www.AlbanianAlliance.com

Quarterly Publication of the Albanian American Alliance, January 2010

Ka hyr viti i tret q komuniteti i lexuesve shqiptar ka n duart e tij revistn Rreth Nesh. Tashm kemi konfirmime t shumta mbi dobin e informacionit q prhapet mes faqeve t ksaj reviste. Madje familjarizimi me revistn ka treguar se ndonj vones e daljes s saj pr arsye teknike krijon shqet-simin q sjell mungesa e dikaje t br e domosdoshme.

Shumkush mund t ket thn me vete: Revista vazhdon t m vij n shtpi megji-thse un nuk e kam br abonimin prej $20 n vit. Pyetja q e pason sht: Athere si ka mundsi q ma drgojn dhe far interesi kan? Le t bashkbisedojm duke marr kshtu edhe prgjigjet. S pari besoj-m se biem dakord n kuptimin e drejt t nj gjje themelore; T kesh nj revist, gazet apo buletin dygjuhshe n konditat e jets n emigracion sht baraz me mbajtjen gjall t fryms s ndrkomunikimit si shqiptar. Esht nj mjet identifikimi zyrtar pr egzistencn e komunitetit ton mes t tjerve, pak a shum si treguesi i emrit n krye t ders me numrin prkats t shtpis. Kjo sjell avantazhin tjetr se zri yt n krkim dhe mbrojtje t nj t drejte do ndihet n t ardhmen n form institucionale nprmjet ksaj media t shkruar. Duhet zgjeruar kndvshtrimi pr t shikuar m larg e m qart perspektivn. Jemi ne q duhet ta ngrehim revistn ton n kt nivel. Kjo vler, qllimi kulturor informativ i publikimit dhe shprndarjes s ksaj reviste e kalon shum m tepr vlern e shpenzimit financiar. Kontributi i vogl i donjrit

nprmjet abonimit garanton vazhdi-msin por nga ana tjetr rrit mundsin e afrimit t bashkpuntorve dhe t zgjerimit t tematiks. Jemi t hapur dhe mirpresim bashkpunim konstruktiv n dobi t interesave t komunitetit. N vazhdim t pyetje prgjigjeve mund t sjellim edhe rolin e kontribuesve t rekla-mave. T mos harrojm se kriza ekonomike ka shpur n humbjen e shum bizneseve t vogla. Reklamat q bhen n revist jan kryesisht nga kto biznese t vogla dhe ka filluar t ndihet paksimi i tyre n buxhetin e revists. Po punojm intensivisht pr t siguruar vazhdimsin e reklamave si burimi kryesor i financimit t revists. Ne para-shtrojm pohimin se nuk dshirojm q t fiket, prkundrazi po punojm q publikimi i ksaj reviste t rritet n cilsi n interesin e t gjithve. Kaloi koha e bisedave skeptike mbi revistn npr kafene. sht nj kontribut vullnetar i atyre q punojn pr ta sjell at n familjet tuaja. Mendojm se afrimi pran saj, jo indiferenca, jo qndrimi nnvlersues, sht mnyra m e mir e zhvillimit n t ardhmen. N funksion t s ardhmes s afrt t ktij viti menduam si m t arsyeshme paraqitjen e disa rezolutave. T prcaktosh shinat n t cilat do kusht-zosh ecurin e puns dhe jets suaj gjat vitit sht nj koncept i huazuar nga ekspe-rienca e bizneseve. Mendojm se ato prb-jn vetangazhimet, piksynimet m priori-tare pr mbvarvajtjen e aktiviteteve t jets s prditshme qoft n nivel familjar, individual e n nivel biznesi. Nga ana tjetr sht tregues i nj vetorganizimi t kontro-lluar me vullnet e largpamsi.

Minella Aleksi, Kostaq Duka, Dritan Papazisi, Anastas Shkurti

Nj fjal e urt e popullit thot Sa t

rrosh do msosh! Pa dyshim q burimi i ksaj thnie sht fakti se jeta sht msu-esja m e mir dhe se ne do t msojm prej jets dhe gabimeve tona sa t jemi gjall. Por koht e vshtira ekonomike n t cilat ne sot jetojm dhe rritja e papunsis i jep domethnie t veant ksaj fjale t urt. Vazhdimi i arsimimit dhe edukimit shkollor pr moshat e rritura duhet t marr nj konsiderate t veant pr ata q jan t interesuar t avancojn karriern, t zen vnde pune domethnse, dhe t forcojn lidhjet me familjet dhe fmijt e vet.

Si prindr, ne gjithnj i kshillojm fmijt tan duke u thn se mbarimi i shkolls dhe marrja e diploms s kolegjit apo univer-sitetit sht hapi m i rndsishm q ata duhet t marrin n jetn e tyre t re. Si shembuj inkurajues, ne shpesh prmendim mundsit shum m t mdha q ata kan n krahasim me mundsit e t kaluares son. Megjithat, si shembull akoma m domethens do t shrbenin veprimet tona (dhe jo vetem fjalt) duke marr klasa profesionale dhe duke avancuar edukimin ton njkohsisht me fmijt.

Duam a sduam ne, jetesa n mrgim, zhvillimi teknologjik global dhe numri i lart i njerzve me shkoll t lart q konkurojn pr vnde t pakta pune kan vendosur shum nga emigrantt Shqiptar t mosha-ve t mesme dhe t larta n pozita t vshti-ra. Ndonse shum nga ne ndihen t aft t punojn n pozicione me domethnse dhe t avancuara, shpesh ne zhytemi n pun rutine q nuk sjellin knaqsi t madhe shpirtrore. Nj nga mnyrat pr t thyer kt monotoni dhe pr t ndryshuar jetn ton sht edukimi i mtejshm n nj fush ku ne kemi pasion. Jo vetm q kto vepri-me do t na kthejn energjin q mund t na ket munguar prej vitesh, por mbi t gjitha, ato do t japin sinjal domethns pje-starve t tjer t familjes son q ne po prpiqemi t plotsojm aftsit dhe potencialin ton n shrbim t s mirs s familjes.

N SHBA ekzistojn mundsi t pafund pr t avancuar edukimin n do faz t jets. Pr ata q jan me ambicioze dhe kan mundsit, rikthimi n shkoll pr t marr diplomn e kolegjit, masterit apo doktorats krkon nj angazhim madhor financiar dhe familjar. Ne t gjith dim shembuj t njerzve q ia kan arritur me sukses ktyre synimeve t virtytshme ndonse n mosha me t avancuara dhe q me kalimin e kohs, kan prfituar nga ky investim.

Por pr shumicn ton, shkollat e vogla lokale dhe universitetet n internet japin mundsin q ne t krijojme vet programin e edukimit sipas nevojave dhe krkesave tona. Ndonse shkollat e vogla si Commu-nity College mund t mos ken prestigjin e shkollave me reputacion n mbar Illinois apo Amerik, fakti q dikush sht n gjndje t njoh vetveten n at shkall sa t prgatis dhe propozoj planin e studimit vetjak tregon nj pjekuri q vlersohet shum nga manaxhert e kompanive q marrin t tjert n pun n ditt e sotme. Gjithashtu, kto shkolla jan m t arsye-shme me oraret dhe koston e klasave, gj q mundson shkollimin njkohsisht me punsimin normal.

Rrikthimi n shkoll i t rriturve ka nj leverdi t jashtzakonshme dhe n marr-dhniet ndrmjet prindit dhe fmijs. Kur dikush sht shkputur prej vitesh nga sistemi arsimor n SHBA ose nuk ka patur mundsin t jet shkolluar ktu, ai mund t

mos jet n gjndje t komunikoj efekti-visht me fmijt pr rolin e edukimit formal n jetn e prditshme. Shpesh ne krenohe-mi me edukimin 8-vjear, t mesm dhe t lart q mund t kemi patur n Shqipri por kemi shum pak njohuri pr sistemin e ult dhe t mesm arsimor n SHBA. Jo t gjitha shkollat jan t pajisura njsoj ose ndjekin t njjtin program. Roli i prindit n arsimimin formal t fmijs nuk sht i kufizuar n shpnien dhe marrjen e tyre nga shkolla me makin, por prfshin angazhimin ditor n detyrat dhe obligimet e t vegjlve. Duke marr pjes n sistemin arsimor, nj prind merr prvoj vetjake pr drejtimin ku fmija sht nisur dhe si mund t arrij synimet n sa m pak koh dhe me sa m pak shpenzime.

Pr m tepr, duke marr klasa dhe vazh-duar arsimim formal, prindrit do jen m t vetdijshm pr tu shmangur gabimeve t zakonshme por q kan pasoja psikologjike afatgjat, si p.sh., tu premtojn fmijve se

Taxes and All Accounting Services

Odise Prifti & Ilir obo

mbarimi i shkolls do tu zgjidhe atyre proble-met e punsimit. Diploma e kolegjit ose e masterit shpesh shrben vetm si nj bilet pr interviste punsimi do kandidat duhet ta ket diplomn para se t merret n konsiderat por vetm diploma nuk do t siguroj vndin e puns. Nj gabim tjetr sht mos-angazhimi ose mos-futja e fmijve t moshs s gjimnazit n vnde pune t thjeshta. Jo pak prindr refu-zojn t fusin fmijt 14 vje ose lart n pun me preteksin se duan q fmijt t prqn-drohen n msimet. N koht e sotme, gjith manaxhert ose agjencit e puns u japin rndsi t jashtzakonshme instikteve t biznesit dhe aftsive t komunikimit ndrmjet puntorve t tyre dhe kto karak-teristika zhvilloven n mosha relativisht t vogla. Jeta profesionale e t rriturve duhet t jet e ndrthurur me edukimin e t vegjlve dhe nj mnyr e prkryer pr t realizuar kt sht ndrrimi i prkohshm i roleve: pr prindrit t vn n shkoll dhe fmijt t angazhohen me punn e prindrve t tyre pr nj pjes t kohs, sidomos kur fmijt jan me pushimet e stinve.

Nj 20 vjear nuk mendon pr plakjen, por me kalimin e mo-shs, sidomos pr femrat, bhet proekupim i vaz-hdueshm ruajtja e freskis rinore. Cduhet ber? Ndoshta kjo ka qen nj nga proekupimet e

vazdueshme q nga koha kur njerzimi kaloi cakun e primitivitetit. Faktet historike tregojn se q koht e lashta, nga Kina n lindje e deri tek fenikasit n perndim, mendjet m te shquara ishin angazuar n krkim t eliksirit t jets, materialit q ndalon plakjen. Pas mijra vjet krkimesh t dshtuara n kt drejtim, shkenctart bashkkohor s fundi po arrijn t hedhin drit mbi mekanizmin e plakjes. Ndonse sht provuar se plakja nuk mund t shmanget, po ashtu ata kan arritur n prfundimin se plakja mund t vonohet kur njeriu ushqehet dhe angazho-het n veprimtari t shndetshme.

Pr t ruajtur formn dhe energjin, trupi ka nevoj pr nj sasi t mjaftueshme ushqimesh. Por kryesore sht larmi-shmria e ushqimeve, cka na jep dhe dshirn pr t ngrn, pra shijen e tavo-lines. Ja disa nga parimet e bazuara

shkencrisht q duhen patur parasysh n jetn e prditshme:

Pr lkurn: Mendoni gjithnj pr zinkun. Ky oligo-elemente na ndihmojne pr t ruajtur shijen dhe siguron nj funksionim m t mir t sistemit imunitar, duke qen kapitale pr rigjenerimin e qelizave dhe fabrikimin e kolagjenit t cikatrizimit. At e gjejm vecanrisht n guackat e detit, por edhe tek mishi, shpendt, bajamet, arrat, drithrat e plota dhe prodhimet e ndryshme t qumshtit.

Duhet konsumuar sa m shum vitamina C dhe substanca antioksidante, pasi ajo kontribuon ne pengimin e reaksioneve t oksidimit t substancave yndyrore, t cilat bjn pjes n membranat qelizore. Prgja-t procesit t transportit t oksigjenit nga jasht n brendsi t qelizs ekziston rreziku i oksidimit t substancave yndyrore q prbjn membrann qelizore. N kto kushte, vitamina C dhe antioksidant t tjer e kufizon n mnyr t ndjeshme de-gradi-min e qelizave si pasoj e veprimit t proceseve oksiduese Burim i vitamins C dhe antioksidantve jan t gjitha agrumet, kivi, zarzavatet e fresketa, t cilat duhen prdorur me shumice. Po ashtu aji dhe erzat si rigoni mesdhetar, rozmarina dhe sherebela jan burim i mir antioksidantsh. Arrat, bajamet prmbaj antioksidant t fuqishme. Ato luftojn shenjat e plakjes, vecanrisht rrudhat dhe lshimin e lkurs. Ato ndihmojn dhe kundr disa smundjeve si dhe n ekuilibrimin e peshs trupore.

Pr t ruajtur linjn: Kombinoni marrjen e kalciumin me vitaminen D q t kini nj kocke me t mire t trupit dhe t jeni elegante. Kalciumi mund t luaj nj rol kyc n kontrollimin e peshs s trupit. Vitamina D (e sintetizuar nga lkura nn efektin e drits) dhe vitamina C, e cila lejon q ajo t fiksohet nga kocka, jan shum t nevoj-shme. Kalciumin e gjejm n prodhimet e bulmetit Vitamina D gjendet m shum tek peshku, veza, etj. Pr formn fizike: Mos harroni ushqi-met q jan t pasar me sheqer q asimilohet ngadal amidon. Kto lloj ushqimesh jan t rndsishme pr t luftuar vec t tjerash dhe smundjet kardiovaskulare. T tilla ushqime jan buka, makaronat dhe orizi i plot, patatja, si dhe zarzavatet e thata, t cilat duhet konsumuar nga pak dhe n cdo vakt.

Pr t rigjeneruar n mnyr t pandrprer muskujt e trupit: Kujdesuni q t hani ushqime t pasura me proteina. Ato ndihmojn q muskujt t jen n form si dhe ndihmojn n drejtim t anti-korpeve, hormoneve dhe neuro-transmetuesve t trupit. M shum proteina t asimilueshme gjejme tek veza, mishi, peshqit, prodhimet bulmetore, etj. M pak ndodhen tek dritherat dhe zarzavatet. Po ashtu merrni sa m shum polifenole Ato jan anti-oksidant t shkelqyera dhe t domosdoshme pr t mbrojtur qelizat. sht i njohur efekti i tyre

kundr smundjeve kardiovaskulare, kundr kancereve apo osteoporozs. Kto substa-nca gjenden me shumic tek caji, cokolla-ta, vera, por vecanrisht dhe tek frutat e kuqe, pra tek luleshtrydhet, qershia, manaferrat, shegt, kumbullat, etj, t cilat jan t pasura me polifenole te tipit anthocyane. M pak ato gjenden tek mollt, dardhat, rrushi apo qitrot.

Pr ruajtjen e humorit dhe mbrojtjes imunitare: Synoni marrjen e ushqimve t pasura me omega acide zndyrore, pasi acidet e yndyrshme jan t domosdoshme n funksionimin e trurit, prforcimin e membrans qelizore, q frenojn depozi-timin e yndyrave apo rregullojn procesin e eliminimit t tyre, duke luftuar ndrkohe dhe kundr feomeneve inflamatore t plakjes. Po ashtu ato prmiresojn cilsin e lkurs dhe shtojne masn muskulare. Ato gjeden tek vaji i peshkut, frutat e detit dhe t gjith peshqit e yndyrshm t deteve t ftohta si salmoni i detit (omega 3 dhe omega 6), sardelet, toni, etj. Kto ushqime jane t vetmet q sjellin jodin e domosdoshm pr trupin e njeriut. Duhet t prdoren t paktn dy her n jav, n se sht e mundur. Hekuri pikrisht sht ai oligoelement qe siguron nj performance intelektuale. Nje studim i universitetit t Pensylvanis, i kryer mbi 119 gra, tregoi se ato q kishin nj performance m t madhe intelektuale se te tjerat, ishin vetm ato qe n analizn e gjakut iu gjet nj prqindje normale t hekurit. Hekurin mund ta gjejm duke kon-sumuar mish e mlci. Duhet t prdoren t pakten nj her n dy jav. Por e gjejm ate edhe tek peshqit, toni, frutat e detit, etj. Po n vegjetalet? Po, e gjejme ate edhe tek thierrzat, fasulet e thata, spinaqi, gshte-njat, gruri, majdanozi, kpurdhat, etj. Duhet theksuar se asimilimi i hekurit varet shume dhe nga prdorimi i ushqimeve t tjera.

Mos harroni t merrni sa m shum uj dhe ajr t pastr. Marrja me shumic e ujit ndihmon eliminimin e toksinave t metabo-lizmit npermjet jashtqitjes. Oksigjeni ndih-mon n djegjen e tyre t plot prbrenda qelizs.

(

Dobia e ushtrimeve fi-zike jan t padiskutu-eshme. do mjek, tera-pist, apo kshilltar pro-

fesional mund tju thot se ushtrimet e rregu-llta fizike parandalojn smundje t shumta, rrisin efikasitetin dhe prodhimtarin e njeriut, dhe lehtsojn riprtritjen e qelizave t trupit. Por problemi kryesor q haset nga ne sht pamundsia e gjetjes s kohs s lir pr t br fiskulture. Ky problem sht shpesh problem mendor dhe ne t gjith jemi n gjndje ti dedikojm veprimtaris fizike t pakten nj or n dit, ska rndsi nse ajo sht n nj bllok apo e ndar n pjes.

do program fiskulture ndahet n tre kategori kryesore: aerobi, fuqizim muskuli, dhe fleksibilitet. Aerobia prfshin gjith llojet e veprimtarive fizike q angazhojn nj ose m shum muskuj t mdhenj t trupit pr periudha t przgjatura, 30 minuta ose m shum. Fuqizimi i muskujve prfshin ushtri-met intensive q prqndrohen n nj grup muskujsh pr nj periudh m t shkurtr duke prdorur pesha t lira ose peshn e vet trupit. M s fundi, fleksibiliteti pr-

mbledh ato ushtrime ku personi prq-ndrohet n aktivitete balance dhe tonale ku rndsi i vihet frymmarrjes dhe relaksimit t trupit.

Hapi i par gjithnj sht marrja e vendi-mit q fiskultura do t bhet pjes e jets ditore. Pasi merret ky vendim, shum shpejt bhet e qart se fiskultura sht nj aktivitet q n e bjm do dit pa vetdije dhe kur nuk e konsiderojm t till. Pr shembull, ecja n stacionin e trenit apo autobuzit, ecja npr suprmarket, ngjitja dhe zbritja e shkallve, punt shtpiake etj., jan shem-buj veprimtarie aerobike. Nse ne i konside-rojm kto akte si fiskultur n dobi t shndetit, ather kto veprimtari t rn-domta kthehen n veprimtari t gzueshme se n ato momente, ne jemi t vetdijshm q po bjm dika q prmirson shndetin. Ndryshimi i vetm sht se ne sollm vet-dijen n kt aktivitet dhe e shikojm nga nj kndvshtrim tjetr q rrit cilsin e jets.

M pas, duke shijuar gzimin q kto veprimtari t thjeshta sjellin n aktivitetet ditore, ne duhet t kmbngulim pr t ln nj koh t veant do dit ku vmendja jon do prqndrohet vetm n aktivitetet fizike dhe n mirmbajtjen e trupit. Ecja intensive, dalja me biiklete, vallzimi, noti dhe luajtja e sporteve si tenis ose basketboll jan t gjitha aktivitete aerobike q sjellin n jet nj gzim mendor q nuk mund t merret prej ushqimeve, pijeve ose ilaeve.

Nuk sht e nevojshme q ne t angazho-hemi n aerobi t programuar do dit, por t paktn 2-3 her n jav nga 30-45 minuta sht mse e nevojshme pr shndet t knaqshem.

Ushtrimet q shrbejn pr fuqizimin e muskujve nuk krkojn me domosdo ant-arsi n palester ose pajisje t shtrenjta. Pompat, ulje-ngritjet n hekur dhe kalecat jan tre shembuj ushtrimesh q mund t bhen kudo dhe q zhvillojn trsisht muskujt e gjoksit, krahve, barkut, kurrizit dhe kofshve. Kostoja monetare e ktyre ushtirmeve sht $0 dhe ato mund t bhen n banes ose zyr n do koh kur nevojitet nj rritje energjie mendore ose fizike. Gjithashtu, npr shtpi ose pun ka plot objekte q mund t prdoren si pesha t lira: kanoet e sups, gallonat e qumshit, karriget, etj. Gjithashtu, pastrimi i oborrit nga dbora ose i bas nga gjethet ve n lvizje grupet muskulore t krahve dhe kurrizit.

M s fundi, ushtrimet e fleksibilitetit u japin muskujve dhe kockave nj rigjenerim t nevojshem. Kto veprimtari duhet t jen t shoqruara me ushtrime fryme marrjeje. Yoga, pilates, tai chi etj., jan shembuj disiplinash q aktivizojn muskujt pa stresim t madh dhe kombinojn lvizjet e trupit me frymmarrje t disiplinuar. Interneti, libraria ose palestra e qytetit ku banoni jan vende referrimi shum t mira pr rregullat e ktyre disiplinave.

Papunsia n SHBA sot ka arritur nivele alarmante. N fund t Dhjetorit, 2009, numri i t papunsuarve ishte 15.4 milion, prqindja e t papunsuarve 10% t forcs, mbi 7 milion vende

pune u eliminuan gjat 18 muajve t fundit, dhe numri i njerzve pa pun pr m shum se 6 muaj ka arritur nivelin rekord t 5.9 milion. Duke marr parasysh dhe inflacionin, familjet sot futin n shtpi m pak t ardhura krahasuar me 10 vjet m par. Shum ekspert parashikojn se mund t duhet deri n vitin 2015 q papunsia t bjer n prqindjen normale t 5.5% dhe gjat 5 viteve t ardhshm, puntort duhet t prgatiten pr rritje minimale t rrogave.

Sigurisht, kta faktor kan prekur gjith popullatn. do njri prej nesh ose sht pa pun ose ka ndjer ulje t konsiderueshme t t ardhurave. Ndonse n brndsi ne e ndjejm se situata do bhet m mir, pasi-guria e s nesrmes krijon depresion dhe nervozizm q shton peshn mbi supet e atyre q jan n krkim t puns. Si rrjedhim, do njeri duhet t ri-folmuloj kriteret se si t krkojn pun ose duhet t jet i prgatitur q nj dit t afrme mund t prdor kto kritere.

Krkimi i vndeve t puns n klimn e sotme ekonomike detyron nj rinovim trsor t personalitetit t njeriut. Ky rinovim mund t ket shume drejtime, por tre nga kto jan t nj rndsie t jasht-zakonshme. N kt mnyr, do njri nga ne duhet ti kushtoj vmendje paraqitjes profesionale, marrdhnieve me njerzit e tjer, dhe kurajo pr t ndryshuar karrier n do mosh.

Rndsia e paraqitjes profesionale nuk mund t nnvlehtsohet. Ndonse shum nga ne dekurajohen kur humbasin punn dhe t ardhurat, kujdes i veant duhet t tregohet me pundhnsin e mparshm pasi aty mund t dal nj rekomandim pr punn e ardhshme. Gjithashtu, nj thnie e shpesht n biznes sht se do njeri duhet t vishet pr punn q krkon. Ndonse kultura e do profesioni ka traditat e saj, nuk mendohet q dikush ka humbur pik prej paraqitjes serioze dhe profesionale. Pr m tepr, aftsia e t shprehurit rrjedhshm n gjuhn Angleze sht prov e prpjekjeve t donjrit pr tu paraqitur sa m mir. Kjo shprehje fillon me krijimin e nj rezymeje n anglisht q duhet t mos ket asnj gabim ortografik, dhe vazhdon n dhnien e intervi-sts ku t folurit pa theks fuqizon prshypjet e mira n syt e pundhnsit. Por mbi t tra, donjri prej nesh duhet t rezatoj entuziazm dhe dshir pr t punuar

pavarsisht nga pagesa. T gjith bizneset sot vuajn nga rrnia e t ardhurave dhe manaxhert po prpiqen t marrin n pun njerz q do ti gjinden biznesit t tyre si n koh t mira ashtu dhe n koh t kqija.

Deri m sot, rregulli i art ka qn se k njeh vlen m shum se sa di. Ky rregull do t vazhdoj t jet n fuqi pr vitet e ardhshme. Rrjeti shoqror dhe profesional sht burimi i par ku do njeri mund t shkoj kur ka nevoje pr pun. Prandaj, krijimi dhe mirmbajtja e ktij rrjeti duhet t bhet nj nga themelet e jets t do t rrituri n koht e sotme. Pr m tepr, komunikimet mes njerzve kan ndryshuar gjat 10 viteve t fundit prej avancimeve n

fushn teknologjike. Fjala sot prhapet m shpejt s kurr dhe prpjekjet shum-vjeare pr ndrtimin e shoqris private dhe profesionale mund t shkatrrohen nga nj akt i vetm. Kujdes i madh duhet treguar nga veprimet n internet. Interneti sht nj mjeti shum efikas ku pundhnsit jo vetm reklamojn vnde pune q ata duan t mbushin, por gjithashtu, ku manaxhert shikojn veprimtarit private t puntorve.

N kto koh t vshtira ekonomike, secili prej nesh duhet t gjej kurajon t ndryshoj personalitetin dhe karriern. Jo t gjitha fushat e ndjen krizn njsoj. Kshtu, si pasoj e zgjatjes s jets s njeriut dhe mplakjes s grupit t madh t popullats s

lindur mbas lufts s dyt botrore, vnde pune ekzistojn n profesionet mjeksore si nursing, occupational therapist, cardiovascu-lar technologist, dental hygienist etj. Gjitha-shtu, avancimi i internetit si mjeti kryesor tregtar ka sjell nj rritje t krkesave pr vnde pune n fushat e software engineer, database administrator, accountant, marke-ting manager etj. Ndonse keto vnde pune krkojn edukim dhe trajnim t veant, personat e interesuar duhet t bjn sakri-ficen e nevojshme pr t ndryshuar situatn e tyre private.

Pr m tepr, nuk duhet nnvlehtsuar rndsia e vetpunsimit. Nse dikush ka arritur at faz zhvillimi professional ku mund t shkputet vullnetarisht nga pun-dhnsi apo detyrohet t veproje nga nevoja t tjera, vetpunsimi sht jo vetem nj alternative, por nj synim parsor q duhet ndjekur nga ne t gjith. Studime dhe shem-buj t shumt tregojn se njerzit m t suk-sesshm jan ata q ingranojn punn me pasionin e tyre. Kshtu, nj periudh pa pun mund t hap m s fundi nj rrug q pasionin tuaj ta shndrroni n veprimtari biznesi.

Fakti q shum nga ne humbn nj pjes t madhe t investi-meve n market kto 2 vitet e fundit i jep rndsi t veant

planifikimit t matur pr moshn e pensionit. Sigurisht, shum theori dhe praktika investi-mesh u lkundn nga kriza, por megjithat, elementt themelor t investimeve t kujdesshme vazhdojn t luajn rolin e tyre n kt proes. Kursimet dhe investimet pr ditt e pensionit jan tani nj proes q duhet filluar sa m par n jet, dhe ekzi-stojn strategji pr do grup moshe q duhen zbatuar me vetbesimin q gradua-lisht, ato do t sjellin rezultatet e duhura.

Pr moshat e reja nga 20 deri 29 vjet, investimet parsore duhet t jen n fushn e edukimit dhe zhvillimit profesional. Megji-that, sapo nj individ siguron vndin e par t puns, kursimet dhe investimet pr pensi-onin duhet t fillojn pa vones. Hapi i par sht kursimi i nj sasie fikse nga t ardhurat mujore, q shum ekspert sugje-rojn t jet jo m pak se 10% t pagess net. M pas, interesojuni tek vndi i puns

pr programet e pensionit q kompania ofron, si 401(k) etj., pasi pr do dollar t kursyer nga ju n at llogari, puna mund tju ofroj nj dollar tjetr. Nse puna nuk ofron programe pensioni, do individ sht i lir t hap llogarin e vet t pensionit, si p.sh. IRA, q mund t jet e pavarur ose s bashku me 401(k) e puns. Pasi kto llogari pensioni jan krijuar, do njeri duhet t ket nj fond emergjence prej 3-6 muaj t ardhurash q mund t prdoret n raste humbje pune ose smundjeje.

Pr moshat n dekadn tjetr, 30 dri n 39 vjet, rritja e sasis monetare n llogarit 401(k) ose IRA merr prioritet t veant. Kshtu, secili duhet t depozitoj n kto llogari do vit maksimumin e lejuar nga puna ose ligji i taksave. Pr m tepr, ndonse kjo sht nj mosh serioze pr zhvillimin financiar, do njeri n kt grup mund t prballoj njfar rreziku n lkundjet e marketit. Prandaj kjo sht koha m e mir pr investmet agresive. Nse familja tani pret lindjen e fmijve ose proekupohet pr shkollimin e tyre, shum ekspert sugjerojn q individd t mos sakrifikojn kontributet tek llogarit 401(k) ose IRA n dobi t hapjes s nj llogarie pr shkollimin ose kolegjin e fmijve. Kto shpenzime edukimi jan akoma n t ardhmen dhe mund t mbulohen me borxhe n emr t fmijve me interesa relativisht t ulta, ndrsa askush nuk do tju jap ju borxh me ato

interesa kur ju t arrini moshn e pensionit. Me s fundi, blerja e siguracionit t jets sht nj veprim i domosdoshm pasi n fillimin e ksaj grup-moshe, shum nga ne jan n gjndje optimale fizike q do t rezultoj n pagesa m t ulta pr kt siguracion.

Kalimi n grup-moshn tjetr, 40 dri 49 vjet, sjell ndryshime themelore n jetn e prditshme. N kt faz, do individ arrin nj pik ku nevojat personale zvendsohen nga nevojat e familjes dhe fmijve. Megji-that, favori m i madh financiar q ju mund t bni pr fmijt tuaj sht t mos bheni bar financiare e tyre kur ju t arrini moshn 70 vje dhe ata sapo t ken krijuar familjen e tyre. Prandaj, kontributet tuaja n llogarit 401(k) ose IRA duhet t vazdhojn pa ndr-prerje. Pr m tepr, nse sht e nevoj-shme, kjo sht periudha kur duhet t bni ri-financim t borxhit t shtpis q ajo t lahet brenda 15-20 viteve t ardhshm. Gjithashtu, secili duhet t krijoj dokumentat trashgimore pr raste fatkeqsie.

Futja n grupin tjetr, 50 deri 59 vje, sjell nj ndjenj emergjence n do aspekt t jets. Ndonse tani ju mund t keni kufizuar shpenzimet e panevojshme dhe krijuar nj bazament pr pensionin, fakti q po arrini fundin e periudhs s punsimit mund t krijoj panik se si do jeni n gjndje t prballoni daljen n pension. Gjithashtu, n kt mosh ju nuk duhet t merrni rrezik dhe

t investoni n market n shkalln q mund t keni br 20-30 vjet prpara. Prandaj, dosja e investimeve duhet t ingranohet drejt investimeve m t sigurta, pavarsisht se interesat e fitimeve do t jen m t ulta. Nse fmijt kan siguruar shkollat dhe kan dal nga shtpia, dhe nse borxhi i shtpis sht eleminuar ose po arrin fundin, ju mund t ulni sasin e kontributeve n siguracionin e jets dhe ti fusni difere-ncen n investime t sigurta ose dhe thjesht n llogari kursimesh. Prandaj, kontributet tuaja n llogarit 401(k) dhe IRA duhet t jen tr kohn n maksimum pasi ligji ju lejon m fusni aty m shum do vit.

Pas moshs 60 vje, kujdes i veant duhet dhn shqyrtimit t prfitimeve tuaja nga burimet federale, si Social Security. Ju duhet t dini se kur ju lejohet t dilni n pension dhe se sa do t prfitoni nga kto burime n varsi t moshs kur do t krkoni prfitimet. Nse ju keni lindur n vitin 1937 ose m prpara, mosha normale e pensionit sht 65 vje, ndrsa nse keni lindur n vitin 1970 ose m von, mosha normale e pensionit sht 67. Pr ata me ditlindje ndrmjet 1940 dhe 1969, tabelat prkatese caktojn moshn normale. Nse dilni n pension para moshs normale, pagesat do jen m t ulta se mund tju takonin n moshn normale, dhe nse e shtyni pensionin pas moshs normale, pagesat do t rriten. Gjithashtu, nse ju doni

t vazhdoni t punoni dhe t merrni pension federal, pagesat e Social Security do jen m t ulta. M s fundi, gjendja tuaj e shendetit ka shum rndsi se ju duhet t ndrgjegjsoheni se sa vite mund t shpre-soni t jetoni dhe nse do jeni te mundur t mbuloni shpenzimet 10-15 vjet n t ardhmen me pagesat e sotme t Social Security.

Nga Minella Aleksi

Kur je te zyra e mjekut nuk mund t bhesh fajtor/e se prse nuk mban mend ilaet q ti rregullisht prdor dhe dozat e tyre por,

fajsohesh pr faktin se prse nuk e mban n portofol listn me emrat e ilaeve q merr do dit. Pa harruar n kt list ilaet q t shkaktojn reaksion alergjik.

Mos dhnia e ktij informacioni infermieres apo mjekut n zyr gjat vizits mjeksore krijon prshtypjen se je disi moskokars ndaj shndetit tnd. Nj gj e till nuk influ-encon negativisht impenjimin e mtejshm

t mjekut q t trajton por, krijon nj moment mosbesimi te mjeku n lidhje me sigurin e vazhdimit korrekt t rekomandimeve t dhna.

Gabimet mjeksore mund t ndodhin n zyrn e mjekut, n spital, mund t ndodhin n farmaci, por nuk prjashtohen edhe gabimet n marrjen e ilaeve n shtpi.

Jetojm n kohn e informacionit t pafund. Mjeku zakonisht harron q pacienti nuk ka eksperienc mjeksore, kjo nnkupton se i/e smuri nuk e kupton smundjen e tij, gj q imponon shpjegim binds prej mjekut.

Ka disa kritere mbi t cilat mund t mbshteteni pr t kontaktuar mjekun e duhur.Pasi jeni siguruar pr at se, te far mjeku keni nevoj t vizitoheni (nj mjek familje, nj mjek pr smundje t brend-shme, apo nj specialist tjetr) athere ju mund t pyesni njerz t cilt ju i besoni, psh. miq familje, shok,shoqe, njerz me t cilt punoni, dhe bni pyetjet m t zakon-shme n t tilla raste: A njihni nj mjek t mir dhe a mund t m rekomandoni te ai? far plqeni te mjeku juaj? Sa zgjat koha e caktimit t nj takimi me at mjek? A mund t vizitoheni brenda dits te ai mjek kur ju keni nevoj?

Mos harroni asnjher se ju keni t drejt q t krkoni nj opinion t dyt nga nj mjek tjetr pr shqetsimin tuaj shnde-tsor. Kt proedur, opinionin e dyt, e mbulojn pothuaj t gjitha kompanit e sigurimit shndetsor. Krkimi i opinionit t dyt bhet pr disa arsye:

S pari nuk keni mbetur i/e knaqur nga trajtimi i mjekut tuaj. Trajtim jo vetm n sensin e moskushtimit t kohs s duhur n zyrn e tij, por edhe jo shum i qart nga shpjegimet e dhna. Mjekimi q ju sht dhn nuk po vepron me efikasitet dhe mjeku q ju trajton nuk po mendon ta ndryshoj.

N t tilla rrethana bhet m e arsyeshme krkimi i opinionit t dyt mundsisht n nj zyr mjeku i cili sht i inkluduar n nj klinik universitare. Kjo pr arsye se n klinikat universitare, pra spitale q funksio-nojn edhe pr dhnie msim studentve t mjeksis, funksionon ajo q ne jemi msuar ta kishim n vendin ton, konsulta me disa specialist t cilt prfshihen n problemin e pacientit konkret. Gj q t konsideron n t ardhmen nj trajtim mjeksor t konsultuar nga disa specialist. Kjo nuk ndodh npr zyrat e mjekve t tjer ku ju shikoni dhe merrni vetm mendimin e mjekut q ju viziton.

Ka shum arsye prse ju mund t keni nevoj q t krkoni nj mjek tjetr. Mund t ndodh q ndryshoni vendbanimin ose ndo-shta mjeku juaj del n pension, etj.. Bhet shum e domosdoshme n t tilla rrethana gjetja e nj mjeku tjetr pr ata t smur q kan probleme me smundje kronike, si diabet, t smur me azm, smundje t veshkave, t zemrs, mlis, etj

Nj shqetsim tjetr prbn mosdhnia e prgjigjes s analizave t bra te mjeku. Prandaj i krkohet mjekut prpara largimit nga zyra e tij se kur do viheni n dijeni pr rezultatet dhe nse duhet ju t telefononi apo jo.

Mund t ndodh q nj pacient t ngatrroj qllimin pr t cilin prdoret nj ila. P.sh. jan vrejtur raste kur ilai i dh-n pr mjekimin e glaukoms (hyper-tension i syrit) gabimisht t merret si qetsues pr migrenn, duke u prdorur nga personi at-here kur ka pasur dhimbje koke migrenoze. N vend q t merret prdit sikurse nevo-jitet pr mjekimin e glaukoms duke shpur kshtu n rndim t smundjes s syrit.

Mos ndoshta ju duket q mjeku juaj ka tendencn q her pas here t krkoj tju bj analiza gjaku n nj koh q, ju mendoni se nuk jan t nevojshme? Konsiderohet profesionalisht e arsyeshme q, pr pacie-nt t cilt trajtohen pr smundje kronike t bhet her pas here, minimumi do 6 muaj, nj bilanc i gjndjes shndetsore. Kjo pr disa arsye t thjeshta. Te nj i smur me diabet pavarsisht nga mosha, mund t ndodhin ndryshime t parametrave t sheqerit n gjak, t yndyrnave n gjak, ashtu sikurse mund t ndodhi q t ket dmtime t enve t gjakut t shoqruara me mpiksje t gjakut n to apo mikro-hemoragjira n organe t ndryshme. Kto rregullime n shum raste nuk vrehen ose edhe kur konstatohen nga i smuri neglizhohen duke u shoqruar me pasoja t rnda m pas. Kshtu edhe pr ata q mjekohen pr presion t rritur t gjakut, pr smundje t ritmit t zemrs, etj. Le t bjm nj pyetje t thjesht Si sht m e dobishme, t mjekohesh mir dhe t kontrollosh parametrat rutin t gjakut rregullisht duke qn aktiv n pun e

familje apo, t neglizhosh dhe t ndodhesh para nj situate me paraliz t gjymtyrve. Paraliz q t detyron t qndrosh vazhdi-misht n shtrat e t vuash sbashku me familjart! Apo do prsrisim at shprehjen e cila pohon se n t tilla raste ku ta gjesh vdekjen e mbl!

Jo rrall dgjojm t thuhet dika me shum krenari nga individ t ndryshm: Ky ose ai, gjat gjith jets deri tani n moshn 50-60 vjeare asnjher nuk ka shkuar t vizitohet nga mjeku apo t bj nj analiz. Kjo krenari boshe sht tregues i nj menta-liteti t arkivuar tashm n historin e kulturs s zhvillimit t shoqris. Ushqim pr mndjen Mos mendo se mungesa e simptomave sht automatikisht munges e ndonj problemi t fjetur shndetsor!

Ndodhi q, nj mikut tim i vdiq i Ati dhe natyrshm u gjnda n shtpin e tij at mbrmje pr ngushllim. U ndodhn atje edhe miq t tjer t ardhur, kush vetm e kush me bashkshortet e tyre. Bisedat ngushlluese przihen n t tilla raste me tema t dits dhe mbshtetja morale apo lehtsimi psikologjik i njeriut q vuan humb-jen e t dashurit bn efektin inkurajues t nevojshm pr t t kujtuar se jeta vazhdon. Erdhi nj moment kur dikush q po largohej i drejtohet njeriut n hall i cili vuante humbjen e t dashurit: Pr t mira t t vijm dhe do shihemi prsri se kjo ishte shpejt e shpejt, po do vij edhe me gruan. I tha m qart, m teatralisht fjalt po do vij edhe me gruan. Instiktivisht m lindi pyetja H, vall, prse e ndjeu kaq t nevojshme ky burr q t jepte kt shpjegim, se do vinte edhe me gruan? Se mund t largohej edhe thjesht duke thn do shihemi prsri n ditt q vijn. Mu dhimbs me pohimin e sinqert deri n baballk dhe dozn e naivitetit mashku-llor q prmbanin fjalt e tij.

Pas ksaj m buloi n mendim nj tjetr pyetje. far e bn vizitn ngushlluese t burrave n t tilla raste q t konsiderohet e pa plot n mentalitetin gjykues t atij q pret vizit n shtpi? Me at shpjegim (do vij edhe me gruan) q burri dha duke u larguar mu duk q prforcon vrtetsin e thnies s R. Rolanit - Kan t drejt q e quajn gruan gjysma ime, sepse nj burr i martu-ar nuk sht m tepr se nj gjysm burri.

Shkova pr ngushllim duke qn m par te bar kafja ku takoj jo rrall edhe miqt. uditrisht, pyetjet q m lindn n shtpin ku u ndodha pr ngushllim filluan t m japin nj kuptim m t qart t vlers q marin n gojn e burrave romuzet apo bisedat n kafe. i bn burrat q t vetmuar n vizita zyrtare gzimi apo hidhrimi t konsiderohen t paplot? Mos vall femra, gruaja, jo me z t lart, finoke dhe e mbl, n t tilla raste merr plotrin e vlerave q mbart n shoqri?

N kafe, bisedat e burrave pr ndonj t vonuar apo ndonj q ngrihet m shpejt shoqrohen edhe me thnie t tilla kaq e ka lejen nga gruaja, ia mbyll dern gjineka, etj. etj., duke mbartur n kto shprehje doza ironie padashur, jo m shum ndaj vet burrit sesa indirekt ndaj gruas s tij. Mendoj se nuk jam gabim kur me vete i trajtoj t tilla pohime sarkastike si shprehje t nj gjndjeje t brendshme ndjesie inferioriteti t atij burri q e shpreh, n raport n radh t par me bashkshorten e vet. Mos dashur pa dashur zbulon nj munges t personalitetit t tij? Interesant, n kafene e shijojn boshsin q sjell mungesa e gruas, nuk kan nevoj

pr shoqrin e saj! Natyrshm vjen pyetja: Prbn kjo nj forc t padukshme t gruas, por fort influencuese t saj n ambjent shoqror e familjar, megjithse n odn e burrave flet m pak? Prfundimisht pyetja tjetr. Pse kur gruaja shkon e vetme n vizit urimi ose ngushllimi, vizita konsi-derohet m afr t plots dhe justifikohet m leht mosqnia sbashku me burrin? Pra mos po vijm te konkluzioni se gruaja n qnien e saj zotron nj Pesh specifike, nj Rndes morale imponuese m t madhe sesa ajo q na faqet n aparenc? Me sa duket qndron m shum n hije duke vepruar nprmjet burrit t cilin e ekspozon m shum n diell.

Vijm tani te nj tjetr interpretim: Mosqnia dyshe n nj vizit q quhet serio-ze t jep t kuptosh se ka nj mosaprovim nga ana e gruas dhe kjo e bn t ndjehet n siklet burrin. Mosaprovimi i saj n kt rast pr t mos vajtur diku sbashku me burrin i shumon qejfmbetjet n t ardhmen n raportet ndrfamiljare. Ktu mendoj se qndron elsi i hapjes s nj pohimi t cilin burrat trishtueshm duhet ta shprehin me z t lart: vizita zyrtare quhet e plot kur je n shoqrin e gruas sepse qejfmbetja e gruas sht m e pathyeshme sesa ajo e burrit, sht m therse, m gjat-vazhduese, m kryenese, nganjher antipatike sepse ka nj arsye t vogl t gjetur prej saj por edhe shum lehtsuese kur gruaja do vet q ta prfundoj e, si pasoj merr n kt mnyr nj autoritet t veant.

Prandaj tingllon me nota naiviteti e ngu-shlluese pr burrat thnia e atyre si argument n raste t caktuara Po un i shkova n shtpi edhe me gruan! Si me thn, i bra nj privilegj, privilegj q mbartet n imazhin e gruas. A prbjn kto pasione t fshehta t grave, t cilat shpalosin n kt mnyr edhe nj prirje t natyrshme t tyre, at t t luajturit t rolit t nj diplomateje par exelence t mardh-nieve ndrfamiljare?!! Kndvshtrimi nga ana e gruas do ishte me interes sepse do na jepte edhe nj ide, opinion, se far raporti z kjo sjellje e qllimshme e grave n raport me burrin dhe mardhniet mes familjeve n sjelljen e prgjithshme t tyre n shoqri. Ja psh. Nj mendim: Predominon sjellja e qllimshme n shumicn e aktivitetit ditor t grave dhe jo si te burrat t cilve, shum gjra u shkojn para syve dhe mendjes por nuk kapen, sikur t mos ishin.

Kur pyeten baballart e diplomacis pr rolin e femrs n kt fush, t thon: Femra sht si hija - kur e ndjek, t ikn dhe kur ti ikn, t ndjek. E kundrta ndodh me meshkujt. Burrat jan si ballonat, sa m tepr tu japsh fill aq m kollaj i mban. Kjo tem sht si nj prizm, me shum kndvshtrime. A kam t drejt n ato q them m sipr? Gjykoje vet ti si lexues/e. Mendon ndryshe jemi t hapur q t prcjellim mendimin tuaj

n faqet e revists. Nuk do ishin t paraplqyera opinione t llojit p.sh. burri sht koka dhe gruaja sht qafa ose burri mban n duart e tij timonin por frenat i shkel gruaja. Do ken prioritet ato opinione ku tentohet t rivlersohet m shum n raportin ndrfamiljar figura fleksibl e burrit, me tendenc prafruese me at t gruas. (M.A.)

MEDITIM PR SHNDETIN SHPIRTROR

Aty nga mesi i dhje-torit nisn t m vinin

kartolinat e para nga miq t shumt ktu n Amerik dhe nga Shqipria. Zakonisht urimet jan standarte si Gzuar Krishtlindjet e Vitin e Ri! Suksese dhe Gzime etj. Por nj miku im kishte n urimin e vet dika tepr t veant: T uroj q t kesh shndet shpirtror, m shum humor, m shum buzeqeshje , dhe knaqsi Europe tej binomit tipik amerikan; pun - gjum. Po ky i mnuri thash me vete e paska kt urim t till?! Mos kujton se duke pir kafen n Kafe Europa n Tiran po bn jet europiani perndimor, si francezi, italiani e gjermani? Me se e mat ai shndetin shpirtror me vrasjen e kohs e me thashethemet n kafe Europa?! Mendjemadhsi shqiptare, thash nj ast. Por m pas nisa t arsyetoj pak m ndry-she dhe ti shkoj pak m thell urimit t sinqert e pa t keq t mikut tim, nj intelektual shum serioz, redaktor me emr i mijra faqeve t librave artistik e shkencor .

A nuk shprehemi shpesh n biseda telefonike me t afrmit n Shqipri: Lum ju keni koh, edhe t shtisni, edhe t rini kafeneve dhe kur u ka xhepi t shkoni pla-zheve ? Ktej vlla pun e gjum, me zi na mbledh her her s toku edhe tavolina pr t ngrn nj drek e dark s bashku! Dhe nuk them se gnjejm. Sidomos n vitet e para t gjithve na sht dashur t punojm edhe me sforcarje, edhe me or t zgjatura, duke i par argtimet si dika t huaj, t pa mundshme pr emigrantt. Ne argumentim t ktyre thnieve jan vshtirsit e ambi-entimit, t gjuhs, kualifikimit, njsimit t dip-lomave pr ata q vijn t shkolluar e rrugt jo t lehta pr graduime t mtejshme, mosha, diferencat n kulturn e jets s prditshme , n faktort psikologjik etj, etj. T gjitha kto shkaktojn nj shokim q pr disa sht gati mbizotrues e i pakapr-cyeshm pr t qn plotsisht t shnde-tshm shpirtrisht ose thn m thjesht t knaqur plotsisht me jetn e prditshme, duke shijuar gzimet e qefet q ajo t afron por ti ske mundsi as tu afrohesh e jo m ti preksh e shkrihesh mes tyre.

Por arsyetimi pr disa shkon edhe tej natyralizimit me jetn. Argumentohet se vet mnyra e t jetuarit n Amerik stimulon n radh t par punn e m pak at q quhet life style t argtuarit e prditshm. Ky mendim nuk sht dhe kaq krijes emigra-ntsh. Para disa kohsh n Chicago Tribune lexoja nj reportazh t gjat t ilustruar me fotografi t nj gazetari amerikan nga jeta n Paris. Autori me tone

romantike dhe ekzaltuese prshkruante jetn shklqimtare t Parisit. Rrug plot njerz n shtitje, parqe t mrekullueshme q zjejn nga lvizjet dhe argtimet pr s liri, me koncerte, ekspozita pikturash, show nga m t ndryshmet, bare e kafene q ziejn nga bisedat e humori pa fund. N Paris argumentonte gazetari nuk dallon kur fillon e mbaron java. Mbasditet e nett jan gjithnj t ngarkuara njlloj pa shum ndryshime nga fundjavat. Gazetari fliste pr nj stil jete pa shum zhurm , t natyr-shm, romantik q sillte nj atmosfer gzimi q e ndjeje kudo edhe pa pasur nevoj t takoheshe me njerz. Ai shprehej q pariziant kan nj vlersim t kohs s lir dhe e shijojn at plotsisht, pra din ti shrbejn shndetit t tyre shpirtror krahas atij fizik.Duke u ballafaquar me jetn e konceptin amerikan t t argtuarit ai thosh se n Amerik argtimi kuptohet m shum n fundjav dhe ky shpesh sht shum i rnd duke pasur parasysh klubet e zhurmshme t nats ku edhe teprohet n t pir, udhtimet shpesh te lodhshme etj.

Dikush mund t thot kur vet amerikant diskutojn pr m shum shndet shpirtror mund t thon emigrantt pr kushtet q kan? Por ja q n kto arsyetime qoft edhe t gazetarit q prshkroi jetn e Parisit ka disa relativitete ose m ndryshe shtje q sjan absolut, varet nga knd i shikon. Nuk ka hapsira Amerika pr shn-det shpirtror, pra pr argtim? Ta pohosh kt t bjn naiv, e shum t cekt. Pse? Sepse n fakt nuk ka vnd n bot q t ket investuar m shum pr argtim gjigand , masiv se Amerika; parqe pa fund, plazhe pa fund, qendra turistike pa fund, muze botrore ,madje do t thosha e gjith bota e gjen veten pak a shum t trajtsuar ktu n Amerik, fal edhe kulturave pa fund t bartura nga emigrantt nga gjith skajet nga vende t zhvilluara e t pazhvilluara, t mdha e t vogla, me emr e pa emr.

Ja hapsirat ekonomike, shkencore, kultu-rore e shpirtrore kishte parasysh nj filozof i madh fran cez q gjat nj interviste me te famshmin gazetarin Charlie Rose pyetjes s gazetarit : Cila sht prshtypja m mbreslnse nga Amerika? Iu prgjigj pak a shum kshtu: Gjithka ktu sht gjiga-nde, ka shum hapsira, hapsira n ann vizive, rrug t gjra, sheshe t gjra, parqe t mdha, syri dhe shikimi hapet tej, hap-sira dhe n liri, mendim, argtimOh ktu sht ndryshe.

Dhe vijm prej ktu n nj terren m konkret. A dime ne ose m sakt prpje-kje bjm pr ti shndrruar n vlera t dobishme kto mundsi e hapsira pr m shum shndet shpirtror? Banojm n Chicago, kalojm pran parqeve e diku shohim banor amerikan, t ngjyrave t ndryshme t ulur diku n shesh tek ndjekin nj koncert falas e na duket sikur jemi para nj filmi jo n jetn reale. E pse te mos

bashkohemi me fmijt, gruan e pse jo edhe prindrit e moshuar e t gjejm nj vnd t ulemi pran t tjerve t ndjekim kt koncert. Pun shijesh? Se shijojm muzikn? Do t thosha jo, pun konceptesh, ssht br edukat e jets. Vijn miliona turist n Chicago n stin t ndryshme t vitit, sidomos n ver. Qyteti metropolitan u ofron qndra muzeale t rralla si sht Muzeu i Institutit t Arteve, Muzeu i Shkencs, i Evolucionit , kopshte bootanike e zoologjike. Edhe banor prej pese e dhjet vite n rrethinat e Chicagos shum prej nesh vetm emrat u kan dgjuar ktyre qendrave muzeale. Por mos ka pak t tilla n rrethina? Sa t duash. Sa koncerte me kngtar t shquar amerikane, europiane nga gjithe bota jepen ne Chicago? Sa prej nesh jan mes spekta-torve? Do t thosha me kokra. Madje guxoj t them q edhe n ndeshjet sportive mes tifozave pak jan nga komuniteti yn. E kshtu do t thosha q shum prej nesh filmin e shohin vetm n ambientet e shtpis nga ekrani i televizorit ndonse godinn e kinemas mund ta ken edhe dy hapa larg. E kshtu do t thosha pr frekuentimin e teatrit, komedis etj. Dikush mbase nnqesh tek lexon kto rreshta. E ke leht t flassh kshtu miku im. Por bhu m realist. M realist? E pra shkoj m tej. Flitet pr disa kafene n Chicago e n rrethina q duke u frekuentuar shpesh nga shqiptart, emrtohen edhe si kafene t shqiptarve. Shum mir q mblidhemi me miq s toku n to. Por vese burrrisht. Po grat? Grat bjn landrin. N Tiran dikur Kafe Flora mund t emrtohej edhe kafe familja, sot ka plot t tilla, sikurse mund t emrtohej pastieria Agimi n Kor por ktu n Amerik ska ku hahet nj akullore,pihet nj birr e shijohet nj kafe edhe me gruan? A nuk e shohim q shumica e grave knaqsi kryesore kan daljen npr supermakete e dyqane duke e par kt t vetmin argtim? Sa keq. O jo fajin sna e ka Amerika. Sikurse jemi ne fajtor q banojm me dy tre komshinj n nj pallat e takohemi me ta vetm n sebepe t rralla , fejesa, martesa, vdekje. Kush na pengon q si n Shqipri t hyjm e t dalim m shpesh. Faktori koh? Deri diku, por jo trsisht. Edhe si komunitet, prve frekuentimit t institucioneve fetare, q na bashkojn sigurisht duhet t mendojm m shum edhe pr veprimtari shlodhse e argtuese. Ja q kemi themi pr nj shndet m t mir shpirtror.

sht janar. Pra muaji i par i vitit. Krishtlindjet e Viti i Ri tek t gjith solln humor e buzqeshje. Mba-jeni t gjall kt buzqeshje miqt e mij pr tr vitin n t mir t shndetit shpirtror.

MOS SHUAJ ZJARRIN E

DASHURIS

Histori: Valentini ishte nj klerik i cili lidhte martesa fshehazi n vitet e sundimit t Pera-ndorit marcus Aurelius Claudius (213-270 a.d), n Rom. Ky perandor

kishte nxjerr nj ligj i cili ndalonte lidhjen martesore t meshkuve ushtarak, pasi ai besonte se martesa i bnte ushtart e tij m t dobt. M tej, m 496, Papae Gelasius I, e deklaroi 14 Shkurtin si ditn e Shn Valentinit. N koht e mvonshme, kjo dit e shnuar e krishtrimit u b nj dit simbolike pr shkmbimin e mesazheve t dashuris dhe shn Valentini u simbolizua me shenjtorin e t dashuruarve. M 1840, Esther Howland, nga Massachusetts, filloi t shesi n mas kartolina me temn e dits se shn Valentinit. Q nga ajo koh sht bre nj tradit e bukur pr t mbajtur gjall shpirtin e t dashuruarve pasi mesaze dhe vjersha me fjal zemre vazdojn t drgohen nga t rinj e t moshuar. KURIOZITETE NGA CENSUSI PR DITN

E SHN VALENTINIT

1,233 ndrmarrje u angazhuan n

prodhimin e okollatave dhe prodhime coco m 2007. Ato punesuan 38,794 people. Shumica e tyre ndodhen n California (143) dhe Pennsylvania (115).

466 ndrmarrje u angazhuan n prodhimin e mblsirave jo prej okollate n 2007. Ato punesuan 18,250 people.

3,643 ndrmarrje u angazhuan n prodhimin e mblsirave me arra. n 2007

$14.4 billion ishte vlera e tregtuar e mbelsirave prej okollate, ndrsa ato pa okollat ishin vetm $5.6 billion prgjat 2007.

23.8 pounds mblsira pr kok u konsumuan nga amerikant prgjate 2008.

$403 million ishte vlera e prgjithshme e tregtuar e luleve m 2008. Prodhuesi m i madh ishte California

me rreth e ksaj sasie ($314 million). 24 million trantafila u tregtuan pr-gjat 2008 nga 19,759 pika shitjeje. Ato punsuan 93,779 punonjs.

27,484 ishte numri i dyqaneve t bizuteris n 2007. Ato ofruan

unaza fejese, martese etj pr t dashuruarit e t gjitha moshave, racave dhe sekseve. N Shkurt 2009 ato shitn $2.2 billion mall.

2.16 million martesa u lidhn n ShBA m 2008, d.m.th. rreth 6,000 n dit. 112,185 prej ktyre martesave u regjistruan n Nevada. Martesat e regjistruara aty radhiten n vendin e 5t, ndrkoh q popullsia a Nevads renditet e 35ta. (California renditej e para) Mosha mesatare e ifteve q u martuan pr here t pare ishte 27.6 vje (mashkulli) and 25.9 vje (femra). Popullata mbi 18 vje t cilt ishin t martuar m 2008 ishte 56% (gra) and 59% (burra) 70% popullsis ndrmjet 30 dhe 34 vjear me 2008 ishin ose t martuar ose kishin qen t paktn nj here t martuar m Vetm 73% e grave t martuara ndermjet 1985 and 1989, arritn t kalojn cakun e prvjetorit t 10t t martess. Pr grate e martuara ndrmjet 1955 dhe 1959 kjo shifr isht 87%. M 2004 ishin vetm 6% e grave t martuara pr 50 vjet a m gjat. Pak m tepr se 50% e grave ishin t martuara pr 15 vjet a m tepr.

Kush tha se mblesrit jan zakone prapanike? Duket se ato fjal jan t

shkuara t harruara. M 2002 kishte 904 zyra t regjistruara, q ndrmjetsonin njohjen e personave t interesuar t gjenin mj partner zemre me internet. Kjo industri e nuseve me catalog punsonte 4,300 veta dhe prodhoi $489 million t ardhura.

MBLSIRAT

LULET

BIZHUTERIT

MARTESA ME MBLESRI

M DO APO SM DO?

CENSUS 2010: Merr Pjes N Numurimin E Popullsis.

NDIHMO N MIRMBAJTJEN E AMBJENTIT EKOLOGJIK.

Debati pr mirmba-jtjen e ambjentit, riqark-ullimin e materialeve t konsumit, dhe ngrohjen globale kan zn vnd t rndsishm n ndrgjegjen Ameri-kane. Moshat e reja

msojn q n bangat e kopshtit q shishet dhe kanaet e pijeve duhet t hidhen n kuti speciale riqarkullimi. Kompanit e mdha shpesh prdorin reklamime ku prkrahim prpjekjet e tyre pr t shptuar ambjentin dhe kanalet televizive japin programe t dedikuara rritjes s tempe-raturave dhe pavarsis nga burimet energji-tike fosile. Shteti i Kalifornise ka qn n pararoj t kombit Amerikan pr ligjet jeshile dhe ish-zvnds Presidenti Al Gore ka marr nj mim Nobel pr Paqen pr prpjekjet e tij n mbrojtje t ambjentit.

Avancimet teknologjike t njerzimit kan patur pasoja negative n mirqnien ekolo-gjike t planetit ton. Ndonse si individ ne mund t mos ndiejm prgjegjsi direkte pr aktet e korporatave t sotme ose ndr-marrjeve t s kaluars, avancimi i yn si rac prfshin ndrgjegjsimin ton pr hapat q ne duhet t ndjekim pr parandal-imin e keqsimit t situats. N fund t fundit, prodhimi dhe blerja e produkteve me efekt minimal n ambjent po shndrrohet n nj aspekt global ku ne jemi t prfshir jo vetem si spektatore por si lojtar t angazhuar n do aspect t saj.

Going Green jo vetm shrben pr t mirn e planetit, por ndihmon n kursimin e energjis, dhe si rrjedhoj, e parave dhe kohs ton. Kshtu, investimet n produ-ktet jeshile pr ngrohjen, izolimin dhe ndriimin e shtpive krijojn kursime q n vitin e par t blerjes dhe n vitet m pas si dhe lejojn pr kredi n taksat federale t t ardhurave.

Makinat hybrid bn buj t madhe nj vit e gjysm m par kur galloni i benzins shkoi $5, por sot, teknologjia e tyre ka avancuar aq shume sa pothuajse do firm prodhuese ka modelin e saj t makins hybrid ose komplet elektrike. Gjat dhjet viteve t ardhshm parashikohet q m shum se gjysma e makinave n qarkullim t ken nj lloj motori hybrid.

Shum qytete ose fshate kan krijuar ini-ciativn e tyre pr riqarkullimin e produ-kteve. N fund t fundit, qyteti ka prfitimet e veta financiare nse inkurajon banort t riqarkullojn. Por pr ato qytete ose zona ku qeveria lokale nuk ka marr kto hapa, ne si individ duhet t ndrgjegjsohemi dhe edukohemi pr dobit e riqarkullimit. Nj vend ideal pr t nisur kt proes sht faqja e internetit www.earth911.com. Kjo faqe jep udhzime se far produkte mund t riqarkullohen, ku mund t dor-zohen produktet e tilla, cilat produkte kan efekt m t pakt n ndotjen e ambjentit, ku mund t blejme produkte organike, etj. Gjithashtu, kjo faqe prmban informacion pr nj fush punsimi q ka patur rritje n krahasim me degt e tjera t ekonomis punt ekologjike dhe n dobi t ambjentit.

Mbrojtja e ambientit sht nj nga aspektet e jets son q po merr rndsi do dit dhe m shum. Brezat e ardhshm do ta konsiderojn kt proes si pjes pandar e jets, por ne jemi akoma n dileme pr kufizimet e kontributit ton. Pavarsisht nga fakti q veprimtaria e do individi mund t duket e paprfillshme ne aspektin e gjr, studime t shumta kan provuar se n fakt, do njeri kontribuon rolin e tij n prmirsimin e situats. Dhjet hapat m posht jo vetm q nuk jan t vshtir pr tu realizuar, por ndikojn direkt n mnyr pozitive n aspektet financiare dhe shndetsore tona: (1) kur digjet llamba e ndriimit, zvendsojeni me llamb com-pact fluorescent, (2) prdoreni makinn m pak, ecni ose merrni biiklet pr destina-cionet e afrta, (3) fryni gomat e makines n nivelin e rekomanduar nga prodhuesi, (4) riqarkulloni materialet me simbolin prkats, (5) bni dush m t shkurtr dhe prdorni

m pak uj t ngroht, (6) prpiquni t blini produkte me sa m pak ambalazh, (7) mbani termostatin tek 68 F n dimr dhe 78 F n ver, (8) mbillni lule ose pem n kopsht, shtpi, ose zyr, (9) shuajini pajisjet elektronike kur nuk i prdorni, dhe (10) vazhdoni t informoheni pr hapat q mund t ndiqni n t ardhmen pr mbrojtjen e ambjentit.

Albanian American Alliance 1 S 450 Summit Ave, Suite 180 Oakbrook Terrace, IL 60181

PRESORT STDU.S. POSTAGE

PAIDMILWAUKEE, WIPERMIT NO. 5654

/ColorImageDict > /JPEG2000ColorACSImageDict > /JPEG2000ColorImageDict > /AntiAliasGrayImages false /CropGrayImages true /GrayImageMinResolution 300 /GrayImageMinResolutionPolicy /OK /DownsampleGrayImages false /GrayImageDownsampleType /Bicubic /GrayImageResolution 300 /GrayImageDepth -1 /GrayImageMinDownsampleDepth 2 /GrayImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeGrayImages false /GrayImageFilter /DCTEncode /AutoFilterGrayImages true /GrayImageAutoFilterStrategy /JPEG /GrayACSImageDict > /GrayImageDict > /JPEG2000GrayACSImageDict > /JPEG2000GrayImageDict > /AntiAliasMonoImages false /CropMonoImages true /MonoImageMinResolution 1200 /MonoImageMinResolutionPolicy /OK /DownsampleMonoImages false /MonoImageDownsampleType /Bicubic /MonoImageResolution 1200 /MonoImageDepth -1 /MonoImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeMonoImages false /MonoImageFilter /CCITTFaxEncode /MonoImageDict > /AllowPSXObjects false /CheckCompliance [ /None ] /PDFX1aCheck false /PDFX3Check false /PDFXCompliantPDFOnly false /PDFXNoTrimBoxError true /PDFXTrimBoxToMediaBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXSetBleedBoxToMediaBox true /PDFXBleedBoxToTrimBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXOutputIntentProfile (None) /PDFXOutputConditionIdentifier () /PDFXOutputCondition () /PDFXRegistryName () /PDFXTrapped /False /CreateJDFFile false /Description > /Namespace [ (Adobe) (Common) (1.0) ] /OtherNamespaces [ > /FormElements false /GenerateStructure false /IncludeBookmarks false /IncludeHyperlinks false /IncludeInteractive false /IncludeLayers false /IncludeProfiles false /MultimediaHandling /UseObjectSettings /Namespace [ (Adobe) (CreativeSuite) (2.0) ] /PDFXOutputIntentProfileSelector /DocumentCMYK /PreserveEditing true /UntaggedCMYKHandling /LeaveUntagged /UntaggedRGBHandling /UseDocumentProfile /UseDocumentBleed false >> ]>> setdistillerparams> setpagedevice