนตวเรงใหเกดการประชมสดยอดผน าครงแรกของคณะกรรมาธการแมน าโขงในรอบกวา 50 ป (The Nations, 2010) ยงกอใหเกดผลเปลยนแปลงเชงนโยบายของจนตอคณะกรรมาธการแมน าโขงทมลกษณะเปดกวางและลกซงยงขน เชน จนยนยอมรวมมอจดสงขอมลทางอทกวทยารายสปดาหในชวงฤด



145

แลงเปนครงแรก ตงแตวนท 22 มนาคมจนกระทงสนสดฤดแลง แมจะเปนชวงเวลาอนจ ากด แตกนบเปนการเปลยนแปลงนโยบายของจนครงส าคญจากทกอนหนาน จนปฏเสธทจะจดสงขอมลทางอทกวทยาในชวงฤดแลงมาโดยตลอด นอกจากน ในเดอนมถนายน ฝายจนเปนเจาภาพจดหลกสตรฝกอบรมดานการควบคมอทกภยและการจดการความเสยงภยพบตใหแกเจาหนาทของคณะกรรมาธการแมน าโขง ซงกนบเปนกาวแรกของความรวมมอดานการเสรมสรางขดความสามารถระหวางสองฝาย (Mekong River Commission, 2010) และในเดอนเดยวกน ตวแทนจากประเทศสมาชกคณะกรรมาธการแมน าโขงไดเดนทางเขาเยยมชมโครงการเขอนจงหงและเซยววานซงเพงแลวเสรจในฐานะคณะคนหาขอเทจจรง ตามค าเชญของรฐบาลจนระหวางการประชมสดยอดผน าในเดอนเมษายน ซงกนบเปนการเยอนครงประวตศาสตรทผแทนของคณะกรรมาธการแมน าโขง ไดเดนทางไปยงโครงการพลงงานน าของจน ซงอยทามกลางพนทปาเขาทรกนดาร และเคยเปนพนทหวงหามส าหรบเจาหนาทจากประเทศลมน าโขงตอนลาง (Macan-Markar, 2010) ระหวางการเยอนครงน ทางการจนยงไดใหขอมลเกยวกบการวางแผนและการออกแบบโครงการพลงน าตางๆ และใหค ามนวา โครงการเขอนของจนจะไมท าใหระดบน าโขงตอนลางลดลงต ากวาระดบน าต าสดตามธรรมชาตและจะรกษามาตรฐานคณภาพน าใหอยในระดบทเหมาะสม (Tordesillas, 2010) ผลจากวกฤตระดบน าครงน ซงน าไปสเสยงวพากษวจารณจนอยางหนก ยงสงผลใหจนเปลยนแปลงนโยบายการทตสาธารณะทมลกษณะเปดกวางมากขนดวย เชน ในวนท 11 มนาคม นายเฉน เตอไห (Chen Dehai) อปทตจนประจ ากรงเทพ ไดจดงานแถลงขาวชแจงขอเทจจรงและตอบโตขอกลาวหาเกยวกบโครงการพฒนาทรพยากรน าของจนตอสอมวลชนเปนครงแรกนบแตเขอนแหงแรกบนแมน าโขง/หลานชางเรมใชงานใน ค.ศ. 1992 สะทอนวาแนวทางการทตแบบเดมทปฏเสธการเกยวของกบสาธารณะนน ไมเปนผลดตอจนอกตอไปแลวในปจจบน โดยเฉพาะอยางยง หลงจากทคณะกรรมาธการแมน ามสซสซปป (Mississippi River Commission) ซงน าโดยนางฮลลาร คลนตน รฐมนตรตางประเทศสหรฐอเมรกา และคณะกรรมาธการแมน าโขงประกาศรวมมอกนในฐานะองคกรหนสวนดานการจดการและการพฒนาลมน า ในเดอนกรกฎาคม ค.ศ. 2009 กอนทจะน าไปสการลงนามในขอตกลงอยางเปนทางการในเดอนพฤษภาคม ปถดมา กว จงกจถาวร แสดงความเหนวา “การทตสาธารณะของจนทโนมเขาหาประเทศลมน าโขงตอนลาง เปนผลตอบสนองโดยตรงจากการลงนามของสหรฐในขอตกลงมตรภาพฯ (หมายถง Treaty of Amity and Cooperation-ผเขยน) กบอาเซยนเมอปทแลว (ค.ศ.2009-ผเขยน)...ปกกงสญเสยความไดเปรยบทเคยมและไมสามารถจายไหวทจะมภาพลกษณเชงลบในภมภาค” (Macan-Markar, 2010)


146

4. ภมศาสตร พลงอ านาจ และผลประโยชนแหงชาต ในฐานะปจจยก าหนดความสมพนธระหวางจนกบประเทศลมน าโขงตอนลาง

ทผานมา แมจนไดแสดงความสนใจทจะขยายความสมพนธกบคณะกรรมาธการแมน าโขงในดานตางๆ มากยงขน อาท การคา การทองเทยว และกจกรรมการเสรมสรางขดความสามารถ แตจนไมเคยแสดงออกซงความสนใจทจะเขารวมเปนสมาชกคณะกรรมาธการแมน าโขงหรอเขาเปนภาคความตกลงแมน าโขง ค .ศ. 1995 เลยแมแตครงเดยว แมวาคณะกรรมาธการแมน าโขงจะพยายามโนมนาวจนอยางตอเนอง ทงน อาจพจารณาวาโอกาสการเขารวมเปนสมาชกของจนมคอนขางนอย แมวาจะไมถงกบเปนไปไมได หากพจารณาทาทของจนในหลายกรณ เชน การออกเสยงคดคานรางอนสญญาสหประชาชาตฯ ค.ศ. 1997 โดยผแทนจนใหเหตผลวาเนอหาของรางกฎหมายไมสอดคลองกบหลกอ านาจอธปไตยเหนอดนแดนของรฐ ซงรฐควรมสทธทจะใชแมน าระหวางประเทศทไหลผานดนแดนของตนโดยปราศจากขอโตแยง ทงยงมไดสรางความสมดลระหวางสทธและหนาทของรฐตนน าและปลายน าโดยเทาเทยมกน (United Nations, 1997) หรอกรณการกอสรางเขอนบนล าน าหลานชาง/โขงของจนซงก าลงด าเนนการอยในปจจบน และมแผนจะกอสรางเพมเตมอกหลายโครงการในอนาคต เพราะฉะนน หากจนตดสนใจเขาเปนสมาชกคณะกรรมาธการแมน าโขงและยอมรบขอตกลงแมน าโขง ค.ศ. 1995 ในขณะน ยอมเทากบจ ากดเสรภาพในการใชและพฒนาทรพยากรน าภายในอาณาเขตของตนโดยปรยาย นอกจากน ดวยขอเทจจรงทวาประเทศจนประกอบดวยแมน าระหวางประเทศสายหลกไหลพาดผานจ านวนถง 15 สาย และอาจมมากกวา 40 สาย เมอรวมกบแมน าสายรอง เพราะฉะนน จงพจารณาวา เปนความเสยงส าหรบจนหากเขารวมในระบอบแมน าโขง เนองจากอาจเปนการเปดชองใหประเทศรมน าของแมน าสายอนๆ ยนขอเรยกรองตอจนในลกษณะเดยวกน (Backer, 2007) จากขอพจารณาทงหมดน เราจงสามารถคาดการณแนวโนมวา เปนเรองยากทจะน าจนเขามาเปนภาคสมาชกของคณะกรรมาธการแมน าโขงในระยะเวลาอนใกล แมจะมสญญาณสอใหเหนความสนใจและความเหนพองตองกนในหมเจาหนาทของจนเพมมากขน แตมไดหมายความวาจะน าไปสการเปลยนแปลงเชงนโยบายในทนท (Lawler, 2006) และอาจมไดสะทอนแนวคดการตดสนใจของเจาหนาทระดบสงในรฐบาล

ในทนจะชวา นอกจากเราจะพจารณาทาทของจนในปฏสมพนธกบประเทศลมน าโขงตอนลางผานค าอธบายขางตนแลว เรายงอาจพจารณาทาทของจนผานค าอธบายในเชงภมศาสตร พลงอ านาจ ในฐานะปจจยเชงโครงสราง และผลประโยชนแหงชาตในฐานะขอพจารณาเชงยทธศาสตรของรฐ ทก ากบลกษณะความสมพนธระหวางทงสองฝายไดอกดวย ดงจะอธบายตอไป



147

มตเชงภมศาสตรการเมองและพลงอ านาจ

ลกษณะภมศาสตรกายภาพของแมน าระหวางประเทศซงไหลพาดผานตงแตสองรฐขนไป มความเกยวของกบต าแหนงทตงรฐในลมน า ซงประกอบดวยรฐตนน า กลางน า และทายน า กลาวในแงภมศาสตร ประเทศทตงอยตนน า ยอมทรงพลงอ านาจสงทสด เพราะมความไดเปรยบในแงความสามารถทจะเปลยนแปลงควบคมลกษณะทางธรรมชาตของแมน าทงในเชงปรมาณและคณภาพ ซงสงผานไปยงรฐทตงอยถดลงไป ไมวาจะดวยวธการผนน า การกกน า หรอการถายเทของเสย แตทงนทงนน ความไดเปรยบเชงภมศาสตรไมอาจแยกแยะรฐทเขมแขงกบรฐทออนแอออกจากกนได ดงนน อ านาจเชงภมศาสตรจงมโอกาสเปนของรฐทงสองประเภทพอๆ กน

อทธพลทางภมศาสตร ซงแบงรฐออกเปนรฐตนน า กลางน า หรอทายน า มบทบาทในการประกอบสรางต าแหนง/จดยนในการตอรองระหวางรฐ ตลอดจนระดบความคลายคลงหรอความแตกตางในเชงผลประโยชนและขดความสามารถระหวางรฐลมน า ซงแสดงออกมาในรปความขดแยงและความรวมมอ/ความไมรวมมอ ตลอดจนการอางหลกการทางกฎหมายทแตกตางกน กลาวใหจ าเพาะลงไป ประเทศตนน ามกไมประสงคจะเปลยนแปลงสถานการณใดๆ ซงตนเองไดรบประโยชนจากระบอบการใชน าทก าลงเปนอย ในทางกลบกน หากสถานการณการใชน าในลมน าไมเปนประโยชนตอประเทศทายน า และหากรฐตนน าเกยวของกบการสรางสถานการณทไมพงประสงค รฐทายน าจะพยายามเปลยนแปลงระบอบนนเสย เพอปกปองสทธเสรภาพการใชน า

อยางไรกด แมปจจยดานภมศาสตร มความส าคญในการท าความเขาใจพลวตการเมองระหวางประเทศลมน า แตทงน ปจจยดานภมศาสตร โดยเฉพาะต าแหนงทตงของรฐแตเพยงประการเดยว ไมใชปจจยชขาดทาท จดยน นโยบายของรฐแตละรฐ ตลอดจนลกษณะความสมพนธระหวางรฐลมน า หากแตจ าเปนตองประกอบกนเขากบปจจยดานอนทส าคญ ไดแก โครงสรางอ านาจในลมน า หรออ านาจเชงสมพทธระหวางรฐในลมน า กลาวใหชชดลงไปกคอ ปจจยทางภมศาสตรไมไดท าหนาทในสญญากาศ ความเปนรฐตนน าซงเปนพลงอ านาจทพระเจามอบใหแตเพยงปจจยเดยว ไมสามารถชขาดความเปนไปในทางการเมองระหวางรฐลมน าได (Dinar, 2003) ทงน เพราะปจจยบงชการเมองภายในลมน า จะแยกขาดจากปจจยดานพลงอ านาจทางเศรษฐกจและการทหารมได เนองจาก พลงอ านาจดงกลาวจะเออใหรฐหนงๆ สามารถก าหนดกะเกณฑพฤตกรรมการใชน าของรฐคแขงอนๆ ใหอยในรองรอยทตนตองการได แมจะครองความไดเปรยบทางภมศาสตรนอยกวา ท านองเดยวกน แมรฐทมความไดเปรยบเชงภมศาสตร แตหากเสยเปรยบในเชงพลงอ านาจ กใชวาจะสามารถจดตงระบอบการใชน าตามท


148

ตนตองการไดเสมอไป เพราะฉะนน รฐทอยในต าแหนงตนน าและมฐานะมหาอ านาจในภมภาค จงมโอกาสก าหนดรปแบบระบอบลมน าไดมากทสด ยงหากประเดนเรองน ามความส าคญในแงความมนคงแหงชาตดวยแลว รฐมหาอ านาจนน มแนวโนมทจะเพกเฉยตอทาทและจดยนของรฐลมน าอนๆ มากทสด เนองดวยบรบรณพรอมดวยพลงอ านาจทางภมศาสตรและสมรรถนะแหงชาตทจะสามารถบรรลเปาหมายการใชน าไดโดยล าพง และไมจ าเปนตองขนกบการเจรจา ในทางตรงกนขาม รฐซงมสถานะทายน าทงยงออนดอยในทางพลงอ านาจเชงเปรยบเทยบ จะไมสามารถก าหนดทศทางของระบอบ ตลอดจนคาดหวงความเปลยนแปลงเชงพฤตกรรมของรฐอนได (Dinar, 2003) ดงนน ในลมน าซงประเทศตนน าเปนรฐมหาอ านาจ ความรวมมอมแนวโนมจะเกดขนไดนอยทสด เนองจากรฐไมมแรงจงใจทเดนชดทจะเขารวมมอ ในกรณเชนน ความขดกนแหงผลประโยชนระหวางประเทศรมน าเกยวกบประเดนการใชน า ดเหมอนจะด ารงอยโดยไมสนสด ในทางกลบกน ความรวมมอมโอกาสจะเกดขนไดมากทสด หากรฐมหาอ านาจมสถานะรฐทายน า และมองวาทรพยากรน านนมความส าคญแกตนเองอยางยงยวด ในกรณเชนน รฐดงกลาวจะพยายามเขาไปมสวนผลกดน รเรม หรอบงคบใหเกดการจดตงระบอบเชงความรวมมอกบประเทศรมน าอน (Dinar, 2008)

จากค าอธบายขางตน หากยอนกลบมาพจารณาสภาพความสมพนธระหวางรฐ ลมน าโขงโดยอาศยปจจยเชงภมศาสตรและพลงอ านาจของชาตประกอบกน เราจะสามารถเขาใจไดวา เหตใดจนในฐานะประเทศมหาอ านาจตนน าจงไมสนใจทจะเขารวมในระบอบลมน าโขง ในขณะเดยวกน กลบยงสามารถเดนหนาโครงการพฒนาทรพยากรน าของตนโดยล าพงตอไป โดยไมถกทาทายจากรฐทายน า ซงดอยกวาอยางมากในเชงสมรรถนะแหงชาต ดงท เขยน ธระวทย ชวา “จนก าลงเตบโตในทางเศรษฐกจและการเมองระหวางประเทศ ไดรบความเชอถอในโลกมากขน ในขณะเดยวกน ทวทงภมภาคลมน าโขง ไมมมหาอ านาจภายนอกทเขามาสงเสรมใหประเทศเหลานท าตวเปนปฏปกษกบจน ยงกวานน ประเทศเหลานมองไมเหนทางเลอกทดกวาการท าตวเปนมตรกบจน” (เขยน ธระวทย, 2549) ภายใตความไดเปรยบของจนทงสององคประกอบ ท าใหเราสามารถคาดการณแนวโนมนโยบายของจนตอประเทศลมน าโขงตอนลางไดวา จนนาจะยงคงยดแนวทางเอกภาคนยมตอไป คอ การปฏเสธเขารวมเปนสมาชกในระบอบลมน าโขง และจะยงคงนโยบายใหความรวมมอในระดบทจ ากด คอ การคงสถานะประเทศคเจรจาเอาไวเชนเดม

ในขณะทมมมองดงทกลาวมาขางตน มองอทธพลของปจจยทางภมศาสตรทเชอมโยงกบพลงอ านาจเชงสมพทธระหวางรฐลมน าทมผลตอแรงจงใจของรฐในการเขาสระบอบ เราอาจพจารณาบทบาทและทาทของจนผานมมมองเชงภมศาสตรทเปนอสระจากปจจยเชงพลงอ านาจแหงชาตกได ทงน โดยจ าแนกการพจารณาออกเปน 2 ประเดนควบคกน ไดแก หนง ต าแหนง



149

ทตงของรฐภายในลมน า กบ สอง สดสวนอาณาบรเวณลมน าภายในอาณาเขตโดยรวมของรฐ ประเดนแรก ต าแหนงทตงของรฐในลกษณะโครงสรางรฐตนน า -ทายน า ยอมจะเปนเครองก าหนดผลประโยชนหรอความสนใจตอปญหาทมรวมกนภายในลมน าของรฐตางๆ ซงมไมเทากน ดงนน จงท าใหรฐลมน าแตละรฐใหคณคาแกระบอบไมเทากน ในขณะทประเดนหลง ขอบเขตลมน าทกนสดสวนพนทภายในอาณาเขตรฐ เปนอกปจจยหนงซงมสวนก าหนดระดบความผกพนของรฐตอตวระบอบ กลาวคอ ยงอาณาบรเวณลมน าพาดผานอาณาเขตของรฐเปนสดสวนมากเทาใด เชอวารฐกจะยนดผกพนตนเองกบระบอบสงขนตามไปดวย ดวยเหตผลทวา รฐซงมระบอบเขามาจดการกบพนทลมน าเพยงเลกนอย ยอมเตมใจทจะสละทรพยากรใหแกระบอบนอยกวารฐซงมอาณาบรเวณใหระบอบเขามาจดการสงกวา จงสรปไดวา ความทมเทของรฐในระบอบยอมแตกตางกนไปตามขนาดของอาณาบรเวณลมน าภายในอาณาเขตของรฐซงมเขตอ านาจของระบอบครอบคลมไปถง (Backer, 2007) โปรดดตารางดานลางประกอบ

ตารางท 1 แสดงความสมพนธระหวางปจจยเชงภมศาสตรกบระดบการผกพนของรฐในระบอบลมน า

ต าแหนงภายในลมน า

อาณาบรเวณลมน าภายในอาณาเขตของรฐ

นอย มาก

ตนน า รฐลมน ามแนวโนมจะผกพนกบระบอบนอยทสด

รฐจะมความสมพนธทคลมเครอกบระบอบ

ทายน า รฐจะมความสมพนธทคลมเครอกบระบอบ

รฐลมน ามแนวโนมจะผกพนกบระบอบมากทสด

ทมา: Backer, E. B. The Mekong River Commission: Does it work, and how does the Mekong basin's geography influence its effectiveness?. Sudostasein aktuell: Journal of Current Southeast Asian Affairs [Online]. 2007. Available from: www.fni.no/doc&pdf/ebb-mekong-2007.pdf


150

อาศยแนววเคราะหดงกลาวขางตน ประกอบกบการพจารณาต าแหนงทตงและสดสวนพนทลมน าโขงเมอเทยบกบอาณาบรเวณทงประเทศของจน ซงมอยเพยงรอยละ 1.71 เหนวา กรณของจนนาจะอยในต าแหนงชองซายบนของตาราง ดงนน จงเปนเรองทเขาใจไดวา เหตใดจนจงปฏเสธทจะผกพนตนเองในฐานะรฐสมาชกกบระบอบคณะกรรมาธการแมน าโขง แตกลบคงสถานะประเทศคเจรจาเทานน

มตดานผลประโยชน

การอธบายทาทและจดยนของจนผานแงมมเชงผลประโยชนนน อาจเปนสงซงเขาใจไมยากนก โดยมากการท าความเขาใจตอทาทของจน กระท าผานค าอธบายดานความตองการจ าเปนของจนส าหรบการใชน าและพฒนาทรพยากรแมน าโขง แนนอนวา การเขาเปนสมาชกคณะกรรมาธการแมน าโขงของจน ภายใตมมมองเชงการพฒนา ยอมไมสงเสรมผลประโยชนแหงชาตของจน ดงจะไดอธบายตอไป

ภายใตกรอบความสมพนธระหวางจนกบประเทศลมน าโขงตอนลางทมอยจ านวนหลายกรอบในภมภาค จนด าเนนวเทโศบายอนแยบคายในการเลอกวาควรจะด าเนนนโยบายและความสมพนธทางการทตในเวทใดและดวยประเดนอยางไรบางกบประเทศเหลาน โดยพจารณาจากจดยนเชงผลประโยชนเปนหลก พบวา จนแบงแยกเวทการด าเนนความสมพนธกบประเทศลมน าโขงในประเดนทางเศรษฐกจและสงแวดลอมออกจากกน ในประเดนทางดานเศรษฐกจซงเปนประเดนทจนมงเนนและเออตอผลประโยชนเฉพาะหนา จนเลอกทจะด าเนนความสมพนธกบประเทศเหลานอยางแขงขนผานกลไกในระดบผน า อาท โครงการพฒนาความรวมมอทางเศรษฐกจในอนภมภาคลมแมน าโขง (จเอมเอส) ในขณะทประเดนสงแวดลอมซงไมเออหรอไปดวยกนกบนโยบายพฒนาทางเศรษฐกจของจน จนเลอกด าเนนความสมพนธอยางจ ากดผานสถานะประเทศคเจรจาและผสงเกตการณของคณะกรรมาธการแมน าโขง ทงน สวนหนงเปนผลมาจากการเกดขนของกรอบความรวมมอสวนภมภาคจ านวนหนงทเหลอมซอนกนในเชงเปาหมาย จงเออใหจนสามารถแบงแยกประเดนความรวมมอทสมพนธกนไปยงองคการ/สถาบนทสนองตอบตอผลประโยชนของจนมากทสด M.T. Buntaine เรยกวธการดงกลาววา “Forum Shopping” ขอน เขาอธบายวา ในกรณทองคการ/สถาบนทมอยไมพรอมทจะสงเสรมความรวมมอทตรงตามผลประโยชนทคาดหวง มหาอ านาจจะเผชญกบทางเลอก 2-3 ทาง เมอจ าตองประเมนแนวนโยบายเกยวกบองคการ/สถาบนทจะเขารวม ทางแรก หากองคการ/สถาบนทมอยไมเพยงพอทจะตอบสนองผลประโยชนของมหาอ านาจ องคการ/สถาบนทางเลอก

1 พจารณาจากเนอทท งประเทศจน 9,640,821 ตารางกโลเมตร เทยบกบพนทลมน าโขง/หลานชาง 165,000 ตารางกโลเมตร



151

อนจะถกเลอก หากมอยแลว ทางทสอง ในกรณทไมมองคการ/สถาบนทางเลอกอน มหาอ านาจยอมตองเขามาเปลยนแปลงองคการ/สถาบนทมอยใหเขากนกบผลประโยชนของตนเอง อยางไรกตาม ทางเลอกนยอมมตนทน (Transaction costs) สงกวาการเลอกบรรดาองคการ/สถาบนทมอยแลว และทางเลอกสดทาย หากองคการ/สถาบนทเปลยนแปลงใหมนนพสจนใหเหนวายงไมดพอ มหาอ านาจจะตดสนใจจดตงองคกร/สถาบนระหวางประเทศใหมขนเอง ซงจะเปนทางเลอกทมตนทนสงทสด (Buntaine, 2007) ตามตรรกะขางตน ยอมชวยใหเราสามารถเขาใจลกษณะวธการด าเนนวเทโศบายของจนในสถานะรฐมหาอ านาจของภมภาคในการจดสรรประเดนความรวมมอกบองคการ/สถาบนระหวางประเทศทมอยใหเออตอผลประโยชนของจนโดยเขาไปมสวนรวมอยางระมดระวง ดงจะอธบายในรายละเอยดตอไป

แมโดยภาพรวมโครงการจเอมเอสกบคณะกรรมาธการแมน าโขงจะมเปาหมายทคลายคลงกนในแงการพฒนาลมน าโขงผานสาขาความรวมมอตางๆ ไดแก เกษตรกรรม การเดนเรอ พลงงาน การประมง การจดการอทกภย และการทองเทยว เปนตน แตกมความตางในจดมงเนน กลาวคอ ในขณะทกรอบความรวมมอแรกมงเนนการพฒนาเศรษฐกจเปนหลก กรอบความร วมมอหลงกลบม ง เ นนการพฒนาทควบค กบการจดการสง แวดลอมและทรพยากรธรรมชาต ซงแสดงออกมาในรปแนวทางการจดการทรพยากรน าเชงบรณาการและหลกการใชน าอยางสมเหตสมผลและเปนธรรม แนนอนวา แนวทางอยางหลงยอมเปนอปสรรคตอโครงการพฒนาในเชงจารตนยมดงเชนโครงการกอสรางเขอนขนาดใหญรวมถงโครงการปรบปรงเสนทางเดนเรอในล าน าโขง เพราะจ าเปนตองผานระเบยบขนตอนและกระบวนการเชงสถาบนทเปนแบบแผนซบซอน หากพจารณาจากความตองการจ าเปนดานพลงงานของจนทขยายตวเฉลยปละรอยละ 5.5 ตลอด 30 ปทผานมา และรอยละ 25 ของพลงงานทงหมด มาจากพลงงานจากน า

จากเหตผลดงแสดงขางตน จะเหนไดวาจนแสวงหาสถาบนระหวางประเทศทเหมาะสมเพอเขามาจดการกบปญหาบางอยาง ตนทนระหวางการเลอกบรรดาสถาบน/องคการทมอยเดมแลว ยอมต ากวาการเปลยนแปลงสถาบน/องคการทมอยเดมหรอสรางสถาบน/องคกรแหงใหมขนมา ในกรณน จนมทางเลอกระหวางการเขาไปมสวนรวมในโครงการจเอมเอสกบคณะกรรมาธการแมน าโขง ซงถอก าเนดขนในเวลาไลเลยกน คอ ในชวงตนและกลางทศวรรษท 1990 สถาบนแรกสนบสนนโดยธนาคารพหภาคอยางธนาคารพฒนาเอเชยซงมงเนนโครงการพฒนาเชงประเพณนยม ในขณะทสถาบนหลงมงเนนการสรางสมดลระหวางการปกปองสงแวดลอมกบการพฒนา หากผลประโยชนแหงชาตจนเขากนไดกบโครงการพฒนาเชงจารตนยม จงเปนเรองเขาใจไดไมยากวา โครงการจเอมเอสยอมจะเปนกรอบความรวมมอทจนเลอก


152

เพอท าหนาทประสานงานโครงการพฒนารวมกบประเทศลมน าโขง แทนทจะเปนคณะกรรมาธการแมน าโขง (Buntaine, 2007)

เมอเปรยบเทยบการมสวนรวมของจนในกรอบความรวมมอทงสองแหงจะพบความแตกตางกนพอสมควรซงสะทอนใหเหนถงความสนใจและผลประโยชนของจนในกรอบความรวมมอแตละแหง เชน ในการประชมสดยอดผน าโครงการจเอมเอส จนสงผน าประเทศระดบนายกรฐมนตรเขารวม และเคยเปนเจาภาพจดการประชมสดยอดครงท 2 ณ นครคนหมง ใน ค.ศ. 2005 ในขณะทการประชมสดยอดผน าคณะกรรมาธการแมน าโขง จนสงเพยงผแทนระดบรฐมนตรชวยวาการกระทรวงการตางประเทศเทานน ส าหรบการประชมประจ าปในกรอบโครงการจเอมเอส จนสงเจาหนาทระดบรฐมนตรและเจาหนาทอาวโสเขารวมโดยตลอด ในขณะทกรณคณะกรรมาธการแมน าโขง จนเลอกเขารวมในกรอบการประชมประเทศคเจรจา มเพยงผแทนถาวรประจ าคณะกรรมาธการเศรษฐกจและสงคมแหงเอเชยและแปซฟก -เอสแคป (Economic and Social Commission for Asia and the Pacific-ESCAP) ณ กรงเทพฯ และเจาหนาทกระทรวงการตางประเทศเขารวมเทานน วเคราะหวา ความแตกตางของการมบทบาทในกรอบความรวมมอทงสองแหง เปนผลจากมมมองของผน าจนทเหนวา โครงการจเอมเอสนนใหผลประโยชนทางเศรษฐกจทตรงและรวดเรว ในขณะทคณะกรรมาธการแมน าโขงนน มงเนนไปท “ชดค าสง” (software) ไดแก การพฒนากฎกตกาและแนวปฏบตทางนโยบายการใชน าเปนหลก ดงนน ความรวมมอในอนาคตของจนในคณะกรรมาธการแมน าโขง จงขนอยกบการเปลยนแปลงทศทางเชงนโยบายของคณะกรรมาธการแมน าโขงใหเขากนไดกบผลประโยช นและความจ าเปนของจนในลกษณะโครงการพฒนาทจบตองได (Sokhem and Sunada, 2008) นอกจากประเดนเรองความยงยากในเชงกฎหมายแลว การทคณะกรรมาธการแมน าโขงจ าเปนตองดงการมสวนรวมของหนวยงานอสระและผมสวนไดเสยจ านวนมากในกระบวนการปรกษาหารอ เมอเทยบกบเวทจเอมเอส ทอาศยเพยงขอตกลงทเกดขนในการประชมสดยอดผน าและรฐมนตรเทานน ซงเขากนไดดกบแนวคดอ านาจอธปไตยของรฐ กนาจะเปนอกเหตผลหนงทผลกดนใหจนเลอกด าเนนความสมพนธในระดบทลกซงกบเวทจเอมเอสมากกวาคณะกรรมาธการแมน าโขง หรอไมกพยายามด าเนนความรวมมอเพอการพฒนากบประเทศลมน าโขงอนๆ ภายนอกกรอบคณะกรรมาธการแมน าโขง เชน โครงการพฒนาเสนทางเดนเรอในล าน าโขงตอนบน ซงน าไปสการลงนามขอตกลงสฝายระหวางจน พมา ลาว และไทย ใน ค.ศ. 2000 เปนตน

มตดานผลประโยชนไมเพยงแตสามารถน ามาอธบายพฤตกรรมของจนในความสมพนธกบคณะกรรมาธการแมน าโขงไดเทานน หากยงอาจน ามาอธบายไดดวยวาเหตใดทผานมา ประเทศลมน าโขงตอนลางเหลานจงยงคงมทาทคอนขางวางเฉยหรอสงวนทาทตอ



153

พฤตกรรมของจนในการพฒนาแมน าโขง จนดเหมอนเปนการยอมรบพฤตกรรมของจนโดยปรยาย (Sokhem and Sunada, 2008) นอกเหนอจากค าอธบายทวาจนและประเทศลมน าโขงอนๆ มแนวโนมทจะใหความส าคญดานการพฒนาสงกวาความจ าเปนดานการปกปองสงแวดลอม รวมทงประเทศลมน าโขงตอนลางไมอยในสถานะทจะประลองก าลงกบจนไดแลว การทจนและประเทศลมน าโขงตอนลางทกชาตตางกมผลประโยชนรวมกนในโครงการพฒนาพลงงานน าของจนไมมากกนอย กอาจเปนอกหนงเหตผลส าคญทก ากบสภาพความสมพนธระหวางรฐทงสองฝายใหเปนไปโดยราบรน อนปราศจากความขดแยงรนแรง กลาวคอ ภายใตความตองการจ าเปนดานพลงงานทเพมสงขนของประเทศลมน าโขงตอนลางหลายประเทศ สงผลใหเกดขอตกลงความรวมมอเพอเชอมโยงพลงงานไฟฟาในระดบภมภาคขน โดยมโครงการพลงงานของจนเปนองคประกอบหลกทส าคญ ตวอยางเชน ใน ค.ศ. 2002 ชาตสมาชกโครงการจเอมเอสทงหก ประกาศเจตนารมณในการจดตงโครงขายพลงงานสวนภมภาคขนโดยลงนามในขอตกลงระหวางรฐบาลวาดวยการคาพลงงานสวนภมภาค (Inter-Governmental Agreement on Regional Power Trade) ในการประชมสดยอดครงแรก ณ กรงพนมเปญ อนน ามาสการลงนามบนทกความเขาใจวาดวยการด าเนนการขนทหนงของขอตกลงการคาพลงงานสวนภมภาค (Memorandum of Understanding on the Implementation of Stage I of the Regional Power Trade Operating Agreement) ในการประชมสดยอดครงทสอง ณ นครคนหมง เมอ ค.ศ. 2005 นอกจากน ในระดบทวภาคกพบวา ประเทศลมน าตอนลางบางชาตไดเขาไปมผลประโยชนโดยตรงกบโครงการพฒนาพลงงานของจน เชน ประเทศไทยไดลงนามในบนทกความเขาใจกบรฐบาลจนเมอวนท 12 พฤศจกายน ค.ศ. 1998 ในการซอขายกระแสไฟฟา 3,000 เมกะวตต จากเขอนจงหงบนล าน าหลานชางของจน ตงแต ค.ศ. 2015 เปนตนไป แมวาตอมาแผนการดงกลาวจะยกเลกไป แตการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยกยงคงมแผนทจะหนมารวมลงทนในโครงการนวจาตแทน เปนตน (Lawler, 2006)

นอกจากน โครงการเขอนบนแมน าโขง/หลานชางของจน ยงท าใหตรรกะในการเดนหนารอฟนโครงการพฒนาทรพยากรน าบนแมน าโขงของประเทศลมน าโขงตอนลางบางชาต มความสมเหตสมผลและความเปนไปไดมากยงขน หลงจากแนวคดเรองนด ารขนมาตงแตทศวรรษท 1950 ตวอยางเชน ท าใหรฐบาลลาวไมเหนความจ าเปนใดๆ ทจะชะลอโครงการไวอก ในเมอประเทศตนน าไดด าเนนการลวงหนาไปแลว อกดานหนง ความเปลยนแปลงทางอทกวทยาทเกดขนจากการท างานของเขอนในจน ยงท าใหการท างานของโรงไฟฟาของเขอนบนล าน าโขงตอนลางมความคมคาทางเศรษฐกจยงขน เนองจาก “ดวยปรมาณน าทมมากขนในชวงฤดแลงและนอยลงในชวงฤดน าหลาก โอกาสในการก าเนดไฟฟาตลอดทงป ยอมมสงกวาภายใตระบบน าหลากตามฤดกาลทไมมการก ากบควบคม” (Hirsch, 2011) ในขณะเดยวกน


154

นโยบายการพฒนาพลงงานของจนยงไดรบการสนบสนนจากเจาหนาทระดบสงของไทยดวย เชน นายประเทศ สตะบตร อดตอธบดกรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน มองวาเขอนบนแมน าโขงของจนนนจะเปนประโยชนตอไทยในการยกเปนขออางในการเรงสานตอโครงการผนน า “โขง-ช-มล” เพอพฒนาระบบชลประทานในเขตภาคอสานใหแลวเสรจตามแผนทวางไว (Dore, 2003)

ผลประโยชนรวมทส าคญอกประการหนง ไดแก การทจนสวมบทบาทนกลงทนในโครงการพฒนาพลงงานน าในภมภาคลมน าโขงตอนลาง กลาวคอ บรรษทดานพลงงานซงเปนเจาของโดยรฐบาลจน ไดเขามามสวนเกยวของโดยตรงในหลายโครงการส าคญของภมภาคน กอนหนานจนกระทงทศวรรษท 1990 จะเหนไดวา เขอนเกอบทงหมดในประเทศลมน าโขงตอนลาง ลงทนโดยรฐบาลแหงชาต ซงโดยมากอาศยเงนกจากธนาคารโลกและธนาคารพฒนาเอเชย แตสภาพการณนไดเปลยนแปลงไป เมอพบวา ราวรอยละ 40 ของเขอนทวางแผนจะกอสรางในบรเวณลมน าโขงตอนลางทงบนแมน าสายประธานและล าน าสาขา จะด าเนนการลงทนโดยบรรษทสญชาตจน อนรวมถงโครงการเขอน 4 แหงจากทงหมด 11 แหง บนแมน าสายประธานตอนลาง ไดแก ปากแบง ปากลาย สะนะคราม ในลาว และซ าบอ ในกมพชา (Hirsch, 2011)

5. บทสรป

ประเทศลมน าโขงตอนลางไดด าเนนความสมพนธกบจนในดานการบรหารจดการทรพยากรน าผานกรอบคณะกรรมาธการแมน าโขงเปนหลก โดยจนสมครใจทจะใหความรวมมอในสถานะประเทศคเจรจาและผสงเกตการณ แทนทจะเขาเปนประเทศสมาชกถาวร ท าใหการบรรลภารกจของคณะกรรมาธการแมน าโขงมอยอยางจ ากด เนองจากยอมไมมอ านาจหนาทอนชอบธรรมทจะเขาไปจดการทรพยากรน าในบรเวณลมน าตอนบน หรอหากจะท าได กจะตองขนอยกบความยนยอมพรอมใจของจนเปนส าคญ ดงท เขยน ธระวทย ชวา “เปนความกรณาของจนและพมา ทมกจะสงผแทนมารวมประชมในฐานะผสงเกตการณ ซงไมมพนธะทจะตองท าตามขอตกลงหรอมตของคณะกรรมาธการแมน าโขง... ถาจนและพมาจะท าตามขอตกลงหรอมตทประชมคณะกรรมาธการแมน าโขง กเปนเรองใหความกรณาปราณมากกวาพนธะตามกฎหมายระหวางประเทศ” (เขยน ธระวทย, 2549)

ทผานมา คณะกรรมาธการแมน าโขงไดพยายามเจรจาใหจนยอมรวมมอในฐานะสมาชก แตไมเปนผลส าเรจ การไมมสมาชกภาพของจน ท าใหจนมอสระในการใชทรพยากรน าในเขตประเทศของตน ซงไดกอใหเกดผลกระทบดานสงแวดลอมตามมาหลายดาน แตทงน



155

กลบไมกอเปนชนวนขอพพาทระหวางประเทศตามมาดงกรณลมน าอน ในความหมายของความขดแยงระหวางรฐบาล บทความนชวา องคประกอบดานภมศาสตร พลงอ านาจเชงสมพทธ และแงมมดานผลประโยชนอาจน ามาอธบายปรากฏการณขอนไดสวนหนง กลาวคอ ในดานองคประกอบทางภมศาสตร ความไดเปรยบของจนในฐานะรฐตนน าและมสดสวนพนทลมน าโขงอยภายในอาณาเขตรฐเพยงเลกนอย ไมอาจสรางแรงจงใจทมากพอทจะชกน าใหจนเขาสระบอบ คอ คณะกรรมาธการแมน าโขง ในขณะเดยวกน ความเหนอกวาในดานสมรรถนะแหงชาตทงดานการทหารและเศรษฐกจ ท าหนาทเสมอนเกราะปองกนการทาทายจากประเทศลมน าตอนลางอนๆ เพราะฉะนน จงเปนเหตผลวาเพราะเหตใด ทผานมาความรวมมอระหวางประเทศทงสองฝายจงมอยอยางจ ากด นอกจากน แงมมดานผลประโยชนแหงชาต กชวยใหเราเขาใจมมมองและจดยนของจนผานขอจ ากดตางๆ ทก นจนออกจากระบอบไดดขน โดยเฉพาะอยางยงนโยบายการเสรมสรางความมนคงดานเศรษฐกจและพลงงาน แมจะสรางปญหาขามชาตตามมาอกหลายดาน แตบทบาทของจนในกรณนซงเขากนไดดกบผลประโยชนของชาตลมน าทเหลอ กอาจเปนค าตอบอกสวนหนง ทชวยใหเราเขาใจเงอนปมของประเดนค าถามหลกของบทความชนนได และชวยท าใหเราคาดการณแนวโนมในอนาคตไดวา ความพยายามของประเทศลมน าตอนลางทจะดงจนเขามารวมเปนสวนหนงทส าคญของระบอบลมน าในฐานะประเทศสมาชกถาวร อาจยงไมพบความส าเรจในระยะเวลาอนใกลน ยกเวนแตวาเปาหมายและวตถประสงคของกรอบความรวมมอน ไดปรบใหสอดคลองกบผลประโยชนแหงชาตของจน หรอไมประเทศลมน าตอนลางกตองสามารถปรบปรงสมรรถนะแหงชาตใหอยระดบทตอรองกบจนไดมากขน ซงกไมใชเรองทท าไดงายนกและจ าเปนตองอาศยระยะเวลาพอสมควร หรอในอกทางหนง ประเทศลมน าโขงตอนลาง 4 ชาต อาจพจารณารองขอใหอาเซยนในฐานะองคกรระดบภมภาค ซงมพลงอ านาจตอรองสงกวาเขามาท าหนาทเปนตวแทนเจรจากบจนแทนคณะกรรมาธการแมน าโขง ดงตวอยางความส าเรจในครงการลงนามปฏญญาการปฏบตของภาคในทะเลจนใต (Declaration on the Conduct of Parties in the South China Sea) ค.ศ. 2002 ระหวางจนและประเทศคขดแยงซงเปนสมาชกอาเซยน

อนง การใหความรวมมอของจนตอคณะกรรมาธการแมน าโขง ซงดเหมอนจะลกซงและกวางขวางยงขนในชวงเวลากอนหนาน อาจเปนเพยงการปรบทศทางเชงนโยบายเพอหวงผลประโยชนเฉพาะหนาของจนในดานอนๆ โดยเฉพาะอยางยงดานเศรษฐกจในภมภาค เนองจาก “การคายอมไมอาจด ารงอยไดทามกลางสภาพแวดลอมแหงความขดแยงและความโกลาหล เพอบรรเทาความหวาดกลวในการผงาดขนของตน และเพอสรางตลาดการคาทเสถยร ผน าจนจงรเรมกลยทธการทตอยางแขงขนในการสงเสรมนโยบาย “ท าดกบเพอนบาน, ปฏบตตอเพอนบานดงหนสวน” (yulin weishan, yilin weiban) (Lawler, 2006) และเหตผลเชง


156

ภมศาสตรการเมองในการรกษาดลยภาพแหงอ านาจ หลงจากสหรฐอเมรกาเรมหนกลบมาใหความส าคญกบภมภาคลมแมน าโขงอกครง

Reference เขยน ธระวทย. จนใหมในศตวรรษท 21. กรงเทพฯ: ส านกพมพมตชน, 2549. คณะกรรมการแมน าโขงแหงชาตไทย. แมน าโขงกบลมแมน าโขงตอนลาง [ออนไลน]. 2003.

แหลงทมา: http://tnmcmekong.org/about/history.php [2554, พฤษภาคม 06] Backer, E. B. The Mekong River Commission: Does it work, and how does the

Mekong basin's geography influence its effectiveness?. Sudostasein aktuell: Journal of Current Southeast Asian Affairs [Online]. 2007. Available from: www.fni.no/doc&pdf/ebb-mekong-2007.pdf [2011, May 12]

Buntaine, M. T. Regional integration, issue fragmentation, and cooperation environment governance in the Lancang-Mekong river [Online]. 2007. Available from: http://www.2007amsterdamconference.org/Downloads/07 SummerSchool%20-%20Buntaine.pdf [2011, May 05]

Dinar, S. Asymmetry and bargaining power in international environmental negotiation: The case of transboundary water [Online]. 2008. Available from: http://www.allacademic.com//meta/p_mla_apa_research_citation/2/5/3/7/7 /pages253778/p253778-1.php [2011, May 05]

Dinar S. The geopolitics of hydropolitics: Negotiations over water in the middle east and north Africa [Online]. SAIS Working Paper Series WP/01/03, School of Advanced International Studies, The John Hopkins University, (n.d.). Available from: http://www.sais-jhu.edu/ workingpapers/WP-01-03.pdf [2011, May 02]

Dore, J. The governance of increasing Mekong regionalism. In M. Kaosa-ard and J. Dore. (eds.), Social Challenges for the Mekong Region, pp.405-440. Bangkok: White Lotus, 2003.

Goh, E. China in the Mekong river basin: The regional security implications of resource development on the Lancang Jiang [Online]. Working paper No. 69. Institute of Defense and Strategic Studies, Nanyang Technological University, 2004. Available from http://www.idss.edu.sg/publications/WorkingPapers/WP69.pdf [2011, May 03]

http://www.fni.no/doc&pdf/ebb-mekong-2007.pdf

http://www.idss.edu.sg/publications/



157

Hirsch, P. Cascade effect: The Mekong River and China's Hydropower Ambitions [Online]. 2011. Available from: http://www.ourfutureplanet.org/news/528-cascade-effect [2011, May 05]

Lang, M. T. Management of the Mekong River Basin: Contesting its sustainability from a communication perspective [Online]. 2005. Working series No. 130. Research Center on Development and International Relations (DIR), Aalborg University. Available from http://vbn.aau.dk/files/33966688/workingpaper_130.pdf [2011, May 05]

Lawler, J. The interaction between the Mekong River Commission and China: An analysis of hydropolitical dynamics on cooperation. Master’s thesis, International Development Studies, Faculty of Political Science, Chulalongkorn University, 2006.

Macan-Markar, M. South-East Asia: China goes for friendly giant role in Mekong. Inter Press Service [Online]. 2010. Available from: http://www.globalissues.org/news/ 2010/06/13/5965 [2011, May 10]

Makim, A. The changing face of Mekong resource politics in the post-cold war era: Re-nogotiating arrangements for water resources management in the lower Mekong river basin [Online]. Working Paper No. 6. Mekong Resource Centre, Australian National University, 2000. Available from: http://www.mekong.es.usyd.edu.au /publications/working.../wp6.pdf [2011, May 02]

McCormack, G. Water margins: Development and sustainability in China [Online]. Working Paper No. 2. Mekong Resource Centre, Australian National University, 2000. Available from: http://www.mekong.es.usyd.edu.au/publications/working.../ wp2.pdf [2011, May 14]

Mekong River Commission. MRC-China cooperation extended at regional Mekong. MRC No.15/08 [Online]. 2008. Available from: http://www.mrcmekong.org/ mrc_news/press08/MRC-China-cooperation.htm [2011, May 02]

Mekong River Commission. MRC countries discuss increased cooperation with China/Mynmar in managing the Mekong. MRC Media Release [Online]. 2010. Available from: http://www.mrcmekong.org/MRC_news/press10/MRC-countries-discuss-27-Aug-10.htm [2011, May 10]


158

Mekong River Commission Secretariat. Remarks by H.E. Song Tao Vice Minister of Foreign Affairs of the People’s Republic of China At the 1st Summit of the Mekong River Commission [Online. 2010]. Available from: http://www.mrcsummit2010.org/ [2011, May 08]

Osborne, M. River at risk: The Mekong and the water politics of China and southeast Asia. New South Wales: Lowi Institute For International Policy, 2004.

Posey, D. Defining interests: The Mekong River Commission. Journal of International Policy Solutions [Online]. 2005. Available from: http://irps.ucsd.edu /assets/004/5381.pdf [2011, May 15]

Richardson, M. Mekong flood woes in South-East Asia: China’s dams a cause for concern. Viewpoints [Online]. 2008. Available from: http://www.iseas.edu.sg/ viewpoint/mr28aug08.pdf [2011, May 20]

Richardson, M. Time for China to share Mekong data. Viewpoints [Online]. 2010. Available from: http://www.iseas.edu.sg/viewpoint/mr29mar10.pdf [2011, May 10]

Sokhem, P., and K. Sunada. Modern upstream myth: Is a sharing and caring Mekong region possible?. in M.Kummu,M.Keskinen and O.Varis (eds.), Modern myths of the Mekong : a critical review of water and development concepts, principles and policies, pp.135-148. Espoo: Helsinki University of Technology Press, 2008.

Son, J. China confronts thorny Mekong issues. The Irrawaddy [Online]. 2010. Available from: http://www.irrawaddy.org/highlight.php?art_id=18211 [2011, May 08]

The Nations. MRC summit: China vows to talks on Mekong dams [Online]. 2010. Available from: http://download.spiceday.com/redirect.php? tid=155396&goto=lastpost&sid=08nPI8 [2011, June 12]

United Nations. General assembly adopts convention on Law of Non Navigational Uses of International Watercourses [Online]. UN Press Release GA/9248, 21 May 1997. Available from: http://www.un.org/News/Press/docs/ 1997/19970521. ga9248.html [2011, May 02]

Vientiane Times. China to develop cooperation with MRC member countries [Online]. 2009. Available from: http://www.wrea.gov.la/wrea/index.php/the-news/183-china-to-develop-cooperation-with-mrc-member-countries [2011, May 02]

สหรฐอเมรกากบการปฏรปประเทศญป นในชวงยดครอง (ค.ศ. 1945-1952): นโยบายและผลกระทบ

นพทธพงศ พมมา

บทคดยอ การศกษาสหรฐอเมรกากบการปฏรปประเทศญปนในชวงยดครอง (ค.ศ. 1945-1952)

: นโยบายและผลกระทบ มความมงหมายเพอวเคราะหบทบาทของประเทศสหรฐอเมรกาอนมอทธพลตอประเทศญปนระยะยดครอง คอตงแต ค.ศ. 1945-1952 ผลการศกษาท าใหเขาใจเหตการณส าคญทางประวตศาสตร 2 ประเดนหลก คอ บทบาทของสหรฐอเมรกาในการยดครองญปน และวเทโศบายตางๆ ของสหรฐอเมรกาเพอเขายดครองแลวท าใหญปนเกดการเปลยนแปลงส าคญ 3 ดาน คอ การเปลยนแปลงทางการเมอง เศรษฐกจ ตลอดจนสงคมและวฒนธรรม ค าส าคญ สหรฐอเมรกา, การเปลยนแปลง, ญปน, สงครามโลกครงท 2

United States of America and the reform in Japan during the occupation

(AD 1945-1952) : policies and impacts

Abstract Study aims to analyze the role of the United States of America in reforming Japan (AD 1945-1952): Policies and impacts. Aims to analyze the role of the United States to influence the occupation of Japan, 1945-1952. The finding shows two main aspects which are the role of the American in occupying Japan and the strategy applied to made changes in three dimensions: political, economic, and social and cultural Keywords: United States of America, Japan, World War II

ภาควชาประวตศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

บทความวชาการ


160

ความน า เมอหลงสงครามโลกครงท 2 สนสดลง ขณะนนโตเกยวทหรหราแขงขนไดกบลอนดอน

หรอนวยอรก กลายเปนเมองรางในทนท ทวทงญปนมเพยงซากเถาถาน ซากปรกหกพง ฮโรชมะและนางาซากถกถลมดวยปรมาณ ผคนเหนอยลา สนหวง หวาดหวนทจะเผชญกบอนาคตทดมดมนแตกโลงใจทสงครามไดยตเสยท (เพญศร กาญจโนมย, 2538: 285) การพายแพของญปนครงนท าใหเกดการเปลยนแปลงอยางมากโดยทนทพอๆ กบการเปลยนแปลงสมยเมจ (เอดวน โอ ไรเชาเออร, 2531: 95) ประชากรตองกระจดกระจายไปทวประเทศ ชาวญปนประมาณ 668,000 คนเสยชวตเนองจากการทงระเบด เศรษฐกจไมสามารถด าเนนตอไปไดตามปกต ทงยงไมมความแนนอนใดๆ ทงสนขณะอยใตการปกครองของตางชาต ในครงนนสหรฐอเมรกาเปนผมชยชนะเหนอญปน ฝายสมพนธมตรไดมอบหมายใหนายพลแมคอาเธอร เปนผบญชาการสงสดฝายสมพนธมตร รบผดชอบโดยตรงในการยดครองญปน มการวางนโยบายกบญปนทงทางดานการเมอง สงคมและวฒนธรรม ทมผลตอการด ารงชวตของประชาชนญปน ตลอดจนการธ ารงใหญปนเปนประเทศทมการพฒนามากขน จากทศนคตดงกลาวท าใหการยดครองของกองทพสหรฐอเมรกา ถงป ค.ศ. 1952 มผลอยางมากตอการเปลยนแปลงญปน สหรฐอเมรกาจ าตองวางแผนเพอยตการรกรานของทหารญปน ซงถอเปนครงแรกของประวตศาสตรของประเทศทชาวญปนตองเผชญกบการยดครองโดยชาวตางชาต วตถประสงคส าคญอยางแรกของอเมรกาคอ การปลดอาวธทหารญปน แตกไมไดเปนเชนนนเพยงอยางเดยว ยงมการปฏรป ระบบทางการเมอง สงคม ของญปนใหเปลยนไปอยางชดเจนขน และสหรฐอเมรกากบญปนกยงด าเนนนโยบายทางความสมพนธระหวางประเทศกนอยางนเปนปกตจนปจจบน ผลการศกษา เปนครงแรกในประวตศาสตรของประเทศญปน ทชาวญปนตองเผชญกบการยดครองโดยชาวตางชาต ในทางทฤษฎญปนถกยดครองโดยฝายสมพนธมตรทไดรบชยชนะตงแตเดอนสงหาคม ค.ศ. 1945 จนถงป ค.ศ. 1952 โดยอยภายใตการก ากบของคณะกรรมการตะวนออกไกล (Far Eastern Commission) 11 ประเทศ แตในทางปฏบตสหรฐอเมรกาเปนผก าหนดนโยบายและปฏบตการในการยดครองญปนแตเพยงผเดยว นายพลเอกดกลาส แมคอาเธอร (Douglas MacArthur) นายพลหาดาว ซงเปนนายทหารอาชพไดรบการแตงตงใหเปนผบงคบบญชาสงสดของฝายพนธมตร (Supreme Commander for the Allied Power - SCAP) นายพลแมคอาเธอรมอ านาจอยางกวางขวางในการก ากบทศทางการยดครองญปน มชาวญปนคนหนงเปรยบนายพลแมคอาเธอรเหมอน “ลมทพด แมน าทไหล” ซงคนญปนไมสามารถจะทด

สหรฐอเมรกากบการปฏรปประเทศญปนในชวงยดครอง (ค.ศ. 1945-1952): นโยบายและผลกระทบ นพทธพงศ พมมา

161

ทานได จงตองปฏบตตามอ านาจ และค าบงการของนายพลแมคอาเธอร ญปนมใชเพยงแคใชความรนแรงและโหดรายตอประเทศอน แตญปนเองกไดรบผลจากความรนแรงและโหดรายในการท าสงครามรกราน และจากลทธทหารนยมของตนเองดวย ความหายนะจากสงครามทเกดขนในประเทศเพอนบาน และทเกดขนตอคนของตนเองเชนนท าให “คนญปนอยในอารมณทตองการการปฏรปและการเปลยนแปลง” (Mary L.Hanneman, 2001: 84) แมคอาเธอรไดแสดงความเหนใจในขณะทญปนก าลงหมดหวง ท าใหคนญปนเหนวากองทพอเมรกาไมไดเขามาแบบผชนะ แตมาดวยความปรารถนาดและเตมใจทจะชวยเหลอญปน ประกอบกบความยงใหญของสหรฐอเมรกาทสามารถปราบปรามญปนลงได ชาวญปนจงไมตอตานการยดครองและผทเขามาปกครองตามแบบฉบบของผแพโดยทวไป แตกลบเหนวาสหรฐอเมรกาจะชวยท าใหญปนมอนาคตทดกวาเดม (เอดวน โอ ไรเชาเออร, 2531: 98) โดยมประเดนการศกษา 2 ประเดน คอ บทบาทของอเมรกาในการยดครองญปน และการด าเนนการยดครองญปน อนมรายละเอยดดงน

1. บทบาทของอเมรกนในการยดครองญป น กอนสงครามยต สหรฐอเมรกาไดตระเตรยมการตางๆ ทจะปฏบตกบญปนเมอสงครามสนสดแลว เชน ฝกทหารใหเรยนภาษาญปน และเขาใจปญหาการบรหารญปน จดท าเอกสารแนะแนวเบองตนทดในงานยดครองระยะแรก ซงมลกษณะเขมงวดแตสรางสรรค เพราะตระหนกวาการแกแคนนน รงแตท าใหเกดความเกลยดชงและวนวายไมมทส นสดจงตองเนนการสรางญปนใหเปนประเทศประชาธปไตยทรกสนตภาพใหไดในทสด สหรฐอเมรกาจ าตองวางแผนเพอยตการรกรานของทหารญปน กองทพอเมรกนเขามาในญปนเมอวนท 2 กนยายน ค.ศ. 1945 พรอมดวยนโยบายปฏรปญปนอยางขนานใหญ ภายใตการบญชาของนายพลแมคอาเธอร ในฐานะผแทนกลมประเทศผชนะ แมคอาเธอรไดรบต าแหนงผบญชาการสงสดฝายสมพนธมตร (Supreme Commander for the Allied Power: SCAP) (ไชยวฒน ค าช, 2549 : 33) ซงเปนชอต าแหนงและกองบญชาการของแมคอาเธอรในญปน คนอเมรกนไมเปนเพยงแคนกปฏบตและนกปฏวตเชนเดยวกบกลมคณาธปไตยของญปนเทานน แตยงเปนนกปฏรปทมอดมการณอกดวย เปาหมายของเขาคอ การสรางญปนใหเปนประชาธปไตยและผฝกใฝในสนตภาพ การยดครองอยในรปของการปกครองอาณานคมโดยความเมตตา (เพญศร กาญจโนมย, 2538: 287) นโยบายตางๆ จงเปนอดมการณทางการเมองและวฒนธรรม พลเอกแมคอาเธอรเปนนกอนรกษนยมกจรง แตเขากเปนนกเสรนยมดวย ซงเชอมนในวถทางแบบอเมรกน นนคอรฐบาลทเปนประชาธปไตย มเสรภาพสวนบคคล นบถอกฎหมาย คณะท างานของเขามความเชอวาสงทผลกดนใหญปนกระหายสงครามคอพวกทหารฟสซสต ยกษใหญไซบทส ขนนางพวกจกรพรรดนยม ลทธชนโตและระบบศกดนานยมทปลอย


162

ใหทหารและนกธรกจเอารดเอาเปรยบชาวนาและกรรมกร แมคอาเธอรจงอยในฐานะทชาวญปนใหความเคารพและประทบใจเพราะเขาอยในแบบฉบบโชกนโทกงาวะ (Shogun Tokugawa) เนองจากรฐบาลโทกงาวะมลกษณะการปกครองทคอนขางรวมอ านาจเขาสศนยกลาง มการใชระบบราชการทมระเบยบแบบแผน อกทงโชกนโทกงาวะยงคงด ารงซงสถาบนจกรพรรดไว แตไมไดมอ านาจในการบรหารประเทศแตอยางใด หรออาจเปนไปไดวาแมคอาเธอรไดศกษารปแบบการปกครองทเหมาะสมกบญปน นนคอ รปแบบโชกนโทกงาวะไวแลว ดงจะเหนไดจากระยะการปกครองของโชกนโทกงาวะ กอใหเกดความสงบสขในประเทศ มความมนคงทงดานการเมอง ดานเศรษฐกจ ตลอดจนสงคมและวฒนธรรม จนเกดค าวา “สนตภาพโทกงาวะ” (Pax Tokugawa) (เพญศร กาญจโนมย : 28 และ 34-35) ซงท าใหดขดกบอดมการณประชาธปไตย อยางไรกตาม การยดครองของฝายสมพนธมตรเปนเพยงทฤษฎมากกวาในทางปฏบต เพราะสหรฐอเมรกาไดท าใหญปนตองยอมแพเกอบทงหมด ในขณะทองกฤษเพยงแตสงทหารออสเตรเลยสวนหนงมาชวยรบภายใตการน าของแมคอาเธอร ในขณะทจนก าลงวนวายกบสงครามกลางเมอง สวนสหภาพโซเวยตไดเรยกรองใหแบงเขตยดครอง เมอถกปฏเสธ จงไมยอมใหกองทพของตนอยภายใตบญชาการของสหรฐอเมรกา ไดมการตงคณะกรรมาธการเอเชยตะวนออกไกล (Far Eastern Commission) ซงประกอบดวยประเทศผชนะสงครามทกรงวอชงตน ด.ซ. ในตนป ค.ศ. 1946 เพอวางนโยบายยดครอง ทประชมสมพนธมตรซงประกอบดวย 4 มหาอ านาจไดปรกษาหารอเกยวกบเรองน ณ กรงโตเกยว ประเทศญปน แตสหรฐอเมรกาไมยอมใหชาตใดมอทธพลเหนอตน ดงนน การยดครองญปนจงเปนการกระท าของสหรฐอเมรกาเกอบทงหมด และชาวญปนกเหนควรวาสมควรจะเปนเชนนน (เอดวน โอ ไรเชาเออร, 2531 : 98) 2. การด าเนนการยดครองญป น ในระยะเวลายาวนานของการยดครองถง 7 ปนน สามารถแบงระยะการยดครองออกไดเปน 2 ชวง คอ

2.1 การยดครองญป นในชวงแรก (ระหวางเดอนกนยายน ค.ศ. 1945 – ปลาย ค.ศ. 1947) ชวงนเปนชวงของการลงโทษอาชญากรสงคราม และการปฏรปญปนใหมอดมการณประชาธปไตย ซงมประเดนส าคญ คอ การคงใหพระจกรพรรดเปนประมขของชาต ลงโทษผเกยวของเนองจากการสนบสนนสงคราม และการยบกจการเกยวกบการทหารทงหมด

2.1.1 การคงใหพระจกรพรรดเปนประมขของชาต เมอสงครามสนสดลง สหภาพโซเวยตและองกฤษตางกเรยกรองใหด าเนนการกบองคจกรพรรด (องคจกรพรรดญปนสมยนน คอ สมเดจพระจกรพรรดโชวะ หรอ พระนามเดม ฮโรฮโต ครองราชยระหวาง ป ค.ศ. 1926 – ค.ศ. 1989) ใหอยในฐานะอาชญากรสงคราม แตพลเอกแมคอาเธอรไดตอตานอยางแขงขน โดยสงโทรเลขไปยงพลเอกไอเซนฮาว ซงเปนหวหนาเสนาธการอย


163

ขณะนน ชแจงวาการด ารงอยซงองคจกรพรรดนน จะชวยใหการด าเนนการยดครองและปกครองญปนเปนไปดวยความราบรน พระองคมไดมบทบาทโดยตรงในการประกาศสงคราม เปนพระราชประเพณทจะตองทรงกระท าโดยหลกเลยงไมไดเมอเปนการตดสนอยางแนนอนของรฐบาลและสภาทปรกษาของแผนดนแลว ถาองคจกรพรรดผทรงเปนศนยกลางของเอกภาพของประชาชนตลอดมาถกลงโทษไตสวนแลว ความโกลาหลและการแกแคนอยางไมมทสนสดของชาวญปนจะตองเกดขนอยางแนนอนและในเมอญปนไดยอมวางอาวธโดยสนเชงแลว กไมอาจทาทายอ านาจสมพนธมตรไดอกนานหากคนญปนหลกเลยงไมได ฉะนนวธเดยวทจะท าใหคนญปนและชาวโลกอยรวมกนไดโดยสนตกคอการปกครองอยางอะลมอลวย ใหคนญปนเรยนรวธการปกครองแบบประชาธปไตยวามคามากกวาคณาธปไตย เผดจการ หรอคอมมวนสต แทนทจะตองคอยใชก าลงปราบปรามการจลาจลของคนญปนโดยไมทราบวาจะสนสดลงเมอใด พลเอกแมคอาเธอรจงเสนอใหยตการเรยกรองใหลงโทษองคจกรพรรดโดยสนเชง (David John Lu, 1974: 190-2)

นอกจากน โจเซฟ ซ. กร ซงเปนเอกอครราชทตอเมรกนประจ าโตเกยวในระยะกอนสงครามนน ไดเสนอตอรฐบาลอเมรกนวา การลมสถาบนจกรพรรดหรอการท าการไตสวนใดๆ จะท าใหเปนอปสรรคตอการปฏรปและการสรางญปนเพราะจะเกดจลาจลทงทางสงคมและทางการเมองแนนอน แมองคจกรพรรดเองจะทรงมพระราชประสงคทสละราชบลลงกเพราะทรงส านกในความรบผดชอบของพระองคเองกตาม

ในวนท 1 มกราคม ค.ศ. 1946 องคจกรพรรดทรงมพระบรมราชโองการใหประชาชนเขาใจใหมวา พระองคทรงเปนมนษยธรรมดา มใชเปนองคสมมตเทพตามทเขาใจกนมา หลงจากนนกเสดจฯ พระราชด าเนนปรากฏพระองคตามสถานทตางๆ ในฉลองพระองคปกตเยยงสามญชนทวไป (Peter Duus, 1976: 242-3)

ดงจะเหนไดจากในรฐธรรมนญโชวะหรอรฐธรรมนญสนตภาพ โดยมสาระส าคญ คอมาตรา 1 กลาวไววา “สมเดจพระจกรพรรดทรงเปนสญลกษณของประเทศและความเปนอนหนงอนเดยวกนของประชาชน พระองคทรงมฐานะเชนนนดวยเจตนารมณของประชาชนผเปนเจาของอ านาจอธปไตย” (ไชยวฒน ค าช, 2549 : 522)ซงเปนหลกประธานของรฐธรรมนญและเพอการด ารงอยของประเทศญปนมความเปนเอกภาพ ใหประชาชนญปนยงมสมเดจพระจกรพรรดเปนพระประมขของประเทศ เปนศนยรวมใจของชาวญปนตอไป อกทงเพอเปนประโยชนของการปกครองในระบอบประชาธปไตยในญปนใหมรากฐานทเหนยวแนนในเอเชย

2.1.2 ลงโทษผเกยวของเนองจากการสนบสนนสงคราม งานยดครองใน 2-3 เดอนแรกนน เปนการก าจดและลงโทษผรบผดชอบทกฝายในการกอสงครามของญปน การไตสวนอาชญากรสงคราม ณ กรงโตเกยว มความส าคญมากในประวตศาสตร


164

ญปน กนระยะเวลายาวนานถง 2 ปครง (ตงแตวนท 29 เมษายน ค.ศ. 1946 จนถงวนท 16 เมษายน ค.ศ. 1948) และมเอกสารทเปนหลกฐานถง 4,336 ชน ในคณะกรรมการพจารณาโทษมทงหมด 11 ประเทศ คอ ออสเตรเลย แคนาดา จน ฝรงเศส อนเดย เนเธอรแลนด นวซแลนด ฟลปปนส สหภาพโซเวยต องกฤษ และสหรฐอเมรกา ศาลโตเกยวไดใชวธตดสนแบบแองโกลแซกซอน ศาลนใชชออยางเปนทางการวา “ศาลทหารนานาชาตส าหรบตะวนออกไกล”

ในเดอนตลาคม ค.ศ. 1945 รฐบาลของนายฮงาชกน กถกแทนทโดยรฐบาลของนายชเดฮาระ ผรจกกนดวาเปนนกเสรนยม การจบกมนกโทษสงครามยงคงด าเนนไปจนถงฤดหนาว บรรดาผน าทางทหารและพลเรอนกอนและระหวางสงครามถกจบกมคมขงดวยความรสกผดในกรณ เหตการณเกยวกบจน แมวาเขาจะแสดงความพยายามทกประการทจะหลกเลยงการท าสงครามกบสหรฐอเมรกาและองกฤษ

อนงศาลทหารนานาชาตไดตดสนประหารชวตดวยการแขวนขอผน าญปนทง 7 คน คอ พลตรมโตะ อากระ, พลเอกโทโจ ฮเดก, พลเอกโดอฮาระ เคนจ, บารอนฮโรตะ โคก, พลเอกอตางาก โซชโร, พลเอกคมระ เอตาโร และพลเอกมตซย อวาเนะ สวนอก 18 คนนนตองถกคมขงดวยระยะเวลาตางๆ กนจนถงตลอดชวต (Sonia Zaide Pritchard, 1983: 1-3) สวนอาชญากรสงครามทไมส าคญนกกถกไตสวนทงในญปน สงคโปรและเอเชยตะวนออกเฉยงใตมนกโทษรวม 5,000 คน ทไดกระท าทารณตอเชลยสงครามและชาวพนเมอง ไดตดสนประหารชวตกวา 900 คน ตนป 1946 ผบญชาการทหารสงสดไดเรมมาตรการลงโทษขาราชการทหาร พลเรอนทงหมดทสนบสนนนโยบายรกรานของญปน การลงโทษนนมขอบเขตกวางขวางมากเพราะก าหนดวา บคคลใดทด ารงต าแหนงส าคญ (คอมความรบผดชอบสงในป 1937 เปนตนมา) ทางอตสาหกรรม คลง พาณช หรอเกษตร เลอมใสและสนบสนนลทธชาตนยมและจกรวรรดนยม ลวนตองโทษ ดงนนท าใหมบคคลมขอบขายการลงโทษถง 200,000 คน อทธพลของการลงโทษนจงมตอการเมองญปนอยางรนแรงและฉบพลน สมาชกรฐสภาประมาณ 48 ลานคน ตองออกจากต าแหนงทางการเมอง แตในดานการปฏบต การลงโทษนมเพยงไมกป เพราะเมอสนธสญญาสนตภาพซานฟานซสโก มผลบงคบใชในเดอนเมษายน ค.ศ.1952 ทงหมดกกลบมคณสมบตทจะเลนการเมองไดอกตอไป (Storry, op. cit.: 250) สนธสญญาสนตภาพฉบบนเกดขนโดยสหรฐอเมรกาทตองการด ารงฐานทพอเมรกนในญปนตอไป และอเมรกายงตองการรกษาฐานอ านาจในเอเชยไว ดงนนอเมรกาจงท าหนาทเปนผน าในการประชมเพอท าสนธสญญาสนตภาพ ระหวางญปนกบสหรฐอเมรกา และประเทศฝายโลกเสร ทเคยท าสงครมกบญปนอก 48 ประเทศ ทเมองซานฟรานซสโก (San Fracisco) ในวนท 8 สงหาคม ค.ศ. 1951 ทสงผลใหญปนไดรบเอกราชในปถดไป (ไพรนทร กนกกจเจรญพร, 2552 : 28)


165

2.1.3 การยบกจการเกยวกบการทหารทงหมด การยดครองของสหรฐอเมรกาน าการปฏรปและการเปลยนแปลงมาสญปน สหรฐอเมรกาตองการทจะด าเนนนโยบายในเชงสรางสรรคเพอสรางญปนใหเปนประเทศทใฝสนตภาพ ซงจะไมกอภยคกคามอกในอนาคต รวมถงการทญปนตองปลอดจากการมทหาร สหรฐอเมรกาเชอวาประชาชนมเสรภาพจะไมเลอกหนทางของการรกรานทางทหาร ฉะนนหนทางทแนนอนทสดทน าไปสการปลอดทหาร (Demilitarization) โดยการท าใหญปนเปนประชาธปไตย (Democratization) การท าใหปลอดทหารและการท าเปนประชาธปไตยจงเปนเปาหมายสองประการทเกยวโยงกนในการยดครองประเทศญปนของ SCAP นายพลแมคอาเธอรไดสรปไวลวงหนาเกยวกบมาตรการทจะด าเนนการในการปฏรปญปน คอ

ท าลายอ านาจทางทหาร ลงโทษอาชญากรสงคราม สรางโครงสรางของรฐบาลทมาจากตวแทนของประชาชน (representative government) จดใหมการเลอกตงอยางเสร ใหสตรมสทธออกเสยงเลอกตง ปลอยนกโทษการเมอง ปลดปลอยชาวนา ตงขบวนการผใชแรงงานเสร (สหภาพแรงงาน) สงเสรมเศรษฐกจเสร ยกเลกการกดขของต ารวจ พฒนาหนงสอพมพทมเสรภาพและมความรบผดชอบ เปดเสรดานการศกษา กระจายอ านาจทางการเมอง แยกศาสนาจกรจากรฐ(ไชยวฒน ค าช : 33-34 ; อางใน Warren S. Hunsberger and Richard B” Finn, Japan’s Historical Record, 1997 : 23)

การปลดอาวธทหารญปน ถอเปนวตถประสงคส าคญของสหรฐอเมรกา เนองจาก

ปญหาอนเกดจากกองทพญปนทอยในเอเชยตะวนออกในขณะนน กองทพสมพนธมตรไดถกสงเขาไปในญปนเปนจ านวนมาก และไดยดครองดนแดนทงหมดกลบคนมารวมทงดนแดนทยงไมมประเทศใดครอบครองอยางแทจรง ไดมการยกหมเกาะครลตอนเหนอของเกาะฮอกไกโดใหแกสหภาพโซเวยต สหรฐอเมรกาไดโอกนาวา กองทพสมพนธมตรไดกวาดตอนและสงทหารกบพลเรอนญปนในเอเชยตะวนออกทงหมด รวมทงในมหาสมทรแปซฟก จ านวน 6 ลานกวาคน กลบไปประเทศญปน ตอมาไดมการปลดก าลงทหารทงหมดในกองทพบกและกองทพเรอ เรอรบและอาวธตางๆ ถกท าลายจนหมดสน และมการลงโทษนายทหารทท าทารณกรรมในระหวางสงคราม

การยบและท าลายอ านาจทางทหารของญปนทงหมด ปดโรงงานอตสาหกรรมทางยทโธปกรณแลวใชโรงงานผลตสงของเปนคาปฏกรรมสงคราม ในดานการเมองมการปลอยเกาหล และไตหวนใหเปนอสระ ยบองคกรหรอสถาบนทงหลายทมลกษณะนยมทางทหารและ


166

ชาตนยม ปลอยนกโทษการเมองรวมทงพวกนยมลทธคอมมวนสตออกจากทคมขง ยตความสมพนธระหวางรฐและลทธชนโต ท าใหวหารชนโตหลายแหงตองถกปลอยรางเพราะขาดเงนสนบสนน ทงยงยกเลกกฎหมายทงหลายทควบคมความคดเหนของประชาชนอกดวย

2.2 สมยการปฏรปญป น (ค.ศ. 1948 – ค.ศ. 1952) ชวงนเปนชวงหลงเปลยนนโยบายปฏรปมาเปนฟนฟบรณะญปนเพอใหเปนปอมปราการตอตานคอมมวนสตในซกโลกตะวนออกของสหรฐอเมรกา พรอมๆ กบการลงโทษผกอสงครามทงหลาย คณะท างานของผบญชาการทหารสงสด ยงเรมงานชนส าคญอยางยง นนคอการสรางญปนใหมดวยการปฏรปทงทางการเมอง สงคม และเศรษฐกจ ใหเปนประเทศประชาธปไตยใฝในสนตภาพ ซงมประเดนส าคญ คอ การปฏรปทางการเมอง การปฏรปทางเศรษฐกจ และการปฏรปทางสงคมและวฒนธรรม 2.2.1 การปฏรปทางการเมอง ในการบรหารทส าคญทสดของนายพลแมคอาเธอรในชวงแรกของการยดครองคอ การรางรฐธรรมนญขนใหม เมอแมคอาเธอรไมตองการยดเยยดรฐธรรมนญใหแกคนญปน เขาจงเรงรดนายกรฐมนตรญปนคอ นายซเดฮาระ ใหแกไขรฐธรรมนญเมอจเสยใหม โดยใหมพนฐานสงคมประชาธปไตยทม นคง ตองการใหระบอ านาจของจกรพรรดลงไวใหชดเจน ซงเปนเรองของทฤษฎมากกวาปฏบต ตองการยกเลกขอจ ากดในการปองกนประเทศ ซงคอนขางจะเปนประเดนในทางปฏบตไดมการแตงตง ดร. มคส โมโตะ โจจ เปนประธานคณะกรรมการรางรฐธรรมนญใหม แตด าเนนงานลาชามากเพราะโตเถยงกนเองและคอยฟงเสยงภายนอกดวย จงใชเวลาถง 3 เดอนดวยกน เมอเสนอรางรฐธรรมนญตอแมคอาเธอร แลวปรากฏวาแทบไมแตกตางเทาใดนกกบรฐธรรมนญเมอจเดม ทงนเพราะประธานคณะกรรมการนนเปนพวกอนรกษนยมรนแรง โดยเฉพาะเมอกลาวถงฐานะองคจกรพรรดและสทธมนษยชน ดไมแนนอน ยดหยน ใหผบรหารสามารถฉวยประโยชนและตความไดตามใจชอบ แมคอาเธอรซงใจรอนเพราะเหลอเวลาทจะมการเลอกตงทวไปอกเพยง 2 เดอนเทานน กไดตงคณะท างานรางรฐธรรมนญของคณะยดครองขนมาใหม ซงมผรบผดชอบคอ พลเอกคอทนย วทนย (General Courtney Whitnet) พนเอกชารลส แอล. เคตส (Colonal Charles Kades) พนโทมโล อ. โรเวลและผบญชา อลเฟรด อาร. ฮสช ผรกฎหมายอยางด โดยทแมคอาเธอรไดก าชบวา “การรางรฐธรรมนญนนจะตองค านงถงหลกพนฐานคอ ด ารงสถาบนจกรพรรดอยตอไป แตใหสอดคลองกบหลกประชาธปไตย ญปนตองไมกอหรอเขาสสงครามในอนาคต” ตามทนายกรฐมนตรนายชเด ฮาระ ไดแจงความจ านงไวแลวตอแมคอาเธอร และยกเลกโครงสรางระบบฟวดลทงหมด อกทงพนเอกชารลส แอล. เคตส ซงเปนผมบทบาทส าคญในการรางรฐธรรมนญฉบบน โดยไดตดวลทวา “รวมทงในการรกษาความมนคงแหงชาต” ออก โดยกลาววามน “ผดความเปนจรง” ท


167

ชาตหนงชาตใดจะปราศจากสทธในการปองกนตนเอง ทงวนนยและแมคอาเธอรตางเหนพองตองกนในประเดนน (Charles L. Kades, 1989: 215-247) ในทสดกส าเรจเรยบรอยในวนท 12 กมภาพนธ อนเปนวนเกดของประธานาธบดลนคอลน ผใหก าเนดลทธประชาธปไตยแกสหรฐอเมรกา พลเอกแมคอาเธอร เหนชอบกบรางรฐธรรมนญน โดยแกไขอกเลกนอย แลวสงผานไปใหรฐบาลญปนพจารณาอกครงหนงโดยก าชบใหทกคนท าความเขาใจกบภาษาองกฤษทใชเขยนนนใหถกตอง และถาไมมใครคดคานกจะประกาศเปนรฐธรรมนญใหประชาชนทวไปรบทราบกอนการเลอกตง นบเปนค ารองแกมบงคบของแมคอาเธอรใหรฐบาลญปนยอมลงมตผานรางรฐธรรมนญดงกลาว แนนอนทยอมมปฏกรยาในทางลบตอรางรฐธรรมนญนนในเมอคณะรฐบาลญปนยงไมมประสบการณแบบประชาธปไตยทจะตองกลายเปนผรบใชมวลชน แตภายใตบรรยากาศความกดดนของคณะยดครองท าใหพวกเขาตองยอมรบโดยดษฎ (เพญศร กาญจโนมย, 2538: 292) ประเดนส าคญของรฐธรรมนญโชวะ หรอรฐธรรมนญสนตภาพทน าไปสหลกประชาธปไตยทตางจากรฐธรรมนญเมอจ ซงรฐธรรมนญเมอจถอวาเปนการปกครองแบบคณาธปไตย อ านาจอธปไตยเปนขององคจกรพรรด เพราะพระองคทรงสบเชอสายมาจากองคสรยเทพ ผทรงใหก าเนดหมเกาะญปน สถาบนจกรพรรดเปนสถาบนศกดสทธทผใดจะละเมดมได โดยมผบรหารประเทศคอ กลมเกนโร ผน าเกนโรไดด าเนนนโยบายสรางชาตใหมจนน าไปสการเปนมหาอ านาจ จนเปนเหตกอใหเกดสงครามโลกครงท 2 และสงครามมหาเอเชยบรพา รฐธรรมนญฉบบใหมน จงเปนรฐธรรมนญทไดน าขอบกพรองของรฐธรรมนญเมอจ มาแกไข โดยมประเดนส าคญทวาดวยอ านาจขององคจกรพรรดในมาตราท 1 ทไดกลาวในขางตนแลว สวนในอกมาตราทเปนประเดนทางการศกษามาก คอ มาตรา 9 บอกไววา

ในการเทดทนความสงบสขระหวางชาตซงมรากฐานบนความยตธรรมและเปนระเบยบเรยบรอย ประชาชนชาวญปน เลอกทจะถอตลอดไปวาสงครามเปนสทธแหงอธปไตยของชาต และสงเพอใชคกคาม หรอใชก าลงในการตกลงขอพพาทระหวางประเทศ

เพอทจะใหบรรลซงวตถประสงคในวรรคแรกจะไมจดใหมก าลงทางบก ทางเรอ และทางอากาศ ตลอดจนพลงอนอนพงกอใหเกดสงครามเลย และจะไมรบรสทธของรฐในการเขารวมสงครามดวย(ไชยวฒน ค าช, 2549 : 523-524)


168

จากขอความในรฐธรรมนญขางตนนน เปนความพยายามของสหรฐอเมรกาเปนอยางมากในการทจะควบคมญปน และเปนสงแรกทสหรฐอเมรกาด าเนนการในการยดครองญปนโดยมค าสงใหยบกองก าลงทหารญปนทงหมดภายในระยะเวลาอนสนกอนสนสดป ค.ศ. 1947 มกองก าลงทหารและพลเรอนญปนจ านวนประมาณ 6 ลานคนในตางประเทศทถกสงกลบประเทศ ก าลงทหารทหลบมาจากตางประเทศกบทประจ าอยทภายในประเทศถกปลดจากราชการทงหมด มการยบกระทรวงสงครามและกระทรวงทพเรอและมความพยายามทจะไมใหกองทพญปนฟนคนชพขนมาไดอก (ไชยวฒน ค าช, 2549: 34) ส าหรบมาตรา 9 นถอไดวาเปนผลงานชนเอกของแมคอาเธอรและคณะ และยงเปนทชนชอบจนญปนถอวาเปนเอกลกษณของการเมองญปนใหมมาจนทกวนน เปนทกลาวขวญมากและบางกลายวาเปนหนามยอกอกคนอเมรกนเองทไมอาจผลกดนใหญปนรบภาระทางทหารดานซกโลกตะวนออกได คนสวนใหญคดวามาตรา 9 ทหามญปนสะสมอาวธหรอเขาสสงครามในอนาคตนเปนความคดของพลเอกแมคอาเธอร แทจรงแลวพลเอกแมคอาเธอรไดอธบายวา เปนความคดของนายกรฐมนตรนายชเดฮาระทแสดงตอพลเอกแมคอาเธอรโดยเปดเผยในวนท 24 มกราคม ค.ศ. 1946 เมอเขาเขามาหารอเรองรางรฐธรรมนญกบพลเอกแมคอาเธอรดวยตนเอง โดยเขาใหเหตผลวา เมอญปนเปนประเทศทยากจนไมอาจลงทนในกจการทหารไดไมวาทางใดทางหนง ประเทศญปนจะมงพฒนาทางดานเศรษฐกจเทานน พลเอกแมคอาเธอรไดเหนพองดวยซงท าใหนายชเดฮาระซาบซงใจมาก เขาลาจากพลเอกแมคอาเธอรดวยค าพดททงทายวา “โลกจะพากนหวเราะและลอเลนเราในความคดนกทดปฏบตไมได แตอกรอยปขางหนา เราจะกลายเปนหมอดทแมนย าทเดยว” (Lu, op. cit.: 202) รฐธรรมนญโชวะไดผานรฐสภาในเดอนตลาคม ค.ศ. 1946 นบแตนไปอ านาจอธปไตยเปนของปวงชนมใชองคจกรพรรดอกตอไป รฐสภาเปนสถาบนทางการเมองสงสด รฐธรรมนญใหสทธตางๆ แกประชาชนตามทมในรฐธรรมนญอเมรกน และยงรวมถงสทธอนๆ อก เชน สทธเทาเทยมกนระหวางบรษละสตร สทธการตอรองและรวมตวกนของกรรมกร และสทธทจะไดรบการศกษาโดยเทาเทยมกน ระบบงานยตธรรมเปนอสระจากฝายบรหาร รฐธรรมนญใหมจงท าใหโครงสรางทางการเมองของญปนเปลยนโฉมหนาไป และเปนผลใหประเทศญปนมเสถยรภาพทางการเมองตามหลกประชาธปไตยทมนคงในภมภาคเอเชยตะวนออก นายพลแมคอาเธอรเปรยบเสมอนสญลกษณของการเรมตนระเบยบใหม และชาวญปนททเขดขยาดสงครามหนไปหา “ประชาธปไตย” ซงชาวญปนเรยกทบศพทภาษาองกฤษวา “เดะโมะกราช” (Demokurashii) โดยยงไมทราบแนวาสาระของประชาธปไตยนนคออะไร อารมณความรสกของชาวญปนทเกดขนอยางกวางขวางดงกลาวไดชวยใหการปฏรปขนานใหญ


169

ในประเทศญปนยคสงครามโลกครงท 2 ทน าโดยสหรฐอเมรกาด าเนนไปไดโดยแทบจะไมมการตอตานอยางรนแรงจากชาวญปนเลย (ไชยวฒน ค าช, 2549: 35) เมอมการเลอกตงทวไปในเดอนเมษายน ค.ศ. 1946 นายโยชดะ ชเงร (Yoshida Shigeru) เขาไดรบเลอกใหเปนนายกรฐมนตร เขาเปนนกอนรกษนยม และมนโยบายบรหารประเทศในชวงแรกนคอ การสรางความสามคค สรางความส านกทด มความพยายามทจะท าใหญปนกาวหนาทางดานเศรษฐกจ ตอตานสงคราม เพราะสงครามท าใหญปนพายแพและมมลทน ลกษณะทดของเขาท าใหพลเอกแมคอาเธอรยกยองและนบถอมาก ท าใหเขาบรหารประเทศไปไดดวยด ไมยอมกมหวใหกบฝายคอมมวนสต สมพนธมตรโดยเฉพาะสหรฐอเมรกาจงศรทธาตวเขามาก (เพญศร กาญจโนมย, 2538: 295) เขาไดเปนนายกรฐมนตรญปนถง 5 สมย บรหารญปนอยเกอบ 7 ป ซงแนวคดและการบรหารประเทศของนายโยชดะ ชเนร ยงเปนทมาของการบรหารประเทศของนายกรฐมนตรรนตอๆ มาจนปจจบน มชอเรยกทคนเคยกนวา “ลทธโยชดะ” (Yoshida Doctrine) หรอ “ยทธศาสตรโยชดะ” (Yoshida Strategy) ประกอบดวยหลกการทส าคญสามประการ (ไชยวฒน ค าช, 2549: 45-46) คอ ประการแรก การฟนฟทางเศรษฐกจของญปน จะตองเปนจดมงหมายขนมลฐานของประเทศ และเพอผลประโยชนของประเทศ ญปนจะเปนพนธมตรกบสหรฐอเมรกา และองกฤษ ดงทโยชดะไดเขยนไววา

ในฐานะทเปนประเทศทเปนเกาะ ญปนไมมทางเลอกอนใด นอกจากจะประกอบกจการคากบตางประเทศหากญปนปรารถนาทจะค าจนประชากร จ านวน 90 ลานคน เมอเปนเชนนหนสวนทส าคญของญปนควรจะเปนสหรฐอเมรกา และองกฤษ ซงทงสองประเทศไดมความสมพนธอนใกลชดกบญปนทงในดานการคา และดานประวตศาสตร อกทงยงเปนประเทศทมความรงเรองทางเศรษฐกจและกาวหนาทางเทคโนโลย นหาใชเปนเรองยดมน (dogma) หรอปรชญาแตอยางใด และไมจ าเปนวาน าไปสความสมพนธแบบญปนเปนเบยลาง หากแตจะเปนหนทางทมประสทธภาพท รวดเรวทสด (จะวาเปนหนทางเดยวกวาได) ในการสงเสรมใหญปนมความรงเรองตอไป (ไชยวฒน ค าช, 2549: 45-46 ; อางใน Mike M Mochizuki, Japan’s Search for Strategy : The Security Policy Debate in 1980s: 6)

ประการทสอง ญปนจะมอาวธและกองก าลงทหารขนาดยอม และจะหลกเลยงการเขาไปมสวนพวพนในปญหายทธศาสตรระหวางประเทศ ทาททระมดระวงของ


170

ญปนเชนนจะมเพยงแตท าใหญปนไดทมเทพลงทงหมดไปใหกบการพฒนาอตสาหกรรมเทานน แตยงจะชวยหลกเลยงไมใหเกดความแตกแยกภายในประเทศ ประการทสาม ญปนจะพงพาอาศยสหรฐอเมรกา ในการปองกนประเทศโดยยนยอมใหสหรฐอเมรกา มาตงฐานทพอากาศ เรอ และบกได ทงนเพอเปนหลกประกนความมนคงในระยะยาวของญปน อนเปนแนวทางนโยบายดานการตางประเทศของญปนภายหลงสงครามโลกครงท 2 ทมงเนนการสรางความมนคงทางเศรษฐกจใหแกญปนโดยการพยายามหลกเลยงไมเขาไปพวพนกบการขดแยงทางทหารและทางการเมองระหวางประเทศ และอาศยสหรฐอเมรกาเปนเกราะรกษาความมนคงของประเทศ ในขณะเดยวกนกพฒนากองก าลงปองกนตนเองใหสามารถเสรมกองก าลงของสหรฐอเมรกาในการปองกนประเทศ (ไพรนทร กนกกจเจรญพร, 2552 : 83) อยางไรกตาม แมวาหลกการของลทธโยชดะจะไดอ านวยประโยชนทางเศรษฐกจมาสญปนไดเปนอยางด แตสภาพแวดลอมระหวางประเทศทเปลยนแปลงไประหวางชวงทศวรรษ 1970 เปนตนมา ไดเรมสงผลกระทบอยางส าคญตออนาคตของนโยบายตางประเทศและความมนคง ตลอดจนการปองกนประเทศของญปนทอยบนพนฐานของลทธโยชดะ ในระหวางการยดครอง รฐบาลญปนไดสถาปนาความสมพนธกบโลกภายนอกไปดวย ท าใหเปนทยอมรบของประเทศตางๆ อยางเดม ในป ค.ศ. 1954 ญปนเรมท าความตกลงเรองคาปฏกรรมสงครามกบประเทศทญปนรกราน ในป ค.ศ. 1956 ไดมการตกลงยตความเปนศตรกบสหภาพโซเวยต แมวาการตกลงนจะไมใชสญญาสนตภาพทงหมดกตาม สหภาพโซเวยตกไดเลกใชสทธยบยงญปนในสหประชาชาต ท าใหญปนไดเขาเปนสมาชกในทสด สวนความสมพนธระหวางญปนกบเกาหลและจน เพอนบานทใกลชดทยงคงไมดขน จนกระทงป ค.ศ. 1965 ความสมพนธกบเกาหลใตจงเขาขนปกตโดยญปนไดจายเงนชดใชเกาหลใตเปนจ านวนมาก ในดานความสมพนธกบจนอยางเปนทางการประสบความส าเรจในป ค.ศ. 1972 หลงจากทสหรฐอเมรกาไดปรบความสมพนธกบจนแลว วกฤตการณทางการเมองสมยหลงสงครามโลกครงท 2 ครงใหญทสดเกดขนในป ค.ศ. 1960 ในปญหาการแกไขสนธสญญาความมนคงทท าไวกบสหรฐอเมรกา เพราะญปนเรมมฐานะมนคงและเปนทยอมรบของนานาชาตมากขน ดวยเหตนจงกอใหเกดจลาจลและการเดนขบวนประทวง แตเหตการณไดสงบลงหลงจากการใหสตยาบนสนธสญญาทแกไขแลว ในชวง 3-4 ปตอจากนน จดเปนเวลาทมความสงบทางการเมองมากทสดในสมยหลงสงคราม ตอมาในเดอนพฤศจกายน ค.ศ. 1969 สหรฐอเมรกาไดประกาศคนเกาะโอกนาวาใหญปน ซงมผลในเดอนพฤษภาคม ค.ศ. 1972


171

2.2.2 การปฏรปทางเศรษฐกจ ความเสยหายจากสงครามท าใหมการปรบตวทางเศรษฐกจอยาง

มาก เนองจากเกอบทกคนยากจนลง ในระหวางการยดครองไดมการรบทรพยสนของคนมงมทยงเหลออย รวมทงไดยกเลกบรษทตางๆ ในเครอไซบทซ (Zaibatsu) และตระกลทเปนเจาของ นอกจากนยงแยกบรษทอตสาหกรรมออกจากกน แตตอมาปรากฏวาการผาตดเศรษฐกจเพอผลประโยชนทางการเมองแทนทจะเปนผลด กลบท าใหเศรษฐกจทรดหนกลง นโยบายดงกลาวจงถกยกเลกและหนมาฟนฟอตสาหกรรมของญปนขนมาใหม ในการปฏรปทางเศรษฐกจสามารถแบงเปน 2 ประการ ในการด าเนนการ คอ

2.2.2.1 การปฏรปทดน การเชาทดนมสดสวนสงมากและเปนปญหาใหญของญปน ตงแตจวนจะสนศตวรรษท 19 เปนตนมา คอรอยละ 45 ของทดนทงหมด เพอปลดปลอยชาวนาใหพนจากพนธนาการของเจาของทดน หนสน ภาษ และการเสยเปรยบดานเศรษฐกจ ตามรปแบบฟวดลทปรากฏมาหลายรอยป ผบญชากรทหารสงสดจงไดออกค าสงในวนท 9 ธนวาคม ค.ศ. 1945 ใหรฐบาลญปนวางแผนปฏรปทดนเสนอมากอนวนท 15 มนาคม ค.ศ. 1946 การปฏรปทดนจงเปนงานชนส าคญและเปนความส าเรจชนหนงของการยดครองญปน เจาของทดนทไมไดใชทดนท ากน (absentee landlordism) ถกขจดเกอบหมดสน (ไชยวฒน ค าช, 2549: 36) เหนไดจากป ค.ศ. 1960 ซงเหนไดวามชาวนาผเชาทดนเพยงรอยละ 2.9 เทานน ผลส าเรจของการปฏรปทดนในญปนมใชเปนการมองการณไกลของคณะยดครองเทานน แตยงมาจากความรวมมอของชาวนา ตลอดจนรฐบาลญปนผเหนประโยชนจากการปฏรปน โดยเฉพาะในสมยนายโยชดะ จงไมตองสงสยเลยวาพรรคอนรกษนยมจะไดคะแนนเสยงจากชาวนาในชนบทอยางหนกแนนตลอดเวลามาจนถงปจจบนโดยทรฐไดยดหลกการปฏรปทดน (Lu, op. cit.: 210) การปฏรปทดนโดยรฐบาลพรรคอนรกษนยม มดงน

1. รฐบาลญปนจะก าจดอปสรรคทางเศรษฐกจโดยค านงถงหลกประชาธปไตย ดงนนผออกแรงงานท างานกควรไดรบประโยชนจากแรงงานของตน

2. ขายทดนในราคาถกใหชาวนา 3. ใหผเชาทดน ซอทดนในอตราทตนสามารถจะซอได โดยผอนช าระเปนป 4. คมครองชาวนาดวยกฎหมาย เชน ใหเครดตกยมเงนระยะยาวดวยดอกเบยต า

ประกนราคา ชวยเหลอดานเทคนค และใหค าบอกเลาอนๆ ทเปนประโยชน สงเสรมสหกรณชาวนา เพอใหชาวนาไดผลประโยชนจากทดนของตนอยางเปนธรรม


172

โครงการปฏรปทดนดงกลาวมวตถประสงคเพอสรางชนชนชาวนาขนาดใหญทมทท ากนอยางอสระ การด าเนนการเชนนเปนการท าลายชาวนาทมหวรนแรง (Agrarian radicalism) โดยทภายหลงตอมาไมนาน ชาวนาทไดรบผลของการปฏรปทดนนไดกลายเปนกลมกดดนอนรกษนยมทใหการสนบสนนพรรคเสรประชาธปไตย ซงเปนพรรคการเมองทครอบง าการเมองญปนมาโดยเกอบตลอดยคสงครามโลกครงท 2 จนกระทงถงปจจบน

2.2.2.2 การแกปญหาเศรษฐกจ ส าหรบการโจมตความไมเทาเทยมทางเศรษฐกจนน ไดมโครงการส าคญๆ ของการทจะท าลายการผกขาดของยกษใหญไซบทซ และธรกจทางการคาทส าคญอนๆ โดยมความเชอวาพวกไซบทซนนเปนผสนบสนนใหมการรกรานขนในทศวรรษ 1930 โครงการตางๆ เนนการแขงขนโดยเสรและไมศรทธาตอการใชอ านาจผกขาด ฉะนนนโยบายเศรษฐกจจงอยในรปของการท าลายไซบทซ บรษทตางๆ ในเครอของไซบทซเปนบรษททผดกฎหมาย ไซบทซตองขายหนสวนของตนใหคนทวไป และสมาชกครอบครวไซบทซกไมอาจท างานใหหางรานของตนไดอกตอไป มาตรการเหลานท าใหโครงสรางไซบทซตองสลายตวลง เกดบรษทใหญนอยขนมากมายทด าเนนกจการการคาของตนโดยอสระภายใตการคมครองของคณะกรรมการฝายกจการการคาทเปนธรรม (Fair Trade Commission) แมตอมาฝายยดครองจะเปลยนนโยบายมาเปนการฟนฟเศรษฐกจเพอใหญปนเปนดานปองกนคอมมวนสต

ในระหวางการยดครองมการออกกฎหมาย ซงมผลดตอกรรมกรตามเมองตางๆ มการตงสหบาลกรรมการเพอเปนเครองตอรองกบฝายจดการ และเรมมการเคลอนไหวโดยผน ากรรมกรซงเรมมาตงแตทศวรรษ 1920 จนในทสดมสมาชกกวา 12 ลานคน สงทท าใหสหรฐอเมรกาประหลาดใจกคอ ขบวนการกรรมกรในญปนมความรนแรงกวาขบวนการกรรมกรในสหรฐอเมรกา แตการตอรองเพอเรยกรองคาจางแรงงานขณะทเศรษฐกจตกต าหลงสงครามเกอบจะไมประสบผลส าเรจ สหบาลกรรมกรหลายแหงพยายามทจะยดอตสาหกรรมเพ อด าเนนการเอง นอกจากนยงมคนงานทเปนลกจางรฐบาลอกเปนจ านวนมาก เชน คนงานรถไฟและครซงรฐบาลเปนผก าหนดคาจาง ซงคนงาสนเหลานไมมสวนในการจดการ การตอสโดยตรงทางการเมองจงมความส าคญมากตอการตอรองโดยสหบาล (เอดวน โอ ไรเชาเออร, 2531: 102)

2.2.3 การปฏรปทางสงคมและวฒนธรรม การปฏรปทางสงคมและวฒนธรรม ถอเปนการปฏรปอกประการท

สงผลกระทบอยางยงตอชาวญปน แตการด าเนนการกเปนไปโดยปกต เพอความสงบสขและเรยบรอยในสงคมญปน การปฏรปนเปนการสรางความเจรญใหเกดขน จากรฐธรรมนญโชวะท


173

ไดใหสทธและเสรภาพของประชาชนมากขน ในการปฏรปสงคมและวฒนธรรมสามารถแบงการปฏรปทางดานนเปน 3 ประการ คอ

2.2.3.1 การปฏรปทางดานสงคม ฐานะของสตรญปน จากรฐธรรมนญโชวะ ท าใหสตรญปนสามารถออกเสยงเลอกตงไดเปนครงแรกในวนท 10 เมษายน ค.ศ. 1946 มจ านวนสตรทออกเสยงเลอกตง 13 ลานคน มผลตอชวตในเมองในรปแบบใหมเมอนกการเมองตองมนโยบายเขาหาเสยงกบสตรและเดกดวย สตรญปนยงสามารถท าความเขาใจกบสถานภาพใหมของตนตามรฐธรรมนญ ไดเขาท างานในอาชพตางๆ ทเคยท าไดมากอน อก 5 ปตอมา กสามารถเปนต ารวจหญงกนประมาณ 2,000 คน เปนสมาชกสหภาพแรงงาน ไดคาจางและท างานเทาเทยมกบชาย รวมทงการศกษา การสมรสและการหยาราง

2.2.3.2 การปฏรปศาสนา การปฏรปทางศาสนานท าโดยการยกเลกศาสนาชนโตในฐานะศาสนาประจ าชาต ในสายตาของฝายยดครองศาสนาชนโตแหงรฐ (State Shinto) กลายเปนเครองมอหนงของการกอสงครามรกรานของญปน เพราะสามารถปลกระดมใหคนมความหลงชาตวาญปนมความสงสงและศกดศรเหนอกวาชนชาตอนเพราะเปนลกหลานของเทพเจา มองคจกรพรรดททรงเปนเทพเจาปกครอง ท าใหคนญปนคกวาตนมความชอบธรรมทจะเขาปกครองชนชาตเอเชยอนๆ

ดงนน ไดมค าสงออกมาชแจงฐานะของศาสนาชนโตใหม ความวา 1. หามทางการอดหนนศาสนาชนโตดวยประการใดๆ 2. หามใชศาสนาชนโตมาปลกระดมประชาชนใหรกรานผอน 3. ยกเลกการสอนศาสนาชนโตในสถาบนการศกษาตางๆ ในการโฆษณาชวนเชอ

และลางสมองนกเรยน 4. ไมใชเงนงบประมาณของรฐในพธกรรมของศาสนาชนโต 5. หามการตพมพ จ าหนาย แจกจายหนงสอเรองหลกพนฐานของโครงสรางรฐ

(Kokutai no Hongi) และเลกใชค าวา โลกทงหมดภายใตหลงคาเดยวกน (Kakko Ichiu) หรอค าเฉพาะตางๆ ทางศาสนาชนโต ลทธทหารนยมและลทธชาตนยมรนแรง

6. หามใชศาสนาในทางการเมอง ทกศาสนามความเทาเทยมกนตามกฎหมาย 7. ใหยตความเชอทวา จกรพรรดญปนมความสงสงกวาประมขประเทศอนๆ 2.2.3.3 การปฏรปทางการศกษา การศกษาของชาว

ญปนแบบดงเดม (การศกษาสมยเมอจ) เนนไปในการศกษาวทยาการความรท งจากลทธขงจอ ลทธชนโต และวทยาการตะวนตก รฐบาลเมอจเหนประโยชนของการศกษาวาเปนตวทจะชวยเรงในการพฒนาประเทศทงเศรษฐกจ การเมองและสงคมไดอยางแนนอน โดยมการตง


174

กระทรวงศกษาธการ หรอเรยกเปนภาษาญปนวา “กากเซอ (Gakusei) ในป ค.ศ. 1872 โดยมเปาหมายวา “ทงแผนดนญปนไมวาชนชนใด เพศใดกตาม จะไมมหมบานใดทปราศจากการศกษา จะไมมบานใดทสมาชกของบานยงโงเขลาอย” (เพญศร กาญจโนมย : 171) แผนการศกษาน กากเซอ ไดยดหลกเนนความสามารถสวนบคคล หรอปจเจกชนนยม และประยกตระบบการศกษาของฝรงเศส (ในแงของการรวมศนย) สหรฐอเมรกา (ในแงการปฏบต) เยอรมนและดต (การอดมศกษาและการวจย) การศกษาในสมยเมอจจงมวตถประสงคเพอสรางความเขมแขงทางการเมอง การทหาร ตลอดจนความมนคงทางเศรษฐกจ สมตามเจตนารมณของผน าเมอจทตองการสรางชาตหรอนโยบายชาตนยมญปน

การปฏรปการศกษาในชวงการปฏรปญปนของอเมรกา เพอสนบสนนหลกการรฐธรรมนญ ต าราการศกษาตางๆ ไดรบการปรบปรงแกไขใหมโดยเนนสทธปจเจกชนนยมเปนส าคญ เปลยนปรชญาการศกษาเดมทมงผลตชนชนน าของสงคมเปนการฝกใหคนหนมสาวรจกคดดวยตนเองในฐานะสมาชกของสงคมประชาธปไตยแทนการฝกอบรมดงเดมทใชการทองจ าและปลกฝงลทธชาตนยม ขยายการศกษาภาคบงคบจาก 6 ปเปน 9 ปปรบปรงฐานะโรงเรยนตางๆ ใหเสมอภาคกนเพอใหโอกาสเทาๆ กนในการทจะเขาศกษาในระดบสงตอไป หลกสตรการศกษาระดบปรญญาตรคอ ประถม 6 ป – มธยมตน 3 ป – มธยมปลาย 3 ป – มหาวทยาลย 4 ป มปญหาอยบางทการเพมจ านวนมหาวทยาลยและจ านวนนกศกษาท าใหมาตรฐานมหาวทยาลยต าลงแตกนบวาไดขยายการศกษาออกไปไดกวางขวาง อบรมนกเรยนใหเปนคนญปนรนใหมทสามารถพดเปดเผย มพธรตองนอยลง มอสระและมชวตชวาขน

ในเมอระบบการศกษาแบบรวมศนยแบบเกาสามารถเปนการปลกระดมใหนกเรยนหลงชาตไดงาย การศกษาแผนใหมจงใชหลกการกระจายอ านาจใหทองถนจดการศกษาโดยอสระ มหลกสตรทพฒนานกเรยนทงใจและกายเปลยนการเนนระเบยบวนยเขมงวดมาเปนการรจกใชเสรภาพ รจกการใหและการรบตามหลกประชาธปไตย มการเขยนต าราภมศาสตรและประวตศาสตรขนใหม มงใหนกเรยนชวยเหลอชมชนและทองถน สวนในระดบอดมศกษากใหความส าคญกบการวจยคนควาตางๆ โดยเฉพาะดานการอาชวะศกษาเทคโนโลย ศลปะและวทยาศาสตร

มการปฏรปภาษา การใชตวอกษรโรมนในการเรยนภาษาญปนทเรยก “โรมาจ” เพอท าใหภาษาเขยนญปนงายขน

นบวาการศกษาแผนใหมสามารถสรางญปนใหมใหเปนชาตรกประชาธปไตย รกษศกดศรของมนษย รกสนตภาพ มความยตธรรม เคารพผอน รกเสรภาพและมความรบผดชอบและเปนพลเมองทด ท าใหรปสงคมของญปนใหมโดยทวไปมลกษณะทแตกตางไปจากสงคม


175

เดมทมแบบแผนเขมงวด และมความแตกตางกนในระดบชนชนตางๆ ของสงคม (เพญศร กาญจโนมย, 2538: 299) บทสรป การศกษาสหรฐอเมรกากบการปฏรปประเทศญปนในชวงยดครอง (ค.ศ. 1945-1952) : นโยบายและผลกระทบ โดยมประเดนในการศกษาอย 2 ชวงคอ บทบาทของอเมรกนในการยดครองญปน และการด าเนนการยดครองญปน การด าเนนการยดครองญปนเปนการด าเนนนโยบายของสหรฐอเมรกาในฐานะผชนะสงคราม ภายใตการน าของนายพลแมคอาเธอร โดยแบงเปน 2 ชวงคอ ชวงแรกเปนชวงของการลงโทษอาชญากรสงคราม และการปฏรปทน าไปสความเปนประชาธปไตย ชวงทสองเปนชวงของการปฏรปญปนในดานการเมอง อาท การรางรฐธรรมนญฉบบใหม หรอรฐธรรมนญโชวะ ดานเศรษฐกจ อาท การปฏรปทดนจากทเคยเปนของกลมธรกจไซบทซ ใหเปนของประชาชน ตลอดจนดานสงคมและวฒนธรรม อาท การใหสทธสตรในสงคมมากขน โดยมสทธในการออกเสยงเลอกตง การปฏรปทางศาสนา ใหประชาชนมสทธในการนบถอศาสนา และยกเลกลทธชนโตในฐานะศาสนาประจ าชาต และปฏรปทางดานการศกษาโดยประชาชนมสทธในการศกษา ยอมรบแนวคดหรอวทยาการใหมๆ จากโลกภายนอกอยเสมอ เปนผลใหประเทศญปนมการพฒนาทงทางดานการเมองทมความเปนประชาธปไตยทมนคงในเอเชยตะวนออก มระบบเศรษฐกจทเจรญเตบโตและขยายตวทางดานการคากบนานาอารยประเทศ จนท าใหประเทศญปนเปนประเทศอตสาหกรรมทมรายไดเปนอนดบตนๆ ในเอเชย ทงสหรฐอเมรกาและญปนตางมผลประโยชนทจะรกษาลกษณะส าคญของความส าพนธระหวางกนนบตงแตญปนลงนามในสนธสญญาสนตภาพทกรงซานฟานซสโก และท าสญญาปองกนประเทศกบสหรฐอเมรกาในป ค.ศ. 1952 ความสมพนธทางการเมองและความมนคงมความใกลชดกนมากยงขน ประธานาธบดสหรฐอเมรกาทกคนตางเขาใจดวา ผลประโยชนแหงชาตทส าคญอยางยงของสหรฐอเมรกาขนอยกบความสมพนธของญปน และนายกรฐมนตรญปนทกคนตางเหนวาการเปนพนธมตรกบสหรฐอเมรกาเปนเสาหลกของนโยบายตางประเทศของญปน อนงพฒนาการของนโยบายตางประเทศในยคหลงสงครามโลกครงท 2 จะเหนไดวาหลงจากทญปนไดด าเนนนโยบายตางประเทศทเนนบทบาทดานเศรษฐกจเปนส าคญเปนเวลาสทศวรรษ จนกระทงท าใหญปนกาวขนมาเปนประเทศมหาอ านาจทางเศรษฐกจอนดบตนๆ ของโลก อกทงญปนยงไดขยายบทบาทดานการเมองและความมนคงมากขนเปนล าดบตาม


176

สภาพแวดลอมระหวางประเทศทเปลยนแปลงไป โดยเฉพาะอยางยงนบตงแตหลงสงครามเวยดนาม และหลงสงครามเยน

Referance

ไชยวฒน ค าช และ เขยน ธระวทย. (2541). ญป นในสงคมโลก. กรงเทพฯ : สถาบนเอเชยศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

___________ . (2549). นโยบายตางประเทศญป น: ความเปลยนแปลงละความตอเนอง. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ดอร, อาร. พ. (2524). กระบวนการเปลยนแปลงใหเปนสมยใหมทางการเมองของญป น.

แปลโดย ไพฑรย สนสารตน. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน. เพญศร กาญโนมย. (2538). ญป นสมยใหม. กรงเทพฯ : เนตกลการพมพ. ไพรนทร กนกกจเจรญพร. (2552). ลทธโยชดะกบการพฒนาประเทศญป นภายหลง

สงครามโลกครงทสอง. พษณโลก : สาขาวชาประวตศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร.

สมร นตทณฑประกาศ. (2553). ประวตศาสตรสหรฐอเมรกา ค.ศ. 1865-1945 : ยคสงครามกลางเมอง -สงครามโลกครง ท 2. พมพคร งท 3. กร ง เทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สรางคศร ตนเสยงสม. (2540). อ านาจและเปาหมายของญป นในโลกสมยใหม. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อรพนท ปานนาค. (2546). ประวตศาสตรสหรฐอเมรกา 2 . กรงเทพฯ : มหาวทยาลยรามค าแหง.

อรรถจกร สตยานรกษ. (2548). Japanization. กรงเทพฯ : openbooks. เอดวน โอ ไรเชาเออร. (2531). ญป น. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช. Charles L. Kades. (1989). The American Role in Revising Japan’s Imperial

Constitution. Political Science Quarterly. Duus, Peter. (1976). The Rise of Modern Japan. Boston : Houghton Mifflin. Fukutake Tadashi. บญยง ชนสวมล แปล. (2538). โครงสรางสงคมญป น. กรงเทพฯ : มลนธ

โครงการต าราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร. Lu, David Jhon. (1974). Sources of Japanese Histort. 2 Vols. New York : McGraw Hill. Storry, Richard. (1968). A History of Modren Japan. Great Britain : Nicholls.

Instructions to Authors A manuscript containing original materials, which can be in the form of Review, Research article, Article, Commentary or Book review, is accepted for consideration if neither the article nor any part of its essential content has been or will be published or submitted elsewhere for consideration. However, this restriction does not apply to those abstracts or short communications published in connection with academic meetings and/or conferences. Copies of any closely related manuscripts in question must be submitted along with the manuscript that is to be considered by the Journal. Please be informed that the Journal adopts a double-blind review procedure and, therefore, all articles, except for invited papers and Book reviews, will be converted into a PDF format with the Author List and Affiliation removed prior to being sent to selected reviewers.

A manuscript should contain the following elements: Article Title, Running Title, Author List, Affiliation, Abstract, Keywords, Article Main Body, Conclusion and References. A manuscript should be submitted as a standard word-processing electronic file. A single-column, double-spaced format must be used throughout the text. 14pt- Browallia New font should be used to prepare the manuscript. Greek letters (if any) should be typed in Symbol font. The details pertaining to each part of the manuscript are listed below.

1. Article Title: The title should clearly state the key content of the manuscript. All first letters of the title words except for articles (a, an, the) and prepositions, should be capitalized. The title should be centered.

2. Running Title: A heading printed at the top of every page must be given (maximum 40 characters).

3. Author List: The first name (written in full), middle name(s) (initials, if any) and surname (written in full) of each author should be listed. Job titles, academic titles and academic degrees should not be included. The list should be centered.

4. Affiliation: Current affiliations of all authors, including the names of the department and institutions with full postal addresses, should be listed below the Author List, and indicated by Arabic numerals placed as superscripts after the appropriate author’s names. Affiliations should be centered. An e-mail address of the corresponding author should be listed as footnotes and indicated by asterisk (*) next to the name.

5. Abstract: An abstract written in English (maximum 250 words), briefly summarizing the purpose of the work, significant results and conclusions, is required for Review, Research articles and Articles. No abstracts are required for the “Book Review” and “Commentary”. The abstract should contain the following: Background, Objective, Result and Discussion and Conclusion.

6. Keywords: At least three to a maximum of five keywords must be given. The keywords must be provided by the author and appear after the Abstract.

7. Article Main Body: All text, references, figure legends, and tables should be in single-column, double-spaced format. Place each figure or table on a separate page (one page per figure/table) after the text – please do not insert the figures or tables in the text. In-text citations should be made using the following format: [first author’s last name, et al. (if any), year]. For peer review, it is permissible to send low-resolution images, although the authors will be asked for high-resolution files at a later stage. Main text should not exceed 5,000 words; the maximum numbers of figures and tables are 4 and 2, respectively.

8. Highlight: A list of Highlights indicating the most important feature of an article must be given with the maximum of 5 bullets. Each bulletin should not exceed 30 words.

9. Double-blinded review method: To allow for such review, the title page and main manuscript should be submitted as two separate files.

10. References: References must ONLY be in English and must be listed in alphabetical order by authors. If an item has no author, it should be cited by title, and indicated in the alphabetical list using the first significant word of the title. Select the American Psychological Association (APA) style as reference’s output style when reference management program like Endnote or Mendeley is used. The list uses “hanging indent” format, i.e., the first line is flush along the left margin, and subsequent lines for an entry are indented one-half inch. When a reference is in other language than English, the language should be indicated in parenthesis at the end of the reference (e.g., (in Thai)).

i. In-text citation format: Use an “author-date” style for in-text citations, which usually require

the name of the author(s) and the year of publication. Use quotation mark around the quote and include the page number. For one to two authors, cite all author(s)’ family name separated by “&”

mark. For three or more authors, cite just the family name of the first author

followed by “et al.” Sophisticated searching techniques are important in finding

information (Berkman, 1994). Attaching meaning to symbols is considered to be the origin

of written language (Samovar & Porter, 1997).

Alternately, “Language involves attaching meaning to symbols” (Samovar & Porter, 1997, p.188).

It was argued that ... (Johnson et al., 2005).

ii. Format of full bibliographic information for each source: a. Journal Article: Author (Year). Title. Journal’s title, Volume (No), Page

number(s).

Cho, Y. (2011). Desperately seeking East Asia amidst the popularity of South Korean pop culture in Asia. Cultural Studies, 25(3), 383-404.

Emmers, R., & Ravenhill, J. (2011). The Asian and global financial crises: consequences for East Asian regionalism. Contemporary Politics, 17(2), 133-149.

Li, D. et al. (2011). Late holocene paleoenvironmental changes in the Southern Okinawa trough inferred from a diatom record. Chinese Science Bulletin, 56(11), 1131-1138.

b. Book: various formats depending on type of book.

Innsom, L. (2006). History of Thai language. London: Springer. Kenjai, N. (2009). Chinese imigrants: the new revolution (3rd ed.) Bangkok:

Siam Publisher. (in Thai). Parker, F. M. & Longman, O. B. (1993). Psychiatric care of ethic elders. In

A. C. Gaw (Ed.), Culture, ethnicity, and mental illness (pp. 517-552). Washington DC: American Psychiatric Press.

Seetanate, S. L., & Yong, T. D. (Eds.). (1999). Measuring environment across the life span: Emerging methods and concepts. Cambridge: Cambridge University Press.

c. Book: book with two to five authors.

Krause, K.-L., Bocher, S., Duchesne, S. (2006). Educational psychology for learning and teaching (2nd ed.). South Melbourne, Vic., Australia: Thomson.

d. Book: book or report by a corporate author e.g. organization, association,

government department University of Waikato. (1967). First hall of residence (Information series

No. 3). Hamilton, New Zealand: Athor.

e. Thesis: Author. (Year of preparation). Title. (Award, Institution, Year). Amarthkul, C. (2007). Thailand in the 21st Century (Master's thesis,

Thammasat University, 2007). Khondee, M. (2010). Modernization: the trends in urban development of

East Asian countries. (Doctoral dissertation, Thammasat University, 2010).

f. Newspaper: Author(s). (Year, month day). Title of article. Title of

Newspaper, p. page number(s). Khonkaw. P. (2003, March 14). Thai politicians: Will we get better than

this? Bangkok Post, p. A5.

g. Webpage: Author. (Year page created or revised). Title of page. Retrieved month day, year of retrieval, from web address. Miller, J. et al., (2007). Military Defense: Lessons Learned in Korea War.

Retrieved January 3, 2009 from http://www.apastyle.org/manual/index.aspx.html

Thailand's Perspectives. (2010). Retrieved May 1, 2010, from http://www.onestopenglish.com/community/teacher-talk/teachers-letters/thailand-two-perspectives/145883.html

Sciety of Clinical Psychology. (n.d.) About Clinical Psychology. Retrieved January 28, 2009, from

http://www/apa.org/divisions/div12/aboutcp.html

h. Conference/Symposium/Meeting/Seminar: Author. (Year, month of conference). Title of paper. Paper presented at the Conference Name, Conference Location.

http://www.apastyle.org/manual/index.aspx.htm

http://www.apastyle.org/manual/index.aspx.htm

Bhate, S. (2010, April). Sanskrit Cosmos-Asian Empire-Pune Fortress. Paper presented at the Procedia - Social and Behavioral Sciences, Escada Hotel, Sao Paulo, Spain.

Mendel, K. et al., (2009, June). Cultural Differences in Visual Attention: An Eye-Tracking Comparison of Us and Indian Individuals. Paper presented at the Proceedings of the Human Factors and Ergonomics Society, Bangkok Convention Center, Thailand.

References to personal communications, unpublished data, or manuscripts either “in preparation” or “submitted for publication” are acceptable only if they are incorporated at an appropriate place in the text. However, the authors do not need to list these references in the References section.

the international journal of east asian studiesissn 0857-6033 the international journal of east...

Documents