the effect of a nursing care program based on swanson’s ... · participants in the control group...

J Nurs Sci Vol.28 No.4 Oct - Dec 2010

Journal of Nursing Science86

Corresponding author: S. MuenwatzaiE-mail: [email protected]

Supapun Muenwatzai RN MNS Registered Nurse, Siriraj Hospital, Mahidol University, Bangkok, Thailand

Yaowalak Serisathien RN DNS Assistant Professor, Faculty of Nursing, Mahidol University, Bangkok, Thailand

Rungnapha Panitrat RN PhD Assistant Professor, Faculty of Nursing, Mahidol University,Bangkok, Thailand

Dittakan Boriboonhirunsarn MD MPH PhD (Clinical Epidemiology) Associate Professor, Faculty of Medicine, Siriraj Hospital, Mahidol UniversityBangkok, Thailand

* Master thesis, Faculty of Graduate studies, Mahidol University

Abstract:Purpose: To examine the effects of a nursing care program based on Swanson’s Caring Theory on grief of women with spontaneous abortionDesign: Quasi-experimental design.Methods: The participants were 60 women who were admitted to Siriraj Hospital after spontaneous abortion. They were divided into control and experimental groups, 30 women in each group. The participants in the control group received only routine nursing care, whereas those in the experimental group received a nursing care program based on Swanson’s Caring Theory coupled with routine nursing care. Data were collected using a demographic characteristics questionnaire, a perinatal grief scale, and an anecdotal record. Data were then analyzed by means of descriptive statistics, Chi-square test, t-test, and Repeated-Measures ANOVA.Main findings: The findings revealed that the mean scores of the experimental group concerning grief were significantly lower than those of the women in the control group who received only routine nursing care (p < .001). These scores were obtained before discharge and two-weeks after the end of the experiment. Also, the mean scores of grief of the subjects in the experimental group obtained before discharge and two-weeks after the end of the experiment examination were significantly lower than those obtained before the experiment (p < .001).Conclusion and recommendations: The results of the study suggested that nurses should provide a nursing care program to women with spontaneous abortion to help them through the grieving process. (I have deleted the name of the theory from this section. There is no indication in this research that the Theory is responsible for the results, rather it may be an effect of the nursing care given).

Keywords: nursing care, Swanson’s caring theory, grief, spontaneous abortion

The Effect of a Nursing Care Program Based on Swanson’s

Caring Theory, for Grieving Women after Spontaneous Abortion *

J Nurs Sci 2010;28(4): 86 - 94

Supapun Muenwatzai, Yaowalak Serisathien, Rungnapha Panitrat,

Dittakan Boriboonhirunsarn

J Nurs Sci Vol.28 No.4 Oct- Dec 2010

Journal of Nursing Science 87

Corresponding author: สภาพนธ เหมอนวดไทรE-mail: [email protected]

สภาพนธ เหมอนวดไทร RN MNS พยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลศรราช

เยาวลกษณ เสรเสถยร RN DNS ผชวยศาสตราจารย ภาควชาการพยาบาลสตศาสตร-นรเวชวทยา คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล

รงนภา ผาณตรตน RN PhD ผชวยศาสตราจารย ภาควชาสขภาพจตและการพยาบาลจตเวชศาสตร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล

ดฐกานต บรบรณหรญสาร MD MPH PhD รองศาสตราจารย ภาควชาสตศาสตร -นรเวชวทยา คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล

* วทยานพนธหลกสตรพยาบาลศาสตร มหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดลทนสนบสนนการศกษาระดบบณฑตศกษา จากกองทนพระราชทานพฒนาศรราช โรงพยาบาลศรราช และทนสนบสนนการวจยระดบบณฑตศกษาจากสภาการพยาบาลแหงประเทศไทย

บทคดยอ:วตถประสงค: เพอศกษาผลของโปรแกรมการพยาบาลโดยใชทฤษฎการดแลของแสวนสนตอระดบความเศราโศกของหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองรปแบบการวจย: การวจยกงทดลองวธด�าเนนการวจย: กลมตวอยางเปนหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองซงรบไวรกษาในโรงพยาบาลศรราช เลอกกลมตวอยางจากผทมคณสมบตตามเกณฑทก�าหนดจ�านวนทงหมด 60ราย แบงเปนกลมควบคม 30 ราย และกลมทดลอง 30 ราย โดยกลมควบคมไดรบการพยาบาลตามปกตจากพยาบาลประจ�าการ กลมทดลองไดรบโปรแกรมการพยาบาลโดยใชทฤษฎการดแลของแสวนสนรวมกบการพยาบาลตามปกตจากพยาบาลประจ�าการ เกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามขอมลสวนบคคล แบบวดความเศราโศกของหญงทสญเสยบตรจากการแทงเอง แบบบนทกขอมลในการพยาบาล วเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณา การทดสอบ ไคสแควร คาทดสอบทและการวเคราะหความแปรปรวนแบบวดซ�าผลการวจย: ผลการวจยพบวาภายหลงใหโปรแกรมการพยาบาลโดยใชทฤษฎการดแลของแสวนสนรวมกบการพยาบาลตามปกต กลมทดลองมคะแนนเฉลยของความเศราโศกกอนกลบบานและเมอมารบการตรวจหลงแทง 2 สปดาหลดต�าลงมากกวากลมควบคมอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ p < .001 และกลมทดลองมคะแนนเฉลยของความเศราโศกกอนกลบบานและเมอมารบการตรวจหลงแทง 2 สปดาหลดต�าลงมากกวากอนไดรบการโปรแกรมการพยาบาลโดยใชทฤษฎการดแลของแสวนสนอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ p < .001สรปและขอเสนอแนะ: ควรน�าโปรแกรมการพยาบาลโดยใชทฤษฎการดแลของแสวนสนไปใชในการดแลหญงทสญเสยบตร เพอชวยลดความเศราโศกและเพอชวยใหผานกระบวนการเศราโศกไปไดดวยดโดยไมเกดความเศราโศกทผดปกต.

ค�าส�าคญ: โปรแกรมการพยาบาล ทฤษฎการดแลของแสวนสน ความเศราโศก หญงทสญเสยบตรจากการแทงเอง

ผลของโปรแกรมกำรพยำบำลโดยใชทฤษฎกำรดแลของแสวนสนตอระดบควำมเศรำโศกของหญงทสญเสยบตรจำกกำรแทงเอง *สภำพนธ เหมอนวดไทร เยำวลกษณ เสรเสถยร รงนภำ ผำณตรตน ดฐกำนต บรบรณหรญสำร

J Nurs Sci 2010;28(4): 86 - 94



ควำมส�ำคญของปญหำ การตงครรภโดยทวไปเปนสงทน�าความยนดมาส ผทเปนบดามารดาและสมาชกอนๆ ในครอบครวซงตองมการประคบประคองใหการตงครรภด�าเนนไปจนถงการคลอด แตถาการตงครรภสนสดลงกอนการคลอดหรอกอนททารกจะสามารถมชวตอย ภายนอกไดเรยกวาเปนการแทงบตร ส�าหรบอบตการณของการแทงเองในประเทศไทยพบไดประมาณรอยละ 10–15 ของการตงครรภทงหมด1 การแทงเองเปนการสญเสยสงทคาดหวงหรอจนตนาการ2 เปนเหมอนการสญเสยสวนหนงของตนสญเสยสายสมพนธทไดพฒนามาตลอดการตงครรภ และน�ามาซงผลกระทบดานจตใจแกหญงทสญเสยบตรและบคคลในครอบครว เกดความรสกวาตนเปนคนผดทท�าใหเกดการแทงขน3 มความรสกผดคดวาตนเปนตนเหตของการสญเสยนและท�าใหเกดความรสกเศราโศกตามมาได4

ความรสกเศราโศกเปนปฏกรยาทมตอการสญเสยเปนกระบวนการตามธรรมชาตทเกดจากการตองสญเสยสงอนเปนทรก การสญเสยสงทคาดหวงหรอจนตนาการไว เปนความรสกของแตละบคคลทผอนไมสามารถทราบได หญงสญเสยบตรทมอาการเศราโศกจะอยในระยะตางๆ และมปฏกรยาตอบสนองทางดานอารมณตางๆ กน เชน อาการตกใจ อาการชอก ซงปฏกรยาตางๆ นนอาจจะคงอยชวระยะเวลาหนงหรอหลายวนหรอหลายเดอนกได หากความรสกเศราโศกไมไดรบการดแลหรอตอบสนองอยางเขาใจและเหมาะสมอาจจะน�ามาซงผลกระทบตอสขภาพหรอความผาสกในชวตของหญงท สญเสยบตร ซงความรสกเศราโศกนเปนสงทยากตอการแกไขความรสกโดยปราศจากการชวยเหลอ5 ความรสกเศราโศกจะเดนชดในระยะเรมแรกของการสญเสยและยงคงมอยอยาง ตอเนองเปนเวลาหลายเดอนแลวจงคอยๆ ลดลง6 ระดบความรนแรงของการแสดงออกของแตละบคคลจะไมเหมอนกนขนอยกบปจจยหลายอยาง เชน การใหความส�าคญของสงท สญเสยและความผกพนทางจตใจ ความรสกตอสงทสญเสย ประสบการณการสญเสย บคคลทเคยมประสบการณการ สญเสยและสามารถปรบตวไดดยอมมโอกาสปรบตวตอการสญเสยไดดกวาผทไมเคยประสบกบการสญเสยมากอน7 หรอถามอปสรรคบางประการทมารบกวนกระบวนการเศราโศกอาจท�าใหเกดปฏกรยาตอบสนองลาชา ยาวนาน หรอมอาการมากผดปกตและกลายเปนประสบการณเลวรายซ�าเตมการ

สญเสยในครงตอๆ ไป จนอาจท�าใหเกดเปนโรคจตประสาทภายหลงได ซงอตราการเกดโรคจตประสาทหลงจากการแทงบตรนนพบไดรอยละ 10.98 ดงนนหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองจงควรไดรบการดแลชวยเหลอทเหมาะสมตงแตระยะเรมแรกของความเศร าโศกเพอช วยส งเสรมใหผ านกระบวนการเศราโศกไปไดดวยด สามารถปรบตวใหยอมรบการสญเสยน ลดอบตการณของการเกดโรคจตประสาททอาจเกดขนภายหลงความเศราโศกได จากการศกษาความเศราโศกและความตองการการดแลของหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองของกนยรกษ เงยเจรญ9 พบวาหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองมความเศราโศกอยในระดบคอนขางมาก ซงสอดคลองกบการศกษาของพรรณวด ตนเลศ10 ทพบวาหญงทสญเสยทารกในครรภมความเศราโศกอยในระดบคอนขางมาก และจากการศกษาความเศราโศกในหญงหลงแทงบตรของ Prommanart11 พบวารอยละ 5.3 มความเศราโศกในระดบรนแรง รอยละ 37.9 มความเศราโศกอยในระดบปานกลาง และรอยละ 56.8 มความเศราโศกอยในระดบไมรนแรง ดงนนจงจ�าเปนอยางยงทหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองควรไดรบการพยาบาลทงทางดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม จตวญญาณ เพอชวยรกษาดลยภาพใหคงอยตามปกตและสามารถเผชญกบความเศราโศกได จากทกลาวมาแลวขางตนจะเหนไดวาความเศราโศก ของหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองถอไดวาเปนภาวะวกฤตทมผลตอสขภาพของหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองจงควรไดรบการดแลและชวยเหลอเพอใหคงความสมดลของภาวะสขภาพโดยเรว โดยเปาหมายหลกของการชวยเหลอ ผทมความเศราโศกคอชวยใหผทมความเศราโศกไดมโอกาสระบายความรสกออกมา และมการประคบประคองใหอารมณเศราโศกเสยใจทงหลายลดลงเพอการเตรยมตวรบกบความจรงและกลบสสงคมไดโดยเรว12 ในฐานะทผวจยเปนพยาบาลวชาชพซงปฏบตงานอยในหอผปวยทใหการดแลหญงท สญเสยบตรจากการแทงเอง ผ วจยจงสนใจทจะศกษาแนวทางการใหการพยาบาลเพอลดความเศราโศกของหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองโดยใชแนวทางการพยาบาลตามกรอบทฤษฎการดแล (Thoery of caring) ของแสวนสน13

มาใชเปนพนฐานในการจดโปรแกรมการพยาบาลซงประกอบ



ดวยกระบวนการดแล 5 ดาน ไดแก การคงไวซงความเชอ (Maintaining belief) การท�าความเขาใจ (Knowing) การอยเฝาดแล (Being with) การปฏบตชวยเหลอ (Doing for) และการสนบสนน (Enabling) ซงแนวทางการพยาบาลตามกรอบทฤษฎของแสวนสนจะคลอบคลมการดแลทงดานรางกาย จตใจ อารมณสงคมและจตวญญาณ ซงจะชวยใหหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองไดรบการดแลแบบองครวมอยางแทจรง โดยคาดหวงวาผลของการพยาบาลจะชวยลดความเศราโศกในหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองและชวยใหสามารถปรบตวตอภาวะเศราโศกทเกดขนรวมทงสามารถน�ามาเปนแนวทางในการปรบปรงคณภาพการพยาบาลโดยการสงเสรมใหหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองสามารถฟนฟสขภาพกายภายหลงการแทงบตร เผชญกบความเศราโศกมการปรบตวและฟนหายจากความเศราโศกไดตอไป วตถประสงคของกำรวจย 1.เปรยบเทยบความเศราโศกของหญงทสญเสยบตรจากการแทงเอง กอนและหลงไดรบการพยาบาลระหวาง กล มทไดรบการพยาบาลตามปกตและกลมทไดรบการพยาบาลตามโปรแกรมการพยาบาลโดยใชทฤษฎการดแลของแสวนสนรวมกบการพยาบาลตามปกต 2.เปรยบเทยบความเศราโศกของหญงทสญเสยบตรจากการแทงเอง กอนและหลงไดรบการพยาบาลตามโปรแกรมการพยาบาลโดยใชทฤษฎการดแลของแสวนสนรวมกบการพยาบาลตามปกต

สมมตฐำนกำรวจย 1.คะแนนเฉลยของความเศราโศกของหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองหลงไดรบการพยาบาลตามโปรแกรมการพยาบาลโดยใชทฤษฎการดแลของแสวนสนรวมกบการพยาบาลตามปกตลดต�าลงมากกวากลมทไดรบการพยาบาลตามปกตเพยงอยางเดยว 2.คะแนนเฉลยของความเศราโศกของหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองหลงไดรบการพยาบาลตามโปรแกรมการพยาบาลโดยใชทฤษฎการดแลของแสวนสนรวมกบการพยาบาลตามปกตลดต�าลงกวากอนไดรบการพยาบาลตามโปรแกรมการพยาบาลโดยใชทฤษฎการดแลของ แสวนสนรวมกบการพยาบาลตามปกต

วธด�ำเนนกำรวจย การวจยครงนเปนการวจยเชงกงทดลอง (Quasi-experimental design) ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรทใชในการศกษาครงนเปนหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองซงรบไวรกษาพยาบาลในโรงพยาบาลศรราช กลมตวอยางคดเลอกตามเกณฑทก�าหนดคอ มอาย 18 ป ขนไป อายครรภไมเกน 20 สปดาห ไมเคยมประวตการท�าแทง มความตงใจในการมบตร ไมเคยมประวตปวยเปนโรคทางจตมากอน สามารถตดตอสอสารดานการพด การฟง การมองเหนได ยนดเขารวมการศกษาและสามารถมารบการตรวจรกษาตามนดท2 สปดาหหลงแทงได มโทรศพททสามารถตดตอได มระดบความเศราโศกตงแตระดบปานกลางขนไป) คะแนนความเศราโศกเฉลยจากการท�าแบบวดความเศราโศกของหญงทสญเสยบตรจากการแทงเอง ≥ 2.50 คะแนน) ไมมโรคประจ�าตวทางอายรกรรม เชน โรคเอสแอลอ โรคเบาหวาน ตดเชอเอชไอว โรคความดนโลหตสง โรคหวใจ ค�านวณกลมตวอยางดวย Power analysis โดยก�าหนดคา effect size = 0.5, power = .80, p < .05 โดยน�าผลการทดลองของปารชาต เพงคาสคนโธ14 มาแทนคาไดจ�านวนกลมตวอยางกลมละ 25 ราย เพอเปนการปองกนการสญหายของกลมตวอยางผวจยจงเพมจ�านวนกลมตวอยางอก รอยละ 20 จงไดกลมตวอยางเพมเปนกลมละ 30 คน

เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยแบงเปน 2 สวนดงน 1. เครองมอในการด�าเนนการวจย เปนเครองมอทผวจยสรางขนเพอใชกบกลมทดลองคอหญงทสญเสยบตรจากการแทงเอง ประกอบดวย แผนการใหการพยาบาลตามโปรแกรมการพยาบาลโดยใชทฤษฎการดแลของแสวนสน แผนการสอนเรองการแทงบตรและการปฏบตตนหลงแทงบตรส�าหรบหญงทสญเสยบตรจากการแทงเอง แผนการสอนเรองการแทงบตรและความเศราโศกส�าหรบสมาชกในครอบครวของหญงทสญเสยบตรจากการแทงเอง คมอการปฏบตตวหลงแทงบตรและการจดการกบความเศราโศกส�าหรบหญงทสญเสยบตรจากการแทงเอง คมอการชวยเหลอสนบสนนหญงหลงแทงบตรส�าหรบสมาชกในครอบครวของหญงทสญเสยบตรจากการแทงเอง



2. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย แบบสอบถามขอมลสวนบคคล แบบบนทกขอมลทวไปทไดจากการใหการพยาบาล (Anecdotal Record) แบบวดความเศราโศกของหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองเปนแบบสอบถามความเศราโศกของหญงทสญเสยบตรจากการแทงเอง (The perinatal grief scale) ของโทดเตอร ลาสเกอร และอลฮาเดฟ ซงกนยรกษ เงยเจรญ9 แปลเปนภาษาไทยและปรบแกตามขอเสนอของผทรงคณวฒ ประกอบดวยขอความทใหผตอบประเมนตนเองตามความคดของผตอบจ�านวน 82 ขอ ลกษณะค�าตอบเปน มาตราสวนประมาณคาของลเกต 5 อนดบ คอ ไมเหนดวยอยางยง ไมเหนดวย ไมแนใจ เหนดวย เหนดวยอยางยง ขอค�าถามเปนขอความใหตอบตามความคดเหน เปนขอความเชงลบจ�านวน 25 ขอ หมายถงเหตการณนนๆ กอใหเกดความเศราโศก หากตอบเหนดวยอยางยงจนถงไมเหนดวยอยางยงใหคะแนน 5 ถง 1 ตามล�าดบ และเปนขอความเชงบวกจ�านวน 3 ขอ หมายถงเหตการณนนๆ ไมกอใหเกดความเศราโศก หากตอบเหนดวยอยางยงจนถงไมเหนดวยอยางยงใหคะแนน 1 ถง 5 ตามล�าดบ การก�าหนดเกณฑระดบความเศราโศก เศราโศกมาก หมายถง มคะแนนเฉลย 4.50-5.00 เศราโศกคอนขางมาก หมายถง มคะแนนเฉลย 3.50-4.49 เศราโศกปานกลาง หมายถง มคะแนนเฉลย 2.50-3.49 เศราโศกคอนขางนอย หมายถง มคะแนนเฉลย 1.50-2.49 เศราโศกนอย หมายถง มคะแนนเฉลย 1.00-1.49 การพทกษสทธของกลมตวอยาง การท�าวจยนผานการอนมตในการพทกษสทธของกลมตวอยางในการท�าวจยจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในคนคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล เลขท Si 007/2008 ผวจยเขาพบกลมตวอยาง แนะน�าตนเอง ชแจงวตถประสงคของการวจย การด�าเนนการวจย ขนตอนการเกบขอมล เปดโอกาสใหซกถามขอสงสยกอนการตดสนใจเขารวมการวจยหรอปฏเสธการเขารวมการวจย เคารพสทธความเปนสวนตว การเกบรกษาขอมลไวเปนความลบ การเขารวมหรอไมเขารวมการวจยจะไมมผลตอการรกษาพยาบาลทจะไดรบจากโรงพยาบาลแตอยางใด ในระหวางทเขารวมการวจยหากกลมตวอยางเปลยนใจสามารถถอนตวจากการวจยไดตลอดเวลา

วธเกบรวบรวมขอมล ภายหลงไดรบอนมตในการเกบรวบรวมขอมลตามสายการบงคบบญชาของหนวยงาน เขาพบกลมควบคมโดยขณะกลมตวอยางนอนพกหลงแทงในหอผปวยจะไดรบการพยาบาลตามปกตจากพยาบาลประจ�าการ ผวจยใหกลมตวอยางตอบแบบวดความรสกเศราโศกจากการสญเสยบตรอกครงหนงกอนกลบบาน และเมอมารบการตรวจ 2 สปดาหหลงแทง เมอเสรจสนการศกษาผวจยแจงใหกลมตวอยางทราบ เปดโอกาสใหซกถามขอสงสยตางๆ รวมทงแจกคมอปฏบตตวหลงแทงบตรและความเศราโศก และกลาวขอบคณทเขารวมการวจย สวนในกลมทดลองขณะกลมตวอยางนอนพกหลงแทงในหอผปวยจะไดรบการพยาบาลตามปกตจากพยาบาลประจ�าการเชนกนและด�าเนนการทดลองดงน ระยะท 1 ขณะกลมตวอยางนอนพกหลงแทงในหอผปวย ผวจยใหการพยาบาลตามโปรแกรมการพยาบาลโดยใชทฤษฎการดแลของแสวนสนเปนรายบคคลเมอกลมตวอยางรสกตวด โดยผวจยสรางสมพนธภาพกบหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองเพอใหหญงทสญเสยบตรจากการแทงเกดความไววางใจ ผวจยท�าความเขาใจ (Knowing) ความหมายของการสญเสยบตรจากการแทงเองโดยยดหญงทสญเสยบตรเปนศนยกลางของการดแล ดวยการพดคยและใชค�าถามในเรองการแทงบตรและความหมายของการสญเสยบตรในครงน และใชทกษะการสงเกตทาทางระหวางการท�าความเขาใจ อยเฝาดแล (Being with) ซงเปนการทผวจยใหการชวยเหลอสนบสนนทางดานอารมณแกหญงทสญเสยบตร เสนอตว อยเปนเพอน ใชค�าถามและเปดโอกาสใหหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองไดระบายความรสกจากการสญเสยบตรโดยไมขดขวางการแสดงความรสก รวมทงการใหเบอรโทรศพทของ ผวจยเพอใหหญงทสญเสยบตรโทรหาผวจยเมอมปญหาหรอตองการค�าปรกษา ใหการปฏบตชวยเหลอ (Doing for) โดยการชวยท�ากจกรรมตางๆ ใหแกหญงทสญเสยบตรใหไดรบความสขสบาย ความปลอดภย การพกผอน การรบประทานอาหาร ความสะอาดของสงแวดลอม ตามความคาดหวงและความตองการ อยางมทกษะและเตมความสามารถ รวมทงใหการสนบสนน (Enabling) โดยการชวยเหลอใหหญงทสญเสยบตรสามารถผานเหตการณทแทงบตร ฟนฟความสามารถในการดแลตนเองไดอยางเหมาะสม โดยแบงเปน 3 ดาน คอ การสนบสนนและชวยเหลอใหสามารถเผชญกบปญหา



การสนบสนนดานขอมล โดยการใหความรแกหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองในเรอง กระบวนการเศราโศก การแทงบตร ขอมลตามทหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองตองการ ใหคมอการปฏบตตวหลงแทงบตรและการจดการกบความเศราโศกส�าหรบหญงทสญเสยบตรจากการแทงเอง และสงเสรมสนบสนนใหครอบครวมสวนรวมในการดแลหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองโดยการใหความร เ กยวกบกระบวนการเศราโศก การแทงบตร การดแลหญงทสญเสยบตรแกสมาชกในครอบครว ใหคมอการชวยเหลอสนบสนนหญงหลงแทงบตร ส�าหรบสมาชกในครอบครวของหญงท สญเสยบตรจากการแทงเอง ผวจยเขาพบกลมตวอยางเปนเวลาอยางนอย 2 ครง คอเมอแรกรบหลงแทง และวนรงขนหลงแทงบตรจนกวาจะจ�าหนายกลบบาน ซงเฉลยอย โรงพยาบาลนาน 1 วนหลงแทง และใหกลมตวอยางตอบแบบวดความรสกเศราโศกจากการสญเสยบตรกอนกลบบาน ระยะท 2 โทรศพทตดตามเยยมทบานเมอกลบบานได 1 สปดาห โดยมขนตอนในการชวยเหลอสนบสนนดานอารมณเชนเดยวกบกบระยะท 1 ยกเวนการปฏบต ชวยเหลอ (Doing for) ระยะท 3 เมอกลมตวอยางมารบการตรวจ 2 สปดาหหลงแทง ผวจยใหการพยาบาลตามโปรแกรมฯ แกกลม ตวอยางเปนรายบคคลเหมอนกบระยะท 1 รวมทงการชวยเหลออยเปนเพอนเมอรบการตรวจภายในและฟงผลชนเนอ ใหกลมตวอยางตอบแบบวดความรสกเศราโศกจากการสญเสยบตรชดเดมอกครงหนง เปดโอกาสใหซกถามขอสงสยตางๆ ผวจยกลาวขอบคณทเขารวมการวจย

การวเคราะหขอมล วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร ดงน แจกแจงความถ รอยละ ของลกษณะสวนบคคล รวมทงล�าดบทของการตงครรภ ระยะเวลาการสมรส การรบทราบวาตนเองตงครรภกอนการแทง การปรกษาแพทยเรองมบตร การคมก�าเนด การวนจฉยของแพทย อายครรภ ค�านวณคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานของอาย รายไดเฉลยของครอบครวตอเดอน ระยะเวลาการสมรส อายครรภ คะแนนความเศราโศกกอนการศกษาและหลงการศกษาของกลมควบคมและกลมทดลอง ทดสอบความแตกตางของขอมล

ลกษณะสวนบคคลระหวางกลมควบคมและกลมทดลองโดยใชสถต Chi-square ทดสอบความแตกตางของคะแนนความเศราโศกระหวางกลมควบคมและกลมทดลองโดยใชสถต t-test independent ทดสอบความแตกตางของคะแนนความเศราโศกภายในกลมทดลองและกลมควบคมดวย Repeated–Measure ANOVA (เพอลดคาความคลาดเคลอนชนดท 1 จากการทดสอบ t-test ทละค) และก�าหนดระดบนยส�าคญท .05

ผลกำรวจย การศกษาขอมลสวนบคคล ผลการวจยพบวาอายเฉลยในกลมทดลองคอ 27.80 ป กลมควบคมมอายเฉลย 28 ป กลมทดลองมการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน ระดบมธยม ศกษาตอนปลายและระดบอาชวศกษารอยละ 23.3 เทากน ในขณะทกลมควบคมมระดบการศกษาในระดบอาชวศกษามากทสดรอยละ 30 กลมทดลองและกลมควบคมอาศยอยในกรงเทพฯ และปรมณฑลรอยละ 73.3 และ 80 ตามล�าดบ มอาชพรบจางมากทสดรอยละ 46.7 และ 36.7 ตามล�าดบ รายไดเฉลยของครอบครวตอเดอนในกลมทดลองใกลเคยงกนกบในกลมควบคม กลมตวอยางทง 2 กลมทกคนมสถานภาพสมรสค (รอยละ100) นบถอศาสนาพทธรอยละ 96.7 และ 93.3 ตามล�าดบ เมอเปรยบเทยบลกษณะสวนบคคลของกลมตวอยางทงสองกลมดวยคาสถต ไคสแควร พบวามความแตกตางกนอยางไมมนยส�าคญทางสถต (p > .05) กลมทดลองตงครรภเปนครรภครงหลงรอยละ 56.7 สวนกลมควบคมมการตงครรภเปนครรภแรกและครรภหลง รอยละ 50 เทากน ทงสองกลมมระยะเวลาการสมรสนอยกวา 5 ป รอยละ 63.3 และ 66.7 ตามล�าดบ รบทราบวาตนเองตงครรภ รอยละ 93.3 และ 86.7 ตามล�าดบ กลมทดลองทกคน (รอยละ 100) และกลมควบคมรอยละ 96.7 ไมเคยปรกษาแพทยเรองมบตรยาก สวนการคมก�าเนดพบวาทง 2 กลมทกคนไมไดคมก�าเนดกอนการตงครรภครงน (รอยละ100) ไดรบการวนจฉยของแพทยวาเปนการแทงไมครบตองท�าการรกษาดวยการขดมดลกรอยละ 63.3 และ 66.7 ตามล�าดบ มอายครรภขณะแทงบตรนอยกวา 21 สปดาห รอยละ 73.3 และ 80 ตามล�าดบ เมอเปรยบเทยบลกษณะสวนบคคลของกลมตวอยางทงสองกลมดวยคาสถตไคสแควร พบวา มความแตกตางกนอยางไมมนยส�าคญทางสถต (p > .05)



จากการเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความเศราโศกของหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองในกลมทดลองและกลมควบคมทงกอนและหลงไดรบการพยาบาลตามโปรแกรมการพยาบาลโดยใชทฤษฎการดแลของแสวนสนพบวา กลมทดลองมคะแนนความเศราโศกในระยะกอนไดรบการ

พยาบาลแตกตางกบกลมควบคมอยางไมมนยส�าคญทางสถต และพบวาคะแนนความเศราโศกของกลมทดลองในระยะกอนกลบบานและเมอมารบการตรวจหลงแทง 2 สปดาห ลดลงมากกวากลมควบคมอยางมนยส�าคญทางสถต ซงเปนไปตามสมมตฐานท 1 ดงแสดงไวในตารางท 1

ตารางท 1 เปรยบเทยบคะแนนเฉลยของความเศราโศกของกลมทดลองและกลมควบคมตามระยะ ของการทดลอง

คะแนนความ เศราโศก ระยะ การทดลอง

t p-value

Min Max X (SD)

ระดบความเศราโศก

Min Max X (SD)

ระดบความเศราโศก

กอนไดรบการพยาบาล

2.864.11

3.56(0.29)

คอนขางมาก 3.183.39

3.52(0.19)

คอนขางมาก

-0676. 502.

กอนกลบบาน 2.253.64

2.75(0.25)

ปานกลาง 2.543.68

3.36(0.24)

ปานกลาง 9.581 < .001

มาตรวจหลง แทง 2 สปดาห

1.683.11

2.06(0.31)

คอนขางนอย 2.293.32

2.63(0.21)

ปานกลาง 8.423 < .001

เมอเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความเศราโศกของกลมทดลองและกลมควบคมโดยการวดซ�า 3 ชวงเวลาในแตละกลม โดยใชสถต Repeated - Measure ANOVA พบวาคะแนนเฉลยความเศราโศกของทงกลมทดลองและกลมควบคมแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต (F

1,58 = 61.16 ;

p < .001) ซงสนบสนนผลจากการใชสถต Independent t-test ดงแสดงไวในตารางท 1 ทพบวาคะแนนเฉลยความเศราโศกของกลมทดลองลดลงมากกวากลมควบคมอยางมนยส�าคญ สวนคะแนนเฉลยความเศราโศกในชวงเวลาทวดกอนไดรบการพยาบาล กอนกลบบาน และเมอมารบการตรวจหลงแทง 2 สปดาห แตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต (F

2,58 = 517.88 ; p < .001) และปฎสมพนธระหวางกลม

และชวงเวลาทวดมผลตอคะแนนเฉลยความเศราโศกอยางมนยส�าคญทางสถต (F

2,116 = 47.48; p < .001)

เนองจากชวงเวลาทวด 3 ชวงเวลามอทธพลตอระดบความเศราโศกทแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต จงท�าการเปรยบเทยบพห (Multiple Comparisons) ของกลมทดลองและกลมควบคมพบวาทกคเวลาทวดแตกตางกน

อยางมนยส�าคญทางสถตดงแสดงไวในตารางท 2 ผลการศกษาทไดสนบสนนสมมตฐานการวจยท 1 คอคะแนนเฉลยของความเศราโศกของหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองหลงไดรบการพยาบาลตามโปรแกรมการพยาบาลโดยใชทฤษฎการดแลของแสวนสนรวมกบการพยาบาลตามปกตลดต�าลงมากกวากลมทไดรบการพยาบาลตามปกตเพยงอยางเดยว เมอน�าคะแนนเฉลยความเศราโศกมาเปรยบเทยบภายในกลมทดลองและภายในกลมควบคมโดยการวดซ�า 3 ชวงเวลา คอกอนไดรบการพยาบาล กอนกลบบาน และเมอมารบการตรวจหลงแทง 2 สปดาห โดยใชสถต Repeated - Measure ANOVA พบวาคะแนนเฉลยความเศราโศกภายในกลมทดลองแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต (F

2,58=

379.108 ; p < .001) และคะแนนเฉลยความเศราโศกภายในกลมควบคมพบวาแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตเชนกน (F

2, 58=172.517; p< .001) ซงจากการเปรยบเทยบ

พห คะแนนเฉลยความเศราโศกในแตละเวลาทวดภายในกลมทดลองและภายในกลมควบคมในตารางท 2 แสดงวา

(กลมทดลอง 30 ราย) (กลมควบคม 30 ราย)



คะแนนเฉลยความเศราโศกของกลมทดลองเมอมารบการตรวจหลงแทง 2 สปดาห ลดลงมากกวากอนกลบบานและกอนไดรบการพยาบาล ผลการศกษาทไดจงสนบสนนสมมตฐานการวจยท 2

กำรอภปรำยผล ผลการศกษาครงนแสดงถงคะแนนเฉลยของความเศราโศกของหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองหลงไดรบการพยาบาลตามโปรแกรมการพยาบาลโดยใชทฤษฎการดแลของแสวนสนรวมกบการพยาบาลตามปกตลดต�าลงมากกวากลมทไดรบการพยาบาลตามปกตเพยงอยางเดยวอยางมนยส�าคญทางสถตทงในระยะกอนกลบบานและเมอมารบการตรวจหลงแทง 2 สปดาห ซงเปนไปตามสมมตฐานทตงไว สามารถอธบายไดวา เมอเรมตนการใชโปรแกรมฯผวจยมการปรบทศนคตใหมการคงไวซงความเชอตอหญงทสญเสยบตรจากการแทงทกคนเองวา มความสามารถในการผานกระบวนการเศราโศก และสามารถเผชญหนากบอนาคตไดอยางมความหมาย รวมทงการผานไปสการตงครรภครงใหมได ผวจยท�าความเขาใจความหมายของการสญเสยโดยยดหญงท สญเสยบตรเปนศนยกลางของการดแล โดยการพดคยและใชค�าถามในเรองการแทงบตรและการใหความหมายของการสญเสยบตร และใชทกษะการสงเกตทาทางระหวางการท�าความเขาใจ ท�าใหผวจยสามารถเขาใจความรสก ความตองการของหญงทสญเสยบตรแตละคนไดอยางแทจรงซงจะน�าขอมลมาใชเปนพนฐานในการใหการพยาบาลอยางถก

แนวทางและตรงกบความรสกสญเสยของแตละคนไดอยางแทจรง มการอยเฝาดแลซงเปนการทผวจยใหการชวยเหลอสนบสนนทางดานอารมณแกหญงทสญเสยบตร โดยการเสนอตวอยเปนเพอน ใชค�าถามเพอใหหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองไดเขาใจถงอารมณและความรสกของตนเองในขณะนน เขาใจถงสถานการณทเกดขน สามารถระบายความรสกจากการสญเสยบตรซงจะชวยใหผานพฒนกจของความเศราโศกไปไดดวยการชวยใหหญงทสญเสยบตรยอมรบความเจบปวดจากการสญเสยนน15 ท�าใหไมรสกโดดเดยว เหงา เนองจากตองเขารบการรกษาตวในโรงพยาบาลทไมคนเคยกบทงสถานท บคลากร เพอนผปวยเตยงขางเคยง เมอผวจยอยเปนเพอนแมจะไมใชตลอดเวลาแตเปนระยะเวลาทมคณคาเพราะผวจยเสนอตวอยเปนเพอนดวยความจรงใจ เตมใจทจะสรางสมพนธภาพ การแสดงออกดวยค�าพด ทาทาง การสมผส อาจท�าใหหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองสามารถแสดงอารมณและความรสกไดอยางเตมท การไดระบายความรสกทเกดขนเปนแนวทางการดแลทจะชวยปองกนความเศราโศกทผดปกตได รวมทงการไดระบายความรสกกเปนหนงในหลกการชวยเหลอผทมความเศราโศก16 ท�าใหสามารถคนหาความหมายและค�าตอบของชวตไดเอง17 รวมทงการสนบสนนใหยอมรบความจรงเกยวกบการสญเสย ซงการศกษาครงนพบวากลมตวอยางบางคนในระยะแรกจะยงไมยอมรบการสญเสย เชน หญงทสญเสยบตรบางคนบอกวายงรสกวาเหมอนบตรยงอยในครรภ บางคนบอกวาบตรยงดนอย เมอผวจยใชค�าถามใหผปวยนกถงเหตการณทผานมาในหองคลอดและ

ตารางท 2 เปรยบเทยบผลตางของคะแนนเฉลยความเศราโศกของกลมทดลองและกลมควบคมในแตละระยะของการ ทดลองโดยใช Bonferroni correction

กลม ชวงเวลาทเปรยบเทยบผลตางของคาเฉลยความเศราโศก

ความคลาดเคลอน

p-value

กอน หลง (กอน - หลง)กลมทดลอง ครงท 1 ครงท 2 0.81 1.039 < .001

ครงท 1 ครงท 3 5.10 2.045 < .001ครงท 2 ครงท 3 0.69 1.325 < .001

กลมควบคม ครงท 1 ครงท 2 0.16 0.993 < .001ครงท 1 ครงท 3 0.89 1.315 < .001ครงท 2 ครงท 3 0.73 1.851 < .001



สะทอนความคดหญงทสญเสยบตรกเรมยอมรบวาตนเองแทงไปแลวจรงๆ ผวจยใหการสนบสนนดานขอมลโดยการใหความรในเรอง กระบวนการเศราโศก การแทงบตร และขอมลตามทหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองตองการทกคน รวมทงสงเสรมสนบสนนใหครอบครวมสวนรวมในการดแลหญงทสญเสยบตรจากการแทงเอง โดยการใหความรเกยวกบกระบวนการเศราโศก การแทงบตร การดแลหญงทสญเสยบตรแกสมาชกในครอบครว ซงอาจมสวนท�าใหครอบครวสามารถใหการดแลหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองเมอกลบไปอยบานไดอยางเหมาะสม นอกจากนนในระยะทหญงทสญเสยบตรจากการตงครรภยงไมสามารถดแลตนเองไดเหมอนในภาวะปกต อนเปนผลมาจากการแทง หรอการฉดยาแกปวดและยานอนหลบผวจยจะใหการปฏบตชวยเหลอในการท�ากจกรรมตางๆ แกหญงทสญเสยบตรซงตรงกบความตองการและความคาดหวงของหญงทสญเสยบตรจากการแทงเอง9 อาจท�าใหเกดความรสกมนใจในการบรการ และรสกปลอดภย รวมทงตดตามเยยมทางโทรศพทหลงจ�าหนาย 1 สปดาห และการอยเปนเพอนเมอมารบการตรวจหลงแทง 2 สปดาห โดยมขนตอนในการใหการพยาบาลเชนเดยวกนท�าใหหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองไดมการพดคยระบายความรสกอยางตอเนอง รบทราบวามคนทเขาใจ และพรอมทจะใหการชวยเหลออยเปนเพอนเมอรสก ไมมนใจหรอไมคนเคย หรอเมอตองการความชวยเหลอ รวมทงการมสวนรวมของครอบครวในการดแลอยางเหมาะสมจงชวยท�าใหความรสกเศราโศกลดลงตามล�าดบ สวนในกลมควบคมไดรบการพยาบาลตามปกตจากพยาบาลประจ�าการ คอไดรบการใหความรในเรองการแทงบตรเปนแบบรายบคคลหรอแบบรายกลม 1-3 คน ตามจ�านวนของหญงทสญเสยบตรจากการตงครรภในขณะนน โดยยงไมมการเนนการดแลดานจตใจหรอการใหความรแกสามหรอญาต จงท�าใหคะแนนเฉลยของความเศราโศกของหญงท สญเสยบตรจากการแทงเองหลงไดรบการพยาบาลตามโปรแกรมการพยาบาลโดยใชทฤษฎการดแลของแสวนสนรวมกบการพยาบาลตามปกตในระยะกอนกลบบานลดต�าลงมากกวากลมทไดรบการพยาบาลตามปกตเพยงอยางเดยว ขอเสนอแนะ จากผลการศกษาครงนพบวาการใหการพยาบาลโดยใชทฤษฎการดแลของแสวนสนสามารถท�าใหหญงท

สญเสยบตรจากการแทงเองมความเศราโศกลดลงไดมาก ดงนน พยาบาลจงควรน�าโปรแกรมการพยาบาลโดยใชทฤษฎการดแลของแสวนสนไปใชในการดแลหญงทสญเสยบตรจากการแทงเองเหลาน รวมทงในกลมทสญเสยบตรจากสาเหตอนๆตอไป

เอกสำรอำงอง 1. โกวท ค�าพทกษ. การแทง. ใน กนก สจร, ถวลยวงค รตนศร, วฑรย

ประเสรฐเจรญสข และ โกวท ค�าพทกษ, บรรณาธการ. สตศาสตร. ขอนแกน: หจก. โรงพมพคลงนานาวทยา: 2542. หนา 293.

2. เคม โฉมโสภา และอภชย มงคล. ความเศราโศกและความตาย. ใน ววฒน ยถาภชานนท, พนธศกด วราอศวปต, อภชย มงคล และ ทว ตงเสร, บรรณาธการ. คมอจตเวชศาสตร ส�าหรบแพทยทวไป (พมพครงท 1). ขอนแกน: โรงพมพศรภณฑ: 2536. หนา 244.

3. Gilbert ES, Harmon JS. Manual of high risk pregnancy delivery. St. Louis: Mosby; 1993. P.121.

4. Middleton J, Quirk T.Grief and loss. In N. W. Kulb, editors. High risk maternity nursing manual. Baltimore: Williams and Wilkins; 1990. P.22.

5. Leppert PC, Pahlka BS. Grieving characteristics after spontaneous abortion: A Management approach. Obstet & Gynecol 1984; 64(1): 119-22.

6. Swanson KM. Effects of caring, easurement, and time on miscarriage impact and women’s well being. NURS RES 1999; 48(6): 288-98.

7. Ellis JR, Nowlis EA. Nursing: A Human need approach. Philadelphia: J.B.Lippincott Company: 1994. 257.

8. Neugebauer R, Kline J, Shrout P, Skodol A, O’Connor P, Geller PA, et al. Major depressive disorder in the 6 months after miscarriage. JAMA1997Feb; 5(5): 383-8.

9. กนยรกษ เงยเจรญ. การศกษาความเศราโศกและความตองการการดแลของหญงทสญเสย บตรจากการแทงเอง. (วทยานพนธ) กรงเทพฯ: มหาวทยาลยมหดล; 2541. 90 หนา.

10. พรรณวด ตนเลศ. ความสมพนธระหวางปจจยคดสรรกบความเศราโศกในหญงทสญเสยทารกในครรภ. (วทยานพนธ) กรงทพฯ: มหาวทยาลยมหดล; 2544. 86 หนา.

11. Prommanart N,Phatharayuttawat S, Boriboonhirunsarn D, Sunsaneevithayakul P.

Maternal grief after abortion and related factors. J Med Assoc Thai 2004; 87: 1275-80.12. เยาวลกษณ มหาสทธวฒน และ ลดดา แสนสหา. การชวยเหลอผมปญหาทาง

จตสงคม. ใน ฉววรรณ สตยธรรม, บรรณาธการ, การพยาบาลจตเวชและสขภาพจต (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: บรษทยทธรนทรการพมพ จ�ากด: 2541. หนา 109.

13. Swanson KM. Nursing as informed caring for the well-being of others. IMAGE: J Nur Scholars 1993; 25(4): 352-7.

14. ปารชาต เพงคาสคนโธ. ผลของโปรแกรมการสนบสนนทางการพยาบาลแบบปรบตามสภาวะตอความเศราโศกในมารดาทแทงเอง. (วทยานพนธ) กรงเทพฯ: มหาวทยาลยมหดล; 2548. 84 หนา.

15. Kellner KR, Lake MF.Grief counseling. Knupple RA, Drukker JE, editors. High-risk pregnancy: A team approach. Philadelphia: W.B. Suanders company; 1993. P.719.

16. Fulton GB, Metress EK. Perspective on death and dying. Boston: Lones and barlette Publishers; 1995. 372.

17. ทศนย ทองประทป. จตวญญาณมตหนงของการพยาบาล. กรงเทพฯ: บญศรการพมพ; 2549, 71.

the effect of a nursing care program based on swanson’s ... · participants in the control group...

Documents