pursang 1 i 2014

Pu

rSang N

umm

er 1 | 2014

nr. 1 | 2014Magazine van Van Lanschot Bankiers

SPECIALBELEGGEN

2014

CEO Frans van HoutenCEO Frans van Houten‘PHILIPS IS EEN REUS DIE AAN HET ONTWAKEN IS’

PS1_01 COVER_DEF.indd 1 12-12-13 10:47

Met Evi kunt u uw geld laten groeien. Zonder daarbij het behoud van uw vermogen

uit het oog te verliezen. Evi biedt u de kennis van een private bank maar dan online.

Kijk voor meer inspiratie op evivanlanschot.nl

Op weg van geld naar vermogen?Ik kan u coachen.

VOORWOORD

PurSang 1 | 2014 5

Vooruitkijken

In dit nummer van PurSang kijken wij terug op 2013, maar vooral vooruit naar dit nieuwe jaar. Terugkijken doen we onder meer met Maarten Kneepkens, hoofd Vermogensbeheer A la Carte bij Kempen Capital Management. Hij vertelt waarom het zo behoorlijk ging met de Amerikaanse en Europese aandelen en zo ronduit slecht met staatsobligaties. En waarom Van Lanschot nochtans in staatsobligaties gedeeltelijk bleef en blijft beleggen.

Luc Aben, hoofdeconoom van Van Lanschot, is een van onze deskundigen die vooruitkijkt. Hij verwacht dat het goede nieuws betreffende aandelen ook in 2014 zal continueren en dat onze modelportefeuille zich daar nog iets meer op zal focussen, ten koste van beleggen in grondstoffen. En hij legt uit waarom, ook anno 2014, de Amerikaanse economie als vanouds de loco-motief zal zijn die de Europese en Japanse economie trekt. En trouwens ook, jawel, de Chinese economie zal trekken.

We zijn voor 2014 voorzichtig optimistisch Onze experts van Kempen & Co vertellen u meer specifiek wat er dit jaar te verwachten valt wat betreft de verschillende asset classes zoals aandelen en obligaties. Al met al kijken we vooruit met voorzichtig optimisme.

In de coverstory komt Philips-topman Frans van Houten uitgebreid aan het woord. Hij kijkt verder vooruit dan 2014 en hij wil het concern binnen enkele jaren transformeren tot een uiterst innovatief technologiebedrijf, met mede-werkers die stuk voor stuk functioneren als ambitieuze ondernemers. Hij laat zich daarbij volop inspireren door Anton Philips, ambitieus ondernemer bij uitstek.

In dit nummer ook een gesprek tussen Patrick Ruijs, een expert op het gebied van klantbeleving, en mijzelf. In dit digitale, transparante tijdperk is niet alleen het eerste, maar ook het laatste woord aan de klant. Maar wat betekent dat precies, meer in het bijzonder wat de financiële sector betreft? Voor mij was het een erg leerzame dialoog. Hopelijk voor u ook.

Ik wens u een heel mooi en succesvol jaar toe en uiteraard ook weer veel leesplezier en inspiratie.

Richard Bruens Algemeen Directeur

Private Banking06 30 44 55 79

PS1_600 VOORWOORD.indd 5 12-12-13 10:48

6 PurSang 1 | 2014

DE WERELD VAN VAN LANSCHOT05 VOORWOORD

08 NIEUWS uit de wereld van Van Lanschot

12 COVERStORy Philips-topman Frans van Houten

36 KLANtEN Vereniging De Zonnebloem en uitgeverij travMedia

BANCAIR34 HEt DILEMMA Zelf beleggers aantrekken of uitbesteden?

41 IN BEELD titus Darley over Rietveld Originals

42 tWEEGESPREK Richard Bruens en Patrick Ruijs

56 FINANCIëLE PLANNING Stamrechtproblematiek

58 BEDRIJFSPROFIEL Zorggroep De Laren

12INTERVIEW: FRANS VAN HOUTEN, PHILIPS

64PORTRET:INGE VAN KEMENADE, TOPSHELF

42TWEEGESPREK OVER

KLANTBELEVING

PS1_600 INHOUD.indd 6 12-12-13 10:49

inhoud

PurSang 1 | 2014 7

Beleggen19 SPECiAL Beleggen 2013 en 2014

20 TERuGBLiK 2013

22 inTERViEW met hoofdeconoom Luc Aben

28 VooRuiTBLiK Aandelen, obligaties en fondsen in 2014

48 MEET ThE MAnAGER nigel Bolton van BlackRock

53 CoLuMn henriëtte Prast

54 VERMoGEnSBEhEER Vragen uit de praktijk

CUlTUUR & lifesTyle60 in AAnToChT nationale open Golfdagen

61 WiJnTiPS van wijnkoper Eric de Bruijn

62 GAdGETS en een gastcolumn van golfcaddy Andy dearden

64 PoRTRET inge van Kemenade van Topshelf

66 dE VooRKEuREn VAn Johan Bouman, B&B Château de la Resle

36KLANT: DE ZONNEBLOEM

19SPECIAL OVER

BELEGGEN 2013 EN 2014:

DE KANSEN EN VALKUILEN

PS1_600 INHOUD.indd 7 12-12-13 10:49

8 PurSang 1 | 2014

DE WERELD VAN VAN LANSCHOT

Van Lanschot gooit hoge ogen met transparantieAfgelopen november werd Van Lanschot tweemaal bekroond voor haar transparante rapportages.

TRANSPARANTIEBENCHMARK In de jaarlijkse Transparantiebenchmark – een initiatief van het ministerie van Economische Zaken en de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA) – behaalde Van Lanschot voor het eerst een top-20-positie. Daarmee behoort de bank tot de Nederlandse bedrijven die het transparantst rapporteren over de economische, sociale en milieuresultaten van hun bedrijfsvoering. Van Lanschot steeg op de lijst van 460 bedrijven van de 38e naar de 17e plaats. De recente stijging komt vooral doordat Van Lanschot haar maatschappelijk jaarverslag over 2012 voor het eerst liet verifiëren door een externe accountant. Philips behaalde in november de eerste positie in de Trans-parantiebenchmark en nam de Kristalprijs in ontvangst. www.transparantiebenchmark.nl

EERLIJKE BANKWIJZEROok de Eerlijke Bankwijzer – een samenwerkingsverband van zes maatschappelijke organisaties – sprak zich november jongstleden positief uit over Van Lanschot. In zijn praktijkon-derzoek ‘Transparantie & Verantwoording’ kreeg Van Lanschot een derde positie toebedeeld, net achter de ASN Bank en Triodos. Volgens de onderzoekers laten deze drie banken het duidelijkst zien hoe zij de aan hen toevertrouwde financiële middelen uitzetten in verantwoorde kredieten en beleggingen. www.eerlijkebankwijzer.nl

www.vanlanschot.nl/vo

Als u driemaal een verkeerde pincode ingeeft bij een pinautomaat of driemaal een verkeerde pincode gebruikt om in te loggen op Online Bankieren, kunt u zelf uw pinpas deblokkeren. Dit kan bij iedere pinautomaat van alle banken, zowel in Nederland als in het buitenland. U voert uw pas in en toetst de correcte pincode in. Uw pas is dan direct gedeblokkeerd. Bent u uw pincode vergeten? Neemt u dan contact op met Client Services. Uw huidige pincode

wordt dan via de post opnieuw toegestuurd. Cliënten kunnen Van Lanschot Client Services bereiken van maandag t/m vrijdag van 8.30 uur tot 21.00 uur. Voor het blokkeren van betaalpas en creditcard of urgente problemen met Van Lanschot Online Bankieren is er zeven dagen per week, 24 uur per dag, tele-fonische ondersteuning: 0800-1737 (vanuit Nederland) en (+31) 73 687 1897 (vanuit het buitenland).

Pinpas zelf deblokkerenIBAN NUMBER

NL12 FVLB 0123456789

CARDHOLDER NAMEOPTIONAL

1234 XX/1234VALID THRUCARD NUMBER

85

.70

mm

54.00 mm

CLIENT SERVICES 0800 1737DEZE PAS IS STRIKT PERSOONLIJK EN BLIJFT

EIGENDOM VAN VAN LANSCHOT.

DE VINDER WORDT VERZOCHT DE PAS TE

STUREN AAN | IF FOUND PLEASE RETURN TO

VAN LANSCHOT PO BOX 1021 5200 HC

’S-HERTOGENBOSCH THE NETHERLANDS.

WWW.VANLANSCHOT.NL

ho

ud

uw

pinco

de g

eheim

gem

alto

sp, s.a. u

104

3430

a/0

5/10

ZO

ND

ER

HA

ND

TE

KE

NIN

G N

IET

GE

LD

IG

AU

TH

OR

ISED

SIGN

AT

UR

E | NO

T V

ALID

UN

LESS SIG

NE

D

PS1_8-11 KORTE BERICHTEN.indd 8 12-12-13 10:50


PurSang 1 | 2014 9

De Nederlandse miljonair is opvallend positiever gestemd over de ontwikkeling van het eigen vermogen en de economie dan een jaar geleden. En hoewel de miljonair sinds de crisis meer is gaan sparen en minder belegt, lijkt de beweging naar meer sparen te stabiliseren. Dit blijkt uit het Dutch Wealth Report 2013 van Van Lanschot Bankiers.

Er zijn 92.000 miljonairshuishoudens in Nederland. De bezittingen van de Nederlandse miljonairs bestaan voor bijna 60% uit aandelen en obligaties. Aandelen worden door ruim de helft van de miljonairs ook als kansrijkste beleggingscategorie gezien, gevolgd door onroerend goed. Vermogensbehoud is voor 53% van de miljonairs momenteel belangrijker dan vermogens-groei (44%). Net als vorig jaar belegt de helft van de

miljonairs het vermogen grotendeels zelf. Wel brengen zij een wat groter deel van hun vermogen in vermo-gensbeheer onder. Van hen verwacht 47% dat de bank of vermogensbeheerder meer rendement uit het vermogen kan halen dan zijzelf, een stijging van 8%-punt ten opzichte van vorig jaar. Ruim een derde van de miljonairs zegt online, zonder adviseur, te handelen; de helft stelt wel prijs op een gesprek met een beleg-gingsadviseur.Miljonairs zijn pessimistischer over de financieel-eco-nomische situatie van hun kinderen dan de gemiddelde Nederlander. 23% denkt dat hun kinderen het beter zullen hebben dan zijzelf (tegenover 31% van Neder-land), 31% denkt juist dat de volgende generatie het minder zal krijgen (tegenover 23% van Nederland).Het volledige onderzoeksrapport is te downloaden of aan te vragen via www.vermogeninnederland.nl.

Miljonairs positiever over ontwikkeling eigen vermogen

U heeft haar misschien al op tv of billboards langs de weg gezien: de opvallende paarse verschijning Evi van Lanschot. De nieuwe tool om online te beleggen of sparen, is begin oktober live gegaan. Vanaf € 10.000 kunt u beleggen met Evi Beheer. Vanaf het-zelfde bedrag kunt u ook sparen met Evi Sparen. Kiest u voor Evi Advies, waarbij u zelf de regie houdt over uw beleggingen maar de ondersteuning krijgt van een professional, dan kunt u instappen vanaf € 25.000.Meer informatie, de brochure en een demo vindt u op

www.evivanlanschot.nl

Evi van Lanschot gelanceerd


10 PurSang 1 | 2014


De Nederlandse Golf Federatie (NGF) ontwikkelde de app in samen-werking met Van Lanschot en Deloitte. De NGF Golf-app combineert twee bestaande apps, de NGF Competitie-app en de NGF Handicap-app, en is verder uitgebreid met de functionaliteiten wedstrijden, nieuws en de Van Lanschot Ranking.

Met de app kun je onder andere actuele uitslagen van wedstrijden en de NGF-competitie opzoeken, volgen en delen. De app maakt het ook mogelijk om via social media wedstrijdinformatie en uitslagen te delen. Ook kun je startlijsten versturen, informatie over teams posten, het laatste NGF-nieuws twitteren of de actuele handicap opzoeken – uiteraard met behoud van privacy. De NGF Golf-app is gratis te downloaden via Google Play (Android) en de App Store (iOS).

PURSANG IS EEN UITGAVE VAN VAN LANSCHOT BANKIERS

HOOFDREDACTIE JEROEN ROVERS

CONTACT [email protected] | WWW.VANLANSCHOT.NL/PURSANG

PRODUCTIE EN REALISATIE PELICAN CUSTOM, AMSTERDAM | 020-758 1000

WWW.PELICANCUSTOM.NL

Deze publicatie is opgesteld door F. van Lanschot Bankiers N.V. (‘Van Lanschot’) en bevat moge-

lijk ook een of meer artikelen die zijn opgesteld door dochterondernemingen van Van Lanschot, te

weten Kempen & Co N.V. (‘KCo’) of Kempen Capital Management N.V. (‘KCM’). De gegevens die

zijn gebruikt in de door Van Lanschot, KCo of KCM opgestelde artikelen zijn ontleend aan bronnen

die door de opsteller betrouwbaar worden geacht.

Van Lanschot, KCo en KCM streven naar zo accuraat mogelijke informatie, maar aanvaarden ech-

ter geen enkele aansprakelijkheid voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden.

De strekking van de artikelen en de daarin opgenomen aanbevelingen gelden per de dag van

publicatie; eventuele wijzigingen daarin kunnen zonder voorafgaande aankondiging worden

gedaan zodra wij daartoe aanleiding zien.

De inhoud van deze publicatie is niet bedoeld en dient ook niet te worden beschouwd als een aan-

bod of als een uitnodiging om enige van de hierin genoemde financiële instrumenten te kopen of

te verkopen. Een belegging in de in deze publicatie genoemde financiële instrumenten is mogelijk

niet geschikt voor elke belegger, u dient de passendheid van een beleggingstransactie telkens te

beoordelen in het licht van uw eigen omstandigheden en doelstellingen. Raadpleeg hiervoor uw

beleggingsadviseur.

KCO is een dochter van Van Lanschot en treedt op als liquidity provider voor Ballast Nedam,

Befimmo, HAL Trust N.V., Ctac N.V., Hes beheer, Intereffekt Brazilië Warrants, Intereffekt China

Warrants, Intereffekt India Warrants, Intereffekt Japan Warrants, Nieuwe Steen Investments,

VastNed Retail en Warehouses de Pauw (WDP). Verder treedt KCO op als liquidity provider voor

de volgende financiële instrumenten: 4,75% Van Lanschot Note 12-19, Kempen Deep Barrier

Note 11-16, Kempen Deep Barrier Note II 11-16, Kempen Index Linked Note 10-17, Kempen

Index Linked Note 11-16, Kempen Inflatie Note, Kempen Property Research Note 10-13, Kempen

Property Trigger Note 10-15, Van Lanschot Azie Participatie Note, Van Lanschot Coupon Premium

Note 11-16, Van Lanschot Dutch Trigger Note 11-14, Van Lanschot Eurozone Trigger Plus Note

10-15, Van Lanschot Index Garantie Note Eurozone 11-18, Van Lanschot Floored Floater 11-21,

Van Lanschot Index Garantie Note Azie 12-19 , Van Lanschot Index Garantie Note Vastgoed

12-18, Van Lanschot Index Garantie Note VS 12-19, Van Lanschot Valuta Obliga, Van Lanschot

Eurozone Trigger Plus Note 13-18. De volgende partijen houden een aanzienlijke deelneming

in Van Lanschot: Stichting Pensioenfonds ABP. en Stichting Administratiekantoor van gewone

aandelen A Van Lanschot. Van Lanschot, KCo en/of KCM kunnen van tijd tot tijd beleggingen

hebben, bijvoorbeeld in de door KCM beheerde beleggingsinstellingen. Het is mogelijk dat zowel

Van Lanschot als de aan haar gelieerde ondernemingen (short- of long) posities hebben in de

financiële instrumenten die worden genoemd in deze publicatie. Ook doet de mogelijkheid zich

voor dat Van Lanschot financiële diensten, zoals vermogensbeheer, verleent aan de bedrijven

die in deze publicatie worden genoemd of aan hun medewerkers en/of hun pensioenfondsen of

ten behoeve van hun winstdelingsregelingen, zoals aandelenoptieplannen of deze financiert. Van

Lanschot heeft een beleid ter voorkoming van belangenconflicten. Dit beleid kunt u terugvinden op

onze website www.vanlanschot.nl.

De beloning van de opstellers van deze publicatie is niet gekoppeld aan door Van Lanschot ver-

richte zakenbanktransacties voor de bedrijven die in deze publicatie worden genoemd.

Het is niet toegestaan de gegevens in deze publicatie geheel of gedeeltelijk te reproduceren, in

welke vorm dan ook, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Van Lanschot.

KCM is een dochteronderneming van KCo, KCo is een dochteronderneming van Van Lanschot.

Van Lanschot en KCo staan als bank onder toezicht van De Nederlandsche Bank N.V., Postbus

98, 1000 AB, Amsterdam. Beide zijn in het bezit van een vergunning op grond van artikel 2:11

van de Wet op het financieel toezicht. Van Lanschot en KCo zijn tevens als beleggingsonderne-

ming geregistreerd bij de AFM, Postbus 11723, 1001 GS, Amsterdam in het Wft-register. KCM

is een beleggingsonderneming en tevens beheerder van beleggingsinstellingen en heeft in die

hoedanigheden een vergunning. KCM staat onder toezicht van de AFM.

COLOFON EN DISCLAIMER

NGF introduceertgolf-app



PurSang 1 | 2014 11

Welkom aan boord10 maart t/m 31 augustus

Tassenmuseum Hendrikje, Amsterdam

Met een collectie van zo’n 4500 tassen biedt Tassenmuseum Hendrikje een overzicht van de geschiedenis van de tas. In de tentoonstelling Welkom aan boord schenkt het museum aandacht aan de geschiedenis van het reizen en de ontwik-keling van reistassen en koffers. Van hutkoffers, reisbenodigdheden met zilveren accessoires, tot lichtgewicht koffers en de moderne rolkoffer. www.tassenmuseum.nl

TEFAF14 t/m 23 maart

MECC, Maastricht

Op de TEFAF in Maastricht, een van de belangrijkste

kunstbeurzen ter wereld, zijn meesterwerken te koop

van de 260 meest toonaangevende kunsthandelaren

ter wereld. Omdat het aanbod varieert van antieke tot

hedendaagse kunst is het de uitgelezen kans hier een

kunstwerk van de hoogste kwaliteit te kopen. Van over

de hele wereld komt de top van de kunstwereld bijeen.

www.tefaf.com

Zwagerman kiest 14 maart t/m 15 juni

Teylers Museum, Haarlem

Naast schrijver en dichter is Joost Zwagerman bij een

groot publiek bekend als kunstcommentator van de

Volkskrant en De Wereld Draait Door. Deze lente krijgt

u de kans om bij Teylers Museum te zien welke kunst-

werken Zwagerman kiest wanneer hij het zelf voor het

zeggen heeft. Het levert spannende combinaties op van

nieuwe en oude kunst, abstract en figuratief, met telkens

een verhaal als leidraad.

www.teylersmuseum.nl

Indoor Brabant20 t/m 23 maart

Brabanthallen, ’s Hertogenbosch

Vier dagen lang demonstreren de beste ruiters uit de

hele wereld hun kunnen tijdens de 47de editie Indoor

Brabant. Dressuur en springsport wisselen elkaar af in

een van Nederlands grootste paardensportevenementen.

www.indoorbrabant.com

A One Day Walk - Twee generaties Britse kunstenaarsT/m 30 maart

Kröller-Müller Museum, Otterlo

Onder de titel A One Day Walk, ontleend aan een werk

van Hamish Fulton, toont het museum circa vijftig

werken van acht Britse kunstenaars. De tentoonstelling

laat enkele belangrijke ontwikkelingen in de Britse kunst

in de jaren zestig, zeventig en tachtig zien. www.kmm.nl

Natural Beauty Van Fra Angelico tot MonetT/m 25 mei

Groninger Museum, Groningen

De tentoonstelling Natural Beauty toont prachtige land-

schappen en stillevens uit de verzameling van de Duitse

tropenarts en kunstverzamelaar Gustav Rau (1922-

2002). Meesterwerken van o.a. Fra Angelico,

Van der Neer, Bonnard, Willem van Aelst en Monet

maken deze tentoonstelling een feest voor het oog.

www.groningermuseum.nl

Agenda

Sc

hil

de

rij r

ec

ht

S O

liev

erf,

79 x

64

cm, ©

Col

lect

ie R

au v

oor

UN

ICE

F. F

oto:

Mic

k V

ince

nz,

Ess

en

Deze rekenwals, die nog altijd in het bezit is van Van Lanschot, werd rond 1950 gebruikt op de afdeling Wisselarbitrage om de wisselkoersen te berekenen. Snelheid en nauwkeurigheid waren daarbij van groot belang. In 1912 vroeg Heinrich Daemen-Schmid in de Verenigde Staten patent aan op het ontwerp van de calculator. De walsen van het Zwitserse Loga werden door banken gebruikt om bijvoorbeeld tijdens telefoongesprek-ken waarbij koersen werden doorgegeven direct de winst en het verlies te berekenen. Ook gemiddelden, percentages en rentes konden snel en effectief worden berekend. Volgens de advertentie van de rekenmachine produceerde het apparaat ‘geen getik of geratel’ en was het dus ‘zenuwsparend.’

Zenuwsparende calculatorUit het archief van Van Lanschot

Bloemstilleven Willem van Aelst


PS1_12-17 COVERSTORY.indd 12 12-12-13 10:51

‘Dit is voor mij de mooiste baan die er is’

Sinds twee jaar is Frans van Houten de CEO van Philips. Onder zijn leiding trans-formeert het concern momenteel razendsnel richting zéér ambitieus technologiebedrijf. Een gedreven mens over zijn visie en strategie. En over zijn held: Anton Philips. tekst Hans Verstraatenfotografie Martin Dijkstra

Sinds twee jaar is Frans van Houten de CEO van Philips. Onder zijn leiding trans-formeert het concern momenteel razendsnel richting zéér ambitieus technologiebedrijf. Een gedreven mens over zijn visie en strategie. En over zijn held: Anton Philips. tekst Hans Verstraatenfotografie Martin Dijkstra


14 PurSang 1 | 2014

COVERSTORY

Frans van Houten en Van Lanschot BankiersHoe lang bankiert u al bij Van Lanschot?‘Ik denk sinds 1996. Toen kocht ik mijn eerste huis en heeft Van Lanschot mij daar, kennelijk met een vooruitziende blik, een hypotheek voor aangeboden. Ik ben al die jaren klant gebleven.’

Tevreden?‘Ja. Anders was ik niet al achttien jaar cliënt.’

Hoe het met Philips gaat, is de openingsvraag. Wat volgt is een vloeiend, welhaast passio-neel gebracht statement: ‘Philips is een reus die aan het ontwaken is. Philips ageert veel sneller en veel ondernemender dan voor-heen. Wij willen leiderschap in technologie voor de gezondheidszorg, leiderschap in digitale verlichting en leiderschap in personal

health en wellbeing. Dat zijn drie markten die sterk inspelen op de megatrends in de wereld. Denk aan urbanisatie, aan een groeiende middenklasse in opkomende landen, een bevolking die groter en ouder wordt met veel chronische ziektes en aan een energie- en een klimaatprobleem. Met innovaties spelen we in op die trends en de behoeften die daaruit ontstaan. Wij zitten nu midden in die transformatie. Wij worden straks de technologiefirma die innovaties levert om het leven van mensen beter te maken.’

Wat kort door de bocht, maar PhiliPs Was jaren-lang een gevangene van zijn eigen bureaucratie, toch?‘Dat is inderdaad wat kort door de bocht. Maar we zaten onszelf wel in de weg.’

hoe gaat zo’n veranderingsProces in zijn Werk? hoe leidt u zo’n Proces?‘Je moet zorgen dat álles op elkaar is afgestemd. De competenties, de structuur, je processen, je doelstellingen en je beloningssyste-men. Maar ook het gedrag en de cultuur van de onderneming. Doe je dat niet integraal, dan krijg je tegenstrijdige krachten binnen het bedrijf waardoor mensen confuus raken en je geen snelheid krijgt. Je moet precies weten wat nou echt belangrijk is. Die transforma-tie waar wij mee bezig zijn, daar hoort ook bij dat je fouten mag maken. We moeten af van de cultuur waarin mensen voortdurend op de vingers worden getikt. Alleen zo krijg je een cultuur die

zichzelf voortdurend verbetert. Ik verwacht van medewerkers dat ze ondernemers zijn die snel, heel snel prototypes kunnen maken, testen en weer verbeteren. We moeten opereren op het scherpst van de snede. Dat móét ook: het bedrijf dat het snelst leert zal het succesvolst worden.We zijn ook bezig met het wegnemen van ballast in het bedrijf, de overhead en bureaucratie die heel veel geld kosten. Een deel daar-van investeren wij in innovatie. Ik zeg altijd: een ondernemer moet met de linkerhand bezuinigen en met de rechterhand investeren.’

Wat gaan de klanten merken van deze ambities?‘Een voorbeeld. We verkopen nu licht als een service in plaats van in dozen. We worden partners van ziekenhuizen en we verkopen ze MRI-machines met de afspraak: betaal ons maar afhankelijk van het succes dat je hebt als ziekenhuis. Of betaal ons maar afhan-kelijk van hoeveel energie je bespaart met onze verlichting. Wij worden partner van onze klanten en dan krijg je een heel andere klantrelatie. En zul je veel beter begrijpen waar ze écht behoefte aan hebben. Vandaar ook ons nieuwe motto: Innovation & You.’

u Presenteert PhiliPs als een technologiebedrijf.‘Dat is wat we doen! Kom bij ons werken als je dat mooi vindt en als dat niet bij je past, even goede vrienden, maar ga dan ergens anders heen. Kijk, we zullen nooit het goedkoopste bedrijf zijn, maar we moeten wel het béste bedrijf zijn. Gedurende zo’n trans-formatie krijg je steeds meer snelheid. We zijn nu twee jaar bezig en zien dat we van de eerste naar de tweede versnelling gaan. Straks gaan we naar de derde versnelling en dan worden we een heel waardevol en succesvol bedrijf.Van het verkopen van producten uit een catalogus worden we steeds meer een technologische partner voor leefbare steden,

‘Het bedrijf dat het snelst leert, zal het succesvolst worden’


PurSang 1 | 2014 15

COVERSTORY

energiezuinige verlichting en de gezond-heidszorg. Ja, we zijn ook nog steeds in de consumentenmarkt actief, maar daar focussen we nu op mensen helpen een gezond leven te leiden. Fantastisch voorbeeld: we verkopen in China luchtzui-veringsproducten die communiceren met je smartphone. Je kunt op je smartphone zien of de lucht in je flat zuiver is. Is dat niet het geval, dan kun je – ook van een afstand – het apparaat inschakelen. Het is tevens een nieuw businessmodel van Philips, want op het moment dat het filter in het apparaat verbruikt is, wordt er automatisch een nieuwe besteld. Dat vergt wel een heel andere manier van denken dan: ik verkoop een doos aan een klant en ik ben er vanaf.Nog een voorbeeld: wij hebben de Hue-lamp ontwikkeld, heel slimme verlichting die je met je smartphone kunt bedienen. Ontworpen door vijf van onze mensen in Eindhoven. Zij zijn helden voor mij. Daar zeg ik tegen: doe maar meer!’

Afgelopen november presenteerde Van Houten het nieuwe logo van Philips, dat de persoonlijke band tussen technologie en mens tot uitdrukking moet brengen. Het logo grijpt echter ook terug op het ver-leden; de jaren twintig, de tijd van Anton Philips – de man die het bedrijf tot grote bloei bracht.

is hij een voorbeeld voor u?‘Jaja!’ Wijst naar de gang: ‘Daarginds, achter die plant, hangt zijn schilderij. Toen Anton Philips bij het bedrijf kwam werken was hij twintig jaar oud. Korte tijd later stapte hij op de trein naar Peters-burg en kwam terug met een order voor 50.000 lampen. Dat is ondernemerschap! Ik zou graag willen dat iedereen die hier werkt zich als een Anton Philips zou beschouwen; iedereen kan onderne-mer zijn. We hoeven niet sentimenteel te zijn, maar we kunnen er wel inspiratie uithalen: waarom zouden wij niet de Anton Philips van de 21ste eeuw kunnen zijn? Dat is toch prachtig? En als wij met de 114.000 mensen die voor Philips werken zeggen: laten we naar de top streven, laten we die berg beklimmen, ja, dat is leuk, daar krijgt een bedrijf energie van. Ik vind dat ook de taak van de leider: zorgen dat de energie in je bedrijf hoog is.’

‘Een ondernemer moet met de linkerhand bezuinigen en met

de rechterhand investeren’


16 PurSang 1 | 2014

COVERSTORY


PurSang 1 | 2014 17

COVERSTORY

U komt Uit EindhovEn.‘Ja!’

Uw vadEr had EEn hogE positiE bij philips, Uw broEr hEEft EEn hogE positiE bij philips. is Er EEn EmotionElE band mEt U En philips? of laat ik hEt andErs zEggEn: had U ook CEo van UnilEvEr of shEll kUnnEn wordEn?‘Natuurlijk is er een emotionele band. En het is heel mooi om leiding te mogen geven aan een bedrijf waar je zo aan verbonden bent. Maar had ik ook CEO van een ander bedrijf kunnen zijn? Ja, ik denk het wel.’

was dat andErs gEwEEst?‘Ja. Toch wel. Dit is voor mij wel de mooiste baan die er is.’

hEEft U gEEn spijt dat hEt hoofdkantoor van philips Uit EindhovEn is vErtrokkEn?‘Ach, het is gebeurd.’

En nU is EindhovEn dE slimstE plEk tEr wErEld. ‘Mooi is dat hè? Hoe de High Tech Campus daar is opgezet, ik denk dat we dat met elkaar zeer goed gedaan hebben, ja, een bril-jante strategie. Maar let op: als de High Tech Campus alleen voor Philips had gewerkt, dan was Eindhoven niet geweest wat het nu is. Misschien was het pijnlijk om dat hoofdkantoor te verplaatsen, maar tegelijkertijd was het een enorm voordeel dat we daarmee in Eindhoven een veel bredere broedplaats voor technologiebedrijven hebben weten te realiseren. In dit digitale tijdperk kun je als bedrijf niet meer alles alleen uitvinden. Open innovatie – samenwerken met anderen, soms ook met je concurrenten – is een must. Dat gebeurt in Eindhoven. Het is nu een heel vibrerende en dynami-sche omgeving waar andere bedrijven voordeel van hebben, maar wij ook!’

U wilt vErandErEn. snEl. vast niEt iEdErEEn kan dat proCEs mEEmakEn.‘Klopt. We hebben afscheid genomen van heel wat mensen – en andere mensen kansen kunnen geven. Ik geloof dat de top 200 van managers toch wel voor 40% veranderd is de laatste paar jaar.’

is dat moEilijk om tE doEn?‘Nee. En dat zeg ik niet om stoer te doen. Kijk, nadat we met elkaar de nieuwe missie en visie hadden afgesproken, ontstond in de organisatie ook vrij snel het idee dat we het met elkaar gingen doen. Dat leidde tot een schifting, zo van: stap je wel of niet op de trein? Het is niet zo dat wij alleen maar mensen hebben moeten vragen om te vertrekken; sommigen hebben zelf hun conclusies getrokken. Ik vind dat alle organisaties zich daarmee bezig moeten houden: hebben we de talenten en de kwaliteiten in huis, en het leiderschap, de ambitie en passie om te komen waar we moeten komen? Als dat niet zo is dan moet je maatregelen nemen. Dat heeft er bij ons inderdaad toe geleid dat een aantal mensen is ver-trokken. Maar een aantal nieuwe mensen is ingestapt. Die zeiden: ja, ik wil deel uitmaken van deze reis.’

in tEgEnstElling tot EEn paar van Uw voorgan-gErs is Uw boodsChap niEt: wij lEvEn hiEr allEEn voor dE aandEElhoUdErs.‘Wat ik de aandeelhouders heb voorgehouden is dat Philips een enorm potentieel heeft waar we achteraan gaan. Dat kan leiden tot een flinke waardevermeerdering voor de aandeelhouders, maar daar horen wel zowel bezuinigingen als investeringen bij. Investe-ringen om uiteindelijk een grotere groei te realiseren. We zijn er niet om zo snel mogelijk zo veel mogelijk geld uit het bedrijf te trekken. Dat is geen duurzame toekomststrategie. Dit bedrijf bestaat al 123 jaar. Ik zou graag willen dat het over hon-derd jaar nog steeds bestaat, als een vibrerend en levenskrachtig bedrijf. Dat zijn we aan Anton verplicht.’

Frans van HoutenFrans van Houten (1960) studeerde economie aan de Erasmus Universiteit en kwam in 1986 in dienst bij Philips. Hij klom op tot CEO van de Philips Consumer Electronics Business Groups en vervolgens tot CEO van Philips Semiconductors. Deze tak ging onder zijn leiding zelfstandig verder als NXP Semiconductors. In 2009 en 2010 was hij adviseur van ING, om in 2011 terug te keren bij Philips als CEO. Zijn hobby’s zijn zeilen, hardlopen, skiën en kunst. Hij is gehuwd en heeft vier kinderen. Frans van Houten woont in Amsterdam en is fan van PSV.

‘Iedereen die hier werkt kan een ondernemer als

Anton Philips zijn’


sc_RAS_225x285_012014.indd 1 06-12-13 09:53

PurSang 1 | 2014 19

SPECIAL BELEGGEN

Hoe het was. Wat het wordt.

PS1_19 OPENING BELEGGEN SPECIAL.indd 19 12-12-13 10:53

20 PurSang 1 | 2014

Maarten Kneepkens, hoofd Vermogensbeheer A la Carte bij Kempen Capital Manage-ment, kijkt terug op 2013: een jaar van bijna wereldwijd stijgende aandelenkoersen, matige tot slechte obligatie-markten en het begin van nieuw economisch beleid in Japan en China.

tekst Hans Verstraaten fotografie Sander Nagel

Het jaar van de aandelen

Voor de financiële markten was woensdag 22 mei een belangrijk omslagpunt in het jaar. Op die dag verklaarde Ben Bernanke, voorzitter van de Amerikaanse Federal Reserve, dat stap voor stap gestopt zou worden met het steunen van de Amerikaanse financiële markten. Kortom, na al die jaren zou de geldkraan geleidelijk aan dichtgaan.

Geschrokken van het nieuws – en vooral van het gevolg: dat de rente weer zou gaan stijgen – werd er heftig gereageerd op de beurzen. ‘Vooral die heftigheid verraste veel mensen’, zegt Maarten Kneepkens, ‘want het zat eraan te komen dat dit zou gebeuren. En het was op zich een goed teken: je doet zoiets alleen als de economie weer voldoende en blijvend is opgekrabbeld. De renteschrik heeft de aandelenmarkten echter niet blijvend kunnen benadelen, immers de verwachting is dat bedrijfswinsten zullen toenemen door het economische herstel. Vanaf het derde kwartaal beleefden ze weer een wereldwijde opleving.’

Kleine bedrijvenMaarten Kneepkens kijkt genuanceerd terug op 2013. Aandelen deden het goed, en Van Lanschot had daar ook op ingezet. Daar stond tegenover dat de regionale verschillen groot waren in 2013. De koersontwikkeling van aandelen uit opkomende landen bleef ver achter bij die uit ontwikkelde landen. En daar had Van Lanschot juist meer van verwacht. ‘Onze focus op waardering heeft dit jaar in onze aandelenportefeuilles rendement gekost’, aldus Kneepkens. ‘De dure Amerikaanse aandelen deden het beter dan de aantrekkelijk gewaardeerde opkomende markten.’ Wat wel goed uitpakte was de keuze voor kleinere Europese bedrijven, waar Van Lanschot relatief veel in belegt. ‘Die kleine bedrijven deden het beter dan grote ondernemingen – en die deden het al goed.’ Ter beheersing van risico’s hanteert Van Lanschot een brede spreiding. Men kiest bewust voor kapitaalsbehoud, al kan dat in

Amerikaanse en Japanse aandelen presteren bovengemiddeld.

Op 28 maart bereikt de S&P500-index, een belangrijke benchmark van Amerikaanse aandelen, een nieuw record van 1569,19 punten.

Xi Jinping, de nieuwe president van China, gaat er alles aan doen om de binnenlandse consumptie te versterken.

Verdere groei Amerikaanse economie leidt ertoe dat op 22 mei Ben Bernanke voorzichtig het einde van het stimuleringsbeleid aankondigt.Koersen van obligaties uit opkomende landen lopen sterk terug.

20132e kwartaal1e kwartaal

Terugblik

Xi Jinping

PS1_20-21 TERUGBLIK.indd 20 12-12-13 10:53

BELEGGEN

PurSang 1 | 2014 21

goede beursjaren zorgen voor minder rendement. Met obligaties ging het bijvoorbeeld aanmerkelijk minder goed. Dat gold zeker voor de staatsobligaties van opkomende landen, wat veroorzaakt werd door de Amerikaanse rentestijging. Als gevolg daarvan vond er een uitstroom van kapitaal uit die markten plaats. Hoewel de fundamenten daar goed zijn, was er wellicht veel flitskapitaal belegd, dat weer terugvloeide toen in de VS de rente steeg. Maar ook staatsobligaties uit de kernlanden van de eurozone wisten nauwelijks de inflatie bij te benen. Bedrijfsobligaties zorgden gelukkig voor tegenwicht in de portefeuilles in 2013. Van Lanschot belegt ook in grondstoffen, zij het bescheiden, en voor grondstoffen was 2013 geen vriendelijk jaar. Want weliswaar waren er wereldwijd economische lichtpuntjes, maar niet zodanig dat de vraag naar grondstoffen steeg. Ook de inflatie bleef laag, dus ook daar ging geen opwaartse druk op de grondstofprijzen van uit.

Japan en ChinaTerugkijkend op 2013 is het de moeite waard stil te staan bij twee Aziatische landen. Allereerst Japan. Daar kwam het fenomeen Abenomics van de grond, genoemd naar de Japanse premier Shinzo Abe. Hij wil met min of meer Keynesiaanse maatregelen de economie uit het slop trekken. ‘Abe is een flink eind op weg’, aldus Kneepkens. ‘Nu is de vraag of ook de noodzakelijke hervormingen worden doorgezet.’ En dan was er China, alias ‘de fabriek van de wereld’. Ook daar een nieuwe leider: Xi Jinping. China ziet zich voor de taak gesteld om zijn enorme exporteconomie om te vormen richting binnenlandse markt, om zodoende ook in de toekomst economische en politieke stabiliteit te waarborgen. Kneepkens: ‘De Chinese economie liet wat dat betreft hoopvolle tekens zien. Er vindt nu echt een verschuiving plaats naar binnenlandse consumptie. Het is echter geen revolutie maar een evolutie.’

Eurozone belandt wederom in recessie vanwege bezuinigingen.

Sentiment voor Europese aandelen versterkt zich.

De Europese Centrale Bank verlaagt uit vrees voor deflatie de rente naar 0,25%.

Op 14 november maakt het CBS bekend dat Nederland na 15 maanden uit de recessie is.

Op 25 november bereikt de AEX-index de 398,59 punten, de hoogste stand sinds 12 september 2008, de week dat Lehman Brothers failliet ging en wereldwijd de beurzen inzakten.

‘Onze zorgen over Europa zijn gedurende het jaar weggenomen’

positief verrast‘Per saldo’, zegt Maarten Kneepkens, ‘hadden we aan het begin van 2013 de verwachting dat dit het jaar van de aandelen zou worden, en niet van de obligaties. Dat is dus helemaal uitgekomen. Het was een jaar met weinig echte verrassingen, maar wel met positieve ontwikkelingen. We hadden aan het begin van het jaar nog wat zorgen over Europa, maar die zorgen zijn gedurende het jaar weggenomen. Dat verraste ons op een positieve manier.’ Alles bij elkaar: ‘We zijn er nog niet, maar heel veel economische zaken zijn echt beter dan een paar jaar terug.’

3e kwartaal 4e kwartaal

Mario Draghivan de ECB

Maarten Kneepkens

PS1_20-21 TERUGBLIK.indd 21 12-12-13 10:53

22 PurSang 1 | 2014

Gematigd optimistisch. Zo kijkt Luc Aben naar de economische vooruit-zichten en het beleggingsklimaat voor 2014. Reden om de hoeveelheid aandelen in de portefeuille nog iets verder op te hogen, meent de hoofd-econoom van Van Lanschot Bankiers.TEKST Jan Smit ILLUSTRATIE Ronald Slabbers | FOTOGRAFIE Patrick Verbeeck

‘Meer vaste grond onder de voeten’

PS1_22-26 INTERVIEW_ABEN.indd 22 12-12-13 10:54

BELEGGEN

PurSang 1 | 2014 23


24 PurSang 1 | 2014

at veel beleggers vreesden, lijkt nu toch bewaarheid te worden: de Amerikaanse economie gaat van het infuus. Wanneer en in welk tempo – abrupt of geleidelijk – is nog ongewis, maar de patiënt kan weer op eigen benen staan. Althans, dat

valt op te maken uit de notulen van de bestuursvergadering van de Federal Reserve, de Amerikaanse centrale bank, van vorig jaar november. Goed nieuws, vindt Luc Aben. Maar voor euforie is het nog te vroeg. De hoofdeconoom van Van Lanschot Bankiers refe-reert aan mei 2013, toen Fed-president Ben Bernanke ook hintte op het afbouwen van de steunmaatregelen. In de VS schoot de lange rente in korte tijd van 1,6% naar 3%. ‘Zo’n sprong kan flink doorwerken in de reële economie’, waarschuwt hij.Vorig jaar bleef de schade beperkt. Ook als de Fed de zogeheten taper-start – het langzaam afbouwen van economische stimuleringsmaatregelen – dit keer wel doorzet, verwacht Aben geen grote schokken; de taper zal pas plaatsvinden bij een voldoende duurzaam economisch herstel, dat is beleggers inmiddels duidelijk. ‘De inflatie blijft laag. De meeste Amerikaanse bedrijven hebben nog voldoende onbenutte productiecapaciteit. Looneisen zijn bovendien niet aan de orde door de ruime arbeids-markt, zodat zij de prijzen niet direct zullen verhogen, mocht de vraag verder toenemen.’ Een renteverhoging, een ander monetair instrument waarmee de Federal Reserve de pret zou kunnen be-derven, acht hij op korte termijn evenmin realistisch. ‘Dat gebeurt alleen als de economie echt is verbeterd of als de 2%-inflatiedoel-stelling van de Fed in gevaar komt. Maar zover is het nog niet.’

Locomotief De beleggingsstrateeg wijst op de dubbele bodem in de cijfers over de Amerikaanse arbeidsmarkt, een van de belangrijkste indicatoren waar de Fed op koerst. ‘Volgens deze cijfers is de werkloosheid de afgelopen maanden duidelijk gedaald, maar dat beeld vertekent. Wie parttime werkt voor slechts een paar uur per week, telt ineens niet meer mee in de statistieken.

W

‘Het grootste gevaar in Europa blijft de kans op deflatie’


BELEGGEN

PurSang 1 | 2014 25

de horens gevat. Daarvan plukken ze nu de vruchten.’ Ondanks het deflatiegevaar ziet Aben ook een aantal lichtpuntjes. De Europese Centrale Bank gaat de grote banken binnen de eurozone aan een grondige inspectie onderwerpen. Zo’n objec-tieve controle zal de economie goed doen, verwacht hij, mits er tevens duidelijkheid komt over de manier waarop de eventuele problemen worden aangepakt. Ook de renteverlaging van novem-ber vorig jaar vindt hij een positief signaal. ‘Die verlaging mag dan niet voor een groeispurt hebben gezorgd, de ECB geeft hiermee wel aan dat het haar menens is.’Al met al voorspelt de centrale bank binnen de Europese muntunie voor dit jaar een economische groei van maximaal 1%. Dat is voor-al te danken aan de sterke exportpositie van Duitsland. Aben raadt de Duitsers aan op dezelfde weg door te gaan. Kritiek van de zuidelijke landen binnen de eurozone dat de Duitsers zich meer moeten richten op versterking van de binnenlandse consumptie ten faveure van deze zuidelijke eurolanden, noemt de econoom onzinnig. ‘De Duitsers exporteren juist veel naar regio’s buiten de eurozone. Als je daaraan komt, schiet je als Europa in je eigen voet.’ Bij de zwakkere eurolanden is Spanje volgens hem op de goede weg. ‘Dat land heeft flink bezuinigd en zijn exportpositie verbeterd.’ Italië kan daar een puntje aan zuigen, vindt Aben. ‘De Italianen maken veel lawaai, maar er gebeurt weinig. Ze kampen nog steeds met hoge arbeidskosten en een groot tekort aan efficiency.’

‘De grondige inspectie van de grote banken zal de economie goed doen’

Verder is de arbeidsparticipatiegraad in de VS historisch laag, veel Amerikanen zitten noodgedwongen op de reservebank. Dit lage percentage is een doorn in het oog van de Fed. Het is dus maar net hoe je ernaar kijkt.’Aben gaat ervan uit dat een renteverhoging in de VS op zijn vroegst ergens in 2015 zal plaatsvinden. ‘We zien groene scheuten, maar als je die onvoldoende water en compost geeft, verdorren ze weer.’Het ‘goede nieuws’ van de Fed komt wat Aben betreft als geroepen. Aziatische landen als China en India mogen dan de afgelopen jaren mooie groeicijfers hebben laten zien, met een groei van 2,5% tot 3% blijven de VS voor de beleggingsstrateeg op korte termijn ook in 2014 de locomotief van de wereldeconomie. Vooral dankzij die Amerikaanse trekkracht is hij niet pessimistisch over het beleggingsklimaat in 2014. ‘De risico’s zijn nog altijd groter dan gemiddeld – daarmee bedoel ik vooral de kans op deflatie – maar ze zijn per saldo wel afgenomen. We weten welke hervormingen we moeten doorvoeren. Als we dat doen, mogen we gematigd optimistisch zijn. De mondiale economische onevenwichtigheden nemen af. Daardoor krijgen we langzaam meer vaste grond onder de voeten.’ China is zo’n land waar druk wordt hervormd. Onder de nieuwe president Xi Jinping gaat China volgens Aben de goede kant op. ‘De Chinezen omarmen steeds meer het marktdenken. Bezit vormt de basis van het vrijemarktdenken en juist dit eigen-domsrecht is sinds het recentste partijcongres flink in beweging. Meer bezit komt doorgaans de productiviteit ten goede en is een goed teken.’Ook de plannen voor verdere liberalisering van de financiële sector in China juicht Aben toe. Daaraan liggen twee motieven ten grond-slag. ‘De economische groei is vooral op krediet gestoeld. Een belangrijk deel van die kredietverlening is afkomstig van zogeheten schaduwbanken. Die opereren buiten het toezicht van Peking. Zo kan een zeepbel ontstaan met alle gevaren van dien.’ Ook de sterke groei van de middenklasse in China schreeuwt volgens de hoofdeconoom om een geliberaliseerde bankensector. ‘Die middenklasse wil ook consumeren. Daar hoort een goede allocatie van kapitaal bij.’Overigens acht Luc Aben de kans op een zachte landing voor de Chinese economie groot. Van Lanschot voorspelt voor China in 2014 een teruglopende groei van de economie naar rond de 7%. ‘Mocht het in de financiële sector onverhoopt toch mis gaan met de kredietverlening, dan blijft de schade voor de rest van de wereld waarschijnlijk beperkt. Het besmettingsgevaar is klein. De Chine-zen hebben een flinke deviezenvoorraad opgebouwd. Die is groot genoeg om de zaak te reanimeren.’

DeflatiegevaarIn Europa houdt de economische veerkracht voorlopig niet over, meent Aben. Het grootste gevaar blijft volgens hem de kans op deflatie, al is dat risico de laatste twee jaar wel afgenomen. De kans dat de landen in de eurozone Japan achterna gaan – dat land kende de afgelopen twintig jaar nauwelijks inflatie en economische groei –, acht hij gering. ‘In Japan heeft men heel lang gewacht om de bankensector te saneren en het monetaire beleid te versoepelen; binnen de eurozone zijn we daar een stuk eerder mee begonnen. Wat dat betreft doet Europa het redelijk goed. Al doen de Amerikanen het nog beter. Die hebben de koe direct bij


26 PurSang 1 | 2014

mende landen. Binnen deze laatste wereldwijde categorie, wordt het accent op Azië (exclusief Japan) wat verder aangescherpt. Amerikaanse aandelen daarentegen zijn inmiddels zoveel in koers gestegen dat Van Lanschot deze als neutraal waardeert.Toen Fed-president Bernanke in mei vorig jaar voor het eerst begon over het afbouwen van steunmaatregelen en veel beleggers hun posities in aandelen uit groeilanden verkochten, besloot ook Van Lanschot iets gas terug te nemen. Een nieuwe opwaardering sloot de bank op termijn echter niet uit. De groei van de hoeveelheid aandelen gaat vooral ten koste van de investeringen in grondstoffen. De bank was neutraal over deze laatste beleggingscategorie, maar het langzaam stabiliseren van de wereldeconomie zal de vraag naar grondstoffen volgens haar niet extra stimuleren, terwijl het aanbod van veel grondstoffen juist dreigt toe te nemen in 2014 door het gereedkomen van extra pro-ductiecapaciteit. ‘Daarom steken we dat geld liever in aandelen’. Bij de vastrentende waarden verandert er niet zoveel. Staats-leningen van kernlanden uit de eurozone – Duitsland, Neder-land – blijven uit de gratie. Ook voor bedrijfsobligaties houdt het enthousiasme niet over. ‘Het extra rendement ten opzichte van staatsleningen is geslonken, en echt warm worden we er niet meer van. Maar voor een evenwichtige allocatie word je toch min of meer tot bedrijfsobligaties gedwongen. Je krijgt tenminste nog iets extra.’

MINDER STAARTRISICO’SBinnen de portefeuille staatsleningen van landen uit de eurozone is er wel wat veranderd. De bank kiest voor iets meer diversificatie: niet meer uitsluitend staatsleningen van kernlanden, maar ook wat meer die van zuidelijke eurolanden. ‘Met veel van deze landen gaat het iets beter.

‘In Europa houdt de economische veerkracht voorlopig niet over’

De staartrisico’s, het gevaar dat het echt uit de

hand loopt, zijn gedaald’, schetst hij.Ook aan het schuldpapier van opkomende landen wordt niet getornd. Zowel aandelen als obligaties uit deze regio hebben het de afgelopen periode moeilijk gehad. Toch compenseren de rendementen de risico’s nog steeds afdoende, oordeelt de bank. Aben: ‘In deze schuldentitels hebben we al enige tijd geleden een positie ingenomen. Tot nu toe heeft dit niet veel opgeleverd, maar de potentie blijft onverminderd.’ Wel is de verwachting dat de beweeglijkheid van deze schuldentitels groot blijft de komende tijd. Noemenswaardig is verder het besluit om minder liquide middelen aan te houden. Vanwege de almaar verder slinkende deposito-tarieven heeft Van Lanschot dit geld omgezet in obligaties. De relatief kleine hoeveelheid beursgenoteerd vastgoed blijft daarentegen onveranderd.

Volg Luc Aben via zijn blog op www.vanlanschot.nlof op @Luc_Aben

Frankrijk heeft volgens hem dezelfde problemen. ‘De bureaucratie is er nog steeds erg groot; ook daar is werk aan de winkel.’

AANDELEN AANTREKKELIJKWat betekent dit voor de modelportefeuille van Van Lanschot? Belangrijkste verandering: de hoeveelheid aandelen wordt nog iets verder opgehoogd. Die keuze is ingegeven door het gematigde op-timisme over de economische vooruitzichten, de aanhoudend lage rente en door de nog steeds interessante waardering. Dat laatste geldt vooral voor aandelen van bedrijven uit Europa en de opko-


COMPLICATION MOON

20020

28 PurSang 1 | 2014

WAAR LIGGEN DIT JAAR DE KANSEN?Nu de risico’s en onzekerheden afnemen, krijgt de mondiale economische groei eindelijk vaste voet aan de grond. De vooruitzichten zijn dan ook verbeterd, maar niet over de hele breedte. Waar moet u in 2014 op letten? En waar liggen de mogelijkheden voor de belangrijkste beleggingscategorieën?

Na vijf crisisjaren ziet het economi-sche plaatje voor 2014 er wat beter uit. In de Verenigde Staten zijn banken en de private sector een eind gevorderd met het afbouwen van

Vooruitblik

BELEGGEN

PS1_28-33 VOORUITBLIK.indd 28 12-12-13 10:56

PurSang 1 | 2014 29

de schulden. Dat is gunstig voor de economische groei in de regio. De Federal Reserve zal de monetaire steun stapsgewijs willen gaan te-rugdraaien, maar uiteraard zonder het fragiele herstel te laten ontspo-ren. De Amerikaanse centrale bank zal daarom eerst geleidelijk minder obligaties gaan opkopen – naar ver-wachting vanaf het einde van het eerste kwartaal – en de rente op korte termijn niet verhogen. In Europa is het een ander verhaal, al lijkt de rust in de geplaagde

periferie terug te keren. Omdat de schuldenposities hier tot nog toe veel minder zijn afgenomen, blijven die de groei nog beperken. Wel lijken regeringsleiders te beseffen dat alleen bezuinigingen en lastenver-zwaringen het tij niet kunnen keren. Onder aanvoering van de Europese Centrale Bank verschuift de focus naar het stimuleren van bestedingen en investeringen. Dit alles maakt het basisscenario van Van Lanschot Bankiers – bescheiden economische groei en gematigde inflatie – waarschijnlijker.

TEKST Annemarie van der TuijnFOTOGRAFIE Sander Nagel

DIT jAAR DE kANSEN?


30 PurSang 1 | 2014

Belangrijke trends voor aandelenbeleggersHet mondiale herstel is in het voordeel van risicovolle beleggingen, zoals aandelen. Verder zijn vooral Europese, opkomende landen en Aziatische aandelen aantrekkelijk geprijsd. Van Lanschot heeft daarom een voorkeur voor aandelen ten opzichte van obligaties. Een belangrijke bepalende factor is de productiviteitsgroei. De bank ziet verschillende trends die deze groei kunnen aanjagen. Voorbeelden zijn het veranderende energielandschap en geavan-ceerde robotica en 3D-printen. ‘Voor beleggers in aandelen is het van belang te weten dat deze trends specifieke consequenties hebben voor bepaalde industrieën’, benadrukt Kempen-aandelen-specialist Thierry Parihala. ‘Kijken we bijvoorbeeld naar de energiesector, dan zien we dat schaliegas een aanzienlijke invloed heeft op de energieprijzen. Maar ook in andere sectoren heeft de opkomst van schaliegas grote impact. Zo profiteert de Amerikaanse chemiebranche van het goedkope gas, dat een belangrijke grondstof is voor veel productieprocessen. Denk aan de kunstmestindustrie, waar de kosten voor de productie van ammonia voor circa 50% tot 80% uit gaskosten bestaan. Het gebruik van schaliegas levert Amerikaanse bedrijven dus een concurrentievoordeel op ten opzichte van bijvoorbeeld Europa.’

Sleutelrol voor SchaliegaSDe invloed van schaliegas zal volgens Parihala niet snel afnemen. De schattingen voor de wereldwijde reserves zijn opgehoogd, terwijl nog maar een klein deel hiervan wordt ontgonnen. Boven-dien zijn de wintechnieken nog niet optimaal. ‘Een cruciale rol is hierbij weggelegd voor de oil-services-industrie, die veel investeert in innovatie. Daardoor kan de productie verder toenemen. Een goed voorbeeld is het Amerikaanse Eagle Ford-veld, waar men verwachtte 3% van het aanwezige gas te winnen. Dankzij nieuwe technieken is de winbaarheid gestegen naar 6%. Door verdere

technologische vernieuwing zal deze industrie volgens ons een sleutelrol blijven spelen.’ De Amerikaanse de opkomst van schaliegas dient nu als voorbeeld voor andere landen. Ook daar valt nog een wereld te winnen. In China bijvoorbeeld, waar de schaliegasvoorraad veel groter is dan in de Verenigde Staten. Bovendien is China gebaat bij een snelle ontwikkeling van de schaliegasvelden. De binnenlandse gasvraag groeit namelijk zo hard, dat het land zonder gebruik van schaliegas tegen 2020 de helft van zijn consumptie zal moeten importeren. Dat zou China vanuit geopolitiek oogpunt kwetsbaar maken.

Multifunctionele robotSEen tweede ontwikkeling die onze productiviteit kan verhogen, is de opkomst van technieken als de geavanceerde robotica en 3D-printen. ‘Wij kijken vooral naar robots die de automatisering flexibel maken’, vertelt Parihala. ‘Een verandering in het productieproces vereist daardoor niet langer een aanpassing in de machine, maar slechts een softwarewijziging. De multifunctionaliteit en flexibiliteit van robots maakt ze zeer geschikt om menselijke arbeid te ver-vangen en dat heeft grote voordelen. De productie kan overgaan van lagelonenlanden naar ontwikkelde landen, waar de meeste eindklanten zijn. Zodoende bespaart een bedrijf niet alleen op arbeidskosten, maar ook op de kosten voor transport, opslag en overhead.

‘Ontwikkelingen als 3D-printen

en robotica bieden aandelen-

beleggers mogelijkheden’

Thierry Parihala aanDelensPecialisT


PurSang 1 | 2014 31

Onderzoekers van McKinsey schatten dat de wereldwijde bezuini-ging op arbeid door de inzet van robots tegen 2025 tussen de 600 en $ 1200 miljard per jaar zal bedragen.’ Binnen de procesautomatisering heeft de 3D-printindustrie een bijzondere rol. De voordelen van deze productietechniek gaan namelijk ver. De luchtvaartindustrie loopt hierbij voorop, legt Parihala uit. ‘Producenten van vliegtuigmotoren zoals General Electric en United Technologies wijzen op nieuwe, ongeëvenaarde ontwerpmogelijkheden. Denk bijvoorbeeld aan als één geheel geprinte brandstofverstuivers, die normaal gesproken uit achttien gelaste onderdelen bestaan. Door de 3D-techniek is dit onderdeel sterker en vooral minder zwaar, waardoor de brandstofkosten afnemen. General Electric heeft aangegeven in de toekomst mogelijk meer motoronderdelen te gaan printen.’ De genoemde voordelen gelden uiteraard voor alle vervaardigende industrieën. De implicaties zijn dus groot. Het zijn al met al ontwikkelingen die ook aandelenbeleggers mogelijkheden bieden.

‘Obligaties blijven duur’Van Lanschot houdt vooral het belang van staatsobligaties in de portefeuille relatief beperkt. ‘Staatsobligaties zijn iets minder duur dan in voorgaande jaren, maar het reële rendement, het rendement exclusief inflatie, is nog steeds laag’, aldus Kempen-obligatieanalist Ellen Engelhart. ‘We hebben daarom vooralsnog een lichte voor-keur voor obligaties van bedrijven.’

Volgt Europa dE VErEnigdE StatEn?Voor bedrijfsobligaties is de verhouding tussen vraag en aanbod overwegend gunstig. ‘Vooral banken lossen meer leningen af dan

‘We geven voorkeur aan bedrijfsobligaties boven obligaties van de staat’

EllEn EngElhartObligatiEanalist

BELEGGEN


32 PurSang 1 | 2014

dat ze uitgeven’, vervolgt Engelhart. ‘Per saldo neemt het aanbod van solide bedrijfsobligaties dus af. Maar bij een lage rente zal de vraag naar deze obligaties groot blijven. Wel zien we dat de kredietkwaliteit van Amerikaanse bedrijven licht achteruitgaat. Dit komt doordat ze extra obligaties hebben uitgegeven als goedkope financiering. De opbrengsten worden nu gebruikt voor investerin-gen, waardoor de verhouding tussen de nettoschuldpositie en het bedrijfsresultaat al verslechtert. In Europa is het zo ver nog niet, maar daar kan dit jaar verandering in komen. De grote risicofactor is hier een snel stijgende rente, ingegeven door de aantrekkende economische groei. Dat kan bedrijven aanzetten om meer te gaan investeren, waardoor de balansen verslechteren. Bovendien kan de markt van bedrijfsobligaties hierdoor verzwakken. Bedrijfs-obligaties als categorie worden dan minder interessant.’

Verbetering in de financiële sectorWat betreft sectoren is Van Lanschot het minst enthousiast over obligaties van nutsbedrijven. In deze sterk gereguleerde sector zijn de schuldposities groot, terwijl de bedrijfsresultaten onder druk staan door overcapaciteit en de daaruit voortvloeiende lage prijzen. In de financiële sector ziet het beeld er een stuk opgewek-ter uit. Amerikaanse banken hebben hun schuldposities behoorlijk afgebouwd. In Europa is dit proces nog in volle gang, maar banken hebben de kernkapitaalratio (een graadmeter voor de financiële reserves) al wel opgekrikt. Engelhart: ‘Er zijn nog hordes te nemen, maar het gaat langzaam de goede kant op met de Europese bankensector.’

Fondsselectie in 2014 Welke beleggingsfondsen kunnen dit jaar een rol spelen in de samenstelling van een succesvolle beleggingsportefeuille? Specialist Beleggingsfondsen Ralph Engelchor noemt er drie: Montanaro European Smaller Companies Fund, BlueBay Invest-ment Grade Euro Government Bond Fund en Kempen Orange Investment Partnership.

beleggen in europese kwaliteitsaandelenCharles Montanaro, fondsmanager van het Montanaro European Smaller Companies Fund, heeft een duidelijke beleggingsstrategie. Hij belegt in kleine Europese bedrijven (smallcaps) die in hun indus-trie een concurrentievoordeel hebben, bijvoorbeeld door markt-leiderschap of prijszettingsvermogen. Het is daarbij van belang dat de ondernemingen actief zijn in groeimarkten. Het fonds heeft dan ook een aanzienlijke blootstelling naar Europese bedrijven met activiteiten in opkomende landen. Engelchor: ‘Montanaro selecteert alleen bedrijven met een solide balans en een winstontwikkeling die beperkt afhankelijk is van de economie. Anders gezegd: Montanaro geeft de voorkeur aan kwaliteitsbedrijven. In de afgelopen 15 jaar versloeg het fonds liefst

Ralph EngElchoRSpEcialiSt BElEggingSfondSEn


PurSang 1 | 2014 33

elf keer de referentie-index, maar 2013 was uitdagend. De koersen van smallcaps liepen fors op en juist aandelen van lagere kwaliteit (veelal cyclisch) waren in trek. Wij zijn er echter van overtuigd dat Montanaro over een langere termijn een bovengemiddeld ren-dement kan realiseren. De focus op kwaliteit kan leiden tot een achterblijvend rendement in sterk stijgende markten, maar zal naar verwachting bescherming bieden in een meer uitdagende markt.’

Spreiding in europeSe StaatSobligatieSVan Lanschot streeft naar meer spreiding in Europese staats-obligaties. Dat doet de bank door ook te beleggen in obligaties van de zuidelijke eurolanden. Engelchor: ‘Wij zien een afname van de risico’s in deze regio’s, terwijl het verwachte rendement fors boven dat van de kernlanden ligt. Om hierop in te spelen, hebben we gekozen voor het BlueBay Euro Investment Grade Government Bond Fund. Dit fonds onderscheidt zich door, naast een belegging in obligaties van de Europese kernlanden, ook oog te hebben voor kansen buiten de ‘traditionele’ staatsobligatiemarkt. Een voorbeeld hiervan is de huidige overweging binnen het fonds naar obligaties van regionale Spaanse overheden. Wanneer de risico’s op de obligatiemarkten toenemen, dan bouwt de fondsmanager dit soort posities weer af. Deze flexibiliteit is kenmerkend voor het fonds.BlueBay heeft een zeer goed netwerk en spreekt regelmatig met beleidsbepalers van deze (lokale) overheden. De inzichten die hier-uit voortkomen, zet BlueBay effectief om in een onderscheidend beleggingsproces, waarmee de beheerder al jaren succesvol is.

impulS van het riSicorendementSprofielTot slot aandacht voor een beleggingscategorie die particuliere beleggers regelmatig over het hoofd zien: funds of hedgefunds, fondsen die uit meerdere gespecialiseerde hedgefondsen bestaan. Geheel onbegrijpelijk is dit niet, want de verhandelbaarheid en de transparantie zijn meestal beperkt. ‘Toch is het verstandig om zo’n belegging te overwegen’, aldus Engelchor. ‘Door alternatieve beleggingen toe te voegen, daalt het portefeuillerisico, terwijl het verwachte rendement gelijk blijft of zelfs stijgt.’ Het Kempen Orange Investment Partnership belegt in 25 tot 30 gespecialiseerde hedgefondsen. Deze voldoen aan strikte voor-waarden, zoals een consistent en succesvol beleggingsproces. Het verwachte rendement hangt beperkt af van de traditionele aandelen- en obligatiemarkten: liefst 50% van de geselecteerde fondsen belegt in niet-traditionele strategieën. Een voorbeeld is distressed debt. De strategie, niet of nauwelijks toegankelijk voor particuliere beleggers, is gericht op het kopen van bedrijfs-obligaties tegen korting. Dit gebeurt vaak omdat deze bedrijven in betalingsnood verkeren.Engelchor: ‘Institutionele beleggers in distressed debt oefenen in-vloed uit op de herkapitalisatie van deze bedrijven. Een succesvolle herkapitalisatie leidt doorgaans tot een positief rendement op een belegging in distressed debt. Zo’n belegging heeft uiteraard tijd nodig. Het Kempen Orange Investment Partnership is daarom maar eenmaal per kwartaal verhandelbaar. Beleggers worden echter beloond voor deze beperkte liquiditeit. Sinds januari 2009 tot eind 2013 is het gemiddelde jaarlijkse rendement van het fonds 9,9%. In november 2013 leverde dit een award op: Best Diversified Fund of Hedgefunds* in Europa van de Hedge Funds Review European Fund of Hedge Funds Awards 2013.’

‘Dankzij alternatieve beleggingen

daalt het portefeuillerisico’

BELEGGEN

Benieuwd naar welke vorm(en) van beleggen het beste bij u past? Maak dan een afspraak met uw adviseur.

De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.


Kapitaal zoeken – zelf doen of met professionele hulp?

HETDILEMMA

In deze rubriek bespreken we telkens een herkenbaar dilemma. Het nieuwe bedrijf BizzyBees investeert in een betere, duurzamere wereld. In tegenstelling tot goededoelenorganisaties doen zij dit aan de hand van een obligatie-uitgi� e. Maar hoe geef je je organisatie een structureel � nancieel fundament? Ga je als startende onderneming zelf de boer op of schakel je een specialist als Van Lanschot Bankiers in?

TEKST Annemarie van der Tuijn

PS1_34-35 HET DILEMMA.indd 34 12-12-13 11:03

PurSang 1 | 2014 35

BANCAIR

BizzyBees, opgericht door Piet-Hein Boogerd en Marc Smeulers, richt zich op het creëren van werkgelegenheid voor de kansarmste jongeren, onder meer in conflictgebieden. In die zin is BizzyBees een ‘goed doel’, maar de bedrijfsstrategie verschilt wezenlijk van die van bestaande hulporganisaties. Voor de financiering van zijn banenprojecten zet het bedrijf namelijk geen collectegelden in, maar de

opbrengsten uit groene-energie-investeringen, zoals zonneparken in Italië. ‘We willen de jongeren duurzame oplossingen bieden en dat kan alleen op basis van stabiele kasstromen’, legt Boogerd uit. ‘Daarom hebben we twee vakgebieden waarin we jaren ervaring hebben – business creation en groene energie – geïntegreerd in één onderneming.’

BRUGGEN SLAANWat betreft de jongeren focust BizzyBees op de cliënten van zijn initiële non-profitpartners Terre des Hommes, War Child en het Internationaal Strafhof ICC, dat is gericht op het vervolgen van personen die worden verdacht van misdaden tegen de menselijk-heid. Boogerd: ‘Onze partners kennen die cliënten goed, zodat we precies weten met wie we te maken hebben. Dat is belangrijk voor de sociale controle. We kunnen bovendien voortborduren op de infrastructuur en lokale netwerken van onze partners.’ Voor de hulporganisaties biedt de samenwerking met Bizzy-Bees eveneens voordelen, vult Smeulers aan. ‘We sluiten aan op hun dienstverlening. Zij bieden jongeren die zijn beroofd van een toekomst bijvoorbeeld medische hulp of een opleiding, wij slaan de brug naar een baan. Dat maakt opschalen mogelijk; via professionele en volledig gefinancierde meerjarige projecten.’ Voor het ICC, vóór de samenwerking met BizzyBees uitsluitend in het zadel gehouden door landenbijdragen, betekent dit dat niet alleen daders worden berecht, maar dat er voortaan ook steun is voor de slachtoffers.

WAARDE DELENDe investeringen in de groene-energieprojecten bekostigt Bizzy-Bees met de uitgifte van obligaties. Deze leningen van € 100.000 per stuk hebben een looptijd van vijf jaar en een jaarlijks rendement van 12%. ‘Daarvan keren we elk jaar 6% cash uit aan de obligatie-houders, 4% herinvesteren we in onze werkgelegenheidsprogram-ma’s en 2% gebruiken we om BizzyBees zelf draaiende te houden’, rekent Smeulers voor. Kortom, beleggers investeren in zowel groene energie als duurzame banen, ontvangen een jaarlijkse uit-kering en krijgen na vijf jaar de hoofdsom terug. Maar wat is in dit geval de beste optie? Zelf obligaties uitgeven? Of dit laten doen, en dan bij voorkeur door een gerenommeerd financieel instituut zodat er een stempel van betrouwbaarheid op staat?

‘Hoe doen we alsBizzyBees de obligatie-uitgifte?’

EYEOPENERSBizzyBees koos voor uitbesteden. ‘Met volle overtuiging,’ bena-drukt Boogerd. ‘BizzyBees staat voor een professionele aanpak met gerenommeerde, solide partners. Bij de aftrap hadden we die op alle sleutelposities, maar er ontbrak een gevestigde financiële dienstverlener. Die hebben we gevonden in Van Lanschot. De samenwerking leverde ons direct nieuwe inzichten op.’ Een van die eyeopeners was de gereglementeerde onderhandse markt die Van Lanschot faciliteert. Hiermee biedt de bank onder-nemingen de mogelijkheid om kapitaal aan te trekken zonder naar de beurs te gaan. Het voordeel voor beleggers is dat zij makkelijker kunnen in- of uitstappen. Boogerd is er erg blij mee. ‘Voor ons was het een ware zoektocht. We zijn immers ondernemers, geen bankiers.’ Dankzij deze investering (vanwege het maatschappelijk karakter van BizzyBees biedt Van Lanschot de dienst in dit geval aan tegen kostprijs) kunnen Boogerd en Smeulers zich richten op waar zij sterk in zijn: ondernemen met als doel een betere, meer duurzame wereld.

www.vanlanschot.nl/onderhandsemarkt

BizzyBeesBizzyBees uit Den Haag wil de jeugdwerkloosheid in binnen- en buitenland bestrijden met de opbrengsten uit groene-energieprojecten. Verschillende bedrijven en non-profitorganisaties hebben zich al aangesloten bij dit initiatief. Meer informatie op www.bizzybees.eu

PS1_34-35 HET DILEMMA.indd 35 12-12-13 11:03

36 PurSang 1 | 2014

klanten

Vermogen van De Zonnebloem wordt

verantwoord belegdDe Zonnebloem is al vele decennia een begrip. Met de hulp van vele vrijwilligers zorgt de organisatie ervoor dat mensen met een beperking kunnen blijven deelnemen aan het maatschappelijk verkeer. En met de hulp van Van Lanschot wordt ervoor gezorgd dat de financiën op orde zijn en blijven.

tekst Harriët Verbeek

Reizen was zijn lust en zijn leven. Maar met het klimmen der jaren ging de 82-jarige meneer Dogger steeds slechter lopen. Met een rolla-tor lukte het hem niet meer het tempo van zijn reisgenoten bij te houden. en met kerst moest hij zelfs een bootreis afbreken omdat hij de trap-pen naar het restaurant niet meer kon nemen.

Plotseling werd zijn wereld heel klein. totdat zijn dochter een reisbrochure van De Zonnebloem meenam. er ging een wereld voor de bejaarde man open. De brochure van De Zonnebloem leek een gewone reisgids met bestemmingen als Berlijn, londen, Parijs, Spanje en turkije. en natuurlijk de bootreis over de Rijn met het schip De Zonnebloem, de bekendste vakantie van de organisatie.

Vrijwilligers essentieelHoewel vrijwel elke nederlander De Zonnebloem kent, wil Michel Boukens, hoofd planning en control, graag nog een keer uitleggen waar de organisatie voor staat: ‘Wij richten ons op mensen met een fysieke beperking door ziekte of een handicap. De Zonnebloem wil ervoor zorgen dat deze mensen toch deel kunnen blijven uitmaken van de maatschappij. We willen eenzaamheid voorkomen. Ondanks hun beperkingen moeten mensen dezelfde dingen kunnen blijven doen als anderen.’Zonder vrijwilligers zou De Zonnebloem die activiteiten niet kunnen uitvoeren, benadrukt Boukens. De vereniging beschikt over ruim 41.000 vrijwilligers die zich met hart en ziel inzetten voor men-sen met een fysieke beperking. Dat zijn niet alleen ouderen die eenzaam dreigen te worden omdat ze slecht ter been zijn, maar steeds vaker ook jongeren met een handicap. De Zonnebloem heeft drie kernactiviteiten: huisbezoek, dagjes uit en aangepaste vakanties. Bij iedere activiteit wordt gebruik-gemaakt van vrijwilligers. Zeker bij vakanties moeten er voldoende

verpleegkundigen als vrijwilliger mee voor de verzorging en verpleging, anders kan de reis niet doorgaan.

Financiële ondersteuning‘Onze gasten betalen een marktconforme prijs voor de reis. De vrijwilligers gaan gratis mee, die kosten neemt De Zonnebloem voor zijn rekening’, aldus Boukens. De Zonnebloem wordt ondersteund door maar liefst 544.000 donateurs en ontvangt ook regelmatig een legaat. Daarnaast is er nog een jaarlijkse subsidie van € 500.000 van de overheid en beschikt de organisatie over € 20 miljoen aan bestemmingsreserves, die grotendeels zijn belegd. als controller is Boukens gewend jaarrekeningen te controleren, maar hij is blij dat hij voor het vermogensbeheer kan terugvallen op

PS1_600_WISSELSPREAD.indd 36 12-12-13 11:04

PurSang 1 | 2014 37

KLANTEN

‘Wij hebben dat geld ooit gekregen, dus moeten we er zorgvuldig mee omgaan’

de specialisten van Van Lanschot. ‘Het ontzorgt mij, want ik ben geen beleggingsexpert.’ Het is voor De Zonnebloem belangrijk dat het vermogen verantwoord wordt belegd; bedrijven die in verband worden gebracht met kinderarbeid, wapens of andere kwalijke zaken horen niet in de beleggingsportefeuille van de organisatie thuis. De portefeuille is verder risicomijdend. ‘Wij hebben dat geld ooit gekregen, dus moeten we er zorgvuldig mee omgaan’, zegt Boukens. ‘Van Lanschot heeft veel kennis van onze branche. Onze bankier begrijpt onze organisatiestructuur en weet dat de besluit-vorming langer duurt.’ Hij is vooral blij dat een gespecialiseerde bankier van Van Lanschot ieder jaar de jaarcijfers komt uitleggen aan de Audit-commissie. Voor een controller betekent dat extra zekerheid.

De Zonnebloem en Van LanschotDe Zonnebloem is een professionele organisatie met een menselijk gezicht. De vereniging telt 110 werknemers en ruim 41.000 vrijwilligers die zich inspannen voor het goede doel. Van Lanschot is van oudsher de vermogensbeheerder van De Zonnebloem. De bank is gespecia-liseerd in dit segment en staat maar liefst vierhonderd stichtingen, verenigingen en kerken op financieel gebied bij. Kijk ook op:

www.vanlanschot.nl/vens

Het schip De Zonnebloem, het bekendste visitekaartje van de organisatie

Michel Boukens


38 PurSang 1 | 2014

Het reisverhaal van Martine en Boy

Martine de Knoop en Boy Lokhoff zijn eigenaar van het in Hilversum gevestigde TravMedia Company, een uitgeverij gespecialiseerd in reismedia, zowel voor professio-nals als voor consumenten. Voorheen werd het bedrijf geleid door Jan Lokhoff, de vader van Boy. De twee directeuren annex eigenaren over ondernemen in zwaar weer.

tekst Hans Verstraaten portretten Sander Nagel

Jan Lokhoff is de man die 31 jaar geleden Reisrevue oprichtte, een blad dat onder zijn leiding uitgroeide tot het grootste reisvakblad van Nederland – en een begrip werd in bladenland. In 1991 verkocht hij Reisrevue aan uitgeverij Misset van Elsevier, om het in 2008 weer terug te kopen via een managementbuy-out. Reisrevue werd weer zelfstandig, ging verder onder de naam TravMaga-

zine en bleef onder leiding staan van Jan Lokhoff, bijgestaan door de van Elsevier afkomstige Martine de Knoop. En het werd veel meer dan een blad. Onder de overkoepelende naam TravMedia Company opereren naast TravMagazine nu onder meer TravEcademy (voor online studies in de reisbranche), TravTV (een videokanaal met nieuws en achtergronden voor de reisbran-Martine de Knoop


PurSang 1 | 2014 39

klanten

che) en travapps (gratis info over reizen en bestemmingen voor de smartphone). Of het nou op papier, via video, blog, app of digitaal magazine geschiedt: travMedia Company houdt de professional in de reisbranche haast op 24/7-basis op de hoogte – en ook de consument trouwens. Geboren ondernemeren toen kwam Boy lokhoff in de zaak. ‘Ik ben nog net niet met de Bosatlas in de wieg opgegroeid.’ Hij studeerde commerciële eco-nomie, richtte tijdens zijn studie met zijn broer fruit.nu op, een on-line onderneming voor het leveren van fruit aan bedrijven, verkocht dit bedrijf en kwam, via nog wat omwegen, bij travMedia Company terecht. eerst als projectmanager voor de te ontwikkelen apps, daarna als directielid en eigenaar, samen met Martine de knoop. In tegenstelling tot zijn vader voelt hij zich geen geboren bladenmaker of beroepsreiziger, maar wel een geboren ondernemer. ´Ik ben geen kopie van mijn vader. Hij heeft een redactionele achtergrond.

Mijn achtergrond is marketing en sales. Ik zit hier ook zeker niet als de zoon van.’ Vader is overigens nog steeds werkzaam voor travMedia Company, op parttime basis, als hoofdredacteur en – desgevraagd – als adviseur.

StabielHet gaat goed met travMedia Company, wat een klein wonder mag heten, aangezien het in de nederlandse uitgeverijwereld én in de nederlandse reisbranche overwegend ronduit beroerd gaat. ‘Ja, we blijven stabiel als onderneming,’ zegt Martine de knoop, ‘wat inderdaad best een prestatie is in deze tijd en deze branche. Maar we zijn op tijd begonnen met productinnovatie en product-ontwikkeling en hebben ons zeker digitaal sterk ontwikkeld; wij zijn nadrukkelijk een multimediale uitgeverij.2013 was een bijzonder moeilijk jaar voor de reisbranche. Zo gingen er voor het eerst sinds de crisis minder nederlanders op vakantie. Maar dankzij die vroegtijdige productinnovatie en productontwikkeling blijven we als uitgeverij stabiel draaien, ook al zien wij ook wel omzetdalingen.’Boy lokhoff vult aan: ‘Wij zijn weliswaar een nederlands bedrijf, een nederlandse uitgeverij, maar we zijn zeker niet geheel afhan-

kelijk van de nederlandse markt. We opereren internationaal. Onze apps worden door de hele wereld door consumenten gebruikt.’

KliK vanaf het beGinMartine de knoop studeerde aan de hotelschool, werkte in de hotellerie maar ontdekte daarna pas haar ware passie: uitgeven. eerst werkte ze nauw samen met Jan lokhoff, onder meer als uit-gever, nu met zijn zoon Boy. ‘Het is Jan zijn wens geweest dat Boy en ik het bedrijf zouden overnemen. Maar het moest natuurlijk wel klikken tussen Boy en mij. Dat deed het, van het begin af aan.’‘en ook belangrijk,’ zegt Boy lokhoff: ‘het moet intern goed opge-pakt worden. Je moet geaccepteerd worden – als nieuwe directie, meer in het bijzonder ik, als zoon van. Ook dat is gelukt.’Van lanschot Bankiers is al lange tijd verbonden aan het bedrijf. In 2008 begeleidde de bank de managementbuy-out, in 2013 trad de bank op als financier voor de overname door de huidige direc-tie. De samenwerking met Van lanschot was logisch, aldus Boy lokhoff: ‘Van lanschot heeft veel kennis van zaken over familiebe-drijven. Dan is de keus snel gemaakt.’

‘onze onderneming is stabiel, wat best een

prestatie is in deze tijd en deze branche’

Boy Lokhoff


Papierenkarton.nl is een initiatief van de hele papier- en kartonketen. Op www.papierenkarton.nl word je 100% geïnformeerd over de bijzondere en duurzame eigenschappen van papier en karton.

Ontdek hoe verrassend duurzaam papier en tijdschriften zijn op:

100% geïnformeerd

84% gerecycled

Nederland is koploper papierrecycling. 84%* van het gebruikte papier en karton wordt ingezameld en hergebruikt.

Tijdschriften worden gedrukt op papier dat is gemaakt van gerecycled oudpapier. Of dat is gemaakt van een natuurlijke en hernieuwbare grondstof: hout. En het Europese bosoppervlak is de afgelopen 50 jaar gegroeid met 30%. Lees dus met een gerust hart jouw favoriete magazines.

* Monitor Papier Recycling Nederland (www.prn.nl)

IDF668-PAPIER-225x285mm.indd 1 05-12-13 11:04

PurSang 1 | 2014 41

Bancair

ToekomsTbesTendig‘Wij investeren in bedrijven die ambachtelijke consumentenproduc-ten maken voor het hogere marktsegment. Mijn eigen ambacht is die bedrijven te helpen om toekomstbestendig te worden. Waar staat de ondernemer over tien jaar? als ze daar geen goed antwoord op geven, hebben wij reden om te praten.’

RieTveld oRiginals‘in 2004 is Egbert rietveld begonnen met de productie van meubels van zijn grootvader, de in 1964 overleden nederlandse ontwerper Gerrit rietveld. Dit bedrijf paste perfect bij hetgeen wij zochten. Een fantas-tisch product op een heel mooie, ambachtelijke manier gemaakt. De naam en het oeuvre zijn ijzersterk. rietveld ontwierp ongeveer tweehonderdvijftig meubels. Mijn vader had al een passie voor zijn werken. in mijn puberkamer stonden zijn rood-blauwe stoel en de Steltman-stoel; die had hij na laten maken. Onlangs vond ik in zijn voormalige kantoor een kindertekening van mijn eigen hand, met daarop de Steltman-stoel. Een deel van rietvelds ontwer-pen gaan we opnieuw uitbrengen: we starten met een gelimiteerde oplage van de oorspronkelijke versie van de Steltman-stoel, die rietveld ontwierp voor de gelijknamige juwelier uit Den Haag. Die wordt na vijftig jaar voor het eerst weer uitgebracht in leer. internationaal willen we het merk rietveld beter op de kaart zetten door rietveld als ontwerper te plaatsen tussen andere beroemde designers uit zijn tijd.’

RieTveldsToelen op schiphol‘als je landt in Kopenhagen, struikel je over de ontwerpen van arne Jacobsen. als je landt op Schiphol kom je alleen molentjes en klompen tegen. ik vind dat daar allemaal rietveldstoelen moeten komen om de nederlandse identiteit te benadrukken. Er is niets mooiers dan het nederlands erfgoed meer een gezicht te geven.’

ondeRnemend‘ik bankier privé bij Van Lanschot Bankiers. Zaken doen met een onder-nemende bank, die bovendien veel bij ondernemers aan tafel zit, is heel interessant voor een bedrijf als het onze. Van Lanschot presenteert aan zijn cliënten geregeld mogelijke investeringsprojecten, waar de bank zelf niet in participeert. Dat soort bijeenkomsten loop ik natuurlijk af.’ www.rietveldoriginals.com

Investeren in ambachtenVorig jaar startte Titus Darley met twee compagnons Ampar, een investeringsmaatschappij die enkel participeert in ambachtelijke bedrijven met een verhaal. Deze zomer was de eerste investering in Rietveld Originals een feit. Een portret van een succesvol ondernemer.

tekst Sofie Vermootenfotografie Michaël Ferron

‘Er is niets mooiers dan het Nederlands

erfgoed meer een gezicht te geven’

Titus Darley op de nieuwe

Steltman-stoel

PS1_40-41 IN BEELD.indd 41 12-12-13 11:05

42 PurSang 1 | 2014

BANCAIR

Patrick Ruijs (l) en Richard Bruens

PS1_42-45 TWEEGESPREK_2.indd 42 12-12-13 11:06

PurSang 1 | 2014 43

BANCAIR

Wat verwacht de klant vandaag de dag van een bank? En hoe kan een bank daarop inspelen? Patrick Ruijs, managing partner van het onder meer in klanten-strategie gespecialiseerd bureau VODW in gesprek met Richard Bruens, sinds 1 augustus vorig jaar algemeen directeur Private Banking van Van Lanschot. Over klantwaarde. En bovenal: over het cruciale belang van klantbeleving.

TEKST Hans VerstraatenFOTOGRAFIE Marte Visser

‘Klantbeleving is cruciaal’


44 PurSang 1 | 2014

Bancair

Patrick Ruijs: ‘Klanten laten nadenken over hun financiële toekomst is best een grote uitda-ging. Mensen zijn namelijk meer betrokken bij de tv die ze kopen en de auto die ze rijden dan bij hun bank. Wat je dus krijgt, is dat mensen uitstelgedrag vertonen en vraagtekens zetten: heb ik dat advies nou wel echt nodig en moet ik daar nou echt voor betalen? En als die

consument echt dringend financieel advies nodig heeft, is het vaak te laat. We gaan nadenken over ons pensioen als we boven de veertig zijn; dan hebben we al vijftien tot twintig jaar gemist om dat pensioen op te bouwen. Of we hebben een huis gekocht en nooit nagedacht wat de consequenties zijn in geval van een scheiding.’ Richard Bruens: ‘ik ben het met die geringe interesse voor finan-ciën gedeeltelijk met je eens. aan de andere kant: na het gezin is het onderwerp financiën waarschijnlijk toch het meest top of mind. Dus heb je ook een bijzondere positie als bank. Kijk, als ik morgen met British airways vlieg en het bevalt me niet, dan vlieg ik de volgende keer met een andere maatschappij. Met financiën is dat toch anders. als je je vermogen ergens hebt ondergebracht en je bent niet tevreden, dan kun je wel van bank veranderen, maar het beïnvloedt je vermogenspositie blijvend. Dus die zwaarte van de relatie is significant; heel anders dan met bijvoorbeeld een vliegtuigmaatschappij.’ Patrick: ‘Banken moeten zich bewust zijn van hun langdurige rela-tie met een klant. Dus niet op korte termijn producten of diensten proberen te slijten, maar investeren in de relatie voor de langere termijn. Echt vanuit de integriteit om iemand te helpen met zijn financiële toekomst.’ Richard: ‘Helemaal mee eens. alle banken waren lange tijd productgedreven, maar dat is nu verdwenen. Je gaat niet meer naar klanten om te zeggen: ik heb hier een mooi structured product of een mooie beleggingskans. advies staat voorop. Pas daarna kies je daar de bijbehorende producten en diensten bij.’

Betalen voor adviesRichard: ‘Klanten betalen sinds 1 januari een adviesvergoeding. Wat dat betreft staan wij als bankiers wel voor een uitdaging, want advies werd altijd gepercipieerd als gratis dienstverlening.’ Patrick: ‘Misschien is die uitdaging ook wel een verkapte zegen. Het dwingt banken om goed na te denken over vragen als: hoe geef ik mijn advies, hoe staat het met de kwaliteit van mijn advies? alles wat een prijs krijgt, vertegenwoordigt ook een waarde. Ja, het is een breuk met het verleden, en dus even slikken, maar uiteinde-lijk dwingt het je – en ook de consument – om het adviesgesprek of het online inzicht op waarde te schatten. Op die manier herstel je het vertrouwen, mits je het uiteraard goed invult. En laten we eerlijk zijn: het waren kosten waar de klant altijd al voor betaalde, alleen waren die kosten niet altijd zichtbaar. Op de lange termijn zal de nederlander het waarderen dat hij goed geadviseerd wordt – en vinden dat dit ook een prijs waard is. ik denk dat banken nu wel gedwongen worden heel goed na te denken hoe dat advies in te vullen.’ Richard: ‘Het is natuurlijk goed dat elke bank haar cliënten duidelijk moet maken wat de toegevoegde waarde is van de dienstverlening en advisering. We hebben in veel gevallen heel direct contact met onze cliënten. Zij hebben een heel goede band met hun banker en met hun beleggingsadviseur. Die cliënten waarderen de kwaliteit van het advies en van de service; in die gevallen is de adviesfee nauwelijks of geen issue. Steeds meer cliënten stappen nu ook over van advies naar beheer, mede omdat er qua kosten niet zo heel veel verschil meer is.’ Patrick: ‘als het advies bestaat uit niet meer dan een kopje koffie drinken en wat bijpraten, dan wordt het bedrag wat moeilijk. Maar als het advies inderdaad een professionele verdieping heeft – en in het geval van Van Lanschot praten we dan over het behoud en de opbouw van dat vermogen – dan heb je wel degelijk belangrijke toegevoegde waarde.’ Richard: ‘Wij spelen natuurlijk in op die professionele verdieping, ook online. Bijvoorbeeld met de online coach Evi. Voor beleggers voegen we op die manier iets toe: Evi geeft de cliënt desgewenst advies, gebruikmakend van een hele hoop kennis en ervaring binnen de bank. Met andere woorden: als je bij ons de online tool gebruikt, dan gaat het er niet alleen om goedkoop en snel een transactie te kunnen doen – je krijgt ook professioneel advies en persoonlijk contact. We maken de kennis van Van Lanschot en Kempen toegankelijk voor de starter op de vermogensmarkt. Zo geven wij toegevoegde waarde mee.’ Bank versus vliegtuigRichard: ‘ik denk dat de bankwereld zich uiteindelijk zal ontwik-kelen zoals bijvoorbeeld de luchtvaartsector. Singapore airlines, Qatar airlines en Emirates airlines staan aan de top op het gebied van klantbeleving. Hoe kan dat? Want elk vliegtuig is hetzelfde – een airbus of een Boeing –, de stoelen zijn niet heel anders en de vliegtijd is hetzelfde; ja, oké, het eten is iets beter bij die drie, maar kom, als we lekker willen eten gaan we naar een restaurant. ik heb veel gevlogen en bij die drie maatschappijen kreeg ik een totaal andere beleving als klant. Vanaf het moment dat je gaat boeken totdat je arriveert in je hotel wordt er op élk detail gelet. Zij geven je het gevoel dat je belangrijk bent en dat ze je dus zo goed mogelijk willen bedienen. De instelling is: wat wilt u, en hoe kunnen wij dat

‘Uiteindelijk wordt het ware onderscheid gemaakt met de klantbeleving’

Richard Bruens


PurSang 1 | 2014 45

Bancair

mogelijk maken? Dat is échte aandacht. Zo zie ik ook de toekomst van banken. Er is geen bank die kan claimen een beter rendement te hebben over de heel lange termijn. Daar kun je je dus niet mee onderscheiden. Uiteindelijk wordt het ware onderscheid gemaakt met de beste producten, de beste asset allocatie en boven alles de klantbeleving – en die wordt toch vooral bepaald door de mensen met wie je als cliënt in contact komt. Onze ambitie is om als Van Lanschot de Singapore airlines van de nederlandse private banks te worden.’ Patrick: ‘Precies. Degene die uiteindelijk het verschil maakt is de banker in het contact met zijn klant. Maar ook de assistent van de banker die de telefoon opneemt en de dame die achter de balie zit.’ Richard: ‘En de manier waarop klachten worden afgehandeld en de wijze waarop cliënten speciaal voor hen georganiseerde events ervaren. Het zijn al die dingen bij elkaar. De cliënt moet het gevoel krijgen dat we zijn persoonlijke situatie begrijpen, weten wat hij wil bereiken, met goede oplossingen en passend advies komen en hem thuis laten voelen.’ Patrick: ‘Tien jaar geleden vertrouwden we autoriteiten als de dokter, de notaris en misschien ook wel de bankier. nu vertrouwen we mensen die we in de echte wereld tegenkomen – vrienden, kennissen of Facebookvrienden bijvoorbeeld. Dat is radicaal veran-derd. Op een feestje vertel je leuke ervaringen door, of dat nou een leuke ervaring is met Singapore airlines of met je private banker. Vaak kleine, maar wel zeer significante ervaringen. De ontvangst, het telefoontje, de houding, de toon… Die klantervaring is cruciaal; wat je als organisatie wil zijn, en hoe zij, de klanten, dat merken. Zo staat de klant tenminste écht centraal.’

‘Banken moeten investeren in de relatie voor de langere termijn’Patrick Ruijs


48 PurSang 1 | 2014

BELEGGEN

Een van de fondsen waar Van Lanschot gebruik van maakt bij haar beleggingen is het BGF European Fund van het befaamde BlackRock. Fondsmanager Nigel Bolton legt uit hoe zijn team te werk gaat, waarin wordt belegd en waarom. En hij blikt vooruit op 2014.

tekst Hans Verstraaten MEE

T TH

E

MA

NAG

ER

Nigel Bolton

PS1_48-50 MEET THE MANAGER.indd 48 12-12-13 11:07

PurSang 1 | 2014 49

BELEGGEN

V oor wie BlackRock niet kent: het is de grootste vermogensbeheerder ter wereld met een beheerd vermogen van ruim $ 4100 miljard en ruim 1600 beleggingsprofessionals in 27 landen. BlackRock hielp de Amerikaanse regering de laatste jaren volop met de steunverlening richting de Amerikaanse financiële markten.

Nigel Bolton werkt sinds 2008 voor BlackRock, maar zit al 28 jaar in het financiële vak. Zijn standplaats is de Schotse hoofdstad Edinburgh, van waaruit hij met zijn team het BlackRock BGF European Fund beheert. Het fonds belegt voornamelijk in Europe-se aandelen en doet dat behoorlijk goed: jaar na jaar presteert het beter dan de MSCI Europe-index, de benchmark voor Europese aandelen. Dat is te danken aan de samenstelling en werkwijze van het team, de strategie van het fonds en de zeer grote kennis die marktleider BlackRock in huis heeft.

TeamgeesTOm te beginnen met de samenstelling van het BGF European Fund-team: het telt zestien leden, allemaal met een bijzonder lange, gedegen ervaring in beleggen. De meeste teamleden zijn gespecialiseerd in en verantwoordelijk voor een bepaalde sector, bijvoorbeeld industrie, financiën, consumptiegoederen of IT. ‘We hebben geen primadonna’s in ons team’, zegt Nigel Bolton. ‘Wij hechten zéér aan een echte teamcultuur en aan veelvuldig, open overleg, de hele dag door. En iedereen is financieel betrok-ken bij het fonds. De bonus aan het eind van het jaar is bij elk teamlid gekoppeld aan de prestaties van het BGF European Fund. Ik vind het ook belangrijk dat er diversiteit is binnen een team. Wij hebben teamleden uit het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Frankrijk en Zweden en ook de persoonlijkheden verschillen; men vult elkaar aan, men versterkt elkaar. Wij hebben elke ochtend om kwart over negen een gezamenlijke meeting, een keer per week hebben we een portfoliomeeting en twee keer per jaar kijken we met zijn allen vooruit. Dan kijken we wat de macro-economische verwachtingen

Uitzicht over Edinburgh


50 PurSang 1 | 2014

BELEGGEN

‘De kern van ons succes is systematische analyse’

zijn, de verwachtingen op de markten en per sector, en hoe we daarop in moeten en kunnen springen. Wij analyseren voortdurend op een systematische en herhalende manier. Dat is de kern van ons succes.’

GrondiGe analyseDan is er de strategie van het BGF European Fund. Die bestaat uit een combinatie van een top-downanalyse en een bottom-up-analyse. Top-down betekent: na uitgebreide macro-economische analyses stelt het team vast welke sectoren in de nabije en minder nabije toekomst de beste vooruitzichten hebben op substantiële groei. Vooral zoekt men telkens weer ook een antwoord op de vraag: welke sectoren – en welke regio’s – zijn ondergewaardeerd en welke zijn overgewaardeerd? Dan is er de bottom-upstrategie: er wordt gekeken welke aandelen van welke bedrijven de meeste kans op groei bieden. Nigel Bolton: ‘Wij kijken zeer grondig naar wat bedrijven sterk maakt, waar ze goed in zijn, hoe hun vermogen in elkaar steekt.’Het fonds belegt doorgaans in zestig tot zeventig bedrijven. Niet meer, want dan wordt het te veel om de zorgvuldige analyses en processen nog toe te kunnen passen. Niet minder ook, want dan wordt beleggen zo geconcentreerd dat je kans loopt op heftige bewegingen, op volatiliteit – en dat is nou net wat het BGF Euro-pean Fund koste wat kost wil vermijden. En al jarenlang ook weet te vermijden. Tot slot is er de BlackRockfactor: de in 27 landen opererende teams hebben veel vrijheid, maar wisselen tegelijkertijd voortdu-rend kennis met elkaar uit en best practices. Een keer per week begint – als het op het hoofdkantoor in New York acht uur is – een telefonisch overleg met alle fondsmanagers en diverse experts. ‘We praten dan over macro-economische en ook wel politieke kwesties en gaan na welke impact ze hebben of kunnen hebben’, zegt Nigel Bolton. ‘Wij hebben ook het BlackRock Institute, een wetenschappelijk instituut dat voortdurend studies verricht en zich op zaken focust die voor alle teams van belang zijn. Dit jaar was onder meer schaliegas een belangrijke issue; wat schaliegas betekent voor de toekomst van de energiesector.’

HerstelHoe kijkt Bolton terug op 2013? ‘Tevreden, het was wederom een goed jaar voor het fonds.’ Een jaar dat, wat hem betreft, eigen-

lijk begon in de zomer van 2012. Toen kwam Mario Draghi, de president van de Europese Centrale Bank, met een belangrijke en vooral voor de financiële markten vertrouwenwekkende bood-schap inzake de eurocrisis: we zullen alles doen wat nodig is om dit op te lossen. ‘Die speech, dachten wij, zou een grote invloed hebben op de Europese economie. Wat ook bleek te kloppen. Wij zijn daarop gaan kijken welke sectoren en welke aandelen hiervan substantieel zouden kunnen profiteren, onder meer de financiële en de industriële sector.’En licht enthousiast, maar vooral erg nuchter, kijkt hij naar de Europese toekomst in 2014: ‘Het economisch herstel zal door-zetten en de inkomsten van Europese bedrijven zullen stijgen – maar echt een sterke groei zal het niet zijn. Er is nog redelijk wat tegenwind. Maar het zal waarschijnlijk niet slechter worden. Wij verwachten dat de Europese consument iets meer zal uitgeven en we verwachten in Europa een groei van overnames en fusies. We zullen weer per sector heel goed kijken hoe we daar op kunnen inspelen.’

Bent u benieuwd of het BGF European Fund in uw portefeuille past? Neem dan contact op met uw banker. Raadpleeg voor een eventuele aankoop de Essentiële Beleggings-informatie (EBI) van dit fonds.

De waarde van uw beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

Het pand van BlackRock in Edinburgh


WWW.KROYMANS.NL

OOK WIJ PRATEN GRAAG

OVER VERMOGEN.

Soestdijkerstraatweg 64-66, 1213 XE Hilversum, Postbus 576, 1200 AN Hilversum, +31 (0) 35 646 22 00, [email protected]

vanaf €24.950,-

Benut élke buitenkansU hoeft geen timmermansoog te hebben om ambachtelijk vakmanschap te herkennen. Een

buitenverblijf of garage van Bronkhorst onderscheidt zich door traditioneel handwerk, robuus-

te materialen en een authentieke uitstraling. Ook voor u realiseren we graag een project op

maat. Daarbij nemen we u van vergunning tot oplevering alle zorgen uit handen. Terwijl u ook

nog eens 10 jaar garantie krijgt. Het énige dat u zelf hoeft te doen is buitengewoon genieten.

Download de catalogus op www.bronkhorstbuitenleven.nl of bel 0577-750944.

priëlen • tuinpaviljoens • buitenverblijven • schuren • garages • carports • veranda’s

PurSang 1 | 2014 53

De bankklant anno 2014 centraal stellen: hoe doe je dat? Over-heid en toezichthouder stellen eisen aan informatieverstrekking. De verwachtingen van financiële educatie zijn hooggespannen. Wouter Bos zei het als minister van Financiën zo: ‘Beperkt financi-eel inzicht van consumenten wordt steeds vaker genoemd als een van de oorzaken van de huidige financiële crisis. Financiële educatie van consumenten kan dan ook een van de oplossingen

zijn om soortgelijke problemen in de toekomst te helpen voorkomen.’ Nog even en wij bankklanten krijgen de schuld van de crisis.Helaas: er is geen bewijs voor een gunstig effect van financiële kennisbevordering op gedrag. Niet dat het niet is onderzocht, en er zijn zeker studies die een verband vinden tussen financiële kennis en financiële planning. Maar wie goed kijkt ziet dat ze met planning niet gedrag bedoelen, maar ‘nadenken over pensioen’. Tja, ik denk vaak na over het belang van minder wijn drinken, maar toch gaat er in huize Prast dagelijks een kurk van de fles. Andere studies vinden een verband tussen financiële kennis en financieel gedrag, maar misschien krijgen mensen meer financiële ken-nis doordat ze zich bezighouden met sparen en beleggen, en niet omgekeerd. Of komen financiële kennis en gedrag allebei voort uit interesse in financiën. Italianen eten pasta en zijn katholiek, maar is dat een bewijs dat je van pasta eten katholiek wordt? Ook is er voor zover ik weet geen bewijs dat een provisieverbod gunstig is voor de klant. De gedachte achter het verbod is dat als de klant apart moet betalen voor financieel advies, de prijs daarvan omlaag zal gaan, en de klant passendere producten krijgt aangeraden. Maar wat als financieel advies een product is dat eco-nomen een luxegoed noemen? Een luxegoed vinden we juist aantrekkelijker als het duurder is, omdat we denken dat de prijs een signaal geeft over de kwaliteit. Parfum is een luxegoed, net als wijn: goedkoop, dan kan het niks zijn. Als de klant net zo redeneert bij financieel advies, hebben juist de goedkope adviseurs het nakijken. Een ander risico is dat klanten die denken zonder advies te kunnen goedkoper uit lijken, maar intussen producten aanschaffen die niet bij ze passen. Misschien weten we eind 2014 meer.

Henriëtte Prast is hoogleraar Persoonlijke Financiële Planning aan de Universiteit van Tilburg. Tevens is zij auteur van de boeken ‘Geld en Gevoel’ en ‘Geld en Geluk’, lid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid en schrijft zij columns voor PurSang en Het Financieele Dagblad.

Mythe: kennis leidt tot ander, beter gedrag

‘Nog even en wij bank-klanten krijgen de schuld van de crisis’

cOluMNfo

to

gr

af

ie A

nja

van

Wijg

erde

n

PS1_51 COLUM_PRAST.indd 53 12-12-13 11:08

54 PurSang 1 | 2014

Beleggen

Gisteren kwam de heer Frederiks op bezoek. Hij had in het FD een column gelezen over defensief en offensief beleggen en wat momen-teel het beste is. Maar een duidelijk antwoord gaf die column niet. Hebben wij dat misschien wel?

Beleggen

Pieter Laan werkt als Vermogensbeheerder bij Kempen & Co. in deze rubriek leest u

wat hij in de praktijk meemaakt.

Uit de praktijkDefensief beleggen,

wel of niet doen?

PS1_54-55 VERMOGENSBEHEER.indd 54 12-12-13 11:08

PurSang 1 | 2014 55

De heer Frederiks is ruim dertig jaar neuroloog geweest en sinds enkele maanden met pen-sioen. Toen hij nog werkte, hield hij zijn defen-sieve portefeuille slechts van een afstand bij, volledig gericht als hij was op zijn patiënten. ‘Ik vertrouw jullie’, zei hij altijd. Maar sinds hij meer vrije tijd heeft, is hij zich langzaamaan aan het verdiepen in de financiële markten.

Nadat we over zijn geplande reis naar Nieuw-Zeeland hadden gesproken, kwam hij ter zake: ‘Defensief beleggen, hoe gaat dat nou in zijn werk? En is het niet beter om offensiever te beleggen gegeven de huidige marktomstandigheden? Leg me dat eens precies uit.’Niet verrassend uiteraard dat een neuroloog van precieze ant-woorden houdt. Maar dan moeten we eerst een en ander in breder perspectief plaatsen.

risicoprofiel ‘Zoals u weet, zijn we indertijd begonnen met twee vragen: hoeveel risico kan de cliënt – u dus – objectief gezien nemen? En hoeveel risico wilt u gevoelsmatig nemen? Wij willen niet dat u er ’s nachts wakker van ligt. En u vast ook niet. Deze risicoacceptatie geeft de grenzen aan voor het beleggen en voor uw risicoprofiel.In tweede instantie kwam de vraag naar uw doelstellingen naar boven. Wat zijn uw financiële doelstellingen precies? En welk risicoprofiel geeft u de grootste kans ze waar te maken? We zijn toen samen tot de conclusie gekomen dat voor u een defensief profiel het beste past.’De heer Frederiks knikte. En vroeg vervolgens: ‘Hoe ziet zo’n risicoprofiel eruit?’‘De invulling van de risicoprofielen verandert door de tijd, wat logisch is, want de risico’s van markten veranderen door de tijd heen. Wij gaan daarom proactief te werk. Met een statische verdeling van 50% aandelen en 50% obligaties loopt een belegger het ene jaar meer risico dan het andere. Wij meten die risico’s en sturen indien nodig de invulling van het risicoprofiel bij. Wij kiezen voor een brede spreiding in onze risicoprofielen. Bij Van Lanschot hebben wij naast traditionele aandelen en obligaties al lange tijd ook onroerend goed, grondstoffen en alternatieve beleggingen in de portefeuille opgenomen. Het rendements-perspectief wordt daarmee niet aangetast. Wel wordt de beweeg-lijkheid van het rendement minder dankzij zo’n spreiding. Met andere woorden: het risico gaat omlaag.’ ‘Dus een defensief profiel bestaat niet alleen maar uit staatsobliga-ties?’ ‘Nee, we vinden dat spreiding over meerdere vermogens-categorieën altijd beter is. Uit oogpunt van risico én rendement. Bovendien is het nu haast onmogelijk om na inflatie en vermogens-rendementsheffing een positief rendement te behalen op alleen staatsobligaties. Binnen de vermogenscategorie obligaties hebben we dan ook een sterke voorkeur voor bedrijfsobligaties ten koste van staatsobligaties. De rendementen van hoogwaardige bedrijfs-obligaties zijn wat ons betreft nog altijd aantrekkelijker.’ ‘Ik lees in de kranten inderdaad dat obligaties aan de dure kant zijn en dat rentes waarschijnlijk gaan stijgen, maar als we weinig van staatsobligaties verwachten, waarom beleggen we er dan überhaupt nog in?’

‘Waarom beleggen we überhaupt nog in obligaties?’

‘We zitten voor alle risicoprofielen al aan de onderkant van de afgesproken bandbreedte. En afspraak is afspraak. Verder vinden we het onverantwoord om steeds meer risico te nemen. We willen namelijk graag vasthouden aan onze brede spreiding. Wat we ook niet moeten vergeten is dat momenteel iedereen in de markt zegt dat staatsobligaties duur zijn. We kunnen er met zijn allen naast zitten met onze visie en misschien duurt het nog jaren voordat ze goedkoper worden. De eurocrisis is voorlopig naar de achtergrond verdwenen, maar mocht deze op enig moment onverwachts weer oplaaien dan heb je met staatsobligaties ook een goede veilige haven in de portefeuille.’

de juiste mix‘En hoe defensief of niet-defensief zijn aandelen eigenlijk?’‘Die brengen uiteraard meer risico met zich mee. Maar u moet kijken naar het risico van de portefeuille als geheel. Het gaat om de juiste mix. En natuurlijk zijn er ook bij aandelenfondsen verschil-len in risicograad. Je hebt fondsen die mikken op een minder dan gemiddelde beweeglijkheid.‘Duidelijk,’ zegt de heer Frederiks. ‘Dan heb ik nog een vraag. Het verwachte rendement op mijn defensieve portefeuille is wat verlaagd ten opzichte van eerdere jaren, toch?’‘Ja dat klopt, dat komt voornamelijk omdat een aanzienlijk deel van de portefeuille wordt belegd in obligaties.’ ‘Ik wil natuurlijk liever een hoger rendement behalen. Is het een idee om naar een hoger risicoprofiel op te schuiven?’‘We adviseren beleggers niet zomaar te switchen naar een hoger risicoprofiel. Het risicoprofiel is bepaald na een uitgebreide intake en het gekozen profiel geeft u als belegger de grootste kans om uw doelstellingen op de lange termijn te halen. Een hoger verwacht rendement gaat gepaard met een hoger risico, waar de belegger zich wellicht niet comfortabel bij voelt. Elk jaar wordt het risicopro-fiel opnieuw besproken met u. Veranderende omstandigheden van uw persoonlijke situatie kunnen leiden tot een verandering van het profiel. Mocht dit bij u het geval zijn, dan kunnen wij samen een afweging maken om over te stappen naar een hoger risicoprofiel.’

Dit artikel is gebaseerd op ervaringen uit de praktijk. De heer Frederiks is een fictieve naam.

Hebt u ook een vraag, bijvoorbeeld over uw beleggingsportefeuille? Neem dan contact op met uw banker.

BELEggEN

PS1_54-55 VERMOGENSBEHEER.indd 55 12-12-13 11:08

56 PurSang 1 | 2014

Bancair

De stamrechtvrijstelling is op 1 januari afgeschaft. Maar voor wie er al gebruik van heeft gemaakt zijn er nieuwe opties die fiscaal voordelig kunnen uitpakken. Kijk maar naar de situatie van de heer Van Eck.

Hans Carton en Wim de Korte zijn verbonden aan de structureringscompetence van Van Lanschot. In deze rubriek belichten zij een onderwerp

op het gebied van financiële planning.

Nieuwe mogelijkheden voor het stamrecht

PS1_56-57 FINANCIELEPLANNING.indd 56 12-12-13 11:09

PurSang 1 | 2014 57

Bancair

A ls iemand een ontslagvergoeding ontvangt, wordt dit beschouwd als loon. De werkgever moet dan ook in beginsel loonheffing over de ontslagvergoeding inhouden. Dat betekent algauw het maximum van 52%.Tot 1 januari 2014 was er een alternatief. Je

kon de ontslagvergoeding onderbrengen bij een verzekeraar, een bank of bij een eigen (stamrecht) bv en daar een periodieke uitkering bedingen: een stamrecht. Over de ontvangen ontslagver-goeding hoefde dan geen belasting betaald te worden. Er wordt pas belasting betaald als de uitkeringen worden ontvangen. als dat bijvoorbeeld is in de periode dat iemand werkloos is, of eerder stopt met werken en de periode tot het pensioen wil overbrug-gen, dan kan er doorgaans tegen een lager belastingtarief worden afgerekend.De heer Van Eck heeft de ontwikkelingen op het gebied van de stamrechten de laatste tijd aandachtig gevolgd. Hij heeft in het verleden bij een vorige werkgever een ontslagvergoeding ontvan-gen en deze destijds ondergebracht bij een bank. Het stamrecht van de heer Van Eck bedraagt € 200.000 en wordt belegd. Hij wil dit gebruiken om eerder te stoppen met werken. Hij is nu 55 jaar en wil op zestigjarige leeftijd stoppen. De periode van zestig jaar tot zijn pensioendatum wenst hij te overbruggen met zijn stamrecht. Hij besluit een afspraak te maken met zijn private banker om de mogelijkheden eens op een rijtje te zetten.

VeranderingenDe stamrechtvrijstelling is met ingang van 1 januari 2014 afge-schaft. De ontslaguitkering mag sinds dit jaar alleen nog worden toegekend in de vorm van een belaste uitkering.in dat geval zal in één keer over dit bedrag fiscaal worden afgere-kend. Voor op 31 december 2013 bestaande stamrechten blijven de tot 2014 geldende regels rond de stamrechtvrijstelling nog steeds van toepassing. De heer Van Eck kan zijn stamrecht dus la-ten zoals het is en conform de vanaf 1 januari geldende wetgeving het stamrecht afwikkelen.Daarnaast biedt wetgeving die geldt vanaf 1 januari een extra mogelijkheid voor deze bestaande stamrechten. Die mogen vanaf die datum ineens worden uitgekeerd zonder dat er sprake is van heffing van revisierente (20%). Voor ontslagvergoedingen in de vorm van een stamrecht, die voor 15 november 2013 zijn over-gemaakt door de werkgever, maakt de belastingdienst het nog ‘leuker’. als het volledige stamrecht in één keer wordt uitgekeerd in 2014 is 20% van het stamrecht vrijgesteld van belastinghef-fing. De ex-werknemer betaalt dan niet over het volledige bedrag loonheffingen, maar slechts over 80%. De heer Van Eck kan dus ook gebruikmaken van de mogelijkheid in 2014 af te rekenen en dit bedrag te sparen of te beleggen. VoordeelDe heer Van Eck heeft een goed salaris en ineens uitkeren van het stamrecht in 2014 levert een heffing van 52% inkomstenbelasting op. na de vrijstelling van 20% bedraagt de heffing circa € 83.000. Dit betekent voor hem in dit geval een effectieve belastingdruk van 41,6% over de uitkering. Middeling leidt niet tot belasting-

vermindering, omdat de heer Van Eck in de jaren voor en na 2014 met zijn reguliere inkomen al in het 52%-inkomstenbelastingta-rief valt. De banker rekent uit dat uitgaande van het verwachte rendement en de periode die overbrugd moet worden de jaarlijkse uitkeringen effectief belast zullen worden tegen 40% inkomstenbe-lasting. Uit de berekening blijkt ondanks de mogelijkheid om ge-bruik te maken van de 20%-vrijstelling dat per saldo een periodieke uitkering van 60 jaar tot pensioendatum in de situatie van de heer Van Eck een voordeel oplevert. ineens uitkeren met gebruikmaking van de 20%-vrijstelling biedt weliswaar flexibiliteit omdat het gehele bedrag dan direct beschik-baar is, maar leidt gezien zijn doelstelling tot fiscaal nadeel. Temeer daar hij over dit bedrag in Box iii jaarlijks 1,2% vermogensrende-mentsheffing moet betalen.Hij besluit het stamrecht te continueren.

Dit artikel is gebaseerd op ervaringen uit de praktijk. De heer van Eck is een fictieve naam.

Uw banker kan voor u berekenen of het ineens laten uitkeren van uw stamrecht in uw situatie aantrekkelijk is.

PS1_56-57 FINANCIELEPLANNING.indd 57 12-12-13 11:09

De oude dag ineen comfortabele

zorgvillaDe reguliere zorg vond ze te bureaucratisch en van te lage kwaliteit. Reden voor Sophie van Loon om een particuliere zorgvilla te laten bouwen voor ouderen die de regie over hun leven willen behouden. De ambitie is om er in 2016 twaalf in gebruik te hebben.

TEKST Harriët VerbeekFOTOGRAFIE Frank Ruiter

PS1_58-59 ZORGGROEP DE LAREN.indd 58 12-12-13 11:10

PurSang 1 | 2014 59

BANCAIR

Het is een toekomstbeeld dat in deze tijden van bezuinigingen op de zorg niet realistisch lijkt. Ouderen moeten tegenwoordig zo lang mogelijk thuis blijven wonen, met ondersteu-ning van de thuiszorg. En als het zelfstan-dig wonen echt niet meer gaat, wacht het verpleeghuis met kleine kamertjes en gebrek aan privacy.

Toch bestaan er comfortabele zorgvilla’s waar ouderen veilig en in luxe kunnen genieten van hun oude dag. In Berg en Dal bijvoorbeeld staat Zorgvilla Hamer, een nieuw gebouw met 21 luxe appartementen voor ouderen. In de serre met prachtig uitzicht op de bossen van Berg en Dal zitten Sophie van Loon, ontwikkelaar en beheerder van verschillende zorgvilla’s in het land en Petra Fluri, haar private banker en financieel adviseur van Van Lanschot sinds vele jaren, samen aan tafel.

MIDDEN IN HET LEVENSophie van Loon is een sprankelende vrouw die met passie en enthousiasme vertelt over het door haar ontwikkelde zorgconcept. Zij ergert zich aan de bureaucratische manier waarop de zorg in Nederland is georganiseerd. ‘Dat moet anders, dacht ik. Particu-liere zorg is aanwijsbaar beter en ik combineer dat met comforta-bele huisvesting. Zeven jaar geleden ben ik zelf begonnen met de bouw van een zorgvilla in Rhoon bij Rotterdam.’ En met succes, want inmiddels heeft zij vier zorgvilla’s in Nederland. De villa’s staan op mooie plekken, in een dorpskern, zodat de bewoners midden in het leven kunnen blijven staan.‘Onze bewoners willen niet in de reguliere zorg terechtkomen. Je kunt beter hier wonen dan in een verpleeghuis. Wij gaan uit van de wensen van onze bewoners’, zegt Sophie van Loon. ‘Het zijn men-sen die op een bepaalde manier in het leven staan. Zij willen veelal zelf de regie over hun leven houden en ook hun levensstandaard in deze fase handhaven. Dankzij hun vermogen of inkomen zijn ze hiertoe in staat’, vult Petra aan.

‘Onze bewoners willen niet in de reguliere zorg terechtkomen’BELEVINGSWERELDEr zijn twee- en driekamerappartementen in de zorgvilla, in grootte variërend tussen de 55 en 90 vierkante meter waar ook de partner kan wonen. Er zijn smaakvol ingerichte centrale ruimtes, een tuin, een fitnesszaal en een kapsalon. Alles in de zorgvilla is inclusief: de huur, stookkosten, drie maaltijden per dag, koffie, thee en frisdran-ken. De zorg wordt gefinancierd via de AWBZ of WMO.Het personeel is in vaste dienst en wordt onder andere geselec-teerd op omgangsvormen. ‘Zij spreken de bewoners aan met mijnheer of mevrouw en respecteren hun zelfstandigheid’, zegt Sophie van Loon. Zij heeft een voorkeur voor wat ouder personeel. ‘Ik heb veel veertigers en vijftigers in dienst. Dat zijn mensen die nog weten wie Wim Kan was of koningin Wilhelmina. Hun bele-vingswereld staat nog niet zo ver af van de bewoners die veelal tachtig plus zijn.’ Hoe oud zij zelf is, geeft Sophie van Loon niet prijs. Ze is een nakomertje uit een groot gezin. ‘Ik heb een eigen mening en ben geheel onafhankelijk. Het ondernemerschap zit in mijn genen.’ Ze deed de MMS, trouwde jong, kreeg twee kinderen en studeerde in de avonduren aan de Academie voor Bouwkunst. Later had ze haar eigen architectenbureau en werkte ze als projectontwikkelaar. De ontwikkeling van zorgvilla’s op mooie locaties in heel Nederland is haar nieuwste uitdaging. ‘In 2016 moeten er twaalf zorgvilla’s in gebruik zijn.’

Zorggroep de LarenVilla Hamer in Berg en Dal maakt onderdeel uit van Zorggroep De Laren. Er zijn ook zorgvilla’s in Rhoon en Hilversum. Binnenkort wordt een vierde zorgvilla in Bosch en Duin geopend en inmiddels is met de bouw van een vijfde villa in Opbuuren bij Maarssen gestart. Meer informatie is te vinden op www.zorggroepdelaren.nl

Sophie van Loon (l) met haar banker Petra Fluri

PS1_58-59 ZORGGROEP DE LAREN.indd 59 12-12-13 11:10

IN AANTOCHTGolf is een elitaire sport voor senioren, is het hardnekkige vooroordeel. Om te laten zien dat golf bij uitstek een sport is voor jong en oud worden op zaterdag 12 en zondag 13 april de Nationale Open Golfdagen georga-niseerd. Zo’n honderdvijftig golfclubs openen hun deuren en banen. Iedereen is van harte welkom.

NATIONALE OPEN GOLFDAGENErvaring in de sport is allerminst noodzakelijk. Zonder kosten kan iedere geïnteresseerde een eerste bal slaan of kunnen gevorderden kennismaken met een nieuwe club. Er worden clinics, wedstrijden, beginnerscursussen en rondleidingen georganiseerd. Vrijwil-ligers gaan samen met bezoekers de banen op en alle benodigdheden staan klaar om af te slaan op een van de driving ranges. In 2013 mochten de Nationale Open Golfdagen rekenen op 10.000 bezoekers, van alle leeftijden. Ook dit jaar hoopt de organisatie vele enthousiaste deelnemers te mogen verwelkomen. Van Lanschot Bankiers is hoofdsponsor van de Nederlandse Golf Federatie, dat samen met NVG en PGA Holland de open dagen organiseert.Kijk voor een golfclub bij u in de buurt op www.opengolfdag.nl.

FOT

OG

RA

FIE

De

Goe

se G

olf

PS1_60-61 IN AANTOCHT-WIJNTIPS.indd 60 12-12-13 11:10

PurSang 1 | 2014 61

CULTUUR & LIFESTYLE

Een bijzondere methode om zoete wijn te produceren is de pour-riture noble; ‘edele rotting’. De schimmel laat de druifjes bij vocht en warmte verschrompelen, met een hoog suikergehalte en een heel karakteristieke smaak tot gevolg. Het verschijnsel doet zich in Frankrijk voor aan de Loire, in de Sauternes en de Elzas.

COTEAUX DU LAYON 2012, € 12,75Het plaatsje Rochefort-sur-Loire, iets ten zuiden van Angers, is het kloppend hart van de nobele zoete Loire-wijnen. Hier vertakt de statige rivier de Loire zich met een klein stroompje, de Layon. De wijngaarden rond deze Layon zijn beplant met de chenin-druif en het fenomeen van de edele rotting resulteert in wijnen als Bonnezeaux, Quarts de Chaume en deze verrukkelijke Coteaux du Layon. Het noodzakelijke suikergehalte wordt geheel natuurlijk verkregen zonder toevoegingen. Het resultaat is een frisse, zoete wijn met een filmende – vettige – smaak. Prachtig bij een witvis met een sinaasappelsaus of een pittige roquefort.

VOUVRAY LE MONT MOELLEUX 2009, € 33,95Wat Château d’Yquem is voor de Sauternes, is Domaine Huet voor de nobele Vouvray moelleux uit het centrum van de Loire. De wijnstokken zijn tot vijftig jaar oud. Er wordt geen hout gebruikt en ook de vaak toegepaste malolactische gisting waarbij appelzuren door een tweede gisting worden omgezet in zachte melkzuren, wordt niet gebruikt. Een bewuste keuze van Gaston Huet om de mineraliteit en frisheid te behouden. Het resultaat is een wonderschone wijn die heel goed kan ouderen. Zo is het nauwelijks voor te stellen dat een wijn van Huet uit 1928 nog zo fris kan zijn. Heel bijzonder!

Eric de Bruijn is verantwoordelijk voor de inkoop bij De Bruijn Wijnkopers, de oudste zelfstandige wijnkoperij in Nederland en sinds 1952 zelfs Hofleverancier. Hun specialiteit: Franse wijn. Als inkoopverantwoordelijke vliegt hij regelmatig op en neer naar Bordeaux en de omliggende wijngaarden om onder meer voor Van Lanschot de mooiste wijnen te selecteren.

Vloeibaar goudDe Fransen zijn gek op nobele zoete wijnen. Ze zijn er in alle prijsklassen en voor elk moment. Eric de Bruijn van De Bruijn Wijnkopers gee� in PurSang zijn pareltjes prijs.

TEKST Sharon van LokhorstFOTOGRAFIE Frank Ruiter

CHÂTEAU D’YQUEM, € 457,70 Zonder twijfel het beroemdste wijngoed ter wereld voor zoete witte wijn. Het waren de Russische tsa-ren die verzot waren op het edele zoete vocht van Château d’Yquem uit de Sauternes en de wijn we-reldfaam gaven. In matige oogstjaren, zoals recent 2012, wordt de productie overgeslagen. Dat de prij-zen hierdoor – en door de extreem lage opbrengst per wijnstok: soms slechts één glas wijn – hoog zijn, mag geen verwondering wekken. Yquem kan heel oud worden. De wijn wordt dan amberkleurig en krijgt een intense smaak waarin onder andere bitterkoekjes te herkennen zijn. Het edele vocht gaat geweldig samen met klassieke combinaties als ravioli gevuld met roquefort of in zoutkorst gebraden lamskoteletten. Een zeer kostbare wijn, maar iedere wijnliefhebber zou er eens in zijn leven een glas van gedronken moeten hebben. Een onvergetelijke ervaring.

PS1_60-61 IN AANTOCHT-WIJNTIPS.indd 61 12-12-13 11:10

62 PurSang 1 | 2014

CULTUUR & LIFESTYLE

Onder meer Cor Boonstra, Cees Helder, Marijke Helwegen en Foppe de Haan, maar ook minder bekende Nederlanders laten in Het Nieuwe Oud zien nog volop in het leven te staan. De nieuwe oudere is actief, zelfstandig en maatschappelijk betrokken. Ouderen hebben boven-dien meer tijd, vrijheid en geld dan ooit tevoren. Een toegankelijk boek dat inspi-reert tot een positieve kijk op ouder worden. Het Nieuwe Oud – wat ouder worden boeiend maakt, Dick Kits en Hedda Schut, € 27,50 www.hetnieuweoud.nl

Wijn per glasDankzij de Coravin-opener kun u een glas wijn inschenken zonder de fles te hoeven ontkurken. Met een dunne, holle naald wordt een gaatje in de kurk geprikt zonder dat er zuurstof bij de wijn kan komen. De opener kost weliswaar circa € 225,-, maar verdient zichzelf terug als u een geregeld een geopende, halfvolle fles weg moet gooien. Proost! www.coravin.com

een glas wijn inschenken zonder de fles te hoeven ontkurken. Met een dunne, holle naald wordt een gaatje

zuurstof bij de wijn kan komen. De opener kost weliswaar circa € 225,-, maar verdient zichzelf terug als u een

DRIEDIMENSIONAAL DESIGNAan de hand van 3D-scan- en reproductietechnieken ontwerpt het Nederlandse Statue Originals natuurgetrouwe borst- en standbeelden. Via een scan met kleine lichtstraal-tjes wordt uw evenbeeld vereeuwigd in tin, brons, koper, gips, goud of zilver. Een exclusief kunstwerk voor in huis of in de tuin. Vanaf €1250,-, www.statueoriginals.nl

BioballetjeIn Amerika verdwijnen jaarlijks ongeveer driehonderd miljoen golf-ballen in de natuur, wereldwijd is dat ongeveer het dubbele. Om het milieu te ontlasten, ontwikkelde het Nederlandse Biogolf de NatureSX: een biologisch afbreekbare versie van het balletje. De golfballen – gemaakt van o.a. aardappelzetmeel – kosten € 7,20 per drie stuks en zijn qua speelcomfort nagenoeg gelijk aan de kunststof variant. Na vier jaar van ontwikkelen en testen, zijn de speelballen nu te verkrijgen via www.biogolf.com.

De nieuwe oudere

Kroese Kits Uitgeverij geeft 25 exemplaren van Het Nieuwe Oud weg. Wilt u kans maken? Mail dan uw naam en adresgegevens naar [email protected] o.v.v. PurSang.

PS1_62-63 GADGET.indd 62 12-12-13 11:11

PurSang 1 | 2014 63

CULTUUR & LIFESTYLE

Deze fraaie designklok geeft de tijd weer door woor-den te laten oplichten. Het opvallende interieurstuk is ontworpen door het Duitse designduo Biegert & Funk en won verschillende de-signprijzen. De QLOCKTWO is verkrijgbaar in twaalf talen – waaronder Nederlands – en zeven kleuren € 995,-. www.clocktwo.com

Een salontafelboek om bij weg te dromen. De tweede editie van Golf Resorts – Top of the World geeft een overzicht van de fraaiste golf-banen ter wereld. Van Thailand tot Schotland en Californië: dit boek biedt ongetwijfeld inspiratie voor een volgende golftrip € 49,90.www.teneues.com

SchitterendJuwelenhuis Schaap en Citroen kent een lange historie; onlangs vierde het merk zijn 125ste verjaardag. Een speciale jubileumcollectie zet deze feestelijke gebeurtenis kracht bij. De collectie bestaat uit platina ringen, oorknoppen, een hanger en een armband, bezet met diamanten. www.schaapcitroen.nl

BIJ DE TIJD

Droombaan

GASTCOLUMN

Mensen willen nog weleens een wenkbrauw optrekken als ik ze vertel wat ik doe voor de kost. Golfcaddy? Dat zijn toch die types die over de golfbaan sjokken met een zware tas op de rug, om dezelfde avond dronken te worden in de kroeg en in de bosjes hun roes uit te slapen? Zo is het vast ooit geweest, maar mijn beroep is de laatste pakweg vijfentwintig jaar zo enorm veranderd, zo geprofessionali-seerd. Als professioneel caddy moet je precies weten hoe de baan eruitziet, wat de exacte afstanden zijn, hoe de wind staat en in hoeverre de temperatuur en hoogteligging de balvlucht zullen beïnvloeden. Dankzij de technologische vooruitgang en almaar betere golfmaterialen wordt dat gelukkig steeds gemakkelijker. Ik vertel mensen ook wel dat ik psycholoog, bodyguard en vertrouwenspersoon ben. Als ik met Christel Boeljon naar de golfbaan ga, zorg ik ervoor dat ik die golfbaan precies ken, tot en met bij wijze van spreken elk grassprietje. Wij nemen samen beslissingen. Als we een beslissing hebben genomen, dan hebben we daar volkomen vertrouwen in. Maar soms gaat het dan alsnog mis. Dan voeren we daar geen lange discussies over, laat staan dat we ruzie maken. Nooit. Dat is een andere, en erg belangrijke taak van de caddy: ervoor zorgen dat de sfeer goed blijft, dat de golfer vol vertrouwen verder gaat.Een caddy hoeft zelf niet heel goed te kunnen golfen, maar hij moet wel door en door het spel, de baan, het materiaal en uiteraard de speler kennen. Sinds vier jaar ben ik de caddy van golfster Christel. Samen zijn wij een team. In een team vertrouw je elkaar blindelings. Ik weet precies hoe ze als sporter in elkaar steekt – en dus weet ik als haar caddy tijdens de wedstrijd precies hoe ik wanneer wat moet doen. En ook wanneer ik even niets moet doen.Ik heb de mooiste baan die ik me kan voorstellen.

De man achter golfster Christel Boeljon

Andy Dearden is al 26 jaar golfcaddy, waarvan de laatste vier voor pro-golfer Christel Boeljon. Hij begeleidde meer dan twintig keer golfers naar de overwinning en nam zes keer deel aan de Solheim Cup.

FO

TO: g

olfs

up

por

t.n

l/ F

ran

k V

uyl

stek

e

PS1_62-63 GADGET.indd 63 12-12-13 11:17

PS1_64-65 PORTRET.indd 64 12-12-13 11:12

PurSang 1 | 2014 65

CULTUUR & LIFESTYLE

Winkelenals belevingInge van Kemenade, al bijna tien jaar cliënt bij Van Lanschot, opende in 1996 haar eerste Topshelf-filiaal. Inmiddels zijn er vijf megastores, die meer bieden dan alleen een enorme collectie aan sport- en outdoorartikelen. Ze bieden een totaalbeleving tijdens het winkelen in de strijd tegen de webshops. En dat heeft succes, al blijft ze daar zelf nuchter onder.

tekst Sofie Vermootenfotografie Jeroen Snijders

Bij Topshelf is winkelen een belevenis. Parkeren voor de deur, themaweekenden, productdemonstraties, gespecialiseerd perso-neel, goulashsoep en glühwein in de winter en op drukke dagen zelfs gecertificeerde kinderopvang. In iedere vestiging is bovendien een horecagelegenheid. ‘Daar kunnen met name de mannen even een drankje drinken of een tijdschrift lezen’, grapt Van Kemenade. ‘Zo vermaakt iedereen zich en dat is belangrijk.’

Wat is de core business van topshelf?‘Wij richten ons op sport, fashion en outdoor. Gezondheid en be-weging staan daarbij altijd centraal. Zo verkopen we alleen sport- en vrijetijdskleding. Géén colberts of stropdassen. Dat heeft ook – dat klinkt misschien truttig – een sociaal aspect. Ik schrik van de toename van obesitas, met name bij kinderen. Ik wil mensen aan het bewegen krijgen.’

u zei ooit dat uW Winkelformule zijn succes in 2015 zal beWijzen.‘Dat denk ik nog steeds, maar dat moet ik wel nuanceren. Ik dacht dat mensen naar onze megastores zouden komen omdat ze niet meer voor een kapitaal wilden parkeren en met hun ski’s door de binnenstad wilden sjouwen. Inmiddels is gebleken dat die binnen-stad voor onze groei veel minder essentieel is, omdat de retail een enorme klap heeft gekregen door de komst van webshops. We dachten altijd dat het daarmee niet zo’n vaart zou lopen, maar wij gaan het opnemen tegen de online aankopen.’

koopt u zelf online?‘Ik kocht laatst een paar schoenen online, maar toen ik ze aantrok zaten ze voor geen meter. Dan denk ik toch: waarom doe ik dat nou weer? Binnen onze retailtak gaat de online concurrentie nog sterk spelen. Elektronica, cd’s en boeken; dat is klaar, over en sluiten. De verkoop daarvan wordt geheel overgenomen door het internet. Maar een bikini wil men toch even passen.’

toch bent u onlangs Wel een Webshop gestart.‘Ik moet wel, want er is vraag naar. Maar we zijn stringent in wat we online verkopen. We bieden ons basisassortiment van sportar-tikelen en -accessoires aan, maar geen mode die gepast moet worden. Daar heb je toch echt hulp van gespecialiseerd winkel-personeel bij nodig.’

het klinkt alsof u er tegen uW zin in aan bent begonnen.‘Ik vind het inderdaad verschrikkelijk. Maar het moet, het is van deze tijd. Er was laatst een klant die op nog geen tien kilometer van ons filiaal woont, die online een bestelling deed en de verzendkos-ten op de koop toe nam. Dan denk ik: het zal wel. Maar ik vind het wel triest, ik ben een ouderwetse retailer. Ook triest: de gemid-delde winkelier heeft moeite om een seizoenskrediet te krijgen bij een bank.’

u Wordt vaak omschreven als succesvol zaken-vrouW. hoe ervaart u dat?‘Ik probeer me van dat stigma te ontdoen. Ik vind het wel mee-vallen. Ik doe wat binnen mijn macht ligt en wanneer het mij aan kennis ontbreekt, huur ik het in.’

bent u op uW Werk dezelfde inge van kemenade als privé?‘Ja. Mensen willen dat niet geloven, ze denken dat ik zakelijk harder ben. Maar ik weiger mezelf anders op te stellen. Kijk, ik heb m’n lesjes wel geleerd, maar dat is wat anders. Zeker in deze tijd zie ik dingen gebeuren waar ik heel erg van schrik. Ondernemers van wie het imperium omvalt, die geen vrienden meer overhouden bijvoorbeeld. Maar ik ga toch altijd uit van vertrou-wen. Als ik niemand meer kan vertrouwen, wat is het leven dan nog waard?’

PS1_64-65 PORTRET.indd 65 12-12-13 11:12

66 PurSang 1 | 2014

CULTUUR & LIFESTYLE

Mooiste coMpliMent ooit?‘Mensen uit de interieurbranche vinden het logisch dat we een designlabel zijn gestart. Dat het zo heeft moeten zijn. Dat vind ik mooi, want ik wil geen concept uitmelken maar werken vanuit passie. Als iets goed bij je past, is dat de basis voor succes. We wilden de sfeer van het huis, de omgeving en de aanwezige kunst vertalen naar een productlijn. Mensen die komen logeren, hebben zo de kans een stukje van het huis mee te nemen. En andersom: als iemand iets van het designlabel koopt, kan hij teruggaan naar de oorsprong en het merk komen beleven op ons landgoed in de Bourgogne.’

Bed & Breakfast of designhotel?‘Ik houd van kleinschalige hotels. We hebben met het château ge-streefd naar een mix; de faciliteiten van een hotel en de persoon-lijke aandacht en huiselijkheid van een Bed & Breakfast.’

sparen of uitgeven?‘Ik ben wel van het uitgeven. Dat wil niet zeggen dat ik geld over de balk smijt. Als ik geld uitgeef aan het château of designlabel zie ik dat niet als een uitgave, maar als een investering.’

hedendaagse kunst of antiek?‘Ik houd van een mix van stijlen. We wonen in een historisch pand en wilden dat in zijn waarde laten. Her en der staan antieke meubels, maar dan wel gecombineerd met hedendaagse kunst. Hedendaagse kunst vind ik heel erg spannend. Bij de renovatie hebben we wel nagedacht hoe we het huis gezellig konden maken. Dat was een uitdaging, het moest geen strak designhuis worden.’

natuur of stad?‘Natuur. Een stad heeft veel voordelen, maar kent toch ook snel een gejaagdheid. Uiteindelijk verlang ik altijd terug naar het bui-tenleven, de natuur, de rust, de dieren. Een groot goed dat wij in Frankrijk hebben.’

frankrijk of nederland?‘Ik kom al sinds mijn studieperiode in Frankrijk. Ik ben absoluut geen francofiel, ik zie ook de negatieve kanten. Maar ik houd van het land. Dat heeft te maken met de grootte, de cultuur en de diversiteit van de natuur. Toch zal Frankrijk voor mij nooit zo eigen worden als Nederland.’

De eerste collectie van designlabel Château de la Resle is te koop bij Frozen Fountain in Amsterdam, Gallerie Priveekollektie in Heusden, Strand West in Utrecht en via www.chateaudelaresle.com. De col-lectie bevat onder meer een ontbijtservies van de Intuïtiefabriek, een kandelaar van Roderick Vos en een tafelkleed en servetten van Carolina Wilcke & Reinier Bosch.

Door een managementbuy-out, gefinancierd door Van Lanschot, werd Johan Bouman mede-eigenaar van luxekaaskoekjesfabrikant De Kroes. Acht jaar geleden zette hij met succes een vestiging in Frank-rijk op. Nu ligt zijn focus op Château de la Resle, een Bed & Breakfast in de Bourgogne dat hij met zijn partner Pieter runt. Nieuw is de designproductenlijn, geïnspireerd op het château.

tekst Sofie Vermooten

De voorkeuren van Johan Bouman

PS1_66-67 VOORKEUR.indd 66 12-12-13 11:13

Mar

vin

Ch

rist

oph

e M

arch

and

A

xel

in R

anch

o G

ijs P

apav

oin

e

Sho

wro

oms

Am

ster

dam

D

onge

n K

öln

ww

w.m

onti

s.nl

225x285 AXEL–Marvin-2013.indd 1 05-12-13 14:30

Min./max. gecombineerd verbruik: 4,9-7,8 l/100 km, resp. 20,4-12,8 km/l, CO2-uitstoot resp. 129-181 g/km.Consumentenprijs vanaf € 44.900 incl. BTW en BPM en excl. kosten rijklaarmaken. Zie voor verkoopvoorwaarden www.landrover.nl. Leaseprijs vanaf € 815 p.m. excl. BTW (bron: Land Rover Financial Services, full operational lease, 48 mnd., 20.000 km/jr.). Wijzigingen voorbehouden.

RANGE ROVER EVOQUE

URBAN CAPABILITYlandrover.nl

LRNLFEE3W050 Evoque_Nationaal_PurSang_285Hx225_IC.indd 1 12/11/13 5:06 PM

pursang 1 i 2014

Documents

de wereld

de coverstory

de europese

de kennis

de klant

de amerikaanse economie

de chinese economie

de financile sector