thailand systematic country diagnostic
TRANSCRIPT
การวเคราะหแนวทางการพฒนาประเทศไทยอยางเปนระบบTHAILAND SYSTEMATIC COUNTRY DIAGNOSTIC
การมสวนรวมของทกภาคสวน
เนอหา
1. วตถประสงคของการเขามามสวนรวม
2. การวเคราะหแนวทางการพฒนาประเทศอยางเปนระบบ (Systematic Country Diagnostic - SCD)
3. ภาพรวมของประเทศไทย
4. เรองราวของการเตบโตทางเศรษฐกจ
5. เรองราวความยากจน
6. มองไปขางหนา: ความเสยงในดานการเตบโตอยางมสวนรวมและยงยน?
7. รางล าดบความส าคญในการสรางการเตบโตอยางมสวนรวมและยงยน
นยามการเตบโตอยางมสวนรวม หมายถง การกระจาย ความมงคงอยางทวถงเพอใหประชากรทมรายได หรอการบรโภคต าทสดรอยละ 40 ของประเทศมความเปนอยดขน
วตถประสงคของการมสวนรวม
ระบโอกาสในการพฒนา ขอจ ากด และ ความทาทายทส าคญของไทย
ระบและจดล าดบความส าคญในเรองการ ลดความยากจน การเตบโตอยางมสวนรวม และการกระจายความมงคงอยางทวถง
4
การวเคราะหแนวทางการพฒนาประเทศอยางเปนระบบ
รายงานการวเคราะหแนวทางการพฒนาประเทศอยางเปนระบบ (SCD) เปนการศกษาทน าหลกฐานเชงประจกษมาบงชถงโอกาสและอปสรรคของการเตบโตอยางยงยนของประเทศไทย
6
ค าถาม
ท าอยางไรประเทศไทยจงจะกาวเดนอยบนเสนทางการพฒนาแบบมสวนรวมและยงยนได?
•ท าอยางไรจงจะกลบสอตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจดงเชนในอดต?
• ท ำไมกำรสงออก กำรลงทน และกำรใชจำยครวเรอนจงไดซบเซำ?
• ตองท ำอยำงไรจงจะใหกำรลงทนและกำรใชจำยครวเรอนกลบคนมำเตบโตอกครง?
•ท าอยางไรจงจะใหเกดการเตบโตทางเศรษฐกจอยางมสวนรวม?
• ท ำอยำงไรถงจะกระตนผลตภำพในภำคกำรเกษตร?
• ท ำอยำงไรจงจะเสรมควำมแขงแกรงใหกบกำรตำขำยคมครองทำงสงคม?
• ท ำอยำงไรจงจะเพมโอกำสใหกบกลมคนทมรำยไดนอยทสดรอยละ 40 ของประชำกร?
• โอกาสในการพฒนาเศรษฐกจทเปนมตรตอสงแวดลอม (การปรบปรงการใชพลงงานอยางมประสทธภาพและลดการพงพาการใชถานหน เปนแหลงพลงงาน)
7
บรบทของประเทศไทย
ประเทศไทยมสดสวนแรงงานในภาคการเกษตรมากกวาปรกต (มสดสวนแรงงานในภาคเกษตรสงเปนอนดบท 2 ในกลมประเทศทมรายไดปานกลาง รองจากอลบาเนย)
สดสวนของ GDP
0
10
20
30
40
50
1970
1974
1978
1982
1986
1990
1994
1998
2002
2006
2010
Agr
iclutra
lvalue
add
ed a
s %
of
tota
l value
add
ed
Thailand Malaysia Turkey
สดสวนการจางงาน
77
40
0
20
40
60
80
100
1970
1974
1978
1982
1986
1990
1994
1998
2002
2006
2010
Agr
icultu
ral e
mploy
men
t as
% o
f to
tal e
mploy
men
t
Thailand Malaysia Turkey
ทมา: ฐำนขอมล World Development Indicators
9
การชะลอการเตบโตของ GDP ในทกภาคสวน
อตราการเจรญเตบโตของ GDP โดยรวมและแยกตามภาคการผลต(ไมรวมชวงวกฤตเศรษฐกจป 1997-00 และ 2008-10)
ตามภาคสวน ตามการใชจาย
Consumption
GDP เกษตร อตสาห
กรรม
บรการ เอกชน รฐบาล การลงทน
1/
การสงออก การน าเขา
2529-39 9.4 3.9 11.9 9.1 8.5 14.8 15.0 15.0 18.3
2543-46 5.4 2.8 6.3 5.1 5.4 7.7 7.2 8.1 8.7
2553-56 3.9 3.3 1.4 5.5 3.9 5.5 6.3 5.6 6.5
2556-57 0.9 0.7 -0.3 1.7 0.6 2.1 -2.4 0.2 -5.3
ทมา: Asia Productivity Database and สศช.
1/ Gross fixed capital formation
11
การลงทนยงไมเคยกลบไปฟนตวเตมทหลงวกฤตเศรษฐกจเอเชย
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
1970
1973
1976
1979
1982
1985
1988
1991
1994
1997
2000
2003
2006
2009
2012
Perc
ent of
GDP
Investment Domestic savings
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
1990
1992
1994
1996
1998
2000
2002
2004
2006
2008
2010
2012
Perc
ent of
GDP
Private PublicGFCF (share of GDP)
ทมา: World Development Indicators and สศช.12
ผลตภาพของไทยยงสามารถปรบปรงไดอกมาก
5888
1316
19202225
5051
6271
8791
100122
0 20 40 60 80 100 120
Cambodia
Vietnam
India
China
Indonesia
Malaysia
Republic of Korea
Australia
Hong Kong
GDP ตอแรงงำน(Thousands of US dollars in PPP terms (as of 2556))
ทมา: Asia Productivity Database
ผลตภำพของแรงงำนในประเทศเพอนบำนอยำงมำเลเซยสงกวำไทย 2 เทำ
13
ชองวางของผลตภาพของแรงงานระหวางภาคการผลตมอยสง
ทมา: Asia Productivity Database
6.5
0
1
2
3
4
5
6
7
สดสวนผลตภาพแรงงานระหวางภาคอตสาหกรรม
และภาคบรการตอ ภาคการเก
ษตร
Industry Services
แรงงานในภาคอตสาหกรรมของไทยมผลตภาพมากกวาภาคเกษตร 6.5
14
ขดความสามารถในการแขงขนของไทยไดเรมถดถอยลงนบตงแตป 2549/50…
ทมา: World Economic Forum’s Global Competitiveness database
กลมประเทศทเลอกมำใชเปนตวเปรยบเทยบดำนโครงสรำงไดแก บลกำเรย จน โคลมเบย มำเลเซย และแมกซโก
15
0.01.02.03.04.05.06.07.0สถำบน
โครงสรำงพนฐำน
สภำพแวดลอมทำงเศรษฐกจมหภำค
สขภำพและกำรศกษำขนพนฐำน
อดมศกษำและกำรฝกอบรม
ประสทธภำพดำนตลำดสนคำ
ประสทธภำพดำนตลำดแรงงำน
กำรพฒนำตลำดกำรเงน
ควำมพรอมดำนเทคโนโลย
ขนำดของตลำด
ควำมช ำชองธรกจ
นวตกรรม
2549/50
ไทย ประเทศเปรยบเทยบ ประเทศมรำยไดปำนกลำงระดบสง อำเซยน
…จนถงป 2558/59
ทมา: World Economic Forum’s Global Competitiveness database
กลมประเทศทเลอกมำใชเปนตวเปรยบเทยบดำนโครงสรำงไดแก บลกำเรย จน โคลมเบย มำเลเซย และแมกซโก
16
-1.0
1.0
3.0
5.0
7.0สถำบน
โครงสรำงพนฐำน
สภำพแวดลอมทำงเศรษฐกจมหภำค
สขภำพและกำรศกษำขนพนฐำน
อดมศกษำและกำรฝกอบรม
ประสทธภำพดำนตลำดสนคำ
ประสทธภำพดำนตลำดแรงงำน
กำรพฒนำตลำดกำรเงน
ควำมพรอมดำนเทคโนโลย
ขนำดของตลำด
ควำมช ำชองธรกจ
นวตกรรม
2558/59ไทย ประเทศเปรยบเทยบ ประเทศมรำยไดปำนกลำงระดบสง อำเซยน
ตวชวดดานธรรมภบาลทดลดลงในขณะทประเทศอนๆ ปรบปรงดขน
ทมา: World Bank Governance Indicators17
0
20
40
60
80
กำรควบคมกำรคอรปชน
ประสทธภำพของรฐบำล
เสถยรภำพกำรเมองและกำรไรซงควำม
รนแรง
คณภำพหนวยงำนก ำกบดแล
กฏหมำยและระเบยบขอบงคบ
กำรมสทธมเสยงและระบบควำมรบผดรบ
ชอบ
2539
Thailand Upper middle income
ASEAN-5, excl. Thailand Structural peers
0
20
40
60
80
กำรควบคมกำรคอรปชน
ประสทธภำพของรฐบำล
เสถยรภำพกำรเมองและกำรไรซงควำม
รนแรง
คณภำพหนวยงำนก ำกบดแล
กฏหมำยและระเบยบขอบงคบ
กำรมสทธมเสยงและระบบควำมรบผดรบ
ชอบ
2557
Thailand Upper middle income
ASEAN-5, excl. Thailand Structural peers
ตวชวดดานคณภาพของระบบราชการไทยลดลง
0.0
0.5
1.0
1.5
2.0
2.5
3.0
3.5
4.0
0-4
(4
= คณภาพ
สง)
คะแนนคณภาพของระบบราชการ (0-4)
1980s 1990s 2000s 2010-15
ทมา: Political Risk Services, International Country Risk Guide (ICRG).
เกณฑกำรประเมนคะแนนคณภำพของระบบรำชกำร• บรหำรจดกำรอยำงเขมแขง
และเชยวชำญโดยไมมกำรเปลยนแปลงดำนนโยบำยหรอกำรแทรกแซงอยำงรนแรง
• มอสระจำกแรงกดดนทำงกำรเมอง
• มกระบวนกำรกำรรบขำรำชกำรเขำท ำงำนและกำรฝกอบรมอยำงเปนระบบ
18
ประเทศไทยมความกาวหนาในการแกไขปญหาความยากจนไดอยาง นาชนชมไมวาจะใชตวชวดใด
-
1
2
3
4
-
10
20
30
40
50
60
70
80
90
1986
1988
1990
1992
1994
1996
1998
1999
2000
2001
2002
2004
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
GDP p
er c
apita
-(T
hous
ands
, 2
00
5 c
onst
ant
USD)
Perc
enta
ge o
f ho
useh
olds
(%
)
National Poverty Estimate Food Poverty Estimate
$1.9 Poverty Estimate (2011 PPP) Vulnerability Poverty Estimate
20
ทมา: การส ารวจเศรษฐกจและสงคม ส ำนกงำนสถตแหงชำต
แตไทยยงคงมความเหลอมล าสงหากเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ
South Africa
Brazil
Malaysia
Thailand 1996
Philippines
Thailand 2010
Indonesia
Thailand 2013
ChinaLao PDR
Vietnam India CambodiaJapan Afghanistan
Denmark
Sweden
0
10
20
30
40
50
60
70
Gin
i co
eff
icie
nt
60-69 50-59 40-49 30-39 20-29
ทมา: World Development Indicators21
ตวชวดแสดงใหเหนวาภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคใต ยงคงลาหลงภาคอนในหลายๆ ดาน
0
0.2
0.4
0.6
0.8
1
Health
Education
Employment
Income
Household and living conditions
Family and community life
Transport and communication
Participation
Bangkok Metropolis Northeast Southern Region
ทมา: Thailand Human Development Report, UNDP 2557
22
ความเสมอภาคทางเพศมความกาวหนาไปมากแตความทาทายยงคงมอย
• ผลลพธดำนกำรศกษำและบรกำรสขภำพแสดงใหเหนควำมเสมอภำคทำงเพศ• ผหญงมสวนรวมทำงกำรเมองนอย• ผหญงมสวนรวมในภำคแรงงำน (รอยละ 71) ซงยงนบวำคอนขำงนอย• ควำมรนแรงทำงเพศมเพมมำกขน (มกำรรำยงำน 9,500 กรณในป 2550 และ13,000 ในป 2555)
ทมำ: Global Gender Gap Report 2015 23
อตราเขาเรยนสงขนอยางตอเนอง (โดยเฉพาะชวงทศวรรษ 1990s) แตมนกเรยนอกจ านวนมากทมทกษะไมเพยงพอทจะใชงานไดในระบบเศรษฐกจปจจบน
โรงเรยนในเมองขนำดใหญรอยละ 16
โรงเรยนในเมองขนำดเลกรอยละ 31
โรงเรยนในหมบำนรอยละ 47
รอยละ 47 ของนกเรยนอำย 15 ปทศกษำในโรงเรยนประจ ำหมบำน “รหนงสอไมเพยงพอทจะใชงำนได” เดกเหลำนมปญหำในกำรท ำควำมเขำใจเรองทเพงอำนไป
สดสวนนกเรยนทมความสามารถในการอานไมเพยงพอทจะใชงานได
ทมำ: ผลกำรศกษำจำก OECD’s Programme for International Student Assessment 24
ปจจยหลกทชวยลดความยากจนในชวงป 2531-39 คอ การมงานท าและในชวงป 2543-56 คอ รายไดจากภาคการเกษตร
รำยไดจำกกำรจำงงำน -42%
ภำคเกษตร-9%นอกภำคเกษตร
-15%
เงนชวยเหลออนๆ-12%
เงนชวยเหลอจำกภำครฐ/บ ำเหนจ
บ ำนำญ-2%
สงตอบแทนทไมไดอยในรปเงน
-10%
อนๆ-3%
สดสวนคนวยท ำงำน-8%
สดสวนกำรจำงงำน-0.3%
2531-2539
รำยไดจำกกำรจำงงำน-11%
ภำคเกษตร-46%
นอกภำคกำรเกษตร -6%
เงนชวยเหลออนๆ -5%
เงนชวยเหลอจำกภำครฐ/บ ำเหนจบ ำนำญ -9%
สงตอบแทนทไมใชเงน-3%
อนๆ -3%
สดสวนคนวยท ำงำน -12% สดสวนกำรจำง
งำน, -5%
2543- 2556
ทมา: กำรค ำนวณของธนำคำรโลกจำกขอมลกำรส ำรวจสงคมและเศรษฐกจ ของส ำนกงำนสถตแหงชำต
ภาคสวนใดบางทมสวนชวยลดความยากจน?
25
ถาม: รายไดจากภาคการเกษตรเพมขนเพราะอะไร? ตอบ: ยคเฟองฟของราคาสนคาเกษตรตงแตปพ.ศ. 2544
0.9
1.0
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
1.7
1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014
2545
=1
ดชนราคาสนคาโภคภณฑดานการเกษตรโลก, constant 2548 USD converted into index, with 2545=1)
26
ถาม: “รายไดจากแรงงาน” ชวยลดความยากจนไดอยางไร? ตอบ: มการจางงานหลายลานต าแหนงทมรายไดดกวาเดม
หนวย พน การเปลยนแปลง, หนวยพน
2530 2539 2543 2556 2530-39 2539-43 2543-56
การจางงาน 24,937 30,361 30,628 37,419 5,424 267 6,791
เกษตร 14,958 13,676 13,490 14,609 -1,282 -186 1,119
อตสาหกรรม 3,275 7,045 6,228 8,001 3,770 -817 1,773
บรการ 6,704 9,639 10,909 14,808 2,935 1,270 3,899
อตสาหกรรมและบรการ 9,979 16,684 17,138 22,809 6,705 453 5,672
ประชากรอายระหวาง15-65 31,877 39,349 41,670 47,803 7,473 2,320 6,133
ทมา: กำรส ำรวจก ำลงแรงงำน (จำก ส ำนกงำนสถตแหงชำต) 27
การเมองทขาดเสถยรภาพและความตงเครยดทางสงคม
• กำรขำดเสถยรภำพทำงกำรเมองและควำมตงเครยดทำงสงคมกอใหเกดควำมไมแนนอนสงผลใหนกลงทนชะลอเวลำกำรลงทนออกไป
• คนไทยมมมมองตอเหลอมล ำอยำงไร? ผลประโยชนของกำรเตบโตทำงเศรษฐกจไดแบงปนอยำงเปนธรรมหรอไม? ประชำชนมโอกำสเทำเทยมกนทกคนจรงหรอ?
• หำกรำคำสนคำเกษตรยงลดลงอยำงตอเนองจะสงผลอยำงไรตอกำรลดควำมยำกจนและกำรแบงปนควำมมงคงอยำงทวถง (รวมถงควำมตงเครยดทำงสงคม)?
Photo: Rufus Cox/Getty Images
29
สงคมสงวยเปนอกปจจยใหมททาทาย ทงตอดานการเตบโตทางเศรษฐกจและดานการมสวนรวม
ทมา: United Nations Population Projection (2558 ฉบบแกไข)
0
10,000
20,000
30,000
40,000
50,000
60,000
70,000
80,000
1970 1985 2000 2015 2030 2045
1000s
ประชากรแบงตามอาย
Working age (15-64) Young (0-14) Old (65+) Total population
11 ลานคนคอจ านวนผสงวยทเพมขนเราจะดแลพวกเขาอยางไร?
11 ลานคนคอจ านวนคนในวยท างานทลดลง 30
ตวอยางของความทาทายทเกยวเนองกบสงคมสงวย
เกษตรกรจ านวน 14 ลานคนในป 2530มอายเฉลย 35 ป
(ภาคอตสาหกรรม 33 ป)
3.2
7.0
10.2
14.5
คาเฉลยของประเทศ
0
2
4
6
8
10
12
14
16
15-30 31-49 50-64 65+
Perc
en
t o
f p
op
ula
tio
n
ครวเรอนทหวหนาครอบครวเปนผสงวย
มอตราความยากจนสงกวา
เกษตรกรจ านวน 14 ลานคนในป 2558มอายเฉลย 43 ป
(ภาคอตสาหกรรม = 38 ป
31
ประเทศไทยจะสามารถท าใหแรงงานเกดการเคลอนยายไปสภาคการผลต ทมผลตภาพสงขนในอตราทรวดเรวอยางในอดตหรอไม?
ปจจยขบเคลอนผลตภาพแรงงาน(2542-2551, ยกเวนไทย 2529-2539 และ 2546-2556)
-1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
Central and S
outh
East Euro
pe
Latin A
merica
and the C
aribbean
Mid
dle
East and A
fric
a
Sub-Sahara
n A
fric
a
South
Asia
East Asia
and the P
aci
fic
Chin
a
Vie
tnam
Mongo
lia
Indonesia
Thaila
nd, 1987-1996
Hong
Kong
SAR, Chin
a
Taiw
an, Chin
a
Kore
a, Rep.
Sin
gapore
Mala
ysia
Phili
ppin
es
Thaila
nd, 2003-2013
annu
al lab
or p
rodu
ctiv
ity
gro
wth
(%
)
Labor productivity growth coming from "cross sector reallocations"
Labor productivity growth coming from "within sector" changes
ทมำ: รำยงำนกำรพฒนำโลกป 2556 เรอง งำน และกำรส ำรวจก ำลงแรงงำนไทย
32
การดงดดการลงทนจากตางประเทศ (FDI) และการชวงชงสวนแบง ตลาดสงออกเพมมากขนจะเปนสงทมความทาทายในอนาคต
• กำรดงดดกำรลงทนจำกตำงประเทศ (FDI) และกำรเปนศนยกลำงอตสำหกรรมเพอกำรสงออกในเอเชยในยค 1980s และ ตนยค 1990s นนงำยกวำหำกเทยบกบในปจจบน
• ประเทศไทยก ำลงจะเผชญกบสภำพแวดลอมทำงเศรษฐกจทมกำรแขงขนทรนแรงมำกขนทงในระดบภมภำคและระดบโลกในอนำคต
• ประเทศเพอนบำนของไทยก ำลงพฒนำศกยภำพของตนอยำงรวดเรวโดยมกำรปฎรปเชงลกอยำงจรงจงเพอเพมขดควำมสำมำรถในกำรแขงขน• อำท มำเลเซยก ำลงด ำเนนกำร “เศรษฐกจรปแบบใหม” ในขณะทเวยดนำมกม
กำรลงทนเพอพฒนำทกษะก ำลงแรงงำนใหดขน
33
สถานการณดานสงแวดลอมจะมความทาทายเพมขนส าหรบการพฒนาแบบมสวนรวม
อตราความ
ยากจน
(%) 2013
ประชากรทไดรบ
ผลกระทบจากภยแลง
(จ านวนคน), 2011 (%)
ทงประเทศไทย 11 16,560,561 26
กรงเทพ 1 0 0
ภาคกลาง 5 2,041,717 13
ภาคเหนอ 17 3,642,235 31
ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 17 10,715,171 50
ภาคใต 11 161,438 2
ทมา: Thailand Human Development Report, UNDP 2557
0
2
4
6
8
Perc
en
t o
n G
NI
อตราสญสนของทรพยากรธรรมชาต(total natural resource depletion, % of GNI)
Carbon dioxide damage Energy depletion
Mineral depletion Net forest depletion
ภมภาคทยากจนกวาไดรบผลกระทบจากภยแลงมากกวา
(ภำพโดย Chanat Katanyu ตพมพใน Bangkok Post วนท 3 มนำคม 2559)
34
ท าอยางไรจงจะสรางการเจรญเตบโตอยางมสวนรวมและยงยน?
ก. การสรางงานทมากขนและดขน
• กระตนกำรลงทนในโครงสรำงพนฐำน
• เพมกำรแขงขนผำนขอตกลงกำรคำเสรและกำรลดกฏระเบยบขอบงคบ
• ปรบปรงสภำพแวดลอมทำงธรกจและสถำบน
• ปรบปรงภำพรวมกำรศกษำและทกษะของก ำลงแรงงำน
ข. การสนบสนนกลมเปาหมายอยางตรงจดส าหรบกลมคนจน
40 % ลาง
• ขยำยกำรคมครองทำงสงคมอยำง smart, โดยเฉพำะอยำงยงในกลมผสงวยและแรงงำนนอกระบบ
• กระตนผลตภำพในภำคกำรเกษตร
• ลดชองวำงในการเรยนรระหวำงกลมเศรษฐกจและสงคมตำงๆ
ค. การสรางการเตบโตทยงยนและเปนมตรตอ
สงแวดลอม
• ปกปองทรพยำกรธรรมชำตของไทย
• จดกำรผลกระทบจำกโครงกำรลงทนขนำดใหญของภำครฐ
ง. การจดใหมการบรหารจดการทมธรรมาภบาล มความรบผดรบชอบ และความโปรงใส
36
ปจจยดานบวกหลายประการทเรมสงสญญาณทด
• กฏหมำยภำษมรดกของไทยฉบบแรกมผลบงคบใชเมอวนท 1 กมภำพนธ 2016• กำรใหทนชวยเหลอเดกแรกเกดตงแตปพ.ศ. 2558• กำรผลกดนในเรอง SMEs ใหเขำสภำคเศรษฐกจในระบบ (โดยกำรสรำงแรงจงใจให
ผประกอบกำรในกำรกำวสระบบบญชเดยว) [SMEs ทไดลงทะเบยนภำยในวนท 15 มนำคม 2559 นจะไดรบกำรยกเวนภำษเฉพำะป]
• รฐบำลไดมกำรถำยโอนควำมรบผดชอบในกำรก ำกบดแลสถำบนกำรเงนเฉพำะกจของรฐใหแกธนำคำรแหงประเทศไทย
• กำรตงคณะกรรมกำรนโยบำยและก ำกบดแลรฐวสำหกจ (คนร.)• กำรทบทวนแนวทำงของคณะกรรมกำรสงเสรมกำรลงทน (BOI) โดยเนนสงเสรมอตสหกร
รมทเกยวกบนวตกรรมซงเนนกำรวจยและพฒนำเปนหลก
37
รวมกนแสดงความคดเหน
ปจจยดานการพฒนาอะไรทโครงการควรจะใหความส าคญเพอขจดความยากจนและลดความเหลอมล าในประเทศไทย?
38
บทสรปค ำแนะน ำตำงๆ และรำยชอหนวยงำนทเขำรวม กำรประชมในครงนจะสงถงทำนทางอเมลลและน ำไปโพสตทเวบไซตของกลมธนำคำรโลก
หำกทำนมขอเสนอแนะหรอควำมคดเหนเพมเตม กรณำสงควำมเหนไดทำงอเมลล [email protected] หรอwww.facebook.com/worldbankthailand
นอกจำกนมทำนยงสำมำรถแสดงควำมคดเหนผำนแบบสอบถำมออนไลนไดทเวบไซตธนำคำรโลกส ำนกงำนประเทศไทย:www.worldbank.org/thailand
ขอบคณครบ!