the effectiveness of schema therapy in reducing aggression...

Shenakht Journal of Psychology and Psychiatry

Vol. 3/ No. 2/ Summer 2016

Page: 82-93

The Effectiveness of Schema Therapy in Reducing Aggression and Social

Anxiety in adolescents of Hamedan city aged 17 to 18 years

Hemmati Sabet V1, Rohani Shahrestani N2, Hemmati Sabet A3, Ahmadpanah M4*

Corresponding Author:

E-mail: [email protected] 1 - M.A in Clinical Psychology, Islamic Azad University, Hamadan, Iran

2 - M.A in General Psychology, Islamic Azad University, Gorgan, Iran

3 - PhD student of counseling, Islamic Azad university science and research branch, Tehran, Iran

4 - Associate prof of cognitive sciences, Behavioral disorders and substances abuse research center, Hamadan,

Iran

Abstract

Introduction: This study aimed to investigate the effect of schema therapy in reducing

aggression and social anxiety in adolescents of Hamadan city aged 17 to 18 years.

Method: This is a semi-experimental study with multistage cluster sampling method. The

population of the study consisted of 3,000 secondary school students in District 1 of

Hamadan. In the first stage of sampling, between the two regions of education in the city of

Hamadan one was randomly selected. In the next phase, of all secondary schools in the area

one was randomly selected and 32 patients were selected from among the students of this

school. The Buss-Perry Aggression Scale and the Social Anxiety Scale of adolescents was

conducted on students. 16 students were placed in the experimental group and control group and the experimental group received the independent variable (Schema Therapy) for 10

sessions. Each session was 60 minute long. Findings: The results showed that schema therapy was an effective way to reduce physical

aggression (P=0/05, F=20/3), verbal aggression (P=0/05, F=16/6), anger (P=0/05, F=104/5),

hostility (P=0/05, F=7/2) and social anxiety (P=0/05, F=8/9). Conclusion: result show the significant effect schema therapy on aggression and social

anxiety in adolescents aged 17 to 18 years in Hamadan city.

Key words: Schema therapy, aggression, social anxiety

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

16:

00 +

0430

on

Sat

urda

y M

ay 2

nd 2

020

http://shenakht.muk.ac.ir/article-1-240-fa.html

پزشکی شناخت روانو مجله روانشناسی

1395 تابستان ،2، شماره ومسسال

82-93 صفحات:

18تا 17اثربخشی طرحواره درمانی در کاهش پرخاشگری و اضطراب اجتماعی نوجوانان پسر

سال شهرستان همدان

4*محمد احمدپناه، 3اکبر همتی ثابت ، 2شهرستانی نیکو روحانی، 1وحید همتی ثابت

[email protected] نویسنده مسئول:

د اسالمی، واحد همدان، ایرانکارشناس ارشد روان شناسی بالینی، دانشگاه آزا -1

کارشناس ارشد روان شناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسالمی، واحد گرگان، ایران -2

دانشگاه آزاد اسالمی، واحد علوم تحقیقات، تهران ،ایران دانشجوی دکتری مشاوره، -3

لوم پزشکی همداندانشیار علوم شناختی، مرکز تحقیقات اختالالت رفتاری و سو مصرف مواد دانشگاه ع -3

چکیده

سال 18تا 17پسر پرخاشگری و اضطراب اجتماعی نوجوانان در کاهشهدف پژوهش تعیین اثربخشی طرحواره درمانی مقدمه:

. بود شهرستان همدان

ر از نف 3000جامعه آماری شامل .است ایای چند مرحلهگیری خوشهروش نمونهاین پژوهش یک مطالعه نیمه آزمایشی با روش:

گیری این پژوهش از بین دو ناحیه ی یک آموزش و پرورش شهر همدان بود. در نمونهی متوسطه ناحیهآموزان پسر دورهدانش

آموزش و پرورش یک ناحیه به صورت تصادفی انتخاب شد. در مرحله بعد از بین مدارس متوسطه این ناحیه یک مدرسه به

و مقیاس 1نفر انتخاب شدند. مقیاس پرخاشگری باس و پری 32ان این مدرسه آموزصورت تصادفی انتخاب و از بین دانش

نفر جایگزین شدند و متغیر 16اجرا شد. در گروه آزمایش و گواه هر گروه آموزانبر روی دانش 2اضطراب اجتماعی نوجوانان

ای به گروه آزمایش ارائه گردید. دقیقه 60جلسه ی 10مستقل )طرحواره درمانی( طی

(، F ،05/0=P=3/20های تعدیل شده نشان از اثر بخشی طرح واره درمانی بر روی پرخاشگری بدنی)بررسی میانگین ها:افتهی

، F=9/8) ( و اضطراب اجتماعیF ،05/0=P=2/7) (، خصومتF ،05/0=P=5/104(، خشم )F ،05/0=P=6/16) پرخاشگری کالمی

05/0=P .بود ،)

ساله 18تا 17طرحواره درمانی بر کاهش پرخاشگری و اضطراب اجتماعی نوجوانان پسر نتایج نشان داد کهگیری: نتیجه

شهرستان همدان موثر است.

طرحواره درمانی، پرخاشگری، اضطراب اجتماعی ها:هواژکلید

]دریافت مقاله: پذیرش مقاله: [

1. Buss.perry Aggression Questionnaire 2. Social Anxiety Scale for Adolescents

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

16:

00 +

0430

on

Sat

urda

y M

ay 2

nd 2

020


سال شهرستان همدان 18تا 17اثربخشی طرحواره درمانی در کاهش پرخاشگری و اضطراب اجتماعی نوجوانان پسر 84

82-93 ،1395 تابستان ،2، شماره ومسسال پزشکی شناخت، و روان مجله روانشناسی

مقدمه

های گذشته یک مجموعه رو به رشد در طی سال

یقات حول محور پرخاشگری و مشکالت آن در تحق

کودکان و نوجوانان در مدرسه اختصاص یافته است

(. پرخاشگری در دوران 1392)رجبی و همکاران،

نوجوانی نه تنها به قربانیان اعمال پرخاشگرانه آسیب

سازد، بلکه رشد خود نوجوانان پرخاشگر را در وارد می

وری و همکاران، دهد )لواف پور نمعرض خطر قرار می

تواند بر اساس انگیزه و (. رفتار پرخاشگرانه می1392

هایی تقسیم شود. به این ترتیب، کارکرد به زیرگروه

پذیر پرخاشگری تدافعی به عنوان پرخاشگری واکنش

خورد، در حالی که یک عمل ابزاری و برچسب می

آمیز به عنوان پرخاشگری واکنش گرایانه توهین

(. 2016و همکاران، 1)اوسترمیجر خوردبرچسب می

پرخاشگری به عنوان هر شکلی از رفتار در نظر گرفته

تواند به شود که به دیگران صدمه و آسیب بزند و میمی

بندی شود. رفتار آشکار، آشکار و غیر مستقیم طبقه

شود که اثر منفی مستقیمی بر رفتاری در نظر گرفته می

-خاشگری آشکار میبهزیستی قربانی داشته باشد. پر

تواند به صورت فیزیکی یا کالمی باشد. پرخاشگری

-فیزیکی شامل رفتارهایی از قبیل زدن و هل دادن می

باشد در حالی که پرخاشگری کالمی شامل حمالت

کالمی لفظی به شکل متلک یا تهدید است.

پرخاشگری غیرمستقیم، رفتاری است که باعث صدمه

به وسیله آسیب رساندن و آسیب به صورت غیرمستقیم

شود و آن شامل رفتارهایی از به روابط اجتماعی می

قبیل غیبت کردن که قربانی را از گروههای اجتماعی

-)گارسیا کندکند و یا شایعه پراکنی میجدا می

(. خشم یکی از مهمترین 2016و همکاران، 2سانکو

احساسها در زندگی افراد بشر است. احساسی است که

1. Oostermeijer

2. García.Sancho

آید و زمانی تجربه باطات بین فردی به وجود میدر ارت

ها و نیازهای افراد ناکام ها، خواستهشود که نقشهمی

شوند و همچنین در زمانی که افراد موقعیتها را ناعادالنه

-یابند، تجربه میو تهدیدی برای ایگوی خود درمی

(. خصومت یک صفت 2010، 3)کوسکون شوند

های عاطفی ولفهشخصیتی پایدار است که شامل م

)خشم(، نگرشی )بدبینی و بی اعتمادی به دیگران( و

باشدرفتاری )پرخاشگری آشکار و سرکوب شده( می

(. به رابطه بین خصومت و 2010و همکاران، 4)برایدون

کند. خصومت رفتار رفتار پرخاشگرانه توجه می

پرخاشگرانه درونی نیست بلکه بیرونی است )یاگجر و

اضطراب اجتماعی عبارت است از .(0201، 5جاگالر

ترس شدید و دائمی از موقعیتهایی که در آنها فرد در

گیرد یا باید جلوی آنها کاری جمع دیگران قرار می

راب طانجام دهد )مثال، سخنرانی کند(. افراد مبتال به اض

کنند اجتماعی از هرگونه موقعیت اجتماعی که فکر می

آور داشته باشند لتممکن است در آن یک رفتار خجا

کنند در آن مورد یا هرگونه وضعیتی که فکر می

ترسند و سعی گیرند میارزیابی منفی دیگران قرار می

(.1393کنند از آنها دور باشند )گنجی، می

طرحواره درمانی به عنوان درمان روان شناختی با

تجارب دوران کودکی و آسیب تاکید فراوان بر

و 6ث قرار گرفته است )رنرحبشناختی شخصیتی مورد

بر اساس مطالعات صورت گرفته (.2016همکاران،

ی دوران رسد که بین تجربیات اولیهبدیهی به نظر می

ای های ناسازگار اولیه رابطهکودکی و ایجاد طرحواره

ها یکی از عوامل اصلی در وجود دارد این طرحواره

را تنش اختالالت روانی -پذیری ارثیمدل بیماری

دهند. نتایج حاصل از پژوهش موسوی اصل تشکیل می

3. Coskun

4. Brydon

5. YAĞCI & ÇAĞLAR

6. Renner

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

16:

00 +

0430

on

Sat

urda

y M

ay 2

nd 2

020


85 و همکاران محمد احمدپناه

82-93 ،1395 تابستان، 2، شماره ومسمجله روانشناسی و روان پزشکی شناخت، سال

و موسوی سادات نشان داد، طرحواره درمانی و

مداخالت ناشی از آن در کاهش شدت فعالیت

های ناسازگار اولیه ی جانبازان مبتال به اختالل طرحواره

استرس پس از ضربه موفق بوده است )موسوی اصل،

1393).

های ناسازگار طرحواره در پژوهشی با عنوان مقایسه

ای اجتناب در مردان وابسته به اولیه و رفتارهای مقابله

مواد شبه افیونی و افراد بهنجار به این نتیجه رسیدند که

های ناسازگار اولیه در افراد وابسته به تفاوت طرح واره

های اجتنابی دار است و سبکمواد و افراد بهنجار معنی

داری بیشتر از افراد به طور معنی در افراد وابسته به مواد

(. در پژوهشی 1390بهنجار است )زرگر و همکاران،

های ناسازگار اولیه با دیگر با عنوان رابطه طرحواره

های بیرونی های فرزند پروری مادران و اختاللشیوه

شده فرزندانشان به این نتیجه رسیدند که میان

ی فرزند هاهای ناسازگار والدین و شیوهطرحواره

پروری آنها رابطه معناداری وجود دارد )نظری و

(.1394همکاران،

( با عنوان 1392در پژوهشی کرمی و همکاران )

های ناسازگار اولیه و جامعه ستیزی در رابطه طرحواره

خانمان وابسته به مواد به این نتیجه رسیدند که زنان بی

زوای زنان جامعه ستیز با طرحواره ناسازگار اولیه ان

-ی وابستگی/بیاجتماعی، بیشترین مقدار و طرحواره

و 1کارتر شود.کفایتی با کمترین مقدار دیده می

ای ( دریافتند، نرخ بهبودی قابل مقایسه2013همکاران )

بین پروتکل کوتاه مدت طرحواره درمانی و درمان

40شناختی وجود دارد، در درمان شناختی نرخ بهبودی

درصد 50در طرحواره درمانی درصد، در حالی که

( یک پروتکل 2014و همکاران ) 2باشد. ملوگیانیسمی

طوالنی تر طرحواره درمانی را بر روی بیماران زن

1. Carter

2. Malogiannis

های اند، که در این طرح نشانهافسرده مزمن اجرا کرده

درصد کاهش پیدا کرده است. 60افسردگی تقریبا

بر این اساس هدف اصلی پژوهش حاضر این است

آیا طرحواره درمانی بر پرخاشگری بدنی، کالمی، که

15خشم، خصومت و اضطراب اجتماعی نوجوانان پسر

سال موثر است. 18تا

روش بررسی

بود و با در نظر روش پژوهش حاضر نیمه آزمایشی

گرفتن دو گروه آزمایش و گواه و با اجرای پیش

آزمون و پس آزمون انجام شد. در این پژوهش، دو

آزمایش و گواه دو بار سنجش شدند. یک بار گروه

قبل از شروع آموزش و بار دوم بعد از اتمام آموزشها

بود. بر این اساس گروه آزمایش تحت تاثیر متغیر

مستقل )آموزش طرحواره درمانی( قرار گرفتند در

حالی که به گروه گواه هیچ گونه آموزشی ارائه نشد.

نفر از 3000جامعه آماری این پژوهش شامل

ی متوسطه شهرستان همدان بود. آموزان پسر دورهدانش

گیری این پژوهش در مرحله اول از بین دو در نمونه

ناحیه آموزش و پرورش شهر همدان یک ناحیه به

صورت تصادفی انتخاب شد. در مرحله بعد از بین

مدارس متوسطه این ناحیه یک مدرسه به صورت

ی تحصیلی در م دو پایهتصادفی انتخاب و در مرحله سو

نفر بودند انتخاب سپس 98این دبیرستان که شامل

و مقیاس (BPAQ)مقیاس پرخاشگری باس و پری

-( در میان دانشSASAاضطراب اجتماعی نوجوانان )

آموزان دارای نفر از دانش 47آموزان به اجرا درآمدند.

های پرخاشگری و اضطراب اجتماعی بودند که از نشانه

نفر به صورت تصادفی انتخاب گردید و به 32نها بین آ

صورت تصادفی در یک گروه آزمایش و یک گروه

جلسه 10کنترل قرار گرفتند و طرحواره درمانی طی

درمانی بر روی گروه آزمایش اجرا گردید. و در انتها

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

16:

00 +

0430

on

Sat

urda

y M

ay 2

nd 2

020




پس آزمون اجرا گردید. معیارهای ورود به پژوهش

های دارای نشانه سال 18تا 17آموزان پسر شامل دانش

پرخاشگری و اضطراب اجتماعی بود و معیارهای

سال فاقد 18تا 17آموزان پسر خروج از پژوهش، دانش

نشانه های پرخاشگری در مقیاس پرخاشگری باس و

پری و اضطراب اجتماعی در مقیاس اضطراب اجتماعی

نوجوانان بود.

ابزار پژوهش

قیاس در این م. 1. مقیاس پرخاشگری باس و پری1

به وسیله آرنولد اچ. باس و مارک پری 1992سال

باشد که چهار ماده می 29تدوین شده است و حاوی

جنبه از پرخاشگری )پرخاشگری فیزیکی، پرخاشگری

-کالمی، خشم و خصومت( را مورد سنجش قرار می

دهد و مجموع نمرات چهار خرده مقیاس میزان

پایایی سنجد. اعتبار و پرخاشگری کلی را می

ی پرخاشگری از همسانی درونی خوبی پرسشنامه

برخوردار است. ضرایب آلفا برای خرده مقیاسهای

پرخاشگری فیزیکی، پرخاشگری کالمی، خشم و

و ضریب 77/0، 83/0، 72/0، 85/0خصومت به ترتیب

باشد و همچنین می 89/0آلفای کرونباخ برای پرسشنامه

( و 1999الیون )در پژوهشی که در اسپانیا، گارسی

دیگران بر دانشجویان رشته روان شناسی و علوم تربیتی

دانشگاه جائن انجام دادند. ثابت درونی چهار عامل و

بود و بازآزمایی 89/0و 72/0های کل تست بین نمره

گزارش شده است. اعتبار این 80/0و 72/0تست بین

ه از با استفاد 1375پرسشنامه در ایران را لنگری در سال

بدست آورده است. روایی 70/0آلفای کرونباخ

های روایی همگرا، همزمان و پرسشنامه از راه شاخص

تحلیل عوامل مورد بررسی قرار گرفت. روایی همگرای

پرسشنامه پرخاشگری با محاسبه ضریب همبستگی زیر

های این پرسشنامه با یکدیگر و با کل پرسشنامه مقیاس

1. Buss.perry Aggression Questionnaire

متغیر و 78/0تا 37/0میان تایید شد که این ضرایب

(.1392معنادار بودند )آهنگر انزابی و فرج زاده،

این مقیاس . 2. مقیاس اضطراب اجتماعی نوجوانان2

خرده مقیاس درک و ترس از ارزیابی 2گویه و 28از

سوال( و تنش و بازداری در برخورد 15) 3منفی

سوال( تشکیل شده است که به منظور 13) 4اجتماعی

ها، ترسها و رفتارهای اجتنابی نوجوانان ش نگرانیسنج

مقیاس بیم و در موقعیتهای مختلف بکار می رود. زیر

ترس از ارزشیابی منفی، ترسها، نگرانیها و انتظار

-های منفی احتمالی از طریق همساالن را اندازهارزیابی

کند. زیرمقیاس تنش و بازداری در برخورد گیری می

زدایی، صحبت یا بازداری و نشاجتماعی نیز تنش/ت

آمادگی برای مواجهه با موقعیتهای اجتماعی مختلف

مانند برخورد با افراد آشنا و ناآشنا، همساالن غیر هم

گیری های کالسی را اندازهجنس و شرکت در بحث

مقیاسها در مطالعات کند. همسانی درونی این زیرمی

؛ 0420؛ پاکلک، 2000، 5)پاکلک و ویدمار مختلف

های ( تایید شده است. یافته2008، 6پاکلک و ویدک

لوپز، اولیوراس، هیدالگو، بیدل و –پژوهشی گارسیا

8(؛ زو، سو، اینگلز، هیدالگو و الگراکا2001) 7ترنر

دهند که ( نشان می2008(؛ پاکلک و ویدک )2008)

SASA گیری اضطراب اجتماعی توجوانان هبرای انداز

وردار است. نتایج تحلیل عاملی از توان باالیی برخ

تاییدی در پژوهش خدایی، شکری، پاکلک، گراوند و

( نشان داد که ساختار دو عاملی برازش 1390طوالبی )

های ها دارد. ضرایب آلفا برای زیرمقیاسخوبی با داده

بیم و ترس از ارزیابی منفی و تنش و بازداری در

2. Social Anxiety Scale for Adolescents 3. apprehension and fear of negative evaluation

4. tension and inlibition in social contact

5. Puklek, & Vidmar

6. Puklek, & Videc

7. García.López,, Olivares, Hidalgo, Beidel & Turner

8. Zhou, Xu, Ingles, Hidalgo & LaGreca

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

16:

00 +

0430

on

Sat

urda

y M

ay 2

nd 2

020




عی به برخورد اجتماعی و نمره کلی اضطراب اجتما

به دست آمد. 83/0و 68/0، 84/0ترتیب برابر با

نفر در گروه آزمایش 16آموزان تعداد از بین دانش

نفر در گروه گواه جایگزین شدند. روش اجرای 16و

پژوهش به این صورت بود که بعد از انتخاب گروههای

آزمایش و گواه، متغیر مستقل )طرحواره درمانی( طی

ای به گروه آزمایش ارائه شد که دقیقه 60جلسه ی 10

باشد:فشرده مفاهیم مطرح شده به شرح زیر می

ایجاد اعتماد و درک مشکل اعضا و جلسه اول.

گیری این مشکل، آموزش مفهوم چگونگی شکل

.طرحواره، طرحواره درمانی

ها، نحوه ی تکمیل کردن پرسشنامه جلسه دوم.

مانی، ی ارتباط بین طرحواره درآموزش در زمینه

پرخاشگری، اضطراب اجتماعی و شناسایی اجبارها،

ها و باورهای بنیادین.اجتناب

ها، شناخت و برانگیختن طرحواره جلسه سوم.

تصاویر ذهنی با افراد مهم زندگی از جمله همساالن و

-سایر کسانی که در شکل گیری طرحواره نقش داشته

اند.

ای در های مقابلهبررسی انواع سبک جلسه چهارم.

ی چند نفر از اعضای گروه و بیان چند مثال درباره

ای.های مقابلهسبک

آوری شواهد عینی تاکید کننده جمع جلسه پنجم.

آوری بر طرحواره طی صحبت با اعضای گروه، جمع

شواهد عینی ردکننده طرحواره و تعریف جدید از

شواهد تایید کننده طرحواره.

تگوی خیالی(، گفتگوی طرحواره )گف جلسه ششم.

ها و توانمند سازی بیمار برای جنگیدن علیه طرحواره

فاصله گرفتن از طرحواره.

نوشتن نامه به والدین و برقراری گفت جلسه هفتم.

و گوی خیالی با آنها در جلسه ی درمان از طریق روش

صندلی خالی.

ی درست ابراز خشم و آموزش شیوه جلسه هشتم.

سته ی اصلی درمان است(.کنترل اضطراب )این کار ه

بررسی روشهای موثر در تحمل جلسه نهم و دهم.

خستگی و ناکامی در حین انجام کارها بر اساس

داری و نبود خود انضباطی، انجام ی خویشتنطرحواره

اقدامات الزم جهت انجام آزمونهای پایانی از گروه

و حمیدپور ؛ ترجمه1950 همکاران، و آزمون )یانگ

(.1386اندوز، شیوه اجرا

نفر از 3000جامعه آماری این پژوهش شامل

ی متوسطه شهرستان همدان بود. آموزان پسر دورهدانش

گیری این پژوهش در مرحله اول با اخذ مجوز در نمونه

از اداره کل آموزش پرورش استان همدان، از بین دو

ناحیه آموزش و پرورش شهر همدان یک ناحیه به

خاب شد. در مرحله بعد از بین صورت تصادفی انت

مدارس متوسطه این ناحیه دبیرستان امیرالمومنین )ع( به

های الزم با صورت تصادفی انتخاب و با هماهنگی

ی مسئولین این دبیرستان، در مرحله سوم دو پایه

نفر بودند 98تحصیلی در این دبیرستان که شامل

انتخاب سپس مقیاس پرخاشگری باس و پری

(BPAQ) و مقیاس اضطراب اجتماعی نوجوانان

(SASAدر میان دانش ) .47آموزان به اجرا درآمدند

های پرخاشگری و آموزان دارای نشانهنفر از دانش

نفر به 32اضطراب اجتماعی بودند که از بین آنها

صورت تصادفی انتخاب گردید و به صورت تصادفی

ند در یک گروه آزمایش و یک گروه کنترل قرار گرفت

جلسه درمانی بر روی گروه 10و طرحواره درمانی طی

آزمایش اجرا گردید. و در انتها پس آزمون اجرا

گردید.

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

16:

00 +

0430

on

Sat

urda

y M

ay 2

nd 2

020




هایافته

ای در این گیری خوشهبا توجه به روش نمونه

ها در گروه پژوهش و انتخاب و جایگزینی آزمودنی

ها در آزمایش و کنترل و با توجه به اینکه تعداد نمونه

باشند، در نفر می 15های آزمایشی حداقل شپژوه

آزمودنی در 16نتیجه سعی گردید در این پژوهش از

ها گروههای آزمایش و کنترل استفاده شود. آزمودنی

آموز پسر در مقطع آموزشی متوسطه دانش 32شامل

نفره آزمایش و کنترل 16دوم بودند که در دو گروه

جایگزین شدند.

اوانی سن آزمودنیهای گروه آزمایش و گروه کنترلتوزیع فر :1ول جد

متغیر

سال 18تا 17پسران

جمع کل سال 18 سال17 گروه

16 نفر 9 نفر 7 گروه آزمایش

16 فر 9 نفر 7 گروه کنترل

دهد آزمودنیهای نشان می 1گونه که جدول همان

نفر 16سال بوده اند و دو گروه 18تا 17در رده سنی

اند.داده را تشکیل

طرحواره درمانی بر پرخاشگری های تحقیق:فرضیه

)بدنی، کالمی، خشم، خصومت( و اضطراب اجتماعی

نوجوانان تاثیر دارد.

آزمون( کنترل و آزمایش در ها )پیشآزمون تعامل بین گروه(، MANCOVAتحلیل کواریانس چندمتغیره ) نتایج :2جدول

نوجوانان مقیاس پرخاشگری و اضطراب اجتماعی

F انحراف استاندارد میانگین متغیر ها

کنترل آزمایش کنترل آزمایش متغیرها

58/1* 5/4 9/4 5/30 4/28 پرخاشگری بدنی

94/0* 9/3 09/25 8/16 06/23 پرخاشگری کالمی

18/0* 3/6 4/8 1/25 1/26 خشم

58/0* 6/6 7/7 6/21 6/19 خصومت

01/1* 8/12 2/23 2/81 9/87 اضطراب اجتماعی نوجوانان

05/0> P*

دهد نتایج تحلیل نشان می 2گونه که جدول همان

کواریانس چند متغیره در مولفه پرخاشگری در زیر

مقیاس پرخاشگری بدنی میانگین گروه آزمایش و

و درمقیاس پرخاشگری 4/28±5/30گروه کنترل

؛ در زیر مقیاس خشم 06/23±8/16کالمی

6/21±6/19ر زیر مقیاس خصومت ؛ د1/25±1/26

مقیاس اضطراب اجتماعی نوجوانان باشد و درمی

گونه در جدول نشان داده باشد. همانمی 9/87±2/87

داری در بین دو گروه در شده است تفاوت معنی

ها مشاهده ی زیر مقیاسآزمون، در همهی پیشمرحله

نشده است.

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

16:

00 +

0430

on

Sat

urda

y M

ay 2

nd 2

020




آزمون( کنترل و آزمایش در ها )پسآزمون تعامل بین گروه (،MANCOVAتحلیل کواریانس چندمتغیره ) : نتایج3جدول

مقیاس پرخاشگری و اضطراب اجتماعی نوجوانان

F انحراف استاندارد میانگین متغیرها

کنترل آزمایش کنترل آزمایش متغیرها

3/20* 3/7 5/3 25 8/15 پرخاشگری بدنی

6/16* 7/3 7/2 3/18 5/13 پرخاشگری کالمی

5/104* 4/4 9/2 7/27 1/14 خشم

2/7* 6/3 9/8 8/26 3/20 خصومت

9/8* 2/15 5/18 3/78 4/60 اضطراب اجتماعی نوجوانان

05/0> P*

دهد نتایج تحلیل نشان می 3گونه که جدول همان

کواریانس چند متغیره در نتایج تحلیل کواریانس چند

شگری در زیر مقیاس پرخاشگری متغیره در مولفه پرخا

8/15±25بدنی میانگین گروه آزمایش و گروه کنترل

؛ در زیر 5/13±3/18و درمقیاس پرخاشگری کالمی

؛ در زیر مقیاس خصومت 1/14±7/27مقیاس خشم

باشد و درمقیاس اضطراب اجتماعی می 8/26±3/20

گونه که در باشد و همانمی 4/60±3/78نوجوانان

های داده شده است در بین گروهنشان 3جدول

داری وجود دارد. و آزمایش و کنترل تفاوت معنی

پرخاشگری و اضطراب آموزش طرحواره درمانی بر

اجتماعی نوجوانان اثرگذار بوده است و منجر به کاهش

رها گردیده است.ییاین متغ

گیریبحث و نتیجه

هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی طرحواره

پرخاشگری بدنی، کالمی، خشم، خصومت درمانی بر

بود. از 18تا 17و اضطراب اجتماعی نوجوانان پسر

ی آید که این شیوههای پژوهش حاضر چنین بر مییافته

درمانی موجب کاهش پرخاشگری و اضطراب

های گروه آزمایش در مقایسه با اجتماعی در آزمودنی

گروه کنترل شده است.

(، 2013) 1های کالویت و هانکینها با یافتهاین یافته

( که 2009) 3و دیوید (، پائول2011) 2استر و ایزسکان

همگی بر اثربخشی طرحواره درمانی بر اضطراب

کنند همسو است.اجتماعی و پرخاشگری تاکید می

، 7، آنتونیا6، میتروپولو5، هاروی4کونئنیگزبرگ

متوجه 11، اسکوپیک10، سربی9، سیلورمن8گودمن

پرخاشگری از جمله خود تخریبی رفتاری با شدند انواع

ثباتی عاطفی و ویژگیهای اختالل شخصیت از جمله بی

های تکانشگری مرتبط هستند )بعنوان مثال نامنظمی

(.2005عاطفی( )آپشه و همکاران،

( به این نتیجه رسیدند که 2006الپسلی و آلسما )

یار شود، بسوقتی خودانگاره برتر در نوجوانان تهدید می

دهندخشمگینانه و پرخاشگرانه واکنش نشان می

(.1390گر و همکاران، )پیوسته

موقعیتهای در اجتماعی اضطراب دچار افراد

دادن دست از لحاظ از را فجیعی عواقب اجتماعی،

1. Calvete & Hankin

2. Esther & Izaskun

3. Paul & David

4. Koenigsberg

5. Havey

6. Mitropoulou

7. Antonia

8. Goodman

9. Silverman

10. Serby

11. Schopick

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

16:

00 +

0430

on

Sat

urda

y M

ay 2

nd 2

020




کنندمی بینیپیش شدن مرتبه ی خود و طرد و شأن

ایجاد باعث همیشه ها(. طرحواره1995، 1)کالرک

این و شوندمی وقایع از انسان تفسیر در سوگیری

تحریف نگرشهای تفاهم، سوء صورت به هاسوگیری

واقع غیر انتظارات و هدفها و نادرست هایفرض شده،

هماهنگی به بشر تمایل همچنین .شوندمی ظاهر بینانه

سوء ایگونه به را هاموقعیت که شودمی شناختی باعث

بر که طرزی به شوند، تقویت هاطرحواره که کند تعبیر

-داده و کندمی تاکید طرحواره با همخوان هایداده

و گیردمی نادیده دارند، طرحواره منافات با که هایی را

؛ 1950شمارد )یانگ و همکاران، می ارزش کم یا

(.1386ترجمه حمید پور و اندوز،

توان گفت که طرحواره ها، میدر تبیین این یافته

کند تا مشکالت مزمن و گر کمک میدرمانی به درمان

-تر تعریف کرده، آنها را به گونهعمیق بیماران را دقیق

ای قابل درک سازماندهی کنند. در این مدل، ردپای

ها با تاکید بر روابط بین فردی بیمار از طرحواره

شود. با به کارگیری این کودکی تا زمان حال دنبال می

ی های ناسازگار اولیهتوانند طرحوارهمدل بیماران می

خود را به صورت ناهمخوان ببینند. در نتیجه، با آگاهی

های ناسازگار اولیه، برای رها شدن از وجود طرحواره

ها، کنند. طرحوارهی بیشتری پیدا میاز مشکالت انگیزه

ها یا قوانین زیربنایی هستند که افکار و مفروضه

-در طول سال رفتارهای فرد را زیر کنترل خود دارند و

ها، اند؛ محتوای طرحوارههای زندگی فرد تحول یافته

های زندگی فرد اعم از آگاهانه یا غیر ی جنبههمه

ها، معنی و ساختاری را آگاهانه را در بر گیرد. طرحواره

کنند. آنها در طول دهد، ایجاد میکه فرد به دنیا می

به اند؛ به این معنا کهی تحول فرد شکل گرفتهدوره

موازات دریافت اطالعات فرد از محیط اطراف، آن را

های کنند. به طور خالصه، طرحوارهپردازش و فیلتر می

1. Clark

ناسازگار اولیه، الگوهای هیجانی و شناختی خود

رسانی هستند که در ابتدای رشد و تحول در آسیب

ذهن فرد شکل گرفته اند و در سیر زندگی تکرار می

این پژوهش فقدان پژوهش محدودیت ها در شوند.

های متعدد در زمینه ی اثربخشی این رویکرد بر نشانه

های محور یک که شامل اضطراب اجتماعی و انواع

پرخاشگری بود، از طرفی وجود یک کمک درمانگر

در این پژوهش احساس گردید.

گری عنوان ی روان تحلیلطور که در نظریههمان

ختی بر این باور است های شنای طرحوارهشود، ایدهمی

که فرآیندهای ناهشیار بر فکر و عاطفه و رفتار تاثیر

ی گذارند. اما برخالف مفهوم ناهشیار در نظریهمی

ها از طریق پردازش ناهشیار پویایی، طرحوارهروان

گذارند، نه از اطالعات بر افکار، عاطفه ور فتار تاثیر می

یزی. بطور های غرهای ناهشیار و سائقطریق انگیزش

کلی در تببین این امر چنین به نظر می رسد که رویکرد

طرح واره درمانی یک رویکرد جامع میباشد و شاید

دلیل برتری آن بر رویکرد شناختی، تاکید آن بر

رویکردهای درمانی مختلف در طول درمان با مراجعان

است از جمله رویکردهای رفتاری، شناختی، تجربی و

همانطور که عنوان شد در این رویکرد بر رابطه درمانی.

تغییر لحظه به لحظه در آگاهی نسبت به عواطف و

شود و نوجوانان با رویکرد تجربی احساسات تاکید می

توانند با والدین خود در ارتباط باشند و هیجانات می

منفی خود را نسبت به آنها نشان دهند و در این میان

سیب پذیر دفاع کرده درمانگر وارد شده و از کودک آ

کند و به مراجعان و نوعی همدلی در او ایجاد می

کند که از طریق بزرگسال سالم با کودک کمک می

آسیب دیده ارتباط برقرار کنند و بین آنها گفتگویی

کند که ایجاد شود و به کودک آسیب دیده کمک می

وقایعی که در زمان حال در ارتباط با این احساس است

طر آورد و با دیدگاه بزگسال سالم به آن بنگرد. را به خا

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

16:

00 +

0430

on

Sat

urda

y M

ay 2

nd 2

020




با توجه به متون علمی طرح واره درمانی برای

اختالالت محور دوم تاثیر بیشتری دارد اما در این

تواند پژوهش نشان داد که که در محور یک هم می

شود تاکید موثر باشد. شاید یکی از دالیلی که بر آن می

باشد که پر از داشت تاریخچه زندگی مراجعان

باشد و به نظر محرومیت هیجانی، نقص و آسیب می

های اضطراب اجتماعی در آنها مزمن بوده رسد نشانهمی

و از طرفی مراجعانی که دارای نشانه پرخاشگری هستند

های استحقاق، محرومیت به نظر میرسد از طرحواره

اعتمادی بد رفتاری و ثباتی، بیهیجانی، رها شدگی بی

و شرم رنج برده و در این رویکرد به آنها کمک نقص

های ناساگار خود را شناخته و نسبت به شد تا طرحواره

های آنها شده آگاه هایی که باعث تداوم طرحوارهشیوه

شوند؛ شامل اجتناب، تسلیم و جبران افراطی. و به آنها

کمک شد با تکنیک تصویرسازی به دوران کودکی

یجانات منفی خود را نسبت به خود رفته و بتوانند ه

مراجع قدرت بیان کرده و در روابط کنونی با بزگسال

سالم ارتباط برقرار کنند. یکی از مواردی که باعث

شود مراجعان احساس ارزشمندی کنند حضور آنها می

های رفتاری که آنها را در گروه درمانی است و تکنیک

ز موفقیتهای بر تالش بیشتر و تشویق خود و تهیه لیستی ا

باشد.گدشته فرد است، می

Reference

1. Rajabi, Z. Najafi, M. Rezaei, A.

(2013). The effectiveness of cognitive

behavioral group therapy in reducing

children aggressive. Journal

of Clinical Psychology, 10(3): 55-71. (in

Persian)

2. Lavafpour Noori, F. Zahrakar, K.

Sanai Zaker, B. (2012). A Study of

Effectiveness of Group Forgiveness

Therapy in Reducing Aggression among

11-13 Year Old Male Adolescents in City

of Dezful. J Shahid Sadoughi Univ Med

Sci; 20(4): 489-500. (in Persian)

3. Oostermeijer, M. Nieuwenhuijzen,

P.M. van de Venc, A. Popma, L.M.C.

Jansen. (2016). Social information

processing problems related to reactive

and proactive aggression of adolescents in

residential treatment. Personality and

individual diffrences. 90(2016): 54-60.

4. E. García-Sancho, J.M. Salguero,

P. Fernández-Berrocal. (2016). Angry

rumination as a mediator of the

relationship between ability emotional

intelligence and various types of

aggression. Personality and Individual

Differences.89: 143–147.

5. Coskun, Arslan. (2010). an

investigation of anger and anger

expression in terms of coping with stress

and interpersonal problem-solving. Theory

and practice. 10(1): 25-43.

6. Brydon, Lena. Strike, Philip C.

Bhattacharyya,Mimi R. Whitehead, Daisy

L,McEwan,Jean. Zachary, lan. Steptoe,

Andrew. (2010). Hostility and

physiological responses to laboratory

stress in acute coronary syndrome patients.

Psychosomatic Research. 68(2): 109-116.

7. YAĞCI, Emete. ÇAĞLAR,

Mehmet. )2010(. HOW THE USE OF

COMPUTER TYPES AND

FREQUENCY AFFECTS

ADOLESCENCES TOWARDS ANGER

AND AGGRESSION. The Turkish Online

Journal of Educational Technology. 9(1): 89-97.

8. Ganji, M. Abnormal psychology;

DSM-5. (2015). Tehran: Savalan. (in

Persian)

9. Renner, Fritz. Arntz, Arnoud.

Peeters, P.M.L Frenk. Lobbestael, Jill.

Huibers, J.H Marcus. (2016). Schema

therapy for chronic depression: Results of

a multiple single case series. Journal of

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

16:

00 +

0430

on

Sat

urda

y M

ay 2

nd 2

020




Behavior Therapy and Experimental

Psychiatry. 51(2016): 66-73.

10. Moosaviasl, SA. Moosavi Sadat, Z.

(2014). The Effectiveness of schema

therapy in reduction of Early maladaptive

schemas on PTSD Veterans Men.

Armaghane-danesh, Yasuj University of

Medical Sciences Journal (YUMSJ),

19(1): 89-99. (in Persian)

11. Zargar, M. Kakavand, A.R. Jalali,

M.R. Salavati, M. (2011). Comparison of

maladaptive early schemas and avoidance

behaviors in opioid dependent men and

non-dependent men. Journal of Applied

Psychology, 17(1): 69-84. (in Persian)

12. Nazari, F. Kakavand, A.R.

Mashhadi Farahani,M. (2015). The

relationship between early maladaptive

schemas with maternal parenting style and

children's outer disorder. Journal of

Applied Psychology, 2(34): 115-135. (in

Persian)

13. Karami, L. Bahrami, H.

Mohammadi Aria, A.R. Asgharnezhad

Farid, A.A. Fakhri, Z. (2013). The

relationship between early maladaptive

schemas and sociopathy in homeless

women with substance dependency.

Journal of Applied Psychology, 2(26): 93-

110. (in Persian)

14. Carter, J. D., McIntosh, V. V.,

Jordan, J., Porter, R. J., Frampton, C. M.,

& Joyce, P. R. (2013). Psychotherapy for

depression: a randomized clinical trial

comparing schema therapy and cognitive

behavior therapy. Journal of Affective

Disorders. 151(2): 500-505. 15. Malogiannis, I. A., Arntz, A.,

Spiropoulou, A., Tsartsara, E., Aggeli, A.,

Karveli, S.…Zervas, I. (2014). Schema

Therapy for patients with chronic

depression: a single case series study.

Journal of Behavior Therapy and

Experimental Psychiatry. 45(3): 319-329.

16. Ahangar Enzaei, A. Farajzadeh, R.

(2013). The effectiveness of Aggression

Management Training in reduction and

inhibition of aggression in adolescent girls

in Tabriz city institution. Journal of

Women and Family Studies, 19(5): 23-35.

(in Persian)

17. Puklek, M., & Videc, M. (2008).

Psychometric properties of the Social

Anxiety Scale for Adolescents (SASA) and

its relation to positive imaginary audience and academic performance in Slovene

adolescents. Studia Psychologica, 50 (1):

49-65. 18. Puklek, M., & Vidmar, G. (2000).

Social anxiety in Slovene adolescence: Psychometric properties of a new measure,

age differences and relations with self-

consciousness and perceived

incompetence. European Review of

Applied Psychology, 50: 249-258.

19. Puklek, M. (2004). Development of

the two forms of social anxiety in

adolescence. Horizons of Psychology, 13:

27-40.

20. García-López, L. J., Olivares, J.,

Hidalgo, M. D., Beidel, D. C., & Turner,

S. (2001). Hall, Kimberly R. Rushing, Jeri

L. Ower, Rachel B. (2009). Anger in

Middle School: The Solving Problems

Together Model. School counseling. 30(7):

1-22. 21. Zhou, X., Xu, Q., Ingles, C. J.,

Hidalgo, M. D., & LaGreca, A. M. (2008).

Reliability and validity of the Chinese

version of the Social Anxiety Scale for

Adolescents. Child Psychiatry and Human

Development, 39 (2): 185-200.

22. Khodaei, A. Shokri O. Puklek, M.

Gravand, F. Tolabi, S. (2011). Factor

structure and psychometric properties of

the social anxiety scale for adolescents

(SASA). Journal of Behavioral Sciences,

5(3): 209-216. (in Persian)

23. Young, j.E, Kloska, J.S

(1950).Schema therapy :A practitioner

guide .New York , The Guilford press.

Translated by H, Hamid pour &

colleagues. (2007). Tehran: Arjmand. (In

Persian) 24. Calvete E, Orue I, Hankin BL.

Early maladaptive schemas and social

anxiety in adolrscents: The mediatining

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

16:

00 +

0430

on

Sat

urda

y M

ay 2

nd 2

020




role of anxious automatic thoughts. J

Anxiety Disord 2013; 27: 278-88.

25. Esther, Calvete, & Izaskun, Orue.

(2011). Social Information Processing as a

Mediator Between Cognitive Schemas and

Aggressive Behavior in Adolescents.

Journal of Abnormal Child Psychology,

40(1): 105-117.

26. Paul F. Tremblay., & David J. A.

Dozois. (2009). another perspective on

trait aggressiveness: Overlap with early

maladaptive schemas. Personality and

Individual Differences, 46(5-6): 569–574.

27. Apsche,a Jack. Bass,k Christopher.

Jennings,L Jerry. Murphy,J Christopher.

Hunter,A Linda and Siv,M Alexander.

(2005). international journal of behavioral

consultation and theray. 2(1): 101-113.

28. Peivastegar, M. Yazdi, S M.

Mokhtari,L. (2011). The relationship

between narcissism and self-esteem in

adolescent girls with aggressive and

compare their evolution. Psychological

studies, 7(1): 127-144. (in Persian)

29. Clark DM, Wells A. A cognitive

model of social phobia. In: Heim-Berg

RG, Liebowitz MR, Hope DA, Schneier

FR, editors. Social phobia: diagnosis,

assessment and treatment. New York:

Guildford Press; 1995. p. 69-93.

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

16:

00 +

0430

on

Sat

urda

y M

ay 2

nd 2

020


the effectiveness of schema therapy in reducing aggression...

Documents