CentreonStrategiesforPublicandCivilEntrepreneurs

www.publicspace.nl

@stevendewaalDr.StevenP.MdeWaal

Strategie&deVoorzi.er

LezingvoorVoorzi@ersRvTZorginNVTZAcademie11april2017

1 1

DenkNetwerkmetMissie:“Crea&ngWinningStrategiesfortheCommonGood”SPACE:CentreonStrategiesforPublicAndCivilEntrepreneurs

Hoofdthema:BevorderenAcLefBurgerschapen(Maatschappelijk)OndernemerschapMiddelen:AcLevewebsite,socialmedia,debatbijdragen,lezingen,congressen,boeken/publicaLes,eigenresearch,eigendeba@en,studies

Opgericht2001.ZelfstandigesHchHngsinds2004Geenexternefinanciersofopdrachtgevers;geencompromisteksten:OnaJankelijkGeenraLonelepretenLe:MissiegedrevenNietwinst-ofsubsidiegericht:Non-ProfitPercasus/issueopzoeknaarbesteexperLseenmeningen:DenkNetwerk,geenDenkTank

2 2

AcHeveWebsitemetAgenda,Tweets,BlogsenArchief:www.publicspace.nl

3 3

Laatsteboekenophoofdthema´s(2014en2015):

4 4

FocusHEDEN

EthiekWaarden Karakter

PosiLeMacht

PoliLeketacLek

LEIDERSCHAP

PublicValueStrategischecontext

KrachtenveldToekomst

MesoGovernance:Invloed&Impact|Waarden&Missie|Oordeel&SelecLe

NaHonalecontext:InsLtuLoneleorde|Elite-discussie|Sturingpubliekearena

SleuteltermenNederlands:Founder‘MaatschappelijkeOnderneming’(2000)|Diversestudieszorg:ziekenhuizen(2002),

thuiszorg(1998),1elijnszorg(2004)|OntwerpermodelvisitaLeswoningcorporaLes(2006)|Originator‘DeDisrupLeveBurger’(2015),PolderPaternalisme(2014),ChinaZorg(2011)

InternaHonaal:DutchsystemofHealthCare|TheValue(s)ofCivilLeaders’(proefschrij2014)

5 5

Opbouw

A.   StrategischeIssuesAlgemeenB.   StrategischeIssuesNLHealthCareenInsHtuHoneleOrdeC.   Voorzi.erRvT&Strategie

6 6

A. StrategischeIssuesAlgemeen

7 7

Pla`ormeconomyhasalreadywon:

Also Theme Issue of Harvard Business Review, April 2016

8 8

OokhoofdbeeldorganisaHesverandert:Pla`ormNietalleenextern,ookinternPla`ormsinternallyofnewICTtechnology:

9 9

Complexiteitverminderjenietdoorermanagementaantoetevoegen:

Management zat zichzelf in de weg: Al in ‘91 studie Heroverweging Thuiszorg als beter model voorspeld, toch door geen manager overgenomen. Pionier direct uit zorg. Niet alleen ‘afschaffing management’, ook zeer geavanceerd digitaal platform.

10 10

Introductie ‘disruptieve burger’ door Public SPACE: (ook hier: bestuurders zien het vaak als laatste):

11 11

DeDisrupHeveBurger

Geengoedklinkendengemakkelijkbeleidsvoornemen,maarrevoluHeinICT(&InformaHe&CommunicaHe&Media)-technologieHoofdkenmerken:• Slim Enorme,noggroeiende

computerpower• KleinenMobiel Dichtbijpersoonen

persoonlijk;alLjd‘indehand’• Nietalleendata,ookbeeld Real-LmeenReal-life• Massabereik,ookverwacht ConnecLeenCommunity,

overalenalLjdItisnottechnology(‘stupid’)Hetissociaal-technologisch:impactopmentaliteitengevoelvanregieeninvloed+daaromoppubliekdomein!

12 12

GroteimpactoppubliekesectorenpoliHek:dedisrupHeveburger*a.   Sneller,krachHgerspontaneorganisaHe:richLngpoliLekenonderlinge

solidariteit;opkomstburgercollecLevenb.   Medezeggenschapalweggegevenc.  Publiekeopinieisvoorheteerstwerkelijkpubliek(16miljoenjournalisten)d.   Toekomstaanco-producHe:meedoenvolgenseigencompetenLesen

voorwaardene.   DrukopvertegenwoordigendedemocraHe:opiniesnietlangerviadebat;data

enkennisnietlangerviainsLtutenf. Gewenningaantoegang,informaHe,‘meedoen’.Bijpassendeverwijten:

arrogant,regentesk,geïsoleerd,bureaucraLschg.  Grootsteprobleemcultuur,nietvanburger,vanelite:polderpaternalismeMisvagng:HuidigepoliLekisdisrupLef.Neen:ErisfundamenteelnieuwpoliLek

mechanisme,datheelanderekrachten,o.a.directeruiltussenkiezers/burgersenfundamenteelanderenieuwkomerstoelaat.VraagisofindirectedemocraLeditzaloverleven.HuidigeprofessionelepoliHekopzijnbestopHjdvolgend

*Zieverder:SPMdeWaal‘BurgerkrachtmetBurgermacht’(2015)

13 13

Samenva.endlaatsteboek&bijbehorendedeba.en:

PolderpaternalismeaanzijngrenzenNietdewijsheidvandepolder,maarvandecrowdMedezeggenschapiseralvolop,volgendestapmoetco-producHezijnOokdenieuwemegafoondwingttotco-producLeDeprivatefacadevandemaatschappelijkeondernemingUitdagingdoorburgercooperaHesencommonsConcurrenHeompubliekleiderschapDecentralisaHenaargemeentenalsomwegBurgerschapindeboardroom:naarmaatschappelijkleiderschapVanprofessionelepoliLeknaardirectedemocraHe

14 14

B. StrategischeIssuesbij:* HealthCare* NLHealthCare* InsHtuHoneleOrde

15 15

AtransformaHonalperiodinWesternhealthcare5megatrends*

•  Startofa3rdwave:Individualresponsibilityforhealth(1stwave:publichealth;2ndwave:professionalizinghealthcaredelivery)

•  MorepoliLcaldoubtaboutmarketsassoluLons;upcomingalternaHves:outcomebased(Porter)(capitatedfee)andcommunitybased(esp.care)Biggeststructureissue:purchaser-providersplit(HMO?)

•  Carewillbecomemoredominantandimportantthancure(althoughalwayslesssensaLonal)

•  Marketmechanismswillgofromconsumerpreferencestowardsemployeepreferences

•  Managementasaseparatejobisoverthehill;everybodyknowsthetrick;managersaremoretheproblemthanthesoluLon;combinaLonsarenecessarywithentrepreneurship,leadershiporprofessionalroles.

*PresentaLeopinternaLonalconference2008

16 16

17 17

PublicValuealsmaatvoorsociaalresultaat

Drieniveaus•  Output (resultaat,zichtbareservices)•  Outcome (maatschappelijkeffect)•  insLtuLoneelniveau (vertrouwenenlegiLmering)BijsturingopbasisvanNewPublicManagement*wordtalleenheteersteniveaugenomen.Publiekeenmarktdienstenzijnhieringoedvergelijkbaar,maarvoormaatschappelijkevraagstukkenenpubliekeservicenietvoldoende.MarktparHjendieinsLtuLoneelterdiscussiekomentestaan,ontdekkentoenemendookdatpresterenopheteersteniveauonvoldoendeisvoorlegiLmeringensteun(voorhoede:sharedvalue).PublicValueisdaarmee(inmiddels)eengoedbestuursconceptvoorzowelpubliekealsmarktparLjenenlokteerlijkervergelijkinguit.*Verkeerd begrepen bedrijfsmatigheid door overheid

18 18

PublicValuekentdrieelementen:

1.   Output(verrichLngen,bezoeken,recepten,nazorgoftelefonische

consulten,bereikbaarheid)2. Outcome(prevenLevanziekten,gemiddeldegezondheid/ziektebevolking,

idemlevensverwachLngofzuigelingensterjeofopnames2elijn)

3.   Trust(vertrouwenininsLtuut,beleidengedrag,invloedopbeleid,

transparanLe,percepLevanpubliekeigendom,samenwerking,omgangmetvertrouwelijkegegevens)

InNederlandaanze@en:sharedsavings,populaHebekosHgingen

healthimpactbonds

19 19

HetonontkoombarepubliekedebatoverPublicValue(s)PublicdebatesaboutPublicValuehavethreedifferentfuncLons:•  Firstly,apublicdebateisawaytoestablishthePublicValueofthesocietaleffortor

projectofthecivilleader•  Secondly,itisawaytojudgeandrecognizetheimportanceandintegrityofcivil

leaders,challengingtheircharacterandownvalues•  And,finally,itisawaytoestablishiffurtherincorporaLonorinsLtuLonalizaLonof

thesocietalinnovaLonofthecivilleaderisvalidandnecessaryandhowthiscanbedone

NogalbureaucraLschomopnieuweenmaattezoekenonderhetmomPublicValue,beterishettezienalseencontestedarea:eenafwegingvanpublicvaluesThepublicdebatecanhithard,affecLngcivilleaderspersonallyaswellastheirorganizaLons/networks,withli@leopportunitytocontroltheresult.

20 20

OrganisaHekeuzesrondprofessioneleorganisaHesMate van informatie/coördinatie

Type toegevoegde waarde

Taakcomplexiteit

Portfolio

Reputatie basis

Winkel centrum

Facilitair bedrijf

Solist

Niche

Persoon

Warenhuis

Co-productie strategie

Team

Combinatie niches

Aanpak / spec. team

Diensten organisatie

Fabriek

Organisatie

Breed

Organisatie

Kernkeuzes: Modulair Organiseren in PMC’s; Klantenbinding op professional; Logistiek en Coördinatie zoveel mogelijk zelfsturend

21 21

NLHEALTHCARE

22 22

23 23

PrevenHe!

24 24

25 25

VisieopMedisch-curaHefAanbod*

VierdominanteontwikkelingsrichHngen,eigenkeuzenodig!*VisierapportBoer&CroonvoorNVZ:Visie2010

Medisch-klinische setting van de toekomst

Open & verbonden

1 Modulair 2

Professioneel en hoogrisico

3 Maatschappelij

k ondernemend

4

26 26

2.Modulair

�  Diversificatie financiering en ondernemerschap

�  Verschillende routines en specialisaties met hoge logistieke eisen

�  Mobiliteit en Europa �  Macht patiënt en macht

dokter �  ‘War for talent’

Kerntrends Concrete mogelijkheden �  Basisziekenhuis naast

specialisaties �  Niet overal acute zorg resp.

eigen ambulance-dienst �  Shop-in-the-shop,

satellieten, PMC-units, boulevards

�  ‘Flying squad’ �  Monopolist, domein-

bewaker, of innovator �  Basisgeneralist �  Actieve deconcentratie �  Scheiden zorg-onroerend

goed

Entre-preneur-schap

Collectief verzekeren

Routine en koopkracht

Speciali-satie en techniek

Bestuur Overheid

Patiënt Dokter

27 27

Welkespecialismenkunnenstand-aloneopereren?KNO

Tandheelkunde

Gynaecologie/ fertiliteit

Urologie

Cardiologie

Pulmonologie

Orthopedie

Chirurgie

Cosmetische chirurgie

Oogheelkunde

Neusschotcorrectie, trommelvliesbuisje, verwijderen neus-/keelamandelen, neusbijholten

Implantaten, kaakchirurgische ingrepen

IVF, abortus

Sterilisatie man, prostaatoperaties

Niet-invasieve behandelingen

Niet-invasieve behandelingen

Endoscopische operatie hernia, tennisellebogen, enkel- en kruisbanden

Liesbreuk, navelbreuk, spataderen, maagballon

Diverse ingrepen

Staar, laserbehandelingen

28 28

KliniekenAlaCarte…

SpecialisaHeopziektebeelden:chronischeaandoeningen(hartklinieken)oftropische/zeldzameziekten(Havenziekenhuis)Specialiseringoptechniek:gentechnologie,roboHca,non-invasievebehandelingSpecialisaHeopdemografie:ouderenzorg,migrantenzorgCentersofexcellence:internaHonaalerkendeexcellenHe(GeorgePompidouZiekenhuisinParijs)SpecialisaHeopsector:bedrijfsziekenhuis,privatekliniek(geldstromen)SpecialisaHeinonroerendgoed-beheer:shop-in-the-shop,satellieten,duaalbenu.envanonroerendgoed

29 29

ChinaZorg:Veeloverheidenregulering;Beetjemarktwerkingaanderanden

Marktwerking•  MeerconcurrenLe,inBtoBstelsel,rondominkoopzorgverzekeraaren

gemeenteenBtoCinPGB/vouchers(publiekbestel);•  CommerciëleiniLaLeven,basisinonroerendgoedenthuiszorg(privaatbestel);

Zalgroeiendoorverhogingeigenbijdrageenvermogenstoetsinpubliekbestel;

•  Meerprivaatrisicoopfalenenfaillissement(governance)•  Financiering(banken),somsprivaatventurekapitaal(zie2)China:•  Geenoverheidscapaciteitsplanning,welconvenantenrondombudgetgroei,

kwaliteitenketens•  TegengaaninnovaLeennieuwetoetrederslangswe@elijkekwaliteitsregels

•  Tarieven,standaarddiensten(ZZP),CAO,RijksinspecLemetstandaardprotocollen,BIGstandaarden,governancecodes,beloningtop(WNT)

MeerNewPublicManagementenConvenanten,danMarkt

ActueleTussenvariant:BurgeriniLaLevenenMixformele/informelezorg

29

30 30

AchterstalligOnderhoudAWBZ(ca.2010)

DeAWBZisfinancieeluitdehandgelopen,omdatmeerderekabine@ennietwildenendurfdeningrijpen.Achtergrondookdemografieenaanbodgedrevensysteem.Instelselginghetvooralfoutdoor:-tebreeddomein;veel‘gewone’hulp,hulpmiddelenen‘lichte’zorgwordencollecLefgefinancierdendus(duur)gereguleerd(pakket)-aparteformeleindicaHestellingleidttothogerekosten(vertraging),(dure)standaardisaLe,loktclaimgedraguitenvermindertsamenwerkingbinnenzorgaanbod-lageeigenbijdrageremtnietdeindividuelezorgconsumpLe,maarookniethetkostenbewustzijnaanbieder;geendifferenLaLenaarwonenenzorg(nuwe@elijkgestart,waserinprakLjkallang)-zorgverzekeraaralleendoorgeefluik,geenverantwoordelijkheidvooromvangbudgetofefficiencyaanbod,laatstaaninnovaLe(viaeindverantwoordelijkheidvoorkostenendecentralisaLeaangepakt)PoliHekeraHonaliteitleiddetotsHlstand,zelfderaHonaliteitleidtnutotallestegelijkaanpakken.

30

31 31

Hervorming langdurige zorg

24-uurs zorg in deWet langdurige zorg

LZ**

Recht op zorg, in een instelling of thuis

Zorg voor de meest kwetsbaren:ouderenzorg, gehandicaptenzorg en langdurige GGZ met behandeling

Ondersteuning bij zelfredzaamheid Ondersteuning bij participatieBeschermd wonen en opvangOndersteuning mantelzorgCliëntondersteuning

nieuwe ondersteuning in deWet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) 2015

Verpleging en persoonlijke verzorgingBehandeling zintuiglijke gehandicapten Palliatieve zorg Intensieve kindzorg

nieuwe zorg in de Zorgverzekeringswet (Zvw)

* Deze infographic is een vereenvoudigde weergave van de hervorming langdurige zorg. ** De uitgaven van de langdurige zorg (lz) in 2013 bedragen ca. € 28,5 miljard (AWBZ en Wmo-Huishoudelijke hulp).

Gemeenten hebben een jeugdhulpplicht: kinderen tot 18 jaar ontvangen de hulp die nodig is. Kinderen die op grond van ernstige beperkingen hun verdere leven 24-uurs zorg of permanent toezicht nodig hebben, houden aanspraak op de Wet langdurige zorg (Wlz).

nieuwJeugdhulp naar gemeenten

32 32

Vanaanbodcentraalnaarco-producHemetburgers:groteimpactopzorg Aanbodcentraalpastbij:

- BelangrijkevaststaandeexperHse- Alleenovertedragenviawetenschapenformeleopleiding,daarookinnovaLe- Productenhandelingenvaststaand,somszelfsrouHneus- Handelingenmoetenenkunnenpassiefgeconsumeerdworden- We.elijkmonopolieenbeschermingberoep

Voordehandliggendekeuze,vergelijkbaarmetenergiesector:geenmonopoliemeeropproducHe,maartoegevoegdewaardein‘grid’-funcHe:achterwacht,professionelespecialisaHe,leveringdunnegebieden,financiëleafwikkeling,noodfuncHe

33 33

Tegenhoudenheeogeenzin,technologiesterker

Beste scenario voor veel zorg is grid-functie, zoals NL energiesector door schade en schande begint te leren

©The Economist

34 34

Inlovewiththenewdoctor?

35 35

LaatsteStand

• Dreigendefaillissementen,careencure;tendeleijltdezorgdaarmeeca.5jaarnaopbedrijfsleven;• Wanbetalingpremiezorgverzekeringen;invoeringmeerprivaatrisicoviaonbegrijpelijketermenalsverplichteigenrisicoenverplichteeigenbijdrage;• BekendepoliHekevarkenscyclusnuincareenjeugdzorg;• ErispoliHekNIETgekozenvoormeermachtaanburgersofburgerorganisaHes,maarvoordecentralisaHeBINNENoverheid;• MaatschappelijkeondernemingentoenemendtaakorganisaHeenprivatefaçade;• FalendmededingingstoezichtACMenzwakkeNZa

35

36 36

NLInsHtuHoneleOrde:Demaatschappelijke

onderneming*

*Geïntroduceerdin:S.P.M.deWaal‘Nieuwestrategieënvoorhetpubliekedomein’(2000)

37 37

NederlandscorporaHsHschmodel.UniekindewereldUitvoeringpubliekedienstendoorprivatenon-profitorganisaHes(maatschappelijkeondernemingen*)metveelwe@elijkedwangenoverheidstoezicht:•  we@elijkelicenLeachLgeuniformiteit•  overheidsregelgevingen-toezicht,opkwaliteitentarief,nuook:corporategovernance•  publiekefaciliteitenresp.financiering•  we@elijkeplichttotdeelnamevoor(doel-)burger,resp.acceptaLeMoing.Ditsysteemvanmaatschappelijkeondernemingengeldtin5sectoren:a.   WoningcorporaHes;b.  PubliekeOmroepverenigingenc.  (Bedrijfstak)pensioenfondsend.  Zorg,zowelverzekeraarsalsaanbiederse.  OnderwijsorganisaLesDaarnaastinanderesectorenookeen‘normaal’publiek/privaatmodel(bijv.cultuur)*OrigineelinDeWaal‘Nieuwestrategieënvoorhetpubliekedomein’Samsom(2000)

38 38

Kernmaatschappelijkeondernemingen•  PrivaatenontstaanuitparLculieriniLaLef(meesteeind19e/begin20eeeuw,sommigeveel

eerder);vaakelitairgestart!•  Inuitbouwverzorgings-enverzekeringsstaat(metpubliekeencollecLevemiddelen)sinds

WOIIgeïncorporeerdinpubliek-privaatmodel(vanwegeverzuiling,verdelenderechtvaardigheid,prestaLes)

Intheorieenoorsprongdichterbijburgerdanoverheid!•  BeleidsmaLgenpoliLeklaatsteLjdvooralaandachtvoor:

–  Falen,metnametop–  Beloningtop–  CorporateGovernance,metnameinternencombimetoverheidstoezicht–  Vermogen-restant

GroteKwesLes:WaarombijroutenaarburgeromwegvandecentralisaLenaargemeenten?Alsmaatsch.ondernemingverlengstukvanoverheid,waaromnietgenaLonaliseerd?Kernvraagvooru:WaaromnoginRvT?

38

39 39

NieuweuitdagingenvoorRvTvandemaatschappelijkeonderneming:

a.   Bijtoenameco-producHeenprofessie,neemtbelangtopentopsturingaf;

b.   BijtoenameexternesturingdooroverheidneemtnoodzaakdefiniHeeigenmoreleenpubliekeposiHetoe;

c.   DeRvTstaatnochexternnochintern‘opafstand’d.   ‘Goodcharacter’of‘virtuousleadership’wordenselecHe

criteriabestuur,anderebewakingenruimte

40 40

Paradox:omarmenburgerschapentegelijkknechHngenwantrouwenmaatschappelijkeondernemingen

3oorzaken:1.   Privatestructuurwordtgenegeerd,zoweldoorpoliLekalsburger2.   Maatschappelijkleiderschapontbreektvaak(modelwordtonvoldoendebenutof

zelfsmisbruikt)3.   NieuwBurgerschapsperspecHefisgevaarloosenromanHsch,onvoldoendeover

machtofburgercollecLviteiten

AnalyseuithetnegaLeve:wellichtlogischeromprivatestructuuropteheffen,maarveelpoliLekemoeite,terwijldezenukandienenalsprivatefaçadevooroverheidsbeleid(goedvoorbeeld:verhuurdersheffing;Duijvestein:Tollenaarstaak)

41 41

C. Voorzi.er&Strategie

42 42

Misverstanden:

Strategie=Strategischplan*Strategie=Abstract,raHoneel,zakelijkStrategie=Vooralgerichtopopdrachtgeversof

kapitaalverschaffersMijnPerspecHef:StrategischManagementDepersoonenstrategischeposiHevandestrateeg**StrategicIntentWho’sonthebus?****Mintzberg ‘Strategie Safari’; **Sun Tzu ‘Art of War’; ***Collins ‘Good to Great’

43 43

BelangrijksterollenRvTinstrategie

1.  Kiezenenbeoordelengoedestrateeg2.  FeelingeninformaLeovereigenstrategischeprakHjk(papier

isgeenstrategie)3.  DefiniLeenbijsturingenafweging*opwaarden,

maatschappelijkemeerwaarde,publicvalue(s)4.   StakeholderperspecHef5.  DaaropgebaseerdekriLscheinbrenginpermanente

strategischedialoog

*Aristoteles’Phroneisis

44 44

LeiderschapispersoonlijkendusvooralvraagvanRvT*:Isditeen(vooronsnu&latergoede)leider?

TestinlabGrotevraagdiezonietbeantwoordkanworden:Kandezeman/vrouwdeTourwinnen?Misvagngenoverheid:•  dathetalleenenvooralselecHevraagstukaan

hetbeginis•  daterformeletestenbestaanendusinlab

getestkanworden•  vanafdanwelmede-verantwoordelijk

*Zie:h@ps://www.publicspace.nl/publicaLes/essays/nvzdcerLficaat-zorgvisie-april2014

45 45

BeteretyperingStrateeg:GodinAthene(enhaarbeschermelingOdysseus)

Kenmerken/skills: • Strijd en Wijsheid • Geboren uit hoofd officiële hoogste God, maar met wapenuitrusting aan • De slimste god • Feminiene slimheid in Oorlog (tegenover ‘domme kracht’ Ares) • Bedacht op en zelf creatief in Listen • Inzicht in en anticiperend en gebruikmakend van alle emoties mensheid en Goden*

*Lees Shakepeare, De Prooi, Luyendijk en trap niet in naïef misverstand dat analyse&kennis en daarna regels&toezicht dit uit de wereld helpen

46 46

EindconclusiesvoorRvTinZorg

• Nieuwparadigma,zoalscoöperaHesencommons,heretostay;machtvanwegedetechnologischerevoluLe• PoliLekruiktditgoed,maarheejhetmaarhalf-begrepen(omdathethunmachtzalraken):teindividueleburger,tegewoneburger,telosvanordepubliekediensten(laatstaannietbegrepeneffectopindirectedemocraLe)• DecentralisaHeisomwegenaandachtbijreorganisaHeoverheid;Gemeentenmenennogdathetom(hun)regieenhiërarchiegaat• Maatschappelijkeondernemingstaatbestvoorgesorteerd,mitsopen,gerichtopburgers:co-producHe• CruciaalismaatschappelijkleiderschapinheleorganisaLe• Corporategovernancewordtfundamenteelanders.Niet:control,structuur,economischrendement,risicomijding,maar:Waarden,PublicValue,BurgersenOmgangmetLeiders

46