the effects of recurrent prevention program for stroke ... · 17 1 2018 5 the effects of recurrent...

5J Thai Stroke Soc. Volume 17 (1), 2018

The Effects of Recurrent Prevention Program for Stroke Patients at a Tertiary Level Hospital in Nakhon Pathom Province

จฑาทพย เทพสวรรณ*รศ.ดร.วนส ลฬหกล**ผศ.ดร.ทพา ตอสกลแกว***

*นกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ มหาวทยาลยครสเตยน**อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลกมหาวทยาลยครสเตยนE-mail: [email protected]***อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวมมหาวทยาลยครสเตยนE-mail: [email protected]

Corresponding author:Jutatip TepsuwanFaculty of Nursing,Nakhon Pathom Rajabhat University.E-mail: [email protected]

Abstract This Quasi-experimental research aimed to study the effects of recurrent prevention program for stroke patients. The research samples were consisted of 52 stroke patients who were randomly assigned to the control and experimental groups. The experimental group received the recurrent prevention program for 8 weeks. The results of the research study revealed that perceived susceptibility, perceived benefits and behaviors to prevent recurrent stroke of the experimental group were statistically and significantly higher than those in the control group (p<.05). In the experimental group, the risk of recurrent stroke level at posttest was significantly lower than at pretest (p<.05). Further research should follow up on patient’s behaviors and the risk of recurrent stroke surveillance in the future. (J Thai Stroke Soc.

2018; 17 (1): 5-18.)

Keywords: Stroke, Recurrent Stroke, Recurrent Prevention, Health Belief Model

6 J Thai Stroke Soc. Volume 17 (1), 2018

บทน�า โรคหลอดเลอดสมองเมอเกดแลวนอกจาก จะกอใหเกดความพการยงอาจกอใหเกดการเสยชวตไดซงในแตละปจะมผเสยชวตดวยโรคนเกอบ 6 ลานคน1 ความชกของการกลบเปนซ�าของโรคหลอดเลอดสมอง มประมาณรอยละ 9.4 – 32.1 และความเสยงการกลบมา เปนซ�าจะสงขนตามระยะเวลาทเคยเปน2 โดยผ ทมอาการสมองขาดเลอดชวคราว 1 ใน 5 คน มโอกาสเกดโรคหลอดเลอดสมองซ�าไดภายในระยะเวลา 3 เดอน สวนใหญจะพบใน 2 - 3 วน แรกหลงจากมอาการของสมองขาดเลอดชวคราว3 ผทเคยเปนโรคหลอดเลอดสมองมโอกาสเกดโรคหลอดเลอดสมองซ�ามากทสดในชวงระยะเวลา 3 -12 เดอน รอยละ 16.64 โดยมอตราการเกดรอยละ 3-10 ใน 1 เดอนแรก5 รอยละ 10 – 20 ใน 3 เดอน4,6 รอยละ 5 ใน 6 เดอน รอยละ 6.1-8 ใน 1 ป รอยละ 14.2-18.1 ใน 4 ป7,8 และรอยละ 25 - 40 ใน 5 ป5 และเพมขนเรอย ๆ ในทก ๆ ป สาเหตส�าคญทท�าใหเกดโรคหลอดเลอดสมองซ�าคอไมสามารถควบคมปจจยเสยงไดแก ความดนโลหตสง เบาหวานและไขมนในเลอดสง รวมทงการดอตอยาแอสไพรน การขาดยาและขาดการตดตามรกษาอยางตอเนอง นอกจากนยงมป ญหาพฤตกรรมการดแลตนเองท ไมเหมาะสม เชน การไมออกก�าลงกาย การรบประทานอาหารไมเหมาะสม2,9 ดงนนการปองกนไมใหเกด โรคหลอดเลอดสมองซ�าจงเปนสงส�าคญมากซงสามารถท�าไดโดยลดปจจยเสยง คอการควบคมความดนโลหต ไขมนในเลอด โรคเบาหวาน โรคหลอดเลอดหวใจ ดวยการรบประทานยา รวมทงการปรบพฤตกรรม การรบประทานอาหาร การงดสบบหรหรอดมสรา การออกก�าลงกาย ควบคมน�าหนกรวมทงการลดภาวะเครยด10,11,12

จากการศกษาทผานมาพบวาการประยกตแบบแผนความเชอด านสขภาพของ Becker & Maiman (1988) 13 ในการปรบเปลยนพฤตกรรม เพอปองกนโรคหลอดเลอดสมองในผปวยโรคความดนโลหตสงและกลมเสยงท�าใหมการรบร ปจจยเสยงตอ การเกดโรค การรบร ความรนแรงของโรค การรบรประโยชนและอปสรรคของพฤตกรรมในการปองกนการกลบเปนซ�าของโรคหลอดเลอดสมองเพมขนและ

มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการปองกน โรคหลอดเลอดสมองอยางมนยส�าคญทางสถต14,15,16 สวนการศกษาของจราวรรณ วรยะกจไพบลย (2557)17 ในผรอดชวตจากโรคหลอดเลอดสมองพบวาการรบรประโยชนมความสมพนธทางบวกกบความรวมมอ ในการปองกนการกลบเปนซ�าของโรคหลอดเลอดสมองดานการปรบพฤตกรรมสขภาพ และ Kamara & Singh (2012)18 ไดศกษาความเชอของผปวยโรคหลอดเลอดสมองขาดเลอดชวคราวตอการตดสนใจท�ากจกรรม เพอปองกนการกลบเปนซ�าของโรคหลอดเลอดสมอง พบวา การรบร ความรนแรงและป จจยเสยงของ โรคหลอดเลอดสมองขาดเลอดมผลตอพฤตกรรมการปองกนการกลบเปนซ�าของโรคหลอดเลอดสมอง ฉะนนการทบคคลจะปรบเปลยนพฤตกรรมไดบคคล นนจะต องรบร ว าตวเองมความเสยงต อการเกด โรคหลอดเลอดสมอง และความรสกของบคคลทวาตนเองจะมโอกาสปวยเปนโรคนน ๆ อกจะสงผลใหม การปฏบตพฤตกรรมเพอปองกนการกลบเปนซ�าของโรคไมใหเกดกบตนเอง ดงนนผ วจยจงสนใจศกษา ผลของโปรแกรมปองกนการกลบเปนซ�าส�าหรบผปวยโรคหลอดเลอดสมองโดยใช แบบแผนความเช อ ดานสขภาพในการสอนผปวย โดยองคประกอบทผวจยเลอกศกษาคอดานการรบรปจจยเสยงและการรบร ประโยชนในการปองกนโรค เนองจากพบวาการรบรป จจยเสยงตอการเกดโรค การรบร ประโยชนของพฤตกรรม มความส�าคญเปนอยางมากในการใชเพอ สงเสรมการปองกนการเกดโรคและท�าใหผปวยเกดแรงจงใจในการปรบพฤตกรรมของตนเองเพอปองกนโรค13,19 ซงโปรแกรมปองกนการกลบเปนซ�าส�าหรบผปวยโรคหลอดเลอดสมองจะเปนแนวทางในการดแล ใหความร และเตรยมความพรอมของผปวยทจะตองกลบไปดแลตนเองตอเนองทบานเพอปองกนไมใหมการกลบเปนซ�าของโรคหลอดเลอดสมองอก

วตถประสงคของการวจย 1 . ว เคราะห เปรยบเทยบความแตกต าง คาเฉลยคะแนนของการรบรปจจยเสยงตอ การกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า และการรบรประโยชนของพฤตกรรมเพอปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมอง


ซ�า กอนและหลงไดรบโปรแกรมระหวางกลมและภายในกลมของกลมควบคมและกลมทดลอง 2. วเคราะหเปรยบเทยบพฤตกรรมการปองกนการกลบเป นโรคหลอดเลอดสมองซ�า และระดบ ความเสยงตอการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า กอนและหลงไดรบโปรแกรมระหวางกลมและภายในกลมของกลมควบคมและกลมทดลอง

กรอบแนวคดการวจย การวจยนศกษาในผปวยโรคหลอดเลอดสมองตบครงแรกโดยใชโปรแกรมปองกนการกลบเปนซ�าส�าหรบ โรคหลอดเลอดสมองตามแนวคดทฤษฏแบบแผน ความเชอทางสขภาพของ Becker & Maiman (1988)13 โดยเมอบคคลไดรบการสอนเรองการรบรปจจยเสยง และการรบรประโยชนของพฤตกรรมเพอปองกนการกลบ เปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า จะท�าใหเกดการรบรปจจยเสยงตาง ๆ ทจะกอใหเกดโรคหลอดเลอดสมองซ�าและ

จะพยายามหลกเลยงปจจยเสยงเหลานน และจะท�าใหเกด การรบรวาพฤตกรรมใดทตนเองควรจะปฏบตและกอใหเกดประโยชนในดานการปองกนโรคหลอดเลอดสมองซ�า กจะท�าใหเกดพฤตกรรมในการปองกนการกลบเปน โรคหลอดเลอดสมองซ�า ซงเมอมการปฏบตพฤตกรรมอยางตอเนองจะท�าใหระดบความเสยงตอการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�าลดลง ดงแผนภาพท 1

วธด�าเนนการวจย การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง แบบสองกลมทดสอบกอนและหลงการทดลองศกษาในผปวย ทไดรบการวนจฉยวาเปนโรคหลอดเลอดสมองตบหรอขาดเลอดครงแรก ทมารบการรกษาในแผนกผปวยในของโรงพยาบาลนครปฐม เพอศกษาผลของโปรแกรมปองกนการกลบเปนซ�าส�าหรบผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ด�าเนนการศกษาระหวางเดอนกรกฎาคม – กนยายน 2560

แผนภาพท 1 กรอบแนวคดการวจยผลของโปรแกรมปองกนการกลบเปนซ�าส�าหรบผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ประยกตจาก Health Belief Model ของ Becker&Maiman (1988)

โปรแกรมปองกนการกลบเปนซ�าส�าหรบผ ป วยโรคหลอดเลอดสมองโดยใชกรอบ แนวคดแบบแผนความเชอดานสขภาพของ Becker& Maiman (1988) ประกอบดวย การสงเสรม1. การรบรปจจยเสยงตอการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า2. การรบรประโยชนของพฤตกรรมเพอปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า

1. การรบรปจจยเสยงตอการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า

2. การรบรประโยชนของพฤตกรรมเพอปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า

3. พฤตกรรมการปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า

4. ระดบความเสยงตอการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า

ผปวยโรคหลอด เลอดสมอง


กลมตวอยาง ผ ปวยทงเพศชายและเพศหญง ตามเกณฑ การคดเขาคอ มอาย 35 ปขนไป ไดรบการวนจฉยวาเปนโรคหลอดเลอดสมองตบหรอขาดเลอดครงแรก ทมารบการรกษาในแผนกผปวยใน และไมมภาวะพงพาหรอมภาวะพงพาระดบปานกลาง (คะแนนรวม ADL = 50-100 คะแนน)20 ไมมภาวะสมองเสอม (ผสงอาย จบประถมศกษาหรอสงกวาประถมศกษามคะแนน การทดสอบสภาพสมองเสอมเบองตน MMSE THAI 2002 มากกวา 17,23 คะแนนตามล�าดบ)21 จ�านวน 52 ราย โดยการสมอยางงาย เปนกลมควบคมและ กลมทดลอง กลมละ 26 คน ค�านวณขนาดกลมตวอยาง ใช Power Analysis ของ Cohen (1988)22 ก�าหนดระดบความเชอมน .05 คาอ�านาจในการทดสอบ .85 ผวจยไดศกษาผลการศกษาของเพญศร สพมล (2552)23 ซงมตวแปรทคลายคลงกน พบวาคาเฉลยคะแนน ความรเกยวกบโรคความดนโลหตสง หลงการทดลองกลมทดลองมคาเฉลย 12.53 (SD = 1.94) กลมเปรยบเทยบมคาเฉลย 10.36 (SD = 2.88) น�ามาค�านวณหาคาขนาดอทธพล ไดเทากบ 0.8 เมอเปดตารางของ Cohen22 ไดขนาดกล มตวอยางแตละกล มจ�านวน 23 ราย เพอปองกนกรณมผสญหายจากการรอยละ 10 จงปรบขนาดของตวอยางเปนกลมละ 26 ราย

เครองมอทใชในการวจย 1. เครองมอทใชในการคดกรองกลมตวอยาง ประกอบดวย 1.1 แบบประเมนความสามารถในการปฏบตกจวตรประจ�าวนฉบบแปลเปนภาษาไทยโดยสถาบนประสาทวทยา (2550)20 จ�านวน 10 ขอ 1.2 แบบทดสอบสภาพสมองเสอมเบองตน ฉบบภาษาไทย (MMSE-THAI 2002)21 โดยสถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข จ�านวน 11 ขอ 2. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย 2.1 แบบสมภาษณขอมลสวนบคคล ไดแก เพศ อาย สถานภาพการสมรส ระดบการศกษา อาชพ รายได โรคประจ�าตว ประวตการรบประทานยาคม

ก�าเนดและยาประจ�าตว ประวตการเจบปวยในครอบครว น�าหนก สวนสง รอบเอว ความดนโลหต ระดบน�าตาลในเลอด ระดบไขมนในเลอด ผ วจยพฒนาขนจาก การทบทวนวรรณกรรม เอกสารและงานวจยทเกยวของ 2.2 แบบสมภาษณการรบรปจจยเสยง ตอการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�าซงผ วจย ดดแปลงจากแบบวดการรบรปจจยเสยงตอการเกด โรคหลอดเลอดสมองในผปวยทรอดชวตจากโรคหลอดเลอดสมอง ของ จราวรรณ วรยะกจไพบลย (2557)17 เปนลกษณะ ค�าถามแบบ 2 ตวเลอก คอ ใช และ ไมใช จ�านวน 22 ขอ แบงเปน 3 ระดบคอ ระดบนอย ระดบปานกลาง ระดบมาก24

2.3 แบบสมภาษณการรบรประโยชนของพฤตกรรมเพอปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า ประกอบดวยการรบประทานอาหาร การควบคมน�าหนก การออกก�าลงกาย การงดสบบหร ดมสรา การพกผอน การควบคมระดบความดนโลหต ระดบน�าตาลในเลอด ระดบไขมนในเลอด การรบประทานยา การมาตรวจตามนดและการสงเกตอาการเตอนของโรคหลอดเลอดสมอง ซ งผ ว จยดดแปลงจากแบบสอบถามการจดการ โรคหลอดเลอดสมองในผปวยโรคความดนโลหตสง ของ หสยาพร มะโน (2552)25 เปนลกษณะ เปนค�าถามแบบ 2 ตวเลอก คอ ใช และไมใช จ�านวน 17 ขอ แบงเปน 3 ระดบคอ ระดบนอย ระดบปานกลาง ระดบมาก24

2.4 แบบสมภาษณพฤตกรรมการปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า ซงผวจยดดแปลงจากแบบสมภาษณพฤตกรรมการจดการโรคหลอดเลอดสมองในกลมเสยงโรคหลอดเลอดสมอง ของกษมา เช ยงทอง (2554) 26 ประกอบด วยพฤตกรรม การรบประทานอาหาร การออกก�าลงกาย การพกผอน การสบบหร การดมสรา การตรวจสขภาพประจ�าป การรบประทานยาและการมาตรวจตามนด ลกษณะค�า ตอบเปนมาตราสวนประมาณคา 4 ระดบ จ�านวน 22 ขอ แบงเปน 3 ระดบคอ ระดบนอย ระดบปานกลาง ระดบมาก24

2.5 แบบประเมนระดบความเสยงต อ การกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า โดยใชแบบ การคดกรองโรคอมพฤกษ อมพาตโดยวธทางวาจา (verbal screening) ในประชากรอาย 35 ปขนไป27


ประกอบดวย ประวตการเปนอมพาตของญาตสายตรง ประวตการเปนโรคหลอดเลอดสมองและโรคหวใจ โรคไขมนในเลอดสงของผ ปวย ประวตการสบบหร การดมสรา ระดบความดนโลหต ระดบน�าตาลในเลอด ขนาดรอบเอวและดชนมวลกาย จ�านวน 9 ขอ แบงเปน 3 ระดบคอ ระดบสงมาก ระดบสงปานกลาง ระดบสง 3. เครองมอทใชในการทดลอง ไดแก โปรแกรมปองกนการกลบเปนซ�าส�าหรบผปวยโรคหลอดเลอดสมองซงผ วจยสรางขนตามกรอบแนวคดแบบแผน ความเชอดานสขภาพของ Becker & Maiman (1988)13 ประกอบดวยการใหความรในดานการรบรปจจยเสยงตอการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�าและการรบร ประโยชนของพฤตกรรมเพอปองกนการกลบเปน โรคหลอดเลอดสมองซ�า พรอมแจกแผนพบ ค มอ การดแลตนเองและสมดบนทกการปฏบตตวทบาน ใชเวลาในการทดลอง 8 สปดาห เกบรวบรวมขอมลกอนและหลงการทดลองโดยใชเครองมอส�าหรบการเกบรวบรวมขอมล และกอนผ ป วยจ�าหนายออกจาก โรงพยาบาล 1 วนจะท�าการสอบถามเฉพาะการรบรปจจยเสยงตอการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�าและการรบรประโยชนของพฤตกรรมเพอปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า

การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ 1. การตรวจสอบความตรงเชงเนอหาโดย ผทรงคณวฒทมความเชยวชาญเรองโรคหลอดเลอดสมอง จ�านวน 5 ทาน แบบสอบถามการรบรปจจยเสยงตอการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า แบบสอบถามการรบรประโยชนของพฤตกรรมเพอปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า แบบสอบถามพฤตกรรมการปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า เทากบ 0.81, 0.85 และ 0.80 2. การหาความเทยงของเครองมอ น�าแบบ สอบถามไปทดลองใชกบผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมคณสมบตในลกษณะเดยวกนกบกลมตวอยาง จ�านวน 30 ราย แลวน�ามาหาความเทยงโดยแบบสมภาษณ การรบรปจจยเสยงตอการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า และแบบสมภาษณการรบรประโยชนของพฤตกรรมเพอปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า ใช

Kuder Richardson มคาความเทยงเทากบ 0.78, 0.85 แบบสมภาษณพฤตกรรมการปองกนการกลบเปน โรคหลอดเลอดสมองซ�า ใช Cronbach’s alpha coefficiency มคาความเทยงเทากบ 0.70

การเกบรวบรวมขอมล หลงได รบการรบรองจรยธรรมจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษยของมหาวทยาลยครสเตยน เลขท น.11/2559 และจากโรงพยาบาลนครปฐม เลขท 016/2017 ผวจยด�าเนนการเกบรวบรวมขอมลตงแต เดอนกรกฏาคม - กนยายน 2560 โดย การคดกรองกลมตวอยางทไมมภาวะพงพาหรอภาวะพงพาระดบปานกลาง ไมมภาวะสมองเสอมจ�านวน 52 ราย ผวจย ชแจงวตถประสงค ขนตอนการด�าเนนการวจย และใหกล มตวอยางลงนามในใบยนยอม เขารวมการศกษาวจย โดยกลมตวอยางสามารถถอนตวไดตลอดเวลาโดยไมมผลกระทบตอการรกษา ขอมล จะถกเกบเปนความลบและน�าเสนอในภาพรวมเทานน เกบขอมลโดยใชเครองมอส�าหรบรวบรวมขอมลโดย เกบขอมลกอนและหลงการทดลอง โดยประเมนการรบร ปจจยเสยงตอการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า การรบรประโยชนของพฤตกรรมเพอปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า พฤตกรรมการปองกน การกลบเป นโรคหลอดเลอดสมองซ�า และระดบ ความเสยงตอการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า เมอแรกรบในวนแรกทงสองกลม จากนนกลมควบคมจะไดรบการพยาบาลปกต ส วนกล มทดลองเขาร วมโปรแกรมเปนระยะเวลา 8 สปดาห โดยกลมทดลองไดรบความรในเรองโรคหลอดเลอดสมอง ปจจยเสยง และประโยชนของพฤตกรรมในการปองกนการกลบเปน โรคหลอดเลอดสมองซ�า พรอมแจกแผนพบ คมอและแบบบนทกพฤตกรรมและตดตามเยยมทบทวนความรในวนท 3 และกอนผปวยทงสองกลมจ�าหนายออกจากโรงพยาบาล 1 วนจะท�าการประเมนการรบรปจจยเสยงตอการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า การรบร ประโยชนการปรบพฤตกรรมเพอปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�าอกครง จากนนในกลมทดลองจะมการตดตามเยยม ทบทวนความรและการปฏบตตวทางโทรศพทในสปดาหท 2 และ 4 ตดตามประเมนผล


หลงสนสดโครงการในสปดาหท 8 เมอผปวยมาตามนดทหองตรวจผปวยนอกโดยประเมนการรบรปจจยเสยงตอการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า การรบร ประโยชนของพฤตกรรมเพอปองกนการกลบเปน โรคหลอดเลอดสมองซ�า พฤตกรรมการปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า และระดบความเสยงตอการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�าในทงสองกลม

ผลการวจย กลมตวอยางจ�านวน 52 คน มเพศชาย รอยละ 59.61 อายเฉลย 52-55 ป ซงคณลกษณะ ดานเพศ อาย สถานภาพสมรส โรคประจ�าตวไมแตกตางกน สวนอาชพ ระดบการศกษา และรายไดแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต (p< .05) การรบร ป จ จยเสยงต อการกลบเป น โรคหลอดเลอดสมองซ�า การรบร ประโยชนของพฤตกรรมเพอปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�าและพฤตกรรมการปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า กอนการเขาร วมโปรแกรม พบวาคะแนน การรบรประโยชนของพฤตกรรมเพอปองกนการกลบเปนโรคหลอดลเลอดสมองซ�าและคะแนนพฤตกรรม การปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�าทง สองกลมไมแตกตางกน สวนคะแนนการรบรปจจยเสยงตอการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�าในกลมทดลองนอยกวากลมควบคมอยางมนยส�าคญทางสถต (p<.05) ภายหลงเขารวมโปรแกรม กอนจ�าหนายออกจาก โรงพยาบาล และหลงสนสดเข าร วมโปรแกรม กลมทดลองมคะแนนการรบร ปจจยเสยงตอการกลบ เปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า การรบร ประโยชนของพฤตกรรมเพอปองกนการกลบเปนโรคหลอดลเลอดสมองซ�าและคะแนนพฤตกรรมการปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า สงกวากลมควบคมและกอนการเขารวมโปรแกรม อยางมนยส�าคญทางสถต (p<.05) (ตารางท 1,2) ระดบความเสยงตอการเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า เมอเปรยบเทยบระดบความเสยงตอการเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�าระหว างกล มควบคมและ

กลมทดลอง กอนและหลงเขารวมโปรแกรม พบวา ไมแตกตางกน และเมอเปรยบเทยบภายในกลมควบคม กอนและหลงเขารวมโปรแกรม พบวาไมแตกตางกน แตภายในกล มทดลอง พบวากอนและหลงเขารวมโปรแกรม มความแตกตางกนอยางมนยส�าคญทาง สถต (p<.05) เมอเปรยบเทยบจ�าแนกตามปจจยเสยงตอการเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�าในกลมทดลอง พบวาหลงเขารวมโปรแกรม มขนาดรอบเอวเฉลย ดชนมวลกาย ระดบความดนโลหต ระดบน�าตาลและระดบ triglyceride ลดลงกวากอนเขาโปรแกรมอยาง มนยส�าคญทางสถต (p<.05) (ตารางท 3,4)

อภปรายผล จากผลของโปรแกรมปองกนการกลบเปนซ�าส�าหรบผปวยโรคหลอดเลอดสมองทโรงพยาบาลระดบตตยภมแหงหนง ในจงหวดนครปฐม สามารถอภปรายไดดงน สมมตฐานของการวจยขอท 1 หลงการทดลอง กล มทดลองมการรบร ป จจยเสยงตอการกลบเปน โรคหลอดเลอดสมองซ�าและการรบร ประโยชนของพฤตกรรมเพอปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�าดกวากลมควบคมและกอนการทดลอง หลงการทดลอง พบวากลมทดลองมการรบรปจจยเสยงตอการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า การรบรประโยชนของพฤตกรรมเพอปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�าดกวากล มควบคมและ กอนการทดลองอยางมนยส�าคญทางสถต (p<.05) เปนไปตามสมมตฐานการวจย เนองจากโปรแกรมปองกนการกลบเปนซ�าส�าหรบผปวยโรคหลอดเลอดสมองทพฒนาขนนน ผวจยไดด�าเนนการโดยประยกตใชแบบแผนความเชอดานสขภาพของ Becker & Maiman (1988) 13 มาส งเสรมให กล มทดลองม การรบรทถกตอง ดานการรบรปจจยเสยงตอการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�าและการรบร ประโยชน ของพฤตกรรมเพอปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า โดยผ วจยใหความร แกกล มทดลองเรอง โรคหลอดเลอดสมอง สาเหต ปจจยเสยง อาการ อาการแสดงและภาวะแทรกซอนของโรคหลอดเลอดสมองเพอปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า


โดยเนนใหเหนถงความส�าคญของปจจยเสยงของแตละบคคลทมอย เชน โรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน โรคหวใจ โรคไขมนในเลอดสง การดมเหลา การสบบหร การไมออกก�าลงกายและการรบประทานอาหารท ไมเหมาะสม เพอใหกลมทดลองเกดการตระหนกรถงความส�าคญของปจจยเสยงทจะท�าใหเกดโรคหลอดเลอดสมองซ�า ซงความเชอดานสขภาพของแตละบคคลจะมระดบทไมเทากน ดงนนบคคลเหลานจงหลกเลยงตอ การเปนโรคดวยการปฏบตตวเพอปองกนและรกษาสขภาพทแตกตางกน ส�าหรบการรบร ประโยชน ของพฤตกรรมเพอปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า ผวจยไดใหความรเกยวกบการบรโภคอาหาร การลดอาหารหวานหรอขนมตาง ๆ ลดอาหารเคม อาหารหมกดอง ลดอาหารมน งดการดมเหลา งดสบบห ร เน นให รบประทานผกและผลไม มากข น รบประทานอาหารประเภทตมหรอนงแทนการทอด รวมทงการออกก�าลงกายทเหมาะสม โดยชใหเหนถง ผลดของการมพฤตกรรมทเหมาะสม ซงถาบคคล เชอว าสง ทได รบการสอนไปจะท�าให เกดผลดต อ การปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�ากจะมพฤตกรรมตามนน ซงการศกษาครงนมการสงเสรม การรบร อยางตอเนอง โดยการสอนใหความรและตดตามเยยมทางโทรศพท จ�านวน 2 ครง ใน 8 สปดาห ท�าให สามารถเพมการรบร ทดขน สอดคล องกบ การศกษาของวฒนศกด สกใส (2555)15 ทศกษา การประยกตใชทฤษฏแบบแผนความเชอดานสขภาพร วมกบแรงสนบสนนทางสงคม เพอปรบเปลยนพฤตกรรมในการปองกนโรคหลอดเลอดสมองในผปวยโรคความดนโลหตสง โดยการใหโปรแกรมสขศกษา การตดตามเยยมบาน ผลการทดลองพบวากลมทดลองมคาเฉลยการรบร เพมขนจากกอนการทดลองและ กลมเปรยบเทยบอยางมนยส�าคญทางสถต (p<.05) สอดคลองกบชลธชา กาวไธสง (2555)28 ทศกษา ผลของโปรแกรมพฒนาพฤตกรรมเพ อป องกน โรคหลอดเลอดสมองในผปวยความดนโลหตสง โดยใชการบรรยาย การสาธต ร วมกบกระบวนการกล ม การใหแรงสนบสนนทางสงคม แจกคมอ มการเยยมบานโดยเจ าหน าทสาธารณสข ผลการทดลองพบว า กล มทดลองมค าเฉลยคะแนนการรบร ป จจยเสยง

การรบร ประโยชนสงกวากอนการทดลองและกล มเปรยบเทยบอย างมนยส�าคญทางสถต (p<.05) สอดคลองกบวลลยา ทองนอย (2554)16 ทศกษา การประยกตแบบแผนความเชอดานสขภาพรวมกบ แรงสนบสนนทางด านสงคม ในการปรบเปลยนพฤตกรรมเพอปองกนโรคหลอดเลอดสมองของผปวยโรคความดนโลหต พบวาหลงการทดลองกลมทดลอง มคะแนนเฉลยดานการรบร ป จจยเสยงตอการเกด โรคหลอดเลอดสมองสงกวากอนการทดลองและกลมเปรยบเทยบอยางมนยส�าคญทางสถต (p<.05) จากผลการศกษาครงนพบวาเมอกลมทดลองไดรบการสอน และมการตดตามอยางตอเนองท�าให การรบร ดขน เกดการตระหนกร ถงปจจยเสยงของ การเกดโรคหลอดเลอดสมองซ�าและประโยชนของพฤตกรรมการปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า ซงเมอเกดการตระหนกร และเกดความเชอวาพฤตกรรมนนมประโยชนจะท�าใหบคคลมการปรบพฤตกรรมของตนเองไปในทางทเหมาะสมเพอปองกนการเกดโรคหลอดเลอดสมองซ�า สมมตฐานของการว จยข อ ท 2 หล ง การทดลอง กล มทดลองมพฤตกรรมการปองกน การกลบเป นโรคหลอดเลอดสมองซ� าและระดบ ความเสยงตอการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า ดกวากลมควบคมและกอนการทดลอง หลงการทดลอง กล มทดลองมพฤตกรรม การปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�าดกวากล มควบคมและกอนการทดลองอยางมนยส�าคญ ทางสถต (p<.05) ระดบความเสยงต อการเป น โรคหลอดเลอดสมองซ�า หลงการทดลอง กลมทดลองมระดบความเสยงลดลงกวากอนทดลองอยางมนยส�าคญทางสถต (p<.05) เปนไปตามสมมตฐานการวจย สามารถอธบายไดวาเนองจากกลมทดลองไดรบโปรแกรม ปองกนการกลบเปนซ�าส�าหรบผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ดวยการใหความรโดยการสอน คมอการดแลตนเองซงมตวอยางอาหารทควรรบประทานและวธการปฏบตตวทเหมาะสม รวมทงมการบนทกพฤตกรรมเพอเปนการก�ากบตนเอง ซงเมอมการรบรเพมขน จะสงผลใหมการปรบพฤตกรรมไปในทางทดขน และตองเนนใหบคคลมความเขาใจ เกดเจตคตทดมการปรบทศนคต


ความเชอของตนเองทจะน�าไปสการปฏบตได ท�าใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรม เมอมการกระท�าพฤตกรรมทตอเนองยาวนานจะท�าใหระดบความเสยงตอการเกดโรคหลอดเลอดสมองซ�าลดลง สอดคลองกบการศกษาของ Leistner และคณะ (2013)29 ทศกษาการปองกนการกลบเปนซ�าในผปวยโรคหลอดเลอดสมองขาดเลอดชวคราวและโรคหลอดเลอดสมองแบบอาการไมรนแรง โดยใช การตดตามและควบคมการรบประทานยา การปรบพฤตกรรมในการด�ารงชวตและการท�ากจกรรมทเกยวของ หลงการตดตาม 5 ป พบวาสามารถลดอตราการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�าและมระยะเวลา การรอดชวตยาวนานขน สอดคลองกบการศกษาของ สวตรา สร างนา (2557)30 ซงศกษาประสทธผล ของโปรแกรมสขศกษาโดยประยกต ใช แบบแผน ความเชอดานสขภาพรวมกบการเสรมสรางพลงอ�านาจในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพเพอป องกน โรคหลอดเลอดสมองของผปวยโรคความดนโลหตสง โดยใชการบรรยาย กระบวนการกลม การสาธต การฝกการรบประทานอาหารและยา การออกก�าลงกาย การจดการความเครยด พบวาหลงเขารวมโปรแกรมกล มทดลองมค าเฉลยการปฏบตตวเ พอป องกน โรคหลอดเลอดสมองสงกวากอนการทดลองและสงกวากล มควบคมอยางมนยส�าคญทางสถต (p<.001) สอดคลองกบรตนาภรณ ศรเกต (2558)31 ศกษาผล ของโปรแกรมการสรางแรงจงใจในการปองกนโรคตอพฤตกรรมการปองกนโรคของกลมเสยงโรคหลอดเลอดสมอง พบวาหลงการทดลอง กลมทดลองมคะแนน การเปลยนแปลงพฤตกรรมปองกนโรคหลอดเลอดสมองในดานการรบประทานอาหาร การออกก�าลงกาย การหลกเลยงการสบบหร การจดการความเครยด การรบประทานยาและตรวจตามนดสงกว าก อน การทดลองและกลมควบคมอยางมนยส�าคญทางสถต (p<.05) ดงนนเมอมพฤตกรรมทดขนจะท�าใหเกด การเปลยนแปลงในดานปจจยเสยงทจะท�าใหเกด โรคหลอดเลอดสมองซ�าลดลง เชน การลดลงของดชนมวลกาย ขนาดรอบเอว ระดบความดนโลหต ระดบน�าตาลในเลอด ระดบไขมน สอดคลองกบการศกษา ของพรฤด นธรตน และคณะ (2557)32 ศกษาผลของโปรแกรมการจดการตนเองของผทอวนและมไขมนในเลอดสง โดยจดกจกรรมใหความร ปรบเปลยนความเชอ

ฝ กทกษะการดแลตนเองทครอบคลมเรองอาหาร การออกก�าลงกายและการจดการอารมณ และม การตดตามพฤตกรรมอยางตอเนอง พบวาหลงเขาโปรแกรมน�าหนกเฉลยของกลมตวอยางลดลง รอบเอวเฉลยลดลงอย างมนยส�าคญทางสถต (p<.001) สอดคลองกบปณยวร ประเสรฐไทย (2553)33 ศกษา ผลของการออกก�าลงกายขนาดความหนกปานกลางทบานในการลดความดนโลหตของผทมภาวะความดนโลหตเกอบสงพบวาหลงการทดลองกลมทดลอง มระดบความดนซสโตลกและความดนไดแอสโตลกลดลง ในสปดาหท 2 และ3 และต�ากวากลมควบคมในสปดาหท 3 และ 4 อยางมนยส�าคญทางสถต (p<.01) โดย เปาหมายของการออกก�าลงกายในระยะแรกหลงเปน โรคหลอดเลอดสมองเพอปองกนภาวะแทรกซอนทอาจเกดขนและฟนฟการปฏบตกจวตรประจ�าวน เปาหมายตอมาเมออาการเรมคงทจะเรมใหออกก�าลงกายเพอใหการท�ากจกรรมตาง ๆ กลบมาใกลเคยงกบกอนปวย เปาหมายสดทายเพอปองกนการเกดโรคหลอดเลอดสมองซ�า โดยการออกก�าลงกายทแนะน�าไดแก การออกก�าลงกายแบบแอโรบก เชน การเดน การปนจกรยานอยกบท การยดเหยยดแขนขา ครงละ 20-60 นาท สปดาหละ 3-5 วน หรอการเพมความแขงแรงของ กลามเนอ เชน การออกก�าลงกายแบบวงจร ครงละ 1-3 รอบ สปดาหละ 2-3 วน การทผปวยโรคหลอดเลอดสมองมพฤตกรรมในการออกก�าลงกายหรอท�ากจวตรประจ�าวนทมการออกแรงอยางสม�าเสมอจะชวยลด ความเสยงตอโรคหลอดเลอดสมองซ�าได34

จากผลการศกษาคร งน แสดงให เหนว าพฤตกรรมในการปองกนการเกดโรคหลอดเลอดสมองซ�าม 3 ประการคอ 1) การออกก�าลงกายและการควบคมอาหาร 2) การงดสารเสพตดตาง ๆ เชน เหลา บหร 3) การปองกนโรคทเปนปจจยเสยงตาง ๆ35 ดงนนถา ผ ปวยสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมไดจะสามารถ ลดความเสยงตอการเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�าลงได ในการดแลผ ปวยโรคหลอดเลอดสมองเพอปองกน ไมใหเกดการกลบเปนซ�า การใหความรเกยวกบอาการ การดแลตวเองของผปวยรวมทงการลดปจจยเสยงของโรคหลอดเลอดสมองเปนสงส�าคญมาก พยาบาลตองมสวนในการก�าหนดหรอแนะน�าการปฏบตตวทเหมาะสมกบการเปนอย หรอการด�ารงชวตของผ ปวยรวมถง


ลกษณะปจจยเสยงของแตละคน36 เพอใหผ ปวยเกด การตระหนกร และรบร เรองปจจยเสยงของโรคและประโยชนของพฤตกรรมเพอปองกนโรคหลอดเลอดสมองซ�า เมอผปวยเกดการตระหนกรและแยกแยะขอดขอเสยแลว กจะเกดการเลอกปฏบตในขอดทตนเอง เชอวาจะเปนพฤตกรรมทสงผลใหมการปองกนการเกดโรคหลอดเลอดสมองซ�าได เมอมการปฏบตพฤตกรรมตอเนองในระยะยาวจะสงผลใหความระดบความเสยงตอการเกดโรคหลอดเลอดสมองซ�าลงลง ขอเสนอแนะ การใชโปรแกรมปองกนการกลบ เปนซ�าท�าใหผ ป วยเกดการตระหนกร และสงเสรม

การรบร ปจจยเสยงตอการกลบเปนโรคหลอดเลอด สมองซ�า การรบรประโยชนของพฤตกรรมเพอปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า เพอน�าไปส การมพฤตกรรมทเหมาะสม แตการจะปรบเปลยนพฤตกรรมไดต องใช การฝกปฏบตเป นประจ�าและ ตอเนองเปนเวลายาวนานจงจะเกดพฤตกรรมทคงทน แตเนองจากการวจยครงน ใช เวลาศกษา 8 สปดาห ท�าใหการเปลยนแปลงของพฤตกรรมหรอระดบของปจจยเสยงดานตาง ๆ ยงไมเหนการเปลยนแปลงทชดเจน ดงนนจงควรมการศกษาและเฝาระวงปจจยเสยงตอการเกดโรคหลอดเลอดสมองซ�าในระยะยาว

ตารางท 1 เปรยบเทยบคะแนนเฉลยการรบรปจจยเสยง การรบรประโยชนของพฤตกรรมเพอปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า และพฤตกรรมการปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า ระหวางกลมและภายในกลมของกลมควบคมและกลมทดลอง กอนเขารวมโปรแกรม กอนจ�าหนายและหลงเขารวมโปรแกรม

ตวแปร กลมควบคม(n=26) กลมทดลอง(n=26) t-test/Z p-value

X SD ระดบ X SD ระดบ

การรบรปจจยเสยง

กอนเขาโปรแกรม 10.0 3.007 ปานกลาง 6.77 4.189 นอย 3.1951 .001*

กอนจ�าหนาย 10.30 4.20 ปานกลาง 19.38 2.94 มาก -9.0241 .000*

สนสดโปรแกรม 10.34 3.28 ปานกลาง 20.69 1.80 มาก -14.0711 .000*

F= .1562 F= 164.5062

p-value= .779 p-value = 000*

การรบรประโยชน

กอนเขาโปรแกรม 6.15 3.331 ปานกลาง 7.12 3.217 ปานกลาง -1.3383 .09

กอนจ�าหนาย 7.31 3.017 ปานกลาง 16.04 1.248 มาก -6.2473 .00*

สนสดโปรแกรม 6.92 2.965 ปานกลาง 16.73 .724 มาก -6.4153 .00*

F= 1.0342 F= 212.6132

p-value= .338 p-value= .000*

พฤตกรรม

กอนเขาโปรแกรม 28.00 6.945 ปานกลาง 28.07 7.909 ปานกลาง -.0923 .463

สนสดโปรแกรม 32.38 4.866 ปานกลาง 54.69 5.801 มาก -6.1393 .000*

F= -2.0084 F= -4.4364

p-value= .022* p-value= .000*

*p<.05, 1= Independent t-test, 2= Repeated measures ANOVA, 3= Mann-Whitney U test, 4= Wilcoxon signed-rank test


ตารางท 2 เปรยบเทยบความแตกตางรายคของคะแนนเฉลยการรบรปจจยเสยงตอการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�าและการรบรประโยชนของพฤตกรรมเพอปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า กอนเขารวมโปรแกรม กอนจ�าหนายและหลงเขารวมโปรแกรม ภายในกลมทดลอง ดวยวธ Bonferroni

ตวแปร กอนเขาโปรแกรม

กอนจ�าหนาย สนสดโปรแกรม

การรบรปจจยเสยง X 6.769 19.385 20.696

กอนเขาโปรแกรม 6.769 - -12.615* -13.923*

กอนจ�าหนาย 19.385 - - -1.308

สนสดโปรแกรม 20.696 - - -

การรบรประโยชน X 7.115 16.038 16.731

กอนเขาโปรแกรม 7.115 - -8.923* -9.615*

กอนจ�าหนาย 16.038 - - -.692

สนสดโปรแกรม 16.731 - -

*p<.05

ตารางท 3 เปรยบเทยบระดบความเสยงตอการเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�าระหวางกลมควบคมและกลมทดลอง กอนและหลงเขารวมโปรแกรม

ระดบความเสยงตอการเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า

กอนเขารวมโปรแกรม

หลงเขารวมโปรแกรม

χ 2/F p-value

จ�านวน รอยละ จ�านวน รอยละ

กลมควบคม(n=26) 4.7712 .06

เสยงสงมาก 7 26.92 6 23.07

เสยงสงปานกลาง 15 57.69 9 34.61

เสยงสง 4 15.38 11 42.30

กลมทดลอง(n=26)

เสยงสงมาก 7 26.92 6 23.07 11.4451 .0015*

เสยงสงปานกลาง 15 57.69 5 19.23

เสยงสง 4 15.38 15 57.69

χ 2/F .1052 1.7581

p-value .50 .24

*p<.05 ,1= Chi –square test:( χ 2), 2= Fisher’s Exact Test


ตารางท 4 เปรยบเทยบจ�านวน รอยละ คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานกอนและหลงเขาโปรแกรม ของกลมทดลองจ�าแนกตามปจจยเสยงตอการเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า

ปจจยเสยงตอการเปน กอนการทดลอง หลงการทดลอง χ 2/F t-test/Z p-valueโรคหลอดเลอดสมองซ�า จ�านวน รอยละ จ�านวน รอยละ

ขนาดรอบเอว (ซม.)

- ชาย X =89.13,SD=11.62 X =88.40,SD=11.56 3.2143 .003*

- หญง X =98.18,SD=12.40 X =97.45,SD=12.13 2.1853 .02*

• เสยง(ชาย > 90; หญง > 80)

9 34.61 9 34.61 .001 .50

• ไมเสยง(ชาย ≤ 90; หญง ≤ 80)

17 65.38 17 65.38 .001 .50

ดชนมวลกาย(BMI)(กก./ม.2) X =26.07,SD=6.78 X =25.57,SD=6.73 3.5183 .001*

- เสยง (BMI>25) 11 42.30 11 42.30 .001 .50

- ไมเสยง (BMI< 25) 15 57.69 15 57.69

ระดบความดนโลหต (มม.ปรอท)

- SBP X =156.26,SD=25.01 X =134.12,SD=11.97 -3.7414 .00*

- DBP X =85.53,SD =13.41 X =78.31,SD =8.07 -2.1584 .015*

• เสยง (>140/90) 24 92.30 9 34.61 18.661 .00*

• ไมเสยง (<140 / 90) 2 7.69 17 65.38

FBS (mg/dl) X =156.19,SD=111.8 X =115.81,SD=36.21 -2.6374 .004*

- เสยง (>120 ) 16 61.53 7 34.61 6.3151 .006*

- ไมเสยง (<120) 10 38.46 19 65.38

ระดบไขมนในเลอด (mg/dL)

- Total Cholesteral X =191.1,SD=50.70 X =177.0,SD=49.88 1.5543 .06

• เสยง (>200) 8 30.76 6 23.07 .3911 .26

• ไมเสยง (<200) 18 69.30 20 76.92

- LDL-C X =117.7,SD=37.88 X =110.5,SD=32.67 1.2063 .11

• เสยง (>100) 16 61.53 16 61.53 .001 .50

• ไมเสยง (<100) 10 38.46 10 38.46

- HDL-C X =40.19,SD=10.55 X =42.65,SD=12.20 -1.5863 .06

• เสยง (< 35) 11 42.3 9 34.61 .3251 .28

• ไมเสยง (>35) 15 57.69 17 65.38

- Triglyceride X =134.6,SD=64.33 X =127.46,SD=59.24 -2.9384 .001*

• เสยง (>150) 8 30.76 8 30.76 .001 .50

• ไมเสยง (<150) 18 69.23 18 69.23

*p<.05, BMI= Body Mass Index, SBP= Systolic Blood Pressure, DSP= Diastolic Blood Pressure, FBS= Fasting Blood Sugar, HDL-C= High Density Lipoprotein Cholesterol, LDL-C= Low Density Lipoprotein Cholesterol, 1= Chi –square test, 2= F-test, 3=paired t-test, 4= Wilcoxon signed-rank test


บรรณานกรม1. นตยา พนธเวทย และ ณฐสดา แสงสวรรณโต.

ประเดนสารวนรณรงคอมพาตโลกป พ.ศ. 2558 (ป งบประมาณ 2559). ส�านกโรคไมตดตอ. 2559. แหลงทมา: http://www.thaincd.com/document/file/ info/non-communicable-disease/Stroke58.pdf. คนเมอ 5 มถนายน, 2559.

2. ณฏฐญา ศรธรรม และ สมศกด เทยมเกา. Causes and Risk Factors of Recurrent Thrombotic Stroke in srinagarind Hospital. วารสารอายรศาสตรอสาน 2552;5(3):154-175.

3. ธดารตน อภญญา และ นตยา พนธเวทย. ประเดนสารวนรณรงค อมพาตโลกป พ.ศ. 2556 (ป งบประมาณ 2557). ส�านกโรคไมตดตอ. 2556. แหลงทมา: http://www.thaincd.com/document/file/download/knowledge/ประเดนอมพาตโลก คนเมอ 9 มถนายน, 2559.

4. LaLoux P, Lemonnier F, Jamart J. Risk factors and treatment of stroke at the time o f r e cu r r ence . Ac t a Neu ro l Be l g . 2010;110(4):299–302.

5. พรภทร ธรรมสโรช. โรคหลอดเลอดสมองตบและ อดตน. กรงเทพฯ, จรญสนทวงศการพมพ 2555.

6. Zhang C, Zhao X, Wang C, et al. Prediction Factors of Recurrent Ischemic Events in One Year after Minor Stroke. PLoS ONE. 2015;10(3):e0120105. doi:10.1371/journal.pone.0120105.

7. Giang KW, Björck L, Ståhl CH, et al. Trends in risk of recurrence after the first ischemic stroke in adults younger than 55 years of age in Sweden. Int J Stroke. 2016;11(1):52-61. doi: 10.1177/1747493015607519.

8. World Stroke Organization. WSO applauds new scientific findings in stent Thrombectomy for treating acute ischemic stroke with large vessel occlusion. 2015. Available at: http://www.goo.gl/rGJgPw. Accessed 2 June, 2016.

9. ปทตตา ทรวงโพธ. พฤตกรรมการดแลตนเองของ ผ ส งอาย โรคหลอดเ ลอดสมองก ลบเป นซ� า . วทยานพนธปรญญา พยาบาลศาสตรมหาบณฑต, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน, 2557.

10. กานตธชา ก�าแพงแกว. ความสมพนธระหวาง การรบร ป จจยเสยง การรบร อาการเตอนและพฤตกรรมการดแลตนเองเพอปองกนโรคหลอดเลอดสมองในผสงอายกลมเสยง. วทยานพนธปรญญา พยาบาลศาสตรมหาบณฑต, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล, 2558.

11. Kernan WN, Ovbiagele B, Black HR, et al. Guidelines for the Prevention of Stroke in Patients With Stroke and Transient Ischemic Attack. Stroke 2014; 45(7):2160-2236. doi: 10.1161/STR.0000000000000024.

12. Manuel DG, Tuna M, Perez R, et al. Predicting Stroke Risk Based on Health Behaviours: Development of the Stroke Population Risk Tool (SPoRT). PLoS ONE. 2015;10(12):e0143342. doi:10.1371/journal.pone.0143342.

13. Abraham C. and Paschal S. The Health Belief Model. In Mark C. and Paul N, ed. Predicting and Changing Health Behavior. New York: McGraw-Hill; 2015: 30-69.

14. บญพสฐษ ธรรมกล. การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมของชมชนโดยประยกตใชทฤษฏการตลาดเชงสงคมรวมกบแบบแผนความเชอดานสขภาพเพอปองกนโรคหลอดเลอดสมองในผปวยโรคความดนโลหตสง ต�าบลโนนส�าราญ อ�าเภอเมอง จงหวดชยภม. วทยานพนธปรญญา สาธารณสขศาสตร มหาบณฑต (สาขาวชาสขศกษาและการสงเสรม สขภาพ), บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน, 2554.

15. วฒนศกด สกใส. การประยกตใชทฤษฏแบบแผนความเชอดานสขภาพรวมกบแรงสนบสนนทางสงคมเพอปรบเปลยนพฤตกรรมในการปองกนโรคหลอดเลอดสมองในผปวยโรคความดนโลหตสง อ�าเภอพนมไพร จงหวดรอยเอด. วทยานพนธปรญญา


สาธารณสขศาสตรมหาบณฑต, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม, 2555.

16. วลลยา ทองนอย. การประยกตแบบแผนความเชอดานสขภาพรวมกบแรงสนบสนนทางดานสงคม ในการปรบเปลยนพฤตกรรมเพอปองกนโรคหลอดเลอดสมองของผปวยโรคความดน โลหตสงต�าบลโนนพะยอม อ�าเภอชนบท จงหวดขอนแกน. วทยานพนธปรญญา สาธารณสขศาสตรมหาบณฑต, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน, 2554.

17. จราวรรณ วรยะกจไพบลย. ปจจยทสมพนธกบ ความรวมมอในการปองกนการกลบเปนซ�าของ โรคหลอดเลอดสมองของผ ป วยทรอดชวตจาก โรคหลอดเลอดสมอง. วทยานพนธ ปรญญา พยาบาลศาสตรมหาบณฑต, บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2557.

18. Kamara S, Singh S. What are the patient-held illness beliefs after a transient ischaemic attack, and do they determine secondary prevention activities: an exploratory study in a North London General Practice. Prim Health Care Res Dev. 2012;13(02):165–174.

19. Slark J. Adherence to secondary prevention strategies after stroke:A review of the literature. Br J Nurs. 2010;6(6):282-286.

20. สถาบนประสาทวทยา กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข. แนวทางการพยาบาล ผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ส�าหรบพยาบาลทวไป. นนทบร,ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย; 2550:49-50.

21. สถาบนประสาทวทยา กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข. แนวทางเวชปฏบตภาวะสมองเสอม. นนทบร,ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย; 2557:103-123.

22. Cohen J. Statistical power analysis for the behavioral sciences. (2nd ed.). USA, Lawrence Erlbaum associates:1988.

23. เพญศร สพมล . ผลของโปรแกรมสขศกษา เพอปองกนโรคความดนโลหตสงของกล มเสยง อาย 35-59 ป อ�าเภอสองดาว จงหวดสกลนคร. วทยานพนธปรญญา สาธารณสขศาสตรมหาบณฑต,

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน, 2552.24. ชวนช ย เช อสาธ ชน . สถ ต ด เพ อการว จ ย .

นครปฐม,ฟสกสเซนเตอร:2544.25. หสยาพร มะโน. การรบรอาการเตอนโรคหลอดเลอด

สมองในผปวยโรคความดนโลหตสง โรงพยาบาลลอง จงหวดแพร. วทยานพนธปรญญา สาธารณสขศาสตรมหาบณฑต, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม, 2552.

26. กษมา เชยงทอง. ความสมพนธระหวางแบบแผนความเชอดานสขภาพ การรบรอาการเตอนและ พฤตกรรมการจดการโรคหลอดเลอดสมองใน กลมเสยงโรคหลอดเลอดสมอง อ�าเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม. วทยานพนธปรญญา สาธารณสขศาสตรมหาบณฑต, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม, 2554

27. ส�านกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค. คมอการปฏบตงานปองกนควบคมโรคไมตดตอเรอรงของโรงพยาบาล สงเสรมสขภาพต�าบล (รพ.สต.) กรงเทพฯ,ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย;2555:98.

28. ชลธชา กาวไธสง. ผลของโปรแกรมพฒนาพฤตกรรมเพ อป อ งกน โรคหลอดเล อดสมองในผ ป วย ความดนโลหตสง โรงพยาบาลชมพวง อ�าเภอ ชมพวง จงหวดนครราชสมา. วทยานพนธปรญญา สาธารณสขศาสตรมหาบณฑต, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน, 2555.

29. Leistner S, Michelson G, Laumeier I, et al. Intensified secondary prevention intending a reduction of recurrent events in TIA and minor stroke patients (INSPiRE-TMS): a protocol for a randomised controlled trial. BMC Neurology. 2013;13:11. doi:10.1186/1471-2377-13-11.

30. สวตรา สรางนา. ประสทธผลของโปรแกรมสขศกษาโดยประยกตใชแบบแผนความเชอดานสขภาพ รวมกบการเสรมสรางพลงอ�านาจในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพเพอปองกนโรคหลอดเลอดสมองของผ ปวยโรคความดนโลหตสง ในอ�าเภอเมอง จงหวดชยภม. วทยานพนธปรญญา สาธารณสขศาสตรมหาบณฑต, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย


ขอนแกน, 2557.31. รตนาภรณ ศรเกต. ผลของโปรแกรมการสราง

แรงจงใจในการปองกนโรคตอพฤตกรรมการปองกนโรคของกลมเสยงโรคหลอดเลอดสมอง. วทยานพนธปรญญา พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผ ใหญ, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม, 2558.

32. พรฤด นธรตน และคณะ. ผลของโปรแกรม การจดการตนเองของผทอวนและมไขมนในเลอดสง ในจงหวดจนทบร:กรณอาสาสมครสาธารณสขประจ�าหมบาน ต�าบลทาชาง อ�าเภอเมอง จงหวดจนทบร. การประชมวชาการระดบชาต ราชภฏสราษฏรธานวจย ครงท 10, 2557.

33. ปณยวร ประเสรฐไทย. ผลของการออกก�าลงกายขนาดความหนกปานกลางทบานในการลดความดนโลหตของผทมภาวะความดนโลหตเกอบสง. วารสารสภาการพยาบาล 2553; 25(4):80-95.

34. Bill inger SA, Arena R, Bernhardt J, et al . Physical activity and exercise recommendations for stroke survivors. Stroke. 2014;45(8):2532–2553.

35. Prochaska JJ, Prochaska JO. A Review of Multiple Health Behavior Change Interventions for Primary Prevention. Am J L i f e s t y l e Med . 2 0 1 1 ; 5 ( 3 ) : 2 0 8 - 2 1 1 . doi:10.1177/1559827610391883.

36. Be r gman D . P r ev en t i ng r e cu r r e n t cerebrovascular events in patients with stroke or transient ischemic attack:The current data. J Am Acad Nurse Pract. 2011; 23(12):659-666.

บทคดยอการวจยกงทดลองแบบสองกลมวดกอนและหลง เพอศกษาผลของโปรแกรมปองกนการกลบเปน

ซ�าส�าหรบผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ในผปวยโรคหลอดเลอดสมองตบจ�านวน 52 คน ระยะเวลา 8 สปดาหผลการวจยพบวา ภายหลงการทดลอง กลมทดลองมการรบรปจจยเสยง การรบรประโยชน

ของพฤตกรรมและพฤตกรรมการปองกนการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�าดขน และเพมขนมากกวากลมควบคมอยางมนยส�าคญทางสถต (p<.05) ระดบความเสยงตอการกลบเปนโรคหลอดเลอดสมองซ�า มระดบความเสยงลดลง และต�ากวากอนการทดลองอยางมนยส�าคญทางสถต (p<.05) การวจยตอไป ควรตดตามศกษาพฤตกรรมของผปวยและเฝาระวงปจจยเสยงตอโรคหลอดเลอดสมองซ�าในอนาคต

ค�าส�าคญ: โรคหลอดเลอดสมอง, โรคหลอดเลอดสมองกลบเปนซ�า, การปองกนกลบเปนซ�า,แบบแผนความเชอดานสขภาพ

the effects of recurrent prevention program for stroke ... · 17 1 2018 5 the effects of recurrent...

Documents