so-9-nam-2004

Nghin cu Lp php s 9(9/2004)

nclpTr s

27A Vng Th - Ty HH Ni

T: 080-48486 / 48487Fax: 080-48486

E-mail: [email protected]

Ban c vnV Mo

TS. V c KhinTS. Trn Ngc -ng

Trn Quc Thun

Tng bin tpNguyn Ch Dng

Pht hnhTi H Ni:

T: 080-43364Ti TP. H Ch Minh:

T: 080-83771

Giy php xut bnS 117/GP ngy 30/3/2001

ca B Vn ho - Thng tin

Ti khon0011000467735

Tp ch Nghin cu Lp php

Ngn hng ngoi th-ng Vit Nam

In ti Nh in Bo Thanh Ho

Tp ch ra hng thng - s 9 (44) thng 9 nm 2004

Mc lcThi s - Trao i

T tham lun ti Hi tr-ng n sng kin tho lun theotiu ban chuyn Nguyn Nh- Du 3B my hnh chnh phc v gim st ca Quc hi

Phm Th H-ng 3Php lut v nh cng: nhn thc v hon thin

Xun Anh 9T do v php lut Nguyn Thanh Bnh 13Vi phm c bn hp ng Vn i 17

nh n-c v php lutThc thi php lut: nhn t gc nh n-c

Nguyn Ch Dng 19Ph-ng php gii quyt vn : p dng trong lp php

Nguyn Ph-c Th 27Vai tr ca Mt trn t quc Vit Nam trong iu kin hin nay Nguyn ng Dung 31Quan h dn s c yu t n-c ngoi

Nguyn Trung Tn 35Thi hiu khi kin tha k: nhng bt cp v h-ng hon thin

L Minh Hng 40V ch nh hp ng vay ti sn

Trn Vn Bin 52Vn hu b, nh ch hp ng do b vi phm

Vn i 59Sa i Lut Gio dc: mt s vn t ra

L Th Kim Dung 65

Chnh schC phn ho doanh nghip nh n-c: mt s gii phpy nhanh tc ng Vn Thanh 69

Tham kho n-c ngoiT chc thng tin - nghin cu trong cc ngh vin ASEAN

NCLP 76

Trang a ph-ngTip xc c tri ti on i biu TP. H Ch Minh

Mai Quc Bnh 80nh ba: Vn Miu, nh: Hong Linh

english summary

2

LegiS 9/2004

OPINION EXCHANGES

P 3. Discussion within Topic Specialized Sub-commities: an attempt of new form ofworking in the session of the NA, Nguyen Nhu Du

P 3. Services to oversight of the NA: Need to strengthen the administration of the NA,Pham Thi Huong

P 9. Concept and perfection of the laws on strikes, Xuan Anh

P 13. Freedom and Law, Nguyen Thanh Binh

P 17. Legal terminology: Fundamental breach of contract

STATE AND LAW

P 19. Implementation of laws: Constraints viewed from State, Nguyen Chi Dung

P 27. Problem solving approach in legislation, Nguyen Phuoc Tho

P 31. The Role of the National Fatherland Front in the current situation, Ass. Prof.Nguyen Dang Dung, PhD, Law Faculty, Hanoi National University

P 35. Foreign Elements in the Civil Code, Nguyen Trung Tin, PhD, Institute of Stateand Law

P 40. Legal Timing of Inheritance Lawsuit: Constraints and correction, Le Minh Hung

P 52. Loan contract, Tran Van Bien

P 59. On annulation of and cease of contract in case of violation, Do Van Dai, PhD,Professor of Law, Aix-Marseille III, France

P 65. Amendmend of the Education Law: Raised issues, Le Thi Kim Dung

POLICY

P 69. SOEs equitization: measures for speeding up, Dang Van Thanh

FOREIGN EXPERIENCE

P 76. Information and Research in ASEAN parliaments, NCLP

LOCAL ISSUES

P 80. Voters Contact in MP delegation of Ho Chi Minh City, Mai Quoc Binh

Nghin cu Lp php s 9 T92004


i mi Hot ng ca Quc hi

3

T tham lun n tho lun

T tr-c nhim k kho VIII, trn hi

tr-ng, cc v i biu Quc hi th-ng pht

biu kin bng cch c cc bn tham lun

chun b sn.

Theo tinh thn Ngh quyt i hi ln th

VI ca ng, kho VIII bt u nhim k

1987 1992 vi nhiu hot ng i mi cc

k hp Quc hi. Hi y, thi gian tin hnh

1. Hot ng gim st

Hin php quy nh Quc hi c quyn

gim st ti cao i vi cc c quan Nh

n-c. Gim st ti cao ca Quc hi n-c ta

-c hiu l gim st hot ng ca cc c

quan hnh php v cc c quan t- php, cc

c quan nh n-c khc do Quc hi bu ra v

chu trch nhim tr-c Quc hi.

Ch th gim st ti cao bao gm: Quc

hi ti cc k hp Quc hi, U ban Th-ng

v Quc hi; Hi ng dn tc v cc U ban

ca Quc hi; on i biu Quc hi; i

biu Quc hi. Ngy 17/6/2003 Quc hi

ii mmii - nnhhnn llii::

TT tthhaamm lluunn ttii HHiittrr--nngg nn ssnngg

kkiinn TThhoo lluunn tthheeoottiiuu bbaann cchhuuyynn

Nguyn Nh- Du

T vic cc i biu Quc hi th-ngc tham lun n tho lun ti k hp lmt b-c ci tin h-ng ti hiu qutrong hot ng lp php ca Quc hi.Ngay t k hp th t-, Quc hi kho VIII,sng kin tho lun theo tiu ban chuyn -c -a ra v tuy ch-a -cthng nht trnh Quc hi cng l mt xut lm tin i mi cho hot ngca cc U ban v i biu Quc hichuyn trch ngy nay

B my hnh chnhphc v gim st

ca Quc hi

Phm Th H-ng*

Hot ng gim st ca Quc hi l hotng ca c quan quyn lc. Hot ngny phi -c bo m bi mt b myhnh chnh c chc nng tham m-u, phcv. lm nn trao i v ch nng caonng lc ca b my hnh chnh phc vchc nng quyn lc nh n-c, tc gi numt s nhn thc v quyn gim st v yucu t chc mt b my hnh chnh phcv hot ng gim st ca Quc hi

Trang 4 Trang 6

thi s - Trao i

4

k hp rt ngn, th-ng

trn d-i mt tun l. Vn

t ra l trong thi gian

ngn y, phi i mi cch

lm vic huy ng ti a

s ng gp ca i biu

Quc hi, nht l trong qu

trnh tho lun. Tr-c yu

cu mi ny, nhiu i biu

ngh phi thay i cch

lm vic, v t k hp th

hai, Quc hi b hnh thc

tham lun v tin hnh tho

lun ti hi tr-ng1. Phi

ni y l b-c i mi

quan trng trong hot ng

ca Quc hi.

Ngy 8/11/1988,

chun b cho k hp th t-,

Quc hi kho VIII vo na

cui thng 12/1988, Ch

tch Quc hi L Quang

o hp vi th-ng trc

cc U ban, tp trung bn

v vn i mi cch t

chc iu hnh k hp

Quc hi. Ti phin hp Hi

ng Nh n-c ngy 9-

11/11/1988, -c s u

nhim ca Ch tch Quc

hi, Vn phng Quc hi v

Hi ng Nh n-c bo

ban, cc U ban th-ng trc

tng hp, la chn nhng vn

cn c kin khc nhau

-a ra tranh lun ti hi

tr-ng. Vi cc d n lut, cc

vn nht tr, Quc hi

biu quyt thng qua ngay,

cn cc ch tiu v con s c

th hoc nhng vn xt

thy cn phi tip tc trao i,

nghin cu, chnh l th

n phin b mc thng qua2.


co kt qu cuc hp ni trn

vi ni dung trng tm l d

kin ch-ng trnh k hp

Quc hi v i mi cch lm

vic ti k hp.

Sng kin tho lun theo

tiu ban chuyn

Th-ng trc Hi ng dn

tc, Th-ng trc cc U ban

d hp vi Ch tch Quc hi

thng nht ngh:

chun b tt hn cho vic

Quc hi xem xt, quyt nh

cc vn thuc ch-ng

trnh k hp, cn tin hnh

tho lun theo cc tiu ban

chuyn . Theo cch lm

ny, sau khi nghe Hi ng

B tr-ng v cc c quan c

trch nhim bo co, nghe

Hi ng dn tc v cc U

ban th-ng trc thuyt trnh,

cc t vn hp nh-ng khng

tho lun m ch nu kin

v nhng vn cn tho

lun chung. Sau , tho lun

theo tiu ban chuyn do

mt u ban th-ng trc ch

tr. Cn c vo yu cu ca

ni dung ch-ng trnh, vo

kh nng ng gp ca mnh,

i biu Quc hi ng k

tham gia cc tiu ban. Trn

c s tho lun cc tiu

1 Xem i mi - ngh v nhng vic c th, Nguyn Nh- Du, Tp ch NCLP s thng 10/2002.2 Theo bo co kt qu cuc hp ca Vn phng Quc hi v Hi ng Nh n-c ti phin hp ngy 9-11/11/1988.

Theo d kin ch-ng trnh

k hp th t- (Kho VIII),

Quc hi s thnh lp 5 tiu

ban:

1. Tiu ban sa i li ni

u, iu 60, iu 61 ca

Hin php v D n Lut bo

v sc kho nhn dn,

2. Tiu ban k hoch - sn

xut,

3. Tiu ban ngn sch

chng lm pht thu,

4. Tiu ban tin l-ng - i

sng y t, gio dc, vn ho,

x hi,

5. Tiu ban v tnh hnh trt

t, an ton x hi; v cng tc

ca To n nhn dn ti cao,

Vin kim st nhn dn ti

cao; v Lut sa i, b sung

Lut t chc to n nhn dn

v Vin kim st nhn dn.

Trang 3



5

bo m cho s ng

i biu -c tham gia tho

lun ti hi tr-ng, thi gian

pht biu ca mi i biu

-c quy nh ln th nht l

10 pht, ln th hai ch 5 pht.

Cng ti phin hp ngy 9-

11/11/1988, Hi ng nh n-c

giao cho Vn phng Quc hi

v Hi ng Nh n-c tip tc

chun b v vic Quc hi tho

lun theo tiu ban chuyn .

Ti phin hp sau vo ngy

5-6/12/1988, Hi ng Nh

n-c tip tc xem xt vn

tho lun theo tiu ban chuyn

, Ch tch Hi ng Nh

n-c V Ch Cng nhn mnh

v vic cn quan tm i mi

cch lm vic ca Quc hi.

Nhn chung, cc thnh vin

Hi ng Nh n-c v cc i

biu d hp nht tr cao v

yu cu cn phi i mi hot

ng ca Quc hi, d tho

lun theo tiu ban chuyn

hay theo t u phi l b-c

chun b chu o Quc hi

xem xt, quyt nh chung.

L trnh thc hin

Tho lun theo tiu ban

chuyn l mt xut rt

mi, ch-a c kinh nghim thc

t nn khng khi c nhng

bn khon: c th mt s tiu

ti k hp Quc hi ch-a

-c trin khai thc hin

trong nhim k Quc hi

kho VIII, kho IX. D sao,

t-ng ny cng gp phn

lm cho hot ng ca Quc

hi thm b-c tin mi nng

cao cht l-ng tho lun ti

hi tr-ng.

K t ngy y, 16 nm

tri qua. Nh li b-c u i

mi hot ng Quc hi, Ch

tch Hi ng Nh n-c V

Ch Cng tng nhn

mnh: tho lun theo tiu

ban chuyn c th gii

quyt vn nhanh hn, su

hn, d cn c nhng nh-c

im cn lm rt kinh

nghim chnh l s th

hin thc lun tm n ci

mi xut -c nhng

ph-ng n hot ng c tnh

sng to. Trong b-c u i

mi, cc i biu hot ng

chuyn trch cc c quan

Quc hi cn qu t, Hi ng

Nh n-c th-ng ch hp t

mt n hai ngy, nhiu nht

l ba ngy, a s cc k hp

Quc hi th-ng ch trn d-i

mt tun, v vy, nhng

t-ng i mi y c tc

dng gp phn lm nn

nhng c gng lp php ca

Quc hi kho VIII: thng

ban nh- k hoch, ngn

sch, thu c rt nhiu i

biu ng k tham gia v

ng-c li, c tiu ban t ng-i

tham gia; tho lun chuyn

yu cu phi c hiu bit

chuyn su nh-ng trong thc

t, s ng-i chuyn su ch-a

nhiu; nhng ng-i tham gia

tiu ban ny khi tho lun

chuyn khc c th gp

kh khn Mt s kin

cho rng y l vn mi

nn cn chn mt vi vn

quan trng lm th im, trn

c s y mnh vic i

mi ln b-c cao hn, khng

nn chn ch gi mi cch

lm c. D c s nht tr

cao v ph-ng h-ng i

mi, nh-ng thc hin

hiu qu cn c l trnh.

Sau khi phn tch v nhiu

mt, a s kin cho rng

tr-c mt tm gi hnh thc

tho lun theo t nh-ng cn

ci tin cch sp xp t: s

i biu ng hn, bao gm

nhiu a ph-ng i din

cho cc vng min

kin pht biu phong ph

hn, a dng hn, chun b

tt hn cho vic tho lun

ti hi tr-ng.

Nh- vy, t-ng tho

lun theo tiu ban chuyn

thi s - Trao i

6

ban hnh Lut v hot ng gim st ca Quc hi.

Lut ny m rng ch th gim st theo cch hiu

trn y.

i t-ng gim st cng -c Lut quy nh c

th, gm: Ch tch n-c, UBTVQH, Chnh ph, Th

t-ng Chnh ph, B tr-ng v cc thnh vin khc

ca Chnh ph, To n nhn dn ti cao, Vin kim

st nhn dn ti cao. UBTVQH khng c quyn gim

st Ch tch n-c nh-ng li c quyn gim st Hi

ng nhn dn tnh, thnh ph trc thuc Trung -ng;

i t-ng gim st ca Hi ng dn tc v cc U

ban ca Quc hi ging nh- i t-ng gim st ca

UBTVQH, nh-ng khng m rng n chnh quyn a

ph-ng; i t-ng gim st ca on i biu Quc

hi l cc c nhn, t chc, chnh quyn a ph-ng

(HND, UBND cp tnh, thnh ph trc thuc Trung

-ng). i biu Quc hi c quyn gim st cc c

nhn, t chc chnh quyn a ph-ng.

Ni dung gim st ca Quc hi -c quy nh

bi Hin php 1992 (sa i), v -c c th ho bi

Lut t chc Quc hi , Lut v hot ng gim st

ca Quc hi vi nhng ni dung gim st sau y:

1) Gim st vn bn: xem xt tnh hp hin, hp

php ca cc vn bn quy phm php lut thuc

thm quyn ca Quc hi;

2) Gim st tun th: xem xt vic t chc thc

hin php lut ca cc c quan Nh n-c;

3) Gim st hiu qu: xem xt, nh gi hot

ng, nng lc, trch nhim ca cc t chc, c nhn

chu trch nhim tr-c Quc hi.

Cng c/ hnh thc gim st

Quc hi gim st qua hnh thc xem xt bo co

hot ng ca Ch tch n-c, U ban TVQH, Chnh


qua Hin php 1992, hai b lut, 29

lut, Hi ng Nh n-c thng

qua 41 php lnh; ng thi Quc

hi v Hi ng Nh n-c kho VIII

gp phn quan trng vo vic

tng b-c khc phc nhiu kh

khn th thch trong i sng kinh

t, x hi ca t n-c.

Li kt

Nhn li qu kh ch-a xa y,

cng thm thm tha ngha v gi

tr ca nhng t-ng i mi t

ngy y d thnh cng, ch-a thnh

cng hoc ch-a -c thc hin bi

con -ng mi khai ph ban u

th-ng nhiu chng gai hn b-c

-ng rng m thnh thang v sau.

Chnh t nhng t-ng i mi

ca sng kin tho lun theo tiu

ban chuyn ca Quc hi kho

VIII tr thnh tin ca qu

trnh dn ch ho trong hot ng

ca Quc hi. Trong nhng nm

qua, vic iu chnh quy trnh xem

xt, thng qua lut ti k hp Quc

hi, vic tng c-ng s l-ng v

cht l-ng i biu chuyn trch

nhim k XI, nht l hnh thc tho

lun ti k hp, ti Hi ngh i biu

chuyn trch, tham gia gp kin

vo cc d n lut, gp phn

nng cao hiu qu hot ng ca

Quc hi./.

Trang 3



7

ph, To n nhn dn ti cao,

Vin kim st nhn dn ti

cao; xem xt tnh hp hin, hp

php ca cc vn bn quy

phm php lut do cc i

t-ng ny ban hnh. Ti cc k

hp, Quc hi s dng cng c

cht vn ti k hp, c th

thnh lp U ban lm thi

xem xt mt vn gim st;

thc hin b phiu tn nhim

i vi nhng ng-i gi chc

v do Quc hi bu hoc ph

chun.

UBTVQH xem xt bo co

cng tc ca Chnh ph, To

n nhn dn ti cao, Vin kim

st nhn dn ti cao trong thi

gian gia hai k hp ca Quc

hi; xem xt bo co ca Hi

ng Nhn dn tnh v thnh

ph trc thuc Trung -ng;

xem xt vn bn quy phm

php lut ca Chnh ph, Th

t-ng Chnh ph, To n nhn

dn ti cao, Ngh quyt ca

HND tnh v thnh ph trc

thuc Trung -ng c du hiu

tri vi Hin php, lut, ngh

quyt ca Quc hi; php lnh,

ngh quyt ca UBTVQH; nghe

tr li cht vn ca cc i

t-ng gim st ca UBTVQH

ti phin hp ca UBTVQH; t

chc on gim st ca

UBTVQH; xem xt vic gii

quyt khiu ni, t co ca

cng dn.

Hi ng dn tc v cc

U ban ca Quc hi thc hin

chc nng gim st thng qua

hot ng thm tra bo co

cng tc ca Chnh ph, To

n Nhn dn ti cao, Vin

kim st nhn dn ti cao

thuc lnh vc Hi ng, U

ban ph trch hoc theo s

phn cng ca UBTVQH; xem

xt vn bn quy phm php

lut ca Chnh ph, Th t-ng

Chnh ph, B tr-ng, Th

tr-ng c quan ngang B, To

n nhn dn ti cao, Vin kim

st nhn dn ti cao, vn bn

quy phm php lut lin tch

gia cc c quan Nh n-c c

thm quyn Trung -ng

(hoc gia c quan Nh n-c

c thm quyn Trung -ng

vi c quan Trung -ng ca

cc t chc chnh tr - x hi)

c du hiu tri Hin php,

lut, ngh quyt ca Quc hi,

php lnh, ngh quyt ca U

ban th-ng v Quc hi v

vn bn quy phm php lut

ca c quan Nh n-c cp

trn. Hi ng dn tc v cc

U ban ca Quc hi cn t

chc cc on gim st

thc hin chc nng gim st

ca mnh hoc thc hin

cc nhim v theo s phn

cng ca U ban th-ng v

Quc hi; c cc thnh vin

n c quan, t chc hu quan

xem xt, xc minh v ni

dung ca cc vn m Hi

ng dn tc hoc cc U ban

ca Quc hi quan tm; cui

cng l t chc nghin cu, x

l v xem xt vic gii quyt

khiu ni, t co ca cng dn.

Cc cng c/ hnh thc

gim st ca i biu Quc hi

v on i biu Quc hi bao

gm: Quyn cht vn ca i

biu Quc hi ngoi k hp,

vi ngha l hot ng c tnh

cht th-ng xuyn v xut

pht t thm quyn gim st

ca i biu Quc hi theo lut

nh. i biu Quc hi c

quyn cht vn Ch tch n-c,

Ch tch Quc hi, Th t-ng

Chnh ph, B tr-ng v cc

thnh vin khc ca Chnh

ph, Chnh n Ta n Nhn

dn ti cao, Vin tr-ng Vin

kim st Nhn dn ti cao v

nhng vn lin quan n

nhim v, quyn hn, trch

nhim c nhn ca ng-i b

cht vn.

Mi i biu Quc hi thc

hin vic xem xt tnh hp

hin, hp php ca cc vn

bn quy phm php lut. i

biu Quc hi v on i

biu Quc hi c quyn yu

cu c quan, t chc, c nhn

c thm quyn sa i, b

sung nh ch vic thi hnh, bi

thi s - Trao i

8

b (ton b hoc mt phn)

hoc ban hnh vn bn quy

phm php lut mi. on i

biu Quc hi c quyn t chc

on gim st a ph-ng;

cn c vo kt qu gim st c

th ra cc kin ngh gi ti c

quan, t chc c nhn chu s

gim st.

2. Hnh chnh phc vgim st

Bt k Quc hi n-c no

cng c mt b my gip vic,

tuy tn gi khc nhau nh-ng

ni chung u lm chc nng

hnh chnh phc v Quc hi.

n-c ta, c quan phc v (tcc quan hnh chnh) ca Quc

hi n-c Cng ha XHCN Vit

Nam l Vn phng Quc hi.

Vn phng Quc hi phi

p ng n mc ti a cc yu

cu ca cc ch th gim st

trong vic s dng cc cng c

gim st ca mnh.

Tr-c ht, Ch nhim Vn

phng Quc hi vi t- cch l

ng-i ng u b my hnh

chnh ca Quc hi phi l

ng-i chu trch nhim chnh

p ng cc yu cu ca Quc

hi v UBTVQH. lm vic

ny, Ch nhim Vn phng

Quc hi phi t chc b my

vn phng v mt i ng cng

chc nng lc, trnh

p ng cc yu cu ti a ca

Quc hi v c quan th-ng

trc ca Quc hi trong hot

ng gim st.

Th hai, trn c s ch-ng

trnh gim st ca Quc hi,

UBTVQH, Hi ng dn tc v

cc U ban ca Quc hi, Ch

nhim Vn phng Quc hi

thc hin quyn quyt nh

hnh chnh trong vic phn

cng v ch o cc n v ca

vn phng lm tt chc nng

tham m-u tng hp, m bo

cung cp thng tin v t chc

phc v gim st theo yu cu

ca cc ch th gim st.

Th ba, m bo nng

lc tham m-u, phc v trong

th ch ng, Ch nhim Vn

phng Quc hi i hi th

tr-ng cc n v chc nng

phi c k hoch th-ng xuyn

thu thp thng tin, nghin cu

x l thng tin, phn tch v

tng hp tnh hnh gip cc ch

th gim st s dng cc cng

c gim st mt cch hu hiu,

kp thi nht.

Th t-, xc lp mi quan h

hp tc th-ng xuyn gia

VPQH vi Vn phng cc ch

th khc trong cu trc ca h

thng chnh tr (Vn phng

Trung -ng ng, Vn phng

Ch tch n-c, Vn phng

Chnh ph, Vn phng Vin

kim st Nhn dn ti cao, Vn

phng To n Nhn dn ti

cao, Vn phng Mt trn t

quc Vit Nam, Vn phng

Tng lin on Vit Nam...)

trao i thng tin, gip cho vic

chun b cc cng c gim st

phc v tt cc yu cu ca

ch th gim st.

Th nm, nng cao nng lc

i ng cn b, cng chc

trong tham m-u, phc v cc

ch th gim st: cn khn

tr-ng i mi v xy dng i

ng cng chc ca VPQH

thnh mt i ng chuyn gia,

am hiu cc lnh vc thc s

l nhng tham m-u, nhng tr

l c lc cho cc ch th gim

st. lm vic ny, cn chun

ha cc chc danh ca cn b

cng chc hnh chnh ca Vn

phng Quc hi v t chc o

to, tp hun h trong qu trnh

lm vic.

Th su, cn hin i ha

cng s hnh chnh ca Vn

phng Quc hi, c bit l h

thng cc ph-ng tin thng tin

v nng cao hiu qu ca cc

ph-ng tin nhm h tr c

lc cho cng tc phc v gim

st ca Quc hi./.

* ThS, Hc vin Hnhchnh Quc gia



php lut v nh cng

9

T chc lao ng quc t

(ILO) nu r, quyn nh cng l

mt trong nhng bin php thit

yu m ng-i lao ng v cc t

chc ca h c th s dng

xc tin v bo v cc li ch

kinh t v x hi ca mnh. Vic

nh cng khng ch nhm t

ti nhng iu kin lm vic tt

hn hoc c nhng yu cu tp

th mang tnh cht ngh nghip

m cn nhm tm ra nhng gii

php cho bt k loi vn lao

ng no m ng-i lao ng

trc tip quan tm.

Cng -c quc t v quyn

kinh t, x hi v vn ho ca

Lin hp quc nm 1966 m

n-c ta tham gia ph chun

ngy 24/9/1982 ch r: Cc

quc gia tham gia cng -c ny

cam kt bo m quyn nh

cng, min l quyn ny -c

thc thi theo ng lut ca mi

n-c. Do nh cng c mt tch

cc v tiu cc, nn php lut

ca mi n-c tha nhn quyn

nh cng ca ng-i lao ng

theo nhng th tc cht ch ph

hp vi th ch chnh tr, kinh t

ca n-c mnh.

Php lut v nh cng: Nhn thc v hon thin

Xun Anh

Quyn nh cng l mt quyn con ng-i -c php lut quc t tha nhn. Php lut nhcng ca mi quc gia quy nh thc hin quyn ny mt cch hp thc v hp php. Trong thigian qua Vit Nam xy ra nhiu cuc nh cng mt cch t pht, thiu t chc v khng ngth tc php lut hin hnh. Nhm trao i nhn thc ng v nh cng v tm gii php honthin php lut v nh cng, U ban v cc vn x hi ca Quc hi trong khun kh d nPIAP (Canada) t chc Hi tho quc gia php lut v nh cng ti thnh ph H Ch Minhtrong 2 ngy 09 v 10 thng 9 nm 2004. Bi vit sau y gii thiu mt s quan im chnh trongHi tho

nh cng - nh cao catranh chp lao ng tpth

nh cng l mt trong

nhng quyn c bn ca ng-i

lao ng l nh cao ca

tranh chp lao ng tp th v

l v kh cui cng ca ng-i

lao ng bo v li ch ca

mnh1. nh cng l s ngng

vic ca tp th ng-i lao

ng i ng-i s dng lao

ng thc hin ng cc ngha

v theo php lut, i tho

mn nhng yu sch ca tp

th lao ng v tin l-ng,

iu kin lm vic v bo m

x hi. Do vic ngng tr lao

ng sn xut m nh cng

c nhiu nh h-ng n i

sng x hi, mi tr-ng u t-

kinh doanh

1 Bo co dn do b Nguyn Th Hoi Thu, Ch nhim U ban v cc vn x hi ca Quc hi trnh by tiHi tho quc gia Php lut v nh cng ngy 09/9/2004- TP. HCM.

n-c ta, ti iu 172 ca Blut Lao ng quy nh: 1. Trongtr-ng hp tp th lao ng khng

ng vi quyt nh ca Hi ng

trng ti lao ng th c quyn yu

cu To n nhn dn gii quyt

hoc nh cng. 2. Trong tr-ng

hp ng-i s dng lao ng khng

ng vi quyt nh ca Hi ng

trng ti lao ng th c quyn yu

cu To n nhn dn xt li quyt

nh ca Hi ng trng ti. Vic

ng-i s dng lao ng yu cu

To n nhn dn xt li quyt nh

ca Hi ng trng ti khng cn

tr quyn nh cng ca tp th

lao ng.

thi s - Trao i

10

Cn phn bit tranh chp lao

ng c nhn - gn lin vi

quyn v ngha v ca mt

ng-i lao ng c th v tranh

chp lao ng tp th - pht

sinh t mu thun li ch tp

th. nh cng xy ra ch khi no

li ch tp th b xm hi v pht

sinh tranh chp tp th khng

gii quyt -c bng cc hnh

thc khc. V vy, phi quan

nim rng nh cng l v kh

cui cng ca tp th ng-i lao

ng nhm gy sc p buc

ng-i s dng lao ng tho

mn cc yu sch do cng on

ca ng-i lao ng -a ra.

Trong thc t c nhiu tranh

chp lao ng c nhn xy ra

trong cng thi im, cng a

im, cng ni dung -c nhiu

ng-i lao ng h-ng ng b

nhm gi l nh cng. Vn

quan trng l nhn thc ng

ni dung cc tranh chp v

quyn, ngha v ca c nhn

ng-i lao ng, ni dung cc

tranh chp v li ch tp th

chung ca tp th ng-i lao

ng. y l nhng khi nim

ch-a -c ch-a -c phn bit

mt cch minh bch. Khi nim

li ch tp th nhiu khi trng

vi quyn, ngha v ca

ng-i lao ng nh-ng c khi li

-c hiu vi ngha ln hn

th, khng ch gi hn trong

phm vi tp th ng-i lao ng

ca mt doanh nghip m lin

quan, nh h-ng n c li ch

x hi, chnh tr... Phm vi ca

nhng khi nim ny v th cn

-c lm r trong Php lut v

nh cng ang -c son tho.

Thc trng nh cng n-c ta

Trong my nm gn y

n-c ta, vn tranh chp lao

ng gia ng-i lao ng, tp

th ng-i lao ng vi ng-i s

dng lao ng ngy cng tr

nn ni cm, hng trm cuc

nh cng xy ra - tp trung

phn ln cc doanh nghip c

vn u t- n-c ngoi.

Theo s liu thng k ca

Tng lin on lao ng Vit

Nam, tnh t 01/01/1995 n ht

31/7/2004 c n-c c 713 cuc

nh cng; trong c 423 cuc

trong cc doanh nghip c vn

u t- n-c ngoi, chim

59,3%2. Cc cuc nh cng

xy ra t pht ch khng do

cng on khi x-ng. V th,

khi cng on v c quan lao

ng th-ng binh x hi cng

phi hp gii quyt theo th tc

ho gii th cuc nh cng -c

gii quyt m khng th -a ra

To n, nu c -a ra To n

cng khng -c To n th l

v cc cuc nh cng u

khng hp php.

ng ng Ngc Tng (Tng

Lin on lao ng Vit Nam)

nh gi ton din v nguyn

nhn cc cuc nh cng; trong

c li ca ng-i s dng lao

ng, ng-i lao ng, do s bt

cp ca quy nh php lut v

nh cng v c s hn ch v

nng lc ca c quan qun l

nh n-c v lao ng. Tuy

nhin, nguyn nhn u tin

vn l s vi phm php lut lao

ng ca ng-i s dng lao

ng. Ng-i s dng lao ng

th-ng ko di thi gian th

vic, hoc k kt hp ng lao

ng ngn hn nhm trn trnh

ngha v bo him x hi, bo

him y t i vi ng-i lao ng.

Nhiu ni, ng-i s dng lao

ng xy dng n gi tin

l-ng qu thp, nh mc lao

ng qu cao, thanh ton

khng y ch ph cp,

ch lm vic thm gi...

khng m bo iu kin lm

vic, an ton lao ng, nhn

phm ca ng-i lao ng.

T gc ca ng-i s dng

lao ng, ng Nguyn Hu Hi,

Gim c chi nhnh ca Phng

th-ng mi v cng nghip Vit

Nam ti thnh ph H Ch Minh

phn loi nguyn nhn vi phm

ca ch doanh nghip c hai

loi, mt loi khng hiu y

lut lao ng, mt loi c tnh

lm tri lut. T mi thy r

tm quan trng ca vic nng

cao nhn thc php lut lao

ng cho cc ch doanh nghip

cng nh- cho ng-i lao ng,

vai tr ca cng tc thanh tra,

gim st php lut ca cc c


2 Tham lun ca ng ng Ngc Tng- Ph Ch tch th-ng trc Tng Lin on lao ng Vit Nam


php lut v nh cng

11

quan chc nng trong qu

trnh hot ng ca cc doanh

nghip n-c ta hin nay.

Tn ti ln nht trong cc

cuc nh cng n-c ta l

khng thc hin theo ng

trnh t, th tc nh cng

(nhn xt ca ng L Duy

ng, Th tr-ng B Lao ng

- Th-ng binh v X hi). Vi

phm ph bin l khng qua

ho gii, trng ti lao ng,

khng c cng on hoc

khng do cng on t chc

v lnh o, khng ly kin

ng-i lao ng, khng bo

tr-c cho ng-i s dng lao

ng. Cng chnh v khng c

cng on ng ra lnh o

nh cng nn khng c ai

ng ra yu cu To n gii

quyt mt cch hp php.

Hon thin php lut vnh cng

Vi s pht trin ca nn

kinh t th tr-ng v qu trnh

hi nhp mnh m th nhng

cuc nh cng xy ra n-c

ta l tt yu, vn l lm sao

hn ch cc cuc nh cng

khng ng th tc, ngn

chn cc cuc nh cng v-t

ra khi gii hn ca quan h

lao ng.

T thc trng cc cuc nh

cng ch-a thc hin theo ng

quy trnh v khng -c To

n th l cng phn nh tnh

kh thi ca nhng quy nh

php lut ch-a cao. D-ng nh-

chng ta mi quy nh nhng

th tc thin v p ng yu cu

qun l m ch-a ch n bo

v quyn nh cng hp php

ca ng-i lao ng. Chnh v

th, vic gii quyt cc cuc

nh cng quy nh ti phn hai

trong Php lnh Th tc gii

quyt cc tranh chp lao ng

(t iu 79 n iu 102) ch-a

th -a vo ni dung ca B

lut T tng dn s va -c

thng qua ti k hp th nm

Quc hi kho XI. Ni dung ny

s -c -a vo khi xy dng

Php lnh v nh cng.

i din Tng Lin on lao

ng Vit Nam kin ngh sa i

Php lnh Th tc gii quyt

cc tranh chp lao ng, ng

thi kin ngh sa i, b sung

nhng quy nh v nh cng

trong B lut Lao ng v trong

tr-ng hp ch-a sa i, b

sung B lut Lao ng, th

ngh Quc hi xem xt ban hnh

Lut v nh cng v gii quyt

nh cng.

V tn gi Php lnh, theo

tn gi ban u trong Ch-ng

trnh xy dng Lut, Php lnh

-c Quc hi thng qua th

Php lnh c tn gi l Php

lnh Th tc gii quyt cc

cuc nh cng, nhiu kin

ngh sa li l Php lnh v

nh cng.

V vai tr ca cng on c

s:

Cc kin pht biu u

tha nhn vai tr ca t chc

cng on trong vic -a ra

nhng ph-ng n -c tp th

lao ng v ng-i s dng lao

ng chp thun. Tuy nhin, vai

tr ca cng on trong khi

x-ng v lnh o nh cng th

cn nhiu hn ch. i vi

nhng doanh nghip ch-a c t

chc cng on c s, ch-a c

Ban chp hnh cng on lm

thi th vic t chc, lnh o

nh cng ca tp th ng-i lao

ng doanh nghip nh- th

no? Hin c ba loi kin: - kin th nht l giao nhim v

t chc v lnh o nh cng

cho cng on cp trn; - kin th hai xut bu i

din cng on theo v, vic,

sau gii th; - kin th banu gii php khi nh cng c

kh nng xy ra hoc xy ra

th S lao ng Th-ng binh

v X hi v Lin on lao ng

cp tnh ti h-ng dn v ch

nh Ban chp hnh cng on

lm thi lnh o nh cng,

sau nu tp th lao ng

ng th thnh lp cng on

c s, nu khng ng th gii

tn3. kin v vic t chc vhot ng ca Ban chp hnh

cng on lm thi ph hp vi

iu 153 ca B lut Lao ng

(sa i).

3 Tham lun ca ng L Duy ng, Th tr-ng B Lao ng- Th-ng binh v X hi.

thi s - Trao i

12

Thc tin cn c cc v

tranh chp vi s ng ng-i

lao ng tham gia (nh- mt s

cuc nh cng va qua trong

cc khu cng nghip ti TP. H

Ch Minh, ng Nai, Bnh

D-ng), xut pht t nguyn

nhn ng-i s dng lao ng

xm hi quyn ca ng-i lao

ng. V th, bn cnh cc quy

phm php lut v tranh chp

li ch lao ng tp th ca B

lut Lao ng, Php lnh Th

tc gii quyt cc tranh chp lao

ng (sa i) cn iu chnh

cc cuc tranh chp lao ng c

nhn c ng ng-i lao ng

tham gia4 v nguyn nhn ng-i

s dng lao ng xm hi n

quyn ca ng-i lao ng. iu

ny c ngha l trong Php lnh

nn phn bit r quy trnh, c

ch gii quyt cc cuc nh

cng v quyn ca c nhn

ng-i lao ng v cc cuc nh

cng v li ch ca tp th ng-i

lao ng.

hn ch nh cng, cn

phi quy nh hng lot cc kh

nng cc bn s dng nh-:

m phn, ho gii, gii quyt

tranh chp lao ng. Cng c

kin ngh cn nng cao vai

tr chnh quyn a ph-ng v

cc hip hi doanh nghip hoc

p dng c ch ba bn (bao

gm S Lao ng - Th-ng binh

v X hi phi hp vi Lin

on lao ng v i din ng-i

s dng lao ng cng cp

ho gii, gii quyt tranh chp

lao ng, tr-c khi tin hnh cc

th tc t tng ti To n. Cng

c kin ca chuyn gia

Canada cho rng trong c ch

th tr-ng, th chnh quyn

khng nn trc tip can thip

su vo gii quyt cc tranh

chp tr-c, trong v sau nh

cng, m nn giao cho cc bn

(cng on c s v ng-i s

dng lao ng) v trng ti, to

n gii quyt.

Nhm trnh cc cuc nh

cng v-t ra khi phm vi quan

h lao ng, gy thit hi cho

ch doanh nghip th cng cn

c nhng quy nh ch ti trong

Php lnh v nh cng x

pht nghim khc v bi th-ng

thit hi cho ch doanh nghip

i vi hnh vi qu khch ca

mt s ng-i lao ng.

Nhiu kin nht tr phi

tng c-ng cng tc ph bin,

tuyn truyn gio dc php lut

lao ng cho cc i t-ng lin

quan n quan h lao ng,

nh- vy php lut mi i vo

cuc sng.

Php lut v nh cng v

gii quyt nh cng ca n-c

ta ang -c nghin cu son

tho p ng yu cu bo v

tt hn na quyn v li ch

hp php ca ng-i lao ng

v ng-i s dng lao ng v

s n nh v pht trin ca

t n-c./.


4 Lut gia Nguyn Thanh Bnh-Tr-ng khoa Nh n-c Php lut- Tr-ng Cn b TP. HCM tr li phngvn bo Lao ng ngy 09/9/2004

iu 153 Lut sa i b sung

mt s iu ca B lut Lao ng-

Lut s 35/2002 ngy 02/2/2002

ca Quc hi quy nh nh- sau:

1- nhng doanh nghip anghot ng ch-a c t chc cng

on th chm nht sau su thng,

k t ngy Lut sa i, b sung

mt s iu ca B lut lao ng

c hiu lc v nhng doanh

nghip mi thnh lp th sau su

thng k t ngy bt u hot

ng, cng on a ph-ng, cng

on ngnh c trch nhim thnh

lp t chc cng on ti doanh

nghip i din, bo v quyn

v li ch hp php ca ng-i lao

ng v tp th lao ng.

Ng-i s dng lao ng c

trch nhim to iu kin thun li

t chc cng on sm -c

thnh lp. Trong thi gian ch-a

thnh lp -c th cng on a

ph-ng hoc cng on ngnh ch

nh Ban chp hnh cng on lm

thi i din v bo v quyn v

li ch hp php ca ng-i lao ng

v tp th lao ng.

Nghim cm mi hnh vi cn

tr vic thnh lp v hot ng

cng on ti doanh nghip.

2- Chnh ph h-ng dn thc

hin khon 1 iu ny sau khi

thng nht vi Tng lin on lao

ng Vit Nam.


T do v php lut

13

c th, khi cm tnh, khi p

bc v bc lt, khi s thng tr

tuyt i ca l tnh, v.v...). V

t do, nh- l kt qu ca s

gii phng y, chnh l ci ch

trit hc lun chng nhng

con -ng -a con ng-i ti

. Nu ti v con ng-i l

ti trung tm ca trit hc,

th t do l ht nhn, l trung

tm to ra ngun cm hng

ch yu cho nhng tm ti trit

hc. S l gii v t do ca cc

nh trit hc th-ng -c t

trong mi quan h ca n vi

tnh tt yu. Quan nim duy vt

bin chng coi t do l tnh tt

yu -c nhn thc (ng-

ghen). T lun im: T do

l ci tt yu -c nhn

thc v hnh ng theo nhn

thc y l lun im tp trung

nhn mnh ngha ca ci tt

yu, ku gi con ng-i phc

tng ci tt yu nh gi nh

rng chnh vic lm l t do,

tr nn ph bin trong trit

hc Xvit v cc n-c XHCN

tr-c y.

S c lp t-ng i

Trong khi Hghen ni:

chn l ca bn thn tt yu l

t do2 th ng cng ni: t do

chnh l ch lm sao tn

ti l bn thn mnh, tn ti ch

l thuc vo bn thn mnh,

lm sao t quyt nh -c

bn thn mnh3. Nh- vy,

T do v php lutNguyn Thanh Bnh *

Cho n nay, ch-ac mt nh nghathng nht v tdo1, v nh- Abraham Lincoln

nhn xt, th gii ch-a bao gi

c mt nh ngha tt v t do

bi y l a bn u tranh

gia cc h t- t-ng i lp

nhau v cng l mt khi nim

ca nhiu lnh vc nhn thc

khc nhau (trit hc, chnh tr

hc, lut hc, x hi hc...).

Mi quan h gia t do vtt yu

C th khng nh, trit hc

l s tm ti nhng con -ng

gii phng con ng-i (khi s

thng tr ca thn linh, khi

nhng cm d ca dc vng

1 Isaiah Berlin ni c hn 200 nh ngha. Quyn kinh t, quyn x hi v quyn vn ha, PALKHIVALA N. (Luts- cao cp , To n Ti cao Bombay, n trong Quyn con ng-i trong th gii hin i, Vin thng tin khoa hcx hi, 1995, tr.2842 Heghen, Trit hc tn gio, gm 2 tp, t.2, Matxcva, 1977, tr.339 (ting Nga)3 Heghen, Bch khoa ton th- cc khoa hc trit hc, gm 3 tp, t.1, Matxcva, 1974, tr.124 (ting Nga)

Trao i v cc khi nim quyn v t do cacng dn d-i gc php l, tc gi tm kim s lgii trit hc, x hi hc v l gii iu kin tt nht bo m v thc hin t do l thng qua xy dngnh n-c php quyn v x hi cng dn

thi s - Trao i

14

trong x hi , ang v s c

hai lnh vc - lnh vc t do v

lnh vc tt yu. Trn thc t,

con ng-i khng phi lc no

cng t do v nhng g din ra

do tt yu (hay do bt buc, do

ngha v, do bn phn) cng

quan trng nh- nhng g din ra

do s sng to t do thc hin.

Do vy, t do vi t- cch tn

ti t n, do n v cho n,

khng ph thuc vo bn ngoi,

khng c s can thip t bn

ngoi, khng t mnh vo s

phc tng nhng sc mnh bn

ngoi (t pha nh n-c, x hi,

ng-i khc...) cng -c khng

nh trong trit hc, bn cnh

ci tt yu. T do bao hm kh

nng l chnh ch nhn ca

chnh bn thn mnh

(Immanuel Kant) . T do l s

t quyt t ni tm, t y lng,

v n i lp vi mi s quyt

nh t bn ngoi vi t- cch ci

tt yu4. T do ca mt con

ng-i, l s t quyt nh, l

s tn ti v bo m mt phm

vi ring t-, trong mi ng-i

lm ch ly bn thn mnh. Cho

nn, khng nn c-ng ch, gn

p t do t bn ngoi.

T do trong Nh n-cphp quyn

Quan nim v t do ca trit

hc l c s ca quan nim v

t do ca lut hc. V mt lut

php, khi nim t do -c

hiu nh- l ch c nhn khng

b ai c-ng bc phi tun theo.

Mt mt, t do -c t

trong mi quan h ca n vi

khi nim c-ng bc (gn vi

cc loi quyn lc, c bit l

quyn lc nh n-c). l t

do ca c nhn trong quan h

vi nh n-c, gn vi s hn

ch s t do ca nh n-c

nh- C. Mc ni: T do l

bin nh n-c t c quan ng

trn x hi thnh c quan hon

ton phc tng x hi . V,

vo thi i chng ta, t do

mc cao hn hay thp hn

ca cc hnh thc nh n-c

-c xc nh bi mc

chng hn ch s t do ca

nh n-c5. T- t-ng nh n-c

php quyn p ng i hi

ny, bi v, t- t-ng p ng

thc hin sinh ca con ng-i

hin i ( ch v-n ti t do).

Do vy, s hn ch s t do

ny ca nh n-c ch c th

-c thc hin thng qua

nhng qui nh ca php lut

trong nh n-c php quyn;

theo , Nh n-c v cng

chc nh n-c ch -c php

lm nhng g m php lut quy

nh, v cng dn -c lm

nhng g php lut khng cm.

V vy, c hc gi nhn xt

v ngha ca t- t-ng nh

n-c php quyn i vi t do

nh- sau: Nh n-c php

quyn tin trin mt cch c

thc ch trong thi i t do v

l mt trong nhng thnh tu v

i nht ca t do, khng ch

nh- mt s bo v m nh- hin

thn v mt php l ca quyn

t do6.

Mt khc, trong mi quan

h gia cc c nhn, T do th

hin kh nng -c lm tt

c nhng g khng gy hi cho

ng-i khc; do vy vic thc

hin cc quyn t nhin ca

mi ng-i ch b hn ch bi

nhng gii hn bo m cho

cc thnh vin khc ca x hi

cng -c s dng cc quyn

. Ch c lut mi c th xc

nh gii hn ca nhng hn

ch (Tuyn ngn v cc

quyn con ng-i nm 1789).

Cng thc cng dn -c

php lm tt c nhng g m

lut php khng cm din gii

v mt php l nh ngha trn,

th hin r kha cnh x hi ca

t do, mt x hi cng dn -

mt x hi m mi ng-i u

c thc tun theo lut php.

Do , mi nh n-c php

quyn (ch c th tn ti trong


4 N. Beriasp, Trit hc ca tinh thn t do, Mtxcva, 1994, tr.90 (ting Nga); V vn ny xin xem thm: Vkhi nim t do trong trit hc Hghen, Minh Hp, Tp ch Trit hc s 1/2004, tr.35- 40.5 C. Mc - Ph. ngghen: Tuyn tp, tp 19, tr.26 (ting Nga).6 The Road to Serfdom, F.A.Hayek, The University of Chicago Press, 1994 (Con -ng dn ti ch nng n)


T do v php lut

15

x hi cng dn) u thit lp

cc t do ca cng dn theo

quan nim ca Rt-x th t do

i i vi s tun theo nhng

lut php do chnh cc cng

dn nh ra (kh -c x hi)

v mi ng-i -c t do khi

tun theo lut php, trong khi

lut php phi bo m cc t

do ca cng dn.

Do vy, phi quan nim lut

php l cng c bo v t do

ca cng dn khi s xm hi

ca nh n-c v ca ng-i

khc. Ni cch khc, php lut

l ci cc chia b (C. Mc) -

b ca nh n-c, b ca

nhn dn, b ca ng-i ny

so vi ng-i khc nhm bo

m t do cho tt c mi ng-i

trong khun kh nh sn bi

php lut. Bi v, t do l khng

th phn chia v t do phi

ging nhau i vi tt c mi

ng-i. T do trong quan h vi

nh n-c c th nhn thy hin

hu trong nh n-c php quyn

(nh n-c ca php lut ch

khng phi l nh n-c nhn tr)

v t do trong quan h vi

ng-i khc -c nhn thy hin

hu trong x hi cng dn (x

hi ca nhng ng-i c kh

nng cng nhau nh ra lut

php bng kh -c x hi ch

khng phi l x hi ca nh

n-c). Cho nn, s thng tr ca

php lut trong i sng nh

n-c v x hi l s hin hu

ca t do. Con ng-i l t do

nu khng cn tun theo bt k

ai m ch tun theo php lut

(Immanuel Kant). Lut php

-c nh ra khng phi tri

buc con ng-i m chnh l

ph-ng thc -a con ng-i

n bn b ca t do. Do vy,

nh n-c php quyn l nh

n-c bo v quyn t do trong

x hi cng dn t do, dn ch

v bnh ng. T do, v th l

khi nim nn tng ca nh

n-c php quyn, ca x hi

cng dn.

Quyn t do

T do trong lnh vc lut

php biu hin ra thnh cc

quyn (quyn dn s, chnh tr,

kinh t, vn ho, x hi, mi

tr-ng v.v...). T do l gc ca

cc quyn, cc quyn l s

biu hin ca t do. Vic thc

hin cc quyn chnh l thc

hin t do. T do y ng

ngha vi khng b cm hay

-c php v l ci hin

nhin. Ngay c hin php v

cc c quan quyn lc nh

n-c cao nht cng ch c th

ghi nhn m khng -c ct

xn, t-c b hay thay i nhng

quyn t do ny.

Khi ni ti quyn con ng-i,

cc nh lut hc th-ng phn

nh thnh hai loi quyn v

th-ng din t bng cm t

cc quyn v t do ca con

ng-i. Trong lut hc, t do

cng l mt loi quyn, nh-ng

l loi quyn m, v ng-i

ta khng th xc nh -c y

cc quyn trong mt vn

kin php lut nht nh, chng

hn, t do t- t-ng vi t- cch

l mt loi quyn li bao gm

rt nhiu quyn, khng th k

ht. Trong l lun v quyn,

nu nh- cc quyn khc -c

nh ngha bng ph-ng thc

xc nh ni hm ca quyn, th

t do cn -c xc nh bng

ph-ng thc khu bit: t do

ngha l ng-i ta -c lm mi

ci m php lut khng cm .

V th, nhng iu cm l

nhng hn ch ca php lut

i vi quyn. Nh-ng nhng

hn ch v quyn ny phi v li

ch ca x hi, ca ng-i khc

v ng thi phi -c php

lut qui nh tr-c. Cm t cc

quyn v t do ca con ng-i

thc cht l s din t mt

cch y hn khi nim t

do theo ngn ng lut php.

Vai tr ca nh n-c phi

t gii hn ch khng -c

ngn cn cc lnh vc m cc

c nhn -c t ch mt cch

t do, mt khi cc lnh vc ny

-c nh n-c cng nhn

bi lut php. Cng v vy, con

ng-i -c t do khi nh n-c

v nhn vin ca mnh b cm

v-t qua mt s gii hn no

, b cm xen vo mt lnh

vc no m php lut

thi s - Trao i

16

ghi nhn v bo v s t ch

c nhn.

T do -c tha nhn v

mt php l tn ti trong nh

n-c d-i dng php lut. Php

lut - l nhng tiu chun

tch cc, r rng, ph bin,

trong t do c -c s tn ti

khng ph thuc vo s chuyn

quyn ca c nhn ring bit.

B lut l kinh thnh t do ca

nhn dn (C. Mc).

T do v trch nhim, oc

T do v trch nhim ph

thuc ln nhau. Trch nhim i

hi phi c t do. M rng t do

ca con ng-i c th -c coi l

mt l l ng h ch khng phi

chng li trch nhim c nhn.

Mi lin h gia t do v trch

nhim tc ng t c hai pha.

Nu khng c s t do v kh

nng thc s lm mt vic g

, th mt ng-i khng th

chu trch nhim phi lm vic

. Nh-ng nu thc s c

quyn t do v kh nng lm

mt vic g, th iu r rng

t ln vai ca con ng-i

bn phn phi cn nhc xem

c lm hay khng lm vic ,

v nh- vy l bao hm trch

nhim c nhn. Theo ngha ,

t do l iu kin cn v ca

trch nhim7.

Nh n-c cn to nhiu hn

na c hi la chn v quyt nh

thc s cho nhng c nhn, gip

h trn c s t mnh hnh

ng mt cch c trch nhim8.

Cc khi nim t do, c lp,

khng bo tr l nhng khi nim

c quan h mt thit v ph thuc

ln nhau, v hn na, l nhng

khi nim quan trng nht xc

nh ngha chung ca tiu chun

php lut. Bi v, cc khi nim

biu th quyn t ch cng dn

v quyn t ch v o c ca

h trong x hi cng dn v nh

n-c php quyn.

T do v o c li cng ph

thuc ln nhau. Quyn t do, vi

ngha nh ot ng x ring,

v trch nhim sp xp cuc sng

ring theo l-ng tm ca mi

ng-i, l bu khng kh trong

ring thc o c pht trin v

cc gi tr o c -c ti to

hng ngy trong quyt nh t do

ca c nhn. Trch nhim, khng

phi vi mt th-ng cp, m vi

l-ng tm ca chnh mnh, thc

v trch nhim khng do c-ng

bc, s cn thit phi quyt nh

ci no trong nhng gi tr phi hi

sinh cho nhng ci khc, v sn

sng gnh chu nhng hu qu

ca quyt nh ring, l ci ct

li nht trong quan h gia t do

v o c.

C t do v trch nhim,

c bnh ng v phm gi,

v c o c ca con ng-i

ch c th -c thc hin

trong nh n-c php quyn

v x hi cng dn.

C th tch bit t do

thnh cc ph-ng din: t

do chnh tr, t do php l, t

do kinh t v cc hnh thc

t do khc. Song, T do

chnh tr, t do cng dn, t

do php l khng bao hm

tt c v khng biu th bn

cht ch thc ca t do, m

ch l iu kin cho n, ch

l con -ng t ti v

bo v n9. Bi v, thiu t

do t quyt ni tm (c th

do sc p bn ngoi, c th

do khng mun hay khng

bit cch s dng t do) th

tt c nhng hnh thc y

ca t do u khng phi l

t do thc ti. V hn na,

ch c th c t do khi tr-c

ht con ng-i ta mun c t

do v yu t do./.

* Ban Dn ch - phplut - U ban T Mt trnt quc Vit Nam


7 Pht trin l quyn t do, AMARTYA SEN (gii th-ng N - ben kinh t hc), NXB Thng k, 2002, tr.345-3468 Pht trin l quyn t do, AMARTYA SEN, sdd, tr.3469 B.P.V-chexlpsp, V n-c Nga v vn ha trit hc Nga, Matxcva, 1990, tr.398


Vi phm c bn hp ng

17

y l mt thutng kh l taixut hin trongD tho Lut th-ng mi (sa

i) ca Vit Nam, khc hn

vi thut ng thng dng vi

phm nghim trng hp ng

ang -c s dng rng ri

trong cc vn bn php lut

khc ca n-c ta. l l do

bn v vic c nn sng to

thm thut ng ny trong Lut

th-ng mi?

Xin trch t D tho Lut

th-ng mi (sa i): tm

ngng thc hin hp ng l

vic mt bn tm thi khng

thc hin ngha v trong hp

ng khi mt bn vi phm c

bn ngha v trong hp ng

hay nh ch thc hin hp

ng l vic mt bn chm

dt thc hin ngha v hp

ng khi mt bn vi phm

c bn ngha v trong hp

ng, hoc hu hp ng l

vic bi b hon ton vic

thc hin ngha v trong hp

ng khi mt bn vi phm

c bn ngha v trong hp

ng.

Thut ng trn y d-ng

nh- -c m-n t cch ni

rt gn ca h thng lut Anh

khi ni v fundamental

breach [fundamental=c bn

v breach=vi phm]. Khi

nim y ca thut ng

ny trong Lut Anh l breach

of a fundamental term

[breach=vi phm; fundamen-

tal=c bn v term=iu

khon1]. Nu th hin chnh

xc theo Lut Anh th phi th

hin l vi phm iu khon

c bn ca hp ng.

Trong ting Vit, tnh t

c bn c ngha l c tc

dng lm c s cho nhng

ci khc trong ton b h

thng2. Vy khi ghp c

bn vi cm t vi phm, th

thy vi phm c bn hp

ng d-ng nh- khng c

ngha.

Mt s vn bn quc t v

hp ng, v d Cng -c

Vin nm 1980 ca Lin hp

quc v hp ng mua bn

hng ha quc t3; Nguyn

Thut ng php l

vi phm c bn hp ng

1 Xem R. Sefton-Green, La notion dobligation fondamentale : comparaison franco-anglaise, NXB LGDJ 2000.2 Xem T in ting Vit, NXB Nng 1997, tr. 207.3 V bn dch sang ting Vit ca Cng -c ny, xem thm : Phm Minh, Lut th-ng mi quc t, NXB Thng k,2000, tr. 886 v tip theo.

thi s - Trao i

18

tc hp ng th-ng mi

quc t4 hay Nguyn tc

chu u v hp ng u

khng s dng khi nim vi

phm c bn hay vi phm

iu khon c bn ca hp

ng trong h thng lut Anh

theo h thng Thng lut.

l mt l do nn bn

khon.

Trong php lut Vit

Nam, B lut dn s d-ng

nh- khng s dng thut

ng vi phm c bn hp

ng m th-ng s dng

thut ng vi phm nghim

trng hp ng5. C th

tham kho thut ng vi phm

nghim trng hp ng ti

BLDS cc iu 497 (khon

1 v khon 2), iu 513

(khon 2), iu 412 v.v...

Thut ng vi phm nghim

trng cn -c s dng

trong mt s vn bn khc,

v d iu 91, khon 1, Lut

hng khng dn dng, iu

22, khon 1, Php lnh hp

ng lao ng, iu 85 B

lut lao ng.

Trong thc t php l Vit

Nam, khi nim vi phm

nghim trng hp ng

cng -c s dng rng ri.

Xin trch mt v d lin quan

n tranh chp gia mt

doanh nghip Vit Nam v

mt doanh nghip Hn Quc.

Theo phn quyt ca Trng

ti Vit Nam, do b n vi

phm nghim trng ngha

v hp ng nn dy chuyn

thit b khng -c lp rp,

nguyn n khng ti no s

dng -c hng mc d

nhn -c hng hn 3 nm.

Nh- vy, hng do b n giao

khng p ng -c mc

ch s dng thng th-ng

ca hp ng, v th nguyn

n c quyn hu hp ng

mua bn v b n phi c

trch nhim nhn li hng6.

Tm li, cc vn bn quy

phm php lut hin hnh

ca n-c ta s dng ph

bin thut ng vi phm

nghim trng m khng s

dng thut ng vi phm c

bn. Thut ng ny cng

khng h -c s dng

trong cc quy phm php

lut quc t v hp ng. V

l do thng nht thut ng

php lut, thit ngh chng ta

nn pht huy, k tha nhng

g chng ta c v khng

nn tip nhn t n-c ngoi

nhng thut ng c hoc

khng r rng, gy kh khn

trong p dng thng nht./.

( kin trao i ca ng

Vn i, TS, Ging vin

Khoa lut Tr-ng i hc

Aix-Marseille III (Paul

Czanne) - Cng ho

Php)


4 V bn dch sang ting Vit ca nhng nguyn tc ny, xem thm : L Nt, Nguyn tc hp ng th-ng mi quct, NXB TP H Ch Minh, 1999.5 Xem thm Vn i, Vn hu b, nh ch hp ng do b vi phm trong B lut dn s Vit Nam.6 Xem Hong Ngc Thit, Tranh chp t hp ng xut nhp khu - n l trng ti v kinh nghim, NXB CTQG2002, tr. 73 v 74.


Thc thi php lut

19

1. t vn nghin cu

t vn xem xt l do php lut khng -c thihnh nghim chnh l cch t vn hiu qu ca cch iu chnh x hi bng php lut. y l mt khacnh cn xem xt trong bi cnh xy dng nh n-cphp quyn. Khc vi t- t-ng php ch, coi php lutnh- mt cng c cai tr ca nh n-c, v vi s nhnmnh ny, nh n-c t ra php lut, t chc ra cc cquan thi hnh v buc x hi chp hnh php lut theo ch ca nh n-c. Trong nh n-c php quyn, vai trca nh n-c v vai tr ca x hi cng dn cn -cxem xt khc i, theo c s hp tc v t-ng tc giahai ch th v c hai ch th u -c t d-i phplut, v bn thn php lut khi -c xy dng v banhnh, cng nh- trong qu trnh thc thi phi c s thamgia ca c nh n-c v x hi cng dn. t vn theophm vi rng hn na phi ni ti s cn thit xy dngmt x hi c thc t qun bn cnh vic tng c-ngvai tr nh n-c. Ngh quyt ca i hi ng ln th IXni v ng thun x hi trong mi quan h i vichnh sch v php lut chnh l ni n mi quan ht-ng tc gia nh n-c v x hi cng dn trong nhn-c php quyn.

Nh- vy, xt v logic hnh thc, phi tm nguyn nhn

php lut ch-a -c thi hnh nghim chnh t hai gc ,

thc thi php lut:

nhn t gc nh n-c

Nguyn Ch Dng*

xy dng nhn-c php quyn

khng ch ch trngvo ban hnh lutm phi quan tm

n vn lut -clm ra c p ngyu cu ca thc

tin hay khng vtm ra nhng c s php lut -c

thi hnh nghimchnh. y l cch

tip cn lp phph-ng ti mc ch

v hiu qu thi hnh.Bi vit sau y gpphn trao i v ch

ny d-i gc quy trnh lp php

v gii thiu mt squan im khc

-c nu ti Hitho T chc thi

hnh php lut doU ban Php lut

ca Quc hi ch trti Thnh Ph Vng

Tu u thng 9 nm2004

nh n-c v php lut

20

mt l do cch thc nh n-c t ra php lut

ch-a phn nh nhng yu cu ca thc t,

ch-a tnh ht nhng tc ng i vi cc

nhm i t-ng trong x hi chi s iu

chnh ca lut, dn n mt chnh sch tt khi

th hin trong lut li c th dn n nhng

tc ng ngoi hoc khng kh thi do iu

kin ch-a -c chun b tt; trong c iu

kin t chc thi hnh lut ca nh n-c. Hai

l, nguyn nhn chp hnh khng nghim

chnh l do x hi cng dn ch-a -c chun

b, thiu thc hoc do yu km trong qun

l nh n-c hoc s xung cp o c cng

chc m xut hin nhng con -ng khc

tin li hn l chp hnh php lut - l

nhng con -ng i vng qua php lut. Do

, xem xt l do php lut ch-a -c thi

hnh nghim chnh phi bt u xem xt t

Nh n-c vi t- cch l ng-i t ra php

lut v t chc thi hnh php lut nghim

minh v xem xt l do trong X hi cng dn

(cng dn, cc t chc kinh t, cc t chc

chnh tr, x hi, ngh nghip khng phi do

nh n-c lp ra). Bi vit ny xin tp trung

trao i v nguyn nhn th nht t quy trnh

lp php hin hnh.

2. Nguyn nhn t pha Nh n-c

Thi quen mnh lnh hnh chnh

gn hai m-i nm Nh n-c ta

tuyn b xo b cch qun l v iu hnh

x hi trong thi chin thng qua mnh lnh

hnh chnh, tp trung, quan liu, bao cp.

Tuy nhin c ch c da trn uy quyn c

nhn, c ch xin - cho khng d m t b,

tr thnh nhng thi quen c hu eo ng

ng-i thi hnh cng v v nh h-ng ti s

chp hnh php lut ca ng-i dn. Ng-i thi

hnh cng v quen truyn t mnh lnh

(ch ch-a quen vi thi hnh php lut v

phn s cng chc). Ng-i dn quen vi vic

chp hnh ch tr-ng, ung li ca nh

nuc qua mnh lnh hoc ch i s truyn

t qua nh chc trch a ph-ng. n

nhng cng s a ph-ng, ng-i ta c th

thy kh nhiu khu hiu, thng bo truyn

t nhng ngh nh, thng t- m t khi thy

thng bo v lut, php lnhCc doanh

nghip v c nhn li cng coi nhng vn

bn hung dn thi hnh lut c gi tr thi hnh

trn ht, bi v cc quan chc tha hnh

th-ng c thi quen vin dn cc vn bn

ny khi thc thi php lut, bi v trn thc t,

ni dung p dng ca nhng vn bn ny c

th hn. Hn na, ng-i dn v cn b a

ph-ng c thi quen kh c hu l ch cp

trn truyn t ch th trin khai thi hnh lut

mi. S truyn t ny tin hnh theo th t

tng nc t nh chc trch trung -ng ti

tnh, huyn, x v cui cng ti cc thn, bn

n tay ng-i dn. Ngh nh dn ch c

s x, ph-ng l mt v d. Sau khi Ngh

nh ny c hiu lc, trong cc chuyn cng

tc x, chng ti hi ti sao ch-a p dng

quy ch dn ch c s x, th ng-i dn

x ni l c bit qua i bo, nh-ng ch-a

thy x trin khai, v cn b x li ni rng

ch-a thy vn bn trin khai ca chnh quyn

tnh nn phi ch h-ng dn trin khai thng

nht(?). Phi chng nhim v ca chnh

quyn a ph-ng cc cp ch l nhng cp

chuyn cng vn i vi trin khai thi hnh

vn bn quy phm php lut do nh n-c

trung -ng ban hnh?



Thc thi php lut

21

Thi quen son tho: d cho qun l, y

kh cho dn

a s cc lut u do Chnh ph trnh v-c giao cc b son tho. Do tm l n cyno ro cy ny, c quan qun l (ng thil c quan son tho) th-ng nhn mnh yucu qun l, mun t ra cc quy phm dcho cng tc qun l ca ngnh, nh-ngkhng tnh ht nhng kh khn m quy phmny s gy ra cho hnh lang php l chungv cho nhng ng-i chp hnh. Mt khc, dongi hp tc vi cc b, ngnh khc s lmchm tin son tho, nn c quan sontho th-ng khng d liu -c ht s phihp thm quyn ca cc b, ngnh khctrong thi hnh. V th, khi bt gp nhng quyphm xa ri thc t, cng chng th-ng cnhn xt chung rng php lut cn mang tnhcc b t khi son tho v nhng vn thch ho trong lut thiu gc r cuc sng,khng xut pht t nhng vn ca cucsng. Khng thiu bin php v th ch khc phc tnh cc b trong quy nh hinhnh ca n-c ta, v d quy nh v thmnh vn bn trong qu trnh son tho, quynh v ly kin nhn dn, thm tra v tholun, thng qua lut ti Quc hi v.v. Tuynhin cn nhiu l do trn thc t, ch yu ll do phi hp gia cc c quan nh n-ckhin cc c ch bo m trn y cn mangtnh hnh thc.

Khc phc tnh cc b trong son tholut, hay ni rng hn, lm lut theo t- t-ngnh n-c php quyn phi i mi t- duy cang-i son tho, ca c quan trnh chnhsch. Phi khc phc t- t-ng nhng g cquan qun l thy kh qun l -c th cmtrong lut hoc ch n khi thi hnh th -a

ra nhng vn bn h-ng dn vi nhng thtc hnh chnh buc cc i t-ng thi hnhphi tun th. Mt khc, khi -a ra nhngquy phm, th c quan son tho v c quanthm tra phi xem xt nhng bin php viu kin t chc quy phm ny c ththc thi trn thc t. Theo t- t-ng nh n-cphp quyn, phi tnh n cng thc: i vicng chc th ch quy nh ngha v cn lm,gii hn ca quyn hn, v i vi x hicng dn th quy nh nhng hn ch, ngoinhng hn ch ny, nhng iu khng cmth -c php lm pht huy tnh t gic vtch cc, sng kin ca x hi cng dn trongmi tr-ng lun lun thay i.

T chc ly kin cng chng cn hnh

thc

Nh n-c php quyn sau Hin php nm2002 bt u bng nhng ci tin dn chha cch lm lut cng khai, t chc ly kin rng ri, tuyn truyn v gio dc phplut trong x hi. y l h-ng i ng, tuynhin cch lm cn hnh thc v ch-a thccht. Vic tng c-ng ly kin rng rinhn dn i vi mt s d n lut ln angtr thnh gnh nng i vi cc ngnh, cccp, ng thi li thiu nhng hnh thc vcng c ly kin thc cht nhng i t-ngchu s iu chnh ca d n lut. Vic ly kin rng ri vo cc vn kin d tho lut giai on -c Quc hi cho kin lnth nht mang ngha ph bin nhiu hnl khuyn khch s tham gia ca cng chngvo lp php. Trong mt thi gian ngn, ng-i dn hiu nhng g th hin trong bnvn d tho vi cch th hin php l phctp kh, nh- vy khng th trng mongthu thp -c s gp tp trung ca ng-i

nh n-c v php lut

22

dn v nhng chnh sch s tc ng ti h.iu ny hn ch hiu qu s tham gia cacng chng d n lut c kh nng thihnh cao hn, st thc tin hn. Vic tuyntruyn, gio dc php lut -c tin hnhd-i nhiu hnh thc, nhiu cp v ti nhiui t-ng nh-ng cch tuyn truyn, gio dcphp lut cn n iu ch-a -c thit kc th theo tng i t-ng trong x hi, nhtl ch-a ch trng gio dc thc php luttrong nhng cng dn t-ng lai.

Ch-ng trnh xy dng lut, php lnh

-c n nh t sm, thiu phn ng linh hot

vi tnh hnh, qu ln so vi kh nng chun

b

Vi cch lp ch-ng trnh xy dng lut vphp lnh (CTXDLPL) hin nay, ch-a bao giQuc hi v UBTVQH thc hin trn vnch-ng trnh m cao nht ch ti mc 70%ch-ng trnh nh1. Ch-ng trnh ch-ahon thnh ca kho truc c th chuynsang kho sau, nm tr-c c th chuynsang nm sau, th t -u tin ca cc d n

cng c th thay i tu theo tnh hnh chunb ca c quan son tho. Chung trnhXDLPL hin nay l s hp thc ho bngngh quyt ca Quc hi i vi cc sngkin php lut ca Chnh ph v cc ch thkhc c sng kin php lut; tc l mt cchk hoch ho cc sng kin theo thi hnnm nm v b sung, iu chnh tng nm.Cch lm ny bt buc sng kin lp phpphi -c -a ra t sm trong mt thi imnht nh, theo cch gi nh (v vn cniu chnh v s cn thit ban hnh) m ch-acn phn tch c th t tnh hnh v nhng ihi c th ca cuc sng. Quc hi khi thngqua CTXDLPL cng khng nht thit phitho lun v nhng chnh sch c th no s-c -a ra trong cc d n lut, php lnhtrong ch-ng trnh, m phi ch n lntrnh th nht mi -c gii thiu d-i hnhthc mt bn vn d tho. iu ny chothy vic quyt nh -a vo ch-ng trnhlp php qu sm v s si, thiu phn nglinh hot i vi tnh hnh ng ca giaion hin nay.


1 Xem thm ng nh Luyn- Mt s vn v thm tra ch-ng trnh XDPL, Tp ch NCLP 2000.

Quc hi phi nm bt -c dn v nhng

vn m cuc sng i hi cn c s iu chnh

ca php lut ban hnh, sa i hoc b sung

kp thi nhng quy nh ca php lut. Cc vn

bn lut phi th hin ch, li ch chung ca

nhn dn, bo m kt hp v cn bng mt

cch hi ho gia li ch ca cc tng lp nhn

dn v s pht trin ca c cng ng, ca c x

hi. (Nguyn Vn Yu Mt s vn v

nng cao cht l-ng hot ng lp php ca

Quc hi Tp ch NCLP s 1/2001)

Vic xc nh tnh cn thit ban hnh mt vn

bn lut hoc php lnh cn phi -c gii quyt

ngay t khi U ban th-ng v Quc hi lp v

Quc hi quyt nh ch-ng trnh. C nh- vy

mi p ng -c yu cu ca cng tc xy

dng php lut, bo m tnh khoa hc, cht ch

v tnh kh thi ca ch-ng trnh -c Quc hi

thng qua. (Nguyn Vn Yu Mt s vn

v nng cao cht l-ng hot ng lp php

ca Quc hi Tp ch NCLP s 1/2001)


Thc thi php lut

23

Vi thc ti n-c ta ch-a lut iuchnh cc lnh vc c bn ca i sng xhi, th vic lp ch-ng trnh XDLPL c thcn c ngha phn u hon thin hthng php lut nn tng cho giai on cngnghip ho, hin i ho n-c nh; tuynhin, cch lp k hoch tr-c cc sngkin php lut nh- hin nay li gp phimu thun l vic son lut khng bt r tyu cu iu chnh ca cuc sng m chyu trn c s gi nh lp php xut pht tnhu cu qun l. Cch tip cn ny khngtrnh khi t- t-ng qu nhn mnh php lutl cng c cai tr m thiu ngha l hnhlang php l. Vic lp k hoch ny bt bucnhng sng kin lp php khc xut pht tbc xc thc tin (v d xut sa i bsung mt s quy phm khng thch hp) phii qua quy trnh lp k hoch. Mt khc, khi lp ch-ng trnh th to ra sc p honthnh ch-ng trnh. Sc p ny dn nnhng x l ng thi, chm ch-c, thohip vi vng, nh h-ng ti cht l-ng calut, dn n nhiu ln sa i, b sungtrong thi gian ngn.

Nhng hn ch v k thut lp php

Lut khung: c nhiu kin ca ccv i biu Quc hi v cng chng cho rngh thng php lut hin hnh vn cn cnhiu lut khung, cn nhiu vn bn h-ngdn thi hnh mi thc hin, v nhngvn bn ny khng -c ban hnh ng thivi lut v cn mu thun. Ti Hi tho tchc thi hnh php lut c i biu nu

ln hng lot v d v s ban hnh chm trcc vn bn h-ng dn thi hnh, thm ch clut t khi ban hnh cho n khi b sa im Chnh ph vn khng kp ban hnh vnbn h-ng dn thi hnh. Theo thng k caVn phng Chnh ph, th hin nay cn thiukhong trn 100 vn bn h-ng dn thi hnhcc lut, php lnh -c ban hnh trongcc kho X v XI ca Quc hi2. y l mtnguyn nhn r rng v tnh thi hnh kmca vn bn son tho theo kiu lut khung.

Tuy nhin cng phi nhn thy thc t lvn bn lut khung s cn tn ti trong giaion chuyn giao, khi mt s chnh schln vn ch-a r rng3; do bn cnh vicc gng c th ho cc quy phm cng phingh n vic ban hnh ng thi cc vnbn h-ng dn hoc nghin cu p dng kthut t ra nhng quy phm t-ng lai chophp ch-a p dng hoc p dng vo thiim mun hn mt quy phm hoc mtphn ca lut. Cch quy nh v hiu lc mtphn ca lut c th thch hp vi giai onqu ca nn kinh t th tr-ng. y lcch xy dng lut theo h-ng m, p ngvi iu kin thay i, theo lut c d liuquy phm c iu kin p dng trong t-nglai, quy phm chm dt hoc xem xt li hiulc mt phn trong mt thi gian nht nh (vd buc c quan thi hnh lut phi bo cotnh hnh thi hnh trong thi gian ba nm Quc hi quyt nh sa i, b sung mtquy nh no c d liu thay i tnh hnhtrong thi gian nht nh) .

2 Dn theo Ch tch Nguyn Vn An ti phin khai mc Hi ngh i biu chuyn trch sng 2/8/20043 V l do ny, xem thm bo co thm tra ca U ban Vn ho-Gio dc-Thanh thiu nin v Nhi ng v d thoLut gio dc (20/9/2004): trong khi ch i c th ban hnh cc lut chuyn ngnh nh- Lut gio dcph thng, Lut gio dc i hc, Lut v dy ngh, Lut v Gio vinLut gio dc mt mt mang tnh cht mtlut khung, mt khc cn c gng c th ho mt s vn

nh n-c v php lut

24

Nhiu quy phm tuyn ngn: Cch thhin quy phm trong lut cn km hiu qu ch mang nhiu ngha tuyn ngn m thiucc quy phm bo m thi hnh v gii quyttranh chp. Quy phm tuyn ngn th rtrng, v d Cng dn c quyn t do kinhdoanh theo quy nh ca php lut , nh-ngnhng quy phm c th li gy kh khn chovic thc hin quyn (v d cc quy nh vng k kinh doanh), v d quy nh v quynth chp bt ng sn vay, nh-ng c quanhnh chnh li khng lm kp s , dn nkhng thc hin -c quyn th chp.

Thiu quy phm ti chnh: Mi mt lut,php lnh ban hnh u -a ra nhng yucu chi mi cho ngn sch bo m thchin; tuy nhin trong cc lut, php lnh hinhnh rt him thy cc quy phm bo m tichnh t ngun ngn sch no thc hin.T c th suy ra ngn sch thi hnh lutmc nhin ly t ngn sch hnh chnh cacc c quan thi hnh hoc t chnh quyn aph-ng, hoc khng c ngun ngn schbo m, dn n kh thi hnh.

Quy phm v hiu lc khng hiu qu:Cch tuyn b hiu lc trong lut, php lnhhin hnh khng loi tr tnh trng chngcho v hiu lc vn bn. Hnh thc cc quy

phm ny ch yu l cc quy phm tuyn bchung nh-: ngy c hiu lc ca vn bn, vcc vn bn khc tri vi vn bn ny thkhng cn hiu lc (khng lit k v hu bhiu lc ca VBQPPL c th), hoc trongtr-ng hp quy nh ca lut ny (v mt lnhvc chuyn ngnh) tri vi quy nh ca lutkhc, th p dng lut ny (quy phm giiquyt xung t), hoc nu tri vi iu -cquc t th -u tin p dng iu -c quc t(quy nh chung ny cn c th hiu s cgi tr p dng v tr-c: i vi cc iu -cquc t m Vit Nam k kt hoc thamgia ng thi c gi tr t-ng lai). Cch quynh v hiu lc trn y gy kh khn trongthi hnh. d thi hnh cn c cch tuynb hiu lc hu hiu hn, r rng hn, songsong vi vic thc hin cc bin php rsot, hp nht vn bn.

Nhng hn ch t c quan thi hnh lut,

gii thch lut v h thng trng ti, to n

C quan t chc v bo m thi hnhlut nh n-c ta l cc c quan thc hinchc nng qun l nh n-c thuc chnhph; trong mt s tr-ng hp l c quanchp hnh a ph-ng (v d trong lnhvc qun l t ai). Nhng c quan nyva phi thc hin chc nng hnh chnhnh n-c, chc nng qun l nh n-c(trong c chc nng t chc trin khai thihnh lut thuc trch nhim ca mnh theolut giao hoc theo chc trch). Trn thct, c nhiu thm quyn lin ngnh, i his phi hp lin ngnh nh-ng li thiu trchnhim ch tr. Tnh trng ph bin l khngphi lut, php lnh no cng quy nh rtrch nhim ca c quan t chc v bo mthi hnh, do vic t chc v kim tra thi


Coi trng tng kt thc tin Vit Nam, nng

cao cht l-ng xy dng php lut, ban hnh

cc vn bn lut vi nhng quy nh c th, d

hiu, d thc hin. Gim dn cc lut, php lut

ch dng li nguyn tc chung m mun thc

hin -c phi c nhiu vn bn h-ng dn thi

hnh. Trch Vn kin Ngh quyt i hi ng

ln th VIII v ph-ng h-ng i mi hot ng

lp php.


Thc thi php lut

25

hnh lut hoc l khng c a ch c thhoc thuc quyn gim st chung ca hthng c quan dn c.

Trong lnh vc p dng lut cn xy ranhng tr-ng hp hiu khc nhau v tinhthn hoc ni dung mt quy phm, i hi sgii thch thng nht. Quyn gii thch phplut n-c ta tp trung vo UBTVQH, nh-ngtrong thc t t khi gii thch php lut theocon -ng chnh thng ny, m s dngquyn ban hnh vn bn h-ng dn thi hnhca cc B hoc Chnh ph. To n khng cquyn gii thch lut nh-ng li c quyn pdng lut trong nhng iu kin, hon cnhc th, tu theo nhn thc ca thm phn.iu dn n nguy c lut quy nh mtng nh-ng li p dng mt no, hn ch tcdng ca lut v lm tng cc khiu ni hnhchnh. Nng lc ca h thng cc c quan t-php, xt x, trng ti v cc c quan khcc thm quyn gii quyt tranh chp cngng vai tr quan trng trong vic duy tr tnhnghim minh ca php lut v nim tin vocng l, vo s phc tng lut php. Chnh vvy, cng cuc ci cch t- php ang -ckhi x-ng s gp phn quan trng trongtng c-ng tnh thc thi ca php lut niring v tnh php ch trong x hi nh n-cphp quyn ni chung.

Nn hnh chnh cn nng v th tc

Nn qun l hnh chnh v th tc t tng n-c ta ang trong giai on giao thi giann qun l hnh chnh quan liu vi mt nnqun l hnh chnh hiu qu, hin i, gndn. V vy, hin nay vn cn nhiu yu cuth tc hnh chnh r-m r, hnh thc cn trvic thc hin cc quyn do lut quy nh, v

d, quy nh mun nhp h khu phi cchng nhn s hu nh a ph-ng, vng-c li, mun mua nh a ph-ng phic chng nhn h khu, hoc trong th tct tng, th tc hnh chnh c nhiu loi giyt lm cn c phi qua cng chng hoc xcnhn ca chnh quyn a ph-ng, m trnthc t, nhng c quan xc nhn khng bom chnh xc ca nhng iu h xcnhn. Tnh hnh thc trong th tc dn ntm l ngi qua ca quan, tm n cc loic dch v, chy vy, xin x. Mc d angc nhng c gng ci tin mt du, mt ca,nh-ng trong nn hnh chnh hin nay vncn thy Nh chc trch c mt nhiucp, mi ni, c thm quyn chng cho, ralnh mu thun; ta hnh chnh li ch-a phthuy vai tr. y l l do ca b my thiuhiu qu, ca nhng ro cn hnh chnh lmcn tr vic thc thi lut.

Tm li, c th tm thy nhiu l do hnch kh nng thc thi ca php lut t phavai tr nh n-c nh- ni trn y. Phn v thc v thi quen chp hnh php lut, vnho php lut, tnh ch ng tham gia volp php ca x hi cng dn xin dnh chonhng nghin cu khc. Xut pht t nhngtrao i trn y, c th kin ngh mt s binphp nghin cu tip tc nng cao khnng t chc thi hnh php lut.

3. Mt s bin php

1. V nhn thc, cn nghin cu lm rmi quan h phi hp gia nh n-c, vi t-cch l ng-i t ra v t chc thi hnh lutphp, vi x hi cng dn (i t-ng thihnh) trong hot ng lp php, lp quy vt chc thi hnh php lut trn tinh thn

nh n-c v php lut

26

nguyn tc nh n-c ca dn, do dn, v dnv trong nh n-c php quyn, mi ch thu bnh ng tr-c php lut.

2. Lut v php lnh khi ban hnh phibo m c ch thi hnh, xc nh r cquan chu trch nhim t chc, theo di victhi hnh, thi gian chun b thi hnh, banhnh vn bn h-ng dn bo m khi vnbn c hiu lc c th thi hnh ngay.

3. Khc phc t- tung cc b trong sontho vn bn, cn thc hin nghim k luttrong thm nh, thm tra, s phi hp giacc c quan ca Chnh ph v t chc ly kin i t-ng chu s iu chnh ca vnbn mt cch thc cht. Hn ch ly kinvo ton vn d tho, thay bng vic giitrnh r ly kin vo nhng nhm vn, chnh sch, quy phm c tc ng ti it-ng thi hnh.

4. Nghin cu qun trit v p dngcch th hin vn bn quy phm php lut ivo cc quy phm thc cht (v ni dung, thtc, cc iu cm, cc iu khon x pht,gii quyt tranh chp, iu khon v hiu lc,iu khon v ti chnh), th hin ngn gn,theo cch hnh vn d hiu.

5. Ci tin cch xy dng ch-ng trnh xydng lut, php lnh theo h-ng m, th-ngxuyn, kin quyt -a ra khi ch-ng trnhnhng d n ch-a -c chun b tt; chophp p dng th tc xem xt sng kin phplut ti tng phin hp. Mt xut xy dnglut, php lnh ch -c -a vo ch-ng trnhkhi Quc hi xem xt v cho kin vnhng vn nguyn tc v chnh schthuc phm vi iu chnh ca d n lut,php lnh .

6. Nghin cu p dng th tc n gin ivi mt s sa i, b sung hoc hp nhtvn bn cn thit khc phc nhng bthp l hoc nhng sa i hin nhin bom thng nht php lut (v d, thay i tngi ca c quan hoc mt s khi nim micn quy nh thng nht gia cc vn bn).

7. Nghin cu p dng chun k thut lpphp thng nht: thng nht chun th hinvn bn chung; trong c chun mc thngnht v cu trc v trnh by vn bn, kthut th hin cc loi quy phm; cch thhin biu mu hnh chnh, s , vn kinnh km c hiu lc thi hnh. Nghin cucc hnh thc quy phm hiu qu v hiu lc,quy phm m, quy phm p dng c iukin t-ng lai bo m lut -c thi hnhtrong thi gian di v cho php th tc sai, b sung -c quy nh trong lut vinhng iu kin v thm quyn c th.

8. Chnh ph thc hin r sot v h thngho cc vn bn quy phm php lut caquc gia v iu -c quc t; trnh Quc hituyn b hu b hiu lc nhng lut, phplnh v vn bn quy phm php lut banhnh lu v khng cn thch hp, hoc hpnht mt phn quy phm cn hiu lc vonhng vn bn hin hnh thc hin hthng ho php lut v gim st vn bn.

9. Tip tc ci cch hnh chnh, n ginho th tc giy t trong hnh chnh v ttng; thc hin ci cch t- php, tngc-ng nng lc c quan xt x, gii quyttranh chp./.

* Vn phng Quc hi



Gii quyt vn trong lp php

27

1. Ph-ng php tip cn xy dnglut, php lnh n-c ta

Tng kt thc tin: Ph-ng php tip cn-c chnh thc tha nhn Vit Nam trongson tho lut, php lnh l tng kt thctin da trn ph-ng php lun ca chngha Mc-Lnin, t- t-ng H Ch Minh.Ph-ng php ny c th khi qut nh- sau:Trn c s nh gi ng, ton din thctrng vn kinh t, x hi ang cn -ciu chnh bng php lut theo mc tiu vyu cu do chnh sch ca ng v Nhn-c ra, khng nh nhng bi hc thnhcng v ch-a thnh cng trong cng tcqun l ca Nh n-c, xc nh r nhngnguyn nhn khch quan v ch quan, nhson tho, bng t- duy logic bin chng, xut cc ch tr-ng, gii php, bin phpcn thit thay i thc trng vn kinh

t, x hi ang tn ti, thng qua cng cphp lut v hot ng ca b my nhn-c. Tip , cc ch tr-ng, gii php binphp ny -c chuyn ha thnh cc iulut c th thng qua k thut lp php canh son tho. Vi cch lm nh- vy, mt dtho lut ra i bao hm mt gi nh vtnh kh thi, tc l gii php lp php c thci thin -c vn kinh t, x hi m luth-ng ti.

Ph-ng php ny th hin r trong LutBan hnh vn bn quy phm php lut (sai, b sung nm 2002) v quy trnh sontho mt d n lut, php lnh n-c ta.

Nh-c im: Vic xy dng cc lp lunlm cn c cho vic son tho v ban hnhmt d lut, php lnh ca chng ta c mts nh-c im th hin trn 2 mt ch yusau y:

ph-ng php gii quyt vn :

p dng trong lp php

Nguyn Ph-c Th*

Khng th m bo cht l-ng, tnh kh thi ca mt d n lut nu nh- n khng -cxy dng trn c s thc t v t- duy khoa hc. lm tt -c vic , cc nh lpchnh sch v nh son tho lut phi c ph-ng php tip cn thc tin i vi mi mtvn d kin -a vo lut; phi tr li cu hi: vn t ra c c s thc t khng,c nhng gii php g gii quyt vn ny v nu nht thit phi gii quyt bngcch quy nh vo lut th nn quy nh theo h-ng no? l cch tip cn gii quytvn

nh n-c v php lut

28

Th nht: Trong vic tng kt, nh githc tin xy dng cc cn c thc tincho cc d n lut, php lnh, chng ta vntip cn theo mt ph-ng php nh gi tngqut, thiu tnh thc tin nn thit k cc iulut c th th-ng khng y , thm chkhng da trn cc c s l lun v thc tinvng chc, dn n nhiu tr-ng hp cciu lut -c xy dng mt cch hnh thc,thiu tnh thuyt phc hoc sao chp t lutn-c ngoi. Do , c mt s lut, php lnhsau khi ban hnh khng p ng -c yucu ca thc tin, khng c tnh kh thi.

Th hai: Vic phn tch chnh sch ch-a-c coi trng, v vy t- t-ng chnh schch-a -c th hin r v nht qun trong dn lut, php lnh ngay trong qu trnh sontho. Kt qu l khng t cc iu lut khng-c xy dng trn tinh thn i mi, mng-c li, quay li bo v, duy tr c ch c,hoc th hin li ch cc b ca mt b,ngnh

Ni tm li, ph-ng php tip cn v cbn vn l ph-ng php chung p dng chomi lnh vc i sng kinh t, x hi m ch-ac ph-ng php c th ring cho cng tcxy dng php lut .

2. Ph-ng php gii quyt vn

Phn tch chnh sch t thc tin

Ph-ng php v k nng son tho phplut c th tham kho trong xy dng lut vphp lnh n-c ta, l ph-ng php vk nng gii quyt vn (Xem hp 1).

Ni dung ca ph-ng php ny l i suphn tch chnh sch v mt vn x hi c

th cn -c gii quyt, phn tch vn datrn nhng d kin thc t khch quan vdng logic xc nh nhng gii php c thcho vn . Ph-ng php ny gn lin tnhthc tin, lch s c th ca mi n-c.

Ph-ng php ny c -u im l t ra yucu xy dng lut phi bm cht vo thctin c th ca mi n-c, khng chp nhnvic sao chp, p t php lut ca n-cngoi vo thc tin c th ca mt n-ckhc.

Trn thc t, ph-ng php gii quyt vn trong vic son tho php lut theo lthuyt ni trn -c nhiu n-c ang pht


1 Do ng b GS. Seidman Tr-ng H Boston M xy dng

Hp 1: L thuyt Php lut v s thay i xhi dn ch1 -c xy dng trn c s tin cho

rng, php lut khng ch phn nh th ng cc

yu cu ca i sng x hi, php lut cn c vai

tr tch cc trong vic thay i hnh vi ca mt con

ng-i, v vy, c th ch ng s dng php lut

nh- mt cng c thc hin cc chnh sch, nhm

thay i hnh vi, tc ng v thay i th ch hin

hnh, thng qua gii quyt cc vn kinh t -

x hi ang t ra cho mt quc gia. Trit l v t-

t-ng nn tng ca l thuyt ny l quan im gii

quyt vn thc tin trn c s hin thc ho

php lut; khc phc mu thun gia lut trn vn

bn vi lut trn thc t trong mt bi cnh c th.

Khc vi l thuyt xy dng php lut ang

-c s dng M v nhiu n-c cho rng xy

dng php lut ch yu thun tu l vn k

thut, l thuyt Php lut v s thay i x hi dn

ch cp n gii quyt vn trn c s thc

tin c th mi n-c, nhn mnh n nhng yu

cu v ni dung v tnh cht a ngnh, tnh cht

tng hp trong xy dng php lut.


Gii quyt vn trong lp php

29

trin coi l cch tip cn, ph hp vi bicnh ca qu trnh chuyn i cc mt isng kinh t x hi.

Bn b-c phn tch

Ph-ng php gii quyt vn -c chiara lm bn b-c ch yu:

- B-c th nht: xc nh vn cn -ciu chnh bng cng c php lut. Vn -c xc nh bi nhng biu hin c th.Vic m t thc trng vn phi -c l giibng nhng hnh vi no, ca i t-ng nogy ra;

- B-c th hai: xut v bo m giithch, l gii nguyn nhn ca mi hnh vidn n thc trng theo mt trnh t ni dung-c gi l ROCCIPI2.

- B-c th ba: xut cc gii php giiquyt vn , tc l -a ra mt h thngnhng bin php php l c th lm thay ihoc xo b nhng nguyn nhn ca cchnh vi cn -c iu chnh v to ra cchnh vi nh- mong mun.

- B-c th t-: gim st v nh gi victhc thi.

Cc b-c ni trn -c s dng xydng mt bo co nghin cu. cng lph-ng php lun gii quyt vn khi tinhnh son tho mt d lut, nhm chngminh d lut -c xy dng trn c s thctin. Chnh v vy, bo co nghin cu ny lcng c cho nh son tho thit k cc iulut c th, ng thi gii trnh v d lut tr-c cc c quan c thm quyn thm nhv thng qua d lut. Yu cu i vi mt

bn bo co l phi chng minh -c d luts gim, hay loi b -c cc hnh vi cn-c iu chnh m d lut nhm ti. Nicch khc, bo co nghin cu phichng minh d lut c tnh kh thi, c khnng ci thin -c thc trng vn kinht, x hi m d lut nhm h-ng ti.

K nng v ph-ng php tip cn

Ph-ng php v k nng gii quyt vn cung cp cho nh son tho lut cch tipcn trc tip v ph-ng php lun phntch, nh gi su sc v ton din cc qutrnh thc tin ang din ra, pht hin y v chnh xc nhu cu iu chnh bng phplut, n cho php xy dng -c nhng olut c hiu qu, c th lm thay i hintrng. Ni cch khc, ph-ng php ny cungcp cho nh son tho mt khun kh phntch, nh gi thc tin mt cch khch quan,khoa hc, c th, nhm cung cp y cccn c l lun v thc tin vng chc chovic son tho mt d n lut c th. Vinhng -u im , ph-ng php ny c th-c vn dng khc phc nhng tn ti,yu km trong tng kt thc tin v phn tchchnh sch ca qu trnh son tho lut,php lnh hin nay n-c ta.

Trng tm ca ph-ng php gii quytvn l i su phn tch, nh gi vn kinh t, x hi. Ph-ng php ny da trn lthuyt hnh vi chia tch cc i t-ng, tmr nguyn nhn ca hnh vi. T , rt ranhng gii php v thng qua k thut sontho chuyn ha thnh cc iu khonca d n lut, php lnh. Do vy, khi s

2 Vit tt ca: Rule (quy nh ca php lut hin hnh); Opportunity (c hi); Capacity (nng lc); Communication(thng tin); Idea (nhn thc); Process (quy trnh); Interest (li ch)

nh n-c v php lut

30

dng ph-ng php ny, thng tin phi -ccung cp mt cch y , chnh xc. Mtkhc, n cn i hi cc nh son tho phic kin thc, k nng v son tho vn bnv kin thc chuyn su v cc ngnh, lnhvc kinh t, x hi.

3. ng dng

Trong o to v ging dy: Mt trongnhng -u im quan trng ca ph-ng phpgii quyt vn l ging dy v o to gnlin vi thc tin. Sinh vin khi -c hcph-ng php ny phi chn mt vn thctin phn tch nh gi trong sut qutrnh hc. Sn phm ca h l mt bn boco nghin cu v nhng iu lut c th doh t mnh xy dng. Trong qu trnh hc,thy gio h-ng dn v cng vi sinh vintrao i cch gii quyt vn ; ng thigia cc sinh vin cng c cc cuc ta m trao i gip nhau hon thin bo conghin cu d-i s h-ng dn ca gio vin.Nh- vy, sinh vin c th hc -c cph-ng php v k nng gii quyt mt vn x hi c th, h c th lm vic mt cchc cht l-ng v hiu qu ngay sau khi ratr-ng. (Xem hp 2)

Ph-ng php gii quyt vn vph-ng php tng kt thc tin trong sontho cc d n lut c nhng im t-ngng rt ln, c th vn dng vo thc tinxy dng php lut, tng kt, nh githc tin v phn tch chnh sch n-cta. Xut pht t nhng -u im caph-ng php ny trong ging dy, hctp, nghin cu gn vi thc tin, nht lrn luyn k nng nghin cu v thchnh cho ng-i hc, c th nghin cu pdng vo vic ging dy v o to cngchc, v o to, bi d-ng cc nh sontho php lut n-c ta.

Ph-ng php gii quyt vn trongson tho php lut l ph-ng php gnlin vi nhng c tr-ng c bn ca nhn-c php quyn: Nh n-c qun l xhi bng php lut -c xy dng mtcch khch quan da trn c s thc tin,cng khai, minh bch v c s tham giang o ca nhn dn. Tuy nhin, munvn dng c cht l-ng v hiu quph-ng php ny, phi xy dng nhngiu kin v thng tin, v trnh vnng lc i ng cn b v s ng h cacc nh lnh o. ./.

* V Ci cch hnh chnh - Vn phngChnh ph


Hp 2: Ti n-c M, ph-ng php ny trnthc t cng ch-a -c cc nh lp php M tha

nhn v p dng. Quan nim v lp php M

cho rng, son tho php lut l qu trnh u

tranh, dung ha cc li ch gia ng chnh tr,

gia cc nhm li ch v tr thnh vn bn php

lut c th thng qua qu trnh mang tnh k thut

thun ty. Ni mt cc khc, M, ph-ng php

v k nng gii quyt vn mi ch l mt

ph-ng php nghin cu c ngha i vi cng

tc ging dy v o to trong cc tr-ng i hc.


vai tr ca mt trn t quc

31

Hon cnh chnh tr mi S mnhmi

Trong giai on ti, xy dng nn kinh t thtr-ng, nh h-ng x hi ch ngha, v xydng nh n-c php quyn x hi ch nghaca dn, do dn v v dn, Mt trn T quc(MTTQ) phi pht huy vai tr ca mnh nhiuhn v vi cch thc khc hn tr-c y.

Trong mi hon cnh, tr-c kia hay hinnay, th v tr, vai tr ca MTTQ vn l mt tchc lin hip ng theo tinh thn ca iu 9Hin php 1992, c chc nng lin minhchnh tr, lin hip mt cch t nguyn ca tchc chnh tr, cc t chc chnh tr - x hi,t chc x hi v cc c nhn tiu biu trongcc giai cp, cc tng lp x hi, cc dn tc,cc tn gio v ng-i Vit Nam nh c- n-c ngoi.

V tr so vi tr-c y khng c g thayi, nh-ng ng tr-c yu cu mi ca cngcuc xy dng nh n-c php quyn v camt nn kinh t th tr-ng nh h-ng XHCN,th khc vi bi cnh cuc u tranh ginhc lp dn tc, cng nhca nn kinh t tptrung bao cp tr-c kia, vai tr ca MTTQcn -c thc hin theo cch thc mi, phctp v kh khn hn.

l vic MTTQ Vit Nam cn pht trina dng cc hnh thc hot ng, ccphong tro yu n-c tp hp, on ktmi ng-i Vit Nam trong n-c v n-cngoi, khng phn bit thnh phn giai cp,tng lp x hi, dn tc, tn ng-ng, tngio, ng phi trong qu kh cng nh-hin ti v c trong t-ng lai, nhm ngvin mi ngun lc, mi kh nng xy dngv bo T quc Vit Nam.

Mt trong nhng nhim v chnh tr quan

trng bc nht ca MTTQ hin nay l phi

c trch nhim iu chnh b khuyt

nhng im yu ca ch chnh tr mt

ng cm quyn.

Lch s nh n-c Vit Nam thi hin ign lin vi vai tr ca ng Cng sn. Cs lnh o ca ng Cng sn da trn vaitr lnh o thc t ca ng Cng sn gnmt th k qua hai cuc chin tranh dnhc lp v pht trin kinh t - x hi n-cnh. Vai tr lnh o ca ng Cng sn-c quy nh r trong Hin php nm 1980v Hin php nm 1992 hin hnh. mtkha cnh nht nh, vic quy nh vai trlnh o ca ng cm quyn trong mt xhi l mt thnh cng ln. Hin nay tt c

vai tr ca Mt trn T quc Vit Namtrong iu kin hin nay

Nguyn ng Dung*

nh n-c v php lut

32

cc nh n-c hin i v nht l cc nhn-c pht trin, cc ng phi chnh tr ugi vai tr lnh o x hi, nh-ng khng cmt bn hin php no ca h quy nh r vaitr ny.

ng cm quyn qua con -ng bu c:

S lnh o nh n-c ca cc ng phichnh tr th hin tr-c tin bng vic b trcc ng vin m trch cc cng vic quantrng ca nh n-c v th hai gn lin vichc nng trn l vic hoch nh cc -ngli ch tr-ng, chnh sch cho s pht trinca t n-c. Con ng-i lun gn vi chnhsch. Trong mt ch chnh tr dn ch, sb tr con ng-i trong b my nh n-c phthuc vo cuc bu c ca nhn dn. Nu lch i ngh, qua cuc bu c H nghvin, ng no chim a s -c quyn ngra thnh lp chnh ph. Trong tr-ng hpkhng c ng chim a s trong Quc hith phi c s tho hip, s lin hip, thm chcn l hip th-ng gia cc ng phi chnhtr thnh lp ra Chnh ph. Trong tr-nghp khng th hip th-ng -c, th c ththnh lp chnh ph vi cc chc danh ngthi cho cc ng phi lin hip. cc n-ccng ho tng thng, vn nhn s cphn gin n hn. ng c ng c vintrng c tng thng tr thnh ng cmquyn, v c quyn b tr ng vin ca mnhvo cc chc danh quan trng ca nh n-c.Nh- vy, bu c l quan trng, nh-ng ng-i-c bu ra mi l quan trng hn. Nhngng-i ny li ph thuc vo quyn gii thiura tranh c. Quyn gii thiu cng nh- quynng c vo cc chc danh ni trn th-ng-c hin php cc n-c quy nh mt cch

long trng cho cc cng dn, nh- l mtphn m bo cho nhn quyn ca h.Nh-ng trn thc t khng c cng dn nothc hin -c cc quyn ny, nu nh- hkhng c chn trong mt ng phi chnh tr.T nhng thc t cc ng c -c quyn

gii thiu ng c vin vo cc chc danh

trong b my nh n-c mt cch mc nhin,

m khng c mt t chc, hay mt c nhn

no snh kp. Trong lch s hn 200 nm kt ngy thnh lp n-c M ch-a c mt ngc vin t do no c th dnh -c chc vTng thng M1.

MTTQ v vai tr hip th-ng gii thiu ng

c vin: iu phn tch trn cho chng ta rtd nhn thy rng, vic ghi nhn vai tr caMt trn trong vic gii thiu cc ng c vinra ng c i biu Quc hi v Hi ngnhn dn ca Vit Nam chng ta l mtthng li cng khng nh. Mc d c ngl mt vn ca lch s, mang tnh khchquan, nh-ng cng nn cn phi c nhng bkhuyt nht nh khc phc s c on,chuyn quyn, phin din, n gin, p t,ch quan, duy ch. ng Cng sn VitNam nhng nm ca cng cuc i mi vci t cng nhanh chng nhn ra vn ny. My kho gn y ca Quc hi v Hing nhn dn cc cp, ng c ch tr-ngthng qua h thng MTTQ ng vin nhngng-i ngoi ng tham gia chnh quyn bngcch t ng c. Theo quy nh ca php lutbu c, Mt trn l ni lp danh sch cc ngc vin i biu Quc hi v i biu Hing nhn dn cc cp. Quyn ny caMTTQ Vit Nam cn cao hn c cc quyngii thiu ng c vin ca cc ng phi


1 Xem, 42 i Tng thng n-c M, NXB Hi lch s Vit Nam. H ni 2001


vai tr ca mt trn t quc

33

chnh tr t- sn. Cc t chc l thnh vin caMt trn cn phi thc hin tt cng vic giithiu ng c vin ny c tc dng phn nogim bt tnh c ng ca h thng chnh trn-c ta. Vi t- cch l t chc lin hip milc l-ng trong cng cuc xy dng v bov T quc, khng ch th no khc ngoiMt trn c th thc hin tt nhim v nythng qua cc quy trnh hip th-ng. Hinphp v lut php ca chng ta quy nhhip th-ng gii thiu ng c vin i biuQuc hi v i biu Hi ng nhn dn cccp cho cc t chc ca Mt trn.

Qua cc cuc bu c Quc hi v Hing nhn dn cc cp, s l-ng ng vin-c nhn dn tin t-ng bu lm i biuQuc hi v Hi ng nhn dn bao gi cngchim mt v tr a s khong 80 n 90%.y l mt c s nn tng cc cp ung t trung -ng n a ph-ng b tr cccn b -u t ca mnh gi cc chc v quantrng ca nh n-c. Cch thc ny cngging nh- thc t chnh tr ca cc n-ckhc, ng cm quyn qua bu c -cquyn ng ra thnh lp chnh ph v bnhim cc ng vin ca mnh nm cc chcv quan trng ca nh n-c.

Ngoi quyn gii thiu cc ng c vin ratranh c cc chc danh ca nh n-c, ccng phi chnh tr t- sn cn thc hinquyn gim st rt cht ch hot ng cacc ng vin - ngh s, lm cho cc ngvin ngh s khng th b phiu chng ling ca mnh. Cng gn t-ng t nh- vy,cc thnh vin ca Mt trn v Mt trn cngc quyn gim st hot ng ca cc ibiu dn c m mnh gii thiu. Mt trnl mt trong hai ch th -c quyn t vn

b phiu tn nhim cc chc danh quantrng trong b my nh n-c. (iu 53- LutT chc HND v UBND).

Tip theo vn nhn s l vn chnh

sch ca ng cm quyn, vi nguyn tc

con ng-i, th phi chp nhn chnh sch ca

h. Ni l phn quyn gia lp php v hnhphp, nh-ng mi quyt nh ca hnh phpv lp php ca cc n-c ny cui cngcng u do ng cm quyn quyt nh; vaitr ca cc ng phi khc l i lp, tc lc trch nhim tm ra nhng khim khuytca ng cm quyn kp thi sa cha.Hin php ca nhiu n-c theo ch ingh mc d c quy nh rng, Chnh phphi chu s kim sot ca Quc hi v Quchi c quyn b phiu tn nhim Chnh phv lt Chnh ph, nh-ng vi a s ghtrong Ngh vin, Chnh ph trn thc t linm quyn kim sot cc hot ng caQuc hi, quyn gii tn Quc hi, nhmmc ch tng c-ng quyn lc hnh php.a ng i vi cc nh n-c ny trn thct qua mi k bu c vn ch dn ti h qumt ng cm quyn m thi.

S lnh o ca ng Cng sn VitNam khng ch dng li vic gii thiu ccthnh vin ca mnh ra m trch cc cngvic quan trng ca nh n-c, m cn racc ch tr-ng chnh sch cho s pht trinca quc gia. Nu nh- trong ch i nghv tng thng nh- phn tch trn y, ccng phi i lp thiu s khng th lmcch no thay i nhng chnh sch cang cm quyn, th Vit Nam c mt cch khc -c quy nh trong Hin phpv php lut lm cho chnh sch cang c -c s hu thun x hi. l quy

nh n-c v php lut

34

nh MTTQ c trch nhim tp hp kin,kin ngh ca nhn dn phn nh vi ng

v Nh n-c. (iu 2 ca Lut Mt trn Tquc). C ch to s hu thun x hi vphn bin x hi thng qua MTTQ nhm giiquyt mt s thch thc m ch mt ngcm quyn cn phi i din v gii quyt. l s c ng lnh o d dn n cquyn, phin din, n gin trong vic giiquyt mi vn t nhn s cho n chnhsch pht trin ca quc gia, d dn n mth qu p t, ch quan, duy ch, m mti tnh a dng, phc tp ca hin t-ng phttrin kinh t - x hi.

Vai tr hoch nh ra cc chnh sch,-ng li cho s pht trin ca quc gia lmt chc nng quan trng nht ca ngcm quyn. Chnh sch l nhng g m chnhquyn cm nhn -c cn phi gii quytngay, ng thi cng l nh h-ng mc tiuca chnh quyn. Chnh sch cng c khi-c th hin bng cc quy phm php lut,hoc cng c khi khng, m th hin bng n ng sau ca php lut. Php lut nh- lhnh thc cha ng cc ni dung chnhsch. Mun c php lut ng th tr-c tinphi c chnh sch ng. Mun cho chnhsch khng p t, khng phin din, thhin ng quy lut khch quan, th phi c kin ca nhiu t chc, nhiu ch th khcnhau. Thm ch mun c mt d tho chnhsch ng cn phi c ng-i phn bin ctrch nhim. Phn bin c trch nhim yc ngha tm ra s ng n, m khng phil ph nhn vn .

Theo quy nh ca Hin php v Lut v

MTTQ, th cc t chc thnh vin ca MTTQc trch nhim phn nh nhng nguyn adng ca hip hi ng Cng sn c th-a nhng nguyn thnh nhng chnhsch hoc b khuyt cho nhng d thochnh sch ch-a phn nh thc ti khchquan v quyn li chnh ng ca nhn dnmi tng lp khc nhau trong x hi .

Khc vi ng cm quyn, v chnh phca ng cm quyn, Mt trn c trong taymnh cc t chc hip hi khoa hc k thut crt nhiu chuyn gia thuc nhiu ngnh ngh,lnh vc khc nhau. Cho nn c th ni rng,khng mt chnh sch no ca ng m likhng c mt t chc Mt trn t-ng ng ckh nng ng gp mt cch thit thc.

Vi nhng -u th v vai tr chnh tr, vmt con ng-i ln c v mt chnh sch,MTTQ nh- phn tch phn trn l s mtb p nhng s thiu ht, khim khuyt cach chnh tr mt ng. Ngay c nhngng-i chng i ch chnh tr ca chng tamt cch quyt lit tr-c y cng phi thanhn Vit Nam l ch mt ng nh-ng c MTTQ2. V l , Mt trn t quc VitNam c mt vai tr v s mnh chnh tr mitrong cng cuc xy dng nh n-c phpquyn ca dn, do dn, v dn, d-i s lnho ca ng Cng sn Vit Nam./.

* i hc Quc gia H Ni


2 Dn theo li ca Ch tch Phm th Duyt nhc li cu ni ca ng Nguyn Cao K trong chuyn hi h-ng nm2004.


Quan h dn s c yu t n-c ngoi

35

1. Khi nim Yu t n-c ngoi

Trong khi nim yu t n-c ngoi, Dtho c s b sung kha cnh ni c- tr vmt ch th. Tuy nhin, quy nh cn c xc lp, thay i, chm dt quan h theophp lut n-c ngoi l ch-a ng. Bi v, bit quy phm xung t dn chiu ra saom khng nh ngay rng cc cn c trntheo php lut n-c ngoi(?). Cho nn, phnny cn rt gn v sa li nh- sau: Trong Blut ny, quan h dn s c yu t n-cngoi -c hiu l quan h dn s c t nhtmt trong ba yu t sau: 1- Bn tham gia cquc tch hoc ni c- tr n-c ngoi, 2- Tisn lin quan ti quan h n-c ngoi, 3-Cc cn c lm pht sinh hoc thay i hocchm dt quan h xy ra n-c ngoi.

2. p dng php lut

Gp D tho B lut Dn s (sa i)

Quan h dn s c yu t n-c ngoi

Nguyn Trung Tn*

iu 826 ca D tho B lut Dn s (sa i)

quy nh: Trong B lut ny quan h dn s c

yu t n-c ngoi -c hiu l quan h dn s c

t nht mt trong cc bn tham gia l t chc, c

nhn n-c ngoi, ng-i Vit Nam nh c- n-c

ngoi tham gia hoc cc quan h dn s gia cc

bn tham gia l cng dn, t chc Vit Nam

nh-ng cn c xc lp, thay i, chm dt quan

h theo php lut n-c ngoi, pht sinh ti

n-c ngoi hoc ti sn lin quan n quan h

n-c ngoi.

iu 827 ca D tho B lut Dn s (sa i)quy nh: 1- Cc quy nh ca php lut dn sVit Nam -c p dng i vi quan h dn s cyu t n-c ngoi, tr tr-ng hp B lut ny cquy nh khc.

2- Trong tr-ng hp iu -c quc t m VitNam k kt hoc gia nhp c quy nh khc viquy nh ca B lut ny, th p dng quy nhca iu -c quc t .

3- Trong tr-ng hp vic p dng php lutn-c ngoi -c B lut ny, cc vn bn phplut khc ca Vit Nam dn chiu, th php lutn-c ngoi -c p dng i vi quan h dn sc yu t n-c ngoi; nu php lut n-c ngoidn chiu tr li php lut Vit Nam, th p dngphp Vit Nam i vi quan h dn s c yu tn-c ngoi .

Php lut n-c ngoi cng -c p dngtrong tr-ng hp cc bn tho thun la chnphp lut n-c ngoi trong hp ng.

4 - Trong tr-ng hp vic p dng php lutn-c ngoi -c iu -c quc t m Vit Namk kt hoc gia nhp dn chiu, th php lutn-c ngoi -c p dng i vi quan h dn sc yu t n-c ngoi theo quy nh ca iu -cquc t .

5- Trong tr-ng hp quan h dn s c yu tn-c ngoi khng -c B lut ny, cc vn bnphp lut khc ca Vit Nam, iu -c quc tm Vit Nam k kt hoc gia nhp hoc hp nggia cc bn iu chnh, th tp qun quc t-c p dng i

so-9-nam-2004

Documents

nh ch hp ng

france p

v c khints

c quyngim

phm c bn hp ng vn

minh hung p

ca quc hiphm th hng

nguyen chi dung p