tang thu song chet - ns tri hai dich

8/3/2019 Tang Thu Song Chet - Ns Tri Hai Dich

1/357

TNG TH SNG CHT

The Tibetan Book Of Living And DyingSogyal Rinpoche - Ni s Thch N Tr Hi dch

Nh xut bn Thanh Vn Hoa K 1992 v Nh xut bn Xun Thu HoaK 19961

---o0o---

Ngunhttp://thuvienhoasen.orgChuyn sang ebook 27-7-2009

Ngi thc hin : Nam Thin [email protected] Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org

Mc LcPHN MT: SNG

1. TRONG TM GNG CA CI CHT2. V THNG

3. T DUY V THAY I4. BN CHT CA TM5. A TM V NH6. TIN HA, NGHIP V TI SINH7. BARDO v NHNG THC TI KHC8. I NY: CI BARDO T NHIN9. CON NG TM LINH10. T TNH SU XA CA TM

PHN HAI: CHT11- LI KHUYN TM HUYT V VIC GIP NGI SP CHT12- LNG BI MN : VIN NGC NH

13- GIP TINH THN CHO NGI CHT14- NHNG HNH TR CHO NGI SP CHT15- TIN TRNH CHT

PHN BA: CHT V TI SINH16- NN TNG17- TIA SNG NI TI18- BARDO TI SANH19- GIP SAU KHI CHT
http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thuyet%20Phap/Sanh%20Tu/Tang%20Thu%20Song%20Chet%20-%20Ns%20Tri%20Hai%20Dich/http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thuyet%20Phap/Sanh%20Tu/Tang%20Thu%20Song%20Chet%20-%20Ns%20Tri%20Hai%20Dich/


2/357

20- KINH NGHIM CN T : NC THANG LN TRI21- TIN TRNH PH QUT

PHN BN: TNG KT22- S GI HA BNHPH LC MT - NHNG CU HI V CI CHT

PH LC HAI - HAI MU CHUYNPH LC BA - HAI BI THN CH

---o0o---

PHN MT: SNG

1. TRONG TM GNG CA CI CHT

Kinh nghim u tin ca ti v s cht xy n vo lc ti khongchng by tui. Chng ti ang chun b ri vng cao nguyn min ng du hnh n vng trung tm ca Ty Tng. Samten, mt trong nhng th gica thy ti, l mt thy tu k diu rt t t i vi ti lc ti cn b. ng cgng mt sng trn mm mm lun sn sng n n ci. ng c mingi trong tu vin yu mn v tnh tnh ng tht tt. Hng ngy thy tithng ging dy, lm php qun nh, dn u nhng bui l hay nhngthi kha tu tp. n cui ngy, ti thng hp chng bn ng tung,din li nhng cng vic lm trong ngy, Thy Samten lun lun cho timn tm nhng b y phc m thy ti mc hi sng. Thy ch bao gi

t chi ti vic g.

Ri bng Samten ng bnh, v iu r rt l thy s khng sng cna. Chng ti phi tr hon cuc hnh trnh. Ti khng bao gi qun chai tun l k tip. Mi hi thi ca cht chc ang l lng nh m my

ph trn mi s. Mi khi ti nh v khong thi gian y, th ci mi litr li trong ti. Tu vin ngp trn mt thc mnh lit v ci cht. Tuy vy,iu ny tuyt nhin khng c g gh gm hi hng; v vi s hin din cathy ti, ci cht ca thySamten mang mt ngha c bit. N tr thnhmt bi hc cho tt c chng ti.

Thy Samten nm trn chic gng cnh ca s trong mt in thnh ti t dinh ca thy ti. Ti bit thy ang t t cht. Thnh thong ti ivo phng, ngi bn thy. Thy khng ni c na, v ti kinh ngc trcs i thay ca gng mt thy, by gi x xung trng tht hc hc. Tinhn ra rng thy sp t gi chng ti, v chng ti s khng bao gi cngp li thy. Ti cm thy v cng bun b c n.


3/357

Samten khng cht d dng cho lm. Hi th kh khn nng nhc cathy lun m nh chng ti, v chng ti c th ngi thy c ci mi thnxc thy ang tn t. Tu vin hon ton im lng, khng mt ting ng ngoitr ting hi th ca thy. Mi s u tp trung vo thy Samten. Nhng, dcn hp hi ko di ca Samten tht au n, chng ti vn thy c rng,t trong thm su ca con ngi thy, ang c mt nim bnh an v tintng. Lc u ti khng th gii thch c iu ny, nhng ri ti hiu tisao. l nh c tin ca thy, cng phu tu tp ca thy, v s hin dinca thy chng ti. Mc d bun b, ti cng bit rng khi c thy ti thmi s s yn n, v thy s gip cho thy Samten t gii thot. V sau tic bit rng, bt c hnh gi mt tng no cng u m c c chttrc thy mnh, v c ci dim phc c thy tip dn trong lc cht.

Trong lc thy ti bnh tnh hng dn thy Samten tri qua ci cht,

ngi ch cho thy bit tng giai on mt ca tin trnh cht m thy s gp.Ti rt ngc nhin trc s hiu bit r rng minh bch ca thy ti, trcv tin tng v bnh an ni ngi. Khi c s hin din ca thy ti, ngi clo nht cng phi an tm. By gi Jamyang Khientseang chng t chochng ti thy c v y ngi i vi s cht. Khng phi ngi coi thngn: Ngi thng bo chng ti rng ngi s n, v cnh co chng ti ngc ngy ng tng cht l d. Nhng ci g khin thy ti i din cicht vi thi nh nhng lnh m, thc tin m li thoi mi l lng nhth? Cu hi y thm nhp trong u ti, lm ti y kinh ngc.

Ci cht ca Samten lm ti chn ng. Th l mi by tui u, ti thong thy nng lc rng ln ca truyn thng tn gio trong ti d

phn, v ti cht hiu c mc ch ca s tu hnh. Nh tu hnh,m Samten chp nhn c ci cht cng nh hiu r rng ni au n cth l mt phn ca qu trnh thanh luyn rt t nhin v su xa. Nh tuhnh, m thy ti c mt hiu bit trn vn v s cht, v mt k thutminh bch hng dn ngi khc i vo ci cht.

Sau khi thy Samten cht, chng ti khi hnh iLhasa, th Ty

Tng. y l mt cuc hnh trnh gian nan sut ba thng trn lng nga. Ty chng ti tip tc cuc hnh hng n nhng thnh tch trung ng v min nam Ty Tng, nhng di tch ca cc bc thnh, vuacha v hc gi c cng du nhp o Pht vo Ty Tng t th k th bytr i. Thy ti l hin thn ca nhiu bc thy thuc mi truyn thng,v v thy ni ting nh th nn chng ti i n u cng c n tip rtrn rng.


4/357

i vi ti, cuc hnh trnh y rt hp dn v li trong ti nhiuhoi nim tt p. Ngi Ty Tng quen dy sm s dng ti a nhsng thin nhin. Chng ti i ng vo lc tri sp ti v thc dy trc bnhminh, v khi tia sng u tin va l dng th nhng con tru yaks ch hnhl bt u di chuyn. Nhng lu tri c nh ln, cn lu ca thy tinh sau cht. Mt thanh nin s i trc chn ch tt cho vic cm lutri, ni chng ti s dng khong gia tra ngh ngi n ht ngy. Tithng thch cm tri cnh mt con sng nghe ting nc chy, hoc ngi trong lu m nghe ma t tch trn mi.

on ngi chng ti c tt c khong chng ba mi cn lu. Sutngy ti ci mt con nga mu vng bn cnh thy ti. Trong khi chng tici nga, thy ti ging dy cho ti, k chuyn, nim ch, v t ra mt s

phng php cho ti thc hnh gio l. Mt ngy kia, khi chng ti tin gn

n h thingYamdrokv thong thy bng mt nc ngi sng nh xa cca n, th mt v Lt ma trong on l hnh, Lt ma Tseten, bt u cht.

Ci cht ca Tseten l mt bi hc sng ng khc na i vi ti.ng l thy ca b v tm linh ca thy ti,Khandro Tsering Chodron, hinnay vn cn. B c xem nh n hnh gi mt tng xut sc nht ca TyTng, mt bc thy mai danh n tch m i vi ti l mt hin thn ca chy sinh tn ty. Ni mt s hin din y tru mn ca b cng dy choti rt nhiu. Lama Tseten l ngi c lng nhn i v bin, ngtui ngoi lc trn, kh ngi kh cao v tc hoa rm. ng ta ra mt s

d thng khng cht no gng gng. ng cng l mt thin gi tu chngcao, ch cn cnh ng cng em li cho ti mt cm gic thanh bnh vtrong sng. Mt i khi ng ry la ti, v ti cng kh s hi; nhng mc dthnh thong ng c hi nghim khc, ng vn lun lun y tnh nhn hu.

Lama Tseten cht mt cch phi phm. Mc d c mt tu vin gn y,ng khng chu n, bo rng ng khng mun li cho ngi ta mt cixc phi thu dn. Bi th chng ti dng lu tri thnh vng trn nhthng l.Khandrosn sc u dng cho Lama Tseten, thy gio o ca

b. Chng ti l hai ngi duy nht c mt trong lu ca ng, khi ng ctting gi. ng thng gi lKhandro l a-mi ting ni a phng ng, cngha l con ta.

- Ny con, hy li y. N ang n. Ta khng cn g khuyn bocon thm na. Con rt tt, ta ly lm sung sng v con. Hy phng s bcthy ca con nh by lu con lm.


5/357

Lp tc b khi s chy ra khi lu, nhng ng nm ly tay o bli.

- Con i u th?

B tr li:

- Con s i giRinpoche.

ng mm ci:

- Ch lm phin ng ta, khng cn thit. i vi bc thy, vn khngbao gi c khong cch no gia chng ta.

Vi nhng li l y, ng a mt nhn ln tri ri cht.Khandro thot

c khi tay ng v chy vi ra gi thy ti. Ti ngi yn bt ng tich, kinh ngc khi thy mt ngi nhn thng mt ci cht vi thi bnhthn nh vy. Lama Tseten ng l c th nh thy mnh thn hnh n gip- mt iu m bt c ngi no khc u mong mi nhng ng ta likhng cn. By gi ti hiu ti sao: Ti v ng trc nhn s hin dinca bc thy trong tm mnh.Jamyang Khientse vn lun lun bn ng,trong u c v tri tim ca ng; ng khng bao gi cm thy c s ngncch no c.

Khandro i mi thy ti,Jamyang Khientse. Ti khng sao qunc ci lc ng khom lng bc vo cn lu. ng a mt nhn vo mtcaLama Tseten ri nhn su vo i mt, v khi s ci khc khch. ngthng giLama Tseten l La Ghen, v lt ma gi, mt cch gi u ymca ng. ng bo:

-La Ghen, ng c trong trng thi .

By gi ti hiu rng, lc thy ti thyLama Tseten ang nhpvo mt th nh trong hnh gi tan ha bn cht ca tm mnh vi

khng gian ca chn l.

- ng bit ch,La-Ghen, nu ng nhp nh ny, th mt i khi c vichng ngi vi t c th pht sinh. No, ta s hng dn ng.

Sng st, ti ngm nhn nhng g xy ra k tip, v nu khng phichnh mt ti trng thy th ti s khng bao gi tin c.Lama Tseten sng


6/357

li. Ri thy ti ngi mt bn ng ta, hng dn thn thc ng i vo cicht. C nhiu cch lm vic ny, v cch m thy ti ang s dng lc kt thc vi ba ln thy tht ln m A. Khi thy ti tht ting A utin, chng ti c th ngheLamaTseten ni theo kh r. Ln th hai, gingng khng r na, v ln th ba th hon ton im lng: ng cht.

Ci cht ca Samten dy cho ti mc ch ca s tu hnh, ci chtcaLama Tseten cho ti thy rng nhng hnh gi thuc tm c nh ng lcsinh thi vn n giu nhng kh nng k diu ca mnh, v i khi ch byt chng mt ln m thi, vo lc cht. Mc d cn b xu, ti cng hiurng c mt s khc nhau r rt gia ci cht ca Samten v caLamaTseten, l s khc nhau gia ci cht ca mt thy tu t t c hnh tr lcsinh thi, v ci cht ca mt hnh gi c ni chng tm linh su xa hnnhiu. Samten cht mt ci cht bnh thng v cht trong au n, nhng

vi s bnh an ca c tin; cn ci cht caLama Tseten l mt s thi trinthn thng ca s lm ch tm .

Ngay sau tang lLama Tseten, chng ti di chuyn ln tuvin Yamdrok. Nh l thng, ti ng cnh thy ti trong phng ng, v ticn nh m y ti ang ngm nhng ci bng ca nhng ngn n thp

bng b nhy ma trn vch tng. Trong lc mi ngi ng say, ti nmthc v khc sut m trng. iu y ti hiu rng ci cht l mt s tht,v c ti na cng s phi cht. Khi ti nm y suy ngh v s cht v vci cht ca chnh ti, qua tt c ni au bun , trong ti mt thc su xa

dn dn l dng, l thc rng mnh phi chp nhn n. V vi thcy, ti quyt nh cng hin cuc i mnh cho s tu tp tm linh.

Th l ti khi s gip mt ci cht v nhng hm n ca n khitui cn rt nh. Lc y ti khng bo gi tng tng c rng ta phitri qua bit bao nhiu l ci cht dn dp, ht ci cht ny ti ci cht khc.Ci cht mt nc Ty Tng sau khi Trung quc xm chim. Ci cht luy. Ci cht mt mi th m gia nh ti v ti s hu. Gia nhti,Lakar Tsang, tng l mt trong nhng nh giu nht x Ty Tng. T

th k th mi bn, gia nh ti ni ting l mt trong nhng th chquan trng nht ca Pht gio, bng cch h tr s hong dng chnh phpv gip cc bc thy v i trong nhng cng trnh ca h.

Nhng ci cht tn ph ti hn tt c th cha xy ti, l ci chtca thy ti,Jamyang Khientse. Khi ngi mt, ti cm nh nn mng cuci ti sp . y l vo nm 1959, nm m nc Ty Tng sp . i


7/357

vi ngi Ty Tng, ci cht ca thy ti l mt s c lit th hai, v i vix Ty Tng, ci cht y nh du s co chung ca mt thi i.

---o0o---

CI CHT TRONG TH GII TN TIN

Khi mi n Ty phng ln u, ti hon ton kinh ngc v s tringc gia nhng thi i vi ci cht y vi nhng g ti quenthuc t b. Mc d t n nhiu thnh qu k thut, x hi tn tin

phng ty vn cha c hiu bit thc s no v ci cht hoc nhng g xyra trong khi cht hay sau khi cht.

Ti c bit rng ngi ngy nay c dy phi ph nhn ci cht,

xem n khng c ngha g ngoi ra l s hon ton hy dit, tiu vong.iu c ngha rng phn ng ngi trn th gii ngy nay hoc sngtrong s ph nhn ci cht hoc s hi n. Ngay c vic ni v ci cht cngc xem l im g, nhiu ngi tin rng nhc n ci cht th cnggn nh l mong n xy n cho mnh.

Nhiu ngi khc nhn ci cht vi mt s vui v ngy ng thiu suyngh, tng chng nh v mt l do b n no , ci cht s n vi h mtcch m thm, khng c g phi lo ngi. Khi ngh n nhng ngi ny, tinh li mt bc thy ca Ty Tng ni:

- Ngi ta thng khinh sut v s cht v c ngh: i! Hi u mlo cho mt, ai ri cng phi cht, chuyn t nhin qu m. Ti th khilo. Nhng y ch l l thuyt, n khi sp cht mi bit khng phi lchuyn n gin.

Trong hai thi ni trn v ci cht, th mt thi xem cht nhchuyn g cn n trnh, mt xem cht l mt iu s xy n t nhin khngcn lo ngh. Nhng c hai u hon ton cch xa s am hiu ngha chthc ca ci cht.

Mi truyn thng tn gio ln nht ca nhn loi, d nhin trong cKi t gio, u ni r cho ta bit rng cht khng phi l ht. Cc tn gioy u ni n mt vin nh v i sp n, khin cho cuc i hin ti taang sng mang y ngha thing ling. Nhng mc d c nhng gio lnh vy, phn ln x hi tn tin vn l mt sa mc tm linh y a s


8/357

ngi tng chng nh cuc i ny l tt c. V thiu mt c tin chnchnh v i sau, h sng m khng c mt mc ch ti hu no c.

Ti nhn ra rng thi chi b ci cht c nhng hu qu khc hivt ngoi phm vi c nhn, n nh hng ti hon th hnh tinh ny. V tintng ch c cuc i ny m thi, khng c i no khc, cho nn ngithi nay khng pht trin mt tri kin su xa nhm n trng k. Do khng c g ngn cn h khi cp bc qu a cu v nhng mc tiucp thi, hoc ngn h sng mt cch ch k gy tai ha cho tng lai.Chng ta cn cn bao nhiu li cnh co khc na, ging nh li sau yca ng B trng xBrazilv Mi sinh, ngi chu trch nhim bo vrngAmazone.

-X hi k ngh tn tin qu l mt th tn gio cung tn. Chng ta

ang ph hoi, lm nhim c, hy dit tt c mm sng trn hnh tinh ny.Chng ta ang k nhng giy n m con chu chng ta s khng th tr...Chng ta ang lm nh th mnh l th h cui cng trn hnh tinh ny.

Nu khng c mt bin ci tn gc v tm, tr v li nhn, th tri t s ktthc nhVnus, chy thnh than v cht.

S s cht v khng bit n i sau qu ang cung cp nhin liu chos thiu hy sinh mi e da tt c i sng chng ta. Vy c phi l s thcng phin phc hn nu ngi ta khng c hc tp v cht l g, hoclm th no cht? Nu ngi ta khng c thy vi hy vng vo nhng

g nm sau ci cht, v bi th, bit c nhng g thc s nm sau s sng?C g ma mai hn, khi gii tr c hc y mi mn ngoi tr mn hcduy nht cha ng cha kha m ra ton th ngha cuc i, v c th lm n chnh s sinh tn ca chng ta?

- Bn c tin c i sau khng?

Khng phi hi h c tin mt l thuyt trit hc v i sau khng,m hi h c cm thc nim tin y mt cch su xa trong tim h khng. Bcthy bit rng nu ngi ta tin c i sau, th ton b nhn sinh quan ca hs khc, h s thc r v trch nhim c nhn v v o c. Nhng g cc

bc thy phi hoi nghi l, vi nhng ngi khng tin c i sau, th cnguy c l h s kin to mt x hi ch nhm n nhng kt qu on k,khng cn suy ngh nhiu v hu qu hnh ng. Phi chng iu ny c thl l do chnh ti sao chng ta to nn mt th gii tn bo nh hin nay,mt th gii t c lng bi mn thc s?


9/357

i khi ti ngh rng nhng nc giu mnh nht ca th gii phttrin tht ging nh nhng ci tri m t trong kinh. Trong kinh m t loich thin sng cc k xa hoa, hng mi lc th, khng lo lng g vchiu hng tm linh ca cuc i. Mi s xy ra tht tt p cho n khici cht n gn, vi nhng suy tng bt ng xut hin. Khi y nhng bv v tnh nhn ca h khng dm n gn h, ch ng t xa m tung hoati, vi li cu nguyn chiu l rng mong cho h c sanh lm tri tr li.Khng mt hoi nim no v nhng hnh phc hay tin nghi qua c thlm ni tr n cho h khi ci kh trc mt, tri li cng lm cho n bi thn. C th nhng v tri b b ri cho cht trong c n khn kh.

S phn nhng v tri y lm ti nh n cch ngi ta i x vinhng ngi ln tui, ngi bnh v ngi sp cht hin nay. X hi chngta b m nh bi tui tr, dc tnh, quyn lc, v chng ta trnh n tui gi,

trnh n s tn t. C phi tht kinh khng, khi ta b ri ngi gi v cuci hot ng ca h chm dt, h khng cn ch li na? C phi thtray rt khi ta tng h vo nh dng lo, y h phi cht trong c c, brung b?

Phi chng cng n lc ta phi nhn li cch ta i x vi nhngngi mc bnh nan y nh ung th v AID? Ti bit mt s ngi cht v

bnh AID, v thy h thng b c n bn b cng xem h nh nhngtin dn. Du n gn lin vi cn bnh a h ti ch tuyt vng, lmcho h cm thy i mnh tht gh tm, v di mt ngi khc th i h

coi nh chm dt.

Ngay c khi mt ngi ta quen bit hay thng mn sp cht, nhiungi cng khng bit phi lm sao gip h; v khi h cht, khng aikhuyn khch ta nn c mt nim g v tng lai ca ngi cht, h s rasao, lm sao ta c th tip tc gip h. Qu th, mi ngh tng t ud b xua ui xem l l bch, v ngha.

Tt c iu ny cho ta thy r rng, hn bao gi ht, chng ta angcn mt s thay i cn trong thi i vi ci cht v ngi sp cht.

May thay, nhng thi bt u thay i. Phong tro Tip dnng chng hn, ang lm nhng cng vic k diu l em li s sn scthuc phm vi thc tin v tnh cm. Tuy nhin, s sn sc thc tin v tnhcm cha ; d nhin ngi hp hi cn c sn sc yu mn, song h cncn mt ci g su sc hn na. H cn khm ph mt ngha thc th cho


10/357

ci cht v s sng. Khng th th lm sao chng ta c th em li cho hnim an lc ti hu? Bi vy, gip ngi hp hi cn cn n kh nngtm linh, v ch nh c kin thc v tm linh m chng ta mi c th thc shiu v i mt vi ci cht.

Ti ly lm phn chn tinh thn khi nhng nm gn y, ton b vn cht v hp hi c m ra Ty phng nh nhng nh tin phongnh Elizabeth Kubler-Ross v Raymond Moody. Khi nhn k cch thcchng ti sn sc ngi sp cht,Elizabeth Kubler Ross chng minhrng, vi mt tnh yu v iu kin, v mt thi c tu gic, th cn hphi c th tr thnh mt kinh nghim an lnh, chuyn ha. Nhng nghincu khoa hc v nhiu phng din khc nhau ca kinh nghim cn-t (khicn cht) ra i tip theo tc phm caRaymond Moody cho nhn loithy mt hy vng mnh lit sinh ng rng cuc i khng phi chm dt

vi ci cht, v qu thc cn c mt i sau cuc i.

Ri thay, c vi ngi khng thc hiu ngha trn vn ca nhngkhm ph y v s cht. H i n cc oan thi v ha ci cht, v ti nghe nhng trng hp bi t v nhng thanh nin t st bi v h tinrng cht l tt p v l mt li thot khi nhng au bun trong i h.

Nhng c hai thi , s cht v a cht, u l mt kiu trn trnh. Chtkhng ng bun cng khng ng vui, ch l mt s kin hin nhin cacuc i.

Tht ng bun, l phn ng chng ta ch bt u thng thc chng v i sng khi chng ta sp sa cht. Ti thng ngh v li ni ca

bc o sPadmasambhava (Lin Hoa Sanh):

- Nhng ngi tin rng h cn c nhiu thi gian chchun b lc cicht n. Khi y th h n hn v cng. Nhng c phi l qu mun haykhng?

V th gii hin nay, c li bnh lun no rng rn hn nhn xt rnga s ngi cht m khng chun b cho ci cht, cng nh h sng mkhng chun b cho i sng?

---o0o---

CUC HNH TRNH QUA SNG CHT


11/357

Theo s minh trit ca Pht, th chng ta c th thc s dnh c imnh chun b cho ci cht. Chng ta khng cn ch n khi c ngithn ang cht mt cch kh nhc, hoc khi gp bo bnh bt ng, mi mincng nhn li i mnh. Chng ta cng khng buc phi i tay khng volc cht gp ci iu xa l mnh cha bit. Ta c th khi s ngay ti yv by gi, tm ra ngha cho i mnh. Ta c th bin mi lc thnh mt chi cho ta thay i v chun b - mt cch nhit tnh, minh bch, v antm cho ci cht v vnh cu.

Theo o Pht, sng v cht c xem nh mt ton th, y chtch l khi u ca mt chng mi. Cht nh mt tm gng trong phnchiu tt c ngha cuc i.

Quan im y l ct ty trong nhng gio l thuc trng phi c xa

nht ca Pht gio Ty Tng. Nhiu c gi c l nghe ni v quyn Tth ca Ty Tng. iu ti nh lm trong tc phm ny l gii thch v khaitrin cunT thy, bao gm khng nhng ci cht m c n s sngna, b tc chi tit ton th nn gio l trong T thch l mt phn.Trong nn gio l vi diu ny, chng ta tm thy ton b s sng cht ctrnh by song hnh nh mt chui di nhng thc ti thong chc lun lun

bin chuyn c bit di danh tBardos, s m mt, danh t ny thngthng dng m t trng thi trung gian gia cht v ti sanh, nhng kthc,Bardo ang xy ra lin tc sut c trong i sng ln trong ci cht, vl nhng giao thi cao im m nu bit vn dng, n c th a n gic

ng gii thot.

NhngBardosl c hi ngn nm mt thu gii thot bi v, theogio l, c mt vi thi im c mnh lc hn nhng lc khc rt nhiu, ytim nng hn, vo lc y bt c g ta lm u c mt nh hng quan trngsu xa. Ti nghBardo ging nh lc m bn bc qua l ca mt vc thm;chng hn nh lc bc thy khai th cho t thy bn lai din mc ca y.

Nhng mt trong nhng thi im ln lao nht, y tim nng nht, llc cht.

Theo Pht gio Ty Tng, ta c th chia ton th hin hu ca mnhthnh bn thc ti lin tc ni tip nhau:

1- i sng,

2- Hp hi v cht,


12/357

3- Sau khi cht, v

4- Ti sinh.

Bn giai an ny c gi l bnBardo:

Th nht l Bardo t nhin ca i ny,

Th hai l Bardo au n ca s cht,

Th ba l Bardo chiu sng ca dharmatta hay php giitnh.

Th t l Bardo nghip lc a n ti sinh, tr thnh.

V gio l vBardo c tnh cht ln lao bao trm ton din nh th,nn sch ny c cu trc kh k lng. Bn c s c hng dn tgiai on ny n giai on khc trong qu trnh khai m tri kin v cuchnh trnh sinh t. Cuc thm him ca chng ta ng nhin phi khi s

bng mt s suy nghim chn xc bit cht ngha l g, v nhiu mt khcnhau ca s tht v v thng. l loi t duy c th gip ta tn dng isng ny trong khi chng ta cn c thi gian, bo m khi cht s khngcn g n hn hay t trch ung ph mt i. Nh Milarepa bc thnh this ni ting ca Ty Tng ni:

- Tn gio ca ti l sng v cht lm sao khi n hn.

Khi qun chiu su xa v thng ip ca v thng ci g qu thcang nm bn kia v thng v s cht chng ta i thng ti trong tm cagio l c xa v y quyn nng ca Ty Tng, l bn cht tinh ty catm, hay t tnh ca tm. S trc nhn bn cht ca tm (trc ng bn tm)

m ta c th gi l tinh ty su xa nht ca chng ta, ci s tht m tt cchng ta u mong tm t chnh l cha kha ca s thu hiu v sngcht. V vo lc cht, iu thc s xy ra l, ch c ci tm thng ngy (tc

l thc do nm gic quan em li) v nhng vng tng ca n cht i, vtrong khong h ny, bn cht v bin ca tm ta, nh mt bu tri bao la vhn, c hin l. Bn cht tinh ty ny ca tm, hay tm bn nhin, chnhl bi cnh cho ton th s sng v cht, ging nh bu tri m trn c vtr.


13/357

Gio l dy r rng, nu chng ta ch bit v tm nh l ci phn phitan r khi ta cht (ngha l thc thuc nm gic quan ND), th chng ta skhng bit g v nhng g s tip tc, khng c mt nim no v mtchiu khng gian mi, ngha l v ci tm bn nhin, mt thc ti su xahn nhiu. Bi th, iu ti cn vi chng ta l phi lm quen vi tm bnnhin trong khi ta cn sng. C vy chng ta mi sn sng n nhn nkhi n hin l mt cch t nhin v mnh lit vo lc ta cht; c vy ta mic th nhn ra n mt cch t nhin nh mt a tr chy n np vo gim, nh gio l ni. V khi ta an tr trong trng thi , cui cng sc gii thot.

S m t v tm bn nhin ng nhin dn n mt nn gio dc y v thin nh, v thin l cch duy nht, gip ta c th h thy, ri dndn trc nhn v an tr ci tm bn nhin y. K tip s n phn gii thch

bn cht ca tin ha nhn loi, ti sanh, nghip, bn c c mt nimy v ngha cuc l trnh ca chng ta qua sinh t.

Ngang y c l bn c c tri kin c th i vo trng tmca quyn sch ny: Mt trnh by bao qut v c bnBardos v cc giaion khc ca s cht, rt t nhiu kinh in. Gio l, li khuyn thc tin,nhng s luyn tm, c trnh by chi tit gip chng ta v nhng ngikhc kinh qu cuc sng, kinh qu giai on hp hi, ci cht v giai onsau khi cht. Sch ny kt thc bng mt vin tng v gio l Bardo c thgip ta hiu thu bn cht thm su nht ca nhn tm v v tr nh th no.

Nhiu sinh vin thng hi ti:

- Lm sao ta bit c nhngBardos y l g, t u c c gio lminh bch mt cch l lng vBardo, tr kin khc chit v tng giai onmt ca qu trnh cht, v s cht v ti sinh y?

i vi nhiu c gi, cu tr li mi nghe dng nh kh hiu, bi vkhi nim v tm m ty phng hin c, l mt khi nim ht sc hp hi.Mc d nhng nm gn y c nhng s vt ro ng k, nht l v khoahc tm sinh l v v tm thc siu vit, i a s cc nh khoa hc vn tiptc xem tm ch l nhng qu trnh vt l trong no b, iu ny i ngc lichng c ca hng ngn nm kinh nghim ca cc nh thn b v cc thingi thuc mi truyn thng tn gio.

Vy th t ngun thm quyn no m mt quyn sch nh th nyc vit ra? Mt hc gi Hoa k vit:


14/357

- Ni minhca o Pht c cn c trn mt tri kin bao qut v thcti, trn mt tu gic su xa v t ng v hon cnh xung quanh; ngha l,trn s ton gic ca c Pht 2

Ngun gc ca gio l vBardo l tm gic ng, ci tm hon tontnh thc ca Pht c chng nghim v ging gii bi mt dc di nhng

bc o s k t c Pht Nguyn y tr v sau. Nhng khm ph t m vthn trng c th bo l rt khoa hc - ca cc ngi, v cch lp thnh cngthc nhng khm ph y v tm linh qua nhiu th k, cho ta mt bctranh y nht c th c v c s sng ln s cht. Chnh bc tranh tondin ny m, c cm hng tJamyang Khientse thy ti v nhng bcthy v i khc, ln u tin ti ang c truyn t li cho ngi ty

phng.

Tri qua nhiu nm thin qun, ging dy v thc tp, thnh vn nhngbc thy sng t vn , ti vit ra quyn Tng th v sng chtny,nh mt c kt tinh hoa nhng li khuyn tm huyt ca cc bc thy ti, tr thnh mt T th Ty Tngv mt Sinh th Ty Tngmi. Ti munn s l mt sch dn, mt sch tham kho, v mt ngun cm hng thingling. Ch nh c i c li nhiu ln, ti xin gi , bn mi c th khm

ph c nhiu tng ngha su xa ca n. Bn s thy rng cng s dngn bao nhiu, bn cng thy nhng hm n ca sch ny by nhiu, v cngnhn thc c chiu su ca s minh trit ang c truyn t n bnqua nn gio l ny.

Gio lBardo chng minh cho ta thy r nhng g s xy n nu tac chun b cho ci cht v nhng g s xy n nu chng ta khng chun

b. Tht khng th c chn la no minh bch hn. Nu by gi chng takhng chu chp nhn ci cht trong lc ta ang sng, th chng ta s phi trgi rt t sut cuc i, vo lc cht, v sau khi cht. Hu qu s l, ta tn

ph c cuc i ny v tt c nhng i sp ti. Ta s khng th sng cuci mnh mt cch vin mn, ta s c b giam hm trong ci phn phi chtca ta. S v minh ny s cp i ca ta ci cn bn ca cuc hnh trnh tin

n gic ng, v khin chng ta mi mi vng vo ci by ca o tng,vo chu k sng cht khng c kim sot, ci bin kh m Pht t thnggi l lun hi.

Nhng thng ip chnh ca gio l Pht l, nu ta c chun b, th chy vng trn tr trong i sng cng nh vo lc cht. Gio l cho tathy ci kh tnh v mt s gii thot v gii hn, m ta phi t n ngay


15/357

by gi trong i ny, s gii thot lm cho chng ta c th chn la cicht ca mnh v bi th, chn la s sinh ra ca mnh. i vi mt ngic chun b v thc tp, th ci cht n vi h khng phi nh mt chin

bi m l mt chin thng, ci gi pht vinh quang nht ca cuc i.

---o0o---

2. V THNG

Khng mt ni no trn th gii m thn cht khng th tm cchng ta d chng ta c xoay u mi pha trnh n. Nu c mt cchno trnh c v nh ca t thn, th ti cng khng trnh lm g...

Nhng tht in r nu ngh rng bn c th thnh cng...

Con ngi n ri i, tung tng ma nhy m khng h ng nci cht. Mi s u m xui tt p. Nhng khi ci cht xy n chochnh h, v con b bn h trong lc bt ng khng chun b, th i chaol h m ngc khc than, phn n, tuyt vng xit bao!

khi s tc ot th thng phong ca thn cht, chng ta hy pdng mt ng li hon ton ngc li vi th thng; ta hy coi ci chtnh pha khng c g l lng c, ta hy thng lui ti vi n, quen thuc vin; ta hy tm thng xuyn ngh ti ci cht hn bt c ci g khc... Ta

khng bit chng no th ci cht chc sn n ta: Vy ta hy chc sn n n khp mi ni. Tp cht chnh l tp gii thot t do. Mt ngibit cch lm th no cht th ht bit lm n l.

MONTAIGNE

---o0o---

Ti sao tht qu kh tp cht, tp gii thot t do? Ti sao ta li scht n th, v hon ton trnh nhn thng vo n? Tn tm khm, i lcta cng bit rng ra khng th mi mi trnh i mt vi n. Milarepa nirng:

- Ci vt gi l thy cht m ta cha s ny, hin ang sng vi ta y.


16/357

Cng chm tr i din vi ci cht, ta cng xa l vi n, v ni s hibt an m nh ta cng thm ln. Ta cng c chy trn ni s hi y, th nis hi cng thm c lit.

Cht l mt huyn b ln rng, nhng c hai iu ta c th ni vn:iu tuyt i chc chn l ta s cht, v ta khng chc khi no hocbng cch no ta s cht. Vy, s bo m duy nht m ta c c, lgi cht bt nh, v ta bm ly n lm ci c khi trc tip gip mt cicht. Chng ta nh nhng a tr t bt mt mnh trong tr chi trn bt vtng khng ai thy c chng.

Ti sao ta li sng trong ni kinh s ci cht n th? Bi v c muntheo bn nng ca ta l c sng v tip tc sng. Cht l mt chm dt tn

bo ca mi s m ta xem l quen thuc. Ta cm thy khi ci cht n, ta s

ri vo mt ci g hon ton xa l, hoc tr thnh mt ngi no hon tonkhc hn. Ta tng mnh s lc lng chi vi gia mt khung cnh l lngkinh khng. Ta tng n s nh lc ta thc dy mt mnh ni x l, honton xao xuyn lo u v khng bit ngn ng, khng bit y l u, khngtin, khng c giy thng hnh, khng b bn...

C l l do su xa nht ti sao ta s cht, l v ta khng bit ta l ai. Tatin tng vo mt ci th ring bit, tch ri, c nht v nh; song nu dmxt k n, ta s thy c th y hon ton ty thuc vo mt tp hp bt tngn th pht sinh ra n: Tn h ta, tiu s ta, v hay chng, gia

nh, t m, cng vic, b bn, phiu n... Chnh trn nhng chng mongmanh tm b y, ta nng ta c c an ninh bo m. Cho nn khinhng th y u b tc khi ta, th ta cn c nim g v ci ti thc s lai khng?

Nu khng c nhng cy chng quen thuc ca ta, th ta b i dinvi chnh mnh, mt con ngi ta khng quen bit, mt k l gy ri lunlun sng chung vi ta m ta khng bao gi thc s mun gip mt. C phi l l do ta c lp y mi gi pht bng hot ng no nhit, d tmthng ng chn cch my cng xong, min l khi phi bao gi b b limt mnh trong im lng vi k l y.

V phi chng iu y chng t c mt ci g tht bi t trong li sngca ta? Chng ta sng di mt l lch c gn cho mnh, trong mt thgii o ha khng c thc tnh g hn Con Ra Gi trong truyn Cuc phiulu ca Alice. B m hoc bi lng ham thch xy dng, chng ta xy


17/357

nhng ngi nh cuc i mnh trn ct. Th gii ny c v chc n mtcch k tuyt cho n lc thn cht git sp o tng v ui ta ra khi chnp. Vy ci g s xy n cho ta nu ta khng c mt ci mc no ca thcti su xa hn, bm vu?

Khi cht ta phi li tt c sau lng mnh, nht l thn xc, ci thnxc ta nng niu yu qu bit bao, nng ta vo n mt cch mqung v c gng ti a lm cho n sng. Nhng tm ta cng khng khg hn thn xc lm im ta: Th nhn vo tm bn t pht m xem. Bns thy n nh mt con rn lun lun nhy qua nhy li. Bn s thy nhng tng khi nn mt cch v li, khng mch lc g c. B cun theo chiugi bi s huyn no trong mi lc, chng ta chnh l nn nhn ca s bcng ca tm ta. Nu y l ci trng thi duy nht ca tm m chng taquen thuc, th s nng ta vo ci tm y trong lc cht qu l mt canh

bc qui g.

---o0o---

O TNG LN

S ra i ca mt ngi cng l ra i ni kh ca y. Cng gi conngi cng ng ngn, v ni lo s ci cht khng th trnh cng thm mnhlit. Thc cay ng lm sao! Y sng ui theo nhng g lun lun ngoitm tay. Lng khao kht sng cn trong tng lai lm cho y khng th sng

trong hin ti.

TRANG T

Sau khi thy ti cht, ti c gn giDudjom Rinpoche, mt trongnhng thin s, hnh gi mt gio v Du gi s v i ca thi cn i. Mtngy khi thy ang li xe hi xuyn nc Php cng vi v thy, ngm cnhmin qu, h i ngang mt khu ngha trang di va mi sn qut v trang trhoa ti. B v thy ni:

-Rinpoche, ngi hy xem mi th Ty phng tht ngn np sch sn th. Ngay ti nhng ni ngi ta thy cht cng tht sch khng tvt. Cn ng phng mnh, ngay nh ngi ta cng khng u sch

bng y.

Thy ni:


18/357

- ! ng th; y qu thc l mt x vn minh. H c nhng nginh p n th cho nhng xc cht. Nhng b khng sao? H cng cnhng ngi nh tuyt diu cho nhng xc sng na ch.

Mi khi nh li cu chuyn y, ti khng khi ngh rng cuc i thctrng rng v v lm sao, khi n c cn c vo mt nim tin sai lc vtrng cu v tng tc. Khi sng kiu y th chng ta v tnh t binthnh nhng ci xc sng, nh thyDudjom Rinpoche ni.

Nhng y l kiu sng ca phn ng chng ta; chng ta sng theomt k hoch nh. Nh th c gio dc. Ln ln kim vic lm, rigp mt ngi no , ri kt hn, ri c con ci. Chng ta mua mt ci nh,rn cho lm n trng mnh, m c c mt ngi nh min qu hoc thmc mt chic xe hn. Vo dp ngh th i du lch xa cng vi bn b.

Chng ta d nh k hoch cho lc v hu. Nhng vn trng i nht mmt vi ngi trong chng ta tng gp phi ch l: Khng bit nn i chiu vo k ngh ti, hoc nn mi ai vo dp l Ging sinh. Cuc i ta thtn iu, tm thng, lp i lp li; ta ph c mt i theo ui nhngchuyn nh nhen, bi v dng nh ta khng bit c ci g hn th.

Nhp iu i sng chng ta rn rng ti ni ta khng c th gi ngh n ci cht. Ta m nhm nhng ni s hi thm kn ca ta v vthng bng cch bao vy quanh mnh thm nhiu c, ca ci, tin nghi,ch t thy mnh bin thnh tn n l cho chng. Mi thi gi v nng lc

ca ta u kit qu ch v phi bo tr nhng th y. Chng bao lu mc chduy nht ca ta trn i ha ra ch l gi cho mi th ta s hu cng c

bo m an ninh cng tt. Khi c bin chuyn g xy n, ta tm cch iph mau l nht, mt gii php hiu nghim tm thi. C th i ta tip tctri git cho n khi mt cn trng bnh hay tai nn no lay ta ra khicn m.

Cng khng hn l ta dnh nhiu th gi hay suy ngh cho cuc iny. Hy ngh n nhng ngi lm vic bao nhiu nm ri phi hi hu, thy khng bit mnh phi lm g c, v h cng ngy cng gi v tin gnci cht. Mc d ta lun lun h ho phi thc t, thc t Ty phng cngha l thin cn mt cch v minh v thng ch k. S tp trung thincn ca chng ta vo i ny v ch i ny m thi, chnh l mt o tngln, ngun gc ca nn duy vt en ti v ph hoi ca th gii ngy nay.Khng ai bn ti s cht v i sau, v ngi ta c thi tin rng chuyn ych lm nh tr ci gi l s tin b ca ta trn th gii.


19/357

Nhng nu c mun su xa nht ca chng ta qu l sng v tip tcsng, th ti sao ta li c quyt mt cch m qung rng cht l ht ch? tnht cng nn th thm him xem c th c i sau hay khng ch? Nuqu thc chng ta c c thc nghim nh ta tuyn b, th ti sao ta khngkhi s t t cu hi cho mnh mt cch nghim chnh: Tng lai thc sca ta nm u? Chung quy, chng c my ai sng lu trn trm tui. Vsau thi gian l c mt thi gian v tn tri di, khng c gii thch...

---o0o---

S LI BING NNG NG

C mt cu chuyn c Ty Tng m ti rt thch, gi l Cha ca Ni-Ting-Nh-Mt-Trng:

Mt ngi ngho kit xc sau khi lm lng kh vt v tch tr cmt bao la y. Anh ta ly lm hnh din, treo bao la trn x nh

phng chut v k trm, ri chc n hn na, anh nm ngay pha di.Khi nm y anh bt u suy ngh lan man:

- Nu em bn l s la ny, mnh s li to, ly tin y mua thm v libn, c mua i bn li nh th chng bao lu ta s giu, s thnh mt ngiquan trng trong lng xm. Con gi theo nm np. Ta s ci mt c thtp, v chng bao lu ta s c mt a con... C l l mt thng con trai. Ta

s t tn n l g nh?

Nhn quanh nh, tia mt anh gp phi khung ca s qua anh thynh trng ang ln. Anh ngh:

- Tht l im tt! Ta tm c mt ci tn hay. Ta s gi thng con lNi-Ting-Nh-Mt-Trng...

Trong khi anh ta ang ngh v vn th mt con chut tro ln baogo, gm t si dy. Va khi anh tht my ting t tn a con, th bao

go trn x nh rt trng lm anh cht tc khc. D nhin l a con ykhng bao gi c sinh ra.

Bit bao nhiu ngi trong chng ta, ging nh anh chng n, bcun tri bi ci m ti gi l s li bing nng ng? D nhin cnhiu kiu li bing khc nhau:ng phngv Ty phng. Ci kiu

phng ng l nh kiu thc hnh thun thc n: Sut ngy ngi gia


20/357

tri khng lm g c, trnh n mi cng vic hay hot ng hu ch, ung trht tch ny ti tch khc, nghe nhc vang ln t mt chic my thu thanhv tn gu vi bn b. Kiu li Ty phng th khc hn: n y cucsng bng nhng hot ng hp dn, sao cho khng cn mt cht th gi no i ph vi nhng vn then cht.

Nu nhn vo cuc i mnh ta s thy bit bao nhiu cng vic khngquan trng, nhng ci gi l trch nhim c dn dp n y cuc i ta.Ta t nh l mun dng th gi vo nhng chuyn quan trng trong i,nhng khng bao gi c th gi y c. Thc dy bui sng l c baonhiu vic: M ca s, lm ging, tm, ch rng, cho ch mo n, git ,khm ph ht c ph hoc ng, i mua, lm thc n sng - c mt dcdi bt tn. Ri li c o qun phi la ra m i v xp. Ri cn tc tai, trangim na th sao? Khng cn bit sao hn, chng ta nhn ngy thng y

nhng c in thoi v chng trnh, v bao nhiu trch nhim hay ta nngi l v trch nhim?

Cuc i ta dng nh xm chim ly ta, nh c mt ti hu th oim ca n, li tut chng ta i, cui cng ta cm thy mnh khng cquyn kim sot n na. D nhin thnh thong ta cng cm thy kh chu viu ny, ta chim bao c mng v thc dy m hi t m, t hi: Ta lm chi i ta? Nhng ni kinh hong ca ta ch ko di ti ba n sng,ri u vn hon y.

Ti ngh n li mt bc thnh n ,Ramakrishna, ni vi mn:

- Nu cc anh ch dng mt phn mi thi gian anh dnh cho nhngmn gii tr nh sn ui ph n v lm tin, m tu luyn, th ch trongvng vi nm c th gic ng.

C mt bc thy Ty Tng sng vo khong u th k, mtLeonardoda Vinci ca Hy M Lp Sn, tn l Mipham. Tng truyn ng ta sngch mt ci ng h treo, mt khu i bc, v mt chic phi c. Nhng mikhi lm xong mt th, ng li ph hy ngay, bo rng n ch t gy thm trgii tr.

Tng ng ch thn xc l lu, c ngha mt ci g ta li sau lngnh hnh l. Mi khi ni lu, ta nh rng ta ch l nhng l khch tm thi ctr trong i ny v thn xc ny. Bi th Ty Tng ngi ta khng xaolng th gi vo vic lm cho hon cnh sng thm tin nghi. Ngi Ty


21/357

Tng cm thy hi lng nu c n, mc v mt mi nh trn u. Nu ctip tc nh chng ta ngha l c ci thin hon cnh sng, th dn dncng vic y t n tr thnh mc ch chnh, v l mt xao lng v li.C ngi no tm tr tnh to m li cn thn trang hong ci phng khchsn ca mnh mi khi thu mn khng? Ti thch li khuyn nycaPatrul Rinpoche:

Hy nh noi gng ch b ci giNng hi lng ng trong va la.Bn phi n, ng v bi tit. l iu khng th trnh.Ngoi ra, khng vic g n bn.

i khi ti c ngh rng thnh tu v i nht ca nn vn ha tn

tin chnh l n bn Samsara (sinh t, lun hi) mt cch xut sc v cnhng li gii tr trng rng. X hi ngy nay i vi ti dng nh l cucl mng tt c mi th g dn ta i xa s tht, lm cho ngi ta kh m sngv chn l, v n li cn khng mun cho ngi ta tin rng c chn l hinhu. V tt c iu ny thot thai t mt nn vn minh t cho l tn th ssng, nhng k thc tc ht ngha ch thc ca cuc i; mt nnvn minh lun lun ni lm cho ngi ta hnh phc, m k thc lm btc con ng dn n sui ngun ca hnh phc chn thc.

Samsara tn tin c t chc tinh vi, thng bc, n tn cng ta t mi

gc cnh bng tuyn truyn, v gy mt mi trng nghin ngp kh gxung quanh ta. Cng c thot, ta dng nh cng vng su vo cm bytinh vi n t ra cho chng ta. Bc thyJikm Lingpa vo th k 18 ni:

- Ch v b cch tng sai bit lm cho m hoc m hu tnh lang thangbt tn, trong vng ln qun ca sinh t.

B m bi nhng hy vng sai lm, mng m, tham vng, chng ta nhngi ang b qua mt sa mc bt tn, ang kht chy c. V ci duy nhtm th gii tn tin ny a ra cho ta ung l mt cc nc mui, ch ct lm cho ta thm kht.

---o0o---

I MT CI CHT


22/357

Khi nhn thc iu y, c phi l ta nn nghe li Gyalse Rinpoche khingi ni:

- D tnh tng lai cng ging nh i cu trong mt h sukhng c nc;

Khng bao gi c g xy ra ng nh bn mun, vy hy b htmi k hoch tham vng ca ngi i.

Khi bn phi tnh ton mt vic g.Th hy xem n khng chc nh ci gi cht m bn cha bitchc.

Vi ngi Ty Tng, l hi chnh trong mt nm l Nm Mi, nh lGing sinh, Phc sinh, T n, v sinh nht ca bn, tt c dn vo mt dpl.Patrul Rinpoch l mt bc thy v i m cuc i y nhng bin c l

lng c th lm sng ng nn gio l. Thay v n tt v chc mng nmmi nh mi ngi, ngi li khc. Khi hi ti sao, ngi p rng mt nmna li tri qua, ai cng tin gn ci cht thm mt cht, nhng nhiu ngivn cha chun b.

Hy ngh n ci g c th xy n cho tt c chng ta mt ngy no. Chng ta ang tn b trn ng, ang suy ngh nhng chuyn lm ta

phn chn, ang trm t v nhng vn quan trng, hoc ch ang nghemy thu thanh b ti. Bng thnh lnh mt chic xe hi vt qua, sut cncht chng ta.

Hy bt truyn hnh ln hay nhn qua mt t nht bo: bn s thy cht khp mi ni. Nhng nn nhn ca nhng tai nn phi c hoc xe hi y c

bao gi ng h s cht khng? H xem sng l chuyn ng nhin, cngnh chng ta. Bit bao ln ta nghe nhng cu chuyn v ngi quen, bn

b, cht bt thn, t ngt? Ta khng cn phi bnh ri mi cht, c th tac th thnh lnh suy sp, hng my, ht nh chic xe hi ca ta. Hm nay tac th ang mnh khe, ri bng dng ng bnh v cht ngay hmsau. Milarepa c khc ht:

Khi ang khe mnhBn khng h ngh ti m auNhng bnh tt thnh lnh ging xungNhanh nh mt tia chp.

Khi bn nhng vic th gian


23/357

Bn khng bao gi ngh n ci cht gn k;N n nhanh nh sm stB xung u bn.

Ta cn thnh thong t dy mnh m hi: Nu m nay ta cht th thno? Ta khng bit ta c thc dy sng hm sau khng, thc dy u.

Nu bn th ra m khng th ht vo li, th l bn cht. n gin l vy.Ngi Ty Tng c cu: Ngy mai hay i sau, ci g ti trc, ta khngth bit.

Mt vi bc thy ni ting ca Ty Tng ban m mi khi i ng,thng ra ly tch p bn cnh ging. H khng bao gi chc chn mnhc thc dy cn ti chng sng hm sau. H tt ht la, khng bun luli m mi cho sng hm sau. Tng st na h sng trong nim c th ci

cht ang gn k.Cnh am cc caJikm Lingpa c mt ci ao m ng phi kh nhc

lm mi vt qua. Mt s t xin xy mt ci cu, song ng bo:

Xy lm g? Ai bit c ta cn sng ng ti y m mai?

Nhiu bc thy c cnh tnh cho ta thy r tnh mong manh ca isng bng nhng hnh nh mnh hn: H bo mi ngi trong chng ta hyngh nh mnh l mt tn t ti ang i n ni hnh quyt, nh mt con c

ang vng vy trong li, nh mt con b ang i vo nh t sinh.

Thn th nm di trn ging ln cuiMing th tho nhng li trn triTm ngm nhn k c ln cui din ra:

Bi kch y khi no s n vi ngi?

iu quan trng l ta phi t duy mt cch thn nhin v thngxuyn rng ci cht thc c, v n s ti m khng bo trc. ng nhcon b cu trong ngn ng Ty Tng, sut m lng xng son ch ng cho

n sng, v n khng cn th gi ng na. Nh Drakpa Gyaltsen, mtbc thy hin i, ni:

- Loi ngi tri qua sut c i chun b ht vic ny ti vic khcch thnh lnh bt gp i sau m h hon ton khng chun b.

---o0o---


24/357

XEM TRNG CUC I

C l ch c nhng ngi hiu c tnh mong manh ca i sng mibit c s sng qu bu ngn no. Mt ln, khi ti d hi tho Anhquc, phng vin i BBC phng vn nhng ngi tham d. ng thi hcng ni chuyn vi mt ngi ph n sp cht. B ta v cng hi s, v bcha tng ngh ci cht l thc c. By gi b bit. B ch c mt thngip duy nht cho nhng ngi cht sau b, l:Hy xem trng s sng vci cht.

Xem trng cuc i khng c ngha phi b c i m tnh ta t duynh th l ta ang trn Ni Tuyt hay nh vo nhng ngy xa ti TyTng. Trong th gii tn tin, ta phi lm vic v kim sng, nhng khngnn vng vo kiu sng chp git khng nhn thy mt ngha su xa

no ca cuc i. Cng vic ca ta l tm mt th qun bnh, trung o,khng qu dn mnh vo nhng hot ng v bn bu ngoi vi, m cngngy cng lm cho cuc sng ca ta tr thnh n gin. Cha kha tm ramt th qun bnh hnh phc cho i sng hin nay l tnh gin d.

l ngha ch thc ca gii lut trong o Pht. Tng ng gigii lut l Tsul trim. Tsulc ngha l thch hp, chnh xc, v trim c nghal quy lut hay cch thc, con ng. Vy gii lut l lm ci g thch hphay chnh xc; trong mt thi i qu phc tp nh hin nay, th chnhl sng gin d.

Chnh t y m ta c c s an bnh trong tm. Ta s c nhiu thgi hn theo ui s nghip tm linh v nhng hiu bit c th gipchng ta gip mt ci cht.

Bun thay, y l iu m trong chng ta t c ai lm. C l by gi tann t t cho mnh cu hi:

- Thc s ta lm c ci g trong i ta?

Ti mun ni l, ta thc s hiu c bao nhiu v sng cht. iulm ti ln tinh thn l s xut hin nhng bo co v cc nghin cu kinhnghim cn t, nh nhng quyn sch ca bn ti, anhKenneth Ringvnhng ngi khc. Mt s ng k nhng ngi sng st qua t nn hocqua kinh nghim lc sut cht u m t h c mt ton cnh cuc i hdin ra trong tm tr vo lc . Mt cch sng ng v chnh xc, h sngli nhng bin c quan trng ca i h. i khi h cn thy sng li nhng


25/357

hu qu hnh ng ca h i vi k khc, v kinh qu nhng cm xc mhnh ng h gy nn. Mt ngi n ng k choKenneth Ringnghe:

- Ti nhn ra rng c nhng vic m mi ngi c a xung trngian hc hi v thc chng. Chng hn san s thm tnh yu thng,ln mn i vi nhau hn. khm ph rng iu quan trng nht l mitng giao gia ngi vi ngi v lng nhn i ch khng phi l nhngth duy vt. thy rng mi mt vic lm ca bn trong i ny u c

ghi li, v mc d lc bn khng ngh ti, n vn xut hin li v sau.

i khi cun phim v cuc i xy ra km theo mt thc th nhsng quang vinh. iu ni bt trong nhiu nhn chng khc nhau l, s gpg thc th y chng t rng mc ch thc s duy nht trong i l tp

sng yu thng k khc v c c tri kin.

Mt ngi k viRaymond Moody:

- Khi nh sng xut hin, iu u tin ngi ni vi ti l: Con lmg chng t vi ta l con sng trn vn i con? hoc mt iu gtng t nh th... Tu trung sut bui, ngi c nhn mnh v tm quantrng ca yu thng... Ngi dng nh cng rt quan tm n nhng viclin h ti hiu bit na...

Mt ngi khc bo viKenneth Ring:

- Ti c hi, m khng nghe thnh li n nh mt giao cm tmlinh trc tip - rng: Ti lm g em li li lc hay tin ha cho loingi?

Nhng hnh ng ca ta lc sng nh th no, th khi cht ta nh thy. V tt c mi s, tuyt i tt c, u ng k.

---o0o---

MY MA THU tu vin ca ngi tiNpal, v t gi nht hin cn sng ca thy

ti lDilgo Khientse Rinpoche, ging dy n ngy cui mt kha tu hc.Ngi l mt trong nhng bc thy ni ting hin nay, tng dy c ncDalai Lama v nhiu bc thy khc, nhng ngi xem ngi nh mtkho tng bt tn ca tr tu v t bi. Tt c chng ti u ngc ln m


26/357

chim ngng con ngi v i nh tuyt y, mt bc hc gi, thi s, v hnhgi mt tng tri qua hai mi lm nm trong i nhp tht n c.

Ngi dng li v a mt nhn xa xm, dy rng:

- Ti nay gi by mi tm tui, trng thy qu nhiu vic trongi. Bao nhiu ngi tr tui cht, bao nhiu ngi bng tui cht, baonhiu ngi gi cht. Nhiu ngi trn cao tt xung thp. Nhiungi di thp vt ln cao. Nhiu x s bin i. c bao nhiu

bin ng au thng, bao nhiu chin tranh, tt dch, bao nhiu tn ph trnkhp th gii. Tuy th tt c nhng bin chuyn kia khng thc g hn mtgic chim bao. Khi ta nhn tht su xa, ta nhn ra rng khng c mt ci gtrng cu min vin, khng mt ci g, c n si lng mng trn thn thta. V y khng l mt l thuyt, m l iu bn c th thc s chngnghim, thy bit bng chnh mt bn. Ti thng t hi: Ti sao mi s

u thay i? V ch mt cu tr li duy nht tr li vi ti: y l cuci. Khng mt th g, tuyt i khng th g, c mt tnh cht trng cuno c. c Pht dy:

Hin hu ca chng ta mong manh nh my ma thuCnh sng cht nh mn nhy ma.

i ngi nh chp long qua bu triVt nhanh nh thc trn ni cao xung.

Mt trong nhng l do chnh khin ta ly lm kh khn lo s khi i

mt ci cht l v ta tng l s tht v v thng. Chng ta c khng khngmun mi s tip tc nh c, n ni ta tng rng chng vn lun nh vy.

Nhng y ch l o tng. Chng ta cng thng thy rng lng tin khngn nhp g vi thc ti. o tng y, cng vi nhng thng tin sai lc, tng, gi thuyt, l mt nn tng bp bnh trn ta xy dng cuc i ta.D s tht c xen vo chng minh ngc li, chng ta vn c bm gi ly otng ca ta.

Trong tm tr ta, s bin chuyn lun ng ngha vi mt mt, aukh. V khi n xy ti, ta c t gy m cho mnh cng nhiu cng hay. Tac ngh mt cch n ngnh phi l rng s trng cu em li an ninh, cnv thng th khng. Nhng k thc v thng cng nh mt vi ngi tagp trong i, lc u kh chu nhng khi quen bit li rt thn thin,khng ng bc mnh nh ta tng.


27/357

Hy suy ngh v iu ny: S thc chng v v thng, ngc ithay, li l ci duy nht ta c th nm chc, c l y l s hu bn b duynht ca ta. N ging nh bu tri hay tri t. Bt k vn vt chung quanhta u c th sp , i thay bao nhiu, tri t vn tn ti mi. Chng hnchng ta c tri qua mt cn khng hong au n ch, ton b cuc i tadng nh tan r thnh mnh vn... Chng hn ngi bn i ca ta tngt b ta khng bo trc. Nhng tri t vn cn , bu tri cn y. Dnhin, thnh thong ngay c tri t cng chn ng, ch m nhc cho tanh ng c chc n bt c mt vic g...

Ngay c c Pht cng cht. Ci cht ca ngi l mt cch gio ha, gy chn ng ni k ngy ng, bing nhc, t mn, nh thc cho tathy s tht l mi s u v thng, v ci cht l mt s kin hin nhinca cuc i. Khi gn cht, c Pht dy:

- Trong cc du chn, du chn voi l ln hn c. Trong cc phpqun nim x, th nim v thng l hn c.

(Kinh i bt Nit Bn)

Mi khi chng ta nh mt mc tiu ca mnh, ri vo li bing giii, th s qun nim v thng v cht lay ta tr v s tht:

Ci g sinh ra s cht

Ci g t, s tanCi g c tch ly s cn kitCi g xy dng s sp V ci g ln cao s xung thp.

Ton th v tr, theo cc nh khoa hc hin nay, ch l s chuyn bin,hot ng, tin trnh, mt tng th bin thin lm nn tng cho mi s vt.

Mi tc ng h tng trong mt ht nhn nguyn t gm c s hydit v ti to nhng ht nguyn t (subatomic particles). Th gii bn

trong mt nguyn t l cuc lun v lin tc ca sinh v dit, vt chtchuyn thnh nng lng v nng lng thnh vt cht. Nhng hnh dng

ph du thot hin thot mt to thnh mt thc th bt tuyt mi mi cti to. (*)

i chng ta l g nu khng phi l cuc lun v ca nhng hnhdng ph du y? H chng phi mi s lun lun thay i: L trn cnh cy


28/357

trong cng vin, nh sng trong phng bn lc ang xem sch ny, nhngma, kh hu, thi gian trong ngy, ngi qua li trn ng. Cn bn thth no: Khng phi mi s ta lm trong qu kh by gi ch nh mt gicmng sao? Nhng bn b thu b, nhng ch ngy nh ta thng lui ti,nhng quan nim, tng m c mt thi ta say m p : Ta b li ttc sau lng. By gi, trong giy pht ny, bn thy s c nhng trang schny dng nh rt thc. Nhng ri n cng ch cn l mt k c.

Nhng t bo trong c th ta ang cht, nhng t bo no ta ang tnt, c n s biu hin trn gng mt ta cng lun thay i ty theo tmtrng ta. Ci m ta gi l tnh tnh ca ta ch l mt dng tm thc, khng gkhc. Hm nay ta cm thy thoi mi v mi s tin trin tt p, ngy maita cm thy ngc li. Vy th ci cm gic thoi mi i u ri? Nhng nhhng mi xm chim ly ta, mi khi hon cnh thay i: Chng ta v

thng, hon cnh cng v thng, khng mt th g chc chn bn b btc u, m ta c th ch ra.

Khng g kh tin liu hn l nhng tng v tnh cm ca ta: Bnc bao gi bit c bn s ngh g, cm thy th no trong thi gian sp tikhng? Tm ta qu thc trng rng, v thng, ph du nh mt gic mng.Hy nhn mt tng: N n, v i. Qu kh qua, tng lai cha ti,v ngay ci ngh hin ti khi ta cm nhn n, n thnh d vng.

- iu duy nht ta thc s c c l ci by gi, l hin ti.

C i lc, sau khi ti ging dy nhng iu ny, mt ngi tin lnbo:

- Tt c chuyn r rng qu ri. Ti bit. Hy ging cho ti nghemt iu g mi l.

Ti bo h:3

- Bn c bao gi thc s hiu, thn chng s tht v thng hay cha?

Bn thm nhp n trong tng tng, hi th v ng tc, n ni cuci bn nh vy m c i mi hay cha? Hy t hi bn hai cu ny: Tic nh vo mi lc, rng ti ang cht hay khng, v mi ngi mi vtkhc cng ang cht, bi th i x vi mi chng sinh vi lng bi mntrong mi lc? S hiu bit v cht v v thng ni ti c thc tr nn

bn nhy, cp thit n ti ang dnh mi giy pht cn li ca i ti


29/357

theo ui s nghip gic ng? Nu bn c th tr li C cho c hai cu hiy, th bn mi thc s hiu v thng.

---o0o---

3. T DUY V THAY I

Hi cn b Ty Tng, ti c nghe cu chuyn v bKrisha Gotami,mt thiu ph c ci dim phc c sng vo thi Pht. a con u lngca nng mi chng mt tui bng nhin ng bnh v cht. Qu au kh,nng m xc con i lang thang khp cc no ng, gp ai cng xin cu chon sng li. Mt s ngi tng l, vi ngi ci nho, ngh nng in,nhng cui cng nng gp mt ngi thng minh ch cho nng bit c Btl ngi duy nht trn i c th lm c ci php l m nng ang cn.Bi th nng ti ni Bt, t xc con di chn ngi v k li chuyn trn.Bt lng nghe vi lng bi mn v bin, ri ngi nh nhng bo:

- Ch c mt cch duy nht hn gn ni au bun ca con. Con hyxung ph, xin v cho ta mt ht m tt t mt nh no cha h c ngicht.

Gotami sung sng i ngay xung ph th. Nng ng trc ngi nhu tin v ni:

- Bt bo ti i tm mt ht m tt t ni nh cha tng bit n cicht. Ngi trong nh ni:

Nhiu ngi cht trong nh ny.

Nng n nh k tip, v cng c bo:

Trong gia nh chng ti, c v s ngi thn cht.

C th qua n nh th ba th t cho n khi nng i quanh ht c

thnh ph, v nhn ra rng ci iu kin m Bt t ra khng th no thchin. Nng bn em xc con n ngha a v ni li cui cng vnh bit n,ri tr v ni Bt. Ngi hi:

Con c em li ht m tt khng?

Nng p:


30/357


31/357

r tm quan trng ca yu thng, h t quan tm n nhng theo ui vtcht, h cng tin tng vo chiu hng tm linh v ngha cuc i, v dnhin h cng m rng nim tin v i sau. Mt ngi ni vi Kenneth

Ring:

- Ti c chuyn ha t mt con ngi lc lng lang thang khngmc ch, khng thit g trong i ngoi ra l ti sn vt cht, n mtngi c nh hng, c ng c su xa, c mt mc ch trong cuc i,v mt nim tin mnh lit rng s c mt qu bo vo cui cuc i. Lng

say m ca ci, ham mun s hu vt cht ni ti c thay bng skht khao tm hiu v tm linh v c mong thy th gii c ci thin.

Mt ph n ni vi Margot Grey, mt nh nghin cu Anh quc vkinh nghim cn t:

- Ti dn dn cm thy c mt thc cao v tnh yu, kh nng cmthng, kh nng tm thy nim vui v lc th trong nhng vic nh nht tmthng nht quanh ti... Ti pht sinh mt lng bi mn ln lao i vi ngibnh v ngi sp cht, v ht sc mong sao cho h bit v thc crng tin trnh cht ch l mt s ni di ca i sng. 4

Tt c chng ta u bit nhng khng hong e da s sng nh bnhnng, v.v... c th pht sinh nhng chuyn ha su xa tng t. Freda

Naylor, mt bc s can m ghi nht k khi cht v bnh ung th nh sau:

- Ti c nhng kinh nghim m c l khng bao gi ti c c, viu ny ti phi cm n bnh ung th. S khim cung, ging ha vi cicht ca chnh ti, nhn ra nng lc tm linh ti - mt iu lun lm tingc nhin - v nhiu iu khc na v chnh mnh m ti khm ph biv ti dng ti ch, xc nh li v tin ln.(2)

Nu chng ta qu c th xc nh li v tin ln vi lng khim cungv ci m y, v thc s chp nhn ci cht ca chng ta, th ta s t thymnh sn sng hn n nhn nhng ch dn v tm linh tu tp. S sn

sng n nhn ny cn m n mt kh nng khc k diu hn: Kh nngphc hi ch thc.

Ti nh mt ph n M trung nin n vingDudjom Rinpoche tiNu c vo nm 1976. B ta khng c bit quan tm g ti Pht gio,nhng b nghe ni c mt bc thy v i ang trong thnh ph. B ang


32/357

m nng, v trong cn tuyt vng b mun th bt c g, c n s vingthm mt bc thy Ty Tng! Lc y ti lm ngi thng dch.

B vo phng, ngi trc mtDudjom Rinpoche. B qu xc ng bichnh tnh trng mnh v s hin din ca ngi, ti ni b a ln khc. B laln: 5

- Bc s ca ti bo ti ch cn sng vi thng na. Thy c th nogip ti khng? Ti ang cht.

Ngc nhin cho b lm sao, mt cch nh nhng y t mn DudjomRinpoche khi s ci khc khch. Ri ngi bnh tnh ni:

- B thy, ai trong chng ta cng ang cht c. Ch l vn thi gian.Mt s ngi cht sm hn ngi khc, th thi.

Vi nhng li t i , ngi gip b ta thy c tnh cht ph qut cas cht, v ci cht sp ti ca b khng phi l duy nht. iu y lm b lo. Ri ngi ni v cht v chp nhn ci cht. Ngi ni v nim hy vng trong s cht. V cui cng ngi cho b mt phng php tu tp cha tr,m b hng hi tun theo.

Khng nhng b khi s chp nhn ci cht, m nh tu tp mt cchhon ton thnh khn, b khi bnh. Ti nghe nhiu trng hp khc,

c nhng ngi c chn on l bnh ti thi k sau cht, ch cn sngvi thng, nhng khi h i vo c c, tu tp tm linh, thc s i mt vichnh mnh v vi ci cht, th h li ht bnh. iu ny cho ta thy g?Rng khi ta chp nhn cht, chuyn ha thi ca ta i vi cuc i, vtm ra mi lin h cn gia sng v cht, th lc y, mt kh nng cha trk diu c th xy ra.

Nhng Pht t Ty Tng tin rng nhng bnh nh ung th c th lmt li cnh co nhc ta nh rng ta lng qun nhng kha cnh su xaca bn th ta, nhng nhu cu tm linh chng hn. Nu ta nghim tc n

nhn s cnh co ny, v thay i mt cch cn bn chiu hng cuc ita, th rt c hy vng cha lnh khng nhng thn xc ta m c ton th conngi ta na.

---o0o---

S THAY I SU XA TRONG TM


33/357

T duy su xa v v thng, nhKrisha Gotami lm l thu hiutn trong tim bn ci s tht c din t trong nhng cu th ca mt bcthy hin nay,Nyoshul Khenpo:

Bn cht mi s u huyn ha ph duNhng ngi nhn thc nh nguyn thng xem kh l vuiNh k lim mt ni li dao bn.ng thng nhng ai bm cht vo thc huHy xoay s ch vo trong, hi bn thn.

Nhng tht l kh lm sao xoay ch vo trong! Chng ta d dngquen thi c, t ra nhng mu mc n tr li khng ch mnh! Mc d,

nh bi th trn cho thy, chng em li au kh cho ta, ta vn chp nhnchng mt cch cam chu, v quen u hng chng. Chng ta c th xemt do gii thot nh mt l tng, song khi ng ti nhng thi quen camnh, th ta hon ton bin thnh n l.

Tuy th, nh t duy m ta c th dn dn t n tr tu. Chng ta cth mt ngy no nhn ra rng mnh ang ti i ti li nhng mu mc cnh, v khi s mong mun thot ra. D nhin chng ta c th ri tr li vothi quen, nhiu ln, nhng dn d cng c th ngoi ln khi chng v btu thay i. Bi th sau y ni cho tt c chng ta, gi l T truyn trong

Nm Chng:

1. Ti i xung ng phC mt l su bn v ngTi rt vo .Ti chi vi v phng.

2. Ti i xung cng con ng yC mt l su bn v ngTi lm b nh khng trng thyTi li rt nh thng.Ti khng ng mnh ngay ch cNhng u phi li ti tiMt nhiu thi gian mi hng ra c.

3. Ti cng li i con ng cC mt l su bn v ngTi thy n vn ang y


34/357

V ti vn ri vo. l thi quenMt ti vn mTi bit mnh uy l li ti tiTi lin ra tc khc.

4. Ti i xung con ng ph cC mt l su bn v ngTi i qunh qua n.

5. Ti i xung bng con ng khc.

Mc ch ca t duy v ci cht (t tng) l lm mt cuc i mithc s trong y tim bn, v tp khi s trnh ci l su bn v ng

bng cch i con ng khc. Thng iu ny cn c mt thi gian nhptht qun tngsu xa, v ch c vy ta mi c th m mt thc s thy ta

lm g vi cuc i ta.

Nhn thng ci cht khng nht thit phi hi hng gh gm lm. Tisao khng t duy s cht khi bn ang cao hng, thoi mi, nm trongging m p tin nghi, hoc khi bn ang tri qua dp ngh l, ang lngnghe bn nhc m bn yu thch? Ti sao khng t duy s cht khi bn anghnh phc, khe mnh, y tin tng v hon ton an vui? Bn c rngc nhng gi pht c bit trong bn c khuynh hng ni qun haykhng? Hy lm vic vi nhng giy pht y mt cch nh nhng, v y lnhng giy pht bn c th c c mt kinh nghim mnh lit su xa, thay

i ton th quan nim ca bn v th gii. C nhng thi im trong nhng nim tin c ca bn trc kia t ng sp hon ton, bn t thymnh c i mi hn.

S qun nim ci cht s em li cho bn mt thc su xa v s tb trong o Pht, Tng ng lNg jung.Ngc ngha l thc s hayquyt nh,jungl ra khi, ngoi ln, hay sinh ra. Kt qu s t duythng xuyn v su xa v ci cht l, bn s thy mnh ngoi ln khinhng mu mc thi quen ca mnh, thng thng l vi cm gic ngy

chn i vi chng. Bn s thy mnh cng lc cng thm sn sng r bchng, v cui cng bn c th thot khi chng mt cch m thm nhnhng, nh rt mt cng tc ra khi mt thi b, cc bc thy v d.

S t b m bn s t ti y, em li cho bn va ni bun va nimvui: Bun v bn nhn thc c ci v v ca nhng thi c ni bn, v vuiv ci tri kin su xa dn dn m ra trong bn, khi bn c th bung b


35/357

nhng thi c. y khng l mt nim vui phm tc, m l mt h lc lmpht sinh mt nng lc mi m, thm hu, mt nim tin, mt cm hng bnb thot thai t nhn thc rng mnh khng phi l tn n l cho nhng thiquen ca mnh, qu th mnh c th ngoi ln khi chng, rng mnh c ththay i, v tr nn cng ngy cng gii thot t do.

---o0o---

NHP TIM CA THN CHT

S khng c hy vng no bit c ci cht nu n ch xy n mtln m thi. Nhng may thay, cuc i ton th ch l mt mn lun v casng v cht, mt cuc nhy ma ca v thng. Mi khi ti nghe ting thc, hay ting sng v vo b, hay ting tim ti p, ti li nghe ting ca v

thng. Nhng thay i y, nhng ci cht nh y l nhng mc ni sngng gia ta vi s cht. l mch nhy ca thn cht, l nhp tim cathn cht, nhc ta bung mi s ta ang bm vu.

Bi th ta hy lm vic vi nhng thay i y ngay by gi, trong isng: y l cch thc s chun b cho ci cht. i sng c th ynhng ni au th xc v tinh thn, y nhng gian kh, nhng tt c nhngth ny li l nhng c hi gip ta c th chp nhn ci cht. Ch khi ta tintng mi s vn trng tn, th ta mi khng th rt bi hc t bin dch.Khi y ta nh b nht kn, v tr nn tham lam nu ko (chp th). Chp

th l ngun gc mi vn ca chng ta. V v thng i vi chng ta cngha l lo u bt trc, nn ta bm vo, nu ko mi s mt cch tuyt vng,mc d mi s u bin i. Chng ta s phi bung x, v c th ni lchng ta s phi sng thc s, v tp sng thc s c ngha tp bung x. Vy l bi kch, l s nghch l ca cuc u tranh hng tip tc bm vu:Khng nhng iu y l bt kh, m n cn mang li cho ta ci kh m tamun trnh. Ci nh ng sau s bm vu t n c th khng c g quy;khng c g sai lm trong s vic ta mun c hnh phc an vui, nhng ciiu ta mun nu ko th t bn cht l khng th nu ko c. NgiTy Tng ni rng: Chng ta khng th ra tay hai ln trong cng mtdng nc, v D c p mnh bao nhiu, bn cng khng th p ct radu.

Thm nhp l v thng thc s chnh l dn dn t gii thot khichp th, khi quan nim sai lm tai hi ca ta v trng tn, khi s say man ninh bo m trn ta dng xy mi th. Dn d, ta nhn ra rng, ci


36/357

cn nhc nhi tim gan m ta phi tri qua do c nu nhng g khng nuc, suy cho cng thc khng cn thit. Lc u, ngay n chuyn nycng tht kh m chp nhn, v ta cha quen thuc. Nhng khi cng suyngh v tip tc suy ngh, tm tr ta s dn dn thay i. S bung x bt uc v t nhin hn, v cng ngy cng d. C th phi cn nhiu thi gian nhng s in r ca ta lng xung, nhng cng t duy, ta cng pht trinci tri kin ca s bung x, chnh lc mt s i mi xy ra trong linhn ca ta i vi mi s.

Qun nim tnh v thng m thi cha , bn phi lm vic vi ntrong cuc i ca bn. Cng nh hc y khoa cn c l thuyt ln thc hnh,hc sng cng vy, v trong s hc sng i, s thc hnh nm ngay y,trong phng th nghim ca bin dch. Khi nhng i thay xy n, chng tatp nhn chng vi mt tu gic mi. Mc d mi s vn tip tc xy ra nh

trc, song mt ci g trong ta s i khc.

Hon cnh by gi i vi ta c v thoi mi hn, bt cng thng khnhc, v d c tri qua nhng cuc b du, chng ta cng t kinh hi trcnh hng ca chng. Mi cuc b du em li cho ta thm mt t thcchng, v quan nim ca ta v s sng tr nn cng ngy cng su sc vkhong t hn.

---o0o---

LM VIC VI NHNG I THAY

Ta hy th mt th nghim. Hy nht mt ng xu ln, v tng tngn l ci i tng m bn ang bm vu. Bn hy gi n tht cht trongnm tay i din vi mt t. By gi nu bn bung ra hay th lng nmtay, bn s mt ci m bn ang nm gi. Chnh l l do lm bn phinm li.

Nhng c mt kh nng khc: Bn c th bung ra m vn gi cng xu . Bn dui cnh tay, nga nm tay cho i din vi bu tri.

Ri bn th nm tay, th ng xu vn cn nm trn bn tay m ca bn. Thl bn bung x m ng xu vn cn l ca bn, mc d xung quanh n lh khng bao la.

Bi vy vn c cch chng ta c th chp nhn v thng m vnthng thc c hng v cuc i, v ng thi khng bm vu. Ta hyngh n nhng g thng xy ra trong nhng mi tng quan. Phn ln ch


37/357

khi sp mt bn, ngi ta mi nhn ra mnh thng bn, v khi y ngi tacng bm cht hn. Nhng cng nu ko th ngi kia cng thot ly, v milin lc gia h cng mong manh hn.

Chng ta mun c hnh phc, nhng chnh ci cch ta theo ui hnhphc li qu vng v n ni n ch em li thm nhiu phin mun. Thngthng ta tng chng ta phi gi k c c ci g m ta cho l s bom hnh phc ca ta. Ta t hi: Lmsao ta c th s bo m mt ci gnu ta khng th s hu n? Qu thng khi, ta ln ln s bm vu vi tnhyu. Ngay c khi mi tng giao tht tt p, th tnh yu vn thng bhng do s bm vu, t bm vu c ni bt an, chim hu v kiu cng; vkhi tnh yu bay mt, th bn ch cn li nhng hoi nim chng t tnhyu ca bn, l vt so ca s bm vu.

Vy th lm th no ta c th vt qua s bm vu? Ch bng cch trcnhn bn cht v thng ca n; s nhn chn ny s gii thot ta khi nanhvt ca tnh chp th. Chng ta s thong thy c nh cc thin s ni,thi ch thc i vi s i thay l: Ta nh th bu tri ang nhn my

bay qua, hay gii thot nh thy ngn. Khi thy ngn git trn t, bncht n l vn nguyn vn khng lm bi. Khi ta theo li dy ca cc bcthy, dn dn bung b s bm vu, th mt lng bi mn bao la cng nysinh trong ta. Nhng m my v minh chp th tan bin, v mt tri l tritim yu thng chn thc bng chiu sng. Chnh lc y t bn th su xa,ta bt u nm c hng v cu th cha ng chn l siu thot

ca William Blake:

K no rng buc mnh vo mt lc thLm hng i cnh cuc i;K no ch hn hnh phc khi n lt quaS sng trong nh mt tri Bt tn.

---o0o---

TINH THN CHIN S

Chng ta c thi quen tin rng nu ta bung x, ta s khng cn g.Nhng cuc i lun lun cho thy ci ngc li. l, s bung x chnhl con ng a n gii thot t do.

Cng nh khi sng nh vo b, nhng mm khng thit hi g mcn c gia mn v chm tr thnh nhng hnh dng p, nhn cch


38/357


39/357

---o0o---

THNG IP CA V THNG TRONG CI CHT CNIM HY VNG

Hy nhn su thm na vo v thng, bn s thy n c mt thngip khc, mt b mt khc, y hy vng ln lao, mt thng ip lm bnm mt ra trc bn cht uyn nguyn ca v tr, v mi tng quan kdiu ca ta vi n.

Nu mi s l v thng, th mi s l khng (trng rng), ngha lkhng c mt thc hu ni ti, chc chn, trng cu. V mi s, khi cthy v hiu trong tng quan ch thc ca n, th khng phi l nhngthc th c lp m h tng l thuc vi mi vt khc. Pht so snh v tr

nh mt ci li rng ln dt bng v s ht chu chiu sng, mi ht c vs gc cnh. Mi ht chu phn chiu v s ht khc trong li, v l mtvi nhng ht khc.

Hy ngh n mt ln sng trn bin. Nhn mt cch, th n dng nhc mt thc th ring bit, c u c cui, c sinh c dit. Nhng nhn cchkhc, th ln sng chnh n khng thc hu m ch l mt dng dp canc, n trng rng hay khng c l lch ring, nhng m y nc.Vy khi bn thc s ngh v ln sng, bn nhn ra

7

rng n l mt ci g tm thi c c nh gi v nc, v ty thuc vomt lot nhng trng hp lun lun thay i. Bn cng nhn ra rng miln sng u c tng quan vi mi ln sng khc.

Khng mt th g c mt hin hu ni ti ring n, khi bn thc tnhnhn k. V s vng mt mt hin hu bit lp y ta gi l trng rng.Hy ngh n mt ci cy. Khi bn ngh n ci cy, bn a ngh n mt svt c xc nh r rt, v mt bnh din, n qu c thc, nh ln sngni trn. Nhng khi bn nhn k hn vo ci cy, bn s thy cui cng ncng khng c hin hu bit lp. Khi ngm nhn n, bn s thy n tan bin

vo mt mng li tng quan v cng vi t tri di sut v tr. Cn mari trn l cy, gi lay cnh, t nui dng v nng n, bn ma v thitit, trng sao v nh mt tri - tt c u l mt phn ca ci cy. Khi bnkhi s ngh v ci cy cng nhiu hn na, bn s khm ph rng mi strong v tr u ph lc lm cho cy tr thnh ci n ang thnh, rngkhng mt lc no n c th tch bit n ra khi nhng ci khc; rng mi


40/357

lc bn cht n ang thay i mt cch tinh t. y l ngha khi chng tibo mi s l trng rng, khng c hin hu c lp.

Khoa hc hin nay cho ta bit phm vi rng ln ca nhng tng quantrong v tr. Nhng nh sinh mi bit rng mt cy chy trongrngAmazonbng mt cch no , lm thay i bu khng kh m mt thdn th Ba l ang th, v s rung ng ca mt cnh bmYucatan c nh hng ti i sng ca mt trang tri vng Hebrides.

Nhng nh sinh vt hc bt u khm ph cuc lun v phc tp ly k canhng nhim th trong t bo to nn c tnh v s ging nhau, mt cuclun v tri di rt xa v qu kh v chng minh rng mi s gi l gingnhau gm rt nhiu nh hng khc nhau. Nhng nh vt l hc th giithiu chng ta vo th gii ca lng t, mt th gii ging ht mt cch llng vi th gii m Pht m t trong hnh nh ci li chu ngc (Phm

vng) tri khp v tr. Ht nh nhng ht ngc trong li y, mi phn tu hin hu k nh nhng phi hp khc nhau ca nhng phn t khc.

Bi th khi ta thc s nhn vo chnh mnh cng nhng s vy chungquanh m ta cho l chc chn bn b, ta u thy chng khng thc g hnmt gic chim bao. Pht dy:

Hy qun st vn phpNh o tng, lu myNh mng, nh ha hin,

C thy, khng thc chtHy qun st vn phpNh bng trng phn chiuy h nc lng trongTrng cha tng di chuyn.

Hy qun st vn phpNh vang ca m thanhTing nhc v ting khcTrong vang khng iu g.

Hy qun st vn phpNh huyn s to huyn th nga, xe, bCh c tng, khng thc.

S qun tng tnh cht mng huyn ca thc ti khng nht thit lmcho ta phi tr nn lnh lng, v vng hay cay ng. Ngc li, n c th


41/357

m ra trong ta mt tnh hi hc thn thin, mt lng bi mn m ta khngng mnh cng c, v do cng ngy tm ta cng rng ri i vi mi svt v hu tnh.Milarepa ni:

- Thy c Tnh khng, th m lng thng xt.

Khi nh qun st m ta thc s thy c tnh khng v tnh h tngl thuc ca mi s v chnh mnh, th ta s thy th gii di mt nh snghuy hong, ti mt hn, nh ci li an kt bng v s bo chu phnchiu nhau m Pht m t. Khi y ta khng cn phi t che ch mnh haygi b, v ta s d dng thc hin li khuyn ca mt bc thy:

-Hy lun nhn chn tnh mng huyn ca cuc i gim bt iluyn v th ght. Hy c tm tt i vi mi loi. C tm thng xt, bt

k k khc i x vi bn ra sao. Nhng g ngi khc lm i vi bnkhng quan trng lm, khi bn xem nh mng huyn. Ci mnh l, bn phic nhng nh tt trong gic mng. y l im ct yu. y ch thc ltu tm.

Tu tm ch thc cng l thc c rng nu ta c tng quan mtthit vi mi ngi mi s, th ngay c mt ngh, li ni, hnh ng nhnht ca ta cng c nhng hu qu khp v tr. Hy nm mt hn si xungao nc. N lin c mt rung ng trn mt nc, nhng ln sng nh lntn tan ha vo nhau v to thnh nhng ln sng mi. Mi s u tng

thuc mt cch cht ch: Chng ta s nhn ra rng chng ta chu trch nhimv mi iu ta lm, ngh v ni, qu th, c trch nhim v chnh ta, v mingi v mi s vt khc, cng nh vi ton th v tr. c Dalai Lama dy:

- Trong ci th gii h tng l thuc mt thit ny, nhng c nhn vquc gia khng cn c th t gii quyt vn ring ca h c. Chng tacn n nhau. Bi th ta phi pht huy mt thc v trch nhim htng... Trch nhim ca tp th v ca tng c nhn l bo v v nuidng i gia nh a cu, nng nhng thnh vin yu km, bo tr v

sn sc mi trng sng ca tt c chng ta.

V thng khi th cho ta nhiu s tht, nhng cn mt kho tngcui n ang gi, mt kho tng m phn ln b che khut di mt chng ta,ta khng ng v cng khng nhn ra c, song li l ca ta mt cch thnthit nht.


42/357

Thi sRainer Maria Rilke ni rng nhng ni s su xa nht ca taging nh nhng con rng ang gi kho tng su kn nht ca ta. Ci ni sm v thng khi dy trong ta, theo khng c g l thc, khng gtrng cu, ha ra li l ngi bn tt nht ca ta, bi v n gic ta t cuhi: Nu mi s u hy dit, thay i, th ci g l c thc? C chng mtci g ng sau mi gi tng, mt ci g v bin, khong t v cng, lmsn khu cho cuc lun v ca v thng chuyn bin? C chng mt ci gta c th nng ta an tr, mt ci g sng lu hn ci m ta gi l ci cht?

cho cu hi y xm chim ta mt cch cp thit, t duy v n, ta sdn dn thay i su xa li nhn ca ta v mi s. Vi s lin tc qun tngv thc hnh bung x, ta s thy hin l trong chnh ta mt ci g takhng th gi tn, m t, t thnh khi nim, mt ci g m ta khi sthy ang nm ng sau mi s bin dch cht chc ca th gii. Khi y

nhng dc vng v gii tr thin cn m ta b tri buc vo do chp th tnhcht trng cu - khi s tan bin v ri rng.8

Khi iu ny xy n, ta thng thong thy nhng hm n rng ln ng sau s tht v v thng. N ging nh sut bui ta bay trong mtchic phi c lung qua nhng m my en vn v, ri bng dng phi cvt ln trn nhng tng my, bay vo mt bu tri trong sng bao la. ccm hng, vui mng khi ngoi ln trong chiu khng gian mi y t do y,ta dn khm ph mt nim an lc su xa, mt nim t tin lm ta y ngcnhin sung sng. Dn dn, pht sinh mt nim xc tn rng mt ci g

trong ta khng g ph hy c, khng g lm thay i c, v khng thcht. Milarepa vit:

V s cht ti i vo ni-Lin tc trm t v tnh bt nh ca gi cht,Bng bt gp thnh tr bt t, v tn ca tm bn nhin.By gi tt c ni s cht u tan bin.

Vy, dn dn ta bit c trong ta c s hin din ca t tnh nh butri trong sng m Milarepa gi l tm bn nhin, vn bt t v v tn. Khi thc mi m y tr nn sng ng v gn nh khng gin on, th xy raci mo ngha thgi l mt s xoay chiu ca tm thc mt khi th ctnh cch c nhn, hon ton khng th t tn, cho thy ta l g, ti sao ta y, ta phi lm th no... iu ny cui cng, khng khc g mt i sngmi m, mt cuc phc sinh.


43/357

K diu thay, nh qun chn l v v thng mt cch lin tc, khngs hi, m dn dn ta thy mnh gip mt trong nim tri n v h lc vichn l v bn cht bt bin, bt t v v tn ca tm.

---o0o---

4. BN CHT CA TM

V b nht kn trong ci lng hn hp ti tm ca bn ng m ta cho lc v tr, rt t ngi trong chng ta khi s ngay c tng n mt chiukhng gian khc ca thc ti.Patrul Rinpoche k cho chng ta cu chuynv mt con ch gi sut i sng trong mt ci ging m. Mt ngy kia ccon ch t ngoi bin vo thm n. N hi:

- Anh t u n?

- T bin.

- Bin ca anh to bao nhiu?

- To khng l.

- Anh mun ni l bng c chng phn t ci ging ca ti y ch g?

- Khng, ln hn c.

- Ln hn ? Vy th bng na ci ging ca ti khng?

- Khng, ln na kia.

- Th... Chng nh li bng c ci ging ca ti ?

- Khng c th so snh c.

- Chuyn v l! Ti phi i xem cho tn con mt.

-Chng cng i. Khi con ch ging trng thy i dng, n b mt csc kinh hong ti ni n n tung ra thnh tng mnh.

Phn ln nhng hoi nim tui th ti v Ty Tng phai tn, nhngc hai thi im m ti khng bao gi qun. l khi thy tiJamyang


44/357

Khientse khi th cho ti i vo bn cht ct ty, uyn nguyn v su xa nhtca tm ti. Lc u ti cm thy d dt khng mun tit l nhng kinhnghim ring t ny, v Ty Tng khng bao gi ngi ta lm chuyn ,nhng cc hc tr, bn b ti tin rng nu ti ni ra th c th gip nhiungi, v h yu cu ti, nn n ti vit v nhng kinh nghim y.

Ln u tin n xy n khi ti khong su by tui, ti trong ci phngc bit m thy ti , trc m bc tranh ln ca tin nhn thylJamyang Khientse Wangpo. y l mt hnh dng oai v nghim trang,cng oai v trang nghim hn khi nh n b t trc bc tranh c chpchn soi sng gng mt trn bc tranh y. Ti cha bit c chuyn g xyra th thy ti lm mt s bt thng cha tng c. Ngi thnh lnh m tiv nhc bng ln. on ngi hn ti mt ci vo mt bn m. Trong mt lclu, tm ti hon ton bin mt, ti c bao ph bi mt nim yu thng,

tin tng, mt nng lc phi thng.

Bin c k tip th trang trng hn v xy ra Lhodrak Kharchu trongmt hang ng mPadmasambhava bc thnh v i v l cha ca Phtgio Ty Tng, nhp tht thin nh. Chng ti dng chn ti y trnng hnh hng n min Nam. Lc ti chng chn tui. Thy ti giti n v bo ti ngi trc mt n. Ch c hai thy tr chng ti. Thy ti

bo:

- By gi ta s khai th cho con v bn lai din mc ca tm.

Cm ci chung v trng tay nh ln, thy triu thnh tt c nhng bcthy trong h truyn tha, t Pht nguyn thy tr xung n bc thy cachnh thy. Ri thy bt u khai th. Bng chc thy nm vo mt ti mtcu hi khng th tr li:

- Tm l g?

Thy nhn xoy su vo mt ti. Ti hon ton kinh ngc. Tm ti tanra. Khng cn ngn t, tn gi, tng no li Khng c tm no ht,

qu th.

Ci g xy ra trong giy pht y kinh ngc y? Nhng nim qu kh cht, tng lai cha n; dng t tng ca ti b ct ngang t ngt.Trong c sc mt khong trng m ra, trong khong trng y ch c mtgic tnh tun ty trc tip v hin ti, mt ci g hon ton vt ngoi mi

bm vu chp th. Gic tnh y n gin, s nguyn v cn . Tuy vy s


45/357

gin n thun ty cng ta sng y s m p ca mt nim bi mn baola.

Bit bao nhiu iu ti c th ni v giy pht y! Thy ti r rng angt cho ti mt cu hi, nhng ti bit thy khng ch i mt cu tr li.Ti cha sn tm gii p th thy rng khng c gii p no c th tmkim. Ti ngi thn ra trong kinh ngc, nhng trong khi y mt nim tinvng chc su xa sng chi ti cha tng bit n, ang dng trn trong ti.

Thy ti hi: Tm l g? v vo lc y ti tng chng ai cng bitrng, khng c chuyn c hin hu mt ci tm no c, lm sao ti c thtm ra. Vy, dng nh i tm tm thc l phi l.

S khai th ca thy ti gieo mt ht ging su xa trong ti. V sau

ti mi bit y l phng php khai th c dng trong truyn thngchng ti. Tuy nhin, v lc ti khng bit, m nhng g xy ra c vhon ton bt ng, v do cng kinh hong mnh lit.

Trong truyn thng chng ti c ba chn xc cn hi khai thbn tm:

S lm php ca mt bc thy chn xc,

Lng sng tn ca mt t chn xc, v

Tnh chnh thng trong phng php khai th.

Tng thng M khng th khai th bn tm cho bn, m cha hay m bncng khng th lm vic . Mt ngi c quyn th n bao nhiu cngkhng n thua g, hoc h c yu mn bn bao nhiu cng khng n thua g.Vic khai th ch c th c thc hin bi mt ngi hon ton thcchng, v c s ban php v kinh nghim thuc trong h phi truyn tha.

V bn, ngi hc tr, phi tm ra v lun hm dng ci tri kin

khong t thnh thang y, nim hng say, nhit tnh v s tn trng n slm bin i c bu khng kh trong tm bn, lm bn sn sng n nhn skhai th. y l iu m ta gi l lngsng tn. Nu khng c lng sng tn,th thy c khai th tr cng khng nhn ra. S khai th bn tm ch c ththc hin khi c thy ln tr cng th nhp ci kinh nghim y; ch trong sgiao cm gia tm v tr y, ngi mn sinh mi trc ng c.


46/357

Phng php khai th cng v cng quan trng. Chnh phng php y c th nghim qua hng ngn nm v gip cho nhng bc thytrong qu kh t n thc chng. Khi thy ti khai th cho ti mt cch tnhin nh th, vo lc tui cn b nh th, l thy lm mt vic honton bt thng. Thng thng th vic khai th xy ra mun hn nhiu, khi t tri qua nhng thc tp thin nh v thanh luyn tm . Chnhnhng vic lm ny khin cho tm tr ngi t thun thc v c th m ra n nhn tri kin trc tip v chn l. Vo ci thi im y tim nngca s khai th, bc thy c th truyn ci tm gic ng ca mnh vo trongtm ca ngi t by gi chn xc sn sng n nhn. Bc thy lmci vic khai th cho tr thy Pht tht l g, ni cch khc l nh thc trthy s hin din sng ng ca tu gic ni tm. Trong kinh nghim y, thPht, bn tm ca ngi t, v tm gic ng ca bc thy tan ha thnhmt. Khi y ngi hc tr nhn ra, trong mt nim tri n v b bn, rng

khng cn nghi ng g na, gia thy v tr, gia tm gic ng ca bc thyv bn tm ngi t, khng c v cha bao gi c s ngn cch noc.Dudjom Rinpoche trong bi ca chng o ni ting ca ngi vit:

- Tu gic v ci by gi chnh l Pht tht,

Trong tm trng ci m, hi lng, ti gp Thy trong tim ti. Khi tanhn chn c rng ci tm bn nhin bt tn chnh l Thy.

Th khng cn bm vu, chp th, cu khn khc than.

Ch cn an tr thoi mi trong trng thi t nhin nh nhin y,

L ta c c phc lc ca gii thot.

Khi bn nhn chn ton trit rng t tnh ca tm bn cng ging nhca thy, th t y tr i bn v thy khng bao gi ngn cch v thy lmt vi tm bn nhin ca bn, lun lun hin tin. C l bn cn nhLamaTseten(Chng mt), khi sp cht v c hi c mun gi bc thy n bnging khng, ng tr li:

- Vi bc thy, khng c ci g gi l ngn cch.

Khi no bn thy c nhLama Tseten rng thy v mnh khng tngxa nhau, th mt nim tri n v b bn, mt cm thc y phc v knh l nysinh trong bn.Dudjom Rinpoche gi l S knh l ca Tri kin. lmt nim sng knh lun pht t nhin do ng c ci Tri kin v bn tm.


47/357

i vi ti, cn c nhiu ln nhp mn khc na: Nhp mn v gio lv qun nh, v v sau ti c s khai th ca nhiu thy khc. SaukhiJamyang Khientse vin tch,Dudjom Rinpoche chm sc ti, bao bc titrong tnh thng mn ca ngi, v ti lm ngi thng dch cho ngi trongnhiu nm. Vic ny m ra mt giai on mi trong i ti.

Dudjom Rinpoche l mt trong nhng bc thy mt tng ni ting caTy Tng, mt hc gi, tc gi ni ting. ThyJamyang Khientse ti thngca tngDudjom, ni ngi l mt i din sng ngcaPadmasambhava trong thi i ny. Bi th ti rt knh trng ngi, mcd cha tng tip kin cng cha c nghe ngi ging dy. Mt hm, saukhi thy ti cht, vo lc ti chng hai mi my tui, ti nvingDudjom Rinpoche ti nh ring ca ngi Kalimpong, trn mt ngni thuc dy ni tuyt.

Khi ti ni, ti thy mt trong nhng t M u tin ca ngi angth gio. B ta ang kh s v khng c ngi no bit Anh ng dchnhng li dy v t tnh ca tm. Khi thy ti i vo,Dudjom Rinpoche ni:

- ! C con y ri. Tt. Con c th thng dch gim b y khng?

Th l ti ngi xung v khi s dch. Ngy trong mt thi gian gingdy chng mt ting ng h, ngi cho mt bi php tuyt diu, bao trmtt c mi s. Ti xc cm v phn chn n mt ti rm l. Ti nhn ra

y l iu mJamyang Khientse mun ni.

Ngay sau , ti thnh cu ngi ch gio cho ti. Ti thng n t thtngi mi chiu v vi gi. Ngi c vc ngi nh th, gng mt phin t, i bn tay tuyt vi, v mt dng dp mnh mai gn nh ph n.

Ngi tc di bi cao ln nh mt hnh gi Du gi; Mt ngi lun nh lnmt nim thch th huyn b. Ging ni ngi dng nh chnh l ting nica tm i bi, m v hi khn. Ngi thng ngi trn mt gh thp trithm Ty Tng, ti ngi di chn ngi. Ti lun nh li hnh nh ngi ngi, bng tri chiu chiu qua khung ca s sau lng ngi.

Ri mt hm trong khi ti ang th gio v thc tp vi ngi, ti c mtkinh nghim k l nht. Mi s m ti tng nghe trong gio l mt tngdng nh ang xy n vi ti tt c nhng hin tng vt cht quanhchng ti ang tan bin ti sung sng p ng:

- Thy, thy... N ang xy ra!


48/357

Ti khng bao gi qun c v bi mn trn gng mt thy, khi thyci xung v v:

- c, c. ng c no nc qu. Chung quy, iu y khng tt cngkhng xu...

S kinh ngc v sung sng bt u cun ht ti i, nhngDudjomRinpoche bit rng mc d nhng thc chng c th l nhng ci mc huch trn ng tu thin nh, chng cng c th thnh nhng ci by nu cs bm vu xen vo. Ta cn phi vt qua kinh nghim y i vo mt nntng su xa vng chc hn: Nhng li minh trit ca thy a ti n cinn tng y.

Dudjom Rinpoche cn gip ti thc chng nhiu ln bn cht ca tm

qua nhng li dy ca thy, chnh nhng danh t cng nhen nhm lnnhng tia sng v kinh nghim thc. Trong nhiu nm, mi ngy ngithng ch gio cho ti v bn tnh t nhin ca tm m ngi ta gi l giol trc ch (pointing-out instructions). Mc d ti th hun tt c nhngg thit yu t ni thyJamyangti, nhng ch nh mi gieo ht.ChnhDudjom l ngi ti tm chm bn lm cho n m hoa. V khiti khi s ra ging dy, th chnh tm gng thyDudjom gi cm hngcho ti nhiu nht.

---o0o---

TM V T TNH CA TM

Ci thy thc cch mng trong Pht gio l, s sng v cht ngaytrong tm, khng u khc. Tm c xem nh nn tng ph qut ca kinhnghim - k sng to ra hnh phc v au kh, k sng to ra ci ta gi l ssng v ci ta gi l s cht.

C nhiu phng din ca tm, nhng c hai phng din ni bt hnc. u tin l ci tm thng thng m ngi Ty Tng gi l sem. Mt

bc thy nh ngha:

- l ci tm c kh nng phn bit, c thc v nh nguyn - hocly hoc b mt i tng ngoi l tm. l ci c th giao thip vimt ci khc, bt c ci g khc, c xem ls tri (b bit) khc vici nng tri(ngi bit). Sem l ci tm suy ngh, tm nh nguyn, phn bit,


49/357

ch c th vn hnh tng quan vi mt im quy chiu ngoi, b nhn lmv ch l mt ci bng c chiu ra.

Vy Sem l ci tm suy ngh, t k hoch, ham mun, vn ng, citm bng ln trong cn gin d, to ra v say m trong nhng t sng tduy v cm xc tiu cc, ci tm c lun lun phi tip tc qu quyt, nhgi, v xc nh li hin hu ca n bng cch ct xn, t tn, cng c kinhnghim. Tm thng thng l ming mi th ng di chuyn khng ngngtheo nhng nh hng bn ngoi, theo nhng khuynh hng tp qun viu kin: Nhng bc thy v n vi mt ngn n cy t trc gi, phi blay ng bi tt c nhng ngn gi ca hon cnh.

Nhn t mt gc cnh, th sem l lay ng, khng dng tr, chp th,lun lun xa v vic ca ngi khc; nng lc n b tiu hao do chiu ra

ngoi qu nhiu. i khi ti v n nh ht u nhy ca x Mexico hay mtcon kh khng ngng nhy chuyn cnh. Tuy vy nhn mt cch khc, thtm thng thng c mt tnh c nh cn nht gi tm, mt tnh tr l t vv t mn, mt s bnh thn lnh lng ca thi quen n su. Sem lu c nhmt chnh tr gia qu quyt, hoi nghi, nhiu muu m la di, v tinhvi vinhng tr la gt, Jamyang Khientse vit. Chnh trong kinh nghimcasem, ci tm hn mang v trt t ny m chng ta chu nhng i thayv cht chc.

Nhng cn c bn tnh t nhin ca tm, tnh cht su xa ca n, ci

tuyt i khng dnh ti i thay v cht chc. Hin gi n ang n trongtmsemthng thng ca ta, b bao ph v che m bi nhng huyn no rnrng trong tm, nhng ngh v cm xc. Cng nh my c th b lung gimnh thi tan, l mt tri sng chi v bu tri rng m, cng th, trongvi trng hp c bit, mt cm hng no c th vn m cho ta h thy

bn tnh t nhin y ca tm. Nhng s h thy ny c nhiu mc cnsu, song u em li cho ta mt t tu gic, ngha v gii thot t do. Biv bn tnh t nhin ny ca tm chnh l gc r ca tr tu. Tng ng gi nlRigpa, mt s tnh gic trong sng nguyn y c tnh cht thng minh,

bit nhn thc, sng chi v lun lun tnh thc. C th ni n l ci bit cachnh ci bit.

ng tng lm bn cht t nhin ca tm ch c trong tm ta m thi.K thc n l bn cht ca mi s vt. iu cn ni l, trc nhn bn tnh tnhin ca tm cng chnh l trc nhn bn tnh t nhin ca mi s vt.


50/357

Nhng bc thnh v hnh gi huyn hc trong lch s thng ni v schng ng ca h bng nhng tn khc nhau, khoc cho n nhiu b mtkhc nhau, li gii thch khc nhau, nhng tt c u kinh nghim mt iucn bn l bn tnh thun ty ca tm. Ngi Ki t v Do thi gio gi nl Thng ; n gio gi li ng, Shiva,Brahman v Vishnu; nhngnh thn b Sufi gi n l Tnh cht n np; cn Pht t th gi l Phttnh. Trng tm ca mi tn gio l nim xc tn rng c mt chn l cn, v i sng l mt c hi thing ling tin ha v thc chng chn ly.

Khi ta ni Pht, ta t nhin ngh n thi t x n GotamaSiddhartha t gic ng vo th k th su trc ty lch, ngi gingdy con ng tm linh m hng triu ngi khp chu noi theo, ngy naygi l Pht gio. Tuy nhin danh tBuddha c mt ngha su xa hn

nhiu. N c ngha l mt con ngi, bt c ngi no, hon ton thcdy t gic ng v minh v m mang tim nng tr tu bao la ca mnh. Mtc Pht l mt ngi chm dt au kh v bt mn, tm ra mt nim

bnh an, hnh phc di lu bt tn.

Nhng i vi nhiu ngi trong thi i hoi nghi ny, th trng thiy c v nh mt iu huyn hoc, mng m, hay mt s thnh tu honton vt ngoi tm chng ta. iu quan trng nn nh l, c Pht tngl mt con ngi nh bn v ti. Ngi cha tng tuyn b l thn thnh gc, ngi ch bit ngi c Pht tnh, ht ging ca gic ng, v mi ngi

cng u c. Pht tnh l quyn sng ca mi chng sinh, v ti thng nirng Pht tnh ni chng ta cng tt nh Pht tnh ni bt c c Pht no.y l tin lnh m c Pht mang li cho chng ta t khi ngi gic ng ti

b trng, ni m nhiu ngi sau tm thy ngun cm hng thingling. Thng ip ca ngi, em li cho ta mt hy vng trn tr. Nh luyntp, chng ta cng c th t n s tnh thc. Nu iu ny khng ng, thv s ngi t xa cho n ngy nay khng gic ng.

Tng truyn khi Pht mi t gic ng, iu duy nht ngi mun lm

l ch cho tt c chng ta t tnh ca tm, san s cho ta nhng g ngi trcng. Nhng ngi cng thy, vi ni au bun v lng bi mn bao la - rngtht kh m lm cho chng ta hiu c.

V mc d ta cng c t tnh ca tm nh Pht, chng ta khng nhn ran c v n b gi kn, bao trm trong nhng ci tm thng thng phmtc ca ta. Hy tng tng mt ci bnh trng. Khong khng trong bnh


51/357

cng ging ht nh khong khng bn ngoi. Ch c nhng bc thnh mongmanh ca ci bnh ngn cch khng gian bn trong vi bn ngoi. TmPht trong ta b vy kn trong nhng bc thnh ca tm thng tc. Nhngkhi ta gic ng, th cng ging nh ci bnh v tan thnh mnh vn. Khongkhng gian bn trong lin tan ha ngay vo khng gian bn ngoi. Chai tr thnh mt: Ngay lc v ti ch , ta trc nhn c rng chngcha tng bao gi c s ngn cch hay sai khc; chng vn lun lun l mt.

---o0o---

BU TRI V NHNG M MY

Bi th, d i ta c th no i na, Pht tnh ca ta cng lun lun y. V n lun lun ton ho. Ngay c ch Pht vi tr tu v bin cng

khng th lm cho n tt hn c, v chng sinh vi tt c v minh c vbt tn, cng khng th lm cho n lm lem. Tnh bn nhin ca chng ta cth v nh bu tri, v s m mt ca tm thng tc ging nh my. Cnhng ngy bu tri hon ton b my ph kn. Khi y nu nm xung tm nhn ln, th ta thc kh m tin ni trn tri cn c ci g khc ngoi ramy. Nhng ch cn bay trong mt chic phi c ta s thy tt trn cao xa nal mt vng tri xanh trong bao la v tn. T y m nhn xung th thynhng m my m khi di t, ta tng l tt c mi s - tht xa xmnh b lm sao.

Ta phi c nh lun lun rng: Nhng m my khng phi l bu tri,v khng thuc v bu tri. Chng ch l lng gia tng khng, v i quavi kiu hi l bch, khng l thuc vo u. Nhng chng khng bao gi cth du vt lm lm lem nn tri.

Vy th Pht tnh y ch thc nm u? N nm ngay ni t tnh catm, ci t tnh c v nh bu tri y. Hon ton ci m, t do, v bin,Pht tnh y thc n gin, t nhin nh nhin ti ni khng bao gi c thtr thnh phc tp, h hng, hay b nhim ; n thun tnh ti ni vt ngoic nim d sch. Nhng ni v t tnh ca tm v nh bu tri y ch lmt n d gip ta bt u tng tng c tnh cht v bin bao trm ttc ca n; v Pht tnh c mt tnh cht m bu tri khng c c, ltnh sng chi ca tnh thc. Nh c cu:

- l ci gic tnh hin tin khng li ni bn, bit nhn thc m vntrng rng, gin n m sng sut.


52/357

Dudjom Rinpoche vit:

Khng li no c th m t,Khng v d no ch rSinh t khng lm n xu hn

Nit bn khng lm n tt hnN cha tng sinhN cha tng ditCha tng gii thotCha tng m lmCha tng c cng cha tng khng

N khng c mt gii hn noKhng th xp n vo mt phm tr no c.Nyoshul Khen Rinpoche ni:

Su xa vng lng, thot mi rc riSng sut khng do kt hp m thnhVt ngoi tm phn bit t tn;

y l tm su xa ca nhng ng Chin thng.Trong khng mt vt g phi vt raCng khng mt vt g cn thm vo.

y thun l ci v nhimang nhn vo chnh n mt cch t nhin.

---o0o---

BN LI

Ti sao ngi ta thy kh, ngay c ci chuyn ngh n chiu su v vsng chi ca t tnh tm? Ti sao i vi nhiu ngi, y dng nh lmt nim l lng v li? Gio l ni n bn li ngn cn chng ta khngtrc nhn c bn tm ngay by gi:

1. T tnh tm qu gn gi n ni ta kh nhn ra. Cng nh ta khngth nhn chnh ci mt ca mnh, tm cng thy rt kh nhn vo t tnh cachnh n.

2. N qu su xa chng ta kh d thu. Ta khng th bit tm ta su timc no, nu bit, ta ng mt phn no t tnh ca n.

3. N qu d ta khng tin ni. iu duy nht ta cn lm l an tr trongs tnh gic s nguyn thun ty ca t tnh tm, ci lun lun c mt hintin.


53/357


54/357

mc khi nht trong i ta, nu ta hiu c chng. y c l l kha cnhen ti ng bun nht ca vn minh hin i; V minh v p ch i vi stht l ai.

---o0o---

NHN VO TRONG

Gi s by gi ta lm mt cuc thay i, ta khng nhn vo mt hngduy nht nh trc na. Ta c dy phi dnh sut i theo ui nhngt tng v d phng ca ta. Ngay c khi ni v tm, th ta cng ch niti nhng tng v cm xc ca n; v khi nhng nh nghin cu kho stci m h tng l tm, th h cng ch nhn thy nhng phng nh ca n.Cha tng c ai thc s nhn vo chnh ci tm, nn tng t tt c nhngt tng ngn t khi ln, v iu ny c nhng hu qu bi thm.

NhPadmasambhava ni:

- Ngay c khi ci thng gi l tm c nhiu ngi bn ti,N vn khng c hiu thu, hoc hiu sai lc, mt chiu.V tm khng c hiu ng nh n l, trong bn cht n,Cho nn c nhiu t tng trit hc v l thuyt ra i.

Li v ngi, thng khng hiu c tm.

Nn h khng nhn ra bn lai din mc hV tip tc lang thang trong su no lun hi v ba ci hu mkinh qu kh au.

Bi th khng hiu c bn tm ca bn l mt li rt ng bun.

Lm sao chng ta c th lt ngc tnh hung? Rt gin d. Tm ta chc hai v tr:Nhn ra v nhn vo.

Nay ta hy nhn vo.

iu khc bit m vic chuyn hng nhn y em n li c th rt lnlao, c th lt li nhng tai ch ang nng th gii. Khi c mt s lnngi bit c bn tm ca h, h cng s bit c bn cht y quangvinh ca ci th gii trong h sng, v phn u mt cch dng cm cpthit bo tr n. Mt iu th v l ting Ty Tng gi Pht tl nangpa l ngi trong, ngha l ngi khng tm kim chn l bnngoi m tm trong bn cht ca tm. Mi gio l v thc tp trong Pht gio


55/357

u dn n mt im duy nht l nhn vo t tnh ca tm, v nh vy giithot ta khi ni s cht v gip ta nhn chn c s tht ca cuc i.

Vic nhn vo trong (ni qun) i hi ta phi c s t nh su sc vc can m ln lao - mt thay i tn gc trong thi ca ta i vi cuci v tm thc. Chng ta qu ghin nhn ra ngoi n ni ta hu nhhon tan mt lin lc vi bn th su xa ca ta. Chng ta s phi nhn votrong, v nn vn ha chng ta khng cho ta bit mt t g v nhng ci ta stm gp. Chng ta li cn ngh rng nu nhn vo trong, ta s c nguy c bin lon. iu ny l mt trong nhng mnh khe cui cng, hiu lc nhtca bn ng ngn cn ta khm ph bn cht chn thc ca mnh.

Chng ta lm cho i sng tr nn cung nhit ti ni ta tr kh milm le mun nhn vo trong. C n ngh ngi thin cng lm cho ngi

ta s hi. Khi nghe ni n Khng hay v ng, h tng l mnh phitri qua nhng trng thi nh b nm ra khi con tu v tr chi vi giakhong khng lnh lo m u. Thc khng g sai lc s tht hn th. Nhngtrong mt th gii dnh trn cho cuc gii tr, th s im lng v yn lng lmcho ta s hi; ta t bo v trnh n chng bng s huyn no v nhngcng vic rn rng. Nhn vo bn cht ca tm ta l chuyn cht bt m tadm lm.

i khi ti ngh rng chng ta khng mun t cu hi nghim tc nov ta l ai, v s s khm ph c mt thc ti khc hn s thc, hin ti ny.

S khm ph y s lm g vi ci kiu sng ca ta by lu nay? Bn b,ng nghip ca ta s phn ng ra sao trc ci iu m by gi ta mi bit?Km theo hiu bit l trch nhim. C i khi k t nhn chn la li,ngay c khi cnh ca ngc t c m tung.

---o0o---

NHNG HA HN CA GIC NG

Trong th gii hin nay, t c nhng mu ngi th hin c nhng

c tnh do s trc ng bn tm em li. Bi th thc kh cho chng tatng tng c gic ng ra sao, nhn thc ca mt ngi gic ng lth no, hung h tin ni rng chnh mnh cng c th gic ng.

Mc d lun lun cao gi tr i sng v t do c nhn, x hi chngta k thc xem chng ta nh nhng k lun b m nh bi quyn lc,tin vdc tnh, v bt c lc no cng cn phi li ko ch ca ta ra khi


56/357

s cht chc, hay s sng chn thc. Nu c ai bo cho ta bit, hay nu tabt u nh hi c tim nng su xa ca mnh, th ta khng th no tinni chuyn y; v khi ta ng ngh ti vic lm mt cuc chuyn ha tmlinh, ta li thy rng ch c nhng bc thnh hin trong qu kh mi lm niiu y. cDalai Lama thng ni n s thiu nim t tn trng, tthng ly mnh ni nhiu ngi trong th gii hin nay. Bn di ton bnhn sinh quan ca ta l mt s c quyt c tn

tang thu song chet - ns tri hai dich

Documents