periodicals - oc · pastor 1, evangelist 192; a vaiin mi 202 an bung mék. fellowship 200 leh...

52
October 2018 Ramthar 1 Special Issue ww.mizoramsynod.org

Upload: vonhan

Post on 23-Nov-2018

214 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

October 2018 Ramthar 1

Special Issue ww.mizoramsynod.org

October 2018 Ramthar 2

Special Issue ww.mizoramsynod.org

October 2018 Ramthar 3

Special Issue ww.mizoramsynod.org

SYNOD RAMTHARPathian hruaina azárah Ramthar

Chanchinbu chu kum 34 (Oct., 1984- Oct.,2018) lai a lo pumhlûm ta. Hei leh chenbahlahna awm lova tluang taka chhuah anih theihna chhan hi Pathian hruaina avàngchauh a ni a, a chungah làwmthu kan sawie. Ramthar Chanchinbu kum 34 pumhlûm a tlinna hmingina chhiartu zawng zawngte Editorial Board member-tenChibai kan bûk a che u.

Synod Ramthar hi a chhuah tirh (1984)-ah chuanbu 3,000 chhut a ni a; 1994-ah 14,500; 2004-ah 19,000;2014-ah 28,700; 2018-ah 34,200. Chhuah tirh a\angachhûtin a lêt sawm zetin a lo pung ta, a làwmawm hle mai.Chutih laiin, kan Kohhran chhúngkua la ve lo an la tamhle. Chhúngkua chu sawi loh - Kohhran pawh a la thlengkim lo a ni. |an i la sauh sauh ang u.

Tûn (Oct., 2018)-ah hian ‘Ramthar’ man hi kumkhatah ̀ 60/- a ni a. Kum khat chhut man chu ̀ 81.60 a nia. Synod-in kum khatah nuai nga-in min pui (subsidise) a;chumi leh Kohhran/páwl/mi mal eng emaw zâtin Mission-ary-te tán ‘Ramthar’ in lâksak azárah kan Chanchinbu hi ala kal ve \êk \êk a ni. Missionary-te tána RamtharChanchinbu lâksak tam pathum chauh lo tárlang ila: (1)Ramhlun Kohhran - c. 600 (2) Bawngkawn Kohhran - c.400 (3) Chanmari West Kohhran - c. 350.

Synod Mission Board-a thawktu dinhmun tlángpui:1) Mizoram a\anga Missionary-a kal zât 1,7762) Field Worker zât 8643) Mission Field-a thawk zât 2,6404) SMB hnuaia thawk zât 2,7005) Jan - Aug., 2018 chhúnga ringthar zât 4,605

Synod Ramthar rawngbàwlnain hma a sâwn zêl theihnán \an i la thar zêl ang u.

“Thawk zêl la, i thawh-ah lâwm rawh,Thawh rîm chu chawlhna nuam a ni.”

Rev. ThangzauvaEditor

October 2018 Ramthar 4

Special Issue ww.mizoramsynod.org

THUCHAH

Ramthar Chanchin Bu in kum 34 a lo tling taleh tun thla Special Issue-a Thuchah ziak tura minsawm hi lawmawm ka ti hle mai.

He Chanchin bu hlu leh pawimawh tak mai,Kohhranhote tana bengvarna, Ramthara kanrawngbawlna chanchin ngaihnawm tak tak min hrilhtu leh tawngtaipui tur chi hrang hrang min hriattirtuhi a tangkai em em a ni. Kohhranhoten kanrawngbàwlna hmasâwn dàn kan hriat hian phûrnaleh tuina min pe a, rawngbáwltute inpêkna leh tuarnate kan hriat hian chona thar min neihtír thin bawk.Hetianga kan \an tlànna min hriattírtu Chanchinbubuatsaihtute inpêkna hi a ropui êm êm bawk a ni.

He Chanchinbu hi Pathianin malsàwm zêlsela, a chhiartu zawng zawng tán thlarau lam \hanlenna lo ni ngei rawh se.

Rev. F. LalrinnungaSynod Moderator

MIZORAM PRESBYTERIAN KOHHRAN(Presbyterian Church of India)

SYNOD OFFICE, AIZAWL - 796001, MIZORAM, INDIAPh: (0389) 2326372/2322285/2324448; Email: [email protected]

October 2018 Ramthar 5

Special Issue ww.mizoramsynod.org

LÂWMPUINA LEH DUHSAKNA

Ramthar Chanchinbu-in kum 34-na a lo thleng tahi làwmawm ka ti hle mai. |hahnem ngai taka enkawltutezawng zawng chungah làwmthu ka sawi e. RamtharChanchinbu hi a tìra enkawltute beisei phâk bâkin ahlawhtlin ka ring. He chanchinbu leh a enkawltute hiPathianin mal a sàwm a, \han lam a pan zêl; Kohhranhna pui - Chanchin |ha hril kawnga Kohhranhote kaninhriat pawhna hmanraw pawimawh tak a nih avàngin.

A huhova kan rawngbàwlna - Buh hmun a\ang te,Ramthar Feh chanchin te, Field hrang hrang rawngbàwlnate, thawktu dinhmun te leh Sermon \ha tak tak te hianchhiartute min tiphûr a, chona thar min pe a, a hmuna kalve thei lo te pawhin thilpêk leh \awng\aina lamah nasatakin \an min lâktír \hin.

Ramthar Chanchinbu-in a pianchamphaphâk a lothlen hian a enkawltu Board member zawng zawngtelâwmpuina leh duhsakna ka hlàn a. He chanchinbu hirawngbàwlna ropui tak leh darh zau tak, Kohhran bengleh kan inhriat pawhna pawimawh tak a ni tih hre rengchunga thawk zêl tùrin thawktute duhsakna sáng ber kahlàn e.

MIZORAM PRESBYTERIAN KOHHRAN(Presbyterian Church of India)

SYNOD OFFICE, AIZAWL - 796001, MIZORAM, INDIAPh: (0389) 2326372/2322285/2324448; Email: [email protected]

Upa R. DêngzîkpuiaSynod Secretary

October 2018 Ramthar 6

Special Issue ww.mizoramsynod.org

MIZORAM PRESBYTERIAN KOHHRAN(Presbyterian Church of India)

SYNOD OFFICE, AIZAWL - 796001, MIZORAM, INDIAPh: (0389) 2326372/2322285/2324448; Email: [email protected]

Rev. B. SangthangaExecutive Secretary

THUCHAH

Kan Ramthar Chanchinbuin kum 34 a lo tling tareng hi a va làwmawm êm! Vawiin thlenga chhum lo chatlova min enkawlsaktu Editorial Staff leh thawktu zawngzawng chungah làwmthu ka sawi a ni. Chhiartu zawngzawng pawh chibai ka bûk a che u.

Kan Ramthar Chanchinbu hi a \angkai hle mai.Hmun hrang hranga Kohhranhote leh thawktute min vilreng a, thu \ha leh pawimawh tak tak min hriattír \hin a,a làwmawm hle a ni. Thawktute harsatna tawhte hianKohhranho a ti\ang a; an hlawhltinna hian Kohhranho atiphûrin, a tichak \hin. Ramthar lama feh chhuaktechanchin han hriat te hi a nuam a, rilru a tithar \hin.Ramthar lama \hahnemngai taka thawktute leh thu \hatak tak rawn thawn \hintute hnênah pawh làwmthu kasawi nghâl a ni.

Kan Ramthar rawngbàwlna a lo chaka, a sâwt deuhdeuh theih nán leh kan chanchinbu pawhin hma a sâwnzêl theih nána \an la zêl tùrin Kohhranhote ka sâwm a ni.

October 2018 Ramthar 7

Special Issue ww.mizoramsynod.org

† TUARPUINA:1) Tv. Remlalnghaka (28), Pu H. Vanlalhlira, Evan-

gelist, Marpara (HMN) fapa chu ni 8.8.2017 khán Kâl lehLúng \ha lo avàngin a thi. (Rev. K. Lalrinmawia, Secre-tary, SMB-in a ruang chung (Maubawk)-ah \awng\ainahmangin thuchah tawi a sawi nghe nghe. - Editor).

2) Pi Romawii (86), Rabung, Pu P.C. Ronghinglova,Evangelist, Chakmaghat (Tripura Mission Field) nu chuni 26.08.2018 khán Lúng \ha lo avàngin a thi.

3) Nl. Lalthanzuali (52), Masihi Sangati Kendrachu ni 30.8.2018 khán Cancer avàngin a thi (phêk 41&42en rawh).

4) Pu Rodingluaia (65), Sialhawk, Nl. LalsangpuiiTochhawng, Evangelist, Chilbili (Patna Mission Field) pachu ni 30.8.2018 khán Asthma avàngin a thi.

5) Pu R.L. Thanmawia (70), Thakthing Veng(Aizawl), Pi Maria Lalrampari, Office Assistant,Bhubaneshwar (Odisha Mission Field) pa chu ni31.8.2018 khán Asthma avàngin a thi.

6) Pu Rualthankhuma (54), Hriangtlang, Pi P.C.Lalhmingsangi, Evangelist Teacher, Marpara (Home Mis-sion North) pa chu ni 4.9.2018 khán Cancer avàngin a thi.

SMB chuan lusún chhúngte hi a tuarpui hle a ni.

† MISSION INHMUNKHÂWMNAAH COORDINATOR: Dr.Robert S. Halliday, Coordinator, SMB chu ni 31 Aug - 2Sept., 2018 chhúng khán Ao Baptist Church Diphupar,Dimapur (Nagaland)-a India Mission Council leh India Mis-sions Associations (IMA) Annual General Meeting-ah SMBaiawhin a tel. Ni 1 Sept., 2018 khán Devotion-ah hun serha hmang bawk. He Meeting-a an thupui chu ‘He hun atánhian’ (Estheri 4:13-14) a ni.

† MISSIONARY PALI-TEN B. Ed. PASS: Pu H. Lalrinzuala,Pu B. Lalringliana, Nl. Vanrammawii Hrahsel leh Pu HCTChuaukhuma te chuan B. Ed. \ha takin an pass a, alàwmawm hle. An post tharah hna an zawm fel leh tawh a ni.

KEIMAHNI

October 2018 Ramthar 8

Special Issue ww.mizoramsynod.org

FIELD CHANCHIN THARMASIHI SANGATI

Thuhma: Presbyterian Kohhran hi Mizoramchhúnga rawngbáwl zêl tùra Pathian belruat a nihna lo lanchhuahna pakhat chu, Masihi Sangati (MS) a lo din chhohi a ni. ‘Non Mizo-te zínga rawngbàwlna’ tiin hriat hmasaka ni a. Pathianin kan Synod hotute hnênah Thlarau lamfinna pein, Mizorama sakhaw dang bia lo pung zêl tùrtezínga Chanchin |ha hril a nih zêlna tùr a lo hmuh lâwktíra; vâwiinah chu chu a dikzia kan hmu mék a nih hi. MasihiSangati hi Mizoram chhúnga Isua Krista hre lote zínga,Mizoram Presbyterian Kohhran rawngbàwlna a ni.

1. Masihi Sangati Kendra (MSK): Masihi Sangatirawngbàwlna khai khâwmtu a ni a, Synod Mission Boardaiawhin Masihi Sangati rawngbàwlna enkawltu a ni. MSKOffice hi Bawngkawn, Aizawlah a awm. MSK hi Director-ina \hut chilh a, a tlángpuiin Pastoral Committee-in OrdainedMinister-te zíng a\angin a ruat \hin a, Director term hi kumthum zêl a ni.

2. Statistics: MSK hnuaiah hian Minister 9, ProPastor 1, Evangelist 192; a vaiin mi 202 an bung mék.Fellowship 200 leh member 5980 awm anga chhinchhiaha ni. Area 21 niin, Pastor Bial pasariha \hen a ni a. Mizoramchhúnga Káwl \awng hmang bîk enkawltu Minister a awmbawk a, bial pariat tiin a sawi theih mai àwm e.

Bial hrang hranga Pastor \huthmun leh (Jan - July,2018) ringthar baptisma chang zât hetiang hi a ni: AizawlCentral: Zarkawt – 158; Aizawl West: Vaivakawn -176;Aizawl South: Mission Veng – 268; Aizawl North: Zemabawk– 96; Chhim Area: Lunglei - 180; Hmarthlang: Kolasib –151; Khawkchhak: Keifang – 95; Káwl: Aizawl ChanmariWest Hmarveng – 59 (Total - 1183).Ram chhúngarawngbàwlna hlâwk tak Kohhranin a kalpui mék tih atichiang a ni.

3. Rawngbàwl dan tùra inruahmanna: Evangelist-te hi Bial (Pastor Bial pangngai) leh Kohhran malah dah anni a. Fellowship/Bial/Area te kaihhruaina hnuaiah an

Rev. Zochhuanmawia, DirectorMasihi Sangati Kendra, Bawngkawn

October 2018 Ramthar 9

Special Issue ww.mizoramsynod.org

thawk ber. Team pali - Synod Gospel Team pahnih, GorkhaGospel Team leh Vai changkang Team te awminrawngbàwlna kawngah hma lâkna hrang hret neiin anthawk a ni. Synod Mission Choir hi MSK hian a enkawlbawk.

Masihi Sangati hi Committee hmanga enkawl a nia. Kohhran mal Fellowship Committee, Bial huapCommittee, Presbytery huapin Area Committee te siam ani. Hêng Committee hrangte hian Meet te an buatsaih \hina, a \angkai hle.

Hêngte bâkah hian Committee pawimawh takpahnih – Milit Samiti leh Working Committee a awm bawk.Milit Samiti hian kum khat danah MS inkhâwmpui lian(Convention) a huaihawt \hin. Tûnah hian rawngbàwlnakawnga Vai Kristian Mistiri-te \angkai zâwka hman an nihtheihna tùrin hma a la mék a; tin, kawtthlêra rawngbàwlnaneih kawngah hma lâk a tum bawk.

Team-te hian Kohhrante sàwmna an chhàn bâkah,a \ûl ang zêlin hmun hrang hrangah rîm takin an thawkreng a ni. Vai changkang beitu team te hi a tlángpuiin zànlamah an che chhuak deuh ber. Masihi Sangatirawngbàwlnaah hian Evangelist te leh Kohhran thawh ho\hatna apiangah ringthar an \ha \hin.

4. Thlarau lam indona a nasa: MS rawngbàwlnaahhian a nawlpuia harsatna langsàr si lo, mahse Chanchin|ha hre lote hrilhna kawnga mi tibuai thei ve tak a awmreng. Mistiri awm rei tawh, tlangnél si, Krista zui duh si lotehian thunun an lo ngah tawh a. Campaign neih te hian anhnuaia thawkte chu an kaltír ve mai a; mahse, baptismachang ngam an awm mang lo \hin, an mitmei ringawtte hianan thunun thei hle. Mosolman Mistiri-te leh an puithiamte\ang khâwm hian Mizo \henkhat an hneh fo. Hnam dangkristiante an hék thiam hle. Kristian an nih avànga hék nireng siin, an hna leh awm dànah an hék daih a. MizoKristian, hna neitute khân an lo âwih a, an thu hmang khánKristian an nih avànga tuarna kan lo thlentír ta \hin a ni.Kristian an nih hian hna te, chenna te an hloh fo \hin, a\hen chuan thawn hawte pawh an tâwk bawk.

He rawngbàwlna tláwm tak hi uar takin, fimkhurtak siin Kohhran tinten kalpui i tum ang u.

October 2018 Ramthar 10

Special Issue ww.mizoramsynod.org

SERMONPATHIANIN CHANCHIN |HA HRIL

TÙRIN MIZOTE MIN KOChhiar tùr: Mt 28:19,20; Lk 4:18,19

“Chanchin |ha” chu Isua Krista hi a ni a.Chanchin |ha chu khawvêl damna tùra Pathianin a Fapamal neih chhun a rawn tirh chhanchin hi a ni bawk. Hechanchin hi alâwm Arabella Katherine Hankey (1834-1911)-in “thawnthu hlui, chúl ngai lo” (KHB. No.352) atih thlâwt kha.

Rev. K. LalrinmawiaSecretary, SMB

Ni e, Chanchin |ha hikum 2000 dáwna upa a nia, thawnthu hlui a ni;mahse, vawiin thleng hianmi tam tak tán a la tharreng si. Tûna kum 80 laiaupa tawhte tán pawh hiana la thar reng tho zu nia!

Lal Isuan hreh takchunga a Pa thu âwiha azawh kawng, kraws kawngngei kha Chanchin |hakawng a ni a. Khatiazankhuaa tihduhdahna atuar hnu-a kraws-a ankhenbeh thu kha i hriatíraw? Chawhnu herah ankhengbet a, khua a lothimin lir a rawn nghîng a,an buai chúk chúk a nihkha! Kan Lalpa khán kha

kawngah chauh khán kandamna tùr a awm tih hria-inhuphurh teh mah se a peh-hêl lo. A ruang chu thlànahan zalh ta a nih kha. Thlànaan phum bo khán Chanchin|ha a la kim lo.

An zalh a\anga a tûkthum tûk, vàr\ianah kháneng thil mak nge lo thlengle? I la hre zêl ang tíraw?Mihring zawng zawngin choruala kan ngaih loh thihnachu hnehin, thawhlehnachakna hmangin thlànkawngka a hawng ta! LalIsua thawhlehna chuanthlan thiltihtheihna a ngama, thihna túr (poison)thiltihtheihna chu a rapbeta(1 Kor 15:55-57), sual

October 2018 Ramthar 11

Special Issue ww.mizoramsynod.org

avànga hremna i hmabâkchu hlih kian a ni ta! Chungei chu Chanchin |ha chua ni a, chutah chuan i tándamna kim, taksa, rilru lehthlarau damna chu a awm.

Rom lal chhúngkawchanchin làwmawm lamsawi nána hman \hin Grik\awng Evangelion chu ahnu deuhvah lal chhúng-kaw chanchin hrim hrimsawi nán an hmang ta zêla. Kristiante hunah Lal Isualeh a chhandamna hna-thawh chanchin sawi nánleh, Amah Isua Krista ngeipawh Chanchin |ha anihzia tilangin Evangelionchu Chanchin |ha tiin kanhmang ta zêl a ni.

Chu Chanchin |haavàng chuan chatuannunna i lo nei ta a. Mahni-ainkuangkuaha lungawipuiveng veng tùra pêk i ni lo.He Chanchin |ha hi ‘mi tinta tùr’ (Lk. 2:10) a nihavàngin a la hre ve lotehnêna hrilh zêl tùra tirh kanni (Mt 28:19,20). ‘Hrilh zêltùr’ a nihna chhan chuChanchin |ha min petu,rawn thlentu hian a tirhinmin tír tlat a ni. Lal Isua

ringtu apiang chuChanchin |ha hril tùr hianmin tír a ni.

Isua a hringhrànazuitu Tirhkohte khán anhril a, an thachhangdâwltu, Kohhran Pate(Church Fathers) pawhin anhril zêl a; vâwiin thlenginkhawvêl hnam hrang hranghian an lo hril tawh \hin.Keini Mizote pawh, Mizohau ngat chu kan Kristiankim \êp a. Kristian zet hnu-a péng bo leh tlém tih lohhi chu Pathianin min kovek a ni.

Mizoten Chanchin |hakan dawng: Khawvêlah hianmihring 7,63,28,19,325kan awm a; chûng zínga33% chu Kristian, 24.1%Muslim, 1.15% Hindu leha bâk chu sakhaw dang lehPathian awm ring lo thlengainchawhpawlh an ni. Chutia nih chuan kristian chu23,12,97,555 kan awmtihna a ni a. Kristian lozawng zawng belhkhâwmchu 7,401,521,770 tihnaanih chu!

Tirhkoh Paulan, “anichuan mi zawng zawng

October 2018 Ramthar 12

Special Issue ww.mizoramsynod.org

chhandama awmah lehthutak hria-ah a duh a ni,”tiin Timothea a hrilh kha ani a (1Tim 2:4). Mahse, kanLalpa duh dàn hi a lahlawhtling lo hle mai.

Kum 1891-ah Rev.William Williams-an Aizawltlang thleng Chanchin |hahril nán ram a rawn en a;kum 1894 January a\anginChanchin |ha chuanMizote min riahchilh ta a.Kum 1899 June 25 chuanLal Isua ringa baptismachang an awm ve ta.Chanchin |ha-in min rawnriahchilh a\anga kum ngaleh a chanve hnu-ah chauhMizoten ringtu chhin-chhiahna baptisma kanchang ve tihna a nih chu!

Mizoten Chanchin|ha kan hril: Chuta \angarei lo tê-ah Mizote ngei chuChanchin |ha hrilin an fehchhuak ve ta a. Kum 1900khán Mizo kristian uihûmlekin tirhkoh (evangelist)pali an châwm ve \an panga. Kum 1901 pawh khán reingial ngial thangin vawi rukngawt chu thuhrilin an zinnghe nghe a, hetah hianMizo ringtu hmasa berte

zin chhiar tel a ni. Sapmissionary-ten kum ngaleh a chanve-a ringtharbaptisma chang an neihtheih chauh laiin, Mizokristiante ngei an han chêtchhuah ve chuan Chanchin|ha chuan Zoram a tuamta hlup hlup a. Kum 50chhúng vêl lekah a hnampum kan kristian titih dêrmai a ni. Mizote hiChanchin |ha hril tùrinPathianin min ko va, kanthawh chhun pawh mal asàwm hle tih a lang.

Kum 2008 March 12khán Assam Mission Fieldkhu Synod Mission Board-in a hawng a. Hemi kum lalâ hian ringthar 19 an neizu nia! Zosâpten ringtharnei tùra kum nga zet anthawh hmasak nènkhaikhin chuan kan tharrang hle a ni. India ramPresbyterian Kohhranhnuaia Synod hrang hrang(Synod pathum an awm)zíngah Khasi unaute khuMizo missionary-te kut-chhuak anga sawi theih anni lo; synod unit dangteerawh hi chu Sâp leh Mizothawh hona rah an ni vekhlawm. Manipur, Zou,

October 2018 Ramthar 13

Special Issue ww.mizoramsynod.org

Cachar Tlangram (Mizohnahthlâk an ni fur), Biate,Meitei Singlup, KarbiAnglong (anni hi Khasikutchhuak an tam viauchungin Mizo missionary-tehrin an \hahnem hle bawk)leh Tripura ProvisionalSynod te hi han en teh u.Myanmar rama Mizohnahthlâk unaute lahChanchin |ha Dak Bawmhrin an \hahnem hle a.Mizote hi Chanchin |ha hriltùrin Pathianin min hmangduh a ni.

Kumin kum tìr lamkhán Serving in Mission(SIM) International DirectorRev. Dr. Joshua te Aizawl-ah an rawn zin a. Zànahinhmuh lawk an duh thumin hrilh avàngin an thleninah kan han pan a. Chutaan thusawi ngaihnawm takchu - Latin America-aBolivia ram, Americanmissionary-ten kum rei takan lo thawh tawhnaa Mizomissionary nupa tehnathawh mak an tih thua ni. Missionary dangte chua ram miten an pawh hleihtheih loh laiin Mizochhúngkuate erawh chunél leh ngaina takin an

lenchilh a. |halai rual\hahnem takin Lal Isuahmél an hmuh phah a,“Mizote hi Pathianin ahmang duh che u a ni,” tihmin lo hrilh a. “Mizo nupaMissionary in rawn thawhavàngin kan lawm êm êma ni,” tih chu an thunawna ni ngawt mai . Ni ,Pathian hian Chanchin|ha hril tùrin Mizote himin ko ngei a ni.

Thlirna dang hanrawlh leh ila: Mizote hiankhawvêl tán eng thil dangnge kan pêk ve? Mi ramtechuan lungalhthei, tuialh-thei, thuamhnaw, silk,rangkachak, buh, thlai, thilsiam chhuah chi hranghrang leh thil hlu dangdang te khawvêl ram hranghranngah an hralh a,khawvêl an inchâwm rawnasin. Keini hian eng thilhlu dang nge kan rameconomy leh mi rammamawh châwmna nibawk kan pêk ve le? Engmah. Khawvêl tán eng mahdang kan pe ve lo, pêk tùrkan nei bawk hek lo. Kantaksa mamawh hranghrangte chu khawvêlinmin pe zâwk a nih hi!

October 2018 Ramthar 14

Special Issue ww.mizoramsynod.org

Hêng min petute hi mizawng zawng zinga mi anni a. Hriat lohna thimsaltáng an va \hahnem êm!Kan Lalpa chuan mi zawngzawng chhandama awmahleh thutak hria-ah a duhasin. An saltánna a\angachhuah zalen tùrin Lalpathlarau chu kan chungaha awm ve ngei a ni. Harhnahi kan Mizote thlarau nunchâwmtu a ni a; harhna lahchu Thlarau Thianghlimawmpuina avànga kan chana ni bawk si.

Ani (Thlarau Thiang-hlim) chuan saltáng-techhuahtír tùr te, mitdelhnêna mitvár neih lehnathu sawi tùr te, tihduhdahtuarte chhuahtír tùr te lehLalpa lungawi kum thusawi tùr tein min tír a nihhi! Min kohna hi tûnthlenga la chháng lo,Chanchin |ha hril kawngaa engti záwng maha lathawk lo kan awm em?“Nangnin min hma-ngaihchuan ka thupêkte inzàwm ang,” titu hian engangin nge min ngaih ang le?

Chanchin |ha hril tùrinHSLC leh Under Matricpawhin thawh theih kan vangah êm! |henkhat mahnichhúngkaw châwm nánTechnical line-a thiamnasang tak tak thlenga inzirkan awm bawk.

Kan Lalpa pawh hianChanchin |ha hril tùrinthiamna sang nei chu hmandàn \ha a hre khawp asin.Central Service leh All IndiaService mite tak hiPathianin a hmang thiam a,a hmang nasa thei.Pathianin Chanchin |hahril tùrin Mizote hi min kongei a; kan luhchilhnaapiangah a ram a din \hin.

Leilung hausakna thildang chhuan tùr la haichhuak ve ûk lo chungpawha khawvêl hmunhrang hranga inzár darhZofate u, Pathianin aChanchin |ha hril tùrinmin ko ve. I ngâwihsandawn em ni?

Lalpan a thu malsàwmrawh se.

¤¤¤ Sual sipaiten khawvêl an hneh theih nán chuan mi \hateeng mah ti lova an awm hi a tâwk a ni. - Edmund Burke-a

October 2018 Ramthar 15

Special Issue ww.mizoramsynod.org

TÛN LAI INDIA RAMA CHANCHIN |HA HRILH THU

Isua Zirtír Thoma khân India ramah Chanchin|ha rawn hrilin a rawn thihchilh tih kan hria. Mahsekum za tam a liam hnû-ah pawh Chanchin |ha hril \ùlnaram zínga mi a la ni reng mai. Hun inhér zêl hian tûnlaiIndia ram dinhmun hi a tidanglam hle a; chuvàng chuanChanchin |ha hrilh a harsa ta a, Kohhran pawhinharsatna a tâwk tam ta hle a ni. Hêng kárah hianChanchin |ha hril hna kan buaipui dàn hi ngaihtuahnathar a ngai àwm e.

Rev. Vanlalrova Khiangte, PrincipalMissionary Training College

I: India mitengaihtuahna hér danglam-tu langsar zualte: Indiaram chu khawvêl ramhmasâwn leh hausa zíngaha tel ta. Hêng hmasâwnnahi sumdawnna leh rorèl dàndanglamin a thlen a ni bera. Rorèlnain a tihdanglamnasat deuh mai chu hnamnunphung hi a ni a.Chanchin |ha hril rawng-bàwlna pawh nasa takin arawn nghawng ta.

I:1. Sakhua thlir dànleh hnamzia ngaihdàndanglamna: Kum 1920a\ang khán India zalènnasualtute zínga ngaihdàninang lo lian tak chi hnih –

‘sakhaw behchhana mipuikaihhruai duh páwl’ leh‘sakhua leh politics dahhrang páwl’ an lo chhuaka. Kawng thar dap duhholeh mipui zaingai deuhvakalpui duh páwl an in\henta hial a.

Kum 1925 vêl a\anginHedgewar-a kaih-hruaipáwl pakhat a lo chhuak a.Hindu zirtírna a in-nghatchungin vàntláng \hatnaleh hmasâwnna tùr anngaihtuah a, India mite chuHindu sakhua zirtírna angaawm tùrin an zirtír a. Anpáwl chu RSS (RashtriyaSwayamsevak Sangh) kantih hi a ni.

October 2018 Ramthar 16

Special Issue ww.mizoramsynod.org

He páwl hian hma ansâwn hret hret a, India ramhmun hrang hrangahthláwptu an neih belh a.Sakhaw zirtírna hrulathawk an nih avànginmember rêng rêng mahniinsengsova inpe an ni a, anrinawm êm êm. Kum 1940-ah hotu thar Golwalker-a annei a, ani hi Hedgewar-athih hnû-a hotu atána ruata ni a. A fing a, Hindu sakhawinkaihhruai dàn a hmangthiam bawk a, memberpawh an pung nasa. Kum1951 khán political party‘Bharatya Jana Sangh’ andin ta hial a ni.

An sawi tam ber chu –‘Hindu sakhua hi India ramleh hnam kaihhruai nán a\ha ber a, India mi tánchuan sakhaw dang aawm lo’ tih a ni. RSS páwlhian India mite rilru a hnehtlat avàngin an ngaihdànchuan ram a la zau zêl a.Kum 1980 hnu lam a\angphei kha chuan RSS lam\ang political party churam rorèlna-ah thu an neithûk ta hle.

Hetianga sakhawngaihdàn danglam hian

Kristiante chu a do nghâla. ‘Ram dang sakhua’ tia anzirtír avàngin Chanchin|ha hrilh chu a buaithlâkzo ta. India ram chu‘sakhaw tih bîk neilo ram’(secular state) an tih \hinpawh an sawisêl a.‘Sakhaw tih bîk nei lo tihhi a tak tak tling lo, a lem(pseudo-secular) mai a ni’an ti. Khawthlang ram(European ram) thlirnaa\anga sawi fiahna –‘rorèlna leh sakhua chu ahrangin a awm ang a, aninhrethiam tùr a ni’ an tihchu duh lovin sakhuazirtírna behchhanin rorèlan tum a, Hindu sakhuachu an innghahna a ni. Hengaihdàn hi 1950 hmalamah an sawi tawh a, tûnhnai 1980 vêl khán chianglehzualin an rawn sawi lârta. ‘Ram rorèlna lehvàntláng nun zawmtu chusakhaw inkaihhruainna ani a, India tán chuan hei hia \ha ber’ an ti hial a ni.

India rama Chanchin|ha hril hna thawhnahmunah hetianga hnialnaa lo chhuah hian sakhawthila inhnialna a chhuaknghâl a, firfiak taka

October 2018 Ramthar 17

Special Issue ww.mizoramsynod.org

dawngsáwngtute chuanchîk taka ngaihthlâk aiinhmélma ena an en tawhavàngin harsatna a thlengtlángpui \hin.

I:2. Politics ngaih-tuahna danglam: A hmaasawi ang hian sawrkár lehsakhaw kalphung ngaihdàndanglam hian nasa takinChanchin |ha hril a tiharsaa, India rama Kohhrantetán a buaithlâk khawp mai.

Politics hawi záwngangaihdàn danglamna nasaber chu mipui hruai tumdàn hi a ni àwm e. Indiamite tán Hindu ngaihtuah-na hmangin politics kalpuiduhna a lian ta a. Hindununphungah chuan mitinin pianpui nihna kan neivek a, chi sánga piangchuan vàntlángah tih theihbîk an nei, chi hniampawhin mawhphurhnadang an nei bawk. Chu-tiang dinhmun a\ang chuanpolitics pawh an ngaihtuaha ni. Hetiang politicsngaihdàn hian Kristiantethuhril hi a kalh tlat si.

Kum 2000 hma lama‘thu thup’ (hidden agenda)

an tih, tûnlaia an sawi lantâk chu politics hmangaIndia ram chu Hindu ramasiam tumna hi a ni. Politics-a an chak avàngin hma ansâwn hle mai. Chanchin|ha hril rawngbàwl hnaatán erawh a buaithlâk a,Kristiante tán a luhaithlâkbawk.

I:3. Sakhaw inlehchungcháng: Hindu firfiakpáwlte chuan, ‘Kristiantehnathawh ber chu sakhawinlehna hi a ni,’ an ti. Chuinlehna chu ‘Sâp ram tihdàn entawna nun thlâk lehIndia hnamzia kalsana,ram dang zia chawi làrtumna ’ niin an ngai.Chuvàng chuan sakhawinlehna hi an do nasa.

Kum 1951 khán Parlia-ment-ah sakhaw inlehlohna dàn siam rawt a ni a;mahse inhnialna nasa takkárah a puitling ta lo. Stateeng emaw zâtin an buaipuizui a, tûnah chuan statepariat laiin an statechhúnga hman tùrinhetiang dàn hi an nei. Indiadàn pui hi siam \hata, inlehtheih lohna dàn siam anduh a ni. Sakhaw inleh an

October 2018 Ramthar 18

Special Issue ww.mizoramsynod.org

duh lohna chhan chu hnamphatsanna nia an ngaihvàng a ni. Kristian-a inlettechu ‘hnam phatsantu’ an ti.

Chuvàng chuan sa-khaw inlehna hian Hindufirfiakte a chawk tho \hina, kutthlâk pawh anawlsam. An ngaihdànchuan missionary-tenthihna hial an tawh pawhinan thil tih dik lo vàng niinan ngai mai a ni. ‘Vàntlánghuatthu an sawite chuanan thiltih man an tuar angchu’ an ti mai a ni.

Hetiang lam duhpolitical party-ho ngaihdànhi a inang \hap lo; mahse,sakhaw inleh duh lohnaahchuan an inthurual vekmai. India Union Cabinetminister hlui Arun Shourie-a khán Kristiante thuchahsakhaw inlehna hi langsàrtakin a sawisel a. ‘Kristiantechu sakhaw nunrâwng,thisena inthawi \hin,Judate zirtírna chhunzawman ni a, India mite tán a himlo,’ a ti hial a ni.

II: Harsatna thleng\hin: Tûnlaia India ramarawngbàwl hnaa harsatna

hi ram dangah pawh antâwk tho a; an tawh lohIndia rama harsatna liantak pawh a awm.

II:1. Dàn pui hmangaKristiante nek chêptumna: Parliament-ahSakhaw inleh theih lohnatùr dàn siam rawtna hnialthlâk a nih hnu a\ang khánchàwl lovin he thu hi a kalreng. India dàn pui siam\hat tumna hi kum 60chuang a ni tawh, politicshmangin \an an la zêl a, ansiam danglam thei mai thei.Chanchin |ha hril a harzual ngei ang.

II:2. Hnam rilru hruaizawng a Kristiantenèkna: India ram chuHindu ram a ni a, a michêngte pawh Hindu an nian tih avàngin Kristiansakhua chu ram hmélmaahan ngai a. Hnam rilru chawkthovin Chanchin |ha hrilhna an tibuai a, Kristian niha him lo hle mai. Hnam lehpolitics firfiak hian nasatakin buaina a tichhuak ta.

II:3. Vau lehkutthlâk: Kum 1999-aAustralian missionary-te

October 2018 Ramthar 19

Special Issue ww.mizoramsynod.org

fapaho thah te, Dumka-aCatholic puithiam zahthlâktaka an chaih te, Bengal-aNun pawngsual leh rîkrâpte, Orissa-a hnam hnufualKristian-ho thah leh ûmdarhte hi a vànduaithlâkêm êm. Kristiante chu vauleh kutthlâk an ni fo a, BiakIn hàl leh rawkte ni tindeuh thaw hriat tùr a awm,thiamthu sawina hun annei mang si lo.

III: Mission hnathawhdàn hrang hrang: Hmanlaia\ang khán Chanchin |hahriltuten ngaihdàn hrangan nei fo \hin. Chungaihdàn chuan tûnlaithleng hian ngaihdàn a\hen deuh reng a, Kohhranpawh chi hrang a tam phahreng a ni. Mahse missionhna chu kawng hranghrangin thawh a ni.

III:1. Hnam tih dànzuia Chanchin |ha hril:Protestant Missionary-te lochhuah hma khán Indiahnam \hate leh sakhawhotute tih dàn leh nun dànanga Kohhran kaihhruaiduh an awm. Robert deNobili khán Brahminkhawsak dàn zawmin

Kohhran a enkawl a, mi tamtakin an pawmpui laiinpawmpui lo \hahnem tak anawm bawk.

Protestant Kohhranmissionary-hoten chiinthliarna duh lovinChanchin |ha an hril \hin;mahse, India mite hi kumsâng chuang he chiinthliarna hian a awp behavàngin Kristian an nih hnupawhin an inthliar reng thomai. Hnam zia/tih dànthlâk hi a har khawp mai.Tûnlaia hnam ze milarawngbàwl pawimawhziakan sawi pawh hi Indiaramah chuan fimkhur angai zual khawp mai.Chanchin |ha mila hnamzia hrilhfiah dàn tùr \ha lehhman theih tùr lehhmantlâk ngei tùr ngaih-tuah pawh a \ûl khawp mai.

III:2. Chhandamnamamawhten an bei ang:Kum 2016 khán CWMEinrawn khâwmnaahChanchin |ha hril nánchhan chhuah ngaite ngeiinchhan chhuah hna anthawh a \hat thu an sawia. Chutiang hawi záwngachi inthliarna laka harsatna

October 2018 Ramthar 20

Special Issue ww.mizoramsynod.org

tibo záwnga Chanchin |hakan hril pawh a \ha hle ang.

‘Chanchin |ha hril dàntlángláwn ber chu chhan-dam ngaite tána rawng-bàwl hna thawh a ni’ an ti.Mahse, hlawhtling takathawk tùr chuan chhanchhuah ngaite nèna thawhho a pawimawh an ti leh a.Tûnah chuan ‘chhanchhuah ngaite ngeiin anchhuahna tùr kawng chu anzawng ang a, an bei ang’tiin ngaihdàn a awm ta.

Tûnlai India ramarawngbàwl hna pawh hihetiang kawnga kan thawhpawh a hlâwk ngei ang.Chhan chhuah ngaiten anmamawh ngei an hria a,anmahni ngeiin an thawhtheih nán Kristianten kanthawh a \ûl tihna a ni.Chanchin |ha hril hna hinunna neia che reng lehawmze nei, thiltihtheihnanei a nih avàngin khawvêldanglam zêl kárah nunnathar neia kan chêtpui renga \ûl tihna a ni.

III:3. Kohhran phunleh thiltiha Mission hna

thawh: Hetiang rawngbàwlhna hi hmun hranghrangah Kohhran leh páwltam takin an thawk a,Kohhran chi hrang pawh atam. Kan Kohhran pawhinSMB (Synod MissionBoard) kal tlangin kanthawk mék. Kan thawh dànhi ringtu siama Kohhranphun a ni ber a, ringtu siamnán hmanrua leh thawhdàn hrang hrang pawh kannei. Kan thlen chin erawha la sáng lo.

Keini Mizote hianHindu hnam ze milaKohhran phun kan harsata ni àwm e. Kan tláng mi-pui zíngah leh mi retheizínga kan thawhna hichuan hma a sâwn viau.Hindu hnam \ha leh mithiam zínga thawk tùrerawh chuan hmabâk kanngah rih niin a lang. Sumleh thiamna kan ngah tâwklo chu thu dang, kan rilruputhmang pawh hi thlâk angai deuh nual ang. Hêngatán hian intuaithar kanmamawh a, khawvêlhmasâwnna hmachhawnthei tùra kan ngaihtuahnaleh hmachhawp kan duan

October 2018 Ramthar 21

Special Issue ww.mizoramsynod.org

thar reng a \ûl. Kohhran tloleh nghet neihte hi a vaharsa êm!

Khaikawmna: Missionhna chu nung taka che tùra nih avàngin nung takachêttírtu Pathian Thlarau angai, chumi chu chaknapetu leh thuam thar zêltu ani si a. Harsatna kárahChanchin |ha hi kum tamtak hrilh a ni ta, nung takpawhin a che \hin, a chereng bawk. Mahse, khawvêlinhér danglam hianharsatna thar a hérchhuahpui zêl avànginIndia ramah tûn hmaa hriatngai loh harsatna a awm ta.|an lâk a ngai zual hle mai.

Lal Isuan, ‘chinghnezíngah beràm no awm anginka tirh che u hi’ a ti (Lk10:3). Chanchin |ha hrilhna hi a man a sáng, nunhlanna a ni. Hmânah Judahotuten an do va, Rom

sawrkárin tihboral a tum a,Communist Russia pawhinnasa takin a dodâl. MahseKristiante thisen chuan alehthal. Chutiang chuChanchin |ha thiltih-theihna chu a ni. Indiaramin martar-te thisen amamawh a, danglamnathlen tùrin nun hlànaChanchin |ha hril tùrLalpan a zawng a ni.

Kohhranhote chàwllova kan thawh theih nánPathian Thlarau Thiang-hlimin hna a thawk \hin a,ringtute thiltihtheihna a pe\hin (Tirh 1:8). MizoKristianten kan hriat rengtùr chu – ‘Harhna kan chanhi Chanchin |ha hrilh nána ni’ tih hi a ni. Kan hrilhloh chuan Pathian Thlarau-vin min awmpui reng lovang tih a hlauhawm.Harsatna kára chhandam-na hna thawk tùr kan ni tihi hre reng ang u.

[Kan sàwmna ngai pawimawhin Rev. Vanlalrova Khiangte,Principal, Missionary Training College-in Article bengvàrthlâkleh pawimawh tak min rawn ziahsak a, a chungah kan lâwmhle. - Editor]

“Khawvelin a huat che u chuan, a huat hma cheu pawhin keimah mi hua tih in hria e.”

- ISUA KRISTA

October 2018 Ramthar 22

Special Issue ww.mizoramsynod.org

ANMAHNI AN INVEI VE TA

Missionary-ten kan duhthusàm chu – ‘Rawng kanva bàwlna hnamte hian anmahni invei se,’ tih hi a ni.Kum 31 lai missionary rawngbàwl hna hmun hranghranga ka thawh ve tawha ka thil tawn zen zen loh chuManikbond Pastor Bialah ka tawng a, ka lâwm hle.

M. C. Lalthlanmawia, PiplaManikbond Bial, Barak Area

Ni 12-14 July, 2018khán Manikbond BialInkhâwmpuiin a lo rèl tawhangin, ringlo tamnaPhaikhuo (Chorei hnamchènna)-ah Chanchin |habeihpui thlâk a ni a. Hetahhian Bial chhúng Kohhranhrang hrang a\angin Upate, Tual Upa te leh KohhranHmeichhe hruaitu te mi 22lai kan thawk chhuak theia. Missionary pathum kalawm chhunte chu eirawngbáwltuah kan \ang a.Kan Bial hruaitute chuan,“Nangni Missionary-te chuthla tin Chanchin |hahrilin khaw hrang hrangahin feh chhuak a; tûn \umchu kan lo àwl ang che u,”min ti daih mai.

Phaikhuo hi Kristianleh Hindu inawmpawlhna

khua a ni a. Hindu an ninâ-in, an Pi leh pu sakhua(animism) biaa, ramhuaihlauva inthâwi \hin an la ni.

Kohhran hruaitute hiGroup thumah in\henin,Group Leader-te kaihhruai-na hnuaiah Hindu inah teléngin an thiam ang anginPathian Thu an va hrilh a.An thu ken tlángpui leh anthil va tawn tlém azáwnghan tár lang ila:

1) Keini Tláng mite tánchuan Kristian sakhua hikan hmasâwnna atán te,kan inpumkhatna atán te a\ha ber. Chîm rala kan awmlohna kawng awm chhunchu Kristianna chauh hi a ni.

2) Kan hnam sakhawPuithiam \ha pawh an awm

BUH HMUN A|ANGIN

October 2018 Ramthar 23

Special Issue ww.mizoramsynod.org

tawh lo; tin, kan hnamsakhua (Hindu) puithiamhohian hmân a\ang tawhinhmasâwnna tùr leh awmdàn tùr \ha hi mi an hrilhngai lo. Zu leh sa an hmuhchuan an duh tâwk a, anlung a awi a; an mi lehsate hi mi an ngaihtuahtak tak lo.

3) Tûna kan hnamsakhua (Hindu) hi chu mihausa sakhua a ni. Thilengkimah pathian biak nánchuan ár a nih loh leh vawknèna inthâwi a ngai zêl.Kristian sakhuaah chuanIsua Kristan inthawinaatána vawi khat amah lehamah a inhlàn kha a tâwka, Isua Krista hmingin engtik lai pawhin Pathian kanbe thei a ni.

In pakhatah chuanHindu putar hian Hindu-teropuizia leh an thil tihdànte a lo sawi ve a. Chuputar chu heti hian an zâwtlêt a: ‘Tûnah Hindu i inti a.Vaiho puja-naah kalinHindu Temple-ah i lût tawhem?’ an han ti a. A la luhloh thuin a chháng a. Hetihian an chhu zui a: ‘Hindusakhuaah chuan keini

Tláng mi (Tribal)-te hi chumin pawm tak tak hlei nêm.Min en hniam a, min tenalâwm!’ an han tih chuanchu putar pawh chuan, “Adik khawp mai. Tláng mitehi chu min ten alâwm,” a tive leh ta mai a.

He khawvel lehkhawvêl piah lam thlengaringtute kan vànneihna tesawiin, Pathian hmangaih-na te an han sawi a. ChoreiHindu-ho chuan ngaih-thlâk nuam an ti hle.

Zànah páwnah PathianThu kan sawi \hin a. Hetakan Speaker-te chu UpaPhailianlal leh PuPhunupar te an ni. Ni 13July, 2018 (Zirtawpni) zànathu sawi tùra ruat, PuPhunupar chu niléngin apum a ná a. In hrang hrangtlawha an lèn kual laipawhin \hut harsa a ti hle.

Zànah pawh a thu sawitùr chu a huphurh hle a;nimahsela, Pathian rin-chhanin Pathian thuchahchu pum na chung chungina sawi ta a. A sawi tui hlea, a pum ná pawh a hrechang lo. Thu a sawi zawh

October 2018 Ramthar 24

Special Issue ww.mizoramsynod.org

meuh chuan a dam viah tamai a. Amah pawhin mak ati hle. He hmuna kanrawngbàwlnaah hian ring-thar pahnih kan nei tawha, kan la neih zêl pawh abeiseiawm.

Tin, Manikbond PastorBial Kohhran Hmeichhia tepawhin Inkhâwmpuia anrèl angin April, 2018 khánChorei Hindu tamna,Sipergool-ah Chanchin |hahrilh beihpui an lo thlâktawh bawk.

Manikbond PastorBialah hian kum tàwpahPastor hovin Kohhran te lehBranch Church te kumtawp Committee (FunctionCommittee) kan nei \hin a.Heta kum thar project-akan neih ziah \hin tâk chuRingthar Target hi a ni.

Hêng Ringthar Targetkan tlin theih nán Kohhranhruaituten Hindu Chhúng-kua tum (target) bîk an neive leh \hin. Hei hian a ti\ang\hin hle. Bial chhúng Koh-hran \henkhatah chuanPathianni zàn inkhâwm ban

apiangin ringlo tána\awng\ai inkhâwm anbuatsaih \hin a. Anmahnithisen zawmpui leh anhnampui ringlote Kristianan nih ve theih nána mittuinèn theih tâwp chhuahinan \awng\ai \hin. Pathianinan \awng\aina chhánginnasa takin hna a thawkngei ang tih kan ring a ni.

Manikbond Bialchhúnga khuate hiKohhran dang leh Missiondang ten kum 60 dawn laian lo luhchilh tawhna a nia. Tûna la Kristian lote hichu tih ngaihna an hriattawh loh, a mawngkhal antih ang mai, an sak êmavànga an \ha en liam maitawhte an ni. Nimahsela,Lalpan kan Kohhranrawngbàwlna mal minsàwm a; July thla thlenghian Manikbond Bial hianringthar 21 lai mai kan neive tawh a, kan la neih chhozêl pawh kan beisei.

A ram mite anmahnian invei chhoh dàn en hianLalpan a ram a zauh zêlngei ang.

October 2018 Ramthar 25

Special Issue ww.mizoramsynod.org

MISSIONARY NURSE-TE RAWNGBÀWLNA HI

Ramthar chanchinbua chhuah tùrin ‘MissionaryNurse-te Rawngbàwlna en khûm’ nia ka hriat dàn ziaktùra chanchinbu lam hotuten min ngenna angin ka theihang tâwkin ka han tár lang ve dawn a ni. Thu ziak thiamtak ka nih loh avàngin ka huphurh hle. Chhiartute rilrusûkthlêk ka tibuai ang tih chu ka hlau tak zet a ni. MahseNurse-te rawngbàwlna Pathianin mal a sawmzia erawhkan hriat belh phah ngei ka beisei. Ka lo duh thawh luatavàng emaw, ka \awngkam thiam loh avàng emawachhiartute rilru ka lo hliam palh a nih chuan in mingaihdamna ka han díl hmasa e.

Missionary hna hi hnaazawnga ka ngaihsan a ni a.Naupan lai a\ang tawha kalehkhabu chhiar duh záwngpawh Pathian rawngbàwlnalam hawi a ni ber \hin. Kanzirtírtuten ka nih tum minzawh pawhin, ‘Nurse emawTeacher emaw’ tiin kachhang \hin. A eng emawzâwk zâwk hmangaMissionary hna la thawk vengei tùrin Pathian hnênahka inhlan ve \hin. LalpanMissionary Nurse ni tùrinnurse training-na remchángtak Synod Mission Boardhmangin min siamsak tahlauh mai a. DuncanDamdawi in (EHA) Raxaul,

Bihar-ah training zovin,May, 2001-ah SMB chuanka post hmasa ber atánMissionary Staff Nurse ngeimai chu ni tùrin Silonijan,Karbi Anglong Mission Field-ah min dah ta a ni.

R a w n g b à w l n a :Mission Field ka kal hmahian ‘Missionary Nurse-tehian Field-ah hian eng tinnge rawng an bàwl ve angle?’ tiin ka ngaihtuah fo\hin. Field-ah kan han lûta. Synod Office a\anga `10,000/- min kentir hmangkhán damdawi kan lei a, adahna tùr almirah kan leibawk a. Chutiang chuan

R.H. Thanmawii, SNKoilamati, Karbi Anglong

October 2018 Ramthar 26

Special Issue ww.mizoramsynod.org

bul \an vein mahniadispensary nghah a lo ngaihi a lo ni a.

Damlo lo kalte chuthiam ang tâwka loenkawlin, damdawite ka lochawh a. Hriselna chung-cháng zirtír chungin,damdawi ei dàn tùrte ka lohrilh \hin a. Chutiang chuka ni tin hna (duty) a lo nia. Damdawi Inah chuandoctor-te thlazár hnuaiahthlamuang takin damlotekan enkawl mai \hin a.Tûnah chuan mahni kutahmawhphurhna a han awmta a; insit a ná-in tihsualpalh hlauh chuan pawi takthleng thei a ni tih hrerengin bul ka han \an ve a.Doctor ang maiin damlo lokalte chu check-in, dam-dawite ka han chawh ve a.

Mahni kovah engkimmai a innghah tâkah chuanPathian hi a lo va hnai \hinêm! Clinic/Medical Centreenkawl dàn tùr eng mahinhrilh a awm si lo. Recordvawn dàn tùr te, report pêkdàn te, chumi atána thil \ûltùr te pawh inzawngchawpin bangbo tak maiinClinic kan han hawng ve

râwih mai a nih kha. Inlamah damlote kan enkawlbawk a; hostel awmnaahchuan hostel naupangtehriselna thla tin kan endik\hin. Hun remchángahEvangelist-te hnung zuiinprochar-te kan kal \hin bawk.

Hetia Chanchin |hahrila feh chhuak (prochar)-a kan kal hian ní a sa \hininchauh a na thei hle mai a.In thlen thuai thuaia muthahchawlh châkawm theihle mah se quaters kanthleng a, damlovin min longhâk reng han hmuh hiansawi tùr a váng \hin.

‘Kei chu damdawipetu mai ka ni; tidamtuchu Isua: Nurse-te hi kanawmna a inang lo viau àwme. |henkhat buai êm êm anawm laiin a \hente erawhan âwl viau thei bawk. Kanawmna hmun azir hian kanreport pawh a inang lothluah ngei ang.

Hun a lo kal zêl a, kanrawngbàwlnaah Pathianhnathawh sawi tùr tam taka awm \hin. Kei chu mimâwltê, sa pan tak, minhan nèk palh pawha per kat

October 2018 Ramthar 27

Special Issue ww.mizoramsynod.org

dâwrh thei mai ni mah ila,Pathianin keimah hmangatihdam rawngbàwlna hna athawh hi a va ropui êm!Pathian ropui nán leh ahnathawh kan hriat fiahzual nán tlém azáwng hantár lang ila.

Nu pakhat nau veibuaipui tùrin min rawn kova. Ka han en chuan a hlam(placenta) hian chhulkawngka a lo khâr phui tlatmai a. “Naute leh a nu \hataka neih in duh chuandamdawi in-ah kalpui vata \ha. Hetiang chu keia tihtheih a ni lo,” ka ti a.Mahse, an kal tùr chu khawchhúnga ‘nau chhar thiam’intiin a lo dang a; a enkawlthiam leh si lo va. A tûkzínga kohhran in tlawha kakal chu min lo ko va, ‘Isuahmingin min ensak lehrawh,’ tiin. Ka han en chuthi a lo pût nasa hle a, achau hle bawk. Biakin minchháng thei tawh lo va;naute lungphu a awm tawhlo bawk a.

Missionary-hote chuana chhúngte biain, ‘Nautethi tawh mah se a nu talchhan chhuah a \ûl,’ tiin

damdawi ina hruai tùrinkan ti a. Mahse khami ni,August 15 (IndependenceDay) kha Assam pumahBandh a ni a, motor pawhkhawiah mah an kal ngamsi lo. A va buaithlâk \hinêm! Tihngaihna a awm lo.Kan zavai chuan kan\awng\ai rual ta a. Chutahka rilruah huaisenna a loawm a. Naute thi tawh chuengti kawng pawhin lâkchhuaha, a nu nunnachhan a ngai a ni.

Damdawi \ûl ang angtelam khâwmin kan han\awng\ai leh a. Amah a vawtvek tawh a. Drip khai a ngaia; damdawi ina kal phal lotukhân a thisen zám (vein) techu a lo vit puar phêngphung tawh nen, vihna tùra váng khawp mai. |awng-\ai chungin ka rin vih tawpa, a fuh hlauh mai le! |hatakin drip chu a kal ta. Nauhlam chu pawt thlêr tawptawpin naute lu lo lang chutheih tâwpa pawtin \hatakin hmél hem miah lovinkan la chhuak ta a. A nupawh khati khawpa chaukha dárkár khat pawh nilovah a rawn \awng peih a.A tûkah thisen pêk te a

October 2018 Ramthar 28

Special Issue ww.mizoramsynod.org

ngai thei a, tiin damdawiinah an kal a. Thisen pêkpawh ngai lovin ni hnihhnu-ah dam takin an inaha lo haw leh ta a ni.

Hmun dang lehah mipakhat, a ke pán luai hi alo kal a. ‘Pangang-hlíng alût’ an ti mai a. ‘Engtin ngeni ang aw?’ tiin chaw \hingleh meihawl ràwt sawmtihpawlhin ka lo tuamsaka; kha leh chen a lo tuartawh kha ni thumah a damviah mai.

Nu pakhat thing fawmlai hi a chunga thingzártliakin a dár leh khing-khang ruh inkár khuar laitakah a bûr záwngin achhun a, a thûk phianlehnghâl a. Ramhnuaia\anga in an rawn thlenhnuah min rawn ko va. Kanthawhpui zirtirtu pakhatnèn scooter-a kalin, kanthlen chuan khua a thimtawh hle.

Current a awm lo va,khawnvártui hmanga batisiam chawp pakhat an lonei a. Damlo chu ka han ena, a thisen a chhuak nasatawh nen a lo chau hle mai

a. Zawitê hian min lochhang thei a. Drip khai angai a; a taksa a vâwtin avein hmuh a har hle mai a.

Kan zavaiin kan han\awng\ai a, \awng\ai pahchuan a vein awmna tùràwma ka rinah ka vit tawpa. A lo fuh hlauh va, drippawh \ha takin a kal thei taa. Chutah a hliam \hui tùrinka hmanraw neih ve angang te ka phawrh a, a theihang angin ka \hui ta a.

Torch light leh bati enghnuaiah vawi khatah arâng, a tî, a thau, a vunthliar hrang lovin ka \huipawlh vek mai. Damdawiinah chuan fimkhur takin,sterelize \ha ber nèndoctor-ten uluk takin hliamleh inzaina hmuamhma an\hui a; keiin hetahtihthianghlim chu sawi lohneih ang ang kha betadinesolution-ah chiahin a hliamlaiah kan leih leh tlâwrh mai\hin a ni a.

Mahse, a pún ngai lo.A tlángpuiin ni ngaahchuan a lo dam/hil êm êmzêl. Chutiang chuan, kut-zungpui chhawk bung palh

October 2018 Ramthar 29

Special Issue ww.mizoramsynod.org

te; chempui tlain mi pakhatlu a tlâk a, a kak duai mai,thi hlîr ina a bual, \hui ngaite; lo vahnaa ngal sata, veinsât chat palh te... sawi tùra tam, ka sawi seng lo ve.Hêng zawng zawngte hidamdawi in anga hmanruatihthianghlim (sterile) hauhloh hmanga \hui leh enkawlni mah se Lalpan ni hnihthuma a tihdam viah hanhmuh hian kan làwmna hia sáng \hin. Pathian kut hia va \ha êm!

Pa pakhat ram chhuakhi a chal dárah tak mai ainkâp palh a, a zàn azàninka hnênah an rawn hruaia. A luruh a kâp pawp a, athluak a lang reng mai a.Theih tâwpa intipachangin,a \ûl ang anga enkawlin kantlaivár a. A tûk khua a lovár chu nikhua rawn hriaina ná pawh a zia viau. Kanawmnaa enkawl theih chi anih loh avàngin DiphuDamdawi in lam an panpuita a ni. Misionary Nurse-tehnênah hian nat tinrénganáte an lo kal a tih thei àwme. Kan tih theih chi a niemaw, ni lo emaw, Nursebulah chuan dam thei vektùrah an ngai a ni ber.

Malaria leh mîtliaminpawlh na tak takte pawhLalpan Nurse-te kuthmangin damdawi mâwltêhmangin a tidam leh mai\hin. Chutiang chu sawi tùra tam. Natna khirh tak,investigation hrang hrangtih ngai leh damdawi ina zaingei ngei ngai an lo kal fo\hin. Pawisa an neih lohavànga damdawi in pan theilo, dispensary-a kanenkawl, beidawnthlâk taktepawh an awm.

Keia tawn ve leh ka tihvete hi chu eng tham maha ni lo. Ka nurse-pui,Pathianin a hman tak takleh thawk \ha tak taktensawi tùr an ngah ang.Kohhranho leh mi mal\awng\aipuina te, thawh-puite \awng\ai puina te lehthawh hona avàng te pawha ni tak meuh a ni. Anchungah pawh kan lâwm\hin hle.

Ka rual-awt \hin:Hetianga Pathianin aropuina puan chhuahnaatána keini Nurse tláwm têtê rawngbàwlna a hmang te,a thiltihtheihzia te lehengkim chunga thu neitu a

October 2018 Ramthar 30

Special Issue ww.mizoramsynod.org

nihzia a lan chhuahtir dànte han ngaihtuah hian kantih chhunte tlémin bei thamhle mah se, Zoram a\angaramthar tlawha an lo zin teleh Work Camp-a an lo kalte hian an hriat châk hi kanlo ring ve \hin a. Zawhnahrang hrang -

‘Mission Field-ah Nurse-tehian eng angin nge rawng

an bàwl ve?’

‘An \angkai em?’

‘Nge tih tùr hre lovin an\hu mai mai?’

tih te hi an zâwt fo tùrahka ngai \hin.

Zirtírtute chu ni tininzirtírin an hah êm êm a;Evangelist-ten Isua hnênahruai tùr zawngin ni tin anfeh chhuak a. Baptismachang tùr an awm chuankan lâwm hle \hin. Sikulpawh result a \hat chuankan lâwm tak zet \hin.

Kan beng vár a:‘Ringthar eng zât nge inneih?’ ‘Matric result a \haem?’ tiin, kan zâwt chàmchí\hin. Nurse-te rawngbàwlnachanchin ve chu record tùr

a awm loh vàng nge kanKohhran tán leh Missiontán hlâwkna a awm lohvàng em ni zâwk, zawh ahlawh lo \hin hle. Tihchang-tlunna kawngah pawh,Field luh tirha chêng sing-khat min pêk bâk chu (chupawh chu theih ang angapeipun tùr a ni) hma tharlâkna lian tham a váng hle.

‘Chu pawisa chu engangin nge kan pei pun vea, eng tiang taka \angkaiinnge he tihdam rawngbàwl-na hi a kal a, a ram miteneng angin nge an hlût a, an\angkaipui?’ tihte hi ‘SMBa\anga lo kal Field tlawh lehcommittee tùra lo kalte hianan hre duhin a pawimawhmahna,’ tiin kan lo inringve a. Kan dispensary-temin ensakin, ‘Tihchangtlunzêl chi a ni em? Nge tihtàwpmai zâwk chi?’ tih te ahmun leh hma ngeia zirin,an mit ngeia an hmuh te hikan lo beisei ve \hin.

Mahse inhmuhkhâwmnaa inhmélhriattírbâk eng mah ngaihsakzuina kan hlawh leh \hin siloh hian ka riru a lo na ve\hin. ‘Nurse-te hi rawng-

October 2018 Ramthar 31

Special Issue ww.mizoramsynod.org

bàwlna en khûmin a awm taem ni?’ tiin ka ngaihtuah \hin.

Thla tin report kan pêkhi an duh tâwk mai em ni?Tin, kan awmnaah hianCatholic Mission an awm vea, Nurse an nei ve bawk.Ka hriat sual loh chuanthuneihna pawh amaconcern thilah pawh a neithui ve hle. Eng emawchhuak thar leh damdawiilo vêl leh hmanrua te,nursing care dàn thar te,damdawi chhuak tharnurse hriat atána pawi-mawh chi a awm hiantraining-in a kal fo \hin.

Sikul awmnaah hianNurse-te hi awm ve zêl theiila. A chhan chu, Sorkar lehNGO (tlawmngai páwl)-tehian hriselna chungchángte, vantlang nun atána thilpawimawh leh hmasâwnnathar chungcháng te hisikulah training anbuatsaih fo \hin. Hêngahtehian Nurse-te hi han tel vethei ila, a hrana trainingtùra min ko ve thei lo a nihpawhin kan va \angkaipuidawn êm! Evangelism a\angringawt chuan eng mahdamdawi lam rawngbàwlna

atána hmasâwnna tùr lehhriatna tihpunna tùr a awmmeuh si lo va. Kan thawhnamite hian treatment tharleh natna te hi hre vektùrah min ngai si.

Thawhpuite leh a khawmite tán nurse rintlâk lehthiam, an mi rin ngam kannih theih nán kan hriatnatihpunna tùr min ngaih-tuahpui theih ni se ka va tiêm! Thawktu chhúngkuaahdamlo an awm hian doctorhnênah kal tùrin ka tichâwk. Doctor hnêna an vainentír hian, annin an loenkawl dàn a\angin chu-tiang natna neite enkawldànte ka lo hriat phah ve a.Tichuan, chutiang natnanei, khaw chhúng mi an lokalin \ha takin ka lo enkawlthei a ni.

Hetiang hi ni mah se,Kohhran mite \awng\aisak-na azárah kan rawngbàwl-nate tluang takin a kal vezêl a ni. Hlâwk zâwk lehsâwt zâwka rawng kan bàwlzêl theih nán hmasâwnnaerawh kan mamawh hlemai. Min \awng\aipui zêltùrin Kohhranhote ka ngenche u a ni.

October 2018 Ramthar 32

Special Issue ww.mizoramsynod.org

HMÂNA BAWNGPU KHA

Ni 23 June, 2018 (Inrinni) a ni a, kan inkhâwm nia ni. Hemi ni hian Field Office-a thawkten DhadingbesiKohhran ding thar chu lángin kan va inkhâwmpui a ni.Kan rin ai daihin inkhâwm kan \hahnem a, mak pawhkan ti zâwk hle mai.

K. Lalrozama, EvangelistKathmandu, Nepal

Kan inkhâwmna in têtak tê-ah chuan kan \hukhat hle a, lectern bula\angin kawngka thlenginchhuatah kan \hu khat tlata. Kan Kohhran memberchauh ni lovin Kohhrandangte pawh an rawninkhâwm ve a lo ni a. Nepalram ang lo takin mipa kantam zâwk lehnghâl a, kanvaiin mi 45 vêl (naupangchhiar tel lovin) kan tling ani. |halai zaipawl member13-ten, “Lalpa chu minvêngtu a ni a, ka tlachhamlo vang”, tih hla music tracknèn ngat, mawi takin anrem a.

Heta thawk Missionaryte nupa, Pu TT Sanga,Evangelist leh Pi DeborahLalhmachhuani, Nurse teinpêkna a ropui khawp mai.

Khaw lum kárah dárkárhnih zet kan inkhâwmpawhin ning hmêl pú anawm lo. Thiam ang anginNepali \awngin kan \awnga, anni chuan nâl takinMizo \awng ngei maiin minlo bia a. Phal tak maiaKohhran member, PuJungle Bahadur Tamangana ar sa zawrh 10 Kg lai athawh leh mi danginchángpèr leh cold drink anthawh khâwm chu hlimtakin kan eiin kan in a. Ava nuam danglam êm! Kanhlim tlang ngei mai.

Tv. Sunpa Tamang chuLapa, thingtlang khua, khatih hun laia kawngpuia\anga kea ni thum vêl kalngaia awm a ni a. Pawisathawh chhuahna tùrzawngin kum 1996 khán

October 2018 Ramthar 33

Special Issue ww.mizoramsynod.org

Mizoramah lo chuangchhuakin, ITI Veng, Aizawl-ah bawng pu-ah \angin rîmtakin hna a han thawk a.

Chutih lai chuanRepublic leh ITI biala hnamdang zínga rawngbáwltuteleh Kohhran miten Pathianhmangaihna thu leh Achhandamna thu an hrilh\hin chu âwih tlâkah a ngaita a. Kum tam an chhúng-kua leh an hnam Tamang-ho sakhua biak chu kalsan-a, rinawm taka Isua zui tùrainpein, kum 1999 Novem-ber thla khán baptisma achang ta a ni.

Rîm tak leh harsatnahrang hrang pal tlanga athawh chhuah sum leh nunthar chu rawn hawnin kum2016-ah Nepal-ah a lo leta. An khuaa kîr leh tawhlovin Dhadingbesi khuaahan chhúngkua an inbengbelta a ni. In \ha tak, ConcreteIn chhawng thum a sa a, aIn pindan \henkhat hiKohhran inkhâwmna atánKohhranin a luah hawhmék a ni.

Dhadingbesi khuaahhian Mizoram (Aizawl ITI

leh Venghnuai)-a lo awmtawh, Presbyterian Koh-hrana baptisma lo changtawh mi eng emaw zât anawm a. Chûngho chu a bulvêla Kohhran awm rem-chángah an inkhâwm vemai \hin a. Mahse, an khuakal pelin, khaw dangKhading Kohhran kanenkawl tho tih an hriatchuan a hranga inkhâwma,kan Kohhran zawm ngei anduh ta a. Tin, helaia Koh-hran lo awm sa member-tehian an Pastor chawpa kanKohhrana lo luh an duhbawk a.

Mahse, kan Kohhrandin phawta, kan Kohhranalo luh an duh zêl tâk lehmuangchânga la lâwm luh\ha zâwkin Bial hruaitutenan hria a. Tichuan,Dhadingbesi Kohhran(Branch Church), member30 vêl awmna chu PokharaBiala awm tùrin 14 April,2018 (Thawh\anni) khánBialtu Pastor, Rev. IsaacLallawmkiman a hawng a.A tlangval laia bawng pu ni\hin, Pu Sunpa Tamangchu kum 2018 kumaKohhran Chairman atán anruat ta a ni. Heti hian

October 2018 Ramthar 34

Special Issue ww.mizoramsynod.org

Nepal-ah Kohhran 64 kanawm ve ta.

He Kohhran hi Koh-hran \ha tak ni tùrinbeiseina kan nei sáng hlea. Tûnah hian Tablepakhat, \ing\ang pakhat,vai khuang pakhat leh thildang tênau deuh mi\hahnem ngaiin an pêkkhâwm an nei ve tawh a ni.An la pachhiat deuhavàngin Biak In hmunatána an ît deuh erawh kanenpui ngam ta rih lo.

Pu Sunpa Tamangchanchin kan sawi a ni mailo, amah anga chanchinngaihnawm nei hi an la awmang. Kan ramah hna thawhtùr zawnga rawn kalte hiKohhranhoten \hahnemngai takin Pathian thu in lohrilh \hin a, ringtu an lo nia. Nepal-a an lo lêt leh hiankan Kohhran tán mi\angkai tak an ni \hin.

Chu bâkah, Kohhran-hoten báng lovin min lo

\awng\aisak bawk \hin a.Hei hi Nepal rama kanrawngbàwlna thahrui lehkan Kohhran min tipungtuleh tinghettu a ni. Nepalram hi a nihphungah chuansakhaw zalenna ram nibawk mah se, sorkárhruaitute sûkthlêk-in a zira ni bawk a, hruaitute aninthlâk deuh reng a, ngaihdan a inthlâk reng bawk sia. Zalen taka Chanchin |hahril theih lohna hmuntepawh kan nei a ni. Mintihbuai pawi ti miah lotehian min enthla reng ni teinkan hre \hin.

Chutih lai chuan in mi\awng\aipuina avànginringthar kan nei ve zêl a,Kohhranin hma kan sâwnve hret hret zêl a ni.

Kohhranhote thawh-rîmna leh \awng\aina rahNepal Field-in kan seng zêla ni tih hi in hriat loh kanduh lo va, làwmthu sawinán hêng thute hi kan ziaka ni e.

¤¤¤ Mi, kristian a lo nih hian, a thlarau nun \han lennaatána a \hat avàng ngawtin tualchhúng kohhranah a tela ni lo. Kohhrana a tel chhan chu Kristan a siam chhantak a lo nih theih nán a ni - chu chu Krista taksa péngpakhat ni tùrin. - Mark Dever-a

October 2018 Ramthar 35

Special Issue ww.mizoramsynod.org

TISA LEH THLARAUVA SALTÁNGTE

Bihar ram (Patna Mission Field)-a kanrawngbawlnaah hian a tlángpuiin hnam hnuaihnunghotehi kan luh chhuah deuh berte an ni a.

Taksa lam nawmsamloh cháng hian nula,mahni chauhva vai rampîlrîla han tei chhuah sekhi chu phûr sârh reng hia har \hin khawp mai.Mahse, kan han chhuah hichuan kan mal leh ngaihauh si lo; Pathianawmpuina duh-awm takinmin uap tlat \hin hi anuamin, a ropui ka ti \hin.

Tlai khat chu in pa-khata ka léng hi min uibehavàngin ka \hu ta reng a.An fanu tleirawl tê, fel deuhmai leh inkhâwm taima takmai hi a beng hnung lamah(rannung sehna nge) a losen vek a. Ná a ti êm êmmai a; zànah pawh an lo muhlei thei lo hi a lo ni a. A nuhnênah, “Min \awng\aisakla, a dam mai ang,” a ti a. Anu chuan a lo \awng\aisaka; mahse, a dam bawk si lo

hi lo ni a. A nu chuan,“Nangman min lo \awng\ai-sak leh mai teh,” a lo ti a.Nu \awng duh ve pangngaitak a ni bawk a, kan tì tîdùn bawrh bawrh a.

He kan inkâwmna hianka rilru a khawihin kangaihtuahna a tikal thui hlea ni. Mite kan tlawhin kantì tì-pui a, \hianah te kansiam a; mahse, an harsatnalaimu tak erawh kanhnênah hian an sawi thlenglo fo \hin. Hnam hniam anni a, an tán khawsak aharsatzia te, hnam \hahovin an fin khalhna leh anawp behna nasa tak chu atì tî a\ang khán ka hriatthiampui chho ve dawn \anniin ka hre ta a.

Hêng lai ramah chuanhmásáng a\anga an hnamtih dàn phung rit leh

Zosangliani HauhnarEvangelist, Patna Mission Field

October 2018 Ramthar 36

Special Issue ww.mizoramsynod.org

hautak êm êm, an ngaihpawimawh lâwt lak nia kahriat chu – nupui/pasalneih hi a ni. Chhúngkaw paber, mahni fate inneihnapawh ropui taka huaihawtthei lo leh fanu te pasalhmuhsak vat lo chu ankhawtlángah hian an endàn hi a lo danglam theinasa mai si a. Chumi avàngchuan an fate nupui pasalneihna atán an neih sabâkah mi hausa leh hnam\ha zâwkte sum an pûk ta\hin a ni.

An puja-na atánringawt pawh hian sîng telte a lo ngai a, a hautak êmêm a ni. A pung chu titamdeuh mah se, duhthlan tùrdang nei hek lo, an ramneih chhun ang angte hi\um khat aia tam te pawhan lo dahkham fo \hin a loni a. “Ti hian kan ram nireng \hinte hi kan hmingina awm tawh lo va. Nei lêtleh tùr chuan ram man a loto zel si a, engtin nge keinitehlul hian kan tih tawhang?” tiin a sawi.

He an phur rit hianmahni mai bâkah, antuchhuante thleng pawha

an hlan chhàwn zel tùr a nia, an tán hian khua hi a várlo hle a ni.

Hetiang thil hautak lehkawng harsa zâwk hi engvànga thlah duh lo leh engvànga kal lui tlat nge an nihtih ka zawh chuan,“Hmasang a\anga kan lochin \han tawh a nihavàngin hetianga kan tihloh chuan mi zawngzawngin min huat rawnang. Chutianga mi huatrawn nih chu tu mahin kanduh lo,” tiin min chhàng a.An chhúngte pakhat chu anfanu Kristian tlangval nènan innei a. An senso pawha hautak loh thu leh,chutih ruala, inneihna ruaian buatsaih vete chu an\henawm khawvengten aneisak duh loh thu te pawhmin hrilh tel nghe nghe.

Ka thiam ang tâwkinan tána Lal Isua hlutzia lehkhawvela amah ngei a lokalna chhan te ka han hrilhve bawk a. Mahse, Setánahian an hnam tih dànphung leh an rilru sûkthlêkhi a hmang \angkai \hiamhle. Lal Isua hmangaihnathute hi a ngaihnawm an ti

October 2018 Ramthar 37

Special Issue ww.mizoramsynod.org

a; he kawng hi kawng dikleh \ha zâwk a ni tih hrereng mah se an tán chuankawng dika rawn kîr leh tùrhian an pal tlang tùrkawng hi a thuiin a khirhêm êm a ni.

Ka chanchinte pawh kahrilh ve luam a: Ka paCancer-a damlo leh ka nubawrhsáwm ve tak mai kakalsan thu te, ka nauhmeichhia ve tho a nihziate. Chûng kalsana anhnêna Lal Isua hmangaihnathu hrilh tùra kan inpêkdàn te, Lal Isua hnung kanzui avànga harsatna kanpumpelh bîk loh thu te, kanmangangin kan \ah ve fo\hin thu te pawh ka hrilhve a. Ka pain nikum lamamin boralsan hnuah pawhPathian ka rinna avàngathlamuanna ka dawn nasat\hin thu te, lungawina minpêk \hin thu te leh kachhúngte pawh engtik laimaha a thlahthlam ngailohzia te ka hrilh a.

A meng phâwk takhawp mai a, “Chutiangchu maw lo ni a?” a ti a.An \henawmnu lo kal vetekha a lo hrilh bawrh bawrh

a. Ka rilruah chuan, ‘He zinkawng kan zawh mék laiakan \ah leh rùm \hinna te,kan beidawnna te leh kanhmangaihte pawh mittuinèna kan thlah liamaharsatna kan tawh \hinzawng zawng te hi Pahnên kan thlen huna zinkawng ngaihnawm lai berleh, kan hrilh châk lehsawi nuam kan tih lai taktùr te an ni,’ tiin thu a lolût a. Keimah ber chu kahlim ta phian mai.

Eng pawh ni se, ka rilruluah khat nghâltu chu‘Nazareth Manifesto’ an tihmai, Chanchin |ha Luka4:18,19 thu - “Riangvaitehnênah Chanchin |ha hriltùra mi ruat avàngin, Lalpathlarau chu ka chungah aawm; Ani chuan saltehnêna chhuahna thu leh,mitdelte hnêna mitvár neihlehna thu sawi tùr te,Tihduhdah tuarte chhuah-tírna tùr te, Lalpa lungawikum thu sawi tùr tein, mi tira ni,” kha a ni.

‘An mit tideltu, salaphuar beh tlatten zalènnaan neih ve theih miah lohnatùr leh, he leiah pawh

October 2018 Ramthar 38

Special Issue ww.mizoramsynod.org

rethei leh pachhe taka anawma, an thih hnuah pawhchutiang ni zel tùra duhtuhi a va huatthalain a varunthlâk êm ve aw!’ ka tivawng vawng mai. A chánghi chuan bei hi a dawng rumrum a, thawh lawka tlanhawsan daih mai te pawhhi an châkawm cháng aawm fo asin.

Mahse an lama \ang aichuan kan lama \ang hi antam zâwka, an chak zâwkbawk a ni tih hi ka ringhlello va, ka hre chiang êm maia; eng vàng mah hianbeidawngin ka indawm kuntawh dawn lo rêng rêng. Anla ring dawn chiang khawpmai, Lal Isua thisen hlu takchhuak kha kan tán chauhni lovin an tán pawh hian atâwk chiang êm a ni.

Huphurh deuha kachhuak chu hlim deuhvinin ka thleng a. Pathianhnênah hlim deuhinlàwmthu sawina ka nei a,hnehna ka puang bawk a.Ni e, vawiinah hian la ringlomah se he Kalvari hma-ngaihna hi zawng a thûkina ril êm a, hriatthiam nghâlmai hi a har ve a nih hi.Mahse, engtik niah emawchuan tàwp lova anmahnihmangaiha thisena Tlantuhi hlim takin an la ring vedawn chiang tih hi kabeisei leh ka \awng\aina ani e.

Tisa leh thlarauvasaltángte chhan chhuaktùrin an dinhmunah iindintír \hin ang u. An-mahni chhan chhuak tùrinLalpan min ko ve.

“Krista leh kohhran inzawmna tinghettu chu a tána fahrinsak hi a ni. Chu chu kohhran din chhan a ni.”

Rev. H. LalhmingmawiaField Secretary, Assam Mission Field

“Chanchin |ha hril hnathawktu chuan Isua nun entawnin,a chhan leh vâng zawng buai lovin, a thawhna mite chu

hmangaih a tum tùr a ni.”Rev. Lalramdinthara Colney

Field Secretary, Odisha Mission Field

October 2018 Ramthar 39

Special Issue ww.mizoramsynod.org

SYNOD MISSION LEH SIKUL RAWNGBÀWLNA

Mizoram Presbyterian Kohhran rawngbàwlna penghrang hrang, pawimawh tak tak zínga kan thâ leh zung,kan sum leh pai tam ber kan hman ralna - Kohhran mipuiinkan rilru leh ngaihtuahna nasa taka kan sènna chuRamthar rawngbàwlna (Synod Mission Rawngbàwlna) hi ani a. Chutiang bawkin Ramthar rawngbàwlna chhúngarawngbàwlna ki hrang hrang kan kalpui mék zíngah kanthâ leh zung, kan sum leh pai tam zâwk kan sèn ralna, kanmissionary zínga a tam zâwkten an theihna an hmanna chusikul rawngbàwlna hi a ni. Chuvàngin, heti taka kanbuaipui rawngbàwlna chanchin hi tûn \um chu i han sawiteh ang.

Mizote leh zirna: Mizotehian Chanchin |ha kanhriat rualin ziak leh chhiarkan zir nghâl a. Chanchin|ha hril nacháng kan hriatrualin mi dangte ziak lehchhiar zirtír hna kan thawkve nghâl bawk a ni. Kansavun lehkha uiin min eisakavànga ziak leh chhiar thiamlova kan awm chhúng khakum za tam tak ni ngei tùr ani a. Zosâpten ziak lehchhiar (A AW B) min hanzirtír a; a thiam hmasaapiangin mahni thiamnachauh duh tâwk lovin, ni tinsikul bâkah Sunday School-ah te, Zawlbûkah te, nularìmna-ah te, fehnaah te a zir

ve duh apiang hnênah anzirtír chhâwng ta a. Mizotechu lehkhathiam hnam kanlo ni ta a; Mizoram chu Indiaindan tirh a\angin ziak lehchhiar thiam tamna ber zíngapakhat kan lo ni ta hial a ni.

Synod Mission School:Mahni thiam záwng leh tihtheih záwng thupa kawmpuimai lova mi dangte zirtírduhna leh zirtír châknathinlung, Mizote rilrua awmtlat chu kan chhehvêlahnam dangte hnêna Chan-chin |ha theh darhnahmanrua atán kan hmangchhunzawm ta zêl a.Mizoram páwna Chanchin

T. Lalchhuangliana,Supervisor of Schools, SMB

October 2018 Ramthar 40

Special Issue ww.mizoramsynod.org

|ha pu darhtu hmasa, mi\hahnemngaite chuan Chan-chin |ha hril darhnahmanrua atán sikul chu a\ha tih hriain an phâk tâwkinhmun hrang hrangah sikulan din zêl a.

Synod Mission Boardpawhin mi hmasate leh mi\hahnemngaite rawngbàwl-na a chhâwm nun rualinchûng sikulte chu rochung-in Chanchin |ha hrilnahmanraw pui berah a hmangzui ve ta zêl a ni. Tichuan,tûnah hian Synod MissionBoard hnuaiah sikul 59 kannei a; Mizoram chhúngahsikul 28 leh ram páwnahsikul 31 kan nei a ni. Kansikulte hi KG/Nurserya\anga in\anin High Schoolthleng 18, Middle School 20,Prîmary School 21 kan nei.Home Mission-a kan sikultlém tê tih loh chu kanramthar sikulte hi EnglishMedium School a ni hlawm.

Sikul hmanga rawng-bàwlna: Sikul hmangarawngbàwlna hi a hautak a;\angkai pawh a \angkai hle.Sikul hmanga rawngbàwlnakan hriat thiam lehzual nánSchool staff-te rawngbàwldàn chanchin tlángpui i hansawi teh ang:

Sikula zirtír hna: Sikul59 kan nei a; kumin (2018)hian zirlai 17,466 zet kannei. Hêng zirlaite zirtírna hnahi \hahnem-ngai takin anthawk a. Zíngah devotionneihpuiin subject pangngaibâkah Moral Educationhmangin Bible thute an zirtíra, Chanchin |ha puala niserh bîk, Gospel Week/Days/Festi-val te, AdventChristmas te an hmanpuibawk \hin. Sikul \henkhatchuan Bible Quiz Competitionte buatsaihin eng emaw titala naupangten Bible ankeuva, an chhiar theihna tùrkawng an zawng \hin. Ni tindeuhthaw zirlai 17,466 zetzínga Pathian thu sawinaremcháng an nei \hin hi sikulrawngbàwlna hlutzia tàrlanna \ha tak a tling àwm e.

Zirlaite an inah antlawh chhuak thin: Ni tinarîm taka zirtírna hna anthawh chu duh tâwk mailovin, zirlai naupang tlawhchhuah hna hi an hnapawimawh tak pakhat a tlinga. Anmahni in ngeiah anharsatna leh an dinhmuntean hmuhpui a; taima takalehkha zir tùrin an fuih a;naupang enkawlna kawnga\an hopui tùrin nu leh patean ngen a; a remchan dàn

October 2018 Ramthar 41

Special Issue ww.mizoramsynod.org

azirin an \awng\aisak bawk\hin. Kumin January - Junechhúng khán zirlaite in34,099 an tlawh chhuakhman a ni a; hei hi a hlutham hle a ni.

Damlo an tlawh thin:Damlo tlawh chhuah hizirtírtute hna pawimawh taka ni bawk. Kumin (Jan-June) chhúng khán damlo6,631 an tlawh hman.Damlote hi ringlo chhúng-kua an nih pawhin Pathianthu sawina hun leh \awng-\aisakna hun an nei theideuh zêl a; Chanchin |hahrilna hun remcháng tak ani \hin.

Evangelism hna anthawk: Kan missionary,sikula thawkte hi Evan-gelistTeacher tia koh an ni a.Sawrkar leh private schooldanga thawktute ang ni lova,rawngbàwlna ki dang,evangelism lama inhmang teltùra beisei an nih vàng a ni.Tlai lam sikul banah te lehNipui chawlh-ah te Pathianthua tí tí-pui tùr zawngin anvâk chhuak \hin a;evangelist-te nèn programmesiam hovin an zin chhuakbawk \hin. Kumin kumchanve chhúng khán ringloinah kalin, in 10,778 an

tlawh chhuak a; mi 11,703zet Pathian thu an sawipuihman bawk. Booklet/BibleTract pawh 3,010 lai an semhman a; an vah chhuahnaahhian Chanchin |ha ngaih-thlâk zêl duha, baptismachan mai pawh duh tùrangaih (seeker) 498 lai anhmu bawk.

Kohhran enkawl hna:Sikula rîm taka thawkchungin Kohhran enkawlhna an thawk bawk. Atlángpui thuin zirtírtute chuKohhran penhleh deuhenkawl tùr (Attached Church)pêk an ni a. Hêng Kohhran-ahte hian Pathian-niah te,hun pui (Good Friday,Krismas) leh programmepawimawhah te aninkhâwm-pui \hin a; PathianRam thawhlàwmte pe veinBiak In sak hna leh sumtuak hna chenin mawhphurh-na an la ve \hin a ni. Kohhranenkawltu an nih anginkohhran mite leh ringtu indangah te an léng a; kuminkum chanve chhúng khánchhúngkua 31,903 lai antlawh chhuak hman a ni.

Kumin 2018-a HSLCResult a \ha:SMB hnuaiakan High School result(2018) hetiang a ni:

October 2018 Ramthar 42

Special Issue ww.mizoramsynod.org

Zirtírtuten \awng\ainanèn ngawrh taka an zirtír\hin avàngin kan sikulte hian awmna khua leh bialvêla sikul \ha ber páwlangaih an ni hlawm a; alàwmawm hle mai.

India ram rila rawng-bàwl nán Sikul: Sikul hiIndia ram zau zâwk leh rilzâwka rawng kan bàwl zêltheih nán hmanrawremcháng tak a ni. Indiarama hnam upa zâwk lehhausa zâwkte pawhin minchung en vena chu zirna hia ni a. |halai lehkha thiam

S/N Sikul hming Pass %1. Salem Boarding 22 0 7 8 3 18 4 3 81.81%2. SHMS, BTS 9 0 0 3 3 6 3 1 66.66%3. SHMS, Tlabung 8 0 6 2 0 8 0 3 100%4. OHS, Silchar 49 4 39 6 0 49 0 88 100%5. RMHS, Karimganj 74 19 50 5 0 74 0 242 100%6. Winchester H/S 16 0 4 6 1 11 5 4 68.75%7. PMHS, Diphu 35 1 8 21 3 33 2 24 94.24%8. PMS, Hamren 25 1 5 17 2 25 0 8 100%9. PMS, Koilamati 9 0 6 3 0 9 0 1 100%10. JES, Lakla 23 1 8 13 0 22 1 21 95.65%11. SPS, Bhairab 9 0 0 7 1 8 1 0 88.80%12. SPHS, Madhuri 24 0 9 11 2 23 1 17 95%13. JMHS, Janai 18 0 16 2 0 18 0 15 100%14. TMS, Khasan 20 2 6 7 5 20 0 6 100%15. CHS, Tuidu 41 0 0 41 0 41 0 8 100%16. BES, Noagang 23 0 0 20 0 20 *1 8 86.95%

*BES hian Compartmental 2 an nei a, fail-ah hian telh an ni lo.

Zirla

i

Dist

n

I Div

II Di

v

III Di

v

Pass

Fail

Lette

r

rual, Chanchin |ha hril tùrainpeih sa tam tak kan nei a;Chanchin |ha hrilna atánasum leh pai ui lo leh pêkchhuah châk Kohhran mileh sa tam tak kan nei bawk.Kan dai ngam phawt chuankan rah chin apiang min pêktiamtu Pathian kan neibawk. Sikul hmangin Indiaram khawpui leh thingtlang-ah rawng i báwl zêl ang u.

Kal ula, hnam tina mi ZIRTÍRAH tesiam ula; Pa leh Fapa leh ThlarauThianghlim hmingah chuan baptis ula,Thu ka pêk zawng zawng che u pawmtùrin ZIRTÍR rawh u (Mt 28:19).

October 2018 Ramthar 43

Special Issue ww.mizoramsynod.org

NL. LALTHANZUALI (1966-2018) KAN CHÂN TA!

Nl. Lalthanzuali hi ni 24.9.1966 khân ChamphaiProject Vengah a piang a. Pu Duhvea (L) leh Pi Kapzawni(L) te fa pariat zînga parukna a ni a.

Nl. Zualtei hi thiamna lamah chuan B.A. a ni a. B.A.a zawh hnu hian Electric Department-ah rei lo tê a thawka. Kum 1991 khân a hna a bansan a, a pa thawhna - St.Peter English Medium School, Madhuripathar-ahmissionary hna a thawk ta zâwk a ni.

He hmuna a thawh lai hian a thawhpui - Tv.Vanlalchullova Pachuau, Nl. Laldawngliani Zote lehMizoram a\anga anmahni tlawhtu tlangval pahnihte nênMonigaon, Arunachal Pradesh-ah rawngbâwlin an fehchhuak a (Arunachal Pradesh hi sakhaw danga inlehkhapna dàn neitute an ni). Pathianin an rawngbâwlna mala sâwm a, he khua leh a chhehvêl a\angin mi 57 laiin LalIsua ringin, Upa Tomsen Khandu kutah baptisma an changhlawm a. Chu chu duh lovin, ringlohovin Police hnênah anhêk a. Monigaon Jail-ah hian hun eng emaw chen an tánga. Hetih hun laia Arunachal & Assam Mission FieldSecretary, Rev. K. Lalthangmawia hma lâkna azârah reierawh an táng ta lo a ni.

A pa hi Pathian tâna mi hrâtkhawkhêng,missionary chhuanawm tak a ni a. Synod Mission Boardchuan Arunachal Evangelical Board kut a\angin St. PeterEnglish Medium School, Madhuripathar (Arunachal &Assam Mission Field West) leh, Champhai RamthimVeitute kut a\angin St. Paul School, Bhairabkunda(Assam Mission Field) te hi lain, tûn thlengin a enkawlchhunzawm ta zêl a ni. Hêng hmun pahnihah hian PuDuhvea hi a sûlsutu a ni.

Madhuripathar-a a thawh lai (1992) hian SynodMission Board-in an sikul a lâk tâk avângin amah pawhSMB hnuaiah a thawk zui ve nghâl a. Kum 1996-ah a hnabansanin, a pa hnung zui bawkin St. Paul School,Bhairabkunda-ah a awm leh a. SMB-in Bhairabkunda-aan thawhna chu a lâk leh tâk avàngin amah pawh chuSMB hnuaiah a awm zui leh a, ni 15.1.2000-14.6.2001chhûng Bhairabkunda-ah hian a thawk zui a ni.

October 2018 Ramthar 44

Special Issue ww.mizoramsynod.org

Hemi hnûah hian Bomdila (Arunachal & AssamMission Field West)-ah Evangelist-in 15.6.2001- Dec., 2002-ah; Aizawlah Missionary Training-in kum 2003-ah; PMS,Silonijan (Karbi Anglong Mission Field)-ah EvangelistTeacher-in 2004-2005-ah; PMS, Marpara (Home MissionNorth)-ah Evangelist Teacher-in 2006-2008-ah; SPS,Bhairabkunda (Assam Mission Field)-ah Evangelist Teacher-in 2009-2010-ah; Salem Boarding (Home Mission North)-ahEvangelist Teacher-in 2011-2016-ah; Persang (HomeMission North)-ah Evangelist Teacher-in 2017-ah leh MasihiSangati Kendra Office, Bawngkawnah January, 2018 a\angaa thih ni thlengin a awm ta a ni.

Nl. Zualtei hi a nu leh pa a\anga Pathian tâna mi\hahnemngai tak a ni a. Missionary hna a thawh chhûngzawngin a theih tâwpin, \hahnemngai takin a thawk \hin.|awng\ai mi, Bible chhiar peih tak a ni. Mi khawngaihnangah tak a ni a, a neihchhun pawh a mamawhtute hnênaha pe mai \hin. Zirtírtu kal lo an awmin phûr takin an ai aawh thuai thuai \hin. Sâp \awng leh Hindi a thiam hle a, a\awng thiamna hi rawngbâwl nân a hmang \angkai hle.

May, 2018 a\ang khân chaw a ei thei lo \an a. Ni 19July, 2018 khân a khawsik avângin Synod Hospital,Durtlangah a inentîr a; an lo admit nghâl a. Hetah hianinvestigation te tiin, a natna hi Chuap leh ruh Cancer a nitih hriat chhuah a ni a. Damdawi In a\anga chhuak tawhlovin enkawl chhunzawm nghâl a ni a. A natna hi a lo nasatawh viau mai a; tin, a BP a mumal lo bawk nên, chemopawh khaisak a ni ta lo a ni. A natna chungchángah vuilovin, Pathian remruatah a pawm hmiah a ni.

A natna hi lo zual zêlin, ni 29.8.2018 zîng lamah alo chau zual a. Oxygen pêk ni mah se a chau tial tial a.Doctor leh Nurse ten theih tâwp chhuaha an enkawlchungin ni 30.8.2018 zîng dâr 7:30 khân Krista Pasal\harinawm tak chuan min lo kalsan ta a ni.

Hemi ni vêk hian Rev. K. Lalrinmawia, Secretary,Synod Mission Board chuan Bethlehem Venga a û, Pu J.Lalthlamuana inah a vui a ni.

Synod Mission Board-in hetianga Missionary inpehi a ui tak zet a ni. Pathianin a thihna hi mal a sâwm ngeiang tih a ring tlat a ni.

October 2018 Ramthar 45

Special Issue ww.mizoramsynod.org

1.1. Field hming : Home Mission North2. Khua : Tuipubari leh Persang3. Tlawh hun : Ni 19-23 March, 20184. Tlawhtu : Kulikawn West Kohhran5. Kal zât : Mipa – 186. Tlawh chhan : Hnathawh7. Hnathawh : Lilabon Memorial School chung chih7. Senso zât : ̀ 60,000.008. Làwmawm lam : Krista avànga Kohhranhotenramthar rawngbàwlna ngai pawimawha kan Work Campthei hi làwmawm kan ti hle. Kawng chhe tak zawh chungache sual lo leh tawh sual tâwk lova kal lam leh haw lamkan zin te, zum leh hriam kára intipalh awm lova kanhnathawh kan zo thei thei te leh thawktute \àwiàwmna \hatak avàng tein làwmawm kan ti hle.

9. Làwmawm lo lam: Kan ram chhúng leh hmun hnai takni si, kawng chhiat avàngin kalkawnga hun hman ahahthlâk kan ti hle.

10. Report \ul dang: Tuipuibari Pastor Biala thawktutethawh hona a \hain, an entawn tlâk hle. Rajiv Nagar lehAndermanik a\angin thawktuten min rawn \àwiàwm theihavàngin kan lâwm hle. Bialtu Pastor, Rev. Zonunsanganmin enpui theih avàngin thlamuanthlâk kan ti hle bawk.

S.R. Lal\hakima, Work Camp Ziaktu2.1. Field hming : Barak Area2. Khua : Zaite Pastor Bial3. Tlawh hun : Ni 30 March - Ni 2 April 20184. Tlawhtu : Chanmari Kohhran, Aizawl5. Kal zât : Mipa - 11 leh Hmeichhia - 76. Tlawh chhan : Medical Free clinic buatsaih7. Senso zât : Rs. 87,680.008. Lâwmna lam: Ni 30.3.2018 zíngah kalin, tlai dár 3.00-ah Zaite khua kan thleng a. Kohhran hovin zanriah tui takmin lo siamsak a. Pastor \huthmun, Zaite khuaah hian kaninkulh a. Good Friday leh Easter Programme-ah bial

RAMTHAR FEH

October 2018 Ramthar 46

Special Issue ww.mizoramsynod.org

chhúng Kohhran hrang hrangah \um 11 lai thusawina hunmin pe a ni. Good Friday chawhma inkhâwm bànah cakekan ei ho va, tlaiah vawk pahnih talhin ruai kan \heh. EasterSunday zíngah, “Lalpa chu a tho leh ta. Haleluiah!” tia auvinkawng kan zawh a; chawhma inkhâwm bànah Easter Artuikan sem bawk.

9. Report tûl dang: Kan kal chhan ber - Medical Free clinichi Doctor pali leh Nurse pahnih te hmanga neih a ni a, midangin a \ûl apiangah kan lo \anpui bawk a. Zaite PastorBial chhúngah hian sorkar lamin Damdawi lam mi thiam adah lo va, kan Missionary Nurse pahnihte chu Damdawilam thiam awmchhun an ni. Damdawi dawr a awm lo va,an tán a buaithlâk êm êm a ni.

Free clinic hi ni 31 (Inrinni)-ah Zaite leh Baruatilakhuaahte hawn a ni a, thawktute leh a khaw mite puihnainfelfai takin nilénga hawn a ni. April ni 1-ah Pastor bial fang\àwiàwmin Doctor leh nurse te chu Cheragi khuaah an kala; he khuaah hian Free clinic hawng lehin damlo tam takan en a ni. Chhun lama inentír hman lote pawhin kaninkulhna hmunah zàn rei tak tak thleng an lo kal a, kanDoctor ten an lo en \hin a ni. Free clinic-ah hian damlo411 lai en an ni a, an mamawh ang ang damdawi a thlàwninkan pe \heuh bawk. Free clinic-a sem tùr damdawi\hahnem tak chu Pu Lalhruailiana te chhúngkuain anthawh a, kan sem bâng zawng zawng pawh an lo hman zuiatán kan hnutchhiah vek a ni. April 2, 2018 khán tluangtakin kan haw leh ta a ni. Kan zin chhúng hian Pathianhruaina changin, tisa leh thlarau lamah kan hlawkpui êmêm a ni.

B. Lalbiaktluanga, Ramthar Ziaktu3.1. Field hming : Arunachal & Assam Mission Field ‘East’2. Khua : Khasan Pastor Bial3. Tlawh hun : Ni 12 – 18 April, 20184. Tlawhtu : Tuikual North Kohhran5. Kal zât : Mipa – 7; Hmeichhia - 26. Tlawh chhan : Mimi Vanlalruati thawhna hmuhpui7. Senso zât : ̀ 1,26,120.00

October 2018 Ramthar 47

Special Issue ww.mizoramsynod.org

8. Làwmawm lam: Ni 12.4.2018 chawhnu dár 12:30-ahKohhran Ramthar Committee Chairman, UpaLalhmachhuanan \awng\aiin min thlah a. Night bus-ahkalin, ni 14.4.18 chawhma dár 10:15 vêlah Khasan MissionCompound kan thleng. Field Secretary, Rev Lalrintharahovin thawktuten thingpui tui tak nèn min lo hmuak a.thawktuten hmun khata thlen khâwm pawh phal lovin anquarters-ah min thleng darh hlâwm a ni. Kan thlen tlaiahhian Nl. Mimi Vanlalruatin zanriah tui tak min buatsaihsaknghe nghe.

Inrinni zànah Khasan Kohhran Biak Inah kaninkhâwm a, inkhâwm kan \ha hle. Pathianniah chuan hmunthumah in\henin Bial chhúng kohhran pathum – Housing,Kharsang leh Chingsa-ah te kan tlawh a. HousingKohhranah hian ringthar baptisma chang mi pahnih an awmnghe nghe. Pastor-in a sàwm angin kan Team Leader UpaJ.C. Zomuanthangan Sacrament a sem a, vànnei kan intihle. Pathianni zànah kohhran panga – Nalung, Tinali,Kuttum, Panchun leh Khasan-ah te kan insem darh lehbawk. Thawktute inlungrualna leh inpêkna a ropui kan tihle. Kohhran enkawlin hmun hla tak tak (Km 8 vêl)-ah teNilai zàn leh Pathianni zàn inkhâwm tùr tein an kal vangvang zêl a ni.

9. Report \ûl dang: Ramthar Committee-in a lo rèl tawhangin Chingsa Kohhran tuichhunchhuah siam nán FieldSecretary kutah Rs 50,000.00 kan hlàn. Housing, Nalung,Tinali leh Panchun Kohhran \anpui nán Rs 5,000.00 \heuhkan hlàn bawk. Kohhranho \awng\aipui azárah Pathianhruaina leh awmpuina kan dawng nasa hle. Khaw lum lutukkan tawrh loh nán ruah a sùrtír a. Kalkawngah pawh buainaleh harsatna eng mah tâwk lovin tluang takin min hruai a,Pathian chungah kan lâwm hle.

Robert Lalthanpuia, Ramthar Ziaktu4.1. Field hming : Home Mission South2. Khua : Darnamtlang3. Tlawh hun : Ni 7 – 14 May, 20184. Tlawhtu : Ngopa Kohhran

October 2018 Ramthar 48

Special Issue ww.mizoramsynod.org

5. Kal zât : Mipa -18; Hmeichhia - 66. Tlawh chhan : Hnathawh7. Hnathawh : Missionary Quarters (39’ X 21’) sak8. Senso zât : ̀ 1,20,790.009. Làwmawm lam: Darnamtlang hi 3:16 P.M.-ah thlenginthawktute leh School naupangten min lo hmuak a.Thawktuten zanriah tuihnai tak min lo buatsaihsak a ni.Darnamtlangah hian in 75; member 140; Dàn zawhkim 80;Kohhran Upa 1; Upa nemngheh tùr 1 leh T. Upa 2 an awm.

A mi chêngate hi Bru vek an ni. Thawktute aninpumkhat \hain an \ûl thei hle. An rawngbàwlnaah anchiangin Pathian hruaina tak tak an chang a, ringthartenèn pawh an inpawh tláng hle. Kan cham chhúng hian kanMissionary quarters sak pawh bialtu Pastor-in min rawnhmuhpui a, an rawngbàwlna a hmuna han hmuh chuanrilru a tharin \awng\aipui an ngai hle.

10. Report \ûl dang:Darnamtlanga chêng Bru-te hi miharsa tak tak an ni a, lo neih hi an eizawnna a ni ber. KanKohhran sikul pakhat awmin, SSA hnuaiah sikul pakhat aawm a; mahse zirtírtute an awm lo! Sawrkar a\angin zirlaibua thlàwna an sem \hin hi an dawn ve \hin avàngin an lâwmhle. Darnamtlangah hian Presbyterian Kohran In 31, LIKBK-20, BBC-25, ECM - 6 an awm. Bru-te hi kan Missionaty-ten rei tak an awmchilh tawh chung pawhin rinna kawngahan la nghet lo hle mai a. Ni 13.5.2018 (Pathianni) kan hmanga, Pathianni zànah Kohhran hruaitute inkhâwm an awm lova, rilru a khawih khawp mai. Hêng a\angte hianKohhranten \an kan lâk a ngai nasa hlein kan hria.

C. Lalhmuakliana, Ramthar ziaktu5.1. Field hming : Barak Area2. Khua : Kaisanary3. Tlawh hun : Ni 14 - 18 June , 20184. Tlawhtu : K|P, Bethlehem North Branch5. Kal zât : Mipa – 29; Hmeichhia - 46. Tlawh chhan : Hnathawh7. Hnathawh : Staff Quarters sakna tùr lei laih zawl8. Senso zât : ̀ 79,778.00

October 2018 Ramthar 49

Special Issue ww.mizoramsynod.org

9. Làwmawm lam : June 14 (Ningani) zíng dár 6:20-ahKohhran aiawha tel, T. Upa Zotumsanga Rokhum-in\awng\aiin min thlah a. Pathian zárah Kaisanary pawh zàn6:45-ah kan thleng a. Bialtu Pastor Rev. Lalrinsanga hovin,thawktute leh Kohhran Upate bâkah Kohhran mipuitenmin lo dawngsawng a ni. K|P lamin zanriah minbuatsaihsak a, kan puarin, kan hlim hle. June 15(Zirtawpni) zíng dár 6:30 a\angin thawktu quarters saknatùr lei laih kan \an a. A tûk tlai dár 3:00-ah Pathian zárahkan zo fel thei ta a ni. Inrinni zàn inkhâwmah Branch LeaderPu K. Lalthlamuana hnên a\angin Pathian thuchah kanngaihthla a ni.

10. Report \ûl dang : June 17 (Pathianni)-ah hmun thumahin\henin Gharmura Mizo Kohhran, Mayapur leh Duttapur-ah te member 11 \heuh kan kal thei a, chûng hmuna kankalna te chu Bru leh Ranglong an ni deuh vek a. Mayapurleh Duttapur-ah phei chuan Biak In an la nei lo ve ve a,Missionary-te inah kan inkhâwm a ni. Duttapur-ah pheichuan Missionary-te inah kan len dawn loh avànginpáwnah kan inkhâwm a ni. Duttapur-ah hian Kristian andodâl nasa a, Biak In sak mék pawh an \hiahtír nghe nghea ni. Mahse, a dodâl páwlte pawh hi Kristianah inpein aziaawm hret hret tùrah ngaih a ni. Kan inkhâwmna hmunthumah hian \anpuina ̀ 2,000.00 \heuh kan pe a. Inkhâwmbànah thingpui kan in zawh tawh hnuah Gharmura MissionCompound-ah lûtin Headmaster Pu Dika leh athawhpuiten theitui vâwt min lo intír a, kan lâwm hle a ni.Anni pawh hi \anpuina ̀ 2,000.00 kan pe ve a ni. Pathiannizànah inkhâwm zawng zawngte tán thingpui ruai kanbuatsaih a ni. Kaisanary Kohhran hi ` 15,000.00-in kan\anpui a, suahdúr pahnih kan hlàn tel nghâl bawk. K|P te\anpuina ` 2,000.00 kan pe bawk a ni. Thawh\anni zíngdár 6:20-ah Pastor Lalrinsanga \awng\ainain min thlah a.Aizawl pawh Pathian zárah tluang takin tlai dár 2:10-ahkan thleng a ni.

Malsawma Khiangte, K|P, Bethlehem North Branch Ziaktu

October 2018 Ramthar 50

Special Issue ww.mizoramsynod.org

6.1. Field hming : Barak Area Church and Mission. 2. Khua : Mongbung3. Thawh hun : Ni 2-7 July 184. Tlawhtu : Chhinga Vengthlang kohhran5. Kal zât : Mipa -12 6. Tlawh chhan : Hnathawh7. Hnathawh : Evangelist quarters tùr sak8. Senso zât : ̀ 42,660.009. Làwmawm lam : (1) Hnathawh chhúng zawngin Ni sáleh ruah súr lakah Pathianin min hliahkhuh a, harsatnaawm lovin thawh tùr anga ruahman te thawh zawh a ni. (2)Kohhran chairman Upa C. Lalhmuakan min ho thei. (3) Ni2.7.18 zíng dár 6:00-ah Biak In kawtah Ramthar CommitteeChairman Upa K. Lalfakawman \awng\aiin min thlah. (4)Tlai dár 5:00-ah Mongbung hmun thlengin Bialtu Pastorleh bial chhúng thawktuten min lo dawngsawng a, zanriahmin lo buatsaih sak. (5) Hnathawh chhúng zawngin BialtuPastor Rev. Surjo KR Singh leh bial chhúng thawktutenmin \àwiàwm char char a, Barak Area Church and MissionAdministrative Secretary Rev. Z.D. Lalhmachhuanan ahmunah kan hnathawh te min hmuhpui.

8. Report \ûl dang : Mongbung hi Manipur state chhúngaawm ni mah se Barak Area Church and Mission, Meiteiproject huam chhúnga mi, Jeribam Pastor biala awm a ni.Kum 2010-ah Synod Mission Board chuan Missionary Nl.Lalrochhari Varte a dah a, tûnah hian ringtu pakua awminfellowship \ha tak a ding mék a ni. A mi chêngte hi Meiteihnam niin, Hindu sakhaw zuitu, anmahni sakhaw bîk‘Apokpah’ zirtírnaah pawh kûlmûk tak an ni. Hun rei takchhúng chu Mission ram lei tùr chungchángah pawhkhawtlang hruaituten harsatna an siam \hin a. Tûndinhmunah pawh hian missionary quarters tùr bâk, BiakIn sa tùr chuan dodàlna a la awm reng a ni. He lai hmunathawktu Missionary pawhin khawtlang hruaitute lehvantlang inkhâwm hmaah pawh vauna a lo tâwk fo tawh\hin. Ringthar leh missionary-te i \awng\aipui zêl ang u.

C. Vanlalhruaia, Ramthar Ziaktu

October 2018 Ramthar 51

Special Issue ww.mizoramsynod.org

October 2018 Ramthar 52

Special Issue ww.mizoramsynod.org