sri laanka national youth policy-sinhala
DESCRIPTION
ÂTRANSCRIPT
Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh | 1
2 | Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh | 3
úYajdih iy f.!rjh
Y%S ,xldfõ ;reK m%cdj ms<snoj ud ;+< ;sfnkafka wiSñ; úYajdihls. fï N+ñfhka wúksYaÑ; nj iy wkdrlaIs; nj w;=.d oeñug ud fm<U jQfha o ffO¾hu;a lf<a o tu f.!rjdkaú; úYajdihhs. kQ;k cd;shla f,i Y%S ,dxlsl cd;sh f.dvke.Su fjkqfjka wm i;= m%uqL fuj,u ks¾udKYS,S wmf.a ;reK kdhl;ajh nj mejiSug idvïnr jk ud Y%S ,dxlsl ;reK m%cdfõ lemùu, wêIaGdkh, ixys¢hdj jeks úYaùh .=Kdx. ms<sn|j wejeis f.!rjh Tjqkg ,ndfokakehs iuia; f,dalhdf.ka b,a,d isáñ.
tfukau, fuu ft;sydisl N+ñh ;=< ;u wkkH;dj úuiñka oYl .Kkdjla mqrd úúO udj;a ;=< .uka.;a Y%S ,dxlsl ¥ mq;=ka fj; cd;sl ;reK m%;sm;a;sh kï jq ksYaÑ; ia:djr .uka uÕ wo Èk ;s<sK lrkqfha wmsßñ; fifkyilsks’ wkd.;h ms<sn|j jq wp, úYajdifhks.
uyskao rdcmlaI ckdêsm;s Y%S ,xld m%cd;dka;s%l iudcjdoS ckrch
2014.02.14
Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh
fh!jk lghq;= yd ksmqK;d ixj¾Ok wud;HdxYh
4 | Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh | 5
fmrjok v
1 mßÉfþoh( ye¢kaùu
1.1 miqìu yd ;d¾lsl moku 1.2 m%;sm;a;sh ilia lsÍfï l%shdj,sh
12
2 mßÉfþoh(cd;sl ;reK m%;sm;a;shg mokï jk uQ,O¾u iy tys jákdlï
5
3 mßÉfþoh( oelau, mrud¾: iy wruqKq 7
4 mßÉfþoh( ;reK m%cdjf.a ;;a;ajh
4.1 ks¾jpkh4.2 ck ixhq;sl ;;a;ajh
1111
4.3 wOHdmkh yd mqyqKqj 12
4.4 ;reK /lshd kshqla;sh yd ú/lshdj 12
4.5 idudÔh jYfhka fldka lsÍu 12
4.6 fi!LHh iy iqNidOkh 13
5 mßÉfþoh( m%uqL;ajh ,nk b,lal lKavdhï5.1 /lshd úrys; ;reK ;reKsfhda.5.2 hqqo-mSä; m%cdjkays ;reK ;reKsfhda.5.3 neyer lrkq ,eîug,fjkia f,i i,lkq ,nk yd iudc widOdrKhg ,la jq ;reK lKavdhï
151515
5.4 úúO wOHdmk uÜgïj, isák ;reK ;reKsfhda 16
5.5 ;reK ldka;djka. 16
5.6 .%dóh ;reK m%cdj 16
5.7 kd.ßl wvq wdodhï,dNS ;reK ;reKsfhda 16
5.8 iudÔh jYfhka wm.ukh ù we;s ;reK fldgia 16
5.9 j;= wxYfha ;reK m%cdj 16
5.10 fjkia jQ yelshdje;s ;reK ;reKsfhda 16
mgqk
ii
6 mßÉfþoh( m%Odk Wmdhud¾.sl lafIa;% yd m%;sm;a;suh ueÈy;aùï
6.1 wOHdmkh6.2 l=i,;d ixj¾Okh iy jD;a;Sh mqyqKqqj6.3 ;reK /lshd kshqla;sh
192020
6.4 m%cdpdrh iy mqrjeisNdjh 21
6.5 ;reK lghq;= jD;a;Shfõ§ njg m;a lsÍu 22
6.6 fi!LHh iy iqNidOkh 22
6.7 idudÔh fldkalsÍu iy fjkia f,i ie,lSu 23
6.8 iduh iy m%;sikaOdkh 23
6.9 YÍr iqj;d, l%Svd, úfõl lghq;= yd l,d lghq;= 24
7 mßÉfþoh( wdh;ksl rduqj iy wëlaIK yd iudf,dapk moaO;sh
7.1 wdh;ksl rduqj7.2 ckdêm;s ;reK ixj¾Ok fldñIka iNdj7.3 ;reK lghq;= ms<sn`oj Tïnqâiaukajrfhl= m;a lsrSu
272728
7.4 cd;sl ;reK m%;sm;a;sh l%shd;aul lsÍfï j.lSu 28
iii
6 | Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh | 7
j¾;udk › ,xldj wm cSjk .uka uf.ys b;d jeo.;a jQ ikaêia:dkhla miqlrñka isà. ksoyiska miq b;sydih ;=< th b;d ;SrKd;aul wjêhla fõ. ;sia wjqreÿ ld, mßÉfþohla uq¿,af,a wm foaYh fj,df.k mej;s l=ßre fnÿïjd§ hqoaOh 2009 jif¾§ ioygu ksudúh. ish¨ ck;djg iduh WÞù jir 03 la blaujd f.dia ;sfí. tjka fudfyd;l cd;shla jYfhka wm miq jk ia:dkh ms<sn|j h<s fufkys lsÍu jeo.;ah. WÞ jQ iduh ;=< wmg ,nd .; yels bv m%ia;d ukd f,i yiqrjñka rg ;=< iduh idOdrK;ajh we;s lsÍug fukau wd¾Ól Wkak;sh <Õd lr.ekSug wjYH m%;sixúOdkhka ksishdldrj isÿ lsÍu b;d jeo.;a fõ. YS% ,xldj mqrd Ôj;a jk fndfyda ;reK msßia we;eï úg l=ßre fnÿïldÍ hqoaOfhys by<u jkaÈh f.jkakg we;. fnÿïjdoh Tjqkaf.a fh!jk n,dfmdfrd;a;= fukau úúO wfmalaIdjka o Nx.;ajhg m;a lsÍug fya;= idOl úh. ;reK ck fldgia uqyqK ÿka fuu wNsfhda. yuqfõ wm cd;shla jYfhka l=uk m%;spdr olajk ,oafoa o hkak h<s fufkys lsÍu o b;d jeo.;a fõ. tfiau, kej; jrla wNd.H iïmkak fyj;a w÷re ld,mßÉfþohla lrd fkdhEug tfia;a ke;skï tjekakla we;s fkdùug j. n,d .ekSu o j¾;udkfha wmf.a m%Odk j.lSu fõ
;dreKHh ixfõ§ jkafka l=uk lreKq flfryso hk m%Yakhg ms<s;=re meyeÈ,sh. úfYaIfhkau iudc idOdrK;ajh we;s lsÍu, m%cd;ka;%jd§ rduqjl msysgd lghq;= lsÍu, ixj¾Ok l%shdj,sfha ;sridr nj iy;sl lsÍu, idrO¾uj,ska imsß iudchla we;s lsÍu, wd§ lafIa;%hka flfrys Tjqyq jvd;a ixfõ§ fj;s. ;re-Khd iudch i;= ñ, l< fkdyels iïm;ls. ;reK m%cdj ;u whs;sjdislï ms<sn|j fukau ish iudc j.lSu ms<sn|j o lghq;= lsÍfï oekqfuka iy yelshdfjka msßmqka úh hq;=h. iuia; cd;shu ;reK cjh yd wdfõ.h f;areï f.k Tjqkaf.a úNj Yla;Ska iudchg ysñ lr§fï iqÿiq mßirhla ks¾udKh lsÍu ´kEu iudchl uQ,sl j.lSu jkq we;.
;reK .eg¨ y÷kd.ekSug fukau tu .eg¨ i|yd ;sridr ms<shï fh§u o b;du jeo.;a fõ. .eg¨ ks¾udKh úfï§ Bg iudc, foaYmd,ksl, ixialD;sl yd wd¾Ól ixisoaëka n,mdkq we;. tmuKla o fkdfõ, úúO wdh;k moaO;Skaf.a n,mEuo th ;Sj% lrjhs. úúO iudc moaO;Ska úu¾Ykfha§ mjd ;reKhd ta yd noaOùu yd tfia noaOùug ,eî we;s wjldYho fidhd ne,Su jà. ;reK mrmqfrys wkd.;h iqrlaIs; lsÍfï uyd j.lSu ±Íug kï j;auka ;dreKHho ;u ;ukaf.a úúO yelshdjka j¾Okh lr .ekSug l%shd l< hq;= w;r, tu j.lSu ;ud i;= jk njo wjfndaO lr.; hq;= fõ.
tla mrmqrlska ;j;a mrmqrlg Þhdo l< yels flakaøSh udkj p¾hd O¾u yd idrO¾u moaO;shla úiska u. fmkaùfï yelshdj cd;sl ;reK m%;sm;a;s iïmdokfha§ ie,ls,a,g .kq ,eîh. ;reK m%cdj rglg ysñ jeo.;a udkj iïm;la f,i y÷kd .ksñka tu m%cdj iudc úfrdaëka f,i fyda .eg¨jla f,i fkdi,ld Tjqkaf.a wfmalaIdjka ksjeros f,i wduka;%Kh lsÍfï jeo.;a fuj,ula f,i cd;sl ;reK m%;sm;a;sh fhdod .; hq;=h. cd;sl ;reK m%;sm;a;sh ;=<ska j;auka › ,dxflah ;dreKHfha úNj Yla;Ska ms<s.ksñka, th w.h lrkq ,efí. tu w.h lsÍu yqfolau ixfla;d;aulj fkdj m%dfhda.sl l%shdldrlï yryd isÿlsÍug wfmalaId flf¾. fuys§ idOdrK yd iduldó iudchla lrd ;reKhd fhduq lsÍï§ iudÔh jYfhka j.lsj yels úplaIK .=Kfhka hq;=j l%shdlrk foaYmd,k jgmsgdj ms<sn| ±kqu we;s m%cdjla ìys lsÍug mqfrda.dó úh hq;=h. tu wjYH;djkaf.ka mßmQ¾K jQ cd;sl ;reK m%;sm;a;sh iïmdokh lsÍu uyd NdrOQr lghq;a;la jkjd muKla fkdj th cd;sl wjYH;djla fia i,ld l%shdlsÍu wm ieuf.a cd;sl j.lSula o fõ.
fmrjok
v
8 | Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh | 1
1.1 miqìu yd ;d¾lsl moku
YS% ,dxflah ;reK ;reKshka uqyqKmdk .eg¨ .; jQ oYl lsys-mh ;siafia rcfha fukau fjk;a wdh;kj, mq¿,a f,i wjOd-khg fhduq jq ud;Dldjla úh. w;S;fha§ we;eï ;reK msßia úiska ls%hd;aul lrkq ,enQ ler,s flda,dy, ksid › ,xldfõ ;reK ;reKshka fndfyda úg zzm%pKavZZ tfia;a ke;s kï, zzwi-ykhg m;a jQZZ msßila f,i o y`ÿkajkq ,eîh. 1990 jif¾oS m<lrk ,o ;reKhka ms<sn| ckdêm;s fldñIka iNd jd¾;dj ;reK m%cdjf.a ;;a;ajh iy Tjqka uqyqK fok .eg¨ ms<sn|j iúia;rd;aul ú.%yhla ,nd§ ;snq‚. tu jd¾;dj u.ska w;sYh jeo.;a ks¾foaY lSmhla bÈßm;a l< w;r, wjdikdjg tajdhska fndfyduhla fï olajd l%shd;aul ù ke;.
cd;sl ;reK fiajd iNdfjys wdrïNh 1969 olajd Èj hk w;r, 1979 wxl 69 ork cd;sl ;reK fiajd mk; u.ska th Yla;su;a lrk ,§. › ,xldfõ ;reK lghq;= yd /lS rlaId ms<sn| wud;HdxYh 1979 j¾Ifha§ msysgqjk ,§. tfiau cd;sl fhdjqka fiakdxlh 2003 j¾Ifha§ msysgqjk ,§. 2007 j¾Ifha § cd;sl ;reK m%;sm;a;sh ms<sn| flgqïm;la iïmdokh jqjo th ms<s.;a cd;sl ;reK m%;sm;a;shla njg m;a fkdúKs. fuu jd;djrKh ;=<, cd;sl ;reK m%;sm;a;shla iïmdokh lsÍu jeo.;a jkafka th iuia; ;dreKHfhys .eg¨ .fõIKh lsßug bvm%ia;djla ,nd §u ksidh. › ,xldj ;=< ;reKhska b,lal lr .;a ^rdcH fu-kau rdcH fkdjk& jev igyka fndfyda mej;=K;a, tajd w;r iïnkaëlrKhla yd taldnoaO;djla fkdue;slu ksid tls-fkl fþokh jk, we;eï úg tlsfklg mriamr ueÈy;a ùï oelsh yels fõ. tfiau ;reK .eg¨ b,lal lr .ksñka tajd úi§u fyda l<ukdlrKh i`oyd ;reKhdf.a odhl;ajh ,nd .ekSu flfrys jvd jeä wjOdkhla fhduq l< hq;=j ;sfí. ;reKhdf.a yelshdjka yd Yla;Ska mq¿,aj wjOdrKh lrñka ta i`oyd jQ wjldYh mq¿,a lrkakd jQ úi÷ï bÈßm;a lsÍu jvd ;sridr úiÿulg w;HjYH lreKla jkafkah. cd;sl ;reK m%;sm;a;sh ilia lsÍu hkq ;reK ixj¾Okh bosßhg f.k tafï m%h;akhls. fuys§ ;reK m%cdj whs;sjdislï yd j.lSï iys; mqrjeishka f,i ms<sf.k lghq;= iïmdokh l< hq;=h. tfiau foaYh ixj¾Okh lsÍfuys,d w¾:dkaú; f,i odhl ùug ;reK ;reKshkag we;s Yla;sh y÷qkd .kakd w;ru, ;reK
;reKshkag ish yelshdjka ;=<ska ;u wNs,dIhka uqÿka m;a lr .; yels mßirhla ;yjqre lsÍfï j.lSu tu m%;sm;a;s rduqj ;=<ska ksrEmKh úh hq;=h. cd;sl ;reK m%;sm;a;sh ilia lsÍfï§ ;reK ;reKshka flfrys n,mEula we;s lrk lafIa;%hka ie,ls,a,g .kakd w;r Tjqka ixj¾Okh lsÍu i|yd hï m%uqL Wmdhud¾.sl lafIa;%hka fhdackd lsÍu fukau, úfYaI wjOdkh wjYH jk úfYaIs; b,lal lKavdhï y÷kd .ekSuo wjYH fõ. tfukau ;reK ixj¾Okh kï jQ úIh lafIa;%h ukdj iïnkaëlrKh lsÍfï wdh;ksl rduqjo fuu.ska ia:dms; lrkq ,efí. th j¾;udkfha iy wkd.;fha wNsfhda.hkag uqyqK fokq msKsi ;reK ;reKshkag yelshdj ,nd fok, úúOdldÍ jQ ;reK ueÈy;a ùï i|yd bvlv újr lr fokakd jQ;a ;reK ixj¾Okh i|ydu jQ hka;%Khla jYfhka o ie,fla.
1 mßÉfþoh
ye¢kaùu
2 | Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh | 3
1.2 m%;sm;a;sh ilia lsÍfï l%shdj,sh
cd;sl ;reK m%;sm;a;sh ilia lsÍfï § m%Odk jYfh-
ka ie,ls,a,g .;a lreK jQfha iEu ;reK ck fldgilgu
n,mdk úúO .eg¨ ksjerÈj y`ÿkd .ekSu yd tajdg we;s úi÷ï
ms<sn`oj ck;djf.a woyia úuid ne,Suhs. fuu .eg¨j mq¿,aj
f;areï .ekSug yd úi÷ï fiùu msKsi ta yd iïnkaO iEu
md¾Yjlrejkau Bg iïnkaO lr .ekSfï jeo.;alu m%;sm;a;s
iïmdokfha§ w;HjYH nj ;yjqre úh. tu l%shdoduh ksjerÈj
isÿ lsÍu ;=<ska id¾:l jQ cd;sl ;reK m%;sm;a;shla t<s oelaúh
yels nj m%;sm;a;s iïmdolhskaf.a úYajdih úh.
cd;sl ;reK m%;sm;a;sh jkdys wdh;k ;=kl yjq,a
l%shdldß;ajfhys m%;sM,hls. tu wdh;k jkafka fh!jk lghq;=
yd ksmqK;d ixj¾Ok wud;HdxYh, cd;sl ;reK fiajd iNdj iy
Y%S ,xld újD; úYajúoHd,fha iudc wOHhk fomd¾;fïka;=jhs. fh!jk lghq;= yd ksmqK;d ixj¾Ok wud;HdxYh fuu jevi-
gyk i|yd uQ,HdOdr iemhSu i|yd fukau, iuia; l%shdj,sfha
ksÍlaIKh iïnkaOfhka o j.lSu orhs. ck;d woyia úuiSï
i|yd iïnkaëlrK lghq;= ms<sn`oj cd;sl ;reK fiajd iNdj
uQ,sl j.lSu oerE w;r, iudc wOHhk fomd¾;fïka;=j u.ska
m¾fhaIK lsÍu, o;a; /ia lsÍu, úYaf,aIKh yd cd;sl ;reK
m%;sm;a;sh flgqïm;a lsÍu i|yd ;dlaIKsl úfYaI{;d {dkh
,nd osu isoq lrk ,oS. idudðlhska 27 fokl=f.ka iukaú;
kshuq lñgqjla cd;sl ;reK m%;sm;a;sh flgqïm;a lsÍu i|yd
wkqYdiljreka jYfhka o l%shdl<y.
cd;sl ;reK m%;sm;a;sh ms<sfh< lsÍu i|yd jQ f;dr;=re úúO
uQ,dY%j,ska tl;= lr .kq ,eîh. uq¿ Èjhsku wdjrKh jk mßÈ
f;dard .kq ,enQ m%foaYj, m%;sm;a;suh lreKq y÷kd .ekSug iy
mj;sk m¾fhaIK f;dr;=re iudf,dapkh lsÍug f;aud ksnkaO 9
la ilia lrk ,§. Èia;%slal 25 ;=< ;reK m%;sm;a;s ixio 32 la
mj;ajk ,§. úúO lafIa;%hkays w;aoelSï nyq, ;eke;a;ka iu.
iïuqL idlÉPd jdr 53 la fukau f;dard .;a lKavdhï w;f¾
lKavdhï idlÉPd jg wgla o mj;ajkq ,eîh.
4 | Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh | 5
2 mßÉfþoh
cd;sl ;reK m%;sm;a;shg mokï jk uQ,O¾u iy jákdlï
cd;sl ;reK m%;sm;a;sh ks¾ñ;j we;af;a my; oelafjk m%Odk l=,qkqq ;=k u; fõ.
1. úYajikSh;ajh iy ys;ldó mßirhla iy;sl lsÍu( ;reK ;reKshkag ;u wfmalaIdjka bgq lr .ekSu i|yd ys;ldó yd WmldÍ fukau idOdrK mßirhla yd bvm%ia;d ;sfnk njg j. n,d .ekSu
2. ;reK ;reKshkaf.a yelshdjka j¾Okh lsÍu(
iajdëk, ks¾udKYS,S, kfjda;amdol yd
úYajdifhka hq;= msßila njg ;reK m%cdj m;a lsÍu yd Bg
wod< oekqu, l=i,;d yd wdl,am j,ska Tjqka ikakoaO lsrSu
3. ;reKhd n, .ekaùu(
;uka fjkqfjka yd ;u m%cdj yd ukqIH j¾.hd fjkqfjka
j.lSï oeÍug yd iyNd.s ùug yels Yla;su;a ;reK mrmqrla
we;s lsÍu
my; i|yka uQ,O¾u yd jákdlï mokï fldg fï l=,qkq
;jÿrg;a Yla;su;aa lrkq ,efí.
I. iuia; ;reK m%cdj we;=<;a jk › ,dxlsl wkkH;djla m%j¾Okh lsÍu
II. Y%S ,xldj fmdaIKh lr we;s ixialD;sl úúO;ajfha oS¾> ft;sydisl iïm%odhg .re lrñka ish¨ wd.ï úYajdihka iy ixialD;Ska ms<sn`oj iudkj ie,lSu III. ixj¾Ok ixl,am we;s lsÍfï§ idOdrK;ajhg yd iudc hqla;shg .re lsÍu IV. YdÍßl, udkisl, wdOHd;añl, fN!;sl yd ixialD;sl iqN isoaêh m%j¾Okh lsÍu
V. cd;sl ixj¾Okh ms<sn| ;SrK .ekSfï ish¨u uÜgïj,§ ;reK ;reKshkaf.a l%shdldÍ iyNd.s;ajh we;s lsÍu VI. › ,xldfõ wdKavql%u jHjia:dfõ iy › ,xldj w;aika lr we;s cd;Hka;r .súiqïj, we;s m%cd;ka;%jd§ uQ,O¾u yd udkj ysñlï fjkqfjka wemlem ùu VII. ;reK ixj¾Ok lghq;= j, ksr; wdh;kj, l%shdldÍ;ajh úksúoNdjfhka yd j. ùfuka isÿ lsÍu VIII. ;reK lghq;=j,g iïnkaO ù isák ish,a,ka úiska jD;a;ShfõÈ;ajfha yd wjxl;ajfha by< m%ñ;Ska m%j¾Okh lsÍu IX. rg ;=< fukau wka;¾cd;slj ;reK m%cdjka jgd we;s ixlS¾K;ajh wjfndaO lr .ekSug yelshdj we;s lrñka ;reK ;reKshka ;=< mq¿,a f,dal oelaula m%j¾Okh lsÍu X. ;reK ixj¾Ok l%shdj,sfha flakaøSh m%fõYh f,i uQ,sl whs;sjdislï mokï fldg .ekSu
6 | Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh | 7
3 mßÉfþoh
oelau, mrud¾: iy wruqKqoelau
idOdrK yd iudkd;au;dfjka hq;= iudchla Wfoid ;reK m%cdjg cd;sl ixj¾Okfha§ l%shdldß f,i iyNd.s ùfï yelshdj ,nd fokq msKsi ;reK m%cdj i;= Tjqkaf.a ish¨ Yla;Ska m%j¾Okh lsÍu.
mrud¾: iy wruqKq
3.1 cd;sl ixj¾Ok l%shdj,sh ;=< w¾:dkaú; f,i kshef,kq msKsi ;reK msßiaj, yelshd j¾Okh
I. wOHdmkh yd mqyqKqj ;=<ska Tjqkaf.a oekqu, l=i,;d yd wdl,am ixj¾Okh lsÍu II. cd;sl m%;sixialrKh, m%;sikaOdkh yd ixj¾Okh ;=< kshef<kq msKsi ;reK ;reKshka iÔùlrKh lsÍu
III. ixj¾Ok jevigyka ie,iqï lsÍu, ;SrK .ekSu yd l%shd;aul lsÍu iïnkaOfhka ;reK ck;djf.a iyNd.s;ajh i|yd ±kg we;s hka;%K hdj;ald,Sk lsÍu iy iqÿiq kQ;k hka;%K ia:dmkh lsÍu IV. iajlSh m%cdj iajdëk iy j.lSfuka hq;= idudðlhka njg m;a ùug ;reK ;reKshkag WmldÍ jk iy ta i`oyd wod< jk l=i,;d ixj¾Okh lr .ekSug iu wjia:d ,nd §u V. ;reK ;reKshkag m%cd fiajfha kshe<Su i|yd iafõÉPdfjka bÈßm;a ùfï ye`.Su m%j¾Okh lsÍu iy Bg wod< hka;%K ia:dms; lsÍu VI. mqk¾ckkh l< fkdyels iïm;a Ndú;h jeä ùu, foaY.=Ksl úm¾hdi iy iajdNdúl jHikj,ska mek k.sk mdßißl wNsfhda.hka ms<sn| oekqj;aNdjh we;s lsÍu
3.2 iuia; wd¾Ólh ;=< ;reK iyNd.s;ajh j¾Okh lsÍu
I. iuia; ;reK ;reKshka mdi,a wOHdmk wjêfha isg ;D;Sh wOHdmkh yryd /lshd fj; iM,odhS f,i mßj¾;kh lrkq msKsi miqìu ilia lsÍu
II. iSud iy lvbïj,ska f;drj ish¨ fokd fj; Wiia wOHdmk-fha iu wjia:d ks¾udKh lsÍu
III. l,dmSh yd cd;sl uÜgfï ;reK /lshd cd, jevigyka iy tlS bv m%ia;d Yla;su;a lsÍu
IV. ;reK ;reKshkaf.a wdÞhï W;amdokh yd wd¾Ól wNsjDoaêh i|yd jHjidhl;aj ixialD;shla iy Bg odhl jk uQ,H iïm;a m%uqL wfkl=;a iïm;a ,nd oSu
V. /lshd wjia:djka i|yd jvd idOdrK m%fõYhla we;s lsÍu
8 | Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh | 9
3.3 rg ;=< mj;akd úúO ckjd¾.sl, ixialD;sl, wd.ñl, NdId;aul iy Ôjk rgd fydÈkaa y÷kd .kakd iy tu úúO;ajh w.h lrk iudc j.lSu yd iudc taldnoaO;dj ms<sn| ye.Sï ;reK m%cdj ;=< ia:dms; lsÍu
I. fjkialï yd úúO;ajh ms<sn| lreKq iïnkaOfhka ;reK ;reKshka w;r we;s wfkHdakH wjfndaOh jeä ÈhqKq lsÍu
II. › ,dxlsl iudcfha mej;s woaú;Sh b;sydih yd .re l< hq;= iïm%odhka ms<sn| oekqj;aNdjh m%j¾Okh lsÍu
III. ish¨ md¾Yjhka taldnoaOj l%shd lsrSu yd ukd ixhuhlska hq;=j l%shd lsrSu ms<sn| úYaùh idrO¾u ms<sn| wjfndaOh jeä ÈhqKq lsÍu
IV. wdOHd;añl yd iodpdrd;aul jákdlïj,g .re lsÍu Èß .ekaùu
V. mqoa.,hska w;r fukau m%cdjka w;r we;s .egqï iduldó f,i ksrdlrKh lr .ekSfï yd wúysxidjdofha ixialD;shla m%j¾Okh lsÍu
VI. mqk¾ckkSh l< fkdyels iïm;a Ndú;h wju lsÍug;a, mdßißl fjkialï yd iajdNdúl wdmÞ wd§ mßird;aul idOl ms<sn|j ±kqj;a nj ,nd §u 3.4 ish¨ wdldrfha fjkialï lsÍïj,g yd iQrdlEïj,g wNsfhda. lsÍug ;reK ;reKhska i;= yelshdj jeä ÈhqKq lsÍu
I. ;reK m%cdjg iudch ;=< kdhl;aj ld¾hNdrhka bgq lsÍu i|yd wjYH ;;ajhka ks¾udKh lsÍu
II. iudcfha mek k.sk widOdrK iy mSvdldÍ Wjÿre bÈßfha iduQyslj m%;spdr oelaùug bv m%ia;d ,nd §u
III. f;dr;=re fiùfï yd úfõpkd;aul f,i is;Sfï yelshdj ;reK ck;dj ;=< m%j¾Okh lsÍu
IV. iudc idOdrK;ajh wdrlaId lrk wdh;k yd hka;%K Yla;su;a lsÍu
3.5 ;reK m%cdjf.a wdrlaIdj, j¾Okh yd ixj¾Okh i|yd WmldÍ jk f,i mjq,a tAllh yd m%cd lghq;= ixj¾Okh lsÍu
I. mjq,a yd m%cdjka i|yd jk iudc wdrlaIK l%shdud¾. Yla;su;a lsÍu iy jeros p¾hdjkag fhduq jk ;reK msrsia yg iudcdkq.;ùug we;s whs;sh iqrlaIs; lsrSu
II. ;reK ck;dj, m%pKav;ajh, fkdi,ld yeÍu, iQrdlEu yd fjkialï oelaùu flfrka wdrlaId lr .ekSu Wfoid WmldÍ jk mjq,a yd m%cd mßirhka m%j¾Okh lsÍu
III. wmfhdackfhka ;reKhd wdrlaId lr .; yels hka;%Khla .%dóh uÜgñka ia:dms; lsÍu
3.6 ;reK ck;dj w;r fi!LHh yd hymeje;au m%j¾Okh lsÍu
I. fi!LHh yd hymeje;au m%j¾Okh lrk ;reK ñ;=re fiajd-jka fj; m%úIagh ,nd §u
II. úfkdaodiajdoh, úfõlh yd fi!LH iïmkak Ôjk ffY,Ska i`oyd jk bv m%ia;d imhd §u
III. m%ckk yd ,sx.sl fi!LHh, ÿïjeá, u;ameka, u;aøjH Ndú;h, iy fndajk yd fnda fkdjk frda. o we;=¿j fi!LHh yd hymeje;au ms<sn| f;dr;=re ,nd .ekSug we;s yelshdj ;yjqre lsÍu
IV. l,dj yd ixialD;sl l%shdldrlïj,g iyNd.S ùu yd ta ms<sn`o oekqj;alu m%j¾Okh lsÍu
V. wOHdmksl yd jD;a;Sh mqyqKq wdh;k ;=< jD;a;Shfõ§ yd ufkda iudchSh WmfoaYk fiajdjka ,nd fokq msKsi rdcH yd rdcH fkdjk ixúOdk iu. ukd iïnkaëlrKhla we;s lÍu
3.7 rdcH, rdcH fkdjk ixúOdk fukau m%cdjka yd mjq,a w;r ;reK ixj¾Okh yd ;reK lghq;= ms<sn| taldnoaO m%fõYhlg myiqlï ie,eiaùu
I. ;reK lghq;= M,odhS f,i iïnkaëlrKh i`oyd wdh;ksl rduqjla ia:dms; lsÍu
II. wOHdmkh, fi!LHh, /lshd wd§ ;reK lghq;= ixj¾Okh i`oyd n,mdk lafIa;%hka w;r taldnoaO;djla we;s lrkakd jQ m%;sm;a;s rduqjla ilia lsÍu
III. ;reK lghq;= ixj¾Okh i`oyd .kq ,nkakd jQ l%shdud¾. j, m%;sM, ksrka;rj we.hSu iy kshdukh lsrSu IV. ;reK lghq;= yd ;reK ixj¾Okh ms<sn`o m¾fhaIK, wOHdmkh yd mqyqKq lghq;= i|yd myiqlï imhkakd jQ uOH.; wdh;k cd,hla we;s lsÍu
V. ;reKhd uqyqK fokakd jQ .eg¨ iy iudch iuia;hla f,i uqyqK fok .eg¨ ms<sn`oj ;reKhkaf.a u;hka iy woyia ,nd.; yels hka;%Khla we;s lsÍu
10 | Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh | 11
4 mßÉfþoh
;reK m%cdjf.a ;;a;ajh
4.1 ks¾jpkh
;dreKHh ms<sn| ks¾jpkh iudchka yd ixialD;Ska w;r úYd,
f,i fjkia fõ. fuu ks¾jpk w;r mj;sk fjkialïj,g fya;=
jkafka úfYaIs; iudc-wd¾Ól yd ixialD;sl ikao¾Nhka ;=<
;reKhskaf.a ;;ajh yd w;aoelSï yd iïnkaOj úúO ks¾Kdhl
Ndú;hg .ksñka ;reKhska yÿkd.ekSu yd ldKav.; lsÍu isÿ
lrk ksidh.
tlai;a cd;Skaf.a ixúOdk moaO;sh ;=< we;s úYaùh ks¾jpkhg
wkqj jhi wjqreÿ 15 isg 24 olajd jhia ldKavfha isák wh
;reK m%cdj f,i y÷kajk w;r, we;eï rgj,a ;udg u
wdfõKsl jq ikao¾Nhka ie,ls,a,g .ksñka jhia ldKavj, iq¿
iq¿ fjkialï we;s lr f.k ;sfí. fndfyda ks¾jpkhka jhi
mokï lr.;a ldKav.; lsÍu jeä jYfhka ms<ss.kq ,nkqfha
ksYaÑ; jhia ldKavhl fmdÿ wfmalaIdjka yd w;aoelSï iudk
jkafka hehs Wml,amkh lrñks. fï wkqj jhi hkak mD:q,
iudch ;=< ;reKhd yÿkd .ekSu yd Tyqf.a iudc ia:dkh
yÿkd .ekSug fmdÿfõ ms<s.;a l%uh njg m;aj we;.
Y%S ,xldfõ iudc ikao¾Nh ;=< mrdëk <ufhl= iajdëk
jeäysáfhl= f,ig mßj¾;kh ùfï iajNdjh ie,ls,a,g
.ksñka Y%S ,xldfõ cd;sl ;reK m%;sm;a;sh ;=< ;reKhd hkak
ks¾jpkh lrkqfha jhi wjqreÿ 15 isg 29 olajd jQ jhia ldKavh
wjOdkhg .ksñks. iudc ldKavhla f,i ;reKhd ;=< mj;akd
ffki¾.sl ixlS¾K;dj cd;sl ;reK m%;sm;a;sh iïmdokfha §
ie,ls,a,g .kakd ,§. ;jo wd¾Ól yd iudÔh jYfhka kd.ßl-
.%dóh jYfhka /lshd lrk yd /lshd úrys; jYfhka ck
jd¾.sl yd NdIduh jYfhka fukau wd.ñl yd ixialD;sl
jYfhka o ;reKhkaf.a Ôjk ffY,Ska ;=< we;s nyqúO w;aoelSï
ms<sn`oj cd;sl ;reK m%;sm;a;sh wjOdkh fhduq fldg we;.
4.2 ck ixhq;sl ;;a;ajh
2011 § › ,xldfõ ;reK ck.ykh ñ,shk 4.4 la fyj;a uq¿
ck.ykfhka 23 ] la f,i .Kka n,d ;sfí.1 ia;S%-mqreINdjh
wkqj ;reK ck.ykh msßñka 50.23 ] la yd ldka;djka 49.76 ] jYfhka iu iuj fn§ we;s nj fmkS hhs. cd;sl ;reK
m%;sm;a;sh ;=< ks¾jpkh flfrk ;reK ck;dj wksjd¾h
mdi,a hd hq;= jhi jk wjqreÿ 5-14 jhia ldKavh blaujd hhs. ta wkqj ;reK ck;dj mdi,a hk, /lshd lrk yd /lshd úrys;
wh f,i mq¿,a ldKav ;=klg fnÈh yelsh. wOHdmkh ,nk
wh w;ßka, › ,xldfõ iEu m%foaYhlau i,ld n,k l, , by<
oaú;Shsl fY%aKsj, ^10-11 fY%aKs& 80.6 ] la jQ mdi,g we;=<;a jQ
wh w;ßka by< fY%aKs ^12-13 fY%aKs& olajd tk úg tu YsIH
ixLHdj 39.4 ] la olajd my< hdula jd¾;d fõ. fuu uÜgï
foflysu we;=<;a ùfï m%;sY;h wvqfjkau jd¾;d jkafkaa j;=
wxYfhks. › ,xldfõ ;D;shsl wOHdmk wdh;k ixLHdj iSñ;
ùu ksid Bg we;=<;a jk m%udKho iSud iys; fõ. tfukau úúO
fya;= idOl u; Wiia wOHdmkfha ksr; ;reK m%cdj Bg;a jvd
wvq fõ.
1 ck yd ixLHd f,aLk fomd¾;fïka;=j 20132 YS% ,xldfõ mdi,ska neyer j isák <uhska ms,sn| wOHhkh, hqksfi*a 2013
12 | Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh | 13
4.3 wOHdmkh yd mqyqKqj
› ,xldjg ish úêu;a wOHdmkhg msúiSug we;s mq¿,a wjia:d
ms<sn|j ienE f,iu wdvïnr ùug yels w;ru, Bg wod< hï
hï .eg¨ o ;sfí. 2013 § hqksfi*a wdh;kh úiska t<s olajk
,o YS% ,xldfõ mdi,ska neyer j isák <uhska ms,sn| wOHhkhg
wkqj lksIaG oaú;Sl wOHdmkh ,nk mdi,a orejkaf.ka 3.3] la mdi,ska neyer jQ wh fj;s. tu jd¾;dj u.ska ;jÿrg;a
fmkajd § we;af;a tlS jhia ldKAvfha orejkaf.a mdi,ska weo
ye,Sfï wkqmd;h jhi wjqreÿ 10la jQ ldKavfha w.h 1] la
jk nj;a jhi wjqreÿ 13 ldKavfha orejkaf.a tu wkqmd;h
5.1] olajd jQ by< w.hla .kakd njh.2 fuu ;;a;ajh jvd;a
ie,ls,a,g .; hq;af;a jhi wjqreÿ 15 iïmQ¾K ùu;a iu.u
fuu msßi ;reK ck.ykh ;=< ksis wOHdmkhla fkd,enQ
msßila f,i ksfhdackh jk neúks. 2008$2009 <ud l%shdldß;aj
iólaIKh wkqj, mdi,a fkdhdug olajk fya;= w;ßka fojk
ia:dkh fn,ySk;ajhg^wdndê;& yd wikSmj,g ysñjk w;r, fn,ySk;ajh mdi,aj,g we;=<;a ù wLKavj wOHdmkh f.k
hEug we;s nrm;, ndOlhla jk nj thska fmfka. Wiia wOH-
dmkh .ek i,lk úg, 2007 j¾Ifha§ we;=<;a ùug iqÿiqlï
,enQjka f.ka 14.3 ] la muKla Wiia wOHdmk wdh;kj,g
we;=<;a lr .ekqKs. 2010 j¾Ifha§ úYajúoHd, wOHdmkh i|yd
rch oerE úhou uq¿ rdcH úhofuka 1.8 ] ls.
;reKhska i|yd jeo.;a lafIa;%hla jk ;dlaIKsl yd jD;a;Sh
wOHdmkh uE; j¾I ;=<§ YS>%fhka jHdma; ù ;sfí. flfia jqjo, ;dlaIKsl yd jD;a;Sh wOHdmk yd mqyqKqj ms<sn| iqÿiqlï
j,g we;s wvq ms<s.ekSu iy Bg wod< /lshdj,g idfmalaIj
we;s wvq ms<s.ekSu ksid tu fË;%h wfmalaIs; b,lal lrd hdu
m%udo ù we;. ;dlaIKsl yd jD;a;Sh wOHdmkh yd mqyqKqj yer
hkakkaf.a wkqmd;slho fjk;a wdh;k yd úYajúoHd,j,g jvd
by<h. fuys§ iudc-wd¾Ól jYfhka jvd;a miqnEulg ,la jQ
fndfyda ;reK msßia wod< mqyqKq mdGud,d i`oyd we;=<;a ùu;a
Tjqkg oeßh yels Ôjk uÜgula fkdmej;Su o Bg n,md we;.
wOHdmkh yd mqyqKqj iïnkaOfhka nrm;< wjOdkh fhduq úh
hq;= ;j;a wxYhla jkafka wOHdmkfha .=Kd;aulNdjh yd bka
,efnk m%;sM,hhs. yqfola we;=<;a ùu u wOHdmkh yd mqyqKqj
ms<sn| i;=gqodhl o¾Ylhla fkdfõ. wOHdmkfha id¾:l;ajh
w;ska lemS fmfkk m%dfoaYSh fjkialï /ila olakg ,efnk
w;r niakdysr m<d; yd wfkl=;a m<d;a w;r, úfYaIfhkau
fnÿïldÍ hqoaOfha n,mEug yiq jQ m<d;a w;r oeä fjkialï
olakg ,efí.
wOHdmkfha jvd;a mq¿,a mrud¾:j,g o wjOdkh fhduq lsÍu
wjYHh. wOHdmkh u.ska fi!LHh yd ,sx.sl p¾hdj, kdhl;ajh, fm!reI;aj ixj¾Okh tu.ska we;s lrk iudc taldnoaO;dh
iy iudc idOdrK;ajh jeks lreKq flfrys wOHdmkh u.ska
mq¿,a n,mEula we;s flfrhs. /lshd wNsuqL jQ wOHdmk mrud¾:
flfrys muKla wjOdkh fhduq fkdl< hq;=h.
4.4 ;reK /lshd kshqla;sh yd ú/lshdj
;reK ú/lshdj m%;sm;a;s iïmdolhskag, ;reK ;reKshkag
yd Tjqkaf.a mjq,aj,g w;sYh ne?reï .eg¨jla ù ;sfí. 2010 j¾Ifha§ wjqreÿ 15-19 jhia ldKavfha ú/lshd wkqmd;slh 20 ]
la jQ w;r 20-24 jhia ldKavh ;=< th 19 ] la úh. fuu jhia
ldKavfha ldka;d ú/lshdj mqreI ú/lshdjg jvd by<h./lshd .eg¨ wdY%s;j ;reK ;reKshkag we;s úYd,;u ueisú,a,
jkafka /lshdjla ,nd .eksu i|yd foaYmd,ksl yd idudÔh
in|;d úYd, f,i mej;sh hq;=h hk u;hhs. fuh úfYaIfhkau
rdcH wxYh ;=< ;sfnk w;r, fm!oa.,sl wxYfhao ke;sjd u
fkdfõ. fm!oa.,sl wxYfha mjd ksis idudÔh cd,hkag wh;aj
isàu /lshdjla ,nd .ekSfï§ m%uqL idOlhla fjhs. fuu fya;=
ksid z/lshdjla ,nd .ekSfï§ iqÿiqlï ;sîu, ksjerÈ in|;d
;sîu ;rï u jeo.;a jkafkahZ hk u;h fndfyda ;reK
;reKshkag ;sfí. ;r`. úNd. m%;sM, yd /lshdj,g n|jd
.ekSfï ld¾hmámdáj, wl%ñl;d we;s jk wjia:do mej;sh
yels nj fndfyduhla woyia úuiSïj,§ jd¾;d ù we;s w;r, th /lshd .eg¨j,ska Tíng, rdcH wdh;khka yd rdcH md,k
moaO;s ms<sn| úYajdih ySk lsÍfï m%;súmdl mjd we;s lrhs./lshd f,dalhg ;reK ck;dj iQodkï lsÍuo wjdikdjka;
f,i yqÿ f;dr;=re ;dlaIKh yd bx.%Sis l=i,;d b.ekaùug
muKla iSud fldg ;sfí. /lshd f,dalhg wjYH jk kdhl;ajh, lKavdhï ye`.Su yd l%shdldß;ajh, úfõpkd;aul f,i is;Su, ikaksfõok l=i,;d jeks wka ish¨ l=i,;d fkdi,ld yeÍula
bka isÿfõ. uDÿ l=i,;d (Soft Skills) hkqfjka yÿkd .kq ,nk
yelshdjka yqfola mx;s ldurhla ;=< b.ekaúh fkdyels nj;a, tajd b.ekaùï yd bf.kqï mßirh iy ixialD;sh u.ska m%.=K
l< hq;= oE nj;a wjfndaO lr .eksu b;d jeo.;a h. j¾;udkfha
we;s b;du;a ;r.ldÍ, úNd. b,lal lr.;a yd fõ.j;a
b.ekaùï yd bf.kqï l%u tjeks l=i,;d m%j¾Okh lsÍfuys
,d lsisfia;a ys;ldó fkdfõ. tu ksid /lshd kshqla; lrùfï
yelshdj ÈhqKq lrùfï l%fudamdh úIhud,d m%;sfYdaOkj,g
muKla iSud fkdfldg, wOHdmksl mrud¾: yd b.ekaùï-bf.
kqï l%u iudf,dapkh lsÍu olajd jHdma; l< hq;= fõ.
4.5 idudÔh jYfhka fldka lsÍu
› ,xldfõ iudch ms<sn| b;d ishqï úYaf,aIKhla isÿ l<fyd;a
yeÕS hkafka iïm;a yd bvm%ia;d ,nd .ekSfï yelshdj iy
mqoa.,hl=f.a Ôjk bvm%ia:d úYd, jYfhka yev .eiafjkqfha
idudÔh cd,hla ;=< mqoa.,hl= i;= ;;a;ajh ^fyda ;rd;sru&
wkqj njhs. ia;%S-mqreINdjh, ckj¾.h, wd.u, foaYmd,k
mlaImd;s;ajh, NdIdj yd l=,h jeks idOlhka u; fuu
;;a;ajh ;SrKh fjhs. úfYaIfhkau bx.%Sis NdIdj iudc
;;a;ajh ks¾Kh lrkq ,nk o¾Ylhla jk w;r, bx.%Sis NdIdj
yeisrùfuys myiqj yd p;=r;ajh iudch ;=< mqoa.,hdf.a
;rd;srug n,mdhs. fndfyda whf.a Ôjk bvm%ia;djka ks¾Kh
lrk idOlhka jkafka wOHdmkh yd iqÿiqlï jeks idlaId;a lr
.;a idOlhkag jvd wdfrdams; idOlhka njo fuu.ska yeÕfõ. ;jo, iïm;a yd bvm%ia;d ,nd .ekSfï yelshdj whs;sjdislulg
jvd jrm%idohla f,i ie,fla. jrm%idoh ms<sn| yeÕSu iu.
tlg noaO jk ;j;a lreKla jkafka j.lSu ms<sn| yeÕSulg;a
jvd hemSfï yd wkq.%yl;ajh ms<sn`o in`o;d iudch ;=< oeä
f,i ia:dms; jk njhs.
tÈfkod Ôú;h ;=< foaYmd,ksl yd idudÔh in|lï ̂ uQ,sl fia-
3 f,dal nexl=j úiska wjqreÿ 10-19 jhia ldKavh wh;ajQjka kj fh!jk f,i ks¾jpkh lrkq ,efí.
jdjka ,nd .ekSu i|yd mjd& Ndú; lsÍu úYd, ÿrlg idudkH
fohla njg m;a ù ;sfí. fun÷ wkq.%dyl;aj ljhka iudcfha
ish¨u ;,hkays l%shd;aul fõ. flfia jqjo, ñka woyia jkafka, úúO fya;= ksid fuu in|;d w;s lr.; fkdyels wh, tfia;a
ke;s kï wkq.%dyl;ajh fkd ,nkakd jQ wh neyer lsÍug yd
fldka lsÍug ,lajk w;r, Tjqkaf.a uQ,sl whs;sjdislïj,g
mjd nrm;< f,i tu.ska ydks we;s fõ. ;reK ck;dj fuu
;;a;ajhg wleu;s jk w;r tn÷ ms<sfj;aj,g wNsfhda. lsÍug
Tjqka ork m%h;akhka b;d úúOdldr fõ. Y; j¾I .Kkdjla
b;sydih mqrd l=, l%uhla u; mokïj f.dvke.=Kq wm iudch
;=< tu jevjiï l%ufha kIagdjfYaI ±kqÿ ±lsh yels w;r th
uq,skqmqgd ±óu i|yd kQ;k hka;%K fidhd hdu uyd iudcfha
j.lSu fõ.
4.6 fi!LHh iy iqNidOkh
fï jk úgo ;reK m%cdj flakaø fldg .;a m%Odk m%;sm;a;ska
folla wmg ±lsh yelsh. tkï, ;reK ck;djf.a fi!LHh
ms<sn| cd;sl m%;sm;a;sh iy Wmdhud¾.h iy kjfh!jk
fi!LHh ms<sn| cd;sl Wmdhud¾.sl ie,eiauhs. ^2003-2017&
fi!LHh iy iqNidOkh ;reK ck;djf.a yd Tjqkaf.a Ôú;j,
b;d jeo.;a wxYhls. <udúfhka miqj t<fUk fojk j¾Ok
hq.h f,i ie,flk ;reK úh YdÍßl jYfhka fukau ud-
kisl jYfhka o isÿ jk j¾Okh, bvm%ia;d yd wNsfhda. iys;
ld,mßÉfþohls. ;reKúh idudkHfhka YdÍßl yd Ñ;a;fõ., iajdëk;ajh ms<sn| ,laIK fmkajk, wkkH;dj yd mßK;Ndjh
ms<sn|j ;udf.au jQ ye`.Sula j¾Okh lr .ekSu wrUk
ld,mßÉfþohls. tfukau fuh fouõmshkaf.a yd Ndrlrejkaf.a
iqmÍlaIdldÍ weiska neyerj ndysr f,dalh ms<sn|j, úfYaIf-
hkau u;aøjH Ndú;h$wmfhdackh iy ,sx.sl;ajh ms<sn|j, w;ayod ne,Sï yd .fõIK isÿ lrk ld,mßÉfþohls. › ,xldj
;=< mdi, yer .sh kj fh!jkhska3f.ka 42] la ÿïmdkh lrk
nj;a, msßñ <uqka w;ßka 24] la yd .eyekq <uqka w;ßka 10] la
hg;a msßfihska tla jrla fyda u;ameka mdkh lr we;s nj;a
fidhd f.k we;.4 thg wu;rj, iuyrla kj fh!jkhska jdKsc
,sx.sl fiajlhska iu. ixi¾.fha fhfok njo fidhd f.k
we;. flfia jqjo, ,sx.slj iïfm%aIKh jk wdidok iy udkj m%;sYla;sh ySk
lrk jhsrih ms<sn| oekSu we;=¿j m%ckk fi!LHh ms<sn|j
Tjqkaf.a oekqu ÿ¾j, nj fidhd f.k we;s w;r, tajd ms<sn|j
oekqj;a nj m%o¾Ykh lrkqfha kjfh!jkhskaf.ka 50] la muK
h. ,sx.sl;ajh iy ,sx.sl yd m%ckk fi!LHh ms<sn|j f;dr;=re
,nd .ekSu ;reK whg ÿIalr ù ;sfí. fjkia ,sx.sl keñhdjla
we;s fyda udkisl ì|jeàulg ,lajQ fh!jkhskag fndfyda úg
ms<sirKla fkdue;. ;reK m%cdjf.a fi!LHh ms<sn| ;j;a tla
jeo.;a ldrKdjla jkafka Tjqkaf.a jeäysá Ôú;j,g n,mdk
Èhjeähdj, wê reêr mSvkh, yDo frda. fukau we;eï ms<sld
m%fNao jeks fnda fkdjk frda. j¾Okh ùuhs. fuu frda.j,g
fya;=j jerÈ Ôjk rgdj yd wdydr mqreÿ h.
;reK m%cdj w;r ;udgu ydks lr .ekSfï yd ish Èú kid .ekSfï pls;h t<jk iq,q m%jK;djla we;. wOHdmkh ;=< we;s ;r.ldÍ iajNdjh iy mjq, iy iudk jhfia wh w;r in|;d mßydkshg m;a jk iajNdjh ksid ;reK m%cdj w;r Ñ;a; fõ.Sh iy udkisl mSvkhla we;s fldg ;sfí. ;jo ;reK m%cdjf.a wjYH;d flfrys wjOdkh fhduq lrjk ixialD;sl jYfhka fhda.H yd m%dfoaYSh jYfhka olakg we;s WmfoaYk fia-
jdjkays wvqjla o olakg ,efí.
4 2011 ;reK ck;djf.a fi!LHh ms<sn| cd;sl m%;sm;a;sh iy Wmdhud¾.h wkqqjh.
14 | Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh | 15
5 mßÉfþoh
m%uqL;ajh ,nk b,lal lKavdhï
;reK ixj¾Ok úIfhys,d fukau Bg wod<j lghq;= lrk
ish¨u md¾Yjlrejka úiska tA tA ;reK lKavdhï yd b,lal
lKavdhï ljf¾o hkak ukdj y÷kd.; hq;= fõ. úfYaIfhkau
úúO lKavdhï w;r Tjqka i;= iïm;a, l=i,;d, fukau wfkl=;a
iudc wd¾:sl foaYmd,ksl yd ixialD;sl idOlhka úúO fõ. tksid cd;sl ;reK m%;sm;a;sh ;=<ska wfmalaIs; b,lal imqrd
.ekSug hdfï§ rdcH fukau rdcH fkdjk wxY úiska tlS ;reK
lKavdhï ms<sn|j úfYaI wjOdkhla fhduq l< hq;= fõ.
5.1 /lshd úrys; ;reK ;reKsfhda
wjqreÿ 20-29 jhia ldKavfha ú/lshdj iïnkaOfhka .;a
l,, th miq .sh oYlh ;=< 2002 j¾Ifha mej;s 20.1 ] isg
2011 j¾Ifha 12.3 ] olajd l%ufhka my< nei we;.5 ;reK
;reKshka w;r ú/lshdj iudchg ydkslr jd;djrKhla ìys
lsÍu i|yd jQ bvlv /ilg u. mdohs. mjq, iy iudch
fjkqfjka odhl;ajh ,nd foñka uQ,H yd idudÔh iajdëk;ajh
<`.dlr .ekSfï §, ;reK ;reKshkag ndOd we;s fõ. tfukau
tys m%;sM,hla f,i Tjqka ;=< wd;au wNsudkh yd wd;au úYa-
jdih wvq úh yelsh. fï ish,a, Tjqka jeäysáhka njg m;a
ùfï§ n,mdkafkah. YS% ,xldj ;=< idïm%odhslj wjOdkh
fhduqjkafka /lshd úrys; WmdêOdÍka flfrys jqj;a wfkl=;a
;reK lKavdhï w;r ú/lshdj ms<sn|j o fidhd ne,Su
jeo.;a h. ;jo, /lshd kshqla;sh jeä lsÍfï yelshdj ms<sn|
j;auka ixjdofha§ o b;d mgq f,i wOHdmkh flfrys flakaø.;
ù we;. /lshd kshqla;sh j¾Okh lrkq msKsi, wdxYsl yd
m%dfoaYShj iudk /lshd wjia:d ìyslsÍu we;=¿j ueÈy;aùï
ud,djla wjYH flf¾.
5.2 hqo-mSä; m%cdjkays ;reK ;reKsfhda
› ,xldj iduh yd m%;sikaaaOdkh lrd hk .ufka§, fnÿïjd§
hqoaOfhka mSvdjg m;a jQ ;reK ;reKshka yels ;rï
blaukska iudchg wka;¾.%yKh lr .ekSu b;d jeo.;a h. fuhg hqoaOhg Rcqju iïnkaO ù isá ;reK ;reKshka, m%pKav;ajh oel fyda w;aú| we;s ;reK ;reKshka fukau hï
lKavdhula iu. hehs y÷kd .kq ,en isàu fya;=fjka neyer
lrkq ,enQ yd fjkia f,i ie,lSug iy ysxikhg ,la jQ ;reK
lKavdhï o we;=<;a h’ tmuKla fkdj ielh, wúYajdih yd
mdjd fokq we;ehs hk yeÕSu tla tla ck fldÜGdihka ;=< fu-
kau úúO ck fldÜGdihka w;r o olakg ,efí.
5.3 neyer lrkq ,eîug, fjkia f,i i,lkq ,nk yd iudc widOdrKhg ,la jQ ;reK lKavdhï
;reK ;reKshka i|yd jQ jevigykaj,§, fjkialï iys; yd
iudc widOdrKhg ,la jQ wh neyer fkdjk fyda u. fkdyefrk
njg j. n,d .; hq;=h. tfiau fldka lrk ,o ;reK lKavdhï
flfrys ixfõ§ ùu o wjYHu idOlhls. ck.ykfha iq¿;rhg
we;=<;a ;reKhska, wd.ñl lKavdhïj, ;reK ;reKsfhda,
5 › ,xldfõ Y%u n,ldh iólaIKh, ckix.kk yd ixLHdf,aLk fomd¾;fïka;=j 2011
16 | Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh | 17
wdndê; ;reK ;reKsfhda yd fmr igka je§ isá wh, ,sx.sl
.eg¨ j,g md;%jQ ;refhdaa o óg we;=<;a fj;s. foaYmd,kfha
ksr; yd l%shdldÍ ;reK lKavdhïo isák w;r Tjqka fndfyda
úg n,OdÍka iu. .eàfuka we;eï úg tÈßjdÈlï mjd we;s
fõ. ;reK ;reKshka w;r m%pKav;ajh W;aikak ùu je<elaúu
i|yd fuu ;reK lKavdhï iu. w¾:dkaú; yd idOkSh f,i
lghq;= lsÍu i|yd ud¾. fiùu b;d jeo.;a fõ.
5.4 úúO wOHdmk uÜgïj, isák ;reK ;reKsfhda
;reK mrmqr w;r ±lsh yels uQ,sl ,laIKj,ska tlla jkafka
úêu;a wOHdmkh ;=< by< uÜgul iyNd.s;ajhhs. úêu;a
wOHdmkh wjika lrk úg tu ;reK ;re‚hkag úúO lvbï
wjia:d we;s nj;a, tajdg .e<fmk mßÈ úêúOdk ie,ish
hq;= nj;a wjfndaO lr .ekSu o jeo.;ah. ksoiqkla f,i, idudkH fm< iy Wiia fm< úNd.j,g miq wjia:djka fol
;reK ;reKshkag we;s wOHdmk yd mqyqKq wjYH;d iïnkaOf-
hka l%shd;aul úh hq;= jeo.;a lvbï wjia:d folls. úêu;a
wOHdmkh flfrys ;reK ;reKshka f.a iyNd.s;ajh wvq ùuo
wjOdkh fhduq l< hq;= b;d jeo.;a lreKls. mdi,aj,ska
.s,sfykakka ^hg;a msßfihska wju úêu;a wOHdmkh j;a
iïmQ¾K fkdlrk wh& flfrys wjOdkh fhduq l< hq;=h. tfu-
kau j;auka wOHdmk moaO;sh ;=< idudkH fm< iy Wiia fm<
w;ro, Wiia fm< iy úYajúoHd, m%fõYh w;ro, w;rueÈ ld,
mr;rhla we;. ish wOHdmkh bÈßhg lr f.k hdfï wf-
malaIdfjka, fuu ikaêia:dk foflys isák ;reK ;reKshkag, b,lal.; jevigykaj,ska m%;s,dN ie,fikq we;. Wiia fm<
i|yd ;dlaIK úIh Odrdj y÷kajd §u fï iïnkaOfhka uE;
ld,Sk jQ jvd;a Okd;aul isÿùuls.
5.5 ;reK ldka;djka
› ,xldj ;=< ia;%S-mqreI ixj¾Ok o¾Ylhkays idOdrK ld¾h
idOkhla olakg we;. ;reKshkag n,mdk nrm;< .eg¨ o
ia;%S-mqreINdjh mokï jQ m%pKav;ajh iy ,sx.sl ysxikh isÿ
jk m%udKh pls;h okjk ;rï by< h. kjfh!jk úfha§ .eí
.ekSï iy ,sx.sl wmfhdack ixLHdfjka yeÕfjkafka ;reKshka
iQrdlEug, ysxikhg yd m%pKav;ajhg ,la jk iq,q wh njhs. wOHdmkh ;=< ia;%S iyNd.s;ajh ms<sn| by< ixLHd o;a;hka
we;s w;ru, fuu w.hka ia;%S Y%u iyNd.s;aj wkqmd;slhka ;=<
ms<sìUq fkdùfuka yeÕfjkafka ia;%S /lshd kshqla;shg ixialD;sl
yd idudÔh ndOl mj;sk njhs.
5.6 .%dóh ;reK m%cdj
wOHdmk myiqlï, /lshd yd úfõlld, ;=< isÿ flfrk
l%shdldrlï ;ju;a ;on, f,i kd.ßl m%foaY ;=<g flakaø.;j
;sfí. fuu j¾Okh jk l,dmSh úIu;dj ksid m%;súmdl lSm-
hla we;s fõ. fjk;a idudÔh .eg¨j,go u. mdoñka, kd.ßl
m%foaYj,g ixl%uKh ùug ;reK ;reKshka fmd<Ujkq ,efí. ta iu.u, .%dóh ck;djg ish jvd;a l%shdYS,S yd Yla;s iïmkak
iïm;a wysñ ù f.dia ;sfí.
5.7 kd.ßl wvq wdodhï ,dNS ;reK ;reKsfhda
fndfyda úg fkdi,ld yßkq ,en we;s lKavdhula jk kd.ßl
wvq wdodhï ,dNS ;reK m%cdj fndfyda wNsfhda.hkag uqyqK fo;s. idudkHfhka wmrdO p¾hdjg fhduq jk iq,q wh f,i mßNjhg
,la jk fudjqka kS;sh l%shdfõ fhdojk n,OdÍka f.a b,lalhka
njg m;a jk w;ru, fndfyda fiajd iïmdolhska úiska o fuu
msßia neyer,kq ,efí. fuu ;reK lKavdhïj, úfYaIs; wNs-
fhda.hka yd Tjqkaf.a yeÕSï y÷kd f.k ta iïnkaOfhka lghq;=
lsÍu w;HjYH fõ.
5.8 iudÔh jYfhka wm.ukh ù we;s ;reK fldgia
kS;sh iu. .efgk ;reK ;reKshka jeä fjñka mj;sk nj
udOHj,ska jd¾;d flfrk w;r u wêlrKh ;reK ck;djg
iqÿiq f,i m%;spdr olajk njg j. n,d .ekSfï yÈis
wjYH;djla o mj;S. oekg n, meje;afjk orejka yd nd,l
mqoa.,hska ms<sn| wd{d mk;g wkqj jhi wjqreÿ 16 g jeä wh
Bg we;=<;a fkdfõ. wêlrK lghq;= wud;HxYh úiska oekgu;a
jhi wjqreÿ 16-18 w;r msßi wka;¾.%yKh lsÍug lghq;=
iïmdokh flfrñka mj;S. ;reK ck;djg kS;sh iu. we;s
jk w;aoelSï Tjqkaaf.a wkd.;h flfrys ie,lsh hq;= m%;súmdl
we;s l< yelsh. wOHdmkh yd mqyqKqj lvdlmam,a ùu, mßK;
yd h<s h<s;a jerÈ lrk wh iu. weiqr, iy j¾Okh jk jh-
fia§ iudc wjudkh u.ska idudÔh yd udkisl n,mEï we;s
úh yelsh. fuu m%;súmdl wju lsßfï iy kS;sh iu. .efgk
;reK ;reKshka iïnkaOfhka lghq;= lsÍfï úl,am l%u
.fõIKh lsßu ms<sn|j i,ld ne,sh hq;=h.
5.9 j;= wxYfha ;reK m%cdj
j;= wxYfha ;reK ;reKshka Tjqkaf.a ixj¾Okhg iqúfYaIS wdl-
drfhka n,mEï lrk b;d úfYaIs; wd¾Ól moaO;s u.ska md,kh
lrkq ,efí. ish¨u m%;sm;a;s fuu iqúfYaIS ;;a;ajhka flfrys
wjOdkh fhduq fldg fuu lKavdhfï .eg¨ wduka;%Kh lsÍug
úfYaIs; l%u yÿkajd oSu l< hq;=h.
5.10 fjkia jQ yelshdje;s ;reK ;reKsfhda
fjkia f,i yelshdje;s ^wdndê;& ;reK ;reKshkag úfYaI
wjYH;djka we;s w;r, Tjqkag iudk id¾:l;ajh, bvm%ia;d yd
iyNd.s;ajh iy;sl lrkq msKsi;a, m%udKj;a iïm;a m%;smdokh
lrkq msKsi;a tu wjYH;d m%uqL;d.; lsßu w;HjYH h.
18 | Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh | 19
6 mßÉfþoh
m%Odk Wmdhud¾.sl lafIa;% yd m%;sm;a;suh ueÈy;aùu
m%;sm;a;suh ueÈy;aúï i|yd jQ lafIa;%hka iy ks¾foaYhka fï
mßÉfþofhka y÷kd .kq ,efí. ;reK ;reKshkag n,mdk
.eg¨ úúO wxYj, tajd jk neúka, y÷kd .kq ,nk we;eï
m%;sm;a;suh ueÈy;aùï wod< úfYaIs; lafIa;%hka iïnkaOfhka
lghq;= lrkq msKsi fhdod.; hq;=fõ.
6.1 wOHdmkh
m%d:ñl, oaù;shsl yd ;D;shsl wOHdmkh we;=<;a jk ksoy-
ia wOHdmk m%;sm;a;sj, m%;sM,hla jYfhka wOHdmkh úYd,
m%.;shla w;a lrf.k we;. › ,xldj is;a.kakd iq¨ wdldr-
fha udkj ixj¾Ok o¾Yl w;a lrf.k we;s w;r, th uQ,sl
jYfhka oYl lSmhla ;siafia mej;s m%.;sYS,S ksoyia wOH-
dmk m%;sm;a;sfha m%;sM,hhs. fuu w;a;sjdrï u; f.dvk.
ñka tajd Yla;su;a lsÍu jeo.;a jkafka ;reK ck;dj
úYd, ixLHdjla wOHdmksl l%shdldrlïj, ksr;j isák
ksid h. wOHdmk fË;%fha mj;sk .eg¨ ;reKhkaf.a
iqNisoaêh yd j¾Okh flfrys Rcq n,mEula isÿ lrhs.
wOHdmk lafIa;%fha we;s ;SrKd;aul .eg¨ my; mßÈ fõ.
I. ish¨u uÜgïj, wOHdmksl yd mqyqKq wdh;khkays iïm;a ysÕlu iy .=K;aul fiajdjkays mj;sk jeäjk úIu;dj
II. ksoyia wOHdmk l%uhla l%shd;aul jqjo by< hk wfkl=;a msßjeh fya;=fjka ÿmam;a nfõ iSudfjka my< uÜgfï isák ^wju oßø;d uÜgu&orejkag wOHdmkh ,nd .ekSug we;s bv m%ia;d iSud ù ;sîu
III. kshdukhlska f;dr fm!oa.,sl wOHdmksl wdh;k j¾Okh ùu
IV. ;D;shsl yd Wiia wOHdmkh i|yd we;s by< hk b,a¨u imqrd,Sug fkdyels ùu
V. jD;a;Sh ud¾f.damfoaYkh b;d ÿ¾j, uÜgul mej;Su
VI. j;auka úIhud,dfõ b;du;a ;r.ldÍ yd mSvdldÍ iajNd-jho we;=¿j úIhud,dfõ .=Kd;aul nj yd wod<;ajh ms<sn| ;;a;ajh
VII. we;eï m<d;ays wOHdmk l<ukdlrKh iy mßmd,kh foaYmd,kSlrKh ùu
VIII. .=re jD;a;sh ;=< jD;a;ShfõÈ;ajhla fkdue;s ùu iy tys .=Kd;aul ;;a;ajh msßySu
IX. iEu wOHdmk ;,hlu .=rejrekaf.a ±kqu fõ.fhka fjkia jk wê ;dlaI‚l mßirhg wkqj hdj;ald,Sk fkdùu
X. rdcH wOHdmk moaO;sfhys wld¾hlaIu;d”.=Kd;aulnfjys úIu;d” Wiia wOHdmk wdh;khkays ksr;=rej we;s jk ì| jeàï ksid rdcH wOHdmkh flfrys uyck úYajdih wvq ùu
6 2009 j¾Ifha zieug wOHdmkhZ ixiofha fojk wud;H /iaùu¦ 2010 j¾Ifha wdishd Ydka;slr l,dmh ;=< zieug wOHdmkhZ iïnkaëldrlhskaf.a 10 jk l,dmSh /iaùu.
20 | Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh | 21
XI. úúO fya;+ka ksid úNd. l%uh ms<sn| úYajdih ySk ùu
m%;sm;a;suh ueÈy;a ùï
I. 2009 § ilia lrk ,o › ,xldfõ idudkH wOHdmkh i|yd
jQ kj wOHdmk mk; l%shd;aul lsÍu
II. wksjd¾h wOHdmkh ,eìh hq;= jhi wjqreÿ 16 olajd by<
kexùu
III. › ,xld rch tlÕ ù we;s mrsos f.da,Sh m%ñ;Ska imqrd,kq
msKsi wOHdmkh i|yd fjka flfrk m%;smdok by< kexùu
IV. wOHdmk l<ukdlrKh iy mßmd,kh m%ñ;s.; lsÍu iy
jD;a;ShfõÈ;ajh Yla;su;a lsÍu
V. úIu;d wvq lrkq msKsi jrm%ido fkd,;a wOHdmk
wdh;kj, myiqlï ÈhqKq lsÍu
VI. bx.%Sis NdIdj yd wfkl=;a cd;sl NdId ms<sn| ksmqK;d
ÈhqKq lsÍu i|yd m%udKj;a iïm;a ,nd §u yd Yla;su;a lsÍu
VII. ieug wOHdmkh hk f;audj idlaId;a lrñka 2003 jif¾oS
› ,xldfõ cd;sl wOHdmk m%;sm;a;sh ;=< olajd we;s ks¾foaY
l%shd;aul lsÍu
VIII. Wiia wOHdmkh i|yd bvm%ia;d jeä lrkq msKsi ÿria:
wOHdmkh jeks úl,am wOHdmksl udOHhka Yla;su;a lsÍu
IX. kj ;dlaIKh wOHdmk ikaksfõok udOH f,i Wmfhda.S
lr .ekSu
X. ndysr ueÈy;aùï yd n,mEu wju lsÍu iy;sl lrk w;r
YsIH ix.ï Yla;su;a lsÍu u.ska wOHdmksl wdh;kj, ;SrK
.ekSfï § ;reK iyNd.S;ajh jeä ÈhqKq lsÍu
XI. wOHdmk wdh;khkays YsIH jHdmdrhka m%cd lKavdhï
iu. ukdj noaO ù jvd;a ;d¾lsl iy m%.;sYS,S f,i ls%hd
lsÍu
XII. ukd jD;a;Sh mqyqKqj ,;a jD;a;ShfõoSka u.ska
úYaj úoHd, yd mdie,a ;=< § jD;a;Sh WmfoaYkh yd
ud¾f.damfoaYkh ,nd §u i|yd úêu;a jevigykla ia:dms;
lsÍu. fuu.ska ;reK m%cdjf.a wNs,dIhka” Yla;Ska yd yelshd
Odß;djka ksjerÈj ;lafiare lsÍug;a ksjerÈ jD;a;Ska lrd
fhduq lsÍug;a bvlv újr jkq we;
XIII. ljr ;rd;sruloS fyda mdie,a yer .sh wh i|yd, fkdúêu;a wOHdmksl l%shdldrlï m%cdj ;=< ia:dms; lsÍu iy
tu.ska .=Kd;aul mqyqKq jevigyka iy wLKav wOHdmkh
i|yd wdOdr ,nd §u
XIV. ;reK m%cdj fj; w;HjYfhkau ;sìh hq;= l=i,;djka, mqyqKq wOHdmk jevigyka ;=<g wka;¾.%yKh lsÍu
XV. ,dNh tlu wruqKfldg fkdf.k mqoa.,sl wxYfha
wOHdmksl iy mqyqKq jevigyka ia:dms; lsÍu
6.2 l=i,;d ixj¾Okh iy jD;a;Sh mqyqKqqj
l=i,;d ixj¾Okh iy jD;a;Sh mqyqKqqj u.ska idïm%odhsl
fkdjk /lshd wjia:djka /ila f;dard .ekSug ;reK m%cdjg
wjia:dj ,efí. ta i|yd Wiia .=Kd;aul;dfjka hq;= l=i,;d
ixj¾Okh yd mqyqKqj w;HjYH fõ. tu.ska msìo tk wd¾Ól
lafIa;%hka ;=< /lshd wjia:djka /ila W;amdokh fõ. tfiau
uE;ld,Skj › ,xldfõ ;dlaIKsl yd jD;a;Sh wOHdmk yd
mqyqKq lafIa;%h YS>%fhka jHdma; ù we;s w;ru, wjOdkh fhduq
úh hq;= ldrKdjka lSmhlao we;.
I. mqyqKq Y%uh mdol fldg .;a /lshdjka i|yd ms<s.ekSula iy iudc ;;a;ajhla fkdue;slu
II. m%dfoaYSh jYfhka oekg we;s jD;a;Sh mqyqKqj úêu;a lafIaa;%h ;=< /lshd kshqla;sh lrd fhduq ù fkd;sîu
III. cd;sl ksmqK;d m%ñ;Ska l%shd;aul lsÍfï W!k;djka mej;Su
IV. mqyqKq Y%ñl /lshd,dNSkag ysñúh hq;= jegqm, /lshdjkag wod< m%ñ;Ska iy fi!LH m%ñ;Ska wdosfhys mj;sk .eg¨
V. jD;a;Sh mqyqKq wdh;k w;r iïnkaëlrKhla fkdue;slu iy m%ñ;Ska fkdue;slu
VI. jD;a;Sh mqyqKq WmfoaYl jegqma mßudjka b;d my< uÜgul mej;Su
m%;sm;a;suh ueÈy;a ùï
I. idïm%odhsl fkdjk /lshd ms<sn| oekqj;aNdjh m%j¾Okh lsÍu yd mqyqKq Y%uh M,odhS f,i fhdod .ekSu
II. ;dlaIKsl yd jD;a;Sh wOHdmk yd mqyqKq mdGud,d i|yd iykodhl .dia;= jHQyhka y÷kajd §u
III. jD;a;Sh mqyqKq wdh;k ksis m%ñ;shlska mj;ajd .ekSu yd tajd l=i,;djka Tmakxjk mrsos mj;ajd f.k hkq ,nk njg;a j. n,d .ekSu
IV. ksmqK;d Ys,amSka mdol fldg.;a /lshd i|yd ms<s.; yels lïlre m%ñ;ska ia:dmss; lsÍu
V. by< jegqma ;, y÷kajd§u ;=<ska iqÿiqlï,;a jD;a;Sh mqyqKq WmfoaYljreka n|jd .ekSu
6.3 ;reK /lshd kshqla;sh
;reK ú/lshdj miq.sh oYlh ;=< u| jYfhka my;
neiSula fmkajd ;snqKo, ;reK /lshd kshqla;sh ;jÿrg;a wjOd-
kh fhduq úh hq;= m%uqL ldrKdjla f,i mj;S. fuu .eg¨jg
ie,lsh hq;= wjOdkhla ,eî ;sfnk kuqÿ, fndfyda m%;sm;a;s
wkq.ukh lsrSu m%udKj;a mßÈ isÿù fkdue;. tfukau ;reK
/lshd kshqla;sh ms<sn| idlÉPdj o wOHdmkh yd Y%u fj<|m<
w;r mr;rhla ms<sn| ir,jd§ woyi blaujd n,ñka, wOHdmk
lafIa;%h ;=< we;s .eg¨ fukau Y%u fj<|m< ;=< we;s ndOl
ms<sn|j o ne?reï f,i i,ld ne,sh hq;=h. ;reK ;reKshka, úfYaIfhkau wvq wOHdmk uÜgula iys; fukau iudc wd¾:sl
jYfhka wjodkï iys; miqìïj, wh, idudkHfhka /lshd
kshqla; jkafka wju /lshd iqrlaIs;;dj Wiiaùï fukau mqyqKq
ùï i|yd iSñ; bvm%ia;djka iys; mßirhla ;=< fõ. tkï, wdrlaIdj, jD;a;Sh m%.ukh yd mqyqKq bvm%ia;d wju wúêu;a
lafIa;% ;=<h. ;reK /lshd kshqla;sh ms<sn| .eg¨ w;r my;
i|yka lreKq w;sYh jeo.;a fõ.
I. W.;a ;reK ;reKshka w;r W!k-/lshd kshqla;sh
II. ldka;djka yd .%dóh ;reK ;reKshka w;r ú/lshdj
III. /lshdj,g n|jd .ekSï mámdáj, úksúoNdjhla
fkdue;slu
IV. ;reK m%cdj i|yd we;s /lshd wjia:d iSud lrk idudÔh
wdl,am
V. /lshd wjia:djkays mj;sk m%dfoaYSh úIu;d
VI. wúêu;a wd¾Ól lafIa;%h ;=< /lshd lrk nyq;r ;reK
msßig wd¾:sl iqrlaIs; nj iy wd¾:sl fiajd myiqlï fkdue;s
lu
m%;sm;a;suh ueÈy;a ùï
I. 2007 j¾Ifha oS ilia lrk ,o , ;reK /lshd kshqla;sh ms<sn| ld¾h ie,eiau, fj; wjOdkh fhduqfldg wkd.;hg .e<fmk fia wÞ< ixfYdaOk iys;j l%shd;aul lsÍu
II. ixj¾Ok lafIa;%fhys iy cSjk ;;ajhka jeä oshqKq lrk rdcH, fm!oa.,sl iy rdcH fkdjk wxYhkays /lshd wjia:djka úúOdx.SlrKhg ,la lsÍu
III. È<s÷lu ;=rka lsÍu” udkj iïm;a ixj¾Okh yd wd¾Ól ixj¾Okh jeks cd;sl uÜgfï ls%hdldrlïj,g ;reK wjYH;djka we;=<;a lsÍu
IV. wúêu;a lafIa;%h ;=< ;reK ;reKshka Wfoid lïlre m%ñ;Ska yd wdrlaIdj we;s lsÍu
V. rdcH wxYh i|yd iqÿiqlï mokï lr .;a yd ;d¾lsl /lshd kshqla;s moaO;shla ia:dmkh lsÍu
VI. /lshd fjf<| fmd< ms<sn| f;dr;=re yd mqfrdal:k ms<sn| Yla;su;a f;dr;=re cd,hla rcfha by<u wëlaIKh hgf;a l%shd;aul lsÍu
VII. n|jd .ekSfï ld¾hmámdá u.ska widOdrKhg ,la jQ
wh i|yd meñKs,s lsÍfï l%uhla we;s lsÍu fukau, rdcH fiajd fldñIka iNdfõ iy wëlaIK uKav,j, iajdëk;ajh Yla;su;a lsÍu
VIII. myiqlï iemhSu yd fjk;a wdldrj, Wmldr ,nd .ekSfï yelshdj ;reK ck;djg ,efnk mßoafoka” m<d;ano jdKsc uKav, iu. in|;d i|yd myiqlï ie,eiaùu u.ska iajhx /lshd yd jHjidhl;ajh m%j¾Okh lsÍu
IX. fm!oa.,sl wxYhg we;=<;a ùfï§ ;reK m%cdj uqyqK fok
ndOl ms<sn|j fm!oa.,sl wxYh iu. idlÉPd weröu. fuys oS
ixialD;sl ndOl ms<sn|j fukau, iuyr kd.ßl m%foaY ;=<g ^niakdysr m<d; ;=<& fm!oa.,sl wxYfha /lshd fndfydauhla ixflakaøKh ùu ms<sn|j o wjOdkh fhduq l< hq;=h
X. úfoaY mqyqKq Y%u fjf<| fmd< b,lal fldg .;a kj mdGud,d y÷kajd §u
XI. /lshd mqyqKq jevigyka iy /lshd mshi jeks wjia:djka ms<sn| jD;a;Sh ud¾f.damfoaYk fiajd m%j¾Okh lsÍu
XII. iEu fË;%hlau wdjrKh jk mßos wju jegqma iSud ks¾foaY lsÍu
XIII. l=vd jHjidhka yd iajhx /lshd ms<sn| wjfndaOh o ;dlaIK yd uQ,H myiqlïo m%j¾Okh lsÍu
6.4 m%cdpdrh iy mqrjeisNdjh
j;auka wd¾Ólh ;=< ;reK m%cdj isú,a iudch iuÕ noaO
ù m%cd lghq;=j, ksr;ùu l%ufhka wvq fjñka mj;S. wfkla
w;g ;reK fldgia úúO foaYmd,k mlaIj,g iïnkaO jk
m%jK;djla o olakg ,efí. úúO foaYmd,k u;jdohka bf.kSug
yd tajdg iyfhdaa.h oelaùug ;reK ;reKshkag ksoyi ;sìh
hq;= w;ru, mlaI foaYmd,kfhka f;drj jqjo isú,a iudc je-
vigykays ksr; ùug o Tjqkag wjia:dj ;sìh hq;=h. fndfyda
úg, ;reK m%cdj n,fha isák fukau n,h fkdue;s foaYmd,k
mlaI úiska yiqrejkq ,efí. we;eï foaYmd,{hka ;reK
;reKshka iÔùlrKh lrkq msKsi rdcH iïm;a nyq,j Ndú;d
lrkq ,efí. › ,xldfõ fndfyda ;reK ixúOdk foaYmd,k
mlaI fyda foaYmd,kfha ksr; m%isoaO ;eke;a;kag iïnkaO ù
;sîu;a tfukau ;reK ck;dj úiskau isÿ lrkq ,nk iajdëk
ld¾hhka wvqùu;a b;d wjdikdjka; ;;a;ajhls. isú,a iudch
;=< fh!jk iyNd.S;ajh wvq ùu ksid idudÔh jeo.;alulska
hq;= lreKq ldrKdjka ms<sn|j we;s WodiSk;ajh yd Wkkaÿjla
fkdue;slu ukdj ms<sìUq fõ. tfukau foaYmd,kh fya;=fjka, isú,a iudch ;=< we;s jkakd jQ iudc wiu;=,s;;djka ms<sn|j
;reK ;re‚hka jeä jeäfhka l,lsÍug m;a ù ;sfí. tfukau
tu isÿùï foi wj{diy.;j ne,Sug;a yqremqreÿ ù isà.
yqfolau mqoa.,dkqnoaO mrud¾:hka bgq lr.ekSu yd mqoa.,sl
m,m%fhdack ,nd .ekSu iïnkaOj ie,ls,a,g .; hq;= lreKq
lsysmhlao fõ.
I. isú,a iudc ls%hdj,sh ;=< l%u l%ufhkA my< hk ;reK iyNd.s;ajh
II. ;reK lghq;= foaYmd,ksl jevigyka f,i Ndú; lsÍu
III. idudch yd ne÷Kq lghq;=j,oS m%cd iyNd.S;ajh wvq ùu
IV. isú,a yd foaYmd,ksl wdh;khka ms<sn|j ;reK ck;dj w;r úYajdih yd úYajikSh;ajh my< hEu
V. kdhl;ajh f.dvke.Su w;ska u`.fmkajk l%shdj,Skays ysÕ-lu
VI. wOHdmksl yd mqyqKq wdh;ksl moaO;Ska ;=< m%udKj;a f,i m%cd ixj¾Okh iy mqrjeisNdjh ms<sn|j iu uÜgñka m%udKj;a wOHdmkhla ,nd fkdoSu
m%;sm;a;suh ueÈy;aùï
I. ;reK ;reKshka i|yd m%cd iyNd.S;ajh jeä lsÍu yd iafõPdfjka bÈßm;a ùu m%j¾Okh lsÍu
II. ;reK ;reKshka w;r lemS fmfkk m%cd fiajdjka bgq lsÍu ms<s.ekSug ,la lsÍu i|yd ;Hd. ,nd §fï l%uhla fukau cd;sl uÜgñka we.hSfï l%ufõohla ia:dmkh lsÍu
III. iajdëkj lghq;= flfrk ;reK flakaøSh isú,a iudc ls%hdldrlï m%j¾Okh lsÍu yd Èß.ekaùu
IV. nd, wmrdO úNd. lsÍu ms<sn| wêlrK moaO;s iudf,dapkh fldg, tu fh!jkhka wdh;k.; lsÍu fjkqjg iqmÍlaIKh hgf;a m%cd fiajfha fhdojd .kq msKsi ixfYdaOk fhdackd lsÍu
V. wdKavql%u jHjia:dfjka iy;sl lrk ,o ksoyfia .uka lsÍï yd /iaùfï ksoyi ;reK lKavdhï iïnkaOjo ;yjqre lrkq msKsi mshjr .ekSu
VI. isú,a yd foaYmd,ksl ksoyfiys, j.lSï iy hq;=lï ms<sn|j wjOdkh fhduq lrñka ;reK wkqYdil;aj yd ;reK kdhl;aj jevigyka we;s lsÍu
VII. fhdjqka md¾,sfïka;=j ;=< iuia; ;reKH ksfhdackhg bv m%ia;d mq¿,a fldg fhdjqka md¾,sfïka;=fõ woyia m%dfoaYSh,m<d;a md,k wdh;k iy cd;sl uÜgfï wdh;k ;=<g ,nd oSu iy Bg jeä jákdlula ,nd oSu
22 | Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh | 23
6.5 ;reK lghq;= jD;a;Shfõ§ njg m;a lsÍu
j;auka ;reK lghq;=, ;reK wfmalaIdjka u,aM, fkd.kajhs. tfiau Tjqkaf.a ixj¾Ok wjYH;djka o ukdj ms<sìUq fkdflf¾. tkï, by< isg my<g .uka lrk m%fõY.; ,laIK fmkajk
jHqyhla tA ;=< olakg ,efí. tA ksidu ;reK lghq;= iïnkaOf-
hka iyNd.S;aj ixj¾Ok m%fõYh fhdÞ .ekSuo wiSre ù ;sfí.by< iy my<g .uka lrk m%fõYh ksidu rg mqrdu tlu wdl-
drhg ;reK jevigyka l%shd;aul lsÍu yd l<ukdlrKh lsÍu
fndfyda ÿrg isÿfõ. tA ksidu .ï uÜgugu fyj;a fh!jk iudc
uÜgñka kjH yd ks¾udKYS,S f,i l%shd lsÍug ;reK fiajd
ks,OdÍkag wiSre ù ;sfí. › ,xldfõ ;reK lghq;= fmdÿfõ
i,lkq ,nkafka iqúfYAIS jD;a;Shfõ§ m%fNaohla jYfhkau
fkdj, iudc fiajdjla fyda mqKH lghq;a;la f,ih. ;reK
lghq;= ks,OdÍkag fndfyda úg tlsfkl .efgk ld¾hNdrhka
bIag lsÍug kshu flf¾. tys§ Tjqka ìï uÜgfï§ foaYmd,ksl
iÔùlrKfhys ksr; ù isákjd fuka fmkS hd yelsh. jD;a;Shfõ§
fiajdjka iemhSfuys,d ;reK lghq;= ks,Odßka úiska uqyqK
fokq ,nk miqìfï mj;sk wNsfhda.hka fuhska meyeÈ,s flf¾. ;reK fiajh i|yd n|jd .ekSu Wiia fm< úNd.h jeks wju
wOHdmksl iqÿiqlï u; isÿ flf¾. tfukau ;reK lghq;=
ks,OdÍka i|yd jD;a;Shfõ§ wOHdmkh yd mqyqKqj i|yd bv
m%ia;dj, ysÕhlao mj;S.
I. ;reK lghq;= iqúfYaIS jD;a;Shfõ§ m%fNaohla f,i ;ju;a
y÷kd f.k fkd;sîu
II. ;reK lghq;=j,§ ;ju;a by<-isg-my<g ;SrK .ekSfï
m%fõYh l%shd;aul ùu
III. j;auka ;reK lghq;= we;=<; n,.ekaùu fyj;a
n,i;=lrKh wdY%s; ldrKdjka iïnkaOfhka olajk wvq
ie,ls,a,
IV. ;reK lghq;= ms<sn| kshdulhkag wLKav jD;a;Shfõ§
wOHdmkh i|yd bvm%ia;d fkdue;slu
V. oYl .Kkdjla ;siafia mej;s ;reK fiajd mßmd,kfha
foaYmd,kSlrKh ;=< tA tA m<d;a ;reK lKavdhï w;r ;uka
neyer lr we;ehs hk udkisl;ajhla ks¾udKh ù ;sîu
m%;sm;a;suh ueÈy;aùï
I. ;reK lghq;= iqúfYaIS jD;a;Shfõ§ m%fNaohla f,i
ms<s.ekSug ,la fldg m%j¾Okh lsÍu
II. ;reK lghq;= kshdulhska i|yd jD;a;Shfõ§ka úiskau
iajdëk f,i l<ukdlrKh lrkq ,nk jD;a;Shfõ§ ix.uhla
we;s lsÍu
III. ;reK lghq;= ms<sn| wOHdmkh ,nd ;sîu yd mqyqKqj
m%j¾Okh lsÍu ;reK lghq;= fiajlhl= f,i n|jd .ekSu
i|yd wjYH;djla njg m;a lsÍu
IV. ;reK lghq;= wdY%s;j jD;a;Sh m%ñ;Ska ixj¾Okh lsßug;a, ;reK lghq;= fiajlhskag ish jD;a;Shfõ§ iqÿiqlï ;;a;ajh
u; mokïj ;reK lghq;= fiajlhska i|yd jQ n,m;% ,nd
§fï l%uhla we;s lsÍug;a mshjr .; hq;=h
V. ;reK ixj¾Ok lghq;= j, kshq;= wh jD;a;Sh Ndjh, wjxl
Ndjh, j.ùu iy úksúo Ndjh by< uÜgñka mj;ajd f.k hdu
6.6 fi!LHh iy iqNidOkh
› ,xldfõ ksoyia fi!LH m%;sm;a;shla mej;Su u.ska tys
mqrjeishkaf.a fi!LHh ÈhqKq lsÍfuys,d úYd, bÈß mshjr
.Kkdjla ;eîug yels ù ;sfí. iudk ixj¾Ok uÜgul isák
rgj,a iu. ixikaokh l< úg, › ,xldfõ fi!LH o¾Ylhka
m%ido cklh. fuu ikao¾Nh ;=< iy › ,xldfõ fnda fkdjk
frda. iïnkaOfhka jQ wjodkï idOl jeä jeäfhka mej;Su
;=<, fi!LHh ms<sn| idudÔh ks¾Kdhlhka wjfndaO lr .ekSu
iy fi!LHh iy hymeje;au i|yd nyq-wdxYsl m%fõYhla wkq.
ukh lsÍu w;sYhskau jeo.;ah. ;reK ck;djg j.lSfuka
hq;= f;aÍï isÿ lsÍu i|yd oekqu yd l=i,;d ;sfnk njg;a, Tjqkag fuu fuu f;dard .ekSï l%shd;aul lsÍug wjYH WmldÍ
mßirhla ;sfnk njg;a j. n,d .ekSuo jeo.;a fjhs. ›
,xldfõ ;reK ;reKshka uqyqK fok m%quqL fi!LH .eg¨j,g
my; foa we;=<;a fõ.
I. Èhjeähdj, wê reêr mSvkh yd yoj;a frda. jeks fnda
fkdjk frda. ms<sn| wjodkï idOl jeä jeäfhka mej;Su
II. ,sx.sl yd m%ckl fi!LHh ms<sn| f;dr;=re ,nd .ekSug yd
;reK ñ;=re ,sx.sl yd m%ckl fi!LH fiajdjka fj; m%úIagh
fkdue;slu
III. ;reK m%cdj w;r, udkisl fi!LH msßySu ksid iajhx ydks
yd Èú kid .ekSfï wjodku jeä ùu
IV. ;reK m%cdj w;r ÿïîu, u;ameka yd u;aøjH Ndú;hg yd
tAjdg weíneys ùu jeä ùu
V. mj;sk fiajdjka ms<sn`o oekqj;aNdjh fkdue;slu iy ;reK
m%cdj i|yd jD;a;Shfõ§ yd ufkda iudchSh WmfoaYk fiajdjka
m%udKj;a f,i jHdma; fkdùu
m%;sm;a;suh ueÈy;aùï
I. ;reK ;eke;a;kaf.a fi!LHh ms<sn| cd;sl m%;sm;a;sh iy
Wmdhud¾.h ^2011& iy kj fh!jk fi!LHh ms<sn| cd;sl Wm-
dhud¾.sl ie,eiau ^2013 - 2017& iïu; fldg l%shd;aul lsÍu
II. ;reK ñ;=re fi!LH jevigykaj, yd fiajdjkays
.=Kd;aul;dj yd tajdg m%fõYh ,nd .ekSu jeä ÈhqKq lsÍu
III. mdi,a uÜgfï fukau úYajúoHd, yd ;dlaIKsl yd jD;a;Sh
mqyqKq wdh;khka we;=¿ Wiia wOHdmk wdh;k ;=< oekg
ls%hd;aul Ydßßl, udkisl, ,sx.sl, fi!LH wOHdmk jev igyka
iudf,dapkh fldg hdj;ald,Sk lsÍu iy WÑ; mßÈ tlS fi!LH
fiajdjka jHdma; lsÍu
IV. m%cd uÜgfuka ufkda-idudÔh fiajdjka ia:dmkh lsÍu
V. ;reK fi!LH .eg¨j,g hym;a f,i m%;spdr olajkq msKsi
fi!LH jD;a;Shfõ§ka f.a yelshdj j¾Okh lsÍu
VI. ,sx.sl m%pKav;ajh, .Dyia: wmfhdackh fukau udkisl
wdndOj,g Ndckh jq ;reK m%cdj i|yd wdrlaIdj yd
Wmldrl fiajd ,nd oSu
VII. whym;a Ôjk rgd mokï fldg.;a fnda fkdjk frda.
ms<sn|j ;reK ;reKshka w;r we;s oekqj;aNdjh mq¿,a lsÍu
iy fi!LHuh l%shdYS,S Ôjk rgdjla iy hym;a fmdaIK mqreÿ
we;s lsÍu
VIII. wjodkï iy.; p¾hdjka u. yßkq msKsi ;SrK .ekSu yd
úpdrd;aul Ñka;kh jeks Ôjk l=i,;djka j¾Okh lsÍu
6.7 idudÔh jYfhka fldkalsÍu iy fjkia wdldrfhka ie,lSu
› ,dxlsl iudch ;=< úúO ixialD;sl, foaYmd,k iy iudcSh
idOl lrKfldg f.k ;reK m%cdj fldka lsÍu fyda fjkia
f,i ie,lSu by< uÜgfï mj;sk nj ;reK ck;dj úYaj-
di lr;s.7 tn÷ wdl,amhka yqfola ;reK ck;dj w;r zjerÈ
wdl,amZ ;sîfï .eg¨jla muKla u fkdfõ. th m<d;a md,k
wdh;kh fj;ska fiajdjla ,nd .ekSu jeks tÈfkod Ôú;fha
Tjqkaf.a w;aoelSïj, isg wOHdmkh iy /lshd kshqla;sh fj;
msúiSfï jvd;a ne?reï wjia:d olajd jQ w;aoelSï u; mokïj
we;. fldka lsÍu yd fjkia f,i ie,ls,s oelaùu ir, f,i
jhi u; mokï ù ke;. th wvq jrm%ido iys; iudc-wd¾aÓl
miqìïj,ska tk ;reK ck;dj u; nrm;< n,mEï t,a, lrk, ia;%S-mqreINdjh, jd¾.sl;ajh, foaYmd,k mlaIh jeks fjk;a
idOl o u; mokï ù we;. fïjd ir, f,i wduka;%Kh l<
yels m%Yak fkdfõ. › ,xldfõ ck iudch ;=< we;s jvd;a uQ,sl
idudÔh yd ixialD;sl ms<sfj;a iuyrla ms<sn|j úfõpkd;aul
wdj¾ckhla ta i|yd wjYH fõ. tajdg we;=<;a jkq fha¦
I. ;reK ck;djf.a ixialD;sl is;=ï me;=ï iSud lrk idudÔh jYfhka wkq.; jQ mqreÿ$ms<sfj;a
II. ish¨ wdldrhkays idudÔh lghq;=j,§ mdfya wkq.%dyl;ajh u; jeäfhka hemSu
III. rdcH wdh;kj, iajdëk;ajh msßySug md;% ùu
IV. kS;sh l%shdfõ fhdojk wxY, rdcH ks,Odß;ka;%h yd wêl-rKh jeks m%uqL rdcH wdh;k flfrys ;reK ck;djf.a úYa-jdih l%u l%ufhka my< hdu
V. mx;sh, l=,h, wd.ï ;;ajh iy cd;sl;ajh fya;= fldg f.k widOdrKhg ,la ùu
m%;sm;a;suh ueÈy;aùï I. iudchSh jYfhka fjkia wdldrfha ie,ls,s ;;ajhka y÷kdf.k m%d:ñl yd oaú;Sh wOHdmk úIhud,d iudf,dapkh fldg ta wkqj wjYH ixfYdaOk isÿ lsÍu
II. m%uqL lafIa;%hka ;=<, úfYaIfhkau /lshd i|yd n|jd .ekSu iïnkaOj, iudk bvm%ia;d iys; m%;sm;a;s ixj¾Okh fldg tajd iudf,dapkh yd l%shd;aul lsÍu i|yd l%u ia:dmkh lsÍu
III. rdcH wxYh ;=< úksúoNdjh, j.ùu, iy f;dr;=re ,nd.ekSug we;s m%fõYh ;yjqre lsÍu
IV. fjkialï oelaùu iy neyer lsÍu ms<sn| wjia:dj,§ m%;spdr olajkq msKsi, ;reK ÿla.kakdrd, fyj;a Tïnqâiauka-jrfhl= m;a lsÍu
V. mjq,, m%cdj yd cd;sl uÜgïj,§ ;reK ;reKshkag w¾:dkaú; f,i iyNd.S ùug wjldY we;s lsÍu iy wêlrK moaO;s u.ska ksoyia jk iy mqkre;a:dmkh jQ ;reK msrsiaj,
wNsu;d¾:hka uqoqkamuqKjd .ekSu msKsi iyh oSu
VI. YdÍßl yd udkisl jYfhka fjkia jkakd jQ msßia ms<sn|j ie,ls,a,g f.k úfYaI wjYH;d iys; ;reK msßia yÿkd f.k Tjqkaf.a wfmalaIdjka uqÿka muqKqjd .ekSu msKsi m%udKj;a bv m%ia;d we;s lsÍu
VII. wdndê; iy úfYaI wjYH;djka iys; ;reK msßia Wfoid mj;sk m%;sm;a;s hdj;ald,Sk fldg tu msßia iún, .ekaùu
6.8 iduh iy m%;sikaOdkh
mYapd;a hqo iuh ;=, isák › ,xldfõ ;reK m%cdj w;r
tluq;=lu iy iudc ixysoshdj f.dvkexùu b;d jeo.;a iy
m%uqL ld¾hhla fõ. ;ukag;a, wkqkag;a f.!rjh yd wNsud-
kh ms<sn| ixl,am u; mokï jQ fmdÿ mqreId¾: moaO;shla
;reK m%cdj ;=< fmdaIKh lsÍu fukau w;S; w;aoelSïj,ska
mdvï bf.kSu;a, wid¾:l;ajhka ms<s.ekSu;a bÈßhg hk ux
fiùu;a b;d jeo.;a fõ. tlsfkldf.a wkkH;djg .re lrñ-
ka m%;sikaOdkh lrd ;reK ck;dj fufyhjkq ,eìh hq;=h. wjOdkh fhduq l< hq;= uQ,sl lreKqj,g wjYH flfrk m%uqL
.eg¨j,g my; tajd we;=<;ah.
I. ;reK ieug cd;sl m%;sikaOdk l%shdj,sh ;=< tl yd iudk
y`vla fkdue;s ùu
II. hqo-mSä; m%cdjkays ;reK ;reKshkaa miq.sh oYl lSmh
uq¿,af,a isÿ jQ wOHdmksl, iudc”wd¾:sl yd foaYmd,k ì|jeàï
fya;=fjka miq.dój isàu
III. yuqodj, ;reK ;reKshka o we;=¿j hqoaOhg iïnkaO ù
isá ;reK ;reKshka iudchg h<s wka;¾.%yKh lr .ekSu
wdY%s; .eg¨
IV. wOHdmk wdh;khka wd.ï” ,sx.sl;ajh iy NdId wkqj
fjka lsÍu fya;=fjka yd fjk;a ndOdjka ksid úúO ck fldÜG-
dij, ;reK ;reKshka w;r wka;¾ l%shdldß;ajhg bv m%ia;d
fkdue;slu
V. iudch ;=< idudÔh taldnoaO;dj flfrys wemlem ùula
fkdue;slu
VI. hqo-mSä; m%cdjkays isú,a mßmd,kh idudkH ;;a;ajhg
f.k tafï m%udohla ksid ;reK ck;djf.a hEï Bï yd fjk;a
l%shdldrlï iSud ù ;sîu
m%;sm;a;suh ueÈy;aùï
I. idu wOHdmkh yd iudc taldnoaO;dj wOHdmk úIh ud,djg we;=<;a lsÍu
II. W;=re kef.kysr m<d;a wfkl=;a m<d;a iu. iu uÜgfï isáh yels jk mßoafoka úfYaI ;reK ixj¾Ok jevigyka l%shd;aul lsÍu yd iïm;a ,nd oSu
III. úúO m%cdjka w;r ;reK ;reKshkag iïnkaO ùug yd wka;¾ l%shd lsÍug bv m%ia;d ,nd §u
IV. l,dj, l%Svdj yd ixialD;sh u.ska tlsfkld w;r wka;¾ l%shdldß;ajh yd ikaksfõokh i|yd ;reK ;reKshkag we;s bv m%ia;d .fõIKh lsÍu yd j¾Okh lsÍu
V. › ,xldfõ rdcH yd fm!oa.,sl wxY ;=<, úfYaIfhkau kS;sh l%shd;aul lsÍfï wdh;k ;=<, cd;sl NdId m%;sm;a;sh l%shdfõ fhofjk njg j. n,d .ekSu
7 ;reK fldñIka iNdfõ jd¾;dj 1990¦ ;reK iólaIK 2000 iy 2009 iy ;reK m%;sm;a;sh ms<sn|j woyia úuiSï.
24 | Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh | 25
VI. ia;%S-mqreINdjh, ckj¾.h, NdIdj yd wd.u wkqj fjka fkdl< wOHdmksl wdh;k m%j¾Okh lsÍu
6.9 YÍr iqj;d, l%Svd, úfõl lghq;= yd l,d lghq;=
;reK ;reKshka i|yd l,d yd l%Svd iy YÍr iqj;d yd úfõl
lghq;= fukau l,d lghq;= i|yd we;s bv m%ia;d iïnkaOf-
hka mq¿,a wiudk;d mj;S. tfukau, wêl f,i ;r.ldÍ
wOHdmk l%uh fya;=fjka fndfyda ;reK ck;djg ta i|yd
ld,ho fkdue;s ù ;sfí. ;j;a uÜgul§, tjeks l%shdldrlï
b;du;a ;r.ldÍ ùu fya;=fjka iyNd.s ùfï leue;a; myj
f.dia ;sfí. úIh ndysr l%shdldrlïj,g foudmshka wêl f,i
w; fmdjk njg o mdi,a mßmd,ljre yd .=rejre ks;ru
ueisú,s k.;s. fuu idOl ;reK ck;djf.a fm!reI yd pß;
ixj¾Okh flfrys n,mEï we;s lrhs. fnodyod .ekSu iy
wfkHdakH úYajdih, wd;au úYajdih, wd;au wNsudkh, mß;Hd.
YS,s;ajh yd ks¾udKYS,s;ajh jeks .;s.=K ixj¾Okh jkqfha
tn÷ l%shdldrlï ;=<sks. ixialD;sl yd idudÔh iïndOl
fya;=fjka ;reK ;reKshka úiska fufyhjkq ,nk l%shdldrlï
foi úfõpkd;aulj ne,Su fyda ;reK ;reKshka t;rï m%sh
fkdlrk fohla jk jeäysáhkaf.a ióm wëlaIKh hgf;a isÿ
lrk f,i kshu lsÍu isÿ fõ. ie,ls,a,g ,laúh hq;= jeo.;a
ldrKdjkag my; tajd we;=<;a h.
I. úNd. yd wOHhk úYsIag;ajh flfrys wOHdmksl wdh;khkays jeä wjOdkh fhduq ùu ksid úfõl ld,hkays ksr; jkakd jq l%shdldrlï j, jeo.;alu fkd;ld yßkq ,eîu
II. l%Svd yd úfkdao l%shdldrlï ;=<ska we;s flfrk id¾:l m%;sM, ms,sn|j m%udKj;a wjOdkhla fhduq fkdùu
III. úfõlh .; lsÍu yd l%Svd l%shdldrlï ixúOdkh lsÍug ;reK ;reKshkag bv m%ia;d wvq ùu
IV. l,d, l%Svd yd úfõl l%shdldrlï i|yd we;s iïm;a ,nd .ekSfï yelshdj w;ska ie,lsh hq;= wdldrfha m<d;a no yd iudc-wd¾Ól wiudk;d mej;Su
V. l,d yd l%Svd jD;a;Skays m%ùK;ajh ,nd .ekSu i|yd m%udKj;a wdh;k ia:dms; fkdùu iy ;reK ;reKshkag Bg wod< wdh;ksl iyfhda.h m%udKj;a fkdùu
m%;sm;a;suh ueÈy;aùï I. l%Svd lghq;= i|yd rdcH wdOdr yd ;Hd. l%uh Yla;su;a lrñka j;auka cd;sl l%svd m%;sm;a;sh l%shdjg kexùu
II. ;reK ck;dj i|yd l,d yd l%Svd lafIa;%hka m%j¾Okh lsÍfuys,d fm!oa.,sl wxYfha iyNd.s;ajh Èß.ekaùu
III. ;reK YÍr iqj;d jevigyka i|yd f,dalfha we;s m%Yia; ls%hdud¾. iudf,dapkh fldg tajd cd;sl miqìug .e<fmk fia fhdod .ekSu
IV. wOHdmksl wdh;khkays úIh ndysr l%shdldrlï Yla;su;a lsÍu yd m%j¾Okh lsÍu
V. t<suyka l%shdldrlï yd l%Svd jeks YÍr iqj;d lghq;= i|yd m<d;a yd m%dfoaYSh jYfhka bvm%ia;d iy ks¾udKYS,s;ajh j¾Okh lrkq msKsi bvm%ia;djka y÷kd .ekSu yd m%j¾Okh lsÍu
VI. wOHdmkh yd /lshd wjia:d ,nd §f倫 l,d yd l%Svd ch.%yKhka yd iyNd.s;ajh fjkqfjka úfYaI m%;s,dN ,nd §u
VII. úúO l,d yd ixialD;sl l%shdldrlï m%j¾Okh lrk wdh;k msysgqùu
VIII. mdi,a wOHdmkh ;=< úIh ndysr l%shdldrlï wksjd¾h lsÍu
26 | Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh | 27
7 mßÉfþoh
wdh;ksl rduqj iy wëlaIK yd iudf,dapk moaO;sh
cd;sl ;reK m%;sm;a;sh id¾:lj l%shd;aul lrkq ,eîu i|yd ksis wdh;ksl rduqjla ;sîu b;d jeo.;a h. ta iu.u, WÑ; fjkialï yd .e,mSï l< yels jkq msKsi, m%;sm;a;sh yd tys n,mEï iudf,dapkh lsÍfï hka;%Khka ia:dmkh lr ;sîuo w;sYhska jeo.;a h. fuu m%;sm;a;s ld¾hfha ks¾foaYhka M,odhS jkq msKsi, iïnkaëlrKh jQ cd;sl m%;sm;a;sh ;=< ifudaOdks; yd ;reK ;reKshka flfrys flakaø.; m%fõYhla ;sîu
w;HjYH fõ.
cd;sl ;reK m%;sm;a;sh l%shd;aul lsÍu, ksÍlaIKh yd iudf,dapkh lsrSu msKsi jQ fhdað; wdh;ksl hka;%Kh fuu mßÉfþofhka oelafõ.
7.1 wdh;ksl rduqj
úúO wxY /ila ksfhdackh lrk cd;sl ;reK m%;sm;a;sfha id¾:l;ajh i|yd w;HjYH idOlhla jkafka wod< úúO rdcH wdh;khka fukau wka ish¨ wdh;k w;r ukd iïnkaëlrKh-la we;s lsÍu fõ. fuysoS my; i|yka oE ;yjqre úh hq;=h.
• ish¨u cd;sl m%;sm;a;s yd ie,iqï ilia lsÍfï l%shdj,sfha§
;reK ixj¾Ok uQ,O¾u taldnoaO lrk njg j. n,d .;
hq;= h.
• ;reK ;reKshkag n,mdk cd;sl m%;sm;a;s yd ie,iqï
cd;sl ;reK m%;sm;a;sfha uQ,O¾u, idrO¾u, wruqKq yd
ks¾foaY iu. .e<fmk njg j. n,d .; hq;= h.
fuu m%fõYh i|yd myiqlï i,iajkq msKsi, fh!jk lghq;= yd ksmqK;d ixj¾Ok wud;HdxYh hgf;a ckdêm;s ;reK ixj¾Ok fldñIka iNdjla ia:dmkh lrk f,i fhdackd lrkq ,efí.
7.2 ckdêm;s ;reK ixj¾Ok fldñIka iNdj
ckdêm;s ;reK ixj¾Ok fldñIka iNdfõ lghq;= iïnkaël-rKh lsÍu yd myiqlï ie,eiaùu msKsi fh!jk lghq;= yd ksmqK;d ixj¾Ok wud;HdxYh ;=< ;reK ixj¾Ok f,alï ld¾hd,hla msysgqùu
iNdm;s( fh!jk lghq;= yd ksmqK;d ixj¾Ok wud;HdxYfha f,alïf,alï( cd;sl ;reK fiajd iNdfõ wOHlaI ckrd,a
idudðl uKav,h(
1. wOHdmk wud;HdxYfha f,alï
2. Wiia wOHdmk wud;HdxYfha f,alï
3. fi!LH wud;HdxYfha f,alï
4. m<d;amd,k wud;HdxYfha f,alï
28 | Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh | 29
5. wêlrK wud;HdxYfha f,alï
6. l%Svd wud;HdxYfha f,alï
7. iudc fiajd wud;HxYfha f,alï
8. mqkre;a:dmk yd nkaOkd.dr m%;sixialrK wud;HdxYfha f,alï
9 jD;a;Sh wOHdmk fldñIka iNdfõ iNdm;ss $ wOHlaI ckrd,a
10. uyd NdKavd.drfha ksfhdað;fhla
11. cd;sl uÜgfï ;reK ixúOdkj, ;reK ksfhdað;jreka 3 fofkla ^úúO ;reK ;reKshka ksfhdackh l< yels jk fia, úúO ;reK ixúOdk w;f¾ ksfhdað;;ajh fnod fokq msKsi, j¾Ifhka j¾Ihg, cd;sl uÜgfuka l%shd;aulj we;s ;reK ixúOdk 3 la ne.ska f;dard .; yelsh.&
12. rdcH fkdjk ;reK lafIa;%fhka ksfhdað;hska 3 fofkla ^fuu ;k;=re o jvd mq¿,a iyNd.s;ajhla iy;sl jkq msKsi úúO rdcH fkdjk ;reK ixúOdk w;f¾ jd¾Islj udre l< yelsh.&
13. ckudOH ksfhdað;fhla
14. jD;a;Sh ;reK lghq;= ix.ufha idudðlf-hla
15. iNdm;s- fhdjqka fiakdxlh
16. iNdm;s¤YS%,xldf;dr;=reydikaksfõok;dlaIK ksfhdað;dh;kh
fldñIka iNdfõ j.lSï(
• cd;sl ;reK m%;sm;a;sh l%shd;aul lsßu wëlaIKh lsÍu
• hï kshñ; ld,hlg jrla cd;sl ;reK m%;sm;a;sfha
n,mEu ms<sn|j iajdëk we.ehSula fldg, wjYH mßÈ w¨;a
flfrk njg j. n,d .ekSu
• cd;sl ;reK m%;sm;a;sh iu. .e<fmk mßÈ rdcH
m%;sm;a;sh iudf,dapkh fldg, cd;sl ;reK m%;sm;a;sfha
wruqKq fjkqfjka wod< rdcH wxY iu. WmfoaYkh isÿ
lsÍu
• ;reK lghq;= lafIa;%h ;=< m¾fhaIK iy ixj¾Okh
m%j¾Okh lsÍu
7.3 ;reK lghq;= ms<sn|j Tïnqâiaukajrfhl= m;a lsÍu
;reK ;reKshkag wod<j › ,xldfõ úfYaIs; foaYmd,ksl yd idudÔh b;sydih yd ikao¾Nhg m%;spdr jYfhka, iajdëk ;reK ÿla.ekú,s ks,Odßjre m;a lrk f,i fhdackd lrkq ,efí. ;reK .eg¨ fjkqfjka WmfoaYkh i|yd jQ iajdëk wdh;khla f,i fuu ;k;=re l%shd;aul jkq we;. ;reK ÿla .ekú,s ks,Odßjrekaf.a ^Tïnqâiauka& uQ,sl j.lSu jkqfha ;reK ;reKshka fj; fiajd iïmdokh iïnkaOfhka iy ;reK ;reKshka úiska fjkialï
w;aú¢k wjia:djka iïnkaOfhka meñKs,s úNd. lsÍuhs. ;reK ÿla.ekú,s ks,Odß ^Tïnqâiauka& ld¾hd,h ;reK ;reKshka fjkqfjka we;s fiajdjka ms<sn|j yd Tjqkaf.a whs;sjdislï yd hq;=lï ms<sn| f;dr;=re ,nd fokq we;. tys lghq;= myiq lrjkq msKsi m<d;a no uÜgfï ;reK ÿla.ekú,s ks,Odß ^Tïnqâiauka& ld¾hd, ia:dmkh l< hq;=h.
7.4 cd;sl ;reK m%;sm;a;sh l%shd;aul lsÍfï j.lSu
cd;sl ;reK ixj¾Ok f,alï ld¾hd,h u.ska cd;sl ;reK m%;sm;a;sh l%shd;aul lrùfï i|yd j.lSu ork m%Odk wdh;kh jkafka fh!jk lghq;= yd ksmqK;d ixj¾Ok wud;HdxYhhs.
30 | Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh | 31
32 | Y%S ,xld cd;sl ;reK m%;sm;a;sh
Sri L
An
ka N
atio
nal
Yo
uth
Po
licy
-E-C
op
y @
2014