primum insonat quae pars est franciae normannia. rodlo

1
135 De rebus gestis Rogerii , liber primus i capitulum a. Les variantes du nom de la province et de ses habitants concernent la finale -annus ou -annia : on trouve alternativement la géminée (Normannia / Normanni), la nasale simple (Normania / Normani), ou, dans C, la nasale suivie de la dentale sonore (Normandia / Normandi). La liste est trop longue pour donner ici toutes les occurrences. b'. À l’appui de la leçon pirata de Z, on peut citer le titre du chapitre, où piratas est donné par A et Z. Ce terme est couramment employé pour désigner les Scandinaves dans les sources franques du IX e  siècle ; on le trouve aussi chez Richer de Reims, Historiae, H. Hoffmann (éd.), MHG SS, t. XXXVIII, 2000, I, 4, p. 39, l. 11. Pour d’autres exemples à propos des Vikings, voir Latham & Howlett 1975-, IX, s.v. <1> a. a normannia inc. B a normannia usque ad I, 1, 2 maxima def. A | b. francorum regum (stergum Z) Z 2 : regum francorum B Pon- tieri | c. post suo add. tenimento B Pontieri | d. generali Z : olim B | e. nuncupabatur Z : et sic vocabatur B Pontieri | f. dum om. Z ed. pr. | g. rodlo B : rodolo Z rholo ed. pr. | h. pirata a dacia vel Z : parta audacia ex B Pontieri | i. plurima Z : plurium B | j. manu militum Z : militum manu B x Pontieri militum magno B | k. sese ZB : se ed. pr. | l. credentium Z 2 B : ced- Z ut saepe | m. versus ZB def. Resta : usque Pontieri | n. quo Z : ubi B Pontieri. <2> a. per om. B | b. in om. ZB edd. | c. amplecti et sibi A Z : sibi oplecu et B | d. coepit A B def. Resta : fecit Z edd. | e. enim A Z : B non legitur | f. frumenti ceterarumque Pontieri : f. ceterarum A Z frumentice earumque B frumenti et ceterarum ed. pr. | g. fertilis Z : -lius B feralis A | h. pascuis A ZB : piscinis ed. pr. <3> a. prosilientes A Z : -luentes B | b. suo om. ZB ed. pr. Primum insonat quae pars est Franciae Normannia. Rodlo duce dat piratas per mare Norveïa. <1> Normannia a | a' patria quaedam est in partibus Galliae ; quae quidem non semper Normannia dicta fuit, sed regalis quondam Francorum regum b fiscus cum toto suo c , cujus pars erat, generali d nomine Francia nuncupabatur e , usque dum f  Rodlo g , dux fortissimus, pirata b' a Dacia vel h  Norveja, coadunata sibi plurima i fortium manu militum j navali exercitu sese k pelago credentium l , Frisiam et quaeque maritima loca versus m occidentem devastans, tandem in portu quo n  Secana fluvius in mare defluens intrat appulsus est. <2> Cujus per a alveum maxima classe profundiores in b partes Franciae penetrans, amoenitate locorum inspecta, prae ceteris quas pertransierat regiones hanc amore amplecti et sibi c adoptare coepit d . Est enim e piscosis fluminibus et feralibus silvis abundantissima, accipitrum exercitio aptissima, frumenti ceterarumque f segetum fertilis g , pascuis h uberrima, pecorum nutrix. <3> Quamobrem ex utraque ripa prosilientes a , incolas illius regionis suo b imperio subjugare coeperunt. que J. Flori a consacrée en 1999 aux « déno- minations des milites normands d’Italie chez Geoffroy Malaterra ». Voir encore Flori 1986 sur miles chez Guillaume de Poitiers, mais aussi les travaux de D. Barthélemy, en particulier 2007a, 2007b, 2009. 7. Selon Dudon, c’est en 876 que Rollon pénètre dans l’embouchure de la Seine et peut admirer la beauté de ses rives (voir De moribus…, livre II, chap. 11, p. 152 : qua Sequana, caeruleo gurgite perspicuisque cursibus fluens odoriferasque excellentium riparum herbas lambens […], navibus Gimegias venit). 8. Les ressources naturelles de la Normandie sont déjà décrites en des termes similaires par Dudon (De moribus…, livre II, chap. 12, p. 153 : Haec terra copia fru- gum omnium fecunda, arboribus nemorosa, fluminibus pisce repletis discriminata, venatu diversarum ferarum sufficienter copiosa ; voir encore livre II, chap. 26). Et l’image du locus amoenus de la terre patrie s’est répandue dans l’historiographie de l’Italie normande, en particulier chez Aimé du Mont-Cassin, qui commence ainsi son récit : « […] en la fin de France est une plane plene de boiz et de divers frut ».

Upload: others

Post on 21-Feb-2022

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Primum insonat quae pars est Franciae Normannia. Rodlo

135

De rebus gestis Ro gerii , l iber primus

icapitulum

a’. Les variantes du nom de la province et de ses habitants concernent la finale -annus ou -annia : on trouve alternativement la géminée (Normannia / Normanni), la nasale simple (Normania / Normani), ou, dans C, la nasale suivie de la dentale sonore (Normandia / Normandi). La liste est trop longue pour donner ici toutes les occurrences. b'. À l’appui de la leçon pirata de Z, on peut citer le titre du chapitre, où piratas est donné par A et Z. Ce terme est couramment employé pour désigner les Scandinaves dans les sources franques du IXe siècle ; on le trouve aussi chez Richer de Reims, Historiae, H. Hoffmann (éd.), MHG SS, t. XXXVIII, 2000, I, 4, p. 39, l. 11. Pour d’autres exemples à propos des Vikings, voir Latham & Howlett 1975-, IX, s.v.

<1> a. a normannia inc. B a normannia usque ad I, 1, 2 maxima def. A | b. francorum regum (stergum Z) Z2 : regum francorum B Pon-tieri | c. post suo add. tenimento B Pontieri | d. generali Z : olim B | e. nuncupabatur Z : et sic vocabatur B Pontieri | f. dum om. Z ed. pr. | g. rodlo B : rodolo Z rholo ed. pr. | h. pirata a dacia vel Z : parta audacia ex B Pontieri | i. plurima Z : plurium B | j. manu militum Z : militum manu Bx Pontieri militum magno B | k. sese ZB : se ed. pr. | l. credentium Z2B : ced- Z ut saepe | m. versus ZB def. Resta : usque Pontieri | n. quo Z : ubi B Pontieri. <2> a. per om. B | b. in om. ZB edd. | c. amplecti et sibi A Z : sibi oplecu et B | d. coepit A B def. Resta : fecit Z edd. | e. enim A Z : B non legitur | f. frumenti ceterarumque Pontieri : f. ceterarum A Z frumentice earumque B frumenti et ceterarum ed. pr. | g. fertilis Z : -lius B feralis A | h. pascuis A ZB : piscinis ed. pr. <3> a. prosilientes A Z : -luentes B | b. suo om. ZB ed. pr.

Primum insonat quae pars est Franciae Normannia. Rodlo duce dat piratas per mare Norveïa.

<1> Normannia a | a' patria quaedam est in partibus Galliae ; quae quidem non semper Normannia dicta fuit, sed regalis quondam Francorum regum b fiscus cum toto suo c, cujus pars erat, generali d nomine Francia nuncupabatur e, usque dum f Rodlo g, dux fortissimus, pirata b' a Dacia vel h Norveja, coadunata sibi plurima i fortium manu militum j navali exercitu sese k pelago credentium l, Frisiam et quaeque maritima loca versus m occidentem devastans, tandem in portu quo n Secana fluvius in mare defluens intrat appulsus est. <2> Cujus per a alveum maxima classe profundiores in b partes Franciae penetrans, amoenitate locorum inspecta, prae ceteris quas pertransierat regiones hanc amore amplecti et sibi c adoptare coepit d. Est enim e piscosis fluminibus et feralibus silvis abundantissima, accipitrum exercitio aptissima, frumenti ceterarumque f segetum fertilis g, pascuis h uberrima, pecorum nutrix. <3> Quamobrem ex utraque ripa prosilientes a, incolas illius regionis suo b imperio subjugare coeperunt.

que J. Flori a consacrée en 1999 aux « déno-minations des milites normands d’Italie chez Geoffroy Malaterra ». Voir encore Flori 1986 sur miles chez Guillaume de Poitiers, mais aussi les travaux de D. Barthélemy, en particulier 2007a, 2007b, 2009. 7. Selon Dudon, c’est en 876 que Rollon pénètre dans l’embouchure de la Seine et peut admirer la beauté de ses rives (voir De moribus…,

livre  II, chap.  11, p.  152 : qua Sequana, caeruleo gurgite perspicuisque cursibus fluens odoriferasque excellentium riparum herbas lambens […], navibus Gimegias venit). 8. Les ressources naturelles de la Normandie sont déjà décrites en des termes similaires par Dudon (De moribus…, livre II, chap. 12, p. 153 : Haec terra copia fru-gum omnium fecunda, arboribus nemorosa,

fluminibus pisce repletis discriminata, venatu diversarum ferarum sufficienter copiosa ; voir encore livre II, chap. 26). Et l’image du locus amoenus de la terre patrie s’est répandue dans l’historiographie de l’Italie normande, en particulier chez Aimé du Mont-Cassin, qui commence ainsi son récit : « […] en la fin de France est une plane plene de boiz et de divers frut ».