op het vinkentouw - vogeltrekstation.nl · in 2010 is frank majoor gestart met een ras-project...

Op Het Vinkentouw

Nummer 141, september 2018

In dit nummer:

Snelle partnerwisselingen bij Nijlganzen in de stad Groningen

Ringverslag 2017

In Memoriam Jan van Dijk

In Memoriam Ton van Ree

Geolocators bij Kleine Karakieten en Bosrietzangers

Periodiek van het Vogeltrekstation -

Centrum voor vogeltrek en demografie

OP HET VINKENTOUW - nr. 141, september 2018

Periodiek van het Vogeltrekstation – centrum voor vogeltrek- en demografie (voorheen de Nederlandse Ringcentrale). Het Vogeltrekstation is een samenwerkingsverband van NIOO-KNAW en de Ringersvereniging.

Op Het Vinkentouw verschijnt drie maal per jaar en wordt gratis toegezonden aan alle ringvergunninghouders en relaties. Verkoop van losse nummers uitsluitend via: www.vogeltrekstation.nl/nl/webwinkelDownloadbaar als pdf op: www.vogeltrekstation.nl/nl/cijfers/publicaties/op-het-vinkentouw

Vogeltrekstation Postbus 50 6700 AB Wageningen

Tel: (0317) 473 465 E-mail: [email protected]: www.vogeltrekstation.nl

Redactie: Ton Eggenhuizen, Henk van der Jeugd,

llustraties: Wim Verholt, VRS Castricum, auteurs Vormgeving: Mees Maas

Kopij: Bijdragen graag per email, bij voorkeur in Word. Grafieken en diagrammen in Excel inclusief data.Naamgeving van vogels volgens Voous (1980).Geciteerde literatuur in de tekst als volgt: (Jansen 1996), (De Visser & Pietersen 1984), bij meer dan twee auteurs (Klaasen et al. 1999), in volgorde van publicatie (Pietersen 1976; Jansen 1991). De literatuurlijst behoort op alfabetische volgorde te zijn op het eerste woord van de familienaam. Titels s.v.p. in de originele taal. Voorbeelden:Svensson L. 1992. Identification Guide to European Passerines. Stockholm. ISBN 91-630-1118-2.Visser K.L. de 1948. Veel Struisvogels dit jaar. Op Het Vinkentouw 12: 4-7.Voous K.H. 1980. Lijst van Europese Broedvogels, inclusief Nederlandse Vogellijst. Limosa 53: 91-103.Vragen omtrent aanlevering van kopij richten aan Henk van der Jeugd. De redactie behoudt zich het recht voor de binnengekomen artikelen te redigeren, u krijgt daarna uw kopij ter lezing retour.Kopij voor het komende nummer (OHV nr.142) inzenden voor 1 november 2018.

www.vogeltrekstation.nl/nl/webwinkel

www.vogeltrekstation.nl/nl/webwinkel

https://www.vogeltrekstation.nl/nl/cijfers/publicaties/op-het-vinkentouw

https://www.vogeltrekstation.nl/nl/cijfers/publicaties/op-het-vinkentouw

3

InhoudsopgaveVoorwoord 4Snelle partnerwisselingen bij Nijlganzen in de stad Groningen 5In Memoriam Jan van Dijk 13In Memoriam Ton van Ree 16Ringverslag 2017 17Geolocators bij Kleine Karekieten en Bosrietzangers 33Certificeringsbijeenkomst Budel 1 september 2018 34Terugmeldingen 36Mededelingen van het Vogeltrekstation 37

Agenda

15SEPT

Certificeringsdag Zangvogels (Eastermar)

Certificeringsbijeenkomst in Eastermar voor zangvogelringers

8DEC

Ringersdag

Op zaterdag 8 december is de jaarlijkse ringersdag, voor en door ringers.

24NOV

Landelijke Dag 2018

De Landelijke Dag vindt dit jaar plaats op 24 november en staat in het teken van de presentatie van de nieuwe Vogelatlas van Nederland.

https://vogeltrekstation.nl/nl/agenda/certificeringsdag-zangvogels-eastermar

https://vogeltrekstation.nl/nl/agenda/ringersdag

https://vogeltrekstation.nl/nl/agenda/landelijke-dag-2018

4

Op het Vinkentouw Nr.141 september 2018

Op de dag dat deze OHV naar de opmaker gaat alvorens verspreid te worden bereikt mij het intens droeve bericht dat Sjoerd Dirksen, voorzitter van de Ringersvereniging, op dinsdag 4 september is overleden aan de gevolgen van een hersenbloeding die hij twee weken eerder, tijdens het Internationaal Ornithologisch Congres in Vancouver kreeg. Sjoerd was 58 jaar. Gedreven, vakkundig, doortastend, integer, en volop in het leven. Soms schieten woorden te kort. Om begrijpelijke redenen is er in dit nummer geen bijdrage van de Ringersvereniging. Ik wens familie, vrienden, collega’s en bekenden van Sjoerd heel veel sterkte met dit enorme verlies.

Henk van der Jeugd

Voorwoord

5


Klaas van Dijk

Snelle partnerwisselingen bij Nijlganzen in de stad Groningen

Materiaal en methodeIn 2010 is Frank Majoor gestart met een RAS-project (Retrapping Adults for Survival) bij Nijlganzen in de stad Groningen (hierna Groningen). Jaarlijks worden broedvogels en nog niet vliegvlugge jongen gevangen en geringd met een metalen ring van het Vogeltrekstation aan de tibia en met een grote kleurring met een unieke inscriptie aan iedere tarsus. De vogels worden met voer gelokt en vervolgens gevangen met de hand, via een strikje op de grond aan een lijn of door ze in een fuik te drijven. Het geslacht en de leeftijd worden bepaald aan de hand van geluid en verenkleedkenmerken (details in van Dijk 2016). Parken in Haren en Hoogezand horen tot het studiegebied. In het studiegebied zijn in de periode 2010-2017 in totaal 243 Nijlganzen geringd (184 hiervan zijn jongen). De ringinspanning is van jaar op jaar wisselend en het lukt lang niet altijd om alle jongen van een broedpaar te vangen. Broedresultaten en andere broedbiologische parameters worden nauwkeurig bijgehouden, deels door dagelijkse bezoeken aan broedparen. Nijlganzen zijn monogaam. Alleen de vrouwtjes broeden en haar mannetje staat dan bijna altijd in de buurt te waken. Vrouwtjes hebben een dagelijkse broedpauze en worden dan vergezeld door hun mannetje. Vanaf de geboorte duurt het ongeveer elf weken voordat de jongen goed kunnen vliegen. Nijlganzen hebben een simultane slagpenrui. Bepalingen van de ruiscore zijn ontleend aan Ginn & Melville (1983).

In deze bijdrage ligt de focus op de levensloop van het mannetje wit F / geel N (WFYN) en op die van zijn drie partners. Dit mannetje had in zes opeenvolgende jaren (2011-2016) een broedterritorium langs de Morgensterlaan in het noorden van Groningen (53°13’58”N; 06°32’40”O). Het territorium is een

Om grip te krijgen op factoren die verantwoordelijk zijn voor de sterke recente toename van de populatie Nijlganzen Alopochen aegyptiacus in NW-Europa doe ik sinds 2009 broedbiologisch onderzoek aan in de stad Groningen broedende

Nijlganzen. De vogels worden vanaf 2010 gekleurringd en ze worden nauwlettend gevolgd. Hierdoor zijn er van flink wat vogels lange lijsten met waarnemingen. Dit soort lijsten (life lists) worden ook wel levensgeschiedenissen (life histories) genoemd. Aan de hand van zulke lijsten beschrijf ik hier de levensloop van een mannetje Nijlgans en van zijn drie partners. In deze bijdrage zal ik betogen dat waarnemingen van gekleurringde vogels sterk aan waarde winnen als waarnemers zich niet alleen beperken tot het noteren van basale gegevens over plaats en datum.

Figuur 1. Dit artikel beschrijft de levensloop van het mannetje Nijlgans wit F / geel N (WFYN). Deze Nijlgans had zes jaar lang een broedterritorium langs de Morgensterlaan in de stad Groningen. Hij is hier op 8 juni 2011 als adulte broedvogel geringd. WFYN is op 19 december 2016 voor het laatst gezien. Hij had in deze periode drie verschillende partners. Oostersluis, 25 augustus 2011 (foto Ana Buren).

6

Op het Vinkentouw Nr. 141 september 2018

langgerekt parkachtig gebied van ongeveer 400 bij 100 meter. Het gebied bestaat uit grasvelden met bomen en een sportveld en het wordt intensief gebruikt door mensen. Verder zijn er sloten en een vijver met twee drijvende eco-eilandjes. WFYN (Arnhem 8.053.877) is hier op 8 juni 2011 als adult geringd. Hij was toen gepaard met een broedend vrouwtje die hier op 21 juni 2011 als adult is geringd (rood J / wit 0, RJW0, Arnhem 8.053.850). Hun geboorteplaats, hun leeftijd (na 2KJ bij het ringen) en hun eerdere activiteiten zijn onbekend. Vanaf 2014 was WFYN gepaard met wit R / geel U (WRYU, Arnhem 8.053.875). Dit vrouwtje was op 8 juni 2011 als jong geringd bij de Orionvijver (53°13’39”N; 06°32’36”O). Na haar dood in maart 2016 kwam het derde vrouwtje in beeld. Deze vogel (rood J / wit 8, RJW8, Arnhem 8.054.132) was op 26 juni 2013 als jong geringd bij de Bernlefvijver (53°13’55”N; 06°32’24”O). De Bernlefvijver ligt 300 meter naar het westen en de Orionvijver ligt 400 meter naar WZW. De ouders van WRYU waren geringd en de ouders van RJW8 waren ongeringd. Het tweede en het derde vrouwtje zijn dus geen zusters van elkaar. Het mannetje WFYN is voor het laatst gezien op 19 december 2016.

De beschrijving is opgesplitst in drie tijdvakken. Deze tijdvakken lopen synchroon met de drie partners van WFYN. De levenslopen worden uitgebreid beschreven om de waarnemingen in een context te plaatsen en omdat erg weinig is gepubliceerd over de broedbiologie en de ruistrategie van de soort op het niveau van een individu (Cramp & Simmons 1980, met aanvullingen). De beschrijvingen zijn gebaseerd op eigen waarnemingen. Ze zijn aangevuld met informatie uit geese.org en uit een database van Frank Majoor. Bewegingen buiten het studiegebied worden niet behandeld. In de discussie ga ik in op de meerwaarde van een gekleurringde populatie bij het krijgen van inzichten in aspecten van de broedbiologie van deze soort.

De periode 2011-2013In de eerste drie jaren was WFYN gepaard met RJW0. In deze periode heeft dit vrouwtje in alle drie jaren langdurig gebroed zonder dat er jongen zijn geboren. In 2011 en in 2012 zat het nest in dezelfde holte in de top van een relatief hoge knotwilg in het midden van het broedterritorium. In 2011 heeft RJW0 bijna vier maanden gebroed alvorens ze is gestopt. Dit geval is uitgebreid beschreven in Van Dijk (2012). In 2012 waren beide vogels vanaf 11 maart aanwezig. Beide werden ook gezien op 13, 20 en 23 maart. Op 24, 25 en 30 maart zag ik alleen het wakende mannetje. Op 5 april zag ik RJW0 broeden op het nest (haar kop was net zichtbaar). Daarna zag ik tot aan begin juni bijna altijd alleen het wakende mannetje. Dat was ook zo op 8, 9, 10 en 11 juni. Op 16 juni was RJW0 gestopt met broeden. In 2012 heeft ze dus zeker 2½ maand gebroed. In 2013 waren beide vogels vanaf 17 februari aanwezig. Op 27 maart was RJW0 nog niet aan het broeden. Op 3 april zat ze op een nest op een eco-eilandje. Dit was eveneens zo op 4, 5 en 6 april. Groeiende vegetatie ontnam in

Figuur 2. Het mannetje WFYN was de eerste drie jaar gepaard met rood J / wit 0 (RJW0). Dit vrouwtje is op 21 juni 2011 als adulte broedvogel geringd. RJW0 heeft in alle drie jaren langdurig gebroed op een nest, tot wel bijna vier maanden, zonder dat jongen zijn geboren. RJW0 is voor het laatst gezien op 30 augustus 2013. Oostersluis, 16 augustus 2011 (foto Ana Buren).

7


de loop van mei het zicht op het nest. Op 20, 22 en 25 mei zag ik alleen het wakende mannetje. Op 27 mei kwam ze bij het wakende mannetje. Ze had erg bleke poten en was flink hongerig. Op 1 juni was ze niet langer aan het broeden. In 2013 heeft ze dus bijna twee maanden gebroed. RJW0 is voor het laatst gezien op 30 augustus 2013. Ze zat toen samen met WFYN in het broedterritorium langs de Morgensterlaan. Het ontbreken van waarnemingen van RJW0 van na die datum is een sterke aanwijzing dat RJW0 niet langer in leven is. Er zijn geen waarnemingen van WFYN uit de rest van 2013.

In 2011 hebben WFYN en RJW0 hun slagpennen gezamenlijk geruid op een gemeenschappelijke ruiplaats bij de Oostersluis in Groningen, 3½ km naar OZO. Beide zijn hier vanaf 15 augustus gezien. Op 19 augustus waren ze nog niet in de rui. Op 20 augustus waren beide begonnen met de rui. Bij RJW0 vielen tijdens het poetsen enkele slagpennen in het water en WFYN leek alle slagpennen al te hebben laten vallen. In 2012 hebben ze gescheiden geruid: WFYN in het broedterritorium en RJW0 bij de Oostersluis. Beide zaten op 19 juli in het broedterritorium en waren nog niet in de rui. RJW0 zat op 21, 22 en 23 juli bij de Oostersluis. Ze was nog niet in de rui. WFYN zat op 23 juli in het broedterritorium en was één tot enkele dagen in de rui. Op 24 juli had RJW0 een flink deel van haar handpennen laten vallen. Op 20 augustus zat ze nog bij de Oostersluis. Op 27 augustus zat ze weer samen met WFYN in het broedterritorium. Haar handpennen waren nog niet volledig uitgegroeid (ruiscore 4). In 2013 zag ik beide vogels op 16 juli bij de Oostersluis. Beide hadden één tot enkele dagen eerder hun slagpennen laten vallen. Op 17 augustus zaten ze nog bij de Oostersluis. Op 19 augustus zaten ze weer in het broedterritorium (beide ruiscore 4). Het tweede vrouwtje (WRYU) heeft in 2013 eveneens bij de Oostersluis geruid. Ze werd hier op 26 juli voor het eerst gezien. Ze was toen nog niet in de rui. Dat was eveneens zo op 28 juli. Op 13 augustus was ze in de rui.

De periode 2014-2015In 2014 zag ik WFYN voor het eerst op 13 februari. Hij zat langs de Morgensterlaan en was gepaard met WRYU. Het paartje zat hier ook op 16 en 23 februari en op 4 en 6 maart. Op 10 maart zag ik alleen het wakende mannetje. Een dag later zag ik WRYU broeden in dezelfde holte in de knotwilg waar RJW0 had gebroed. WRYU was op 7 april nog aan het broeden. Dat was in de rest van april ook het geval (dagelijkse bezoeken tussen 19 april en 1 mei). Op 2 mei was WRYU gehaast aan het foerageren. Op 3, 4, 5 en 6 mei zag ik alleen het wakende mannetje. Op 7 mei lagen beide vogels naast elkaar te slapen. WRYU is daarna niet meer op het nest gezien. Ze was dus na een kleine twee maanden gestopt met broeden. In de rest van mei werd het paartje hier regelmatig gezien. Dat was ook zo op 3 juni. Op 8 en 9 juni zag ik alleen het wakende mannetje. Op 10 juni zag ik WRYU op het nest in dezelfde holte. Op 6 juli waren er nog geen jongen. Op 7 juli waren er vier jongen. Op 12 juli wist een adulte kleine Mantelmeeuw Larus fuscus met een duikvlucht een jong uit het water te pakken. Na enige tijd tuimelde het nog levende jong weer in de vijver. Op 13 juli waren er drie jongen. Deze zijn vliegvlug geworden. Op 2 augustus was WFYN net begonnen met de slagpenrui.

Figuur 3. In 2011 hebben WFYN en RJW0 hun slagpennen synchroon geruid op een gemeenschappelijke ruiplaats elders in de stad. Beide vogels hebben ruiscore 2 (de vlaggen van de nieuwe handpennen zijn net zichtbaar). Oostersluis, 31 augustus 2011 (foto Ana Buren).

8


Hij had alleen nog een deel van de armpennen. Op 10 augustus was WRYU nog niet in de rui (ruiscore 0). Op 16 augustus was ze in de rui en was van haar nieuwe handpennen net een paar mm van de vlag zichtbaar (ruiscore 2). Beide vogels waren weer vliegvlug toen hun jongen ook goed konden vliegen. Na 12 oktober is de familie niet meer in het broedterritorium gezien.

Op 14 januari 2015 zaten WFYN en WRYU weer in het broedterritorium. Op 10 februari zat WRYU op een nest met vier eieren in dezelfde nestholte. Op de avond van 18 maart waren er nog geen jongen. Op de ochtend van 19 maart waren er drie jongen. Alle drie zijn uitgevlogen. Vanaf begin juni zat er nog één vliegvlug jong bij het paartje. Op 7 juni had WRYU een bolle buik. Op 9 juni zat ze op een nest in een andere knotwilg. WFYN was op dat moment bezig met het wegjagen van dit jong. Dit jong is op 16 juni voor het laatst gezien. Het nest zat in een ondiepe kuil in een relatief lage knotwilg. Het vrouwtje was hierdoor goed zichtbaar vanaf de grond. De knotwilg stond in het zuidelijk deel van het broedterritorium. Op 11 juli waren er nog geen jongen. Op 12 juli waren er drie jongen. Deze waren er ook nog op 17 juli. Op 20 juli waren er twee jongen. Op 5 augustus was WFYN in de rui (± alle slagpennen laten vallen). De twee jongen waren er nog op 29 augustus. Op 1 september was er één jong. Dit jong is vliegvlug geworden. De familie zat nu ten zuiden van het territorium langs de Morgensterlaan. Hier zaten ze ook op 2 september. Op 7 september zaten ze bij de Orionvijver. Dit broedterritorium was op dat moment krap twee weken vacant. De familie zat hier ook na 7 september. Ze zijn hier op 3 oktober voor het laatst gezien. WRYU zat op 19 oktober bij de Oostersluis. Ze was toen nog niet in de rui. Er zijn uit de rest van 2013 geen andere waarnemingen van beide vogels.

De periode 2016-2018In 2016 werden WFYN en WRYU op 3 februari voor het eerst langs de Morgensterlaan gezien. Op 4 maart had het vrouwtje een bolle buik. Op 6 maart zat ze op een nest in dezelfde lage knotwilg. Dit was ook het geval op 9, 10 en 14 maart. Op 20 maart kreeg ringer Henri Zomer een e-mail van de dierenambulance dat WRYU op die dag dood was aangetroffen bij een druk kruispunt van twee wegen en dat ze de vogel hadden meegenomen. Ik ben meteen gaan kijken. Ik vond op het zebrapad een losse armpen met een lengte van 211 mm. Deze maat past bij de lengte van armpennen van vrouwtjes. De nestboom is enkele tientallen meters ten noorden van dit kruispunt. WFYN stond bij de nestboom te waken. Ik heb de dagen erna het broedterritorium dagelijks bezocht.

Op 21 maart om 11u30 stond WFYN nog steeds te waken bij de nestboom. Dat was ook zo op de middag van 22 maart. Op 23 en 24 maart was WFYN niet langer bij de nestboom aan het waken. Hij was beide dagen alleen. Op 25 maart om 16u15 was hij samen met een nieuw vrouwtje (RJW8, het derde vrouwtje). De vogels stonden naast elkaar

Figuur 4. De Nijlgans WFYN was tussen begin 2014 en 20 maart 2016 gepaard met wit R / geel U (WRYU). Dit vrouwtje was op 8 juni 2011 als jong geringd bij de Orionvijver in Groningen. Het paar heeft in 2014 en in 2015 succesvol gebroed (tweemaal succesvol in 2015, met drie uitgevlogen jongen van het eerste broedsel en één van het tweede broedsel). Morgensterlaan, 15 juni 2014 (foto Klaas van Dijk).

9


aan de kant van de vijver. Beide waren aan het poetsen en ze maakten voortdurend geluid. Het paartje was hier ook aanwezig op 26, 27 en 30 maart en op zeven dagen tussen 1 en 15 april. Het nieuwe vrouwtje RJW8 had ik in 2016 tweemaal eerder gezien. Ze zat op 7 januari en op 19 maart in een ander deel van de stad en ze was beide malen ongepaard.

Op 17 april zat RJW8 op hetzelfde nest in de lage knotwilg. Dit was ook zo op 20 en 22 april. Op 25 mei om 17u30 zat ze nog op het nest. Er was toen al minimaal één jong. Dit was ook het geval om 21u30. Op 26 mei om 08u30 was het nest leeg en stonden de ouders en negen jongen in het gras bij de nestboom. Op 27 en op 29 mei waren er acht jongen. Op 31 mei en op 3 juni waren er zeven jongen. Op 7 juni waren er zes jongen. Deze zes jongen zijn uitgevlogen. Op 1 augustus was WFYN in de rui (de slagpennen waren ongeveer een dag eerder uitgevallen). De jongen konden nog niet vliegen. Op 5 augustus was RJW8 in de rui (haar slagpennen waren 1-2 dagen eerder uitgevallen). De familie zat in het broedterritorium. Dat was ook zo op 6 augustus. Op 10 augustus zaten alleen de ouders in het broedterritorium. Hun jongen konden toen al vliegen. Vijf zaten een eindje naar het zuiden. Vanaf 12 augustus zaten de ouders opnieuw bij de Orionvijver. Hier zaten ze nog op 31 augustus. Daarna waren ze een tijdlang uit beeld. Op 16, 29 en 30 november en op 5 december zaten ze weer bij de Orionvijver. Op 6 december zaten WFYN en RJW8 langs de Morgensterlaan. Vier dagen later zat RJW8 met een nieuw mannetje, rood 3 / geel V (R3YV), bij de Orionvijver. Het nieuwe paar zat hier ook op 11, 16, 24, 27 en 31 december. WFYN is voor het laatst gezien op 15 en 19 december in weilanden net buiten de stad, ongeveer 1½ km naar het noorden. Het ontbreken van waarnemingen van na deze datum wijst erop dat WFYN niet langer in leven is.

Het nieuwe mannetje R3YV (Arnhem 8.060.728) was op 13 juni 2016 als na 2KJ geringd bij de Orionvijver en had hier toen een broedterritorium met een ongeringd vrouwtje. Het paartje kreeg acht vliegvlugge jongen. De familie was al uitgevlogen toen WFYN en RJW8 naar de Orionvijver verhuisden. Het mannetje R3YV is in 2016 niet bij de Oostersluis gezien. Zijn ruilocatie is onbekend. In 2017 hebben R3YV en RJW8 succesvol gebroed bij de Orionvijver. Op 8 april werden er zeven jongen geboren. Op 15 april waren er nog zes jongen. Alle zes zijn uitgevlogen. RJW8 zat op 16 augustus bij de Oostersluis. Ze was nog niet in de rui. Dat was wel het geval op 23 augustus (ruiscore 1). R3YV is opnieuw niet bij de Oostersluis gezien. Zijn ruilocatie is opnieuw onbekend. In 2014 had het vrouwtje RJW8 ook al bij de Oostersluis geruid (oude pennen op 15 augustus, in de rui op 17 augustus). In 2018 had het paartje R3YV en RJW8 eveneens een broedterritorium bij de Orionvijver. Op 23 maart werd één jong geboren. Dit jong was na drie dagen verdwenen. Eind april 2018 was RJW8 opnieuw aan het broeden. Alle drie nesten lagen op een drijvend eco-eilandje.

DiscussieHet mannetje Nijlgans WFYN was in de zes onderzoeksjaren betrokken bij twee snelle partnerwisselingen. Het eerste geval was na de dood van zijn tweede vrouwtje. Hij had toen slechts vier dagen geen partner. Het tweede geval was een scheiding waarbij zijn derde vrouwtje binnen enkele dagen een nieuwe partner had. Het tweede en het derde vrouwtje waren in de nabijheid van het broedterritorium geboren. Ze vertonen dus geboorteplaatstrouw. Er zijn in Groningen ondertussen ruim tien andere broedgevallen van vrouwtjes met geboorteplaatstrouw en nog geen enkel broedgeval van een mannetje met geboorteplaatstrouw.

WFYN had in deze zes jaren maar liefst vijf mislukte broedsels: drie op een rij bij zijn eerste vrouwtje en het eerste en het laatste broedsel bij zijn tweede vrouwtje. Desondanks heeft WFYN in totaal 13 vliegvlugge jongen gekregen: drie in 2014, drie (eerste broedsel) en één (tweede broedsel) in 2015 en zes in 2016. Bij gebrek aan andere verklaringen lijkt het

10


aannemelijk dat het niet uitkomen van de eieren van het eerste vrouwtje te wijten is aan haar onvruchtbaarheid. Zekerheid hierover is er echter niet. Deze bijdrage documenteert tevens een nieuw geval voor Groningen van Nijlganzen met een tweede broedsel. Dit is het vierde geval voor Groningen. Twee eerdere gevallen staan in Van Dijk (2015). Het gaat in totaal om drie verschillende vrouwtjes. Ook in Arnhem en in andere Nederlandse steden zijn er paartjes met twee succesvolle broedsels. In 2017 was er in Amsterdam een paartje met drie succesvolle broedsels (Frank Majoor).

In de zes onderzoeksjaren heeft WFYN in twee jaren samen met zijn partner de slagpennen synchroon geruid op een gemeenschappelijke ruiplaats. In de vier andere jaren heeft hij de slagpennen in het broedterritorium geruid: eenmaal gescheiden van zijn partner die synchroon haar slagpennen ruide op de gemeenschappelijke ruiplaats en driemaal tijdens het opgroeien van de jongen. In twee van de drie jaren was de timing zodanig dat hij weer vliegvlug was toen de jongen konden vliegen. In het andere jaar had hij kort voor het vliegvlug worden van de jongen de slagpennen laten vallen. Hetzelfde gold dat jaar voor zijn partner. In het tweede jaar was zijn partner twee weken later begonnen met de rui, in het derde jaar was zijn partner nog niet begonnen met de rui toen de familie is uitgevlogen. Dit wijst erop dat er flink wat variatie is bij de timing en de locatie van de slagpenrui. Ze sluiten aan bij informatie hierover in Van Dijk (2015).

De verplaatsingen naar de Orionvijver in 2015 en in 2016 waren hoogstwaarschijnlijk het gevolg van territoriale interacties met een ander broedpaar. Dit paartje vestigde zich in de loop van 2015 in een territorium ten zuiden van de Morgensterlaan. Het nest zat in de top van een rotte wilg 300 meter ZZO van de Morgensterlaan. De jongen werden op 8 augustus geboren. Er zijn zes jongen uitgevlogen. De familie zat tot en met 13 augustus in dit territorium. Op 14 augustus en op de dagen erna waren ze hier niet langer aanwezig. Op 23 augustus zag ik ze in het broedterritorium langs de Morgensterlaan. Ze zaten ten noorden van WFYN en zijn familie. Hun onderlinge posities waren dus verwisseld. Dit was in de dagen erna ook het geval. Het is lang niet uitgesloten dat het verdwijnen van een halfwas jong

Foto 5. In 2014 hebben beide ouders tijdens het opgroeien van hun jongen hun slagpennen in het broedterritorium geruid. De jongen waren geboren op 7 juli. Het mannetje WFYN was op 2 augustus net begonnen met de rui. Zijn vrouwtje WRYU was op 10 augustus nog niet in de rui (ruiscore 0). Op deze foto waren van haar nieuwe handpennen net een paar mm van de vlag zichtbaar (ruiscore 2). Morgensterlaan, 16 augustus 2014 (foto Klaas van Dijk).

11


tussen 29 augustus en 1 september van WFYN en zijn partner te relateren is aan de territoriale schermutselingen met deze familie. De familie met de zes jongen zat de rest van de tijd langs de Morgensterlaan. Het mannetje liet tijdens het ringen op 18 september zijn slagpennen vallen. Het vrouwtje had toen nog oude slagpennen. Dat was ook nog zo op 19 oktober. Op 26 oktober was het vrouwtje een paar dagen in de rui. Dit paartje had in 2016 een broedterritorium aan de noordkant van de Morgensterlaan. Het vrouwtje had een nest in een gat in de zijstam van een wilg. De wilg stond pal naast een druk gebruikt basketbalveld. De jongen werden op 22 juni geboren. Er zijn zeven jongen uitgevlogen. De familie is vlot een eindje naar het zuiden opgeschoven. Hierdoor was er voortdurend gebakkelei tussen beide families. Het is aannemelijk dat WFYN en zijn partner door deze familie met zeven jongen uit hun territorium zijn verdreven, toen door de slagpenrui en het vliegvlug worden van de jongen de onderlinge verhoudingen flink waren veranderd.

In de beschrijvingen staan diverse kwesties die alleen hard konden worden gemaakt omdat de waarnemingen van de gekleurringde Nijlganzen niet beperkt bleven tot het noteren van plaats en datum. Ook het in kaart brengen van ruiplaatsen is tot mislukken gedoemd als niet wordt genoteerd of gekleurringde vogels al dan niet in de slagpenrui zijn. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor vragen over veranderingen in de frequentie van het aandeel Nijlganzen met tweede broedsels in de loop van de tijd en/of over verschillen hierin tussen urbane populaties en populaties die elders broeden. Allerlei basale (broed)biologische kwesties kunnen dus alleen goed worden gedocumenteerd als waarnemers van een gekleurringde Nijlgans zich niet alleen beperken tot het noteren van plaats en datum. Voorbeelden van recente publicaties waarbij dergelijke kwesties niet hard gemaakt kon worden zijn Andris et al. (2011) en Hellwig & Fischer (2016). In de eerste publicatie staan gevallen van laat broedende paren Nijlganzen met de opmerking dat het wellicht (deels) tweede broedsels zijn. In de tweede publicatie wordt opgemerkt dat de herkomst van een locale groep ruiers niet duidelijk is omdat de vogels niet zijn gemerkt. Hulscher et al. (2018) is daarentegen een voorbeeld van een recente publicatie waarbij tijdelijke partnerwisselingen bij in Nederland broedende Grote Canadese Ganzen Branta canadensis goed konden worden gedocumenteerd omdat van de gemerkte vogels erg veel extra gegevens waren verzameld.

De Nijlganzen in deze studie zijn niet uitgerust met zenders. Er zitten daardoor forse gaten in de levenslopen. Deze gaten zorgen voor onzekerheden en voor minder grip op de gang van zaken (zie Van Dijk 2017 voor bewegingen buiten

Foto 6. Knotwilg langs de zuidkant van de Morgensterlaan in Groningen met WRYU op haar nest en met aan de rechterzijde het wakende mannetje WFYN. Op 20 maart 2016 is WRYU dood aangetroffen bij een druk kruispunt op enkele tientallen meters ten zuiden van deze knotwilg. Morgensterlaan, 6 maart 2016 (foto Klaas van Dijk).

12


het studiegebied). Daar staat tegenover dat het gebruik van zenders kostbaar is en dat vaak maar een beperkt aantal vogels met zenders wordt uitgerust. Verder zijn er veel zenderstudies waarbij niet in het veld is gekeken wat de vogels daadwerkelijk doen. Ndlovu et al. (2013) stellen bijvoorbeeld dat twee in Zuid-Afrika gezenderde Nijlganzen een jaar oversloegen bij de slagpenrui, maar op geen enkele manier maken ze inzichtelijk hoe ze dit hebben vastgesteld.

Samenvattend is het dus de combinatie van de aanwezigheid van een gekleurringde populatie Nijlganzen en het maken van gerichte aantekeningen over gedrag die ervoor zorgt dat inzicht ontstaat in de broedbiologie en de ruistrategie op het niveau van individuele Nijlganzen. De gepresenteerde gegevens schetsen al met al een beeld van een flexibele opportunist die optimaal gebruik weet te maken van open niches in het urbane habitat. Deze flexibiliteit lijkt een van de verklaringen te zijn voor de snelle toename in recente tijden in flinke delen in NW-Europa (Gyimesi & Lensink 2012, met aanvullingen).

Verantwoording en oproepMijn dank gaat allereerst uit naar de ringers Frank Majoor, Jeroen Nagtegaal, Rob Voesten en Henri Zomer. Frank Majoor werd deels ondersteund door financiële bijdrages van het Faunafonds en van de provincie Groningen. Alle andere activiteiten zijn uitgevoerd op vrijwillige basis. Verder dank aan Ana Buren (foto’s) en alle anderen voor hun hulp en ondersteuning. Vergelijkbare RAS-projecten lopen in Amsterdam, Arnhem, Den Haag en in de provincie Limburg. Hierbij een oproep om te blijven uitkijken naar gekleurringde Nijlganzen en om alle waarnemingen steeds te melden, of in geese.org of per e-mail naar Frank Majoor, [email protected], of naar ondergetekende. We zijn met name geïnteresseerd in vestigingen van broedvogels en in waarnemingen van ruiers buiten de vijf studiegebieden. We verzoeken daarom zulke waarnemingen goed met foto’s etc. te documenteren en om van de broedvogels het geslacht te bepalen (zie Van Dijk 2016 voor details).

Summary - Quick changes in pair bonds of Egyptian Geese in the city of Groningen, The NetherlandsThis paper is a detailed description of the life histories of four colour-ringed Egyptian Geese Alopochen aegyptiacus: the male white F / yellow N (WFYN, photo 1) and his three partners. WFYN was ringed as an adult (after 2CY) on 8 June 2011 and was observed for the last time on 19 December 2016. WFYN was a breeding bird in a city park in Groningen, The Netherlands, in any of the years between 2011 and 2016. WFYN was successively paired with three females. His first partner, red J / white 0 (RJW0, photo 2 & 3), was ringed as an adult breeding bird on 21 June 2011. This female incubated for a prolonged period of time in 2011-2013 (up to almost four months in 2011), young never hatched. RJW0 was observed for the last time on 30 August 2013. His second partner, white R / yellow U (WRYU, photo 4 & 5), was ringed as young in a nearby city park in June 2011. The pair raised three fledglings in 2014 and had a double brood in 2015 (three fledglings from the first brood, one fledgling from the second brood). WRYU was found dead, most likely as road casualty, nearby her nest (photo 6) on 20 March 2016. She was at that moment incubating for around two weeks. WFYN was single for only four days. His third partner, red J / white 8 (RJW8, photo 7), was ringed as young in June 2013 in another city park in Groningen (different parents). RJW8 used the same nest, nine young were hatched on 26 May, six fledged. The pair was seen for the last time on 6 December 2016. On 10 December 2016, RJW8 was paired with another male. This pair bred successfully in a nearby city park in 2017 (six young fledged). I describe as well the timing of the wing moult of the colour-ringed birds and the sites used during wing moult (photo

13


3 & 5). I argue that several details about the breeding biology and about the moulting strategy of colour-ringed Egyptian Geese can only be documented when observers do not limit themselves to register only date and site of their records.

LiteratuurAndris K., Gabler E., Hurst J., Münch C., Rupp J. & Westermann K. 2011. Rasche Ausbreitung der Nilgans am südlichen Oberrhein. Naturschutz südl. Oberrhein 6: 85-98.Cramp S. & Simmons K. 1980. The birds of the Western Palearctic, 1 (herdruk). Oxford University Press, Oxford.Dijk K. van 2012. Nijlgans zit bijna vier maanden op hetzelfde nest. De Grauwe Gors 40: 30-33.Dijk K. van 2015. Double broods, post-hatching brood amalgamation and other notes on the breeding biology of Egyptian Geese in the Netherlands. Ornithological Observations 6: 217-231.Dijk K. van 2016. Over het seksen en het op leeftijd brengen van Nijlganzen. Op het Vinkentouw 135: 7-19.Dijk K. van 2017. Voorkomen in Fryslân van in Groningen geringde Nijlganzen. Twirre 27 (2): 13-18.Ginn H. & Melville D. 1983. Moult in birds. BTO guide 19. BTO, Tring.Gyimesi A. & Lensink R. 2012. Egyptian Goose: an introduced species spreading in and from The Netherlands. Wildfowl 62: 126-143.Hellwig W. & Fischer J. 2016. Die Ausbreitung der Nilgans im Stadt- und Landkreis Heilbronn bis 2015. Rapport, OAG Heilbronn und Umgebung, Heilbronn.Hulscher J., Nienhuis J. & Voslamber B. 2018. Het tijdelijk verbreken van de paarband bij de Grote Canadese Gans. De Grauwe Gors 45: 58-61.Ndlovu M., Cumming G., Hockey P., Nkosi M. & Mutumi G. 2013. A study of moult-site fidelity in Egyptian Geese in South Africa. African Zoology 48: 240-249.

Klaas van Dijk, Vermeerstraat 48, 9718 SN Groningen, e-mail [email protected]

Foto 7. Het mannetje WFYN was tussen 25 maart en 6 december 2016 gepaard met rood J / wit 8 (RJW8). Dit vrouwtje was op 26 juni 2013 als jong geringd bij de Bernlefvijver in Groningen. Ze heeft in hetzelfde nest gebroed als WFYU (foto 6). Op 26 mei zijn negen jongen geboren. Zes zijn uitgevlogen. Morgensterlaan, 31 mei 2016 (foto Klaas van Dijk).

mailto:klaas.vdijk%40hetnet.nl?subject=

14


Reinier Smabers

In Memoriam Jan van Dijk

Afgelopen 1 april is Jan van Dijk plotseling overleden aan een hartaanval tijdens familiebezoek in

Frankrijk. Ik denk dat de meeste ringers Jan wel kennen. Bij deze wil ik hem kort in herinnering brengen.

Jan is al sinds 1994 bezig met roofvogels maar voor mij begon het allemaal nog relatief kort geleden. Via Yaco Maestre kwam ik in 2008 in contact met Jan van Dijk. Yaco had een sperwernest gevonden langs de A28 en het duurde niet lang voordat we beiden met Jan in een sneltreinvaart door en rondom Zwolle reden om torenvalken, sperwers en allerlei andere roofvogels te ringen.

Jan begon zijn ringcarrière onder de hoede van Kees Breek. Hij hielp bij het vangen van zangvogels in de Oostvaardersplassen. Ook ringden ze torenvalken en gingen ze op pad met de bal chatri om buizerds te vangen en te ringen.

In 1997 is Jan begonnen met het inventariseren en ringen van roofvogels en uilen in Zwolle. Samen met een groepje vrijwilligers werden sperwers, buizerd en havik geïnventariseerd. Ook werden er kasten voor torenvalken en uilen opgehangen. Roofvogel- en uilenwerkgroep Zwolle was een feit.

Dit resulteerde uiteindelijk in een zeer omvangrijk werkgebied dat liep van Lierderbroek t/m Mastenbroek en van Haerst t/m Herfte met diverse RAS projecten en een flink aantal territoria. In 2017 zag dit er ongeveer zo uit met eerst het totaal aan territoria dat ooit gevonden werd/ het aantal kasten en tussen haakjes de succesvolle broedsels dat jaar: torenvalk 74 (48), sperwer (51) 25, buizerd 145 (54), havik 13 (6), steenuil 123 (23), kerkuil 61 (23), boomvalk 24 (10), slechtvalk 7 (5), bruine kiekendief 4 (3), wespendief 1, bosuil 10 (1). En dan nog enigszins onregelmatig raaf, rode wouw en ransuil.

Het grootste deel van de territoria en kasten werd ieder jaar bezocht en van de succesvolle broedsels werden de meeste geringd. Jan had een enorme drive en wist ook een vaste club mensen enthousiast te krijgen om te inventariseren of te klimmen. Hij en leidde meerdere ringers op, waaronder mij, Yaco, en de helaas ook dit jaar veel te vroeg overleden Herma van Gerner. Dat iedereen zo graag mee ging met Jan kwam onder andere door de enorme lol die je altijd had als je met Jan op pad mocht. Zijn vrij droge vorm van humor kon ik meestal niet weerstaan en af en toe leek het of we helemaal niet serieus bezig waren wat natuurlijk niet zo was. Ik heb zelden iemand zo bedreven om zien gaan met vogels, zo een eigen ingenieuze manier van werken zien hebben met daarbij een heerlijke kalmte. Met natuurlijk altijd een grapje tussendoor. Kijk naar de foto met de slechtvalk, ik was er niet bij maar weet zeker dat Jan een kort gesprekje met hem voerde, daarbij de mensen om hem heen vermakend.

Jan zijn mening over het vangen met mistnetten was eigenlijk altijd dat je dat kleine spul maar aan anderen over moest laten. Een buizerd, dan had je tenminste wat in je handen. Maar

15


gaandeweg begon Jan zich te interesseren voor het ringen van zangvogels.

In 2013 werd de Roofvogel Werkgroep Zwolle omgedoopt tot de SAZ ‘’Stichting Avifauna Zwolle’’. (Jan mailde: Vrijdag de 13e in 2013; dat moet wel goed gaan J ). Hieronder werd het ringwerk en alle andere activiteiten die we deden geschoven.

Het ringen van zangvogels begon met zijn RAS-huismus project in zijn tuin. Daarnaast moest er natuurlijk een vaste ringplek gevonden worden. Enige tijd later zaten we bij zijn werkplek op de centrale Harculo te ringen. Dit duurde een aantal jaar maar bleek niet toekomstbestendig en zo vond Jan op industrieterrein Hessenpoort in een compensatiestrook aan de rand een vaste ringplek. Aanvankelijk leek dit goed te lopen maar er lagen wat beren op de weg. Dit heeft enige tijd geduurd en er deed zich inmiddels een kans voor (juni 2014-juli 2016) om in Stadshagen in een zanddepot te gaan ringen. Dit depot was omheind door dijken en was een mooi moerasachtig terrein met wilgen, poelen en ruigte. Bijna een soort grote schrale vlakte met middenin een klein rietveld en opslag van ‘spork’. Ondanks dat het naast een woonwijk lag was het een bijzondere plek waar toch enkele memorabele vangsten zijn gedaan. De 2 juveniele roodmussen en natuurlijk de groep van 9 buidelmezen die later in zowel Frankrijk als in Zweden werden terug gemeld. Ook ringde Jan er opvallend veel bosrietzangers.

Het zanddepot ging uiteindelijk dicht en het lukte Jan om in 2016 alles rond te krijgen op de Hessenpoort. Niet lang daarna kwam daar een container te staan volledig ingericht als ringstation. Weer een voorbeeld van hoe handig en creatief Jan was. Ook op de ringplekken kreeg Jan veel hulp van allerlei vrijwilligers en ringers.

In de broedtijd stond het ringen van zangvogels op een lager pitje en waren de roofvogels en uilen aan de beurt. Ook werden er op diverse locaties oeverzwaluwen geringd en ringde Jan o.a in Wijhe (RAS R034) en Zalk steen- en kerkuilen. Ook hier gingen vaak mensen mee om te helpen.

Het is wel duidelijk, Jan zijn leven draaide voornamelijk om vogels. Het beschermen van vogels, ze aanschouwen in het buitenland en het ringen van vogels. Marjan, Jan zijn vrouw, stelde zichzelf weleens aan hem voor als hij thuiskwam maar het verliep het allemaal in goede harmonie, weet ik uit betrouwbare bron.

Jan was daarnaast ook nog voorzitter van de WRN en zat sinds 1997 in de Werkgroep Slechtvalk Nederland waarin hij ook een prominente rol speelde en een aantal interessante dingen heeft uitgevonden over slechtvalken (zie de in memoriam van Peter van Geneijgen in de Takkeling). Ook was hij stadsvogeladviseur van Zwolle voor Vogelbescherming Nederland. Ook hier ging veel tijd in zitten. Hij zat ook al jaren in allerlei overleggen met de gemeente aangaande de groenvoorziening en fauna in Zwolle. Ook schreef hij een aantal leuke artikelen over o.a. leeftijd en geslacht van torenvalken, afwijkingen bij torenvalken en buizerds etc. Al weet ik zeker dat hij hier meer aan zou willen doen. Ook was Jan altijd bereid om ringers te examineren of certificeren.

Afgelopen maart stuurde Jan weer zijn overzicht met de mededeling dat we er weer tegenaan gingen. Eerst nog even naar Frankrijk op familiebezoek. Helaas mag dit allemaal niet meer zo zijn. Een enorm gemis. Wat we bijvoorbeeld zullen missen is zijn humor, voor

16


Jan was plezier in de dingen die je doet nummer 1. Vaak was hij grappig en kwamen er leuke opmerkingen voorbij.

Enkele gevleugelde opmerkingen:

(Bij Buizerds en kraaiachtigen) “dat worden nooit vrienden!”

“Weer een aantal vogels lid van de club gemaakt. Als dank krijgen ze een ringetje”.

Ik ben er om 06.15 uur (het begint al weer op uitslapen te lijken J)

Een ringmus werd doorlopend ‘’drinkbus’’ genoemd, zo hadden we ook de Heggezus.

Een aantal projecten zullen stoppen maar er lopen er ook een aantal door. Ook gaan we door met de Stichting Avifauna Zwolle. Overal waar ik steenuilen kom ringen zijn de mensen positief over Jan. Vaak hoor je complimenten over z’n bedrevenheid met het ringen, zijn kalmte en humor. Maandag 9 juli mochten we zelfs postuum ter ere van Jan een donatie in ontvangst nemen van een vastgoedbedrijf die Jan zo kundig met de situatie vonden omgaan na het stilleggen van de bouw en de doorstart hiervan.

Jan Bedankt!

Reinier Smabers, [email protected]

mailto:rsmabers%40gmail.com?subject=

17


Cor Oskam

In Memoriam Ton van Ree

Binnen onze ringroep VRS Nebularia kwam het nieuws over het plotselinge overlijden van Ton van Ree hard aan.

We kunnen het eigenlijk nog niet goed bevatten.

Ton stond nog midden in het leven. Hield van zijn kleinkinderen en betrok ze bij zijn natuurbeleving. Hij deed veel werk voor de kerkgemeenschap in zijn woonplaats. Had vele interesses zoals zijn bijen, zijn kas vol met cactussen en was verder altijd wel druk met technische zaken binnen VRS Nebularia. Er liggen werkelijk tientallen technische tekeningen en schema’s op het ringstation van zijn hand. Ton had een luisterend oor, was een echte analyticus en nam ruim de tijd voor je. Kortom, altijd fijn gezelschap.

In het jubileumboekje, 50 jaar VRS Nebularia, schreef hij dat zijn mooiste momenten tijdens het ringen de vangsten van een morinelplevier, van waterrietzangers en Temminck’s strandlopers en de eerste sperwergrasmus op Vlieland waren. Maar daar direct achteraan dat het lastig was om de andere geweldig leuke vangsten niet te benoemen. Het vaststellen van het eerste West-Europese broedgeval van een veldrietzanger, dankzij de vangst van een adulte vogel en drie net vliegvlugge jongen in de Kroonspolders op Vlieland, was wel zijn mooiste ervaring.

Ton was sinds 1957 actief als ringer. Samen met zijn broer Leen en wijlen Wout Vuyk en Wim van der Gaag werd er vooral geringd op het ringstation, de vinkenbaan op Westenschouwen, maar ook op Vlieland in de Kroonspolders en op het wad. In de vroege jaren heeft Ton veel geëxperimenteerd met diverse vangmethoden. Zijn verhalen over al dat pionierswerk waren fantastisch mooi.

We zullen je missen, Ton.

We wensen zijn vrouw Shanna, de kinderen Colinda en Bart, Martin en de kleinkinderen heel veel sterkte toe.

Namens VRS Nebularia,

Cor Oskam (voorzitter), [email protected]

Ton van Ree, 7-7-1938 28-4-2018

mailto:cor.oskam%40wxs.nl?subject=

18


Murad Maas,Henk van der Jeugd

In het hier gepresenteerde overzicht zijn alle ringen terugmeldgegevens verwerkt zoals bekend bij het Vogeltrekstation op 5 juli 2018. De gepresenteerde gegevens zijn deels nog niet gechecked op fouten. Dit verslag volgt dezelfde indeling als dat over 2016 (OHV 139). Bij de terugmeldingen wordt onderscheid gemaakt tussen terugmeldingen van vogels met een Nederlandse ring in het buitenland, vogels met een buitenlandse ring in Nederland, en vogels met een Nederlandse ring in Nederland.

Ten opzichte van vorige ringverslagen kunnen –afgezien van de in 2017 toegevoegde vangsten en terugmeldingen- kleine wijzigingen zijn ontstaan in aantallen en soorten. Dit wordt veroorzaakt door het verwijderen van foutief ingevoerde vangsten, het verbeteren van fouten, en, met name, het met terugwerkende kracht invoeren van oude gegevens. Net als vorig jaar wordt in dit verslag gewerkt met de daadwerkelijk in de database aanwezige ringvangsten voor de periode 1911-1959. De afgelopen jaren is hard gewerkt aan de invoer van deze oudste gegevens en dat werk is nu nagenoeg afgerond. Daardoor kunnen er bij sommige soorten nieuwe discrepanties zijn ontstaan ten opzichte van eerdere verslagen. Van sommige soorten bleken er (veel) meer geringd te zijn dan in de oude jaarverslagen was opgegeven, bij andere soorten bleken er juist minder geringd te zijn. Bij enkele soorten ontbreken nog oude ringgegevens in de database. Inmiddels is ook begonnen met de invoer van ontbrekende ringgegevens uit de periode 1960-1990. De verwachting is dat over circa drie jaar alle ringgegevens zullen zijn ingevoerd, en we niet langer afhankelijk zijn van de opgegeven jaartotalen in de oude ringverslagen uit Limosa maar van elke geringde vogel in Nederland weten waar, wanneer en door wie deze geringd was. De voortgang van het invoerwerk is te volgen in de Vogeltrekatlas, waar in figuur 2 bij elke soort precies te zien is hoeveel er geringd zijn en welk deel van die ringvangsten digitaal beschikbaar is.

We volgen de taxonomische indeling volgens de IOC omdat deze in de meeste EURING landen wordt geaccepteerd en over het algemeen goed aansluit bij de Nederlandse lijst volgens de CSNA. De volgorde van de soorten in dit verslag volgt nog de huidige EURING-code. Daarom is de volgorde niet strict taxonomisch omdat sommige soorten pas later zijn toegevoegd met een hoge EURING-code en dus onderaan de lijst staan.

In 2017 werd één nieuw taxa voor het eerst gevangen en geringd in Nederland: zwartkeellijster Turdus atrogularis. Verder was het ringen van 4 nestjonge steppenkiekendieven die voortkwamen uit het eerste broedgeval van deze soort in Nederland een mooie primeur. Verder opvallend zijn de 8 nestjonge rode wouwen tegen slechts 7 blauwe kiekendief pullen. Opvallende zeldzame soorten waren 1 blauwstaart, 1 Siberische sprinkhaanzanger, 1 veldrietzanger, 2 struikrietzangers, 1 orpheusspotvogel, 1 Noordse boszanger, 2 Raddes boszangers en 3 Pallas’ boszangers. In 2017 werden er nog maar 2 klapeksters geringd.

In 2017 werden gegevens van bijna 249 duizend geringde vogels ingevoerd, wat veel minder is dan we de laatste jaren gewend waren. Veel algemene zangvogels waren in 2017 bijzonder schaars tijdens de najaarstrek. De komende tijd zullen nog wat wel

achterstallige vangsten worden toegevoegd, maar veel zal dat niet meer zijn. Het aantal ingevoerde terugmeldingen bedroeg bijna 63 duizend, hetgeen een normaal aantal is.

Ringverslag 2017

http://vogeltrekatlas.nl

19


Verklaring van de gebruikte termen

Geringd (ringed):

Pull: nestjong, nog niet vliegvlug (euringcode 1)

Pull: nestling or chick, unable to fly (euringcode 1)

1kj: eerste kalenderjaar (euringcode 3)

1kj: first calender year (euringcode 3)

Vg: volgroeid (euringcode 2 en >3)

Vg: full grown + adult (euringcode 2 and >3)

Teruggemeld (recoveries and recaptures)

NL-b: Nederlandse ring teruggemeld in het buitenland.

NL-b: Dutch ring recovered abroad

b-NL: Buitenlandse ring teruggemeld in Nederland

b-NL: Foreign ring recovered in the Netherlands

NL-NL: Nederlandse ring teruggemeld in Nederland

NL-NL: Dutch ring recovered in the Netherlands

Totaal: Totaal aantal terugmeldingen

Totaal: total number of recoveries

Figuur 1. Ook in 2018 werden er weer diverse zeldzaamheden geringd. Kleine zwartkop man, Eastermar, augustus 2018 (Bareld Storm).


20

Geringd Terruggemeld

2017 1911-2017

2017 1911-2017

Code Soort pull 1 kj vg totaal totaal NL-b b-NL NL-NL totaal NL-b b-NL NL-NL totaal

00000 soort onbekend 0 0 33 33 2706 3 22 33 58 44 190 309 543

00020 roodkeelduiker 0 1 0 1 22 0 2 0 2 1 15 3 19

00030 parelduiker 0 1 0 1 6 0 1 0 1

00040 ijsduiker 1

00050 geelsnavelduiker 2

00070 dodaars 0 1 0 1 1169 12 14 230 256

00090 fuut 0 1 3 4 1242 25 12 7444 7481

00100 roodhalsfuut 8 1 1 4 6

00110 kuifduiker 0 0 1 1 6 0 1 3 4

00120 geoorde fuut 0 1 0 1 14 0 1 0 1 0 3 0 3

00220 Noordse stormvogel

0 1 0 1 83 0 1 0 1 4 150 8 162

00360 Kuhls pijlstorm-vogel

1

00430 grauwe pijlstorm-vogel

2

00460 Noordse pijlstormvogel sp.

0 4 0 4

00520 stormvogeltje 16 1 3 0 4

00550 vaal stormvogelt-je

28

00710 jan-van-gent 0 1 4 5 199 0 10 1 11 12 276 27 315

00720 aalscholver 131 7 3 141 12776 0 31 21 52 1301 1954 958 4213

00721 aalscholver spp. carbo

0 3 0 3

00722 aalscholver spp. sinensis

540 0 1 0 1 29 5 16 50

00800 kuifaalscholver 5 0 1 0 1 0 78 0 78

00950 roerdomp 683 31 21 77 129

00980 woudaap 1628 15 6 19 40

01040 kwak 29 1 8 15 24

01190 kleine zilverreiger 6 0 0 6 225 0 1 3 4 8 5 287 300

01210 grote zilverreiger 0 0 1 1 11 0 28 0 28 0 59 0 59

01220 blauwe reiger 24 10 5 39 31312 0 3 8 11 939 431 4437 5807

01240 purperreiger 24 0 0 24 13841 0 0 1 1 464 0 181 645

01259 reiger sp. 0 0 2 2

01310 zwarte ooievaar 0 0 1 1 3 0 12 0 12 2 35 1 38

01340 ooievaar 437 11 0 448 14988 387 191 1206 1784 7218 2018 27049 36285

01360 zwarte Ibis 0 3 0 3

01400 heremietibis 0 3 0 3

01440 lepelaar 281 1 0 282 11206 22 18 98 138 26890 95 50464 77449

01470 Europese flamingo

0 0 1 1 0 6 2 8

01520 knobbelzwaan 277 77 185 539 28727 10 9 1404 1423 1085 838 19369 21292

01532 kleine zwaan 0 0 43 43 558 0 3 1 4 119 1883 180 2182

01540 wilde zwaan 4 0 1 5 43 0 3 10 13 2 213 25 240


21


2017 1911-2017

2017 1911-2017


01559 zwaan sp. 1 2 0 5 7

01560 zwaangans 1 0 1 0 1

01570 rietgans sp. 14776 1 0 1 2 1833 1955 568 4356

01571 taigarietgans 7 2 4 0 6

01573 Sushkins gans 1 0 0 1

01574 toendrarietgans 0 0 5 5 2790 5 0 0 5 213 33 36 282

01580 kleine rietgans 0 0 2 2 1995 2 3 0 5 244 128 85 457

01590 kolgans 12 67 607 686 54226 124 8 41 173 12814 675 13498 26987

01591 Europese kolgans 587 1 0 1 2 22 3 21 46

01592 groenlandse kolgans

7 1 0 0 1

01600 dwerggans 6 0 135 0 135

01610 grauwe gans 168 5 124 297 6548 7 9 74 90 581 4986 43764 49331

01613 soepgans 44 0 0 14 14

01620 Indische gans 8 1 16 0 17

01630 sneeuwgans 0 15 0 15

01659 gans sp. 6 2 0 1 3 10 4 6 20

01660 Canadese gans sp.

310 0 110 420 2292 3 2 114 119 16 133 238 387

01661 grote Canadese gans

35 0 5 2 7 1 22 16 39

01664 kleine Canadese gans

3 0 0 1 1

01670 brandgans 160 47 864 1071 13943 15 23 76 114 715 563 1108 2386

01680 rotgans ssp. 0 0 1 1 883 0 34 1 35

01681 zwartbuikrotgans 1251 0 1 3 4 77 217 1012 1306

01682 witbuikrotgans 0 2 0 2

01683 zwarte rotgans 0 1 0 1

01690 roodhalsgans 4 1 2 2 5

01700 nijlgans 112 19 23 154 3155 4 7 74 85 31 76 2293 2400

01710 casarca 0 0 1 1 351 20 1 6 27 99 2 33 134

01730 bergeend 14 1 15 30 2114 0 6 1 7 57 414 191 662

01770 Carolinaeend 11

01780 mandarijneend 0 0 1 1 281 0 0 4 4 3 1 2220 2224

01790 smient 0 19 93 112 29733 10 0 5 15 2456 177 889 3522

01820 krakeend 0 6 52 58 2753 0 2 3 5 263 112 145 520

01840 wintertaling 0 32 292 324 59081 14 3 16 33 7303 975 2492 10770

01841 wintertaling ssp. crecca

1

01860 wilde eend 47 455 750 1252 51703 23 6 263 292 2311 2523 7520 12354

01863 soepeend 0 0 1 1 1

01890 pijlstaart 0 1 30 31 12990 1 0 0 1 1713 124 908 2745

01900 bahamapijlstaart 25

01910 zomertaling 0 0 3 3 6418 696 18 154 868


22


2017 1911-2017

2017 1911-2017


01940 slobeend 0 2 21 23 7912 0 0 2 2 1030 172 320 1522

01949 eend sp. 0 4 0 4 130 18 1 6 25

01960 krooneend 153 0 0 1 1 4 4 44 52

01980 tafeleend 0 0 1 1 893 95 237 73 405

02020 witoogeend 5 1 1 1 3

02030 kuifeend 0 11 7 18 4063 1 0 1 2 194 666 276 1136

02040 topper 59 1 34 1 36

02060 eider 2 0 3 5 21864 1 1 4 6 1125 333 7845 9303

02120 ijseend 1 0 0 1 1

02130 zwarte zee-eend 0 3 4 7 691 10 4 20 34

02150 grote zee-eend 69 0 4 1 5

02180 brilduiker 27 0 1 0 1 3 43 1 47

02200 nonnetje 31 6 0 0 6

02210 middelste zaagbek

15 0 21 2 23

02230 grote zaagbek 24 2 13 1 16

02310 wespendief 45 0 2 47 1652 0 0 5 5 30 5 81 116

02380 zwarte wouw 14 0 4 0 4

02390 rode wouw 8 0 0 8 32 1 0 0 1 2 8 2 12

02430 zeearend 6 0 0 6 35 2 12 5 19

02510 vale gier 0 4 0 4

02550 monniksgier 0 1 0 1

02600 bruine kiekendief 386 1 1 388 20979 2 4 12 18 296 67 556 919

02610 blauwe kiekendief 7 0 1 8 3192 2 0 1 3 87 25 369 481

02620 steppenkiekendief 4 0 0 4 5

02630 grauwe kiekendief

71 0 0 71 2194 3 2 1 6 152 18 190 360

02670 havik 516 9 8 533 29108 2 1 88 91 233 83 3135 3451

02690 sperwer 549 42 32 623 47072 4 4 51 59 753 798 5137 6688

02692 sperwer ssp. nisosimilis

1

02870 buizerd 972 55 209 1236 54375 10 4 347 361 687 488 7453 8628

02871 steppebuizerd 1

02900 ruigpootbuizerd 0 0 2 2 61 0 0 1 1 18 10 17 45

02920 schreeuwarend 0 1 0 1

02940 steppenarend 2

02950 keizerarend 0 2 0 2 0 2 0 2

02979 arend sp. 1

02980 dwergarend 1

03009 roofvogel sp. 3 0 2 2 4 0 5 7 12

03010 visarend 5 0 7 0 7 0 45 1 46

03040 torenvalk 4009 55 179 4243 160670 24 11 412 447 2246 924 18988 22158

03070 roodpootvalk 6 0 1 1 2


23


2017 1911-2017

2017 1911-2017


03090 smelleken 0 1 1 2 193 7 21 10 38

03092 smelleken ssp. subaesalon

1

03100 boomvalk 50 4 4 58 3890 1 1 4 6 63 12 155 230

03200 slechtvalk 207 0 4 211 1581 8 23 82 113 47 530 436 1013

03219 valk sp. 0 0 1 1 0 0 1 1

03320 korhoen 608 0 0 79 79

03580 rode patrijs 10 1 1 0 2

03670 patrijs 0 0 5 5 2330 0 0 10 10 6 0 355 361

03700 kwartel 0 4 94 98 3088 1 3 0 4 60 36 61 157

03940 fazant 0 0 2 2 3857 3 10 635 648

04070 waterral 0 570 170 740 19911 2 0 61 63 70 29 1447 1546

04080 porseleinhoen 0 17 4 21 1238 13 0 19 32

04100 klein waterhoen 29

04110 kleinst waterhoen 16

04210 Kwartelkoning 695 5 3 40 48

04240 waterhoen 2 24 50 76 27012 0 0 20 20 300 151 1805 2256

04290 meerkoet 16 11 96 123 26389 2 1 62 65 435 288 44672 45395

04330 kraanvogel 0 3 0 3

04460 grote trap 1 1 31 0 32

04500 scholekster 344 38 863 1245 100095 8 23 280 311 1851 1379 17482 20712

04550 steltkluut 1 0 0 1 101 0 0 1 1 3 5 3 11

04560 kluut 67 0 1 68 18657 0 7 6 13 357 178 797 1332

04590 griel 14 2 6 0 8

04690 kleine plevier 36 2 43 81 5701 0 0 2 2 57 14 360 431

04700 bontbekplevier 8 10 6 24 4887 0 4 0 4 100 102 1484 1686

04701 bontbekplevier ssp. hiaticula

35 0 0 1 1

04702 bontbekplevier ssp. tundrae

14

04770 strandplevier 39 0 0 39 5721 60 39 775 874

04820 morinelplevier 48 1 1 0 2

04841 Amerikaanse goudplevier

4

04842 Aziatische goudplevier

2

04850 goudplevier 0 2543 2978 5521 170161 15 1 56 72 1962 71 2268 4301

04851 zuidelijke goudplevier

164 2 0 4 6

04852 noordelijke goudplevier

2 1 0 3

04860 zilverplevier 0 3 18 21 3477 38 20 72 130

04930 kievit 1578 64 246 1888 185645 11 1 290 302 3515 191 4632 8338

04960 kanoet 0 21 574 595 15438 11 7 59 77 225 745 351 1321

04961 kanoet ssp. canutus

24 3 0 0 3


24


2017 1911-2017

2017 1911-2017


04962 kanoet ssp. islandica

124 1 1 2 4

04970 drieteenstrand-loper

0 25 250 275 2596 12 2 2 16 52 35 21 108

05010 kleine strandloper 0 1 0 1 635 0 5 0 5 5 29 1 35

05020 Temmincks strandloper

26 0 1 0 1

05080 Siberische strandloper

1

05090 krombekstrand-loper

0 1 2 3 546 11 11 0 22

05100 paarse strandlop-er

648 0 6 0 6 5 76 214 295

05120 bonte strandloper 0 132 432 564 50712 4 16 9 29 538 1130 692 2360

05121 bonte strandloper ssp. alpina

292 0 9 0 9

05122 bonte strandloper ssp. arctica

7

05123 bonte strandloper ssp. schinzi

178 0 1 0 1

05129 strandloper sp. 2 0 1 0 1 4 1 0 5

05140 breedbekstrand-loper

8

05160 blonde ruiter 1

05170 kemphaan 0 96 322 418 32237 9 1 7 17 504 150 513 1167

05180 bokje 0 7 39 46 1630 2 0 0 2 42 2 36 80

05190 watersnip 2 56 68 126 16215 4 2 3 9 570 158 300 1028

05200 poelsnip 5

05270 grote grijze snip 1

05290 houtsnip 0 40 47 87 3046 2 0 2 4 253 48 164 465

05320 grutto 119 3 51 173 44589 13 7 13 33 783 131 1326 2240

05321 grutto ssp. limosa 212 16 91 319 5647 1 0 5 6 18 0 127 145

05322 grutto ssp. islandica

0 3 0 3

05340 rosse grutto 0 19 276 295 18835 4 7 9 20 150 96 393 639

05380 regenwulp 0 0 8 8 3129 70 17 7 94

05410 wulp 13 2 13 28 10019 11 9 4 24 463 164 332 959

05450 zwarte ruiter 0 0 2 2 630 0 0 1 1 22 4 2 28

05460 tureluur 126 18 56 200 30243 4 16 18 38 429 283 2398 3110

05461 tureluur ssp. totanus

69 0 0 1 1

05462 tureluur ssp. robusta

1242 16 5 39 60

05480 groenpootruiter 0 19 40 59 2416 0 0 1 1 69 11 10 90

05530 witgat 0 64 50 114 4797 1 1 0 2 24 13 18 55

05540 bosruiter 0 1 2 3 714 9 6 1 16

05550 terekruiter 0 2 0 2

05560 oeverloper 0 16 15 31 4022 20 22 28 70

05610 steenloper 0 84 87 171 9703 6 2 10 18 140 958 6423 7521


25


2017 1911-2017

2017 1911-2017


05640 grauwe franjepoot

62

05650 rosse franjepoot 2

05659 steltloper sp. 5

05660 middelste jager 4 0 0 1 1

05670 kleine jager 5 0 8 0 8

05680 kleinste jager 3 0 0 1 1

05690 grote Jager 0 0 3 3 20 0 6 0 6 0 175 2 177

05750 zwartkopmeeuw 570 0 33 603 6307 47 15 7 69 1283 173 257 1713

05760 lachmeeuw 0 1 0 1

05780 dwergmeeuw 195 1 15 6 22

05820 kokmeeuw 436 24 670 1130 280764 220 773 684 1677 10092 44825 148117 203034

05850 dunbekmeeuw 0 2 0 2

05900 stormmeeuw 30 2 171 203 65789 26 153 39 218 1572 4715 4382 10669

05901 stormmeeuw ssp. canus

2 0 189 191 4252 8 0 5 13 119 16 683 818

05902 Russische stormmeeuw

0 0 4 4 194 2 5 51 58

05910 kleine mantelmeeuw

899 32 185 1116 42731 42 170 225 437 1170 2645 4432 8247


ssp. fuscus

6 0 15 0 15


ssp. graellsii

4103 0 0 7 7 90 56 314 460


ssp. intermedius

0 51 0 51

05920 zilvermeeuw sp. 176 8 176 360 108284 16 357 284 657 3185 11880 26671 41736

05921 zilvermeeuw ssp. argentatus

10 0 18 0 18 2 175 8 185

05922 Heuglins Meeuw 1

05925 Atlantische geelpootmeeuw

0 1 0 1

05926 geelpootmeeuw 39 1 4 2 7 7 249 19 275

05927 Pontische Meeuw 36 0 100 0 100 1 460 6 467

05928 zilvermeeuw ssp. argenteus

124 1 25 150 1823 1 14 60 75 25 217 627 869

05980 kleine burgemeester

0 0 1 1 3 0 0 1 1

05990 grote burgemeester

11 0 1 0 1

06000 grote mantelmeeuw

9 2 2 13 380 0 38 8 46 52 1179 189 1420

06009 meeuw sp. 10 0 7 1 8 4 60 3 67

06010 Ross' meeuw 1 0 0 1 1

06020 drieteenmeeuw 75 0 3 0 3 2 132 3 137

06050 lachstern 5

06060 reuzenstern 0 4 0 4 1 803 0 804


26


2017 1911-2017

2017 1911-2017


06110 grote stern 1360 0 41 1401 75523 107 75 79 261 2117 1210 7228 10555

06140 Dougalls stern 0 3 0 3

06150 visdief 2011 27 277 2315 170434 5 49 656 710 1533 1796 12875 16204

06160 Noordse stern 82 0 48 130 8951 1 0 26 27 53 95 3407 3555

06240 dwergstern 61 0 0 61 5536 1 0 0 1 94 50 197 341

06259 stern sp. 60 14 1 0 15

06260 witwangstern 443

06270 zwarte stern 28 75 189 292 18064 5 1 8 14 99 86 538 723

06280 witvleugelstern 406

06340 zeekoet 0 2 11 13 3167 0 2 2 4 53 507 195 755

06359 alk sp. 21 0 0 1 1

06360 alk 0 0 2 2 211 0 2 0 2 2 149 11 162

06380 zwarte zeekoet 0 8 0 8

06470 kleine alk 0 0 1 1 17

06540 papegaaiduiker 0 0 1 1 383 1 11 0 12

06658 stadsduif 0 8 63 71 203 0 0 958 958 0 0 1754 1754

06680 holenduif 138 3 51 192 10601 0 0 11 11 24 30 578 632

06700 houtduif 20 43 53 116 14153 1 4 23 28 162 101 1203 1466

06829 duif sp. 1 0 1 2 3 2 1 3 6

06840 Turkse tortel 10 32 94 136 16370 0 0 65 65 544 58 1815 2417

06870 zomertortel 0 1 0 1 4251 92 4 133 229

06890 oosterse tortel 1

06919 tortel sp. 0 0 1 1 2 1 0 1 2

07120 halsbandparkiet 0 0 4 4 368 0 0 1 1 0 1 114 115

07240 koekoek 9 2 18 29 2424 0 0 1 1 25 12 71 108

07350 kerkuil 7881 82 228 8191 132177 35 21 1223 1279 1193 1074 28055 30322

07351 kerkuil ssp. alba 4 0 1 5 23 0 0 5 5

07352 kerkuil ssp. guttata

85 1 0 17 18

07390 dwergooruil 2

07440 oehoe 33 0 0 33 145 2 1 1 4 7 12 15 34

07490 sneeuwuil 0 0 1 1

07570 steenuil 5467 25 404 5896 74850 3 5 1618 1626 93 107 20763 20963

07610 bosuil 610 25 71 706 21007 3 1 85 89 90 65 3697 3852

07670 ransuil 71 40 16 127 16425 1 1 5 7 182 154 2560 2896

07680 velduil 13 4 3 20 2280 0 0 1 1 43 10 170 223

07700 ruigpootuil 4 0 1 0 1

07719 uil sp. 3 0 1 0 1 2 4 6 12

07780 nachtzwaluw 9 36 36 81 855 1 1 38 40 7 6 117 130

07950 gierzwaluw 242 34 355 631 27397 0 1 24 25 43 12 876 931

07960 vale gierzwaluw 1


27


2017 1911-2017

2017 1911-2017


08310 ijsvogel 12 203 34 249 6149 0 0 92 92 56 137 932 1125

08400 bijeneter 0 10 4 14 66 0 0 1 1 0 0 3 3

08460 hop 19 0 0 3 3

08480 draaihals 10 23 11 44 2036 0 0 2 2 6 7 64 77

08550 grijskopspecht 1

08560 groene specht 0 12 10 22 2088 0 0 5 5 1 3 226 230

08630 zwarte specht 29 0 1 30 971 5 11 38 54

08760 grote bonte specht

0 480 248 728 13429 0 0 385 385 9 12 3546 3567

08761 Noordse grote bonte specht

1

08830 middelste bonte specht

0 2 2 4 32 0 0 2 2

08870 kleine bonte specht

0 16 7 23 682 0 0 4 4 1 1 68 70

09610 kalanderleeu-werik

1

09680 kortteenleeuwerik 8

09720 kuifleeuwerik 552 1 0 2 3

09740 boomleeuwerik 192 3 58 253 3473 1 0 5 6 6 4 116 126

09760 veldleeuwerik 232 36 496 764 100292 3 0 2 5 132 39 772 943

09780 strandleeuwerik 456 0 1 1 2

09799 leeuwerik sp. 21

09810 oeverzwaluw 30 1698 2496 4224 162593 12 18 1528 1558 760 690 27289 28739

09920 boerenzwaluw 8204 3737 1966 13907 714791 28 21 1357 1406 1095 477 25182 26754

10010 huiszwaluw 225 138 139 502 35960 0 0 28 28 29 35 1320 1384

10019 zwaluw sp. 10 2 7 0 9

10020 grote pieper 104 1 0 1 2

10040 Mongoolse pieper

1

10050 duinpieper 75

10080 Siberische boompieper

6

10090 boompieper 3 225 138 366 13944 1 0 1 2 13 4 202 219

10110 graspieper 148 832 2402 3382 214024 2 2 16 20 420 99 1001 1520

10120 roodkeelpieper 4

10140 waterpieper/oeverpieper

19 0 6 0 6

10141 waterpieper 0 23 7 30 1152 0 2 7 9

10142 oeverpieper 0 11 1 12 565 0 12 0 12 3 39 3 45

10143 oeverpieper spp. littoralis

0 41 15 56 1768 7 16 5 28

10159 pieper sp. 0 0 1 1 8

10170 gele kwikstaart 100 308 83 491 17065 0 0 3 3 17 6 100 123

10172 Engelse kwikstaart

0 15 2 17 242 0 0 1 1

10173 Noordse kwikstaart

54 1 0 0 1


28


2017 1911-2017

2017 1911-2017


10180 citroenkwikstaart 1

10190 grote gele kwikstaart

0 182 21 203 7959 1 0 1 2 20 37 35 92

10200 witte kwikstaart 34 40 57 131 33374 0 2 6 8 99 100 426 625

10201 witte kwikstaart ssp. alba

34 167 231 432 656 1 1 5 7 2 9 5 16

10202 rouwkwikstaart 0 0 30 30 472 3 3 2 8

10239 kwikstaart sp. 20 0 0 3 3

10480 pestvogel 0 0 1 1 241 0 1 0 1 5 21 7 33

10500 waterspreeuw 22 1 2 0 3

10503 waterspreeuw ssp. aquaticus

2

10660 winterkoning 28 1240 864 2132 118517 3 2 1399 1404 52 38 33311 33401

10840 heggenmus 1 1958 1172 3131 139965 4 4 1309 1317 114 198 26262 26574

10940 Alpenheggenmus 1

10990 roodborst 69 5254 2236 7559 327819 32 23 2072 2127 653 750 42783 44186

11030 Noordse nachtegaal

42

11040 nachtegaal 0 486 188 674 24039 3 1 170 174 102 15 3047 3164

11060 blauwborst 5 363 111 479 15874 3 2 141 146 181 132 4077 4390

11061 roodsterblauw-borst

135 0 1 5 6

11062 witsterblauwborst 0 203 108 311 9836 2 2 170 174 129 88 3803 4020

11130 blauwstaart 0 0 1 1 11 0 0 11 11

11170 Perzische roodborst

2 0 0 1 1

11210 zwarte roodstaart 5 36 12 53 6817 0 0 3 3 21 9 54 84

11220 gekraagde roodstaart

202 351 213 766 65128 3 0 41 44 116 63 1231 1410

11289 roodstaart sp. 35

11370 paapje 6 34 11 51 9482 1 0 1 2 14 6 83 103

11390 roodborsttapuit 61 214 56 331 14344 0 0 42 42 56 16 660 732

11392 Aziatische roodborsttapuit ssp. stejnegeri

1

11394 Aziatische roodborsttapuit

3

11460 tapuit 189 23 44 256 12745 0 0 2 2 19 6 1651 1676

11462 groenlandse tapuit

0 8 8 16 320 0 0 5 5

11700 goudlijster 2 0 0 1 1

11860 beflijster 0 13 13 26 1258 1 0 0 1 10 4 27 41

11861 beflijster ssp. torquatus

4

11862 beflijster ssp. alpestris

13

11870 merel 167 5882 4885 10934 400890 60 26 3231 3317 1669 1194 61563 64426

11950 vale lijster 5

11972 zwartkeellijster 0 1 0 1 1


29


2017 1911-2017

2017 1911-2017


11980 kramsvogel 0 232 247 479 43873 2 1 9 12 258 100 498 856

12000 zanglijster 41 2652 751 3444 155704 12 4 364 380 1179 195 6547 7921

12001 zanglijster ssp. philomelos

0 101 6 107 1901 1 0 1 2 7 0 5 12

12002 zanglijster ssp. clarkei

0 181 9 190 1130 0 0 10 10 3 0 32 35

12010 koperwiek 0 2995 2023 5018 129476 6 1 34 41 549 101 1587 2237

12011 koperwiek ssp. Iliacus

10 0 0 1 1

12012 koperwiek ssp. coburni

67

12020 grote lijster 2 7 4 13 9500 138 15 160 313

12069 lijster sp. 4 0 0 1 1 0 0 1 1

12200 cetti's zanger 0 79 65 144 532 1 0 108 109 5 9 246 260

12260 graszanger 12

12330 Siberische sprinkhaanzanger

0 1 0 1 10

12350 kleine sprinkhaanzanger

3

12360 sprinkhaanzanger 0 678 126 804 25213 2 1 179 182 107 22 3161 3290

12370 krekelzanger 8 0 0 2 2

12380 snor 0 150 37 187 8359 1 1 30 32 43 7 482 532

12410 zwartkopriet-zanger

1

12420 waterrietzanger 0 12 0 12 680 1 0 0 1 11 1 5 17

12430 rietzanger 0 3560 723 4283 119960 65 32 727 824 1425 677 15034 17136

12470 veldrietzanger 0 1 0 1 40 0 0 1 1

12480 struikrietzanger 0 2 0 2 37 0 0 6 6

12500 bosrietzanger 2 662 451 1115 53730 1 5 213 219 194 110 5962 6266

12510 kleine karekiet 157 9889 2378 12424 655613 245 122 1737 2104 8054 3433 74779 86266

12512 kleine karekiet ssp. fuscus

1

12530 grote karekiet 0 6 7 13 7470 1 0 8 9 51 40 370 461

12549 karekiet sp. 69

12550 vale spotvogel 2

12560 kleine spotvogel 17

12562 Sykes' spotvogel 1

12590 spotvogel 145 105 175 425 19639 0 1 43 44 20 18 1144 1182

12600 orpheusspotvogel 0 0 1 1 29 0 0 1 1

12650 baardgrasmus 8 1 0 0 1

12670 kleine zwartkop 6 0 1 0 1

12730 sperwergrasmus 0 15 0 15 687 0 0 2 2 3 0 82 85

12740 braamsluiper 0 472 546 1018 29008 0 0 229 229 41 28 3452 3521

12742 braamsluiper ssp. blythi

0 2 2 4 17

12743 braamsluiper ssp. halimodendri

1


30


2017 1911-2017

2017 1911-2017


12744 woestijn-braamsluiper

1 0 0 1 1

12750 grasmus 30 1512 720 2262 65642 2 2 672 676 99 62 8982 9143

12760 tuinfluiter 15 2091 1003 3109 124638 16 6 606 628 400 256 11775 12431

12770 zwartkop 5 17689 4292 21986 473316 104 57 1391 1552 2173 1573 20052 23798

12779 grasmus sp. 1

12860 kroonboszanger 1 0 0 1 1

12920 Swinhoes boszanger

2

12930 grauwe fitis 47

12950 Noordse boszanger

0 1 0 1 20

12980 Pallas' boszanger 0 1 2 3 85 2 0 3 5

13000 bladkoning 0 107 77 184 1762 0 0 8 8 3 1 100 104

13001 bladkoning ssp. inornatus

5

13002 bladkoning ssp. humei

0 0 2 2 7

13010 Raddes boszanger

0 2 0 2 24 0 0 2 2

13030 bruine boszanger 46 0 1 9 10

13070 bergfluiter sp. 7 0 0 1 1

13080 fluiter 16 3 21 40 2045 0 0 8 8 3 0 56 59

13110 tjiftjaf 8 4484 4636 9128 279287 25 17 1614 1656 533 372 28644 29549

13111 tjiftjaf ssp. collybita

81 0 1 16 17

13112 tjiftjaf ssp. fulvescens

32 0 0 2 2

13113 tjiftjaf ssp. tristis 0 3 22 25 225 0 0 2 2 0 0 14 14

13114 tjiftjaf ssp. abietinus

0 0 1 1 220 0 1 9 10

13115 Iberische tjiftjaf 1

13120 fitis 23 2211 1595 3829 283072 7 13 987 1007 354 245 35259 35858

13122 fitis ssp. acredula 0 0 2 2 47 0 0 1 1 0 0 2 2

13123 fitis ssp. yakutensis

2

13129 zanger sp. 12

13140 goudhaan 0 1021 479 1500 151756 2 3 366 371 175 241 8246 8662

13150 vuurgoudhaan 0 1212 202 1414 19438 3 4 155 162 26 18 1619 1663

13169 goudhaan sp. 7

13350 grauwe vliegenvanger

92 61 62 215 20673 0 0 28 28 27 8 643 678

13369 vliegenvanger sp. 7

13430 kleine vliegenvanger

0 1 0 1 118 0 0 3 3

13480 withalsvliegen-vanger

3

13490 bonte vliegenvan-ger

5005 79 742 5826 377220 0 6 2239 2245 265 143 29834 30242


31


2017 1911-2017

2017 1911-2017


13499 vliegenvanger sp. 0 0 1 1 0 0 1 1

13640 baardman 0 791 1458 2249 102118 3 0 483 486 118 44 8613 8775

13700 bruinkopdiksna-velmees

6 0 0 1 1

14370 staartmees 42 313 923 1278 64774 0 0 430 430 27 41 13918 13986

14371 witkopstaartmees 242 0 0 43 43

14400 glanskop 122 69 19 210 22426 0 0 74 74 1 4 3669 3674

14409 matkop / glanskop

3 0 0 3 3

14420 matkop 0 119 35 154 28687 0 0 81 81 1 9 5023 5033

14540 kuifmees 0 17 16 33 8024 0 0 5 5 0 2 1377 1379

14610 zwarte mees 327 357 67 751 101374 0 2 55 57 120 138 4251 4509

14620 pimpelmees 2640 10698 2389 15727 566408 22 3 5702 5727 460 603 98000 99063

14623 pleskes mees 1

14640 koolmees 3155 10887 3146 17188 1007252 11 10 8125 8146 687 919 171383 172989

14669 mees sp. 390 0 1 24 25

14790 boomklever 781 41 126 948 33578 0 0 148 148 3 8 4362 4373

14860 taigaboomkruiper 0 2 3 5 307 0 0 1 1 0 0 34 34

14864 taigaboomkruiper ssp. macrodac-

tyla

2 0 0 1 1

14870 boomkruiper 11 254 234 499 16248 0 0 194 194 0 2 2833 2835

14879 boomkruiper sp. 6 0 0 2 2

14900 buidelmees 0 3 0 3 1229 92 32 81 205

15080 wielewaal 0 0 2 2 623 7 0 6 13

15150 grauwe klauwier sp.

9 0 0 9 1351 3 2 11 16

15151 grauwe klauwier 9 1 0 10 7089 4 2 508 514

15152 Turkestaanse klauwier

1 0 0 1 1

15200 klapekster sp. 0 0 1 1 748 8 5 250 263

15201 klapekster 1 1 44 0 0 1 1 0 0 9 9

15230 roodkopklauwier 35

15390 gaai 0 63 88 151 9579 0 1 74 75 36 28 1280 1344

15490 ekster 1 72 35 108 9780 1 0 16 17 3 6 1007 1016

15570 notenkraker 109 7 3 9 19

15571 europese notenkraker

0 0 2 2

15572 Siberische notenkraker

1 1 0 2

15600 kauw 156 51 128 335 34074 0 9 276 285 66 260 4098 4424

15630 roek 0 0 3 3 4541 0 0 1 1 33 42 287 362

15670 zwarte / bonte kraai

1

15671 zwarte kraai 4 13 12 29 9874 0 0 11 11 32 17 4359 4408

15673 bonte kraai 399 22 49 4 75


32


2017 1911-2017

2017 1911-2017


15720 raaf 57 0 0 57 619 0 0 1 1 3 4 65 72

15749 kraai sp. 1 0 0 1 1

15820 spreeuw 2252 3006 903 6161 724412 8 18 298 324 6067 2871 8703 17641

15840 roze spreeuw 4 0 9 0 9

15910 huismus 57 2287 2018 4362 76240 0 0 4251 4251 2 5 88424 88431

15980 Ringmus 468 230 730 1428 159300 2 1 406 409 156 200 6327 6683

16009 mus sp. 1 0 3 2 5

16330 roodoogvireo 5

16360 vink 40 1199 1345 2584 349388 3 8 339 350 1428 557 9122 11107

16380 keep 0 385 132 517 130904 0 2 8 10 581 302 1918 2801

16400 Europese kanarie 2207 16 5 39 60

16490 groenling 0 576 1377 1953 182289 6 13 365 384 849 982 16312 18143

16530 putter 3 265 313 581 23789 0 2 37 39 157 58 397 612

16540 sijs 0 335 283 618 177341 5 1 14 20 1267 967 4718 6952

16600 kneu 20 320 323 663 107311 1 2 76 79 550 174 1281 2005

16620 frater 31769 534 327 563 1424

16630 barmsijs 0 283 248 531 9880 1 1 2 4 54 68 136 258

16631 grote barmsijs 0 1329 1054 2383 33865 2 4 69 75 177 43 417 637

16632 groenlandse barmsijs

2

16634 kleine barmsijs 0 378 232 610 19375 6 11 30 47 209 69 1176 1454

16640 witstuitbarmsijs 0 1 0 1 98 0 0 3 3

16642 witstuitbarmsijs ssp. exilipes

0 1 0 1 1 0 1 0 1

16650 witbandkruisbek 8

16660 kruisbek 0 2 4 6 4940 7 8 84 99

16680 grote kruisbek 0 1 1 2 28 0 0 1 1

16689 kruisbek sp. 1

16790 roodmus 0 0 6 6 205 0 0 2 2 0 1 50 51

16820 Mexicaanse roodmus

1

16990 haakbek 13

17100 goudvink 10 180 199 389 18520 0 0 194 194 25 12 4024 4061

17101 Noordse goudvink

0 0 2 2 565 0 0 3 3 0 1 58 59

17170 appelvink 0 16 70 86 2097 0 0 5 5 16 12 92 120

18470 ijsgors 1381 4 1 7 12

18500 sneeuwgors 0 3 1 4 4114 10 26 50 86

18501 sneeuwgors ssp. nivalis

50 1 0 3 4

18502 IJslandse sneeuwgors

343 1 0 23 24

18530 maskergors 4 0 0 1 1

18560 witkopgors 20

18570 geelgors 13 137 152 302 16311 0 0 15 15 31 33 775 839


33


2017 1911-2017

2017 1911-2017


18660 ortolaan 0 0 1 1 481 2 0 1 3

18670 steenortolaan 1

18700 geelkeelgors 1

18710 geelbrauwgors 1

18730 bosgors 0 1 0 1 19 0 0 6 6

18740 dwerggors 0 7 0 7 132 1 0 3 4

18760 wilgengors 10

18770 rietgors 5 1483 1417 2905 163240 24 14 410 448 712 406 15484 16602

18800 bruinkopgors 4

18810 zwartkopgors 8

18819 gors sp. 32 0 0 4 4

18820 grauwe gors 219 0 0 1 1 0 0 1 1

19180 Baltimoretroe-piaal

1

20230 Chileense flamingo

0 2 0 2 0 6 0 6

20250 tijgervink 0 0 1 1 1

20390 monniksparkiet 0 0 1 1

20410 zwartkopwever 0 0 1 1 1

20420 Napoleonwever 0 0 1 1 2

20800 zwarte Zwaan 68 1 0 1 2 3 2 29 34

24995 soort niet aanvaard

1

24997 kooivogel / exoot 13

24998 hybride 0 1 0 1 75 4 0 50 54

25700 ringtaling 2

90100 hybr. boerenzwaluw x

huiszwaluw

5

90170 hybr. spotvogel x orpheusspotvogel

1 0 0 1 1

90172 hybr. orpheuss-potvogel M x

spotvogel V

2

90230 hybr. nijlgans x casarca

1

90311 hybr. huismus x ringmus

0 0 2 2 2

99999 ring verloren/vernietigd

6 20 101 127 3365 0 0 5 5 4 0 80 84

57406 118092 73455 248953 12531836 2116 2923 57566 62605 150715 127718 1580606 1859039

34


VRS Het Gooi, VRS de Haar

Vogelringstation het Gooi en Vogelringstation de Haar hebben de handen ineengeslagen en hebben een geolocator-project op touw gezet. Op de CES-locaties van beide ringstations is dit voorjaar begonnen met het aanbrengen van de geolocators. Hierbij worden de ‘rugzakjes’ aangelegd bij individuen met de hoogste terugvangkansen, om volgend jaar zo veel mogelijk kleine karekieten en bosrietzangers met geolocators terug te vangen. Hiernaast krijgen ze ook een kleurring mee voor betere identificatie in het veld (rode kleurring in 2018).

Nu de trekperiode van deze twee bijzondere vogelsoorten alweer begonnen is willen we jullie graag op de hoogte stellen over dit project. De grote vraag voor jullie als ringers is waarschijnlijk: Wat moet ik doen als ik een kleine karekiet of bosrietzanger met een geolocator op zijn rug vang in het najaar van 2018?

Voor het najaar van 2018 geldt: de geolocator laten zitten!

Graag ontvangen wij natuurlijk wel een melding als er eentje wordt gesignaleerd, omdat het interessant is om te weten wat de conditie van de vogel is op dat moment. Maar verder geldt, na meten en wegen graag weer loslaten zodat het dier zijn reis naar het zuiden kan vervolgen.

Het melden van de vogel met ‘rugzakje’ kan via: [email protected]

Het project is ook terug te vinden op de cr-birding website:

http://cr-birding.org/node/4795


Over het voorjaar 2019 zullen we in de winter/begin voorjaar een bericht doen uitgaan.

Alvast bedankt!

VRS Het Gooi & VRS de Haar

De kleine karekiet en bosrietzanger zijn algemene broedvogels in Nederland. Deze soorten worden dan ook frequent geringd in het kader van ringonderzoek in Nederland. Er is hierdoor al veel bekend over het voorkomen en verspreiding

in Nederland en omringende landen. Echter, over trekroutes, winterverblijven en pleisterplaatsen is nog maar weinig bekend. Aangezien de kleine karekiet en bosrietzanger nauw aan elkaar verwant zijn, maar verschillen vertonen in winterverblijven en trekroutes, zijn het twee interessante trekvogels om te onderzoeken en met elkaar te vergelijken.

Geolocators bij Kleine Karekieten en Bosrietzangers

mailto:ring%40vrsdehaar.nl?subject=



35


Koos van Ee

Certificeringsbijeenkomst Budel 1 september 2018

Sinds 2001 organiseren het Vogeltrekstation en de Ringersvereniging certificeringsbijeenkomsten voor ringers met als doel de vaardigheden van ringers in algemene en specifieke zin te toetsen en te verhogen. Op deze manier kunnen

we de kwaliteit van het vogels vangen, determineren, sexen, leeftijdbepalen en alle handelingen en aspecten die daarbij een rol spelen, bewaken en op een (nog) hoger peil te brengen. We streven ernaar voor alle soortgroepen dergelijke bijeenkomsten te organiseren. Daarbij zijn initiatieven en hulp van ringers onontbeerlijk. Voor zangvogels worden al vele jaren praktijkbijeenkomsten in nazomer en najaar georganiseerd. Het is niet alleen nuttig (en verplicht!) met enige reglelmaat deze bijeenkomsten bij te wonen, het is ook gewoon ontzettend leuk om op een andere plaats, met andere ringers en wellicht andere soorten vogels te ringen, en van elkaar te leren en kennis en ervaringen te delen. Hieronder een kort verslag van een geslaagde bijeenkomst.

Organisatie en leiding: Wil Beeren, VRS Tungelrooyse Beek (Budel)Vogeltrekstation: Henk van der JeugdTechnische leiding: Jan Staal, Boena van Noorden, Wil BeerenRingersvereniging: Koos van Ee (ook deelnemer)Tijdsindeling: Aanwezig zijn om 6.45 uur, aanvang van het programma

om 7:00 uur, einde 12:00 uur.

Om 7.00 uur was iedereen, d.w.z. 10 deelnemers, organisatoren, helpers, en instructeurs aanwezig. We hadden prachtig mooi vangweer, met een beetje nevel in de ochtend en vrij fris, en daarna vrijwel onbewolkt weer en een temperatuur die snel opliep. En er was een overvloed aan vogels: in totaal 253 deze ochtend. Gastheer Wil Beeren had zijn zaken prima voor elkaar, tafels en stoelen, goede hulptroepen (die wel hard moesten werken met al die vogels) en een goed onderhouden vangbaan.

Onder leiding van de drie instructeurs werd er vooral gewerkt aan de afstemming van de routines (hanteren, vleugelmeten en vetgraadbepaling) en het leren van minder vaak gedane bepalingen: schedelverbening en tarsus metingen. Ook kwamen leeftijdherkenning bij zwartkoppen (die in ruime mate voorhanden waren) en de verschillen tussen kleine karekiet en bosrietzanger uitgebreid aan bod.

Het geheel was een leerzame ochtend waar door iedereen goed werd meegedaan en vooral ook veel ervaring werd uitgewisseld.

36


Bij de nabespreking heb ik mij afzijdig gehouden, omdat ik ook deelnemer was. Henk omschreef de bijeenkomst na afloop als een goede certificering, met een goed tot hoog niveau van werken; waarbij niemand bang hoeft te zijn dat zijn machtiging niet verlengd zal worden. Hij riep wel op, om ook eens op eigen initiatief bij een ander te gaan kijken, want daar leer je van.

Aan het einde van de ochtend werden we nog vergast op drie overvliegende zwarte ooievaars, een ortolaan en een koninginnenpage.

Al met al een geslaagde ochtend en Wil; bedankt voor je gastheerschap.

Koos van Ee

37


Terugmeldingen

Roodmus, Erythrina erythrina, Arnhem V 938087Sinds de start van het ringen in de Kamperhoek door Gerrit Frank in 1980 zijn er in dit gebied tot en met vorig jaar slechts vijf Roodmussen gevangen. De eerste in 2000 en de volgende in 2003, 2014, 2015 en 2017. Op 26 mei 2018 konden er aan dit rijtje twee vangsten worden toegevoegd. Het betroffen beiden onvolwassen mannetjes waarvan de eerste rond zeven uur werd gevangen en de tweede zo´n drie uur later op de ochtend. Ofschoon de laatste jaren de soort dus wat vaker wordt gevangen, blijft het vangen van een roodmus toch wel iets bijzonders. Niet alleen hier, maar ook elders in Nederland. In de database van Griel staan momenteel iets meer dan tweehonderd geringde exemplaren en zo´n vijftig terugmeldingen. Op één terugmelding na betreffen het allemaal Nederlandse terugmeldingen van eerder in Nederland geringde exemplaren. De enige in het buitenland geringde roodmus werd in 2011 op Helgoland geringd en twee jaar later bij Castricum in Nederland teruggevangen.

Groot was dan ook de verrassing toen er onlangs een bericht binnenkwam over de eerste roodmus van 26 mei. De vogel bleek elf dagen (06 juni 2018) later om vijf uur ́ s ochtends op de ringbaan bij de vuurtoren van Gedser in Denemarken te zijn teruggevangen. Hoewel de afstand niet heel schokkend is (slechts 471 km), betreft het hier de eerste terugmelding van een in Nederland geringde roodmus uit het buitenland.

Baardman, Panurus biarmicus, Arnhem BF 00593 & BF 01592Op 25 juni 2016 werden in de Kamperhoek elf baardmannetjes geringd en een viertal exemplaren teruggevangen. Van de nieuw geringde vogels kreeg een pas uitgevlogen mannetje een ring met het nummer Arnhem BF 00593. Dit mannetje werd in de Kamperhoek drie maanden later (24 september 2016) teruggevangen. Behalve drie andere baardmannetjes welke op die dag werden teruggevangen werden er ook nog zes exemplaren geringd. Eén van die zes exemplaren, Arnhem BF 01592, betrof een volgroeid vrouwtje. Vanwege de volledige rui van de handpennen kon deze vogel niet nader op leeftijd worden gebracht.

Ruim een jaar later werden zowel het mannetje als het vrouwtje ´s middags om 13.00 uur op dezelfde dag (01 december 2017) in een moerasgebiedje net ten oosten van Praag in Tsjechië teruggevangen. Niet alleen de afstand van 682 km is opmerkelijk, maar ook het feit dat beide vogels dus blijkbaar gezamenlijk naar dit gebied zijn getrokken. Deze vangsten betreffen niet alleen de meest oostelijke terugmeldingen van Nederlandse baardmannetjes, maar ook nog eens de eerste terugmeldingen van in Nederland geringde Baardmannetjes uit Tsjechië.

38


Mededelingen van het Vogeltrekstation

Gebruik lokvogels aan banden gelegd in Wet natuurbeschermingSinds 1 januari 2017 is de Wet natuurbescherming van kracht. Onder deze nieuwe wet is de vergunning van het Vogeltrekstation (vergunning 951) onverminderd van kracht onder het zogenaamde overgangsrecht, ook al is deze oorspronkelijk afgegeven onder de Vogelwet en jachtwet, welke inmiddels zijn opgegaan in achtereenvolgens de Flora en faunawet en de Wet natuurbescherming.

In het bij de Wet behorende Besluit natuurbescherming worden beperkingen gesteld aan het gebruik van lokvogels. Gesprekken met juristen tot nu toe lijken er op te wijzen dat we als ringers aan deze beperkingen gehouden zijn.

Concreet zou dat betekenen dat veel wilde vogels niet langer als lokvogel gebruikt mogen worden. Artikel 3.9, lid 2c vermeldt dat gebruikmaking van lokvogels is toegestaan, maar deze aanwijzing wordt in lid 8 verder genuanceerd:

De aanwijzing van lokvogels, bedoeld in het tweede lid, aanhef en onderdeel c, geldt, indien het levende lokvogels betreft, uitsluitend indien:

1. het eksters, kauwen, zwarte kraaien, ganzen, eenden of spreeuwen betreft, die worden gebruikt voor het vangen van eksters, kauwen, zwarte kraaien, ganzen, eenden, onderscheidenlijk spreeuwen met vangkooien, kastvallen of vangnetten.

2. de vogels zijn gefokt;

3. de vangkooien en kastvallen zodanig zijn vervaardigd dat in de kooi of val geen lichamelijk contact mogelijk is tussen de lokvogel en het te vangen dier;

4. de vogels niet verminkt of blind zijn, en

5. de vogels beschikken over voldoende voedsel, water, lucht, beschutting en bewegingsruimte en worden ook overigens gehouden overeenkomstig de eisen gesteld bij of krachtens de Wet dieren.

Zeer strikt geïnterpreteerd betekent dit dat er uitsluitend gefokte vogels als lokvogel mogen worden gebruikt, en bovendien alléén eksters, kauwen, zwarte kraaien, ganzen, ‘eenden’, en spreeuwen. We zullen uiteraard nog verder nagaan of op basis van vergunning 951 (de raamvergunning van VT) kan worden afgeweken van artikel 3.9, lid 8, als geheel of op onderdelen. Zodra daar iets nieuws over te melden is zullen we dat laten weten.

Wat in elk geval duidelijk lijkt is dat het gebruik van lokvogels weer minder vanzelfsprekend is geworden en dat we samen moeten nadenken over hoe we hier in de toekomst mee om willen gaan. Het gebruik van lokvogels binnen het ringwerk is de laatste jaren al teruggelopen en we moeten ons tevens realiseren dat het gebruik van lokvogels bij het vangen en ringen van wilde vogels in vrijwel geen enkel land nog is toegestaan en dat het belangrijk is dat we rekening houden met hoe de maatschappij tegen dit fenomeen aankijkt. Ook is het goed om na te denken over alternatieven, zoals het gebruik van een opgezette vogel of een plastic model, al dan niet in combinatie met geluid.

39


Opleiding nieuwe ringersEr is inmiddels ruim een half jaar gewerkt met de nieuwe regels voor het aanmelden en opleiden van nieuwe ringers. De nieuwe regels zorgen ervoor dat aspirant-ringers en mentoren meer worden gedwongen na te denken over nut en noodzaak van de opleiding voordat deze van start gaat. Op die manier kunnen we gerichter ringers opleiden die ook echt een nuttige bijdrage kunnen gaan leveren aan het ringwerk in Nederland, en een opleiding bieden die beter gestructureerd is en voor alle aspiranten hetzelfde niveau heeft. Uiteraard duiken er bij een ingrijpende wijziging als deze een aantal kinderziektes op die we moeten onderkennen en oplossen. Zo is het niet altijd mogelijk al vóór aanvang van de opleiding een concreet beeld te hebben van wat het ringwerk van de aspirant, wanneer deze geslaagd is voor het examen, zal inhouden. Dit geldt met name voor jonge mensen die enthousiast en goed gemotiveerd aan de opleiding beginnen, maar bijvoorbeeld nog niet weten waar in Nederland ze na afronding van een opleiding terecht zullen komen en wat voor werk ze gaan doen. We gaan daar bij de beoordeling van aanvragen beter rekening mee houden, en het aanvraagformulier zal op een aantal punten worden aangepast.

Lees alles over de nieuwe opleiding op https://vogeltrekstation.nl/nl/opleidingnieuw

Zoönosenproject ook in 2019In samenwerking met een groot aantal partijen is gewerkt aan een aanvraag voor een omvangrijk onderzoeksprogramma aan zoönotische arbo-virussen. De uitslag wordt pas in de loop van komende winter verwacht. Er is echter al besloten dat het zoönosenproject ook in 2019 weer door zal gaan, en er wordt beperkt budget brijgemaakt om dat te bewerkstelligen. Of er in het voorjaar van 2019 een nieuwe cursus wordt georganiseerd is nog niet bekend, maar we hopen dat de huidige deelnemers ook volgend jaar weer hun steentje willen bijdragen.

Oproep redactieleden Op Het VinkentouwOm te kunnen waarborgen dat Op Het Vinkentouw relgelmatig verschijnt en er voldoende leuke en interessante bijdragen zijn om het blad te vullen, zijn we per direct op zoek naar twee enthousiaste redactieleden. Als redactielid leest en redigeert u binnengekomen stukken, en zoekt u actief naar schrijvers die een bijdrage aan Op het Vinkentouw willen leveren. Het schrijven van het voorwoord van OHV wordt gerouleerd onder de redactieleden. Het spreekt vanzelf dat u de Nederlandse taal goed beheerst, en schrijven leuk vindt. Reacties naar [email protected]

https://vogeltrekstation.nl/nl/opleidingnieuw

mailto:h.vanderjeugd%40nioo.knaw.nl?subject=

40


Certificering, een voortgaand proces

Binnen het huidige certificeringssysteem moet elke ringer op het moment van verlenging (1 maart) van de ringmachtiging een geldige certificeringsstatus hebben. De einddatum van uw certificering staat vermeld op uw ringmachtiging. Zorg dat u tijdig een bijeenkomst heeft gevolgd, zodat u uw machtiging kunt verlengen! We streven ernaar dat ringers een groepscertificering volgen, om de kennisuitwisseling tussen ringers te bevorderen. Eén-op-één certificeringen zijn alleen toegestaan bij uitzondering, en moeten van tevoren worden aangevraagd bij het Vogeltrekstation. Als u op 1 maart geen geldige certificeringsstatus heeft (of een dienstverband bij een onderzoeksinstelling is niet aantoonbaar), dan wordt uw ringmachtiging niet verlengd.

CES-gegevens op tijd insturen

Het CES-project levert belangrijke informatie op over reproductie en overleving van Nederlandse broedvogels. Om een vlotte verwerking en snelle rapportage mogelijk te maken verzoeken we u dringend uw ringen terugmeldgegevens van het CES-project, inclusief de ingevulde overzichtslijst, uiterlijk op 1 oktober van het zelfde jaar aan het VT te melden, zodat kort daarna met de controle van de gehele dataset kan worden begonnen. Over te laat ingestuurde gegevens kan geen vergoeding voor de gebruikte ringen worden betaald. CES is ons belangrijkste monitoringsproject en die gegevens moeten op tijd binnen zijn, anders verliest het project zijn actualiteit, en daarmee zijn waarde.

Jaarlijks verlengen van uw ringmachtiging.

Elke ringmachtiging heeft een geldigheidsduur van één jaar (1 maart - 1 maart). Vanaf begin januari kunt u een verlengingsaanvraag indienen via de website van het Vogeltrekstation. U krijgt hierover per email bericht. U kunt dan ook nieuwe projecten en vangmiddelen aanvragen of uw deelname aan een project stopzetten. Wij sturen u dan voor 1 maart een nieuwe en aangepaste ringmachtiging toe. Hebben wij, om wat voor reden dan ook, uw aanvraag voor een nieuwe ringmachtiging niet ontvangen dan kunt u daarvoor tot 1 juli contact opnemen. Na 1 juli wordt uw ringmachtiging beëindigd. U kunt dan opnieuw een aanvraag indienen, maar die wordt dan beoordeeld volgens de dan geldende normen.

(Te) weinig geringd?

Bij uw verlengingsaanvraag evalueren we ook het aantal door u geringde en ingevoerde vogels: als het aantal geringde vogels van een ringer (vrijwel) nihil is dan vraagt het Vogeltrekstation u dat toe te lichten. Als er dan voor ons geen beeld zichtbaar wordt waarin verbetering gaat optreden dan wordt (dat deel van) de ringmachtiging op 1 maart van dat jaar niet verlengd.

Bestellen in de webwinkel

Bestellingen in de webwinkel worden elke dinsdag en donderdag afgehandeld en verstuurd. Het kan echter voorkomen dat door grote drukte de verwerking van bestellingen trager verloopt. We verzoeken u dringend daarmee rekening te houden en uw bestellingen tijdig te plaatsen. We kunnen niet garanderen dat ‘last-minute’ bestellingen van ringen tijdens het veldseizoen op tijd kunnen worden afgehandeld. Bestellingen buiten de webwinkel worden niet geaccepteerd. We verzoeken u zoveel mogelijk te betalen met IDEAL, dit voorkomt vertraging. Let daarbij op het kiezen van de juiste verzendkosten. Wanneer u de bestelling zelf ophaalt, kies dan voor ‘zelf ophalen’. Ringen en netten kunnen alleen door ringers worden besteld en gezien in de webwinkel. Indien u deze niet ziet, neem dan contact op met het Vogeltrekstation.

Controleer uw berichten

Regelmatig krijgen we klachten van ringers en publieke melders omdat ze een vogel hebben teruggemeld waarvan de ringgegevens door de ringer nog niet zijn ingevoerd. Deze ‘navragen’ komen bij uw berichten in GRIEL te staan. We stellen het dan op prijs als u die ringgegevens z.s.m. invoert, zodat de melder ook de gegevens snel ontvangt. Op deze manier blijven (publieke) melders enthousiast om ringen te melden.

Het kan echter ook gebeuren dat een terugmelding wordt ingevoerd waarbij er een fout in het ringnummer is geslopen. Als de ringgegevens wel aanwezig zijn krijgt de ringer een verkeerde terugmelding (bv. geringd als tuinfluiter, teruggemeld als boerenzwaluw). Als de ringgegevens niet aanwezig zijn, dan krijgt de eigenaar van de ringstreng ten onrechte een navraag. In zo’n geval kunt u als eigenaar bij deze navraag de optie ‘ring in bezit’ kiezen. De melder krijgt dan een bericht dat de melding niet correct is en wordt gevraagd om de gegevens opnieuw in te voeren. De foutieve melding wordt automatisch verwijderd.

Oude gegevens controleren

In de nieuwe versie van GRIEL kunt u alle door u ingevoerde gegevens, ook die uit POOT, terugkijken. Vooral in de oude gegevens zijn vaak allerlei foutjes geslopen, omdat er toen nog geen controles zaten op de ingevoerde gegevens. Mocht u tijd hebben, dan roepen we u op om eens in uw oude gegevens te struinen en deze aan te passen waar nodig. Alle door u ingevoerde gegevens kunt u zelf wijzigen in GRIEL. Zo wordt de kwaliteit van de database steeds beter en u komt ook vaak hele leuke oude gegevens tegen!

op het vinkentouw - vogeltrekstation.nl · in 2010 is frank majoor gestart met een ras-project...

Documents