THÍCH THANH TÖØ Soaïn Dòch

THIEÀN SÖ TRUNG HOA TAÄP BA

PL.2539-1995

LÔØI ÑAÀU SAÙCH Taäp Thieàn sö Trung Hoa III naøy laø ghi laïi nhöõng Thieàn sö ñôøi Toáng. Nguõ gia Toâng phaùi ñeán khoaûng giöõa vaø cuoái ñôøi Toáng thì toâng Qui Ngöôõng, Phaùp Nhaõn maát daïng, Taøo Ñoäng vaø Vaân Moân thì khi toû khi môø, chæ coù toâng Laâm Teá laø saùng röïc. Döôùi toâng Laâm Teá laïi chia hai nhaùnh (Hoaøng Long, Döông Kyø), rieâng nhaùnh Döông Kyø choùi loïi hôn caû. Thieàn sö ñôøi Toáng chaúng nhöõng thoáng nhieáp moân ñoà nhaø Phaät, coøn gaây aûnh höôûng to lôùn ñeán ñoà ñeä nhaø Nho. Nhöõng vò Nho noåi tieáng nhö: Hoïc só Toâ Ñoâng Pha, Thöøa töôùng Tröông Voâ Taän, Khu maät Töø Phuû, Quaän vöông Trieäu Leänh Caâm, Thò lang Lyù Di Toân, Thaùi söû Huyønh Ñình Kieân, Bí thô Ngoâ Tuaàn, Thò lang Tröông Cöûu Thaønh, Tham chaùnh Lyù Bænh Cö, Ñeà hình Ngoâ Vó Minh... ñeàu laø ngöôøi ñöôïc truyeàn taâm aán trong Thieàn gia.

Phaät giaùo Thieàn toâng ñaõ nhieáp phuïc ñöôïc Toáng Nho vaø bao dung caû Laõo giaùo. Vì theá, thôøi Toáng ñaõ chuû tröông Tam giaùo (Phaät, Laõo, Khoång) ñoàng nguyeân. Trong ñaây Phaät giaùo Thieàn toâng laøm chuû theå, dung hôïp Tam giaùo.

Bôûi theá, Thieàn sö ñôøi Toáng laø thöïc theå saùng choùi trong laõnh vöïc Toâng giaùo, cuõng nhö vaên hoùa hieän thôøi. Chuùng ta nghieân cöùu lòch söû Thieàn toâng khoâng theå lôø qua phaàn naøy ñöôïc.

TU VIEÄN CHAÂN KHOÂNG

Ñaàu muøa ñoâng 1981 THÍCH THANH TÖØ

�

ÑÔØI THÖÙ MÖÔØI BA SAU LUÏC TOÅ I. TOÂNG TAØO ÑOÄNG ÑÔØI THÖÙ CHÍN.

A- NOÁI PHAÙP THIEÀN SÖ ÑAÏO GIAI ÔÛ THIEÂN NINH COÙ 26 VÒ:

1. Thieàn sö Phaùp Thaønh ôû Höông Sôn. 2. Thieàn sö Teà Lieân ôû Ñaïi Trí. 3. Thieàn sö Töû Thuaàn ôû Ñôn Haø Ñaëng Chaâu. 4. Thieàn sö Duy Chieáu ôû Baûo Phong Hoàng Chaâu.

II. TOÂNG LAÂM TEÁ ÑÔØI THÖÙ CHÍN.

A- NOÁI PHAÙP THIEÀN SÖ HUEÄ NAM ÔÛ HOAØNG LONG COÙ 83 VÒ:

1. Thieàn sö Toå Taâm ôû Hoaøng Long. 2. Thieàn sö Khaéc Vaên ôû Phaàn Ñaøm. 3. Thieàn sö Hoàng Anh ôû Phaàn Ñaøm.

B- NOÁI PHAÙP THIEÀN SÖ PHÖÔNG HOÄI ÔÛ DÖÔNG KYØ COÙ 12 VÒ:

1. Thieàn sö Thuû Ñoan ôû Baïch Vaân. 2. Thieàn sö Nhôn Duõng ôû Baûo Ninh.

III. TOÂNG VAÂN MOÂN ÑÔØI THÖÙ SAÙU.

A.- NOÁI PHAÙP THIEÀN SÖ TOÂNG BOÅN VIEÂN CHIEÁU ÔÛ HUEÄ LAÂM COÙ 200 VÒ:

1. Thieàn sö Thieän Boån ôû Phaùp Vaân. 2. Thieàn sö Tu Ngung ôû Ñaàu Töû. 3. Thieàn sö Thieän Ninh ôû Kim Sôn. 4. Thieàn sö Duy Nhaïc ôû Tònh Nhôn.

* 1. THIEÀN SÖ PHAÙP THAØNH

Ôû Höông Sôn Sö truï Höông Sôn, Nhöõ Chaâu daïy chuùng:

Ngöôøi bieát coù Phaät, Toå höôùng thöôïng môùi coù phaàn thuyeát thoaïi. Chö Thieàn ñöùc! Haõy noùi, caùi gì laø vieäc Phaät, Toå höôùng thöôïng? Coù keû con trai nhaø ngöôøi saùu caên chöa ñuû, baûy thöùc chaúng toaøn, laø ñaïi xieån ñeà khoâng chuûng taùnh Phaät, gaëp Phaät gieát Phaät, gaëp Toå gieát Toå, Thieân ñöôøng thaâu chaúng ñöôïc, ñòa nguïc giöõ khoâng cöûa, ñaïi chuùng laïi bieát ngöôøi naøy chaêng? Sö im laëng giaây laâu noùi: Ñoái dieän chaúng tieân ñaø, nguû meâ maëc noùi môù. Sö laïi noùi: Chæ caùi naøy mang

naëng cheát ngöôøi, nhaän laøm chính mình töø khoâng kieáp, roõ raøng treân ñaàu theâm ñaàu, laïi noùi rôi taïi hieän nay naøo khaùc treân tuyeát theâm söông, duø ñöôïc thuaàn thanh tuyeät ñieåm vaãn laø chaân thöôøng löu chuù, hoaëc giaû chuyeån vò hoài cô gioáng heät giöõa tröa troán boùng. Vì theá noùi, hai do moät coù, moät cuõng chôù giöõ, moät taâm chaúng sanh, muoân phaùp khoâng loãi. Sö heùt moät tieáng, noùi: Ñaây quaû laø tieáng cuûa caùi baùt noùng, ñaâu chaúng nghe noùi: “Vaên-thuø khôûi Phaät kieán phaùp kieán daøy ñeán giöõa hai nuùi Thieát Vi, Thieàn taêng khôûi Phaät kieán phaùp kieán saép ôû döôùi ba caây ñoøn tay”. Sö ñöa caây phaát töû leân noùi: Phaát töû ñeâm roài khôûi Phaät kieán phaùp kieán, haõy noùi saùng nay pheâ phaùn theá naøo? Sö goõ giöôøng thieàn noùi: Phaân phoù Ñöùc Sôn Laâm Teá. Sö laïi noùi: Maùy linh rieâng chieáu, trí saùng raïng ngôøi, chôùp maét nhöôùng maøy ñaõ baøy daáu veát, caàm chuøy döïng phaát ñaâu khôûi caáp baäc. Ngöôøi ngoä ñoù, taâm sieâu soá löôïng noùi nín ñeàu nhö, traùi buoâng, maët naém troïn khoâng nöông gaù. Ngöôøi meâ ñoù, vaät vaät khôûi hieåu boû laáy coù taâm, duø cho troïn ñöôïc beân kia, chöa khoûi beân naøy laøm ngaïi. Vì theá noùi, trong nhaø Thieàn baûo laø gôõ nieâm môû troùi thaùo choát nhoå ñinh, ñaõ laø chaïm beùn ñöùt tay, laïi noùi theå cuøng vôùi duïng, chaùnh cuøng vôùi thieân, gioáng heät daïy chuù hoïc troø ba nhaø trong thoân chöa ñoïc ñöôïc moät quyeån Thaùi Coâng gia giaùo, lieàn noùi vaên chöông vöôït hôn Lyù Baïch, Ñoã Phuû. Chö Thieàn ñöùc! Nhaø y töï coù ñoàng phong, chaúng caàn môû saùch vôû khaùc.

Sö hoûi vò Taêng: - Ngöôøi xöù naøo?

Taêng thöa: - Taây Xuyeân.

Sö hoûi: - Ly höông luùc naøo?

Taêng thöa: - Thaùng hai naêm ngoaùi.

Sö baûo: - Chöa lìa baûn quoác noùi moät caâu xem?

Taêng thöa: - Khaép thaân ñeàu laø mieäng khoù vì ñoái ñaùp.

Sö baûo: - Vaãn laø caâu ly gia thaát nghieäp.

Taêng khoâng noùi ñöôïc.

Sö ñaùnh moät phaát töû baûo: - Uoång ñi giaày coû.

Sö cuøng Duy Chieáu ñoàng keá thöøa Phuø Dung maø khoâng bieát nhau, nhaân coù Thöôïng Nhôn Baèng thuaät laïi baøi taùn töôïng Phuø Dung cuûa Duy Chieáu cho Sö nghe.

Baøi taùn:

Vuõ taåy ñòch hoàng ñaøo ngaïc noän Phong dieâu tieân bích lieãu ty khinh

Baïch vaân aûnh lyù quaùi thaïch loä Luïc thuûy quang trung khoâ moäc thanh Di! Nhó thò haø nhaân?

Dòch:

Möa röûa saïch hoàng ñaøo laù uùa. Gioù ñuøa ñi bích lieãu tô bay. Döôùi boùng maây traéng ñaù laï hieän. Trong aùnh nöôùc xanh caây khoâ töôi. OÂi! OÂng laø ngöôøi naøo?

Sö noùi: Ngaøy nay môùi bieát oâng aáy gaàn Thaày toâi. Baèng lieàn thöa hoûi yù nghóa. Sö baûo: Haù chaúng thaáy Phaùp Nhaõn nieâm lôøi Giaùp Sôn raèng: ta ba möôi naêm chæ laøm caûnh ñeå hieåu. Baèng lieàn coù tænh.

Sau Sö vaâng chieáu môøi truï chuøa Tònh Nhôn ôû Ñoâng Kinh.

* 2. THIEÀN SÖ TEÀ LIEÂN

Ôûû Ñaïi Trí

Sö hoï Maâu, queâ ôû Trung Giang Ñoàng Xuyeân, thuôû nhoû ñaõ coù chí thoaùt traàn, naêm möôøi ba tuoåi xuaát gia, ñeán Hoä Thaùnh thoï giôùi cuï tuùc. Naêm sau sang Thaønh ñoâ theo hoïc Baùch Phaùp ôû chuøa Phaùp Hoa. Sö laïi thoâng Duy thöùc, ñoïc ñeán caâu “ñaây laø danh phaùp voâ laäu giôùi baát tö nghì thieän thöôøng, an laïc giaûi thoaùt, thaân ñaïi Maâu-ni”, döôøng nhö coù tænh. Vò thaày kia khoâng theå giaûi thích cho thoûa maõn. Sö than raèng: “Ta boû nhaø vì vieäc lôùn, ôû ñaây chæ ñoïc laïi nhöõng lôøi treân giaáy, ví nhö maët trôøi maët traêng veõ, haù coù aùnh saùng sao?” Sö lieàn töø giaõ sang mieàn Nam.

Tröôùc tieân, Sö ñeán tham vaán Ñaïo giaû Ñoaïn Tyù ôû Thanh Kheâ. Ñoaïn Tyù thaàm nhaän Sö. Sö laïi tham vaán Thieàn sö Dieãn ôû Nguõ Toå, Thieàn sö Trieát ôû Chôn Nhö, Thieàn sö Tuùc ôû Baù Tröôïng, Thieàn sö Taâm ôû Hoái Ñöôøng, ngaøy ñeâm tham vaán maø chöa coù tænh. Khi Sö ôû Hoái Ñöôøng, coù ngöôøi töø Ñaïi Döông ñeán thuaät laïi lôøi daïy chuùng cuûa Phuø Dung, loøng Sö vui thích, beøn ñeán ñoù tham vaán. Môùi gaëp Phuø Dung döôøng nhö ñaõ bieát laâu roài. Moät hoâm, buoåi saùng nghe tieáng baûng, Sö hoaùt nhieân ñaïi ngoä, chaïy ñeán trình vôùi Phuø Dung. Phuø Dung aán khaû. Phuø Dung

sai Sö giöõ Taïng kinh vaø phaân toøa thuyeát phaùp, caây duøi trong ñaõy troài ñaàu, trong tuøng laâm kính quí, danh tieáng vang xa. Chöa bao laâu, Sö trôû veà thaêm cha meï.

Khi Phuø Dung ñeán truï chuøa Tònh Nhôn, Sö laïi ñeán ñoù laøm thuû chuùng ôû döôùi toøa. Chuøa Tònh Nhôn ôû choán kinh ñoâ maø Phuø Dung vaãn giaùo hoùa haøng Taêng chuùng. Ngöôøi ñeán hoûi ñaïo coù caû vaïn, Sö lo phaàn ngoaïi hoä vaãn ñaày ñuû. Phuø Dung noùi veà Sö, baûo vôùi ngöôøi raèng: Thuû toïa Lieân ñi nhö traâu nhìn nhö coïp, cô phong beùn nhaïy, ngaøy khaùc seõ hoaèng hoùa ñaïo cuûa ta.

Khi aáy daân chuùng kieán thieát chuøa Suøng Ninh, choïn ngöôøi truyeàn phaùp, Kinh löôïc söù Vónh Höng laø Vöông Coâng Töï, Ñoâ chuyeån vaän söù laø Tieát coâng Thieäu Baønh duøng nghi leã thænh Sö. Sö nhaän lôøi, veà ôû ñaây naêm naêm danh tieáng ñoàn khaép, xa gaàn kính moä. Sau ñoù, dôøi ñeán chuøa Phoå Ninh ôû Nhöôïng Döông. Ñeán naêm ñaàu nieân hieäu Chaùnh Hoøa (1111), Sö trôû veà coá höông caát am Dieäu Phong ñeå döôõng giaø. Laïi bò Thieäu Baønh thænh truï chuøa Naêng Nhôn, keá sang chuøa Ñaïi Tuøy, roài Voâ Vi ôû Quaûng Haùn, Sieâu Ngoä ôû Thaønh ñoâ, roát sau ñeán chuøa Ñaïi Trí.

Luùc sö truï chuøa Ñaïi Tuøy, coù tín ñoà doái toá Sö taïi chaâu. Sö vui veû ñeán ty nhaän toäi. Khi tra khaûo Sö, trôøi ñaát toái taêm, coù baày chim bay keâu la, laïi coù con gieo mình xuoáng ñaát. Chaâu töôùng kinh laï beøn thaû Sö ra. Sieâu Ngoä laø daõy nhaø beân caïnh cuûa chuøa Ñaïi Töø, saép baøy nhö caùi quaùn haøng, Sö thöôøng ñoùng cöûa ngoài yeân. Nhöõng ngöôøi troïng giôùi luaät thaáy ñeàu quí kính. Ñaïo ñöùc cuûa Sö caøng cao, keû Taêng ngöôøi tuïc muoán ñöôïc bieát maët Sö, maø chæ troâng thaáy löng coå. Khi ñoù, tuoåi Sö ñaõ cao, caûm thaáy chaùn muoán boû ñi, chuùng coá môøi laïi maø khoâng ñöôïc. Hoï baûo nhau, chuøa Ñaïi Trí ôû phía Taây xa xoâi röøng caây saàm uaát ñaùng cho Sö aån luùc tuoåi giaø, beøn ñöa yù kieán leân quan phuû. Khi aáy Tòch Coâng laøm Cheá trí söû ñeán leã thænh Sö. Sö hoan hæ höùa khaû.

Sö ôû Ñaïi Trí taùm naêm, Thieàn khaùch caùc nôi tìm ñeán, ngoâi chuøa naøy trôû thaønh Baûo Xaõ. Song töø ñoù, Sö öùng tieáp ñôn sô. Chôït Sö khôûi beänh. Coù ngöôøi thaêm hoûi, Sö noùi: Ta khoâng khoå. Boãng Sö baûo Chuû söï: Vì ta laøm moät caùi kieäu lam, ta seõ coù choã caàn. Hoâm sau, Sö ngoài kieát giaø caàm buùt vieát keä xong, laëng leõ maø tòch.

Sö tòch ngaøy muøng boán thaùng möôøi moät naêm nieân hieäu Thieäu Höng thöù möôøi laêm (1146) thoï baûy möôi ba tuoåi.

* 3. THIEÀN SÖ TÖÛ THUAÀN

Ôû Ñôn Haø Sö hoï Coå, queâ ôû Kieám Chaâu, khoaûng hai möôi tuoåi ñi xuaát gia. Nôi hoäi Thieàn sö Phuø Dung, Sö ñöôïc trieät ngoä. Sau Sö truï nuùi Ñôn Haø taïi Ñaëng Chaâu.

Sö thöôïng ñöôøng: “Trong caøn khoân giöõa vuõ truï, ôû trong coù moät hoøn ngoïc aån taïi hình sôn.” Trieäu Phaùp sö noùi theá aáy, chæ kheùo chæ daáu noùi veát, vaãn khoâng theå chæ baøy cho ngöôøi. Ngaøy nay Ñôn Haø môû hoaùc vuõ truï ñaäp naùt hình sôn, vì moïi ngöôøi chæ ra, ngöôøi ñuû maét bieän laáy. Sö caàm caây gaäy chao moät caùi noùi: Laïi thaáy chaêng? Coø traéng treân tuyeát saéc vaãn khaùc, traêng saùng hoa lau chaúng gioáng nhau.

Sö thöôïng ñöôøng, nhaéc laïi Ñöùc Sôn daïy chuùng noùi: “toâng ta khoâng ngöõ cuù, khoâng moät phaùp cho ngöôøi”. Ñöùc Sôn noùi thoaïi theá aáy, ñaùng goïi laø chæ bieát vaøo coû tìm ngöôøi, baát chôït toaøn thaân buøn nöôùc. Chín chaén xem ra, chæ ñuû moät con maét. Neáu laø Ñôn Haø thì khoâng theá. Toâng ta coù ngöõ cuù ñao vaøng caét chaúng môû, saâu xa chæ huyeàn dieäu, ngoïc nöõ ñeâm mang thai.

Sö thöôïng ñöôøng: Döøng döøng ñuùng ngoï coøn thieáu nöûa, laëng laëng canh ba vaãn chöûa troøn, saùu cöûa chaúng töøng bieát hôi aám, laïi qua thöôøng ôû tröôùc traêng trong.

Sö thöôïng ñöôøng: Traêng saùng chieáu soi ñaàm trong baøy boùng, nöôùc khoâng coù yù thaám traêng, traêng khoâng coù taâm soi nöôùc, traêng nöôùc caû hai ñeàu queân môùi ñaùng goïi laø ñoaïn. Vì theá noùi: Vieäc leân trôøi caàn phaûi thoåi maát, vieäc thaäp thaønh caàn phaûi deïp maát, neùm vaøng vang tieáng chaúng caàn xoay nhìn. Neáu hay nhö theá, môùi hieåu nhaèm trong dò loaïi maø ñi. Quí vò! Ñeán trong aáy laïi thaáu hieåu chaêng? Sö im laëng giaây laâu noùi: Thöôøng ñi chaúng caát nhaân gian böôùc, mang loâng ñoäi söøng laãn ñaát buøn.

Taêng hoûi:- Ngöu Ñaàu khi chöa thaáy Töù Toå theá naøo?

Sö ñaùp:- Cuùc vaøng vöøa nôû ong ñua huùt.

Taêng hoûi:- Sau khi thaáy theá naøo?

Sö ñaùp:- Maàm khoâ hoa ruïng roõ khoâng nöông.

Ñeán khoaûng nieân hieäu Tuyeân Hoøa (1119-1121) vaøo muøa Xuaân, Sö tòch, thaùp cuûa Sö ôû phía nam Hoàng Sôn.

* 4. THIEÀN SÖ DUY CHIEÁU

Ôû Baûo Phong

Sö hoï Lyù, queâ ôû Giaûn Chaâu, thuôû nhoû ñaõ coù tinh thaàn gheùt tuïc. Moät hoâm ñoïc saùch ñeán “taùnh töông caän daõ, taäp töông vieãn daõ”, Sö noùi: Phaøm thaùnh voán moät theå, do taäp neân sai khaùc, toâi bieát ñoù roài. Sö lieàn ñeán Thaønh ñoâ laøm ñoà ñeä Sö Thanh Thôùi ôû Loäc Uyeån. Ñeán naêm möôøi chín tuoåi, Sö caïo toùc thoï giôùi cuï tuùc. Sö Thanh Thôùi daïy ñeán chuøa Ñaïi Töø hoïc Khôûi Tín Luaän. Sö lieàn veà phoøng naèm, Thanh Thôùi hoûi lyù do. Sö thöa: Ñaõ noùi chaùnh tín Ñaïi thöøa, haù ôû lôøi noùi maø coù theå roõ. Sö beøn caát böôùc tham thieàn.

Sö ñeán yeát kieán Phuø Dung taïi Ñaïi Hoàng. Moãi ñeâm Sö thöôøng ngoài thieàn haønh lang treân gaùc, gaëp gioù thoåi tuyeát moûng taït vaøo, laïi nghe tieáng la aên troäm, lieàn coù sôû ñaéc. Sau ñoù, Sö töø Phuø Dung ñi. Ñeán khoaûng nieân hieäu Ñaïi Quan (1107-1111), Phuø Dung maéc naïn. Sö töø Tam Ngoâ muoán dôøi ñeán Nghi Thuûy, ñöùa daãn ñöôøng ñi laïc, Sö caàm gaäy goõ ñoù, boãng nhieân ñaïi ngoä. Sö than: Ñaát naøy ñaâu khoâng phaûi Ngao Sôn ö? Sö ñeán Nghi Thuûy, Phuø Dung troâng thaáy vui veû noùi: Noái thaïnh toâng ta haún laø boïn ngöôi vaäy. Nhaân ñaây, Sö ôû laïi treân bôø hoà nhieàu naêm.

Sau Sö nhaän truï chuøa Chieâu Ñeà, roài dôøi ñeán Cam Loà Tam Toå. Ñeán nieân hieäu Tuyeân Hoøa coù chieáu boå Sö truï Vieân Thoâng. Sau rôøi Vieân Thoâng truï ôû Phaàn Ñaøm.

Sö thöôïng ñöôøng: Phaät xöa noùi “khi ta môùi thaønh Chaùnh giaùc chính thaáy chuùng sanh treân ñaïi ñòa thaûy ñeàu thaønh Chaùnh giaùc”. Sau Ngaøi laïi noùi “saâu thaúm xa xoâi khoâng ngöôøi hay ñeán”. Keû khoâng kieán thöùc, kheùo ñaàu roàng ñuoâi raén. Sö lieàn xuoáng toøa.

Sö thöôïng ñöôøng: Chö Phaät quaù khöù ñaõ nhaäp Nieát-baøn roài, caû thaûy caùc ngöôi khoâng neân voùi nhôù; chö Phaät vò lai chöa ra ñôøi, caû thaûy caùc ngöôi khoâng neân voïng töôûng; chính hieän ngaøy nay ngöôi laø ngöôøi gì? Tham!

Sö thöôïng ñöôøng: Baù Di töï aûi, Lieãu Haï Hueä khoâng kính, quaân töû chaúng noi theo. Khi hai beân chaúng laäp, trung ñaïo chaúng an baøy thì theá naøo? Sö caàm caây gaäy noùi: Uyeân öông theâu roõ maëc oâng ngaém, chaúng naém kim vaøng trao cho ngöôøi.

Sö thöôïng ñöôøng: Döôùi cöûa thaùi döông dieäu xöôùng caøng cao, tröôùc nhaø minh nguyeät tri aâm laïi ít, chaúng khoûi thuyeàn ngang soâng laïch cheøo nhòp soùng xanh, xöôùng khuùc naêm Nghieâu hoøa nhaïc thanh bình, baùo caùo nhö theá khaép môøi thöøa ñöông, vöøa coù nghó nghò maây traéng bay muoân daëm.

Sö thöôïng ñöôøng: Xöa töï chaúng sanh nay cuõng chaúng dieät, laø cheát chaúng ñöôïc maãu möïc. Nôi ñaây xuaát sanh choán naøy dieät heát, laø haøm sanh chòu qui cuû.

Baäc ñaïi tröôïng phu caàn phaûi ôû trong doøng sanh töû, naèm trong röøng gai goùc, cuùi ngöôùc co duoãi tuøy cô laäp baøy, hay nhö theá ñoù laø duøng voâ löôïng phöông tieän trang nghieâm tam-muoäi, cöûa ñaïi giaûi thoaùt lieàn môû roäng theânh. Neáu chöa nhö theá, voâ löôïng phieàn naõo taát caû traàn lao ñöùng söïng tröôùc maët bít laáp ñöôøng xöa.

Sö thöôïng ñöôøng: Ngöôøi xöa noùi “rôi thaân theå deïp thoâng minh lìa hình boû trí ñoàng vôùi ñaïi ñaïo”, ngay baây giôø haõy noùi laø ngöôøi naøo san thi thô ñònh leã nhaïc, laïi thaáu hieåu chaêng? Leã raèng leã raèng luïa ngoïc laø theá ö? Nhaïc raèng nhaïc raèng chuoâng troáng laø theá ö?

Taêng hoûi: - Nghe Thaày noùi “choã maây toái toái rieâng Tuù phong baøy hieän, trong traêng môø môø aùnh nöôùc Phaàn Ñaøm sanh”, ñaâu chaúng phaûi caûnh Baûo Phong?

Sö ñaùp: - Neáu laø caûnh Baûo Phong nhôø ngöôi chín chaén xem.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø ngöôøi trong caûnh?

Sö ñaùp: - Xem laáy khi leänh haønh.

Taêng hoûi: - Chæ nhö nöông lôøi caàn hieåu toâng chôù töï laäp qui cuû, theá naøo laø toâng cuûa Hoøa thöôïng?

Sö ñaùp: - Neân bieát ngoaøi maây treân ngaøn choùt, rieâng coù tuøng linh söông laïnh mang.

Tuyeát rôi, Taêng hoûi: - Toå sö Taây sang thì khoâng hoûi, thôøi tieát nhaân duyeân vieäc theá naøo?

Sö ñaùp: - Moät maûnh hai maûnh ba boán maûnh, rôi trong con maét vaãn khoâng tieán.

Ñeán nieân hieäu Kieán Vieâm naêm thöù hai (1128) ngaøy muøng baûy thaùng gieâng, Sö tòch.

* 5. THIEÀN SÖ TOÅ TAÂM HOÁI ÑÖÔØNG HOAØNG LONG

Sö hoï OÅ, queâ ôû Thuûy Höng Nam Huøng, thuôû beù laøm thô sanh coù tieáng. Naêm möôøi chín tuoåi, Sö bò muø maét cha meï nguyeän cho xuaát gia, con maét Sö saùng laïi. Sö ñeán nöông vôùi Sa-moân Hueä Toaøn ôû chuøa Long Sôn. Naêm sau thi Kinh nghieäp, Sö chæ daâng thi lieàn ñöôïc xuaát gia. Sö tieáp truï vieän cuûa thaày chaúng thoï giôùi luaät.

Moät hoâm, Sö boû chuøa vaøo tuøng laâm yeát kieán Thieàn sö Vaên Duyeät ôû Vaân Phong, döøng laïi ñaây ba naêm. Sö khoå vì choã cöùng coûi coâ ñoäc, beøn caùo töø Thieàn

sö Duyeät ra ñi. Duyeät baûo: Haõy ñeán nöông vôùi Hueä Nam ôû Hoaøng Baù. Sö ñeán Hoaøng Baù ôû boán naêm, tuy tri höõu maø cô chaúng phaùt. Sö töø giaõ trôû laïi Vaân Phong, ñeán nôi Thieàn sö Duyeät ñaõ tòch. Nhaân ñoù, Sö ñeán töïa ôû Thaïch Söông maø khoâng coù tham vaán. Sö thöû xem Truyeàn Ñaêng ñeán ñoaïn: “Taêng hoûi Thieàn sö Ña Phöôùc: Theá naøo laø moät vöôøn tre cuûa Ña Phöôùc? Ña Phöôùc ñaùp: Moät caây hai caây nghieâng, Taêng thöa: Chaúng hieåu. Ña Phöôùc noùi: Ba caây boán caây cong.” Khi aáy, Sö lieàn giaùc ngoä hieåu roõ ñöôïc hai Thaày. Sö lieàn ñi thaúng ñeán Hoaøng Baù. Vöøa môùi traûi toïa cuï, Hueä Nam cöôøi noùi: Ngöôi vaøo thaát cuûa ta. Sö cuõng thích thuù vui möøng thöa: Vieäc lôùn xöa nay nhö theá, Hoøa thöôïng caàn gì daïy ngöôøi khaùn thoaïi, haï ngöõ, traêm caùch söu taàm? Hueä Nam ñaùp: Neáu chaúng daïy oâng taàm cöùu nhö theá, ñeán choã khoâng duïng taâm töï thaáy töï nhaän, laø ta ñaõ choân vuøi ngöôi vaäy. Sö thong thaû chìm laëng ôû trong chuùng, thöôøng ñeán thöa hoûi veà cuù ngöõ cuûa Vaân Moân. Hueä Nam baûo: Bieát laø vieäc beân lieàn thoâi, oâng duøng nhieàu coâng phu laøm gì? Sö thöa: Chaúng theá, con coøn coù chuùt nghi, chaúng ñeán voâ hoïc ñaâu hay baûy doïc taùm ngang xoay trôøi chuyeån ñaát? Hueä Nam höùa nhaän. Sau ñoù, Sö ñeán yeát kieán Thieàn sö Khaû Chaân ôû Phong Nham. Khaû Chaân tieáp Sö lôøi noùi raát laï. Sö döøng ôû ñaây hai naêm, Khaû Chaân qui tòch. Sö trôû laïi Hoaøng Baù, Hueä Nam daïy phaân toøa tieáp ñoä Taêng chuùng. Ñeán Hueä Nam dôøi truï Hoaøng Long, Sö sang yeát kieán Thieàn sö Hieåu Nguyeät ôû Phaàn Ñaøm. Hieåu Nguyeät duøng kinh luaän tinh nghóa ñöôïc nhaäp thaàn, nhöõng vò ñoàng haøng ôû caùc nôi nghe theá ñeàu cöôøi, baûo laø chuû yeáu khoâng töï heát ñi, laïi thaû moät caây caàu vaøo hang saâu. Sö noùi: Kia cho höõu ñaéc maø ñaéc giöõ tröôùc ngöøa sau, ta cho voâ hoïc maø hoïc traêm soâng veà bieån.

Sö do coù chuùt beänh döøng truï ôû Chöông Giang. Chuyeån vaän phaùn quan laø Haï YÛ Coâng coù nhaõ yù hoïc thieàn, gaëp Döông Kieät Thöù Coâng than raèng: Toâi ñeán Giang Taây haän khoâng gaëp ñöôïc Thieàn sö Hueä Nam. Thöù Coâng noùi: Coù Thöôïng toïa Toå Taâm ôû Chöông Giang, Coâng haõy ñeán thöa hoûi chaúng thieát gaëp Hueä Nam. YÛ Coâng lieàn ñeán ra maét Sö, cuøng ñaøm luaän tinh thaàn khoaùng ñaït, ñeán baøn veà Trieäu Luaän caâu “hoäi muoân vaät laøm chính mình vaø tình cuøng voâ tình chung moät theå”. Khi aáy coù con choù naèm döôùi baøn höông, Sö laáy caây thöôùc ñeø giaáy goõ con choù, laïi goõ caùi baøn, noùi: Con choù höõu tình neân ñi, caùi baøn voâ tình vaãn ôû, tình cuøng voâ tình ñaâu thaønh moät theå. YÛ Coâng khoâng theå ñaùp ñöôïc, Sö tieáp: Vöøa coù suy nghó lieàn thaønh phaùp dö, ñaâu töøng “hoäi muoân vaät laøm chính mình”?

Thieàn sö Hueä Nam qui tòch, Sö tieáp truï trì Hoaøng Long ngoùt möôøi hai naêm. Song taùnh Sö thöïc lô laø khoâng thích theo vieäc, naêm phen xin nghæ môùi ñöôïc raûnh vieäc nhaøn cö. Taï Caûnh OÂn, Söù traán thuù Ñaøm Chaâu thaáy Qui Sôn thieáu ngöôøi, ñeán thænh ba phen Sö vaãn töø choái. Sau Taï Caûnh OÂn thænh Sö ñeán Tröôøng Sa gaëp moät laàn. Sö lieàn ñeán. Caûnh OÂn caàu xin nghe phaùp yeáu. Sö vì

oâng noùi ñaïi cöông: “Ba thöøa möôøi hai phaàn giaùo, gioáng nhö noùi aên, chæ thöùc aên cho ngöôøi. Ñaõ nhôø ñoù noùi thöùc aên, coát nôi mình neám laáy. Chính mình neám ñöôïc, lieàn roõ bieát muøi vò kia laø maën laït cay ñaéng. Toå Ñaït-ma töø AÁn Ñoä sang chæ thaúng taâm ngöôøi thaáy taùnh thaønh Phaät cuõng laïi nhö theá. Chaân taùnh ñaõ nhaân vaên töï maø baøy, coát taïi chính mình thaáy ñöôïc. Neáu hay thaáy ñöôïc lieàn roõ bieát tröôùc maét laø chaân laø voïng laø sanh laø töû. Ñaõ roõ bieát chaân voïng sanh töû, xem laïi taát caû ngöõ ngoân vaên töï ñeàu laø lôøi noùi hieån baøy troïn khoâng coù nghóa thaät. Nhö nay khoâng hieåu beänh taïi choã naøo? Beänh taïi thaáy nghe hieåu bieát. Vì chaúng bieát nhö thaät choã ñeán meù chaân, nhaän caùi thaáy nghe hieåu bieát naøy laøm caùi sôû kieán cuûa chính mình. Ñaâu chaúng bieát, caùi thaáy nghe hieåu bieát naøy ñeàu nhaân tieàn traàn maø coù phaân bieät. Neáu khoâng caûnh giôùi tieàn traàn thì caùi thaáy nghe hieåu bieát naøy ñoàng vôùi loâng ruøa söøng thoû, troïn khoâng coù choã nöông.” Taï Caûnh OÂn nghe ñöôïc ñieàu chöa nghe.

*

Sö ñaùp caâu hoûi cuûa Haøn thò lang Toâng Coå raèng: Nhaân nghe: “khi xöa khai ngoä roãng theânh khoâng nghi, maø taäp khí töø voâ thuûy ñeán nay khoâng theå choùng döùt”. Song ngoaøi taâm khoâng dö moät phaùp, chaúng bieát phieàn naõo taäp khí laø vaät gì maø muoán döùt. Neáu khôûi taâm naøy trôû thaønh nhaän giaëc laøm con. Töø tröôùc ñeán giôø chæ coù ngoân thuyeát, cho ñeán theo beänh cho thuoác. Duø coù phieàn naõo taäp khí, chæ duøng tri kieán Nhö Lai trò noù, ñeàu laø lôøi quyeàn bieán phöông tieän daãn daïy. Neáu laø quyeát ñònh coù taäp khí ñeå trò, laïi laø ngoaøi taâm coù phaùp, maø coù theå heát aáy. Ví nhö con linh qui laáy ñuoâi khoûa daáu, daáu laïi hieän roõ, neân noùi ñem taâm duïng taâm laiï thaáy beänh saâu. Neáu hay saùng taâm, ngoaøi taâm khoâng phaùp, ngoaøi phaùp khoâng taâm, taâm phaùp ñaõ khoâng, laïi muoán daïy caùi gì heát.

Sö daïo kinh ñoâ, Phuï maõ ñoâ uùy laø Vöông Coâng Saên thaønh taâm leã ñoùn vaø caát am ôû ngoaøi Quoác moân. Sö ôû ñaây thôøi gian, laïi sang phöông Nam daïo Loâ Sôn. Baønh Khí Tö traán thuù Cöûu Giang gaëp Sö, Khí Tö thong dong hoûi: Khi ngöôøi laâm chung coù chæ quyeát chaêng? Sö ñaùp: Coù. Khí Tö thöa: Xin ñöôïc nghe lôøi naøy. Sö baûo: Ñôïi Khí Tö cheát lieàn noùi. Khí Tö ñöùng daäy kính troïng noùi: Vieäc naøy phaûi laø Hoøa thöôïng môùi ñöôïc.

Sö thöôøng laøm baøi keä:

Baát truï Ñöôøng trieàu töï Nhaøn vi Toáng ñòa Taêng Sanh nhai tam söï naïp Coá cöïu nhaát chi ñaèng Khaát thöïc tuøy duyeân khöù

Phuøng sôn nhaäm yù ñaêng Töông phuøng maïc töông tieáu Baát thò Laõnh Nam Naêng.

Dòch:

Chuøa trieàu Ñöôøng chaúng truï Laøm Taêng ñaát Toáng nhaøn Sanh nhai ba vaät chaùnh Coá cöïu moät caây heøo Tuøy duyeân ñi khaát thöïc Gaëp nuùi maëc tình leo Thaáy nhau chôù cöôøi mæm Chaúng phaûi Naêng Laõnh Nam.

Ñoïc baøi thô naøy khaû dó thaáy ñöôïc phaåm caùch cuûa Sö.

*

Sö tuoåi ñaõ giaø laïi dôøi am vaøo choán röøng saâu, baët ngöôøi lui tôùi hôn hai möôi naêm. Moãi khi ñeán ngaøy kî cuûa Thieàn sö Hueä Nam, Sö laøm baøi keä:

Tích nhaân khöù thôøi thò kim nhaät Kim nhaät y nhieân nhaân baát lai Kim kyù baát lai tích baát vaõng Baïch vaân löu thuûy phong boài hoài Thuøy vaân: Bình xích bình, tröïc trung hoaøn höõu khuùc Thuøy vaân: Vaät lyù teà, chuûng ma hoaøn ñaéc tuùc. Khaû laân trì truïc thieân haï nhaân Luïc luïc nguyeân lai tam thaäp luïc.

Dòch:

Ngöôøi xöa ra ñi ngaøy naøy thöïc Ngaøy nay nhö cuõ ngöôøi chaúng veà Nay ñaõ chaúng veà xöa chaúng ñeán Maây traéng nöôùc troâi gioù quaån quanh Ai baûo: Caân thöôùc baèng, trong ngay laïi coù cong Ai baûo: Vaät lyù ñoàng, gieo gai laïi ñöôïc luùa. Ñaùng thöông laän ñaän thaûy moïi ngöôøi Saùu saùu xöa nay laø baêm saùu.

Nieân hieäu Nguyeân Phuø naêm thöù ba (1100) giöõa ñeâm ngaøy möôøi saùu thaùng möôøi moät, Sö vieân tòch, thoï baûy möôi saùu tuoåi, naêm möôi laêm tuoåi haï. Vua ban hieäu laø Baûo Giaùc.

* 6. THIEÀN SÖ KHAÉC VAÊN CHÔN TÒNH

Ôû Phaàn Ñaøm

Sö hoï Trònh, queâ ôû Vaên Höông Thieåm Phuû. Hoï Trònh ôû theá tuïc phaàn lôùn laøm coâng khanh. Sö sanh ra coù nhöõng ñieàu quaùi laï, moà coâi meï sôùm, thôø döôõng maãu raát chí hieáu maø khoâng ñöôïc thöông. Döôõng maãu haø khaéc Sö moät caùch ñau khoå, cha oâng thöông xoùt baûo ñi du hoïc boán phöông. Sö ñeán Baéc Thaùp ôû Phuïc Chaâu nghe kyø tuùc Quaûng Coâng thuyeát phaùp, caûm ñoäng ñeán rôi leä. Sö ôû laïi ñaây thôø Quaûng Coâng laøm thaày. Quaûng Coâng cho Sö hieäu laø Khaéc Vaên. Ñeán naêm hai möôi laêm tuoåi thi sôû hoïc, ñöôïc xuaát gia thoï giôùi cuï tuùc. Sö hoïc kinh luaän ñeàu ñöôïc thaáu ñaùo. Sö ñi hoïc caùc lôùp giaùo lyù ôû Kinh Laïc, nhaân ñi kinh haønh taïi haønh lang ñieän Long Moân thaáy ñaép töôïng moät vò Tyø-kheo con maét nhö ôû trong ñònh. Boãng nhieân Sö töï maát, baûo ngöôøi baïn raèng: Choã ta chaát chöùa nhö Ngoâ Ñaïo Töû veõ ngöôøi vaät, tuy thaät laø kheùo maø chaúng phaûi soáng. Khi aáy, Sö boû ñi, noùi: Ta seõ sang phöông Nam hoïc ñaïo.

*

Nieân hieäu Trò Bình naêm thöù hai (1065), Sö an cö taïi Ñaïi Qui. Ban ñaàu nghe vò Taêng tuïng lôøi Vaân Moân, “Taêng hoûi: Phaät phaùp nhö traêng trong nöôùc phaûi chaêng, Vaân Moân ñaùp: soùng xanh khoâng ñöôøng thoaùt”, Sö hoaùt nhieân coù tænh. Khi aáy Thieàn sö Hueä Nam ñang ôû nuùi Hoaøng Baù, Sö tìm ñeán ñoù, gaëp Chôn Giaùc Duy Thaéng laøm Thuû toïa. Moät hoâm Hueä Nam nhaéc lôøi coå ñöùc: “nieäm taùn treân laàu chuoâng, troàng rau döôùi chaân giöôøng”, baûo chuùng haï ngöõ. Duy Thaéng noùi: Coïp maïnh ngoài ngay loä. Hueä Nam vui veû beøn thoái vieän ñeå Duy Thaéng truï. Thieàn sö Hueä Nam veà am Tích Thuùy an truï. Sö ñeán am ba phen maø lôøi noùi chaúng hôïp, töï noùi: Laõo naøy chæ laø Taêng tu haønh khoâng hieåu lôøi noùi cuûa ta. Sö ra ñi, ñeán Thuùy Nham yeát kieán Thieàn sö Thuaän. Thuaän tri kieán raát cao maø thích noùi saén bìm, neân caùc nôi goïi laø Thuaän baø giaø.

Thuaän hoûi Sö: - Vöøa rôøi choã naøo?

Sö thöa: - Hoaøng Baù.

Thuaän hoûi: - Am chuû ñöôïc an vui chaêng?

Sö thöa: - An vui.

Thuaän hoûi: - OÂng ngöôøi xöù naøo?

Sö thöa: - Quan Taây.

Thuaän baûo: - Sao lôøi noùi chaúng gioáng ngöôøi Quan Taây?

Sö thöa: - Ñi du hoïc hoài nhoû.

Thuaän hoûi: - Laøm Taêng taïi ñaâu?

Sö thöa: - Xuaát gia vôùi Hoøa thöôïng Quaûng taïi Baéc Thaùp. Hoøa thöôïng Quaûng cuøng Hoøa thöôïng Tuù ñoàng tham Song Tuyeàn UÙc.

Thuaän cöôøi noùi: - Thieàn sö Khoaûnh cuøng Noät Toå AÁn tham vaán hai vò ñaïi laõo naøy maø khoâng hieåu ngöõ thoaïi kia. Ñeán toâi hieän nay tham ñöôïc chuùt ít thieàn caàn thaáy hai vò maø ñaõ thieân hoùa. Thuaän laïi hoûi: Taân truï trì Hoaøng Long theá naøo?

Sö thöa: - Khoûe maïnh.

Thuaän noùi: - Y chæ haï ñöôïc moät chuyeån ngöõ hay lieàn truï Hoaøng Long, veà thieàn coøn chöa moäng thaáy.

Sö nhaân ñaây ñaïi ngoä toâng chæ Laâm Teá, lieàn thaáy choã duøng cuûa Hueä Nam, Sö beøn laøm maáy baøi tuïng gôûi veà. Hueä Nam ñoïc qua raát taùn thöôûng. Sö trôû veà tham leã.

Hueä Nam hoûi: - Töø choã naøo laïi?

Sö thöa: - Thuùy Nham.

Hueä Nam baûo: - Vöøa gaëp Laõo taêng khoâng ôû nhaø.

Sö hoûi: - Chöa bieát ñi ñaâu?

Hueä Nam noùi: - Phoå thænh ôû Thieân Thai, vaân du taïi Nam Nhaïc.

Sö thöa: - Neáu vaäy hoïc nhaân cuõng ñöôïc ñi töï taïi.

Hueä Nam hoûi: - Giaày mang döôùi chaân ñöôïc ôû ñaâu?

Sö thöa: - Loâ Sôn baûy traêm tieàn mua ñöôïc.

Hueä Nam baûo: - Ñaâu töøng töï taïi?

Sö chæ thöa: - Ñaâu töøng chaúng töï taïi.

Hueä Nam kinh ngaïc. ÔÛ ñaây thôøi gian laâu, Sö töø giaõ ñeán döôùi hoäi Thuùy Nham Thuaän.

*

Thieàn sö Hueä Nam truï Hoaøng Long, Sö cuøng ñeán ñoù.

Hueä Nam baûo: - “Vöøa roài sai thò giaû cuoán reøm, hoûi y: Khi cuoán reøm leân thì theá naøo? Y ñaùp: Xem thaáy thieân haï. Hoûi: Khi buoâng reøm xuoáng thì theá naøo? Y ñaùp: Nöôùc ræ chaúng thoâng. Hoûi: Khi chaúng cuoán chaúng buoâng thì theá naøo? Y ñaùp khoâng ñöôïc.” Ngöôi thöû ñaùp thay xem?

Sö thöa: - Hoøa thöôïng theá thò giaû xuoáng nhaø Nieát-baøn môùi ñöôïc.

Hueä Nam gaèn gioïng noùi: - Ngöôøi Quan Taây quaû khoâng ñaàu naõo, beøn nhìn Taêng beân caïnh.

Sö chæ vò Taêng aáy noùi: - Chæ vò Taêng naøy cuõng chöa moäng thaáy.

Hueä Nam cöôøi to.

*

Sau khi Thieàn sö Hueä Nam qui tòch, Sö daïo Hoaønh Nhaïc, trôû laïi thuû chuùng ôû Ngöôõng Sôn. Ñeán nieân hieäu Hy Ninh thöù naêm (1072), Sö ñeán Cao An, Thaùi thuù Tieàn Coâng Daëc Tieân Haàu ra maét Sö. Sö laïi ñeán ra maét Tieàn Coâng, trong bình phong coù con choù chaïy uøa ra suûa, Sö ñöùng traùnh moät beân.

Tieàn Coâng gieãu noùi: - Thieàn giaû vaãn hay giaùo hoùa raén coïp maø laïi sôï choù sao?

Sö ñaùp: - Coïp trong nuùi deã deïp, roàng giöõ nhaø khoù tröø.

Tieàn Coâng khen raèng: - Thaät danh chaúng doái.

Tieàn Coâng môøi Sö truï Ñoäng Sôn, sau truï Thoï Thaùnh.

Taïi Ñoäng Sôn, Sö thöôïng ñöôøng daïy chuùng: Döôùi cöûa Ñoäng Sôn coù khi hoøa buøn hôïp nöôùc, coù khi vaùch ñöùng ngaøn nhaãn. Caû thaûy caùc oâng! Nghó nhaèm choã hoøa buøn hôïp nöôùc thaáy Ñoäng Sôn. Ñoäng Sôn chaúng ôû choã hoøa buøn hôïp nöôùc. Nghó nhaèm choã vaùch ñöùng ngaøn nhaãn thaáy Ñoäng Sôn. Ñoäng Sôn chaúng ôû choã vaùch ñöùng ngaøn nhaãn. Nghó nhaèm taát caû choã thaáy Ñoäng Sôn. Ñoäng Sôn chaúng ôû taát caû choã. OÂng chaúng caàn thaáy daây muõi cuûa Ñoäng Sôn. ÔÛ trong tay Ñoäng Sôn, toan nguû meâ naém daây muõi keùo moät caùi, chæ thaáy con maét ñònh ñoäng laïi chaúng bieát nhau. Laïi chaúng caàn bieát Ñoäng Sôn, haõy bieát chính mình laø ñöôïc.

*

Sö truï trì ñöôïc möôøi hai naêm, chaùn söï oàn naùo, xin nghæ vieäc ñi daïo Tam Ngoâ. Khi Sö ñeán Kim Laêng, Vöông Kinh Coâng môùi veà höu ôû taïi Ñònh Laâm, nghe Sö ñeán ra nghinh ñoùn. OÂng raát vui möøng ñaøm ñaïo troïn ngaøy.

Coâng hoûi: - Caùc kinh ôû ñaàu ñeàu coù neâu thôøi, xöù, rieâng kinh Vieân Giaùc khoâng thaáy laø sao?

Sö ñaùp: - Giaùo lyù ñoán ngoä dieãn baøy laø chæ thaúng cho chuùng sanh choã nhaät duïng hieän tieàn chaúng thuoäc xöa nay. Hieän nay Laõo taêng cuøng Töôùng coâng ñeàu nhaäp Ñaïi Quang Minh taïng, du hí tam-muoäi laãn laøm chuû khaùch khoâng can döï thôøi xöù.

Kinh Coâng raát vui, cuøng em laäp moät ngoâi chuøa, thænh Sö laøm Toå khai sôn thöù nhaát.

*

Sö ñaêng toøa noùi: Ñaïi chuùng! Moät hoäi ngaøy nay caàn bieát chaêng? Laø tònh duyeân thôøi tieát thaønh Phaät cuûa ñaïi chuùng. Hoäi hoâm nay laø do Thöøa töôùng Kinh Quoác Coâng cuøng Phaùn Phuû Taû thöøa cuùng nhaø, hieán vöôøn röøng laøm chuøa, thænh Sôn taêng xieån döông Toå yù. Quí vò laïi hieåu chaêng? Chæ thaúng cho ñaïi chuùng töùc taâm kieán taùnh thaønh Phaät. Ñaïi chuùng tin ñöôïc chaêng? Neáu töï tin ñöôïc lieàn bieát taùnh mình xöa nay thaønh Phaät. Duø coù chöa tin cuõng seõ thaønh Phaät. Chæ vì meâ ñaõ laâu, chôït môùi nghe noùi thaät khoù maø tin ñöôïc. Taát caû thieän tri thöùc trong thieân haï xöa nay, taát caû thieàn ñaïo, taát caû ngöõ ngoân, ñeàu laø töø trong Phaät taùnh cuûa thieän tri thöùc löu xuaát döïng laäp. Song löu xuaát ñoù laø ngoïn, Phaät taùnh laø goác. Gaàn ñaây Phaät phaùp ñaùng thöông, phaàn nhieàu boû goác theo ngoïn, boäi chaùnh hôïp taø. Chæ nhaän ngoân cuù cuûa coå nhaân laøm thieàn laøm ñaïo, coù gì giao thieäp. Duø cho Toå Ñaït-ma Taây sang cuõng khoâng thieàn coù theå noùi, chæ coát ñaïi chuùng töï chöùng töï ngoä, töï thaønh Phaät, töï döïng laäp taát caû thieàn ñaïo. Huoáng laø thaàn thoâng bieán hoùa, chuùng sanh voán töï ñaày ñuû chaúng nhôø tìm beân ngoaøi. Hieän nay phaàn nhieàu ngöôøi tìm caàu beân ngoaøi, bôûi coäi goác töï khoâng coù choã ngoä, moät beà laøm khaùch ñeám traân baûo cho ngöôøi, troïn laø hö voïng chaúng khoûi troâi laên trong sanh töû. Ñaïi chuùng! Ngaøy nay hai Töôùng coâng kieán laäp ñaïi ñaïo traøng naøy, laøm ñaïi Phaät söï, ñöa chuùng sanh ra khoûi khoå troâi laên sanh töû, baøy hieän dieäu taâm tòch dieät roäng lôùn xöa nay, khai phaùt thaàn thoâng ñaïi quang minh taïng xöa nay. Chæ vì meâ neân ôû trong haøng phaøm phu, ngoä thì chính nay laø Hieàn Thaùnh. Ñaïi chuùng! Noùi nhieàu aét caùch ñaïo caøng xa, laøm troø cöôøi cho haøng ñaïo nhaân maét saùng, trong chuùng coù ngöôøi maét saùng chaêng? Thôøi nay Phaät phaùp laãn loän coát phaân taø chaùnh khieán moïi ngöôøi chaúng rôi vaøo taø kieán, laøm con maét chaùnh cho trôøi, ngöôøi. Coù chaêng? Coù chaêng? Sö im laëng giaây laâu noùi: Toâi troïn chaúng daùm khinh caùc ngöôøi, caùc ngöôøi ñeàu seõ laøm Phaät. Sö xuoáng toøa.

*

Kinh Coâng raát vui. OÂng keå ñaïo haïnh cuûa Sö taâu veà trieàu, vua ra chieáu ban hieäu cho Sö laø Chôn Tònh Thieàn sö. Khoâng bao laâu, Sö chaùn söï oàn naùo trôû veà Cao An caát am döôùi nuùi Cöûu Phong ñeå teân laø Ñaàu Laõo. Hoïc giaû boán phöông keùo ñeán. Ñöôïc saùu naêm, Sö laïi ra truï trì Qui Toâng. Hai naêm sau, Tröông Thieân Giaùc gaëp Sö ôû Loâ Sôn, coá thænh Sö truï trì Phaàn Ñaøm. Khoâng bao laâu, Sö lui veà ôû Vaân Am.

*

Nieân hieäu Suøng Ninh naêm ñaàu (1102) ngaøy muøng moät thaùng möôøi, Sö maéc beänh. Ñeán ngaøy raèm, beänh Sö nheï. Hoâm nay, Sö ñem moïi duïng cuï caàn thieát cuûa Sö phaân phoái cho ñeä töû heát. Giöõa ñeâm möôøi saùu, Sö taém goäi roài ngoài kieát giaø, chuùng thænh thuyeát phaùp, Sö cöôøi noùi:

Naêm nay baûy möôi taùm Boán ñaïi saép rôøi raõ Gioù löûa ñaõ ly taùn Saép ñi coøn gì noùi.

Noùi xong, Sö vieân tòch, thoï baûy möôi taùm tuoåi.

�

7. THIEÀN SÖ HOÀNG ANH Ôû Phaàn Ñaøm

Sö hoï Traàn, queâ ôû Thieäu Voõ, luùc beù thoâng minh maãn tieäp ñoïc saùch choùng thuoäc. Cha meï meán thöông cho hoïc laøm thô sanh, chuaån bò thi Tieán só, Sö xin xuaát gia töï theä boû aên, buoäc loøng cha meï phaûi cho.

*

Ñöôïc laøm ñaïi Taêng, Sö ñi hoûi ñaïo ñeán Taøo Sôn y chæ vôùi Kyø laõo Nhaõ Coâng. Thôøi gian khaù laâu, Sö töø giaõ leân Vaân Cö. Xem thaáy ôû ñaây nuùi khe tuyeät ñeïp, Sö ñònh choïn laøm choã ôû troïn ñôøi. Ñoïc Hoa Nghieâm Thaäp Minh Luaän ñeán “laø chaân trí tueä khoâng theå taùnh, vì khoâng hay töï bieát khoâng taùnh laø taùnh cuûa khoâng taùnh. Vì khoâng hay töï bieát khoâng taùnh, goïi laø voâ minh”. Hoa Nghieâm Ñeä Luïc Ñòa noùi “vì khoâng roõ ñeä nhaát nghóa, goïi laø voâ minh. Neân bieát chaân trí tueä voán khoâng taùnh neân khoâng hay töï lieãu. Neáu gaëp lieãu duyeân maø lieãu thì voâ minh dieät, ñaây laø yeáu moân thaønh Phaät”. Sö nguyeän ñem phaùp moân naøy laøm höng thònh Phaät giaùo. Song hieän nay caùc nôi ai coù theå noùi lôøi naøy, roài töï noùi: Coù oâng

giaø Tích Thuùy (Hueä Nam). Ngay ngaøy naøy, Sö ñeán Hoaøng Baù yeát kieán Thieàn sö Hueä Nam.

Ñeâm aáy noùi chuyeän ñeán saùng, Hueä Nam chæ quí meán maø chöa cho nhaäp thaát. Sö luoân luoân trình ngöõ, Hueä Nam chæ laëng thinh. Moät hoâm, nhaân laáy hoøm kinh, saåy tay ñaùnh rôi tieáng vang nheï, Sö lieàn ñoán ngoä, Sö chaïy thaúng ñeán phöông tröôïng trình baøy sôû ngoä.

Hueä Nam noùi: - Ngöôi laø anh huøng trong nhaø ta ñuû chaùnh nhaõn phaûi kheùo gìn giöõ.

Khi aáy trong hoäi nôi ñaây haøng long töôïng laãn loän, maø Sö nghò luaän vöôït haún laøm nghieâng caû boán toøa, tieáng taêm vang doäi.

Sö ñeán Song Laõnh, Thieàn sö Thuaän hoûi: - Laõo sö trong am thích hoûi hoïc giaû “deïp heát coå hoïng moâi löôõi noùi laáy moät caâu”, Thuû toïa töøng noùi ñöôïc chaêng?

Sö cöôøi roài noùi keä: - “Cha choàng neám giaám ba taác löôõi, coâ daâu röûa maët rôø truùng muõi, Ñaïo Ngoâ ñaùp thoaïi daây löng, Huyeàn Sa giôû saùch laø giaáy traéng.”

Khi aáy, Thuaän khen laø keû só danh khoâng uoång.

Nieân hieäu Hy Ninh naêm ñaàu (1068), Sö laõnh chuùng taïi chuøa Vieân Thoâng Loâ Sôn. Hoïc giaû qui tuï nhö choã Thieàn sö Hueä Nam. Muøa xuaân naêm sau, Hueä Nam vieân tòch, thaùng möôøi Sö nhaän lôøi thænh cuûa boán chuùng khai phaùp ôû Thaïch Moân.

Taêng hoûi: - Gaëp tröôøng thì ñuøa laø sao?

Sö ñaùp: - Loø hoàng chôït xuaát con ruøa saét.

Taêng hoûi: - Hieân nhaø treo troáng Sö thaân ñaùnh, ñaàu saøo traêm thöôùc vieäc theá naøo?

Sö ñaùp: - Sôn taêng chaúng tin keá soáng naøy.

Taêng suy nghó. Sö baûo: - Keû chaúng reân ræ.

Taêng leã baùi ñöùng daäy, buoâng goùc ca-sa xuoáng, hoûi: - Khi côûi y loät giaùp thì theá naøo?

Sö ñaùp: - Möøng ñöôïc soùi nöôùng roài, cung teân treo treân vaùch.

Taêng laïi vaét goùc ca-sa leân hoûi: - Khi chænh laïi y giaùp thì theá naøo?

Sö ñaùp: - Chaúng ñeán bôø OÂ Giang, bieát anh chöa chòu thoâi.

Taêng lieàn heùt. Sö baûo: - Kinh ta.

Taêng voã moät voã. Sö noùi: - Cuõng laø trong cheát ñöôïc soáng.

Taêng leã baùi. Sö noùi: - Seõ baûo taøi thaâu Yeân phaù Trieäu, nguyeân lai chæ laø keû baùn muoái laäu.

Sö baûo: - Thieàn ñöùc! Neáu hay moät nieäm hoài quang phaûn chieáu, nhaèm döôùi goùt chaân mình loät giaøy xem xeùt coi, ñaùng goïi laø cöûa ñoäng khe môû, laàu caùc lôùp lôùp, möôøi phöông khaép hieän haûi hoäi ñoàng baøy. Beøn laø phaøm thaùnh hieàn ngu nuùi soâng quaû ñaát duøng haûi aán tam-muoäi moät aán maø aán ñònh, laïi khoâng coù maûy may rôi soùt. Sôn taêng noùi nhö theá, neáu ôû trong chuùng coù baûn saéc naïp Taêng nghe ñoù, lieàn bòt tai maø ñi, kia cöôøi vôõ mieäng. Ñaïi chuùng haõy noùi, döôùi cöûa baûn saéc naïp Taêng laøm sao noùi moät caâu?

Sö im laëng giaây laâu noùi: - Beân trôøi tuyeát choân ngaøn thöôùc ñaù, cöûa ñoäng beân ñoâng gaõy caønh tuøng.

Sö thöôïng ñöôøng giaây laâu, nhìn xem ñaïi chuùng noùi: Thaïch Moân nguy hieåm coång saét chaéc, ñöa maét nhìn xem muoân nhaãn cao, traâu saét khoâng söøng xoâng ñöôïc vôõ, trong bieån Tyø-loâ daáy ba ñaøo. Haõy noùi chaúng dính ba ñaøo laøm sao noùi moät caâu? Sö im laëng giaây laâu noùi: - Moät caâu chaúng nghó Voâ Tröôùc hoûi, ñeán nay vaãn taïo daõ baøng Taêng. Sö haï toøa.

*

Sö truï chöa ñöôïc maáy naêm, thaùng saùu Tri söï tranh nhau, khoâng theå ngaên ñöôïc, Sö lieàn baûo chuùng: - Laõnh chuùng chaúng nghieâm, chaùnh toïa khoâng ñöùc, toâi coù theïn vôùi Hoaøng Long. Sö goïi Duy-na ñaùnh chuoâng hoïp chuùng, töø bieät ñi haønh cöôùc daën: - Sau khi toâi tòch hoûa thieâu roài laáy xöông ñeå trong thaùp Phoå Thoâng, ñeå thaáy cheát soáng khoâng rôøi thanh chuùng. Noùi xong, Sö tòch, thoï naêm möôi chín tuoåi.

* 8. THIEÀN SÖ THUÛ ÑOAN

Ôû Baïch Vaân Sö hoï Caùt, queâ ôû Haøn Döông, thuôû nhoû hoïc Nho, ñeán hai möôi tuoåi theo UÙc sôn chuû ôû Traø Laêng xuaát gia. Sö ñeán tham vaán Döông Kyø.

Moät hoâm Döông Kyø hoûi: Boån sö ngöôi laø ai?

Sö thöa: Hoøa thöôïng UÙc ôû Traø Laêng.

Döông Kyø baûo: - Ta nghe oâng aáy qua caàu bò teù coù tænh, laøm moät baøi keä kyø ñaëc, ngöôi coù nhôù chaêng?

Sö tuïng raèng:

Ngaõ höõu minh chaâu nhaát khoûa,

Cöûu bò traàn lao quan toûa, Kim trieäu traàn taän quang sanh, Chieáu phaù sôn haø vaïn ñoùa.

Dòch:

Ta coù moät vieân minh chaâu, Ñaõ laâu vuøi taïi traàn lao, Hoâm nay traàn saïch saùng chieáu, Soi toät nuùi soâng muoân thöù.

Döông Kyø cöôøi lieàn ñi. Sö ngaïc nhieân suoát ñeâm khoâng nguû. Hoâm sau, Sö ñeán thöa hoûi, gaëp ngaøy cuoái naêm, Döông Kyø hoûi:

- Ngöôi thaáy maáy ngöôøi haùt sôn ñoâng hoâm qua chaêng?

Sö thöa: - Thaáy.

Döông Kyø baûo: - Ngöôi coøn thua y moät baäc.

Sö laáy laøm laï thöa: - YÙ chæ theá naøo?

Döông Kyø baûo: - Y thích ngöôøi cöôøi, ngöôi sôï ngöôøi cöôøi.

Sö lieàn ñaïi ngoä. Sö haàu Döông Kyø thôøi gian khaù laâu, môùi töø ñi nôi khaùc.

Ñeán Loâ Phuï, Thieàn sö Noät ôû Vieân Thoâng cöû Sö truï trì chuøa Thöøa Thieân, tieáng taêm vang doäi. Keá Sö laïi truï Vieân Thoâng, Phaùp Hoa, Long Moân, Höng Hoùa, Haûi Hoäi, nôi naøo chuùng cuõng tuï hoïp raát ñoâng.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø Phaät?

Sö ñaùp: - Chaûo daàu khoâng choã laïnh.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø ñaïi yù Phaät phaùp?

Sö ñaùp: - Ñaùy nöôùc thaû traùi baàu.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø yù Toå sö töø Taây sang?

Sö ñaùp: - Quaï bay thoû chaïy.

Taêng hoûi: - Chaúng caàu chö Thaùnh chaúng troïng kyû linh, chöa phaûi laø vieäc phaàn treân cuûa naïp Taêng, theá naøo laø phaàn treân cuûa naïp Taêng?

Sö ñaùp: - Nöôùc cheát chaúng chöùa roàng.

Taêng hoûi: - Khi theá aáy ñi thì sao?

Sö ñaùp: - Löøa cheát ngöôi.

Sö thöôïng ñöôøng: Chim coù hai caùnh bay chaúng xa gaàn, ñöôøng bay moät goùc ñi khoâng tröôùc sau, haøng Taêng gia caùc oâng taàm thöôøng caàm muoãng buoâng ñuõa troïn noùi tri höõu, ñeán khi leo leân nuùi taïi sao laïi thôû gaáp. Chaúng thaáy noùi: “ngöôøi khoâng nghó xa aét coù lo gaàn”.

Sö daïy chuùng: Phaät ñaát chaúng ñoä nöôùc, Phaät goã chaúng ñoä löûa, Phaät vaøng chaúng ñoä loø ñuùc, Phaät thaät ngoài ôû trong. Ñaïi chuùng! OÂng giaø Trieäu Chaâu moät luùc ñem möôøi hai phaàn xöông taùm muoân boán ngaøn loã chaân loâng doàn vaøo trong loøng caùc oâng roài. Ngaøy nay Vieân Thoâng (Sö) troâng thaáy baát bình vì ngöôøi xöa noùi ra. Sö laáy tay voã giöôøng thieàn noùi: Neân bieát nuùi bieån veà minh chuû, chöa tin caøn khoân laáp ngöôøi laønh.

Sö daïy chuùng: Thaân Phaät ñaày daãy nôi phaùp giôùi, khaép hieän tröôùc taát caû quaàn sanh, tuøy duyeân caûm öùng ñaâu chaúng khaép, maø thöôøng ôû nôi toøa boà-ñeà. Ñaïi chuùng! Theá naøo noùi ñaïo lyù tuøy duyeân caûm öùng? Chæ laø khoaûng khaûy moùng tay caû ñaïi ñòa haøm sanh caên cô moät luùc neân ñöôïc khaép ñuû, maø chöa ñoäng ñeán moät ñaàu maûy loâng, beøn noùi laø tuøy duyeân caûm öùng maø thöôøng ôû toøa naøy. Ví nhö Sôn taêng ngaøy nay nhaän thænh ñeán Phaùp Hoa, ngaøy mai cuøng ñaïi chuùng töø bieät nhau, vaøo trong huyeän khai ñöôøng roài môùi trôû veà vieän. Haõy noùi laïi lìa toøa naøy hay khoâng? Neáu noùi lìa laø vieäc thöôøng theá gian. Neáu noùi chaúng lìa, laøm sao thaáy ñöôïc vieäc chaúng lìa aáy? Ñaâu chaúng phaûi “voâ bieân coõi nöôùc kia ñaây chaúng caùch ñaàu maûy loâng, möôøi ñôøi xöa nay tröôùc sau chaúng lìa ñöông nieäm”? Laïi ñaâu chaúng phaûi “taát caû voâ taâm moät luùc töï khaép”? Neáu theá aáy chính laø caàm gaäy ñaäp maët traêng. Ñeán trong ñaây caàn phaûi ngoä môùi ñöôïc. Ngoä roài caàn phaûi gaëp ngöôøi môùi ñöôïc. Caùc oâng noùi ñaõ ngoä roài thì thoâi, laïi ñaâu caàn gaëp ngöôøi. Neáu ngoä roài gaëp ngöôøi, chính khi duoãi tay phöông tieän roõ raøng töï coù moät con ñöôøng xuaát thaân, chaúng laøm muø con maét hoïc giaû. Neáu chæ ngoä ñöôïc ñaàu caây caûi khoâ, chaúng nhöõng laøm muø con maét hoïc giaû, chính mình cöû ñoäng lieàn bò chaïm beùn ñöùt tay. Caùc oâng xem! “Thaày toâi laø Döông Kyø hoûi Sö oâng Töø Minh: Khi chim vaéng keâu chaõo cheït, maây töø vaøo nuùi chuøm thì theá naøo? Sö oâng ñaùp: Ta ñi trong coû raäm, ngöôi laïi vaøo thoân saâu. Thaày toâi thöa: Quan chaúng cho loït muõi kim, laïi xin moät caâu hoûi. Sö oâng lieàn heùt. Thaày toâi thöa: Kheùo heùt. Sö oâng laïi heùt. Thaày toâi cuõng heùt. Sö oâng heùt luoân hai tieáng. Thaày toâi lieàn leã baùi.” Ñaïi chuùng neân bieát, ngoä roài laïi gaëp ngöôøi laø: nhaèm treân ñaàu ñöôøng chöõ thaäp cuøng ngöôøi gaëp nhau, laïi ôû treân ngaøn ngoïn nuùi naém tay, nhaèm treân ngaøn ngoïn nuùi gaëp nhau, laïi ôû ñaàu ñöôøng chöõ thaäp naém tay. Vì theá Sôn taêng thöôøng coù tuïng “choã ôû ngöôøi kia ta

chaúng ôû, choã ñi ngöôøi kia ta chaúng ñi, chaúng phaûi vì ngöôøi khoù chung hoïp, troïn laø Taêng tuïc coát phaân minh”. Ñaây laø Sôn taêng saép ñi môû toang tuùi vaûi, moät luùc neùm ôû tröôùc maët moïi ngöôøi roài vaäy. Ngöôøi coù maét chôù laáy laøm laï. Traân troïng.

Sö thöôïng ñöôøng: Coå nhaân ñeå laïi moät lôøi nöûa caâu, khi chöa thaáu sôø ñeán gioáng heät vaùch saét, boãng nhieân moät hoâm sau khi nhìn ñöôïc thaáu, môùi bieát chính mình laø vaùch saét. Hieän nay laøm sao thaáu? Sö laïi noùi: Vaùch saét! Vaùch saét!

*

Sö thöôïng ñöôøng: Neáu quaû thaät ñöôïc moät phen xuaát haïn, lieàn nhaèm treân moät coïng coû hieän laàu quyønh ñieän ngoïc, neáu chöa quaû thaät ñöôïc moät phen xuaát haïn, duø coù laàu quyønh ñieän ngoïc laïi bò moät coïng coû che laáp, theá naøo ñöôïc xuaát haïn? Töï coù moät ñoâi tay kheùo aáy, ñaâu töøng xem nheï vuõ tam ñaøi.

*

Ñeán nieân hieäu Hy Ninh thöù naêm (1072), Sö vieân tòch, thoï boán möôi taùm tuoåi.

* 9. THIEÀN SÖ NHÔN DUÕNG

Ôû Baûo Ninh Sö hoï Truùc, queâ ôû Töù Minh, thuôû beù dung nhan tuaán tuù, coøn treû ñaõ laøm ñaïi Taêng, thoâng Thieân Thai giaùo. Sö ñeán tham vaán Thieàn sö Minh Giaùc ôû Tuyeát Ñaäu. Minh Giaùc thaàm bieát Sö seõ gaùnh vaùc ñaïi phaùp, noùi côït Sö laø: Toïa chuû Anh Töôøng. Sö noåi giaän xuoáng nuùi, troâng veà Tuyeát Ñaäu leã theà: Toâi ñôøi naøy ñi haønh cöôùc tham thieàn ñaïo lyù chaúng baèng Tuyeát Ñaäu theà chaúng trôû veà queâ. Sö lieàn ñeán Phaàn Ñaøm, maáy naêm maø nghi tình chöa tan.

*

Nghe tin Döông Kyø dôøi ñeán Vaân Caùi kheùo khai hoùa hoïc giaû, Sö lieàn ñi thaúng ñeán ñaây. Qua moät caâu ñoái ñaùp, Sö lieàn ñoán saùng taâm aán. Döông Kyø tòch, Sö theo Thieàn sö Thuû Ñoan laø baïn ñoàng hoïc nghieân cöùu cuøng toät choã huyeàn aùo.

Sau naøy, Sö truï ôû Baûo Ninh cho ñeán tòch. Coù vò Taêng hoûi: - Theá naøo laø Phaät?

Sö ñaùp: - Gaàn löûa tröôùc phoûng.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø ñaïo?

Sö ñaùp: - Trong buøn coù gai.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø ngöôøi trong ñaïo?

Sö ñaùp: - Raát kî ñaïp ñeán.

Taêng hoûi: - Coå nhaân noùi: “gioù laïnh thoåi laù ruïng, vaãn vui coá nhaân veà”, chöa bieát ai laø coá nhaân?

Sö ñaùp: - Hoøa thöôïng Döông Kyø vieân tòch ñaõ laâu.

Taêng hoûi: - Chính hieän nay laïi coù ngöôøi naøo laø tri aâm?

Sö ñaùp: - OÂng muø trong thoân thaàm gaät ñaàu.

Sö thöôïng ñöôøng: Sôn taêng hôn hai möôi laêm naêm quaûy ñaõy mang baùt nhaèm trong hoaøn haûi tham thieän tri thöùc hôn möôøi vò, nhaø mình troïn khoâng coù choã thaáy, coù vò toân tuùc gioáng nhö ñaù cöùng, tham vaán cuõng khoâng coù choã hay ñeå lôïi ích cho nhau, töø ñaây moät ñôøi chæ laøm ngöôøi khoâng hieåu chi caû, thaät töï ñaùng thöông. Boãng bò gioù nghieäp thoåi ñeán phuû Giang Ninh, voâ côù bò ngöôøi xoâ ñeán ñaàu ñöôøng chöõ thaäp, truï caùi vieän raùch, laøm chuû nhaân côm chaùo tieáp ñaõi keû Nam ngöôøi Baéc, vieäc baát ñaéc dó, tuøy thôøi coù muoái coù giaám ñuû chaùo ñuû côm, maëc tình qua ngaøy. Neáu laø Phaät phaùp, chaúng töøng moäng thaáy.

Sö thöôïng ñöôøng: Gioù thu maùt, vaän tuøng hay, khaùch chöa veà nhôù coá höông. Sö im laëng giaây laâu noùi: Naèm daøi treân giöôøng coù chaùo coù côm.

Sö thöôïng ñöôøng: Caønh phuïng keâu ñaát möa vôõ, saùng veà treân goái tieáng oanh haùt, eånh öông eách nhaùi moät luùc keâu, Dieäu Ñöùc Khoâng Sanh troïn chaúng hoäi, ba caùi thaønh quaàn, boán caùi thaønh ñoäi yeåu yeåu ñieäu ñieäu phieâu phieâu dieâu dieâu, nhaèm nam baéc ñoâng taây beû ñöôïc hoa leâ, hoa lyù moät voøng hai voøng.

* 10. THIEÀN SÖ THIEÄN BOÅN

Ôû Phaùp Vaân Sö hoï Ñoång, buoåi ñaàu queâ ôû thoân Troïng Thô Thaùi Khöông, oâng cha Sö ñeàu laøm quan ñaát Dónh beøn thaønh ngöôøi Dónh Chaâu. Meï Sö khoâng con ñeán tröôùc töôïng Phaät caàu khaån, khaán raèng: Ñöôïc con seõ cho laøm Phaät söï. Sau ñoù baø sanh ñöôïc Sö dung maïo trang nhaõ. Sö vöøa troøn moät tuoåi thì meï maát. Ñeán lôùn Sö hoïc roäng chí cao, song khoâng coù yù laøm quan, laïi tòch coác hoïc ñaïo. Sö nhaø ngheøo ôû aån nôi Buùt Coâng, yù chí cang cöôøng caû ngaøy ngoài laëng leõ.

*

Nieân hieäu Gia Höïu thöù taùm (1063), Sö ñeán kinh ñoâ ghi danh ôû vieän Ñòa Taïng Hieån Thaùnh, thi ñaäu laøm ñaïi Taêng. Thaày Vieân Thaønh vaø Luaät sö Hueä Traáp noùi vôùi ngöôøi: Thieän Boån sau naøy seõ noåi danh caû nöôùc. Nhaân ñoù baûo Sö hoïc Tyø-ni vaø nghe Phaùp Hoa. Ban ñeâm Sö moäng thaáy moät ñoàng töû gioáng nhö töôïng veõ Thieän Taøi chaép tay noùi: Nam. Ñeán thöùc, Sö noùi: Chö Thaùnh gia bò cho ta, muoán ta ñi phöông Nam thöa hoûi thieän tri thöùc.

*

Baáy giôø, Thieàn sö Vieân Chieáu ñang hoùa ñaïo ôû Trung Ngoâ. Sö ñeán Coâ Toâ yeát kieán Thieàn sö Vieân Chieáu taïi Thuïy Quang. ÔÛ ñaây, Sö thaâm ngoä ñöôïc toâng chæ, haàu haï naêm naêm ñaït toät choã huyeàn yeáu. Trí nghieân cöùu chieâm nghieäm cuûa Sö doïc ngang töï taïi, vöôït khoûi qui cuû taàm thöôøng.

Ñeán nieân hieäu Nguyeân Phong thöù baûy (1084) muøa xuaân, Sö dôøi Cöûu Giang daïo Hoaøi Sôn leã thaùp Toå. Meán caûnh nuùi röøng thanh lòch cuûa Phuø Sôn, Sö coù yù ôû ñaây troïn ñôøi, beøn truï taïi nuùi Ñaïi Tòch. Khaù laâu, Sö laïi bò thænh khai hoùa ôû chuøa Song Laâm taïi Vuï Chaâu. Vuøng Uyeân Ñoâng ñaïo tuïc raát suøng moä, goïi Sö laø Phoù Ñaïi só taùi sanh. Sau Sö dôøi truï chuøa Phuø Töø ôû Tieàn Ñöôøng noái tieáp Vieân Chieáu. ÔÛ ñaây chuùng ñeán treân ngaøn, thí chuû cung caáp vaãn ñaày ñuû.

*

Vua Thaàn Toâng nghe danh Sö, xuoáng chieáu môøi truï chuøa Phaùp Vaân taïi kinh ñoâ, ban hieäu laø Ñaïi Thoâng Thieàn sö. Sö thöôøng daïy chuùng: Thöôïng só duøng thaàn nghe phaùp, Trung só duøng taâm nghe phaùp, Haï só duøng tai nghe phaùp. Haõy noùi, laïi coù moät ngöôøi ñeán duøng caùi gì nghe? Sö caàm caây gaäy goõ giöôøng thieàn moät caùi noùi: Cao laø ñeán, thaáp laø ñeán, lanh laûnh vieân aâm theânh thang khaép, möôøi phöông trong ngoaøi laïi khoâng khaùc, chôù duøng khoâng daây maø töï troùi. Sö laïi noùi: AÙn Sôn thuyeát phaùp Chuû Sôn nghe, Chuû Sôn thuyeát phaùp AÙn Sôn nghe. AÙn Sôn Chuû Sôn moät luùc thuyeát, haõy noùi ñem caùi gì nghe? Quí vò! Neáu kheùo nghe, ba ñôøi chö Phaät noùi ra dieäu phaùp thaûy ñeàu hieän tieàn. Laïi coù chaêng? Chuøy saét khoâng loã vaãn vieäc roãi, cöôøi ngaát Tyø-da caây duøi xöa. Sö laïi noùi: Choã thaáy cuûa naïp Taêng nghòch thuaän khoù truøm, tieâu nhieân rieâng ñeán öùng vaät laïi veà, hoaëc cao nöông theá tuïc maø baøy, hoaëc deïp giaáu nôi buïi baëm. Naém ñöùng thì baêng sanh maët nöôùc, buoâng ñi thì treân gaám nôû hoa, laõo Loâ chaúng bieát ñi ñaâu taù, boùng trong maây traéng cöôøi haø haø. Sö heùt moät heùt xuoáng toøa.

Sö thöôïng ñöôøng im laëng giaây laâu noùi: Hieåu chaêng? Dieäu chæ cuûa Toå Phaät chæ ôû tröôùc maét, tueä nhaät tröôùc nuùi, maây sanh döôùi chaân, hoà trong soùng lôùn. Xa tieáp trôøi dao, chieàu haùt thuyeàn chaøi, ñeâm daïo traêng lau, ngaøy vui chôi treân

thuyeàn, nghe tieáng ty truùc. Laïi noùi nghe tieáng ngoä ñaïo, thaáy saéc minh taâm, gioáng nhö neùm ñi traùi ñaøo ngoït, leo nuùi beû leâ chua. Sö xuoáng toøa.

Sö töø xin truï am ôû Hoà Taây. Luùc truï am Sö ñoùng cöûa khoâng cuøng ngöôøi theá gaëp nhau ngoùt möôøi naêm. Haøng só ñaïi phu quí cao phong Sö muoán yeát kieán maø khoâng ñöôïc. Nieân hieäu Ñaïi Quan thöù ba (1109) thaùng möôøi hai, Sö co ba ngoùn tay noùi vôùi thò giaû: Chæ coù ba ngaøy. Ñuùng ba ngaøy sau Sö tòch.

* 11. THIEÀN SÖ TU NGUNG CHÖÙNG NGOÄ

Ôû Ñaàu Töû Sö hoï Löông, queâ ôû Trieäu Thaønh Taán Chaâu. Thuôû nhoû Sö chaúng leã mieáu thaàn, chaúng chòu ñi hoïc, thöôøng noùi: Seõ laøm thaày trôøi ngöôøi, ñaâu öa vieäc naøy. Sö beøn ñi daïo khaép nôi, ñeán phaùp tòch Thieàn sö Vieân Chieáu ôû Thuïy Quang Toâ Chaâu, thöa hoûi toâng chæ. Nhaân nhaéc laïi “Boà-taùt Voâ Tröôùc hoûi Thieân Thaân: Di-laëc noùi phaùp gì, Thieân Thaân ñaùp: noùi phaùp aáy”, Sö chôït coù tænh, töø ñaây sôùm chieàu thöa hoûi. Moät hoâm, ñi vaøo nhaø veä sinh ñeø nhaøo bình nöôùc ñoå beå, Sö tænh ngoä, laøm keä: “Moät khoaûng naøy, moät khoaûng naøy, muoân löôïng vaøng roøng cuõng phaûi tieâu. Treân ñaàu noùn, döôùi löng bao, gioù laønh traêng saùng ñaàu gaäy kheâu.” Töø ñaây tieáng Sö vang daäy.

*

Ban ñaàu Sö truï Tö Thoï ôû Thoï Chaâu, keá truï Thieáu Laâm ôû Taây Kinh, roài dôøi sang Chieâu Ñeà, sau truï Ñaàu Töû ôû Thô Chaâu, danh ñöùc caøng roäng, trong tuøng laâm ñoàng goïi laø “Ngung Hoa Nghieâm”.

*

Sö ñaêng toøa, coù vò Taêng vöøa ra. Sö noùi: - Laàm. Taêng thöa: - Choã naøo laø laàm?

Sö baûo: - Chaúng tin ta noùi.

Taêng hoûi: - Phaùp aáy bình ñaúng khoâng coù cao thaáp, vì sao Trieäu Chaâu laïi coù ba baäc tieáp ngöôøi?

Sö ñaùp: - Vaøo nöôùc thaáy ngöôøi daøi.

Taêng thöa: - Taïi sao hoïc nhaân chöa hoäi?

Sö baûo: - Goïi chaúng xoay ñaàu laø sao?

Taêng hoûi: - Theá naøo laø taâm Toå Toå truyeàn nhau?

Sö ñaùp: - Maáy sao quanh cung nguyeät.

Taêng hoûi: - Khi lieàn theá aáy ñi thì sao?

Sö ñaùp: - Baù Nhaïc taïm buoâng roi, ngöïa gaày khoe taùm gioûi.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø ñeä nhaát nghóa?

Sö ñaùp: - Traêm taïp nhaïp.

Sö laïi noùi: - Choùt nuùi Laêng-giaø ai hay gaù böôùc, tröôùc non Thieáu Thaát nöôùc ræ chaúng thoâng, chính khi aáy oâng giaø ñaàu vaøng môû ñöôïc mieäng, Taêng Hoà maét bieác môû ñöôïc maét. Tuy nhieân nhö theá, vieäc khoâng moät beà, tieân thaùnh may coù nghóa moân thöù hai, ñuû cuøng caùc ngöôøi noùi Ñoâng noùi Taây. Vì theá noùi: - Xuaân xanh haï tröôûng thu ruïng ñoâng khoâ, boán muøa thay ñoåi luaân chuyeån ñöôøng daøi. Ngöôi ngu taâm sanh kia ñaây, ngöôøi ñaït moät vò khoâng khaùc. Sö im laëng giaây laâu noùi: - Thieåm Phuû traâu saét nuoát voi lôùn, Gia Chaâu Phaät nhaèm aån tô sen. Sö laïi noùi: - Gioù xuaân caây xöa goõ, muø sôùm phuû soâng haøn, moãi moãi ñeàu baøy hieän, baøy hieän cuõng sai laàm, xem xem ngay ñaây laø gì? Laøm gì keû maét saùng khoâng hang oå, nhaû chaúng ñöôïc, nhai chaúng beå. Sö heùt moät tieáng xuoáng toøa.

*

Sö ñaêng toøa noùi: Voøi voïi Thieáu Thaát haèng chaán quaàn phong, coù khi trong maây baøy ra, coù khi muø ñaäy khoâng daáu, coù khi chôït hieän ôû tröôùc, coù mieäng noùi chaúng ñöôïc, bò ngöôøi goïi laø Taêng Hoà nhìn vaùch. Caùc nhaân giaû! Laøm sao khoûi ñöôïc loãi naøy, thoâi thoâi chaúng baèng giöõ khoùa. Sö laïi noùi: - Gioït söông saøn coû, tieáng gioù caây xöa, traêng saùng roïi ngaøn nuùi saéc haøn, soâng trong troâi muoân khoaûnh soùng moøi, nôi ñaây tieán ñöôïc cuøng quí vò caét ñöùt caùc doøng. Neáu chöa nhö theá, chaúng khoûi theo moøi ñuoåi soùng. Thí nhö nöôùc trong soâng, chaûy xieát ñua nhau qua, moãi moãi chaúng bieát nhau, caùc phaùp cuõng nhö theá. Sö caàm caây gaäy noùi: - Caây gaäy laø caùc phaùp, laø bieát nhau chaúng bieát nhau? Neáu bieát nhau sôùm ñaõ bò bieát troùi, neáu chaúng bieát nhau nöông ñaâu chæ chuù. Sö lia caây gaäy moät caùi noùi: - Moät chöõ BIEÁT laø cöûa caùc thöù dieäu. Laïi noùi: Laàm! Sö xuoáng toøa.

*

Phuù Trònh Coâng moãi khi ñaøm luaän vôùi Sö, Sö lieàn cho laø phi, maø Trònh Coâng noùi lyù khoâng thoâi. Moät hoâm, Sö baûo Trònh Coâng: Ñôïi ñöôïc Sôn taêng gaät ñaàu laø phaûi. Töø ñaây Trònh Coâng noùi ra, Sö ñeàu laéc ñaàu chöa töøng coù ñaùp. Chôït moät hoâm giöõa ñeâm Trònh Coâng chôït tænh, thaúng ñeán goõ cöûa. Sö ñaõ ñoùng cöûa nguû, nghe tieáng lieàn goïi: - Töôùng coâng ñaùng möøng vieäc lôùn ñaõ xong, ñeâm

khuya laïi chaúng môû cöûa saùng sôùm gaëp nhau. Ñeán saùng gaëp nhau, Sö thaáy ôû xa, chöa noùi moät caâu ñaõ gaät ñaàu. Trònh Coâng raát vui.

* 12. THIEÀN SÖ THIEÄN NINH PHAÙP AÁN

Ôû Kim Sôn Sö ngöôøi Giang Chaâu, xuaát gia vôùi Hoøa thöôïng truï trì chuøa Cam Loà. Sö ñeán phaùp hoäi Vieân Chieáu thaày troø cô caûm duyeân hôïp töø xöa. Tröôùc tieân, Sö truï chuøa Vaïn Thoï phaùp taéc raát nghieâm chænh, laáy mình laøm maãu möïc, chuùng ñeàu kính phuïc.

*

Sö thöôïng ñöôøng, coù vò Taêng ra hoûi: - Thieân Hoaøng noùi theá aáy, Long Ñaøm noùi theá aáy, chöa bieát Hoøa thöôïng noùi theá naøo?

Sö noùi: - Tay caàm roi baïch ngoïc, ly chaâu troïn ñaäp naùt.

Taêng thöa: - Thoái thaân coù phaàn.

Sö baûo: - Bieát loãi aét caûi.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø yù Toå sö Taây sang?

Sö baûo: - Ñuoâi caân khoâng quaû.

Taêng hoûi: - YÙ naøy theá naøo?

Sö ñaùp: - Ñaáu vuoâng coù ñaùy.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø Phaät?

Sö ñaùp: - Maøy nhö traêng khuyeát, maét tôï sao baêng.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø Phaùp?

Sö ñaùp: - Nghóa lieät chen nhau, sao chia ñoàng roäng.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø Taêng?

Sö ñaùp: - Daùng xöa oai veä yù khí tröôïng phu.

Taêng hoûi: - Gaäy tre tuøy thaân gaëp tröôøng thì ñuøa, ngaøy nay môû tröôøng thi Phaät, thænh Thaày phöông tieän?

Sö baûo: - Vaên chaúng theâm ñieåm.

Taêng thöa: - Ñaùng goïi xöa nay ít nghe.

Sö baûo: - Laø ñeà muïc gì?

Taêng suy nghó. Sö lieàn ñaùnh, beøn nhìn taû höõu noùi: - Taïi maét noùi thaáy, taïi tai noùi nghe, taïi muõi noùi ngöûi, taïi löôõi luaän baøn, taïi thaân chaïm bieát, taïi yù phan duyeân, tuy nhieân nhö theá, chæ thaáy ñaàu duøi beùn, chaúng thaáy ñaàu xuoång luït. Neáu laø Vaïn Thoï thì chaúng theá, coù maét nhìn chaúng thaáy, coù tai laéng chaúng nghe, coù muõi chaúng bieát muøi, coù löôõi khoâng ñaøm luaän, coù thaân chaúng chaïm bieát, coù yù chaúng phan duyeân, moät nieäm töông öng saùu caên giaûi thoaùt. Daùm hoûi chö Thieàn ñöùc! Haõy noùi cuøng tröôùc laø ñoàng hay khaùc? Neáu coù naïp Taêng ñuû maét ra ñaây thoâng tin töùc, neáu khoâng laïi vì moïi ngöôøi lôùp lôùp chuù phaù: Buoâng ra thì xe ngöïa laïi qua, naém laïi thì döôùi treân chaúng coù, neáu laø haøng taùc gia thaïo chieán, maëc tình phaûi quaáy ñeø loät.

Sö noùi: Naém maùy huyeàn ôû trong tay, treo göông xöa ôû tröôùc ñaøi, coù yeâu nghieät gì daùm choáng cöï, ñaùng goïi saùng ngôøi phaùp giôùi töï tha maø caûnh trí toaøn thaâu, rôõ rôõ chaân nguyeân kia ñaây maø thaùnh phaøm ñeàu vaéng. Do ñaây maø suy, Taêng ñöôøng Phaät ñieän ñoái saéc hieän thaân, kho truø ba cöûa cuøng baøy vieäc aáy, chæ môøi beû gaõy caây gaäy nhaèm tröôùc maét tham laáy.

*

Sö noùi: Neáu laø baøn thieàn noùi ñaïo, lieàn thaáy coù sanh dieät, laïi nhaéc vieäc xöa nay, gioáng heät chaúng xem thôøi tieát, ñeâm qua gioù taùp möa sa, saùng nay choùng tröø noùng böùc, ñeán ñaây kheùo hay tham toû, Ñaït-ma meâ laø chaúng khaùc.

*

Sö noùi: Caû ñaïi ñòa chöa töøng coù moät ngöôøi chaân chaùnh neâu baøy toâng giaùo. Neáu coù moät ngöôøi neâu baøy toâng giaùo, ngöôøi caû ñaïi ñòa ñeàu phaûi coät chaët ñaàu löôõi. Ñaâu phaûi baûo quí vò baët döùt thaáy nghe kheá hôïp ñaïo naøy hay sao? Neáu kieán giaûi nhö theá thí nhö duøng löûa ñom ñoùm ñoát nuùi Tu-di, traûi qua traàn sa kieáp troïn khoâng theå ñöôïc. Ñaâu chaúng bieát Thaùnh xöa chæ daïy, coát yeáu ngöôøi sau thaáy ñuùng, ngöôøi ñaït thaáy ñuùng xöa nay ít nghe, thaáu tröôùc toät sau. Buoâng ñi, lôøi lôøi thaáy thaät, caâu caâu saùng toâng; naém laïi, maét maét tuøy phöông, saùng ngôøi rieâng ñöùng, nhaèm choã naøo thaáy coå nhaân? Sö im laëng giaây laâu noùi: Phaûi bieát bieån nuùi veà minh chuû, chöa tin caøn khoân rieâng coù trôøi.

* 13. THIEÀN SÖ DUY NHAÏC PHAÄT NHAÄT

Ôû Tònh Nhôn

Sö hoï Traàn, queâ ôû Tröôøng Kheâ Phöôùc Chaâu, luùc baûy tuoåi theo Thöôïng nhaân Trieät ôû vieän Taây Laâm xuaát gia. Ñeán lôùn, Sö ñi tham vaán thieän tri thöùc, ñeán phaùp hoäi Vieân Chieáu döøng laïi ñaây. Sö ñöùng haàu nghe nhaéc laïi nhaân duyeân “kieáp hoûa ñoång nhieân”, hoaùt nhieân coù tænh. Sö ôû ñaây haàu haï khaù laâu. Sau Sö ñeán truï chuøa Thöøa Thieân ôû Thöôøng Chaâu, keá ñeán chuøa Hoa Nghieâm ôû Ñoâng Kinh, sau cuøng chuøa Tònh Nhôn ôû Ñoâng Kinh.

Ngaøy khai ñöôøng, vua Trieát Toâng sai Trung söù nieâm höông. Sö leân toøa vaán ñaùp xong, beøn noùi: Phaùp moân naøy chaúng ôû doø baãy, ñaâu can heä vaán ñaùp, duø cho toät möôøi phöông coõi nöôùc nghieàn laøm vi traàn, moãi moãi vi traàn ñeàu laøm naïp Taêng, moãi vò nhö ngaøi Xaù-lôïi-phaát, Maõn Töø Töû bieän luaän thaáu trôøi baët maùy traàn theá, ñeán trong aáy moät ñieåm duøng cuõng chaúng ñöôïc. Vì côù sao? Chuùng sanh cuøng Phaät vieân dung töï hay bình ñaúng, moãi ngöôøi loã muõi thaáu trôøi, moãi moãi vaùch ñöùng ngaøn nhaãn. Bôûi chaúng bieát chaân theo voïng chuyeån, phaùp ñuoåi duyeân dôøi, töï meâ linh quang luoáng gieo vaøo ñöôøng khaùc. Vì theá, vua Phaùp phaù höõu vaän loøng töø voâ duyeân, taïo thuyeàn cheøo ba thöøa vôùt naêm taùnh laên loän trong soùng voã, boùng traêng ôû ñaàm trong, tieáng chuoâng trong ñeâm vaéng, cho neân coù “traâu ñaát Hoaøi aên luùa, giaù gaïo Loâ Laêng maéc”. Laïi chaúng khoûi nhoïc Sô toå Ñaït-ma ñeán nöôùc naøy, giaùo ngoaïi hoa laêng, chaúng maøi gaïch laøm göông, trong aùo coù chaâu ly, chaúng ñeám chaâu baùu cho ngöôøi, chöa treo buoàm xöa, thaáy thaønh coâng aùn. Do ñoù, ngoä laáy dieän muïc khoâng ngoä, meâ laø chaúng meâ coång laøng, ba ñôøi chaúng rieâng möôøi phöông ñoàng baøy, ñaát ruoäng nhaø mình caây khoâ sanh caønh, loø höông mieáu coå tro laïnh laïi phaùt löûa. Ñaâu chaúng taát caû ngöõ ngoân vaên töï, tö sanh saûn nghieäp cuøng thaät töôùng chaúng traùi nhau. Neáu vaäy, “döôùi caây khoâng boùng neân ñoàng thuyeàn” ngö oâng ñaùnh troáng muùa haùt, “giöõa coù vaøng roøng ñaày moät nöôùc”. Laõo giaø aâu ca ñoàng vui thaêng bình, ñoàng leân coõi thoï, töï laø trôøi daøi ñaát saâu bieån laëng soâng trong. Haõy noùi cuøng vui thaêng bình moät caâu laøm sao noùi? Sö im laëng giaây laâu noùi: La Phuø ñaùnh troáng Thieàu Chaâu muùa. Ñöùng laâu traân troïng.

Vua raát haøi loøng ban hieäu laø Phaät Nhaät Thieàn sö.

�

ÑÔØI THÖÙ MÖÔØI BOÁN SAU LUÏC TOÅ I. TOÂNG TAØO ÑOÄNG ÑÔØI THÖÙ MÖÔØI A. NOÁI PHAÙP THIEÀN SÖ TÖÛ THUAÀN COÙ 9 VÒ:

1. Thieàn sö Chaùnh Giaùc ôû Thieân Ñoàng 2. Thieàn sö Thanh Lieãu ôû Tröôøng Loâ

B. NOÁI PHAÙP THIEÀN SÖ DUY CHIEÁU COÙ 9 VÒ:

1. Thieàn sö Ñöùc Chæ ôû Vieân Thoâng 2. Thieàn sö Caûnh Thaâm Trí Thoâng

II. TOÂNG LAÂM TEÁ ÑÔØI THÖÙ MÖÔØI A. PHAÙI HOAØNG LONG a- NOÁI PHAÙP THIEÀN SÖ TOÅ TAÂM COÙ 47 VÒ:

1. Thieàn sö Ngoä Taân ôû Hoaøng Long 2. Thieàn sö Duy Thanh ôû Linh Nguyeân Hoaøng Long

b- NOÁI PHAÙP THIEÀN SÖ KHAÉC VAÊN COÙ 38 VÒ:

1. Thieàn sö Tuøng Duyeät ôû Ñaåu Suaát 2. Thieàn sö Haïo Phaät Chieáu ôû Phaùp Vaân 3. Thieàn sö Vaên Chuaån ôû Phaàn Ñaøm

B. PHAÙI DÖÔNG KYØ a- NOÁI PHAÙP THIEÀN SÖ THUÛ ÑOAN COÙ 12 VÒ:

1. Thieàn sö Phaùp Dieãn ôû Nguõ Toå 2. Thieàn sö Trí Boån ôû Vaân Caùi

b- NOÁI PHAÙP THIEÀN SÖ NHÔN DUÕNG COÙ 12 VÒ:

1. Thieàn sö Nhaät Ích ôû Thöôïng Phöông

III. TOÂNG VAÂN MOÂN ÑÔØI THÖÙ BAÛY A. NOÁI PHAÙP THIEÀN SÖ THIEÄN BOÅN COÙ 69 VÒ:

1. Thieàn sö Sôû Minh ôû Tònh Töø 2. Thieàn sö Dieäu Traïm Tö Hueä ôû Tuyeát Phong 3. Thieàn sö Chí Tuyeàn ôû Vaân Phong

*

14. THIEÀN SÖ CHAÙNH GIAÙC HIEÄU HOAÈNG TRÍ

Ôû Thieân Ñoàng Minh Chaâu - (1069 - 1135)

Sö hoï Lyù, queâ ôû Thaáp Chaâu, meï Sö moäng thaáy moät vò Taêng ôû Nguõ Ñaøi côûi chieác voøng mang vaøo caùnh tay maët baø. Sau ñoù, baø thoï thai Sö. Trong luùc mang thai, baø gìn giöõ trai giôùi caån maät. Sö sanh ra, caùnh tay maët noåi quaàng gioáng chieác voøng. OÂng noäi vaø cha Sö tham thieàn vôùi Thieàn sö Phaät-ñaø Toân ñaõ laâu. Phaät-ñaø chæ Sö noùi vôùi cha Sö raèng: Ñöùa beù naøy ñaïo vaän raát toát, chaúng phaûi laø ngöôøi ôû trong traàn ai. Neáu xuaát gia aét laøm phaùp khí. Naêm möôøi moät tuoåi, Sö ñöôïc ñoä ôû Tònh Minh Boån Toâng. Naêm möôøi boán tuoåi, Sö thoï giôùi cuï tuùc. Naêm möôøi taùm tuoåi, Sö ñi du phöông. Khi saép ra ñi, Sö thöa vôùi oâng noäi raèng: “Neáu con khoâng phaùt minh vieäc lôùn, theà khoâng trôû veà.”

Sö ñeán Höông Sôn chuøa Tònh Nhôn cuûa Thieàn sö Thaønh. Thieàn sö Thaønh moät phen troâng thaáy Sö lieàn höùa nhaän. Moät hoâm, Sö nghe vò Taêng tuïng kinh Phaùp Hoa ñeán caâu “con maét do cha meï sanh haún thaáy ba ngaøn theá giôùi”, boãng nhieân coù tænh. Sö lieàn ñeán tröôïng thaát trình baøy choã ngoä. Thieàn sö Thaønh chæ höông treân ñaøi hoûi: - Trong ñaây laø vaät gì?

Sö thöa: - Laø taâm haïnh gì?

Thieàn sö Thaønh hoûi: - Choã ngoä cuûa ngöôi laïi theá naøo?

Sö laáy tay veõ moät töôùng troøn ñeå trình, laïi neùm ra phía sau.

Thieàn sö Thaønh noùi: - Keû ñuøa hoøn ñaát coù giôùi haïn gì?

Sö thöa: - Laàm!

Thieàn sö Thaønh baûo: - Phaûi thaáy ngöôøi khaùc môùi ñöôïc.

Sö thöa: - Vaâng! Vaâng!

*

Sö ñeán Thieàn sö Töû Thuaàn Ñôn Haø. Ñôn Haø hoûi: - Theá naøo laø chính mình tröôùc khoâng kieáp?

Sö thöa: - Con eách nuoát traêng naèm ñaùy gieáng, canh ba chaúng möôïn cuoán reøm leân.

Ñôn Haø baûo: - Chöa phaûi, noùi laïi.

Sö suy nghó. Ñôn Haø ñaùnh moät phaát töû, noùi:

- Laïi noùi chaúng möôïn?

Sö ngay lôøi noùi ñoù ñaïi ngoä, lieàn ñaûnh leã.

Ñôn Haø baûo: - Sao chaúng noùi laáy moät caâu?

Sö thöa: - Ngaøy nay con maát tieàn bò toäi.

Ñôn Haø baûo: - Chöa raûnh ñeå laøm xong, ngöôi haõy ñi.

Ñôn Haø nhaän truï chuøa Ñaïi Hoàng, cöû Sö giöõ chöùc Thö kyù. Sau Ñôn Haø sai Sö thuû chuùng, soá ngöôøi ñaéc phaùp khaù ñoâng. Ñöôïc boán naêm, Sö dôøi ñeán Vieân Thoâng. Khi aáy, Thieàn sö Chôn Yeát môøi ñeán truï Tröôøng Loâ, sai Taêng ñi röôùc Sö. Sö ñeán, chuùng ra ngheânh ñoùn, troâng thaáy y phuïc cuûa Sö raùch röôùi ñeàu laáy laøm laï. Chôn Yeát sai thò giaû ñoåi giaøy môùi cho Sö. Sö baûo: - Toâi vì giaøy maø ñeán sao?

Caû chuùng nghe noùi heát loøng kính phuïc caàu thænh thuyeát phaùp. Sö ôû laïi ñaây laøm Ñeä nhaát toïa saùu naêm.

Sö ra truï trì chuøa Phoå Chieáu ôû Thaát Chaâu keá boå truï chuøa Vieân Thoâng, chuøa Naêng Nhôn ôû Thaùi Bình. Sau cuøng ñeán Thieân Ñoàng ôû Tröôøng Loâ. Nôi ñaây chaät heïp, Sö söûa sang khoaùng ñaït, Taêng chuùng ñua nhau ñeán tham vaán raát ñoâng.

Sö thöôïng ñöôøng: Gaùc vaøng reøm soå ai truyeàn tin nhaø, maøn ñoû phuû toái neùm chaân chaâu, chính khi aáy thaáy nghe coù choã chaúng ñeán, noùi naêng coù choã chaúng kòp, laøm sao thoâng ñöôïc tin töùc? Moäng veà ñeâm toái môø môø saùng, cöôøi chæ gia phong röïc rôõ xuaân.

Sö thöôïng ñöôøng: Taâm khoâng theå duyeân mieäng khoâng theå luaän, duø cho lui böôùc gaùnh vaùc, toái kî ñöông ñaàu chaïm huùy. Gioù maùt traêng trong beán ñoø xöa, thuyeàn ñeâm cheøo chuyeån löu ly daáy.

Sö thöôïng ñöôøng: Khoâng kieáp coù chaân toâng, tröôùc tieáng hoûi chính mình, ñoû cuøng keá soáng môùi, trong traéng gia phong xöa, quaû thaät ngoaøi tam thöøa, laëng leõ trong moät aán, trôû laïi ñi dò loaïi, muoân doøng töï veà ñoâng.

Sö thöôïng ñöôøng: Hoâm nay laø ngaøy ñöùc Thích-ca ñaûn sanh, Tröôøng Loâ chaúng bieát noùi thieàn cuøng quí vò veõ hình töôùng, chæ nhö khi coøn ôû trong thai baø Ma-da thì sao? Sö laáy phaát töû veõ töôùng naøy ( ), noùi: Chæ nhö khi laáy nöôùc trong taém saéc thaân laïi theá naøo? Sö laïi veõ töôùng naøy ( ), noùi: Khi ñi baûy böôùc, maét nhìn boán phöông, tay chæ trôøi tay chæ ñaát, thaønh ñaïo thuyeát phaùp thaàn thoâng bieán hoùa, trí tueä bieän taøi boán möôi chín naêm hôn ba traêm hoäi, noùi xanh luaän vaøng chæ Ñoâng veõ Taây, khi nhaäp Nieát-baøn laïi laø sao? Sö veõ töôùng naøy ( ), laïi noùi: Neáu laø keû Thieàn taêng ñuû maét aét laø nhaän nhau, kia neáu chöa ñöôïc theá, moãi moãi traûi qua môùi ñöôïc.

Sö thöôïng ñöôøng, Taêng ra hoûi: - Theá naøo laø ngöôøi nhaèm ñi?

Sö ñaùp: - Maây traéng gieo khe maát, nuùi xanh töïa khoâng cao.

Taêng thöa: - Theá naøo laø ngöôøi trôû laïi?

Sö ñaùp: - Toùc baïc ñaày ñaàu lìa hang nuùi, ñeâm toái xuyeân maây vaøo xoùm laøng.

Taêng thöa: - Theá naøo laø ngöôøi khoâng ñi khoâng laïi?

Sö ñaùp: - Gaùi ñaù keâu veà moäng tam giôùi, ngöôøi goã ngoài baët saùu cöûa an.

Sö laïi noùi: - Trong caâu saùng toâng thì deã, trong toâng bieän thaáu aét khoù. Sö im laëng giaây laâu noùi: Laïi hieåu chaêng? Gaø söông chöa gaùy Gia Laâm saùng, thaàm laëng haønh nhaân qua Tuyeát Sôn.

Taêng hoûi: - Khi moät maûy tô chaúng maéc thì theá naøo?

Sö ñaùp: - Hôïp nhau thuyeàn khaùch thaûy gay cheøo.

Taêng hoûi: - Trong kia vieäc theá naøo?

Sö ñaùp: - Ñao beùn buùa beùn cheû chaúng vaøo.

Taêng hoûi: - Khi mieäng ñaõy môû thì theá naøo?

Sö ñaùp: - Maëc tình chaän khe laáp suoái.

Taêng hoûi: - Khi lyù thanh hö cöùu kính khoâng thaân thì theá naøo?

Sö ñaùp: - Vaân maøu daáu chöa baøy, tin töùc khoù truyeàn ñeán.

Taêng thöa: - Moät böôùc thaàm dôøi huyeàn loä chuyeån, khaép thaân buoâng thoõng kieáp hoà khoâng.

Sö ñaùp: - Khi ñaûn sanh ñeán cha toaøn thaân khoâng soùt chieáu.

Taêng thöa: - Lyù ñaõ nhö theá söï laïi theá naøo?

Sö ñaùp: - Raønh reõ keùo veà vieäc phaân hoùa, maây öùng möôøi phöông laïi ngaïi gì.

Taêng thöa: - Theá aáy thì buïi buïi ñeàu hieän thaân baûn lai roài vaäy?

Sö ñaùp: - Thaáu taát caû saéc, sieâu taát caû taâm.

Taêng thöa: - Nhö lyù nhö söï laïi laø theá naøo?

Sö ñaùp: - Raén cheát treân ñöôøng thoâi chôù ñaäp, chieác gioû khoâng ñaùy boû mang veà.

Taêng thöa: - Vaøo chôï kheùo thoåi daøi, veà nhaø maëc aùo ngaén.

Sö ñaùp: - Ngöôøi goã treân nuùi ca, gaùi ñaù beân khe muùa.

Sö thöôïng ñöôøng: - Chö Thieàn ñöùc! Ngöôøi nuoát heát Phaät ba ñôøi, vì sao laïi môû mieäng chaúng ñöôïc? Ngöôøi soi thaáu boán thieân haï, vì sao nhaém maét chaúng

ñöôïc? Baûo ngöôøi nhieàu beänh hoaïn cuøng oâng ñoàng thôøi nieâm xong vaäy. Haõy laøm sao ñöôïc thaäp thaønh thaáu suoát ñi. Laïi hieåu chaêng? Cheû beå Hoa Sôn saéc noái nhau, khai thaáu Hoaøng Haø tieán ñeán bieån.

Sö truï trì ñöôïc cuùng khoâng möøng, cho ra khoâng chaùn, gaëp nhöõng naêm khoù khaên löông thöïc caïn maø vaãn nuoâi hôn vaïn chuùng. Sö thöôøng quaù ngoï khoâng aên.

Ñeán nieân hieäu Thieäu Höng (1135) thaùng chín naêm Ñinh Söûu, Sö ñi ra maét quan lieâu vaø ñaøn vieät trong quaän, keá ñeán ra maét Vieät soaùi Trieäu Coâng ñeå lôøi töø bieät, ngaøy baûy thaùng möôøi veà nuùi. Hoâm sau, Sö taém goäi maëc y phuïc ngoài ngay thaúng noùi chuyeän vôùi chuùng. Sö nhìn vò Taêng haàu ñoøi buùt vieát thô, ñeå laïi cho Thieàn sö Ñaïi Hueä oû Duïc Vöông vieäc thænh ngöôøi keá thöøa. Thô keä raèng:

Moäng huyeãn khoâng hoa, Saùu möôi baûy naêm, Chim traéng khoùi laën, Nöôùc thu tieáp trôøi.

Sö neùm buùt lieàn tòch. Sö thoï saùu möôi baûy tuoåi, vua saéc thuïy laø Hoaèng Trí, thaùp hieäu Dieäu Quang.

* 15. THIEÀN SÖ THANH LIEÃU CHÔN YEÁT

Ôû Tröôøng Loâ Chôn Chaâu Sö hoï Ung, queâ ôû Taû Mieân. Luùc coøn boàng naùch cha meï ñem vaøo chuøa thaáy töôïng Phaät, Sö vui möøng chôùp maét nhöôùng maøy. Ñeán möôøi taùm tuoåi, Sö thi kinh Phaùp Hoa ñöôïc ñoä laøm Taêng. Sö ñeán Thaønh ñoâ chuøa Ñaïi Töø hoïc taäp kinh luaän, laõnh hoäi ñöôïc ñaïi yù. Sö ra ñaát Thuïc ñeán Mieán Haùn vaøo thaát Thieàn sö Töû Thuaàn ôû Ñôn Haø.

Ñôn Haø hoûi: - Theá naøo laø chính mình tröôùc khoâng kieáp?

Sö suy nghó ñeå ñaùp. Ñôn Haø baûo: - Ngöôi coøn oàn haõy ñi.

Moät hoâm, Sö leân ngoïn Baùt Vu boãng nhieân kheá ngoä, thaúng veà ñöùng haàu.

Ñôn Haø taùt baûo: - Seõ baûo oâng bieát coù. Sö vui veû leã baùi.

Hoâm sau, Ñôn Haø thöôïng ñöôøng noùi: - Nhaät soi Coâ Phong bieác, nguyeät ñeán nöôùc khe trong, Toå sö huyeàn dieäu quyeát, chôù höôùng taát loøng an. Lieàn xuoáng toøa.

Sö tieán ñeán tröôùc thöa: - Ngaøy nay ñaêng toøa laïi chaúng löøa ñöôïc con.

Ñôn Haø hoûi: - Ngöôi thöû nhaéc laïi ngaøy nay ta ñaêng toøa xem? Sö im laëng giaây laâu.

Ñôn Haø baûo: - Seõ noùi oâng khaép ñaát.

Sö lieàn ñi ra.

*

Sau Sö ñi daïo Nguõ Ñaøi Sôn, Kinh Sö, Phuø Bieän, thaúng ñeán Tröôøng Loâ yeát kieán Toå Chieáu, qua moät lôøi noùi kheá hôïp. Toå Chieáu cho laøm thò giaû, qua moät naêm lieàn chia phaàn giaùo hoùa, khoâng bao laâu Toå caùo beänh döôõng giaø, giao phaàn giaùo hoùa laïi Sö. Hoïc giaû qui tuï nhö tröôùc. Ñeán cuoái nieân hieäu Kieán Vieâm (1127), Sö ñeán Töù Minh, truï Phoå Ñaø, Thieân Phong ôû Thai Chaâu, Tuyeát Phong ôû Maân. Vua ra chieáu môøi Sö truï trì chuøa Duïc Vöông, keá chuøa Long Töôøng ôû OÂn Chaâu, chuøa Töø Ninh Caûnh Sôn ôû Haøn Chaâu. Hoaøng thaùi haäu môøi khai sôn chuøa Suøng Tieân ôû Cao Ninh.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Toâi ôû choã Tieân sö ngay moät taùt so saùnh ñeàu döùt, tìm choã môû mieäng khoâng theå ñöôïc. Hieän nay laïi coù ngöôøi soáng vui chaúng cuøng theá aáy chaêng? Neáu khoâng, haøm saét mang yeân moãi ngöôøi töï ñeo.

Sö thöôïng ñöôøng: Treân ñaûnh Coâ Phong qua caây caàu ñoäc moäc, ñi thaúng theá aáy vaãn laø choã chaân cao chaân thaáp cuûa thôøi nhaân. Neáu thaáy ñöôïc trieät chaúng ra khoûi cöûa maø thaâu khaép möôøi phöông, chöa vaøo cöûa maø thöôøng ôû trong thaát. Neáu kia chöa nhö theá, nhaân trôøi maùt böûa moät goác cuûi.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Beân khoùe mieäng leân meo traéng, môùi ñöôïc vaøo cöûa; khaép chaân thoái naùt ñi, môùi bieát coù vieäc trong cöûa. Laïi phaûi bieát coù caùi chaúng ra cöûa. Sö baûo: - Goïi caùi gì laø cöûa?

Coù vò Taêng hoûi: - Chö Phaät ba ñôøi nhaèm trong ñoáng löûa xoay baùnh xe ñaïi phaùp, laïi quaû thaät ñaáy chaêng?

Sö cöôøi to baûo: - Toâi laïi nghi ñaáy.

Taêng thöa: - Hoøa thöôïng vì sao laïi nghi?

Sö ñaùp: - Hoa ñoàng thôm ñaày ñaát, chim röøng chaúng bieát thôm.

Taêng thöa: - Chaúng rôi phong theå laïi nhaän chuyeån thaân hay khoâng?

Sö ñaùp: - Choã ñi ngöôøi ñaù chaúng ñoàng coâng.

Taêng thöa: - Höôùng thöôïng vieäc theá naøo?

Sö ñaùp: - Dieäu ôû tröôùc hoøn boït, haù che maét ngaøn thaùnh. Taêng leã baùi.

*

Moät hoâm, Sö vaøo nhaø truø xem laøm buùn, chôït thuøng thoâng luûng ñaùy. Chuùng ñeàu la hoaûng: - Uoång laém!

Sö baûo: - Thuøng thoâng luûng ñaùy töï neân vui möøng, vì sao laïi phieàn naõo?

Chuùng thöa: - Hoøa thöôïng thì ñöôïc.

Sö noùi: - Quaû thaät ñaùng tieác moät thuøng buùn.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Reâu phong loái cuõ chaúng rôi hö ngöng, muø phuû röøng xanh nhaän baøy phong yeáu, kim moùc kín ñaùo, ai baûo oâng chaøi veà toå, chæ theá thöøa ñöông, chính laø bình thöôøng soáng thích laïi coù ngöôøi ñuû con maét thaáu coång chaêng? Sö im laëng giaây laâu noùi: - Duø cho sôùm nghe lieàn trôû veà, ñaâu baèng töø laâu chaúng ra cöûa.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Chôït möa chôït taïnh chôït laïnh chôït noùng, caùi cuûa Sôn taêng thì Sôn taêng töï bieát, caùi cuûa quí vò thì quí vò töï noùi. Haõy noùi mieäng cuûa Tuyeát Phong (Sö) tröø ngoaøi aên côm caàn laøm gì?

*

Sö hoûi vò Taêng: - Treân ñieän Löu-ly Ngoïc nöõ phoùng thoi ñeå roõ beân vieäc gì?

Taêng thöa: - Hoài hoã chaúng ñöông cô.

Sö baûo: - Laïi coù ñöùt noái hay khoâng?

Taêng thöa: - Xöa nay chöa töøng giaùn ñoaïn.

Sö baûo: - Chính khi chaúng töøng giaùn ñoaïn laø sao?

Taêng traân troïng roài ñi ra.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Thaân khoâng huyeãn hoùa töùc phaùp thaân. Sö muùa baûo: - Thaáy chaêng? Thaáy chaêng? Theá aáy thaáy ñöôïc “qua caàu thoân röôïu quí”. Sö muùa baûo: - Thaáy chaêng? Thaáy chaêng? Theá aáy chaúng thaáy “caùch bôø hoa röøng thôm”.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Laïi coù ngöôøi khoâng bò huyeàn dieäu oâ nhieãm chaêng? Sö im laëng giaây laâu noùi: - Moät ñieåm naøy nghieâng nöôùc boán bieån, ñaõ laø röûa ñi chaúng rôi.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø chính mình tröôùc khoâng kieáp?

Sö ñaùp: - Ngöïa traéng vaøo hoa lau.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Toät nhieäm tan goác, theå dieäu maát toâng, moät caâu ñöùt doøng, saâu huyeàn cuøng toät, bôûi vì choã kín kim vaøng chaúng baøy saùng nhoïn chæ ngoïc xuyeân qua thaàm baøy saéc laï. Tuy nhieân nhö theá vaãn laø xen laãn hai saùng, haõy noùi choã kheùo vuïng chaúng ñeán laøm sao hieåu nhau? Sö im laëng giaây laâu noùi: - Maây thöa soi thaáu xanh môø nhaït, caây nuùi thaáp cao khoùa bieác saâu.

Sö thöôïng ñöôøng: Chuyeån coâng ñeán vò laø ngöôøi nhaèm ñi, ngoïc aån Kinh Sôn quí. Chuyeån vò ñeán coâng laø ngöôøi trôû laïi, loø hoàng maûnh tuyeát xuaân. Coâng vò ñeàu chuyeån, khaép thaân chaúng keït, buoâng tay queân aùo, gaùi ñaù ñeâm leân maùy, thaát kín khoâng ngöôøi queùt. Chính khi aáy baët khí töùc moät caâu laøm sao hieåu nhau? Sö im laëng giaây laâu noùi: - Veà coäi gioù rôi laù, soi toät traêng ñaàm khoâng.

Sö tòch taïi chuøa Suøng Tieân ôû Cao Ninh. Vua saéc thuïy laø Ngoä Khoâng.

* 16. THIEÀN SÖ ÑÖÙC CHÆ CHÔN TEÁ

Ôû Vieân Thoâng Giang Chaâu Sö hoï Lyù, laø con Kim Töû Töø Hoaønh, gia theá sang troïng, ñoâi maét Sö troâng xanh bieác saùng loùng laùnh. Naêm möôøi tuoåi, Sö chöa bieát hoïc chæ thích nguû, cha Sö goïi laø beù u meâ. Ñeán khoân lôùn, Sö nhôù gioûi hoïc taøi. Khoaûng hai möôi tuoåi, Sö moäng thaáy vò Taêng laï trao cho boán caâu keä vaø böùc töôïng cuûa Nham chuû Nam An, beân caïnh coù ghi baøi keä Thoâng Minh. Töø ñaây Sö trì nieäm chaúng queân. Sau naêm naêm, Sö theo Kim Töû ñeán Taây Laïc, moät ñeâm chôït ñaïi ngoä, laøm luoân maáy baøi keä. Moät baøi raèng: “Chaúng bôûi ngoân cuù chaúng bôûi ngöôøi, chaúng bôûi vaät saéc chaúng bôûi tieáng, ñeâm toái thoåi ñeøn beøn ñeán goái, boãng nhieân trong aáy ñaõ saùng roài.” Moãi baøi ca ñeàu nhö theá, moïi ngöôøi ñeàu khoâng hieåu. Sö coá xin xuaát gia cha chaúng cho muoán noái tieáp laøm quan. Sö thöa: Con saép thoaùt khoûi löôùi ñôøi chaúng maéc trong tam giôùi, haù laïi vuøi ñaàu trong danh lôïi sao? Sö xin theo anh laø Giaùc, roài theá phaùt xuaát gia thoï giôùi cuï tuùc. Sö tu chöa maáy naêm maø ñaõ noåi tieáng ôû

Kinh sö. Nieân hieäu Tuyeân Hoøa thöù ba (1121) vaøo muøa xuaân, vua Huy Toâng ban hieäu laø Chôn Teá. Sö nöông vôùi Thieàn sö Duy Chieáu ôû Vieân Thoâng.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Sôn taêng hai möôi naêm veà tröôùc hai maét ñeàu muø khoâng thaáy chi caû, chæ laø nghe ngöôøi noùi ñaïo, treân baàu trôøi trong coù maët nhaät to, soi thaáu tam thieân ñaïi thieân theá giôùi, khoâng choã naøo maø chaúng khaép, bôûi saùch vôû muoân thöù troïn khoâng theå thaáy. Sau hai möôi naêm maét saùng töø töø môû, laïi gaëp maøu trôøi môø toái maây daày noåi daäy, xem xeùt boán phöông treân döôùi suy cuøng, khi thaáy maây bay lieàn theo choã ñi maø suy tính, khi thaáy maây döøng lieàn ôû choã döøng laøm hang oå. Chính trong khoaûng aáy, chôït gaëp ñöôïc ngöôøi bieát nhieàu, hoûi raèng: Coù phaûi caàn thaáy maët trôøi chaêng? Sao chaúng nhìn treân ñaûnh nuùi cao ñi? Sôn taêng laïi hoûi kia raèng: Choã naøo laø ñaûnh nuùi cao? Kia ñaùp: Choã hoàng traàn chaúng ñeán. Chö nhaân giaû! Tin töùc naøy raát chính xaùc. Laïi hieåu chaêng? Naèm daøi treân baøn Phaät Ñaø Gia.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Ñeâm qua ngaøi Cuø-ñaøm ñem tam thieân ñaïi thieân theá giôùi ñeán, moät hôùp nuoát heát, nhö ngöôøi uoáng nöôùc noùng daáu veát chaúng coøn lieàn ñoù tieâu tan. Chính khi aáy chö vò ñaïi Boà-taùt, Thanh vaên, La-haùn vaø taát caû chuùng sanh thaûy ñeàu chaúng hay chaúng bieát. Chæ coù ngaøi Vaên-thuø, Phoå Hieàn boãng nhieân thaáy ñöôïc. Tuy nhieân thaáy ñöôïc meânh moâng meânh moâng döôøng nhö nhìn treân bieån caû chôït noåi chôït chìm. Quí vò haõy noùi, laø tin töùc gì? Neáu kieåm ñieåm ñöôïc vôõ, nhaän quí vò treân ñaûnh moân ñuû moät con maét.

*

Sö thò tòch traø-tyø ñöôïc xaù-lôïi raát nhieàu, xaây thaùp thôø taïi nuùi Tö Khoâng.

* 17. THIEÀN SÖ CAÛNH THAÂM

Ôû Trí Thoâng Höng Quoác Sö hoï Vöông, queâ ôû Thai Chaâu, töø nhoû Sö ñaõ xuaát chuùng. Naêm möôøi taùm tuoåi, Sö theo ngaøi Ñöùc Chæ ôû vieän Quaûng Ñoä xuaát gia. Tröôùc Sö ñeán yeát kieán Thieàn sö Töôïng ôû Tònh Töø. Moät hoâm nghe Töôïng noùi: Nghó maø bieát, suy maø hieåu ñeàu laø keá soáng nhaø quæ, daáy leân khoâng theå töï ngaên. Sö ñeán Baûo Phong choã Thieàn sö Duy Chieáu xin vaøo thaát. Baûo Phong baûo: Caàn phaûi döùt nieäm khôûi dieät, nhaèm tröôùc khoâng kieáp queùt saïch huyeàn loä, chaúng dính Chaùnh, Thieân deïp saïch hieän nay, toaøn thaân buoâng heát, buoâng heát laïi buoâng môùi coù phaàn töï do. Sö

nghe qua lieàn ñoán ngoä huyeàn chæ. Baûo Phong ñaùnh troáng baûo chuùng: Caûnh Thaâm ñöôïc ñaïo Xieån ñeà ñaïi töû, keû haäu hoïc neân nöông y. Nhaân ñaây, Sö ñöôïc hieäu Ñaïi Töû OÂng.

Ñeán nieân hieäu Kieán Vieâm (1127), Sö khai phaùp ôû Trí Thoâng. Sö thöôïng ñöôøng: Laïi chaúng vaøo coång, ñi chaúng ra cöûa, ñi laïi khoâng veát laøm sao ñeà xöôùng. Duø ñöôïc coå loä reâu phong, deâ nai baët daáu; ngoâ ñoàng traêng phuû phuïng ñoû chaúng ñaäu. Vì theá noùi: “Choã aån thaân khoâng daáu veát, choã khoâng daáu veát chôù aån thaân.” Neáu hay nhö theá, ñi ñöùng khoâng nöông troïn khoâng höôùng boái, laïi thoâng caûm chaêng? Maø nay phaân taùn nhö maây haïc, anh toâi ñeàu maát choã chaïm huyeàn.

*

Taêng hoûi: - Theá naøo laø Chaùnh trung thieân?

Sö ñaùp: - Baø laõo maët ñen maëc luïa traéng.

Taêng hoûi: - Theá naøo Thieân trung chaùnh?

Sö ñaùp: - OÂng giaø ñaàu baïc maëc aùo ñen.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø Chaùnh trung lai?

Sö ñaùp: - Trong phaân beøn nhaûy nhaøo.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø Kieâm trung chí?

Sö ñaùp: - Ñao tuyeát thaân loàng chaúng töï ñöùt.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø Kieâm trung ñaùo?

Sö ñaùp: - Coân Loân trong ñeâm ñi.

Taêng hoûi: - Höôùng thöôïng laïi coù vieäc hay khoâng?

Sö ñaùp: - Baét ñöôïc ruøa ñen goïi laø traïnh.

Taêng thöa: - Xin Thaày laïi baøy phöông tieän.

Sö ñaùp: - Vaøo nuùi gaëp coïp naèm, ra hang quæ laïi daãn.

Taêng thöa: - Ñaâu ñöôïc chieán tranh ñaõi nhau.

Sö ñaùp: - Ba löôïng chæ, moät caân gai.

Nieân hieäu Thieäu Höng naêm ñaàu (1131), Sö veà truï taïi Baûo taøng Nham. Ñeán naêm Nhaâm Thaân, Sö coù chuùt ít beänh, noùi: Theá duyeân heát vaäy. Ñeán ngaøy möôøi ba thaùng ba, Sö vì chuùng tieåu tham, noùi keä:

Chaúng caàn caïo toùc, Naøo phieàn taém goäi,

Moät ñoáng löûa ñoû, Ngaøn chaân muoân chaân.

Tuy nhieân nhö theá, höôùng thöôïng laïi coù vieäc hay khoâng?

Sö lieàn nhaém maét maø tòch.

* 18. THIEÀN SÖ NGOÄ TAÂN TÖÛ TAÂM

Ôû Hoaøng Long - (1044 - 1115)

Sö hoï Vöông, queâ ôû Khuùc Giang Thieàu Chaâu, daùng ngöôøi cao lôùn maët ñen gioáng nhö vò Taêng AÁn Ñoä. Sö xuaát gia taïi vieän Phaät-ñaø, khí tieát xuaát chuùng tö caùch hôn ngöôøi.

*

Ban ñaàu Sö ñeán yeát kieán Tuù Thieát Dieän ôû Theâ Hieàn. Tuù hoûi: - Thöôïng toïa ngöôøi xöù naøo?

Sö thöa: - Quaûng Nam Thieàu Chaâu.

Tuù hoûi: - Töøng ñeán Vaân Moân chaêng?

Sö thöa: - Töøng ñeán.

Tuù hoûi: - Töøng ñeán Linh Thoï chaêng?

Sö thöa: - Töøng ñeán.

Tuù hoûi: - Theá naøo laø caønh laù Linh Thoï?

Sö thöa: - Daøi töï daøi, ngaén töï ngaén.

Tuù baûo: - Keû Maùn ôû Quaûng Nam chôù noùi loaïn.

Sö thöa: - Ñeán Baéc Loâ chæ theá aáy.

Sö lieàn phuûi aùo ra ñi. Tuù thöøa nhaän, maø Sö khoâng löu yù.

Sö ñeán Hoaøng Long yeát kieán Thieàn sö Baûo Giaùc, ñaøm luaän khoâng coù choã ngoä. Baûo Giaùc baûo: - Neáu taøi naêng chæ theá, noùi aên ñaâu hay no buïng ngöôøi?

Sö beá taéc khoâng lôøi noùi ñöôïc, bình thaûn baïch:

- Con ñeán ñaây cung gaõy teân heát, cuùi mong Hoøa thöôïng töø bi chæ choã an laïc.

Baûo Giaùc baûo: - Moät haït buïi bay hay che trôøi, moät haït caûi rôi hay phuû ñaát, choã an laïc toái kî Thöôïng toïa coù bao nhieâu thöù taïp nhaïp. Caàn phaûi cheát toaøn taâm töø voâ thuûy kieáp ñeán nay môùi neân vaäy.

Sö ra ñi. Moät hoâm Sö ngoài laëng leõ döôùi taám baûng, chôït gaëp Tri söï ñaùnh cö só, Sö nghe tieáng roi boãng nhieân ñaïi ngoä. Ñöùng daäy queân mang giaøy chaïy ñeán phöông tröôïng thaáy Baûo Giaùc, Sö töï khen: - Ngöôøi trong thieân haï thaûy laø hoïc ñöôïc, con ñaõ ngoä ñöôïc roài.

Baûo Giaùc cöôøi baûo: - Tuyeån Phaät ñöôïc ngöôøi ñöùng ñaàu baûng, ai daùm ñöông.

Töø ñaây Sö ñöôïc hieäu laø oâng giaø Töû Taâm, baûng choã Sö ôû ñeå laø Töû Taâm thaát. Sö ôû laïi ñaây thôøi gian laâu.

*

Keá ñeán, Sö ñi daïo Töông Taây. Khi aáy Thieàn sö Trieát laõnh Nhaïc Loäc, Sö ñeán ra maét.

Trieát hoûi: - Laø phaøm laø thaùnh?

Sö ñaùp: - Phi phaøm phi thaùnh.

Trieát hoûi: - Laø caùi gì?

Sö ñaùp: - Ñöa maét nhìn leân.

Trieát baûo: - Theá aáy laø nuùi nam khôûi maây nuùi baéc rôi möa.

Sö ñaùp: - Haõy noùi laø phaøm laø thaùnh?

Trieát baûo: - Taïi sao treân ñaàu meânh mang döôùi chaân meânh mang?

Sö ngöôùc nhìn treân thaát thoát ra tieáng hö.

Trieát baûo: - Hôi gaáp gieát ngöôøi.

Sö ñaùp: - Döôøng phaûi. Phuûi aùo lieàn ñi.

Sö ñeán yeát kieán Thieàn sö Ngoä ôû Phaùp Xöôùng. Ngoä hoûi: - Vöøa rôøi choã naøo?

Sö ñaùp: - Toâi töø Hoaøng Long laïi.

Ngoä hoûi: - Laïi thaáy Thieàn sö Toå Taâm chaêng?

Sö ñaùp: - Thaáy.

Ngoä hoûi: - Thaáy ôû choã naøo?

Sö ñaùp: - Thaáy ôû choã aên côm aên chaùo.

Ngoä caàm ñuõa gaép löûa ñaåy trong loø noùi: - Caùi naøy laïi laø sao?

Sö loâi ñuõa gaép löûa ra, roài ñi.

*

Sö ban ñaàu truï Vaân Nham, keá dôøi truï Thuùy Nham. Taïi Thuùy Nham xöa coù mieáu Thaàn, daân trong laøng cuùng kính röôïu thòt lieân mieân. Sö sai Tri söï phaù mieáu. Tri söï töø khoâng daùm chuoác hoïa. Sö baûo: Neáu hay taùc hoïa, ta töï laøm ñoù. Ñích thaân Sö ñeán phaù huûy caùi mieáu. Chôït thaáy moät con raén to naèm khoanh ñöa ñaàu nhö muoán moå. Sö quôû noù, noù boø ñi. Sö veà nghæ an oån. Khoâng bao laâu, Sö trôû laïi truï Vaân Nham. Döïng laäp Kinh taøng, Thöù söû Huyønh Coâng Ñình Kieân laøm lôøi kyù. OÂng coù ñem lôøi ghi moä cuûa ngöôøi thaân khaéc beân caïnh caùi bia. Sö khoâng baèng loøng noùi: - Caùi moä maø xem thöôøng khoâng sôï hoïa sao? Sö noùi chöa döùt, boãng laøn ñieän chôùp saám noå vôõ taám bia, song taøng kyù vaãn an nhieân khoâng toån haïi.

*

Veà giaø, Sö truï Hoaøng Long hoïc giaû tuï hoïp raát ñoâng. Sö maéc beänh lui veà ôû Hoái Ñöôøng. Daï tham, Sö ñöa caây phaát töû leân noùi: Xem! Xem! Phaát töû beänh hay Töû Taâm beänh? Phaát töû an hay Töû Taâm an? Phaát töû xoû thaáu Töû Taâm, Töû Taâm xoû thaáu phaát töû. Chính ngay khi naøy goïi phaát töû laïi laø Töû Taâm, goïi Töû Taâm laïi laø phaát töû, cöùu kính phaûi noùi theá naøo? Sö im laëng giaây laâu noùi: Chôù ñem phaûi quaáy ñeán ta bieän, phuø sanh xuyeân taïc chaúng can nhau. Coù vò Taêng hoûi caâu roát sau. Sö noùi keä:

Moät caâu ôû roát sau, Caàn phaûi ñöôøng taâm döùt, Cöûa saùu caên ñaõ khoâng, Muoân phaùp khoâng sanh dieät, Nôi ñaây thaáu ñöôïc nguoàn, Chaúng caàn caàu giaûi thoaùt, Bình sanh thích maéng ngöôøi, Chæ vì thöôøng öa soáng.

Nieân hieäu Chaùnh Hoøa thöù naêm (1115) thaùng möôøi hai ngaøy möôøi ba, buoåi chieàu Tieåu tham, Sö noùi keä xong. Ñeán ngaøy möôøi laêm, Sö an nhieân thò tòch, thoï baûy möôi hai tuoåi, boán möôi laêm tuoåi haï. Thaùp Sö ôû sau Hoái Ñöôøng.

*

19. THIEÀN SÖ DUY THANH LINH NGUYEÂN Ôû Hoaøng Long

Sö hoï Traàn ôû Boån Chaâu, ñöôïc taâm aán nôi Hoái Ñöôøng Toå Taâm. Moãi khi vì ngöôøi, Sö baûo: Hoïc giaû thôøi nay chöa thoaùt sanh töû, beänh taïi choã naøo? Loãi taïi taâm troäm chöa cheát. Song khoâng phaûi toäi taïi hoï, maø toäi ôû thaày. Nhö Haùn Cao Ñeá gieát Haøn Tín. Haøn Tín tuy cheát maø taâm kia thaät cheát ö? Hoïc giaû thôøi xöa ngay moät lôøi noùi lieàn thoaùt sanh töû, coâng hieäu taïi choã naøo? Taïi taâm troäm ñaõ cheát, song khoâng phaûi hoïc giaû töï hay nhö theá, thaät laø do thaày reøn luyeän dieäu maät. Nhö Löông Voõ Ñeá ngöï ôû ñaïi ñieän thaáy Haàu Caûnh chaúng ñoåi saéc maët, maø taâm Haàu Caûnh ñaõ khoâ kieät khoâng coøn. Caùc nôi noùi ra ñaâu khoâng coù myõ leä, coát nhö Trieäu Xöông veõ hoa, hoa tuy gioáng nhö thaät maø chaúng phaûi hoa thaät.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Tieáng troáng vöøa ñaùnh ñaïi chuùng tuï hoäi, maùy trôøi voâ haïn moät luùc tieát loä. Chaúng coõi chaùnh nhaõn lieàn neân qui ñöôøng, laïi ñôïi laém lôøi choân vuøi toâng chæ. Duø baûo: “Thích-ca chaúng xuaát theá, boán chín naêm thuyeát phaùp, Ñaït-ma chaúng Taây sang, Thieáu Laâm coù dieäu quyeát.” Tu Sôn Chuû cuõng gioáng nhö ôû choã cao troâng veà queâ nhaø. Laïi noùi: “Ngöôøi naøo bieát Phaät Toå, ngay ñaây lieàn sieâu vieät.” Duø cho theá aáy ngoä nhaäp thaân thieát, laïi coù moät con ñöôøng chuyeån thaân. Khaùm qua roài vaäy, Sö laáy phaát töû goõ giöôøng thieàn xuoáng toøa.

Sö thöôïng ñöôøng: “Gioù thoåi tuøng, traêng roïi soâng, canh khuya ñeâm vaéng laïi laø ai? Söông muø maây raùng che chaúng ñöôïc, trong ñaây duø noùi chaúng baèng veà.” Laïi veà ñaâu? Laù sen troøn troøn troøn gioáng göông, goùc aáu nhoïn nhoïn nhoïn nhö duøi.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Chö Phaät ba ñôøi chaúng tri höõu, aân khoâng naëng ñaùp. Meøo hoang traâu traéng laïi tri höõu, coâng chaúng uoång baøy, roõ ñaïi duïng hieåu toaøn cô, baët daáu veát chaúng nghó nghì, veà ñi toát, khoâng ngöôøi bieát, voït thaáu baàu trôøi tuøng ngaøn thöôùc, caét ñöùt hoàng traàn nöôùc moät khe.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Chí ñaïo khoâng khoù, chæ hieàm giaûn traïch, chôù coù yeâu gheùt, roõ raøng minh baïch. Toå sö noùi thoaïi theá aáy laøm muø heát con maét ngöôøi trong thieân haï. Thieàn taêng bieát phaûi quaáy raønh Taêng tuïc, ñeán trong ñaây laøm sao bieän minh. Nöôùc cuøng choã aáy chöa hay ñeán, khoù baûo ngoài xem khi maây bay.

*

20. THIEÀN SÖ TUØNG DUYEÄT Ôû Ñaåu Suaát phuû Long Höng - (1044 - 1091)

Sö hoï Huøng, queâ ôû Caùm Chaâu. Buoåi ñaàu Thuû chuùng ôû Ñaïo Ngoâ, laõnh moät soá chuùng ñeán yeát kieán Hoøa thöôïng Trí ôû Vaân Caùi. Trí ñaøm luaän vôùi Sö chöa bao nhieâu ñaõ bieát choã uaån tích, beøn cöôøi baûo: - Xem Thuû toïa khí chaát phi phaøm, taïi sao thoát ra lôøi döôøng nhö keû say?

Sö ñoû maët xuaát moà hoâi thöa: - Cuùi mong Hoøa thöôïng chaúng tieác töø bi.

Trí laïi duøng lôøi chaâm chích theâm. Sö môø mòt, lieàn xin nhaäp thaát. Trí hoûi: - Töøng thaáy Hoøa thöôïng Ngoä ôû Phaùp Xöôùng chaêng?

Sö thöa: - Töøng xem Ngöõ luïc cuûa Ngaøi, töï hieåu roõ cuõng khoâng mong thaáy.

Trí hoûi: - Töøng thaáy Hoøa thöôïng Vaên ôû Ñoäng Sôn chaêng?

Sö thöa: - Ngöôøi Quan Taây khoâng ñaàu naõo, mang moät caùi quaàn vaûi khai nöôùc ñaùi, coù choã naøo hay?

Trí baûo: - OÂng chæ ñeán choã khai nöôùc ñaùi tham laáy.

Sö theo lôøi daïy ñeán yeát kieán Hoøa thöôïng Vaên thaâm nhaän ñöôïc aùo chæ. Sö trôû laïi yeát kieán Hoøa thöôïng Trí. Trí hoûi: - Sau khi thaáy ngöôøi Quan Taây ñaïi söï theá naøo?

Sö thöa: - Neáu chaúng ñöôïc Hoøa thöôïng chæ daïy ñaõ luoáng qua moät ñôøi.

Sö beøn leã taï. Sö trôû laïi yeát kieán Chôn Tònh.

*

Sau Sö khai phaùp ôû chuøa Loäc Uyeån, coù Thieàn sö Thanh Toá laø ngöôøi ñaõ tham vaán laâu nôi Töø Minh, taïm ôû moät caùi thaát chöa cuøng Sö giao tieáp. Sö nhaân aên traùi vaûi, gaëp Thanh Toá qua cöûa. Sö goïi: - Naøy oâng giaø! Ñaây laø höông quaû môøi cuøng aên.

Toá noùi: - Sau khi Tieân sö tòch ñaõ laâu khoâng ñöôïc aên thöù naøy.

Sö hoûi: - Tieân sö laø ai?

Toá noùi: - Töø Minh, toâi haàu haï ngöôøi möôøi ba naêm.

Sö nghi sôï noùi: - Möôøi ba naêm kham nhaãn haàu haï, chaúng ñöôïc ñaïo kia laø sao?

Töø ñaây nhaân aên quaû, Sö thöôøng thöôøng thaân caän. Toá hoûi: - Thaày ñaõ thaáy ngöôøi naøo?

Sö thöa: - Ñoäng Sôn Vaên.

Toá hoûi: - Vaên thaáy ngöôøi naøo?

Sö thöa: - Hoaøng Long Nam.

Toá baûo: - Nam taám bieån thaáy Tieân sö chaúng laâu, phaùp ñaïo chaán höng nhö theá.

Sö caøng nghi sôï, beøn saém höông ñeøn ñeán leã Toá. Toá ñöùng traùnh noùi: - Toâi do phöôùc moûng Tieân sö thoï kyù chaúng cho vì ngöôøi.

Sö caøng theâm cung kính. Toá baûo: - Vì thöông loøng thaønh cuûa oâng, traùi lôøi kyù cuûa Tieân sö. OÂng bình sanh sôû ñaéc thöû noùi ta xem?

Sö thöa ñuû sôû kieán.

Toá baûo: - Khaû dó vaøo Phaät maø khoâng theå vaøo ma.

Sö thöa: - Vì sao vaäy?

Toá baûo: - Haù chaúng thaáy coå nhaân noùi moät caâu roát sau môùi ñeán lao quan.

Nhö theá maáy thaùng, Toá môùi aán khaû, beøn raên raèng: - Vaên daïy oâng ñeàu laø chaùnh tri chaùnh kieán, song oâng lìa Vaên quaù sôùm neân khoâng theå toät choã dieäu kia. Nay toâi vì oâng ñieåm phaù, khieán oâng thoï duïng ñöôïc ñaïi töï taïi, ngaøy khaùc chôù coù noái phaùp toâi.

Sau Sö noái phaùp Chôn Tònh.

*

Taêng hoûi: - Caàm binh khieån töôùng phaûi nhôø hoå phuø cuûa vua, laõnh chuùng daïy ñoà thaàm mang Toå sö taâm aán, theá naøo laø Toå sö taâm aán?

Sö ñaùp: - Ñaày mieäng noùi chaúng ñöôïc.

Taêng hoûi: - Chæ caùi naøy hay laïi coù caùi khaùc?

Sö ñaùp: - Chôù ñem haïc chaïy troán, goïi laø ngoãng caàm quaân.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø caûnh Ñaåu Suaát?

Sö ñaùp: - Moät nöôùc noåi maøu lam, ngaøn nuùi goït ngoïc bieác.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø ngöôøi trong caûnh?

Sö ñaùp: - Baûy truõng taùm goø khoâng ngöôøi thaáy, traêm tay ngaøn ñaàu chæ töï bieát.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Tai maét moät beà trong, ôû yeân trong hang vaéng, gioù thu vaøo coå tuøng, traêng thu sanh soâng bieác. Thieàn taêng khi aáy laïi caàu chaân, hai con khæ ñoät boán ñuoâi duoãi. Sö heùt moät tieáng.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Ñaåu Suaát troïn khoâng bieän bieät, laïi keâu ruøa ñen laø traïnh, khoâng theå noùi dieäu baøn huyeàn, chæ bieát khua moâi ñoäng löôõi, khieán cho Thieàn taêng trong thieân haï xem thaáy trong maét moät gioït maùu, chôù coù ñoåi saân laøm hæ ngöôøi tieáu ngaïo Yeân Haø ñoù chaêng? Sö im laëng giaây laâu noùi: Thoåi leân moät baûn thaêng bình nhaïc, mong ñöôïc sanh bình chöa heát saàu.

Sö thöôïng ñöôøng: Môùi thaáy taân xuaân laïi sang ñaàu haï, boán muøa döôøng teân saùng toái nhö thoi, boãng chôït maët hoàng trôû thaønh ñaàu baïc, caàn phaûi noã löïc rieâng duïng tinh thaàn, caøy laáy vöôøn ruoäng cuûa mình, chôù phaïm luùa maï cuûa ngöôøi, tuy nhieân nhö theá keùo caøy mang böøa, phaûi laø con traâu traéng ôû nuùi Tuyeát môùi ñöôïc. Haõy noùi loã muõi ôû choã naøo? Sö im laëng giaây laâu noùi: - Baäy! Baäy!

Sö thöôïng ñöôøng: Thöôøng cö vaät ngoaïi qua thôøi roãi, caàm ngang oáng saùo thoåi löng traâu, moät baûn töï yeân nuùi töï bieác, tình naøy chaúng vôùi maây traéng bay. Raát thích, chö Thieàn ñöùc! Nhôù laïi Phaïm Laõi doái vöôït soùng to, nhaân nghó Traàn Ñoaøn nguû roãng treân ngoïn Thaùi Hoa, ñaâu töøng moäng thaáy luoáng ñöôïc cao danh, thaät chöa thaàn ñaïo nhaøn du daáu queâ. Tuy nhieân nhö theá, Thieàn taêng maét saùng chôù noùi, Long An töï kyû kia. Toát!

*

Thöôïng ñöôøng: Khoâng phaùp cuõng khoâng taâm, khoâng taâm laïi gì xaû, caàn chaân troïn thuoäc chaân, caàn giaû toaøn veà giaû, treân ñaát baèng cheøo thuyeàn, trong hö khoâng côõi ngöïa, ngöôøi chín naêm nhìn vaùch, coù mieäng laïi nhö caâm. Tham!

Thöôïng ñöôøng: “Ñeâm ñeâm oâm Phaät nguû, ngaøy ngaøy cuøng Phaät ñi, ngoài ñöùng cuøng theo nhau, noùi nín ñoàng chung ôû, muoán bieát choã Phaät ñi, chæ lôøi noùi naøy vaäy.” Chö Thieàn ñöùc! Caû nhaø Phoù Ñaïi só chæ bieát oâm coät caàu, taém röûa ñeo daây neo thuyeàn treân baûn in ñaäp ñem laïi, trong khuoân maãu gôõ ñem ñi. Ñaâu bieát noùi: Thieàn taêng baûn saéc laáp bít hang Phaät Toå, ñaäp naùt cöûa huyeàn dieäu, nhaûy ra haàm ñoaïn thöôøng, chaúng nöông caûnh thanh tònh, troïn khoâng moät vaät rieâng vaän duïng hai naém tay, treân bieån ñi ngang döïng nhaø laäp nöôùc. Coù moät nhoùm, caàn

nhaèm treân ñaàu saøo traêm thöôùc ngoài yeân laëng leõ, ñeán luùc thaân nhaøo boû maïng khoâng ñöôïc. Ñaâu chaúng thaáy Ñaïi sö Vaân Moân noùi: Bieát laø vieäc naøy, neùm qua moät beân, duø cho thoâi ñoäng tinh thaàn maéc chuùt gaân coát, nhaèm tröôùc khi hoãn ñoän chöa phaân tieán ñöôïc vaãn laø keû ñoän, ñaâu kham ôû treân ñaàu löôõi ngöôøi neám ñöôïc muøi vò, troïn khoâng coù ngaøy lieãu ngoä. Chö Thieàn khaùch! Caàn hoäi chaêng? Veùn ñöùng loâng maøy coù khoù gì, roõ raøng chaúng thaáy moät maûy tô, gioù thoåi baàu trôøi maây noåi naùt, treân traêng nuùi bieác ngoïc moät hoøn. Sö heùt moät heùt xuoáng toøa.

*

Moät hoâm, Taøo Söû Voâ Taän cö só Tröông Coâng Thöông Öôûng ñi thanh tra qua Phaàn Minh thænh Tröôûng laõo naêm vieän ñeán Vaân Nham thuyeát phaùp. Sö ñaêng toøa roát sau, caàm ngang caây gaäy noùi: Chö thieän tri thöùc môùi ñeán, naém ngang buoâng doïc, ñöùng thaúng neùm xieân, ñoåi böôùc dôøi thaân daáu ñaàu baøy söøng, ñaõ ôû tröôùc maët hoïc só moãi vò nhaän baïi quyeát, chöa khoûi aên gaäy ñau trong tay Ñaåu Suaát (Sö), ñeán trong ñaây chaúng do ngoït cho ngoït. Côù sao? Vì thaáy söï baát bình ñaâu nhaãn ñöôïc. Thieàn taêng chaùnh leänh töï phaûi haønh, chao caây gaäy xuoáng toøa.

*

Trong thaát Sö duøng ba caâu noùi ñeå nghieäm hoïc giaû:

1. Vaïch coû xem gioù chæ mong thaáy taùnh, chính nay Thöôïng toïa taùnh ôû choã naøo?

2. Bieát ñöôïc töï taùnh môùi thoaùt sanh töû, khi cheát roài laøm sao thoaùt?

3. Thoaùt ñöôïc sanh töû lieàn bieát choã ñi, boán ñaïi phaân ly nhaèm choã naøo ñi?

*

Nieân hieäu Nguyeân Höïu thöù saùu (1091) vaøo muøa ñoâng, Sö taém goäi xong, hoïp chuùng noùi keä:

Boán möôi taùm naêm, Thaùnh phaøm gieát saïch, Chaúng phaûi anh huøng, Long An ñöôøng trôn.

Sö ngoài yeân thò tòch, thoï boán möôi taùm tuoåi. Vua saéc phong Chôn Tònh Thieàn sö.

�

21. THIEÀN SÖ CAÛO PHAÄT CHIEÁU Ôû Phaùp Vaân

Sö thuôû thieáu nieân ñi du phöông, yeát kieán Thieàn sö Cô ôû Vieân Thoâng. Sö vaøo thaát, Cô nhaéc laïi “Taêng hoûi Ñaàu Töû: ngöôøi ñaïi töû khi soáng laïi thì theá naøo, Töû ñaùp: chaúng cho ñi ñeâm ñôïi saùng seõ ñeán”, yù theá naøo?

Sö ñaùp: - AÂn lôùn khoù ñeàn. Cô raát vui beøn sai thuû chuùng. Ñeán chieàu vì chuùng caàm phaát töû, cô chaäm laïi vuïng, chuùng ñeàu cöôøi, Sö ñoû maët. Hoâm khaùc nôi Taêng ñöôøng, Sö pha traø nhaân chaïm bình traø rôi xuoáng ñaát, thaáy caùi bình nhaøo lieàn ñöôïc öùng cô tam-muoäi.

Sau Sö nöông Chôn Tònh, nhaân ñoïc baøi keä cuûa Toå:

Taâm ñoàng coõi hö khoâng. Hieän ñoàng phaùp hö khoâng, Khi chöùng ñöôïc hö khoâng,

Khoâng phaùp phaûi phaùp quaáy.

Sö hoaùt nhieân ñaïi ngoä. Moãi khi noùi chuyeän vôùi ngöôøi Sö baûo: Toâi ôû Thieäu Thaùnh thöù ba ngaøy hai möôi moát thaùng möôøi moät ngoä ñöôïc thieàn taác vuoâng.

Sö truï Qui Toâng, sau chieáu dôøi veà Cö Tònh. Coù vò Taêng hoûi:- Ñaït-ma Taây sang truyeàn caùi gì?

Sö ñaùp:- Chaâu, Taàn, Haùn, Nguïy.

Taêng hoûi:- “Xöa Taêng hoûi Vaân Moân theá naøo laø caâu thaáu phaùp thaân, Vaân Moân ñaùp: trong Baéc Ñaåu taøng thaân”, yù chæ theá naøo?

Sö ñaùp:- Loøng son maûnh maûnh.

Taêng thöa:- Neáu laø con thì chaúng theá.

Sö hoûi:- OÂng laïi laøm sao?

Taêng thöa:- Ñeâm qua ngöôõng ñaàu xem Baéc Ñaåu, döôøng nhö laïi gioáng nhaân baùnh trong.

Sö baûo:- Chæ nhôù nöôùc coû, ngoaøi ra khoâng bieát gì.

Sö thöôïng ñöôøng: Taây sang yù Toå giaùo ngoaïi bieät truyeàn, chaúng phaûi baäc ñaïi caên khoù beà chöùng nhaäp, ngöôøi chöùng nhaäp chaúng bò vaên töï ngöõ ngoân xoay chuyeån, thanh saéc phaûi quaáy laøm meâ, cuõng khoâng coù khaùc Vaân Moân, Laâm Teá, coù laï Trieäu Chaâu, Ñöùc Sôn. Vì theá noùi ñaïo phaûi roõ trong coù lôøi laø khoâng lôøi, trong khoâng lôøi laø coù lôøi. Neáu nhaèm trong aáy tieán ñöôïc, ñaùng goïi troïn ngaøy maëc

aùo maø chöa töøng mang moät sôïi tô, troïn ngaøy aên côm maø chöa töøng nhai moät haït gaïo. Nhö theá quôû Phaät maéng Toå coù loãi laàm gì? Tuy nhieân nhö theá, muoán ñöôïc chaúng chuoác nghieäp voâ giaùn, chôù cheâ chaùnh phaùp cuûa Nhö Lai. Sö heùt moät tieáng xuoáng toøa.

*

Sö thöôïng ñöôøng caàm caây gaäy noùi: Qui Toâng bieát cheùm raén, Hoøa Sôn gioûi ñaùnh troáng, vaïn töôïng cuøng sum la ñeàu töø trong ñaây ñi. Sö neùm caây gaäy noùi: Veà nhaø uoáng traø.

*

Sö thöôøng noùi vôùi chuùng: Laõo taêng nieân hieäu Hy Ninh thöù taùm (1075) chaên maøn taïi phuû Phuïng Töôøng cung kính, naêm naøy nhaøo nuùi Hoa Sôn boán möôi daëm, ñeø saäp nhaø ngöôøi taùm möôi thoân, boïn caùc oâng haäu sanh traùi caø traùi döa bao giôø bieát ñöôïc. Coù ngöôøi hoûi: - Treân toøa Baûo Hoa Vöông vì sao moät beà theá ñeá? Sö ñaùp: - Keû si! Phaät taùnh haù coù hai thöù sao?.

* 22. THIEÀN SÖ VAÊN CHUAÅN

Ôû Phaàn Ñaøm - (1061 - 1115)

Sö hoï Löông, queâ ôû Ñöôøng Coá phuû Höng Nguyeân. Thuôû trong noâi thaáy töôïng Phaät, Sö lieàn cöôøi, ñeán ñoàng töû Sö chaúng öa nghe röôïu thòt. Sa-moân Hö Phoå ôû chuøa Kim Sôn ñeán nhaø khaát thöïc, Sö ôû tröôùc cöûa öùng ñoái nhö ngöôøi lôùn. Luùc baáy giôø môùi taùm tuoåi, Sö xin töø cha meï theo Hö Phoå veà chuøa.

*

Kinh löôïc Thieåm Taây laø Phaïm Coâng ñeán chuøa Hö Phoå, Phoå tuoåi giaø öùng ñoái lô laø. Sö ñöùng haàu beân caïnh giaûi thích roõ raøng tôùi lui coù qui cuû, Phaïm Coâng muoán daãn Sö veà Thieåm Taây, Sö töø raèng: Leân nuùi ñeå caàu ngoïc vaøo bieån ñeå tìm chaâu, moãi ngöôøi coù chí cuûa mình. Ngöôøi hoïc ñaïo coù baûn haïnh, vieäc ñeïp ôû ñôøi khoâng phaûi laø choã taâm thích. Phaïm Coâng thaàm khen lôøi naøy, lieàn cho xuaát gia laøm Taêng.

Sö ñeán nöông Thieàn sö Thöøa ôû Löông Sôn. Thöøa quôû raèng: Khu oâ chöa thoï giôùi daùm hoïc Phaät thöøa. Sö voøng tay thöa: - Ñaøn traøng laø giôùi chaêng? Xaø-leâ phaïm haïnh vaø ba phen yeát-ma laø giôùi chaêng?

Thöøa kinh ngaïc. Sö cöôøi thöa: - Tuy nhieân ñaâu daùm khoâng vaâng lôøi daïy. Sö beøn ñeán Luaät sö Ñöôøng An thoï giôùi cuï tuùc. Sö daïo khaép caùc nôi giaûng daïy

taïi Thaønh ñoâ. Phaùp sö Ñaøm Dieãn thích choã anh taøi cuûa Sö voã veà baûo: OÂng laø phaùp thuyeàn sau naøy. Phöông Nam coù caùc baäc khai só nhö Chôn Nhö ôû Ñaïi Qui, Chôn Tònh ôû Cöûu Phong, neân ñeán ñoù caàu ñaïo. Sö leã baùi vaâng daïy, cuøng ñoàng hoïc ñeán Ñaïi Qui, truï taïi ñaây khaù laâu maø khoâng kheá ngoä.

Sö ñeán Cöûu Phong yeát kieán Chôn Tònh. Chôn Tònh hoûi: - ÔÛ ñaâu ñeán?

Sö thöa:- Höng Nguyeân phuû ñeán.

Chôn Tònh hoûi:- Vöøa rôøi choã naøo?

Sö thöa:- Ñaïi Qui.

Chôn Tònh hoûi:- Haï ôû ñaâu?

Sö thöa:- Qui Sôn.

Chôn Tònh xoøe tay noùi:- Tay ta sao gioáng tay Phaät.

Sö môø mòt khoâng bieát. Chôn Tònh quôû: - Môùi ñeán caâu caâu khoâng sai laàm moät maûy tô linh minh thieân chaân, vöøa noùi ñeán tay Phaät lieàn thaønh caùch ngaïi, beänh taïi choã naøo?

Sö thöa:- Chaúng hieåu.

Chôn Tònh baûo:- Taát caû hieän thaønh laïi baûo ai hieåu?

Sö ôû ñaây haàu haï hôn möôøi naêm. Moät hoâm Sö caàm caây gaäy vaïch maët hoà cho troáng giaët y, nhaân ñaây ñaïi ngoä, chaïy ñeán Chôn Tònh thuaät sôû ngoä.

Chôn Tònh quôû:- Trong ñaây laïi daùm duøng gai saäy ö?

Töø ñaây, Sö caøng aån giaáu maø danh caøng baøy.

Tieát cheá Lyù Caûnh Chôn thuù Döï Chöông meán ñöùc Sö thænh khai phaùp ôû Vaân Nham. Chöa bao laâu, Phaïm Coâng môøi Sö ñeán Phaàn Ñaøm. Sö lôøi leõ nhö teân bay nöôùc luõ, cô phong nhö ñieän chôùp, Thieàn taêng sôï maø kính. Döôùi söï höôùng daãn cuûa Sö coù caû ngaøn ngöôøi. Sö töï hieäu laø Traïm Ñöôøng.

Coù vò Taêng môùi ñeán yeát kieán lieàn traûi toïa cuï. Sö baûo:- Chöa hoûi vieäc ngöôøi, Thöôïng toïa vöøa rôøi choã naøo?

Taêng thöa:- Qui Toâng ôû Loâ Sôn.

Sö hoûi:- Qui Toâng choã naøo?

Taêng thöa:- Haï!

Sö baûo:- Trong hang eách laøm keá soáng.

Taêng thöa:- Hoøa thöôïng sao khoâng laõnh thoaïi?

Sö baûo:- OÂng ñaâu chaúng phaûi töø Qui Toâng laïi.

Taêng thöa:- Phaûi.

Sö baûo:- Keû tröôùc löøa sau ngöïa.

Sö hoûi ñeä nhò toøa:- Vöøa ôû choã naøo ñeán?

Taêng thöa:- Vieân Chaâu.

Sö hoûi:- Haï ôû ñaâu?

Taêng thöa:- Ngöôõng Sôn.

Sö hoûi:- Laïi thaáy tieåu Thích-ca chaêng?

Taêng thöa:- Thaáy.

Sö hoûi:- Loã muõi daøi hay ngaén?

Taêng suy nghó. Sö baûo: - OÂng thaày queâ, lôøi noùi ñaõ rôi.

*

Sö hoûi vò Taêng: - OÂng ñeán laøm gì?

Taêng thöa: - Con ñeán vaán an Hoøa thöôïng.

Sö baûo: - Maây bay ñaàu nuùi nhaøn bieát maáy, nöôùc chaûy döôùi khe raát nhoän nhaøng.

Taêng thöa: - Hoøa thöôïng chôù löøa ngöôøi.

Sö baûo: - Maõ Ñaïi sö vì sao töø goùt chaân oâng ñi qua?

Taêng khoâng ñaùp ñöôïc. Sö baûo: - Laïi laø Xaø-leâ löøa laõo Taêng.

*

Sö ôû Phaàn Ninh gaëp Hoøa thöôïng Töû Taâm, Töû Taâm hoûi:- OÂng trôû veà trong nuùi naøy chaêng?

Sö thöa: - Caàn ñeán leã baùi Sö huynh.

Töû Taâm baûo: - Khi oâng ñeán kheùo xem phöông tieän.

Sö thöa: - Côù sao?

Töû Taâm baûo: - Con ñöôøng Hoaøng Long ta trôn.

Sö hoûi: - Ñaõ teù nhaøo bao nhieâu ngöôøi?

Töû Taâm baûo: - OÂng chöa ñeán Hoaøng Long goùt chaân tröôùc ñaõ rít.

Sö thöa: - Hoøa thöôïng ñaâu ñöôïc ñoùng cöûa tieáp nhau.

Töû Taâm laïi hoûi: - Laõo Chuaån nuoâi nhieàu Taêng theá naøy chæ laø tuï ñaàu caõi leõ roài aên côm, oâng cöùu kính ñem caùi gì vì ngöôøi?

Sö thöa: - Nhaân gioù thoåi löûa.

Töû Taâm baûo: - Nhieãu loaïn laøm gì?

Sö thöa: - Töø ñaây coù chuùt ít.

Sö hoûi laïi: - Trong nuùi Hoøa thöôïng nuoâi bao nhieâu chuùng?

Töû Taâm noùi: - Boán traêm ngöôøi toaøn laø Thieàn taêng tinh xaûo.

Sö thöa: - Trong hang sö töû khoâng thuù khaùc.

Töû Taâm baûo: - Khi oâng ñeán cuõng phaûi chieáu coá.

Sö thöa: - Cuõng ñôïi khi ñeán.

Töû Taâm hoûi: - Khi ñeán laøm sao?

Sö thöa: - Keâu laïi röûa chaân.

Töû Taâm baûo: - OÂng thaày ñaát Xuyeân môû mieäng to theá.

Sö thöa: - Thöôïng toïa Chuaån töø laâu nhö theá.

Töû Taâm noùi: - Ba möôi naêm ñuøa côõi ngöïa.

Thaáy Taêng xem kinh, Sö hoûi: - Xem kinh gì?

Taêng thöa: - Kinh Kim Cang.

Sö baûo: - Trong kinh noùi “Phaùp aáy bình ñaúng khoâng coù cao thaáp” phaûi chaêng?

Taêng thöa: - Phaûi.

Sö baûo: - Taïi sao nuùi Vaân Cö cao, nuùi Baûo Phong thaáp?

Taêng thöa: - Phaùp aáy bình ñaúng khoâng coù cao thaáp.

Sö baûo: - OÂng chæ laøm ñöôïc keû toâi tôù Toïa chuû.

Taêng thöa: - Hoøa thöôïng laïi theá naøo?

Sö baûo: - Haõy buoâng loã muõi oâng ñeå thôû.

*

Sö hoûi vò Taêng: - An vui chaêng?

Taêng thöa: - Voâ söï.

Sö baûo: - OÂng coøn coù vieäc lôùn.

Taêng hoûi: - Chöa bieát con coøn coù vieäc gì?

Sö baûo: - Gaàn ñaây Kim Cang ôû Thöôïng Lam cuøng Thoå Ñòa ôû Thieân Ninh ñaùnh nhau.

Taêng khoâng noùi ñöôïc. Sö baûo: - Nguyeân lai voâ söï.

*

Moät hoâm Sö thöôïng ñöôøng: Baûo Phong moät ñeâm nguû khoâng suy tính, ngaøy nay thöôïng ñöôøng moi buïng moùc ngöïc thaûy suy nghó chaúng ra, maø nay ñeán giôø vieäc böùc ngaët phaûi ra cöûa gaáp, lieàn ñöa caây gaäy noùi: Thöôïng toïa Chuaån gaàn ñaây laøm ñöôïc caùn caây phaát töû, haõy taïm ñem cuùng döôøng ñaïi chuùng, beøn neùm xuoáng noùi: Goác tre laù moùc daây gai coät, daïng töïa thieân nhieân rieâng moät nhaø.

*

Nieân hieäu Chaùnh Hoøa thöù naêm (1115) muøa haï thaùng saùu, Sö bò beänh. Thuû toïa ñeán hoûi thaêm: - Ngaøy gaàn ñaây thaân theå Hoøa thöôïng theá naøo?

Sö baûo: - Löøa queø leo vaùch.

Thuû toïa thöa: - Hoøa thöôïng cuõng neân uoáng thuoác.

Sö baûo: - Caây muïc baéc caàu.

Thuû toïa thöa: - Cuõng bieát Hoøa thöôïng chaúng chòu kieâng mieäng.

Sö hoûi: - OÂng laøm sao?

Thuû toïa suy nghó ñeå noùi. Sö baûo: - OÂng cuõng caàn phaûi uoáng thuoác.

Ñeán ngaøy hai möôi hai thaùng baûy, Sö noùi keä roài tòch, thoï naêm möôi laêm tuoåi, ba möôi laêm tuoåi haï.

Thöøa töôùng Tröông Voâ Taän laøm lôøi bia, Giaûn Nghò Hoàng Caâu phuï cheùp Ngöõ luïc.

* 23. THIEÀN SÖ PHAÙP DIEÃN

Ôû Nguõ Toå Sö hoï Ñaëng, queâ ôû Mieân Chaâu, ñeán ba möôi laêm tuoåi môùi theá phaùt xuaát gia. Sö thoï giôùi cuï tuùc xong ñeán Thaønh ñoâ hoïc taäp luaän Baùch Phaùp, Duy Thöùc.

Sö nhaân nghe Boà-taùt khi vaøo kieán ñaïo, trí cuøng lyù hôïp, caûnh cuøng thaàn hoäi, chaúng phaân naêng chöùng sôû chöùng. Ngoaïi ñaïo ôû AÁn Ñoä thöôøng naïn Tyø-kheo raèng: Ñaõ chaúng phaân naêng chöùng sôû chöùng, laïi laáy caùi gì laøm chöùng? Tyø-kheo khoâng ñaùp ñöôïc. Ngoaïi ñaïo cheâ bai khoâng ñaùnh chuoâng troáng, chuùng laïi maëc ca-sa. Phaùp sö Huyeàn Trang sang AÁn Ñoä cöùu ñöôïc nghóa naøy raèng: “Nhö ngöôøi uoáng nöôùc laïnh noùng töï bieát.” Töø ñaây môùi giaûi ñöôïc caùi naïn naøy. Sö noùi: Laïnh noùng aét laø bieát vaäy, theá naøo laø vieäc töï bieát? Sö lieàn chaát vaán thaày daïy: Chaúng bieát lyù töï bieát nhö theá naøo? Giaûng sö cuõng khoâng giaûi ñöôïc, chæ khuyeân raèng: Ngöôi muoán roõ leõ naøy neân ñeán phöông Nam hoûi nhöõng vò truyeàn Phaät Taâm toâng. Sö lieàn mang goùi sang phöông Nam.

Sö gaëp caùc baäc toân tuùc ñeàu hoûi caâu naøy, choã nghi troïn chaúng phaù ñöôïc. Khi ñeán Thieàn sö Boån ôû Vieân Chieáu thì nhöõng nhaân duyeân xöa nay ñeàu hieåu heát. Chæ hieåu choã: “Taêng hoûi Höng Hoùa: - Khi boán phöông taùm maët ñeán thì theá naøo? Höng Hoùa ñaùp: - Ñaùnh ôû giöõa ñi. Taêng laøm leã. Höng Hoùa noùi: - Hoâm qua ta ñi phoù trai trong thoân ñi ñöôøng gaëp moät traän gioù to möa lôùn, laïi nhaèm trong mieáu coå traùnh ñöôïc qua.” Sö ñem ñieàu naøy hoûi Thieàn sö Boån. Boån ñaùp: - Ñaây laø nhaân duyeân döôùi toâng Laâm Teá, phaûi hoûi con chaùu trong nhaø aáy môùi ñöôïc.

Sö lieàn ñeán yeát kieán Thieàn sö Vieãn ôû Phuø Sôn thöa hoûi ñieàu naøy. Vieãn baûo: - Ta coù moät thí duï noùi töông tôï cho oâng. OÂng gioáng nhö keû baùn cuûi trong ba thoân, gaùnh moät gaùnh ñeán chöõ thaäp (+) ñaàu ñöôøng ñöùng hoûi ngöôøi, ôû trong nhaø ngaøy nay thöông löôïng vieäc gì?

Sö thaàm nghó raèng: Neáu nhö theá vaãn chöa phaûi. Moät hoâm, Vieãn baûo: - Ta giaø roài e qua maát thì giôø cuûa oâng, neân ñeán nöông vôùi Baïch Vaân, laõo naøy tuy haäu sanh ta chöa bieát maët, chæ thaáy baøi tuïng ba gaäy cuûa Laâm Teá coù choã hôn ngöôøi, aét hay laøm xong vieäc lôùn cho oâng. Sö thaàm laëng leã töø.

Ñeán Baïch Vaân, Sö nhaéc vò Taêng hoûi Nam Tuyeàn veà chaâu ma-ni ñeå thöa hoûi. Baïch Vaân lieàn naït. Sö laõnh ngoä daâng baøi keä ñaàu cô:

Sôn tieàn nhaát phieán nhaøn ñieàn ñòa Xoa thuû ñinh ninh vaán Toå oâng Kyû ñoä maõi lai hoaøn töï maïi Vò laân tuøng truùc daãn thanh phong.

Dòch:

Tröôùc non moät maûnh nhaøn ñieàn ñòa Tay chaáp taän tình hoûi Toå oâng Maáy ñoä baùn ra roài mua laïi

Vì thöông tuøng truùc daãn gioù laønh.

Baïch Vaân aán khaû, sai coi vieäc troàng gai. Chöa bao laâu, Baïch Vaân ñeán baûo Sö: - Coù moät soá Thieàn khaùch töø Loâ Sôn ñeán ñeàu coù choã ngoä nhaäp, baûo y noùi cuõng noùi ñöôïc roõ raøng, cöû nhaân duyeân hoûi y cuõng hieåu ñöôïc, baûo y haï ngöõ cuõng haï ñöôïc, chæ laø chöa hieän tieàn.

Khi aáy Sö raát nghi, thaàm nghó: Ñaõ ngoä roài noùi cuõng noùi ñöôïc, roõ cuõng roõ ñöôïc, taïi sao chöa hieän tieàn? Sö beøn nghieân cöùu luoân nhieàu ngaøy, boãng nhieân tænh ngoä, cuûa baùu töø tröôùc buoâng heát, chaïy ñeán yeát kieán Baïch Vaân. Baïch Vaân duøng tay muùa chaân ñaïp. Sö chæ moät caùi cöôøi maø thoâi. Sau Sö noùi: - Toâi nhaân ñaây khaép thaân xuaát moà hoâi, lieàn roõ ñöôïc döôùi choã gioù laønh.

Moät hoâm Baïch Vaân daïy chuùng: - Ngöôøi xöa noùi nhö göông ñuùc töôïng, sau khi töôïng thaønh göông ôû choã naøo? Chuùng haï ngöõ ñeàu chaúng kheá hôïp. Baïch Vaân hoûi Sö, Sö laïi gaàn thaêm hoûi noùi: - Cuõng chaúng so saùnh nhieàu.

Baïch Vaân cöôøi baûo: - Phaûi laø Ñaïo giaû môùi ñöôïc.

Ban ñaàu Sö ra truï trì chuøa Töù Dieän, keá dôøi veà Baïch Vaân. Veà giaø ñeán truï Ñoâng Sôn nuùi Nguõ Toå.

Taêng hoûi:- Caàm gaäy laõnh chuùng Toå leänh ñang haønh, ngoài caét yeáu taân, yù Sö theá naøo?

Sö ñaùp:- Gioù thu thoåi soâng Vò, laù ruïng ñaày Tröôøng An.

Taêng thöa:- Töù Dieän khoâng cöûa nuùi non ñeïp, ngaøy nay môùi ñöôïc chuû nhaân veà.

Sö baûo: - OÂng noùi ñaàu ñöôøng ôû choã naøo?

Taêng thöa: - Taïi sao ñoái dieän chaúng bieát nhau?

Sö baûo: - Ñaùng möøng ñeán roài.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø moät gioït nöôùc Baïch Vaân?

Sö ñaùp: - Giaõ gaïo ñaäp gai.

Taêng hoûi: - Ngöôøi uoáng thì sao?

Sö ñaùp: - Baûo oâng khoâng choã ñeå maét.

Taêng hoûi: - Ñaàu löôõi ngöôøi trong thieân haï bò Baïch Vaân ngoài caét, ñaàu löôõi Baïch Vaân ngöôøi naøo ngoài caét?

Sö ñaùp: - Thoân ñoâng oâng Vöông Ñaïi.

Sö thöôïng ñöôøng: Coå nhaân noùi: “Neáu ta vì oâng noùi lieàn döùt maát löôõi cuûa ta, neáu chaúng noùi vôùi oâng lieàn caâm maát mieäng cuûa ta, haõy noùi laïi coù choã vì ngöôøi hay chaêng?” Töù Dieän coù khi nghó vì oâng nuoát maát, chæ bò raêng tröôùc cöûa laøm ngaïi, nghó vì oâng möûa heát, laïi bò coå hoïng nhoû, haõy noùi laïi coù choã vì ngöôøi hay khoâng? Sö beøn noùi: - Töù Dieän töï ñeán Lieãu Haï Hueä.

Sö thöôïng ñöôøng: Baïch Vaân chaúng bieát noùi thieàn, ba cöûa môû qua hai beân, coù ngöôøi ñoäng ñeán caây choát, hai caùnh quaït ñoâng quaït taây.

Sö thöôïng ñöôøng: Moät beà theá aáy ñi, loä vaéng ngöôøi thöa, moät beà theá aáy ñi, coâ phuï thaùnh tröôùc, boû hai loái naøy Toå Phaät khoâng theå gaàn, giaû söû cuøng Baïch Vaân ñoàng sanh ñoàng töû cuõng chöa xöùng bình sanh. Sao vaäy? Phuïng Hoaøng chaúng phaûi phaøm phu vaät, chaúng ñöôïc ngoâ ñoàng theä chaúng nöông.

*

Tieåu tham Sö nhaéc, Ñöùc Sôn noùi: “Ñeâm nay chaúng ñaùp thoaïi, ngöôøi hoûi thoaïi aên ba möôi gaäy.” Trong chuùng thoâng ñoù raát nhieàu, hieåu ñoù chaúng ít. Haõy noùi nhaèm choã naøo thaáy Ñöùc Sôn? Coù ngöôøi naøo chaúng tieác taùnh maïng thöû ra noùi xem? Neáu khoâng, Sôn taêng vì ñaïi chuùng cuøng Laõo nhaân Ñöùc Sôn thaáy nhau vaäy. Ñôïi Ñöùc Sôn noùi: “ñeâm nay chaúng ñaùp thoaïi, ngöôøi hoûi thoaïi aên ba möôi gaäy” chæ nhaèm Ngaøi noùi: “coù thoaïi cuõng chaúng hoûi, gaäy cuõng chaúng aên”. Caùc oâng noùi, laïi aên gaäy Ñöùc Sôn chaêng? Ñeán trong ñaây phaûi laø keû aáy môùi ñöôïc. Huoáng laø ta hôn möôøi naêm treân bieån kieám tìm, thaáy maáy vò toân tuùc töï cho laø hieåu ñuùng. Khi ñeán trong hoäi Phuø Sôn lieàn laø môû mieäng chaúng ñöôïc. Sau ñeán döôùi cöûa Baïch Vaân, nhai vôõ ñöôïc moät haït ñaäu ñaù lieàn ñöôïc traêm vò ñaày ñuû. Haõy noùi moät caâu haït ñaäu laøm sao noùi? Sö laïi noùi: Hoa nôû maøu gaø my sôùm thu, ngöôøi naøo hay nhuoäm ñoû sôïi tô, coù khi gioù ñoäng cuøng nöông töïa, döôøng nhaém tröôùc theàm daáu chaúng thoâi.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Hoâm qua Sôn taêng vaøo thaønh thaáy moät haøng raøo trong laø ngöôøi goã, lieàn laïi gaàn xem, hoaëc thaáy ñeïp ñeõ kyø laï, hoaëc thaáy xaáu xa voâ keå, chuyeån ñoäng ñi ngoài xanh vaøng ñoû traéng moãi moãi thaáy roõ, khi xem kyõ voán laø mieáng vaûi xanh boïc laïi ôû trong coù ngöôøi. Laõo taêng khoâng theå chòu noåi, beøn ñeán hoûi oâng teân gì, kia noùi: Hoøa thöôïng giaø xem laø xong, hoûi teân laøm gì? Ñaïi chuùng! Laõo taêng bò kia hoûi moät caâu khieán cho khoâng lôøi coù theå ñaùp khoâng lyù coù theå baøy. Laïi coù ngöôøi vì Sôn taêng noùi ñöôïc chaêng? Hoâm qua trong aáy rôi caønh, ngaøy nay trong ñaây nhoå goác.

*

Sö daïy chuùng: Chaân nhö phaøm thaùnh ñeàu laø lôøi moäng, Phaät vaø chuùng sanh ñeàu laø Taêng ngöõ. Hoaëc coù ngöôøi ra noùi: Laõo Baøn Sôn gheâ! Chæ noùi vôùi y: Chaúng nhaân Töû Baù hoa nôû sôùm, ñaâu ñöôïc hoaøng oanh ñaäu lieãu tô. Neáu laïi hoûi raèng: Laõo Nguõ Toå gheâ! Töï baûo: Vaâng! Tænh tænh laáy.

*

Sö daïy chuùng nhaéc: Hoøa thöôïng Ñöùc Sôn nhaân Taêng hoûi “chö Thaùnh töø tröôùc laáy phaùp gì daïy ngöôøi”, Ñöùc Sôn ñaùp: “toâng ta khoâng ngöõ cuù, khoâng moät phaùp cho ngöôøi”. Tuyeát Phong do ñaây coù tænh. Sau coù vò Taêng hoûi Tuyeát Phong: “Hoøa thöôïng thaáy Ñöùc Sôn ñöôïc caùi gì lieàn thoâi ñi”, Tuyeát Phong noùi: “ta khi aáy ñi tay khoâng veà tay khoâng”. Ngaøy nay Baïch Vaân noùi: “Nhaèm thaáu chöa qua.” Coù ngöôøi töø Ñoâng Kinh laïi, hoûi y: “choã naøo laïi”, y laïi noùi: “Toâ Chaâu laïi”, hoûi y: “Toâ Chaâu vieäc theá naøo”, y noùi: “taát caû taàm thöôøng”. Tuy nhieân nhö theá, doái Baïch Vaân chaúng ñöôïc. Côù sao? Chæ vì ngöõ aâm moãi nôi coù khaùc. Cöùu kính theá naøo? Toâ Chaâu aáu, Thieäu Baù sen.

*

Ba oâng Phaät haàu Sö, treân moät caùi nhaø traïm noùi thoaïi ban ñeâm, ñeán khi trôû veà ñeøn ñaõ taét. Sö ôû trong toái baûo: - Moãi ngöôøi haï moät chuyeån ngöõ.

Phaät Giaùm thöa: - Phuïng ñeïp muùa ñeâm vaéng.

Phaät Nhaõn thöa: - Raén saét ngang ñöôøng xöa.

Phaät Quaû thöa: - Xem goùt chaân.

Sö baûo: - Dieät toâng ta laø Khaéc Caàn vaäy.

*

Nieân hieäu Suøng Ninh thöù ba (1104) ngaøy hai möôi laêm thaùng saùu, Sö thöôïng ñöôøng töø chuùng: Hoøa thöôïng Trieäu Chaâu coù caâu roát sau, caùc oâng laøm sao hoäi, thöû ra noùi xem? Neáu hoäi ñöôïc chaúng ngaïi soáng thích thuù töï taïi, baèng chöa ñöôïc theá, vieäc toát naøy laøm sao noùi? Sö im laëng giaây laâu noùi: Noùi töùc noùi roài, chæ laø caùc ngöôi chaúng bieát. Caàn hieåu chaêng? Giaøu hieàm ngaøn mieäng ít, ngheøo haän moät thaân nhieàu. Traân troïng! Sö trôû veà tröôïng thaát taém goäi saïch seõ, gaàn saùng naèm kieát töôøng maø tòch.

* 24. THIEÀN SÖ TRÍ BOÅN

Nuùi Vaân Caùi Ñaøm Chaâu

Sö hoï Quaùch, queâ ôû Thuïy Chaâu.

Ngaøy khai ñöôøng, coù vò Taêng hoûi: - Chö Phaät ra ñôøi trôøi möa boán thöù hoa, Hoøa thöôïng ra ñôøi coù ñieàm laønh gì?

Sö ñaùp: - Ngaøn nghe chaúng baèng moät thaáy.

Taêng hoûi: - Sau khi thaáy theá naøo?

Sö ñaùp: - Muø!

Taêng hoûi: - Theá naøo laø phaùp thaân thanh tònh?

Sö ñaùp: - Nhaø khoâng tôù nhoû chaúng thaønh quaân töû.

Taêng hoûi: - Ñem taâm tìm taâm laøm sao tìm ñöôïc?

Sö ñaùp: - Ngöôøi Ba Tö hoïc tieáng Haùn.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø choã con xuaát thaân?

Sö ñaùp: - Tuyeát Phong nguyeân laø ngöôøi Laõnh Nam.

Taêng hoûi: - Noùi ñöôïc haønh chaúng ñöôïc, haønh ñöôïc noùi chaúng ñöôïc, chöa bieát haønh chaúng ñöôïc laøm sao noùi?

Sö ñaùp: - Mieäng ôû döôùi goùt chaân.

Taêng hoûi: - Noùi chaúng ñöôïc laøm sao haønh?

Sö ñaùp: - Ñaïp ñeán ñaàu löôõi.

Taêng hoûi: - Bieát Thaày ñaõ chöùa baùu trong bò, ngaøy nay choán naøy möôïn taïm xem?

Sö ñaùp: - Vöøa roài döôøng bò ngöôøi möôïn ñi.

Sö thöôïng ñöôøng: Ngöôøi ñi loã muõi thaáu trôøi, keû laïi chaân ñaïp ñaát thaät. Haõy noùi Toå sö yù nhaèm choã naøo? Sö im laëng giaây laâu noùi: Haèng giaän xuaân veà khoâng choã kieám, chaúng hay troâi thaúng ñeán trong ñaây.

*

Sö thöôïng ñöôøng lôùn tieáng goïi: - Thò giaû!

Thò giaû: - Daï!

Sö hoûi: - Ñaïi chuùng hoïp hay chöa?

Thò giaû thöa: - Ñaïi chuùng ñaõ hoïp.

Sö baûo: - Moät caùi kia vì sao chaúng ñeán döï tham?

Thò giaû caâm mieäng.

Sö baûo: - Ñeán töùc chaúng ñieåm.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Ñaày mieäng noùi chaúng ra, caâu caâu raát saùng toû, ñaày maét xem chaúng thaáy, nuùi nuùi choàng laãn xanh, tieáng troáng vaãn chaúng hieåu, haø huoáng laø tieáng chuoâng. Sö heùt moät heùt.

*

Sö thöôïng ñöôøng caàm ngang caây gaäy noùi: Raêng nhö ñao kieám maët tôï maét saét, phoùng ñieän saùng saùng chaúng döùt, tay naém moät vaïn caân taät-leâ, khi raûnh goõ rôi maët traêng beân trôøi. Chao moät caùi.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø sö töû aên thòt ngöôøi?

Sö ñaùp: - Tröôùc Nguõ Laõo phong.

Taêng thöa: - Caùi naøy haù bieát aên thòt ngöôøi.

Sö ñaùp: - Ngaøy nay löôïm ñöôïc taùnh maïng.

Sö thöôïng ñöôøng: Ñaàu ñoäi nuùi Tu-di, chaân ñaïp boán bieån caû, hít thôû saám gioù oàn, ñoäng duïng sanh naêm saéc, neáu hay bieát ñöôïc y, maëc tình naêm thaùng ñoåi. Haõy noùi ngöôøi naøo bieát ñöôïc y? Sö heùt moät tieáng noùi: - Tôù vöôøn nhaø.

* 25. THIEÀN SÖ NHAÄT ÍCH

Ôû Thöôïng Phöông Ngaøy khai ñöôøng Thuû toïa baïch chuøy xong. Sö noùi: - Tröôùc baïch chuøy quaùn moät laïi chaúng thaønh, sau baïch chuøy quaùn hai laïi chaúng phaûi, ñeán trong ñaây duø laø maét saét troøng ñoàng, cuõng phaûi vôõ traêm maûnh. Coù Thieàn taêng naøo chaúng sôï nguy vong, thöû ra xem?

Khi aáy coù hai vò Taêng ñoàng ra. Sö noùi: - Moät muõi teân rôi hai chim Ñieâu.

Taêng thöa: - Thoaïi con chöa hoûi ñaâu ñöôïc roái loaïn.

Sö hoûi: - Ñaâu chaúng phaûi laø taêng Taân La ö?

Taêng suy nghó. Sö baûo: - Keû ñaùnh caây coät caùi.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø vieäc beân chöa xuaát theá?

Sö ñaùp: - Ñaùy gieáng con eách nuoát maët traêng.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø vieäc beân xuaát theá?

Sö ñaùp: - Con coø ñaïp gaõy caønh lau khoâ.

Taêng hoûi: - Boû hai loái naøy, theá naøo laø choã Hoøa thöôïng vì ngöôøi?

Sö ñaùp: - Kim Cang duøi aáy thaät hoaøn haûo, baøy ôû ñaàu ñöôøng baùn cho ai.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø con traâu ñöïc nhieàu naêm?

Sö ñaùp: - Raêng thöa maét môø.

Taêng hoûi: - Chôï oàn gaëp nhau vieäc theá naøo?

Sö ñaùp: - Ñi ñoâng mua tieän ñi taây mua quí.

Taêng thöa: - Chôït nhö chaúng khôûi tieän chaúng khôûi quí laïi laøm sao?

Sö ñaùp: - Cuû caûi Traán Chaâu.

Taêng hoûi: - Taát caû haøm linh ñeàu coù Phaät taùnh, ñaõ coù Phaät taùnh vì sao laïi chun vaøo thai löøa buïng ngöïa?

Sö ñaùp: - Bieát maø coá phaïm.

Taêng hoûi: - Chöa bieát nhaèm choã naøo saùm hoái?

Sö ñaùnh noùi: - Haõy laøm thaày ngöïa cheát.

Taêng hoûi: - Khi thaáy maët trình nhau theá naøo?

Sö baûo: - Maét traùi nöûa caân maét phaûi taùm löôïng.

Taêng ñöa toïa cuï noùi: - Caùi naøy gheâ?

Sö baûo: - Chaúng nhoïc ñöa ra. Sö nhìn beân phaûi beân traùi noùi: OÂng giaø maët vaøng ñi khaép baûy böôùc, duôùi goùt chaân chính neân moät chuøy, Hoà taêng maét bieác ngoài ngoù chín naêm, treân ñaûnh moân ñaùng tieác moät theû. Ñöông thôøi neáu coù Thieàn taêng vì chuùng kieät löïc, haï ñöôïc ñoäc thuû naøy, khoûi phaûi nieâm hoa vi tieáu uoång phaù maët maøy, ñöùng trong tuyeát ñeán goái, trôû thaønh daáu xe. Töø ñaây ñem laàm ñeán laàm, ñem soït ñaùnh soït, beøn coù naêm canh höông thôm ngaøn ñeøn noái saùng, nhaèm treân baøn goã xöôùng hai noùi ba, nôi ñaàu caây gaäy töùc laät chæ nam veõ baéc, lieàn coù nhoùm tieán tröôùc lui sau hoûi phaùp hoûi taâm, coù nhöõng keû nöông cöûa töïa vaùch tìm Phaät tìm Toå. Tröôùc saân chæ baù, lieàn goïi laø yù Toå Taây sang, trong maët trôøi xem nuùi, laïi laàm nhaän töï kyû hoïc nhaân. Ñaâu chaúng bieát moät ñaïi söï naøy voán töï linh minh, toät meù vò lai chöa töøng giaùn ñoaïn, chaúng nhôø tu chöùng haù ôû nghó suy. Duø Thu Töû vaãn coù choã chaúng bieát, chaúng phaûi hay bieän cuûa Maõn Töø. Chaúng thaáy Maõ Toå moät tieáng heùt, Baù Tröôïng tai ñieác ba ngaøy. Baûo Thoï leänh haønh Traán Chaâu, moät thaønh muø maét. Ñaïi cô ñaïi duïng nhö ñieän chôùp khoâng theå

döøng, moät xöôùng moät ñeà döôøng bôø ñöùt khoâng theå ñi. Chính ngay khi aáy chö Phaät ba ñôøi chæ coù theå ñöùng beân xem, saùu ñôøi Toå sö chöùng minh coù phaàn. Ñaïi chuùng haõy noùi, ngaøy nay laïi coù chöùng minh hay chaêng? Sö im laëng giaây laâu noùi: Theû!

*

Sö thöôïng ñöôøng: Thaäp Ñaéc böûa cuûi, Haøn Sôn thoåi löûa, chæ coù Phong Can trong nuùi ngoài yeân. Haõy noùi Phong Can coù choã gì hay? Sö im laëng giaây laâu noùi: - Nhaø khoâng tôù nhoû chaúng thaønh quaân töû.

* 26. THIEÀN SÖ BAÛO AÁN SÔÛ MINH

Ôû Tònh Töø phuû Laâm An Sö hoï Tröông, queâ ôû Baùch Vieät.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Taâm aán Toå sö chaúng daøi chaúng ngaén chaúng vuoâng chaúng troøn chaúng trong chaúng ngoaøi cuõng chaúng khoaûng giöõa. Xin hoûi ñaïi chuùng quyeát ñònh laø hình maïo gì? Sö caàm gaäy noùi: Coå trieän chaúng thaønh vaên, truy baïch khoù ñoàng theå, töø tröôùc töï phaân minh, ñaâu caàn laïi chuyeân taïo. Sö goõ giöôøng thieàn xuoáng toøa.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Ra cöûa thaáy soâng nuùi, vaøo cöûa thaáy ñieän Phaät, linh quang choã chaïm thoâng, caùc ngöôøi sao chaúng tieán. Neáu chaúng tieán, Tònh Töø ngaøy nay chaúng ñöôïc tieän.

Sö thöôïng ñöôøng: Toå sö noùi: Ta xöa ñeán coõi naøy, truyeàn phaùp cöùu meâ tình, moät hoa nôû naêm caùnh, keát quaû töï nhieân thaønh. Khi aáy Tònh Töø neáu thaáy noùi nhö theá, duøng caây gaäy thoâng ñen ñaäp moät gaäy cheát toát, choân treân ñaát khoâng aâm döông, khieán Ngaøi nhaû hôi chaúng ñöôïc, côù sao nôõ ñeå Ngaøi gaït ngöôøi caû nöôùc Ñaïi Ñöôøng. Trong chuùng coù ngöôøi vì Toå nhaû hôi chaêng? Ra ñaây moät luùc choân heát.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Neáu luaän vieäc naøy nhö neùm baûo boái, loaïn gieo vaøng ngoïc, ngöôøi queân mình töï cam ngheøo cuøng, ngöôøi coù maét tin laáy ñöa ra. Vì theá noùi, Dieâm-phuø coù baùu lôùn thaáy ít ñöôïc laïi laø hieám, neáu ngöôøi ñem daâng ta,

thaønh Phaät chæ trong böõa aên. Sö caàm caây gaäy noùi: - Nhö nay moät luùc trình töông tôï, khaép môøi ñaïi chuùng ñeå maét nhìn leân. Sö neùm caây gaäy xuoáng toøa.

* 27. THIEÀN SÖ DIEÄU TRAÏM TÖ HUEÄ

Ôû Tuyeát Phong Sö con nhaø hoï Du, queâ ôû Tieàn Ñöôøng.

*

Coù vò Taêng hoûi: - Khi ñieän coå khoâng ñeøn thì theá naøo?

Sö ñaùp: - Vaùch ñoâng ñaùnh vaùch taây.

Taêng thöa: - Theá aáy aét chuïp ñöôïc coät caùi.

Sö baûo: - Chöa daùm nhaän nhau.

Sö thöôïng ñöôøng: Thaû löôùi ñaïi giaùo baét caù trôøi ngöôøi, Hoä Thaùnh chaúng gioáng Laõo Hoà maéc buøn dính nöôùc, chæ laø thaáy thoû thaû chim öng, gaëp nai buoâng teân. Sö beøn to tieáng goïi ñaïi chuùng noùi: - Truùng.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Ngaøy xöa Döôïc Sôn sôùm chieàu chaúng tham thieàn traûi qua caû thaùng, moät hoâm ñaïi chuùng vöøa hoïp, Döôïc Sôn beøn trôû veà phöông tröôïng. Chö Thieàn ñöùc! Khi kia Phaät phaùp sôùm töï ñaïm baïc, luaän ra vaãn so saùnh chuùt ít. Nhö nay moãi ngaøy ñaùnh troáng ñaêng toøa laêng xaêng loän xoän, ngöôøi hoûi veát xe, ngöôøi ñaùp löôõi nhö ñieån chôùp, thaûy tôï ngaøy nay hueä maïng ôû Linh Sôn nguy nhö tô maønh, gia phong Thieáu Thaát hieåm tôï tröùng choàng. Laïi ñaâu baèng Thieàn taêng khaùi nhieân coù chí ñôõ ñöùng toâng thöøa böôùc ra heùt tan ñaïi chuùng, chaúng nhöõng beân tai im caõi, seõ khieán chaùnh phaùp coøn laâu, haù chaúng phaûi to sao? Neáu nhö treân gaäy chaúng thaønh roàng, Sôn taêng seõ ngöôïc haønh leänh naøy. Sö caàm gaäy ñuoåi tan.

Sö thöôïng ñöôøng: Chaân maøy ngang khaép möôøi phöông, loâng mi treân thaáu trôøi xanh döôùi suoát huyønh tuyeàn, haõy noùi loã muõi ôû choã naøo. Sö im laëng giaây laâu noùi: - Cheùp.

Sö thöôïng ñöôøng: Treân ñaûnh nuùi Dieäu Cao bieån maây meânh moâng, tröôùc nuùi Thieáu Thaát tuyeát söông muø mòt, ñöùng rieâng ñeán goái luoáng töï khoå nhoïc, baûy ngaøy chaúng gaëp moät tröôøng boái roái, Bieät Phong thaáy nhau rôi taïi giöõa ñöôøng, moät chieác giaøy veà Taây xa laïi caøng xa. Sö xoay caây gaäy xuoáng toøa.

Sö thöôïng ñöôøng: Ñaïi ñaïo chæ ôû tröôùc maét, coát laø tröôùc maét khoù thaáy, muoán bieát chaân theå ñaïi ñaïo, saùng nay ngaøy möôøi laêm thaùng ba, chaúng nhoïc ñöùng laâu.

Sö thöôïng ñöôøng: Taát caû phaùp chaúng sai, Vaân Moân baùnh hoà, Trieäu Chaâu traø, trong laàu Hoaøng Haït thoåi saùo ngoïc, thaùng naêm Giang Thaønh hoa mai ruïng, hoå theïn Thöôïng toïa Thaùi Nguyeân Phuø canh naêm nghe tieáng troáng, trôøi saùng gaûy tyø baø. Sö heùt moät heùt.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Veà nam thöa hoûi chö thieän höõu ñi naùt giaày coû, tuyeät hoïc voâ vi ngoài tieâu ngaøy thaùng, phaøm tình deã thoaùt thaùnh giaûi khoù queân, chæ coù tô toùc ñeàu thaønh ræ chaûy, trong toát vì noùi nhö ñaát naâng nuùi, öùng vaät hieän hình nhö löøa nhìn gieáng, duø khoâng so tính veát xe ñaõ thaønh, neáu luaän töông öng caøng khoâng giao thieäp. Gaéng, chö nhaân giaû! Chôù laàm duïng taâm, moãi ngöôøi töï veà nhaø laïi caàu vieäc gì?

* 28. THIEÀN SÖ CHÍ TUYEÀN TOÅ ÑAÊNG

Ôû Vaân Phong

Sö hoï Traàn, queâ ôû Vieät Ñoâng.

Sö thöôïng ñöôøng: Thoâi ñi heát ñi, moät nieäm muoân naêm ñi, caây khoâ tro taøn ñi, loø höông mieáu coå ñi, moät maûnh luïa traéng ñi. Ñaïi chuùng! Coå nhaân choã thaáy nhö maët trôøi soi trong khoâng, chaúng maéc hai beân haù rôi aám giôùi. Than oâi! Chaùu con sau naøy phaàn nhieàu khôûi hieåu moät beân saéc. Sôn taêng töùc chaúng theá, chaúng thoâi ñi chaúng heát ñi, nghieäp thöùc meânh moâng ñi, baûy ñieân taùm ñaûo ñi, chöõ thaäp (+) ñaàu ñöôøng oàn vang vang, trong thanh saéc naèm ngoài ñi, ba nhaø trong thoân boài ñöôøng bít loä, trong röøng gai goùc daïo chôi ñi, nuùi ñao caây kieám chóa buïng ñaâm tim, vaïc daàu loø löûa luûng da naùt xöông ñi, cöû xöôùng nhö theá döôøng nhö treû con ba tuoåi ñaùnh caàu theâu.

Sö thöôïng ñöôøng: Truùc oám tuøng daøi nhoû gioït höông, gioù troâi traêng moûng ñoä vieâm löông, chaúng bieát Nguyeân Taây chuøa ai ôû, hoâm sôùm chaøy kình ñuoåi tòch döông.

Sö thöôïng ñöôøng: Chaúng phaûi gioù ñoäng chaúng phaûi phan ñoäng, Thieàn taêng maát ñi loã muõi, laø gioù ñoäng laø phan ñoäng, roõ raøng laø caùi thuøng sôn, hai ñoaïn chaúng ñoàng maét môø tai ñieác. Nöôùc khe nhö chaøm bieác, hoa nuùi tôï löûa hoàng.

Coù vò Taêng hoûi: - Vaøo cöûa Ñöùc Sôn lieàn aên gaäy, yù chæ theá naøo?

Sö ñaùp: - Boù gaäy trò daân.

Taêng hoûi: - Vaøo cöûa Laâm Teá lieàn bò heùt, yù chæ theá naøo?

Sö ñaùp: - Chaúng noùi maø giaùo hoùa.

Taêng hoûi: - Chaúng bieát Hoøa thöôïng vì ngöôøi theá naøo?

Sö ñaùp: - Moät ñao hai khuùc.

Taêng thöa: - Cöûa saét voâ phuøng môøi Thaày môû?

Sö ñaùp: - Tieán ba böôùc.

Taêng thöa: - Höôùng thöôïng khoâng coång thænh Thaày ñoùng?

Sö ñaùp: - Lui sau moät taàm.

Taêng thöa: - Chaúng môû chaúng ñoùng laïi laøm sao?

Sö noùi: - Hoàng hoàng lieàn ñaùnh.

�

ÑÔØI THÖÙ MÖÔØI LAÊM SAU LUÏC TOÅ I. TOÂNG TAØO ÑOÄNG THÖÙ 11 NOÁI PHAÙP THIEÀN SÖ CHAÙNH GIAÙC COÙ 14 VÒ:

1. Thieàn sö Töø Toâng ôû Tuyeát Ñaäu Minh Chaâu

2. Thieàn sö Hueä Huy Töï Ñaéc ôû Tònh Töø Haøn Chaâu

II. TOÂNG LAÂM TEÁ THÖÙ 11 A. PHAÙI HOAØNG LONG

a/ NOÁI PHAÙP THIEÀN SÖ NGOÄ TAÂN TÖÛ TAÂM COÙ 16 VÒ:

1. Thieàn sö Hueä Phöông ôû Hoøa Sôn 2. Am chuû Dieäu Phoå Taùnh Khoâng ôû Hoa Ñình

b/ NOÁI PHAÙP THIEÀN SÖ DUY THANH COÙ 18 VÒ:

1. Thieàn sö Thuû Traùc ôû Tröôøng Linh 2. Thieàn sö Boån Taøi Phaät Taâm ôû Thöôïng Phong

B. PHAÙI DÖÔNG KYØ

NOÁI PHAÙP THIEÀN SÖ PHAÙP DIEÃN COÙ 22 VÒ:

1. Thieàn sö Khaéc Caàn Phaät Quaû ôû Chieâu Giaùc 2. Thieàn sö Hueä Caàn Phaät Giaùm ôû Thaùi Bình

3. Thieàn sö Thanh Vieãn Phaät Nhaõn ôû Long Moân 4. Thieàn sö Ñaïo Ninh ôû Khai Phöôùc 5. Thieàn sö Nguyeân Tænh ôû Nam Ñöôøng Ñaïi Tuøy 6. Thieàn sö Toâng Thôùi ôû Voâ Vi 7. Thieàn sö Bieåu Töï ôû Nguõ Toå

* 29. THIEÀN SÖ TÖØ TOÂNG

Ôû Tuyeát Ñaäu Minh Chaâu Sö hoï Traàn, queâ ôû Huy Chaâu, thuôû nhoû chuyeân hoïc kinh, khi thoï giôùi cuï tuùc xong, nöông theo Thieàn sö Hueä Dieäu Traïm thöa hoûi ñöôïc thích nhieân kheá hôïp. Thieàn sö Hueä laáy phaát töû phoù chuùc cho Sö.

*

Sau Sö ñeán Thieàn sö Hoaèng Trí nhôø aán khaû, ôû ñaây ñaïo ñöùc cuûa Sö caøng ñöôïc thaâm aùo. Sau naøy Sö truï trì caùc nôi nhö: Phoå Chieáu, Thieän Quyeàn, Thuùy Nham, Tuyeát Ñaäu.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Moãi ngöôøi ñeàu coù caùi loã muõi, chæ coù Thieän Quyeàn khoâng loã muõi. Taïi sao khoâng? Vì hai möôi naêm tröôùc bò ngöôøi keùo rôi roài. Moãi ngöôøi ñeàu coù hai troøng con maét, Chæ coù Thieän Quyeàn khoâng troøng con maét. Vì côù sao? Vì bò ngöôøi laáy caây moùc roài. Moãi ngöôøi ñeàu coù xöông soï, chæ coù Thieän Quyeàn khoâng xöông soï. Vì sao khoâng? Vì ngöôøi möôïn laøm gaùo ñöïng phaân roài. Sö beøn goïi ñaïi chuùng noùi: Loã muõi khoâng, troøng con maét khoâng, xöông soï cuõng khoâng. Quí vò laïi bieát Thieän Quyeàn chaêng? Neáu chaúng bieát laø quí vò choân vuøi Thieän Quyeàn. Neáu chaúng nhö theá, haõy nghe moät baøi tuïng: “Traâu ñaát ñaùy khe vaøng pheát maët, ñaàu non gaùi ñaù maëc chaân hoàng, treân coïc coät löøa coû thôm ngaùt, chaúng phaûi maây che choùt loø höông.”

*

Sö thöôïng ñöôøng: - Thuùy Nham chaúng phaûi chaúng noùi, chæ vì khoâng coù thôøi tieát, saùng nay thích thuù maáy khi, moät caâu vì anh moå xeû, coät caùi voán laø khuùc caây, traùi caân chæ laø saét nguoäi. Quí vò neáu ñeán caùc nôi, chôù noùi Sôn taêng nhieàu lôøi.

Taêng hoûi: - Hoa sen khi chöa ra khoûi nöôùc thì theá naøo?

Sö ñaùp: - Maát ñi loã muõi oâng.

Taêng hoûi: - Sau khi ra khoûi nöôùc thì theá naøo?

Sö ñaùp: - Xoû phuûng troøng maét oâng.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø chaùnh phaùp nhaõn?

Sö ñaùp: - Ñaäu ñen.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø quaân?

Sö ñaùp: - Maøi giuõa kieám ba thöôùc, ñôïi cheùm ngöôøi baát bình.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø thaàn?

Sö ñaùp: - Maây traéng thaät quaù raûnh, doøng nöôùc raát laêng xaêng.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø quaân thaàn ñaïo hieäp?

Sö ñaùp: - Maây bay möa rôi traêng saùng sao soi.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø chaùnh trung thieân?

Sö ñaùp: - Hoa aáu chöa soi tröôùc.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø thieân trung chaùnh?

Sö ñaùp: - Sum vaày khoâng thieáu dö.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø chaùnh trung lai?

Sö ñaùp: - Khaép coõi baët maûy traàn.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø kieâm trung chí?

Sö ñaùp: - Coâng caén teân tröôùc ñuøa.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø kieâm trung ñaùo?

Sö ñaùp: - Möôøi ñöôøng chaúng loït maûy toùc.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø chuyeån coâng töïu vò?

Sö ñaùp:-Buoâng tay chaúng töïa toaøn theå hieän, thuyeàn con ngö phuû töïa hoa lau.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø chuyeån vò töïu coâng?

Sö ñaùp:-Ñeâm giöõa ñaàu non traêng gioù laëng, caây cao con vöôïn moät tieáng keâu.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø coâng vò teà chöông?

Sö ñaùp: - Ra cöûa chaúng ñi loái trôû laïi, buïi bay ñaày maét döùt ñieåm ai.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø coâng vò caâu aån?

Sö ñaùp: - Traâu ñaát uoáng caïn traêng ñaàm laëng, ngöïa ñaù ra roi chaúng ngoaùi ñaàu.

*

Sö tòch taïi nuùi naøy, thaùp toaøn thaân goùc Taây Nam cuûa chuøa.

* 30. THIEÀN SÖ HUEÄ HUY TÖÏ ÑAÉC

Ôû Tònh Töø Haøn Chaâu Sö hoï Tröông, queâ ôû Hoäi Kheâ, thuôû nhoû Sö nöông theo thaày Ñaïo Ngöng ôû Tröøng Chieáu theá phaùt vaø thoï giôùi cuï tuùc. Naêm hai möôi tuoåi, Sö ñeán yeát kieán Chôn Yeát ôû Tröôøng Loâ coù sôû chöùng chuùt ít. Sau ñoù, Sö ñeán yeát kieán Hoaèng Trí. Trí nhaéc: “chính trong saùng coù toái, chaúng duøng toái gaëp nhau, chính trong toái coù saùng, chaúng duøng saùng thaáy nhau” ñeå hoûi Sö. Sö chaúng kheá hoäi. Ñaàu hoâm, Sö

ñònh trôû laïi tröôùc töôïng Thaùnh taêng thaép höông, maø Hoaèng Trí cuõng vöøa ñeán. Sö troâng thaáy lieàn choùng roõ caâu noùi tröôùc. Hoâm khaùc, Sö vaøo thaát. Hoaèng Trí nhaéc: Than oâi! Ngaøy tröôùc maët nhö ngoïc, laïi than! Xoay veà raâu tôï söông, ñeå hoûi Sö. Sö ñaùp: - Kia vaøo ly, kia ra vi. Töø ñaây, Sö hoûi ñaùp khoâng ngaïi.

Hoaèng Trí nhaän laø Chaân töû trong thaát.

Nieân hieäu Thieäu Höng (1131), Sö khai phaùp ôû Phoå Ñaø, keá ñeán Vaïn Thoï, Kieát Töôøng, Tuyeát Ñaäu. Nieân hieäu Thuaàn Hy thöù ba (1176), saéc vua boå Sö truï trì chuøa Tònh Töø.

Sö thöôïng ñöôøng: Taùi teâ gioù baéc queùt caây röøng, veà coäi laù rôi hieän maûnh taâm, muoân doøng veà bieån thuyeàn bôø ñeán, saùu cöûa saùng ngôøi caûi gaëp kim, voán ñaõ hieän thaønh chôù kieám tìm, ñaát taùnh thaûnh thôi xöa nay saùng, ngoaøi cöûa tuyeát tan saéc xuaân ñoâng, boán nuùi laãn laøm caây long ngaâm.

Sö thöôïng ñöôøng: OÂng giaø Thích-ca cuøng lyù taän taùnh mieäng vaøng noùi ra giaùo lyù moät ñôøi döôøng theå xoay chaâu chuyeån ngoïc, vaãn bò ngöôøi goïi laø giaáy cuõ lau gheû. Toå sö Ñaït-ma duøng phaùp Nhaát thöøa chæ thaúng rieâng truyeàn, nhìn vaùch chín naêm chaúng laäp vaên töï, bò ngöôøi goïi laø Baø-la-moân nhìn vaùch. Haõy noùi haønh lyù theá naøo? Thô bò ngöôøi beân chæ ra roài, chaên keùo truøm ñaàu muoân vieäc thoâi, khi naøy Sôn taêng troïn chaúng hoäi.

Sö thöôïng ñöôøng: OÅ bieát gioù hang bieát möa, ngoït ñoù ngoït chöø ñaéng ñoù ñaéng, chaúng caàn suy nghó laïi xeùt löôøng, naêm naêm töø laâu laø haêm laêm, muoân vieäc saép ñaët ñeán bình thöôøng, ñaây laø caâu tuøng laâm tham vaán no. Quí vò laïi hieåu roõ chaêng? Laõo queâ chaúng bieát söùc Nghieâu Thuaán, ñuøng ñuøng ñaùnh troáng cuùng thaàn soâng.

Sö thöôïng ñöôøng: Thaàn cuûa hang choát cuûa maùy, trong cho beân tham taàm xoay ñöôøng ñöôïc dieäu maây tuy ñoäng maø thöôøng nhaøn, traêng tuy toái maø caøng chieáu, chuû khaùch laãn tham chaùnh thieân kieâm ñaùo, möôøi chaâu xuaân heát hoa heùo taøn, röøng caây san hoâ nhaät saùng rôõ.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø chaùnh trung thieân?

Sö ñaùp: - Ñeâm qua canh ba sao ñaày trôøi.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø thieân trung chaùnh?

Sö ñaùp: - Maây traéng truøm ñaàu nuùi, troïn chaúng baøy ngaát cao.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø chaùnh trung lai?

Sö ñaùp: - Chôù goïi caù kình khoâng loâng caùnh, ngaøy nay chính töø ñöôøng chim sang.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø kieâm trung chí?

Sö ñaùp: - ÖÙng khoâng daáu duïng khoâng veát.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø kieâm trung ñaùo?

Sö ñaùp: - Ngöôøi ñaù chieác aùo raùch, quaû ñaát khoâng ngöôøi may.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Da thòt rôi ruïng baët choã nôi, saùng toû thaân taâm moät vaät khoâng, kheùo vaøo ñaïo lôùn choã saâu laëng, ngöôøi ngoïc yeân ngoài xe baïch ngöu. Ñieàn ñòa dieäu minh ngöôøi ñaït raát ít, thöùc tình chaúng ñeán chæ chöùng môùi bieát. Con maây traéng linh linh töï chieáu, cha nuùi xanh cao ngaát thöôøng coøn, cô phaân saùng sau ñaûnh, trí hôïp maét tröôùc kieáp. Vì theá noùi, ñöôøng Taân Phong chöø voùt vaãn gieo, ñoäng Taân Phong chöø laëng nhöng töôi, ngöôøi ñi ñi chöø chaúng ñoäng dieâu, ngöôøi daïo daïo chöø chôù mau gaáp, nhaø nghæ tuy coù ngöôøi ñeán ít, röøng suoái chaúng daøi caây taàm thöôøng. Chö Thieàn ñöùc! Höôùng thöôïng moät phen ñeán toân quí khoù roõ, treân ñieän Löu Ly chaúng xöng toân, tröôùc reøm phæ thuùy laïi hôïp baïn. Chính cuøng khi aáy kim chæ xaâu suoát chaân toâng chaúng rôi, neân laøm sao thi thieát? Toùc baïc ñaày ñaàu lìa hang nuùi, giöõa ñeâm xuyeân maây vaøo xoùm laøng.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Phoù Ñaïi só coù baøi tuïng Phaùp thaân: “Tay khoâng caùn cuoác caàm, boä haønh côõi löng traâu, treân caàu ngöôøi qua thaúng, caàu troâi nöôùc chaúng troâi.” Ñaïi sö Vaân Moân noùi: “Caùc ngöôøi ñoâng laïi taây laïi nam laïi baéc laïi, moãi moãi côõi moät con traâu laïi. Tuy nhieân nhö theá, ngaøn ñaàu muoân ñaàu chæ caàn bieát moät caùi ñaàu naøy.” Sö noùi: Vaân Moân bình thöôøng khoâ khan chaâm duøi chaúng phuûng, ñeán trong naøy cuõng bieát dính buøn keït nöôùc. Quí vò! Hieän nay caàn thaáy moät ñaàu naøy chaêng? Khí trôøi hôi laïnh moãi ngöôøi töï veà nhaø.

*

Sö thöôïng ñöôøng nhaéc vieäc phong phan, Sö noùi: Choã phong phan ñoäng, maét nhìn tôùi töùc laø Thöôïng toïa, choã phong phan ñoäng, maát ñi con maét töùc laø phong phan. Kia neáu chöa nhö theá, chaúng phaûi phong phan chaúng phaûi taâm, Thieàn taêng luoáng töï gaéng duøi chaâm, phoøng nuùi möa qua khoùi muø saïch, naèm nghe gioù maùt trong röøng tre.

Nieân hieäu Hy Ninh thöù baûy (1074) muøa thu, Sö trôû laïi Tuyeát Ñaäu. Ñeán Hy Ninh thöù möôøi (1077) giöõa muøa ñoâng, ngaøy hai möôi chín luùc giöõa ñeâm, Sö taém röûa xong lieàn tòch.

* 31. THIEÀN SÖ HUEÄ PHÖÔNG

Ôû Hoøa Sôn Sö hoï Lung queâ ôû Laâm Giang.

Sö daïy chuùng: Tröôùc duïng sau chieáu coát nghieäm taùc gia, tröôùc chieáu sau duïng chaúng coøn hình boùng, chieáu duïng ñoàng thôøi vaùch ñöùng ngaøn nhaãn, chieáu duïng chaúng ñoàng thôøi caên traàn neân soi. Coå nhaân duøng boán chuyeån ngöõ naøy ñeå nghieäm Thieàn taêng trong thieân haï. Neáu khoâng phaûi ngöôøi ñuû con maét chaân chaùnh lieãu ngoä thaáu ñaùo khoù beà nöông töïa. Ngaøy nay vì quí vò neâu ra roõ raøng roài vaäy. Laïi hieåu roõ hay chaêng? Neáu hieåu roõ roài, ñaùng goïi chaúng ñoäng maûy tô choùng leân giaùc ñòa. Neáu chöa theá aáy, caàn phaûi chín chaén. Sö laïi ñöa caây phaát töû noùi: Xem! Xem! Chæ caùi naøy ôû Laâm Teá aét chieáu duïng ñoàng haønh, taïi Vaân Moân aét söï lyù ñeàu ñuû, ôû Taøo Ñoäng thì thieân chaùnh hieäp thoâng, taïi Qui Ngöôõng thì aùm cô vieân hieäp, taïi Phaùp Nhaõn thì naøo döøng duy taâm. Song Nguõ gia Toâng phaùi laäp baøi moân ñình aét chaúng khoâng, duø cho bieän ñöôïc beø nhoùm roõ raøng vaãn laø vieäc beân quang aûnh. Neáu caàn choáng cöï vôùi sanh töû thì trôøi ñaát xa caùch. Haõy noùi, moät caâu sieâu vieät sanh töû laøm sao maø noùi? Sö im laëng giaây laâu noùi: - Ñaõ laø laàm haï chuù cöôùc.

* 32. AM CHUÛ DIEÄU PHOÅ TAÙNH KHOÂNG

Ôû Hoa Ñình Sö ngöôøi Haùn Chaâu, nöông Thieàn sö Töû Taâm ñaõ laâu ñöôïc aán chöùng. Sö ñi ñeán soâng Tuù theo neáp Hoa Ñình Thuyeàn Töû, caát moät chieác am tranh ôû ñoàng Thanh Long, thoåi saùo saét ñeå töï vui. Sö coù laøm nhieàu phuù, vònh, ngöôøi ñöôïc ñeàu quí nhö cuûa baùu. Baøi Sôn Cö:

Taâm phaùp song vong du caùch voïng Saéc traàn baát nhò thöôïng dö traàn Baùch ñieåu baát lai xuaân höïu quaù Baát tri thuøy trò truï am nhaân.

Dòch:

Taâm phaùp hai queân coøn caùch voïng Saéc traàn baát nhò vaãn thöøa traàn Chaúng ñeán traêm chim xuaân laïi maát Bieát ai quaû thaät ngöôøi truï am.

Sö laøm baøi caûnh chuùng raèng:

Hoïc ñaïo du nhö thuû caám thaønh Truù phoøng luïc taëc daï tinh tinh Trung quaân chuùa töôùng naêng haønh leänh Baát ñoäng can qua trò thaùi bình.

Dòch:

Hoïc ñaïo ví nhö giöõ caám thaønh Ngaøy ngöøa luïc taëc, toái tinh tinh Trong quaân chuùa töôùng hay haønh leänh Chaúng ñoäng göôm ñao trò thaùi bình.

Nieân hieäu Kieán Vieâm naêm ñaàu (1127) giaëc Töø Minh laøm phaûn ñi theo con ñöôøng OÂ Traán maëc tình gieát haïi, daân chuùng sôï chaïy. Sö moät mình caàm gaäy ñi ñeán, giaëc troâng thaáy laáy laøm laï, nghi laø nguïy phuïc, beøn hoûi duyeân côù. Sö ñaùp: - Toâi laø Thieàn giaû muoán ñeán chuøa Maät AÁn. Giaëc noåi giaän muoán cheùm Sö. Sö noùi: - Ñaïi tröôïng phu caàn ñaàu lieàn chaët laáy, caàn gì phaûi noåi giaän. Toâi haún phaûi cheát, xin cho moät böõa aên ñeå laøm toáng chung. Giaëc daâng caù thòt, Sö duøng nhö ngoï trai thöôøng, tröôùc xuaát sanh xong, beøn noùi: Ai seõ vì toâi laøm baøi vaên ñeå cuùng? Giaëc töùc cöôøi maø khoâng ñaùp. Sö ñoøi buùt vieát: “Than oâi! Duy linh, nhoïc ta do sanh aét loãi khoái ñaát, sai ta do soáng aét quaáy aâm döông, thieáu ta do ngheøo aét nguõ haønh chaúng chaùnh, khoán ta do maïng aét ngaøy giôø chaúng toát. Chao oâi! Lôùn thay! May coù ñaïo xuaát traàn, ngoä ñöôïc taùnh cuûa ta, cuøng dieäu taâm kia. Haún dieäu taâm naøy ai hay laøm thaân, treân ñoàng chaân hoùa cuûa chö Phaät, döôùi hieäp vôùi voâ minh cuûa phaøm phu, maûy buïi chaúng ñoäng voán töï vieân thaønh. Dieäu vaäy thay! Dieäu vaäy thay! Maët trôøi maët traêng chöa ñuû laø saùng, caøn khoân chöa ñuû laø lôùn, laï laï luøng luøng khoâng chöôùng khoâng ngaïi, hôn saùu möôi naêm hoøa quang laãn tuïc, boán möôi hai haï tieâu dao töï taïi, gaëp ngöôøi thì vui thaáy Phaät chaúng laïy. Cöôøi vaäy ö! Cöôøi vaäy ö! Ñaùng tieác chaøng thieáu nieân, phong löu raát töôi ñeïp, thaûn nhieân ñi veà phoù gioù xuaân, theå döôøng hö khoâng troïn chaúng hoaïi. Laïi môøi! Sö lieàn caàm ñuõa gaép aên. Boïn giaëc cöôøi to. Sö aên xong laïi noùi: Kieáp soá ñaõ gaëp ly loaïn, toâi laø keû raát thích soáng, hieän nay chính laø giôø toát, xin môøi moät ñao hai khuùc. Sö beøn hoâ to: Cheùm! Cheùm! Giaëc kinh haõi cuùi ñaàu taï toäi, khieán quaân ruùt lui. Nhaø cöûa

vuøng OÂ Traán khoûi bò thieâu ñoát, thaät nhôø ôn ñöùc cuûa Sö. Keû ñaïo ngöôøi tuïc nghe vieäc naøy caøng cung kính Sö.

Coù vò Taêng xem baøi ca coù caâu: “thaáy Phaät chaúng laïy”, nghòch hoûi Sö: - Ñaõ thaáy Phaät vì sao chaúng laïy?

Sö taùt tai, hoûi: - Hoäi chaêng?

Taêng ñaùp: - Chaúng hoäi.

Sö laïi taùt tai, noùi: - Nhaø khoâng hai chuû.

Nieân hieäu Thieäu Höng (1131) naêm Canh Thaân muøa Ñoâng, Sö laøm moät caùi boàn to maø ñaäy laïi, bieân thô gôûi cho Thieàn sö Trì ôû Tuyeát Ñaäu noùi: Toâi saép thuûy taùng vaäy. Ñeán naêm Nhaâm Tuaát, Thieàn sö Trì ñeán thaêm, thaáy Sö vaãn coøn, beøn laøm baøi keä ngaïo raèng:

Doát thay laõo Taùnh Khoâng, Chæ thích moài cho caù, Ñi chaúng ñoøi taùnh ñi, Chæ quaûn nhaèm ngöôøi noùi.

Sö xem qua, cöôøi noùi: - Ñôïi huynh ñeán chöùng minh.

Sö lieàn sai baùo tin hoïp töù chuùng. Chuùng hoïp xong, Sö vì chuùng noùi phaùp yeáu, beøn noùi keä:

Ngoài thoaùt ñöùng cheát chaúng baèng thuûy taùng, Moät bôùt toán cuûi, hai khoûi ñaøo ñaát, Buoâng tay lieàn ñi haún laø thích thuù, Ai laø tri aâm Hoøa thöôïng Thuyeàn Töû, Cao phong khoù noái traêm ngaøn naêm, Moät baûn oâng chaøi ít ngöôøi xöôùng.

Sö beøn vaøo ngoài trong boàn xuoâi nöôùc maø ñi. Chuùng ñeàu theo ñeán cöûa bieån nhìn theo ñöùt maét. Sö laáy gaøu muùc nöôùc bôi boàn vaøo, chuùng naâng leân xem, khoâng thaáy voâ nöôùc. Sö laïi theo doøng nöôùc maø ñi, xöôùng leân raèng:

Thuyeàn Töû ñöông nieân phaûn coá höông Moät tung tích xöù dieäu nan löông Chaân phong bieán kyù tri aâm giaû Thieát ñòch hoaønh xuy taùc taùn tröôøng.

Dòch:

Thuyeàn Töû naêm naøy laïi coá höông

Choã khoâng daáu veát dieäu khoù löôøng Chaân phong khaép gôûi tri aâm ñaáy Saùo saét thoåi ngang vónh bieät tröôøng.

Tieáng saùo xa xa roài ñöùt khoaûng trong choán meânh moâng, thaáy Sö neùm chieác saùo roài chìm. Chuùng thöông xoùt ngaäm nguøi. Ba hoâm sau, ngöôøi ta thaáy thaân Sö ngoài kieát giaø treân baõi caùt. Taêng tuïc ñua nhau ñeán ñoùn veà chuøa, löu laïi naêm ngaøy sau môùi traø-tyø. Khi traø-tyø coù hai con chim nhaïn bay qua bay laïi trong hö khoâng, ñeán thieâu xong môùi ñi.

* 33. THIEÀN SÖ THUÛ TRAÙC

Ôû Tröôøng Linh Thieân Ninh Sö hoï Trang, queâ ôû Tuyeàn Chaâu.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Ba ngaøn kieám khaùch rieâng nhaän Trang Chu, vì sao laïi nhaûy chaúng khoûi? Cöûa thaày thuoác nhieàu beänh nhaân, vì sao chaúng tieâu moät caùi chích. Ngöôøi ñaõ thaáu quan môøi bieän xem.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Thí nhö con maét chaúng töï thaáy con maét, taùnh töï bình ñaúng. Ngöôøi khoâng bình ñaúng lieàn theá aáy ñi, chuøy saét khoâng loã anh haõy an trí. Duø ñaëng vaøo röøng chaúng ñoäng coû, vaøo nöôùc chaúng ñoäng soùng, cuõng laø phöông tieän moät thôøi. Neáu laø, tre trong giaäu nhoå maêng ngoaøi giaäu, khe ñoâng hoa nôû khe taây hoàng. Laïi ñôïi khaùm phaù qua ñaõ.

Taêng hoûi: - Ñôn Haø thieâu Phaät goã, Vieän chuû vì sao laïi ruïng loâng maøy?

Sö ñaùp: - Meøo con bieát treøo caây.

Taêng thöa: - Sôùm bieát nhö theá troïn chaúng nhö theá.

Sö baûo: - Tieác laáy loâng maøy.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø vieäc cuûa keû aùo naïp?

Sö ñaùp: - Trôøi haïn daân saàu.

Taêng hoûi: - Khi Phaät chöa xuaát theá thì theá naøo?

Sö ñaùp: - Tuyeät haøo tuyeät ly.

Taêng hoûi: - Sau khi xuaát theá thì sao?

Sö ñaùp: - Laáp hoà bít khe.

Taêng hoûi: - Xuaát theá cuøng chöa xuaát theá caùch nhau bao nhieâu?

Sö ñaùp: - Ngöôøi bình chaúng noùi, nöôùc bình chaúng chaûy.

*

Sö thöôïng ñöôøng: San cao ñeán thaáp, ñuoåi giaëc phaù nhaø, caét saét chaët ñinh, con choàn meán hang, thaûy chaúng theá aáy laïi laø sao? Vì theá noùi, vöïc cao muoân nhaãn buoâng tay thoõng, phaûi laø ngöôøi aáy. Chæ nhö oâm baùt vaøo nöôùc Höông Tích moät caâu laøm sao noùi? Sö im laëng giaây laâu noùi: - Toái kî gioù thoåi trong bieät ñieäu.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Ñöùc Thích-ca ñoùng cöûa thaát phaïm loãi taøy trôøi, ngaäm mieäng nôi Tyø-da töï cöùu chöa xong. Theá naøo? Theá naøo? Cöûa mieäng quaù nhoû.

*

Nieân hieäu Tuyeân Hoøa thöù naêm (1123) ngaøy hai möôi baûy thaùng möôøi hai, Sö yeân laëng thò tòch.

* 34. THIEÀN SÖ BOÅN TAØI PHAÄT TAÂM

Ôû Thöôïng Phong Ñaøm Chaâu Sö hoï Ñaøo, queâ ôû Phöôùc Chaâu, thuôû beù ñöôïc xuaát gia, thoï giôùi cuï tuùc xong ñi du phöông. Sö ñeán Ñaïi Trung nöông Thieàn sö Long ôû Haûi AÁn thaáy laõo tuùc laø Ñaït Ñaïo xem kinh ñeán caâu “moät ñaàu sôïi loâng sö töû traêm öùc ñaàu sôïi loâng ñoàng thôøi hieän”, Sö chæ hoûi: - Moät ñaàu sôïi loâng sö töû vì sao ñöôïc traêm öùc ñaàu sôïi loâng ñoàng thôøi hieän? Ñaït ñaùp: - Ngöôi môùi vaøo tuøng laâm ñaâu theå lyù hoäi ñöôïc vieäc naøy. Sö nhaân ñaây sanh nghi. Sö phaùt taâm laõnh chöùc Tònh ñaàu. Moät hoâm, Sö ñeán phieân queùt doïn. Haûi AÁn vöøa ñeán daï tham, ñeán nôi thaáy söûa sang toøa lieàn neùm caây gaäy baûo: - Lieãu thì ñaàu sôïi loâng nuoát beå caû, môùi bieát caû ñaïi ñòa moät haït buïi. Sö boãng nhieân coù tænh.

*

Sau Sö ra xöù Maân ñeán Döï Chöông nuùi Hoaøng Long ôû choã Töû Taâm maø cô duyeân khoâng kheá hôïp. Sö ñeán tham vaán Linh Nguyeân, moãi khi vaøo thaát ra aét lau nöôùc maét noùi: - Vieäc naøy ta thaáy ñöôïc raát roõ raøng, chæ laø laâm cô noùi chaúng ra. Neáu theá laø taïi sao?

Linh Nguyeân bieát Sö raát caàn maãn, baûo: - Phaûi ñaïi trieät môùi ñöôïc töï taïi.

Chöa bao laâu, boãng thaáy vò Taêng ôû baøn beân caïnh ñoïc Taøo Ñoäng Quaûng Luïc, ñeán Döôïc Sôn haùi cuûi veà coù vò Taêng hoûi: - Choã naøo laïi?

Döôïc Sôn ñaùp: - Ñoán cuûi laïi.

Taêng chæ con dao döôùi löng noùi: - Khua ren ren laø caùi gì?

Döôïc Sôn ruùt dao laøm theá chaët. Sö chôït vui möøng taùt vò Taêng ñang ñoïc moät taùt, veùn reøm chaïy tuoân ra cöûa noùi keä:

Trieät! Trieät! Ñaïi haûi caøn khoâ hö khoâng tònh lieät Töù phöông baùt dieän tuyeät giaø lan Vaïn töôïng sum la teà laäu tieát.

Dòch:

Trieät! Trieät! Bieån caû khoâ khan hö khoâng ñeàu naùt Boán phöông taùm maët baët ngaên che Vaïn töôïng sum la ñeàu tieát loä.

Veà sau, Sö ñöôïc chia toøa giaûng daïy ôû Chôn Thöøa, nhaän truï ôû Thöôïng Phong vaø dôøi truï nhieàu chuøa noåi tieáng.

Khi Sö truï ôû Caøn Nguyeân ngaøy khai ñöôøng daïy chuùng: Traêm ngaøn moân tam-muoäi voâ löôïng taïng phöôùc ñöùc, buoâng ñi cuõng nhö môû kho thì saâm sai xen laãn, naém ñöùng cuõng gioáng tuyeát phuû hoa lau khaép thaân khoù bieän. Khieán cho ngöôøi thaáy ñoù kheâu daäy lieàn ñi, ngöôøi nghe ñoù moät ñao thaúng vaøo, moãi moãi ñuû chaùnh nhaõn ôû ñaûnh moân, ngöôøi ngöôøi mang theo tay moät linh phuø, queùt tri kieán Phaät Toå, laøm hoïa öông ôû tuøng laâm. Toâi nhôù ngaøy khai ñöôøng cuûa Baûo Thoï, Tam Thaùnh ñaåy moät vò Taêng ra, Baûo Thoï lieàn ñaùnh, Tam Thaùnh noùi: Theá aáy vì ngöôøi laø laøm muø maét ngöôøi caû moät thaønh Traán Chaâu ñi roài. Vaû nhö Caøn Nguyeân ngaøy nay khai ñöôøng, hoaëc coù vò Taêng ra ñaây, Sôn taêng cuõng ñaùnh, chaúng nhöõng thoaïi naøy ñaïi haønh, coát yeáu môû maét ngöôøi caû thaønh Phöôùc Chaâu. Vì sao vaäy? Kieám vì baát bình lìa giaùp baùu, thuoác nhaân cöùu beänh ra bình vaøng.

Sö thöôïng ñöôøng: Ñöùc Ñaït-ma tröôùc khi chöa sang Ñoâng Ñoä, ngöôøi ngöôøi ñeàu aáp haït chaâu Mî Thuûy, keû keû ñeàu oâm hoøn ngoïc Kinh Sôn, ñaùng goïi laø vaùch ñöùng ngaøn nhaãn. Ñeán khi Nhò Toå leã ba laïy, veà sau moãi moãi Nam hoûi caùc baïn, Baéc leã Vaên-thuø, raát chaúng tröôïng phu. Hoaëc coù moät ngöôøi nöûa ngöôøi chaúng caàu chö Thaùnh chaúng troïng kyû linh, moät ngöïa moät thöông nhaèm trong hö

khoâng ñaáu kieám, thaät laø thích thuù bình sanh. Nhö hieän nay coù chaêng? Töï laø chaúng veà veà lieàn ñöôïc, maây caûnh nguõ hoà coù ai giaønh.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Nhaát phaùp coù hình goàm ñoäng thöïc, traêm soâng chaûy xieát bieån ñua veà, saùng ñaâu chaúng ñoäng trôøi maây nhaït, töôûng töôïng Tyø- da moät beänh oâng. Duy-ma beänh aét Thöôïng Phong beänh, Thöôïng Phong beänh aét caây gaäy beänh, caây gaäy beänh aét sum la vaïn töôïng beänh, sum la vaïn töôïng beänh aét phaøm cuøng thaùnh beänh. Quí vò laïi bieát choã beänh tröôùc khôûi chaêng? Neáu laø bieát ñöôïc, tình cuøng voâ tình ñoàng moät theå, nôi nôi ñeàu ñoàng chaân phaùp giôùi. Neáu chöa nhö theá, döa ngoït toät reã ngoït, döa ñaéng goác cuõng ñaéng.

* 35. THIEÀN SÖ KHAÉC CAÀN PHAÄT QUAÛ

Ôû Chieâu Giaùc Sö hoï Laïc queâ ôû Baønh Thaønh, gia theá theo Nho. Thuôû nhoû Sö moãi ngaøy nhôù ñöôïc ngaøn lôøi. Boãng Sö ñeán chuøa Dieäu Tòch thaáy saùch Phaät, xem qua ba löôït buoàn baõ nhö ñöôïc vaät cuõ. Sö noùi: Ta ngôø quaù khöù laøm Sa-moân. Sö lieàn boû nhaø nöông thaày Töï Tænh theá phaùt, theo Vaên Chieáu Thoâng hoïc kinh, laïi theo Maãn Haïnh hoïc kinh Laêng Nghieâm. Boãng mang beänh naëng, Sö than: Con ñöôøng Nieát-baøn cuûa chö Phaät chaúng ôû trong vaên cuù, toâi muoán do tieáng caàu thaáy saéc, nôi kia khoâng töû vaäy.

*

Sö rôøi ñaây tìm ñeán phaùp hoäi Thieàn sö Thaéng ôû Chôn Giaùc. Sö Thaéng chích maùu nôi caùnh tay chæ daïy Sö: - Ñaây laø moät gioït nöôùc nguoàn Taøo.

Sö kinh haõi giaây laâu noùi: - Ñaïo vaãn nhö theá ö?

Sö lieàn ñi boä ñeán ñaát Thuïc tröôùc yeát kieán Thieàn sö Haïo ôû Ngoïc Tuyeàn, keá nöông Thieàn sö Tín ôû Kim Loan, Thieàn sö Trieát ôû Ñaïi Qui, Thieàn sö Toå Taâm ôû Hoaøng Long, Thieàn sö Ñoä Lieãm ôû Ñoâng Laâm chæ vì phaùp khí. Thieàn sö Toå Taâm khen Sö raèng: - Ngaøy sau moät toâng Laâm Teá thuoäc ngöôi vaäy.

*

Roát sau, Sö yeát kieán Thieàn sö Dieãn ôû Nguõ Toå. Sö trình heát cô duïng cuûa mình maø Dieãn ñeàu khoâng chaáp nhaän. Sö nghó Thieàn sö Dieãn gaéng xoay chuyeån ngöôøi, noùi lôøi böøa baõi, töùc giaän boû ñi. Thieàn sö Dieãn noùi: - Ñôïi khi oâng maéc beänh naëng môùi nghó ñeán ta.

Sö ñi ñeán Kim Sôn maéc beänh thöông haøn raát naëng, duøng choã thaáy bình thöôøng thí nghieäm ñeàu khoâng ñaéc löïc. Töø ñaây môùi nhôù laïi lôøi ngaøi Phaùp Dieãn. Sö töï theä raèng: Beänh toâi taïm bôùt lieàn trôû laïi nuùi Nguõ Toå. Khi beänh thuyeân giaûm, Sö lieàn trôû laïi nuùi Nguõ Toå. Thieàn sö Phaùp Dieãn troâng thaáy cöôøi daïy ñeán nhaø tham thieàn. Sö vaøo lieâu Thò giaû môùi ñöôïc nöûa thaùng, gaëp Boä Söû höu trí trôû veà ñaát Thuïc ñeán Phaùp Dieãn hoûi ñaïo. Phaùp Dieãn hoûi: - Ñeà Hình thuôû thieáu nieân töøng ñoïc Tieåu Dieåm thi chaêng? Coù hai caâu hoûi gaàn nhau “vöøa keâu Tieåu Ngoïc nguyeân khoâng vieäc, chæ coát ñaøn lang nhaän ñöôïc thanh”.

Ñeà Hình öùng: - Daï! Daï!

Phaùp Dieãn baûo: - Haõy chín chaén.

Sö vöøa ñeán öùng haàu thöa: - Nghe Hoøa thöôïng nhaéc Tieåu Dieåm thi, Ñeà Hình hieåu chaêng?

Phaùp Dieãn baûo: - Kia nhaän ñöôïc thanh.

Sö thöa: - Chæ coát ñaøn lang nhaän ñöôïc thanh, kia ñaõ nhaän ñöôïc thanh, vì sao laïi chaúng phaûi?

Phaùp Dieãn noùi: - Theá naøo laø yù Toå sö töø Taây sang, caây baù tröôùc saân, gheâ?

Sö chôït coù tænh. Sö böôùc ra, thaáy con gaø bay ñaäu treân lan can voã caùnh gaùy, laïi töï baûo: Ñaây haù chaúng phaûi laø thanh. Sö beøn saém höông ñeøn vaøo thaát trình keä:

Kim oâ höông toûa caåm tuù vi Saûnh ca tuøng lyù tuùy phuø qui Thieáu nieân nhaát ñoaïn phong löu söï Chæ höùa giai nhaân ñoäc töï tri.

Dòch:

Quaï vaøng höông kín tuùi gaám theâu Nhòp ca tuøng raäm say dìu veà Moät ñoaïn phong löu thuôû nieân thieáu Chæ nhaän giai nhaân rieâng töï hay.

Phaùp Dieãn baûo: - Phaät Toå ñaïi söï chaúng phaûi caên nhoû cô heøn hay ñeán ñöôïc, toâi giuùp oâng vaäy. Phaùp Dieãn lieàn baûo khaép cho haøng kyø cöïu trong nuùi raèng: Thò giaû cuûa toâi tham ñöôïc thieàn. Do ñaây, Sö ñi ñeán ñaâu cuõng ñöôïc ñöa leân laøm Thuû toïa.

*

Khoaûng nieân hieäu Suøng Ninh (1102-1107), Sö veà queâ thaêm cha meï, boán chuùng ngheânh ñoùn leã baùi. Nguyeân soaùi ôû Thaønh ñoâ Haøn Laâm Quaùch Coâng Tri Chöông thænh Sö khai phaùp ôû chuøa Luïc Toå keá ñeán chuøa Chieâu Giaùc.

*

Khoaûng nieân hieäu Chaùnh Hoøa (1111-1118), Sö xin nghæ vieäc laïi ra nuùi ñi daïo phöông Nam. Baáy giôø cö só Tröông Voâ Taän ñang nguï ôû Kinh Nam, duøng ñaïo hoïc töï ôû, ít tieáp xuùc vôùi ngöôøi. Sö döøng thuyeàn ñeán ra maét oâng. Luaän veà chæ yeáu kinh Hoa Nghieâm, Sö noùi: - Caûnh giôùi hieän löôïng kinh Hoa Nghieâm lyù söï toaøn chaân, ban ñaàu khoâng nhôø phaùp. Sôû dó töùc moät laø muoân, roõ muoân laø moät. Moät laïi moät muoân laïi muoân theânh thang khoâng cuøng, taâm Phaät chuùng sanh ba khoâng sai bieät, co duoãi töï taïi vieân dung khoâng ngaïi. Ñaây tuy lyù toät troïn laø khoâng gioù soùng aàm aàm. Khi aáy Voâ Taän baát chôït nhoùm giöôøng.

Sö hoûi: - Ñeán ñaây cuøng yù Toå sö Taây sang laø ñoàng laø khaùc?

Voâ Taän ñaùp: - Ñoàng.

Sö baûo: - Chaúng ñöôïc, khoâng dính daùng.

Voâ Taän ñoåi saéc. Sö baûo: - Chaúng thaáy Vaân Moân noùi: “nuùi soâng ñaát lieàn khoâng moät maûy tô loãi laàm vaãn laø chuyeån cuù, thaät ñöôïc chaúng thaáy moät saéc môùi laø baùn ñeà, laïi phaûi bieát coù höôùng thöôïng môùi laø thôøi tieát toaøn ñeà”, Ñöùc Sôn, Laâm Teá haù chaúng phaûi toaøn ñeà ö?

Voâ Taän beøn gaät ñaàu. Hoâm sau laïi noùi veà söï phaùp giôùi lyù phaùp giôùi, ñeán lyù söï voâ ngaïi phaùp giôùi, Sö laïi hoûi: - Ñaây ñaùng goïi laø thieàn chöa?

Voâ Taän ñaùp: - Chính laø noùi thieàn.

Sö cöôøi baûo: - Chaúng phaûi, chính laø coøn trong löôïng phaùp giôùi, bôûi löôïng phaùp giôùi chöa dieät, neáu ñeán söï söï voâ ngaïi phaùp giôùi thì löôïng phaùp giôùi dieät, môùi laø noùi thieàn. Theá naøo laø Phaät? - Cuïc cöùt khoâ. Theá naøo laø Phaät? - Ba caân gai. Theá neân Chôn Tònh coù baøi keä noùi: “Söï söï voâ ngaïi, nhö yù töï taïi, tay caàm ñaàu heo, mieäng tuïng tònh giôùi, ñaåy ra phoøng daâm, tieàn röôïu chöa traû, chöõ thaäp ñaàu ñöôøng, côûi môû tuùi vaûi.”

Voâ Taän noùi: - Luaän hay thay! Ñaâu deã ñöôïc nghe.

Khi aáy Voâ Taän leã Sö laøm thaày, môøi ôû Bích Nham.

*

Sö laïi ñeán Ñaïo Laâm, Khu maät Ñaëng Coâng Töû Thöôøng taâu veà trieàu xin ban töû y vaø hieäu. Chieáu vua môøi Sö truï Töông Sôn ôû Kim Laêng, hoïc giaû tuï hoïp

khoâng coøn choã ñeå dung. Laïi saéc môøi truï chuøa Vaïn Thoï ôû Thieân Ninh. Nieân hieäu Kieán Vieâm naêm ñaàu (1127) vua laïi môøi Sö truï Kim Sôn. Nhaø vua ñeán Duy Döông môøi Sö vaøo hoûi ñaïo, vua ban hieäu laø Vieân Ngoä Thieàn sö vaø môøi truï Vaân Cö. Veà sau laïi môøi Sö truï Chieâu Giaùc.

*

Coù vò Taêng hoûi: - Vaân Moân noùi “nuùi Tu-di” yù chæ theá naøo?

Sö ñaùp: - Ñaåy chaúng ñeán tröôùc, keùo chaúng luøi sau.

Taêng thöa: - Chöa bieát laïi coù loãi hay khoâng?

Sö ñaùp: - Ngoài ôû ñaàu löôõi.

Coù vò Taêng hoûi: - Phaùp chaúng rieâng khôûi nöông caûnh môùi sanh, lieàn ñöa toïa cuï leân noùi: - Caùi naøy laø caûnh, caùi naøo laø phaùp?

Sö ñaùp: - Laïi bò Xaø-leâ cöôùp maát thöông.

Sö thöôïng ñöôøng: Khaép thaân laø maét thaáy chaúng ñeán, khaép thaân laø tai nghe chaúng thaáu, khaép thaân laø mieäng noùi chaúng ñöôïc, khaép thaân laø taâm xem xeùt chaúng ra. Duø cho caû ñaïi ñòa roõ ñöôïc khoâng sai soùt moät maûy tô vaãn coøn ôû giöõa ñöôøng, cöù leänh toaøn ñeà, haõy noùi dieãn baøy theá naøo? Trong khoâng nhaät nguyeät doïc ngang choáng, moät buoåi trôøi trong vaïn coå xuaân.

Sö thöôïng ñöôøng: Choùt nuùi soùng voã ñaùy gieáng buïi bay, maét nghe döôøng vang saám noå, tai thaáy tôï baøy gaám veõ, ba traêm saùu möôi loùng xöông moãi loùng hieän voâ bieân dieäu thaân, taùm möôi boán ngaøn ñaàu sôïi loâng moãi ñaàu loâng baøy bieån Baûo Vöông saùt, chaúng phaûi thaàn thoâng dieäu duïng, cuõng phi phaùp nhæ nhö nhieân, duø hay ngaøn maét choùng môû, haún laø möôøi phöông ngoài ñoaïn, vaû laïi moät caâu sieâu nhieân ñoäc thoaùt laøm sao noùi. Thöû ngoïc caàn traûi qua löûa maø bieát, chaâu chaúng rôøi buøn.

Sö thöôïng ñöôøng: Ngaøy möôøi laêm veà tröôùc ngaøn traâu loâi chaúng laïi, ngaøy möôøi laêm veà sau chim cöu maïnh ñuoåi chaúng ñeán, chính ngaøy möôøi laêm trôøi bình ñaát bình ñoàng saùng ñoàng toái, ñaïi thieân sa giôùi chaúng ngoaøi ngay ñaây. Khaû dó ngaäm nhoå möôøi phöông, tieán moät böôùc sieâu vieät baát khaû thuyeát bieån Höông Thuûy, luøi moät böôùc ngoài ñoaïn ngaøn lôùp muoân daëm maây traéng, chaúng tieán chaúng luøi chôù noùi laø Xaø-leâ maø Laõo taêng cuõng khoâng coù choã môû mieäng. Sö ñöa caây phaát töû noùi: - Chính hieän nay thì theá naøo? Coù khi ñeå ôû treân ngaøn ñaûnh, caét ñöùt maây thu chaúng phoùng cao.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Möôøi phöông ñoàng tuï hoäi, thaân xöa nay khoâng muoäi, moãi moãi hoïc voâ vi, treân ñaûnh duøng keàm buùa, ñaây laø tröôøng thi Phaät, saâu roäng khoù hay löôøng, taâm khoâng thi ñaäu veà, kieám beùn chaúng baèng chuøy. Baøng cö só löôõi choûi ñeán Phaïm Thieân mieäng truøm boán bieån, coù khi ñem coïng coû laøm thaân vaøng tröôïng saùu, coù khi ñem thaân vaøng tröôïng saùu laøm coïng coû, raát laø kyø ñaëc. Tuy nhieân nhö theá, coát chaúng töøng ñoäng ñeán coång höôùng thöôïng. Theá naøo laø coång höôùng thöôïng? Ñuùc aán ñeå ñaøn cao.

*

Sö thöôïng ñöôøng: “Caâu coù caâu khoâng, sieâu toâng vieät caùch, nhö bìm nöông caây, nuùi baïc vaùch saét.” Ñeán khi caây ngaõ bìm khoâ, bao nhieâu ngöôøi maát ñi loã muõi. Duø cho löôïm ñöôïc laïi, ñaõ laø ngaøn daëm muoân daëm. Chæ nhö khi chöa coù tin töùc theá aáy laø theá naøo? Laïi thaáu ñöôïc chaêng? Gioù aám tieáng chim haùt, nhaät leân boùng hoa choàng.

Sö daïy chuùng: Moät lôøi caét ñöùt tieáng ngaøn thaùnh, moät kieám ngay ñaàu thaây naèm ngaøn daëm. Vì theá noùi, coù khi caâu ñeán yù chaúng ñeán, coù khi yù ñeán caâu chaúng ñeán, caâu hay caét yù, yù hay caét caâu, caâu yù laãn ñuoåi loã muõi Thieàn taêng. Neáu hay theá aáy chuyeån ñi, trôøi trong cuõng phaûi aên gaäy. Haõy noùi y cöù caùi gì? Ñaùng thöông voâ haïn ngöôøi ñuøa soùng, roát cuïc laïi laø soùng cheát chìm.

Sö daïy chuùng: Bôø cao muoân nhaãn buoâng thoõng tay, caàn phaûi ngöôøi aáy, caây noû ngaøn quaân khi aán maùy haù vì chuoät thoû, Vaân Moân, Muïc Chaâu, ngay maët laàm qua, Ñöùc Sôn, Laâm Teá noùi ñuøa ngoaøi coång, ngoaøi ra laäp caûnh laäp cô laøm hang laøm oå, theá laø dieät chuûng toäc nhaø Phaät, moät caâu ñoäc thoaùt phaûi noùi laøm sao? Muoân duyeân thay ñoåi naøo coøn vieäc, thaùng naêm phoøng nuùi laïnh nhö baêng.

Nieân hieäu Thieäu Höng thöù naêm (1135) thaùng taùm, Sö coù chuùt beänh, ngoài kieát giaø vieát keä ñeå laïi cho chuùng, neùm buùt thò tòch. Khi traø-tyø löôõi vaø raêng khoâng chaùy heát. Thaùp ôû beân chuøa Chieâu Giaùc. Vua ban thuïy laø Chôn Giaùc Thieàn sö.

�

36. THIEÀN SÖ HUEÄ CAÀN PHAÄT GIAÙM Ôû Thaùi Bình

Sö hoï Uoâng xuaát gia thuôû nhoû, hoïc thoâng kinh ñieån, moãi khi ñoïc ñeán caâu “chæ ñaây moät söï thaät coøn hai thì chaúng chaân”, lieàn coù tænh. Sö ñi tham vaán

caùc baäc toân tuùc, qua laïi choã Thieàn sö Phaùp Dieãn maáy phen. Sö böïc Phaùp Dieãn khoâng aán chöùng, neân keát baïn vôùi Vieân Ngoä cuøng ñi. Ñeán khi Vieân Ngoä trôû laïi choã Phaùp Dieãn môùi ñöôïc trieät ngoä. Boãng Sö tìm ñeán, yù coøn muoán ñi nôi khaùc, Vieân Ngoä khuyeân neân ôû laïi. Vieân Ngoä noùi: - Toâi cuøng huynh môùi caùch nhau hôn thaùng, so laïi khi gaëp nhau luùc tröôùc theá naøo?

Sö ñaùp: - Choã toâi nghi laø ôû ñaây.

Sö lieàn döøng laïi ñaây.

*

Moät hoâm, Sö nghe Phaùp Dieãn nhaéc vieäc Taêng hoûi Trieäu Chaâu: “Theá naøo laø gia phong cuûa Hoøa thöôïng? Trieäu Chaâu noùi: - Laõo taêng laõng tai hoûi to leân ñi. Taêng laïi hoûi to leân. Trieäu Chaâu noùi: - OÂng hoûi gia phong cuûa ta, ta laïi bieát gia phong cuûa oâng roài.” Sö lieàn hoaùt nhieân ñaïi ngoä thöa: - Xin Hoøa thöôïng chæ baøy choã toät?

Phaùp Dieãn ñaùp: - Sum la vaø vaïn töôïng laø sôû aán cuûa moät phaùp.

Sö lieàn leã baùi. Phaùp Dieãn cöû Sö laøm thö kyù.

*

Sö cuøng Vieân Ngoä luaän ñaïo baøn vieäc Ñoâng Töï hoûi Ngöôõng Sôn haït minh chaâu traán haûi, ñeán choã khoâng lyù coù theå baøy. Vieân Ngoä gaïn laïi Sö: - Ñaõ noùi nhaän ñöôïc, ñeán khi ñoøi haït chaâu, laïi noùi khoâng lôøi coù theå ñaùp khoâng lyù coù theå baøy laø sao?

Sö khoâng theå ñaùp ñöôïc. Hoâm sau, Sö noùi vôùi Vieân Ngoä: - Ñoâng Töï chæ ñoøi moät haït chaâu, Ngöôõng Sôn ngay ñoù truùt caû gioû.

Vieân Ngoä thöøa nhaän ñoù, laïi khuyeân Sö: - Laõo huynh laïi neân thaân caän laõo Hoøa thöôïng.

Moät hoâm, Sö ñeán phöông tröôïng chöa kòp noùi gì, bò Phaùp Dieãn maéng chöûi thaäm teä roài lui. Veà lieâu, Sö ñoùng cöûa naèm nguû, haän Phaùp Dieãn voâ cuøng. Vieân Ngoä ñaõ thaàm bieát ñeán goõ cöûa.

Sö hoûi: - Ai?

Vieân Ngoä ñaùp: - Toâi.

Sö lieàn môû cöûa. Vieân Ngoä hoûi: - Huynh ñeán laõo Hoøa thöôïng theá naøo?

Sö ñaùp: - Toâi voán khoâng ñi, bò huynh löøa nhieàu laàn, toâi bò laõo aáy maéng chöûi.

Vieân Ngoä cöôøi haû! Haû! Noùi: - Huynh nhôù ñöôïc lôøi ngaøy tröôùc chaêng?

Sö hoûi: - Laø lôøi gì?

Vieân Ngoä noùi: - Huynh laïi noùi, Ñoâng Töï chæ ñoøi moät haït chaâu, maø Ngöôõng Sôn truùt caû gioû.

Sö ngay ñaây lieàn tan vôõ. Vieân Ngoä beøn höôùng daãn Sö ñeán phöông tröôïng. Phaùp Dieãn vöøa thaáy Sö ñeán lieàn noùi: - Huynh Caàn ñaùng möøng ñaïi söï xong roài.

Naêm sau, Phaùp Dieãn cöû Sö laøm Ñeä nhaát toïa.

*

Gaëp khi Linh Nguyeân veà truï Hoaøng Long, thieáu ngöôøi ôû Thaùi Bình, Linh Nguyeân tieán cöû Sö vôùi Thaùi thuù Thô Chaâu laø Toân Ñaûnh. Toân Ñaûnh thænh Sö truï trì Thaùi Bình. Khi Sö töø bieät, Phaùp Dieãn trao phaùp y. Sö nhaän vaø ñöa leân noùi vôùi chuùng: - “Phaät Thích-ca thuôû xöa duøng ca-sa Kim Lan tröôïng saùu ñaép thaân Phaät Di-laëc ngaøn thöôùc, thaân Phaät chaúng daøi ca-sa chaúng ngaén, hieåu chaêng? Töùc daïng naøy khoâng daïng khaùc.” Töø ñaây phaùp ñaïo truyeàn roäng.

*

Nieân hieäu Chính Hoøa naêm ñaàu (1111), chieáu vua môøi Sö truï trì chuøa Trí Haûi ôû Ñoâng Ñoâ. Sau naêm naêm, Sö xin trôû veà, laïi coù chieáu chæ môøi Sö truï Töông Sôn.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø yù Toå sö Taây sang?

Sö ñaùp: - AÊn giaám bieát chua, aên muoái bieát maën.

Taêng hoûi: - Khi teân heát cung gaõy thì theá naøo?

Sö ñaùp: - Moät tröôøng boái roái.

Taêng hoûi: - Chaúng cuøng muoân phaùp laøm baïn laø ngöôøi gì?

Sö ñaùp: - Boå naùt coät caùi.

Taêng hoûi: - Veà queâ khoâng ñöôøng thì sao?

Sö ñaùp: - Loä trình cuûa vua coù haïn.

Taêng hoûi: - Tröôùc ba ba sau ba ba laø sao?

Sö ñaùp: - Saùu laàn saùu laø ba möôi saùu.

Taêng hoûi: - Ñöôïc nghe Hoøa thöôïng thaân thaáy Nguõ Toå Dieãn phaûi chaêng?

Sö ñaùp: - Traâu saét nhai naùt coû vaøng roøng.

Taêng thöa: - Theá aáy laø thaân kieán Nguõ Toå Dieãn?

Sö baûo: - Ta cuøng oâng coù oaùn thuø gì?

Taêng hoûi: - Chæ nhö Ñaït-ma thaáy Voõ Ñeá yù chæ theá naøo?

Sö ñaùp: - Lôøi Hoà deã bieän tieáng Haùn khoù raønh.

Taêng hoûi: - Vì sao laëng leõ thaàm qua soâng?

Sö ñaùp: - Nhaân gioù giuùp tieän.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø khaùch trong chuû?

Sö ñaùp: - Tieán tröôùc luøi sau buoàn cheát ngöôøi.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø chuû trong khaùch?

Sö ñaùp: - Lôøi chaân thaät thaønh voïng ngöõ.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø khaùch trong khaùch?

Sö ñaùp: - Phu Töû daïo ñi aùch taïi Traàn.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø chuû trong chuû?

Sö ñaùp: - Troïn ngaøy ñoàng ñi chaúng baïn beø.

Taêng hoûi: - Chuû khaùch ñaõ nhôø Thaày chæ daïy, vieäc höôùng thöôïng trong toâng thöøa theá naøo?

Sö ñaùp: - Buùa lôùn chaët roài tay boùp xoa.

Taêng hoûi: - Töùc taâm töùc Phaät thì chaúng hoûi, phi taâm phi Phaät vieäc theá naøo?

Sö ñaùp: - Hoâm qua coù Taêng hoûi, Laõo taêng chaúng ñaùp.

Taêng hoûi: - Chöa bieát cuøng töùc taâm töùc Phaät caùch nhau bao nhieâu?

Sö ñaùp: - Gaàn thì ngaøn muoân daëm, xa thì chaúng caùch maûy tô.

Taêng hoûi: - Boãng bò hoïc nhaân caét ñöùt hai ñaàu, veà nhaø ngoài yeân laïi laø sao?

Sö hoûi: - OÂng ôû choã naøo?

Taêng thöa: - Moät thaân töï do trong ñaïi thieân sa giôùi.

Sö baûo: - Chöa ñeán nhaø, noùi laïi.

Taêng thöa: - Hoïc nhaân ñeán trong ñaây lieàn ñöôïc ñoâng taây chaúng bieän, nam baéc chaúng phaân.

Sö baûo: - Chöa laø phaàn ngoaïi.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Chí ñaïo khoâng khoù, chæ hieàm giaûn traïch, hoa ñaøo hoàng hoa lyù baïch, ai baûo chung chung chæ moät saéc, chim yeán keâu hoaøng oanh hoùt, ai baûo ñoàng ñoàng chæ moät tieáng. Chaúng thaáu ñöôïc then choát cöûa Toå sö, nhaän suoâng nuùi soâng laøm troøng maét.

Sö thöôïng ñöôøng: Nhaät nhaät nhaät taây chìm, nhaät nhaät nhaät ñoâng leân, neáu muoán hoïc Boà-ñeà. Sö neùm caây gaäy noùi: - Chæ xem khuoân maãu naøy.

Tuaàn giaùp naêm Thieàn sö Phaùp Dieãn, Sö thöôïng ñöôøng: Naêm tröôùc cuõng ngaøy naøy, loø hoàng maûnh tuyeát bay, ngaøy nay cuõng naêm tröôùc, boïn gaùi ñoïc bia ñeâm. Moät caâu ôû roát sau, maét Phaät cuõng khoù thaáy, sen traéng treân ñaûnh nuùi, trôøi ñoû nhieãu Tu-di, chim moå caây san hoâ, caù kình nuoát traâu nöôùc, Thaùi Bình gia nghieäp aáy, ngaøn xöa noi Döông Kyø.

Sö thöôïng ñöôøng caàm ngang caây gaäy noùi: - Tröôùc chieáu sau duïng. Döïng ñöùng caây gaäy noùi: - Tröôùc duïng sau chieáu. Xoay troøn caây gaäy noùi: - Chieáu duïng ñoàng thôøi. Ñöa leân moät caùi noùi: - Chieáu duïng baát ñoàng thôøi. Caû thaûy caùc oâng bò moät caùi mieäng caây gaäy nuoát heát roài, chính laø caùc oâng khoâng bieát. Neáu nhaèm trong aáy noùi ñöôïc moät caâu chuyeån thaân, khoûi thaáy moät tröôøng hôi ngaït. Neáu chöa nhö theá, Laõo taêng ngaøy nay thaát lôïi.

Sö thöôïng ñöôøng: Quaï vaøng gaáp thoû ngoïc choùng, saùng troâi gaáp gaáp möôøi thaùng baûy. Du Töû khoâng cuøng chaúng veà nhaø, duø veà chæ ôû tröôùc cöûa ñöùng. Tröôùc cöûa ñöùng, naém tay loâi gaõ chaúng chòu vaøo, muoân daëm xem xem taát coû khoâng, hoa rôi ñaày ñaát khoâng ngöôøi löôïm. Khoâng ngöôøi löôïm moät laàn möa qua moät laàn öôùt.

Sö thöôïng ñöôøng: Theá Toân coù maät ngöõ Ca-dieáp chaúng che giaáu. Sö baûo: - Ngöôi bình thöôøng noùi vaøng noùi ñen bình phaåm coå kim, haù chaúng phaûi maät ngöõ. Ngöôi bình thöôøng beû quanh cuùi ngöôùc laáy muoãng caàm ñuõa chaép tay vaùi chaøo, laø che giaáu chaúng che giaáu. Boãng nhieân ñaày ñaát ñi cuõng khoâng theå bieát. Caàn hieåu chaêng? Theá Toân coù maät ngöõ, ñoâng ñeán haøn thöïc traêm leû naêm. Ca-dieáp chaúng che giaáu, nöôùc ræ chaúng thoâng ñaõ baøy tang vaät. Thieàn taêng lanh lôïi neáu hieåu ñöôïc, moät lôùp treân tuyeát moät lôùp söông.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Vieäc ngaøy möôøi laêm veà tröôùc treân gaám theâu hoa, vieäc ngaøy möôøi laêm veà sau nhö bieån noåi hoøn boït, chính ngaøy möôøi laêm gioáng heät chieác göông moät thöôùc soi hình töôïng ngaøn daëm. Tuy laø chaân khoâng baët daáu,

ngaïi gì haûi aán phaùt quang, maëc tình coät caùi nôû hoa, noùi gì maët Phaät traêm xaáu. Côù sao? Ñeán nôi traêng ñeâm söông, daàn daø rôi suoái tröôùc.

Sö thöôïng ñöôøng nhaéc laïi Taêng hoûi Trieäu Chaâu: - Theá naøo laø nghóa chaúng ñoåi? Trieäu Chaâu laáy tay laøm theá nöôùc chaûy. Vò Taêng coù tænh. Laïi vò Taêng hoûi Phaùp Nhaõn: - “Chaúng thuû nôi töôùng nhö nhö baát ñoäng”, theá naøo chaúng thuû nôi töôùng thaáy ñöôïc nhö nhö baát ñoäng? Phaùp Nhaõn noùi: - Trôøi moïc phöông Ñoâng toái laën Taây. Taêng aáy coù tænh. Neáu nôi ñaây thaáy ñöôïc, môùi bieát noùi: “Xoay non ngaõ nuùi xöa nay thöôøng laëng, soâng raïch ñua traøn voán töï chaúng chaûy.” Neáu chöa nhö theá, chaúng khoûi laïi vì buoâng lôøi, trôøi xoay traùi, ñaát xoay maët, xöa qua nay laïi traûi bao phen, gaø vaøng bay thoû ngoïc chaïy, vöøa môùi ra cöûa bieån, laïi rôi sau nuùi xanh, soâng raïch soùng aøo aøo, Hoaøi, Teá löôïng aàm aàm, thaúng vaøo soâng caùi ngaøy ñeâm chaûy. Sö lieàn lôùn tieáng noùi: Chö Thieàn ñöùc! Laïi thaáy nhö nhö baát ñoäng chaêng?

*

Trong thaát Sö duøng goã laøm saùu caùi ñaàu töû moãi maët ñeàu khaéc chöõ coâng. Taêng vöøa vaøo, Sö lieàn neùm noùi: - Hoäi chaêng? Taêng nghó hay chaúng nghó. Sö lieàn ñaùnh ñuoåi ra.

*

Ngaøy muøng taùm thaùng chín, Sö thöôïng ñöôøng: Taâm aán Toå sö daùng gioáng maùy traâu saét, ñi lieàn aán ñöùng, ñöùng lieàn aán phaù, duø cho chaúng ñi chaúng ñöùng cuõng chöa phaûi laø choã haønh lyù cuûa Thieàn taêng. Laøm sao phaûi choã haønh lyù cuûa Thieàn taêng? Ñôïi thaùng möôøi tröôùc sau vì caùc oâng chuù phaù.

*

Ñeán ngaøy muøng taùm thaùng möôøi, Sö taém goäi ñaép y ngoài ngay thaúng, tay caàm buùt vieát moät soá thô töø bieät baïn cuõ, döøng buùt Sö tòch.

* 37. THIEÀN SÖ THANH VIEÃN PHAÄT NHAÕN

Ôû Long Moân Sö hoï Lyù, queâ ôû Laâm Ngang, daùng veû nghieâm chænh ít noùi. Naêm möôøi boán tuoåi Sö xuaát gia chuyeân hoïc luaät. Nhaân ñoïc kinh Phaùp Hoa ñeán caâu “phaùp aáy khoâng phaûi choã suy nghó phaân bieät hay hieåu”, Sö ñem hoûi Giaûng sö. Giaûng sö khoâng theå giaûi ñöôïc, Sö than raèng: Nghóa hoïc danh töôùng khoâng phaûi nguyeân nhaân lieãu vieäc lôùn sanh töû. Sö beøn söûa soaïn haønh lyù ñi haønh cöôùc phöông Nam.

*

Sö ñeán Thô Chaâu ôû chuøa Thaùi Bình vaøo phaùp hoäi Thieàn sö Phaùp Dieãn. Nhaân ñi quyeân tôûi ôû Loâ Chaâu, Sö trôït chaân teù nhaøo xuoáng ñaát, phieàn naõo daáy ñoäng. Boãng nghe hai ngöôøi chöûi loän, ngöôøi can noùi: - OÂng vaãn töï phieàn naõo.

Sö nhaân lôøi naøy coù tænh. Trôû veà chuøa, Sö coù hoûi lôøi gì, Phaùp Dieãn ñeàu baûo: - Ta chaúng baèng oâng, oâng töï hoäi ñöôïc thì toát.

Hoaëc noùi: - Ta chaúng hoäi, ta chaúng baèng oâng.

Sö caøng nghi lieàn ñeán thöa hoûi Thuû toïa Nguyeân Leã. Leã beøn ñöa tay naém loã tai Sö ñi quanh loø maáy voøng, vöøa ñi vöøa noùi: - OÂng töï hoäi ñöôïc thì toát.

Sö thöa: - Coù loøng mong khai phaùt coù phaûi ñuøa vôùi nhau sao?

Leã baûo: - OÂng veà sau ngoä roài môùi bieát ñöôïc vieäc khuùc chieát ngaøy nay.

Phaùp Dieãn saép töø Thaùi Bình dôøi ñeán Haûi Hoäi. Sö töùc giaän noùi: - Ta mang baùt môùi veà tham vaán laïi, giôø ñaây theo ñeán moät vieän hoang, ñaâu theå giaûi quyeát ñöôïc vieäc cuûa mình.

Sö beøn laøm keä caùo töø ñeán Töông Sôn nhaäp haï.

*

Gaëp ñöôïc Thieàn sö Linh Nguyeân ngaøy caøng theâm thaân maät, trong khi thong thaû baøn luaän nhau Sö noùi: - Xöa gaëp moät toân tuùc ôû Ñoâ Haï ngoân cuù döôøng nhö coù duyeân.

Linh Nguyeân baûo: - Dieãn Coâng laø Toâng sö baäc nhaát trong thieân haï, côù sao laïi boû maø ñi xa? Noùi laø coù duyeân ñoù, töùc baäc thaày tri giaûi cuøng huynh luùc sô taâm phuø hôïp.

Sö nghe theo lôøi khuyeán khích lieàn ñi thaúng ñeán Haûi Hoäi. Sau Phaùp Dieãn ñaët Sö laøm Ñieån toïa. Gaëp luùc ñeâm laïnh, Sö ngoài moät mình vaïch trong loø thaáy moät ñoùm löûa baèng haït ñaäu, boãng nhieân töï möøng noùi: - Vaïch saâu saâu ñoùm nhoû xíu, vieäc bình sanh chæ nhö ñaây.

Sö ñöùng daäy ñeán baøn, xem boä Truyeàn Ñaêng Luïc, ñeán nhaân duyeân ngaøi Phaù Taùo Ñoïa, boãng nhieân ñaïi ngoä. Sö laøm keä:

Ñao ñao laâm ñieåu ñeà Phi y chung daï toïa Baùc hoûa ngoä bình sanh Cung thaàn qui Phaù Ñoïa. Söï kieåu nhaân töï meâ

Khuùc ñaïm thuøy naêng hoøa Nieäm chi vónh baát vong Moân khai thieåu nhaân quaù.

Dòch:

Vang vang röøng chim hoùt Maëc aùo troïn ñeâm ngoài Vaïch löûa ngoä bình sanh Thaàn toät veà Phaù Ñoïa. Vieäc roõ ngöôøi töï meâ Nhaïc nheï ai hoøa ñöôïc Nhôù ñoù maõi chaúng queân Cöûa môû ít ngöôøi ñeán.

Vieân Ngoä coù vieäc ñeán lieâu Sö, nhaéc laïi lôøi Thanh Laâm ban ñaát ñeå nghieäm Sö, noùi raèng: - Xöa nay khoâng ngöôøi ra ñöôïc, huynh hieåu theá naøo?

Sö ñaùp: - Cuõng coù raát khoù.

Vieân Ngoä noùi: - Chæ nhö kia noùi: “xe saét thieân töû hoaøn trung chæ” yù theá naøo?

Sö ñaùp: - Toâi noùi: “trong cung Ñeá Thích thô phoøng xaù”.

Vieân Ngoä trôû veà noùi vôùi ngöôøi: - Ñaùng möøng huynh Vieãn coù caâu soáng ngöôøi.

Töø ñaây Sö ôû aån am Ñaïi Trung taïi Töù Dieän. Thaùi thuù Vöông Coâng Hoaùn thænh Sö khai phaùp taïi chuøa Vaïn Thoï. Keá ñoù, laïi boå Sö truï trì chuøa Long Moân. Tieáng taêm Sö töø ñoù vang doäi.

Sö thöôïng ñöôøng: Treân ñöôøng Ñaøi Sôn khaùch qua raát ít, tröôùc nhaø Phaù Taùo caûm aân voâ cuøng, tuyeát choân caây baù tröôùc saân, baêng buûa ñaày traøn khe suoái, tuy ôû phöông Nam laøm tröôûng nhaø truø, maø chaúng vaøo nhaø trong voø tieâu ôùt. Xem! Xem! Ngaøy ba möôi thaùng chaïp, beøn laø ñaàu xuaân vaãn laïnh. Caû thaûy caùc oâng, moãi ngöôøi phaûi noã löïc höôùng tröôùc, toái kî töï sanh lui suït.

Sö thöôïng ñöôøng lia caây gaäy noùi: Troø saùng roõ bieát chaúng do taâm nieäm, chaáp vôùi cheát coát noùi rôi haàm loït hoá, cöùu kính theá naøo? Sö lieàn töïa caây gaäy xuoáng toøa.

Sö thöôïng ñöôøng: Baøo huyeãn ñoàng khoâng ngaïi, taïi sao chaúng lieãu ngoä? Con ngöôi trong maét keâu ngöôøi thoåi, ñaït phaùp ôû trong aáy. Chaúng phaûi nay cuõng chaúng phaûi xöa, saùu chieác ñaàu töû ñoû ñaày boàn. Ñaïi chuùng! Thôøi nhaân vì sao ngoài

döôùi ñaát xem baùt boàn ôû Döông Chaâu ñeå gaù vaøo maãu môùi, treân traâu côõi traâu cöôøi cheát ngöôøi.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Trieäu Chaâu chaúng thaáy Nam Tuyeàn, Sôn taêng chaúng bieát Nguõ Toå (Phaùp Dieãn), döa ngoït taän goác ngoït, döa ñaéng cuøng reã ñaéng.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Moät laù ruïng thieân haï xuaân, khoâng ñöôøng suy nghó cöôøi cheát ngöôøi. Döôùi laø trôøi treân laø ñaát, lôøi naøy chaúng nhaäp yù thôøi löu. Nam laøm Baéc Ñoâng laøm Taây, ñoäng maø döøng möøng maø buoàn, ñaàu raén ñuoâi reát moät thöù ñoù, trong mieäng coïp döõ chim seû soáng, laø lôøi gì? Veà nhaø ñi.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Noùi ngaøn noùi muoân khoâng baèng chính maët thaáy, duø chaúng noùi cuõng töï phaân minh. Duï ñao baùu vöông töû, duï ñaùm muø rôø voi, trong thieàn hoïc vieäc caùch soâng ñöa tay ngoaét, vieäc troâng chaâu ñình thaáy nhau, vieäc xa baët choã khoâng ngöôøi, vieäc choã nuùi saâu bôø cao, ñaây ñeàu chính maët thaáy ñoù, chaúng ôû noùi vaäy.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Toâ Voõ chaên traâu nhuïc maø chaúng khuaát, Lyù Laêng troâng Haùn vui maø queân veà, laø ôû ngoaïi quoác ôû baûn quoác? Trong nhoùm ñeä töû Phaät, coù ngöôøi hai chaân nhaûy khoûi haàm, coù ngöôøi nghe ñaøn ñöùng muùa, coù ngöôøi thaân vuøi ñoáng phaân, coù ngöôøi quôû maéng thaàn soâng, laø taäp khí hay dieäu duïng? Ñeán nhö caàm naïn ñaäp ñaát, döïng phaát töû goõ giöôøng thieàn, Muïc Chaâu moät beà ñoùng cöûa, Loã Toå troïn naêm ngoù vaùch, laø vì ngöôøi hay chaúng vì ngöôøi? Bieát chaéc taát caû phaøm phu kho baùu bò choân vuøi, sao chaúng tröôïng phu? Caùc ngöôøi sao khoâng theå gay cheøo tröông buoàm boû soâng qua bôø nghæ, laïi thaû neo coät coïc ngaøy naøo ñeán nhaø? Ñaõ laøm ngöôøi Taøo Kheâ, laïi laø keû trong nhaø, laïi thaáy vieäc trong nhaø chaêng?

Taêng hoûi: - Kieáp hoûa chaùy röïc Ñaïi thieân ñeàu hoaïi, chöa bieát caùi naøy hoaïi chaúng hoaïi?

Sö ñaùp: - Trong thuøng sôn ñen saéc vaøng roøng.

Taêng hoûi: - Ñaïo xa vaäy thay, chaïm vieäc laø chaân, theá naøo laø ñaïo?

Sö ñaùp: - Treân ñaûnh taùm thöôùc naêm.

Taêng hoûi: - Lyù naøy theá naøo?

Sö ñaùp: - Vuoâng troøn baûy taùm taác.

Taêng hoûi: - Tröôùc kieáp hoûa Oai AÂm rieâng laø moät baàu trôøi, tröôùc ngöï laàu saên baén, chaúng phaûi caét tranh ruoäng.

Taêng lieàn heùt.

Sö ñaùp: - Coät caùi chöùng minh, Sö nghe tieáng baûng noùi: - Cöù ñieàu leä keát aùn.

Sö thöôøng ñeà ngöõ treân vaùch nhaø Dieân Thoï taïi Long Moân: Phaät cho ngöôøi coù beänh phaûi ñieàu trò, cho coù choã saép taét thôû, trong thieàn laâm coù nhieàu teân. Hoaëc noùi: Nieát-baøn, thaáy phaùp thaân thöôøng truï roõ phaùp chaúng sanh. Hoaëc noùi: Tænh haønh, bieát duyeân troùi buoäc naøy ñeàu töø haønh khoå. Hoaëc noùi: Dieân Thoï, muoán ñöôïc thoï maïng gìn giöõ saéc thaân. Kyø thaät khieán ngöôøi roõ choã sanh töû. Phaàn nhieàu thaáy coù chuùt ít beänh lieàn vaøo nhaø naøy. Neáu khoâng choáng laïi lôøi toâi, lieàn coù boå ích. Ñeán ngöôøi maéc beänh laâu beøn nghó nhôù queâ höông laø khoâng toát, phaûi nghó lui laïi ñeå dieät tröø goác beänh. Thaùnh tröôùc noùi: Beänh laø thuoác hay cuûa chuùng sanh, neáu kheùo uoáng ñeàu ñöôïc laønh beänh vaäy.

*

Ñeán nieân hieäu Tuyeân Hoøa naêm ñaàu (1119), Sö do beänh, töø nhieäm trôû veà nhaø Ñoâng ôû Töông Sôn. Naêm sau, moät hoâm thoï thöïc xong, Sö ngoài kieát giaø baûo ñoà chuùng raèng: Nhöõng baäc laõo tuùc caùc nôi saép tòch ñeå keä töø bieät theá gian. Theá gian coù theå töø sao? Saép ñi an oån, Sö beøn chaép tay vui veû thò tòch. Moân ñoà xaây thaùp beân caïnh Linh Quang ñaøi ôû Long Moân thôø Sö.

* 38. THIEÀN SÖ ÑAÏO NINH

Ôû Khai Phöôùc Ñaøm Chaâu Sö hoï Uoâng, queâ ôû Thieäp Kheâ, thuôû traùng nieân laøm ñaïo nhaân ôû chuøa Suøng Quaû laøm ngöôøi lo vieäc nhaø taém. Moät hoâm muoán röûa chaân, chôït tuïng kinh Kim Cang ñeán caâu “nôi chöông cuù naøy hay sanh loøng tin cho laø thaät”, lieàn queân maát sôû tri, boãng ñaåy chaân voâ noài nöôùc soâi, phaùt minh vieäc nôi mình. Sau Sö theá phaùt taïi Töông Sôn vaø nöông vôùi Thieàn sö Laõo Löông ôû Tuyeát Ñaäu. ÔÛ ñaây ñöôïc hai naêm, Sö beøn daïo caùc tuøng laâm tham vaán chö danh tuùc. Sau cuøng, Sö ñeán chuøa Baïch Lieân nghe Thieàn sö Phaùp Dieãn trong buoåi tieåu tham nhaéc laïi lôøi Trung Quoác Sö veà coå Phaät tònh bình vaø Trieäu Chaâu con choù khoâng Phaät taùnh, lieàn thaáu trieät phaùp nguyeân.

Khoaûng nieân hieäu Ñaïi Quan (1107-1111), Ñaøm soaùi Tòch Coâng thænh Sö truï chuøa Khai Phöôùc, Taêng löõ tuï hoïp tham vaán.

*

Ngaøy taém Phaät, Sö thöôïng ñöôøng: Chöa rôøi Ñaâu-suaát ñaõ giaùng Vöông Cung, chöa ra khoûi thai meï ñoä ngöôøi ñaõ xong. Chö Thieàn ñöùc! Ngaøy ngaøy maët trôøi töø bôø Ñoâng leân, sôùm sôùm gaø nhaèm canh naêm gaùy. Tuy nhieân chaúng phaûi ñaøo hoa ñoäng, xuaân ñeán hoa ñaøo cuõng ñaày khe. Sö laïi noùi: Trong vöôøn Tyø-ni giaùng sanh hoâng maët, khaép ñi baûy böôùc nhìn xem boán phöông, “treân trôøi döôùi trôøi chæ ta hôn heát”. Gioáng heät “thích xem traêng treân trôøi, maát ñi chaâu trong tay”. Laïi bieát choã rôi chaêng? Neáu bieát choã rôi môùi laø con hieáu chaùu hieàn. Neáu chöa ñöôïc nhö theá, chöa khoûi laäp laïi chuù cöôùc. Sö im laëng giaây laâu noùi: Trôøi sanh kyõ löôõng hay kyø quaùi, chöa ñeán xe ngöôøi moät tröôøng ñuøa.

*

Sö daïy chuùng: “Trôøi thu saùng ñaày khoâng, soâng thu taåm maøu bieác, thöông thay ngöôøi cöûa ngoaøi, nôi nôi tìm Di-laëc. Treân ñöôøng chôït gaëp nhau, gaëp nhau maø chaúng bieát.” Chö Thieàn ñöùc! Ñaõ laø gaëp nhau vì sao laïi chaúng bieát nhau? Caét heát tröôùc saân truùc, ñeán khe chaúng hoùa roàng.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Khaép coõi chaúng töøng che toaøn thaân khoâng aûnh töôïng. Gaëp nhau chôù than raát ngu si, nhieàu kieáp ñeán nay khoâng kyõ löôõng. Khoâng kyõ löôõng ít ngöôøi hay, ñaïi ñeå traû kia xöông thòt toát, ñaâu caàn ñeán kieáng veõ chaân maøy.

*

Su thöôïng ñöôøng: Chaùnh leänh Ma-kieät chöa khoûi gaäp gheành, thuøy töø Thieáu Thaát sôùm chaïm phong coát, löng ñaõy tay thöông coâ phuï bình sanh, luyeän haïnh khoâi taâm thay nhau cuøn luït. Ñaâu gioáng möa xuaân taïnh nuùi xuaân xanh, maây traéng ba maûnh boán maûnh, hoaøng oanh moät thanh hai thanh, ñaïi bi ngaøn maét xem chaúng ñuû, Vöông Duy tuy kheùo veõ khoù thaønh. Duø cho lieàn theá aáy, vaãn töï dính ñoà trình, chaúng dính ñoà trình moät caâu laøm sao noùi? Ngöôøi töø Bieän Chaâu laïi, chaúng ñöôïc tin Ñoâng Kinh.

*

Taêng hoûi: - Hoa sen khi chöa ra khoûi nöôùc thì theá naøo?

Sö ñaùp: - Ngöôøi trôøi chaép tay.

Taêng hoûi: - Sau khi ra khoûi nöôùc theá naøo?

Sö ñaùp: - Chaúng ngaïi qua laïi xem.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø caâu ñeán maø yù chaúng ñeán?

Sö ñaùp: - Coû laønh voán khoâng goác, tin nhaän nhoå ñem duøng.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø yù ñeán caâu chaúng ñeán?

Sö ñaùp: - Nhaän laáy yù ñaàu löôõi caâu, chôù chaáp traùi caân baøn.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø yù caâu ñeàu ñeán?

Sö ñaùp: - Ñaïi bi chaúng xoøe tay, khaép thaân laø troøng maét.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø yù caâu ñeàu chaúng ñeán?

Sö ñaùp: - Anh ñeán Tieâu Töông toâi ñeán Taàn.

*

Nieân hieäu Chaùnh Hoøa thöù ba (1113) ngaøy muøng boán thaùng möôøi moät, Sö caïo toùc taém goäi xong. Hoâm sau thoï trai roài tieåu tham, Sö khuyeán khích chuùng haønh ñaïo lôøi raát thieát tha. Ñeán giôø Daäu, Sö ngoài kieát giaø thò tòch.

* 39. THIEÀN SÖ NGUYEÂN TÓNH

Ôû Nam Ñöôøng Ñaïi Tuøy Sö laø con nhaø ñaïi nho Trieäu Coâng Öôùc Troïng. Luùc möôøi tuoåi, Sö bò beänh naëng, baø meï khaán vaùi caûm ñieàm moäng laï, beøn cho xuaát gia. Sö laø chaùu trong doøng Ñaïi Töø Baûo Sanh Vieän ôû Thaønh ñoâ. Nieân hieäu Nguyeân Höïu thöù ba (1088), Sö thoâng kinh ñöôïc ñoä laøm Taêng. Sö ôû laïi caùc hoäi giaûng kinh maáy naêm, môùi ñi daïo phöông Nam.

*

Ban ñaàu Sö tham vaán Thieàn sö AÂn ôû Vónh An, caâu ba gaäy cuûa Laâm Teá, Sö ñöôïc phaùt minh. Keá Sö ñeán caùc baäc danh tuùc, maø khoâng coù choã naøo hôïp yù. Sö nghe Thieàn sö Phaùp Dieãn ôû nuùi Nguõ Toå cô phong cao voùt, beøn muoán ñeán ñoù. Sö lieàn ñeán nuùi Nguõ Toå tham vaán. Phaùp Dieãn noùi: - Ta trong ñaây chaúng saùnh vôùi chö phöông, phaøm ôû trong thaát chaúng caàn oâng tieán tröôùc luøi sau, döïng ngoùn tay ñöa naém tay, nhieãu giöôøng thieàn laøm ngöôøi nöõ baùi, ñöa toïa cuï leân, ngaøn thöù kyõ löôõng. Chæ caàn oâng ngay moät caâu noùi cho thích hôïp, beøn laø choã oâng thaáy.

Sö môø mòt thoái lui. Traûi qua ba naêm, moät hoâm Sö nhaäp thaát xong, Phaùp Dieãn baûo: - Choã haï ngöõ cuûa oâng ñaõ ñöôïc möôøi phaàn, thöû laïi vì ta noùi xem? Sö lieàn trình baøy raønh maïch. Phaùp Dieãn baûo: - Noùi cuõng noùi ñöôïc möôøi phaàn, laïi vì ta ñoaïn xem.

Sö theo choã hoûi maø phaùn xeùt. Phaùp Dieãn baûo: - Hay laø hay, chæ laø chöa hieåu lôøi noùi cuûa Laõo taêng. Sau ngoï trai neân ñeán choã thaùp Toå sö vì oâng moãi moãi xeùt qua môùi ñöôïc. Khi ñeán nôi, Phaùp Dieãn lieàn laáy nhöõng caâu: “töùc taâm töùc Phaät, phi taâm phi Phaät, Muïc Chaâu keû gaùnh baûng, Nam Tuyeàn chaët con meøo, Trieäu Chaâu con choù khoâng Phaät taùnh, coù Phaät taùnh”, hoûi Sö. Sö ñaùp khoâng coù choã ngaên ngaïi. Ñeán caâu con choù cuûa Töû Hoà, Phaùp Dieãn nghieâm saéc maët baûo: - Chaúng phaûi.

Sö thöa: - Chaúng phaûi laïi theá naøo?

Phaùp Dieãn noùi: - Ñaây chaúng phaûi thì nhöõng caùi tröôùc ñeàu chaúng phaûi.

Sö thöa: - Mong Hoøa thöôïng töø bi chæ daïy.

Phaùp Dieãn noùi: - Xem kia noùi: “Töû Hoà coù moät con choù, treân caén ñaàu ngöôøi, giöõa caén löng ngöôøi, döôùi caén chaân ngöôøi, ngöôøi vaøo cöûa xem kyõ. Vöøa thaáy Taêng vaøo cöûa lieàn noùi: - Xem choù.” Nhaèm choã Töû Hoà noùi “xem choù” haï moät chuyeån ngöõ khieán Töû Hoà phaûi ñôù löôõi, Laõo taêng phaûi caâm hoïng, laø choã oâng lieãu ñaùng.

Hoâm sau vaøo thaát, Sö thaàm thöa lôøi kia. Phaùp Dieãn cöôøi noùi: - Chaúng noùi oâng laø ngöôøi thieân lieãu baùch ñaùng, lôøi naøy chæ gioáng Tieân sö haï ngöõ.

Sö thöa: - Con laø ngöôøi gì maø ñöôïc gioáng Hoøa thöôïng Ñoan?

Phaùp Dieãn noùi: - Chaúng vaäy, Laõo taêng tuøy thöøa keá Tieân sö, vaãn noùi lôøi Tieân sö vuïng. Vì vaäy chæ duøng thuû ñoaïn Vieãn Luïc Coâng tieáp ngöôøi. Ñöôïc nhö Laõo taêng cuøng Vieãn Luïc Coâng beøn cuøng Baù Tröôïng, Hoaøng Baù, Nam Tuyeàn, Trieäu Chaâu, naém tay cuøng ñi, vöøa thaáy lôøi vuïng lieàn khoâng chòu.

Sö cho laø khoâng ñuùng beøn choáng gaäy qua soâng. Vöøa gaëp luùc nöôùc soâng daâng traøn, ñaønh phaûi löu laïi. Hai naêm sau, Phaùp Dieãn môùi höùa khaû. Thöôøng thöông löôïng coå kim, Phaùp Dieãn naém tay Sö noùi: - Ñöôïc oâng noùi, phaûi laø ta nhaéc, ñöôïc ta nhaéc, phaûi laø oâng noùi, töø nay veà sau bí yeáu Phaät Toå khoùa cöûa caùc nôi khoâng thoaùt khoûi tay oâng.

Phaùp Dieãn lieàn laäp nhaø Nam ñeå cho Sö ôû. Khi aáy danh tieáng Sö ñoàn khaép.

*

Nguyeân soaùi Tòch Coâng ôû Thaønh ñoâ thænh Sö khai phaùp taïi Gia Höïu, chöa bao laâu laïi môøi ñeán Chieâu Giaùc, roài dôøi laïi Naêng Nhôn vaø Ñaïi Tuøy.

Sö thöôïng ñöôøng: Quaân vöông roõ roõ töôùng soaùi tænh tænh, moät phen ñaéc thaéng saùu nöôùc thanh bình.

Sö thöôïng ñöôøng: Nhaéc lôøi Laâm Teá tham vaán Hoaøng Baù, Hoøa thöôïng Baïch Vaân Ñoan tuïng raèng: “Moät thoi thoi ngaõ laàu Hoaøng Haïc, moät ñaïp ñaïp nhaøo Chaâu Anh Voõ, khi coù yù khí thaâm yù khí, choã chaúng phong löu cuõng phong löu.” Sö noùi: Ñaïi Tuøy (Sö) töùc chaúng vaäy, “tuoåi ñôøi baûy chuïc giaø luø khuø, con maét saùng ngôøi tai chaúng uø, baát chôït coù ngöôøi toû khinh bæ, moät thoi teù ngaõ ñeán Quan Ñoâng”.

*

Sö thöôïng ñöôøng vaán ñaùp xong, beøn noùi: Coù Toå ñeán giôø ngöôøi ñôøi laàm hieåu, chæ ñem ngoân cuù duøng laøm thieàn ñaïo. Ñaâu chaúng bieát ñaïo voán khoâng theå, nhaân theå ñöôïc teân, ñaïo voán khoâng teân nhaân teân maø laäp hieäu. Chæ nhö vöøa roài Thöôïng toïa theá aáy ra ñaây, lieàn theá aáy veà chuùng. Haõy noùi ñuû maét chaúng ñuû maét? Neáu noùi ñuû maét, vöøa theá aáy ra ñaây maét ôû choã naøo? Neáu noùi chaúng ñuû maét, ñaâu neân lieàn theá aáy ñi? Chö nhaân giaû! Nôi ñaây thaáy ñöôïc thaáu suoát roõ raøng thì bieát Nhò Toå leã baùi ñöùng y choã cuõ thaät ñöôïc tuûy kia. Chæ chuùt xíu naøy laø maïng caên chö Phaät ba ñôøi, laø maïng maïch saùu ñôøi Toå sö, laø choã an thaân laäp maïng chö laõo Hoøa thöôïng trong thieân haï. Tuy nhieân nhö theá, phaûi laø thaân môùi ñeán ñöôïc.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Vöôøn ruoäng chính mình maëc söùc caøy, moùng neàn toâng Toå gaéng laøm hay, ngoä ñöôïc ngaøn thaùnh choã ngoài aáy, duïng nhaém tam ñoà thaúng böôùc ngay.

Taêng hoûi: - Toå sö taâm aán thænh Thaày chæ thaúng?

Sö ñaùp: - OÂng nghe noùng chaêng?

Taêng thöa: - Nghe.

Sö baûo: - Vaû chaêng nghe laïnh.

Taêng thöa: - Hoøa thöôïng laïi nghe noùng chaêng?

Sö ñaùp: - Chaúng nghe.

Taêng hoûi: - Vì sao chaúng nghe?

Sö caàm quaït quaït noùi: - Vì ta coù caùi naøy.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø ñoaït nhaân chaúng ñoaït caûnh?

Sö ñaùp: - Baét soáng ma vöông xoû loã muõi.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø ñoaït caûnh chaúng ñoaït nhaân?

Sö ñaùp: - ÔÛ giöõa caùi caây thuoäc toâi xem.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø nhaân caûnh caû hai ñeàu ñoaït?

Sö ñaùp: - Moät löôõi caâu ba nuùi dính saùu traïnh.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø nhaân caûnh ñeàu chaúng ñoaït?

Sö ñaùp: - Ban ngaøy côõi traâu qua chôï buùa.

*

Taêng hoûi: - Hoa sen khi chöa ra khoûi nöôùc thì theá naøo?

Sö ñaùp: - Toát.

Taêng hoûi: - Sau khi ra khoûi nöôùc thì sao?

Sö ñaùp: - Toát.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø hoa sen?

Sö ñaùp: - Toát.

Vò Taêng leã baùi.

Sö baûo: - Cuøng kia ba caùi toát, muoân vieäc moät luùc thoâi.

*

Taêng hoûi: - Theá naøo laø thieàn trong nuùi?

Sö ñaùp: - Ngoaøi saân truùc oám sanh maêng tröôùc, khe suoái tuøng khoâ caønh laõo daøi.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø thieàn trong chôï?

Sö ñaùp: - Saùu ñöôøng chuoâng troáng vang ñuøng ñuøng, chính choã baøy vaøng theá giôùi trung.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø thieàn trong thoân?

Sö ñaùp: - Troäm caép heát roài taèm luùa chín, vui ca muùa haùt nhaïc thaêng bình.

*

Coù vò laõo tuùc noùi: Ñaàu ñöôøng chöõ thaäp (+) caát moät nhaø caàu baèng tranh, chæ laø khoâng cho ngöôøi æa. Coù vò Taêng ñem lôøi naøy hoûi Sö. Sö baûo: Chính oâng æa tröôùc roài, laïi baûo ngöôøi naøo æa. Laõo tuùc nghe thaép höông troâng xa veà Ñaïi Tuøy leã baùi taï ñoù.

*

Nieân hieäu Thieäu Höng vaøo muøa thu naêm AÁt Maõo thaùng baûy möa to trong nuùi tuyeát coù töôùng laï. Sö baûo: Haïn kyø cuûa ta ñeán vaäy. Ngaøy möôøi baûy, Sö töø bieät Quaän thuù, ba ngaøy sau coù chuùt beänh ôû Thieân Baønh. Ñeán hai möôi boán, Sö baûo vò Taêng thò giaû: - Khi trôøi saùng khoâng traêng thì theá naøo? Thò giaû khoâng ñaùp ñöôïc. Sö baûo: - Noùi ngöôïc ta vì oâng chaâm löûa môùi ñöôïc. Hoâm sau laïi Baèng Khaåu ôû Giaûi Vieän, Sö ñeå lôøi daën doø xong, thoaùt nhieân thò tòch. Ñeä töû thænh toaøn thaân veà, traø-tyø muøi höông khaép nôi, caùi löôõi vaãn coøn nguyeân.

* 40. THIEÀN SÖ TOÂNG THÔÙI

Ôû Voâ Vi Haùn Chaâu Sö queâ ôû Boài Thaønh, töø khi ra khoûi queâ höông daïo khaép tuøng laâm. Sö ñeán nuùi Nguõ Toå yeát kieán Thieàn sö Phaùp Dieãn. Ngaøy cuùng höông, Phaùp Dieãn nhaéc lôøi Trieäu Chaâu “röûa baùt ñi” ñeå tham. Ñeán khi vaøo thaát cuõng nhaéc lôøi naøy hoûi Sö raèng: - OÂng noùi Trieäu Chaâu noùi vôùi y theá naøo, maø vò Taêng naøy lieàn ngoä?

Sö thöa: - Röûa baùt ñi, gheâ!

Phaùp Dieãn baûo:-OÂng chæ bieát vieäc treân ñöôøng, chaúng bieát muøi vò treân ñöôøng.

Sö thöa: - Ñaõ bieát vieäc treân ñöôøng, treân ñöôøng coù muøi vò gì?

Phaùp Dieãn noùi: - OÂng chaúng bieát sao?

Phaùp Dieãn laïi hoûi: - OÂng töøng daïo Chieát chöa?

Sö thöa: - Chöa.

Phaùp Dieãn noùi: - OÂng vaãn chöa ngoä.

Töø ñaây ñeán naêm naêm Sö khoâng theå ñaùp.

*

Moät hoâm Phaùp Dieãn ñaêng ñöôøng nhìn chuùng noùi: - OÂng giaø taùm möôi ñaùnh tuù caàu.

Lieàn xuoáng toøa. Sö vui veû ra chuùng thöa: - Hoøa thöôïng, thöû ñaùnh moät caùi xem?

Phaùp Dieãn laáy tay laøm theá ñaùnh troáng, duøng aâm xöù Thuïc xöôùng baøi ca Mieân Chaâu: “Nuùi Ñaäu Töû ñaùnh troáng ngoùi, nuùi Döông Bình raûi möa traéng, möa

traéng rôi taän Long Nöõ, deät luïa ñöôïc hai tröôïng nguõ, moät nöûa thuoäc La Giang, moät nöûa thuoäc Huyeàn Voõ.”

Sö nghe ñaïi ngoä, lieàn buïm mieäng Phaùp Dieãn noùi: - Chæ neân xöôùng ñeán trong ñaây.

Phaùp Dieãn cöôøi to roài veà.

*

Sau Sö trôû veà ñaát Thuïc, töù chuùng thænh khai phaùp ôû Voâ Vi, roài dôøi ñeán Chaùnh Phaùp.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Moät ñaïi söï nhaân duyeân naøy, töø Theá Toân ñöa caønh hoa Ca-dieáp cöôøi chuùm chím. Theá Toân baûo: - Ta coù chaùnh phaùp nhaõn taïng phaân phoù cho Ma-ha Ca-dieáp. Veà sau ñeøn ñeøn noái nhau, Toå Toå truyeàn nhau, thaúng ñeán ngaøy nay lieân mieân chaúng döùt, lieàn ñöôïc khaép choã sanh hoa, cho neân goïi: Nieát-baøn dieäu taâm, cuõng goïi: Baûn taâm, cuõng goïi: Baûn taùnh, Baûn lai dieän muïc, Ñeä nhaát nghóa ñeá, Thöôùc-ca-la nhaõn, Ma-ha ñaïi baùt-nhaõ. Taïi nam goïi: Nam, taïi nöõ goïi: Nöõ. Caû thaûy caùc oâng chæ töï ngoä laáy, nhöõng lôøi naøy thaûy laø ngoân ngöõ nhaøn. Sö caàm caây phaát töû leân noùi: Hoäi roài baûo laø thieàn. Chöa ngoä quaû nhieân khoù khoù khoù, tröôùc maét nhö caùch nuùi Tu-di. Ngoä roài deã deã deã, tin mieäng noùi ra ñeàu laø phaûi.

*

Taêng hoûi: - Theá naøo laø Phaät?

Sö ñaùp: - Ai daïy ngöôi hoûi theá aáy?

Taêng suy nghó. Sö baûo: - Xong.

* 41. THIEÀN SÖ BIEÅU TÖÏ

Ôû Nguõ Toå Kyø Chaâu Sö queâ ôû Hoaøi An, buoåi ñaàu nöông theo Thieàn sö Phaùp Dieãn ôû Nguõ Toå, raát laâu maø khoâng coù tænh. Luùc ñoù Vieân Ngoä laøm Thuû toïa, Sö ñeán thöa thænh. Vieân Ngoä baûo: - Huynh coù choã nghi thöû noùi toâi xem. Sö lieàn nhaéc laïi Ñöùc Sôn tieåu tham khoâng ñaùp thoaïi, hoûi thoaïi aên ba möôi gaäy.

Vieân Ngoä baûo: - Leã baùi ñi ta laøm thaày ñöôïc oâng, nhaéc thoaïi coøn chaúng hoäi.

Sö laøm leã xong, Vieân Ngoä baûo nhaéc laïi thoaïi tröôùc. Sö thöa: - Ñöùc Sôn tieåu tham khoâng ñaùp thoaïi.

Vieân Ngoä buïm mieäng Sö noùi: - Chæ theá aáy khaùn.

Sö to tieáng noùi: - Baäy! Baäy! Ñaâu coù coâng aùn, chæ daïy ngöôøi khaùn moät caâu ñaïo lyù.

Coù moät vò baûo Sö: - Huynh khoâng neân noùi nhö theá, Thuû toïa phaûi coù phöông tieän.

Nhaân ñaây, Sö tònh toïa theå cöùu moät tuaàn, boãng giaûi ñöôïc choã nghi. Sö ñeán Vieân Ngoä leã taï.

Vieân Ngoä noùi: - Huynh môùi bieát toâi chaúng khi huynh.

Sö laïi ñeán phöông tröôïng, Phaùp Dieãn ñoùn Sö vui veû. Töø ñaây caøng ngaøy Sö caøng thaâm nhaäp huyeàn aùo. Phaùp Dieãn saép qui tòch, ñeå thô cuøng Huyeän thuù giôùi thieäu Sö truï trì. Taêng chuùng boán phöông vaãn keùo tôùi ñoâng ñaûo.

Sö yeát baûng tröôùc cöûa lieâu thò giaû raèng: “Ñoâng Sôn coù ba caâu, neáu ngöôøi noùi ñöôïc lieàn ñeo mang.” Chö Taêng ñeàu khoâng noùi ñöôïc. Moät hoâm, coù vò Taêng mang toïa cuï ñi thaúng ñeán phöông tröôïng, thöa Sö raèng: Con noùi chaúng ñöôïc chæ caàn ñeo mang. Sö raát vui, goïi: Duy-na ôû döôùi cöûa soå an baøy.

Sö thöôïng ñöôøng: Khi Theá Toân ñöa caønh hoa, Ca-dieáp cöôøi chuùm chím, ngöôøi chæ bieát ñöa hoa cöôøi chuùm chím, vaãn khoâng bieát Theá Toân.

Coù vò Taêng hoûi: - Theá naøo laø yù Toå sö töø Taây sang?

Sö ñaùp: - Trong röøng gai goùc muùa Chaù Chi (teân baûn nhaïc).

Taêng hoûi: - Theá naøo laø Phaät?

Sö ñaùp: - Môùi sanh haøi töû neùm boàn vaøng.

�

ÑÔØI THÖÙ MÖÔØI SAÙU SAU LUÏC TOÅ TOÂNG LAÂM TEÁ THÖÙ 12 PHAÙI DÖÔNG KYØ a/- NOÁI PHAÙP VIEÂN NGOÄ KHAÉC CAÀN PHAÄT QUAÛ COÙ 75 VÒ:

1. Thieàn sö Ñaïi Hueä Toâng Caûo ôû Caûnh Sôn 2. Thieàn sö Thieäu Long ôû Hoå Khöu 3. Thieàn sö Ñoan Duï Phaät Trí ôû Duïc Vöông 4. Thieàn sö Phaùp Thôùi Phaät Taùnh ôû Ñaïi Qui 5. Thieàn sö An Daân Maät AÁn ôû Hoa Taïng 6. Thieàn sö Toå Giaùc ôû Hoa Nghieâm 7. Thieàn sö Hueä Vieãn Haït Ñöôøng ôû Linh AÅn

b/- NOÁI PHAÙP HUEÄ CAÀN PHAÄT GIAÙM COÙ 16 VÒ:

1. Thieàn sö Taâm Ñaïo ôû Vaên-thuø 2. Thieàn sö Trí Taøi ôû Long Nha 3. Thieàn sö Thuû Tuaàn Phaät Ñaêng ôû Haø Sôn

c/- NOÁI PHAÙP THANH VIEÃN PHAÄT NHAÕN COÙ 21 VÒ:

1. Thieàn sö Só Khueâ Truùc Am ôû Long Töôøng 2. Thieàn sö Phaùp Trung Muïc Am ôû Hoaøng Long 3. Thieàn sö Ñaïo Haïnh Tuyeát Ñöôøng ôû OÂ Cöï 4. Thieàn sö Minh Bieän Chaùnh Ñöôøng ôû Ñaïo Traøng.

* 42. THIEÀN SÖ TOÂNG CAÛO ÑAÏI HUEÄ DIEÄU HYÛ

Ôû Caûnh Sôn -(1049 - 1163)

Sö queâ ôû Ninh Quoác Tuyeân Chaâu, con nhaø hoï Heà. Naêm möôøi ba tuoåi, Sö môùi vaøo hoïc Phaùt Moâng, hoïc chöa ñöôïc nöûa thaùng lieàn boû ñi xuaát gia. Naêm möôøi baûy tuoåi, Sö ñöôïc laøm Taêng thoï giôùi cuï tuùc. Tuy Sö tuoåi nhoû ñaõ bieát coù vieäc trong toâng moân. Sö xem heát caùc Ngöõ luïc, thích nhaát laø lôøi Vaân Moân, Muïc Chaâu. Sö nghi Nguõ gia toâng phaùi buoåi ñaàu chæ moät Toå Ñaït-ma, vì sao laïi coù nhieàu moân ñình? Song taùnh Sö cao sieâu khoâng chòu raøng buoäc. Cha meï khuyeân Sö ñi du phöông.

*

Khi aáy ôû Tuyeân Chaâu coù Thieàn sö Thieäu Trình ôû Minh Giaùo thöøa keá Thieàn sö Thaûn ôû Höng Giaùo laø chaùu Thieàn sö Giaùc ôû Lang Nha. Sö nghe Thieäu

Trình laø ngöôøi baûo tham neân taän taâm thôø phuïng, Sö thöôøng thöa hoûi veà nieâm coå tuïng coå cuûa Tuyeát Ñaäu vaø nhaân duyeân caùc baäc coå tuùc. Thieäu Trình chæ daïy coát phaûi thaúng ñoù töï thaáy töï noùi, chaúng raûnh baøn ngoân ngöõ kia. Sö thaáu suoát ñöôïc choã chæ daïy cuûa Tieân ñöùc. Thieäu Trình laáy laøm laï, moãi khi khen noùi: - Caûo laø ngöôøi taùi lai.

*

Sö laïi sang Dónh Chaâu tham vaán Thuû toïa Nguyeân ôû Ñaïi Tuøy, Hoøa thöôïng Vi ôû Ñoäng Sôn, Thò giaû Kieân. Hoøa thöôïng Vi laøm thuû chuùng ôû Phuø Dung, Thò giaû Kieân laøm thò giaû Phuø Dung möôøi naêm. Sö tham hoïc vôùi ba vò naøy khaù laâu, hieåu roõ ñöôïc toâng chæ toâng Taøo Ñoäng. Moät hoâm, thaáy kia thaép höông truyeàn trao ñeå toû laø phoù chuùc chaúng doái, Sö baát bình noùi: - Thieàn coù truyeàn trao, ñaâu phaûi phaùp töï chöùng töï ngoä cuûa Phaät, Toå.

*

Sö ñi ñeán döôùi toøa cuûa Thieàn sö Trieát ôû Chôn Nhö, vaøo thaát Taïng chuû Khaùnh, Boàng ñaàu Hieàn. Sö cuøng Khaùnh ñeán Hoaøng Long yeát kieán Hoái Ñöôøng, Ñoâng Laâm, tham Chieáu Giaùc ñeàu chaúng hôïp. Sö laïi yeát kieán Thieàn sö Tuaàn ôû Taâm AÁn, Tuaàn laø cao ñeä cuûa Tuù Thieát Dieän. Cuøng Sö ñaøm ñaïo, Tuaàn laáy laøm laï, muoán löu ôû döôùi hoäi maø Sö chaúng chòu. Tuaàn nhaân chæ ñeán Baûo Phong tham Thieàn sö Chuaån. Chuaån töùc laø Traïm Ñöôøng.

*

Sö môùi ñeán cô bieän tung hoaønh, Chuaån baûo: - Loã muõi oâng taïi sao coù nöûa beân?

Sö thöa: - Moân haï Baûo Phong.

Chuaån baûo: - Thieàn hoøa ñoå soaïn.

Nhaân toâ veõ laïi töôïng Thaäp Vöông, Chuaån chæ hoûi Sö: - Quan nhaân naøy hoï gì?

Sö ñaùp: - Hoï Löông.

Chính Chuaån laø hoï Löông. Chuaån xoa ñaàu töôïng noùi: - Taïi sao hoï Löông laïi thieáu caùi ñaàu troïc?

Sö thöa: - Ñaàu tuy chaúng ñoàng loã muõi töông tôï.

Chuaån baûo: - Thieàn hoøa ñoå soaïn.

Nhaân xem kinh Kim Cang, Chuaån hoûi Sö: - “Phaùp aáy bình ñaúng khoâng coù cao thaáp”, vì sao nuùi Vaân Cö cao nuùi Baûo Phong thaáp?

Sö ñaùp: - Phaùp aáy bình ñaúng khoâng coù cao thaáp.

Chuaån baûo: - OÂng laøm ñöôïc keû tôù Toïa chuû.

Moät hoâm, Chuaån baûo Sö: - Thöôïng toïa Caûo! Toâi coù thieàn tí xíu naøy, oâng moãi moãi lyù hoäi ñöôïc chaêng?

Sö thöa: - Lyù hoäi ñöôïc.

Chuaån baûo: - Daïy oâng noùi cuõng noùi ñöôïc, baûo oâng laøm cuõng laøm ñöôïc, nieâm coå, tuïng coå, tieåu tham, phoå thuyeát thaûy ñöôïc, chæ coù moät söï kieän chaúng phaûi, oâng coù bieát chaêng?

Sö thöa: - Chöa bieát laø söï kieän gì?

Chuaån baûo: - OÂng chæ thieáu moät caùi aø! Vì theá khi noùi thì coù, khi chaúng noùi lieàn khoâng, khi vaøo phöông tröôïng thì coù, khi ra phöông tröôïng lieàn khoâng, khi tænh tænh thì coù, khi nguû meâ lieàn khoâng, laøm sao ñòch ñöôïc sanh töû?

Sö thöa: - Chính laø choã con nghi.

Chuaån beänh, Sö ñeán hoûi: - Con veà sau phaûi thaáy ngöôøi naøo?

Chuaån baûo: - Coù gaõ Caàn, ta chaúng bieát y, oâng neân yeát kieán ñoù, seõ hay bieän ñöôïc vieäc cuûa oâng. Neáu oâng lieãu chöa xong neân tu haønh xem Ñaïi Taïng Kinh, thaân sau ra ñôøi quyeát ñònh laø thieän tri thöùc.

Traïm Ñöôøng tòch, Sö ra maét Thöøa töôùng Tröông Thieân Giaùc nhôø laøm baøi minh ôû thaùp. Thieân Giaùc moân ñình cao, ñoái vôùi Thieàn khaùch ít höùa nhaän. Gaëp Sö moät phen noùi chuyeän laø kheá hôïp. Thieân Giaùc cuøng giuùp Sö ñeán yeát kieán Vieân Ngoä.

*

Khi aáy, Vieân Ngoä töø Töông Sôn vaâng chieáu truï chuøa Thieân Ninh taïi Ñoâng Kinh. Vieân Ngoä chöa ñeán, Sö ñaõ ñeán tröôùc taïm döøng laïi tham ñöôøng roài, Vieân Ngoä nhaäp vieän, Sö sôùm chieàu thöa thænh. Vieân Ngoä nhaéc, “Taêng hoûi Vaân Moân: theá naøo laø choã chö Phaät xuaát thaân, Vaân Moân ñaùp: nuùi ñoâng treân nöôùc ñi” baûo Sö haï ngöõ. Sö tham ngoùt moät naêm, ñaõ haï boán möôi chín chuyeån ngöõ ñeàu chaúng hôïp.

*

Moät hoâm, Vieân Ngoä ñeán phoù trai nhaø moät oâng quan, ñaêng toøa nhaéc, “Taêng hoûi Vaân Moân: theá naøo laø choã chö Phaät xuaát thaân, Vaân Moân ñaùp: nuùi ñoâng treân nöôùc ñi”. Neáu laø Thieân Ninh thì khoâng nhö theá. Neáu coù ngöôøi hoûi:

theá naøo laø choã chö Phaät xuaát thaân, chæ noùi vôùi y: gioù nam töø nam laïi ñieän caùc sanh maùt meû.

Sö nghe nhaéc hoaùt nhieân tænh ngoä. Beøn ñem sôû ngoä trình Vieân Ngoä. Vieân Ngoä xeùt Sö tuy meù tröôùc sau ñoaïn, töôùng ñoäng chaúng sanh, song ngoài ôû choã saïch troïi trôn, baûo Sö raèng: - Chöa phaûi, oâng tuy coù ñaéc maø ñaïi phaùp chöa saùng.

Moät hoâm, Sö vaøo thaát, Vieân Ngoä baûo: - Cuõng chaúng deã, oâng ñeán trong ñieàn ñòa naøy, chæ ñaùng tieác cheát roài khoâng theå soáng laïi ñöôïc. Chaúng nghi ngoân cuù aáy laø beänh lôùn. Chaúng thaáy noùi: Bôø thaúm buoâng tay töï nhaän thöøa ñöông, cheát roài soáng laïi doái anh chaúng ñöôïc. Phaûi bieát coù ñaïo lyù naøy.

Sö thöa: - Con chæ cöù nhö choã ñöôïc hieän nay ñaõ laø soáng thích, laïi khoâng theå lyù hoäi ñöôïc.

Vieân Ngoä khoâng nhaän, beøn sai Sö laøm thò giaû. Moãi ngaøy, Sö cuøng só ñaïi phu baøn luaän, vaøo thaát ñeán ba boán laàn. Vieân Ngoä beøn nhaéc: “coù caâu khoâng caâu nhö bìm nöông caây”, hoûi Sö. Sö vöøa môû mieäng, Vieân Ngoä lieàn noùi: - Chaúng phaûi, chaúng phaûi.

Nhö theá ñeán nöûa naêm chöa ñöôïc aán khaû, nieäm nieäm chaúng queân nôi taâm. Moät hoâm cuøng caùc quan khaùch aên côm, Sö caàm ñuõa nôi tay maø queân haù mieäng. Vieân Ngoä cöôøi baûo: - Keû naøy tham Huyønh Döông moäc thieàn, laïi ruùt ngöôïc ñi.

Sö lieàn noùi thí duï: - Ñaïo lyù cuûa Hoøa thöôïng gioáng nhö con choù nhìn chaûo môõ noùng, muoán lieám laïi lieám chaúng ñöôïc, muoán boû laïi boû chaúng ñöôïc.

Vieân Ngoä baûo: - OÂng duï raát hay, chæ caùi naøy laø chuoàng Kim Cang laø luøm gai laät.

Laïi moät hoâm Sö hoûi: - Nghe noùi Hoøa thöôïng ñöông thôøi ôû choã Nguõ Toå cuõng hoûi thoaïi naøy, chaúng bieát Nguõ Toå ñaùp theá naøo, xin Thaày chæ daïy? Vieân Ngoä laëng thinh khoâng noùi.

Sö thöa: - Khi xöa Hoøa thöôïng chaúng phaûi töï hoûi rieâng, phaûi ôû tröôùc ñaïi chuùng hoûi, nay noùi laïi coù ngaïi gì?

Vieân Ngoä noùi: - Ta hoûi “coù caâu khoâng caâu nhö bìm nöông caây” laø theá naøo, Nguõ Toå baûo: taû cuõng taû chaúng thaønh, veõ cuõng veõ chaúng ñöôïc. Ta laïi hoûi: chôït gaëp caây ngaõ bìm khoâ thì theá naøo, Nguõ Toå baûo: theo nhau laïi vaäy.

Sö nghe nhaéc ngay ñoù ñaïi ngoä, beøn noùi: - Con hoäi vaäy.

Vieân Ngoä noùi: - Chæ e oâng laïi thaáu coâng aùn naøy chöa ñöôïc.

Sö thöa: - Thænh Hoøa thöôïng cöû.

Vieân Ngoä lieàn cöû moät maïch nhöõng coâng aùn cuûa tieàn boái hoûi Sö. Sö theo tieáng ñoái ñaùp khoâng treä ngaïi. Vieân Ngoä voã tay khen hay, laïi ñoái chuùng khen raèng: - Caûo chaúng phaûi moät ñôøi hai ñôøi laøm thieän tri thöùc laïi.

Töø ñaây Sö noùi doïc ngang töï taïi nhö neùm hoøn gaïch xuoáng nöôùc, nhö xoay vieân ñaù troøn treân baøn ngaøn nhaãn. Chö laõo tuùc khoù vöôït qua ñöôïc söï beùn nhaïy cuûa Sö. Sö ñaõ ñaïi trieät, moät soá Thieàn khaùch coù nghi ñeán hoûi Vieân Ngoä. Vieân Ngoä baûo: Caùi thieàn cuûa ta gioáng nhö bieån caû, caùc oâng ñem ñöôïc bieån caû ñeán nghieâng laáy môùi ñöôïc. Neáu chæ ñem baùt chaäu ñeán chöùa ñöôïc chuùt ít beøn thoâi, khí löôïng cuûa caùc oâng chæ nhö theá, baûo ta phaûi laøm sao, ñöôïc bao nhieâu caùi ñeán ñieàn ñòa cuûa oâng. Khi tröôùc coù Thöôïng toïa Caûo cuøng caùc oâng moät loaïi, laïi ñaõ cheát roài. Chöa bao laâu, Vieân Ngoä cöû Sö laøm Thuû chuùng. Khi aáy, haøng só ñaïi phu thöôøng thöôøng tranh ñeán vôùi Sö.

Vieân Ngoä trôû veà Thuïc, Sö töø veà ôû Coå Vaân Moân, hoïc giaû ñua nhau ñeán. Laïi chaïy loaïn sang Hoà Nam, qua Giang Höõu vaøo Maân, Sö caát am Tröôøng Laïc ôû söôøn nuùi. Khi aáy theo Sö naêm möôi ba ngöôøi, chöa ñaày naêm möôi ngaøy maø ñaéc phaùp möôøi ba ngöôøi. Caáp söï Giang Coâng Thieáu Minh thænh Sö truï am Vaân Moân ôû Tieåu Kheâ. Thöøa töôùng Tröông Nguïy Coâng khi ôû Thuïc nghe Vieân Ngoä noùi Sö thaät ñöôïc phaùp tuûy, khi veà trieàu môøi Sö truï Caûnh Sôn phuû Laâm An. Sö ñeán truï nôi ñaây phaùp tòch höng thaïnh moät thôøi. Nhöõng ngoâi nhaø chöùa maáy traêm ngöôøi ñeàu khoâng choã dung, phaûi laäp laàu gaùc lôùn chöùa caû ngaøn ngöôøi, chuùng thöôøng coù maët treân hai ngaøn.

Buoåi khai phaùp ban ñaàu, Sö ñaêng toøa vaán ñaùp chöa xong, laïi coù maáy vò Taêng tranh nhau ra hoûi. Sö naém ñöùng laïi noùi: Döøng! Döøng! Giaû söû quaû ñaát coù bao nhieâu caây coû nghieàn naùt laøm buïi, moãi moãi haït buïi coù moät caùi mieäng, moãi moãi caùi mieäng ñuû voâ ngaïi töôùng löôõi roäng daøi, moãi moãi töôùng löôõi xuaát voâ löôïng aâm thanh sai bieät, moãi moãi aâm thanh phaùt voâ löôïng ngoân töø sai bieät, moãi moãi ngoân töø coù voâ löôïng dieäu nghóa sai bieät. Nhö treân, Thieàn taêng baèng soá buïi, moãi moãi ñuû mieäng nhö theá, löôõi nhö theá, aâm thanh nhö theá, ngoân töø nhö theá, dieäu nghóa nhö theá, ñoàng thôøi ñaët traêm ngaøn vaán naïn, moãi vaán naïn khaùc nhau, maø chaúng ñuû moät tieáng taèng haéng cuûa Tröôûng laõo Caûnh Sôn naøy, ñoàng thôøi ñaùp xong. Khi naøy ôû trong aáy laøm Phaät söï voâ löôïng voâ bieân roäng lôùn, moãi moãi Phaät söï khaép caû phaùp giôùi. Cho neân noùi, moät sôïi loâng hieän thaàn bieán, taát caû Phaät ñoàng noùi kinh, nôi voâ löôïng kieáp chaúng bieát bôø meù, ñöôïc theá aáy naùo nhieät moân ñình thì phaûi. Neáu duøng chaùnh nhaõn xem ñoù, chính laø nghieäp thöùc môø môø khoâng goác ñeå y cöù, döôùi cöûa Toå sö moät ñieåm duøng cuõng chaúng ñöôïc. Huoáng laø

soi moùc chöông cuù, vaïch baøy ngoân phong, chaúng nhöõng choân vuøi toâng thöøa töø tröôùc, cuõng laø cöôøi vôõ loã muõi cuûa Thieàn taêng. Vì theá noùi, coøn maûy tô buoäc nieäm laø nghieäp nhaân tam ñoà, chôït vaäy tình sanh laø bao vaây muoân kieáp, hieäu phaøm danh thaùnh troïn laø tieáng roãng, töôùng toát hình xaáu ñeàu laø saéc huyeãn, oâng muoán caàu ñoù laïi khoâng luïy sao? Neáu laø chaùn ñoù cuõng thaønh ñaïi hoaïn. Xem Tieân ñöùc kia noùi daïy nhö theá, nhö binh khí cuûa quoác gia baát ñaéc dó maø duøng, treân vieäc boån phaän cuõng khoâng coù tin töùc naøy. Ngaøy nay Sôn taêng cöû xöôùng nhö theá, gioáng heät khoâng moäng noùi moäng, thòt laønh khoeùt thaønh thöông tích, kieåm ñieåm ra neân aên caây gaäy. Hieän nay coù ngöôøi haï ñöôïc ñoäc thuû hay chaêng? Neáu coù, kham ñeàn caùi ôn chaúng ñeàn, cuøng giuùp giaùo hoùa voâ vi. Neáu khoâng, haønh ngöôïc leänh naøy vaäy. Sö caàm gaäy leân noùi: Ngang chaân Maïc Da toaøn chaùnh leänh, thaùi bình hoaøn vuõ cheùm ngu si. Sö lia moät caùi, heùt moät heùt.

Sö daïy chuùng: “Ñieân ñaûo töôûng sanh, sanh töû noái, ñieân ñaûo töôûng dieät, sanh töû döùt, choã sanh töû döùt Nieát-baøn khoâng, choã Nieát-baøn khoâng trong maét buïi.” Nieát-baøn ñaõ khoâng, noùi caùi gì trong maét buïi? “Maây traéng chôït veà che nuùi bieác, traêng trong khoù baûo xuoáng trôøi xanh.” Sö laïi noùi: Nöôùc Ma-kieät-ñeà vaãn ôû giöõa ñöôøng, tröôùc ngoïn Thieáu Thaát toaøn khoâng loã muõi, baøn huyeàn noùi dieäu thòt laønh khoeùt thaønh thöông tích, nhaéc xöa roõ nay neùm caùt choïi ñaát. Ñaâu baèng ñoùi aên khaùt uoáng raûnh ngoài meät nguû, maëc cho boán muøa ñoåi dôøi chaúng can heä vieäc cuûa ta. Tuy nhieân nhö theá, cuõng phaûi thaät ñeán ñieàn ñòa naøy môùi ñöôïc. Chæ nhö thaät ñeán ñieàn ñòa naøy laøm sao thaân caän? Sö heùt moät heùt, noùi: - Chaâm cöùu treân veát thöông laïi ñeå moät vieân ngaûi cöùu chaùy.

Sö thöôïng ñöôøng hoûi ñaùp xong, beøn noùi: Hoûi ñöôïc cuõng toát chaúng hoûi laïi gaàn. Côù sao? Con ñöôøng tröôùc tieáng ngaøn thaùnh chaúng truyeàn, hoïc giaû nhoïc hình nhö khæ baét boùng. Trong ñaây neáu coù keû anh linh, theá aáy chaúng theá aáy, tai nghe nhaéc ñeán ñöùng daäy lieàn ñi, vaãn ôû trong hang oå bìm saén. Haún ñöôïc trong khoâng sôû chöùng ngoaøi khoâng sôû tu, gioáng nhö ñaát chôû nuùi, ñaù ngaäm ngoïc, chöa phaûi choã Thieàn taêng buoâng thaân maïng. Daùm hoûi ñaïi chuùng, theá naøo laø choã Thieàn taêng buoâng thaân maïng? Neáu nhö bieát ñöôïc traàn traàn nieäm nieäm ñeàu khoâng roãng thieáu, xoay quanh cuùi ngöôùc troïn ôû trong kia. Chính khi aáy cöùu kính caùi gì laø traêng gia phong, laïi hieåu chaêng? - Ngaøn Thaùnh naøo bieát ñi ñaâu taù, YÛ Thieân tröôøng kieám hieáp laïnh ngöôøi. Sö xuoáng toøa.

Sö thuøy ngöõ hoûi hoïc giaû: Toâi trong ñaây khoâng coù phaùp cho ngöôøi, chæ laø cöù baûn keát aùn. Gioáng nhö oâng ñem caùi bình löu ly ñeán tieác giöõ, gioáng caùi gì? Toâi moät phen troâng thaáy lieàn vì oâng ñaäp beå. OÂng laïi ñem haït chaâu ma-ni ñeán, toâi laïi vì oâng cöôùp maát. Ñôïi oâng chæ theá aáy laïi, toâi laïi vì oâng chaët ñöùt hai tay. Vì theá Hoøa thöôïng Laâm Teá noùi: “Gaëp Phaät gieát Phaät, gaëp Toå gieát Toå, gaëp La-haùn

gieát La-haùn.” Ñaõ noùi laø thieän tri thöùc vì sao laïi thích gieát ngöôøi vaäy? Haõy noùi laø ñaïo lyù gì?

Nhöõng ngöôøi tham thieàn thænh Sö noùi thieàn beänh. Sö baûo: Thieàn coù beänh gì coù theå noùi. Thieàn laïi chaúng töøng beänh nhöùc ñaàu, chaúng töøng beänh ñieác tai, chaúng töøng beänh môø maét, chæ laø ngöôøi tham thieàn tham ñöôïc sai bieät, chöùng ñöôïc sai bieät, duïng taâm sai bieät, nöông thaày sai bieät, nhaân nhöõng sai bieät naøy neân noùi laø beänh. Chaúng phaûi noùi thieàn coù beänh. Nhö hoûi theá naøo laø Phaät, ñaùp töùc taâm laø Phaät, coù beänh gì? Hoûi con choù coù Phaät taùnh khoâng, ñaùp khoâng, coù beänh gì? Neáu noùi baûo truùc beà (thanh tre) laø chaïm, chaúng baûo truùc beà laø traùi, coù beänh gì? Hoûi theá naøo laø Phaät, ñaùp ba caân gai, coù beänh gì? Hoûi theá naøo laø Phaät, ñaùp cuïc cöùt khoâ, coù beänh gì? OÂng chaúng thaáu suoát, vöøa khôûi ñaïo lyù caàn thaáu lieàn ngaøn daëm muoân daëm khoâng giao thieäp. Toan ñem taâm phaân bieät noù, toan ñem taâm suy nghó noù, nhaèm choã cöû leân hieåu roõ, choã choïi ñaù nhaùng löûa luoàng ñieän chôùp hoäi, caùi naøy môùi laø beänh. Thaày thuoác theá gian ñaønh boù tay. Song cöùu kính chaúng can heä vieäc thieàn. Ngaøi Trieäu Chaâu noùi: - Coát cuøng vua “Khoâng” laøm ñeä töû, chôù baûo taâm beänh raát khoù trò.

*

Baáy giôø coù hai vò Tröôûng laõo Ñaøm YÙ vaø Toân Phaùc, buoåi ñaàu haàu Vieân Ngoä ôû Töông Sôn coù choã vaøo, sau laïi ñeán döôùi toøa Chôn Yeát, töï voã ngöïc cho laø hieän thôøi khoâng ai qua noåi. Sö bieát hai vò chöa trieät, maø ñaõ khai phaùp, sôï e laøm laàm laãn keû haäu hoïc, neân vieát thô cho Ñaøm YÙ baûo haõy taïm ñeán. Ñaøm YÙ hoå theïn chaàn chôø chaúng ñi. Sö nhaân buoåi tieåu tham quôû thaúng nhöõng sai laàm kia, neâu baûng ôû tröôùc cöûa baùo cho töù chuùng bieát. YÙ nghe nhö vaäy, baát ñaéc dó phaù haï ñeán döôùi hoäi Sö. Sö hoûi choã sôû chöùng kia raèng: - OÂng kieán giaûi nhö theá ñaâu töøng moäng thaáy Laõo nhaân Vieân Ngoä, thaät muoán cöùu kính vieäc naøy, haõy giaûi taùn chuùng ñeán ñaây.

Ñaøm YÙ nghe lôøi daïy trôû veà, qua haï cuøng vôùi Toân Phaùc ñoàng ñeán hoäi Sö. Hai vò vaøo thaát, Sö hoûi Toân Phaùc: - Tam Thaùnh noùi ta gaëp ngöôøi aét xuaát, xuaát aét chaúng vì ngöôøi. Höng Hoùa noùi ta gaëp ngöôøi aét chaúng xuaát, xuaát aét vì ngöôøi. OÂng noùi hai laõo tuùc laïi coù choã xuaát thaân hay khoâng?

Toân Phaùc nhaèm treân ñaàu goái Sö ñaùnh moät ñaám.

Sö hoûi: - Moät ñaám naøy cuûa oâng vì Tam Thaùnh xuaát khí, vì Höng Hoùa xuaát khí. Noùi mau! Noùi mau!

Phaùc suy nghó, Sö nhaèm xöông soáng lieàn ñaùnh. Laïi baûo: - Thöù nhaát oâng chaúng ñöôïc queân moät gaäy naøy, ñi ra!

Ñaõ laâu maø hai vò chöa ñöôïc vaøo cöûa. Moät hoâm, nhaân coù vò Taêng khaùc vaøo thaát, hai vò nghe loûm. Sö hoûi vò Taêng: - Ñöùc Sôn vöøa thaáy Taêng vaøo cöûa lieàn ñaùnh, Laâm Teá thaáy Taêng vaøo cöûa lieàn heùt, Tuyeát Phong thaáy Taêng vaøo cöûa lieàn noùi laø caùi gì, Muïc Chaâu thaáy Taêng vaøo cöûa lieàn noùi hieän thaønh coâng aùn, tha oâng ba möôi gaäy. OÂng noùi boán vò toân tuùc naøy laïi coù choã vì ngöôøi hay khoâng?

Taêng thöa: - Coù.

Sö baûo: - Cheùp.

Taêng suy nghó. Sö lieàn heùt ñuoåi ra. Toân Phaùc nghe chôït coù tænh. Ñaøm YÙ cuõng tieáp theo nôi moät caâu noùi coù tænh, töø tröôùc nhöõng aùc tri aùc giaûi khi naøy tieâu tan. Sau hai vò ñeàu keá thöøa Sö.

Coù moät vò Taêng vöøa vaøo cöûa. Sö baûo: - Chaúng phaûi ñi ra.

Vò Taêng lieàn ra. Sö baûo: - Khoâng löôøng ñaïi nhaân, bò trong ngöõ maïch chuyeån.

Keá moät vò Taêng vaøo. Sö baûo: - Chaúng phaûi ñi ra.

Vò Taêng laïi ñeán gaàn. Sö baûo: - Ñaõ noùi vôùi oâng chaúng phaûi, laïi ñeán gaàn tìm caùi gì, lieàn ñaùnh ñuoåi ra. Laïi moät vò Taêng vaøo noùi: - Vöøa roài hai vò Taêng chaúng hieåu yù Hoøa thöôïng.

Sö lieàn cuùi ñaàu hö moät tieáng. Vò Taêng môø mòt. Sö lieàn ñaùnh noùi: - Laïi laø oâng hieåu yù Laõo taêng.

Laïi coù vò Taêng vaøo. Sö baûo: - OÂng chaúng hieåu ñi ra.

Taêng cuõng ra. Laïi moät vò Taêng vaøo. Sö baûo: - Vöøa roài coù hai Thöôïng toïa moät ngöôøi bieát naém maø chaúng bieát buoâng, moät ngöôøi bieát buoâng maø chaúng bieát naém, oâng laïi bieän ñöôïc chaêng?

Taêng thöa: - Moät traïng laõnh qua.

Sö baûo: - Sau khi laõnh qua rieâng coù tin töùc raát toát.

Vò Taêng voã tay moät caùi lieàn ra. Sö baûo: - Sau ba möôi naêm ngoä ñi vaäy.

Sö hoûi moät vò Taêng: “Treân ñöôøng gaëp ngöôøi ñaït ñaïo chaúng ñem noùi nín ñaùp laø theá naøo?” Taêng traân troïng lieàn ñi. Sö cöôøi haû! Haû! Keá moät vò Taêng ñeán, Sö baûo: - Toâi vöøa hoûi vò Taêng naøy: “treân ñöôøng gaëp ngöôøi ñaït ñaïo chaúng ñem noùi nín ñaùp laø sao”, y traân troïng roài ñi, oâng noùi y hoäi chaúng hoäi? Taêng suy nghó thöa hoûi. Sö lieàn ñaùnh ñuoåi ra. Laïi coù vò Taêng ñeán. Sö noùi: Chaúng cuøng muoân phaùp laøm baïn laø ngöôøi gì? Taêng ñaùp: - Keû khoâng maët maøy. Sö baûo: - Vöøa roài coù vò Taêng noùi nhö theá, bò ñaùnh ñuoåi ra. Taêng suy nghó. Sö lieàn ñaùnh.

*

Sö truï Caûnh Sôn noåi danh moät thôøi, nhö Thò lang Tröông Töû Thieàu, Traïng nguyeân Uoâng Thaùnh Tích, Thieáu khanh Baèng Teá Xuyeân ñoàng ñeán hoûi ñaïo. Coøn bao nhieâu danh só ñaïi phu ñeán thöa hoûi. Sö tuøy cô khai ngoä ñeàu ñöôïc thoâng suoát.

*

Bôûi Sö ñöông thôøi giaùo hoùa thaønh laäp mình, maït saùt ngöôøi neân bò naïn coåi phaùp phuïc, ñaøy ra Haøng Chaâu möôøi naêm, laïi ñaøy ñeán Mai Chaâu. Mai Chaâu laø nôi chöôùng khí queâ muøa, maø Thieàn khaùch vaãn mang löông thöïc theo duø cheát cuõng khoâng hoái haän. Ñöôïc taùm naêm, vua Cao Toâng ñaëc aân tha cho, naêm sau traû laïi phaùp phuïc. Sau vua ra chieáu môøi Sö truï chuøa Duïc Vöông, chuùng tuï hoïp ñoâng voâ keå. Hai naêm sau, chieáu vôøi truï laïi Caûnh Sôn.

*

Hoaøng ñeá Hieáu Toâng khi coøn laøm Phoå An Quaän vöông nghe danh Sö, sai Noäi ñoâ giaùm ñeán Caûnh Sôn yeát kieán Sö. Sö laøm baøi keä daâng vua: Ñaïi caên ñaïi khí ñaïi löïc löôïng, gaùnh vaùc ñaïi söï chaúng taàm thöôøng, treân ñaàu sôïi loâng thoâng tin töùc, khaép coõi saùng ngôøi chaúng giaáu che. Vua xem raát vui. ÔÛ Kieán Ñeà nhaø vua sai Noäi tri khaùch thænh Sö trong nuùi vì chuùng noùi phaùp. Chính tay vua vieát hai chöõ Dieäu Hyû to taïi am Dieäu Hyû cuûa Sö, vaø laøm baøi taùn cho Sö: “Sanh dieät chaúng dieät, thöôøng truï chaúng truï. Vieân giaùc saùng khoâng, tuøy vaät choã hieän.” Hai naêm sau, vua leân ngoâi lieàn ban hieäu Sö laø Ñaïi Hueä Thieàn sö.

Nieân hieäu Long Höng naêm ñaàu (1163) ngaøy möôøi thaùng taùm, Sö thò tòch taïi Minh Nguyeät Ñöôøng ôû Caûnh Sôn. Khi saép thò tòch Thò giaû xin keä, Sö caàm buùt vieát:

Sanh cuõng chæ theá aáy, Töû cuõng chæ theá aáy, Coù keä cuøng khoâng keä, Laø caùi gì quan troïng.

Sö neùm buùt thò tòch, thoï baûy möôi laêm tuoåi, naêm möôi taùm tuoåi haï.

* 43. THIEÀN SÖ THIEÄU LONG

Ôû Hoå Khöu phuû Bình Giang

Sö queâ ôû Haøm Sôn, chín tuoåi ñaõ töø cha meï vaøo vieän Phaät Hueä, traûi saùu naêm ñöôïc ñoä laøm Taêng thoï giôùi cuï tuùc. Sau naêm naêm, Sö ñeán yeát kieán Tín Coâng ôû Tröôøng Loâ ñöôïc chuùt ít muøi vò. Coù ngöôøi ñem lôøi Vieân Ngoä ñeán cho Sö nghe. Sö than: Töôûng ñeán me lieàn chaûy nöôùc mieáng, tuy chöa ñöôïc neám vaøo mieäng nuoát vaøo bao töû, ñaõ laøm cho ngöôøi thích thuù, chæ haän chöa ñöôïc nghe tieáng ho hen thoâi. Sö beøn ñeán Baûo Phong nöông vôùi Traïm Ñöôøng, roài laøm khaùch thöa hoûi Thieàn sö Töû Taâm ôû Hoaøng Long, sau môùi ñeán Vieân Ngoä.

*

Moät hoâm, Sö vaøo thaát, Vieân Ngoä hoûi: - “Kieán kieán chi thôøi, kieán phi thò kieán, kieán du ly kieán, kieán baát naêng caäp”, Ngoä ñöa naém tay leân hoûi: - Thaáy chaêng?

Sö thöa: - Thaáy.

Vieân Ngoä baûo: - Treân ñaàu laïi ñeå ñaàu.

Sö nghe boãng nhieân kheá chöùng.

Vieân Ngoä quôû: - Thaáy caùi gì?

Sö thöa: - Tre daày chaúng ngaïi nöôùc chaûy qua.

Vieân Ngoä thöøa nhaän, sai laøm Tri taïng. Coù ngöôøi hoûi Vieân Ngoä: - Taïng chuû Long meàm maïi döôøng aáy ñaâu hay vì ngöôøi?

Vieân Ngoä ñaùp: - Con coïp nguû.

Sau Sö trôû veà queâ höông truï taïi chuøa Khai Thaùnh. Khoaûng nieân hieäu Kieán Vieâm (1127-1131) coù loaïn, Sö beøn caát am döôùi choùt Ñoàng Phong. Quaän thuù Lyù Coâng Quang môøi Sö truï chuøa Chöông Giaùo. Sau cuøng, Sö ñeán Hoå Khöu, nôi ñaây chuùng raát thònh haønh, ñaïo ñöôïc höng hoùa.

*

Sö daïy chuùng: Môû toang cöûa neûo muoân daëm chaúng dính maûnh maây, maët trôøi saùng leân khoâng, boán phöông gioù maùt ñaày toøa, maët hoà aùnh saùng theânh thang, ñoàng noäi saéc trong laëng saùng, vaïn töôïng sum la ñoàng baøy haûi aán. Neáu ñöôïc nôi nôi dieäu duïng vaät vaät chaân cô, taâm caûnh nhaát nhö maûy traàn chaúng laäp, chính theá aáy laø muoân cô thoâi nghæ, ngaøn thaùnh chaúng mang, ngoài ñoaïn ñaûnh Tyø-loâ, chaúng trình Thích-ca Vaên, xem thöôøng Thanh vaên, ngaïo ngheã Boà-taùt, Ñöùc Sôn Laâm Teá troâng thaáy maét trôïn mieäng laåm baåm, coù gaäy coù heùt moät ñieåm cuõng duøng chaêúng ñöôïc. Haõy noùi, khi chôït gaëp ngöôøi trong kia laïi laøm sao thoaïi hoäi? Nghieâng che gaëp nhau voán coá cöïu, ngaïi gì ñeán uoáng traø Trieäu Chaâu.

*

Sö daïy: Tröôùc maét khoâng phaùp, vaïn töôïng raäm raïp, yù taïi tröôùc maét, chôït hieän khoù bieän, chaúng phaûi phaùp tröôùc maét, chaïm ñeán gaëp y chaúng phaûi choã maét tai ñeán, chaúng lìa thaáy nghe hieåu bieát. Tuy nhieân nhö theá, cuõng phaûi laø kia nhaèm treân caây choát cöûa môùi ñöôïc. Vì theá noùi, löôùi buûa chaúng döøng truï, keâu goïi chaúng xoay ñaàu, Phaät Toå chaúng an baøy, ñeán nay khoâng nôi choán. Nhö theá thì chaúng nhoïc lieãm nieäm laàu caùc cöûa môû, taác böôùc chaúng dôøi traêm thaønh ñeàu ñeán. Sö caàm gaäy vaïch moät laèn noùi: “Raén cheát treân ñöôøng chôù ñaäp cheát, gioû tre khoâng ñaùy boû mang veà.”

*

Sö daïy: Saùng chaúng soi caûnh caûnh cuõng chaúng coøn, saùng caûnh ñeàu maát laïi laø vaät gì? Treân ñaàu traêm coû deïp heát binh ñao thì gaùc laïi, chôït nhö voi lôùn Gia Chaâu côõi ngöôïc ngöïa saét Thieåm Phuû, naém nuùi Tu-di moät vaû naùt nghieán, trong nöôùc Taân La côõi ngöïa, Nam Thieäm Boä Chaâu noùi thieàn, laïi laøm sao? “Treân nuùi Nguõ Ñaøi côm maây naáu, tröôùc theàm ñieän Phaät choù ñaùi trôøi, treân ñaàu coät phöôùn nung chuøy quaû, ba con khæ vöôïn ñeâm vaõi tieàn.”

*

Sö daïy: Phaøm coù baøy ñôõ troïn rôi thôøi nay, chaúng baøy chaúng ñôõ rôi haàm rôùt hoá, duø cho gioù thoåi chaúng vaøo, nöôùc röôùi chaúng dính, kieåm ñieåm veà sau töï cöùu chaúng xong. Haù chaúng thaáy, duø gioáng boùng traêng ñaàm laïnh, tieáng chuoâng ñeâm vaéng, chaïm soùng to maø khoâng tan, tuøy doùng ñaùnh vaãn khoâng thieáu, coøn laø vieäc ñaàu bôø sanh töû. Sö caàm caây gaäy vaïch moät vaïch noùi: Chaët saén bìm nhieàu naêm cuûa coå nhôn, ñaù ñieåm ñaàu baát chôït voã tay cöôøi. Haõy noùi cöôøi caùi gì? Sau oùt thaáy maù chôù cuøng qua laïi.

*

Khoaûng nieân hieäu Thieäu Höng, Sö coù chuùt beänh roài tòch. Thaùp toaøn thaân ôû goùc Taây Nam chuøa.

�

44. THIEÀN SÖ ÑOAN DUÏ PHAÄT TRÍ Ôû Duïc Vöông

Sö hoï Tieàn, queâ phuû Thieäu Höng. Töø khi ñöôïc yeáu chæ nôi Thieàn sö Vieân Ngoä khaép truï caùc ngoâi chuøa to. Ban ñaàu Sö phuïng chieáu truï Caûnh Sôn, vua ban hieäu Phaät Trí Ñaïi sö. Keá Sö dôøi truï chuøa Duïc Vöông.

*

Sö thöôøng daïy chuùng: Moät phaùp neáu coù lôùp lôùp vaùch saét nuùi baïc, muoân phaùp neáu khoâng choán choán chìm khoâng keït laëng. Con maét mình neáu chaùnh thaáy gai nhoïn cuõng deïp, moät phaùp chaúng rôi vaøo duyeân traàn, muoân phaùp voán khoâng chöôùng ngaïi. Nuùi laø nuùi nöôùc laø nöôùc, tuïc laø tuïc Taêng laø Taêng, chaúng khaùc chaúng ñoàng. Duø cho theá aáy, vaãn laø ñoùng cöûa raùp xe, chöa phaûi môû cöûa laép truïc. Laïi phaûi bieát treân ñaûnh ñeå moät caùi, laøm sao roõ? Xöa nay troøn traën khoâng vaù thieáu, söùc maïnh Ma-la môû chaúng ra.

Sö daïy: Khi ñi baët daáu ñi, khi noùi khoâng veát noùi, ñi noùi neáu ñeán thì uï ñaát sanh teân (muõi teân), ñi noùi chöa roõ thì teân thaàn cuõng gaõy. Duø cho noùi khoâng ræ chaûy, ñi chaúng queân ñöôøng, vaãn keït ræ chaûy. Neáu laø chim ñaïi baøng caùnh vaøng bay nhanh traêm ngaøn do-tuaàn, ngöïa thaàn möôøi boùng chaïy toät boán phöông taùm höôùng, chaúng maéc choã aên uoáng, chaúng tuøy choã choân thaân, thaûy khoâng coù choã nöông töïa, laïi coù phaàn daãm ñaïp hay khoâng? Coõi coõi buïi buïi laø yeáu taân.

Sö daïy chuùng nhaéc: Nam Tuyeàn noùi: Laõo taêng möôøi taùm tuoåi ñaõ bieát taïo keá soáng. Trieäu Chaâu noùi: Toâi möôøi taùm tuoåi lieàn bieát tan nhaø naùt cöûa. Hieåu chaêng? Taïo keá soáng môùi hieåu tan nhaø naùt cöûa, tan nhaø naùt cöûa môùi hieåu taïo keá soáng. Giaû söû vaøng roøng laøm thaønh, baïc traéng laøm vaùch, thieàn duyeät laøm thöùc aên, giaûi nghóa laøm nöôùc töông, keû Thieàn taêng baûn saéc chaúng öng ngoù laïi. Sao vaäy? Haù chaúng thaáy noùi: Keû maét saùng vaøo hang oå, duø cho muoân daëm khoâng vaéng tanh, neân kheùo moät chuøy ñeàu ñaäp naùt. Haõy noùi moät caâu chaúng rôi vaøo tieán tu laøm sao noùi? Sö im laëng giaây laâu noùi: Caây dong coû laùt neáu bieát maët xöa röïc rôõ, deïp heát ñaày boàn ñaàu töû ñoû. Sö goõ phaát töû moät caùi.

*

Sö daïy chuùng: Khi chöa theá aáy, moät caâu sieâu Thích-ca vieät Di-laëc, ñeán luùc roõ phaù chaúng ñöôïc nöûa phaàn. Sao vaäy? Chæ vì chaáp thoùi quen. Neáu goït vuoâng ñöôïc troøn nhö ñaàu coïp moïc söøng löng roàng sanh caùnh, laø ñieàm laønh ñieàu toát. Neáu bình thaûn traàm laëng, buoàn nguû thì nhaém maét, côm ñeán thì haù mieäng. Haõy noùi goït vuoâng ñöôïc troøn phaûi hay bình thaûn traàm laëng phaûi? Laïi bieän ñöôïc chaêng? Duø cho bieän ñöôïc cuõng laø goø cheùn beå.

*

Sö daïy chuùng: Troïn ñaïi ñòa laø con maét Sa-moân, troïn ñaïi ñòa laø aùnh saùng chính mình, vì sao ôû Ñoâng Phaát Vu Kieän ñaùnh troáng ôû Taây Cuø Da Ni chaúng nghe, ôû Nam Thieäm Boä Chaâu ñoát ñeøn ôû Baéc Uaát Ñôn Vieät toái moø. Duø cho nhaèm trong ñaây noùi ñöôïc thaäp toaøn, vaãn laø keá soáng quang aûnh. Sö caàm phaát töû

ñaùnh moät caùi noùi: Traêm hoãn loaïn theá naøo laø con ñöôøng xuaát thaân? Neáu thaät chaúng thaáy, theo ñöôøng haùi hoa höôùng döông.

*

Sö daïy chuùng: Moät chuøy lieàn thaønh, chaúng phaûi keû taùnh thaùo, moät nhaûy ngaøn daëm, chaúng phaûi con ngöïa haïn huyeát, muõi nhoïn chaúng baøy, chuøy saét khoâng loã, taùm maët linh lung, nhieàu roãng ít thaät. Duø ñöôïc khuyûu tay treo daï minh phuø, ñaûnh moân ñuû con maét kim cang, toät ñaàu thaáu ñuoâi sanh saùt laãn haønh, maëc kia ma Phaät hieän tröôùc, lieàn kheùo ñao beùn chaët heát. Haõy noùi, caên cöù caùi gì ñöôïc nhö theá? Caàn bieát chaêng? Ngoïc baù nheï ñöa nuùi bieån toái.

* 45. THIEÀN SÖ PHAÙP THÔÙI PHAÄT TAÙNH

Ôû Ñaïi Qui Sö hoï Lyù, ngöôøi ñaát Thuïc, thuôû nhoû chuyeân nghieäp Nho, vaên chöông noåi tieáng. Boãng Sö chaùn tuïc xuaát gia thoï giôùi cuï tuùc. Sö daïo khaép caùc tuøng laâm thaân caän caùc baäc kyø tuùc. Nôi Nguõ gia toâng phaùi, Sö kheùo ñöôïc gia phong, rieâng ôû Vieân Ngoä, Sö nhaän ñöôïc tuûy. Khi Vieân Ngoä ôû Ñaïo Laâm, Töông Sôn ñeàu cöû Sö laøm Thuû toïa. Sau Sö nhaän khai phaùp ôû Ñöùc Sôn.

*

Sö daïy chuùng: Toå Sö noùi: Muoán ñöôïc hieän tieàn, chôù coøn thuaän nghòch. OÂng giaø Thích-ca laø caùi gì, giaøy coû raùch; moät ñaïi taïng giaùo laø giaáy cuõ lau gheû. Ñaït-ma chín naêm xaây maët vaøo vaùch nguû vuøi chöa tænh. Caû thaûy caùc oâng, trong da khoâng maùu trong maét khoâng gaân, laïi nhaèm trong naøy tìm caùi baùt gì? Môøi moãi ngöôøi trôû veà phoøng ñi.

Sö daïy: “Döøng döøng chaúng caàn noùi, phaùp ta dieäu khoù nghó”, oâng giaø Thích-ca voâ côù nhaèm treân ñaát saïch maø æa, caùc ngöôøi taêng thöôïng maïn nghe aét chaúng kính tin, kia kia keû tröôïng phu, caùc ngöôøi nhaèm choã naøo thaáy oâng giaø Thích-ca? Neáu laø thaáy, ñöôïc vaøo cöûa Ñöùc Sôn, chöa vaøo thaát Ñöùc Sôn. Haõy noùi thaát Ñöùc Sôn laøm sao vaøo? Sö im laëng giaây laâu noùi: - Ba möôi naêm sau.

Sö daïy: Coù khi môû mieäng quaáy, coù khi môû mieäng phaûi, lôøi thoâ vaø ngöõ teá ñeàu veà ñeä nhaát nghóa. OÂng giaø Thích-ca tieáng chim haùt, Ñaït-ma Taây sang muøi phaân hoâi, chæ coù con traâu tröôùc nuùi thaân phoùng haøo quang soi trôøi ñaát.

Sö daïy: Phaùp chaúng vaäy maø vaäy, toái ñi saùng laïi, ñaïo chaúng theá maø theá, saám chaïy möa bay. Lieàn ñöôïc ngaøn soâng ñua chaûy muoân suoái giaønh troâi, ñaàu

nuùi soùng buûa ngaäp trôøi, ñaát baèng ngöôøi caù cuøng ôû, chôù hoûi maàm Taêng tröôûng, nhö nay treân ñaàu meânh moâng. Tuy nhieân nöôùc ñeán thaønh ñaàm, ñaâu ngôø qua vaãn chaúng ñeán. May thay! Maây tan möa taïnh soùng laëng moøi yeân, maët trôøi saùng leân khoâng vaïn töôïng ñoàng vui. Haõy noùi, coâng lôùn chaúng chuû moät caâu laøm sao noùi? Laõo queâ chaúng bieát söùc Nghieâu Thuaán, ñuøng ñuøng ñaùnh troáng teá thaàn soâng.

*

Sö daïy: Kieám baùu caàm laïi lieàn duøng, haù coù nghi ngôø, loâng maøy döïng ñöùng lieàn ñi, laïi khoâng xoay laïi, taát caû choã vöôït nay suoát xöa, taát caû choã caét ñöùt loàng löôùi, chaúng phaïm muõi nhoïn cuõng chaúng ñoaùi xem. Rieâng vöôït vaät ngoaïi thì haõy gaùc, khi muoân cô tan heát thì theá naøo? Muøa thu thaùng taùm choã naøo noùng?

*

Sö daïy: Thanh vaên ngoä ñaïo chöa khoûi dính nöôùc trong loã tai, thaáy saéc saùng taâm cuõng laø neùm caùt trong con maét. Duø ñöôïc maûy may khoâng chöôùng ngaïi, coù khoâng ñoàng laø khoâng, döôùi baët chính mình treân khoâng vin ngöôõng, rieâng xa vôøi baët tình traàn, cao voøi voïi lìa phaân bieät, vaãn laø vieäc beân kia. Haõy noùi vieäc beân naøy laïi laøm sao? Thoâi luyeán ñaàm laïnh caây khoâng boùng, haõy xem thaùng saùu hoa tuyeát bay.

*

Sö daïy: Ñoäng thì boùng hieän, giaùc thì baêng sanh, chaúng ñoäng chaêúng giaùc ñaát caây khoâng khaùc. Thieàn taêng ñeán trong ñaây phaûi coù moät con ñöôøng chuyeån thaân môùi ñöôïc. Neáu chuyeån ñöôïc chia ba thaønh saùu, xöôùng chín thaønh möôøi, nheùt Tu-di trong haït caûi, neùm Ñaïi thieân ôû phöông ngoaøi. Neáu chuyeån chaúng ñöôïc, giöõ hang quæ ôû nuùi ngöôøi, chaúng khoûi laø tinh linh.

*

Sö daïy: Ñaït ñöôïc nhaân khoâng phaùp khoâng, chöa goïi gia phong Toå Phaät, thaáu ñöôïc toaøn duïng toaøn chieáu, cuõng chöa phaûi yeáu dieäu Thieàn taêng. Caàn phaûi ñaäp phaù coång chaéc bieát ñöôïc moät loã höôùng thöôïng? Theá naøo laø moät loã höôùng thöôïng? Xuaân laïnh tuyeát ñoäng ñaàu nuùi cheát thieáu nieân.

Sö thöôïng ñöôøng: “Nieát-baøn khoâng ñöôøng khaùc, phöông tieän cöûa coù nhieàu.” Sö caàm gaäy leân noùi: Xem! Xem! Caây gaäy cuûa Sôn taêng, moät nguïm hôùp caïn nöôùc Taây Giang. Caù lyù ngö ôû bieån ñoâng nhaûy phoùc trôøi Tam thaäp tam. Ñeá Thích noåi giaän naém nuùi Tu-di ñaám moät ñaám tan naùt, ñòa thaàn Kieân Lao chaép tay taùn thaùn raèng: Xem kyõ phaùp Phaùp vöông, phaùp Phaùp vöông nhö theá. Sö caàm caây gaäy goõ giöôøng thieàn moät caùi xuoáng toøa.

*

Sö daïy: Vaøo cöûa Ñöùc Sôn lieàn ñaùnh, ñaát baèng sanh goø. Vaøo cöûa Laâm Teá lieàn heùt, khoâng gioù noåi soùng. Caâu Chi chæ döïng moät ngoùn tay, chöa khoûi maäp môø. Tuyeát Phong ñaùnh ra ba chieác caàu, treû con ñuøa thích. Ñeán trong ñaây thaûy duøng chaúng ñöôïc. Ñaâu baèng thaùng saùu tam phuïc cam loà khaép öôùt, nöôùc ñuû ñoàng cao luùa xanh nam khoaûnh, noâng phu voã buïng tieàu giaø ca to, gia phong Coå Phaät nghieãm nhieân nhö coøn. Nôi ñaây hoäi ñöôïc cuøng vui thaêng bình, neáu nhö chöa ñöôïc, chæ bieát “ vieäc ñi qua tröôùc maét”, chaúng ngôø “treân ñaàu giaø ñeán roài”.

* 46. THIEÀN SÖ AN DAÂN MAÄT AÁN

Ôû Hoa Taïng Sö hoï Chu queâ ôû phuû Gia Ñònh. Buoåi ñaàu Sö giaûng kinh Laêng Nghieâm ôû Thaønh ñoâ, laø baäc ñöôïc troïng voïng trong haøng nghóa hoïc. Khi aáy Vieân Ngoä ôû Chieâu Giaùc, Sö cuøng Thieàn sö Thaéng keát baïn cuøng ñi ñeán.

*

Sö nghe Vieân Ngoä tieåu tham nhaéc: - Vieäc Quoác sö ba phen goïi thò giaû. Trieäu Chaâu nieâm raèng: Nhö ngöôøi vieát chöõ trong toái, chöõ tuy chaúng thaønh vaên theå ñaõ baøy. Trong kia choã naøo laø vaên theå ñaõ baøy?

Sö taâm nghi, thaép höông vaøo thaát. Vieân Ngoä hoûi: - Toïa chuû giaûng kinh gì?

Sö thöa: - Kinh Laêng Nghieâm.

Vieân Ngoä hoûi: - Kinh Laêng Nghieâm coù baûy choã hoûi taâm, bieän thaáy coù taùm hoaøn, cöùu kính taâm ôû choã naøo?

Sö trình nhieàu kieán giaûi, Vieân Ngoä ñeàu chaúng nhaän. Sö laïi thöa thænh, Vieân Ngoä daïy: - Taát caû choã duøng vaên theå ñaõ baøy hoäi. Boãng gaëp vò Taêng thöa hoûi veà Thaäp huyeàn ñaøm, môùi nhaéc hoûi taâm aán anh nhan maïo gì? Vieân Ngoä gaèn gioïng noùi: - Vaên theå ñaõ baøy.

Sö nghe lieàn coù tænh, beøn caàu aán chöùng.

Vieân Ngoä baûo: - Duøng baûn saéc kieàn chuøy.

Sö laïi môø mòt. Moät hoâm Sö baïch Vieân Ngoä: - Hoøa thöôïng thoâi nhaéc thoaïi ñôïi con noùi xem.

Vieân Ngoä chòu. Sö thöa: - Bình thöôøng caàm chuøy döïng phaát, haù chaúng phaûi trong kinh noùi, taát caû theá giôùi ñaõ coù caùc töôùng ñeàu laø Boà-ñeà dieäu minh chaân taâm.

Vieân Ngoä cöôøi baûo: - OÂng xöa nay ôû trong ñaây laøm keá soáng.

Sö laïi thöa: - Khi heùt hay goõ giöôøng thieàn, haù chaúng phaûi phaûn vaên vaên töï taùnh, taùnh thaønh voâ thöôïng ñaïo.

Vieân Ngoä baûo: - OÂng ñaâu chaúng thaáy trong kinh noùi “Dieäu taùnh vieân minh lìa caùc danh töôùng”.

Sö ngay caâu naøy lieàn thaáu hieåu.

Vieân Ngoä ra ñaát Thuïc truï Giaùp Sôn. Sö lieàn thoâi giaûng ñi theo haàu. Vieân Ngoä vì chuùng daï tham, nhaéc nhaân duyeân “buoàm xöa chöa treo”. Sö nghe chöa laõnh ngoä beøn caàu quyeát nghi. Vieân Ngoä baûo: - OÂng hoûi ta.

Sö nhaéc thoaïi tröôùc. Vieân Ngoä baûo: - Caây baù tröôùc saân.

Sö lieàn thaáu suoát, thöa vôùi Vieân Ngoä: - Coå nhaân noùi moät gioït nöôùc gieo vaøo hoà to, ñaâu chaúng bieát bieån caû gieo vaøo gioït nöôùc.

Vieân Ngoä baûo: - Laøm gì ñöôïc keû naøy.

Chöa bao laâu, Vieân Ngoä cöû laøm Ñeä nhaát toïa. Vieân Ngoä noùi baøi keä:

Thoâi khoa Töù phaàn baõi Laêng Nghieâm. Döôùi aùn ñaàu maøy trieät ñeå tham. Chôù hoïc Löông Coâng gaàn Maõ Toå. Laïi nhö Ñöùc Sôn hoûi Long Ñaøm. Baûy naêm qua laïi daïo Chieâu Giaùc. Tam taûi bay leân thaúng Bích Nham. Kim nhaät phieàn môøi ñeä nhaát toïa. Hoa traéng raëng tuøng hieäu Öu-ñaøm.

Sau Sö ñeán yeát kieán Phaät Giaùm ôû Töông Sôn. Phaät Giaùm hoûi: - Phaät Quaû coù caâu chaúng vì ngöôøi loaïn noùi, töøng vì oâng noùi chaêng?

Sö thöa: - Ngaäm laáy mieäng choù.

Phaät Giaùm gaèn gioïng noùi: - Chaúng phaûi ñaïo lyù naøy.

Sö thöa: - Khoâng ngöôøi cöôùp tuùi muoái traø cuûa Thaày, keâu to laøm gì?

Phaät Giaùm baûo: - Neáu Phaät Quaû chaúng noùi, ta vì oâng noùi.

Sö thöa: - Hoøa thöôïng nghi thì thoái vieän rieâng tham ñi.

Phaät Giaùm cöôøi: Haû! Haû!

*

Sö khai phaùp ôû Baûo Ninh, keá dôøi sang Hoa Taïng, xoay laïi laõnh Trung Phong.

Sö thöôïng ñöôøng: “Chuùng mua hoa chöø ta mua tuøng, xanh xanh nhan saéc chaúng baêèng hoàng, tính ra troïn chaúng cuøng thôøi hôïp, veà laïi ñi chöø trong röøng xanh.” Töùc cöôøi coå nhaân noùi theá aáy, gioáng nhö troán nuùi nhaûy xuoáng hoà, traùnh chìm gieo vaøo löûa, chi baèng tuøy phaàn ñeán ñaàu cuoác thöôùc taùm, thöôùc naêm thaûo luaän moät caùi nöûa caùi. Tuy nhieân nhö theá, Baûo Ninh nöûa caùi cuõng chaúng caàn. Côù sao? Giaøu hieàm ngaøn mieäng thieáu, ngheøo haän moät thaân nhieàu.

*

Ñoâng chí, Sö thöôïng ñöôøng nhaéc: Hoøa thöôïng Haïo ôû Ngoïc Tuyeàn noùi: Tuyeát tuyeát maûnh maûnh chaúng rôi choã khaùc, ñeán thaùng chaïp laïi theo, naêm sau thaùng gieâng thaùng hai thaùng ba thaùng tö thaùng naêm thaùng saùu thaùng baûy thaùng taùm thaùng chín thaùng möôøi, nhö tröôùc chaúng thoâi, cheát laïnh cheát ñoùi, khoûi baûo noùi hoà noùi loaïn. Sö baûo: Chaúng phaûi maéng ngöôøi cuõng chaúng taùn thaùn, cao xuaát Laâm Teá Ñöùc Sôn, chaúng gioáng Vaân Cö La-haùn. Haõy noùi, Ngoïc Tuyeàn yù chæ theá naøo? Sö im laëng giaây laâu noùi: - Chæ ñöôïc tuyeát tieâu ñi, töï nhieân xuaân laïi veà.

*

Sau Sö thò tòch ôû Boån Sôn, traø-tyø löôõi vaø tim khoâng chaùy.

* 47. THIEÀN SÖ TOÅ GIAÙC HOA NGHIEÂM

TRUNG NHAM Sö hoï Döông, queâ ôû Gia Chaâu, thuôû nhoû thoâng minh saùch söû qua maét thaønh tuïng, vieát saùch baøi Phaät giaùo. Boãng thaáy aùc caûnh hieän, Sö lieàn hoái caûi ñi xuaát gia. Sö nöông theo Thieàn sö Naêng ôû Hueä Muïc, chöa bao laâu bò beänh ung thö ôû ñaàu goái, naêm naêm maø trò chaúng laønh. Nhaân Sö vieát Hoa Nghieâm Hieäp Luaän xong, ban ñeâm moäng thaáy ñieàm laï, saùng ra boû gaäy ñi boä. Moät hoâm, Sö tuïng ñeán phaåm Hieän Töôùng noùi: “thaân Phaät khoâng coù sanh, khoâng ñöùng cuõng khoâng ñi, choán choán ñeàu thaáy Phaät”, Sö lieàn ngoä toâng chæ kinh Hoa Nghieâm. Gaëp khi Sö ñaêng taêng tòch, Phuû soaùi thænh giaûng ôû Thieân Boä ñöôøng. Sö giaûng lôøi leõ khoaùng ñaït, caû chuùng ñeàu kính phuïc. Chôït Thieàn sö Tænh ôû Nam Ñöôøng ñi qua cöûa, baûo Sö raèng: Xem Thaày giaûng noùi vöôït caû moïi ngöôøi, raát tieác chöa lìa

töôùng vaên töï. Neáu ñi hoûi ñaïo ôû xöù ngoaøi töùc laø Chu Kim Cang hieän nay. Sö vui veû baõi giaûng Nam du.

*

Sö nöông Vieân Ngoä ôû Chung Phuï. Moät hoâm Sö vaøo thaát, Vieân Ngoä nhaéc La Sôn noùi: “khi coù noùi, chaän ñaàu coïp naém ñuoâi coïp, döôùi caâu thöù nhaát roõ toâng chæ; khi khoâng noùi, thaáy baøy maùy nhoïn nhö ñoàng ñieän chôùp”, laøm sao hoäi? Sö khoâng theå ñaùp, ngaøy ñeâm tham cöùu boãng nhieân coù tænh, Sö laøm keä trình Vieân Ngoä:

Nhaø ôû ñaûnh Coâ Phong, Haèng naêm ñoùng nöûa cöûa, Töï than thaân ñaõ giaø, Keá soáng giao con chaùu.

Vieân Ngoä xem höùa khaû. Hoâm sau vaøo thaát, Vieân Ngoä laïi hoûi: - Hoâm qua coâng aùn theá naøo?

Sö nghó ñaùp. Vieân Ngoä lieàn heùt baûo:

- Phaät phaùp chaúng phaûi ñaïo lyù naøy. Sö löu laïi naêm naêm, laïi caøng meâ muoän.

*

Sau Sö ñeán chuøa Theâ Hieàn ôû Loâ Sôn xem boä luaän Toûa Chaáp cuûa Thieàn sö Vieãn ôû Phuø Sôn ñeán caâu: “ neáu noùi ngoä coù thaân sô, ñaâu coù trong röøng chieân-ñaøn laïi sanh coû thoái”, Sö hoaùt nhieân kheá ngoä, laøm keä gôûi Vieân Ngoä raèng: “Ra röøng nhö cuõ vaøo boàng hao, löôùi trôøi loàng loäng troán ñöôïc naøo, ai tin nghieäp duyeân khoâng theå troán, trôû veà chaúng sôï lôøi noùi cao.” Vieân Ngoä raát vui, ñem ñeán baûo chuùng: - Giaùc Hoa Nghieâm ñaõ trieät vaäy.

*

Sau Sö truï vieän coù vò Taêng hoûi: - Toái sô Phaät Oai AÂm Vöông roát sau Phaät Laâu-chí, chöa bieát tham thaáy ngöôøi naøo?

Sö ñaùp: - Nhaø ôû thaønh Ñaïi Löông laïi hoûi ñöôøng Tröôøng An.

Taêng hoûi: - Nhö Ñöùc Sôn gaùnh boä Sôù Sao ñi haønh cöôùc yù ôû choã naøo?

Sö ñaùp: - Ñeø vôõ troøng maét oâng.

Taêng hoûi: - Cuøng Hoøa thöôïng ngoä toâng chæ Hoa Nghieâm caùch nhau bao nhieâu?

Sö ñaùp: - Ñoàng ñöôøng chaúng ñoàng daáu.

Taêng noùi: - Ngaøy xöa Ñöùc Sôn ngaøy nay Hoøa thöôïng.

Sö ñaùp: - Trôøi chieàu veà Taây nöôùc chaûy veà Ñoâng.

*

Sö thöôïng ñöôøng nhaéc: Hoøa thöôïng Thaïch Söông thieân hoùa, chuùng thænh Thuû toïa noái tieáp truï trì, thò giaû Kieàn hoûi coâng aùn. Sö noùi: - Choã toâng sö ñi nhö löûa ñoát baêng, thaáu qua coång thò phi, toaøn cô queân, ñöôïc toät ñaïo. Thuû toïa keït ôû moät saéc. Thò giaû tri kieán vöôït thaày, ñaùng goïi theå dieäu maát toâng toaøn meâ höôùng boái. Ñaâu chaúng bieát Thuû toïa nhö coø traéng ñöùng trong tuyeát, phaåm loaïi chaúng ñoàng. Thò giaû döôøng chim phöôïng bay trong khoâng chaúng dính löôùi vaøng. Moät ngöôøi ñöùng treân choùt voùt nuùi cao, moät ngöôøi ñi taän ñaùy bieån saâu. Moãi vò töï theo phöông maø ñeán, ñoàng hoäi trong thaønh cöûu truøng. Hieän nay caàn bieát hai ngöôøi naøy chaêng? Sö döïng ñöùng phaát töû leân noùi: - Roàng naèm ñaàm bieác gioù aàm aàm. Sö haï phaát töû xuoáng noùi: - Haïc veà khoâng roäng löng maøi trôøi.

Coù vò Taêng hoûi: - Theá naøo moät heùt nhö Kim Cang Vöông baûo kieám?

Sö ñaùp: - Maùu ñaãm Phaïm Thieân.

Taêng hoûi: - Theá naøo moät heùt nhö sö töû ngoài xoåm?

Sö ñaùp: - Choàn hoang hoaûng hoát.

Taêng hoûi: - Theá naøo moät heùt nhö saøo doø boùng coû?

Sö ñaùp: - Nghieäm ñöôïc xöông cuûa oâng.

Taêng hoûi: - Theá naøo moät heùt chaúng coù duïng moät heùt?

Sö ñaùp: - Phaûi neân bieát roõ ngöôøi caàm kim, chôù noùi oan öông loâng caùnh toát.

* 48. THIEÀN SÖ HUEÄ VIEÃN HAÏT ÑÖÔØNG LINH AÅN

Phuû Laâm An Sö hoï Baønh, queâ ôû traán Kim Löu My Sôn. Naêm 13 tuoåi, Sö theo taêng Toâng Bieän vieän Döôïc Sö xuaát gia. Sau ñoù ñeán Thaønh ñoâ hoïc kinh luaän. Sö laïi trôû veà Nga My taïi chuøa Vaân Nham, laø nôi Thieàn sö Tröng truï trì. Thieàn sö Tröng laø chaùu ñôøi thöù tö cuûa Thieàn sö Hueä Nam Hoaøng Long, tri kieán khaù cao. Sö môùi vaøo cöûa gaëp Tröng thoï trai xong ñi daïo haønh lang chuøa. Vöøa gaëp, Sö

lieàn ñeå tuùi vaûi xuoáng hoûi: - Vaên-thuø laø thaày baûy ñöùc Phaät, chöa bieát ngöôøi naøo laø thaày Vaên-thuø?

Tröng ñaùp: - Caùt vaøng bôø khe Maõ Lang veà.

Khi aáy coù Thieát Phaát Khôûi laøm Thuû toïa, Sö cuõng ñeán thaân caän. Khôûi thöôøng nhaéc nhôû Sö, traûi qua hai naêm maø khoâng sôû ñaéc. Moät hoâm, Sö tónh toïa coù moät vò Taêng ñi moät mình töï noùi: - Möôïn töù ñaïi ñeå che ñaäy, duyeân saùu traàn maø sanh taâm, chôït gaëp saùu traàn lieàn döùt, goïi caùi gì laø taâm? Sö nghe boãng döng coù tænh. Sö ñöùng daäy trình vôùi Thuû toïa, Thuû toïa nhaän ñoù, ñeán phöông tröôïng trình vôùi Tröng, Tröng cuõng nhaän ñoù. Ngaøy sau lieàn töø giaõ ñi, ñoàng hoïc giöõ laïi. Sö khoâng chòu noùi: - Thaày toâi cho laø ñöôïc, maø toâi troïn chöa haøi loøng.

*

Baáy giôø Vieân Ngoä töø Vaân Cö trôû veà Thuïc truï ôû Chieâu Giaùc, Sö lieàn ñeán ñoù. Moãi khi hoûi thoaïi yù chæ raát cao voùt, Vieân Ngoä thaàm nhaän. Moät hoâm Vieân Ngoä phoå thuyeát nhaéc Baøng Cö só hoûi Maõ Toå: - Chaúng cuøng muoân phaùp laøm baïn laø ngöôøi gì? Maõ Toå baûo: - Ñôïi oâng hôùp moät nguïm caïn nöôùc Taây Giang lieàn noùi vôùi oâng.

Sö nghe noùi boãng nhieân ñaïi ngoä, ngaõ taïi trong chuùng, chuùng cho laø truùng gioù cuøng dìu daäy. Sö noùi: - Toâi moäng hay thöùc?

Ñeán toái Vieân Ngoä tieåu tham, Sö ra hoûi: - Saïch troïi trôn roãng khoâng moät vaät, thaân traàn ngheøo toät khoâng moät tieàn, cöûa naùt nhaø tan xin Thaày cöùu giuùp?

Vieân Ngoä ñaùp: - Baûy traân taùm baûo moät luùc laáy.

Sö thöa: - Laøm sao cöôùp chaúng vaøo nhaø caån thaän?

Vieân Ngoä ñaùp: - Cô chaúng rôøi vò rôi trong bieån ñoäc.

Sö theo tieáng lieàn heùt. Vieân Ngoä laáy caây gaäy goõ giöôøng thieàn noùi: - AÊn ñöôïc gaäy hay chöa?

Sö laïi heùt. Vieân Ngoä heùt lieân tieáp hai tieáng. Sö leã baùi. Vieân Ngoä raát vui laøm keä taëng Sö. Coù cöïu Thieát Thieät coù lôøi thaùo choát cöûa, chuùng goïi Sö laø Thieát Thieät Vieãn. Töø ñaây cô phong cao voùt khoâng ai choáng laïi.

*

Muøa xuaân naêm AÁt Maõo hieäu Thieäu Höng, Huyeän thuù My Sôn môøi Sö truï nuùi Töôïng Nhæ, Sö chaúng nhaän. Naêm aáy Vieân Ngoä thò tòch, Sö than: Trieát nhaân ñaõ maát noái ñoù laø ai? Sö ñoùng moät chieác thuyeàn nhoû xuoáng nuùi. Ban ñaàu ñeán Hoaøi Nam, Sö truï ôû Long Baøng taùm naêm, keá daïo Lang Nha laïi sang Phoå Teá,

Ñònh Nghieäp. Töø Sö phaùt minh taâm yeáu lieàn ñöôïc du hí, nhö gioù ñaïi töï taïi tam-muoäi.

*

Sö khai phaùp ñaêng toøa noùi: Trôøi khoâng cöûa ñaát khoâng vaùch, treân gaùc hoà loâ troàng ñoâng qua, hai tay keùo caøy nöôùc ñeán goái, nhaûy chuoàn vaøng nuoát daï gai laät, voã baûn thoåi saùo khoâng loã, thua! Thua! Sôn tieâu moät chaân gioûi nhaûy ñoâi, naêm roài muøa ñoâng khoâng than ñoát, naêm nay ñònh laø khoâng löûa hô, khi ñoùi ñoùi ñeán troøng maét vaøng, khi ngheøo ngheøo ñeán thaân traàn ñöùng, thua! Thua! Haõy noùi thua caùi gì? Taïi sao Giaùm töï, Phoù töï, Duy-na, Ñieån-toïa, Tröïc-tueá… laïi cuøng thôï buøn nöôùc thöông löôïng, thaû ra chim cuù hai ñaàu, nhai naùt xöông soáng Phaät ñieän.

*

Sö thöôïng ñöôøng nhaéc: “Hoøa thöôïng Chôn Tònh daïy chuùng: Trôøi ñaát cuøng ta ñoàng goác, vaïn vaät cuøng ta ñoàng theå, ñaàu goùt chaân ñuoâi goùt chaân ngang ba doïc boán, Baéc Caâu-loâ Chaâu noåi löûa ñoát loâng maøy Ñeá Thích, Ñoâng Haûi Long vöông khoâng theå nhòn ñöôïc, saám vang moät tieáng aàm aàm, lieàn ñöôïc hoà nghieâng nuùi ngaõ maây ñaày khoâng daøi, chöõ thaäp ñaàu ñöôøng con nhaø hoï Lieâu hoï Hoà, trong luùc nguû meâ troãi daäy voã tay cöôøi haû! Haû! Noùi: Trong thaønh Quaân Döông gaàn ñaây ít cöôùp. Hoøa thöôïng caàm caây gaäy noùi: Cöôùp! Cöôùp!” Sö nhaéc xong noùi: Phaûi thì moät tröôøng baùn buoân chaúng ít, naøo ngôø loã muõi troøng maét moãi ngöôøi coøn coù chuû. Côù sao? Trong goø saén bìm laáy troäm chöa phaûi keû cöôùp ban ngaøy, tröôùc cöûa quaùn röôïu boû soùt chaúng phaûi chaùnh cöôùp. Khi aáy ôû ñoâng lang ñöôøng coù tieáng choù suûa, Sö lieàn goïi cö só xem: Tröôùc cöûa coù quan khaùch naøo. Ñaïi chuùng ñeàu xoay ñaàu nhìn. Sö baûo: Caàn thaáy chaùnh cöôùp chaêng? Sö beøn huyùt saùo moät tieáng, chao tay xuoáng toøa.

*

Khi aáy Ñaïi Hueä ôû Mai Chaâu coù ngöôøi truyeàn keä tuïng vaø ñeà xöôùng cuûa Sö ñeán, Ñaïi Hueä ngaïc nhieân noùi: Laõo sö veà giaø coù ñöùa con nhö theá ö? Nhaân ñaây Ñaïi Hueä bieân thô thoâng tin vaø gôûi taëng phaùp y cuûa Vieân Ngoä. Sö laøm tuïng ngheânh ñoùn, hai vò gaëp nhau raát vui. Ñaïi Hueä heát lôøi khen ngôïi, laïi ñeà aûnh Sö: Caùi voõ Xuyeân naøy khoâng chaân khoâng giaû, moät caây gaäy traéng Phaät ñeán cuõng ñaùnh, laïi coù moät choã raát hay, gioûi nhaèm treân baùt boàn chaïy ngöïa.

Keá Sö dôøi truï Quang Hieáu traûi möôøi naêm. An ñònh quaân vöông Trieäu Bieåu Chi cuøng Sö laøm baïn ngoaøi ñôøi. Thò lang Taêèng Khai theo Sö thöa hoûi. Taêèng tuy laø só ñaïi phu maø ñaõ baûo tham nôi chö kyø laõo, theo Ñaïi Hueä daïo ñi raát laâu maø chöa thaâm giaûi thoaùt, ñeán gaëp Sö môùi döùt caùc nghi.

*

Sau Sö dôøi ñeán Nam Nhaïc truï ôû Nam Ñaøi. Khi ñoù Thieàn sö Lieâu ôû Long Vöông, Thieàn sö Phöông ôû Quaõng Haïnh ñeàu laø cao ñeä cuûa Nguyeät Am, ñaïo ñöùc noåi tieáng ôû Hoà, Töông. Hai vò noùi vôùi nhau: Khoaûng naøy vaùch ñöùng ngaøn nhaãn, Vieãn choã naøo taù tuùc ö? Nhaân thænh Sö ñang toøa, laäp hôn ba möôi caâu hoûi ñeàu laø hoùc buùa nguy hieåm, choã hoïc giaû khoù ñeán. Sö tuøy cô giaûi ñaùp lôøi leõ thaâm aùo nghóa luaän sieâu vieät, moïi ngöôøi raát thaùn phuïc. Lieâu daãn ñoà chuùng ñaûnh leã noùi: Goái naøy chaúng cuùi nôi ngöôøi ñaõ laâu.

*

Sö laïi sang Thieân Thai traûi truï trì ba chuøa Hoä Quoác, Quoác Thanh, Hoàng Phöôùc. Khoaûng nieân hieäu Caøn Ñaïo (1165-1174) Thöôïng thô Traàn Ñöùc Hoøa traán thuù Bình Giang do ñaïi ñaïo traøng Hoå Khöu gaàn ñaây khoâng coù ngöôøi, taän taâm môøi Sö truï trì. Sö ñeán ñaây heát loøng môû mang ñaïo phaùp. Sö laïi vaâng chieáu truï chuøa Suøng Tieân ôû nuùi Cao Ñình. Chöa bao laâu, Sö thoái vieän ñeán truï am Nghinh Chieáu. Sö laïi vaâng chieáu truï Linh AÅn. Ngaøy khai ñöôøng coù Trung söù nieâm höông chuùc Thaùnh xong. Sö nieâm höông raèng: - Moät caây höông naøy trôøi ñaát khoâng theå che ñaäy, maét Phaät khoâng theå xem löôøng, ñöa leân dieät chuûng toäc AÁn Ñoä, naém laïi môø mòt gieát ngöôøi, luïy ta ba möôi naêm, trong coû hoang naèm ngang, ñeán khieán moät ñôøi laøm keû chaúng ngheïn ngaøo, töïu trung coù chuùt sai laàm, ñoái chuùng cuõng phaûi noùi phaù. Sôn taêng hai möôi naêm tröôùc, bò gioù nghieäp thoåi ñeán döôùi nuùi Daân Nga trong röøng gai goùc, chaïm ñeán chieác chuøy khoâng loã, bò kia moät ñaäp nöûa say nöûa tænh, seõ baûo caâm mieäng moät ñôøi khoâng theå môû. Hai möôi naêm sau, laïi bò gioù nghieäp thoåi ñeán röûa giaët ôû ñaàu Caåm Giang, trong goø saén bìm gaëp ñöôïc caùi ñuoâi ñoû traêng traéng, khi aáy chính bò caén moät caùi, lieàn khoâng taùn ñaûm vong hoàn, môû ñöôïc mieäng ñeán nay thoï duïng chaúng heát. Haõy noùi, höông naøy vì thieän tri thöùc hai möôi naêm tröôùc laø phaûi, vì thieän tri thöùc hai möôi naêm sau laø phaûi? Moät con haïc chaúng ñaäu hai caây, moät ngöôøi khaùch chaúng phieàn hai nhaø. Ñaâu chaúng thaáy noùi: Tröôùc ñi chaúng ñeán, roát sau vöôït xa. Ngaøy nay thaân cöôùp ñaõ baøy tang vaät hieän taïi. Phuïng vì Thaønh ñoâ phuû Chieâu Giaùc tieân Vieân Ngoä Thieàn sö Ñaïi Hoøa thöôïng. Chaúng troïng Thaày ñoái ngöï baøn khoâng, hoaønh haønh haûi thöôïng, chæ troïng Thaày trong ngöïc khoâng vaät trong buïng khoâng thieàn, khoùi nhaèm trong loø duøng ñeàu phaùp nhuõ.

*

Khi aáy, vua Hieáu Toâng ñeå taâm veà Thieàn hoïc, nhieàu phen môøi Sö vaøo trieàu, ban hieäu laø Phaät Haûi Thieàn sö. Vua laøm baøi tuïng taëng Sö:

Baùt boàn chaïy ngöïa ñeán thieân ñình,

Quen ñaïp ven trôøi ngöïa chaúng sôï, Xoay ñaàu bay laïi nuùi cao voùt, Maây traéng bao truøm ñeá ñoâ xuaân.

Moät hoâm ñaùnh troáng ñaêng toøa xong, Sö vaãn ngoài trong maøn. Thò giaû tìm Sö chaúng thaáy. Sö vaïch maøn ra noùi: - Chæ ôû trong naøy vì sao chaúng thaáy?

Thò giaû khoâng ñaùp ñöôïc. Sö ñaùp thay: - Buùa lôùn böûa ba cöûa.

Coù vò Taêng Nhaät Baûn teân Giaùc A, thoâng Thieân Thai giaùo vaø caùc saùch, hay noùi caùc thöù tieáng. Ban ñaàu ñeán yeát kieán Sö toû ra raát lanh lôïi, Sö ñem Thieàn toâng chæ daïy. Giaùc ôû ba naêm lieàn ñoán ngoä laøm tuïng ñaàu cô trình Sö. Nhaân ñaây coù phaùi thieàn truyeàn sang Nhaät Baûn.

Nieân hieäu Thuaàn Hy thöù hai (1175) naêm nhuaàn saùng thaùng chín, Sö thöôïng ñöôøng noùi keä:

Thuaàn Hy thöù hai nhuaàn, Cuoái thu saùng thaùng chín, Choã oàn chôù xuaát ñaàu, Ñaát laïnh ñeå maét thaáy Toái saùng chaúng töông can, Kia ñaây phaân moät nöûa, Moät thöù laøm ngöôøi quí, Baûo ai baùn cuûi than.

Noùi vôùi oâng, khoâng theå cheâ khoâng theå khen, theå döôøng hö khoâng chaúng bôø meù, goïi nhau keâu nhau veà laïi ñi, naêm tôùi ñònh laø thaùng gieâng nöõa.

* 49. THIEÀN SÖ TAÂM ÑAÏO

Ôû Vaên-thuø phuû Thöôøng Ñöùc Sö con nhaø hoï Töø, queâ ôû My Chaâu. Naêm ba möôi tuoåi ñöôïc ñoä laøm Taêng, Sö ñeán Thaønh ñoâ hoïc taäp Duy thöùc töï cho laø toät cuøng. Coù vò Taêng ñoàng chuøa hoûi: - “Ba coõi duy taâm, muoân phaùp duy thöùc, nay vaïn töôïng tröôùc maét roõ raøng, taâm thöùc ôû ñaâu?”

Sö môø mòt khoâng ñaùp ñöôïc, beøn ra ñi ñeán soâng Giang soâng Hoaøi, roài ñeán chuøa Thaùi Bình. Sö nghe Thieàn sö Phaät Giaùm daï tham nhaéc thoaïi caây baù tröôùc saân cuûa Trieäu Chaâu, ñeán Giaùc Thieát Chuøy noùi: - Tieân sö khoâng lôøi naøy, chôù cheâ bai Tieân sö.

Nhaân ñaây, Sö nghi raát thieát ñeå khôûi khaù laâu, moät hoâm boãng nhieân khai ngoä. Sö lieàn chaïy ñeán tröôïng thaát trình sôû ngoä. Phaät Giaùm thaáy Sö ñeán lieàn ñoùng cöûa. Sö thöa: - Hoøa thöôïng chôù löøa con.

Phaät Giaùm baûo: - Möôøi phöông khoâng töôøng vaùch sao chaúng vaøo cöûa?

Sö lieàn thoi phuûng cöûa soå giaáy. Phaät Giaùm lieàn môû cöûa, naém ñöùng baûo: - Noùi! Noùi!

Sö laáy hai tay voøng quanh ñaàu Phaät Giaùm duøng mieäng caïp moät caùi roài ñi, laøm baøi keä trình:

Trieäu Chaâu coù moät thoaïi caây baù, Thieàn khaùch truyeàn nhau khaép thieân haï, Phaàn nhieàu vaïch laù vôùi tìm caønh, Khoâng theå thaúng ñeán coäi nguoàn hieåu. Giaùc Coâng noùi raèng khoâng lôøi naøy, Chính laø lôøi aùc ngay maët maéng, Thieàn nhaân neáu ñuû thoâng phöông maét, Kheùo nhaèm trong ñaây bieän chaân giaû.

Phaät Giaùm thaâm nhaän ñoù, moãi khi noùi chuyeän khaùch thöôøng khen ngôïi Sö, sau laïi chia toøa cuøng giaùo hoùa.

*

Thaùi thuù hoï Töông thænh Sö khai phaùp ôû Thieân Ninh, chöa bao laâu laïi cöû truï trì chuøa Vaên-thuø.

Sö thöôïng ñöôøng noùi: Sö töû ngaùp voi chuùa roáng, Vaân Moân trong Baéc Ñaåu aån thaân, Baïch Vaân vì sao goïi taùc thuû, chö Phaät ba ñôøi khoâng theå bieát, choàn hoang traâu traéng laïi bieát coù. Haõy noùi theá naøo laø vieäc kia bieát coù? Möa xoái hoa leâ con böôùm bay, gioù ñöa tô lieãu loâng cöøu chaïy.

Sö thöôïng ñöôøng caàm gaäy chæ leân noùi: Khi theá aáy ñaâm phuûng goùt chaân Kieàu-thi-ca. Sö lia moät caùi noùi: Khi theá aáy lia vôõ xöông ñaàu vua Dieâm-la. Sö chæ bôø Ñoâng noùi: Khi theá aáy xoû qua troøng maét caù lyù ngö ôû bieån ñoâng. Sö chæ bôø Taây noùi: Khi theá aáy bít maát loã muõi Taây Vöông Maãu. Haõy noùi khi thaûy khoâng theá aáy thì sao? Naêm nay möa nöôùc nhieàu moãi ngöôøi neân phôi maét.

Nieân hieäu Tuyeân Hoøa (1119) Caûi Nguyeân ra chieáu ñoåi hieäu Taêng laø Ñöùc Só. Sö thöôïng ñöôøng noùi: Taây sang vieäc Toå yù, ngaøy nay môùi hoaøn toaøn, xöa laø Tyø-kheo töôùng, nay laøm hình Laõo quaân. Loâng haïc keát aùo baïc, ñaàu quaán khaên laù xanh, laâm tuyeàn khaùch voâ söï, hai laàn thoï quaân aân. Sôû dó noùi: muoán bieát nghóa

Phaät taùnh phaûi quaùn thôøi tieát nhaân duyeân. Haõy noùi hieän nay laø thôøi tieát gì? Tyø-loâ-giaù-na ñaàu ñoäi baûo quan, vì baøy trong chaân coù tuïc, oâng giaø Vaên-thuø thaân maëc aùo loâng haïc. Coát phaûi tuøy thuaän thôøi nghi, moät ngöôøi ñaõ vaäy ñoâng ngöôøi cuõng vaäy, caû ñoaøn thaønh laäp tuøng laâm, möøng ñöôïc quaàn tieân tuï hoäi. Cuøng roùt röôïu tieân meâ, ñoàng xöôùng töø Thieäp hö, hoaëc xem kinh Linh Baûo ñoä nhaân, hoaëc noùi thuoác tröôøng sanh baát töû. Ñaøn caàm döôùi traêng, ngoùn tay phaùt aám raát xöa, côø baøy tröôùc hieân, dieäu ñeán vöôït ngoaøi thaàn cô. Tieán moät böôùc lieàn ñeán treân trôøi Ñaïi La, luøi moät böôùc laïi vaøo trong thaønh Cöûu U. Chæ nhö khoâng tieán khoâng thoái moät caâu laïi laøm sao noùi? Duø cho loâng hoùa tam thanh loä, cuõng vaãn luaân hoài moät huyeãn thaân.

Naêm thöù hai, Sö thöôïng ñöôøng noùi: Chaúng ñaép ñieàu y, maëc aùo loâng, Laõo quaân hình töôùng laïi töông ñoàng, moät naêm röôõi aáy tö töôûng raûnh, ñaïi ñeå höng suy moãi coù thôøi. Phaät Nhö Lai cuûa ta döï bieát phaùp coù naïn, trong kinh cheùp roõ thaûy ñeàu raønh raønh, so saùnh nieân ñaïi chính laø khi naøy, ma ñöôïc tieän kia meâ loaïn chaùnh toâng, Taêng ñoåi hình tuïc Phaät laïi danh töï, voïng sanh taø giaûi caét söûa vaên kinh, chuoâng khaùnh im tieáng baùt boàn theâm chaân, nhieàu loaïi doái traù gaït löøa thaùnh quaân, nhôø hoaøng ñeá beä haï ta thaùnh ñöùc saùng toû, chaúng queân daën doø chaúng pheá giaùo kia, ñaëc töù chaán chöông ban haønh khaép thieân haï, vaãn cho Taêng Ni caïo toùc ñaép y nhö tröôùc. Thaät laø loø taøn noåi löûa caây khoâ laïi töôi, chaúng lìa hình tuïc maø laøm hình Taêng, chaúng ra ma giôùi maø vaøo Phaät giôùi. Tieáng troáng phaùp vang laïi chænh ñoán suy ñoài. Röôïu tieân meâ bieán laøm huyønh töông cam loà, töø Thieäp hö ñoåi thaønh baûn nhaïc Hoaøn höông, buoâng ñi ngaøn moäc giaûn ñöa leân Ni sö ñoaøn, ngaøy tröôùc cuùi ñaàu voøng tay, hoâm nay hoøa nam chaúng xeùt. Chæ ñoåi töôùng thôøi xöa chaêúng ñoåi ngöôøi thôøi xöa. Daùm hoûi ñaïi chuùng, ngöôøi thôøi xöa laø moät laø hai? Sö im laëng giaây laâu noùi: - Gioù thu cuõng hieåu hieàm lan tòch, thoåi heát naêm naøy ñaïo giaùo tro.

*

Nieân hieäu Kieán Vieâm naêm thöù ba (1129) muøa xuaân, Sö daïy chuùng nhaéc nhaân duyeân Laâm Teá saép nhaäp dieät daën doø Tam Thaùnh. Sö baûo: “Chaùnh phaùp nhaõn taïng löøa muø dieät, Laâm Teá ñaâu töøng coù noùi theá, xöa nay thôøi nhaân ñeàu voïng truyeàn, chaúng tin chæ xem sau tam ngoaït.” Ñeán thaùng ba nhuaàn giaëc Chung laøm phaûn, ñoà chuùng muoán dôøi Sö chaïy sang mieàn Nam, Sö baûo: Hoïc ñaïo sôû dó lieãu sanh töû naøo coù chaïy ñi ñaâu. Giaëc ñeán, Sö baûo: Choùng thaáy ñöôïc gieát, ñeå vui taâm ngöôi. Giaëc lieàn ñöa giaùo gieát Sö, maùu tuoân ra ñeàu thaønh söõa traéng. Boïn giaëc kinh sôï laáy chieáu ñaäy laïi roài ñi.

�

50. THIEÀN SÖ TRÍ TAØI

Ôû Long Nha Sö con nhaø hoï Thí, queâ ôû Thô Chaâu. Coøn treû ñaõ haàu haï ôû phaùp tòch Phaät Giaùm, laøm coâng taùc chaêúng töø khoù khaên, tieáng vang caû tuøng laâm.

*

Sö du phöông ñeán Hoaøng Long, gaëp Thieàn sö Töû Taâm ôû tam moân, hoûi: - Töø ñaâu ñeán?

Sö xöng danh, lieàn bieát laø Trang chuû Taøi ôû Thaùi Bình Thô Chaâu. Hoâm khaùc, Sö vaøo thaát, Töû Taâm hoûi: - Hoäi ñöôïc caâu toái sô laø hoäi ñöôïc caâu roát sau, hoäi ñöôïc caâu roát sau lieàn hoäi ñöôïc caâu toái sô. Toái sô roát sau caàm neùm moät beân, thoaïi Baù Tröôïng daõ hoà laøm sao hoäi?

Sö thöa: - Vaøo cöûa ñaõ raønh kieán giaûi ñeán, ñaâu caàn laïi nhaéc loái ngheõn buøn.

Töû Taâm noùi: - Tröôûng laõo Taâm cheát trong tay Thöôïng toïa.

Sö thöa: - Ngöõ ngoân tuy coù khaùc chí lyù vaãn khoâng sai.

Töû Taâm hoûi: - Theá naøo laø vieäc khoâng sai?

Sö thöa: - Chaúng goõ söøng Hoaøng Long ñaâu bieát chaâu döôùi haøm.

Töû Taâm lieàn ñaùnh.

Buoåi ñaàu Sö truï Nhaïc Loäc, ngaøy khai ñöôøng Taêng hoûi: - Ñöùc Sôn gaäy Laâm Teá heùt, ngaøy nay thænh Thaày vì keùo ruùt.

Sö ñaùp: - Toá roâ toá roâ.

Taêng hoûi: - Toá roâ toá roâ laïi coù yù Taây lai hay khoâng?

Sö ñaùp: - Toá roâ toá roâ.

Do ñaây tuøng laâm goïi Sö laø Taøi toá roâ.

Sau Sö dôøi truï Long Nha. Sö thöôïng ñöôøng khaûy moùng tay moät caùi noùi: Khaûy tay troïn thaønh taùm vaïn moân, saùt-na dieät heát tam kyø kieáp. Neáu cuøng thaáy ñöôïc haønh ñöôïc, khoûe thì kinh haønh meät thì nghæ. Neáu cuõng chaúng hoäi, theâm con coàng coïc neùm con traïnh.

Sö thöôïng ñöôøng nhaéc Hoøa thöôïng Töû Taâm tieåu tham noùi: “Neáu luaän vieäc naøy nhö nhaø ngöôøi coù ba con. Ñöùa thöù nhaát thoâng minh trí tueä hieáu döôõng cha meï, tieáp ñaõi khaùch khöùa coi soùc gia nghieäp. Ñöùa thöù hai hung haêng gian

giaûo say röôïu meâ gaùi, naèm bôø teù buïi phaù hoaïi gia nghieäp. Ñöùa thöù ba muø ñieác caâm ngoïng, ñaäu baép chaúng phaân, moïi vieäc khoâng raønh chæ bieát aên uoáng. Trong ba ngöôøi naøy Hoaøng Long caàn choïn moät ngöôøi duøng. Laïi coù boán caâu: trong cheát coù soáng, trong soáng coù cheát, trong cheát thöôøng cheát, trong soáng thöôøng soáng. Ñem boán caâu naøy nghieäm Thieàn taêng trong thieân haï. Sö noùi: Goïi caùi gì laø boán caâu? Ba ngöôøi teân hoï laø gì? Neáu hay hieåu ñöôïc cuøng Hoaøng Long naém tay ñoàng ñi, laïi khoâng maûy may ngaên caùch. Neáu nhö chöa theá, chaúng khoûi möôïn nöôùc daâng hoa ñi vaäy. Ba ngöôøi coäng theå duïng phi duïng, boán caâu ñoàng aâm khoâng chaúng khoâng. Muoán bieát ba ngöôøi cuøng boán caâu. Quaï vaøng môùi moïc moät vaàng hoàng.

Sö truï Long Nha möôøi ba naêm, duøng thanh ñaïm khoå haïnh tieáp chuùng, Thieàn taêng ñeàu kính quí. Sau Sö dôøi truï Vaân Kheâ ñöôïc boán naêm.

Ñeán nieân hieäu Thieäu Höng naêm Maäu Ngoï ngaøy raèm thaùng taùm, Sö hoïp chuùng giao vieäc chuøa, vieát keä raèng:

Ngaøy trung thu naêm Maäu Ngoï, Xuaát gia truï trì vieäc xong, Saép ñi chính mình coøn khoâng, Coù gì hö khoâng khaù kieám.

Sö daïy doã nhö thöôøng.

Ñeán ngaøy hai möôi ba, Sö laïi hoïp chuùng daïy: Nieát-baøn sanh töû troïn laø hoa ñoùm trong khoâng, Phaät vaø chuùng sanh ñeàu laø Taêng ngöõ. Caû thaûy caùc oâng neân phaûi laøm sao? Chuùng ñeàu haï ngöõ maø khoâng hôïp. Sö heùt raèng: Khoå! Khoå! Laïi noùi: Maây traéng voït leân, traêng saùng taïi trôøi. Noùi xong, Sö laëng yeân thò tòch.

* 51. THIEÀN SÖ THUÛ TUAÀN PHAÄT ÑAÊNG

Ôû Haø Sôn Sö con nhaø hoï Thí queâ ôû Quaän Chi. Tröôùc ñeán tham vaán Thieàn sö Anh ôû Quaûng Giaùm maø khoâng kheá hoäi, Sö sang chuøa Thaùi Bình theo chuùng thöa hoûi vaãn khoâng coù choã vaøo. Sö beøn coät caùi chaên laïi theä raèng: - Ñôøi naøy neáu khoâng trieät, theà chaúng traûi caùi chaên naøy.

Khi aáy, Sö ngaøy ngoài, ñeâm ñöùng, nhö ñi choân ma meï. Traûi qua boán möôi chín ngaøy, chôït Phaät Giaùm thöôïng ñöôøng noùi: - Sum la cuøng vaïn töôïng laø sôû aán cuûa moät phaùp.

Sö lieàn ñoán ngoä ñeán yeát kieán Phaät Giaùm. Phaät Giaùm noùi: - Ñaùng tieác moät vieân minh chaâu bò gaõ phong ñieân naøy löôïm ñöôïc.

Beøn hoûi Sö: - Linh Vaân noùi “sau ngaøy thaáy ñöôïc hoa ñaøo aáy, thaúng ñeán ngaøy nay vaãn chaúng nghi”, theá naøo choã khoâng nghi cuûa Linh Vaân?

Sö thöa: - Chôù noùi Linh Vaân chaêúng nghi, chính nay tìm choã nghi troïn khoâng theå ñöôïc.

Phaät Giaùm baûo: - Huyeàn Sa noùi “ñuùng ñaén raát ñuùng ñaén, daùm baûo laõo huynh coøn chöa trieät”, trong ñaây choã naøo kia chöa trieät?

Sö thöa: - Bieát roõ Hoøa thöôïng taâm laõo baø tha thieát.

Phaät Giaùm nhaän ñoù. Sö leã baùi, ñöùng daäy trình keä:

Ngaøy troïn ngoù trôøi chaúng ngöôùc ñaàu, Hoa ñaøo laû taû môùi ñöa troøng, Duø anh laïi coù che trôøi löôùi, Thoaùt ñöôïc lao quan töùc lieàn thoâi.

Phaät Giaùm daën doø khieán hoä trì. Ñeâm aáy Phaät Giaùm to tieáng noùi vôùi chuùng: - Khi naøy Thöôïng toïa Tuaàn aån nguû ñi vaäy.

Vieân Ngoä nghe ñöôïc, nghi chöa ñuùng, beøn nôùi: - Ta phaûi khaùm qua môùi ñöôïc. Beøn sai ngöôøi môøi Sö ñeán, cuøng Sö ñi daïo nuùi, boãng ñeán moät caùi ñaàm, Vieân Ngoä xoâ Sö teù xuoáng nöôùc. Vieân Ngoä ñöùng treân hoûi: - Ngöu Ñaàu khi chöa thaáy Töù Toå thì theá naøo?

Sö ñaùp: - Ñaàm saâu caù tuï.

Vieân Ngoä hoûi: - Sau khi thaáy theá naøo?

Sö ñaùp: - Caây cao vôøi gioù.

Vieân Ngoä hoûi: - Khi thaáy cuøng chöa thaáy thì theá naøo?

Sö ñaùp: - Duoãi chaân ôû trong ruùt chaân.

Vieân Ngoä raát khen ngôïi.

Phaät Giaùm dôøi ñeán Töông Sôn sai Sö phaân toøa thuyeát phaùp. Keá Sö truï Hoøa Sôn ôû Loâ Laêng. Sö thoái Hoøa Sôn lui veà coá höông ôû aån. Taêng tuïc ñoùn Sö ôû chuøa Thieân Thaùnh. Sau Sö truï Haø Sôn vaø Thieân Ninh.

Sö thöôïng ñöôøng: Caây duøi xoay, chieác buùa ôû nuùi, Phaät Toå ra ñôøi chöa deã cho, duø khieán ñeà-hoà ñaày theá gian, oâng khoâng baùt baùu laøm sao laáy. A ha! Ha!

Thaàn Sôn ñaäp löôùi, Ñaïo Ngoâ muùa, döa ngoït toät goác ngoït, döa ñaéng reã cuõng ñaéng.

Sö thöôïng ñöôøng nhaéc thoaïi baø giaø thieâu am, Sö noùi: Phoø toâng laäp giaùo phaûi laø ngöôøi kia, oâng xem baø giaø noï tuy laø nöõ nhaân vaãn coù taùc löôïc tröôïng phu, hai möôi naêm hao daàu toán töông vaãn laø khaù bieát, moät hoâm nhaèm treân ñaàu saøo traêm tröôïng laøm caùi rôi maát, duø ñöôïc duøng taän bình sanh khí löïc trong ñaàu, töï chaúng phaûi keû tuïc bieát, cô töôûng laø kheùo troïn thaønh vuïng. Song tuy nhö theá, caùc ngöôøi caàn hoäi chaêng? Sau tuyeát môùi bieát söùc tuøng baù, vieäc khoù môùi thaáy taâm tröôïng phu.

Sö thöôïng ñöôøng: Nhö Lai thieàn, Toå sö ñaïo, toái kî ñem taâm beân ngoaøi thaûo, töø cöûa maø ñöôïc töùc phi traân, hoaøn toaøn choân kín trong y baùu. Haøng thieàn gia phaûi ñeán sôùm, môû toang caây choát cuûa Toå sö, giaët giuõ nhieàu naêm chieác aùo vaûi, phaûi quaáy khen cheâ gôûi cho khoâng, ñöùng roäng ngang daøi laãn nhau toâát. Anh chaúng thaáy Haøn Sôn laõo, troïn ngaøy vui cöôøi naêm daøi queùt, ngöôøi hoûi trong kia vieäc theá naøo? Vaøo ruoäng hoang chaúng löïa, naém laáy ñöa ra coû. Tham!

Taêng hoûi: - Theá naøo laø khaùch trong khaùch?

Sö ñaùp: - Ñöôøng khaùch nhö trôøi daøi, cöûa haàu tôï bieån saâu.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø khaùch trong chuû?

Sö ñaùp: - Daøi nhaân choã tieãn khaùch, nhôù ñöôïc khi nhaø rieâng.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø chuû trong khaùch?

Sö ñaùp: - Gaëp nhau chaúng thieát hoûi tieàn trình.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø chuû trong chuû?

Sö ñaùp: - Moät sôùm quyeàn Toå leänh, ai laø ngöôøi xuaát ñaàu.

Taêng hoûi: - Khaùch chuû ñaõ nhôø Thaày chæ daïy, höôùng thöôïng toâng thöøa vieäc theá naøo?

Sö ñaùp: - Bieån caû neáu bieát ñuû, traêm soâng phaûi ngöôïc doøng.

Taêng leã baùi. Sö noùi: - Thöôïng toïa Tuaàn ba möôi naêm hoïc ñöôïc ñaáy.

*

Sö thöôøng baûo chuùng: Huynh ñeä! Nhö coù choã tænh ngoä, chaúng neä thôøi tieát nhaân duyeân môøi ñeán baøy caùi tin töùc.

Ñeâm tuyeát coù vò Taêng ñeán goõ cöûa phöông tröôïng, Sö daäy caàm ñuoác nghieâm chænh naït raèng: Tuyeát daày nöûa ñeâm caàu giaûi quyeát tình nghi, taïi sao maø chaúng ñuû oai nghi. Taêng ngoaùi xem chieác aùo. Sö ñuoåi ra khoûi vieän.

Moãi khi noùi vôùi chuùng, Sö noùi: Tieân sö chæ naêm möôi chín, toâi naêm möôi saùu vaäy, ngaøy laïi khoâng nhieàu.

Nieân hieäu Thieäu Höng naêm Giaùp Daàn ngaøy giaûi cheá, Sö thoái tòch ôû Thieân Ninh. Sö baûo Song Hoøe cö só Tròch Tích raèng: - Ngaøy taùm thaùng möôøi laø kî Phaät Giaùm, aét toâi thôøi chí.

*

Sö xin veà Chöông Nam, ngaøy muøng boán thaùng möôøi, Trònh Coâng sai em laø Taêng Ñaïo Nhö ñeán thaêm. Sö baûo: - OÂng ñeán raát ñuùng luùc, tröôùc moät ngaøy cuõng chaúng toát, sau moät ngaøy sai qua roài. Toâi tuy cuøng Phaät Giaùm ñoàng ñieàu sanh troïn chaúng cuøng ñoàng ñieàu töû. Saùng mai neân vì ta tìm moät chieác thuyeàn nhoû ñeán.

Ñaïo Nhö hoûi: - Caàn daøi hay caàn cao?

Sö baûo: - Cao chöøng naêm thöôùc.

Qua ba ngaøy, luùc gaø gaùy saùng, Sö ngoài ngay thaúng nhö thöôøng. Thò giaû xin ñeå keä. Sö baûo: - Chaêúng töøng laøm ñöôïc.

Noùi xong, Sö tòch.

Ñeä töû hoûa thieâu, chieác löôõi vaãn coøn.

*

52. THIEÀN SÖ SÓ KHUEÂ TRUÙC AM

Ôû Long Töôøng Sö con nhaø hoï Söû ôû Thaønh ñoâ. Buoåi ñaàu Sö nöông thaày Toâng Nhaõ ôû chuøa Ñaïi Töø, taâm say Laêng Nghieâm traûi qua naêm naêm. Sö daïo ñi phöông Nam yeát kieán caùc haøng toân tuùc roài môùi ñeán Long Moân. Sö ñem choã bình thöôøng sôû ñaéc baïch Phaät Nhaõn. Phaät Nhaõn baûo: - OÂng hieåu taâm ñaõ toät, chæ thieáu gaéng söùc môû maét thoâi. Sö beøn vaøo nhaø ban chöùc söï.

Moät hoâm Sö ñöùng haàu hoûi raèng: - Khi tuyeät ñoái ñaõi thì theá naøo?

Phaät Nhaõn ñaùp: - Gioáng heät oâng trong Taêng ñöôøng baïch chuøy. Sö môø mòt. Ñeán chieàu Phaät Nhaõn vaøo nhaø ban chöùc söï, Sö ñem thoaïi khi saùng hoûi. Phaät Nhaõn baûo: - Ngoân ngöõ nhaøn.

Ngay lôøi naøy Sö ñaïi ngoä.

Cuoái nieân hieäu Chaùnh Hoøa (1116) Sö truï trì ôû Thieân Ninh, töøng dôøi ñeán nhieàu ngoâi danh lam. Khoaûng nieân hieäu Thieäu Höng (1131-1163), Sö vaâng chieáu ñeán khai sôn chuøa Naêng Nhôn ôû Nhaïn Ñaõng. Khi aáy, Chôn Yeát ôû Giang Taâm nghe Sö ñeán, e duyeân phaùp chöa chín, ñaëc bieät qua soâng ñoùn Sö veà phöông tröôïng laïy chín laïy ñeå daãn duï ngöôøi xöù OÂn. Do ñoù, daân chuùng hôïp nhau qui kính. Chöa xem giaáy cöû, ñoà chuùng kia sôï haønh qui phaùp, giöõa ñeâm phoùng löûa ñoát, ngoâi chuøa trôû thaønh moät ñoáng ngoùi gaïch vuïn. Sö coät chuøm caây laøm thaát, ñaêng toøa daïy chuùng: Thích nhaøn chaúng ñaùnh troáng Coå Sôn, döôõng giaø laïi xem nuùi Nhaïn Ñaõng, gaùc ñeïp laàu to toaøn chaúng thaáy, beân suoái nhaø tranh hai ba caên. Laïi coù ngöôøi cuøng chung ra tay chaêng? Sö heùt moät heùt xuoáng toøa. Tín thí ñeán nghe phaùp goùp söùc xaây döïng chöa bao laâu thaønh ngoâi chuøa khang trang. Keá ñoù, Sö bò boå ñeán Giang Taâm.

Sö thöôïng ñöôøng: Muoân naêm moät nieäm, moät nieäm muoân naêm, hoøa y trong buøn laãn, röûa chaân treân giöôøng nguû, vieäc ñaõ traûi qua chæ nhö hieän nay, bieån caû soùng to voã, tieåu nhaân taác vuoâng saâu. Sö caàm caây gaäy leân noùi: Caû thaûy caùc ngöôi chöa ñöôïc loái vaøo, caàn phaûi ñöôïc loái vaøo, ñaõ ñöôïc loái vaøo, caàn phaûi coù con ñöôøng xuaát thaân môùi ñöôïc. Ñaïi chuùng! Theá naøo laø moät con ñöôøng xuaát thaân? Sö im laëng giaây laâu noùi: - Tuøng hieän ñaùy khe tuyeát khoù ñeø, beân trôøi gioù thoåi traêng naøo ñoäng. Sö chao caây gaäy moät caùi, xuoáng toøa.

Sö thöôïng ñöôøng: Muoân cô chaúng ñeán, maét thaáy saéc, tai nghe tieáng, moät caâu hieän baøy, ñaàu ñoäi trôøi chaân ñaïp ñaát. Caùc oâng chæ bieát ngaøy nay laø muøng moät thaùng naêm, ñaâu chaúng bieát “quaï vaøng nöûa ñeâm ñi gaáp gaáp, thoû ngoïc ngaøy mai bieån ñoâng leân”. Sö laáy phaát töû goõ giöôøng thieàn moät caùi xuoáng toøa.

Sö thöôïng ñöôøng: Roõ raøng khoâng ngoä, coù phaùp töùc meâ. Caùc ngöôøi nhaèm trong aáy laäp chaúng ñöôïc, caùc ngöôøi nhaèm trong aáy truï chaúng ñöôïc. Neáu laäp thì nguy, neáu truï thì muø. Caàn phaûi yù chaúng döøng huyeàn, caâu chaúng döøng yù, duïng chaúng döøng cô. Ba ñieàu naøy ñaõ roõ, taát caû choã khoâng neân boù buoäc töï nhieân hieän tieàn, chaúng phaûi chieáu coá töï nhieân minh baïch. Tuy nhieân nhö theá, laïi phaûi bieát coù vieäc höôùng thöôïng. Möa laâu chaúng taïnh. Doát!

Sö thöôïng ñöôøng: Moät laù ruïng thieân haï thu muoán cuøng ngaøn daëm maét, laïi leân moät töøng laàu. Moät haït buïi daáy ñaïi ñòa thaâu, Gia Chaâu ñaùnh voi lôùn,

Thieåm Phuû taém traâu saét. Keû saùng maét neân laøm sao? Sö im laëng giaây laâu noùi: Haïn laâu maùi theàm vaéng, caàu troâi nöôùc chaúng troâi. Sö chao caây gaäy xuoáng toøa.

Sö thöôïng ñöôøng: “Kieán kieán chi thôøi kieán phi thò kieán, kieán du ly kieán kieán baát naêng caäp”, hoa rôi coù yù theo gioøng nöôùc, gioøng nöôùc voâ tình luyeán hoa rôi. “Caùc caùi coù theå traû töï nhieân chaúng phaûi oâng, caùi chaúng bò oâng traû chaúng phaûi oâng laø ai?” Thöôøng haän xuaân veà khoâng choã kieám, ñaâu ngôø chuyeån nhaäp trong ñaây roài. Sö heùt moät tieáng noùi: Sau ba möôi naêm chôù noùi Naêng Nhôn (chuøa) daïy phaù hoaïi nam nöõ nhaø ngöôøi.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø yù Toå sö Taây sang?

Sö ñaùp: - Nhaø ñoâng ñoát ñeøn nhaø taây ngoài toái.

Taêng hoûi: - Chöa bieát yù chæ theá naøo?

Sö ñaùp: - Ngöïa neân gaùc yeân, löøa neân coät daây.

Taêng leã baùi. Sö baûo: - Thieàn taêng lanh lôïi, chæ tieâu moät caùi, Sö beøn noùi: - Ngöïa neân gaùc yeân, löøa neân coät daây, Thieàn taêng lanh lôïi chæ tieâu moät caùi, duø khieán nhaø ñoâng ñoát ñeøn saùng, chöa haún nhaø taây ngoài trong toái, Taây sang yù chæ hoûi theá naøo, oâng thaày laém moàm töï chuoác hoïa.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø ñeä nhaát nghóa?

Sö ñaùp: - OÂng hoûi aáy laø ñeä nhò nghóa.

Taêng hoûi: - Con choù laïi coù Phaät taùnh hay khoâng, Trieäu Chaâu noùi khoâng, yù chæ theá naøo?

Sö ñaùp: - Moät phen bò raén caén, sôï thaáy daây gieáng ñöùt.

Taêng hoûi: - Chim eùn saâu baøn thaät töôùng kheùo noùi phaùp yeáu, lyù naøy theá naøo?

Sö ñaùp: - Chaúng baèng nhaïn ngaäm lau.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø Phaät?

Sö ñaùp: - Con ruøa cöûa ñoäng Hoa Döông.

Taêng hoûi: - Toå Ñaït-ma xaây maët vaøo vaùch yù chæ theá naøo?

Sö ñaùp: - Kim moäc thuûy hoûa thoå, sao La Haàu Keá Ñoâ.

Taêng hoûi: - Caâu coù caâu khoâng nhö bìm nöông caây laø theá naøo?

Sö ñaùp: - Laøm giaëc loøng ngöôøi roãng.

Taêng hoûi: - Quoác sö ba phen goïi thò giaû laïi laø sao?

Sö ñaùp: - Ñaùnh troáng khæ ñuøa giôõn, troáng vôõ khæ chaïy tan.

*

Ñeán ngaøy möôøi taùm thaùng baûy naêm Bính Daàn, Sö goïi Tröôûng laõo Toâng Phaïm ñeán daën doø vieäc sau. Hoâm sau, Sö taém goäi ñaùnh chuoâng hoïp chuùng ñeán toøa ngoài yeân thò tòch.

* 53. THIEÀN SÖ PHAÙP TRUNG MUÏC AM

Ôû Hoaøng Long

Sö con nhaø hoï Ñaøo queâ ôû Töù Minh. Naêm möôøi chín tuoåi, Sö thi kinh ñöôïc ñoä laøm Taêng. Buoåi ñaàu, Sö taäp Thieân Thai giaùo ngoä ñöôïc yeáu chæ Nhaát taâm tam quaùn. Song chöa coù theå maát daáu, Sö khaép tham caùc baäc danh tuùc, ñeán Long Moân. Sö xem xe nöôùc xoay lieàn ngoä ñöôïc taâm yeáu. Sö thuaät keä:

Chuyeån ñaïi phaùp luaân,

Tröôùc maét bao trong,

Laïi hoûi theá naøo

Nöôùc ñaåy xe ñaù.

Sö trình Phaät Nhaõn. Phaät Nhaõn hoûi: - Trong kia vieäc theá naøo?

Sö thöa: - Döôùi khe nöôùc thöôøng chaûy.

Phaät Nhaõn noùi: - Ta coù moät caâu roát sau ñôïi phaân phoù cho oâng.

Sö lieàn bòt tai maø ñi.

Sau Sö ñeán Loâ Sôn ôû trong caây khoâ taïi Ñoàng An tuyeät thöïc ngoài laëng leõ. Khoaûng nieân hieäu Tuyeân Hoøa (1119-1125) vuøng Töông Ñaøm ñaïi haïn daân chuùng caàu ñaûo maø khoâng möa. Sö lieàn nhaûy vaøo Long Uyeân hoâ to: Nghieäp suùc neân möa moät thöôùc. Lieàn ñoù trôøi möa. Sö ôû Nam Nhaïc moãi khi ñi côõi coïp maø daïo. Nhöõng haøng Nho, Thích nhìn theo laøn buïi maø leã baùi. Sau Sö truï ôû Hoaøng Long.

Sö thöôïng ñöôøng: Tröông Coâng uoáng röôïu Lyù Coâng say, Lyù Coâng say tænh hoûi Tröông Coâng, vöøa khieán Tröông Coâng veû khoâng vui, veû khoâng vui chaúng baèng veà nhaø nguû.

Sö thöôïng ñöôøng: Hoâm nay nöûa thaùng gieâng coù vieäc gì anh ñoaïn, toái kî hai troøng maét, bò ngöôøi ñoát ñeøn chích.

Sö thöôïng ñöôøng: Ta coù moät caâu aáy, chaúng nhôø mieäng chö thaùnh, chaúng ñoäng löôõi chính mình, chaúng tieáng hôi ra vaøo, phi tình thöùc phaân bieät. Giaû söû Tònh Danh ngaäm mieäng nôi Tyø-da, Thích-ca ñoùng nôi thaát Ma-kieät, gioáng heät bòt tai nghe linh, chöa khoûi tieát laäu thieân cô. Duø cho Ñöùc Sôn vaøo cöûa lieàn ñaùnh, Laâm Teá vaøo cöûa lieàn heùt, neáu nhaèm döôùi cöûa Muïc Am, kieåm ñieåm ñem laïi chæ laø moät caây coïc. Ngaøn thöù ngoân muoân caùch noùi, chæ coát daïy anh nhaø mình heát. Maëc tình ñaïi ñòa hö khoâng baûy loài taùm loõm.

*

Taêng hoûi: - Theá naøo laø Phaät?

Sö ñaùp: - Chôù nhaèm beân ngoaøi tìm.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø taâm?

Sö ñaùp: - Chôù nhaèm beân ngoaøi tìm.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø ñaïo?

Sö ñaùp: - Chôù nhaèm beân ngoaøi thaûo.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø thieàn?

Sö ñaùp: - Chôù nhaèm beân ngoaøi maø truyeàn.

Taêng hoûi: - Cöùu kính theá naøo?

Sö ñaùp: - Choã laëng taùt-baø-ha.

Taêng hoûi: - Ñaïi chuùng nhoùm hoïp thænh Thaày cöû xöôùng.

Sö döïng ñöùng caây phaát töû. Taêng thöa: - Xin Thaày laïi baøy phöông tieän.

Sö goõ giöôøng thieàn moät caùi.

*

Sau Sö thò tòch ñoà chuùng xaây thaùp taïi ñoäng Höông Nguyeân.

* 54. THIEÀN SÖ ÑAÏO HAÏNH TUYEÁT ÑÖÔØNG

Ôû OÂ Cöï

Sö hoï Dieäp queâ ôû Xöû Chaâu, nöông Thieàn sö Anh ôû Phoå Chieáu Thaát Chaâu ñöôïc ñoä. Sö ñeán tham vaán Phaät Nhaõn. Moät hoâm, Sö nghe Phaät Nhaõn nhaéc caâu chuyeän “Huyeàn Sa chaïm ñeán ngoùn chaân”, lieàn ñaïi ngoä.

*

Sau khi Sö truï, thöôïng ñöôøng: Hoäi töùc lieàn hoäi ngoïc voán khoâng tyø, neáu noùi chaúng hoäi tai coái sanh hoa, thöû hoûi chín naêm xaây maët vaøo vaùch, sao baèng ñaïi hoäi nieâm hoa. Nam Minh (Sö) thöông xoùt theá aáy, cuõng laø thuaän gioù neùm caùt. Tham!

*

Sö thöôïng ñöôøng: Maây che ñaûnh nuùi traêm chim tieáng im, traêng aån ñaàm laïnh chaâu roàng töï choùi. Chính khi theá aáy lieàn ñöôïc keøo ñaù boãng nhieân ñaïi ngoä, ñoäng ñaù choùng vaäy thoâi taâm, hö khoâng môû mieäng laøm chöùng, khe baéc thaày ñaù gaät ñaàu, moïi ngöôøi thaûy ôû trong aáy nguû khoø, cöôøi cheát traâu saét Thieåm Phuû.

Sö thöôïng ñöôøng: Phaät noùi ba thöøa möôøi hai phaàn giaùo ñoán tieäm thieân vieân, ngöôøi si tröôùc maët chaúng ñöôïc noùi moäng. Toå sö taây sang chæ thaúng taâm ngöôøi thaáy taùnh thaønh Phaät, ngöôøi si tröôùc maët chaúng ñöôïc noùi moäng. Laâm Teá tam huyeàn, Vaân Moân tam cuù, Ñoäng Sôn nguõ vò, ngöôøi si tröôùc maët chaúng ñöôïc noùi moäng. Nam Minh (Sö) noùi theá aáy laïi khoûi bò ngöôøi kieåm traùch hay khoâng? Sôû dó coå nhaân noùi: ngöôøi maùy ñaù gioáng nhö oâng, cuõng bieát xöôùng baøi ca, oâng neáu gioáng ngöôøi ñaù, Tuyeát khuùc cuõng neân hoøa. Laïi coù hoøa Tuyeát khuùc hay chaêng? Neáu coù keâu laïi cuøng Laõo taêng röûa chaân.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Khaép thaân laø mieäng noùi ñöôïc phaân nöûa, khaép thaân laø maét duøng ñöôïc moät caây, choã duøng chaúng ñeán noùi coù dö, choã noùi khoâng ñeán duøng khoâng heát. Vì theá noùi: Ñang duøng khoâng noùi, ñang noùi khoâng duøng, duøng noùi ñoàng thôøi duøng noùi chaúng ñoàng thôøi. Caùc ngöôøi neáu coù nghó nghò, Taây Phong döôùi goùt chaân oâng.

*

Sö ñeán Quoác Thanh chuùng thænh thöôïng ñöôøng: Caâu cuõng caét yù cuõng caét, choã baët haøo baët ly nhö non nhö nuùi. Caâu cuõng ñeán yù cuõng ñeán, choã nhö non nhö nuùi baët haøo baët ly. Neáu chôït ñaåy ra moät loái, yù caâu ñeàu ñeán ñeàu chaúng ñeán, ñeàu caét ñeàu chaúng caét. Duø ñöôïc ngoaøi ba caâu baët lao quan, ngoaøi saùu caâu khoâng tieâu ñích. Chính khi theá aáy moät caâu laøm sao noùi? Nghieâng che ñoàng ñöôøng chaúng ñoàng daáu, cuøng nhau naém tay leân ñaøi cao.

*

Sö thöôïng ñöôøng nhaéc Trieäu Chaâu daïy chuùng noùi: Laõo taêng tröø ñi hai thôøi côm chaùo laø choã taïp duïng taâm. Sö baûo: Hoâm nay saùng thaùng saùu, cö só

ñaùnh troáng Tröôûng laõo ñaêng ñöôøng. Caû thaûy caùc ngöôi thaûy ñeán trong ñaây taïp duïng taâm.

Sö thöôïng ñöôøng nhaéc: “Taêng hoûi Vaân Moân: - Theá naøo laø caâu kinh ngöôøi? Vaân Moân ñaùp: - Vang.” Sö baûo: - Caâu Vaân Moân ñaùp vò Taêng naøy chaúng ñöôïc lieàn thoâi, laïi hoâ haøo côm chaùo ñeå hôïp bình sanh.

Sö thöôïng ñöôøng: Hoaøng Mai möa maïch thu haøn, theá aáy hoäi raát voâ ñoan, thôøi tieát nhaân duyeân nghóa Phaät taùnh, caû thaûy ñeàu laø ñaàu laâu khoâ.

Sö daïy chuùng nhaéc: “Hoøa thöôïng Cô hoûi Taêng: Thieàn laáy gì laøm nghóa? Chuùng haï ngöõ ñeàu khoâng hôïp lyù. Taêng thænh ích Hoøa thöôïng Cô. Hoøa thöôïng Cô thay raèng: Laáy cheâ bai laøm nghóa.” Sö baûo: Chö Phaät ba ñôøi laø cheâ bai, hai möôi taùm vò Toå ôû Taây Thieân laø cheâ bai, saùu vò Toå ôû Trung Hoa laø cheâ bai, Hoøa thöôïng khaép thieân haï laø cheâ bai, caùc ngöôøi laø cheâ bai, Sôn taêng laø cheâ bai, trong ñaây laïi coù ngöôøi chaúng cheâ bai hay khoâng? Baøn huyeàn noùi dieäu haø sa soá, ñaâu gioáng Song Phong cheâ ñöôïc gaàn.

Sö coù chuùt beänh, ñeä töû giaùo thoï Uoâng Coâng Kieàu ñeán thaêm. Sö ñem vieäc sau daën doø xong, ñeå keä raèng:

Bieát thì bieát baûn taâm mình,

Thaáy thì thaáy baûn taùnh mình,

Bieát ñöôïc baûn taâm baûn taùnh,

Chính laø toâng moân ñaïi beänh.

Hoâm sau, Sö taém goäi maëc y phuïc ngoài kieát giaø thò tòch.

* 55. THIEÀN SÖ MINH BIEÄN CHAÙNH ÑÖÔØNG

Ôû Ñaïo Traøng

Sö hoï Du queâ ôû boån quaän, thuôû nhoû thôø Thieàn sö Uaån ôû Baùo Boån ñeán ñöôïc thoï giôùi cuï tuùc. Sau Sö daïo ñi tham vaán caùc baäc toân tuùc, ñeán Taây Kinh ôû Thieáu Laâm nghe vò Taêng nhaéc Phaät Nhaõn duøng coå thi phaùt minh vua nöôùc Keá-taân cheùm Toân giaû Sö Töû raèng:

Ñaàu soâng Döông Töû, döông lieãu xuaân, Hoa döông buoàn cheát ngöôøi qua soâng. Moät tieáng saùo taây lìa traïm toái. Anh ñeán Tieâu Töông toâi ñeán Taàn.

Sö thaàm coù choã kheá hoäi. Sö lieàn tìm ñeán Long Moân xin vaøo thaát. Phaät Nhaõn hoûi: - Töø tröôùc Toå sö nhaân duyeân saùch vôû cho oâng hieåu ñöôïc.

Chôït ñöa naém tay hoûi: - Caùi naøy taïi sao goïi laø naém?

Sö toan ñaùp. Phaät Nhaõn buïm mieäng Sö noùi: - Chaúng ñöôïc khôûi ñaïo lyù. Khi aáy Sö choùng boû tri kieán.

Sau khi Sö truï, thöôïng ñöôøng: Beân mieäng coïp maïnh löôïm ñöôïc, treân ñaàu raén ñoäc an baøi, laïi chaúng ñoùng coïc dôøi thuyeàn, xoay ñaàu rieâng coù sanh nhai. Baø giaø bò ta khaùm phaù xong, trong vieän Ñaïi Bi coù laøng trai.

Sö thöôïng ñöôøng: Tònh nguõ nhaõn phuùn vaøng xuaân saéc chieàu, ñaéc nguõ löïc thoåi rôi hoa ñaøo bieác, duy chöùng môùi bieát khoù theå löôøng. Sö chao caây gaäy noùi: Moät maûnh, ngöôøi naøo ñöôïc truyeàn möôøi vaïn nhaø.

Sö thöôïng ñöôøng: Hoa nôû treân goø tô lieãu beân bôø, hoaøng anh ñieäu ñaøn thuùc daï, coû thôm vaøo caâu Taï coâng. Naøo haún nghe tieáng ngoä ñaïo thaáy saéc minh taâm. Chaúng nhöõng treân nöôùc tìm boït, ñaõ laø trong maét dính buïi. Sö vaïch ngöïc noùi: “ Caùc oâng haõy xem thaân saéc vaøng tía cuûa ta ñaây, ngaøy nay aét coøn ngaøy mai thì khoâng.” Gioáng nhö khoâng gioù noåi soùng, toaøn chaúng bieát hoå theïn. Haõy noùi vieäc ngaøy nay laø theá naøo? Kheùo keû meâ gaëp Ñaït-ma, chaúng bieát ai hieåu tieáp noái.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø Phaät?

Sö beøn khaûy moùng tay ba caùi. Taêng hoûi: - Noùi nín keït ly vi, theá naøo thoâng chaúng phaïm?

Sö ñaùp: - Thaân ngang ngoaøi tam giôùi, rieâng thoaùt tröôùc muoân cô.

Taêng hoûi: - Chæ nhö Phong Huyeät noùi “thöôøng nhôù Giang Nam trong thaùng ba, chaù coâ hoùt choán traêm hoa ngaùt”, laïi laø sao?

Sö ñaùp: - Noùi caùi gaõ chaúng naác cuïc aáy laøm gì?

Taêng hoûi: - Tre gaày gioù nam lay nheø nheï, traêm hoa ñaày ñaát nhaët töø töø.

Sö hoûi: - OÂng nhaèm choã naøo thaáy Phong Huyeät?

Taêng thöa: - Trong tai trong maét raát thích thuù.

Sö baûo: - Nghó löôøng khoâng giao thieäp.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø Phaät?

Sö ñaùp: - Khoâng cuûi löûa maïnh ñoát.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø Phaùp?

Sö ñaùp: - Ngheøo laøm trong daùng giaøu.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø Taêng?

Sö ñaùp: - Baø giaø baùn quaït tay che trôøi.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø laät cöôùc boàng cuûa Hoøa thöôïng?

Sö baûo: - Chaúng ñaùp thoaïi naøy.

Taêng hoûi: - Vì sao chaúng ñaùp?

Sö cöôøi to noùi: - Nuoát chaúng voâ möûa chaúng ra.

Ngaøy kî Phaät Nhaõn, Sö nieâm höông: Hoøa thöôïng Long Moân Xieån ñeà laïo ñaûo, chaúng tin Phaät phaùp dieät tröø thieàn ñaïo, ñaïp vôõ Tyø-loâ coång tieán leân, con meøo röûa maët töï noùùi toát. Moät caây höông traàm ñoát treân loø, keùo tay vaïch ngöïc luoáng saàu thaûm. Sö quô tay noùi: Thoâi buoàn thaûm! Sö laáy toïa cuï vaét leân vai laøm ngöôøi nöõ laïy, noùi: Chôù laï trong phoøng con daâu, phaïm ñeán ñaïi nhaân toát.

Sö laøm baøi taùn Ñaït-ma raêèng: “Tröôùc gaùc Thaêng Nguyeân boái roái, bôø ngoïn Laïc Döông traùi baøy, da tuûy truyeàn thaønh noùi caùn, chieác giaøy khoâng ñaâu choân vuøi, chaúng phaûi moät phen xöông laïnh buoát, ñaâu ñöôïc hoa mai ngaùt muøi thôm.”

Saép laâm chung, Sö ñaêng toøa caàm caây gaäy lia beân traùi moät caùi noùi: - Ba möôi hai töôùng khoâng töôùng naøy. Sö lia beân phaûi moät caùi noùi: - Taùm möôi veû ñeïp khoâng ñeïp naøy. Caây vieát Taêng Dao veõ chaêúng thaønh, Chí Coâng baøy ra coû khoâ. Sö laïi lia moät caùi nhìn ñaïi chuùng noùi: - Chôù aùo naõo, thaúng ñaây thöøa keá thoâi laïi thaûo. Sö xuoáng toøa veà phöông tröôïng, ngoài kieát giaø ngay thaúng thò tòch.

�

ÑÔØI THÖÙ MÖÔØI BAÛY SAU LUÏC TOÅ TOÂNG LAÂM TEÁ THÖÙ 13

A. NOÁI PHAÙP THIEÀN SÖ TOÂNG CAÛO ÑAÏI HUEÄ 94 VÒ:

1. Thieàn sö Di Quang Hoái Am Giaùo Trung Tuyeàn Chaâu 2. Thieàn sö Ñaïo Nhan Vaïn Am Ñoâng Laâm Giang Chaâu 3. Thieàn sö Ñaûnh Nhu Laïi Am Taây Thieàn Phöôùc Chaâu 4. Thieàn sö Thuû Tònh Thöû Am Taây Thieàn Phöôùc Chaâu 5. Thieàn sö Ñöùc Quang Phaät Chieáu Duïc Vöông

B. NOÁI PHAÙP THIEÀN SÖ THIEÄU LONG HOÅ KHÖU 1 VÒ:

1. Thieàn sö Ñaøm Hoa Öng Am Thieân Ñoàng Minh Chaâu

C. NOÁI PHAÙP THIEÀN SÖ PHAÙP THÔÙI PHAÄT TAÙNH 4 VÒ:

1. Thieàn sö Trung An Linh Nham Leã Chaâu

D. NOÁI PHAÙP THIEÀN SÖ AN DAÂN MAÄT AÁN 1 VÒ:

1. Thieàn sö Baûo AÁn Bieät Phong Caûnh Sôn

* 56. THIEÀN SÖ DI QUANG HOÁI AM

Ôû Giaùo Trung Tuyeàn Chaâu Sö hoï Lyù queâ ôû ñaát Maân. Thuôû nhoû Sö ít noùi cöôøi, nghe tieáng chuoâng khaùnh thì vui. Naêm möôøi laêm tuoåi, Sö theo Thieàn sö Vaên Hueä ôû U Nham xuaát gia, maø vaãn thích xem caùc saùch. Moät hoâm Sö töï traùch: Ñaõ caïo toùc maëc aùo nhuoäm phaûi heïn ngaøy trieät ngoä, haù say meâ saùch vôû theá tuïc sao? Sö beøn xuoáng nuùi ñeán yeát kieán Thieàn sö Vieân Ngoä ôû Vaân Cö. Keá Sö ñeán tham vaán Thieàn sö Töôøng ôû Hoaøng Baù, Thieàn sö Ngoä ôû Cao Am, nhöõng lôøi ñöông cô Sö ñeàu kheá hoäi. Do vuøng ñaát Hoaøi ñaát Sôû troäm cöôùp noåi leân, Sö trôû veà yeát kieán Phaät Taâm. Gaëp luùc Ñaïi Hueä nguï taïi Quaûng Nhôn, Sö lieàn theo haàu.

*

Ñaïi Hueä baûo: - OÂng ôû choã Phaät Taâm coù sôû ñaéc thöû keå moät hai xem?

Sö nhaéc: “Phaät Taâm thöôïng ñöôøng nieâm coâng aùn Phoå Hoùa noùi: - Phaät Taâm töùc chaúng vaäy, khi thaûy chaúng theá aáy thì theá naøo? Ngay xöông soáng lieàn ñaùnh, töø ñaây khaép theá giôùi phaân thaân.”

Ñaïi Hueä hoûi: - YÙ oâng theá naøo?

Sö thöa: - Con khoâng nhaän caâu chuù cöôùc ôû sau.

Ñaïi Hueä baûo: - Ñaây chính laø laáy beänh laøm phaùp.

Sö quaû quyeát khoâng tin hôïp yù. Ñaïi Hueä baûo: - OÂng chæ doø tìm xem.

Sö troïn cho laø chaúng ñuùng. Traûi qua moät tuaàn, Sö nhaân cheùp lôøi nieâm cuûa Thieàn sö Tín ôû Haûi AÁn: “tieáng saám theânh thang haït möa toaøn khoâng”, lieàn heát keït, chaïy ñeán trình vôùi Ñaïi Hueä, Ñaïi Hueä nhaéc Ñaïo Giaû yeát kieán Lang Nha, lôøi Huyeàn Sa “chöa trieät” hoûi Sö. Sö ñaùp xong. Ñaïi Hueä cöôøi noùi: - Tuy tieán ñöôïc moät böôùc chæ laø chaúng dính sôû taïi, nhö ngöôøi chaët caây ngay döôùi goác chaët moät buùa thì maïng caên ñeàu döùt. OÂng nhaèm treân caønh maø chaët laøm sao ñoaïn ñöôïc maïng caên? Ngaøy nay caùc nôi noùi Thieàn aøo aøo, choã thaáy nhö theá, naøo coù ích gì? Chaùnh truyeàn cuûa Döông Kyø chæ ba boán ngöôøi maø thoâi.

Sö noåi töùc ra ñi. Hoâm khaùc, Ñaïi Hueä hoûi: - OÂng laïi nghi chaêng?

Sö thöa: - Khoâng theå nghi.

Ñaïi Hueä baûo: - Chæ nhö coå nhaân khi thaáy nhau chöa môû mieäng ñaõ bieát hö thaät, hoaëc nghe lôøi kia lieàn bieát saâu caïn, lyù naøy theá naøo?

Sö hoaûng hoát xuaát moà hoâi, naøo bieát choã ñeán. Ñaïi Hueä daïy nghieân cöùu “höõu cuù voâ cuù”. Ñaïi Hueä sang am Vaân Moân, Sö theo haàu. Moät hoâm Sö hoûi: - Con ñeán trong ñaây khoâng theå ñöôïc trieät, beänh taïi choã naøo?

Ñaïi Hueä baûo: - Beänh cuûa oâng raát naëng theá y boù tay. Sao vaäy? Coù ngöôøi cheát roài soáng chaúng ñöôïc, nay oâng soáng roài chöa töøng cheát, coát ñeán choã ñaát an laïc phaûi laø moät phen cheát soáng laïi môùi ñöôïc.

Sö nghi tình caøng saâu. Sau Sö vaøo thaát, Ñaïi Hueä hoûi: - AÊn chaùo xong röûa baùt boàn roài, deïp heát thuoác kî noùi ra moät caâu?

Sö thöa: - Vôõ naùt.

Ñaïi Hueä chænh thaân heùt noùi: - OÂng laïi noùi thieàn.

Sö lieàn ñaïi ngoä. Ñaïi Hueä ñaùnh troáng baûo chuùng: - “Loâng ruøa naém ñöôïc cöôøi hi hi, moät doäng môû toang muoân truøng vì thoûa maõn bình sanh ôû khi aáy, ai raèng ngaøn daëm löøa toâi ñi.”

Sö cuõng laøm keä trình:

Moät taùt ñöông cô saám giaän roáng, Hoaûng hoát Tu-di aån Baéc Ñaåu,

Nöôùc daäy meânh moâng soùng ngaäp trôøi Naém ñöôïc loã muõi maát ñi mieäng.

Sau Sö truï, thöôïng ñöôøng: Caâu coù caâu khoâng nhö bìm töïa caây, buoâng si laøm gì? Ñeán khi caây ngaõ bìm khoâ, caâu veà choã naøo? Bieát roõ moïi ngöôøi caùc oâng chôït baøn choùt muõi chaúng ñeán. Vì sao nhö theá? Chæ vì roõ raøng laém trôû thaønh choã ñöôïc chaäm.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Moäng huyeãn khoâng hoa nhoïc gì naém baét, ñöôïc maát phaûi quaáy moät luùc buoâng heát. Sö neùm phaát töû noùi: Ngaøy nay Sôn taêng ñaõ laø buoâng heát roài vaäy. Moïi ngöôøi caùc oâng laïi laø sao? Laïi baûo: Thò giaû löôïm caây phaát töû!

Taêng hoûi: - Vaên-thuø vì sao khieán ngöôøi nöõ xuaát ñònh khoâng ñöôïc?

Sö ñaùp: - Ngaøy nay Sôn taêng nhoïc.

Taêng hoûi: - Voõng Minh vì sao laïi khieán xuaát ñöôïc?

Sö ñaùp: - Khieán ngöôøi nghi ñeán.

Taêng thöa: - Theá aáy thì vaïch ra Hoa Nhaïc ngaøn ngoïn ñeïp, tuoân xuoáng Hoaøng Haø moät maïch trong.

Sö ñaùp: - Maëc tình suy tính.

* 57. THIEÀN SÖ ÑAÏO NHAN VAÏN AM

Ôû Ñoâng Laâm Sö hoï Tieân, queâ ôû Ñoàng Xuyeân. Sö tham vaán Vieân Ngoä ñaõ laâu coù chuùt tænh, Vieân Ngoä trôû veà Thuïc daën nöông vôùi Ñaïi Hueä vaø bieân thô cho Ñaïi Hueä raèng: Nhan Xuyeân maøu veõ ñaõ xong, chæ thieáu ñieåm maét tai, ngaøy sau noái tieáp laâu chöa theå löôøng. Ñaïi Hueä ôû Vaân Moân vaø Döông Töï, Sö ñeàu theo ñoù, sôùm chieàu thöa hoûi môùi ñöôïc ñaïi ngoä.

Sö thöôïng ñöôøng: Moät laù ruïng thieân haï thu, moät buïi daáy ñaïi ñòa thaâu, OÂ Saøo thoåi loâng vaûi, lieàn coù ngöôøi ñöôïc ngoä. Thôøi nay hoïc giaû vì sao laïi chaúng bieát töï kyû. Sö im laëng giaây laâu noùi: - Chôù laàm quaùi ngöôøi laø toát.

Sö thöôïng ñöôøng: Muoán bieát taâm chö Phaät, chæ nhaèm trong taâm haønh chuùng sanh bieát laáy. Muoán bieát taùnh thöôøng truï chaúng ñieâu taøn, chæ nhaèm choã

thieân bieán cuûa vaïn vaät hoäi laáy. Laïi bieát ñöôïc chaêng? Muoán ñöôïc chaúng chieâu nghieäp voâ giaùn, chôù baùng Nhö Lai chaùnh phaùp luaân.

*

Sö thöôïng ñöôøng: “Choã bieát moïi ngöôøi Löông Toaïi thaûy bieát, choã bieát Löông Toaïi moïi ngöôøi chaúng bieát.” Theá naøo laø choã bieát cuûa Löông Toaïi? Sö noùi: - Chim coàng coïc noùi coø.

Sö thöôïng ñöôøng: Giöõa ñoâng laïnh laém ba coõi khoâng an, ngöôøi giaøu vui thích keû ngheøo cô haøn, chaúng bieát huyeàn chæ laàm nhaän caân baøn. Sao vaäy? Ñaàu traâu ñeå treân ñuoâi, Baéc Ñaåu höôùng Nam xem.

Sö thöôïng ñöôøng: Cöûa coång Vieân Thoâng chöõ baùt ( ) ñaõ môû, neáu laø töø cöûa vaøo ñöôïc chaúng neân cuøng noùi, phaûi laø vaøo ñöôïc cöûa khoâng cöûa, môùi ñaùng ngoài trong nhaø kín. Vì theá noùi: Chö Phaät ba ñôøi quaù khöù cöûa ñaây ñaõ thaønh töïu, chö Boà-taùt hieän taïi nay moãi vò vaøo Vieân minh, ngöôøi tham hoïc vò lai neân y phaùp nhö theá. Chö thaùnh töø tröôùc may coù moân phong roäng lôùn nhö theá, chaúng kham noái tieáp, cam töï queâ muøa boû ñi. Xuyeân qua töôøng vaùch vaãn chaúng tröôïng phu. Daùm hoûi ñaïi chuùng, cöûa khoâng cöûa laøm sao maø vaøo? Sö im laëng giaây laâu noùi: Chaúng rieâng Quan Theá AÂm, toâi cuõng töø trong chöùng.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Naêm qua sau haøn thöïc, naêm nay tröôùc haøn thöïc, ngaøy ngaøy laø ngaøy toát, chaúng phaûi chaùnh trung thieân.

Sö thöôïng ñöôøng: Nhaø khaùch ôû löu lieân, gia höông tòch chieáu beân, theàm treo thaùng ba möa, nöôùc rôi hai hoà sen. Vaïc ræ ñoát ñeøn traûn, caây sanh khoùi ñaày beáp, ñaõ queân nghó nam baéc, vaøo trong troïn Bình Xuyeân.

Taêng hoûi: - Thoaïi Höông Nghieâm leo leân caây yù nghóa theá naøo?

Sö ñaùp: - Taû chaúng thaønh veõ chaúng ñöôïc.

Taêng hoûi: - Lyù Laêng tuy tay kheùo taïi sao rôi vaøo Phieân?

Sö ñaùp: - Ñi laïi choã naøo?

Taêng hoûi: - Theá naøo laø Phaät?

Sö ñaùp: - OÂng laø tröôùc tieân.

Taêng laïi gaàn noùi: - Daï! Daï!

Sö noùi: - AÙo loùt khoâng troân, quaàn ñuøi khoâng mieäng.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø Phaät?

Sö ñaùp: - Hoøa thöôïng Chí Coâng.

Taêng thöa: - Hoïc nhaân hoûi Phaät taïi sao ñaùp Hoøa thöôïng Chí Coâng?

Sö noùi: - Chí Coâng chaúng phaûi Hoøa thöôïng Gian.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø Phaùp?

Sö ñaùp: - Luïa vaøng, treû, ñaøn baø, chaùu ngoaïi, döa muoái, caùi coái.

Taêng hoûi: - AÁy laø chöông cuù gì?

Sö ñaùp: - Lôøi hay tuyeät dieäu.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø Taêng?

Sö ñaùp: - Treân thuyeàn caâu Taï Tam Lang.

Taêng thöa: - Sao khoâng noùi thaúng?

Sö ñaùp: - Hoøa thöôïng Huyeàn Sa.

Taêng thöa: - Tam Baûo ñaõ nhôø Thaày chæ daïy, höôùng thöôïng toâng thöøa vieäc theá naøo?

Sö ñaùp: - Vöông Kieàu giaû tieân ñöôïc tieân.

Taêng cöôøi to: - Haû! Haû!

Sö beøn goõ raêng.

* 58. THIEÀN SÖ ÑAÛNH NHU LAÏI AM

Ôû Taây Thieàn Sö con nhaø hoï Laâm taïi boån quaän, thuôû nhoû thi ñoã Tieán só noåi tieáng. Naêm hai möôi laêm tuoåi, Sö nhaân ñoïc kinh Di Giaùo, chôït noùi: Bao laâu mong ñoäi muõ nhaø Nho laø laàm. Sö toan boû nhaø, meï Sö ngaên khoâng cho, laáy côù gaàn tôùi ngaøy laøm leã thaønh hoân. Sö beøn cöï tuyeät noùi: - “Ñaøo töôi haïnh ñoû ñoàng thôøi giao gôûi gioù xuaân, truùc bieác hoa vaøng ñaây haèng laøm baïn ñaïo.” Sö theo Thieàn sö Laïc ôû Baûo Thoï laøm Tyø-kheo.

Sau Sö du phöông nôi Hoà, Töông khaép tham caùc baäc danh tuùc phaùp khoâng coù vò khaùc. Sö veà queâ caát am ôû Döõu Phong toät treân ñaûnh, khoâng xuoáng nuùi ba naêm. Thieàn sö Taøi Phaät Taâm loâi Sö ra laøm Thuû chuùng ôû chuøa Ñaïi Thöøa. Khi aáy Ñaïi Hueä caát am ôû Döông Töï. Baïn Sö laø Di Quang gôûi thô cho Sö noùi: - Am chuû thuû ñoaïn cuøng chö phöông coù khaùc, môøi ñeán thôøi gian ngaén xem sao? Sö chaúng ñaùp. Di Quang laäp keá môøi Sö ñeán thoï trai. Sö ñeán phoù trai, gaëp Ñaïi

Hueä vì caùc ñoà chuùng vaøo thaát. Sö cuõng tuøy hæ theo. Ñaïi Hueä nhaéc “Taêng hoûi Maõ Toå: theá naøo laø Phaät, Maõ Toå ñaùp: töùc taâm laø Phaät”, laø theá naøo?

Sö lieàn haï ngöõ. Ñaïi Hueä maéng: - Kieán giaûi oâng nhö theá daùm doái vì ngöôøi laøm thaày, ñaùnh troáng phoå thuyeát bôùi bình sanh kia, traân troïng ñöôïc choã ñaéc löïc, baøy laøm taø giaûi.

Sö leä traøn ñoâi maù chaúng daùm nhìn ai.

Sö laëng thinh nghó: Choã sôû ñaéc cuûa ta ñaõ laø choã bò cheâ bai, yeáu chæ Taây sang chaúng truyeàn haù döøng ñaây ö? Sö beøn haï taâm vaøo haøng ñeä töû.

Moät hoâm, Ñaïi Hueä hoûi: - Trong chaúng phoùng ra, ngoaøi chaúng phoùng vaøo, chính khi aáy laøm sao?

Sö toan môû mieäng, bò Ñaïi Hueä caàm truùc beà nhaèm xöông soáng ñaäp luoân ba caùi. Sö khi ñoù ñaïi ngoä, gaèn gioïng thöa: - Hoøa thöôïng ñaõ nhieàu roài.

Ñaïi Hueä ñaùnh theâm moät caây nöõa, Sö ñaûnh leã. Ñaïi Hueä cöôøi noùi: - Ngaøy nay môùi bieát toâi chaúng doái oâng. Beøn aán chöùng baèng keä:

Ñaûnh moân ñöùng keà Ma-heâ nhaõn, Khuyûu tay xieân treo ñoaït maïng phuø, Muø maát maét, coåi maát phuø, Trieäu Chaâu vaùch ñoâng maùng hoà loâ.

Khi aáy danh Sö vang doäi caû tuøng laâm.

Sö thöôïng ñöôøng: YÙ trong caâu caâu trong yù, Tu-di cao voùt nôi soâng to; caâu caét yù yù caét caâu, lieät só phaùt nôi muõi teân cuoàng. Maëc tình raêng nhö caây kieám beùn mieäng tôï chaäu maùu, luoáng trình lôøi nhoïn roãng baøy yù khí. Vì theá, Tònh Danh ngaäm mieäng sôùm dính nhieàu lôøi, ñöùc Phaät ñoùng cöûa ôû Ma-kieät ñaõ baøy gia xöù. Ngoaøi ra laõo giaø Ngoõa Quan, Ñaïi sö Nham Ñaàu, nhaèm treân ñaûnh Döõu Phong xua gioù voã soùng quen ñuøa thaàn bieán, döôùi goùt chaân neân cho ba möôi gaäy. Haõy noùi loãi taïi choã naøo? Sö im laëng giaây laâu noùi: Cô quan chaúng phaûi Haøn Quang taïo, chôù ñem hoâng ngöïc ñoái thaûnh thôi.

Sö thöôïng ñöôøng: Laïi OÂng löôøi trong löôøi, raát löôøi löôøi noùi thieàn, cuõng chaúng troïng töï kyû, cuõng khoâng troïng tieân hieàn, laïi naøo quaûn naøy ñaát, laïi naøo quaûn naøy trôøi, ngoaïi vaät thaûnh thôi khoâng moät vieäc, trôøi leân ba saøo vaãn nguû ngon.

Sö thöôïng ñöôøng nhaéc: “Taêng hoûi Trieäu Chaâu: - Theá naøo laø lôøi coå nhaân? Trieäu Chaâu ñaùp: - Laéng nghe! Laéng nghe!” Sö baûo: - Laéng nghe thì chaúng khoâng, toái kî goïi chuoâng laø gheø.

Sö ôû trong thaát hoûi vò Taêng: - Muoân phaùp veà moät, moät veà choã naøo?

Taêng ñaùp: - Trong nöôùc Taân La.

Sö noùi: - Ta ôû Thanh Chaâu deät moät voùc vaûi boá naëng baûy caân gheâ!

Taêng thöa: - Ngaøy nay thaân thaáy Trieäu Chaâu.

Sö hoûi: - Ñaàu tröôùc thaáy hay ñaàu sau thaáy?

Taêng laøm theá cheû traùn.

Sö hoûi: - Thöôïng toïa ngöôøi xöù naøo?

Taêng thöa: - Giang Taây.

Sö hoûi: - Taïi sao laïi ñeán trong ñaây nhaän thua cuoäc?

Taêng suy nghó. Sö lieàn ñaùnh.

* 59. THIEÀN SÖ THUÛ TÒNH THÖÛ AM

Ôû Taây Thieàn Sö ngöôøi boån chaâu. Sau khi ñaïi ngoä nôi Ñaïi Hueä, Sö truï trì thöôïng ñöôøng: Baøn huyeàn noùi dieäu neùm phaân neùm nöôùc tieåu, duøng ñaùnh duøng heùt ñem muoái duøng khaùt, laäp chuû laäp khaùch xeù naùt toâng thöøa, maëc duø thaûy chaúng theá aáy, laïi laø ngoài trong hang quæ, ñeán trong ñaây Sôn taêng ñaõ laø ñaùnh troáng lui. Haõy noùi caùc ngöôi bình thöôøng taâm böïc boäi mieäng aám öùc neân laø sao? Chôù ñem nhaøn hoïc giaûi, choân vuøi taâm Toå sö.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Neáu chæ rieâng saùng töï kyû chaúng ngoä tröôùc maét, ngöôøi naøy coù maét khoâng chaân. Neáu chæ rieâng ngoä tröôùc maét chaúng saùng töï kyû, ngöôøi naøy coù chaân khoâng maét. Haún ñöôïc maét chaân giuùp nhau, nhö xe hai baùnh nhö chim hai caùnh, chính kheùo khaùm qua roài.

Sö thöôïng ñöôøng: Chín möôi ngaøy trong haï haàm haàm noùng böùc ngöôøi goã moà hoâi chaûy chaúng döøng, ñeâm qua moät traän möa lieàn maùt. Chôù baûo Sôn taêng chaúng noùi. Sö caàm phaát töû goõ giöôøng thieàn moät caùi xuoáng toøa.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Ñaïo laø ñaïo thöôøng, taâm laø taâm thöôøng, moïi ngöôøi caùc oâng nghe Sôn taêng noùi theá aáy, lieàn noùi toâi hoäi vaäy. Thaùng ñuû laø ba möôi ngaøy, thaùng thieáu hai möôi chín ngaøy, treân ñaàu laø trôøi döôùi chaân laø ñaát, trong loã tai

nghe tieáng trong loã muõi thôû hôi. Baát chôït nöôùc boán bieån caû ôû treân ñaàu caùc oâng, raén ñoäc moå con maét oâng, caù toâm chun vaøo loã muõi oâng, laïi laøm sao?

*

Sö thöôïng ñöôøng: Ngöôøi gioûi ñaáu chaúng ñoaùi caùi ñaàu, ngöôøi gioûi chieán aét ñöôïc coâng kia, coâng kia ñaõ ñöôïc ngoài xem thaùi bình, thaùi bình ñaõ ñeán naèm nguû chaúng lo, chaúng caàm kieám ba thöôùc, thoâi ñuøa moät tröông cung, ngöïa veà ôû trôøi Hoa Sôn, traâu thaû ôû ñoàng Ñaøo Laâm, gioù phaûi thôøi möa phaûi thôøi, ngö phuû ca laõo tieàu muùa. Tuy nhieân nhö theá vua Nghieâu, Thuaán vaãn coøn giaùo hoùa, ñaâu baèng caøn khoân thaâu chaúng ñöôïc, Nghieâu, Thuaán chaúng bieát teân, caû nhaø chaúng quaûn vieäc höng vong, chæ thích hoøa maây chieám ñoäng ñình.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Ngaäm laáy mieäng luoân luoân noùi, caét maát löôõi khoâng thoâi nghæ, khoâng thoâi nghæ raát kyø tuyeät, raát kyø tuyeät buïi trong maét. Ñaõ laø kyø tuyeät vì sao laïi thaønh buïi trong maét? Lieãu lieãu lieãu thôøi khoâng theå lieãu, huyeàn huyeàn huyeàn xöù cuõng neân cheâ.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Treân ñaàu Phaät Toå coù ñaïi loä phaùt thieân, chöa thaáu cöûa sanh töû, laøm sao daùm tieán böôùc? Chaúng tieán böôùc, ñaïi thieân khoâng che chôû, moät caâu baët noùi baøn, Na Tra caàm coät saét.

*

Ngaøy khai ñöôøng, nieâm höông xong, Sö leân toøa. Hoøa thöôïng Nam Ñöôøng baïch chuøy raèng: - Phaùp hoäi chuùng long töôïng neân quaùn ñeä nhaát nghóa. Sö theo tieáng lieàn heùt noùi: - Ñaây laø nghóa thöù maáy? Tieân ñöùc cöûu tham ñaõ roõ manh moái, haäu hoïc coù ghi chaúng ngaïi thöa hoûi.

Taêng hoûi: - “A-nan hoûi Ca-dieáp: - Theá Toân ngoaøi truyeàn y Kim Lan coøn rieâng truyeàn vaät gì? Ca-dieáp goïi: - A-nan! A-nan öùng thanh: - Daï!” Chöa bieát yù naøy theá naøo?

Sö ñaùp: - Toái kî ñoäng ñeán.

Taêng thöa: - Chæ nhö Ca-dieáp noùi: coät phöôùn tröôùc chuøa ngaõ, laïi laø sao?

Sö ñaùp: - Traâu ñaù ngang ñöôøng xöa.

Taêng hoûi: - Nhö Hoøa thöôïng ôû choã Phaät Nhaät laïi coù tin töùc naøy hay khoâng?

Sö ñaùp: - Khoâng coù tin töùc naøy.

Taêng thöa: - Naøo gioáng Ñònh Quang Kim Ñòa ñöa tay ngoaét, Trí Giaû Giang Laêng thaàm gaät ñaàu.

Sö ñaùp: - Chôù ñem caïnh saân baù, khinh saùnh beân ñöôøng tuøng.

Taêng leã baùi. Sö beøn baûo: - Ñònh Quang Kim Ñòa ñöa tay ngoaét, Trí Giaû Giang Laêng thaàm gaät ñaàu, ñaõ laø maây traéng ngaøn muoân daëm, ñaâu kham nôi aáy chaúng bieát thoâi. Daàu cho nôi aáy bieát thoâi, moät tröôøng lan tòch chaúng ít. Laïi coù kieåm ñieåm ñöôïc thaáu hay chaêng? Neáu khoâng ngaøy nay Sôn taêng maát lôïi.

*

Taêng hoûi: - Phaät Phaät trao tay Toå Toåâ truyeàn nhau, chöa bieát truyeàn caùi gì?

Sö ñaùp: - Choùng leã ba laïy.

Taêng hoûi: - Chaúng baøy taác kieám thænh Thaày thaáy nhau?

Sö ñaùp: - Gaëp maïnh thì yeáu.

Taêng hoûi: - Ñaâu ñöôïc mai binh taùc chieán.

Sö ñaùp: - Chæ vì Xaø-leâ taác kieám chaúng baøy.

Taêng thöa: - Chöa bieát höôùng thöôïng laïi coù vieäc hay khoâng?

Sö ñaùp: - Coù.

Taêng hoûi: - Theá naøo laø vieäc höôùng thöôïng?

Sö ñaùp: - Baïi töôùng chaúng cheùm.

Taêng hoûi: - Tröôùc nhaø coå Phaät ngöôøi naøo ñeán tröôùc?

Sö ñaùp: - OÂng giaø khoâng maét trong thoân.

Taêng hoûi: - Chöa bieát laøm sao thuù höôùng?

Sö ñaùp: - Caây gaäy töùc laät vaùc ngang.

* 60. THIEÀN SÖ ÑÖÙC QUANG PHAÄT CHIEÁU

Ôû Duïc Vöông Sö con nhaø hoï Baønh queâ ôû Laâm Giang. Ñang tuoåi ñi hoïc. Sö beøn theo Thieàn sö Kieát ôû chuøa Quang Hoùa Ñoâng Sôn taïi baûn quaän xuaát gia. Moät hoâm, Sö vaøo thaát, Kieát hoûi: - Chaúng phaûi taâm chaúng phaûi Phaät chaúng phaûi vaät laø caùi gì? Sö môø mòt, thaønh nghi suoát ñeâm khoâng nguû. Hoâm sau ñeán phöông tröôïng thöa hoûi: - Hoâm qua nhôø Hoøa thöôïng buoâng lôøi hoûi, ñaõ chaúng phaûi taâm laïi chaúng

phaûi Phaät, laïi chaúng phaûi vaät, cöùu kính laø caùi gì? Mong Hoøa thöôïng töø bi chæ daïy.

Kieát nghieâm saéc maët heùt moät tieáng noùi: - Sa-di naøy laïi caàn ta vì oâng chuù cöôùc.

Lieàn caàm gaäy nhaèm löng ñaùnh ñuoåi ra. Sö nôi ñaây coù tænh. Sau Sö yeát kieán Thieàn sö Quaû Nguyeät Am, Thieàn sö Hoa Öng Am, Thieàn sö Chaán Baùch Tröôïng troïn chaúng töï nhaän.

Ñaïi Hueä vöøa nhaän Duïc Vöông anh taøi boán bieån ñeàu nhoùm hoïp, Sö cuõng ñeán ñaây. Ñaïi Hueä ôû trong thaát hoûi Sö: - Keâu laø thanh tre (truùc beà) thì chaïm, khoâng keâu thanh tre (truùc beà) laø traùi, chaúng ñöôïc haï ngöõ chaúng ñöôïc khoâng lôøi. Sö nghó ñaùp. Ñaïi Hueä lieàn ñaùnh. Sö hoaùt nhieân ñaïi ngoä, sôû ñaéc töø tröôùc ngoùi beå baêng tieâu.

Ban ñaàu Sö truï chuøa Quang Hieáu ôû Thieàu Chaâu. Coù vò Taêng hoûi: - Theânh thang trong traàn laøm sao bieän chuû?

Sö ñaùp: - Khaên quaán treân ñaàu choùt thaùp nhoïn.

Sö thöôïng ñöôøng: Laâm Teá ba phen aên gaäy ñau, ngay lôøi noùi cuûa Ñaïi Ngu lieàn bieát trôû veà. Höng Hoùa nôi ñaàu gaäy Ñaïi Giaùc roõ ñöôïc yù chæ Hoaøng Baù. Neáu nghó gaäy hoäi thì vaøo ñòa nguïc nhanh nhö teân baén. Neáu chaúng nghó gaäy hoäi vaøo ñòa nguïc nhanh nhö teân baén. Trong chuùng thöông löôïng thaûy noùi: Loøng son maûnh maûnh aân lôùn khoù ñeàn. Thaûy laø tình thöùc suy tính chöa ra khoûi aám giôùi. Vaû nhö Laâm Teá ngoä roài, laø ñöôïc söùc Hoaøng Baù, laø ñöôïc söùc Ñaïi Ngu? Neáu thaáy ñöôïc, nhaän oâng ñaûnh moân coù chaùnh nhaõn sau khuyûu tay coù phuø linh. Neáu chöa ñöôïc vaäy, Hoàng Phöôùc laïi vì caùc oâng thoâng caùi tin töùc. Tröôïng phu khí vuõ xoâng ngöu ñaåu, moät ñaïp hoàng moân hai cöûa toang.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Baûy tay taùm chaân ba ñaàu hai maét, tai laéng chaúng nghe, maét nhìn chaúng thaáy, khoå vui thuaän nghòch nhoài thaønh moät maûnh. Haõy noùi laø caùi gì? Treân ñöôøng raén cheát thoâi chôù gieát, gioû tre khoâng ñaùy boû mang veà.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Nghe tieáng ngoä ñaïo rôi hai rôi ba, thaáy saéc saùng taâm laàm baûy laàm taùm, sanh cô moät loái vaãn ôû giöõa ñöôøng. Haõy noùi thoaùt loàng Kim Cang nuoát gai laät laø ngöôøi naøo? AÙo tôi khoaùc ñöùng Thieân Phong ngoaïi, daãn nöôùc töôùi rau Nguõ Laõo tieàu.

*

Nhöõng ngaøy Sö truï Linh AÅn, Hoaøng ñeá Hieáu Toâng thöôøng vôøi vaøo cung hoûi ñaïo, löu ôû laïi trong noäi Quaùn ñöôøng ñoái ñaùp coøn ghi ñuû trong Ngöõ luïc.

Sau Sö tòch thaùp toaøn thaân taïi Ñoâng Am ôû Tö Phong.

* 61. THIEÀN SÖ ÑAØM HOA ÖNG AM

Ôû Thieân Ñoàng Sö con nhaø hoï Giang queâ ôû Ngaïc Chaâu. Sö sanh ra coù veû kyø ñaëc, naêm möôøi baûy tuoåi xuaát gia taïi chuøa Ñoâng Thieàn. Ban ñaàu nöông Thieàn sö Toaïi Thuûy Am neám ñöôïc chuùt ít phaùp vò. Sö daïo khaép caùc nôi cuøng chö laõo tuùc kích döông ñeàu ñöôïc kheá hôïp. Sö ñeán Vaân Cö ñaûnh leã Thieàn sö Vieân Ngoä, Vieân Ngoä moät phen thaáy heát loøng thuùc tieán. Vieân Ngoä veà Thuïc chæ Sö yeát kieán Chöông Giaùo (Thieäu Long). Chöông Giaùo dôøi veà Hoå Khöu, Sö theo haàu, chöa ñöôïc nöûa naêm lieàn choùng roõ ñaïi söï.

*

Sö ñeán yeát kieán Thöû Am ñöôïc phaân toøa giaùo hoùa ôû Lieân Vaân. Sö khai phaùp ôû Dieäu Nghieâm. Sau Sö dôøi ñeán caùc ngoâi danh saùt. Ngaøy Sö truï ôû Qui Toâng, Ñaïi Hueä ñang ôû Mai Döông. Coù vò Taêng ñem lôøi daïy chuùng cuûa Sö ñeán Ñaïi Hueä. Ñaïi Hueä xem qua heát lôøi khen ngôïi. Sau laïi duøng keä gôûi Sö:

Ngoài ñoaïn kim luaân ñeä nhaát phong, Ngaøn yeâu traêm quaùi thaûy tieàm tung, Naêm veà laïi ñöôïc chaân tieâu töùc, Thöa baûo Döông Kyø chaùnh maïch thoâng.

Sö thöôïng ñöôøng: Chín naêm xaây maët vaøo vaùch, hoaïi heát chaùu con ôû Ñoâng ñoä; chieác giaøy veà Taây, cuøn luït oâng giaø maët vaøng. Sö caàm gaäy veõ moät vaïch noùi: Traâu ñaù ngang ñöôøng xöa, moät ngöïa sanh ba coïp.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Laõo Ñöùc Chöông muø troïc, töø nay khoâng muøi vò, naém ñöôïc mieäng maát ñi muõi, canh ba hai tieáng xöôùng nhòp ca, voâ côù giöït mình Phaïm Vöông nguû. Sö heùt moät heùt noùi:- Toâi ñi trong coû hoang, oâng laïi vaøo thoân saâu.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Laâm Teá khi ôû choã Hoaøng Baù, yù chæ ba phen aên gaäy, moïi ngöôøi caùc oâng laïi xem ñöôïc thaáu hay chöa? Duø cho moät phen caén lieàn ñöùt,

cuõng chöa laø keû ñaïi tröôïng phu. Chö Phaät ba ñôøi mieäng treo treân vaùch, caùc Hoøa thöôïng giaø trong thieân haï laáy caùi gì aên côm?

*

Sö thöôïng ñöôøng: Ngaøy möôøi laêm veà tröôùc soâng daøi thuyeàn cao, ngaøy möôøi laêm veà sau ñaát nhieàu Phaät lôùn, chính ngay ngaøy möôøi laêm, caù lyù ngö ôû bieån Ñoâng ñaùnh moät gaäy möa nhö caàm tón maø ñoå, haún ñöôïc taát caû chuùng sanh trong tam thieân ñaïi thieân theá giôùi thaûy ñeàu hoan hæ noùi raèng: - Ñaùnh moät gaäy naøy, quaû laø hôïp thôøi hôïp tieát. Baùo AÂn (Sö) khaép thaân nhaûy nhoùt, beøn laøm moät baøi thi thuaät töông tôï cho ñaïi chuùng nghe:

Chuoàn chuoàn thaät laø ñeïp chuoàn chuoàn, Bay ñeán bay ñi chaúng töøng ngöøng, Bò ta baét ñöôïc ngaét hai caùnh, Gioáng heät caây ñinh saét khaù to.

Sö thöôïng ñöôøng: Neáu khôûi moät caâu thöông löôïng, aên chaùo ai maø chaúng hieåu. Chaúng khôûi moät caâu thöông löôïng, coân truøng trong haàm phaån cöôøi cheát Xaø-leâ. Sö caàm caây gaäy leân noùi: - Caây gaäy toäi phaïm ñaày trôøi, ñaøy ñeán hai ngoïn nuùi Thieát Vi. Haõy noùi Tieán Phöôùc (Sö) laïi coù loãi hay khoâng? Sö lia caây gaäy noùi: - Chaäm heát moät khaéc.

Sö thöôïng ñöôøng: Saùng chaúng thaáy toái toái chaúng thaáy saùng, saùng toái hai queân khoâng khaùc oâng thaày taàm thöôøng. Daõ can keâu sö töû roáng, sö töû roáng daõ can keâu, ba nhaø trong thoân xaáu, con khæ giaù Taêng thaäp boäi, haït chaâu Minh Nguyeät döôùi haøm Ly Long, giaù trò chaúng baèng moät ñoàng. Neáu laøm loã muõi Thieàn taêng, choã naøo ñöôïc ñaây. Sau ba möôi naêm muùa tay vaïch ngöïc chöa laø khoå sôû.

Sö thöôïng ñöôøng: Thôï kheùo chöa ra ngoïc ñaù chaúng phaân, khoâng ngöôøi kheùo loïc, vaøng caùt laãn loän. Duø cho khoâng thaày töï ngoä, nhaèm döôùi cöûa Thieân Ñoàng (Sö) chính neân saùng ñaùnh ba ngaøn chieàu ñaùnh taùm traêm. Sö caàm caây gaäy leân noùi: - Goïi laø caây gaäy ngoïc ñaù chaúng phaân, chaúng goïi laø caây gaäy vaøng caùt laãn loän. Khoaûng kia moät caùi nöûa caùi kheùo raønh manh moái, môùi ñaùng böôùc thaúng treân khoâng. Neáu chöa nhö theá, Sö lia caây gaäy noùi: - Ñeå maét xem gaáp.

Taêng hoûi: - “Baø giaø hoûi Nham Ñaàu: Trình cheøo muùa nhòp thì chaúng hoûi, haõy noùi ñöùa beù trong tay baø töø choã naøo ñöôïc? Nham Ñaàu goõ maïn thuyeàn ba caùi.” YÙ chæ theá naøo?

Sö ñaùp: - Ñun gaïch ñaäp ñeán lieàn thaønh khoái.

Taêng hoûi: - Khi naøy neáu hoûi Hoøa thöôïng thì ñaùp kia theá naøo?

Sö ñaùp: - Moät gaäy ñaäp cheát.

Taêng hoûi: - Laõo Hoøa thöôïng naøy gioáng heät baùn muõ vöøa ñaàu.

Sö baûo: - OÂng nhaèm choã naøo thaáy Nham Ñaàu?

Taêng noùi: - Chaùp.

Sö baûo: - Thieàn hoøa ñoå soaïn.

Taêng hoûi: - Baø sanh baûy con, saùu ñöùa chaúng gaëp tri aâm, chæ moät ñöùa naøy cuõng chaúng tieâu ñöôïc, baø neùm xuoáng doøng soâng, laïi laø sao?

Sö baûo: - Ít baùn buoân.

Taêng hoûi: - Khi aáy Nham Ñaàu baát giaùc le löôõi yù theá naøo?

Sö ñaùp: - Vui aét ñoàng vui.

Taêng hoûi: - “Coù vò Taêng hoûi Vaân Moân: - Theá naøo laø phaùp thaân thanh tònh? Vaân Moân ñaùp: - Hoa thöôïc lan.” YÙ naøy theá naøo?

Sö ñaùp: - Caùt saâu noå troøng maét.

Taêng hoûi: - Chæ ñaây laø choân vuøi töï kyû, chæ ñaây chaúng phaûi coâ phuï tieân thaùnh, ñeïp hai ñöôøng naøy choã hoøa buøn hôïp nöôùc thænh Hoøa thöôïng noùi?

Sö ñaùp: - Gaân ngoïc choáng mieäng coïp.

Taêng hoûi: - Moät lôøi vaøng ñaù baøn laø naëng, muoân vieäc loâng hoàng noùi nheï nhaøng.

Sö baûo: - Chôù löøa Laõo taêng toát.

Taêng hoûi: - Ngöôøi ñeàu sôï noùng böùc, ta thích ngaøy haï daøi, gioù nam töø nam laïi, maùt meû caùc ñieän ñaày?

Sö ñaùp: - Buoâng göôm coåi giaùp.

Ngaøy kî Hoå Khöu, Sö nieâm höông: Bình sanh khoâng khôûi chuïp ñöôïc caùi voâ yù trí naøy, laõo Hoøa thöôïng ñem heát taøi naêng nghó suy chaúng ñeán. Töø ñaây coåi heát binh khí, tuøy phaàn maëc aùo aên côm, hai möôi naêm roài ngoài treân giöôøng goã, treo ñaàu deâ baùn thòt choù, bieát kia coù baêèng cöù chaéc. Tuy nhieân, moãi naêm moät löôït ñoát höông neán, thieân coå khieán ngöôøi haän theâm saâu.

Sö ôû trong thaát kheùo reøn luyeän ngöôøi, thôøi nhaân goïi Ñaïi Hueä vôùi choã Sö ôû laø hai cöûa cam loà. Sö thöôøng raên ñoà chuùng: Haøng Taêng só mang giaøy coû truï vieän, côù sao nhö con raén meán hang vaäy.

Nieân hieäu Long Höng Caûi Nguyeân (1163) ngaøy möôøi ba thaùng saùu, Sö an nhieân maø tòch.

* 62. THIEÀN SÖ TRUNG AN

Ôû Linh Nham

Sö xuaát gia thuôû beù, lôùn leân daïo qua caùc phaùp tòch. Sau Sö ñeán yeát kieán Vieân Ngoä ôû Töông Sôn. Khi aáy Phaät Taùnh laøm Thuû toïa. Sö thöa hoûi Phaät Taùnh lieàn nhaän ñöôïc yeáu chæ.

*

Ñeán khi Phaät Taùnh truï Ñöùc Sôn, sai Sö ñeán Chung Phuï daâng thô keá thöøa. Vieân Ngoä hoûi: - Ngaøn daëm mang laïi chaúng nhuïc toâng phong, coâng aùn hieän thaønh theá naøo thoâng tin?

Sö thöa: - Thaáy maët trình nhau laïi khoâng hoài hoã.

Vieân Ngoä hoûi: - Ñaây laø Ñöùc Sôn, caùi gì laø Thöôïng toïa?

Sö thöa: - Haù coù ngöôøi thöù hai.

Vieân Ngoä noùi: - Sau löng gheâ!

Sö trao thô. Vieân Ngoä cöôøi noùi: - Taùc gia Thieàn khaùch thieân nhieân coù saün.

Sö thöa: - Trao cho Töông Sôn.

*

Keá ñoù, Sö ñeán Taêng ñöôøng daâng thô thaêm hoûi Thuû toïa. Thuû toïa hoûi: - Giaáy traéng Huyeàn Sa ñaây töø ñaâu laïi?

Sö thöa: - Yeáu naøy laëng laâu chaúng caàn noùi gaáp, ngaøy nay baùi trình mong moät phen xem.

Thuû toïa lieàn heùt. Sö thöa: - Taùc gia Thuû toïa.

Thuû toïa laïi heùt. Sö laáy thô lieàn ñaùnh. Thuû toïa suy nghó. Sö thöa: - Chöa roõ ba taùm chín, chaúng khoûi töï traàm ngaâm. Sö laáy thô laïi ñaùnh moät caùi noùi: - Khi tieáp Vieân Ngoä cuøng Phaät Nhaõn thaáy.

Vieân Ngoä baûo: - Ñaùnh Thuû toïa ta cheát roài.

Phaät Nhaõn baûo: - Quan coi ngöïa keû chaët cuûi coù baèng cöù gì?

Sö thöa: - Noùi gì laø quan coi ngöïa keû chaët cuûi, chính laø Long töôïng daøy xeùo.

Vieân Ngoä goïi Sö ñeán noùi: - Thuû toïa naêm traêm chuùng cuûa ta oâng vì sao ñaùnh y?

Sö thöa: - Hoøa thöôïng cuõng phaûi aên moät thoi môùi ñöôïc.

Vieân Ngoä nhìn Phaät Nhaõn le löôõi. Phaät Nhaõn noùi: - Chöa phaûi.

Laïi nhìn Sö noùi: - “Tay khoâng caàm caây cuoác, boä haønh côõi ngöïa ñi, ngöôøi töø treân caàu chaïy, caàu troâi nöôùc chaúng troâi”, yù theá naøo?

Sö cuùi mình thöa: - Choã cuùng ñeàu laø ñeán thaät.

Phaät Nhaõn cöôøi noùi: - Xöa nay laø ngöôøi trong thaát.

*

Sö laïi ñeán yeát kieán Hoøa thöôïng Töï ôû Nguõ Toå ñeå trao thô thaân quyeán trong ñaïo phaùp. Töï hoûi: - Trong thô noùi caùi gì?

Sö thöa: - Vaên theå ñaõ baøy.

Töï hoûi: - Cöùu kính noùi caùi gì?

Sö thöa: - Ñang ngaøy höôi kieám baùu.

Töï hoûi: - Laïi gaàn ñaáy, trong naøy chaúng bieát bao nhieâu chöõ?

Sö thöa: - Chôù giaû thua.

Töï nhìn Thò giaû noùi: - Laø Taêng ôû ñaâu?

Thò giaû thöa: - Thöôïng toïa töøng ôû döôùi hoäi Hoøa thöôïng.

Töï noùi: - Laï! Ñöôïc ñaàu trôn theá aáy.

Sö thöa: - Bò Hoøa thöôïng laøm cuøn luït.

Töï beøn ñem thô xoâng treân loø höông noùi: - Nam-moâ tam maõn ña moät ñaø naãm.

Sö laïi gaàn khaûy moùng tay roài thoâi. Töï lieàn môû thô xem.

Ngaøy Sö trôû veà Ñöùc Sôn, Phaät Quaû, Phaät Nhaõn ñeàu coù keä toáng Sö. Chöa bao laâu ôû Linh Nham coâ quaïnh, chö Taêng kính thô thænh Sö truï trì. Sö keá thöøa Phaät Taùnh.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Tham thieàn chaúng cöùu nguoàn saâu, gaëp vieäc troïn laø löu ngaïi. Vì theá, giöõ noù laëng leõ loùng laëng nhaøn roãng rôi taïi bieån ñoäc, laáy yeáu thaéng maïnh mình phaûi ngöôøi quaáy, laäp kieán löôïng nhaân ngaõ ôû choã thieân khoâ. Laïi ñeán hôn keùm chaúng phaân chieáu chaúng ñeán duïng, duïng chaúng lìa hang oå ñaây laø choã hoïc chaúng huyeàn troïn laø löu tuïc (taàm thöôøng). Ñeán trong ñaây phaûi bieát coù trong cheát thaáu thoaùt choã soáng aån cô, Phaät khoâng theå bieát Toå khoâng theå löôøng. Do ñoù, coå nhaân noùi: Coù khi tröôùc chieáu sau duïng, vaû caàn cuøng oâng thöông löôïng; coù khi tröôùc duïng sau chieáu, oâng phaûi laø keû aáy môùi ñöôïc; coù khi chieáu duïng ñoàng thôøi, oâng laïi laøm sao choáng cöï; coù khi chieáu duïng chaúng ñoàng thôøi, oâng laïi nhaèm choã naøo suy tính. Laïi bieát chaêng? Teân baén phuûng caây döông cuøng caâu laøm kinh ngöôøi, chaúng phaûi taïm thôøi hoïc ñöôïc.

* 63. THIEÀN SÖ BAÛO AÁN BIEÄT PHONG

Ôû Caûnh Sôn Sö hoï Lyù queâ ôû Gia Chaâu. Töø nhoû Sö thoâng caû saùu kinh maø chaùn vieäc theá tuïc. Sö theo Thieàn sö Thanh Toá ôû Ñöùc Sôn xuaát gia thoï giôùi cuï tuùc. Sau Sö nghe kinh Hoa Nghieâm luaän Khôûi Tín ñaõ thaáu ñöôïc lyù ñoù. Sö boû ñaây ñi theo Thieàn sö Maät AÁn ôû Trung Phong. Moät hoâm Maät AÁn nhaéc: - “Taêng hoûi Nham Ñaàu: Khi khôûi dieät chaúng döøng laø sao? Nham Ñaàu quôû noùi: - Laø gì khôûi dieät?”

Sö khai ngoä lieàn gaät ñaàu. Gaëp luùc Vieân Ngoä trôû veà Chieâu Giaùc. Maät AÁn sai Sö ñeán thaêm. Sö nhaân theo chuùng vaøo thaát. Vieân Ngoä hoûi: - Töø tröôùc chö thaùnh laáy caùi gì tieáp ngöôøi?

Sö döïng ñöùng naém tay. Vieân Ngoä baûo: - Ñaây laø Laõo taêng duøng.

Sö laáy naém tay chao ñoù. Vieân Ngoä cuõng ñöa naém tay, giao nhau cöôøi to roài thoâi.

Sau Sö ñeán Caûnh Sôn yeát kieán Ñaïi Hueä. Ñaïi Hueä hoûi: - ÔÛ ñaâu laïi?

Sö thöa: - Taây Xuyeân.

Ñaïi Hueä baûo: - Chöa ra coång Kieám Moân cho oâng ba möôi gaäy roài.

Sö thöa: - Chaúng neân khôûi ñoäng Hoøa thöôïng.

Ñaïi Hueä vui veû queùt thaát môøi ngoài. Ñaïi Hueä dôøi veà Nam, Sö trôû laïi Taây.

Sö tieáp tuïc truï trì caùc ngoâi chuøa coå, sau laïi ra nuùi truï Baûo Ninh, Kim Sôn, Tuyeát Ñaäu, Caûnh Sôn.

Khai ñöôøng, Sö ñaêng toøa noùi: Theá Toân khi môùi thaønh Chaùnh giaùc, ôû trong vöôøn Loäc Uyeån chuyeån baùnh xe phaùp Töù ñeá, Tyø-kheo Kieàu Traàn Nhö ngoä ñaïo tröôùc nhaát. Sau naøy Thieàn sö Chôn Tònh môùi truï Ñoäng Sôn nieâm raèng: Ngaøy nay trong ñoäng Taân Phong, chæ chuyeån caây truù tröôïng, beøn caàm caây gaäy xoay beân traùi noùi: - Laïi coù ngöôøi ngoä ñaïo tröôùc nhaát chaêng? Neáu khoâng, tröôïng phu töï coù chí xung thieân, chôù nhaèm choã Nhö Lai ñi maø ñi. Beøn heùt moät heùt xuoáng toøa. Neáu laø Thöôïng toïa AÁn thì chaúng theá, ngaøy nay nhaèm trong nuùi Phuïng Hoaøng ban ñaàu khoâng coâng phu chuyeån baùnh xe phaùp Töù ñeá, cuõng khoâng khí löïc chuyeån caây truù tröôïng, chæ daïy moïi ngöôøi ñi neân böôùc chaäm, noùi caàn nhoû lôøi. Côù sao? Muoán ñöôïc khoâng chuoác nghieäp voâ giaùn, chôù cheâ chaùnh phaùp luaân Nhö Lai.

*

Sö thöôïng ñöôøng: Chö Phaät ba ñôøi duøng moät caâu dieãn traêm ngaøn muoân öùc caâu, thaâu traêm ngaøn muoân öùc caâu chæ ôû moät caâu. Döôùi cöûa Toå sö nöûa caâu cuõng khoâng, chæ theá aáy neân aên bao nhieâu gaäy ñau. Chö nhaân giaû! Vaû laïi chö Phaät phaûi, chö Toå phaûi? Neáu noùi Phaät phaûi thì Toå chaúng phaûi, Toå phaûi thì Phaät chaúng phaûi, laáy boû chöa queân. Neáu noùi Phaät Toå ñoàng thôøi phaûi, Phaät Toå ñoàng thôøi chaúng phaûi laàm laãn chaúng ít. Moät caâu caét ñöùt saén bìm laøm sao noùi? Con coïp goùi trong muõ chæ, ñaùng cöôøi laïi kinh ngöôøi. Sö laïi nhaéc: “Taêng hoûi Nham Ñaàu: - Trong traàn theânh thang laøm sao bieän ñöôïc chuû? Nham Ñaàu baûo: - Trong caùi chaäu ñoàng ñöïng ñaày daàu.” Sö noùi: - Caû thaûy Nham Ñaàu ñaùnh maát loã muõi. Chôït coù ngöôøi hoûi Baûo Ninh (Sö): - Trong traàn theânh thang laøm sao bieän ñöôïc chuû? Chæ ñaùp kia raèng: - Trôøi laïnh chaúng neân coåi muõ.

Sö thöôïng ñöôøng: Muøng moät thaùng saùu maët trôøi ñoû ñoát khoâng, chöõ thaäp (+) ñaàu ñöôøng tuyeát saâu moät thöôùc, queùt doïn chaúng raûnh xoay traùnh chaúng kòp, ñoäng ñöôïc thoân ñoâng con Lieâu hoà, nöûa ñeâm mang giaøy treân nöôùc ñöùng.

Sö thöôïng ñöôøng: Ñem taâm tröø voïng voïng khoù tröø, töùc voïng saùng taâm ñaïo caøng xa, thuøng thoâng luûng ñaùy khoâng kî uùy, thaûnh thôi moät böôùc moät hoa sen.

Sö ñeán Caûnh Sôn, vua Hieáu Toâng môøi veà ñieän Tuyeån Ñöùc hoûi ñaïo. Tuoåi giaø Sö chaùn truï trì taâu xin trôû veà am. Nieân hieäu Thieäu Hy naêm ñaàu (1190) thaùng möôøi moät, Sö ñeán thaêm Thieàn sö Trí Saùch ôû Giao Thöøa ñeå cuøng nhau töø bieät, Trí Saùch hoûi ngaøy ñi, Sö ñaùp: - Nöôùc tuï thaønh hoà.

Khi saép veà ñoøi giaáy vieát: Ñeâm muøng baûy thaùng möôøi hai khi gaø gaùy. Ñuùng ngaøy naøy Sö tòch.

�

MUÏC LUÏC � Lôøi ñaàu saùch. � Ñôøi Thöù Möôøi Ba Sau Luïc Toå.

-Phaàn 1: 1- Thieàn sö Phaùp Thaønh ôû Höông Sôn. 2- Thieàn sö Teà Lieân ôû Ñaïi Trí 3- Thieàn sö Töû Thuaàn ôû Ñôn Haø 4- Thieàn sö Duy Chieáu ôû Baûo Phong 5- Thieàn sö Toå Taâm Hoái Ñöôøng Hoaøng Long. 6- Thieàn sö Khaéc Vaên Chôn Tònh ôû Phaàn Ñaøm.

-Phaàn 2: 7- Thieàn sö Hoàng Anh ôû Phaàn Ñaøm 8- Thieàn sö Thuû Ñoan ôû Baïch Vaân 9- Thieàn sö Nhôn Duõng ôû Baéc Ninh 10- Thieàn sö Thieän Boån ôû Phaùp Vaân 11- Thieàn sö Tu Ngung Chöùng Ngoä ôû Ñaàu Töû 12- Thieàn sö Thieän Ninh Phaùp AÁn ôû Kim Sôn 13- Thieàn sö Duy Nhaïc Phaät Nhaät ôû Tònh Nhôn.

� Ñôøi Thöù Möôøi Boán Sau Luïc Toå. -Phaàn 1:

14- Thieàn sö Chaùnh Giaùc hieäu Hoaèng Trí ôû Thieân Ñoàng Minh Chaâu

15- Thieàn sö Thanh Lieãu Chôn Yeát ôû Tröôøng Loâ Chôn Chaâu 16- Thieàn sö Ñöùc Chæ Chôn Teá ôû Vieân Thoâng Giang Chaâu 17- Thieàn sö Caûnh Thaâm ôû Trí Thoâng Höng Quoác 18 Thieàn sö Ngoä Taân Töû Taâm ôû Hoaøng Long 19- Thieàn sö Duy Thanh Linh Nguyeân ôû Hoaøng Long 20- Thieàn sö Tuøng Duyeät ôû Ñaåu Suaát.

-Phaàn 2: 21- Thieàn sö Caûo Phaät Chieáu ôû Phaùp Vaân 22- Thieàn sö Vaên Chuaån ôû Phaàn Ñaøm 23- Thieàn sö Phaùp Dieãn ôû Nguõ Toå 24- Thieàn sö Trí Boån nuùi Vaân Caùi Ñaøm Chaâu

25- Thieàn sö Nhaät Ích ôû Thöôïng Phöông 26- Thieàn sö Baûo AÁn Sôû Minh ôû Tònh Töø phuû Laâm An 27- Thieàn sö Dieäu Traïm Tö Hueä ôû Tuyeát Phong 28- Thieàn sö Chí Tuyeàn Toå Ñaêng ôû Vaân Phong.

� Ñôøi Thöù Möôøi Laêm Sau Luïc Toå. -Phaàn 1:

29- Thieàn sö Töø Toâng ôû Tuyeát Ñaäu Minh Chaâu 30- Thieàn sö Hueä Huy Töï Ñaéc ôû Tònh Töø Haøn Chaâu 31- Thieàn sö Hueä Phöông ôû Hoøa Sôn 32- Am chuû Dieäu Phoå Taùnh Khoâng ôû Hoa Ñình 33- Thieàn sö Thuû Traùc ôû Tröôøng Linh Thieân Ninh 34- Thieàn sö Boån Taøi Phaät Taâm ôû Thöôïng Phong Ñaøm Chaâu 35- Thieàn sö Khaéc Caàn Phaät Quaû ôû Chieâu Giaùc.

-Phaàn 2: 36- Thieàn sö Hueä Caàn Phaät Giaùm ôû Thaùi Bình 37- Thieàn sö Thanh Vieãn Phaät Nhaõn ôû Long Moân 38- Thieàn sö Ñaïo Ninh ôû Khai Phöôùc Ñaøm Chaâu 39- Thieàn sö Nguyeân Tónh ôû Nam Ñöôøng Ñaïi Tuøy 40- Thieàn sö Toâng Thôùi ôû Voâ Vi Haùn Chaâu 41- Thieàn sö Bieåu Töï ôû Nguõ Toå Kyø Chaâu.

� Ñôøi Thöù Möôøi Saùu Sau Luïc Toå. -Phaàn 1:

42- Thieàn sö Toâng Caûo Ñaïi Hueä Dieäu Hyû 43- Thieàn sö Thieäu Long ôû Hoå Khöu.

-Phaàn 2: 44- Thieàn sö Ñoan Duï Phaät Trí ôû Duïc Vöông 45- Thieàn sö Phaùp Giôùi Phaät Taùnh ôû Ñaïi Qui 46- Thieàn sö An Daân Maät AÁn ôû Hoa Taïng 47- Thieàn sö Toå Giaùc Hoa Nghieâm Trung Nham 48- Thieàn sö Hueä Vieãn Haït Ñöôøng Linh AÅn 49- Thieàn sö Taâm Ñaïo ôû Vaên-thuø phuû Thöôøng Ñöùc.

-Phaàn 3: 50- Thieàn sö Trí Taøi ôû Long Nha 51- Thieàn sö Thuû Tuaàn Phaät Ñaêng ôû Haø Sôn 52- Thieàn sö Só Khueâ Truùc Am ôû Long Töôøng

53- Thieàn sö Phaùp Trung Muïc Am ôû Hoaøng Long 54- Thieàn sö Ñaïo Haïnh Tuyeát Ñöôøng ôû OÂ Cöï 55- Thieàn sö Minh Bieän Chaùnh Ñöôøng ôû Ñaïo Traøng.

� Ñôøi Thöù Möôøi Baûy Sau Luïc Toå. 56- Thieàn sö Di Quang Hoái Am ôû Giaùo Trung 57- Thieàn sö Ñaïo Nhan Vaïn Am ôû Ñoâng Laâm 58- Thieàn sö Ñaûnh Nhu Laïi Am ôû Taây Thieàn 59- Thieàn sö Thuû Tònh Thöû Am ôû Taây Thieàn 60- Thieàn sö Ñöùc Quang Phaät Chieáu ôû Duïc Vöông 61- Thieàn sö Ñaøm Hoa Öng Am ôû Thieân Ñoàng 62- Thieàn sö Trung An ôû Linh Nham 63- Thieàn sö Baûo AÁn Bieät Phong ôû Caûnh Sôn

��