r european arboricultural council (eac) e k r o w e r e t ... · patzer ve rlag isbn...

PATZER VERLAGB e r l i n - H a n n o v e rISBN 978-3-87617-138-8

H a n d b o o k

H a n d b u c h

P o d r ę c z n i k

European Arbor icultural Counci l (EAC)

TreeEUROPEAN

WORKER

EURO

PEA

NW

ORK

ERTr

ee

5

Preface 9

Introduction 11

1.1 Definition of Tree Care 11

1.2 Definition of „European Tree Worker“ 11

1.3 Aims of the Handbook 12

Principal Elements of Tree Care 13

2.1 Basic Biology 13

2.1.1 Introduction 13

2.1.2 Tree Anatomy 14

2.1.3 Tree Physiology 23

2.2 Tree/Soil Relations 29


2.2.2 Properties of Soil 30

2.2.3 Practical Applications 36

2.3 Selection and Quality of Trees 41

2.3.1 Selection of the Species 41

2.3.2 Selecting Trees at the Nursery 42

1

2

Vorwort 9

Einleitung 9

1.1 Definition „Baumpflege“ 11

1.2 Definition „European Tree Worker“ 11

1.3 Ziele des Handbuchs 12

Grundlagen der Baumpflege 13

2.1 Biologische Grundlagen 13

2.1.1 Einleitung 13

2.1.2 Anatomie des Baumes 14

2.1.3 Physiologie des Baumes 23

2.2 Baum und Boden 29

2.2.1 Einleitung 29

2.2.2 Bodeneigenschaften 30

2.2.3 Praktische Umsetzung 36

2.3 Wahl der Baumart und Baumqualität 41

2.3.1 Wahl der Baumart 41

2.3.2 Baumqualität 42

1

2

Przedmowa 9

Wstęp

1.1 Definicja pielęgnowania drzew 11

1.2 Definicja arborysty zwanego dalej „European Tree Worker“ 11

1.3 Główne cele podręcznika 12

Podstawy pielęgnowaniadrzew 13

2.1 Podstawy biologiczne 13

2.1.1 Wprowadzenie 13

2.1.2 Anatomia drzewa 14

2.1.3 Fizjologia drzewa 23

2.2 Drzewo a gleba 29


2.2.2 Właściwości gleby 30

2.2.3 Praktyczne wykorzystanie w uprawie drzew 36

2.3 Gatunek drzewa i jakość materiału sadzeniowego 41

2.3.1 Wybór gatunku drzewa 41

2.3.2 Jakość materiału sadzeniowego 42

1

2

TABLE OF CONTENTS

INHALT

SPIS TREŚCI

ETW-Endkorrektur-k.qxp 09.12.15 17:27 Seite 5

6

2.4 Physical Protection Measures 42

2.4.1 Permanent Protection 42

2.4.2 Tree Protection on the Construction Site 43

2.5 Diagnosing Plant Problems 45


2.5.2 The most important criteria for protection of endangered species and biodiversity 46

2.5.3 Principal Symptoms of Ill-health in the Tree 47

Tree Care Operations 55

3.1 Introduction 55

3.2 Principal Elements of Legislation 56

3.3 Practical Elements 57

3.3.1 Planting and Transplanting of trees and palms „European Tree and Palm Planting Guide” 57

PG 1 Choice of planting material 60

PG 2 Planting – principles 69

PG 3 Planting in practice 76

PG 4 Transplanting large trees 99

PG 5 Post-planting maintenance 101

3.3.2 Pruning 105

3.3.3 Bracing 127

3.3.4 Wound Treatment 130

3.3.5 Prevention of Root Damage on a Construction Site 131

3.3.6 Tree Felling 133

3.4 Equipment, Tools and Machinery 138

3.4.1 Saws 138

3.4.2 Equipment for Accessing the Crown 138

3.4.3 Ladders 139

3.4.4 MEWPs (Aerial Lifts) 140

3.4.5 Climbing Equipment and Techniques 141

3.4.6 Techniques for Ascending 147

3.4.7 Safety in the Tree 148

3.4.8 Techniques for using the MEWP 150

3.4.9 Aerial Rescue 152

3

2.4 Baumschutzmaßnahmen 42

2.4.1 Dauerhafter Schutz 42

2.4.2 Baumschutz bei Baumaßnahmen 43

2.5 Baumschadensdiagnose 45

2.5.1 Einleitung 45

2.5.2 Die wichtigsten Kriterien zum Artenschutz in der Baumpflege 46

2.5.3 Die wichtigsten Krankheitssymptome 47

Baumpflegearbeiten 55

3.1 Einführung 55

3.2 Arbeitsrechtliche Grundlagen 56

3.3 Maßnahmen der Baumpflege 57

3.3.1 Pflanzung und Verpflanzung von Bäumen und Palmen „EuropeanTree and Palm Planting Guide“ 57

PG 1 Auswahl der Pflanzen 60

PG 2 Voraussetzungen für die Pflanzung 69

PG 3 Die Pflanzung 76

PG 4 Großbaumverpflanzung 99

PG 5 Fertigstellungspflege 101

3.3.2 Kronenschnitt 105

3.3.3 Kronensicherung 127

3.3.4 Wundbehandlung 130

3.3.5 Schutz des Wurzelbereiches auf der Baustelle 131

3.3.6 Baumfällung 133

3.4 Material, Werkzeuge und Maschinen 138

3.4.1 Sägen 138

3.4.2 Technik und Ausrüstung für den Aufstieg in den Baum 138

3.4.3 Leitern 139

3.4.4 Hubarbeitsbühnen 140

3.4.5 Kletterausrüstung und -techniken 141

3.4.6 Aufstiegstechniken 147

3.4.7 Sicherheit im Baum 148

3.4.8 Hubarbeitsbühnentechnik 150

3.4.9 Höhenrettung 152

3

2.4 Zabiegi ochrony drzew 42

2.4.1 Ochrona trwała 42

2.4.2 Zabezpieczenie drzewa na placu budowy 43

2.5 Diagnoza stanu drzewa 45


2.5.2 Najważniejsze kryteria dla ochrony zagrożonych gatunków i zachowania bioróżnorodności 46

2.5.3 Najważniejsze symptomy chorobowe 47

Pielęgnowanie drzewa 55

3.1 Wprowadzenie 55

3.2 Podstawy legislacyjne prac 56

3.3 Zabiegi pielęgnowania drzew 57

3.3.1 Sadzenie i przesadzanie drzew i palm „European Tree and Palm Planting Guide” 57

PG 1 Dobór roślin 60

PG 2 Założenia do sadzenia 69

PG 3 Sadzenie 76

PG 4 Przesadzanie drzew dużych 99

PG 5 Pielęgnacja przesadzonego drzewa 101

3.3.2 Cięcie koron 105

3.3.3 Zabezpieczenie koron 127

3.3.4 Pielęgnowanie rany 130

3.3.5 Zabezpieczanie korzeni na placu budowy 131

3.3.6 Ścinka drzew 133

3.4 Materiały, narzędzia i maszyny 138

3.4.1 Piły 138

3.4.2 Technika i ekwipunek do wspinania się na drzewo 138

3.4.3 Drabiny 139

3.4.4 Podnośniki 140

3.4.5 Wyposażenie i techniki wspinania się na drzewo 141

3.4.6 Techniki wspinania się na drzewo 147

3.4.7 Bezpieczeństwo na drzewie 148

3.4.8 Technika pracy z podnośnika 150

3.4.9 Ratowanie z wysokości 152

3

TABLE OF CONTENTS | INHALT | SPIS TREŚCI


7

Laws and Statutory Regulations 155

4.1 Preparation of the Workplace 155

4.2 Travelling to the Workplace 156

4.3 Work Safety 156

4.4 Work Site Safety 158

4.5 Safety and the Surrounding Area 159

4.6 Protection of Trees:Principal Regulations 159

Annex 161

5.1 Curriculum for the „European Tree Worker“ 161

5.1.1 Definition of „European Tree Worker“ 161

5.1.2 Curriculum 162

5.2 European Tree Worker Certification Rules 164

5.3 European Diploma/ID Card 166

5.4 National Contacts 167

5.5 Technical Dictionary 169

5.5.1 English/German/Polish 169

5.5.2 German/Polish/English 175

5.5.3 Polish/English/German 181

4

5

Gesetze und Bestimmungen 155

4.1 Vorbereitung der Baustelle 155

4.2 Transport zur Baustelle 156

4.3 Arbeitsschutz 156

4.4 Baustellenabsicherung 158

4.5 Schutzmaßnahmen 159

4.6 Baumschutz – Gesetze 159

Anhang 161

5.1 Rahmenlehrplan„European Tree Worker“ 161

5.1.1 Definition „European Tree Worker“ 161

5.1.2 Lerninhalte 162

5.2 Prüfungsordnung für denEuropean Tree Worker 164

5.3 Eurodiplom/ID-Card 166

5.4 Nationale Ansprechpartner 167

5.5 Technisches Wörterbuch 169

5.5.1 Englisch/Deutsch/Polnisch 169

5.5.2 Deutsch/Polnisch/Englisch 175

5.5.3 Polnisch//Englisch/Deutsch 181

4

5

Podstawy i regulacje prawne 155

4.1 Przygotowanie miejsca pracy 155

4.2 Dojazd do miejsca pracy 156

4.3 BHP Pracownicy w miejscu pracy 156

4.4 Zabezpieczenie placu budowy 158

4.5 Zabezpieczenie obiektów wsąsiedztwie teren budowy 159

4.6 Podstawowe przepisy ochrony drzew 159

Aneks 161

5.1 Ramowy program szkolenia„European Tree Worker“ 161

5.1.1 Definicja zawodu „European Tree Worker” 161

5.1.2 Zakres szkolenia 162

5.2 Organizaja egzaminudla European Tree Worker 164

5.3 Dyplom europejski (ID-card) 166

5.4 Kontakty w poszczególnych krajach 167

5.5 Słowniczek techniczny 169

5.5.1 angielski/niemiecki/polski 169

5.5.2 niemiecki/polski/angielski 175

5.5.3 polski/angielski/niemiecki 181

4

5

TABLE OF CONTENTS | INHALT | SPIS TREŚCI


The European Tree Worker pro-gramme was developed between

1996–1999 within the framework ofthe Leonardo-da-Vinci-Programme.The objective has been to harmonizethe skill level of the specialized field of tree care within a unified Europe. Further goals have been to ensure ahigh standard of tree care operations,a qualified common level of trainingand to facilitate the international mo-vement of European Tree Workers. Inorder to reach these objectives, theEAC has developed an examinationand certification system for the Euro-pean Tree Worker. This system has nowbeen accepted in 25 European coun-tries. The examination and certificationsystem includes a curriculum, examina-tion regulations, the ETW Certificate aswell as this Handbook.

The European Tree Worker Handbookis a practical guide which is designedto help the European Tree Worker pre-pare him-/ herself for the ETW exami-nation. It may also be used as a refe-rence book. This revized edition from2016 includes the complete „EuropeanTree and Palm Planting Guide” and the

Im Rahmen des europäischen Pro-gramms Leonardo-da-Vinci wurde

der European Tree Worker 1996–1999entwickelt. Ziel des Projektes war undist es, in einem vereinten Europa dasSpezialgebiet der Baumpflege zu har-monisieren, eine qualitätsvolle Arbeitund ein qualifiziertes Ausbildungsni-veau zu sichern und einen länderüber-greifenden Austausch von Angestell-ten zu vereinfachen. Hierzu wurde einPrüfungs- und Zertifizierungssystemzum European Tree Worker entwickelt,das von 25 europäischen Ländern aner-kannt und unterstützt wird. Das Prü-fungs- und Zertifizierungssystem um-fasst neben dem Curriculum auch einePrüfungsordnung und ein Zertifikatzum European Tree Worker sowie die-ses Buch.

Das European Tree Worker Handbooksoll ein praktisches, anleitendes Buchfür den Baumpfleger sein, das sich ins-besondere zur Vorbereitung auf diePrüfung zum European Tree Workerund auch als Nachschlagewerk eignet.Die hier vorliegende 7. Ausgabe wurde2016 vollständig überarbeitet. Der „Eu-ropean Tree and Palm Planting Guide“

Wramach europejskiego ProgramuLeonardo da Vinci, Grupa Robo-

cza „Pielęgnowanie drzew” Niemieckie-go Związku Wykonawców Budowy Kra-jobrazu (BGL) skutecznie przedstawiłaKomisji Europejskiej projekt „Kształceniai doskonalenia zawodowego w zakresieeuropejskiego pielęgnowania drzew”(AWEB I). Celem projektu było i jestujednolicenie specjalistycznego zakresupielęgnowania drzew w zjednoczonejEuropie, zapewnienie wysokiej jakościzabiegów pielęgnacyjnych oraz wysokie-go poziomu wykształcenia oraz ułatwie-nia międzynarodowej wymiany pra-cowników. W tym celu partnerzy z sied-miu europejskich krajów, którzy stali sięjednocześnie Grupą Roboczą „Edukacja”w European Arboricultural Council(EAC), opracowali system egzaminowa-nia i certyfikacji na stopień EuropeanTreeworker. System ten znalazł się wnastępnym, wspieranym przez Brukselę,projekcie (AWEB II) i został wdrożony w25 krajach europejskich.

System egzaminowania i certyfikacjiobejmuje program, zakres, przepisy egzaminacyjne, Certyfikat (patrz Aneks)jak i niniejszy podręcznik.

PREFACE

VORWORT

PRZEDMOWA

9


„European Pruning Guide”, both bythe EAC. This 7th edition of the Euro-pean Tree Worker Handbook is writtenin English/German/Polish with the aimof assisting in the cross-border transferof tree care knowledge and to assurehigh quality tree operations in a uni-fied Europe – for the benefit of all ourtrees.

The Handbook has been published inthe following languages: English,French, German, Italian, Latvian, Nor-wegian, Polish, Russian, Spanish, andSwedish.

For further information about Europe-an tree care and the European TreeWorker, please visit our web site:www.EAC-arboriculture.com.

Many thanks to the publishing housefor their exceptional engagement andthe publication of the Handbook, tothe members of the EAC workinggroup “ETW Handbook” for updatingthis 7th edition.

Our thanks also to the ISA for the useof some of the text from the CertifiedArborist Manual.

Bad Honnef, January 2016

Prof. Dr. Marek Siewniak, PolandDietrich Kusche, GermanyGlen Read, Norway

Jochum Bax, Spain President of the EAC 2016

und der „European Pruning Guide“wurden vollständig eingearbeitet. Auf-grund der jeweiligen Dreisprachigkeit,hier in dieser 7. Ausgabe englisch,deutsch und polnisch, soll es die Trans-parenz des Baumpflege-Know-howsüber die Grenzen hinaus fördern undeine qualitativ hochwertige Ausfüh-rung im vereinten Europa zum Wohleder Bäume ermöglichen.

Das Buch wurde bisher in folgendeSprachen übersetzt:Englisch, Französisch, Deutsch, Italie-nisch, Lettisch, Norwegisch, Polnisch,Russisch, Spanisch und Schwedisch.

Aktuelle Informationen zur europäi-schen Baumpflege und zum EuropeanTree Worker sind darüber hinaus on-line unter www.EAC-arboriculture.comabzurufen.

Dem Verlag sei für das große Engage-ment und die Herausgabe, den Mit-gliedern der EAC „Arbeitsgruppe ETW-handbook“ für die Überarbeitung ge-dankt, die alle dazu beigetragen ha-ben, dass diese 7. Auflage realisiertwerden konnte.

Vielen Dank auch der ISA für die Be-reitstellung einiger Texte aus der Bro-schüre „Zertifizierter Baumpfleger“.

Bad Honnef, Januar 2016

Prof. Dr. hab. Marek Siewniak, PolenDietrich Kusche, DeutschlandGlen Read, Norwegen

Jochum Bax, Spanien Präsident des EAC 2016

Podręcznik European Tree Worker jestpraktycznym przewodnikiem pielęgno-wania drzew, stanowiącym podstawęprzygotowania się do egzaminu na sto-pień European Tree Worker. Niniejsze 7. wydanie 2016 zostało całkowiciezmienione. Do podręcznika włączonezostały w całości „Europejski Przewod-nik Sadzenia Drzew i Palm” i „Euro-pejski Przewodnik Cięcia Drzew”. Celem Podręcznika European Tree Worker, wydawanym zawsze w trzechjęzykach (ta wersja: angielski, niemiecki,polski), jest transfer ponad granicamiknow-how pielęgnowania drzew i zapewnienie wysokiej jakości wykony-wanych zabiegów dla dobra naszychdrzew w zjednoczonej Europie.

Dostępne są ponad to następującewersje językowe:angielski/niemiecki/francuski, angielski/włoski/hiszpański, angielski/norweski/szwedzki i angielsko/niemiecki/łotewski.

Aktualne informacje o europejskimpielęgnowaniu drzew i o projekcieAWEB zawiera ponadto strona interne-towa www.EAC-arboriculture.com.

Podziękowania należą się Wydawcy zawyjątkowe zaangażowanie, jak i człon-kom Grupy Roboczej EAC ETW–Hand-book za przerobienie i aktualizacje,którzy przyczynili się do realizacji tego7. wydania.

Dziękujemy też ISA za udostępnienieniektórych tekstów z broszury „Certyfi-kowany Arborysta”.

Bad Honnef, styczeń 2016

Prof. Dr. Marek Siewniak, PolandDietrich Kusche, GermanyGlen Read, Norway

Jochum Bax, Spain President of the EAC 2016

10


11

Definition of Tree Care

Tree care operations comprize theplanting, monitoring and maintenanceof amenity trees.

Definition of European Tree Worker

European Tree Workers carry out operations on and in amenity treeswith the aim of keeping trees healthyand safe. They act on the basis of arboricultural knowledge taking conservation matters, environmentalprotection, European biodiversity pro-tection laws, public safety laws and re-gulations into account. Tree care ope-rations require sound and highly quali-fied training with a special focus onwork safety. See also section 5.1.1

Definition „Baumpflege“

Baumpflege umfasst das Pflanzen,Überwachen, Erhalten, Pflegen und Sanieren von Bäumen in ihrem urba-nen Umfeld.

Definition „European Tree Worker“

Der European Tree Worker soll auf derGrundlage baumpflegerischen Wissens-standes die wesentlichen Arbeiten amund im Baum unter Berücksichtigungdes Natur-, Umwelt- und Unfallschut-zes unter Anleitung durchführen. Baumpflegearbeiten erfordern einegründliche und qualitativ hochwertigeAus- und Weiterbildung, bei welcherder Arbeitsschutz, der Artenschutz unddie Verkehrssicherungspflicht einen hohen Stellenwert besitzt.Weiteres siehe 5.1.1

Definicja „pielęgnowania drzew”

Pielęgnowanie drzew obejmuje ich sadzenie, kontrolę (monitorowanie),utrzymanie, pielęgnowanie w środo-wisku zurbanizowanym.

Definicja zawodu arborysty zwanego dalejEuropean Tree Worker

Europejski Treeworker wykonuje zabiegipielęgnacyjne, obejmujące drzewo jak i je-go środowisko w celu utrzymania drzewaw stanie zdrowym i beziecznym. Tree-worker działa w oparciu o podstawy den-drologii i zasady uprawy, z uwzględnie-niem zasad konserwatorskich, wymogówochrony środowiska, unijnych przepisów oochronie różnorodności biologicznej i prze-pisów bezpieczeństwa. Wykonywanie za-wodu treeworkera wymaga pogłębionegoszkolenia specjalistycznego i doskonaleniazawodowego ze szczególnym uwzględ-nieniem bezpieczeństwa pracy. Por. 5.1.1

INTRODUCTION

EINLEITUNG

WSTĘP

1

1.1

1.2


Aims of the Handbook

– To improve the appreciation of thefundamental elements of tree careand tree maintenance.

– To put at the European Tree Worker’s disposal a clear and easilyunderstood handbook which helpshim/her to prepare for the EuropeanTree Worker examination.

– To establish homogenous and highquality tree care operations in all European countries.

Ziele des Handbuches

– Das Verständnis für die grundlegen-den Elemente der Baumpflege undBaumerhaltung zu verbessern.

– Dem(r) praktizierenden Baumpfle-ger(in) ein klares und eindeutigesHandbuch zur Verfügung zu stellen,mit dem er/sie sich auf die Prüfungzum European Tree Worker vorberei-ten kann.

– Eine einheitliche und qualitativ hoch-wertige Baumpflegepraxis in Europazu etablieren.

Cele podręcznika

Podstawowe cele podręcznika to:– poprawa stanu wiedzy o podstawach

pielęgnowania drzew – udostępnienie praktykującemu tree-

workerowi jasnego i jednoznacznegopodręcznika

– pomoc w przygotowaniu się do egzaminu na stopień „European TreeWorker”

– ustanowienie jednolitego i wysokie-go poziomu pielęgnowania drzew wcałej Europie.

12

1 INTRODUCTION | EINLEITUNG | WSTĘP

1.3


13

Basic Tree Biology

IntroductionTrees are woody plants that are largein size. They have unique characteri-stics that allow them to dominate thevegetation of large areas of the world.A foundation for the practice of arbo-riculture is a thorough understandingof how trees grow and develop. Onlythrough this it is possible to executeprofessional tree care.The study of tree biology is essentiallythe study of structure and function oftrees, and the relationship betweenthem. Physiology is the study of thebiological and chemical processes wit-hin these structures, providing the ba-sis for function.

2.1.1

Biologische Grundlagen

EinleitungBäume sind große Holzgewächse. Ihrebesondere Wuchsform ermöglicht esihnen, die Vegetation eines Großteilsder Erde zu beherrschen. Baumpflegesetzt das Verständnis von Wachstumund Entwicklung der Bäume voraus.Nur so kann ein Baum fachgerecht gepflegt werden.Die Baumbiologie erklärt die Strukturund Funktion der Bäume mit ihrenWechselwirkungen. Die Physiologie beschreibt die biologischen und chemi-schen Vorgänge, die innerhalb derStrukturen des Baumes ablaufen, umdie Wechselwirkungen zu ermöglichen.

2.1.1

Podstawy biologiczne

WprowadzenieDrzewa są roślinami o zdrewniałychtkankach, które umożliwiają im osiąga-nie dużych rozmiarów. Drzewa dziękiszczególnym cechom wzrostu zdomi-nowały roślinność olbrzymich obsza-rów na kuli ziemskiej. Poznanie biolo-gii drzewa ma podstawowe znaczeniedla znajomości jego struktur i funkcjioraz ich wzajemnych zależności. Fizjologia wyjaśnia procesy życiowe i chemiczne w obrębie tych struktur, z których wynikają funkcje drzew.Praktyczne pielęgnowanie drzew opie-ra się na szerokim zrozumieniu proce-sów wzrostu i rozwoju drzewa. Tylkodzięki temu będzie można fachowopielęgnować drzewa w sposób za-pewniający ich wzrost i rozwój w te-renach zurbanizowanych.

2.1.1

PRINCIPAL ELEMENTS OF TREE CARE

GRUNDLAGEN DER BAUMPFLEGE

PODSTAWY PIELĘGNOWANIA DRZEW

2

2.1


Tree Anatomy

Basic Structure: Cells and Tissues

All living organisms share a basic orga-nisational theme, based upon cells, tissues and organs. Cells are the basicbuilding blocks of structure. In plants,new cells are from the division of existing cells. This process occurs inspecialized structures called meriste-matic tissue.Following division, cells undergo diffe-rentiation, which changes their struc-ture and permits cells to assume awide variety of specific functions. Cellswith similar structure and function arearranged into tissues. Tissues are thenorganized into organs, of which plantshave six: leaves, stems, roots, buds, flowers and fruit. Finally, organs areorganized as intact, fully functionalorganisms – trees.

There are two basic types of meriste-matic tissue:– primary, which produce the cells that

result in elongation of shoots androots

– secondary, which produce cells thatresult in increases in diameter.

Trees have two secondary meristems:the cambium and the cork cambium.The cambium is an essential tissue: by

2.1.2Anatomie des Baumes

Grundstruktur: Zellen und Gewebe

Die Grundstruktur aller Lebewesenbesteht aus Zellen, Geweben und Orga-nen. Die Zellen sind die Bausteine dieserStruktur. Bei den Pflanzen entstehenneue Zellen durch Teilung bestehenderZellen in spezialisierten Geweben, die alsMeristeme (Teilungsgewebe) bezeichnetwerden. Direkt nach der Zellteilung dif-ferenzieren sich die Zellen. Sie ändernihren Aufbau. So können sie die unter-schiedlichsten Aufgaben erfüllen. Zellenmit gleicher Aufgabe und Funktion bil-den ein Gewebe. Die Organe der Bäumesetzen sich aus verschiedenen Gewebenzusammen. Der Baum besteht aus fünfOrganen: Blatt, Stamm und Ast, Wurzel,Blüte und Frucht. Die Organe bildenzusammen einen funktionierendenOrganismus, den individuellen Baum.

Es werden zwei Arten von Meristemenunterschieden:– Die Primärmeristeme, welche Zellen

produzieren, aus denen durch Zellver-längerung die Triebe und Wurzelnentstehen

– Die Sekundärmeristeme, hier findetdurch Längsteilung der Zellen dassekundäre Dickenwachstum des Bau-mes statt.

2.1.2Anatomia drzewa

Podstawowe struktury: komórki i tkanki

Wszelkie żywe organizmy charaktery-zują się podobnymi strukturami; wy-różniamy wśród nich komórki, tkanki i organy. Komórki są podstawowymiskładnikami tych struktur. Nowe ko-mórki roślin powstają przez podział istniejących komórek. Procesy podziałukomórek zachodzą w wyspecjalizowa-nych strukturach zwanych merystema-mi (tkanki twórcze). Powstające nowekomórki podlegają różnicowaniu. W wyniku tych zmian poszczególne komórki mogą pełnić różnorodnefunkcje w organizmie. Komórki o po-dobnej strukturze i funkcji tworzątkanki. Tkanki z kolei tworzą organy.W organizmie rośliny wyróżniamy pięćorganów: liście, pień i gałęzie, korze-nie,pąki, kwiaty oraz owoce.

Wyróżnia się dwa podstawowe typytkanek twórczych: – pierwotne, (zwane też merystemami

wierzchołkowymi) produkujące ko-mórki potrzebne do wzrostu pędów i korzeni na długość,

– wtórne, (zwane też merystemamibocznymi) produkujące komórkipotrzebne do przyrostu na grubość.

Drzewa posiadają dwie wtórne tkanki

2.1.2

14

2 PRINCIPAL ELEMENTS OF TREE CARE | GRUNDLAGEN DER BAUMPFLEGE | PODSTAWY PIELĘGNOWANIA DRZEW

l Cells � Young Cell with Plasma and Nucleus � Cell Development � Mature Cell with Large Vacuole

l Zellen� Junge Zelle mit Plasma und Zellkern � Entwicklung der Zelle � Ausgewachsene Zelle mit großerVakuole

l Komórki� Młode komórki z plazmą ijądrem komórkowym � Rozwój komórki � Dojrzała komórka zawierająca dużą wakuolę


division of cells, it produces new cellsthat will become the vascular systemof the tree. It produces two kinds oftissue: xylem to the inside, and phlo-em to the outside.

The cork cambium is the cambiumwhich produces the bark.

The xylem is part of the wood of thetree, composed of non functional andlive cells.The differences of non functional cellsare: tracheen, tacheiden in conifers,vessels in deciduous trees.It has three functions:– the mechanical support of the tree– conduction of water and mineral

elements– storage of reserves.

When a tree is cut and is viewed incross section, growth rings are visiblein the xylem. In moderate climaticzones these rings are identical with the annual production of xylem by the cambium. They are seen as ringsbecause the relative size and density of the vascular tissues change throughthe growing season. As the season pro-gresses, cells become smaller in diame-ter. Thus the contrast between cellsproduced early in the season (early-wood) and those produced later (late-wood) allows the diameter increasewithin an individual year to be seen.

Der Baum besitzt zwei solcher Meri-steme, das Kambium und das Korkkam-bium. Das Kambium ist ein lebensnot-wendiges Gewebe für den Baum. Nebender Produktion von Holz wird auch dasGefäßsystem des Baumes gebildet. Bei-derseitig des Kambiums wird zur Stamm-mitte hin Xylem, nach außen hin Phloemgebildet.Vom Korkkambium wird die Rinde desBaumes gebildet.

Das Xylem bildet das Holz des Baumesund besteht aus toten und lebenden Zel-len. Unter den toten Zellen des Xylemsunterscheidet man zwischen Tracheen/Tracheiden (Nadelgehölze) und denGefäßen (Laubbäume).Es erfüllt drei Funktionen:– Traggerüst des Baumes– Transport von Wasser und Nährsalzen

(Wasser- und Nährsalzlösung)– Speicherung von Reservestoffen.

Wenn ein Baum aufgeschnitten wird,sind im Querschnitt des Holzes Jahrringesichtbar. In gemäßigten Breiten sinddiese mit der jährlichen Produktion vonXylem durch das Kambium identisch. Dieringförmige Struktur ergibt sich, weilsich im Verlauf der Vegetationszeit einesJahres die Struktur des Leitgewebes undder Zellen verändert. So haben zumBeginn der Vegetationszeit die neugebildeten Leitbahnen und Zellen einen

twórcze: miazgę zw. „kambium” i mi-azgę korkotwórczą. Kambium jest pod-stawową tkanką twórczą. W wynikupodziału jego komórek powstają nowe,z których po zróżnicowaniu siępowstają systemy przewodzące drzewa.Wytwarzane są dwa rodzaje tkanek: dośrodka pnia drewno zw. „ksylemem” ina zewnątrz łyko zw. „floemem”.

Miazga korkotwórcza wytwarza w wy-niku podziału komórek korowinę.

Drewno jest tkanką zbudowaną zezdrewniałych, martwych komórek.Drewno zbudowane jest z dwóch roda-jów wyspecjalizowanych komórek: ce-wek (u iglastych) i naczyń (u liściastych).Pełni ono trzy funkcje: przewodzi wodęwraz z solami mineralnymi oraz utrzy-muje cały ciężar drzewa. W obrębiedrewna istnieją żywe komórki parenchy-matyczne, pełniące funkcje magazyno-wania materiałów zapasowych.

Po ścięciu drzewa widzimy na przekro-ju poprzecznym przyrosty rocznedrewna. Te słoje odzwierciedlająroczną produkcję drewna przez kambi-um. Są one widoczne jako pierścienieponieważ w ciągu okresu wegetacyjne-go zmienia się przekrój naczyń iwzględna gęstość drewna. Napoczątku okresu wegetacyjnego prze-krój cewek i naczyń jest większy a ichścianki cienkie. Później ich światła stają

15

2PRINCIPAL ELEMENTS OF TREE CARE | GRUNDLAGEN DER BAUMPFLEGE | PODSTAWY PIELĘGNOWANIA DRZEW

l Cross Section of a Trunk� Pith � Heartwood � MedullaryRay � Sapwood � Cambium � Phloem � Cork Cambium Bark

l Stammquerschnitt � Mark � Kernholz � Markstrahl� Splintholz � Kambium � Phloem� Korkkambium Borke

l Przekrój poprzeczny pnia� rdzeń � drewno twardzielowe � promień rdzeniowy � drewnobielaste � kambium � floem � miazga korkotwórcza korowina


Concerning the wood of a tree, thereare differences between the wood ofconiferous and deciduous trees. Thewood of deciduous trees has furtherdifferences between ring-porous wood(i.e. Quercus, Fraxinus) and diffuse-porous wood (ie. Tilia, Fagus).Heartwood is formed within the centreof the tree. The heartwood is surroun-ded by a ring of living sapwood.Not all of the conducting elements inthe xylem transport water. Only thoseof the sapwood (active and livingwood) function to conduct water,while the other elements of the xylemwhich are situated farther inside thetree are no longer functional. Theyconstitute the heartwood, non-con-ducting tissue that is sometimes darkerin colour than the sapwood. Thephloem is responsible for the move-ment of sugars, produced in the lea-ves, to other parts of the plant.In addition to the phloem and xylem,the vascular system of a tree containsray cells. Rays grow out radially fromthe centre of the tree to cross throughthe phloem and xylem and function totransport sugars and other compoundsacross the trunk. They assist in restrict-ing decay in wood tissue and storereserves in the form of starch.

größeren Durchmesser und Hohlraumim Inneren (Frühholz) als im Verlauf desSommers, in dem die Leitbahnen immerenger und die Zellwände immer dickerwerden (Spätholz). So kann man denjährlichen Durchmesserzuwachs desBaumes deutlich erkennen.In der Holzstruktur ist grundsätzlichzwischen Nadel- und Laubholz undbeim Laubholz zwischen ringporigem (z.B. Oak, Fraxinus) und zerstreutporigemHolz (z. B. Tilia, Fagus) zu unterschei-den. Im Inneren des Stammes bildet sichKernholz. Es wird von einem Ringlebenden Splintholzes am Rande desStammes eingeschlossen.Nur die Gefäße des Splintholzes trans-portieren in den lebenden Zellen (akti-ves Holz) Wasser. Mit zunehmendemAlter verlieren die Gefäße ihre Wasser-leitfähigkeit. Oft wird durch Einlagerun-gen von Stoffen die Farbe des Xylemsdunkler, wodurch das Kernholz danndeutlich vom Splintholz zu unterschei-den ist. Das Phloem ist für den Trans-port des in den Blättern produziertenZuckers (Phloemsaft) zu den übrigenTeilen der Pflanze verantwortlich.Zusätzlich zu Xylem und Phloem enthältdas Gefäßsystem des Baumes radial ver-laufende Zellbündel, die als Markstrah-len bezeichnet werden. Diese Strahlen

się coraz mniejsze, a ścianki grubsze.W ten sposób wyróżniają się coroczniekomórki powstałe na początku okresuwegetacyjnego (drewno wczesne) odtych powstałych później (drewnopóźne); powstają przyrosty roczne. Drewno drzew iglastych różni się oddrewna drzew liściastych. Wśród drzewliściastych wyróżnia się gatunki odrewnie pierścieniowo naczyniowym(np.: Quercus, Fraxinus) i rozpierzchło-naczyniowym(np.: Tilia, Fagus).Woda transportowana jest tylko przeznajmłodsze słoje roczne bielu (tzw.drewno aktywne). Pozostałe, starszesłoje przestają pełnić funkcje prze-wodzącą. W wyniku postępującychzmian wyróżnia się zewnętrzne,jaśniejsze partie drewna jako biel awewnętrzne, ciemniejsze partiedrewna jako twardziel.Floem rozprowadza produkowane wliściach asymilaty do pozostałych częścidrzewa. W skład systemu prze-wodzącego drzewa wchodzą, obokdrewna i łyka, promienie rdzeniowe.Przebiegają one promieniście przezdrewno, i łyko i służą transportowipoprzecznemu rozpuszczonych w wod-zie węglowodanów i innych składni-ków. Pomagają one w ograniczaniurozprzestrzeniania się rozkładu drewna

16


l Medullary Ray in the Wood

l Markstrahlen im Holz

l Promienie rdzeniowe w drewnie

l � Ring porous � Diffuse porous

l � ringporig � zerstreutporig

l � pierścieniowonaczyniowe � rozpierzchłonaczyniowe

B

A

B

� �


The outer covering of a tree's branchesand stems is the bark. It is a protectivetissue that moderates the temperatureinside the stem, offers defence againstinjury, and reduces water loss. Bark iscomposed of non-functional phloem,corky tissues and dead cells. The cellwalls are impregnated with wax andoil that minimize water loss. Lenticels,small openings in the bark, allow forgas exchange between the living tis-sues of the tree and the atmosphere.Many types of bark develop in trees.For example, Fagus has very smoothbark with little corky material andQuercus suber produces thick layers of cork.

Branches and Twigs

Twigs are small stems that provide thesupport structure for leaves, flowersand fruit. Branches support twigs, andthe trunk supports the entire crown.

Branches and twigs emerge from twotypes of buds:– the terminal or apical bud at the end

of a shoot and – the lateral or axillary bud occurs

along the twig.The terminal bud is the most powerfulbud on the branch or twig and locatedat the end of a shoot. It controls thedevelopment of the secondary buds by means of hormones. Usually thesecondary buds do not develop andare dormant.

Normally, the terminal bud is the mostactive on each branch or twig and con-trols the development of the lateralbuds on the same shoot which areoften dormant: Their growth is inhibit-ed by the apical dominance of the ter-minal bud. Apically dominant shoots are monopo-dial or sympodial. Shoots that are notapically dominant are pseudodichoto-mial. The destruction of the terminalbud by accident or pruning can releasedormant buds near the cut, leading to

wachsen vom Zentrum des Baumesdurch das Xylem und Phloem nachaußen und dienen dem radialen Trans-port von Nährstoffen und Wasser durchden Stamm. Sie helfen dem Baum denwichtigen Schutzmechanismus derAbschottung zu bewerkstelligen. Sieenthalten lebende Parenchymzellen unddienen als Speicher für Reservestoffe.Die Außenhaut der Äste und des Stam-mes ist die Rinde. Sie besteht aus Phlo-em, Korkkambium und der Borke. DieBorke ist ein Schutzgewebe, das dieTemperatur des Baumes reguliert, denBaum vor mechanischen Beschädigun-gen schützt und einen übermäßigenWasserverlust verhindert. Die Borke wirdvom Korkkambium gebildet und bestehthauptsächlich aus Korkzellen. Die Zell-wände sind mit Wachs und Öl imprä-gniert, wodurch der Wasserverlust mini-miert wird. Kleine Öffnungen in der Bor-ke, die Lentizellen, ermöglichen eineGasaustausch zwischen der Atmosphäreund dem lebenden Gewebe des Baumes.Die Beschaffenheit von Rinde und Borkeist von Baumart zu Baumart sehr unter-schiedlich. So hat z.B. die Buche in derRegel eine sehr glatte, dünne Rinde unddie Korkeiche eine sehr raue und dickeBorke.

Äste und Zweige

Zweige tragen Blätter, Blüten undFrüchte. Die Äste tragen die Zweigeund werden wiederum vom Stamm getragen.

Äste und Zweige entstehen aus zweiverschiedenen Knospentypen:– den Terminal- bzw. Apikalknospen an

den Triebspitzen und– den Achsel- bzw. Seitenknospen ent-

lang der Triebe.

Die Terminalknospe, die mächtigsteKnospe eines Astes bzw. Zweiges, kon-trolliert die Entwicklung der Seiten-knospen an demselben Ast/Zweigdurch Hormone. Oft treiben die basa-len Seitenknospen nicht aus und blei-

wspierając jeden z najważniejszychmechanizmów ochronnych drzewa jakim jest kompartymentalizacja czyligrodziowanie. Będąc żywymi komór-kami parenchymatycznymi są miejscemmagazynowania materiałów zapaso-wych. Od zewnątrz pień i gałęzie drzewaokryte są korą. Składa się ona z floe-mu, miazgi korkotwórczej i korowiny.Korowina jest tkanką ochronną, regu-lującą ciepłotę drzewa, chroni goprzed uszkodzeniami mechanicznymi inadmierną utratą wody. Kora jest wyt-worem miazgi korkotwórczej i składasię głównie ze skorkowaciałych komó-rek łyka. Ich ściany komórkowe sązaimpregnowane woskami i olejami,dzięki czemu ograniczona jest utratawody. Jest to tkanka ochronna, zabez-pieczająca przed nadmiernym nagrze-waniem się wnętrza pnia, uszkodzenia-mi mechanicznymi i ograniczająca nad-mierną utratę wody. Małe otwory wkorowinie tzw. przetchlinki umożliwi-ają wymianę gazowa pomiędzy atmos-ferą i żywymi tkankami drzewa.

Drzewa wykształcają różnorodne typykory. Kora buka (Fagus) jest gładka ima cienką korowinę. Quercus subertworzy grube warstwy korka.

Konary i gałęzie

Pędy utrzymują liście, kwiaty i owoce.Konary utrzymują gałęzie, tak jak pieńutrzymuje całą koronę.

Pędy i gałęzie rozwijają się z dwóchtypów pąków:– z pąka szczytowego umieszczonego

na szczycie pędu– z pąków bocznych rozmieszczonych

wzdłuż pędów

Normalnie, pąk szczytowy jest najbar-dziej aktywny na każdej gałęzi i kon-troluje rozwój pąków bocznych na tymsamym pędzie poprzez hormony. Dośćczęsto pąki boczne nie rozwijają się ipozostają nawet przez wiele lat uśpio-ne (pąki śpiące); ich rozwój jest ogra-

17



new shoot development. Some shootsdevelop from adventitious buds whichare produced along stems or roots.They are usually pro-duced in responseto the loss of normal buds and thegrowth regulators pro-duced by them. Leaves and buds are from a slightlyenlarged portion of the twig called anode. The internode is the area bet-

ben als schlafende Augen für Jahre imRuhezustand. Außerdem können imparenchymatischen Gewebe spontanneue Knospen gebildet werden Adven-tivknospen). Das Wachstum der Seiten-knospen wird durch die Dominanz derSpitzenknospe gesteuert.Äste/Zweige mit ausgeprägten Spitzen-knospen entwickeln sich monopodial.(Nadelgehölze) Triebe mit schwacherDominanz verzweigen sich sympodial (z. B. Buche, Linde) oder pseudodicho-tom. Die Zerstörung bzw. Entfernungder Terminalknospe, z. B. durch Schnitt-maßnahmen oder mechanische Beschä-digung, kann zum Austrieb bisherunterdrückter Seitenknospen oder schla-fender Knospen und in der Folge zueinem neuen Sprosswachstum führen.Die Erneuerungstriebe (Reiterate) kön-nen sich auch aus Adventivknospenentwickeln, die sich spontan amStamm, an Ästen und Zweigen oder anWurzeln bilden. Schlafende und adven-tive Knospen treiben in der Regel alsReaktion auf einen Verlust der regulärgebildeten Knospen oder Kronenpar-tien aus.Die Knospen erzeugen eine lokale Ver-dickung des Astes, welche Nodiumbzw. Knoten genannt wird. Der Bereichzwischen zwei Knoten ist das Interno-dium. Nach Abfallen der Blätter ver-bleiben an dem Zweig die Blattnarben

niczony poprzez dominacje wierz-chołkową pąka szczytowego. Poza tymmogą powstawać spontanicznie wtkankach parenchymatycznych pąkiprzybyszowe (adwentywne). Przy domi-nacji pąka szczytowego powstają pędymonopodialne (jednoosiowe) np. jak uiglastych lub sympodialne (wieloosio-we) np. u buka, lipy; przy braku tej do-minacji powstają pędy pseudodychoto-miczne. Zniszczenie lub usunięcie pąkaszczytowego (np. mechanicznie lubpoprzez cięcie gałęzi) może wyzwolićpobliskie, uśpione pąki i rozwój nowe-go pędu. Nowe pędy zw. reiteratami rozwijają się z pąkówprzybyszowych, które powstają sponta-nicznie na pniu, gałęziach lub na korzeniach. Na drzewie występują pędy rozwija-jące się z pąków przybyszowychwystępujących wzdłuż pnia, gałęzi,pędów lub korzeni. Ich pobudzenie irozwój następuje z reguły jako reakcjana utratę normalnych pąków i produ-kowanych przez nie regulatorów wzro-stu. Pąki pojawiają się w miejscachzgrubień pędów zwanych węzłami.Odcinek pomiędzy dwoma węzłaminazywa się międzywęźlem.Na pędach, po opadnięciu liści, wi-doczne są liścioślady i ślady po łuskachpączków przybyszowych. Są one po-mocne przy liczeniu i pomiarze

18


A

l Branch Formation

l Verzweigungs muster

l Sposoby rozgałęziania się pędów(monopodialny, sympodialny,pseudodychotomiczny)

A

B

l Annual Growth� = 1 Year � = 2 Years � = 3 Years

l Jahrestrieb – Alter� = 1 Jahr � = 2 Jahre � = 3 Jahre

l Przyrosty roczne � = jednoroczne � = 2.letnie � = 3.letnie

B


ween the nodes. Leaf scars and termi-nal bud scale scars are visible on thetwig. These are useful in measuringannual twig elongation or growth.Each branch of the tree is similar instructure and function to the entiretree crown. Yet branches are not sim-ply outgrowths of the trunk. Instead,branches have a unique attachmentform, which is critical to the applica-tion of arboricultural practices such aspruning. Branches are strongly atta-ched to the wood and bark beneaththe branch but weakly attached to thewood and bark above the branch. The annual production of layers of tissue at the junction of the branch tothe stem is apparent, forming, most ofthe time, a shoulder or bulge aroundthe branch base called the branch collar. In the crotch, the branch and trunkexpand against each other. As a result,bark is pushed up forming the branchbark ridge. If bark in the crotch is sur-rounded by wood, it is called includedbark. Included bark further weakensthe crotch since the normal branch totrunk attachment is not formed.

und die Knospenschuppennarben derTerminalknospen, die bei manchenArten über Jahre hinaus sichtbar blei-ben und so die Zählung und Messungdes jährlichen Längenwachstumsermöglichen.Jeder Ast ist in seiner Architektur undFunktion der gesamten Krone ähnlich.Doch Äste sind nicht einfach nur Aus-wüchse des Stammes. Sie sind Teil derGrundstruktur des Baumes und habeneine eigene Art der Anbindung an denStamm. Das Verständnis der Anbin-dung ist für die Baumpflege undbesonders für die Schnittmaßnahmenvon grundlegender Bedeutung. DieÄste sind fester mit dem Holz und derRinde auf ihrer Unterseite verbundenals mit dem Holz und der Rinde aufder Oberseite.Durch die jährliche Überlagerung vonHolzschichten zwischen Ast und Stammkann an der Astbasis eine Verdickungentstehen, die als Astring bezeichnetwird. Bei einer Gabelung drückenGewebe des Astes und Stammesgegeneinander. So entsteht in derGabel eine Rindenleiste. Fehlt die nachoben geschobene Rindenleiste oder istdie Rinde eingewachsen, sind die Holz-fasern in der Gabel nicht miteinanderverbunden. Die Zugfestigkeit derGabel ist dann geschwächt.

długości rocznych przyrostów pędów. Wszystkie gałęzie są podobne w struk-turze i funkcji do korony. Jednak kona-ry nie są jedynie odrostami pnia.Gałęzie są elementami struktury całegodrzewa i są w szczególny sposób połą-czony z pniem. Znajomość tych połą-czeń ma istotne znaczenie dla praktykipielęgnowania drzew, a głównie ichcięcia. Połączenie gałęzi z drewnem ikorą pnia jest silne z dolnej strony, asłabe z górnej strony. Nakładające sięcorocznie w miejscu łączenia gałęzi zpniem przyrosty roczne warstwdrewna tworzą widoczne zgrubienieotaczające nasadę gałęzi zwaneobrączką. W rozwidleniu napierają nasiebie tkanki gałęzi i pnia i wytwarzasię charakterystyczna krawędź korowa.Gdy nie ma wypychanej do góry listwykorowej lub wrasta ona w rozwidleniewłókna drewna nie mogą się ze sobązrastać. Wytrzymałość takiego rozwid-lenia jest słaba.

19


l Branch Attachment

A = Stem / Living Branch, B = Stem/DeadBranch � Stemwood � Livewood � Deadwood � Protection Zone � New Stem Wood

l Astanbindung

A = Stamm/lebender Ast, B = Stamm/toterAst � Stammholz � lebendes Astholz � totes Astholz � Schutzzone � neugebildetes Stammholz

l Mocowanie gałęzi

A = pień/żywa gałąź, B = pień/martwagałąź � drewno pnia � nasada żywejgałęzi � nasada martwej gałęzi � strefaochronna � nowe drewno pnia

�

��

�

�

�

��

��

B

A


Leaves

Leaves are the food producers of thetree. They contain chloroplasts that are filled with a green pigment calledchlorophyll, where photosynthesisoccurs. A second role of leaves is transpiration.Transpiration is the loss of waterthrough the foliage in the form ofwater vapour.Leaves provide a large surface area forthe absorption of sunlight and carbondioxide needed for photosynthesis.The outer surface of a leaf is coveredby a waxy layer called the cuticle. Thecuticle functions to minimize dessica-tion (drying out) of the leaf. Stomata,small, variable openings in the leaf sur-face, control the loss of water vapourand the exchange of gases.Leaves have a network of conductingtissues that comprize the veins, or vascular bundles. These veins are composed of both phloem and xylemtissue. They transport water and essen-tial elements, and carry food producedin the leaf cells to other parts of thetree.

Blätter

Die Blätter produzieren die kohlen-stoffhaltige Nahrung des Baumes. Sieenthalten Chloroplasten mit dem grü-nen Chlorophyll und anderen Pigmen-ten. Die Blattfarbstoffe absorbieren dasSonnenlicht und wandeln es in chemi-sche Energie um. Diese Reaktion wirdals Photosynthese bezeichnet.Eine weitere Funktion der Blätter istdie Transpiration, das heißt die Abgabevon Wasser in Form von Wasserdampf.Die Blätter eines Baumes bilden einegroße Fläche, welche die maximaleAufnahme von den für die Photosyn-these wichtigen Faktoren Licht undKohlendioxyd und die Abgabe vonWasser ermöglicht. Die Blattoberseiteist mit einer wachsartigen Schicht, derKutikula, bedeckt, welche die Austrock-nung des Blattes vermindert. Die Spalt-öffnungen (Stomata), kleine, regulier-bare Öffnungen in der Blattunterflä-che, kontrollieren die Wasserdampfab-gabe und den Gasaustausch.Blätter verfügen über ein Netzwerk vonLeitgeweben, den Nerven bzw. Gefäß-bündeln. Diese setzen sich aus Phloem-und Xylemgewebe zusammen. Sie trans-portieren Wasser und die lebensnot-wendigen Elemente und befördern diein den Blättern produzierten Nährstoffe.Bäume, die ihr Laubwerk jedes Jahr ver-lieren, werden als sommergrün bezeich-

Liście

Liście produkują węglowodanowy po-karm dla drzewa. Wyposażone są onew chloroplasty zawierające zielonybarwnik zwany chlorofilem. W nich zachodzi proces fotosyntezy czyli ab-sorpcji i przemian energii słonecznej.Drugą funkcją liści jest transpiracja wo-dy. Transpiracja jest wydalaniem wodyz liści w postaci pary. Blaszki liściowe zapewniają dużą po-wierzchnię potrzebną do absorpcji światła słonecznego i dwutlenku węgla,niezbędnych do fotosyntezy oraz tran-spiracji wody. Zewnętrzna powierzchnialiścia pokryta jest dodatkową, woskowąwarstwą ochronną zwaną kutikulą. Ku-tikula zabezpiecza liść przed nadmiernąutratą wody. Wyposażona ona jest podolnej stronie liścia w aparaty szparko-we zw. stomata (tj. małe otworki do aktywnego kontrolowania transpiracji i wymiany gazowej).W liściu jest cały system tkanek prze-wodzących w postaci nerwów lubwiązek. Wiązki przewodzące zbudowa-ne są z ksylemu i floemu. Doprowad-zają one wodę z rozpuszczonymi skład-nikami pokarmowymi oraz odprowad-zają asymilaty z liści do innych częścidrzewa.Większość drzew zrzuca liście na zimę,są to drzewa o liściach sezonowych.Drzewa utrzymujące liście przez kilka

20


l Leaf Construction� Stomata � Cuticle � Epidermis � Parenchyma-Palisade-Cells � Parenchyma-Sponge-Cells

l Blattaufbau (Schnitt)� Stomata (Spaltöffnung) � Kutikula � Epidermis� Palisaden-Parenchym� Schwamm-Parenchym

l Budowa liścia (przekrój)� stomata (aparaty szparkowe) � kutikula � epiderma � miękiszpalisadowy � miękisz gąbczasty


Trees that shed their leaves every yearare called deciduous. Trees that retaintheir leaves for more than one yearare called coniferous or evergreen.Leaf drop is caused by cell changes andgrowth regulators that combine toform an abscission zone at the base ofthe leaf stalk or petiole.

The abscission zone has two functions:– to enable leaf drop in the autumn– to protect the region of the stemfrom which the leaf has fallen againstdessication, insect or dase damage.

Autumn foliage colour in deciduoustrees results from the breakdown ofchlorophyll to reveal other pigmentscontained in the leaf. Shorter dayscombined with cold nights enhancethe accumulation of sugars and triggera decrease in chlorophyll production.This allows other pigments includinganthocyanins (reds and purples) andcarotenoids (yellows, oranges andreds) to be unmasked.

Roots

The roots of trees serve four primaryfunctions:– anchorage– storage of energy– absorption– conduction

Absorbing roots are the small, fibrous,primary tissues that grow at the endsof the main, woody roots. The absorb-ing roots have epidermal cells that aremodified into root hairs, which aid inthe uptake of water and minerals. The root hairs only have a short life (3–4 weeks in spring) and duplicateconsiderably the possibilities of absorp-tion when vegetation starts in spring.As with shoot tips, root tips contain a meristematic zone, where the cells

net, solche hingegen, die es über meh-rere Jahre behalten, als immergrün.Darüber hinaus gibt es wintergrüneGehölze welche ihre vorjährigen Blättererst im nächsten Frühjahr verlieren.Das Abwerfen des Laubes erfolgt nachVeränderung der Zellstruktur und durchWachstums-Regulatoren. An der Basisdes Blattstiels wird eine Trennzonegebildet.

Sie erfüllt zwei Funktionen:– den Laubfall im Herbst– den Schutz gegen Austrocknung, Ein-

dringen von Insekten und Krankhei-ten in dem Bereich, wo sich das Blattabgelöst hat.

Die Verfärbung der Blätter im Herbstergibt sich einerseits aus der Zerset-zung des Chlorophylls, dadurch werdendie anderen im Blatt vorhandenen Pig-mente sichtbar und andererseits durchdie vor dem Laubfall gebildeten rotenSchutzpigmente (Anthocyane), welchedie abbauenden Enzyme im Blatt vorder Sonne schützen. Die sich verkürzen-den Tage sowie sinkende Nachttempe-raturen führen zu einer verstärktenSpeicherung der Assimilate.

Wurzeln

Die Wurzeln der Bäume erfüllen vierHauptaufgaben:– Verankerung– Speicherung von Energie– Aufnahme vom Wasser mit Nährsal-

zen – Transport

Die Saugwurzeln sind kleine faserigeGewebe, die sich an den Enden derverholzten Hauptwurzeln bilden. DieEpidermiszellen an den Wurzelspitzenbilden kurzlebige Wurzelhaare aus,welche die Wasser und Nährsalze auf-nehmen. Die Wurzelhaare haben nureine sehr geringe Lebensdauer (imFrühjahr 3–4 Wochen).Genau wie die Sprossspitze hat auchdie Wurzelspitze einen meristemati-

lat nazywamy drzewami zawsze zielo-nymi. Poza tym są zimozielone roślinydrzewiaste, które liście tracą wiosnąnastępnego roku. Opadanie liści jestwynikiem zmian strukturalnych komó-rek oraz działania substancji zw. regu-latorami wzrostu, co doprowadza dopowstania strefy odrzucania u pod-stawy ogonka liściowego.

Wytworzenie strefy odrzucania spełniadwie funkcje:– umożliwia opadanie liści podczas

jesieni– zabezpiecza pęd przed przesusze-

niem, infekcjami, atakami owadów w miejscach po opadłych liściach.

Jesienne przebarwianie liści następujez jednej strony w wyniku rozpaduchlorofilu i jego przemian w innebarwniki. Z tego powodu inne zawartew liściach pigmenty stają się widoczne.Dodatkowo przed opadaniem liści wyt-warzane są czerwone pigmentyochronne (antocyjany), które chroniąenzymy w liściach przed słońcem. Krót-kie dni i zimne noce przyspieszają gro-madzenie węglowodanów i powodująspadek produkcji chlorofilu.

Korzenie

Korzenie drzewa pełnią cztery podsta-wowe funkcje:– zakotwienia– magazynującą energetyczne mate-

riały zapasowe– pobierającą wodę z solami mineral-

nymi– przewodzącą wodę z solami mineral-

nymi.

Woda pobierana jest przez korzeniessące zbudowane z włóknistych tkanekpierwotnych. Są one rozmieszczone nakońcach dużych, zdrewniałych korzeni.Z epidermalnych komórek wykształca-ne są włośniki. Włośniki żyją bardzokrótko (3–4 tygodnie na wiosnę) ale są ustawicznie odnawiane. Dzięki nimzwiększa się wydajność pobierania wo-

21



r european arboricultural council (eac) e k r o w e r e t ... · patzer ve rlag isbn...

Documents