programaciÓns do de latÍn e grego18-19...particular, a violencia contra a muller, e impulsar a...

PROGRAMACIÓNS DOS DEPARTAMENTO

DE LATÍN E GREGO.

CURSO 2019-20

1

1. Datos do Departamento.

O departamento está constituído pola profesora Enedina Palacios Díaz, xefe dodepartamento. Asume horas deste departamento a profesora do departamento de MúsicaRosalía Seijo Grueiro.

Impartiranse por este departamento as seguintes materias, cursos, grupos e horassemanais:

Profesor/a materia curso grupos horas semanaisENEDINA PALACIOS DÍAZENEDINA PALACIOS DÍAZENEDINA PALACIOS DÍAZENEDINA PALACIOS DÍAZENEDINA PALACIOS DÍAZROSALÍA SEIJO GRUEIRO

ROSALÍA SEIJO GRUEIRO

Grego 1 1º BAC A 4 Grego 2 2º BAC A 4 Latín 4º ESO B/C 3 Latín 1 1º BAC A 4 Latín 2 2º BAC A 4 Cultura Clásica 3º ESO A/B 2

Cultura Clásica 4º ESO A/B/C 3

Total de horas do Departamento: 24.

2. DOCUMENTOS QUE SE ACHEGAN:

-PROGRAMACIÓNS DE GREGO ( 1º e 2º de BACHARELATO)

-PROGRAMACIÓNS DE LATÍN ( 4º DE ESO, 1º e 2º de BACHARELATO)

-PROGRAMACIÓN DE CULTURA CLASICA ( 3º ESO)

3. REVISIÓN, AVALIACIÓN E MODIFICACIÓN DESTA PROGRAMACIÓN

Esta programación quedará á disposición da Comunidade Educativa na páxina web do Centro e será consultable

no Departamento de Latín e e Grego do Centro. Os documentos relativos aos criterios de avaliación e aos

mínimos esixibles permanecerán durante o curso nos paneis dedicados a este uso no Departamento Esta

programación será suxeita a avaliación cada trimestre e se anotarán nas actas de reunión do departamento os

cambios, se os houbese, que a evolución da aprendizaxe do alumnado vaian esixindo.

2

PROGRAMACIÓN DE GREGO.

CURSO 2019-20

3

INDICE CONTEXTUALIZACIÓN DA MATERIA DE GREGO

OBXECTIVOS DO GREGO

CONTRIBUCIÓNDA MATERIA DE GREGO Á ADQUISICIÓN DAS COMPETENCIAS BÁSICA

SECUENCIACIÓN, TEMPORIZACIÓN E OBXECTIVOS DOS CONTIDOS

GREGO1

GREGO2

CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN, ESTÁNDERES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS

CLAVE

GREGO1

GREGO2

CONTIDOS MÍNIMOS ESIXIBLES

METODOLOXÍA

AVALIACIÓN E ACTIVIDADES DE RECUPERACIÓN

MATERIAIS DIDÁCTICOS

PLAN LECTOR

ATENCIÓN Á DIVERSIDADES

ACTIVIDADES DE SEGUEMENTO DAS MATERIAS PENDENTES

ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

ACCIÓNS PARA A INTEGRACIÓN DAS TICs

ACCIÓNS PARA A CONTRIBUCIÓN DO PLAN DE CONVIVENCIA

ANEXO I

............5

............6

............7

............8

...........15

...........19

...........23

..........26

...........27

...........28

...........30

...........31

...........32

...........33

...........33

...........33

...........34

...........34

4

1. Contextualización da materia de Grego no Bacharelato.

O estudo das linguas clásicas, o latín e o grego, a nivel fonético, morfosintáctico e léxicoproporciona unha sólida base para o perfeccionamento no manexo doutras linguas.Desempeñan, pois, un papel relevante como soporte lingüístico da maioría das linguas epara a comprensión do léxico culto que forma gran parte da terminoloxía científica e técnicaactual nas linguas que o alumnado coñece ou estuda; sen esquecer o enriquecementocultural que lle proporciona o coñecemento dos aspectos que se inclúen na civilizaciónclásica, berce da Europa actual, como son, entre outros, a mitoloxía, a relixión ou as súascreacións literarias e artísticas, que tanta influencia tiveron en épocas posteriores e seguena ter hoxe en día. Xa que logo, é esencial a incorporación das linguas clásicas ao currículointegrado das linguas, para reforzar a reflexión lingüística do noso alumnado e fortalecer oseu acceso á cultura literaria. A materia de Grego na etapa de bacharelato ten como primeira finalidade introducir oalumnado no coñecemento básico da lingua grega antiga nos seus aspectos morfolóxicos,sintácticos e léxicos, co obxecto de lle permitir acceder directamente a algúns dos textosorixinais máis importantes da tradición literaria helénica, a través dos cales chegou ata nósunha boa parte do denominado legado clásico. O estudo da lingua e a literatura gregaserve, ademais, como instrumento idóneo para se iniciar nun coñecemento directo dopensamento e a cultura grega antiga, que constitúen a base da civilización occidental. Por outra banda, a través do estudo das peculiaridades morfosintácticas do grego antigo éposible chegar a comprender máis profundamente conceptos lingüísticos que resultanesenciais para avanzar no coñecemento e o uso correcto, tanto da lingua propia comodoutras lingua estudadas polo alumnado.

Partindo desta perspectiva, o estudo da materia tense organizado no DECRETO 86/2015,do 25 de xuño, polo que se establece o currículo da educación secundariaobrigatoria e do bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia. (DOGA do 29 deXuño de 2015), en bloques que, con lixeiros matices, aparecen nos dous cursos. Estesbloques refírense tanto a cuestións lingüísticas como a temas culturais, tendo en conta queambos os aspectos constitúen dúas facetas inseparables e complementarias para o estudoda civilización grega, sen as que non é posible apreciar na súa verdadeira dimensión aimportancia do seu legado. O primeiro destes bloques parte da relación entre o grego antigo e outras linguas da familiaindoeuropea, para analizar o papel que estas últimas tiveron na orixe e na formación demoitas das linguas que se falan na actualidade. Para a explicación deste feito, quetradicionalmente foi presentado como un dos principais argumentos para xustificar aimportancia do estudo das linguas clásicas, cómpre partir do marco xeográfico en que sedesenvolve a civilización grega, marco que resulta determinante na configuración docarácter dialectal da súa lingua. Ademais, estudarase a influencia dos acontecementoshistóricos na evolución e no desenvolvemento das linguas literarias e na posteriorconverxencia dos dialectos ata chegar a constituírse a koiné e o actual idioma grego. Oalumnado que estuda grego clásico aprende grego moderno con notable facilidade,nomeadamente se se estudou mediante un método natural de aprendizaxe; é dicir, ametodoloxía das linguas modernas aplicada ao estudo das linguas clásicas, que cada vezmáis profesorado utiliza nas súas aulas. Ao estudo dos aspectos netamente lingüísticos dedícanse tres bloques: o primeiro, previstosó para o primeiro curso, céntrase nalgúns elementos básicos da lingua e, moiespecialmente, no procedemento de escritura, comezando por percorrer os sistemascoñecidos para analizar despois a orixe e a evolución do alfabeto grego e a súa pronuncia etranscrición ao abecedario latino; os outros dous niveis de descrición e explicación do

5

sistema son a morfoloxía e a sintaxe, dúas realidades inseparables que conforman eintegran xuntas o aspecto gramatical. Preténdese iniciar o alumnado no concepto de flexión,facendo especial fincapé na distinción entre o procedemento temático e o atemático,estudando a estrutura interna das palabras e os elementos formais destas que serven paradefinir a súa relación con outras dentro da oración. A sintaxe, á súa vez, ocúpase deestudar as estruturas oracionais gregas e os elementos que definen as súas construciónsmáis características, introducindo progresivamente niveis de maior complexidade. O finúltimo vai ser analizar e comprender os propios textos, aos que se dedica outro dos bloquesde contidos previstos nos dous cursos, sempre de dificultade progresiva e adaptados aoscontidos que o alumnado manexe en cada momento. Pero como os textos non están carentes de contido, ou iso é o desexable, preténdese destexeito facer fincapé na necesidade de estudar desde o primeiro momento a lingua no seucontexto real, como mecanismo de expresión intelectual e estética no que se exemplificanos contidos lingüísticos estudados. A lingua e a cultura constitúen dúas realidadesinseparables e complementarias para afondar no coñecemento da civilización grega que, áfin e ao cabo, constitúe a cerna da nosa. Nos dous cursos dedicouse un bloque ao estudo desta civilización, co obxecto de identificarnon só os feitos máis importantes da súa historia senón tamén os aspectos propios da súaorganización política e social e da súa identidade cultural, visibles nos papeis familiares, nostraballos, nos avances científicos e técnicos, nas festas e os espectáculos e, sobre todo,nas manifestacións relixiosas. Dentro destas merece especial atención o estudo damitoloxía, pois a súa influencia resulta decisiva para a configuración do imaxinariooccidental. Preténdese tamén iniciar o alumnado no coñecemento dalgunhas dasmanifestacións artísticas máis significativas do mundo antigo, entre as que destacan, porunha banda, as relativas ás artes plásticas e máis concretamente a escultura e aarquitectura, e, pola outra, ás literarias. Procurouse neste bloque establecer sempre unhavaloración desde o punto de vista do mundo contemporáneo, unha comparación coasituación actual que enriqueza a nosa identidade. No derradeiro curso, o estudo da cultura grega oriéntase principalmente ao coñecementodas manifestacións literarias, aproveitando os coñecementos da lingua xa adquiridos paraintroducir o alumnado no estudo da orixe e a evolución dos xéneros, mediante a lectura defragmentos das obras orixinais, utilizándoas como instrumento para comprender as clavesesenciais da sociedade en que viron a luz. Para rematar, dedícase un bloque ao estudo do léxico, entendendo que este resultaimprescindible para avanzar no coñecemento de calquera lingua. Dentro deste ámbitopréstase especial atención á etimoloxía, non só porque esta serve para pór de manifesto omantemento das raíces grecolatinas nas linguas modernas senón, ademais, porquecontribúe a que o alumnado adquira unha mellor comprensión da súa propia lingua,axudándolle a precisar o significado de termos coñecidos ou a descubrir outros que nonutilizara anteriormente, e incorporándoos así, pouco a pouco, ao seu vocabulario.

2. Obxectivos.

Segundo o artigo 26 do DECRETO 86/2015, do 25 de xuño, polo que se establece ocurrículo da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato na Comunidade Autónomade Galicia. (DOGA do 29 de Xuño de 2015), o bacharelato contribuirá a desenvolver noalumnado as capacidades que lle permitan:

a) Exercer a cidadanía democrática, desde unha perspectiva global, e adquirir unaconciencia cívica responsable, inspirada polos valores da Constitución española e doEstatuto de autonomía de Galicia, así como polos dereitos humanos, que fomente a

6

corresponsabilidade na construción dunha sociedade xusta e equitativa e favoreza asustentabilidade.

Consolidar unha madureza persoal e social que lle permita actuar de forma responsable eautónoma e desenvolver o seu espírito crítico. Ser quen de prever e resolver pacíficamenteos conflitos persoais, familiares e sociais.

b) Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres,analizar e valorar criticamente as desigualdades e discriminacións existentes e, enparticular, a violencia contra a muller, e impulsar a igualdade real e a non discriminación daspersoas por calquera condición ou circunstancia persoal ou social, con atención especial áspersoas con discapacidade.

c) Afianzar os hábitos de lectura, estudo e disciplina, como condicións necesarias para oeficaz aproveitamento da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.

d) Dominar, tanto na súa expresión oral como na escrita, a lingua galega e a lingua castelá.

e) Expresarse con fluidez e corrección nunha ou máis linguas estranxeiras.

f)Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxías da información e dacomunicación.

g) Coñecer e valorar criticamente as realidades do mundo contemporáneo, os seusantecedentes históricos e os principais factores da súa evolución. Participar de xeitosolidario no desenvolvemento e na mellora do seu contorno social.

h) Acceder aos coñecementos científicos e tecnolóxicos fundamentais, e dominar ashabilidades básicas propias da modalidade elixida.

i) Comprender os elementos e os procedementos fundamentais da investigación e dosmétodos científicos. Coñecer e valorar de forma crítica a contribución da ciencia e datecnoloxía ao cambio das condicións de vida, así como afianzar a sensibilidade e o respectocara ao medio ambiente e a ordenación sustentable do territorio, con especial referencia aoterritorio galego.

l) Afianzar o espírito emprendedor con actitudes de creatividade, flexibilidade, iniciativa,traballo en equipo, confianza nun mesmo e sentido crítico.

m) Desenvolver a sensibilidade artística e literaria, así como o criterio estético, como fontesde formación e enriquecemento cultural.

n) Utilizar a educación física e o deporte para favorecer o desenvolvemento persoal esocial, e impulsar condutas e hábitos saudables.

ñ) Afianzar actitudes de respecto e prevención no ámbito da seguridade viaria.

o) Valorar, respectar e afianzar o patrimonio material e inmaterial de Galicia, e contribuír ásúa conservación e mellora no contexto dun mundo globalizado.

3. Contribución da materia de Grego á adquisición de competencias básicas.

A comunicación lingüística (CCL) é a competencia clave que máis presenza terá namateria de Grego, xa que o estudo da lingua, da súa orixe e evolución, do seufuncionamento interno, do seu léxico e dos seus textos ha redundar sen dúbida nun maior

7

coñecemento e dominio das linguas propias. Non obstante, deberase ter en conta tamén otratamento das outras competencias. O labor de análise morfosintáctica e tradución non só constitúe por si mesmo un importanteexercicio intelectual, senón que ao mesmo tempo estimula a memoria, a lóxica depensamento e os hábitos de disciplina no estudo, mellorando o razoamento e impulsando acompetencia clave de aprender a aprender (CAA) A competencia matemática e as competencias básicas en ciencia e tecnoloxía (CMCCT)poden traballarse nos temas de cultura e civilización, e nas epígrafes referidas álocalización xeográfica e temporal. A competencia dixital (CD)deberá estar presente en todo momento; a procura deinformación na rede, a súa selección crítica e a súa utilización, entendidas como un procesoguiado polo profesorado, deberán servirnos para programar traballos colaborativos eproducir novos materiais, e pólos ao dispor da comunidade educativa. As competencias sociais e cívicas (CSC) poden traballarse nomeadamente nos bloquesreferidos á civilización. A vida no mundo grego, na súa dimensión político-social ou relixiosapréstase sempre á valoración e á comparación co mundo actual, salientando semellanzas ediferenzas, e fomentando un xuízo crítico da realidade. Deste xeito, cobran nova forzaconceptos como democracia, xustiza, igualdade, cidadanía e diversidade. A competencia en conciencia e expresión cultural (CCEC), ademais de no estudo daliteratura grega, está moi presente nos contidos referidos ás artes plásticas, ás festas e osespectáculos, e ás manifestacións relixiosas, entre as que tamén se contan os xogosdeportivos. Coñecer e valorar todas estas manifestacións culturais artísticas, diferenciandoxéneros e estilos, recoñecendo canons estéticos e estilos artísticos, lévanos a consideralascomo parte do patrimonio dos pobos e a apreciar dun xeito especial aquelas que estándentro do noso contorno, ben sexa nas páxinas dun libro ou ben nun museo ou nundepósito arqueolóxico. A competencia que traballa o sentido da iniciativa e o espírito emprendedor (CSIEE) estarápresente sobre todo no bloques de contidos non lingüísticos, para aproveitar a metodoloxíado traballo en grupo de xeito responsable e proactivo. O estudo das linguas clásicas, e do grego en particular, constitúe un instrumentofundamental para favorecer o discurso e, por tanto, a estruturación do pensamento doalumnado, o desenvolvemento da lóxica lingüística e a disciplina mental que se manteñenno tempo aínda que se esquezan os contidos concretos. Por último, cómpre lembrar que nesta nosa sociedade que vive por e para o utilitarismo e oinmediato será imprescindible facer unha reflexión sobre o valor do que é realmenteimportante para que o noso alumnado adopte unha visión crítica da sociedade que o rodea.Os coñecementos adquiridos nas aulas que nun principio poden parecer carentes deutilidade práctica resultan verdadeiramente importantes cando capacitan a persoa paraadoptar criterios que lle permitan discernir entre o xusto e o inxusto, o relevante e oaccesorio, entre o καλóν e o κακóν.

4. Secuenciación, temporalización e obxectivos dos contidos.

4.1. GREGO 1. GREGO 1º BAC avaliación Unidades didácticas temporalización obxectivos

unidade bloque contido 1 1 B.1. Lingua grega setembro

B.1.1. Marco xeográfico dalga. grega

d, g, h

8

B.1.2. Familias lgtcas. O indoeuropeo

a, g, h

B.1.3. Hª da lga. Grega:do micénico aogrego moderno

d, h, n

B.1.4. Variedades dialectais a, h B.2. Sistema de lingua. B.2.1. Orixes da escritura.

Sistemas de escritura a, d, g, h

B.2.2. Orixe do alfabeto grego

B.2.3. Caracteres do alfabetogrego

a, d, e

B.2.4. Clasificación defonemas: pronuncia

d, e, f

B.2.5. Transcrición de termos dos caracteres gregos

B.2.6. Signos diacríticos e de pronunciación

B.7. Léxico e, f B.7.3. Helenismos máis

frecuentes do vocabulario común e especializado: termos patrimoniais, cultismos e neoloxismos

2 B.3. Morfoloxía setembro outubro d, e, f B.3.1. O grego lingua flexiva

B.3.3. Concepto de declinación

B.3.4. Flexión pronominal: o artigo

B.3.4. Flexión nominal: declinación dos temas en –α e en -ο.

B.3.5. Sistema verbal: presente indictivo activo de λύω e de ε μίἰ

B.4. Sintaxe d, e, f, h, i B.4.1. Casos gregos B.4.2. Concordancia B.4.3. Elementos da oración B.4.8. Análise e tradución de

frases e textos B.5. Cultura g, h B.5.1. Períodos da hª de

Grecia. B.6. Textos e, f, g, i B.6.1. Iniciación ás técnicas

de tradución B.6.2. Iniciación ás técnicas

de análise de textos B.6.3. Análise

morfosintáctica. Comparación das estruturas da lga. grega coas da propia

B.7. Léxico e, f B.7.1. Vocabulario básico

grego B.7.3. Helenismos máis

frecuentes do vocabulario común e especializado: termos patrimoniais, cultismos e

9

neoloxismos

B.7.4. Identificación de lexemas, prefixos e sufixos gregos na lingua propia: prefixos

3 B.3. Morfoloxía novembro decembro d, e, f B.3.1. Tipos de palabras

variables e invariables. As preposicións I

B.3.4. Flexión nominal e pronominal: demostrativos

B.3.4. Flexión nominal e pronominal: adxectivos da 1ª clase.

B.3.5. Sistema verbal: Futuro indicativo activo de λύω

B.3.5. Sistema verbal: desinencias secundarias; aumento;imperfecto indicativo activo de λύω e de ε μίἰ /; aoristo indicativo activo de λύω.

B.4. Sintaxe d, e, f, h, i B.4.1. Casos gregos:

nominativo e vocativo

B.4.2. Concordancia B.4.3. Elementos da oración.

B.4.4. Oracións simples: predicativas e atributivas

B.4.8. Análise e tradución defrases e textos

B.5. Cultura a, b, h, m B.5.2. Organización política de Grecia

B.6. Textos e, f, g, i B.6.1. Iniciación ás técnicas








2 4 B.4. Morfoloxía xaneiro d, e, f B.3.4. Flexión nominal e

10

pronominal: persoais B.3.1. Tipos de palabras

variables e invariables. As preposicións II

B.3.5. Sistema verbal: reduplicación; perfecto e pluscuamperfecto indicativo activo de λύω.

B.4. Sintaxe d, e, f, h, i B.4.1. Casos gregos: dobre

acusativo; dativo posesivo

B.4.8. Análise e tradución de frases e textos

B.5. Cultura a, b, h, m B.5.2. Organización social

de Grecia B.6. Textos e, f, g, i B.6.1. Iniciación ás técnicas




B.6.6. Produción de textos propios breves en lingua grega





5 B.3. Morfoloxía febreiro d, e, f B.3.4. Flexión nominal e

pronominal: consideracións xerais sobre a 3ª declinación. Temas en oclusiva

B.3.4. Flexión nominal e pronominal: posesivos e relativo

B.3.5. Sistema verbal: desinenciasmediopasivas. Vozmedia e voz pasiva

B.4. Sintaxe d, e, f, h, i B.4.5. Oracións compostas:

oración de relativo B.4.3. Elementos da

oración: ocomplemento axente

B.4.8. Análise e tradución

11

de frases e textos B.5. Cultura c, h B.5.3. A familia B.6. Textos e, f, g, i B.6.1. Iniciación ás técnicas


de análise de textos B.6.3.

Análise morfosintáctica. Comparación das estruturas da lga. grega coas da propia




B.7.4. Identificación de lexemas, prefixos e sufixos gregos na lingua propia: sufixos

6 B.3. Morfoloxía marzo d, e, f B.3.4. Flexión nominal e

pronominal: 3ªdeclinación: Temasen líquida e en nasal

B.3.4. Flexión nominal epronominal: pronome indefinido e interrogativo

B.3.4. Flexión nominal epronominal: numerais

B.3.5. Sistema verbal: infinitivos medios e pasivos

B.4. Sintaxe d, e, f, h, i B.4.1. Casos gregos:

xenitivo partitivo B.4.6

usos do infinitivo. Oración de infinitivo


B.5. Cultura c, h,l B.5.4. O traballo: oficios,

ciencia e técnica B.6. Textos e, f, g, i B.6.1. Iniciación ás técnicas






frecuentes do vocabulario común e

12

especializado: termos patrimoniais, cultismos e neoloxismos


3 7 B.3. Morfoloxía abril d, e, f

B.3.4. Flexión nominal epronominal: 3ªdeclinación: Temasen -nt

B.3.4. Flexión nominal e pronominal: adxectivos irregulares

B.3.4. Flexión nominal e pronominal: graos de significación do adxectivo. Comparativo de superioridade. Superlativo

B.3.5. Sistema verbal: aumento temporal e aumento silábico. Aumento nos verbos compostos

B.3.5. Sistema verbal: participio de presente activo e medio-pasivo

B.4. Sintaxe d, e, f, h, i B.4.3. Elementos da

oración: ocomplemento axente

B.4.7. Usos do participio. Oración de participio concertado


B.5. Cultura c, h,l B.5.4. O lecer: o deporte









8 B.3. Morfoloxía maio d, e, f B.3.4. Flexión nominal e

pronominal: 3ª

13

declinación: Temasen silbante

B.3.1. Tipos de palabras variables e invariables. As preposicións III

B.3.5. Sistema verbal: osmodos: subxuntivo,optativo e imperativo.Usos dos modos

B.3.5. Sistema verbal: cadro xeral do infinitivo.

B.4. Sintaxe d, e, f, h, i B.4.1. Casos gregos: a

expresión do tempo e a extensión no espazo e no tempo


B.5. Cultura c, h, ñ B.5.5. Mitoloxía e relixión:

o panteón olímpico B.6. Textos e, f, g, i B.6.1. Iniciación ás técnicas








9 B.3. Morfoloxía xuño d, e, f B.3.4. Flexión nominal e

pronominal: 3ª declinación: Temas envogal suave e en ditongo

B.3.4. Flexión nominal epronominal: esquemaxeral dos adxectivos.Clasificación

B.3.5. Sistema verbal: particularidades morfolóxicas dos distintos participios.

B.4. Sintaxe d, e, f, h, i B.4.7. Usos do participio. O

participio absoluto B.4.8. Análise e tradución de

frases e textos B.5. Cultura c, h, ñ B.5.5. Mitoloxía e relixión:

o oráculo.

14






grego

B.7.3. Helenismos máis frecuentes do vocabulario común e especializado: termos patrimoniais, cultismos e neoloxismos


4.2. GREGO 2. GREGO 2º BAC avaliación Unidades didácticas temporalización Probas avaliación

unidade bloque contido 1 1 B.1. Lingua grega setembro outubro

B.1.1. Dialectos antigos, dialectos literarios e koiné

e, f, h

B.1.2. Do grego moderno ao grego clásico

d, f

B.2. Morfoloxía B.2.1. Revisión da flexión

nominal e pronominal: 1ª, 2ª e 3ª declinacións

d, e, f

B.2.1. Revisión da flexión nominal e pronominal: pronomes demostrativos, persoais e relativo

d, e, f

B.2.2. Revisión da flexión verbal.

d, e, f

B.2.3. Análise morfolóxica d, e, f B.3. Sintaxe B.3.1. Sintaxe nominal e

pronominal: uso dos casos

d, e, f

B.3.2. Usos modais: indicativo

d, e, f

B.3.3. Tipos de oracións d, e, f B.3.4. Oración composta:

oracións de relativo d, e, f

B.4. Literatura B.4.1. Xéneros literarios:

Historiografía: Tucídides e Xenofonte

d, e, h, i, n

B.5. Textos B.5.1. Tradución e

interpretación de textos gregos

d, e, f, n

15

B.5.2. Uso do dicionario d, e, g B.5.3. Comentario e análise

morfolóxica de textos gregos

d, e, f

B.6. Léxico B.6.1. Helenismos máis

frecuentes do léxico especializado e común

d, e, f

B.6.3. Etimoloxía e orixe das palabras da propia lingua

d, e, f

2 B.2. Morfoloxía outubro novembro B.2.1. Revisión da flexión

nominal epronominal

d, e, f

B.2.1. Revisión da flexión nominal e pronominal: pronomes indefinidos e interrogativos

d, e, f

B.2.2. Revisión da flexiónverbal: modosverbais: subxuntivo,optativo eimperativo.

d, e, f

B.2.2. Revisión da flexión verbal:Verbos contractos

d, e, f


pronominal: Nominativo e vocativo

d, e, f

B.3.2. Usos modais: subxuntivo.

d, e, f

B.3.4. Oración composta: oracións de infinitivo

d, e, f

B.4. Literatura B.4.1. Xéneros literarios: a

épica: Homero. A Ilíada.

d, e, h, i, n



d, e, f, n



d, e, f



d, e, f


d, e, f

3 B.2. Morfoloxía novembro decembro B.2.1. Revisión da flexión

nominal epronominal

d, e, f

B.2.2. Revisión da flexión verbal:

d, e, f

B.2.3. Análise morfolóxica d, e, f B.3. Sintaxe

16

B.3.1. Sintaxe nominal e pronominal: Acusativo. Acusativo de relación

d, e, f

B.3.2. Usos modais: optativo

d, e, f

B.3.4. Oración composta: oracións de relativo

d, e, f


a lírica: Safo,Alceo, Arquiloco ePíndaro

d, e, h, i, n



d, e, f, n



d, e, f



d, e, f


d, e, f

2 4 B.3. Morfoloxía xaneiro febreiro B.3.2. Flexión verbal:

aoristo radical d, e, f

B.2.3. Análise morfolóxica 17d, e, f B.3. Sintaxe B.3.1. Sintaxe nominal e

pronominal: Xenitivo. Suplemento en xenitivo.

d, e, f

B.3.2. Usos modais: imperativo

d, e, f

B.3.4. Oración composta: oracións de participio

d, e, f


traxedia: Sófocles. Edipo Rei

d, e, h, i, n


interpretación de textos de Luciano

d, e, f, n



d, e, f



d, e, f

B.6.2. Ampliación de vocabulario básico grego: linguaxe literaria

d, e, f, n


d, e, f

17

5 B.3. Morfoloxía febreiro marzo B.3.2. Flexión verbal:

verbos en oclusiva e líquida

d, e, f


pronominal: Dativo. Suplemento en xenitivo.

d, e, f

B.3.4. Oración composta: oracións substantivas introducidas por conxuncións/

d, e, f


comedia: Aristófanes. Asembleístas

d, e, h, i, n


interpretación de textos de Luciano e Xenofonte

d, e, f, n

B.5.2. Uso do dicionario d, e, g B.5.3. Comentario e d, e, f

análise morfolóxica de textos gregos



d, e, f


d, e, f, n


d, e, f

3 6 B.3. Morfoloxía abril maio

B.3.2. Flexión verbal:

verbos atemáticos d, e, f


pronominal: usos do artigo

d, e, f

B.3.4. Oración composta: oracións subordinadas adverbais: causais, temporais, finais, consecutivas, comparativas, condicionais, concesivas

d, e, f


Oratoria e novela d, e, h, i, n


interpretación de textos de Xenofonte

d, e, f, n



d, e, f

B.6. Léxico

18

B.6.1. Helenismos máis frecuentes do léxico especializado e común

d, e, f


d, e, f, n


d, e, f

5. Criterios de cualificación, estándares de aprendizaxe e competencias clave.

5.1. Grego 1º BAC

GREGO 1 BAC

Contid o

Criterio de avaliaciónIdent. estándares

Competencias clave

Estándares de aprendizaxe avaliables

Criterios de cualificación e instrumentos de avaliación

Grao de consecución mínimo

Peso na cualificación

Instrumentos de avaliación

B.1. Lingua grega

B.1.1 B1.1. Coñecer e localizar en mapas o marco xeográfico da lga. grega

CD CSC

GR1B1.1.1. localiza sobre un mapa o marco xeográfico no que ten lugaro nacemento da lga grega e a súa expansión

50 % 50 %

0,1% Libreta Traballo individual ou en grupo

B.1.2 B1.2. Explicar a orixe da lga grega a partir do indoeuropeo e coñecer os principais grupos lgtcos que compoñen a familia das lgas indoeuropeas

CAA CCEC

GR1B1.2.1. explica a orixe da lga grega e a relación coas outras lgas da familia indoeuropea

CD CCL

GR1B1.2.2. enumera e localiza nunmapa as principais ramas da familiadas lgas indoeuropeas

B.1.3. entender oconcepto defamilia lgtca

CCL GR1B1.3.1. explica o concepto de familia lgtca

CCL GR1B1.3.2. define o concepto de indoeuropeo e explica o proceso de creación do termo

B.1.4. Identificar oindoeuropeo como alga nai da maioría daslgas faladas en Europahoxe en día

CD CCL

GR1B1.4.1. establece a filiación daslgas de Europa delimitando nun mapa a zona de orixe e zonas de expansión

B.1.3 B.1.5. Coñecer as etapas da hª da lga grega

CD CCEC

BR1B1.5.1. coñece as etapas da evolución da lga grega, dende o micénico ata o grego moderno

B.1.6. Identificarexemplos deescritura micénica ealfabética

CCL GR1B1.6.1. identifica a escritura Lineal B coma un silabario, e a evolución dos caracteres do alfabeto

B.1.7. Recoñecer a evolución da lga grega ata chegar ao momento actual

CCL GR1B1.7.1. coñece a pronuncia da lga grega moderna e utiliza algunha palabras e expresións básicas

B.1.4 B.1.8. Recoñecer a división dialectal da lga grega e identificar asúa expansión xeográfica.

CCL GR1B1.8.1. sitúa nun mapa as diversas variedades dialectais da lgagrega

B.2. Sistema de lingua grega B.2.1 B.2.1.Coñecer

diferentes sistemas de escritura e distinguilos do alfabeto

CCL GR1B2.1.1. Recoñece diferentes tipos de escritura segundo a súa orixe e tipoloxía e describindo os trazos que distinguen a uns doutros.

50% 0,1%

19

B.2.2 B2.2. Coñecer a orixe do alfabeto grego, a súainfluencia e a súa relación con outros sistemas de escritura usados na actualidade

CCL GR1B2.2.1. Explica a orixe do alfabeto grego e describe a evolución dos seus signos a partir da adaptación dos signos do alfabeto fenicio GR1B2.2.2. Explica a orixe e a evolución dos sistemas de escritura de diferentes linguas, partindo do alfabeto grego, e sinala as adaptacións que se producen en cada unha delas.

B.2.3 B2.3. Coñecer os caracteres do alfabeto grego na súa forma minúscula e maiúscula, escribilos e lelos coa pronuncia correcta

CCL GR1B2.3.1. Identifica e nomea correctamente os caracteres que forman o alfabeto grego, na súa forma minúscula e maiúscula, e escríbeos e leos correctamente.

100% 0,5% Libreta Traballo aula Proba oral

Proba escrita

B.2.4 B2.4. Recoñecer o cadro clasificatorio dos fonemas da lingua grega xunto coa súa pronuncia.

CCL GR1B2.4.1. Sitúa todos os fonemas da lingua grega no cadro clasificatorio dos fonemas e sabe describilos desde o punto e o modo de articulación

100%

B.2.5 B2.5. Coñecer e aplicaras normas de transcrición para transcribir termos gregos ao abecedario galego e castelán.

CCL GR1B2.5.1. Coñece as normas de transcrición e aplícaas con corrección na transcrición de termosgregos ao galego e ao castelán.

80%

B.2.6 B2.6. Coñecer os acentos, espíritos e

CCL GR1B2.6.1. Coñece o valor e colocación dos acentos, espíritos e

100%

demais signos diacríticos e de puntuación, o seu valor e a súa colocación

demais signos diacríticos e de puntuación.

B.3. Morfoloxía B.3.1 B3.1. Coñecer o

concepto de flexiónlingüística.

CCL GR1B3.1.1. Distingue unha lingua flexiva doutra non flexiva.

50% 0,1% Libreta Traballo aula

Proba escrita B3.2. Distinguir e clasificar as categorías de palabras a partir do seu enunciado

GR1B3.2.1. Distingue palabras variables e invariables, explica as características que permiten identificalas e define criterios para clasificalas.

75%

B.3.3 B3.4. Comprender oconcepto dedeclinación/flexión.

GR1B3.4.1. Enuncia correctamente diversos tipos de palabras en grego, distinguíndoos a partir do seu enunciado e clasificándoos segundo a súa categoría e declinación

80%

B.3.4 B3.5. Coñecer as declinacións, encadrar as palabras dentro da súa declinación, declinalas correctamente, e analizar e traducir formas nominais e pronominais.

GR1B3.5.1. Declina palabras e sintagmas en concordancia, aplicando correctamente para cada palabra o paradigma de flexión correspondente.

80% 20%

GR1B3.5.2. Analiza desde o punto de vista morfolóxico substantivos, adxectivos, determinantes e sintagmas de concordancia, e tradúceos correctamente ao galego e/ou ao castelán.

80%

B.3.5 B3.6. Conxugar correctamente as formas verbais estudadas, analizalas morfoloxicamente e traducilas.

CCL GR1B3.6.1. Declina e/ou conxuga correctamente palabras propostas segundo a súa categoría, e explica e ilustra con exemplos as características que diferencian os conceptos de conxugación e declinación.

80% 20%

GR1B3.6.2. Clasifica verbos segundo o seu tema, e describe os trazos polos que se recoñecen os modelos de flexión verbal.

50%

GR1B3.6.3. Explica o uso dos 50%

20

temas verbais gregos e identifica correctamente as formas derivadas de cada un deles. GR1B3.6.4. Conxuga os tempos verbais en voz activa e medio pasiva, aplicando correctamente os paradigmas correspondentes.

80%

GR1B3.6.5. Analiza morfoloxicamente e traduce ao galego e/ou ao castelán diferentes formas verbais gregas, e compara o seu uso en ambas as linguas.

75%

GR1B3.6.6. Cambia de voz as formas verbais identificando e manexando con seguridade os formantes que expresan este accidente verbal

60%

B.4. Sintaxe B.4.1 B4.1. Coñecer e

analizar as funcións daspalabras na oración.

CCL GR1B4.1.1. Analiza morfolóxica e sintacticamente frases e textos sinxelos identificando correctamente as categorías gramaticais ás que pertencen as diferentes palabras e explicando as funcións que realizan no contexto.

60%

20% Libreta Traballo aula

Proba escrita

B4.2. Coñecer e identificar os nomes dos casos gregos e as súas funcións na oración, e saber traducir adecuadamenteos casos á lingua materna.

GR1B4.2.1. Enumera correctamenteos nomes dos casos que existen na flexión nominal grega, explica as súas funcións dentro da oración e ilustra con exemplos a forma adecuada de traducilos.

B.4.2 B4.3. Coñecer o concepto de concordancia tanto nominal (caso, xénero enúmero) como verbal (número e persoa).

GR1B4.3.1. Coñece e aplica a concordancia entre nomes e determinantes nominais, así como entre verbos e suxeitos

B.4.3 B4.4. Recoñecer os elementos da oración: suxeito, predicado, atributo, complementos, etc.

GR1B4.4.1. Analiza correctamente casos e funcións para poder recoñecer cada elemento da oración.

B.4.6 B4.7. Coñecer as funcións das formas de infinitivo nas oracións.

GR1B4.7.1. Identifica as funcións das formas de infinitivo dentro da oración, comparando exemplos do seu uso.

50%

B4.8. Identificar as construcións de infinitivo concertado e non concertado.

GR1B4.8.1. Recoñece, analiza e traduce correctamente as construcións de infinitivo concertado e non concertado, relacionándoas con construcións análogas noutras linguas que coñece.

B.4.7 B4.9. Coñecer as funcións das formas de participio nas oracións.

GR1B4.9.1. Identifica as funcións das formas de participio dentro da oración, comparando exemplos do seu uso

B4.10. Identificar as construcións de participio concertado e non concertado.

GR1B4.10.1. Recoñece, analiza e traduce correctamente as construcións de participio concertado e non concertado, relacionándoas con construcións análogas noutras linguas que coñece.

B.4.8 B4.11. Coñecer, comprender e utilizar os elementos morfolóxicos da lingua grega, e iniciarse na

GR1B4.11.1. Identifica e relaciona elementos morfolóxicos da lingua grega para realizar a análise e a tradución de textos sinxelos.

60%

21

interpretación e na tradución de textos de dificultade progresiva B4.12. Identificar e relacionar elementos sintácticos da lingua grega que permitan a análise e a tradución detextos sinxelos.

GR1B4.12.1. Identifica na análise de frases e textos de dificultade graduada elementos sintácticos propios da lingua grega, relacionándoos para traducilos cos seus equivalentes en galego e/ou en castelán.

B.5. Grecia: hª, cultura, arte e civilización. B.5.1 B5.1. Coñecer os feitos

históricos dos períodosda historia de Grecia, encadralos no seu período correspondente e realizar eixes cronolóxicos.

CCEC GR1B5.1.3. Distingue as etapas da historia de Grecia, explicando os seus trazos esenciais e as circunstancias que interveñen no paso de unhas a outras.

50% 10% Traballo individual ou en grupo

Exposición oral

B.5.2 B5.2. Coñecer e comparar as principais formas de organización política e social da antiga Grecia.

CSC GR1B5.2.1. Describe os principais sistemas políticos da antiga Grecia e compáraos entre eles, establecendo semellanzas e diferenzas, e cos actuais. GR1B5.2.2. Describe a organización da sociedade grega, explica as características das clases sociais e os papeis asignados a cada unha, relaciona estes aspectos cos valores cívicos da época e compáraos cos actuais

B.5.3 B5.3. Coñecer a composición da familia e os papeis asignados aos seus membros.

CSC GR1B5.3.1. Identifica e explica os papeis que desempeña dentro da familia cada un dos seus membros, analizando a través deles estereotipos culturais da época e comparándoos cos actuais

B.5.4 B5.4. Identificar as principais formas de traballo e de lecer da antigüidade.

CMCCT

CSC

CSIEE

GR1B5.4.1. Identifica e describe formas de traballo e relaciónaas cos coñecementos científicos e técnicos da época, explicando a súa influencia no progreso da cultura occidental.

CSC GR1B5.4.2. Describe as principais formas de lecer da sociedade grega e analiza a súa finalidade, os grupos aos que van dirixidas e a súa función no desenvolvemento da identidade social.

B.5.5 B5.5. Coñecer os principais deuses da mitoloxía.

CCL

CCEC

GR1B5.5.1. Pode nomear coa súa denominación grega e latina os principais deuses e heroes da mitoloxía grecolatina, e sinalar os trazos que os caracterizan, os seus atributos e o seu ámbito de influencia.

B5.6. Coñecer os deuses, os mitos e os heroes gregos, e establecer semellanzas e diferenzas entre os mitos e os heroes antigos e os actuais.

CCEC GR1B5.6.1. Identifica dentro do imaxinario mítico deuses, semideuses e heroes, e explica os principais aspectos que os diferencian. GR1B5.6.2. Recoñece e ilustra con exemplos o mantemento do mítico e da figura do heroe na nosa cultura, analizando a influencia da tradición clásica neste fenómeno e sinalando as semellanzas e as principais diferenzas entre ambos os tratamentos, asociándoas a outras características culturais propias de cada época

22

GR1B5.6.3. Recoñece referencias mitolóxicas directas ou indirectas en diferentes manifestacións artísticas, e describe, a través do uso que se fai destas, os aspectos básicos que en cada caso se asocian á tradición grecolatina

B5.8. Relacionar e establecer semellanzas e diferenzas entre as manifestacións deportivas da Grecia clásica e as actuais

GR1B5.8.1. Describe e analiza os aspectos relixiosos e culturais que sustentan os certames deportivos da antiga Grecia e a presenza ou ausencia destes nos seus correlatos actuais

B.6. Textos B.6.1 B6.1. Coñecer e aplicar

os coñecementos fonolóxicos, morfolóxicos, sintácticos e léxicos dalingua grega para a interpretación e a tradución coherente de frases ou textos de dificultade progresiva.

CCL GR1B6.1.1. Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e sintáctica detextos de dificultade graduada para efectuar correctamente a súa tradución.

60% 20% Libreta Traballo aula

Proba escrita

B6.2. Utilizar con corrección manuais e dicionarios, e recoñecere analizar toda a información que proporcionan.

GR1B6.2.1. Utiliza correctamente o dicionario para localizar o significado de palabras que entrañendificultade, identificando entre varias acepcións o sentido máis axeitado para a tradución do texto.

50%

B.6.2 B6.3. Coñecer e aplicar os coñecementos adquiridos para a retroversión de frases ou textos de dificultadeprogresiva.

GR1B6.3.1. Traduce do grego ao galego e/ou ao castelán frases e textos sinxelos.

60%

B.6.3 B6.5. Comparar as estruturas gregas coas

GR1B6.5.1. Compara estruturas gregas coas da lingua propia, e

50%

da lingua propia, e establecer semellanzas e diferenzas.

establece semellanzas e diferenzas.

B.7. Léxico B.7.1 B7.1. Coñecer,

identificar e traducir o léxico grego: as palabras de maior frecuencia e os principais prefixos e sufixos

CCL GR1B7.1.1. Deduce o significado de palabras gregas non estudadas a partir de palabras da súa propia lingua ou do contexto

50% 10% Libreta Traballoaula

Proba escrita

GR1B7.1.2. Identifica e explica as palabras de maior frecuencia e os principais prefixos e sufixos, e tradúceos á propia lingua.

B.7.3 B7.3. Recoñecer os helenismos máis frecuentes do vocabulario común e remontalos aos étimos gregos orixinais

GR1B7.3.1. Identifica os helenismos máis frecuentes do vocabulario común e explica o seu significado remitíndose aos étimos gregos orixinais.

B.7.4 B7.4. Identificar e coñecer os elementos léxicos e os procedementos de formación do léxico grego (derivación e composición) para entender mellor os procedementos de formación de palabras nas linguas actuais

GR1B7.3.2. Identifica a etimoloxía e coñece o significado das palabras de léxico común da lingua propia.

5.2. Grego 2º BAC.

23

GREGO 2º BAC

Ident. conti do

Criterio de avaliaciónIdent. estándares

Competencias clave






B.1. Lingua grega

B.1.1.

B1.1. Coñecer as orixes dos dialectos antigos e literarios, clasificalos e localizalos nun mapa

CCL

CD CCEC

GR2B1.1.1. Delimita ámbitos de influencia dos distintos dialectos, situando con precisión puntos xeográficos, cidades ou restos arqueolóxicos coñecidos pola súa relevancia histórica.

50 % 0,2%

Traballo individual e/ou libreta

B.1.2 B1.2. Comprender a relación directa entre o grego clásico e o moderno, e sinalar algúnstrazos básicos que permiten percibir este proceso de evolución.

CCL

CAA

GR2B1.2.1. Compara termos do grego clásico e os seus equivalentes en grego moderno, constatando as semellanzas e as diferenzas que existen entre uns e outros e analizando a través destas as características xerais que definen o proceso de evolución

B1.3. Recoñecer a evolución da lingua gregaata chegar ao momento actual nos aspectos fonéticos, morfosintáctico e léxico

CCL

GR2B1.3.1. Coñece a pronuncia da lingua grega moderna e utiliza algunhas palabras e expresións básicas.

B.2. Morfoloxía

B.2.1.

B2.1. Identificar, analizar, traducir e efectuar a retroversión decalquera tipo de formas nominais e pronominais.

CCL GR2B2.1.1. Recoñece con seguridade e axudándose co dicionario calquera tipo de formas nominais e pronominais, declínaas esinala o seu equivalente en galego e/ou en castelán.

60 % 20% Proba escrita Libreta Traballo aula

B.2.2.

B2.2. Identificar, conxugar, traducir e efectuar a retroversión decalquera tipo de formas verbais.

GR2B2.2.1. Recoñece con seguridade e axudándose do dicionario calquera tipo de formas verbais, conxúgaas e sinala o seu equivalente en galego e/ou en castelán

B.2.3.

B2.3. Coñecer as categorías gramaticais.

GR2B2.2.1. Nomea e describe as categorías gramaticais, sinalando as características que as distinguen.

B2.4. Coñecer, identificar e distinguir os formantes das palabras

GR2B2.4.1. Identifica e distingue en palabras propostas os seus formantes, sinalando e diferenciando lexemas e afixos, e procura exemplos doutros termos nos que estean presentes.

B2.5. Realizar a análise morfolóxica das palabras dun texto grego.

GR2B2.5.1. Sabe determinar a forma, a clase e a categoría gramatical das palabras dun texto, detectando correctamente coa axudado dicionario os morfemas que conteñen información gramatical

25%

B.3. Sintaxe B.3.1 B3.1. Recoñecer os

valores dos casos e os usos sintácticos do sistema pronominal.

CCL GR2B3.1.1. Recoñece os valores dos casos gregos e os usos dos pronomes en frases e textos propostos.

60% 25% Proba escrita Traballo aula

Libreta

B3.2. Recoñecer os usos das preposicións e dos complementos

GR2B3.2.1. Recoñece os valores das preposicións e identifica os complementos circunstanciais.

24

circunstanciais. B.3.2 B3.3. Coñecer e

identificar os usos modais propios da lingua grega.

GR2B3.3.1. Coñece, identificae traduce correctamente os usosmodais propios da lingua grega.

B.3.3 B3.4. Recoñecer e clasificar as oracións e asconstrucións sintácticas.

GR2B3.4.1. Recoñece e clasifica oracións e construcións sintácticas.

B.3.4 B3.5. Recoñecer os nexossubordinantes e os tipos de oracións subordinadas.

GR2B3.5.1. Recoñece, clasifica,analiza e traduce correctamente osnexos subordinantes

B3.6. Coñecer as funcións das formas non persoais do verbo.

GR2B3.6.1. Identifica formas non persoais do verbo en frases e textos,tradúceas correctamente e explica as súas funcións. GR2B3.6.2. Coñece, analiza e traduce correctamente as construcións de participio, relacionándoas con construcións análogas noutras linguas que coñeza.

B.4. Literatura B.4.1 B4.1. Coñecer as

características dos xéneros literarios gregos, os seus autores e obras máis representativas, e assúas influencias na literatura posterior.

CCL

CCEC

GR2B4.1.1. Describe as características esenciais dos xénerosliterarios gregos, e identifica e sinala a súa presenza nos textos propostos.

50% 10% Proba escrita e/ou Proba oral

B4.2. Analizar, interpretar e situar no tempo textos mediante lectura comprensiva, distinguindo o xénero literario ao que pertencen, as súas

CCL GR2B4.2.2. Distingue o xénero literario ao que pertence un texto, assúas características e a súa estrutura.

características esenciais ea súa estrutura, se a extensión da pasaxe elixida o permite.

B4.3. Coñecer os fitos esenciais da literatura grega como base da literatura e da cultura europea e occidental.

CCL

CCEC

GR2B4.3.1. Explora a conservacióndos xéneros e os temas literarios da tradición grega mediante exemplos da literatura contemporánea, e analiza o uso que se fixo deles.

B4.4. Establecer relacións e paralelismos entre a literatura clásica ea posterior.

CCEC GR2B4.4.1. Pode establecer relacións e paralelismos entre a literatura grega e a posterior.

B4.5. Coñecer os autores fundamentais da literatura coas súas obras principais.

CD

CCEC

GR2B4.5.1. Nomea autores representativos da literatura grega, encádraos no seu contexto cultural ecita e explica as súas obras máis coñecidas.

B.5. Textos B.5.1 B5.1. Coñecer,

identificar e relacionar oselementos morfolóxicos da lingua grega en interpretación e tradución de textos gregos.

CCL GR2B5.1.1. Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e sintáctica detextos gregos para efectuar correctamente a súa tradución.


Libreta

B.5.2 B5.2. Utilizar o dicionario e procurar o termo máis apropiado na lingua propia para a tradución do texto.

CCL CCEC

GR2B5.2.1. Utiliza con seguridade e autonomía o dicionario para a tradución de textos, e identifica en cada caso o termo máis apropiado na lingua propia en función do contexto e do estilo empregado polo/a autor/a.

B.5.3 B5.3. Realizar a tradución, a

CSC CCEC

GR2B5.3.1. Aplica os coñecementos adquiridos para

25

interpretación e o comentario lingüístico, literario e histórico de textos de grego clásico.

realizar comentario lingüístico, literario e histórico de textos.

B.6. Léxico B.6.1 B6.1. Recoñecer os

helenismos máis frecuentes do vocabulariocomún e do léxico especializado, e remontalos aos étimos gregos orixinais.

CCL GR2B6.1.1. Identifica os helenismos máis frecuentes do vocabulario común e do léxico especializado, e explica o seu significado a partir dos étimos gregos orixinais.


Libreta

B6.2. Identificar a etimoloxía e coñecer o significado das palabras de orixe grega da lingua propia ou de outras, obxecto de estudo de léxico común e especializado.

GR2B6.2.1. Deduce e explica o significado de palabras da propia lingua ou de outras, obxecto de estudo, a partir dos étimos gregos dos que proceden.

B.6.3 B6.5. Recoñecer a etimoloxía e evolución das palabras da propia lingua.

GR2B6.5.1. Recoñece e distingue cultismos, termos patrimoniais e neoloxismos a partir do étimo grego, e explica as evolucións que se producen nun caso e en outro.

B.6.4 B6.6. Recoñecer e identificar os elementos léxicos e os procedementos de formación do léxico grego, a derivación e a composición, para entender mellor os procedementos de formación de palabras nas linguas actuais

GR2B6.6.1. Descompón palabras tomadas tanto do grego antigo comoda lingua propia nos seus formantes,e explica o seu significado

GR2B6.6.2. Sabe descompor unha palabra nos seus formantes e coñecer o seu significado en grego, para aumentar o caudal léxico e o coñecemento da lingua propia.

6. Contidos mínimos esixibles.

Para 1º e 2º BAC:

a. Alfabeto e pronunciación. Espíritos, acentos e signos de puntuación.Transcrición de termos gregos ao latín, galego e castelán.

b. Flexión nominal: os casos e as declinacións. O artigo. Paradigmas dos temasen –α e dos temas en –ο. A terceira declinación: temas en oclusiva, líquida,nasal, -ντ-, e silbante. Temas en vogal e ditongo. Particularidades e cambiosfonéticos.

c. Os adxectivos: clasificación. Graos de significación do adxectivo. Ocomparativo. O superlativo. Comparativos e superlativos irregulares. Aoración comparativa.

d. Os numerais. A flexión pronominal. Pronomes persoais. Pronomes reflexivos.Os posesivos. Pronomes demostrativos. O pronome relativo. A oración derelativo.

e. O pronome interrogativo. A oración interrogativa directa e indirecta. Ospronomes indefinidos.

26

f. A flexión verbal. As desinencias. Paradigma dos verbos temáticos en vozactiva, media e pasiva. Particularidades dos verbos contractos. Conxugacióndos verbos consoánticos. O verbo ε µί

g. Os tempos verbais. Características morfolóxicas. Estudo do aumento e dareduplicación. O aspecto. O modo. Usos da voz media. A oración pasiva.

h. Valores fundamentais dos casos. A preposición: réxime das preposiciónsmáis frecuentes. As circunstancias de lugar e de tempo.

i. As formas nominais do verbo. Formación de participios e infinitivos. Participioconcertado e participio absoluto. Oración de infinitivo con suxeito enacusativo.Tradución de textos que presenten as dificultades morfosintácticasdetalladas nos apartados 1 ao 10.

j. Vocabulario mínimo de perto de 500 palabras aproximadamente.

k. Helenismos do galego e do castelán formados a partir dese vocabulariomínimo.

l. Lectura de dúas das obras indicadas coma de lectura obrigatoria.

m. Coñecemento dos mitos máis destacados relativos aos deuses quecompoñen o Panteón Olímpico.

n. Ubicación xeográfica e cronolóxica dos acontecementos máis importantes dahistoria de Grecia.

Ademais dos sinalados no apartado anterior, para 2º BAC esixiranse osseguintes:

o. A subordinación. Oracións subordinadas completivas introducidas porconxuncións, oracións de infinitivo e interrogativas indirectas.

p. Subordinación adverbial: causais, temporais, finais, consecutivas,comparativas, condicionais, concesivas.

q. Os verbos consonánticos: verbos en oclusiva, líquida e nasal. O aoristoradical.

r. Os verbos en –µι s. A literatura grega: xéneros e autores. A épica (Homero e Hesíodo). A lírica

(Arquíloco, Alceo, Safo, Anacreonte e Píndaro). O teatro: a traxedia (Esquilo,Sófocles e Eurípides) e a comedia (Aristófanes e Menandro).

t. A oratoria (Lisias, Demóstenes e Isócrates). A historiografía (Heródoto,Tucídides e Xenofonte).

u. Manexo do dicionario. v. Tradución de textos de Luciano, Xenofonte e Platón coa axuda do dicionario.

Lectura das obras de obrigada lectura : pasaxes de la Ilíada, Edipo Rei,Asembleístas e unha Antoloxía da Lírica Grega.

7. Metodoloxía.

O estudo da gramática realizarase mediante exposicións teóricas moi sinxelas, nasque seprocurará omitir excepcións e irregularidades; estas indicaranse segundo vaian aparecendonos textos. As explicacións apoiaránse en exercicios prácticos que conteñan exemplos dotema desenvolvido e recapitulen o anterior. Estes exercicios serán de dous tipos:

27

a. Tradución directa grego-galego ou castelán, que constituirá o traballo básicodo curso. Preténdese que o alumnado, aínda no caso de non dominaren osparadigmas, sexan capaces de recoñecer formas e construcións, de entendero texto.

b. Relación de termos gregos con palabras na súa lingua vehicular Os textos deben seleccionarse en función do seu interese cultural e lingüístico, xa sexanadaptacións, xa orixinais de autores gregos. Como xa se indicou anteriormente, os autoresque se van traducir en segundo de bacharelato son Luciano, Xenofonte e Platón .

O vocabulario elixirase a partir dos textos, tendo en conta a súa frecuencia e tamén a súapervivencia na nosa lingua. O libro de texto recomendado ao alumnado ofrece xa unvocabulario de máxima frecuencia elaborado a partir dos autores gregos máisrepresentativos.

O estudo dos helenismos está intimamente ligado á aprendizaxe do vocabulario e, maliaque nos contidos non apareza unha sección especificamente dedicada a eles, ao longo docurso faranse exercicios variados de etimoloxía, derivación, composición..., que proben apresencia do grego no galego e no castelán cultos e, asemade, contribúan a enriquecer ovocabulario dos alumnos/-as.

Para o estudo dos temas de civilización e cultura, seguirase a proposta do libro de textorecomendado. As explicacións poderanse reforzar coa utilización de mapas do MundoAntigo, proxección de diapositivas e, se a marcha do curso o permite, películas de vídeo.Ademais, o libro de texto propón en cada lección títulos de libros e películas, CD-ROM eenderezos de Internet.

A lectura de textos de autores clásicos traducidos será punto de referencia constante noestudo dos temas históricos e culturais. Ademais de fragmentos escollidos, nos dous cursosde bacharelato propoñemos uns libros de lectura obrigatoria, que especificaranse noseguinte apartado.

Dada a importancia instrumental das novas tecnoloxías da información no mundo actual,unha vez ao trimestre empregarase o uso do ordenador da biblioteca escolar, da aula deinformática e/ou do departamento de grego (se o houber), segundo as dispoñibilidades docentro, para buscar información pertinente referida aos temas culturais en diferentesenderezos de internet, co obxectivo de que os alumnos/as aprendan a empregar de xeitoresponsable e construtivo as novas tecnoloxías da información.

8. Avaliación e actividades de recuperación.

8.1 Avaliación continuaPara obter unha avaliación positiva, o/a alumno/a deberá acadar unha cualificación total noninferior a 5 puntos. O redondeo farase a alza a partir de 0.75. A non asistencia a un exame, caso de non ser xustificada documentalmente, suporá acualificación de 0 puntos no mesmo. Igualmente os alumnos que sexan sorprendidoscopiando, retiraráselles o exame e terán unha cualificación de 0 puntos nesa proba.Non haberá probas de recuperación stricto sensu, porque o estudo dunha lingua non admitecompartimentos estanco e cada paso adiante esixe o dominio do estudado previamente.Enténdese, xa que logo, que cada exame é, á vez, recuperación dun posible suspensoanterior, polo que a superación da 3ª avaliación supón a superación da materia. Así mesmo,e para garantir un esforzo continuado do alumnado ao longo do curso, a nota final na

28

materia resultará da suma do valor das tres avaliacións: primeira un 20%, segunda un20% e terceira un 60%. Porén, en ningún caso haberá unha avaliación final positiva de tera terceira avaliación suspensa. Para obter unha avaliación positiva nesta materia será conditio sine qua non acadar unhanota media mínima igual o superior a 5 puntos. Ao ter carácter continuo, a avaliación é un proceso continuado ao longo de todo o curso,motivo polo cal a materia examinada non será liberatoria, podéndose preguntar en cadaexame toda a materia explicada ata ese momento.

Grego I

Realizaranse, na medida do posible, dúas probas escritas por avaliación. Os instrumentosde cualificación son os seguintes: 80% as probas escritas: a primeira proba terá un valor do 40% e a segunda do 60%.A

nota da 2ª proba escrita non debe ser inferior a 4 puntos para facer media. A nota final das probas escritas será a suma tras a aplicación das porcentaxescorrespondentes. Á dita suma aplicaráselle o 70%. En cada proba escrita haberápreguntas de seis bloques dos sete que forman o currículo da materia. Os bloques 3,4 e 6 trataranse na proba escrita de forma conxunta, por estar directamenterelacionados. 15% traballo de investigación: relacionado co Bloque 5 do currículo.( AnexoI)

5 % observación do traballo diario e actitude ( Anexo I).

Os exames para 1º de Bacharelato serán eminentemente prácticos e poderán constar,exempli gratia, dos seguintes apartados (indícase entre parénteses a puntuación que sobre10 se lle podería adxudicar a cada parte):

a. Análise morfosintáctica e tradución do grego ao galego ou castelán dunhasfrases ou dun texto breve (5 puntos)

b. Cuestións relativas á flexión nominal e verbal ou a calquera tema demorfosintaxe (4 puntos)

c. Exercicios de léxico: helenismos, derivación, composición... (1 punto). GregoIIRealizaranse, na medida do posible, dúas probas escritas por avaliación. Os instrumentos de cualificación son os seguintes:

80% as probas escritas: No cvaso de haber dúas,a primeira proba terá un valor do

40% e a segunda do 60%. A nota da 2ª proba escrita non debe ser inferior a 4puntos para facer media.

A nota final será a suma da puntuación acadada en cada un dos bloques docurrículo. Á suma total calcularáselle o 80%.

15% tradución de textos na casa.

5%Traballo na aula, actitude e asistencia.(Anexo I)

Para 2º de Bacharelato,en outubro unha vez rematado o estudo da morfoloxía nominal everbal, realizarase unha proba destes contidos, e superar esta proba será requisito sine quanon para aprobar. Por suposto, o eixo sobre o que se articula a avaliación da materia son osexames de tradución con dicionario. Polo demais, procurarase axustar o modelo de exameás probas de selectividade, consistindo o exame nas seguintes preguntas:

a. Un texto para traducir coa axuda do dicionario (6 puntos). b. Helenismos (1 punto).

29

c. Gramática (2 punto) . d. Unha pregunta relativa ás obras de lectura, que será de resposta obrigada (1

punto).

8.2 Avaliación final

Terá que ir á avaliación final aquel alumno ou alumna que non acade unha cualificación positiva na terceira avaliación ao tratarse da aprendizaxe progresiva dunha lingua.

Esta proba será o 100% da nota de avaliación. A cualificación final será a acadada nesa proba final.

A proba consistirá nun exame coas mesmas características e cualificacións que as probasescritas realizadas durante as avaliacións e incluirá contidos lingüísticos e culturais das tresavaliacións.Será necesario, para obter unha cualificación positiva, ter superado o 50% da partelingüística.Para superar a materia o alumno ou alumna deberá alcanzar, como mínimo un 5.O redondeo establécese á alza a partir de 0,50 centésimas e á baixa con 0,49 centésimas ou menos.

Grego I

a-Análise morfosintáctica e tradución do grego ao galego ou castelán dunhasfrases ou dun texto breve (5 puntos) b-Cuestións relativas á flexión nominal e verbal ou a calquera tema demorfosintaxe (4 puntos) c-Exercicios de léxico: helenismos, derivación, composición... (1 punto).

Grego II

a-Un texto para traducir coa axuda do dicionario (6 puntos).

b-Helenismos (1 punto). c-Gramática (2 punto) .d- Unha pregunta relativa ás obras de lectura, que será de respostaobrigada (1 punto).

8.3 Avaliación extraordinaria.

A proba extraordinaria seguirá o mesmo procedemento que se detallou para a avaliación final. A cualificación final será a acadada nesa proba extraordinaria.

9. Materiais didácticos.

Para 1º e 2º de bacharelato recoméndase o manual de SANTILLANA elaborado por CarlosGARCÍA GUAL, José María LUCAS DE DIOS y Concepción MORALES OTAL Proponseademais o emprego da seguinte dictiografía:

30

-Proyecto Palladium http://recursos.cnice.mec.es/latingriegoProxecto elaboradobaixo a dirección do Ministerio de Educación. Inclúe materiais para todo o currículode latín, grego e Cultura Clásica. Moi completo en actividades e exercicios. Aíndaque deben depurarse algunhas deficiencias de funcionamento resulta de granutilidade. -Kairos. http://recursostic.educacion.es/kairos/web/metodologia/metodologia.html Tratase dun programa de apoio ao profesorado de Historia de Secundaria eBacharelato. Kairos conten interesantísimas propostas metodolóxicas para adidáctica da historia, que utilizan dende a mitoloxía ata o cine e a fotografía.Ademais ofrece un espazo de comunicación:para achegamento de documentos,presentación de libros e publicacións electrónicas e permanente actualización dedocumentos. - Historia del Teatro.

http://www.cnice.mec.es/pamc/pamc_2000/2000_historia_teatro/ Esta aplicación, creada por Miguel Ángel Gómez Ferro y César Vallejo de Castro, ofreceunha visión do teatro a traverso de distintas épocas, dende Grecia ata o s. XVIII.

- Biblioteca Augustana. http://www.fh-augsburg.de/~harsch/saeca01.html Ampla biblioteca de textos gregos

- Cultura Clásica. http://www.culturaclasica.com/enlaces/latin.htm Páxina da Asociación Cultural Culturaclasica.com que ten coma principal misión informar y manter de xeito virtual ao día a todos aqueles interesados no mundo grecorromano. Nestas páxinas pódese atopar todo tipo de información actualizada cada día sobre todo o que atinxe á cultura, literatura, historia, arqueoloxía, cine, mitoloxía, educación, sociedade, noticias, etc., relacionadas coa civilizacións grega e romana.

Engádese o uso de APPs de dicionarios como ferramenta pedagóxica.

10. Plan Lector.

Como contribución ao Plan Lector,o Dep. de Linguas Clásicas prevé:

- Contribuir a unha mellor organización da aprendizaxe favorecendo, a través doestudio de dúas linguas flexivas as destrezas de reflexión lingüística e memoria.

- Contribuir a búsqueda do rigor lóxico na comprensión e expresión do alumnado,sobre todo a través do estudio do latín polas especiais características desta lingua.

- Contribuir ao aumento da sensibilidade estética do alumnado a través da entrada encontacto coa civilización grega, buscando unha lectura máis competente.

- Conquerir unha reflexión máis profunda sobre a creación literaria e as súas formas através do estudio do nacemento dos xéneros literarios gregos e latinos

- Mellorar o léxico propio do alumno/a a través do estudio da etimoloxía.

- Promover a búsqueda de información en distintas fontes, a partir dunha bibliografía edictiografía dadas, para ampliación de coñecementos en temas de cultura grega eromana: mitoloxía, realia, arte, etc.

Para acadar estes obxectivos, este Departamento propón as seguintes medidas

En Latín e Grego 1º BAC como materias propias de modalidade:

31

- A tradución entendida como a comprensión e análise dun texto en lingua grega oulatina e a súa versión literal e literaria ao galego e castelán, é o traballo diario destasmaterias en bacharelato. Polo tanto o traballo de lectura e comprensión de textosvariados, maiormente en prosa, é constante, básico e primordial.

- En cada avaliación se len na aula unha media de dez fragmentos traducidos deobras da literatura grega e latina pertencentes a distintos xéneros. Primeiro faiselectura individual, logo colectiva e comentario.

En Latín e Grego 2º BAC como materias propias da modalidade:

- A práctica da tradución é aínda máis intensa posto que se centra en dous autoresque son estudados en profundidade. Este ano son Luciano e Xenofonte.

- Procurarase tamén que o alumnado teña ocasión de ler estes autores traducidos.

- O grupo de traballo da Ciuga marca en ámbalas dúas materias unhas lecturasobrigadas, que se proporán tamén para o alumnado de 1º BAC:

HOMERO: Ilíada .

Antoloxía de poesía lírica grega: Safo, Alceo, Arquíloco.

SÓFOCLES: Edipo Rei.

ARISTÓFANES:Nubes.

Para 1º BAC proporase tamén LUCIANO DE SAMOSATA: Historias

Verdadeiras. - Este Departamento promove a lectura voluntaria e a elaboración de traballos de

profundización nalgún tema concreto que sexa de interese para algún alumno/-a,para o cal a programación contén un listado de novela histórica relacionada comundo clásico e outro de dictiografía cos sitios e páxinas máis útiles e interesantesda rede.

11. Atención á diversidade.

En colaboración co Departamento de Orientación, atenderase á diversidade do xeitoseguinte:

- Establecendo secuencias de contidos que aseguren as aprendizaxes básicas paratodos/as os alumnos/as e coñecementos de maior complexidade para algúns/as

- Propoñendo actividades de ensino-aprendizaxe diversificadas e con diferentes niveisde dificultade.

- Establecendo agrupamentos que posibiliten aprendizaxes cooperativas e facilitandotraballos en parellas.

- Ofertando diferentes tempos na realización das actividades e tarefas en función dosritmos de aprendizaxe dos distintos alumnos/as cando sexan actividades individuais.

- Propoñendo actividades abertas onde todos os alumnos/as poidan acadar algunhameta máis ou menos complexa dependendo da súa capacidade.

- Incluíndo actividades de reforzo para aqueles alumnos/as que non seguen o ritmodos compañeiros.

32

- Preparando actividades de recuperación para aqueles alumnos/as que non teñanacadado os obxectivos ao finalizar a secuencia.

- Propoñendo actividades de ampliación e/ou profundización para aqueles alumnos/ascun ritmo de aprendizaxe maior ou con maior capacidade de aprendizaxe.

- Aplicando os criterios de avaliación con diferentes esixencias de logro.

- O reforzo educativo ou adaptación do currículo prescrito, que non afecte a aspectossubstantivos do mesmo, senón a aspectos que son competencia do profesoradotales como a organización de contidos, a secuencia dos mesmos, a diversidademetodolóxica en canto a tipos e organización, as formas de agrupamento na aula eas relacións de interacción entre uns alumnos/as e outros/as, a diversificación derecursos didácticos, as formas concretas de avaliación, así coma os instrumentos outécnicas desa mesma avaliación.

12.Actividades de seguemento da materia pendente.

De haber alumnado coa materia de Grego 1 pendente en 2º BAC, este recibirámensualmente unha folla con exercicios que deberá entregar, realizados no prazo que seestableza, ao profesor para a súa corrección.

13.Actividades complementarias e extraescolares.

Ofrecerase a actividade extraescolar consistente na asistencia ao Festival de TeatroGrecolatino nalgunhas das cidades galegas nas que se desenvolve, que serve decomplemento didáctico moi adecuado para estudar o teatro clásico e, concretamente, nasmaterias de Latín e Grego II debido a que as dúas obras de teatro de lectura obrigatoriaadoitan representarse no devandito festival. Esta actividade poderase levar a cabo enconxunto con outros departamentos do centro ou cos centro de ensino de secundaria de AsPontes .Se fose posible ( é importante contar coa disponibilidade e o interese do alumnado ),programarase unha viaxe cultural a algunha das cidades da península nas que se atopanimportantes restos arqueolóxicos gregos e romanos.Se ao longo do curso se recibise información sobre algún acontecemento ou actividade quepuidera resultar interesante e educativo (excursións, exposicións, proxeccións depelículas, etc.) non se descarta acudir.

14.Accións para a integración das TICsAs tecnoloxías da información e da comunicación ofrecen novas e atractivas perspectivasno estudo da lingua e cultura grecolatinas que convén aproveitar, como o uso demetodoloxías interactivas no estudo da lingua, procura de textos, imaxes e vídeos nainternet, ferramentas de presentación e comunicación de resultados, utilización dedicionarios en liña, etc. Os ámbitos de fomento das TIC por parte deste Departamento serános seguintes:

Uso da aula virtual para distribuír materiais e información das distintas materias.

Uso do correo electrónico por parte do alumnado para enviar traballos.

33

Consulta e busca de información na internet.

Emprego dos equipos informáticos da aula: ordenador e proxector.

15. Accións para a contribución do plan de convivencia.

Dende a materia e tendo coma referencia o plan de convivencia do centro intentarase:

Concienciar sobre a importancia dunha axeitada convivencia escolar que permitaunha mellor relación ensinanza-aprendizaxe.

Detectar conflitos que poidan xurdir nas aulas para resolvelos pacificamente.

Establecer normas de funcionamento e organización de calquera espazo que seutilice para impartir a materia.

Fomentar o respecto entre todos os membros da comunidade educativa e aintegración de todo o alumnado no centro.

Respectar a diversidade.

ANEXO IVALORACIÓN DE TRABALLOS DE INVESTIGACIÓN

Nos traballos de investigación, nas presentacións e nas elaboracións de informesvaloraremos:a. Cantidade e calidade de fontes e recursos utilizados: 10%.b. Análise e síntese da información: 30%c. Redacción, presentación( portada,índice, nome) e ortografía: 20%.d. Selección de imaxes ou interpretación e elaboración de mapas: 10%e. Presentación en tempo e forma: 10%f. Exposición oral das conclusións: 20%.No caso de que non houbese presentación oral, este 20% sumarase ao ítem b.

VALORACIÓN DE TRABALLO NA AULA

Os instrumentos para avalialo serán o caderno do alumno-a e listas de control no cadernoda profesora.Para valorar o caderno utilizaremos unha rúbrica na que valoraremos:a. Presentación: limpeza e claridade.b. Contidos: actividades resoltas e corrixidas, cantidade e calidade da información básicarecollida.c. Organización: orden nos contidos.Nas listas de control anotaremos o traballo diario do alumnado na clase e a realización deactividades feitas na casa.

Sempre fai todo e corrixe as actividades 10 ptos

Algunhas veces non fai todo , pero ten asactividades corrixidas

7 ptos

Ás veces fai todo, pero non corrixe asacti8vidades

4ptos

34

Nunca remata as tarefas e ten moitas sencorrixir

2 ptos

Nunca fai nada 0 ptos

VALORACIÓN DE ACTIDUDESNingunha incidencia 10 ptos

1 Chamada de atención porcomportamento improcedente. Ou Falta de asistencia senxustificar ou puntualidade.Ou Actitude pasiva( non realizar astarefas encomendadas e/ou nonparticipar nas actividadesprevistas).Ou falta do material.

8 ptos

2 Chamada de atención porcomportamento improcedente.Ou falta de asistencia senxustificar ou puntualidade.Ou actitude pasiva( non realizar astarefas encomendadas e/ou nonparticipar n as actividadesprevistas).Ou falta do material.

6 ptos

3 ou 4 Chamada de atención porcomportamento improcedente.Ou falta de asistencia senxustificar ou puntualidade.Ou actitude pasiva( non realizar astarefas encomendadas e/ou nonparticipar nas actividadesprevistas).Ou falta do material.

4 ptos

Máis de 4 ou falta grave

Chamada de atención porcomportamento improcedente.Ou falta de asistencia senxustificar ou puntualidade.Ou actitude pasiva( non realizar astarefas encomendadas e/ou nonparticipar nas actividadesprevistas).Ou falta do material.

0 ptos

35

PROGRAMACIÓN DE LATÍN.

CURSO 2019-20

36

CONTEXTUALIZACIÓN DA MATERIA DE LATÍN

OBXECTIVOS DE LATÍN

CONTRIBUCIÓNDA MATERIA DE LATÍN Á ADQUISICIÓN DAS COMPETENCIAS BÁSICA

SECUENCIACIÓN, TEMPORIZACIÓN E OBXECTIVOS DOS CONTIDOS

LATÍN 4º ESO

LATÍN 1

LATÍN 2

CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN, ESTÁNDERES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS

CLAVE

LATÍN 4º ESO

LATÍN 1

LATÍN 2

CONTIDOS MÍNIMOS ESIXIBLES

METODOLOXÍA

MATERIAIS DIDÁCTICOS

AVALIACIÓN E ACTIVIDADES DE RECUPERACIÓN

PLAN LECTOR

ATENCIÓN Á DIVERSIDADES

ACTIVIDADES DE SEGUEMENTO DAS MATERIAS PENDENTES

ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES



ANEXO I

............38

............40

............42

...........42............45............47

............49

............52

............54

............56

............57

............58

............60

............63

............64

............64

............65

...........65

..........65

...........66

37

1. Contextualización da materia de Latín na ESO e no Bacharelato.

A materia de Latín na etapa da ESO ten como principal finalidade introducir o alumnadono coñecemento dos aspectos esenciais da lingua e da cultura latinas, facendo fincapé aomesmo tempo no papel que estas desempeñan en tanto que orixe e fundamento daslinguas romances e da cultura occidental, o que coñecemos como herdanza clásica. Esta mesma perspectiva está tamén presente no currículo básico para bacharelato, maliaperseguirse nesta etapa un estudo máis en profundidade da lingua, xa que, ben pola súaestrutura interna de funcionamento, ben polo seu caudal léxico, está moi presente naslinguas utilizadas e estudadas polos alumnos e as alumnas. O estudo do latín como lingua flexiva proporciona mediante a comparación unha sólida basecientífica para o estudo e o perfeccionamento progresivo no manexo doutras linguas. O idioma latino, logo de adquiridos uns mínimos coñecementos sobre os seus mecanismosmorfosintácticos e o seu léxico, permite entender as linguas romances como resultadodunha evolución e atopar paralelismos entre elas que axuden no seu estudo. O estudo da orixe e a evolución do latín ás linguas romances proporciónalle ao alumnado osinstrumentos necesarios para comprender e analizar os procesos de cambios fonéticos,morfosintácticos e semánticos que deron lugar aos procedementos que rexen hoxe as súaslinguas, e axuda a incrementar de xeito notable o seu léxico. A reflexión sobre o léxicocoñecido, a adquisición de novas palabras e a comprensión das estruturas da lingua latinainterveñen de xeito notable no uso máis eficaz da lingua propia como instrumento deaprendizaxe, comunicación e interpretación da realidade. É recomendable comezar o estudo do latín de cuarto de ESO cun método natural, no queas regras morfosintácticas se deduzan da práctica da lectura e da tradución, deixando paraos cursos de primeiro e segundo de bacharelato un estudo máis pormenorizado. O estudo da herdanza clásica, obxecto desta materia, non só está presente na lingua latina,pois abordará tamén os diferentes aspectos que se inclúen no que coñecemos comocivilización latina, berce da Europa actual. Ademais da descrición do seu marco xeográfico edo estudo dos principais fitos históricos, haberá lugar tamén para unha análise das súasestruturas sociopolíticas, da súa vida cotiá, e manifestacións culturais como os espectáculospúblicos ou as súas creacións literarias e artísticas, a enxeñaría e o urbanismo, a mitoloxíae a relixión. Partindo desta perspectiva, o estudo da materia organízase en bloques que, con lixeirosmatices, se repiten en todos os cursos. Os devanditos bloques refírense tanto a cuestións lingüísticas como a temas culturais,tendo en conta que ambos os dous aspectos constitúen dúas facetas inseparables ecomplementarias para o estudo da civilización romana, sen as que non é posible apreciar aimportancia do legado latino na súa verdadeira dimensión. O primeiro destes bloques estuda o latín como orixe das linguas romances e ten un tratolixeiramente diferente para os cursos de cuarto de ESO e primeiro de bacharelato, e o cursode segundo de bacharelato. Os contidos dos dous primeiros cursos comezan coa análisedas linguas do mundo, para seguir co estudo do indoeuropeo e as súas familias lingüísticas,a orixe, a evolución e as etapas do latín e as linguas romances. A continuación, e xa paraos tres cursos, preténdese analizar o papel que desempeñou a lingua latina na formacióndo galego, do castelán e das demais linguas romances que se falan na actualidade enEuropa e noutros países do mundo, mediante o estudo do mantemento de elementoslingüísticos latinos nesas linguas e a análise dos procesos de evolución fonética,morfosintáctica e semántica. O seguinte bloque, deseñado só para latín de cuarto de ESO e primeiro de bacharelato,aborda os elementos básicos da lingua latina, comezando por percorrer os sistemas de

38

escritura coñecidos, para analizar despois a orixe e a evolución do abecedario latino e a súapronuncia. Os dous bloques seguintes, comúns aos tres cursos, tratan aspectos netamentelingüísticos, centrándose desta vez na morfoloxía e na sintaxe, os outros dous niveis dedescrición e explicación do sistema, ademais da fonética e a semántica, dúas realidadesinseparables que conforman e integran o aspecto gramatical. Preténdese iniciar o alumnadono concepto de flexión, estudando a estrutura interna das palabras e os elementos formaisdestas que serven para definir a relación que manteñen con outras dentro da oración. Asintaxe tamén se ocupa de estudar as estruturas oracionais latinas e os elementos quedefinen as súas construcións máis características, introducindo progresivamente niveis demaior complexidade, co propósito fundamental da comprensión e a interpretación dostextos. Nos cursos de cuarto de ESO e primeiro de bacharelato dedicouse un bloque ao estudo dacivilización latina, co fin de identificar non só os feitos máis importantes da súa historia,senón tamén os aspectos propios da súa organización política, social e militar, e da súaidentidade cultural, sen esquecer o estudo da vida cotiá, a relixión e a mitoloxía, cuxainfluencia resulta decisiva para a configuración do imaxinario occidental. Preténdese taméniniciar o alumnado no coñecemento dalgunhas das manifestacións artísticas máissignificativas da antigüidade romana, entre as que destacan por unha banda as relativas ásartes plásticas e, máis concretamente, a escultura e a arquitectura, e pola outra, asliterarias. O estudo máis en profundidade destas últimas resérvase para o curso de segundo debacharelato, que conta cun bloque específico para a literatura latina, no que un mellorcoñecemento da lingua lle permitirá ao alumnado entrar en contacto directo con algúnsfragmentos das obras orixinais, afondando deste xeito na comprensión dos textos literariosclásicos latinos para comprender as claves da sociedade en que viron a luz e valorar ainfluencia que os autores latinos tiveron ao longo dos séculos. Se, como dixemos, a lingua e a cultura constitúen dúas realidades inseparables ecomplementarias para afondar no coñecemento da civilización latina, non existe mellorinstrumento para o estudo de ambas que os propios textos, aos que está dedicado outrodos bloques de contidos previstos en todos os cursos. Preténdese deste xeito facer fincapéna necesidade de estudar desde o primeiro momento a lingua no seu contexto real, comomecanismo de expresión intelectual e estética no que se exemplifican os contidoslingüísticos estudados. Para lograr este obxectivo, ademais do labor de tradución, deberasetratar o latín como unha lingua viva coa que traballar tamén a comunicación oral e escrita. Por último, nos tres cursos dedícase un bloque ao estudo do léxico, entendendo que esteresulta imprescindible para avanzar no coñecemento de calquera lingua. Dentro desteámbito préstase especial atención á etimoloxía, non só porque esta serve para pór demanifesto o mantemento das raíces latinas nas linguas modernas, senón ademais porqueaxuda o alumnado a adquirir unha mellor comprensión da súa propia lingua, axudándolle aprecisar o significado de termos coñecidos ou a descubrir o de outros que non utilizaraanteriormente, e incorporándoos ao seu vocabulario habitual. Así, dedícase un especialinterese á composición e á derivación culta, onde se analizan prefixos, lexemas e sufixos deorixe grega e latina. Abondando nesta última idea, abórdase o estudo das locucións e as expresións latinas deuso actual, non só para coñecer o seu significado, senón tamén para saber empregalas nuncontexto adecuado.

39

2. Obxectivos.

O DECRETO 86/2015, do 25 de xuño, polo que se establece o currículo da educaciónsecundaria obrigatoria e do bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia (DOGA de 29de Xuño de 2015), establece no artigo 10 que a educación secundaria obrigatoria contribuiráa desenvolver nos alumnos e nas alumnas as capacidades que lles permitan:

a) Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus dereitosnorespecto ás demais persoas, practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedadeentreas persoas e os grupos, exercitarse no diálogo, afianzando os dereitos humanose a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e homes, como valorescomúns dunha sociedade plural, e prepararse para o exercicio da cidadaníademocrática.

b) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e enequipo, como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas daaprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.

c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidadesentre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de sexo ou por calqueraoutra condición ou circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos quesupoñan discriminación entre homes e mulleres, así como calquera manifestación deviolencia contra a muller.

d) Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nassúas relacións coas demais persoas, así como rexeitar a violencia, os prexuízos decalquera tipo e os comportamentos sexistas, e resolver pacificamente os conflitos.

e) Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información, para adquirirnovos coñecementos con sentido crítico. Adquirir unha preparación básica no campodas tecnoloxías, especialmente as da información e a comunicación.

f) Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura enmaterias, así como coñecer e aplicar os métodos para identificar os problemas endiversos campos do coñecemento e da experiencia.

g) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, osentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar,tomar decisións e asumir responsabilidades.

h) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua galega e nalingua castelá, textos e mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, na lectura eno estudo da literatura.

i) Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de maneira apropiada. l) Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias edas outras persoas, así como o patrimonio artístico e cultural. Coñecer mulleres ehomes que realizaran achegas importantes á cultura e á sociedade galega, ou a outrasculturas do mundo. m)Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o das outras persoas, respectaras diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais, e incorporar aeducación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal esocial. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súadiversidade. Valorar criticamente os hábitos sociais relacionados coa saúde, o consumo,o coidado dos seres vivos e o medio ambiente, contribuíndo á súa conservación e á súamellora. ñ) Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico eartístico de Galicia, participar na súa conservación e na súa mellora, e respectar a

40

diversidade lingüística e cultural como dereito dos pobos e das persoas, desenvolvendoactitudes de interese e respecto cara ao exercicio deste dereito. o) Coñecer e valorar a importancia do uso da lingua galega como elemento fundamentalpara o mantemento da identidade de Galicia, e como medio de relación interpersoal eexpresión de riqueza cultural nun contexto plurilingüe, que permite a comunicación conoutras linguas, en especial coas pertencentes á comunidade lusófona.

Segundo o artigo 26 do DECRETO 86/2015, do 25 de xuño, polo que se establece ocurrículo da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato na Comunidade Autónomade Galicia. (DOGA do 29 de Xuño de 2015), o bacharelato contribuirá a desenvolver noalumnado as capacidades que lle permitan:

a)Exercer a cidadanía democrática, desde unha perspectiva global, e adquirir unaconciencia cívica responsable, inspirada polos valores da Constitución española e doEstatuto de autonomía de Galicia, así como polos dereitos humanos, que fomente acorresponsabilidade na construción dunha sociedade xusta e equitativa e favoreza asustentabilidade.

b)Consolidar unha madureza persoal e social que lle permita actuar de formaresponsable e autónoma e desenvolver o seu espírito crítico. Ser quen de prever eresolver pacificamente os conflitos persoais, familiares e sociais.

c)Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres,analizar e valorar criticamente as desigualdades e discriminacións existentes e, enparticular, a violencia contra a muller, e impulsar a igualdade real e a nondiscriminación das persoas por calquera condición ou circunstancia persoal ou social,con atención especial ás persoas con discapacidade.

d)Afianzar os hábitos de lectura, estudo e disciplina, como condicións necesarias para oeficaz aproveitamento da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.

e)Dominar, tanto na súa expresión oral como na escrita, a lingua galega e a linguacastelá.

f) Expresarse con fluidez e corrección nunha ou máis linguas estranxeiras. g)Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxías da información e da

comunicación. h)Coñecer e valorar criticamente as realidades do mundo contemporáneo, os seus

antecedentes históricos e os principais factores da súa evolución. Participar de xeitosolidario no desenvolvemento e na mellora do seu contorno social.

i) Acceder aos coñecementos científicos e tecnolóxicos fundamentais, e dominar ashabilidades básicas propias da modalidade elixida.

l) Comprender os elementos e os procedementos fundamentais da investigación e dosmétodos científicos. Coñecer e valorar de forma crítica a contribución da ciencia e datecnoloxía ao cambio das condicións de vida, así como afianzar a sensibilidade e orespecto cara ao medio ambiente e a ordenación sustentable do territorio, conespecial referencia ao territorio galego.

m)Afianzar o espírito emprendedor con actitudes de creatividade, flexibilidade, iniciativa,traballo en equipo, confianza nun mesmo e sentido crítico.

n) Desenvolver a sensibilidade artística e literaria, así como o criterio estético, comofontes de formación e enriquecemento cultural.

ñ) Utilizar a educación física e o deporte para favorecer o desenvolvemento persoal esocial, e impulsar condutas e hábitos saudables. o) Afianzar actitudes de respecto e prevención no ámbito da seguridade viaria.

41

p) Valorar, respectar e afianzar o patrimonio material e inmaterial de Galicia, e contribuírá súa conservación e mellora no contexto dun mundo globalizado.

3. Contribución da materia de latín á adquisición de competencias clave.

A comunicación lingüística (CCL) é a competencia clave que máis presenza terá namateria de Latín, xa que o estudo da lingua latina, da súa orixe e evolución, do seufuncionamento interno, do seu léxico e dos seus textos redundará sen dúbida nun maiorcoñecemento e dominio das linguas propias. Non obstante, deberase ter en conta tamén otratamento das outras competencias. O labor de tradución non só constitúe por si mesmo un importante exercicio intelectual,senón que ao mesmo tempo estimula a memoria, a lóxica de pensamento e os hábitos dedisciplina no estudo, mellorando o razoamento e impulsando a competencia clave deaprender a aprender (CAA). A competencia matemática e as competencias básicas en ciencia e tecnoloxía (CMCCT)poden ser traballadas nos temas de cultura e civilización latinas, nomeadamente naeducación en Roma, no urbanismo e na enxeñaría romana, e as vías de comunicación, entanto que manifestacións da actividade humana. A competencia dixital deberá estar presente en todo momento. A procura de información narede, a súa selección crítica e a súa utilización, entendidas como un proceso guiadopolo/pola profesor/a, deberá servirnos para programar traballos colaborativos e producirnovos materiais para pór á disposición da comunidade educativa. As competencias sociais e cívicas (CSC) poden ser traballadas particularmente nos bloquesreferidos á civilización. A vida no mundo romano, na súa dimensión político-social ourelixiosa préstase sempre á valoración e á comparación co mundo actual, salientandosemellanzas e diferenzas, e fomentando un xuízo crítico da realidade. Deste xeito, cobrannova forza conceptos como democracia, xustiza, igualdade, cidadanía e diversidade. A competencia en conciencia e expresión cultural (CCEC) está moi presente, ademais deno estudo da literatura latina, nos contidos referidos ás artes plásticas en Roma, ourbanismo e a romanización de Hispania e da Gallaecia. Coñecer e valorar todas estasmanifestacións culturais artísticas, diferenciando xéneros e estilos, recoñecendo canonsestéticos ou tópicos literarios, lévanos a consideralas como parte do patrimonio dos pobos ea apreciar dun xeito especial aquelas que están dentro do noso contexto, ben sexa naspáxinas dun libro, ben nun museo ou nun depósito arqueolóxico. A competencia que traballa o sentido da iniciativa e o espírito emprendedor (CIEE) estarápresente sobre todo nos bloques de contidos non lingüísticos, para aproveitar a metodoloxíado traballo en grupo de xeito responsable e proactivo.

4. Secuenciación, temporalización e obxectivos dos contidos.

4.1. Latín 4º ESO.

LATÍN 4º ESO.

avaliación Unidades didácticas temporalización obxectivos unidade bloque contido

1 1 B.1. O latín. Orixe das lgas. romances Setembro f, ñ, o B.1.1. marco xeográfico da lga.

latina B.1.2. Indoeuropeo. Lgas.

Indoeuropeas efamilias lgtcas.

e, ñ, o

B.1.3. Lgas. de España: romances e non romances

l, ñ, o B.2. Sistema da lga.

B.2.1. Orixes da escritura e sistemas de escritura

e B.2.2. Orixe do alfabeto latino e

42

B.2.3. Pronuncia do latín

h

B.7. Léxico.

B.7.1. Vocabulario básico latino. h. ñ, o B.7.2. Composición e derivación:

preposicións. b, ñ, o

2 B.1. O latín. Orixe das lgas. romances Setembro Outubro

B.1.4. Palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos.

f, ñ, o B.3. Morfoloxía

B.3.1. Formantes das palabras b B.3.2. Palabras variables e

invariables e

B.3.3. Concepto de declinación e conxugación

e, b B.5. civilización

B.5.1. Períodos da hª de Roma. a, f, e, ñ B.7. Léxico

B.7.1. Vocabulario básico latino. h, ñ, o B.7.2. Composición e derivación:

prefixos. b, ñ, o

3 B.1. O latín. Orixe das lgas. romances Outubro Novembro Decembro

B.1.5. Evolución fonética do latín ao galego e ao castelán


B.3.4. Flexión nominal: 1ª e 2ª declinación

b,e B.3.5. Flexión verbal: enunciado

do verbo. b, e

B.3.5. Flexión verbal: presenteindicativo activo.

e, b, h, ñ, o B.4. Sintaxe.

B.4.1. Elementos da oración f B.4.2. Casos latinos h B.5. Civilización

B.5.2. Organización política e social de Roma a, ñ B.6. Textos

B.6.1. Análise morfosintáctica. h B.6.3. Iniciación ás técnicas de

tradución h

B.7. Léxico


prefixos b, l, ñ, o

B.7.3. Locucións latinas e, b 2 4 B.1. O latín. Orixe das lgas. romances Xaneiro Febreiro



B.3.4. Flexión nominal: 3ª declinación

b, e B.3.5. Flexión verbal: imperfecto

indicativo b, e

B.3.5. Flexión verbal: futuro indicativo

b, e B.4. Sintaxe.

B.4.1. Casos latinos: usos do nominativo

f B.4.2. Casos latinos: usos do

vocativo h

B.5. Civilización

B.5.3. A familia romana c, ñ B.6. Textos


tradución h

B.7. Léxico


sufixos b, l, ñ, o

B.7.3. Locucións latinas e, b 5 B.1. O latín. Orixe das lgas. romances Febreiro Marzo



B.3.4. Flexión nominal: 3ª declinación

b, e B.3.5. Flexión verbal: tema de

perfecto b, e

B.3.5. Flexión verbal: perfecto indicativo

b, e

43

B.4. Sintaxe.

B.4.1. Casos latinos: usos do acusativo

f B.4.2. Casos latinos: usos do

xenitivo h

B.5. Civilización

B.5.4. Mitoloxía e relixión l, n, ñ B.6. Textos


tradución h

B.7. Léxico


sufixos b, l, ñ, o

B.7.3. Locucións latinas

e, b

6 B.1. O latín. Orixe das lgas. romances Marzo



B.3.4. Flexión nominal: adxectivos

b, e B.3.5. Flexión verbal: futuro

perfecto indicativo b, e

B.3.5. Flexión verbal: pluscuamperfecto indicativo

b, e

B.4. Sintaxe.

B.4.1. Casos latinos: usos do dativo

h B.4.2. Casos latinos: usos do

ablativo

h

B.5. Civilización

B.5.4. Mitoloxía e relixión l, n, ñ B.6. Textos


tradución h

B.7. Léxico


sufixos. b, l, ñ,o

B.7.3 Locucións latinas e, b 3 7 B.1. O latín. Orixe das lgas. romances Abril Maio



B.3.4. Flexión nominal: 4º declinación

b, e B.3.4. Flexión nominal: 5º

declinación b, e

B.3.5. Flexión verbal: voz pasiva b, e, h, ñ, o B.4. Sintaxe.

B.4.4. Oración simple b B.4.5. Oracións coordinadas e B.5. Civilización

B.5.5. Vida cotiá m B.6. Textos

B.6.1. Análise morfosintáctica h B.6.3. Iniciación ás técnicas de

tradución h

B.7. Léxico


sufixos b, l, ñ, o

B.7.3. Locucións latinas e, b 8 B.1. O latín. Orixe das lgas. romances Maio Xuño



B.3.4. Flexión nominal:pronomes persoais edemostrativos

b, e

B.3.4. Flexión nominal:pronomes relativo,interrogativos eindefinidos

b, e

B.3.5. Flexión verbal: o participio b, e, h, ñ, o B.4. Sintaxe.

44

B.4.6. Construcións de infinitivo h B.4.6. Construcións de participio h B.5. Civilización

B.5.4. Os espectáculos d, e, ñ B.6. Textos


tradución h

B.7. Léxico


sufixos b, l, ñ, o

B.7.3. Locucións latinas e, b

4.2. Latín 1º BAC.

LATÍN 1º BAC

Avali

ac

unidades didácticas

temporalización obxectivos

unidade

bloque contido

ión

1 1 B.1. O latín, orixe das linguas romances setembro d, g, l, h, p B1.1. Marco xeográfico da lingua. B1.2. O indoeuropeo. Linguas indoeuropeas e familias lingüísticas. B1.3. Linguas de España: linguas romances e non romances. B1.4. Orixe, evolución e etapas do latín. Palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos. B1.5. Nocións básicas de evolución fonética, morfolóxica e semántica do latín ao galego e ao

castelán. B.2. Sistema de lingua latina: elementos básicos g, e B2.1. Orixes da escritura. Sistemas de escritura. B2.2. Orixe e evolución do alfabeto latino. B2.3. Pronuncia do latín: tipos. B.3. Morfoloxía d, g, i, l B3.1. Formantes das palabras. B3.2. Tipos de palabras: variables e invariables. B3.3. Concepto de declinación e conxugación. B.4. Sintaxe d, e, g B4.1. Elementos da oración. B4.2 Casos latinos. B.6. Textos d, e, i B6.1. Análise fonética, morfolóxica, sintáctica e semántica. B6.3. Iniciación ás técnicas de tradución. B6.4 Lectura comprensiva e comentario de textos latinos orixinais, adaptados ou traducidos.

B.7. Léxico d, e, g, p B7.2. Composición e derivación culta. Lexemas, prefixos e sufixos. B7.4. Locucións latinas de uso actual. B.5. Roma: historia, cultura, arte e civilización a, g, i, l, p B5.1. Períodos da historia de Roma.

2 B.3. Morfoloxía setembro outubro d, g B3.3. Concepto de declinación e conxugación. B3.4. Flexión nominal: 1ª e 2ª declinación B3.5. Flexión verbal: presente indicativo. B.4. Sintaxe d, e, g B4.2. Casos latinos.: concepto e usos B4.3. Concordancia. B4.4. Oración simple: oracións atributivas e predicativas. B.6. Textos d, e, i B6.1. Análise fonética, morfolóxica, sintáctica e semántica. B6.3. Iniciación ás técnicas de tradución. B6.4 Lectura comprensiva e comentario de textos latinos orixinais, adaptados ou traducidos.

B.7. Léxico d, e, g, p B7.2. Composición e derivación culta. Lexemas, prefixos e sufixos. B7.4. Locucións latinas de uso actual. B.1. O latín, orixe das linguas romances d, g, h, n, p B1.4. Orixe, evolución e etapas do latín. Palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos. B1.5. Nocións básicas de evolución fonética, morfolóxica e semántica do latín ao galego e ao

castelán. B.5. Roma: historia, cultura, arte e civilización a, c B5.3. Organización política de Roma.

3 B.3. Morfoloxía outubro novembro d, g B3.3. Concepto de declinación e conxugación. B3.4. Flexión nominal: 3ª declinación

45

B3.5. Flexión verbal: imperfecto indicativo. Flexión verbal: futuro imperfecto indicativo.

B.4. Sintaxe d, e, g B4.2. Casos latinos: nominativo B.6. Textos d, e, i B6.1. Análise fonética, morfolóxica, sintáctica e semántica. B6.3. Iniciación ás técnicas de tradución. B6.4 Lectura comprensiva e comentario de textos latinos orixinais, adaptados ou traducidos.


castelán. B.5. Roma: historia, cultura, arte e civilización a, c B5.3. Organización social de Roma.

4 B.3. Morfoloxía novembro decembro d, g B3.4. Flexión nominal: 4ª e 5ª declinación. B3.5. Flexión verbal: perfecto, pluscuamperfecto e futuro perfecto indicativo B.4. Sintaxe d, e, g B4.2. Casos latinos: vocativo B.6. Textos d, e, i B6.1. Análise fonética, morfolóxica, sintáctica e semántica. B6.3. Iniciación ás técnicas de tradución. B6.4 Lectura comprensiva e comentario de textos latinos orixinais, adaptados ou traducidos.


castelán.

B.5. Roma: historia, cultura, arte e civilización

a, h, p

B5.2. Romanización de Hispania e da Gallaecia 2 5 B.3. Morfoloxía xaneiro d, g

B3.4. Flexión nominal: pronomes persoais e demostrativos. B3.5. Flexión verbal: presente e imperfecto subxuntivo

Flexión verbal: infinitivo B.4. Sintaxe d, e, g B4.2. Casos latinos: acusativo B.6. Textos d, e, i B6.1. Análise fonética, morfolóxica, sintáctica e semántica. B6.3. Iniciación ás técnicas de tradución. B6.4 Lectura comprensiva e comentario de textos latinos orixinais, adaptados ou traducidos.


castelán. B.5. Roma: historia, cultura, arte e civilización n B5.4. Mitoloxía: deuses

6 B.3. Morfoloxía febreiro d, g B3.4. Flexión nominal: pronome relativo B.4. Sintaxe d, e, g B4.5. Oración composta: coordinación e subordinación. A oración de relativo. B.6. Textos d, e, i B6.1. Análise fonética, morfolóxica, sintáctica e semántica. B6.3. Iniciación ás técnicas de tradución. B6.4 Lectura comprensiva e comentario de textos latinos orixinais, adaptados ou traducidos.


castelán. B.5. Roma: historia, cultura, arte e civilización n B5.4. Mitoloxía e relixión: ritos funerarios.

7 B.3. Morfoloxía marzo d, g B3.4. Flexión nominal: pronome interrogativo e indefinido. Numerais. B3.5. Flexión verbal: voz pasiva B.4. Sintaxe d, e, g B4.5. Oración composta: a oración de relativo. B.6. Textos d, e, i B6.1. Análise fonética, morfolóxica, sintáctica e semántica. B6.3. Iniciación ás técnicas de tradución. B6.4 Lectura comprensiva e comentario de textos latinos orixinais, adaptados ou traducidos.


castelán.

46

B.5. Roma: historia, cultura, arte e civilización a B5.7. O exército.

3 8 B.3. Morfoloxía abril d, g B3.4. Flexión nominal: pronome interrogativo e indefinido. Numerais. B.4. Sintaxe d, e, g B4.4. Oración simple: oración en voz pasiva. Complemento axente B.6. Textos d, e, i B6.1. Análise fonética, morfolóxica, sintáctica e semántica. B6.3. Iniciación ás técnicas de tradución. B6.4 Lectura comprensiva e comentario de textos latinos orixinais, adaptados ou traducidos.


castelán. B.5. Roma: historia, cultura, arte e civilización d, i, p B5.6. Obras públicas e urbanismo.

9 B.3. Morfoloxía maio d, g B3.4. Flexión nominal:o adxectivo. Comparativo e superlativo B3.5. Flexión verbal: voz pasiva (2) B.4. Sintaxe d, e, g B4.2. Casos latinos: o ablativo. O segundo termo da comparación. B.6. Textos d, e, i B6.1. Análise fonética, morfolóxica, sintáctica e semántica. B6.3. Iniciación ás técnicas de tradución. B6.4 Lectura comprensiva e comentario de textos latinos orixinais, adaptados ou traducidos.

B.7. Léxico d, e, g, p B7.2. Composición e derivación culta. Lexemas, prefixos e sufixos. B7.4. Locucións latinas de uso actual.

B.1. O latín, orixe das linguas romances

d, g, h, n, p

B1.4. Orixe, evolución e etapas do latín. Palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos. B1.5. Nocións básicas de evolución fonética, morfolóxica e semántica do latín ao galego e ao

castelán. B.5. Roma: historia, cultura, arte e civilización n B5.5. Arte romana.

10 B.3. Morfoloxía xuño d, g B3.4. Flexión nominal:o adxectivo. Comparativo e superlativo B3.5. Flexión verbal: participio B.4. Sintaxe d, e, g B4.2. Casos latinos: xenitivo e dativo B.6. Textos d, e, i B6.1. Análise fonética, morfolóxica, sintáctica e semántica. B6.3. Iniciación ás técnicas de tradución. B6.4 Lectura comprensiva e comentario de textos latinos orixinais, adaptados ou traducidos.


castelán. B.5. Roma: historia, cultura, arte e civilización n B5.5. Arte romana (2).

4.3. Latín 2º BAC

LATÍN 2º BAC

unidades didácticas temporalizació n

obxectvos unidade

bloque contido

1 B. 2. morfoloxía setembro outubro

l, d B2.1 Morfoloxía nominal e pronominal: repaso das declinacións

Morfoloxía nominal e pronominal: os adxectivos; comparativo e superlativo Morfoloxía nominal e pronominal: repaso pronomes demostrativos, indefinido, interrogativos, persoais e posesivos

B2.2 Morfoloxía verbal: repaso do indicativo. Morfoloxía verbal: repaso do subxuntivo. Morfoloxía verbal: verbos irregulares: sum e compostos de sum.

B.3. Sintaxe B3.1 Estudo pormenorizado da sintaxe nominal: nominativo, vocativo e acusativo. B3.2. Tipos de oracións e construcións sintácticas: modos verbais: subxuntivo B. 5. Textos b, e, d B5.1. Tradución e interpretación de textos latinos.Eutropio B5.2. Comentario e análise lingüística de textos latinos orixinais. B. 6. Léxico d, h, p B6.4. Composición e derivación culta: lexemas, prefixos e sufixos de orixe latina e grega. B6.3. Locucións e expresións latinas incorporadas á lingua coloquial e á literaria. B.1. O latín, orixe das linguas romances. d, g, p B1.1. Mantemento de elementos lingüísticos latinos nas linguas modernas: palabras patrimoniais, cultismos e

semicultismos. B1.2. Evolución fonética, morfolóxica e semántica do latín ao galego e ao castelán. B. 7 Literatura

47

B4.1. Transmisión literaria e xéneros literarios latinos: épica, historiografía, lírica, oratoria, comedia e fábula.

2 B. 2. morfoloxía outubro novembro

l, d B2.1 Morfoloxía nominal e pronominal: repaso das declinacións

Morfoloxía nominal e pronominal: os adxectivos; comparativo e superlativo Morfoloxía nominal e pronominal: repaso pronome relativo.

B2.2 Morfoloxía verbal: repaso do subxuntivo. Morfoloxía verbal: repaso do imperativo.

B.3. Sintaxe B3.1 Estudo pormenorizado da sintaxe nominal: nominativo, vocativo e acusativo. B3.2. Tipos de oracións e construcións sintácticas: modos verbais: subxuntivo B. 5. Textos b, e, d B5.1. Tradución e interpretación de textos latinos.Eutropio B5.2. Comentario e análise lingüística de textos latinos orixinais. B. 6. Léxico d, h, p B6.4. Composición e derivación culta: lexemas, prefixos e sufixos de orixe latina e grega. B6.3. Locucións e expresións latinas incorporadas á lingua coloquial e á literaria. B.1. O latín, orixe das linguas romances.

B1.1. Mantemento de elementos lingüísticos latinos nas linguas modernas: palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos.

B1.2. Evolución fonética, morfolóxica e semántica do latín ao galego e ao castelán.

B. 7 Literatura

B4.1. Transmisión literaria e xéneros literarios latinos: épica. Virxilio.

3 B.2 Morfoloxía decembro l, d B.2.1. Morfoloxía nominal e pronominal: repaso das declinacións

Morfoloxía nominal e pronominal: os adxectivos; comparativo e superlativo B.2.2 Morfoloxía verbal: repaso do infinitivo.

Morfoloxía verbal: repaso do participio. B.3 Sintaxe B3.1 Estudo pormenorizado da sintaxe nominal: dativo e ablativo. B3.2. Tipos de oracións e construcións sintácticas: modos verbais: imperativo B. 5. Textos b, e, d B5.1. Tradución e interpretación de textos latinos.Eutropio B5.2. Comentario e análise lingüística de textos latinos orixinais.

B. 6. Léxico

d, h, p

B6.4. Composición e derivación culta: lexemas, prefixos e sufixos de orixe latina e grega. B6.3. Locucións e expresións latinas incorporadas á lingua coloquial e á literaria. B.1. O latín, orixe das linguas romances. d, g, p B1.1. Mantemento de elementos lingüísticos latinos nas linguas modernas: palabras patrimoniais, cultismos e

semicultismos. B1.2. Evolución fonética, morfolóxica e semántica do latín ao galego e ao castelán. B. 7 Literatura g, h, i, n, p B4.1. Transmisión literaria e xéneros literarios latinos: historiografía. Tito Livio.

4 B.2. Morfoloxía. xaneiro l, d B.2.2 Morfoloxía verbal: verbos irregulares. B.3. Sintaxe B3.1 Estudo pormenorizado da sintaxe nominal: dativo e ablativo. B3.4. Xerundio, xerundivo e supino B. 5. Textos b, e, d B5.1. Tradución e interpretación de textos latinos de Fedro. B5.2. Comentario e análise lingüística de textos latinos orixinais de Fedro. B. 6. Léxico d, h, p B6.4. Composición e derivación culta: lexemas, prefixos e sufixos de orixe latina e grega. B6.3. Locucións e expresións latinas incorporadas á lingua coloquial e á literaria. B.1. O latín, orixe das linguas romances. d, g, p B1.1. Mantemento de elementos lingüísticos latinos nas linguas modernas: palabras patrimoniais, cultismos e

semicultismos. B1.2. Evolución fonética, morfolóxica e semántica do latín ao galego e ao castelán. B. 7 Literatura g, h, i, n, p B4.1. Transmisión literaria e xéneros literarios latinos: lírica. Horacio. Ovidio.

5 B.2. Morfoloxía. febreiro l, d B.2.2 Morfoloxía verbal: voz perifrástica. B.3. Sintaxe B3.3. Tipos de oracións e construcións sintácticas: a oración subordinada (1) B. 5. Textos b, e, d B5.1. Tradución e interpretación de textos latinos de Fedro. B5.2. Comentario e análise lingüística de textos latinos orixinais de Fedro. B. 6. Léxico d, h, p B6.4. Composición e derivación culta: lexemas, prefixos e sufixos de orixe latina e grega. B6.3. Locucións e expresións latinas incorporadas á lingua coloquial e á literaria. B.1. O latín, orixe das linguas romances. d, g, p B1.1. Mantemento de elementos lingüísticos latinos nas linguas modernas: palabras patrimoniais, cultismos e

semicultismos. B1.2. Evolución fonética, morfolóxica e semántica do latín ao galego e ao castelán. B. 7 Literatura g, h, i, n, p B4.1. Transmisión literaria e xéneros literarios latinos: oratoria. Cicerón.

6 B.2. Morfoloxía. marzo l, d B.2.1. Morfoloxía nominal e pronominal: repaso B.2.2 Morfoloxía verbal: repaso. B.3. Sintaxe B3.3. Tipos de oracións e construcións sintácticas: a oración subordinada (2) B. 5. Textos b, e, d B5.1. Tradución e interpretación de textos latinos de Fedro. B5.2. Comentario e análise lingüística de textos latinos orixinais de Fedro. B. 6. Léxico d, h, p B6.4. Composición e derivación culta: lexemas, prefixos e sufixos de orixe latina e grega. B6.3. Locucións e expresións latinas incorporadas á lingua coloquial e á literaria. B.1. O latín, orixe das linguas romances. d, g, p B1.1. Mantemento de elementos lingüísticos latinos nas linguas modernas: palabras patrimoniais, cultismos e

semicultismos. B1.2. Evolución fonética, morfolóxica e semántica do latín ao galego e ao castelán. B. 7 Literatura g, h, i, n, p B4.1. Transmisión literaria e xéneros literarios latinos: comedia. Plauto

48

7 B.2. Morfoloxía. abril l, d B.2.1. Morfoloxía nominal e pronominal: repaso B.2.2 Morfoloxía verbal: repaso. B.3. Sintaxe B3.2. Tipos de oracións e construcións sintácticas: repaso B. 5. Textos b, e, d B5.1. Tradución e interpretación de textos latinos de Fedro. B5.2. Comentario e análise lingüística de textos latinos orixinais de Fedro. B. 6. Léxico d, h, p B6.4. Composición e derivación culta: lexemas, prefixos e sufixos de orixe latina e grega. B6.3. Locucións e expresións latinas incorporadas á lingua coloquial e á literaria. B.1. O latín, orixe das linguas romances. d, g, p B1.1. Mantemento de elementos lingüísticos latinos nas linguas modernas: palabras patrimoniais, cultismos e

semicultismos. B1.2. Evolución fonética, morfolóxica e semántica do latín ao galego e ao castelán. B. 7 Literatura g, h, i, n, p B4.1. Transmisión literaria e xéneros literarios latinos: fábula. Fedro.

8 B.2. Morfoloxía. maio l, d

B.2.1. Morfoloxía nominal e pronominal: repaso B.2.2 Morfoloxía verbal: repaso. B.3. Sintaxe B3.2. B3.3.

Tipos de oracións e construcións sintácticas: repaso

B. 5. Textos b, e, d B5.1. Tradución e interpretación de textos latinos de Fedro. B5.2. Comentario e análise lingüística de textos latinos orixinais de Fedro. B. 6. Léxico d, h, p B6.4. Composición e derivación culta: lexemas, prefixos e sufixos de orixe latina e grega. B6.3. Locucións e expresións latinas incorporadas á lingua coloquial e á literaria. B.1. O latín, orixe das linguas romances. d, g, p B1.1. Mantemento de elementos lingüísticos latinos nas linguas modernas: palabras patrimoniais, cultismos e

semicultismos. B1.2. Evolución fonética, morfolóxica e semántica do latín ao galego e ao castelán. B. 7 Literatura g, h, i, n, p B4.1. Transmisión literaria e xéneros literarios latinos: repaso.

5. Criterios de avaliación, estándares de aprendizaxe e competencias clave.

5.1. Latín 4º ESO.

LATÍN 4º ESO.

Contido Criterio de avaliación Ident.estándares

Competencias clave






B.1. O latín, orixe das linguas romances B.1.1 B1.1. coñecer e localizar en

mapas o marco xeográfico da lga. latina

CMCCT CCEC CAA CD CSC

LAB.1.1.1. Sinala sobre un mapa o marco xeográfico no que se sitúa endistintos períodos a civilización romana, delimitando o seu ámbito de influencia

50 % 0,5%

Traballo colaborativo Libreta

B.1.2 B1.2. Identificar o indoeuropeo coma lga nai da maioría das lgas.europeas

CC CAA CMCCT

LAB.1.2.1. define o indoeuropeo erecoñece as lgas. Indoeuropeas eas súas familias nun mapa

B.1.3. agrupa as lgas. Indoeuropeas en familias lgtcas elocalízaas nun mapa

CSC CAA CD

LAB.1.4.1. identifica e localiza nun mapa as linguas indoeuropeas e as non indoeuropeas nun mapa

B.1.3 B.1.4. coñecer as orixes das lgasfaladas en España, clasificalas e localizalas nun mapa

CSC CAA CD

LAB.1.5.1. identifica e localiza nun mapa as linguas que se falan en España, diferenciando as romancese as non romances

B.1.4 B1.5. Distinguir e identificar palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos.

CCL

CAA

LAB.1.5.1. Identifica e diferencia palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos, en relación co termo de orixe.


Libreta

49

B.1.5 B1.6. Coñecer e aplicar as regrasfundamentais da evolución fonética do latín ao galego e ao castelán, partindo dos étimos latinos.

LAB.1.6.1. Realiza evolucións de termos latinos ao galego e ao castelán aplicando as regras fonéticas de evolución.

B.2. Sistema da lingua latina: elementos básicos B.2.1 B.2.1. coñecer diferentes

sistemas de escritura e distinguilos do alfabeto

CD CCEC

LAB2.1.1. recoñece diferentes tipos de escritura e clasifícaos consonte asúa natureza e a súa función

50 % 0,5 % Libreta

B.2.2 B.2.2. coñecer a orixe do alfabetonas linguas modernas e identificar os alfabetos utilizadoshoxe en Europa

CAA CD

LAB2.3.1. explica a orixe do alfabeto de diferentes linguas partindo do alfabeto latino e recoñece os tpos de alfabetos usados en Europa

B.2.3 B.2.3. coñecer e aplicar con corrección as normas básicas da

pronuncia do latín

CCL LAB2.3.1. le en voz alta textoslatinos de certa extensión coapronuncia correcta

100% Proba oral

B.3. Morfoloxía B.3.1 B3.1. Identificar e distinguir os

formantes das palabras. CMCCT CCL

LAB3.1.1. Descompón palabras nosseus formantes, sinalando e diferenciando lexemas e morfemas,e servíndose destes para identificar desinencias e explicar o concepto de flexión e paradigma.

60 % 30% Proba escrita Traballo aula

Libreta

B.3.2 B3.2. Distinguir e clasificar tipos de palabras.

CAA

CCL

LAB3.2.1. Distingue palabras variables e invariables, explica os trazos que permiten identificalas e define criterios para clasificalas.

B.3.3 B3.3. Comprender o concepto de declinación e conxugación.

CAA

CCL

LAB3.3.1. Define o concepto de declinación e conxugación.

B.3.4 B3.4. Coñecer as declinacións, encadrar as palabras dentro da súa categoría e declinación,

CD LAB3.4.1. Enuncia correctamente substantivos, adxectivos e pronomes en latín, distíngueos a

enuncialas e declinalas correctamente.

CCL partir do seu enunciado eclasifícaos segundo a súacategoría e a súa declinación.

CCL

CAA

LAB3.4.2. Declina palabras e sintagmas en concordancia, aplicando correctamente para cada palabra o paradigma de flexión correspondente.

B.3.5 B3.5. Coñecer as conxugacións, encadrar os verbos dentro da súaconxugación, enuncialos e conxugalos correctamente.

LAB3.5.1. Identifica as conxugacións verbais latinas e clasifica os verbos segundo a súa conxugación a partir do seu enunciado LAB3.5.2. Coñece e identifica as formas que compoñen o enunciado dos verbos de paradigmas regulares e recoñece a partir destasos modelos de conxugación.

B3.6. Recoñecer as formas dos tempos verbais formados a partir do tema de presente e perfecto, tanto en voz activa como en voz pasiva, así como as formas non persoais do verbo: infinitivo de presente activo e participio de perfecto.

LAB3.6.1. Identifica correctamente as principais formas derivadas de cada tema verbal latino: en voz activa o modo indicativo, tanto do tema de presente como do tema de perfecto; en pasiva, o presente, o pretérito imperfecto, o futuro imperfecto e o pretérito perfecto de indicativo.

CD

CCL

LAB3.6.2. Cambia de voz as formasdos tempos verbais do presente, pretérito imperfecto, futuro imperfecto e pretérito perfecto de indicativo.

CAA

CCL

LAB3.6.3. Identifica formas non persoais do verbo, como o infinitivo de presente activo e o participio de perfecto.

CCL LAB3.6.4. Traduce correctamente ao galego e ao castelán diferentes formas verbais latinas.

B. 4. Sintaxe B.4.1 B4.1. Coñecer e analizar as

funcións das palabras naoración.

CMCCT LAB4.1.1. Analiza morfolóxica esintacticamente frases e textosadaptados, identificandocorrectamente as categoríasgramaticais presentes nas palabrascon flexión e explicando asfuncións na oración.


Libreta

B.4.2 B4.2. Coñecer os nomes dos casos latinos e identificar as súasprincipais funcións na oración, e saber traducir os casos á lingua

CAA

CCL

LAB4.2.1. Enumera correctamente os nomes dos casos que existen na flexión nominal e pronominal latina, e explica as principais funcións que

50

materna adecuadamente. realizan dentro da oración.

CCL LAB4.2.2. Traduce correctamente ásúa lingua os casos latinospresentes nos textos e redacta enlingua latina pequenas frases, ondepractica o seu uso.

B.4.3 B4.3. Recoñecer as regras de concordancia na lingua latina e asúa correspondencia no galego eno castelán.

LAB4.3.1. Recoñece nos textos as regras e a concordancia latina, e redacta en lingua latina pequenas frases, onde practica o seu uso.

B.4.4 B4.4. Recoñecer e clasificar ostipos de oración simple.

CMCCT

CCA

CCL

LAB4.4.1. Compara e clasifica tiposde oracións simples, e identifica assúas características.

B.4.6 B4.6. Identificar, distinguir e traducir correctamente as construcións de infinitivo e participio máis transparentes.

CCL LAB4.6.1. Recoñece, dentro de frases e textos sinxelos, as construcións de infinitivo e participiomáis transparentes, e analízaas e tradúceas correctamente.

B.5. Roma: hª, cultura e civilización B.5.1 B5.1. Coñecer os feitos históricos

das etapas da historia de Roma, encadralos no seu período correspondente e realizar eixes cronolóxicos.

CSC

CSIEE

CD

LAB5.1.1. Distingue as etapas da historia de Roma e explica os seus trazos esenciais e as circunstancias que interveñen no paso de unhas a outras.

50% 10% Traballo en grupo Libreta

Exposición oral

B.5.2 B5.2. Coñecer os trazos fundamentais da organización política e social de Roma.

CSIEE

CSC

CCL

LAB5.2.1. Describe os trazos esenciais que caracterizan as sucesivas formas de organización do sistema político romano.

CSIEE

CSC

CCEC

CCL

LAB5.2.2. Describe a organización da sociedade romana e explica as características das clases sociais e os papeis asignados a cada unha delas, en comparación cos actuais.

B.5.3 B5.3. Coñecer a composición dafamilia e os papeis asignadosaos seus membros.

CSC

CCEC

CCL

LAB5.3.1. Identifica e explica os papeis que desempeña dentro da familia cada un dos seus membros, e analiza a través deles os estereotipos culturais da época en comparación cos actuais.

B.5.4 B5.4. Coñecer os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxía grecolatina.

CCEC

CCL

CD

LAB5.4.1. Identifica os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxía grecolatina, sinala os trazos que os caracterizan e establece relacións entre os deusesmáis importantes.

B.5.5 B5.6. Recoñecer os tipos de vivenda empregados en Roma, as características principais da alimentación romana, os elementos da indumentaria e as normas de hixiene persoal, peiteados e cosméticos.

CD

CCEC

CSC

CCL

CSIEE

CCL

CAA

LAB5.6.1. Distingue e describe o modo de vida en Roma no ámbito privado, analizando os tipos de vivenda, alimentación, vestimenta e coidado persoal e contrástaos cos da actualidade.

B.5.6 B5.7. Coñecer os espectáculos públicos realizados no teatro, no circo e no anfiteatro, e a súa relación co mundo actual.

CSC

CSIEE

CCL

CMCCT

CCEC

LAB5.7.1. Describe as características dos tipos de espectáculos públicos celebrados no teatro, no circo e no anfiteatro, valora o seu mantemento no mundoactual e sitúa nun mapa os teatros, os circos e os anfiteatros conservados máis importantes.

B.6. Textos B.6.1 B6.1. Aplicar coñecementos

básicos de morfoloxía e sintaxe para iniciarse na interpretación, na tradución e na retroversión de frases de dificultade progresiva e textos adaptados.

CCL

CAA

LAB6.1.1. Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e sintáctica de frases de dificultade graduada e textos adaptados, para efectuar correctamente a súa tradución ou retroversión

60% 40%

B.6.3 B6.3. Iniciación ás técnicas de tradución.

CCL

CAA

B6.3. Utilizar correctamente os manuais de gramática e o dicionario, recoñecendo e analizando toda a información que proporcionan

B.7. Léxico B.7.1 B7.1. Coñecer, identificar e

traducir o léxico latino transparente e as palabras de maior frecuencia

CAA

CCL

LAB7.1.1. Deduce o significado de termos latinos non estudados, partindo do contexto ou de palabrasda lingua propia.


Libreta CD

CAA

LAB7.1.2. Identifica e explica as palabras transparentes e de maior frecuencia.

B.7.2 B7.2. Distinguir e coñecer o significado dos principais prefixose sufixos que interveñen na composición e na derivación culta.

CMCCT

CCL

LAB7.2.1. Identifica e explica os principais prefixos e sufixos, analizando o seu mantemento na propia lingua.

B.7.3 B7.4. Coñecer o significado das principais locucións latinas de uso actual e saber empregalas nun contexto axeitado.

CD

CSC

CCEC

CCL

LAB7.4.1. Coñece o significado dasprincipais locucións latinas de usoactual e sabe empregalas no seucontexto axeitado, cando seexpresa na súa propia lingua.

51

5.2. Latín 1º BAC.

LATÍN 1º Bacharelato

contido Criterio de avaliación Ident. estándares

Competencias clave

Estándares de aprendizaxe avaliables Criterios de cualificación e instrumentos de avaliación Grao de consecución mínimo



B.1. O latín, orixe das linguas romances. B.1.1 B1.1. Coñecer e localizar en

mapas o marco xeográfico dalingua latina.

CCEC

CMCCT

CSC

LA1B1.1.1. Localiza nun mapa o marco xeográfico da lingua latina e a súa expansión, delimitando os seus ámbitos de influencia e colocando con precisión puntos xeográficos, cidades ou restos arqueolóxicos coñecidos pola súa relevancia histórica.

50% 3% Libreta

Traballo grupo

B.1.2 B1.2. Identificar o indoeuropeocomo a lingua nai da maioríadas linguas faladas en Europahoxe en día.

CAA

CD

LA1B1.2.1. Define o indoeuropeo e recoñece as linguas indoeuropeas e as súas familias, e delimita nun mapa a zona de orixe e as zonas de expansión

B1.3. Agrupar as linguasindoeuropeas en familiaslingüísticas e localizalas nunmapa.

CCEC

CSC

LA1B1.3.1. Identifica as linguas que se falan actualmente en Europa, diferenciando pola súa orixe entre indoeuropeas e non indoeuropeas, clasifica as primeiras en familias lingüísticas e delimita nun mapa as zonas onde se utilizan.

B.1.3 B1.4. Coñecer as orixes das linguas faladas en España, clasificalas e localizalas nun mapa, e delimitar o marco xeográfico das linguas romancesfaladas no mundo, recoñecendo as súas características.

LA1B1.4.1. Identifica as linguas que se falan en España, diferenciando pola súa orixe romances e non romances, localiza nun mapa as zonas onde se utilizan, delimita o marco xeográfico das linguas romances faladas no mundo e recoñece as súas características.

B.1.4 B1.5. Distinguir as principais etapas na evolución do latín e recoñecer e identificar palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos.

CAA

CCL

CMCCT

LA1B1.5.1. Distingue e delimita as etapas dolatín, recoñece e distingue a partir do étimolatino cultismos, semicultismos e termospatrimoniais, e explica as evolucións que seproducen nun caso e no outro.

10% Proba escrita Libreta

Traballo aula

B.1.5 B1.6. Coñecer e aplicar asregras fundamentais daevolución fonética, e recoñeceros procesos de evoluciónsemántica do latín ao galego e

CAA

CCL

LA1B1.6.1. Realiza evolucións de termos latinos ao galego e ao castelán, aplicando as regras fonéticas de evolución, e recoñece palabras da súa lingua que sufriron procesos de evolución semántica.

ao castelán partindo dos étimos latinos.

B.2. Sistema de lingua latina B.2.1 B2.1. Recoñecer sistemas de

escritura e distinguilos do alfabeto.

CD

CCEC

LAT1B2.1.1. Recoñece tipos de escritura e clasifícaos consonte a súa natureza e a súa función, e describe os trazos que distinguen uns dos outros.

50% 3% Libreta

B.2.2 B2.2. Distinguir as fases da evolución do alfabeto latino, desde a súa orixe ata o alfabeto da época clásica.

CCEC CCL

CSC

LAT1B2.3.1. Explica a orixe do alfabeto de diferentes linguas partindo do alfabeto latino, así como a súa evolución, sinala as adaptacións que se producen en cada unha e recoñece os tipos de alfabeto usados actualmente en Europa, en relación coas linguas que os empregan.

B.2.3 B2.4. Coñecer e aplicar con corrección as normas básicas dapronuncia en latín e distinguir os seus tipos.

CCL LAT1B2.4.1. Le con pronuncia e acentuación correctas textos latinos, identificando e reproducindo exemplos de diferentes tipos de pronuncia.

100% 4% Proba oral

Traballo aula

B.3. Morfoloxía. B.3.1 B3.1. Coñecer, identificar e

distinguir os formantes daspalabras.

CCL

CMCCT

LA1B3.1.1. Descompón palabras nos seus formantes, sinalando e diferenciando lexemas e morfemas, e servíndose destes para identificar desinencias e explicar o concepto deflexión e paradigma.

60% 15% Proba escrita Libreta

Traballo aula

B.3.2 B3.2. Distinguir os tipos de palabras a partir do seu enunciado.

CAA

CCL

LA1B3.2.1. Distingue palabras variables einvariables, explica os trazos que permitenidentificalas e define criterios para clasificalas

B.3.3 B3.3. Comprender o concepto dedeclinación e conxugación.

CAA

CD

CCL

LA1B3.3.1. Declina e/ou conxuga correctamente palabras propostas segundo a súa categoría, explicando e ilustrando con exemplos as características que diferencian osconceptos de declinación e conxugación

B.3.4 B3.4. Coñecer as declinacións, encadrar as palabras dentro da súa categoría e declinación, enuncialas e declinalas correctamente.

CCL LA1B3.4.1. Enuncia e declina correctamente substantivos, adxectivos e pronomes en latín, distinguíndoos a partir do seu enunciado e clasificándoos segundo a súa categoría e a súa declinación LA1B3.4.2. Declina palabras e sintagmas enconcordancia, aplicando correctamente paracada palabra o paradigma de flexióncorrespondente.

B.3.5 B3.5. Coñecer as conxugacións, encadrar os verbos dentro da súa conxugación, enuncialos e conxugalos correctamente.

CAA

CCL

LA1B3.5.1. Clasifica verbos segundo a súa conxugación partindo do seu enunciado e describe os trazos polos que se recoñecen os modelos de flexión verbal.

CCL LA1B3.5.2. Coñece e identifica as formas que compoñen o enunciado dos verbos de paradigmas regulares e recoñece a partir destas os modelos de conxugación.

52

LA1B3.5.3. Conxuga os tempos verbais máis frecuentes en voz activa e pasiva, aplicando correctamente os paradigmas correspondentes.

B3.6. Analizar o funcionamento dos temas verbais latinos de presente e de perfecto, e recoñecer as formas dos tempos verbais formados a partir deles, tanto en voz activa como en voz pasiva.

CCL

CD

LA1B3.6.2. Cambia de voz as formas verbais identificando e manexando con seguridade os formantes que expresan este accidente verbal.

B3.7. Diferenciar formas persoais e non persoais do verbo, e recoñecer as categoríasgramaticais presentes en cada unha.

CAA

CCL

LA1B3.7.1. Distingue formas persoais e non persoais dos verbos, explica os trazos que permiten identificalas e define criterios para clasificalas.

B3.8. Traducir ao galego e ao castelán as formas verbais latinas, e comparar os sistemas verbais.

LA1B3.8.1. Traduce correctamente ao galego e ao castelán formas verbais latinas, e compara os tempos e os modos verbais presentes no latín cos do galego e os do castelán.

B.4. Sintaxe B.4.1 B4.1. Coñecer e analizar as

funcións das palabras naoración.

CCL

CMCCT

LA1B4.1.1. Analiza morfoloxicamente esintacticamente frases e textos de dificultadegraduada, identificando correctamente ascategorías gramaticais presentes naspalabras con flexión e explicando as funciónsque realizan na oración.


Traballo aula

B.4.2 B4.2. Coñecer os nomes dos casos latinos, identificar as principais funcións que realizan na oración e saber traducir os casos á lingua materna adecuadamente.

CAA

CCL

LA1B4.2.1. Enumera correctamente os nomes dos casos que existen na flexión nominal e pronominal latina, explica as súas funcións dentro da oración e ilustra con exemplos a forma axeitada de traducilos.

B.4.3 B4.3. Recoñecer as regras de concordancia na lingua latina e asúa correspondencia no galego e no castelán.

CCL LA1B4.3.1. Recoñece nos textos as regras e aconcordancia latina, e redacta en lingua latina pequenas frases, onde practica o seu uso.

B.4.4 B4.4. Recoñecer e clasificar ostipos de oración simple.

CAA

CCL

LA1B4.5.1. Distingue as oracións simples das compostas e, dentro destas últimas, as coordinadas das subordinadas, os seus tipos e os nexos que as caracterizan, e sinala exemplos que expliquen en cada caso as súascaracterísticas.

B.4.5 B4.5. Distinguir as oracións simples das compostas e, dentrodestas últimas, as coordinadas das subordinadas.

LA1B4.6.1. Identifica as funcións que realizan as formas non persoais (infinitivo e participio) dentro da oración e compara exemplos do seu uso.

B.4.6 B4.6. Coñecer as funcións das CAA LA1B4.6.1. Identifica as funcións que realizan

formas non persoais nasoracións: infinitivo e participio.

CCL

as formas non persoais (infinitivo e participio) dentro da oración e compara exemplos do seu uso.

B4.7. Identificar, distinguir e traducir correctamente as construcións de infinitivo e participio máis frecuentes.

CCL LA1B4.7.1. Recoñece, analiza e traduce correctamente as construcións de infinitivo e participio máis frecuentes, en relación con construcións análogas noutras linguas que coñece.

B.5. Roma: hª, cultura, arte e civilización B.5.1 B5.1. Coñecer os feitos

históricos das etapas da historia de Roma, encadralos no seu período correspondente e realizar eixes cronolóxicos.

CCEC

CSC

CSIEE

LA1B5.1.2. Distingue as etapas da historia de Roma, explicando os seus trazos esenciais e as circunstancias que interveñen no paso de unhas a outras.

50% 10% Traballo grupo Exposición oral

B.5.2 B5.2. Coñecer os feitos históricos principais da romanización de Hispania e da Gallaecia, e realizar eixes cronolóxicos.

CCEE

CCL

CMCCT

CSC

LA1B5.2.1. Explica a romanización de Hispania e da Gallaecia, describe as súas causas e delimita as súas fases.

B5.3. Recoñecer as pegadas da romanización nos principais depósitos arqueolóxicos e museos.

CAA

CCEC

CD

CMCCT

LA1B5.3.1. Identifica e sinala nun mapa os restos arqueolóxicos máis salientables da romanización de Hispania e da Gallaecia, e descobre e relaciona as pezas arqueolóxicas romanas dos museos cos coñecementos adquiridos.

B.5.3 B5.4. Coñecer a organización política e social de Roma e recoñecer o seu mantemento actual.

CSC

CSIEE

LA1B5.4.1. Describe os elementos que caracterizan as sucesivas formas de organización do sistema político romano.

CCL

CD

CSC

CSIEE

LA1B5.4.2. Describe a organización e a evolución da sociedade romana, explicando ascaracterísticas das clases sociais e os papeis asignados a cada unha, relacionando estes aspectos cos valores cívicos existentes na época e comparándoos cos actuais.

B.5.4 B5.5. Coñecer os principais deuses, semideuses e heroes damitoloxía grecolatina.

CCEC

CD

LA1B5.5.1. Identifica os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxía grecolatina,sinalando os trazos que os caracterizan, os seus atributos e o ámbito de influencia, explicaa súa xenealoxía e establece relacións entre os deuses.

B5.7. Coñecer e comparar coasactuais as características da

CCEC

CCL

LA1B5.7.1. Distingue a relixión oficial de Romados cultos privados, explicando os trazos que

53

relixiosidade e da relixiónlatinas, os cultos privados e osritos funerarios

CMCCT

CSC

lles son propios, e describe as principais características dos ritos funerarios romanos, distinguindo as semellanzas e as diferenzas que presentan cos de hoxe en día.

B.5.5 B5.8. Coñecer as características fundamentais da arte romana e describir algunhas das súas manifestacións máis importantes.

CCEC

CD

LA1B5.8.1. Describe as principais manifestacións escultóricas e pictóricas da arteromana, identificando a partir de elementos concretos o seu estilo e a súa cronoloxía aproximada.

B.5.6 B5.9. Identificar os trazos máis destacados das edificacións públicas e do urbanismo romano,e sinalar a súa presenza dentro do patrimonio histórico de España e Europa.

CD

CMCCT CSC

LA1B5.9.1. Describe as características, os principais elementos e a función das grandes obras públicas romanas, explicando e ilustrando con exemplos a súa importancia para o desenvolvemento do Imperio e a súa influencia en modelos urbanísticos posteriores.

B5.10. Describir a estrutura e o funcionamento do exército romano, e distinguir as etapas nasúa evolución.

CMCCT CSC

LA1B5.10.1. Enumera os elementos que compoñen a estrutura do exército romano e explica o seu funcionamento, atendendo á súaevolución ao longo dos períodos históricos

B.6. Textos. B.6.1 B6.1. Coñecer e aplicar os

coñecementos fonolóxicos, morfolóxicos, sintácticos e léxicos da lingua latina para a interpretación, a tradución e a retroversión de textos de dificultade progresiva.

CAA

CCL

LA1B6.1.1. Utiliza adecuadamente a análise fonética, morfolóxica, sintáctica e semántica detextos de dificultade graduada, para efectuar correctamente a súa tradución ou retroversión.


Traballo aula

B.6.3 B6.3. Utilizar correctamente manuais e dicionarios, recoñecendo e analizando toda ainformación que proporcionan.

LA1B6.3.1. Utiliza correctamente o dicionario, analizando e valorando correctamente a información gramatical incluída nos seus manuais e nas súas entradas, e localiza o significado de palabras que entrañen dificultade, identificando entre varias acepciónso sentido máis axeitado para a tradución do texto.

B.6.4 B6.4. Realizar a través dunha lectura comprensiva a análise e o comentario do contido e da estrutura de textos latinos orixinais, adaptados ou traducidos.

LA1B6.4.1. Realiza comentarios sobre os principais trazos dos textos seleccionados e sobre os aspectos culturais presentes neles, aplicando para iso os coñecementos adquiridos previamente nesta ou noutras materias.

B.7. Léxico B.7.1 B7.1. Coñecer, identificar e

traducir o léxico latino transparente e as palabras de maior frecuencia.

CAA

CCL

LA1B7.1.1. Deduce o significado de termos latinos non estudados partindo do contexto ou de palabras da lingua propia ou doutras que coñece.


Traballo aula B.7.2 B7.2. Distinguir e coñecer o

significado dos principaisprefixos e sufixos queinterveñen na composición e naderivación culta.

CCL

CMCCT

LA1B7.2.1. Identifica e explica os principais prefixos e sufixos, analizando o seu mantemento na propia lingua.


CCL LA1B7.4.1. Identifica a etimoloxía de palabras de léxico común da lingua propia e explica a partir desta o seu significado.


LA1B7.5.1. Coñece o significado das principaislocucións latinas de uso actual e sabe empregalas no seu contexto adecuado cando se expresa na súa propia lingua.

10%

5.3. Latín 2º BAC. a valiación

LATÍN 2º BAC

Ident. Criterio de avaliación CompetencEstándares de aprendizaxe contido Ident. estándares ias clave avaliables





B.1. O latín, orixe das linguas romances 12

B.1.1.

B1.1. Distinguir e identificarpalabras patrimoniais,cultismos e semicultismos.

CCL

CAA

CCEC

LA2B1.1.1. Recoñece e distingue a partir do étimo latino termos patrimoniais, semicultismos e cultismos, e explica as evolucións que se producen nun e noutro caso.

50 % 5%

Proba escrita Libreta

Traballo na aula

B.1.2.

B1.2. Coñecer e aplicar as regras da evolución fonética e recoñecer os procesos de evolución semántica do latín aogalego e ao castelán, partindo dos étimos latinos.

CMCCT

CCL

CCEC

LA2B1.2.1. Realiza evolucións de termos latinos ao galego e ao castelán, aplicando as regras fonéticas de evolución, e recoñece palabras da súa lingua que sufriron procesos de evolución semántica, valorando a relación co significado orixinal do étimo latino.

CD

CCL

CAA

LA2B1.2.2. Explica o proceso de evolución de termos latinos ás linguas romances, sinalando

54

cambios fonéticos comúns a distintaslinguas dunha mesma familia, e ilustralo con exemplos.

B.2 Morfoloxía B.2.1 B2.1. Coñecer as categorías

gramaticais.

CAA

CCL

LA2B2.1.1. Nomea e describe as categorías, e sinala os trazos que asdistinguen.

60 % 15 % Proba escrita Libreta Traballo na aula

B2.3. Realizar a análise morfolóxica das palabras dun texto latino e enuncialas.

CD CCEC

LA2B2.3.1. Analiza morfoloxicamente palabras presentes nun texto latino, identificacorrectamente os seus formantes e sinala o seu enunciado.

B2.4. Identificar, declinar etraducir todas as formasnominais e pronominais.

CD

CCL

CAA

LA2B2.4.1. Identifica con seguridade e axudándose do dicionario calquera tipo de formas nominais e pronominais, declínaas esinala o seu equivalente en galego een castelán.

CAA CCL LA2B2.4.2. Aplica os seus coñecementos da morfoloxía nominale pronominal latina para realizar traducións e retroversións, axudándose do dicionario.

B.2.2 B2.5. Identificar, conxugar, traducir e efectuar a retroversión de todas as formasverbais.

CAA

CCL

CD

LA2B2.5.1. Identifica conseguridade e axudándose codicionario calquera tipo de formasverbais, conxúgaas e sinala o seuequivalente en galego e encastelánLA2B2.5.2. Aplica os seus coñecementos da morfoloxía verbal latina para realizar traducións e retroversións, axudándose do dicionario.

B.3. Sintaxe B.3.1 B3.1. Coñecer e aplicar os

coñecementos da sintaxe nominal e pronominal para a tradución de textos latinos.

CAA

CCL

LA2B3.1.1. Utiliza axeitadamente a análise da sintaxe nominal e pronominal dun texto para efectuar correctamente a súa tradución.


Traballo na aula

B.3.2 B3.2. Recoñecer e clasificaras oracións e as construciónssintácticas latinas.

LA2B3.2.1. Recoñece, distingue e clasifica os tipos de oracións e as construcións sintácticas latinas, e relaciónaas con construcións análogas existentes noutras linguas que coñeza.

B3.3. Relacionar e aplicarcoñecementos sobre

LA2B3.3.1. Identifica na análise de frases e textos de dificultade

elementos e construcións sintácticas en interpretación e tradución de textos latinos.

graduada elementos sintácticos propios da lingua latina, e relaciónaos para traducilos cos seus equivalentes en galego e en castelán.

B.3.3 B3.4. Definir, comprender e recoñecer os diferentes tipos deoracións compostas coordinadas e subordinadas.

LA2B3.4.1. Define e comprende os conceptos de oración composta, coordinación e subordinación, sinala exemplos nos textos e recoñece os tipos de oracións compostas, tanto coordinadas como subordinadas, asícomo os nexos que as caracterizan.

B.3.4 B3.5. Coñecer as funcións

das formas non persoais doverbo: infinitivo, participio,xerundio, xerundivo e supino.

LA2B3.5.1. Identifica formas non persoais do verbo en frases e textos,tradúceas correctamente e explica assúas funcións.

B.4. Literatura latina

B.4.1 B4.2. Coñecer as

características dos xéneros literarios latinos, os seus autores, as obras máis representativas e as súas influencias na literatura posterior.

CAA

CCEC CCL

LA2B4.2.1. Describe as características esenciais dos xénerosliterarios latinos, e identifica e sinala a súa presenza en textos propostos.

50 % 10 % Proba escrita Exposición oral

B4.3. Coñecer os fitos esenciaisda literatura latina como base literaria da literatura e da cultura europea e occidental.

CD

CCL

LA2B4.3.2. Nomea autoresrepresentativos da literatura latina,encádraos no seu contexto cultural,e cita e explica as súas obras máiscoñecidas.

B4.4. Analizar, interpretar e situar no tempo textos mediante lectura comprensiva, distinguindo xénero, época, características e estrutura, se aextensión da pasaxe o permite.

CCEC

CCL

CSC

LA2B4.4.1. Realiza comentarios de textos latinos e sitúaos no tempo, explicando a súa estrutura, se a extensión da pasaxe o permite, e as súas características esenciais, e identifica o xénero ao que pertencen.

B4.5. Establecer relacións e paralelismos entre a literatura clásica e a posterior.

CD

CCL

CSC

LA2B4.5.2. Recoñece a través de motivos, temas ou personaxes a influencia da tradición grecolatina en textos de autores/as contemporáneos/as, e sérvese deles para comprender e explicar o mantemento dos xéneros e dos temas procedentes da cultura grecolatina, describindo os seus aspectos esenciais e os tratamentos que reciben.

55

B.5. Textos

B.5.1 B5.2. Utilizar o dicionario,

analizar e valorar correctamente a información gramatical que proporciona e procurar o termo máis acaído na lingua propia para a tradución do texto.

CAA

CCL

CD

LA2B5.2.1. Utiliza con seguridade e autonomía o dicionario, analizando e valorando correctamente a información gramatical que proporciona, e identifica en cada caso o termo máis acaído na lingua propia, en función do contexto e do estilo empregado polo autor, para unha correcta tradución do texto.


Traballo na aula

B.5.2 B5.3. Realizar comentarios

lingüísticos, históricos e literarios de textos de autores latinos

CAA

CCEC

CCL CSC

LA2B5.3.1. Aplica os coñecementos adquiridos para realizar comentarios lingüísticos, históricos e literarios de textos.

B.6. Léxico

B.6.3 B6.3. Coñecer o significado das

principais locucións latinas de uso actual e saber empregalas nun contexto axeitado.

CD

CCEC

CCL

CMCCT

CSC

LA2B6.3.1. Comprende, explica e emprega na lingua propia e no contexto axeitado locucións e expresións latinas que se mantiveronna linguaxe literaria, xurídica, filosófica, técnica, relixiosa, médica ecientífica.

50% 5%

B6.4. Recoñecer a presenza delatinismos e helenismos na linguaxe científica e na fala culta, e deducir o seu significado a partir dos correspondentes termos latinos e gregos.

CCEC

CCL

LA2B6.4.1. Recoñece e explica o significado dos helenismos e dos latinismos máis frecuentes utilizados no léxico das linguas faladas en España, e explica o seu significado apartir do termo de orixe.

6. Contidos mínimos esixibles.

Para 1º e 2º de bacharelato. 1. Alfabeto e pronunciación. Transcrición de termos latinos ao galego e castelán. 2. Flexión nominal: os casos e as declinacións. Primeira e segunda declinación. A

terceira declinación: parisílabos e imparisílabos. Cuarta declinación. Quintadeclinación.

3. Os adxectivos: clasificación. Graos de significación do adxectivo. O comparativo.O superlativo. Comparativos e superlativos irregulares. A oración comparativa.

4. Os numerais. A flexión pronominal. Pronomes persoais. Pronomes reflexivos. Osposesivos. Pronomes demostrativos.

5. O pronome relativo. A oración de relativo. 6. O pronome interrogativo. A oración interrogativa directa e indirecta. Os pronomes

indefinidos. 7. A flexión verbal. As desinencias. Paradigma dos verbos das conxugacións 1ª, 2ª,

3ª, mixta, e 4ª, en voz activa e pasiva. O verbo sum e compostos. 8. Os tempos verbais. Características morfolóxicas. O modo. A oración pasiva. 9. Valores fundamentais dos casos. A preposición: réxime das preposicións máis

frecuentes. As circunstancias de lugar e de tempo. 10. As formas nominais do verbo. Formación de participios e infinitivos. Participio

concertado e participio absoluto. Oración de infinitivo con suxeito en acusativo. 11. Tradución de textos que presenten as dificultades morfosintácticas detalladas

nos apartados 1 ao 10. 12. Vocabulario mínimo de perto de 500 palabras aproximadamente. 13. Latinismos do galego e do castelán formados a partir dese vocabulario mínimo. 14. Lectura de dúas das obras indicadas coma de lectura obrigatoria. 15. Coñecemento dos mitos máis destacados relativos aos deuses que compoñen o

Panteón Olímpico. 16. Ubicación xeográfica e cronolóxica dos acontecementos máis importantes da

historia de Roma.

56

Só para 2º de bacharelato. Ademais dos sinalados no apartado anterior esixiranse os seguintes:

17. A subordinación. Oracións subordinadas completivas introducidas porconxuncións, oracións de infinitivo e interrogativas indirectas.

18. Subordinadas de relativo 19. Subordinación adverbial: causais, temporais, finais, consecutivas, comparativas,

condicionais, concesivas. 20. Os verbos irregulares. 21. A literatura latina: xéneros e os seus autores máis representativos: Historiografía,

épica, lírica, oratoria, comedia e fabula. 22. A oratoria. A historiografía. A filosofía e a ciencia. Prosa técnica. 23. Manexo do dicionario. 24. Tradución de textos de Eutropio eFedro coa axuda do dicionario. 25. Lectura das obras de lectura obrigada.

Para 4º ESO: 1. Alfabeto grego e latino e a pronunciación clásica. Diferenza entre vocais breves e

longas. 2. Lectura e interpretación de textos en latín de dificultade baixa creados en contextos e

situacións en que as palabras e as estruturas teñan sentido, de tal xeito que todo sededuza, sen ambigüidade, do contexto en que aparezan.

3. O latín como lingua flexiva. Os casos e os seus principais valores sintácticos.Recoñecemento das diferenzas e similitudes básicas entre a estrutura da lingua latinae a das linguas romances utilizadas polo alumno.

4. Clases de palabras. Introdución ás flexións nominal, pronominal e verbal regulares. 5. As estruturas oracionais básicas. A concordancia e a orde flexible de palabras. Nexos

coordinantes máis frecuentes. 6. Valoración da lingua latina como principal vía de transmisión e continuidade do

mundo clásico e instrumento privilexiado para unha comprensión profunda do sistemadas linguas romances.

7. A orixe e a evolución do latín. Clasificación das linguas indoeuropeas. 8. A evolución fonética. Termos patrimoniais, semicultismos e cultismos. Explicación

dos cambios fonéticos máis frecuentes. 9. Compoñentes grecolatinos nas linguas romances. Definición de palabras a partir dos

seus étimos (aquelas que aparecen nas unidades do libro). 10. Os étimos gregos e latinos nas Matemáticas e a Medicina. 11. Recoñecemento das expresións latinas máis frecuentes incorporadas á lingua falada

e escrita. 12. Italia antiga : a súa xeografía e pobos principais. 13. As etapas históricas de Roma. 14. A organización social e política na República e no Imperio. 15. A Hispania Romana. 16. O legado romano no Dereito civil.

17. Panteón Grecorromano. ( O alumnado dispń dunha separata do libro de texto na que figuran os contidos mínimosde morfoloxía que son esixidos este curso)

7. Metodoloxía.

57

O estudo da gramática realizarase mediante exposicións teóricas moi sinxelas, nasque seprocurará omitir excepcións e irregularidades; estas indicaranse segundo vaian aparecendonos textos. As explicacións apoiaránse en exercicios prácticos que conteñan exemplos dotema desenvolvido e recapitulen o anterior. Estes exercicios serán fundamentalmenteexercicios de tradución directa latín-galego ou castelán, que constituirá o traballo básico docurso. Preténdese que o alumnado, aínda no caso de non dominaren os paradigmas, sexancapaces de recoñecer formas e construcións, de entender o texto.

Os textos deben seleccionarse en función do seu interese cultural e lingüístico, xa sexanadaptacións, xa orixinais de autores gregos. Como xa se indicou anteriormente, os autorque se van traducir en segundo de bacharelato son Eutropio e Fedro.

O vocabulario elixirase a partir dos textos, tendo en conta a súa frecuencia e tamén a súapervivencia na nosa lingua. O libro de texto recomendado ao alumnado ofrece xa unvocabulario de máxima frecuencia.

O estudo dos latinismos está intimamente ligado á aprendizaxe do vocabulario e, maliaque nos contidos non apareza unha sección especificamente dedicada a eles, ao longo docurso faranse exercicios variados de etimoloxía, derivación, composición..., que proben apresencia do grego no galego e no castelán cultos e, asemade, contribúan a enriquecer ovocabulario dos alumnos/-as.

Para o estudo dos temas de civilización e cultura, seguirase a proposta do libro de textorecomendado. En cada unha das unidades didácticas hai dúas seccións dedicadas a estascuestións: a primeira, que dá título á unidade, ofrece información sobre o mundo cotián emitoloxía, acompañada de textos clásicos e contemporáneos que documentan a pervivenzados mitos; na segunda, trátanse os aspectos históricos e culturais, presentados coma unhaviaxe diacrónica e diatópica polos centros neurálxicos da civilización romana.

As explicacións poderanse reforzar coa utilización de mapas do Mundo Antigo, proxecciónde diapositivas e, se a marcha do curso o permite, películas de vídeo. Ademais, o libro detexto propón en cada lección títulos de libros e películas, CD-ROM e enderezos de Internet. A lectura de textos de autores clásicos traducidos será punto de referencia constante noestudo dos temas históricos e culturais. Ademais de fragmentos escollidos, nos dous cursosde bacharelato propoñemos uns libros de lectura obrigatoria, que especificaranse noseguinte apartado.

Dada a importancia instrumental das novas tecnoloxías da información no mundo actual,unha vez ao trimestre empregarase o uso do ordenador da biblioteca escolar, da aula deinformática e/ou do Departamento de Grego-Latín, segundo as dispoñibilidades do centro,para buscar información pertinente referida aos temas culturais en diferentes enderezos deinternet, co obxectivo de que os alumnos/as aprendan a empregar de xeito responsable econstrutivo as novas tecnoloxías da información.

8.Materiais didácticos.

Para 4º de ESO o libro de texto indicado para o alumnado é SANTILLANA, para 1º de BAC,SANTILLANA . Para 2º de BAC as explicacións gramaticais, os temas de literatura latina, os listados de vocabulario, aforismos e topónimos; así como os textos para traducir provirán de material elaborado polo profesor.

Proponse ademais o emprego da seguinte dictiografía:

58

- Proyecto Palladium . http://recursos.cnice.mec.es/latingriego. Proxectoelaborado baixo a dirección do Ministerio de Educación. Inclúe materiaispara todo o currículo de latín, grego e Cultura Clásica. Moi completo enactividades e exercicios. Aínda que deben depurarse algunhasdeficiencias de funcionamento resulta de gran utilidade.

- Scripta. Conocer la literatura latina.http://www.cnice.mec.es/pamc/pamc_2001/2001_scripta_conocer_literatura/ Esta aplicación, concebida como un libro electrónico, é un instrumentodidáctico que pretende dinamizar o traballo convencional na aula de Latín,aproveitando as posibilidades que brindan os medios electrónicos parapotenciar o protagonismo do alumno. Autor: Francisco Manzanero Can.

- Kairos. http://recursostic.educacion.es/kairos/web/metodologia/metodologia.htmlTratase dun programa de apoio ao profesorado de Historia de Secundariae Bacharelato. Kairos conten interesantísimas propostas metodolóxicaspara a didáctica da historia, que utilizan dende a mitoloxía ata o cine e afotografía. Ademais ofrece un espazo de comunicación:paraachegamento de documentos, presentación de libros e publicaciónselectrónicas e permanente actualización de documentos.

- Historia del Teatro.http://www.cnice.mec.es/pamc/pamc_2000/2000_historia_teatro/ Estaaplicación, creada por Miguel Ángel Gómez Ferro y César Vallejo deCastro, ofrece unha visión do teatro a traverso de distintas épocas, dendeGrecia ata o s. XVIII.

- Biblioteca Augustana. http://www.fh-augsburg.de/~harsch/saeca01.htmlAmpla biblioteca de textos latinos desmenuzados e analizados de moidoada utilización.

- Cultura Clásica. http://www.culturaclasica.com/enlaces/latin.htm Páxinada Asociación Cultural Culturaclasica.com que ten coma principal misióninformar y manter de xeito virtual ao día a todos aqueles interesados nomundo grecorromano. Nestas páxinas pódese atopar todo tipo deinformación actualizada cada día sobre todo o que atinxe á cultura,literatura, historia, arqueoloxía, cine, mitoloxía, educación, sociedade,noticias, etc., relacionadas coa civilizacións grega e romana.

- Aula de Latín http://antalya.uab.es/pcano/aulatin/ Portal da área deFiloloxía Latina da Universidad Autónoma de Barcelona dedicado ádidáctica do latín dnsde diferentes puntos de vista: gramática, sintaxe,xogos ou cine. Moi boa selección de enlaces comentados.

- Proyecto Grammaticvs http://www.santiagoapostol.net/grammaticus/ É un sitio dedicado ao latíne á cultura clásica no Ensino Secundario, onde se poden encontrarmateriais sobre lingua e cultura latinas, nomeadamente o seu programade inicio á tradución.

- Departamento de clásicas del IES Universidad Laboral de Cáceres.http://www.unilaboralcaceres.net/departamentos/latinygriego/recursos.html#LENGUA Páxina interesante polo que aporta de recursos de latín ecultura clásica en forma de resumes, esquemas, etc. para ser utilizadospolos estudantes.

Engádese o uso de APPs de dicionarios como ferramenta pedagóxica.

59

9. Avaliación e actividades de recuperación.

9.1 Avaliación continua

Para obter unha avaliación positiva, o/a alumno/a deberá acadar unha cualificación total noninferior a 5 puntos. O redondeo farase a alza a partir de 0.75.

A non asistencia a un exame, caso de non ser xustificada documentalmente, suporá acualificación de 0 puntos no mesmo. Igualmente os alumnos que sexan sorprendidoscopiando, retiraráselles o exame e terán unha cualificación de 0 puntos nesa proba.

Non haberá probas de recuperación propiamente ditas, debido a que, ao levar un sistema de avaliación continua onde a materia incluída no exame non é eliminada para a seguinte proba, o exame seguinte recuperará o anterior. Por tratarse da aprendizaxe progresiva dunha lingua e, dado que a materia non se elimina nas seguintes avaliacións, a superación da seguinte avaliación suporá a superación automática da avaliación ou avaliaciós anteriores . Por iso, a superación da 3ª avaliación supón a superación da materia.

Así mesmo, e para garantir un esforzo continuado do alumnado ao longo do curso, a nota final na materia resultara da suma do valor das tres avaliacións: primeira un 20%, segunda un 20% e terceira un 60%. Porén, en ningún caso haberá unha avaliación final positiva de ter a terceira avaliación suspensa. Para obter unha avaliación positiva nesta materia será conditio sine qua non acadar unha nota media mínima igual o superior a 5 puntos.

Ao ter carácter continuo, a avaliación é un proceso continuado ao longo de todo o curso,motivo polo cal a materia examinada non será liberatoria, podéndose preguntar en cadaexame toda a materia explicada ata ese momento.

Latín I

Realizaranse, na medida do posible, dúas probas escritas por avaliación. Os instrumentos de cualificación son os seguintes:

80% as probas escritas: a primeira proba terá un valor do 40% e a segunda do 60%.Anota da 2ª proba escrita non debe ser inferior a 4 puntos para facer media.

A nota final das probas escritas será a suma tras a aplicación das porcentaxes correspondentes á que se lle calculará o 70%. En cada proba escrita haberá preguntas de seis bloques dos sete que forman o currículo da materia. Os bloques 3, 4 e 6 trataranse na proba escrita de forma conxunta, por estar directamente relacionados.

15 % traballo de investigación: relacionado co Bloque 5 do currículo.(Anexo I)

5% observación do traballo diario e actitude. (Anexo I)

Para 1º de Bacharelato os exames serán eminentemente prácticos e poderán constar, amodo de exemplo, dos seguintes apartados (indícase entre parénteses a puntuación quesobre 10 se lle podería adxudicar a cada parte):

60

a. Análise morfosintáctica e tradución do latín ao galego ou castelán dunhasfrases ou dun texto breve (5 puntos)

b. Cuestións relativas á flexión nominal e verbal ou a calquera tema demorfosintaxe (3 puntos)-

c. Cuestións sobre léxico latino e a súa evolución.(2 puntos)

Latín IIOs instrumentos de cualificación son os seguintes: 80% as probas escritas: a nota final será a suma da puntuación acadada en cada un

dos bloques do currículo. Ä suma total calcularáselle o 80%. 15% tradución de textos na casa.

5% observación do traballo diario: asistencia, interese e actitude cara a materia,

participación e traballo. (Anexo I)

Realizarase unha única proba dividida en dúas partes: Bloque 2-3-5: proba escrita que consiste na análise sintáctica e morfolóxica e

tradución dun texto. Terá un valor do 70%. Bloque 4-6: proba escrita sobre a parte de literatura e léxico (latinismos, topónimos,

prefixos e sufixos) do currículo. Terá un valor do 30%, 15% para cada un dos bloques.Os bloques 2, 3 e 5 avalíanse conxuntamente. Súmanse os resultados obtidos en cada undos bloques avaliados.Para 2º de Bacharelato o eixo sobre o que se articula a avaliación da materia son osexames de tradución con dicionario. Polo demais, procurarase axustar o modelo de exameás probas de EBAU, consistindo o exame nas seguintes preguntas:

a. Un texto para traducir coa axuda do dicionario (6 puntos).

b. Gramática (1 punto).

c. Unha pregunta de literatura, que será de resposta obrigada (1,5 punto).

d. Cuestións de léxico( locucións, topónimos, prefixación e sufixación) (1,5puntos)

Latín 4º ESO

Realizaranse, na medida do posible, dúas probas escritas por avaliación. Os instrumentos de cualificación son os seguintes:

60% as probas escritas: No caso de haber máis dunha proba por avaliación, o primeiro parcial terá un valor do 40% e o segundo do 60%. Sumaranse as notas tras aplicar ditas porcentaxes e procederase a calcular o 60% de dita nota. En cada proba escrita haberá preguntas de cinco bloques dos sete que forman o currículo da materia. Os bloques 3, 4 e 6 trataranse na proba escrita de forma conxunta, por estar directamente relacionados.A nota da 2ª proba escrita non debe ser inferior a 4 puntos para facer media.

40% o traballo no caderno, traballos de investigación e observación. Valorarase o traballo diario (realizar as tarefas propostas, traer o material necesario para as clases), a entrega puntual e presentación e contidos nos traballos de investigación, a actitude e interese cara á materia, a puntualidade, o respecto cara ao profesor e aos compañeiros. Tamén se valorará que o caderno estea completo e ordenado. (Anexo I)

61

As probas constarán das seguintes cuestións e valoracións sobre 10 :a. Analizar morfosintacticamente e traducir catro ou cinco frases ou un texto de dificultadesemellante: 50%

b. Responder a unhas cuestións de tipo morfolóxico: 20% ( declinación de substantivos,adxectivos e/ ou pronomes ; conxugación ou análise morfolóxica de formas verbais).c. Explicar algún aspecto de tipo cultural: 10%d. Definir a relación etimolóxica entre o léxico latino e o das linguas propias, empregarlocucións latinas na lingua propia, identificar lexemas, prefixos ou sufixos latinos ou aplicarcorrectamente as regras de evolución fonética do latín ó castelán ou galego: 20%

9.2 Avaliación final

Terá que ir á avaliación final aquel alumno ou alumna que non acade unha cualificación positiva na terceira avaliación ao tratarse da aprendizaxe progresiva dunha lingua.

Esta proba será o 100% da nota de avaliación. A cualificación final será a acadada nesa proba final.

A proba consistirá nun exame coas mesmas características e cualificacións que as probasescritas realizadas durante as avaliacións e incluirá contidos lingüísticos e culturais das tresavaliacións.Será necesario, para obter unha cualificación positiva, ter superado o 50% da partelingüística.Para superar a materia o alumno ou alumna deberá alcanzar, como mínimo un 5.O redondeo establécese á alza a partires de 0,50 centésimas e á baixa con 0,49 centésimas ou menos.

Latín 4º ESO

a. Analizar morfosintacticamente e traducir catro ou cinco frases ou un texto de dificultadesemellante: 50%b. Responder a unhas cuestións de tipo morfolóxico: 20% ( declinación de substantivos,adxectivos e/ ou pronomes ; conxugación ou análise morfolóxica de formas verbais).c. Explicar algún aspecto de tipo cultural: 10% d. Definir a relación etimolóxica entre o léxico latino e o das linguas propias, empregar locucións latinas na lingua propia, identificar lexemas, prefixos ou sufixos latinos ou aplicar correctamente as regras de evolución fonética do latín ó castelán ou galego: 20%

Latín I a. Análise morfosintáctico e tradución dun texto: 5 puntos.b. Cuestións de tipo morfolóxico (declinación dun sintagma composto por un substantivo eun adxectivo;análise e tradución de formas verbais; conxugación dalgún tempo verbal ou reconstruciónde formasnominais : 3 puntos.c.Explicar algún aspecto de tipo cultural: 1 puntos.d. Cuestións léxicas (etimoloxía, latinismos, composición e derivación, evolución fonética): 1punto.

Latín II1-Tradución dun texto.(6 puntos)

2- Análise gramatical sobre o texto a traducir.(1 punto)

3- Cuestión de literatura de resposta obrigatoria.(1.5 puntos)

4- Responder a dúas cuestión de léxico( locuciós e toponimos.(0.75 puntos cada cuestión).

62

9.3 Avaliación extraordinaria.

A proba extraordinaria seguirá o mesmo procedemento que se detallou para a avaliaciónfinal. A cualificación final será a acadada nesa proba extraordinaria.

10. Plan Lector.

Como contribución ao Plan Lector,o Dep. de Linguas Clásicas prevé:

- Contribuír a unha mellor organización da aprendizaxe favorecendo, a través doestudio de dúas linguas flexivas as destrezas de reflexión lingüística e memoria.

- Contribuír a búsqueda do rigor lóxico na comprensión e expresión do alumnado,sobre todo a través do estudio do latín polas especiais características desta lingua.

- Contribuír ao aumento da sensibilidade estética do alumnado a través da entrada encontacto coa civilización grecolatina, buscando unha lectura máis competente.

- Conquerir unha reflexión máis profunda sobre a creación literaria e as súas formas através do estudio do nacemento dos xéneros literarios gregos e latinos (nun nivelintrodutorio para 4º de E.S.O., e nun nivel algo superior en 1º e 2º de Bac).

- Mellorar o léxico propio do alumno/a a través do estudio da etimoloxía.

- Promover a búsqueda de información en distintas fontes, a partir dunha bibliografía edictiografía dadas, para ampliación de coñecementos en temas de cultura grega eromana: mitoloxía, realia, arte, etc.

Para acadar estes obxectivos, este Departamento propón as seguintes medidas

- En Latín 1º BAC como materia propia de modalidade: o A tradución entendida como a comprensión e análise dun texto en lingua

grega ou latina e a súa versión literal e literaria ao galego e castelán, é otraballo diario destas materias en bacharelato. Polo tanto o traballo de lecturae comprensión de textos variados, maiormente en prosa, é constante, básicoe primordial.

o En cada avaliación se len na aula unha media de dez fragmentos traducidosde obras da literatura grega e latina pertencentes a distintos xéneros. Primeiro faise lectura individual, logo colectiva e comentario.

- En Latín 2º BAC como materias propias da modalidade: o A práctica da tradución é aínda máis intensa posto que se centra en dous

autores que son estudado en profundidade. Neste curso: Eutropio e Fedro. o Procurarase tamén que o alumnado teña ocasión de ler estes autores

traducidos. o O grupo de traballo da Ciuga marca en ámbalas dúas materias unhas

lecturas obrigadas, que se proporán tamén para o alumnado de 4º ESO e 1ºBAC:

· OVIDIO: Arte de amar. · FEDRO: Fábulas. · TITO LIVIO: Ab urbe condita, I, 56, 4-60 · TÁCITO: Agrícola, 29-38 · OVIDIO: Metamorfoses, I, 452-567; IV, 55-166; X, 1-71. · CATULO: Poemas 51, 2, 86, 87, 109, 5, 7, 3, 85, 70, 8, 11.

63

· PLAUTO: Xemelgos; Anfitrión; Cistellaria; Miles Gloriosus. o EsteDepartamento promove a lectura voluntaria e a elaboración de traballos deprofundización nalgún tema concreto que sexa de interese para algún alumno/-a,para o cal a programación contén un listado de novela histórica relacionada comundo clásico e outro de dictiografía cos sitios e páxinas máis útiles einteresantes da rede.

11. Atención á diversidade.

En colaboración co Departamento de Orientación, atenderase á diversidade do xeitoseguinte:

- Establecendo secuencias de contidos que aseguren as aprendizaxes básicas paratodos/as os alumnos/as e coñecementos de maior complexidade para algúns/as

- Propoñendo actividades de ensino-aprendizaxe diversificadas e con diferentes niveisde dificultade.

- Establecendo agrupamentos que posibiliten aprendizaxes cooperativas e facilitandotraballos en parellas.

- Ofertando diferentes tempos na realización das actividades e tarefas en función dosritmos de aprendizaxe dos distintos alumnos/as cando sexan actividades individuais.

- Propoñendo actividades abertas onde todos os alumnos/as poidan acadar algunhameta máis ou menos complexa dependendo da súa capacidade.

- Incluíndo actividades de reforzo para aqueles alumnos/as que non seguen o ritmodos compañeiros.

- Preparando actividades de recuperación para aqueles alumnos/as que non teñanacadado os obxectivos ao finalizar a secuencia.

- Propoñendo actividades de ampliación e/ou profundización para aqueles alumnos/ascun ritmo de aprendizaxe maior ou con maior capacidade de aprendizaxe.

- Aplicando os criterios de avaliación con diferentes esixencias de logro.

- O reforzo educativo ou adaptación do currículo prescrito, que non afecte a aspectossubstantivos do mesmo, senón a aspectos que son competencia do profesoradotales como a organización de contidos, a secuencia dos mesmos, a diversidademetodolóxica en canto a tipos e organización, as formas de agrupamento na aula eas relacións de interacción entre uns alumnos/as e outros/as, a diversificación derecursos didácticos, as formas concretas de avaliación, así coma os instrumentos outécnicas desa mesma avaliación.

12.Actividades de seguemento da materia pendente.

De haber alumnado coa materia de Latín 1 pendente en 2ª BAC, este deberá realizar dúasprobas no curso para recuperar a materia pendente: unha despois do primero trimestre e, asegunda, ao final de curso. O contido destas probas sera o seguinte:

64

Na primeira proba, exercicios de morfofoloxía nominal e verbal; na segunda, exercicio detradución sinxela.

Se o alumno cursa a materia en 2º de BAC e mostra durante o curso de 2º que ten xaasumidos os contidos da materia de 1º, poderáselle aprobrar a materia de 1º sennecesidade de ter realizado as devanditas probar de recuperación.

13. Actividades complementarias e extraescolares.

Ofrecerase a actividade extraescolar consistente na asistencia ao Festival de TeatroGrecolatino nalgunhas das cidades galegas nas que se desenvolve, que serve decomplemento didáctico moi adecuado para estudar o teatro clásico e, concretamente, nasmaterias de Latín e Grego II debido a que as dúas obras de teatro de lectura obrigatoriaadoitan representarse no devandito festival. Esta actividade poderase levar a cabo enconxunto con outros departamentos do centro ou cos centro de ensino de secundaria de AsPontes .Se fose posible ( é importante contar coa dispoñibilidade e o interese do alumnado ),programarase unha viaxe cultural a algunha das cidades da península nas que se atopanimportantes restos arqueolóxicos gregos e romanos. Se ao longo do curso se recibise información sobre algún acontecemento ou actividade quepuidera resultar interesante e educativo (excursións, exposicións, proxeccións depelículas, etc.) non se descarta acudir.

14.Accións para a integración das TICs

As tecnoloxías da información e da comunicación ofrecen novas e atractivas perspectivas no estudo da lingua e cultura grecolatinas que convén aproveitar, como o uso de metodoloxías interactivas no estudo da lingua, procura de textos, imaxes e vídeos na internet, ferramentas de presentación e comunicación de resultados, utilización de dicionarios en liña, etc. Os ámbitos de fomento das TIC por parte deste Departamento serános seguintes:





15. Accións para a contribución do plan de convivencia.


Concienciar sobre a importancia dunha axeitada convivencia escolar que permita unha mellor relación ensinanza-aprendizaxe.


Establecer normas de funcionamento e organización de calquera espazo que se utilice para impartir a materia.

65

Fomentar o respecto entre todos os membros da comunidade educativa e a integración de todo o alumnado no centro.


ANEXO I

VALORACIÓN DE TRABALLOS DE INVESTIGACIÓN

Nos traballos de investigación, nas presentacións e nas elaboracións de informesvaloraremos:a. Cantidade e calidade de fontes e recursos utilizados: 10%.b. Análise e síntese da información: 30%c. Redacción, presentación( portada,índice, nome, limpeza ) e ortografía: 20%.d. Selección de imaxes ou interpretación e elaboración de mapas: 10%e. Presentación en tempo e forma: 10%f. Exposición oral das conclusións: 20%.No caso de que non houbese presentación oral, este 20% sumarase ao ítem b.

VALORACIÓN DE TRABALLO NA AULA

Os instrumentos para avalialo serán o caderno do alumno-a e listas de control no cadernoda profesora.Para valorar o caderno utilizaremos unha rúbrica na que valoraremos:a. Presentación: limpeza e claridade.b. Contidos: actividades resoltas e corrixidas, cantidade e calidade da información básicarecollida.c. Organización: orden nos contidos.Nas listas de control anotaremos o traballo diario do alumnado na clase e a realización deactividades feitas na casa.

Sempre fai todo e corrixe as actividades 10 ptos

Algunhas veces non fai todo , pero ten asactividades corrixidas

7 ptos

Ás veces fai todo, pero non corrixe asactividades

4ptos

Nunca remata as tarefas e ten moitas sencorrixir

2 ptos

Nunca fai nada 0 ptos

VALORACIÓN DE ACTIDUDESNingunha incidencia 10 ptos

1 Chamada de atención por

66

comportamento improcedente. Ou Falta de asistencia senxustificar ou puntualidade.Ou Actitude pasiva( non realizar astarefas encomendadas e/ou nonparticipar nas actividadesprevistas).Ou falta do material.

8 ptos

2 Chamada de atención porcomportamento improcedente.Ou falta de asistencia senxustificar ou puntualidade.Ou actitude pasiva( non realizar astarefas encomendadas e/ou nonparticipar n as actividadesprevistas).Ou falta do material.

6 ptos

3 ou 4 Chamada de atención porcomportamento improcedente.Ou falta de asistencia senxustificar ou puntualidade.Ou actitude pasiva( non realizar astarefas encomendadas e/ou nonparticipar nas actividadesprevistas).Ou falta do material.

4 ptos

Máis de 4 ou falta grave

Chamada de atención porcomportamento improcedente.Ou falta de asistencia senxustificar ou puntualidade.Ou actitude pasiva( non realizar astarefas encomendadas e/ou nonparticipar nas actividadesprevistas).Ou falta do material.

0 ptos

67

PROGRAMACIÓN DE CULTURA CLÁSICA.

CURSO 2019-20

68

CONTEXTUALIZACIÓN DA MATERIADE CULTURA CLÁSICA

OBXECTIVOS DA MATERIA DE CULTURA CLÁSICA

CONTIDOS SECUENCIADOS E TEMPORIZADOS

RELACIÓN DOS ASPECTOS CURRICULARES DE CADA TEMA

METODOLOXÍA, MATERIAIS CURRICULARES E RECURSOS DIDÁCTICOS

CRITERIOS DE AVALIACIÓN

ACTUACIÓNS, INSTRUMENTOS E PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN

MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

RELACIÓN DA MATERIA CO PROXECTO LECTOR

ACTIVIDADES EXTRAESCOLARES



............................................................................................................70

............................................................................................................70

............................................................................................................72

............................................................................................................74

............................................................................................................78

............................................................................................................79

............................................................................................................79

............................................................................................................81

............................................................................................................81

............................................................................................................81

............................................................................................................81

............................................................................................................82

69

1. CONTEXTUALIZACIÓN DA MATERIA DE CULTURA CLÁSICA A materia de cultura clásica supón o primeiro achegamento sistemático, e quizais o único, ao mundogrecolatino, do que poida dispor o alumnado ao longo do seu proceso formativo. Integrada nocurrículo da educación secundaria obrigatoria, compaxina o coñecemento e comprensión do mundoclásico cunha toma de conciencia da súa presenza no mundo actual.

Esta materia ten un obxectivo básico: coñecer os aspectos máis relevantes das sociedades e asculturas de Grecia e Roma e descubrir desde o mundo de hoxe o fío que nos guía ata elas. A culturagrecolatina, patrimonio común e irrenunciable, é a base necesaria dunha parte moi considerable dopensamento humano occidental, e as formas creadas polo xenio de gregos e romanos constitúen osoporte e a esencia da nosa civilización.

Mediante a comparación constante entre o seu contorno e a diversidade dos clásicos grecorromanoso alumnado será quen de recoñecer en que medida o seu presente é froito, xa directo, xa iterpretadopor sucesivas xeracions, dun rico proceso creador que transcorre ao longo de mais de trinta séculosde historia. Pero esta achega, aínda que moi importante, non é exclusivo, polo que deberá valorartamén aqueles elementos asimilados doutras culturas. Así mesmo, comprobará de que xeito a culturaclásica se converte na enerxía vivificadora de todo renacemento cultural, e en particular de aquel coque se inagura a época moderna.

O coñecemento do marco xeográfico e histórico e dos aspectos mais relevantes das sociedadesgrega e romana, desde as que se transmitiron modos de vida, institucións ou creacións literarias,técnicas e artísticas achegará un instrumento de referencia necesario para entender a configuracióne o progreso de Europa, os antecedentes históricos da organización social, e a delimitación dosdereitos das persoas.

O estudo básico dos fundamentos das linguas grega e latina, das regras elementais de evoluciónfonética e da formación das palabras dota o alumnado dos coñecementos necesarios para comenzare entender a evolución lingüística, determinar os procesos de cambio fonético e semántico e ilustraros procedementos que actúan na formación do léxico.

A cultura que modelou o noso presente e fixa boa parte dos nosos canons estéticos é taméntransmisora de valores universais, que entroncan a nosa herdanza cultural coas raíces do mundoclásico.

O achegamento ás narracións míticas xunto coa lectura, aínda que fragmentaria, de textos daliteratura clásica axudará a observar como temas e tópicos da cultura grecolatina se transmitiron atahoxe e seguen vivos nos nosos escritos e mesmo nas expresións da lingua cotidiá.

O seu carácter opcional fai necesario dotar ao ensino desta materia dunha gran flexibilidade paraadecualo á realidade de cada centro e do seu alumnado. Cómpre recordar tamén que aprogramación da materia de Cultura Clásica é a mesma para 3º e 4º da ESO, xa que o alumnado nona pode cursar nos dous anos. A única diferencia entre as dúas será que no 4º curso dispondremos detres horas semanais mentres que en 3º temos só dúas. Isto fará que en 4º poidamos detérmonos nasexplicacións e poderemos profundizar algo máis en cada unidade do que se fará en 3º da ESO.

2. OBXECTIVOS DA MATERIA DE CULTURA CLÁSICA

O DECRETO 86/2015, do 25 de xuño, polo que se establece o currículo da educación secundariaobrigatoria e do bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia (DOGA de 29 de Xuño de 2015),establece no artigo 10 que educación secundaria obrigatoria contribuirá a desenvolver nos alumnos enas alumnas as capacidades que lles permitan:

a) Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus dereitos norespecto ás

demais persoas, practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entreas persoas e osgrupos, exercitarse no diálogo, afianzando os dereitos humanos e a igualdade de trato e de

70

oportunidades entre mulleres e homes, como valores comúns dunha sociedade plural, e prepararsepara o exercicio da cidadanía democrática.

b) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo, comocondición necesaria para unha realización eficaz das tarefas da aprendizaxe e como medio dedesenvolvemento persoal.

c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre eles.Rexeitar a discriminación das persoas por razón de sexo ou por calquera outra condición oucircunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes emulleres, así como calquera manifestación de violencia contra a muller.

d) Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas súasrelacións coas demais persoas, así como rexeitar a violencia, os prexuízos de calquera tipo e oscomportamentos sexistas, e resolver pacificamente os conflitos.

e) Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información, para adquirir novoscoñecementos con sentido crítico. Adquirir unha preparación básica no campo das tecnoloxías,especialmente as da información e a comunicación.

f) Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en materias, así comocoñecer e aplicar os métodos para identificar os problemas en diversos campos do coñecemento eda experiencia.

g) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o sentidocrítico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisións easumir responsabilidades.

h) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua galega e na linguacastelá, textos e mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, na lectura e no estudo daliteratura.

i) Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de maneira apropiada.

l) Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e das outraspersoas, así como o patrimonio artístico e cultural. Coñecer mulleres e homes que realizaranachegas importantes á cultura e á sociedade galega, ou a outras culturas do mundo.

m) Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o das outras persoas, respectar asdiferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais, e incorporar a educación física e apráctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social. Coñecer e valorar adimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidade. Valorar criticamente os hábitos sociaisrelacionados coa saúde, o consumo, o coidado dos seres vivos e o medio ambiente, contribuíndo ásúa conservación e á súa mellora.

ñ) Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico e artístico deGalicia, participar na súa conservación e na súa mellora, e respectar a diversidade lingüística ecultural como dereito dos pobos e das persoas, desenvolvendo actitudes de interese e respecto caraao exercicio deste dereito.

o) Coñecer e valorar a importancia do uso da lingua galega como elemento fundamental para omantemento da identidade de Galicia, e como medio de relación interpersoal e expresión de riquezacultural nun contexto plurilingüe, que permite a comunicación con outras linguas, en especial coaspertencentes á comunidade lusófona.

71

3. CONTIDOS SECUENCIADOS E TEMPORIZADOS

PRIMEIRA AVALIACIÓN

TEMA 1.- As linguas e a súa orixe clásica. (Sesións: 8 sesións ) -

O alfabeto grego.

- As linguas romances.

- Do latín ao castelán e ao galego.

- O grego no castelán e no galego

- A fundación de Roma.

TEMA 2.- A relixión grecorromana. (Sesións: 8 sesións )

- O oráculo de Delfos.

- A relixión clásica.

- O culto.

- As festas relixiosas.

- A relixión privada.

- O mundo dos mortos.

- A orixe das estacións

TEMA 3.-A infancia no mundo clásico (Sesións: 8 sesións ) -

Os xogos.

- O nacemento e a aceptación dos fillos. Imposición do nome.

- A educación.

- Soportes e instrumentos de escritura.

- A infancia de Zeus.

SEGUNDA AVALIACIÓN

TEMA 4.-O mundo feminino.A muller na Antigüedade.(Sesións: 6 sesións )

- O matrimonio, rituais e cerimonias de matrimonio, leis romanas sobre o matrimonio, modalidades decerimonia en Roma.

- A xornada dunha muller casada.

- A vestimenta

- O xuízo de Paris

TEMA 5.-O mundo masculino. (Sesións: 6 sesións )

72

- As ocupacións do home na Antigüedade.

- A xornada dun cidadán grego.

- A indumentaria masculina en Grecia.

- A xornada dun cidadán romano.

- A indumentaria masculina en Roma.

- As termas.

- Apolo e Dafne

TEMA 6.-Política e cidadanía. (Sesións: 6 sesións ) -

As votacións en Atenas.

- A polis grega.

- Evolución política do mundo grego.

- Etapas da historia de Roma.

- O cursus honorum.

- As conquistas de Roma.

- A historiade Aracne.

TERCEIRA AVALIACIÓN

TEMA 7.-O exercito e a guerra. (Sesións: 6 sesións ) -

O equipamento dun lexionario romano.

- O exercito grego en época arcaica e clásica. As guerras da época clásica grega.

- O exercito romano e a evolución histórica de Roma.

- As lexións romanas.

- O campamento romano.

- Os amores de Afrodita e Ares.

TEMA 8.-Cidades antigas e modernas. (Sesións: 6 sesións )

- A fundación dunha cidade.

- A cidade grega.

- A cidade romana.

- As vivendas romanas.

- A loita polo padroado de Atenas entre Poseidón e Atenea

TEMA 9- Xogos e espectáculos. (Sesións: 6 sesións )

73

- As orixes do teatro.

- O edificio do teatro.

- As representacións teatrais e os actores.

- O circo. Os ludi circenses.

- O anfiteatro, espectáculos e gladiadores.

- Orfeo e Eurídice.

TEMA 10.-A arte clásica. ( Trátase dun contido de Cultura clásica 4º de ESO , polo que se fará unachegamento sucinto) (Sesións: 2 sesións )

- O ideal de beleza no mundo clásico - A arquitectura e escultura gregas.

- A arquitectura e escultura romanas.

- Pintura e mosaico.

- As transformacións de Zeus.

4. RELACIÓN DOS ASPECTOS CURRICULARES DE CADA TEMA

Obxectivos Temas Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Grao

mínimo de conecución

Competencias clave

Bloque 1. Iniciación aos elementos básicos das linguas de Grecia e Roma

e Tema 1 Orixe do alfabeto. O alfabeto grego e o alfabeto romano.

Coñecer a orixe do alfabeto e distinguir os tipos de alfabetos usados na actualidade.

Nomea e describe os trazos principais dos alfabetos máis utilizados no mundo occidental, diferenciándoos doutros tipos de escrituras, e explica a súa orixe.

50% CAA CCEC CCL

f Tema 1 Orixe do alfabeto. O alfabeto grego e o alfabeto romano.

Recoñecer a presenza de elementos dos alfabetos gregoe latino nos alfabetos actuais.

Explica a influencia dos alfabetos grego e latino na formación dos alfabetos actuáis e sinala nestes últimos a presenza de determinadoselementos tomados dos primeiros.

50% CD

CMCCT

CCEC CCL

f

ñ o

Tema 1 As linguas do mundo. O indoeuropeo e as súas familias lingüísticas.

Coñecer a orixe común daslinguas indoeuropeas.

Enumera e localiza nun mapa as principais ramas da familia das linguas indoeuropeas, sinalando os idiomas modernos que se derivan de cada unha e os aspectos lingüísticos que evidencian o seu parentesco.

CMCCT

CD

CSC

Describe a evolución das linguas romances a partir do latín como un proceso histórico, explicando e ilustrando con exemplos os elementos que evidencian do xeito máis visible a súa orixe común e o parentesco existente entre elas.

50% CCL CCEC

l

ñ o

Tema 1 As linguas romances.

Identificar as linguaseuropeas romances e nonromances, e localizalas nunmapa.

Identifica as linguas que se falan en Europa e en España, diferenciando pola súa orixe as romances e as non romances, e delimita nun mapa as zonas onde se utilizan.

50% CSC

CD CCL

CCA

74

e ño

Tema 1 Latinismos, palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos.

Distinguir e identificar latinismos, cultismos, semicultismos e termos patrimoniais.

Identifica e diferencia con seguridade cultismos, semicultismose termos patrimoniais, en relación co termo de orixe sen, necesidade de consultar dicionarios nin outras fontes de información.

50% CCA CCL

Coñece o significado das principaislocucións latinas de uso actual.

50% CD CCL

f

l

ñ o

Tema 1 Principais regras de evolución fonética do latín aogalego e ao castelán.

Facer evolucións desde o latínao galego e ao castelán, tendo en conta os fenómenos fonéticos.

Explica os procesos de evolución dalgúns termos desde o étimo latinoata os seus respectivos derivados nas linguas romances, describindo algúns dos fenómenos fonéticos producidos e ilustrándoos con outros exemplos.

50% CCL CCA

Realiza evolucións do latín ao galego e ao castelán aplicando as regras fonéticas de evolución.

50% CCA CCL

f Tema 1 e retomado en todos os temas

Léxico grecolatinona linguaxecientífica etécnica.

Coñecer e utilizar con propiedade terminoloxía científico-técnica de orixe grecolatina.

Explica a partir da súa etimoloxía termos de orixe grecolatina propios da linguaxe científico-técnica e sabeusalos con propiedade.

50% CCL CCA

h ño

Tema 1 e retomado en todos os temas

Presenza daslinguas clásicasnas linguasmodernas.

Constatar o influxo das linguasclásicas en linguas non derivadas delas.

Demostra o influxo do latín e o grego sobre as linguas modernas servíndose de exemplos para ilustrar o mantemento nestas de elementos léxicos morfolóxicos e sintácticos herdados das primeiras.

50% CCL CCA

Bloque 2. Mitoloxía

b Tema 2 e retomado en todos os temas

O panteón grego e romano.

Coñecer os principais deusesda mitoloxía grecolatina.

Pode nomear coa súa denominación grega e latina os principais deuses e heroes da mitoloxía grecolatina, sinalando os trazos que os caracterizan, os seus atributos e o seu ámbito de influencia, explicando a súa xenealoxía e establecendo as relacións entre os diferentes deuses.

50% CD

CCEC CCL

e ab ñ

Tema 2 e retomado en todos os temas

Mitos grecolatinos. Os heroes.

Coñecer os mitos e os heroes grecolatinos, e establecer semellanzas e diferenzas entreos mitos e os heroes antigos e os actuais.

Identifica dentro do imaxinario mítico deuses, semideuses e heroes, e explica os principais aspectos que os diferencian.

50% CCEC

CD

CCL

Sinala semellanzas e diferenzas entre os mitos da antigüidade clásica e os pertencentes a outras culturas, comparando o seu tratamento na literatura ou na tradición relixiosa.

50% CAA

CSC CCEC CD

75

Recoñece e ilustra con exemplos o mantemento do mítico e da figura do heroe na nosa cultura, analizando a influencia da tradición clásica neste fenómeno e sinalandoas principais semellanzas e diferenzas que se observan entre ambos os tratamentos, asociándoasa outros trazos culturais propios de cada época.

50% CCEC

CMCCT

CD

CSC

Recoñece referencias mitolóxicas nas artes plásticas, sempre que sexan claras e sinxelas, describindo, a través do uso que se fai destas, os aspectos básicos que en cada caso se asocian á tradición grecolatina.

50% CCEC CD

l

ñ

Tema 2 Relixión grega. Coñecer e comparar ascaracterísticas darelixiosidade e da relixióngrega coas actuais.

Enumera e explica as principais características da relixión grega, póndoas en relación con outros aspectos básicos da cultura helénica e establecendo comparacións con manifestacións relixiosas propias doutras culturas.

50% CSC CMCCT

CCEC

b Tema 2 Relixión romana: culto público e privado.

Explicar os fundamentos da relixiosidade romana e distinguir a relixión oficial das manifestacións do culto privado.

Distingue a relixión oficial de Roma dos cultos privados, e explica os trazos que lles son propios.

50% CSC CMCCTCCEC

Bloque 3. Sociedade e vida cotiá

a Tema 6 Organización política en Grecia een Roma

Coñecer as características das principais formas de organización política presentes no mundo clásico, eestablecer semellanzas e diferenzas entre elas.

Nomea os principais sistemas políticos da antigüidade clásica e describe, dentro de cada un, a forma de distribución e o exercicio do poder, as institucións, o papel que estas desempeñan e os mecanismos de participación política.

50% CSC CCL

g hñ

Temas 3, 4 , 5 e 6

Sociedade enGrecia e Roma:clases sociais.

Coñecer as características e aevolución das clases sociaisen Grecia e Roma.

Describe a organización das sociedades grega e romana, explicando as características das clases sociais e os papeis asignados a cada unha, relacionando estes aspectos cos valores cívicos da época e comparándoos cos actuais.

50% CSIEE

CSC CCL

Describe as principais características e a evolución dos grupos que compoñen as sociedades grega e romana.

50% CCL

CSC CCL

c ñ Temas 3,4 e 5

A familia en Grecia e Roma.

Coñecer a composición da familia e os papeis asignados aos seus membros.

Identifica e explica os papeis que desempeña dentro da familia cada un dos seus membros, identificando e explicando a través deles estereotipos culturais e comparándoos cos actuais.

50% CSC CCL

m Temas 3,4 e 5

Vida cotiá en Grecia e Roma: vivenda, hixiene, alimentación, vestimenta e traballo.

Coñecer os trazos máis salientables da vida cotiá en Grecia e Roma.

Identifica e describe os tipos de vivenda, o modo de alimentación, oshábitos de hixiene e a vestimenta enGrecia e Roma.

50% CD

CAA

CSC

CMCCT CCL

76

Identifica e describe formas de traballo e relaciónaas cos coñecementos científicos e técnicosda época, e explica a súa influenciano progreso da cultura occidental.

50% CAA

CMCCT

CSC CCL

d Tema 8 Espectáculos públicos en Grecia e Roma.

Identificar as principais formasde lecer da antigüidade.

Describe as principais formas de lecer das sociedades grega e romana, analizando a súa finalidade, os grupos aos que van dirixidas e a súa función no desenvolvemento da identidade social.

50% CSIEE

CAA CSC CCL

ñ Tema 8 Espectáculos públicos en Grecia e Roma.

Relacionar e establecer semellanzas e diferenzas entre as manifestacións deportivas da Grecia Clásica eas actuais.

Explica a orixe e a natureza dos Xogos Olímpicos, comparándoos e destacando a súa importancia con respecto a outras festividades destetipo existentes na época, e comentao seu mantemento no mundo moderno, establecendo semellanzas e diferenzas entre os valores culturais aos que se asocian en cada caso.

50% CD

CAA CSC CCL

Bloque 4. Historia

e ñ

Tema 6 Marco histórico da civilización grega Marco histórico da civilización romana: Monarquía, República e Imperio.

Identificar, describir e explicar o marco histórico en que se desenvolven as civilizacións grega e romana.

Sabe enmarcar determinados feitos históricos nas civilizacións grega e romana e no período histórico correspondente, póndoos en contexto e relacionándoos con outras circunstancias contemporáneas.

50% CAA

CMCCT

CD

CSC

f

e g ñ

Tema 6 .Marco histórico dacivilización grega

Marco histórico da civilización romana: Monarquía, República e Imperio.

Coñecer as principais características de cada período da historia de Grecia eRoma, e saber situar nun eixe cronolóxico feitos históricos.

Distingue con precisión as etapas da historia de Grecia e Roma, nomeando e situando no tempo os principais fitos asociados a cada unha delas.

50% CSIEE

CMCCT

CD

CSC

Explica o proceso de transición que se produce entre as etapas da historia de Grecia e Roma, describindo as circunstancias que interveñen no paso de unhas a outras.

50% CMCCT

CAA

CSC

Elabora eixes cronolóxicos en que se representen fitos históricos salientables, consultando ou non fontes de información.

50% CD

CMCCT CSC

Sitúa dentro dun eixe cronolóxico o marco histórico en que se desenvolven as civilizacións grega eromana, sinalando períodos e identificando en cada un as conexións máis importantes que presentan con outras civilizacións.

50% CMCCT

CD

CSC

ñ o

Tema 7

Tema 9

A Romanización de Hispania

Coñecer as característicasfundamentais da romanizaciónde Hispania e Gallaecia.

Explica a romanización de Hispania e Gallaecia, describindo as súas causas e delimitando as súas fases.

50% CCEC

CAA CSC CCL

Enumera, explica e ilustra con exemplos os aspectos fundamentaisque caracterizan o proceso da romanización de Hispania e Gallaecia, sinalando a súa influenciana historia posterior do noso país.

50% CSC

CAA CCEC CCL

Bloque 5. Arte

l

b

Tema 10 Fundamentos daarte clásica.

Coñecer as características fundamentais da arte clásica e relacionar manifestacións artísticas actuais cos seus modelos clásicos.

Recoñece os trazos básicos da arte clásica nas manifestacións artísticas antigas e actuais.

50% CD CCEC

77

Realiza eixes cronolóxicos e sitúa neles aspectos relacionados coa arte grecolatina, asociándoos a outras manifestacións culturais ou a fitos históricos.

50% CMCCT

CD

CCEC

l Tema 9 e Tema 10

Arquitectura en Grecia e Roma: tiposde edificios e ordes arquitectónicas.

Identificar as característicasmáis salientables daarquitectura grecorromana enrelación cos edificios máissingulares.

Recoñece as características esenciaisdas arquitecturas grega e romana, identificando en imaxes a orde arquitectónica á que pertencen distintos monumentos, para razoar a súa resposta.

50% CCEC CMCCT

CD

l Tema 10 Escultura en Grecia e Roma: etapas, estilos e temáticas.

Coñecer as manifestacións escultóricas da arte grega e romana ao longo da Antigüidade e identificar a súa temática.

Recoñece esculturas gregas e romanas en imaxes, encádraas nun período histórico e identifica nelas motivos mitolóxicos históricos ou culturais.

50% CCEC CMCCT

CD

l

ñ

Tema 9 Enxeñeríaromana: obraspúblicas eurbanismo. Víasromanas

Coñecer as creaciónsurbanísticas romanas, asícomo a súa rede viaria.

Describe as características, os principais elementos e a función das grandes obras públicas romanas, explicando e ilustrando con exemplosa súa importancia para o desenvolvemento do Imperio e a súa influencia en modelos urbanísticos posteriores.

50% CSC

CMCCT

CD

CCEC

e ñ Tema 9 e Tema 10

Herdanza clásica no patrimonio artístico.

Coñecer e saber localizar osprincipais monumentosclásicos do patrimonio españole europeo.

Localiza nun mapa os principais monumentos clásicos do patrimonio español e europeo, identificando a partir de elementos concretos o seu estilo e súa cronoloxía aproximada.

50% CAA

CD CCEC

CMCCT

5. METODOLOXÍA, MATERIAIS CURRICULARES E RECURSOS DIDÁCTICOS

Metodoloxía:

Partiremos, unhas veces, do mundo grecolatino para chegar ao actual e outras do actual para chegarao mundo antigo. Para iso empregaremos medios diversos:

- Lectura e comentario de textos de autores grecolatinos traducidos e de autores posteriores referidosao feito obxecto de comentario.

- Visualización de imaxes representativas do mundo clásico o doutras épocas ou culturasrelacionadas.

- Estudo de léxico actual derivado de termos grecolatinos relacionados con cada un dos temas.

- Proxección de películas de tema clásico.

- Formación de grupos para traballar diversos temas.

Materiais curriculares e recursos didácticos:

- Libro de Texto: CULTURA CLÁSICA Ed. SANTILLANA

- Películas de tema grecorromano.

- Lectura de pasaxes de obras clásicas: Ilíada, Odisea, Eneida, etc.

- Usos de APPs como ferramenta pedagóxica

78

7. CRITERIOS DE AVALIACIÓN

a. Identificar en textos traducidos de autores clásicos e modernos, despois deresumilos, aspectos históricos ou culturais.

b. Localizar no tempo e no espazo as etapas básicas das culturas grega e romana e osseus feitos máis relevantes, os elementos de cambio e continuidade e as relaciónscon outras culturas coetáneas.

c. Identificar as formas básicas de organización social e política de Grecia e de Roma ea súa continuidade no mundo de hoxe.

d. Localizar no espazo xeográfico as civilizacións grega e romana, así como recoñeceros elementos relevantes do patrimonio arqueolóxico e artístico na Gallaecia eHispania.

e. Distinguir nas diversas manifestacións literarias, artísticas e, incluso, científicas detodos os tempos, a mitoloxía clásica como fonte de inspiración.

f. Identificar elementos do legado lingüístico común das linguas románicas actuais.Recoñecer o vocabulario grecolatino nas linguas modernas.

g. Identificar aspectos significativos da achega da cultura clásica. h. Valorar criticamente a herdanza dos clásicos e as posibilidades de influencia no

mundo actual, establecendo relacións entre algúns dos valores, disposicións ecostumes.

i. Manexar recursos que permitan elaborar, coa axuda do profesorado, un traballotemático sinxelo sobre calquera aspecto da produción artística e técnica, a historia,as institucións, ou a vida cotiá en Roma.

8. ACTUACIÓNS, INSTRUMENTOS E PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN:

Realizaranse probas periódicas para comprobar o grao de obxectivos acadados. A valoracióndas mesmas servirá para adecuar o ritmo de traballo e mesmo para corrixir os erroscometidos. As alumnas e alumnos da materia de Cultura Clásica haberán de demostrar quelograron asimilar os contidos durante o curso.

A avaliación organizarase en torno a tres momentos fundamentais:

Avaliación prognóstica: para detectar os coñecementos, preconceptos e prexuícios que sobrecada punto dos contidos vaiamos a tratar.

Avaliación continuada: na que valoraremos preferentemente a adquisición progresiva deconceptos, procedementos e actitudes.

Avaliación sumativa: ao remate de cada etapa recollermos os resultados alcanzados poloalumnado nun momento dado, e especialmente ao final do proceso.

En cada trimestre faremos unha proba escrita acorde cos contidos explicados ata esemomento nas que, ademais destes, valoraranse os seguintes puntos:

Ortografía. Lectura e expresión escrita comprensiva. Correcta presentación do caderno persoal e dos traballos propostos ao longo do trimestre. Interese e esforzo amosados. Colaboración nas actividades de grupo.

A cualificación final de cada avaliación será froito das notas obtidas en cada proba, dos traballospersonais ou de grupo elaborados, e da actitude das alumnas e alumnos (intervencións en clase,

preguntas, exercicios, esforzo diario), a ortografía, expresión e presentación dos traballos, e ointerese demostrado ao longo de todo o trimestre.

Como é obvio, para a consecución de todos os obxectivos, é condición fundamental eindispensable tanto a actitude activa e comprometida na aula como a realización de cantosexercicios se propóñan para casa. Neste sentido, a nota de avaliación non será só o

79

resultado dunha única proba realizada ao final de cada trimestre, senón que terá moi enconta o exposto anteriormente, de forma que aquel alumno que non teña una actitudeactiva e realice con moi pouca frecuencia ou nunca os exercicios propostos para clasee casa non poderá obter unha cualificación positiva na materia.

Realizaremos unha escrita ao trimestre, coa seguinte valoración: 50% da puntuación.

O resto da cualificación completarase da seguinte forma:

O 20% á realización de actividades a elaboración de fichas para casa e para a clase.

O 20% a elaboración dun traballo en equipo co manexo das TIC O 10% restante á

actitude activa e comprometida na aula.

A NON presentación das actividades e dos traballos en tempo e forma se valorará cuncero ( 0 ) nese apartado

Como modelo para confeccionar as probas pódense utilizar o contiido das fichas que seelaboran en cada unidade, os exercicios que aparecen ao final de cada unidade didáctica edo CD que se presenta co libro de texto (Cultura Clásica 3º. Ed. Santillana).

Ademais de superar os devanditos contidos procedementais e actitudinais, o alumnadohaberá de demostrar, despois de cada bloque, que adquiriron os conceptos mínimos paracomenzar o desenvolvemento do seguinte. En caso contrario haberá de recuperar esescontidos.

As características da materia e do ciclo no que se desenvolve esixen un sistema deavaliación continua, tendo en conta os seguintes criterios:

Tres avaliacións superadas: materia aprobada coa nota media aproximada. 1ª avaliación suspensa, resto aprobadas: materia aprobada coa nota media aproximada.

Tres, dúas ou a terceira avaliación suspensas: recuperación de toda a materia.

As probas de recuperación extraordinarias terán como contidos mínimos os incluídos napresente programación e á disposición da Comunidade Educativa na Xefatura de Estudos doCentro. Os criterios de avaliación serán os mesmos que nos demais casos. PROCEDEMENTOS PARA A REALIZACIÓN DA AVALIACIÓN INICIAL Nos primeiros días do curso poderase realizar unha proba específica sinxela para avaliar ograo de dominio dos contidos mínimos que se consideran imprescindibles para construirsobre eles as novas aprendizaxes propias da materia. Antes da avaliación inicial, mediante observación directa nas clases, tamén se recolleráinformación das peculiaridades da forma de aprender de cada alumno/a (habilidades,estratexias e destrezas desenvolvidas, é dicir, manexo de procedementos) así comoinformación sobre o grao de integración social do alumno/a (consigo mesmo, coscompañeiros e compañeiras e co profesorado). PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN A avaliación levarase a cabo tendo en conta os diferentes elementos que constitúen ocurrículo, é dicir, os obxectivos, os contidos, os criterios de avaliación, os estándaresde aprendizaxe e as competencias claves Avaliación ordinaria Ao longo do curso realizaranse tres sesións de avalión, unha por cada trimesre. A ultimadesta avaliación coincidirá coa avaliación fnal ordiaria do mes de xuño.

Avaliación extraordinaria Coa lexislación vixente está previsto un exame extraordinario de setembro para o alumnadoque non acade cualificación positiva na convocatoria de xuño. Na data de setembro queacorde o Centro Educativo realizarase un exame escrito, sendo necesario obter unha notamínima de cinco para superalo.O alumnado que nesta convocatoria continúe sen acadarcualificación positiva e promocione de curso, levará a materia pendente.

80

9. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

- Repaso das nocións vistas con anterioridade e consideradas necesarias para a comprensiónda unidade, tomando nota das dificultades detectadas.

- Introdución de cada aspecto lingüístico, sempre que sexa posible, mediante as semellanzasou pervivencia dos mesmos no castelán e no galego.

- Realización de exercicios apropiados cara a afianzar os contidos lingüísticos, culturais eléxicos traballados na unidade.

- Coa finalidade de atender a aqueles alumnos que teñan problemas na asimilación de contidos,prepararanse exercicios de dificultade graduada para os temas lingüísticos e léxicos; para os temasculturais pediráselles a realización de breves lecturas, así como esquemas das mesmas. Mentresse realizan estas actividades de recuperación, aqueles alumnos que teñan alcanzadosatisfactoriamente os contidos propostos levarán a cabo tarefas como a realización de pequenostraballos de investigación sobre temas culturais, lecturas complementarias e ampliación de léxico dapropia lingua relacionados co tema, mediante dicionarios ou textos apropriados.

10. RELACIÓN DA MATERIA CO PROXECTO LECTOR

Para facer da lectura un instrumento insustituible no proceso ensino-aprendizaxe e para consolidarlectores, o departamento colaborará co Proxecto lector poñendo á súa disposición material deconsulta entretido e divertido.

Os procedementos serán os seguintes:

a) Busca en Internet de: -Sentenzas: explicadas oralmente polos alumnos no aula

-Textos sinxelos en distintas linguas romances: traducidos por escrito e lidos por cada alumno en

lingua orixinal e na correspondente tradución - Textos sinxelos en grego moderno: leidos en lingua orixinal e traducidos por escrito - Textos épicos: lectura teatralizada no aula - Textos líricos: lectura e explicación no aula - Textos históricos: resumo destes para posterior estudo b) Lectura teatralizada no aula dos textos das distintas unidades: o xuízo de Paris; fragmentos da

Ilíada, a Odisea, a Eneida;ciclo tebano, de Micenas e variados (con fragmentos de Esquilo, Sófocles e Eurípides); teatro (Aristófanes e Plauto);diferentes mitos (Minotauro, Eco e Narciso, etc), etc.

c) Lectura por párrafos dos temas de estudio facendo un resumo para posterior estudo

11.ACTIVIDADES EXTRAESCOLARES

Ofrecerase a actividade extraescolar consistente na asistencia ao Festival de Teatro Grecolatinonalgunhas das cidades galegas nas que se desenvolve, que serve de complemento didáctico moiadecuado para estudar o teatro clásico e, concretamente, nas materias de Latín e Grego IIdebido a que as dúas obras de teatro de lectura obrigatoria adoitan representarse no devanditofestival. Esta actividade poderase levar a cabo en conxunto con outros departamentos do centroou cos centro de ensino de secundaria de As Pontes .

Se ao longo do curso se recibise información sobre algún acontecemento ou actividade quepuidera resultar interesante e educativo (excursións, exposicións, proxeccións de películas,etc.) non se descarta acudir.

12.ACCIÓNS PARA A INTEGRACIÓN DAS TIC

81

As tecnoloxías da información e da comunicación ofrecen novas e atractivas perspectivas no estudo da lingua e cultura grecolatinas que convén aproveitar, como o uso de metodoloxías interactivas no estudo da lingua, procura de textos, imaxes e vídeos na internet, ferramentas de presentación e comunicación de resultados, utilización de dicionarios en liña, etc. Os ámbitos de fomento das TIC por parte deste Departamento serán os seguintes:





13. ACCIÓNS PARA A CONTRIBUCIÓN DO PLAN DE CONVIVENCIA


Concienciar sobre a importancia dunha axeitada convivencia escolar que permita unha mellor relación ensinanza-aprendizaxe.


Establecer normas de funcionamento e organización de calquera espazo que se utilice para impartir a materia.

Fomentar o respecto entre todos os membros da comunidade educativa e a integración de todo o alumnado no centro.


82

As Pontes, 20 de setembro de 2019

Asdo: Enedina Palacios Díaz

83

programaciÓns do de latÍn e grego18-19...particular, a violencia contra a muller, e impulsar a...

Documents