reflecting on peace practices rpp
TRANSCRIPT
Reflecting on Peace Practices
RPP RPP
Fernando da Costa (Ato Costa)
Saida mak RPP?
• RPP ne’e kona ba Reflesaun no Pratika
• Prosesu aprendizasen baseia ba experiensia nebe involve stakeholder sira iha programa atu prevene konflitu ho iha programa atu prevene konflitu ho violensia
• Objetivu RPP:Atu analiza experiensia husi programa tuir kontekstu implementasaun no hadiak efetividade implementasaun programa
Bainhira mak uza RPP?• Halo analiza hodi dezenvolve programa.
• Halo evaluasaun no dezenha kontinuasaun programa.
• Uza RPP nia instrumentu balun ba halo • Uza RPP nia instrumentu balun ba halo monitorizasaun no analiza pulitika (analisa kebijakan).
• Atu halo ligasaun entre faktores iha parte analisis no impaktu programa iha nivel mikro no makro.
Faze importante iha RPP• Analiza
– Analiza kontextu– Analiza konflitu– Update analysis
• Faktores save ba konflitu no dame nian• Faktores save ba konflitu no dame nian– Isu sira no autores– Faktores nia kauza no efeitu– Relasionamentu no dinamismu entre
faktores no autores
• Dimensaun konflitu– Local, Nasional, rejional no internasional
Analiza Kaixa 3
Kbi’it Dame Nian Kbi’it Kontra Dame Autor
Kbi’it dame nian saidadeit mak existi hela no persija promove hodihametin dame?Saida mak liga/connect ema sira nebe iha
Faktores saida makexisti hela hodi kontradame ka suportakonflitu? Faktores no issues saidadeit mak kauza konflitu
Autor sira nebe suportakonflitu ka suporta dame nian
ema sira nebe ihakonflitu ba malu?Oinsa ema servisuhamutuk?Se mak halo exersisiulideransa ba dame nianno oinsa?
deit mak kauza konflituka fahe ema no oinane’e akontese?
Identifika Faktores Save• Faktores nebe mak importante liu.
• Kauza no efeitu ba faktores nebe identifika ona.
• Tansa saida faktor nebe identifika ona • Tansa saida faktor nebe identifika ona importante liu faktores sira seluk nebe iha lista.
Systems Analysis
Dinamismu interaksi entre faktoresOrsamentuEkipamentuTreinamentuRegras no
LeisJestaun
Kinerja polisi: Justu/equitable,
Professional,Efetivu/Efisiente, Responsive
Ihasuporta/kola
borasaunhusi
cidadaunSeguransa iha komunidade
(fiziku + psikolojia)
Destabilidadecivil + Krimi
Identifika programa ba intervensaun• Faktores saida deit mak halo mudansa ba
sistema? Faktores ida nebe deit mak wainhira ita muda sei halo mudansa bo’ot ba sistema?
• Ligasaun ida nebe mak fraku? Iha ka lae • Ligasaun ida nebe mak fraku? Iha ka lae opurtunidade hodi ‘fera’ ligasaun entre faktores, nune X la lori situasaun ba to Y?
• Hare ba ita nia situasaun rasik (rekursu humanu no finansial, strutura, aksesu, sst) ita bele halo programa hodi fo influensia iha parte nebe?
Ema Save no Ema BarakKey People and More People
Stratejia Ema Barak Stratejia Ema Save
Mudansa nivel
individual
Mudansa
sosial-pulitika
Stratejia Ema Barak
• Hakarak hasa’e numeru ema ba asaun promove dame.
• Praktisioner sira nebe uza metodu ida ne’e fiar katak dame bele hari wainhira ne’e fiar katak dame bele hari wainhira ema barak involve iha prosesu laran.
Stratejia Ema Save
• Fokus hodi involve ema partikular, ka grupo ema nebe importante ba transformasaun konflitu sustentavel tanba sira nia poder no influensia.
• Asunmsi ba uza metodu ida ne’e mak; • Asunmsi ba uza metodu ida ne’e mak; wainhira ema save sira la involve mak sei susar tebes atu halo progresu ba haburas no hametin dame.
• Ema sira ne’e mak se? lideransa pulitika, lideres foinsa’e, feto, vitima konflitu, etc
Mudansa Nivel Pesoal
• Programa nebe halao iha nivel individual nian, nebe buka atu muda hanoin, kultura, hasa’e skills, muda presepsaun ba situasaun individu nian, hadiak relasaun entre individu.
• Mudansa sira ne’e hotu halo ho hanoin katak dame sei posivel wainhira akontese mudansa ba ema nia fuan, ulun no hahalok.
Mudansa Social no Pulitika
• Programa halo atu muda ka suporta strutura nebe konsentradu iha asuntu sosial no pulitika, inklui kriasaun ka reforma instituisaun nebe buka resolve preokupasaun no diskontentamentu sira.
• Mudansa iha nivel ida ne’e inklui alterasaun ba • Mudansa iha nivel ida ne’e inklui alterasaun ba pulitika governo, lejislasaun, strutura ekonomia, konstituisaun, sst.
• Maibe mudansa ne’e mos tau hamutuk ho mudansa iha normas grupo nian, no relasaun entre grupo.
11. Socializasaunno peskija
Involvefoinsa’e‘seluk’’
2. Join skills training
Involvementufoinsa’e ex-kombatente
Hasa’ekonsiensia, skills no relasaun diak
4a. Socializasaun
Hasa’e potensiaba servisu husi
Ex-C
3. Organizasaun
Key PeopleMore People
Involve lidereskatuas-ferik no
feto, sst.
3. Organizasaunjuventude
Foinsa’e involve iha isu
komunidade nian4b. Sesaun
Resolve Problema
Komprensaun hanesankona ba problema no
halo planu asaunhamutuk
5. ImplementasaunprogramaKomunidade
hadiak rasik
Obejtivu bo’ot:Foinsa’e Ex-C
integra bakomunidade
Teoria Sira kona ba Mudansa• Ema sira nebe servisu ba promove dame
wainhira decidi objetivu, metodu, aprosimasaun no atividades bazeia ba teoria ruma, liu-liu atu hare oinsa dame bele atinji duni tuir kontextu.
• Oinsa objetivu programa nian bele kontribui ba mudansa bo’ot (dame nivel a’as no luan) nian?
Teoria Sira kona ba Mudansa
• Formatu teoria sira bele simplifika katak:“Wainhira halo asaun X ho suksesu sei fo
resultadu ba Y”
Teoria Sira kona ba Mudansa
• Teoria mudansa balun uza hanoin:
• Muda se?
• Muda saida? • Muda saida?
• Oinsa muda?
Exemplo ba Prepara Teoria Mudansa
Objetivu jeral:
No Atividades Mudansa nebehakarak
Teoria programa: tansa mak hiliatividade ne’e? Oinsa makmudansa nebetemi onaakontese?akontese?
1.
2.
3.
4.
5
6.
7.
8.
Kriteria Efetividade Dame Nian
• Perguntas importante nebe tenki husu iha parte ne’e mak oinsa programa sira kontribui ba atinji objetivu jeral no oinsa objetivu sira kontribui ba dame luan (Peace Writ Large)?
• Ne’e persija halo avaliasaun ba mudansa sira iha ambiente hotu-hotu nebe dereita ka indereitamente ambiente hotu-hotu nebe dereita ka indereitamente fo impaktu ba situasaun konflitu.
• Mudansa laos deit mai husi ita nia program rasik maibe husi programa org. seluk nian mos.
Kriteria Efetividade 51. Esforsu/programa nebe halo kria/reforma instituisaun
pulitika hodi resolve situasaun konflitu nebe akontese.2. Esforsu/programa nebe halo kontribui ba situasaun
dame nian, inklui partisipantes no komunidade dezenvolve sira inisiativa rasik ba mantein ka kria dame (liga ho analiza kontextu.
3. Esforsu/programa ne’e halo ema prontu resisti violensia ka provokasaun ba halo violensia
4. Esforsu/programa ne’e hasa’e seguransa ema nian no sira nia sensu seguru.
5. Esforsu/programa ne’e hadiak relasaun entre grupo sira.
Perguntas Adisional 4
1. Mudansa husi esforsu sira ne’e lao lais (Fast Enough)?
2. Mudansa husi esforsu nebe halo bele mantein (Sustained)?
3. Mudansa husi esforsu nebe halo bo’ot (big enough)?
4. Ligasaun nebe akontese adequada (ligkages)?
Papel ba Priense0 = la iha impaktu; 5=impaktu bo’ot
Bo’ot/Lais/Mantein: marka ho Ls/La & tansaNo. Kriteria Skala
impaktu?Bo’otnaton?
Laisnaton?
Manteinimapktu
Nivelligasaun?
Indikadores lokal
1. Esforsu/programa nebe halo kria/reformainstituisaunpulitika hodiresolve situasaun
1 2 3 4 5
situasaunkonflitu nebeakontes
2. Esforsu/programa nebe halo kontribui basituasaun dame nian, inkluipartisipantes no komunidadedezenvolve sirainisiativa rasik bamantein ka kriadame (liga ho analiza kontextu.
1 2 3 4 5
No. Kriteria Skalaimpaktu?
Bo’otnaton?
Laisnaton?
Manteinimapktu
Nivelligasaun?
Indikadores lokal
3. Esforsu/programa ne’e halo ema pronturesisti violensiaka provokasaunba halo violensia
1 2 3 4 5
4. Esforsu/progra 1 2 3 4 5 4. Esforsu/programa ne’e hasa’eseguransa emanian no sira niasensu seguru.
1 2 3 4 5
5. Esforsu/programa ne’e hadiakrelasaun entre grupo sira.
1 2 3 4 5