HILARION THAN S

PELGRIMLOURDESLISIEUX

J . VAN MIERLO-PROOST . TURNHOUT. 1935

PELGRIM.

PELGRIMDOOR

HILARI0N THANS

1934J . VAN MIERLO•PROOST . - TURNHOUT.

ON ! morgenzon ! zomer-zon

In den of f en-blauwen hemel en overde groene hoogten, op de licht-grijze rots-wanden en de vonkelende rakken van deMaas. Zon op zwarte steenhoopen largsde donkere Samber ; zon den heelen lan-gen, stillen namiddag over de eindeloosaan- en weggolvende vlakten van NoordNFrankrijk .

Zon, ook en vooral, in de heldere oo-gen, op de rustig-blije gelaten der pel-grlms .

En wuivende kleurlinten van liederenaan de open raampjes van den rusteloosvoort-jagenden trein . . .

5

En reeds smeult purperend avondgoudachter de donkerblauwe liglijn der Nor .mandische heuvelen . Tegen wier flanken,waar een krijtgroeve ze openreet, eenbreede stortkegel staat als een verse,witte, roerlooze waterval .

Op de lage, landelijke stationnekes,namen uit een bijna uitgewischt ver-leden : Elbeuf, Serquigny. Morgen : Me-zidon, Le Mans . . . In het ijzig voorjaarvan Zeventien spoorden we langs dezelijn, twee dozijn priestess en klooster-lingers, naar het donderende, vlammen-de noorden .

6

ISIEUX !Ik zag dit stadje in Februari Negen-

tien. Toen stond hier ook een station alseen boerderijtje met of dak, en onbebouwdlag de weg naar den stadszoom .

Nu vinden we de spoorhal op z'n groot-steedsch aangelegd, met talrijke instijg-kaaien en ruime ondergrondsche toegan-gen. Lisieux beeft zich tot hier vooruit-geschoven in hotels en winkels en drank-huizen. Bussen en taxis wachten in lan-ge ripen .Om den nabijen, onthoofden heuvel

loops de weidsche halve bong van eensteenen borstwering, op of standen be-

kroond met monumentale kandelabers .Daarachter zal de basiliek van Trezekeverrijzen : blank lijnt de onderbouwreeds of tegen den donkeren achtergrondder verder stijgende helling .

Klaxons snerpen, sirenen gillen, hoor-nen toeteren, motors grommen met los-laten van blauwe stikgassen . Straatbreeddringt de donkere menschenstroom voort.En het overweldigt me, wat een vluchtde roem van 't bedeesd burgermeisjeTherese Martin heeft genomen !

4

Filmsterren, sportkampioenen, enschrijvers die uit en over en voor men-schelijke instinkten pennen, kunnenfurore waken. Een klein juffertje, vanof haar zestiende jaar achter tralies, inde doode stall van een verre provincie,streeft hen alien in wereldpopulariteitvoorbij . Want : heilig .8

Hotels en winkels heeten naar Trezeke .Aan dozijnen uitstalramen : in zilver

en goud en glazuur, in ivoor en albast enwarmer -- stand- en borst- en ligbeeldenvan Trezeke .

Foto's en koper- en steendrukken vanTrezeke .

Medalies en medallions en schilderijenvan Trezeke .

Vulpennen, vouwbeenen, potlooden,papierdrukkers, inktpotten, handtaschjesmet : Trezeke .

Glazes, bekers, flesschen en flacons,alle uitdenkbaar gerei met : Trezeke .

In boekwinkels : de zooveel honderdsteuitgave, bet zooveel millioenste exem-plaar van bet door haarzelve geschrevenlevee van Trezeke .

En ontelbare boeken en brochures enplatenkollekties betreff end : Trezeke .

9

En zware banden met de duizendenmirakelen gewrocht door Trezeke .

We wandelen, dien avond, door eendiorama met de levensgroote wassenbeelden van Trezeke. In de bioscopenwordt afgerold : het leven van Trezeke .

's Anderendaags, in de kapel van haarklooster, vinden we aan alle altaren,priestess die de eigen mis lezen vanTrezeke ; priestess die dienen en pries-tess die wachten .

In den aangebouwden koepelvleugelglanst bet marmeren en kristallenschrijn met bet gebeente van Trezeke

vervat in de natuurgetrouwe weergavevan haar ekstatischen dood . En daardrummen de menschen been, daar ver-dringen ze zich voor. Die kunnen, knie-len. Die staan, reikhalzen . Allen kijken ;allen bidden . Die weg widen, bedenken10

zich en bidden opnieuw. Zonder vertoon,in absolute stilte, maar met een lief de-spanning van heel hun ziel .

We klommen naar hat dagoverklaterdeterras voor de kripte van Trezeke. Alseen vloed bij dijkbreuk, vulden we in eenoogenblik die f onkelende ruimte . Duizen-den oogen naar haar verrukkingsbeelddat hat juweelig-glinsterend Hoogaltaarontzweeft . Massagezangen voor Treze-ke. Kristus opgedragen tar eere vanTrezeke .

In hat nabije Museum nieuwe drom-men overrompelen de onderkerk - scho-ven we langs den wereldwijden hulde-dienst van Trezeke : haar kerken enkapellen en kloosters en godshuizen enmissieposten van Engeland tot Japan, bijde Eskimo's van Groenland en de Maorisbezuiden Australia .

11

lk tipvoette door de oude kathedraal,zooveel volley als over jaren, en vond erbergen wemelend waslicht voor beeldenvan Trezeke,

lk zocht de Buissonnets, had de auto'sen bussen en pelgrimstroepen maar tovolgen. Ook hier geen buitenlaan meethotels als paleizen en wolkenkrabbers .Het duurde een uur eer we in den tuingeraakten : waar treff ende marmergroepvan Trezeke. We drukken elkander doodin de nauwe gangen en kamers van haarouderlijk huffs. En levende Trezekes

haar Oblaten - in bruine pij, en't jong gezichtje zonnebruin in spierwitlinnen -- gaven onvermoeibaar uitlegover de plaats aan taf el, de wieg en hetbed, de poppen en 't speelgoed vanTrezeke. En 't Lieve-Vrouwe-beeld dathaar genas met een glimlach . . .12

Op 't hooge kerkhof waar ze jarenlangrustte, en een mooi wit beeld herinnertaan haar slaap ; in de plechtige goudenzondagstilte vroegen we TrezekeHoe groeide je toch zoo heilig op de

korte vier-en-twintig jaartjes van jelevee ?Wat heb je met God aangevangen dat

Hij je werd de gelukkige, verlief de, ver-voerde Vader, die niet weet wat gedaanom z'n schattig kleinste blij to waken,rijk door een overrompeling van duurstegeschenkjes ?

1k was maar een kind, eenvoudigen klein en vergeten. Maar ik had mevoorgenomen - was dit dan zoo bizon-der ? - Jesus lief to hebben zooals nognooit van Hem gehouden werd .

Het is niet zoo bizonder, Trezeke ;het ligt heelemaal voor de hand dat wij

13

alien dit zouden willen . Maar we houdennog zoo hopeloos van en aan onszelve !Help ons de tralies openwringen van deenge kooi onzer zelfzucht ! Pas onzeloom- en lamheid jouw vleugelen aan !

14

NIKHEET de namiddag ;tusschen de bruingeschroeide blakke vel-den, de keiige wijngaarden, de geelge-scheurde zandheuvels .

Snikheet de nacht met haar looze,dof doordonderde en doorschokte slaap .We worden wakker in koeler dalen

tusschen beboschte uitloopers van hethooggebergte. Wolken, road verre on-zichtbare ijspieken verdicht, zakken, ijlemelkrivieren, langzaam naar de vlaktenof : haar schaduwdeel en laf enis . Drijftzoo niet van 't hooge Lourdes genade entroost of naar de dorrende, smart-ver-schroeide wereld ?

15

Driemaal reeds had ik Lourdes gezien,tegen het einde van den oorlog . Het slieptoen, 't was dood .

Nu echter leeft het .Uitgebreider is ook de Mariastad ge*

worden. En moderner . Meer hotels.Grootere . Talrijker winkels . Rijkere. Watverbijsterend geraas en grommend door-eensnorren van gillende taxis en van-on-geduld-daverende toeringcars !

Maar als ik van een levend Lourdesspreek, denk ik aan de tienduizendenpelgrims, uit alle stain en taal, land enyolk en natie - die zich vreedzaam in destraten verdringen. Na widen en malen,weg- en weervlotten in schijnbare wan-orde breekt de kokende vloed in een rich-ting uit : naar het domein der heiligdom-men.16

Van bij de hooge granietbogen, eere-poorten naar de grot, hooren we zangenklapwieken, kreten omhoog pijlen, schel-le litanieen tampen, boven de donker-egale branding der Wees-gegroeten-zee .

En plots komen ze in het zicht : hetBeeld, de flakkerlichten, de menschen-drom, de zieken .

't Is een greep om het hart, een klemop de borst, een schemer voor de oogen .Aan den grond gezogen staan we daar, en~tikken schier : die zwaar met geloof engebed geladen lucht niet meer gewoon !We worden langsheen de kranken ge-

dreven. En beschouwen ze : bleek, of geteerd, dringend prevelend of zwijgzaamgelaten. Al het levee saamgetrokken in degroote koortsoogen, brandend of duisteroverwaasd : en onafwendbaar gehevennaar het Beeld. Een oude druk-hoofd-

17

schuddende priester wordt weggevaren ;een lam, glimlachend klein meisje aan-gewield. Processies breken zingend ach-ter ons aan, zingend slaan zich processieslangs ons been. Groepen roepen luiderozenhoedjes. Op aaneengerijde bankersutters bejaarden -- moegestaan, stijfge-knield, op-gebeden, goor en loom van denachtreis, gebroken van ontroering, neer-gemaaid door de bliksemende zon . ven-der staan manners als versteend ; donkerevrouwen knielen roerloos, vaste klippenin de zuigende zee .

Van uit de Gave-dreef, langs den berg-voet aan, stuwt een lange stoet voetje voorvoetje voort -- naar de opening in betgrothekken. Bij die aansluiten ! Met dieworden meegedragen ! We hoeven nognets to zeggen ; later zullen we lovers envragen ; als we nu maar onder $aan18

oogen komen, kort bij Haar geraken, densteep mogen kussen dien Haar blootevoet eens beroerde !We vorderen traag. Staan lange mo-

menten stil, als voor goed gestuit. Wan-ken over en weer als dennen in het boschwanneer de wind er in valt . Maar werusten, we droomen, we naderen, we ko-men langs den zoom van Haar kleed .

Klam is de rotswand, en koud, en hardaan onzen mood. Maar eindeloos teer, enmoederlijk warm, het Hart waarop dezoenen doelen . Tegen dien steep leggenvaders de open lipjes, het donzige wang •ske van hun allerkleinste dat ze hoog opden arm tillen, boven de aaneengeslotenschouders der meepelgrims uit. Verrastrondt het wichtje z'n oogen open, trekteen lachmondje : of het Moeders mond-kus gewaar werd .

19

En ondertusschen, uit de gonzenderuimte achter ons, hijgend en juichend,onstelpbaar, als een weergalm vaneeuwig-neerstortende, eeuwig opfontei-nende wateren ; het hevige smeeken voorde baden, het duizendstemmig rozen-krans-gebed, de invallende ref ereinen, deopwiekende kantieken, de slag en weer-slag van bid-voor-ons, bid-voor-ons . . .Tot een priester in den kansel klimt,en heel de menigte, meegerukt door z'nmachtige stem, bij beukend geweld vanaanroepingen storm doer loopen tegen hetGulden $uis, den Toren van David, deDeur des Hemels !

20

WART-fluweelen avond .Het bevend gouden geheim der sterren

aan de lucht.Lichten langs en boven de stad .Wit-blauwe schijnwerpers op den hoo-

gen, stompen fortromp . 't Zijn oogendie ontluiken ; breedopen staren ; hunblik ofwenden ; weemoedig dichtgaan.Woont daar een zoekende ? Speurt

een naar onraad ? Pal staat en straalt hetlichtkruis op den berg . Een vaste vuur-baak rijst de met witte gloeilampen afge-lijnde basiliek . Hier is de Haven. Hier deveiligheid .

21

lk leun over de balustrade boven deRozenkranskerk .

Een tweede sterrenhemel ontvonkt opde esplanade, beneden .

Lichtjes worden aan lichtjes ontstoken,beginners to roeren en to wemelen, vloei-en saam tot een lichtrivier die haar loopzoekt in de donkerte, weg wendt van deGlanskerk, den nacht der wereld in .

Achter me, ergens, vreemd en ver-heven, krachtig en toch irreeel, uit on-geziene metallieke monden : de strof envan het Ave Maria-lied .

Elders wel eens banaal, oppervlakkig,of gezaagd. her, ter plaatse, in such anight, en met de heimwee-lage aardscheen hoog-jubelende hemelstem, dooreen-strengelend hun gele en witte lelieklan-ken : aangrijpend, gesublimeerd, uit een22

andere wereld

en zoet-smartelijk om-woelend de gronden van ons hart .

Van nit de diepte, ver en nabij, vol ofwinddoorwuif d : het vleugelreppend ant-woord van vervoerde koren .

AI verder dringt de vuurstroom deduisternis in. Smaller pinken de lichten,eager weergalmen de stemmen . Of zedooven willen, uitsterven zullen op deal to lange refs .Als een hemelsch Jeruzalem blijft

gloren de noodende basiliek ; volhardendblijft lokken het lied uit de onvermoei-bare metalen monden .

En de vuurloop buigt om, de vlamme-tjes keeren, de stemmen zwellen weeraan. Terwijl de vroegsten al klimmenlangs den ommegang, drijven nog altijdlichtkapjes weg : zielen in 't leven gezon-den. Maar ook deze vinden daarverre

2 3

het keerpunt, wenden zich met herle-vend hoopgezang naar het groote Lichtdat ze lieten .En immerdoor wordt die Eene aan-

roepen, die Eene gedankt en gezegeid engeprezen, van die Eene verhaald en ge-tuigd : want de gansch-schoone, de al-reine, de goede, de barmhartige, de Moe-der Toevlucht en Behoudenis, Zee-steten Morgenrood . . .Maria ! Ave ! Ave ! Maria .Na den weidschen ommezwaai over den

bogengang mondt de lichtstroom, einde-lijk, uit op het plein .

Maar 't is of een laatste strijd moetgeleverd : voor 't levenseinde van iederen 't wereldeinde voor alien .

Van rechts naar links en van links naarrechts, gestuit en gedreven, wendend enwoelend, over en weer strevend en door24

elkaar strengelend, bij massaler gezang,bij jachtiger keerroep, vullen de vlammende vlakte, vallen stil tot een zee van vuur.

't Eigen licht van hoop en geloof,brandend gehouden op den bewogen tochtder jaren en der eeuwen, wordt nustralend doodgeschenen door den luisterder Lief de, den gloed der bereikte waar-heid. Duizenden blank-overstraalde ge-laten zijn geheven naar den dag, en 't ishet Menschdom dat jubelt, als bij de ge-vonden Aanschouwingsvreugde een-stemmig, machtig en eeuwig

Credo in Unum Deum,Patrem Omnipotentem,Factorem Coeli et terrae !

25

de vtoege, frissche kerk,van cc ziet hoe ze elkander beminnen ! »

De goede verbroedering der eerstekristenen.

Hun lief de en hulpvaardigheid .Lachende gezichten en lichtende oogen .Aan de Grot kunnen sommige bejaarde

heeren, met Schotsche kleurkousen,korte broeken, en, niet vergeten ! delosse draagbanden bengelend over hunrug, verbazend gewichtig doen en uit eenongelooflijke hoogte neerkijken . Maar wieneemt daar aanstoot aan ? Mag onzeKoningin haar majordomen niet hebben,en ietwat verwende oudgedienden en26

plechtstatige veteranen ? Dit zijn onzeadellijke grootooms, en alle andere men •schen : vrienden en kennissen .

Geen voorname koelheid, geen blikkenlangs je door of weg over je hoofd, geengesloten f acies of behoedzame zelfverweermanieren : het vriendelijke, arge-looze, zich-gevende kind in alien .

Twee pracht-reuzinnen uit Zoeloelahdgunnen me haar ebbenhouten en ivorenglimlach. Kijk ! Daar heb je Karel ! Jijook hier, Miet ? Signore, kunnen we nunog een mis hebben ? Herr Pf arrer, weetu niet waar de Beiersche beevaart haaroef ening houdt ? Father, wij kunnen onshotel niet weervinden . Reverend Pere,een kruisje op 't voorhoofd van ons kind .Wij zijn bij madame Sarrat . Komen jullieons opzoeken in Saint Louis ? Ik moet,nog naar Bethanie. Tot van avond voor

27

de Grot ! Kunt U mijn biecht niethooren ? 1k zal uw mis wel dienen. Senor,wijd ons deze medalies. Wilt u morgeneen mis voor ons lezen ? Ze wachten opje voor 't aperitif .

Maar daar heb je onzen bisschop !Wat doet gij hier ?Onze Lieve Vrouw bedanken, Mon-

seigneur.Daarvoor kom ik ook .

En reeds wordt de Vader belegerd .Hij moet zegenen, wijden, kinderkensstreelen, oude luidjes op den schouderkloppen. Een Fransche papa staat als ineen forsch stortbad van geluk omdat dievriendelijke vreemde bisschop z'n kleuterop de wang tikte .

Een Picon citronne et glace, ja ?Alle cafeterrassen zitten vol . Fa-

milies in 't rond. Dorpsgenooten to saam .28

Nieuwe vriendschappen luidruchtig. Wel •gedane geestelijken naast uitbundige dok-ters. Honderdkiloheeren die beast bunkoelen demi beschouwen . Paters naastmoederlijke dames en tegenover stout'doende dochtertjes . Een Waalsch kape-laan met Baskisch beret baant zich eenweg tusschen de taf eltjes door, achterhem een sleep kakelende meisjes met wit-te potsen. her is nog plaats ! Dag Char-lotte ! Neen, ik betaal de ronde . Garcon,nog acht Picons ! Onderteeken deze kaar-ten . een me twee van de uwe . En jedeelt die mooie paternosters niet uit ?Een zilveren medalieke, dat kan u krij-gen !

We zijn bier thuis .Bij moeder .Zijn we we!, ergens anders, ooit thuis

geweest ?29

Hoe konden we zoo lang blijven zon-der elkander to zien ?

Heerlijk, he !En dat is hier altijd zoo ?Gelukkige kerel die hier komt als

je wil !Lourdes is mijn leven .

We werken, straks ! We zorgen, mor-gen ! Vandaag is het f eest, hoogdag,naamdag, bruiloft, kermis en vakantie !

En d'r is geen bevangenheid, geenskrupuul en angstvalligheid, geen gevaaren geen bekoring.

De glimlach der Onbevlekte maakt onszuiver, houdt ons veilig ; de lelieblikharer oogen is paradijsdag en de warmtevan haar hart : edenische lente !

3 0

N den vroegen namiddagnaar de grot .

Waden door de wielende menigte .Waardoor als wine aders in donkey

warmer : slierten meisjes met witte slui-ers .

Even aansluiten bij de drinkers enputters voor de waterkranen.

Bussen en flesschen reizen door- enteruggegeven over de hoof den . Bekertjesworden aangestooten en kletsen frischwater in je gezicht . Drink u maar eerst.Nog een. Geen flesch bij u om to vullen ?

Heel de ruimte voor de grot vol man-nen en priestess . Rokkelijnen worden

31

over de hoof den geschoten en branden-de kaarsen overhandigd .Lichte wolken sluieren de geweldige

zon .Beweging. Korte bevelen . Opensplit-

sen der massa . Kanunniken, prelaten enbisschoppen in purper en in goud .

Het Allerheiligste uitgesteld, bewie-rookt, bezongen.

Traag vormen zich rangers, lijnen uit indubbele rijen .Van hoog aan den rotswand waar de

basiliek op steunt, van uit het zware loo-ver der laanboomen : klaar opwieken enneerstrijken van metalen stemmen .

Lauds Jeruzalem Dominum !Lauds Deum tuum Sion

Langs de dreven wordt de zang op .gevangen. bog en hemelsch door de wit-te bruiden vooraan, in basgeluiden door3 2

de tallooze mannen en honderden pries-tess die volgen .

Achter de hekkens van 't hospitaallangs den Gave, zusters en verpleegstersblank, oudjes en kranken duister .

Plots ruischt een korte regenbui flees,of de ontroerde hemel even schreienmoet om wat hij, ginder, reeds ziet in zijnlicht.

De Gave boost men bobbelen en brui-sers . Een ondergrondsche stortbeekmondt er klotsend in uit. Er loopt leeddoor de wereld, open en verholen stroo-men van smart.

Maar boven die eeuwige klacht vantijden en geslachten, zingers hoop en ge-loof

Hosannah ! Hosannah ! Hosannah !Filio Davidomdat de zoon van David zin en doe! enloon aan 't lijden heeft gegeven .

333

Toeschouwers, in dichte hagen, diepegelederen, bidden en zingers mee .Een pons hebben de bronzen monden

gezwegen. Dan, hooger, ijler, durend, ge-dragen, zwevend neerglijdend uit de tij-delooze zaligheid van een bovenluchtschgewest : nieuwe hymnen en harmo-nieen .

Lauds Sion Salvatorem !Lauds Ducem et PastoremIn hymns et canticis !Wil uw Redder, Sion, prijzen !Tot uw Leider, Herder, rijzenJubellied en dankgezang !

Ver en nabij wordt bet verheven can-ticum, door duizenden, op zijn eigen dui-zelende hoogte berhaald .Maar voor en achter me breekt telkens

een steile, een snaar-strakke stem midden3 4

over, spat stuk in snikken . Tranenhangen regenbogen voor m'n oogen . Ditlied der sf eren is to zoet en to machtig,to zuiver, to zalig. We zijn nog maar aande helft van den tocht, aan 't middenonzer jaren. Laat ons eerst aan 't keer-punt komen ; dat de Eeuwige Basiliek,boven menschen en dingen heen, onseerst verschijne, onze blikken gevangenen onze harten geheven houde !

In koninklijke majesteit schrijden destrof en voort. Plechtiger klinken ze, be-zonkener, opklimmend uit oerdieptenvan dank en aanbidding

Quantum potes, tantum aude !Q uia major omni laude ;Nec laudare sufficis !Naar uw kunnen, durve uw pogen !Hij staat boven lofvermogen !Roemen zult ge nooit genoeg !

3 5

De grootsche bergwereld staat luister-stil. Als met ontbloote hoof den kijken degranieten reuzen toe . Ademloos zwijgt destad, en de Gave dempte z'n ruischen .Deze melodie, om wat haar draagt en

bezielt, zal onvergetelijk blijven ! Eenonuitsprekelijk oogenblik besef ik - on-vermoeid, onbezweken blijft de zweven-de keerzang Lauda ! Lauda ! luidendat de Zaligheid nets anders zijn kan dapeen 'juichend aanbidden, een dankendherdenken, een verzadigend aanschouwendat ons wezen loutert tot pure essentievan muzie .

Korea van engelen op de treden naarGods troop, staan de witte maagden,rijzige lelien, op de trappers naar de ba-siliek ; als blanke bloesemslingers f estoe-neeren haar rijen de steenen balustrades3 6

van bordessen en portalen . Een voorjaarvan zielen, een lente van dochterkens, degouden zonnelucht vol hangend met zil-vergeluid.

Om dit uur zal een heimwee me bij-blijven. Och ! was Lourdes het hart vaneen wereld aan haar gelijk ; was heel dewereld dit Lourdes, en konden we onsgansche levee zoo aanschrijden, biddend,zingend, beschouwend !

Bestendige vervoering is de onze nogniet. Maar even schemert het hemelschedoor.

Onder de donkere loovers ter zijde, ofzooveel leed en ellende de zon niet mochtzien : de zieken !

In lijdelijk leunen, in machteloos lig-gen, in reddeloos geveld zijn .

Befloersde blikken, glazuren koorts-3 7

oogen, pupillen in pijn en ontzetting ver-groot .

Half-gebroken oogen, geloken oogen,gekantelde witte oogballen zonder licht .

Lippen die hevig prevelen ; of in stowberusten dicht ; gespitst tot een kussendbezweren .

Gezichten als vlammen, aanschijnenbleek als de dood, grijs-bruin als gedroog-de aarde ; wangen tot blauwe druiven-trossen van kanker gezwollen ; neuzendoor lupus weggehapt .

Beeldschoone Madonnagelaten, en ver-trokken monsterf acies ; monden met delange gele tanden ontbloot .

0 God de misgroeiden, de verdorden,de verwrongen en verstrengelden ! Kind-jes als teere plantjes door nachtvorst ge-raakt ! Het hulpelooze daarheenstaren,38

het aamechtig kreunen van lijdendekleinen !

Wij moeten recht door, over 't middenan 't vrijgehouden plein .

God ! dit hebt Gij niet gewild !Uw werelddroom was er een van louter

schoonheid, van vrede en geluk en vanlief de .

We konden alien zijn als uw Moederde verrukkelijk bevallige, gave en refine .We moesten wezen als uw Zoon

schoonste onder de kinderen der men-schen .

Wat bier ligt uitgestald, is onzevleeschgeworden zonde .Mannen van smarten, doorboorde moe-

derboezems, gef olterde onschuld : onswerk is dit alles !

3 9

Terwijl een groep prelaten het Aller-heiligste langs de zieken zal vergezellen,ordenen mannen en priestess zich op hetbreede border der Rozenkranskerk inkompakte vendels, keurtroepen in slag-orde, front naar het plein .

Bliksemende kruisen, met de goudenmonstrans, teekent de bisschop naar dezwarte schaduw waarin de kranken . Onshart vangt-op het vibreerend verlangenvan het hunne .

Indien ik eens de uitverkorene ! . . .Ben ik vandaag de begenadigde ?tNu komt de schok der genezende

kracht ! De gloed van het heelende vuur !Jesus ! licht in mijn nacht !Leven in m'n dood !Koelte in dit inwendig schroeien !Lucht in m'n zwoegende longen !

40

Uw zuiverende hand over mijn etteren-de wonders !Oh ! nog eens to kunnen gaan en staan !

Den knoop mijner mismaakte leden tovoelen slaken ! »

De bisschop gaat. De bisschop staat .Hij heft omhoog en hij drijft omneder,hij wendt op zij en hij omzwaait weder

met een lief de zoo machtig, een meelijzoo diep, een smeeken zoo beet, met eenuitvloeien van heel z'n hart : den Allenkunnende, de Persoonlijke Lief de, denMeester van levers en dood .

cc Heer, indien Gij wilt, Gij kunt hengenezen ! »

De bisschop gaat. De bisschop staat.Hij zegent . Hij zegent. Hij schreit en hijsmeekt. Ge leest bet in de breedheid, inbet ingehouden geweld van z'n onver-

41

moeid heilteekenWas hij maar Jesus !Had hij maar de macht !Allen zou hij genezen ! Terstond ! Zon-

der uitzondering !Daarvoor zou hij gaarne de honderd-

voudige mizerie, de veeltallige dood over-nemen van wie hij zegent .

Een priester is, alleen, in de verblin-dende witte zon van 't naakte plein ko-men staan. Krachtig heft hij kreten aan,driemaal telkens, die driemaal kort enbonzend door de drommen van mannersen priestess worden herhaald .

Heer ! wij aanbidden U.Heer ! wij beminnen U !Heer ! wij hopen op U !Heer ! hij dien ge lief hebt is ziek !Heer ! zeg maar een woord en ik

hen genezen !42

Hartstochtelijk krijt de Italiaan ; smee-kend, na hem, de Franschman ; zwaar envertrouwend de Vlaming . Dof en hortendbauwen boomers en bergen, bogen en to-rens het noodroepen na .

De stemmen worden schor, stokken vanontroering, gorgelen in tranen .

((Maria ! toon flu dat Ge een moederzit .

Dit is het uur dat Maria vreest . Nuhoudt ze haar hart met twee handersvast .

Wie lijdt, en zij weent niet ?Wie kreunt, en zij klaagt niet ?Wat pijn, die zij filet voelt schrijnen ?Welke ellende, waarom haar hart niet

breken wil ?

Welk kleintje wil ze niet nemen op43

haar armen, drukken op haar borst, methaar kussen heelen, met haar tranen gaafwasschen, niet instorten haar eigenlevee ?

De bisschop staat, en Zij knelt .

c Mijn Zoon ! doe bet om mij ! doe betvoor uw moeder.

Voor Jesus is dit uur een dagelijkschGethsemane ; deze gang, z'n hernieuwdekruisweg .

Is Hij de goddelijke goedheid niet, enbet teederst menscbelijk meelij ?

Uit zijn Hart werd alle moederhart ge-kneed, met Zijn Lief de maakte hij va-ders .Deze zieken zijn stukken van zijn

Lichaam ! Hijzelf lijdt in ieder en alien .En daarom kan, wil Hij ze niet ge-

nezen.44

Hun lijden is hun geluk !Hun pijn, gezondheid .Hun kwaal een rijkdom.Door smart geneest hun ziel.Ze hebben de hoogste genade : voor en

met Hem to boeten, to herstellen, gelukto geven .En voor deer edelsten dienst, Zijn

hoogste loon : overvloeiende vrede ende glorie des Vaders !

Niet een kranke stood geluk •verdwaasdop. En de bisschop, moe•gezegend, glim-lacht .

Nergens brak een dreunend Magnif icatlos : en Maria jubelt .De priestess en de mannen, en de

maagden daarboven juichen tot den Ver-borgen God,

die dankend schier, de heele menigte45

zegent. Want alien hebben, duister ofmet heerlijke helderheid, begrepen.

En when als Hij .Wie nu de zieken mocht zien, vindt

geen teleurstelling, geen verdriet, geenwrok en geen wanhoop .

Ze begrepen.Ze willen wat Hij.Ze verlangen niet meer to genezen .Ten hoogste vragen ze om hulp : voor

hun broeders en zusters in de beproeving .En toch ! 's Anderendaags loopen kran •tenzwaaiende jongens tusschen de zwer-mende pelgrims door, en schreeuwenK Leest bet Journal de la Grotte ! Deschitterende genezingen van gisteren .

Opdat de zielen tot haar Zoon zoudenkomen, beeft Moeder weerom lichamengeheeld .

En ook : omdat ze 't niet laten kan,,46

E zijn moe-gebeden, opvan emoties, en daarom zullen we dezennamiddag Moeders wondermooi en aan-grijpend-grootsch land gaan zien .

Snel voert de zacht-veerende car onslangs glanzend-gladde barren over aan-zwellende hoogten heen, tusschen groe-nende heuvelen door .

Suizend zwiert de wagen naar diepten,ronkend schiet hij weer omhoog .Frissche wind tempert de groeiende

hitte .Boomgroepen werpen schaduw, koelte

vaart-aan uit druk-doorwaterde weiden,47

daar waar de trager hellingen uitglijdenin of f en, dellingen .

Stile gehuchten met lage huisjes diehue oogen luiken voor 't blinkende licht .

Badstedekes met overlommerde drevenen heldere villa's .

De morgen van het levee, de blij-be-lovende jeugd .

Ver ligt de berg waarheen we willen,en hoog rijst zijn spitse top : tweeduizendacht honderd meter !

Over inzinkingen der naaste kammenkijken sours, tragisch, geweldige graniet-reuzen neer. - Voorgevoelens van watGod kan eischen .

Somwijlen vertoont zich ook onze Piekaan den uitersten einder : ongelooflijksteil, donkerblauw verneveld .

Hoe komen we ooit zoo ontzettend ver,zoo duizelig hoog in de luchten ?48

De lange doorgang flu der strijdbaremannenjaren, diepe breuk midden hon .

.loge steenmassa s .Verzengend ziedt de middagzon, on-

barmhartig beukt ze op de barre bol-werken.

De harde rots, gekloven door vorst, ge-sprongen door hitte, brokkelt of ingrauwros puin, in roestbruine kiezel-driften .

Verbrijzelde hoogmoed, gebroken hard-heid .

Geen dorpen meer ; slechts hier endaar nog een huffs, gedoken in een een-zaam ravijn .

Geen menschen meer en geen vee, geenvogels en geen vlinders .

Verzaken aan de wereld, algeheele ont-hechting.

En stijgen, aldoor maar stijgen langs49

4

wegen die enger en hobbelig worden .Geen levee dan dat der genade-beken,

die van ongeziene toppen neergeschoten,de verre vlakten zoeken in bezige drift .

Een donkere schaduw-muur schijnt deimmer woeste kloof of to sluiten . God.dank ! nog eenmaal boomen, levendeloovers, de gezellige zang en 't lavend ge-klater van neerspringend, wegdansendwater.

Natuurlijke troost ; korte verademing !Verder moeten we, hooger. Waar

houdt zich de Fiek schuil die 't doe! isvan deze uitlengende wegen ?

De hooge nabije cinder door puinvel-den of gesloten . Ernstige, bruingebakkenbergwerkers banen den weg - die maaramper to ver ennen is. We grommenzwakker wagens voorbij die steken ble-ven, heetgeloopen, drooggestoomd. Ko-50

men ze nog vooruit, of moeten ze e-sluiten tot glorielooze neervaart ?Geroosterd en bestoven veroveren we

de pas-hoogte .Achter die kling : een mooi mogelijk

najaar, een rustige avond .Sierlijk slingeren witte wegen omlaag,

teerblauw verwazen vochtige diepten,grazend vee langs beken over 't gras,boomgaarden, blinkende daken in dewelige, wendende vallei .

We rezen flu tweeduizend en honderdmeter hoog. De Piek, zegt de voerder, isvlak nabij .1 ij houden dus den kam, klimmen

zijlings uit .Een koorts, een nacht-merrie !Rakelings scheren langs of gronden .

Beklemming, nacht en kilte onder kortedoorgangen in de rots gekapt .

51

En daar staat hij, vlak voor ons, deZuiderpiek ! Loodrecht bijna, de gevaar-lijke brokkelflanken . Vaag zigzagt er eeuwegel tegen .

De wagen aarzelt, staat stil . Vijf hon-derd meter, dock vertikale, scheiden onsslechts van den top. Wit schittert op denkegelpunt een glanzende koepel. Hetstralende blauw van een eeuwig helderenhemel strak erboven.

Daarheen ! de wereld uit !In het rustige licht !In de zalige stilte !In dat glanzende hemelpaleis !

Dan wordt ons gezegd : « Vandaag nietverder. De weg nog niet open » .

Teleurstelling. Neerzinken in droef e-nis, van de stoute hoop, de trotseerendewil. Nutteloos : ons algeheel verzaken52

aan al wat achter, wat onder bleef ?Allen to herbeginnen . . .De terugweg gaat langs die lachende

dalen, door avondvredige stedekes, mid-den vriendelijke menschen .

En 't is als een langzaam herstellenna een korte, kwade ziekte ; een gelei-delijk verzoenen met het leven .

De naaste keer als die tocht wordtherdaan, zal de weg hopelijk open zijn .

5 3

AAR was noe de krunog

--weg om den Espeluguentop . De lastig-klimmende . Dien ik vroeger begaan had,en waartoe ik nu den moed of de krachtniet meer vond .

Er was de mis in open lucht aan 't of-gesloten eind der stille Gave-dreef . Debergstroom droeg den kerkzang met zijnaangehouden ruischen. Ook zongen velevogels mee, en de wind in de plechtigeboomers. We stonden en zaten en hurktendicht rond het Altaar ; kort bij omenHerder die ons glimlachend en warm-vaderlijk toesprak .

Daar waren de f eestelijke morgenmis-54

sen in de stemmige, huiselijke boven-basiliek . Als onze gebeden luwden, klomuit de diepten, buiten, het bout geschreivoor de baden, het kokerad brandingge-bruis der Wees-gegroeten, het geyserkla-teren van kantieken. En sours, als onder-grondsch, het gonzend orgel der Rozen-kranskerk, en de donkere weergalm vanmassakoren.Er was de dankmis die ik einde-

lijk zelve zingen mocht, een Zater-dag, Haar dag. Heerlijke en onmisbarebevrijding van zooveel onuitsprekelijks inde ziel, als heel het yolk, een f amilie, eenhart met u, machtig en teeder tevens,antwoordt op uw drempellied ter Aanbid-delijkste Geheimenis , :

Habemus ad Dominum !Dignum et Justum est !Sanctus ! Sanctus ! Sanctus !

55

En 't jonge klare broederwoord van eenwitten kloosterling in de wierookgeurigeavondloven. Die verlossend uitsprak watalien droegen, voor en van de refineMaagd, de eenige Moeder, in bun over-vol gemoed .

Bovenal was er nog de onvergetelijkeNacht.

Gonzend komen donkere drommen te-rug van de gedoof de lichtprocessie. DeRozenkranspoort : een diepe vuurmondin het duister. De grot : een $ikkerendevlammenkrocht, een wandkrater in gelenwemelgloed uitgebarsten . En 't witteBeeld, biddend,' boven de honderdenstille geknieiden .

In de basiliek drong bet groote geziningetogen en ordelijk samen. Het kooreen luister van belle lampen, van huiver-end waslicht, road bet hoog-tronend56

Allerheiligste . Dit is het uur waaropKristus, verheven, alles en alien tot zichtrekt. Zon waarin onafwendbaar de zielenblikken .

In zijkapellen wordt fluisterend eenlaatste bange schuld beleden ; en veeledelmoedige wil geeft zich bloot ; onge-weten of f erlief de bidt om kracht en be-kroning door een priesterzegen .

De herders der kudde volgen elkaar opin den kansel . Ze spreken van denVriend . En met hun aandachtig envroomgewillig yolk lover, darken ensmeeken ze .

Want daar zijn de hospitalen waar dezieken slapeloos lijden en dulden .

Zondaars dolen om die nog een lichtflitsin hun geest, voor hun wil nog een zach-ten duw der genade behoeven om tot denVader to komen.

57

En dear is de Opperherder, en deKerk, en de Missie, en 't lieve Land, ende eigen f amilie, en zooveel vrienden dievroegen genoemd to worden .

In bet buitenste duister ligt de wereldmet hear leed en hear strijd, hear zon-den en nooden .

0 de Broom, bier in 't klein verwezen-lijkt, van den eenen Herder en de eeneKudde - of die werkelijkheid wordenkon voor de arme, bloedende, misleidemenscbbeid iMiddernacht.De bisschop, afgebaald en aangele4d

door zijn eigen priestess, treedt zegenendaan door bet yolk . Meer den ooit gaateen vrede, een vreugde, een warme in•nigheid van hem uit. Weldra bestijgt hijbet altaar voor bet plechtig offer .58

Voor alles was gevraagd werd en Godebevolen, zal Kristus zelve zich flu heen-schenken aan den Vader . Hij zelve, alsop den heuvel bij Jeruzalem, zal in onzennaam boeten, off eren, smeeken en dan-ken .

Niet op het Hoog-altaar alleen . In dengesloten krans der koor- en zijkapellenvolgen de stille missen elkaar op tijdensheel den duur der gezongene .

Radieus straalt het licht .Wierook hangs als een blauw balda-

kijn .Het orgel weent en jubelt .Machtig of in smeekenden deemoed

rijzen en deinen de zangen.Ach ! dat ook dit uur moet vervlieten .

Dat op deze nacht nog een morgen volgt !Dat deze aanbidding zoo niet in deEeuwigheid mq g overgaan !

59

Telkens het Lam ligt geslacht, naderende kinderen des Huizes, lief st knielendaan de voeten van eigen zielevader of-vriend, tot de Tafel .

Er valt een groote stilte, er stolt eenwonder-zoete rust .

Allen zijn nu een in Kristus, daarKristus in alien leeft. 0 to voile, zuiverezaligheid ! Geluk dat roept om dedood ! . . .

Nog flakkert de grot . Nog branden ingebed, en laaien stil in lief de, roerloosgeknielde gedaanten . Naar 't witte, zwe-vende Beeld. Naar de voelbaar aanwezigeMoeder !

Zijt Ge, moeder, tevreden ? Kreegt geuw kapel ? Zijn we in processie geko •men ? Zijn we door U tot bij Jezus ge-raakt !60

Leer ons bidden. Geef ons moed totboeten .

Wees duizendmaal gedankt ! Wees dui-zendmaal gezegend !

61

OEVEEL morgenden kwa-men ?

Hoeveel middagen en avonden ?

Hoe heetten de dagen ?Lourdes is een hemel, en dus een stuk

eeuwigheid .Nooit dooft de gloed der kaarsen ; nooit

vloeien de kerken leeg ; nooit bedaart degebedsorkaan, de storm der aanroepin-gen, het daverend lof tempeest .

Nooit vallen de ommegangen stil ; zie-ken vervangen de zieken ; drommen go!-yen op achter drommen .

De grot blijf t belegerd ; de kerkpoor-ten gloren in den nacht ; anderen ver-b2

overen de baden, verdringen zich aan dekranen .

her zwellen en sunken getijden derzee, de straten zijn een stroom met altijdvolle -bedding. Bannieren drijven of alszeilen op den oceaan ; vanen dagen opvan nieuwe legervloten .

De volken der gansche wereld lossenelkaar af, wachten op hun beurt, dringenom plaats . her hoort ge alle talen, ziet gealle drachten. Ouden strompelen, kinde-ren trippers, kloeke manners stappen,vrouwen schuiven aan, ritmisch hupt dejeugd. Hier lachen blanke en blond-gou-den, gele en bruine en zwarte gelaten .

her noemen zalig alle geslachten : deMoeder van den Heer .

63

laatste zijn .Een al to schoone dag . Een zonnige

Zondag .We daalden uit de Mis. Met Hem was

alles of gesproken.

0 God ! Nu het of scheid van Moeder .

Een wezenlijk vaarwel ?Voor de grot : dat kokend en rustig

sink eeuwigheid .Die staan en die knielen ; die zitten en

liggen ; die gaan en die komen ; die bij-gereden worden en weggevaren. Zangen,litanieen ; vaandels en kruisen ; de be .64

geesterde leider op den kansel ; hethamerend gebed der priesterf alanx voorde baden. Het trage, zwijgend geweld vandie aandringen naar de traliedeur, denrotswand to kussen .

Helaas ! het vaarwel aan moeder !

En 't is weerom de greep om het hart,de schokkende borst, de krop in de keel,het stikkend snikken ; de heete, blindstranen. Weerhouden zoo goed het gaat ;bedwongen en gesmoord naar vermogen .Maar waarom ? Die naast me staansc eien evenzeer .

En alien kijken naar Haar !Knielen, en darken .Staan, en staren .Z'n ziel, zonder woorden, later op•

gaan ; z'n hart later uitvloeien .Zitten, en bitter zalig zijn .

655

In de rij near het hekken . En hear bilkop me weten .

De zoen op de rots . Zoo

of hij ge-drukt werd op hear blooten voet .

Knielen op den steep . Dear, wear Ber-nadette zat. Maar die pleats is altijd be-nomen.

Ik heb ook, Kind, je eenvoud niet. Jesimpele cooed . Je rechte wil . Je taai vol-harden. Je marmervaste kuischheid. Jedeemoed en onthechting niet . Je bescha-mende heldhaf tigheid .

Maar Zij die nog lief st op ellende ziet,kijkt ook wel peer op mij

Danken. Gelief den noemen . Nog eensalle hoop en nood van anderen geden-ken .

66

Staan, en staren .Wat moesten we voor onszelven vra-

gen ? Was bet kracht, gezondheid ? Hoekwam het dat we 't tot nog toe vergaten ?Och, die zieken ! Zooveel onnoembaargrootere ellende !

Genees dat verslensend kind ! Help diebleeke, gelaten moeder ! Ontf erm U overdien machteloozen jongen man !

Wat kan ik U vragen wat Ge me nietdagen aaneen, en dien Godvervuldennacht, overvloedig bekomen hebt !Behou me, Moeder ! Verdedig me,

Moeder. Vooral tegen me-zelven ! MijnMoeder zijt Ge, maar dat ik altijd eenkind, uw kind blijve ! . . .

Nog eens knielen

Moeder ! Het is zoo moeilijk van Ubeen to gaan !

67

Die priester daar grog, en weerom staathij op dezelfde plek .

Wisten we maar of we nog ooit mogenweerkomen !

De wereld zal zoo vreemd zijn, zooleeg ver van U !leeg -- ver van U !

Nu moet ik gaan.

Wat is het lastig van U to scheiden !

We dalen weer in den tijd. Weldrawaden we weer door vele drukten. Erzullen weer menschen zijn . Het Lauda,Lauda ! zal verklinken . Lichten zullenuitgaan. En het brandend gebed .

De priester ginder, gaat. Nog eens keerthij zich om .

Hoe valt het zoo zwaar van U to schei-den !

68

N den trein . Aan hetraam. Stilte . De laatste kijk op de Grot.Op het Beeld ! De ziekenprocessie gaatuit . . .maar wij worden weggerukt.

Begeleidende bergen . De jagende Ga-ve. Heuvelen. Namen van dorpen. Devlakte. Pijnboomenwoud. Bidden,

Avond .

Het is licht in de coupe. Koel. Ge-zellig.

Beste vrienden bijeen .

Er wordt verteld. Geplaagd. Gelachen .Luidruchtig pret gemaakt .

69

Oppervlakkige golf spelingen - ho .yen grondelooze diepten van geluk, vandank, en van weemoed .

AVE MARIA !

26.8 - 4.91933 .

70

IMPRIMATURMechliniae, 5 Septembris 1934 .

J . NAULAERTS, can . lib . ceps.F . TESSENS, vic, gen.

IMPRIMATURTrudonopoli, 31 Juli 1934

Fr. Cherubinus Vromans, o. f . m .

Mechliniae, 5 Septembris 1934. Trudonopoli, 31 Juli 1934