odabir i upravljanje it-om - gf.unsa.ba · gui (“graphical user interface”) koristi “wimp”...

1

October 31, 2006 Amir Hajdar 1


Odabir i upravljanje IT-omSoftware

Operativni sistemi (Windows 95/98/NT/2000/XP, OS X, Linux, UNIX…)Programi (“applications”)Uloga operativnog sistema:

Inicijalno podešavnje kompjuteraProvjera hardware-aPoziv/otvaranje programaOtvaranje i zatvaranje dataotekaOdržavanje i rad sa direktorijamaKotrolisanje ulaznih i izlaznih uređajaKontrola sigurnosti sitema“Interruptions”Upravljanje simultanim radom u više programa

2


Odabir i upravljanje IT-omSoftware

Obrada tekstaMicrosoft Word, Wordperfect

GrafikaMicrosoft Photodraw,Canvas, Photoshop, Illustrator

PrezentacijePowerpoint

SpreadsheetLotus 123, Quatro Pro, Microsoft Excel

Baza podatakaOracle, Access, Paradox, DB2, Informix, Ingres

Internet Browser-iMozilla, Firefox, Microsoft Internet Explorer

Razvojni alatiNetObjects Fusion, Macromedia Dreamweaver, InterDEV

Plugin-oviShockwave, RealPlayer, Flash, Adobe Acrobat (PDF)

“Publishing”Adobe Pagemaker, Adobe Framemaker, Adobe Acrobat (e-paper), Ventura, Quark


Odabir i upravljanje IT-omUlazni uređaji

Tastatura (‘qwerty’)“Visual Display Unit” (VDU, “touch-screen”monitor)MišOstali razni uređaji (MICR - Magnetic inkcharacter recognition, OMR -Optical markreading, Bar codovi i EPOS - Electronic Point of Sale, Kartice sa magnetnom trakom, EFTPOS -Electronic Funds Transfer at the Point of Sale, “Smart cards”, “Voice recognition”, “Biometric” uređaji)

3


Odabir i upravljanje IT-omIzlazni uređaji

Odabir izlaznog medija:Tvrda kopijaKoličinaBrzinaBuduće korištenjeCijena

Printeri (linijski, dot matrix, bubble jet/inkjet, laserski)MonitorGUI (“graphical user interface”) koristi “WIMP” –windows, icons, mouse, pull-down menus


Odabir i upravljanje IT-omUređaji za pohranjivanje podataka

Hard disk (fiksni ili mobilni)Floppy disk (3.5” disk, 1.44 MB)Kaseta (“tape”) uređajCD-ROM (CD-R, CD-RW, cca. 700 MB)DVD (DVD±R, DVD±RW, DVD RAM, cca. 4.7 GB - ~8.4 GB)

4


Odabir i upravljanje IT-omKonfiguracija

Stand-alone Multi-korisnički sistem

Centralcomputer



Pristup na daljinu (“Remote access”)opisuje pristup centralnom kompjuteru koji je fizički udaljen od lokacije terminala sa kojeg se pristupa.Koristi multi-korisničkog sistema:

Više odjela ima pristup podacimaVeće mogućnostiBrzina obavljanja zadataka

5



Distribuirani sistemi (“distributedsystem”) predstavljaju proces koji se odvija na više kompjutera koji su nezavisni jedni od drugih a povezani su komunikacijskom mrežom.



Ključne karakteristike distribuiranih sistema:Kompjuteri se nalaze na raznim geografskim lokacijamaKompjuteri mogu pristupiti datotekama drugih kompjuteraKompjuter mogu obraditi podatke zajedničkiDatoteke se mogu držati na jednom ili na raznim kompjuterimaVlasništvo podatka je decentralizovanoKrajnji korisnik je odgovoran za svoje podatke

6



Prednosti:Veća fleksibilosnt u dizajnu sistemaPrenos datoteka je ograničen (lokalne datoteke)Brzina procesoraBaza podataka može biti distribuiranaSistem se rijetko kvariBolja lokalna kontrolaVeća uloga korisnika

Nedostaci:Moguća duplikacija podatakaTeško administrirati i održavatiOprema mora biti međusobno kompatibilna


Mreža (“network”) predstavlja kolekciju međusobno povezanih procesora.Ključna ideja: korisnici trebaju jednak pristup resursima, ali nemaju jednaku snagu obrade podataka.


7



Lokalna mreža (“Local Area Network – LAN”):Postoji na jednoj lokaciji/zgradiMrežna topologija – fizički raspored uređajaUređaji su povezani kablom (ili bežično u WLAN)Svaki uređaj može komunicirati sa svakim drugim uređajima brzi i sigurno

Rasportranjena mreža (“Wide Area Networks -WAN”):

Prekriva veću geografsku lokacijuKoristi telekom infrastrukturuVeća od LAN sa više kompjuteraWAN može povezati više LAN-ova koristeći “gateway”-e


Odabir i upravljanje IT-omKonfiguracija - LAN

8


Odabir i upravljanje IT-omKonfiguracija - WAN



“Client-server” model“Client” je uređaj koji zahtjeva servis sa server-a.“Server” je uređaj koji pruža servis(e) na zahtjev(e) client uređaja (npr. “file server”, “print server”, “email server”, “fax server”).Model omogućava distribuirane proceseModel minimizira troškove mreže

9



Prednosti “client-server” modela:Otpornost prema kvarovima“Scalability” (mogućnost proširenja)Programi i podaci koji su dostupni raznim korisnicimaPodijeljen radPodijeljeni uređaji poput printera, fax server-a, itd.KomunikacijaKompatibilnost“Ad-hoc” upiti

Nedostaci:Nije predviđeno za razmjenu velike količine podatakaViše posla administratoru i ozbiljniji pristup problemu sigurnosti


Odabir i upravljanje IT-omOdabir hardware-a i software-a

Hardware:Zahtjevi korisnikaMoć procesoraPouzdanostJednostavnostFleksibilnostSigurnostCijenaPrelazak na novi hardware (“changeover”)UmrežavanjeSoftware

Software:Zahtjevi korisnikaVrijeme potrebno za izvršenje programaDokumentacija i on-line pomoćKorisnički interfejsKontrolaOdržavanjeModifikacijeKompatibilnostPodrškaCijena

10


Odabir i upravljanje IT-omOdabir hardware-a i software-a

“Off-the shelf” software:Dostupno odmahNajčešće, najjeftinije rješenjeVisoki kvalitet sa neprimjetnim greškama (“error-free”)Proizvođač ga dopunjava i održavaDokumentovan i mogućnost obukeNeki može biti i dorađen/unaprijeđenMožda nije najbolje rješenje iako je najjeftinijeKorisnik je ovisan o dobavljačuSvima je dostupan pa možda nema komeptitivne prednosti


Odabir i upravljanje IT-omInternet

Internet predstavlja globalnu mrežu umreženih kompjuteraVažna terminologija:

WWW – World Wide Web (Wait)WebsiteInternet Service Provider (ISP)Search engine (Yahoo!, Excite, Google)Universal Resource Locator (URL)

11



URL:

http://www.gf.unsa.ba

Protocol

World Wide Web

Ime domene

Tiporganizacije

Lokacijawebsite-a



Korištenje Internet-a:Širenje informacijaRazvoj novih proizvoda i servisa/uslugaProces transakcijaUspostavljanje i održavanje odnosa/relacijaMarketingZapošljavanjeZabava

12



Poslovno korištenje interneta:“Frequently Asked Questions” (FAQs)Provjera statusa (npr. pošiljke, ocjena)PretragaEmail systemi“Bulletin board”-ovi



Problemi sa internet-om:Nije organizovanPitanje kvaliteta informacijeBrzina

Sigurnosni problemi:Virusi, crvi (“worms”), “Trojan horses”HakeriSoftware downloadPreuzimanje konekcijePrekidi veza

13



“Encryption” predstavlja šifrovanje podatka sa jedne strane, transmisiju tako šifrovanih podataka, i zatim dešifrovanje istih sa druge strane.Autentifikacija (“authentification”)



Haker je osoba koja pokušava da naruši privatnost sistema.Default-ne lozinke (“password”)“Code-cracking” algoritmi

14



David SmithMelissa virus

$80 milijardi štete (1999)(osuđen na 20 mjeseci u zatvoru)

Robert MorrisCornell University (student)

Murris “worm”(osuđen na 3 godine

uslovne kazne)



WANTED!

15



Virus je software koji inficira drugi software i podatke i često pravi štetu nad istim.Može se naći u:

Besplantom software-uPiratskom software-uIgricamaemail zakačenim datotekama

Tipovi virusa: “File”, “Boot sector”, “Overwriting”, “Worms”, “Macro”Vicevi i “hoax”-i



Elektronska trgovina (“Electronic commerce – eCommerce”) je proces razmjene dobara preko interneta.eCommerce = prodaja (proizvoda i/ili usluga) preko internetaKorisnici nemaju povjerenjaTehnologija šifriranja

odabir i upravljanje it-om - gf.unsa.ba · gui (“graphical user interface”) koristi “wimp”...

Documents