notes du mont royal ← de los engan nos (: le) ans dem jahre1253, gleicht durch-weg sa und se, hgb....

67
Notes du mont Royal Cette œuvre est hébergée sur « No- tes du mont Royal » dans le cadre d’un exposé gratuit sur la littérature. SOURCE DES IMAGES Canadiana www.notesdumontroyal.com

Upload: others

Post on 03-Oct-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

Notes du mont Royal

Cette œuvre est hébergée sur « No­tes du mont Royal » dans le cadre d’un

exposé gratuit sur la littérature.SOURCE DES IMAGES

Canadiana

www.notesdumontroyal.com 쐰

Page 2: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

mîttellateiniSCHer Texte- 52:19,, e « .7 ,;,,,î:«-ï-ïwherausgegeben von

r A Alfons HilkaV A ’ ’ ’ e 4.

Historiaf. çseptem sapientum. l.

bisher unbekannte lateinische Übersetzùngeiner orientalischen Fassung derg; VVÊSieben weisen Meister (Mischle Sendabar)

4’ ,

herausgegeben and erklârt von

Alfons Hilka

Heidelberg 1912Carl! Winter’s U ersitâtsbuchhandlung

e m. Mimi

Page 3: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

Carl Wlnters Universitâtsbuchhandlùng a. Heidelberg.

è SAMMLUNGMITTELLATEINISCHER TEXTE

harausgegeben von

ALFONS HILKA.

Diese neue Sammlung, gedacht als Seitenstück zut Sammlung vul-gârlateinischer Texte, Will Wichtigeres Material zur Kenntnis der mittel-lateinischen Sprache und Litemtur, in erster Linie fût die Zwecke literar-geschichtlicher Untersuchungen die Denkmâler erzâhlender Art, die teils inschwer zugânglichen oder noch nicht streng kritisch hearheiteten Druckenvorlîegen, tells erst noch ans dan Handsvhriflen unserer Bibliothekenherausgezogen werden müssen, in handlichen und billigen Ausgabenwelteren Kreisen zugânszlîch machen. Sie Will inshesondere als Grundlngefur entsprechende Seminarûbungen den Romanisten, Germanisten wieLatinislen dienen, die das sprach- und literargeschichtliche Material. (lem.Standpunkte der modernen Forschung angepalât, aime allzuviel Apparutin dan Hânden ihrer Schiller zu seben wünschen. Zum Alulruck gelangendie für die vergleichende Literarwissenschaft wichtigsten Werke. môglichstvollslàndig und unter Wahmng,y der Graphie aimer bestimmten Handschril’t,deren millelalterlicher Charakter nicht verwischt werden son; danebenauch Auszüge und Sammlungen ans solchen Literaturdenkmâlern, die fiirdie Kenntnis des Mitlellateins besondere Bedeutung haben. Eine knappeliterarhistorische Einleitung nebst Literaturangaben gibt Auskunfl liberdie Bedentung and Stellung des neu herausgegebenen Textes.

Die Bândchen --- im Umfang van ca. 5 Bogen, aber anch Doppclheflewerden nicht ausgeschlossen sein - werden in zwangloser Folge erscheinenund einzeln kâuflich sein. , ,Ersclnenen 51ml:1. Die Dlsclpllna Clerlcalls des Palma Alfonsi (das ëiltesfe Novellen-

hach des Mittelalters) nach alleu hekannten Handschriflcn, hemus-gegehen van Alfous Hîlka und Werner Sôderhjelm. 1911. Karl. M. 1.21.),

9. Exclu la ans Handschrlften des Mittelalters, hemusgegehen muJosep Klapper. 1911. Kartoniert M. 2.-.

3. Lutolnische Sprlchwlîrter und Sinnsprüche des Mittelalters, nusHandschriflen gesammelt von Jnkob Werner. 1912. Kartuniex-t M. :220.

4. Historia Septem Sapleutum I. Eine bisher unhekannle 14119111150119bersetzung einer orientalischen Fassung der Sieben weisen 111015191-

(Mischle Sendahar), hernusgegehen und erklârt von Alfons Hilka. 191:2.Kartonierl M. 1.20.

In Vorhereitung belînden sir-h:Johnnnls (le un 811m Dolopmhos slve De rege et septain sapien-tlbns 118611 dan festlândischen Handschriften krîtisch herausgegeben mu

Allons 11mm. (lm Druck.) ’Texte zur mlttellatelnischen Todespoesle, gesammelt van Willy

. Storck. (lm Druck.)In Aussicht genommen sind ferner:

Exemplaldes Jacques de Vitry. Liber Kelilae et Dimnae. Sema celi.llxslonauBarlunm et Josaphat. Salomon et Marcolphus. Secundus. Histnriu(le [911411811116 spatule" Rezensionen). V118. S. Album. Vila et arumbeuglantlm Magni eiusque umlris Helenae. Carmina Burana. Sammlungnuttelallerlicher Predigtexempla und Mariennürakel.

rJfij J m

Page 4: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

"sages1Sammlung mittellateinischer Texte’ hmmebenvon

Alfons Hilka une).

4. la 1Historia ’

septem sapientuïm. Il.)D’arc. Ü ’

Eine bisher unbekannte lateinische Übersetzung

V einer orientalischen Fassung derSieben veisen Meîster (Mischle Sendabar)

hennzgegeben and erklart von

AlfonS.Hilka

Heidelberg 1912Carl ’Wlnter’s Universitâtsbuchhàndlung

il 7mm;

Page 5: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

me neume, besonders du Beau der 0mm: in hamac amen.verdet: vorbehdœn.

1

Page 6: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

Vorwort.

En glüeklicher Umstand verbal! mir lel’ Aufiîndung eînerluminischen Ûbertmgung einer orientalischen Fassung der Sie-ben weisen Meister (Mbchle Sendabar) and legle mir mghichtube, die drei bisherigen Ausgaben des hebrâischen Textesmamie]: miteinander zu vergleichen. Da ergab sich. delin,dab aine Neuausgabe desselben in erster Linie nach dem nichtzende spirlich fiieâenden handschrifilichen Material dringendn66; sel. Dieser Aufgabe miel: tu unterziehen, fehlen mir dieexforderlichen Voraussetzungen. In Parme. and in Paris liegenTexte, die eine Untersuchung wohl verdienen; mir war es trotzeines Versuchæ nicht beschieden, ohne hesondere Opfer über

2 sic Niheres zu effahren. Dies mag jetzt anderen überlassenV bleiben. die dann auch genaueren Aufschlufi über den Wert

oder Unwert der latoinischen Ûbersetzung erteilen môgen.Immerhin halte ich des Aufiauchen einer solchen im Rahmendes sa weit verzweiglen Literaturkreises der Sieben weisen Mei-ster fût nicht unwesentlich, zumal manches harte Urteil überdie Minable Sendabar eine Milderung durch den neuen Texterfahren wird. Der Herausgeber, der geglaubt bat, den Fundder Fachwelt bald mitteilen zu müssen, hofi’t auf Nachsicht,

r wenn die auf dem Umschlage der ersten Hefte dieser Sammlungmgegebene Zâhlung hiermit durchbrochen wird.

Es ist mir eine angenehme Pflicht, fiir das liebenswürdigeEnlgegenkommen der Berliner Kgl. Bibliothek and des Ver-

: welters ihrer Hss.-Sa.mmlungen, Hem: Dr. Jacobs, das mir eine13 bequeme Benulzung der wertvollen Hs. in den Râumen derj Breslauer K31. Bibliothek bereitwilligst verstattete, sodann dieser" butera selbst and deren Direktor Herrn Geheimrat Dr. Hilka:

nnd --- last not least - dem Herrn Verleger meinen aufrichügen1- and verbindlichen Dank zu sagen.

AH.

Page 7: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten
Page 8: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

Inhaltsverzeichnis.

maman. sansI. Die bisherigen Ergehnisee der Forechnng liber die siehenwoisen leisœr and aber die Stellnng der hebrlischenVersionMschleSendahar) ............ VIIILDÎenen anIgefnndene lateinischeUbersetznngderMisehlSendahar, ihre Stellnng mm Original and Bedentnng imBahmenderokzidentalisehenGruppe . . Q . . . XI!

Tabelle der Mineur der orientalischen Versionen . . . XXIII

un.Primi eapienù prima historia: Lee ............ 5Primi sapienüs seconda historia: Avis ........... 6Regina: prima historia: Butor ............. 8Secnndi sapient’n prima historia: Tartares ........ 9Secundî sapientis seconda historia: Gatnla ......... 9Racine seconda historia: 8mn 4- Pons ......... 11Tertii sapimtis prima historia: (hais ........... 14Tertii sapientis seconda historia: Pallium ......... 15Regina ter-fia historia: Silla ....... . ...... 16Quai-ü gniards prima Pues .......... 17Quarti upientis seconda historia: lactate ........ 18Regina quarta historia: Aper .............. 19Quinü sapientis prima hisloria: minuter ........ 20Qninii sapientis secundo. historia: (Badine ......... 21Bouillie quina h’BtOria: Ahsalon rebellas ........ 23Senti sapientis prima historia: Ahealon mort-ne ...... 24Senti sapientis secnnda historia: Nouba ........ . 25Sepümîsapierrtisprimahistoriazlnvenisfenina 96Septimisapâenfisseenndahistoria:01hboei........ 28

Filii mais historia: Inclut . ............. . 30

. ...........

Page 9: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten
Page 10: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

Einleitnng.

l. Die bicher-men Ergebnisse der Forschung überdie Sieben weisen Meister und über die Stellungder hebraischen Version (Mischle Sendabàr).

Die Forschung über den wiehtigen Literatnrzweig derSieben weisen Meister ist vor alleu: durch Loiseleur Des-longchamps (Essai sur les fables indiennes, Paris 1838),Comparetti (Ricerche intorno al libro di Sindibâd, Milano1869), Mussafia (Sitzungsber. der Wiener Akad. der Wiss.48 [1864] and 57 [1867]) und G. Paris (Deux rédactions duroman des Sept Sages de Rome, Paris 1876) in die richtigenBahnen gelenkt worden. Die Resultate bat dann besondersKillis Campbell (A Study cf the Romance cf the Seven Sageswith special reference to the middle-English versions, Diss.Baltimore 1898, ferner in seinem Buche The Seven Sages cfRome, Boston 1907) trefi’lich zusammengefaât. Bine orientalischeand eine okzidentalische Gruppe liegt vor, die in ihrer Ent-wicklung and in ihrem Ausbau eine ganz verschiedene Richtungeingeschlagen haben and auch sonst betrâchtliche Ahweichungenvoneinander aufweisen. Das vermutete indische Original batsic]: bisher nicht auffinden lassen, doch spricht vicies für diesenUrSprnng, der namentlich in Benfey (Pantchatantra I, Leip-zig 1891, und Orient and Occident Ill,’ 177) einen herühmtenVer-(reter gefunden bat. [hm schloâ sich Paulus Casse] inacineux on recht verworrenen Ruche (Mischle Sindbad, Secundus-Synfipas, Berlin 1888) an. Jedenfalls hat die arabische Ver-mittlung (vermutlich ans dem Pehlevr , wie die verschiedenenAbleitungen bezeugen, das grôâte Verdienst nm die weitereYerhrdtung dieses ehenso merkwürdigen wie beliebten Stolïes.Auf die site (verlorene) arabische Fassung wird ausdrücklichbai Mas’ndi (943144) and schon vorher bei Yaiqûbî (880) an-gespielt. Ein Araber des 10. Jhdts. (Nadirn) spricht von einem96mn and einem kleineren Sindibadbuch. Ans Arabiendran’g die Enâhlung zu den Hebrâern, den Syrern and damit

Page 11: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

- VIH -den Griechen, den Persern and den Spaniern. Dazn gesellensich die spâteren Ansfiüsse in der arabischen Sammlung derTausendnndeinen Nacht. Doch nirgends scheint der alte Bestandder Geschichten unversehrt gebliehen zn sein, überall sind neuezn den nrsprünglichen getreten. Vermnten lâlât sich, dalà diezusammengehôrigen Fassungen der syrischen, griechischen undspanischen Ühersetzer der ursprünglichen Darstellung am nâchsten

kommen. Dann kommt der etwas willkürlich verfahrende Hebrâer,wâhrend die spâteren Formen im Orient der Forschung nochmanche Frage auferlegen. Das zu erschliefiende arabische Vorvbild selbst war wohl schon unvollstândig, denn der uns vor-liegende Schluh enthâlt gewilà nur einen subjektiven Notbehelf.Einen endgültigen Anfschlulà kônnten nur weltere literarischeande im Orient geben.

Folgende zur ôstlichen Grappe gehôrende Versionen sinduns erhalten:

l. Der griechischeSyntipas (: Se), hgb. von BoissonadeParis 1828, und spâter von Eberhard (Fahulae Romanensesgracce conscriptae, l, Leipzig 1872). Nach dem Prolog warder Verfasser Michael Andreopulos, der sein Werlr auf Geheifàeines Gabriel pexdiwpoç (nach Comparetti ist dies der Herzogvon Melitene in der zweiten Hâlfte des 11. Jhdts.) ans demSyrischen übertragen hat. Letzteres stamme aber ans einemBoche des Persers Muses (damit hat man die alte arabischeÜhersetzung znmeist identifiziert).

2. Der syrische Sindban (: Su), erst 1866 von Rôdigeraufgefnnden nnd hgb. von Beethgen (Sindban oder die siebenweisen Meister, syrisch and deuisch. Diss. Leipzig 1878). DerText ist nicht ganz vollstândig, auch nicht des ganz genaueVorbild des Syntipas, das Quellenverhâltnis aber ganz klar, wieN ôldeke (Zeitschr. der morgenlând. Gesellschafl XXXlll, 1879,513111) gezeigt bat. Nach ihm liegt Sa (nebst seiner arah.Gmndlage des Mnhammedaners Mesa) zwischen der Mille des8. und dem Ende des 11. Jhdts.

3. Der ans dem Arahischen stammende altepanische Librode los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), dochwitre eine Nenansgabe des oit verderbten Textes wünschens-vvert.1 Der indische Kônig heiât hier Alcos, der Prinz Cendu-

. l Engl. Ubers. Folklore Society 1882. Die Ansgabe in der Bibl.hispan. t. XIV, Barcelone n. Madrid 1904 war mir nicht zngànglich.’

Page 12: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

mm-hete. Anf die westlîche Grnppe bat diese Redaktion keinenEnfluâ ausgefibt.

4. Der persische Sindahad-nàmeh (: SN) ans demlabre 1375. Analysen von Falconer findet man im LondonerAsiatic Journal 35 n. 36, 1841, jetzt eine vollstândige Ûber-setzung bei W. A. Clouston (The Book cf Sindibâd, privatelyprinted, Glasgow 1884, 5-121). Dies Epos heruht ouf einerpersischen Prose (l2. JhdL), deren Verfasser ans Arabien stammte.Bine andere poetische Bearbeitung des Azraqi (gest. 1132) ist

verloren. ,5. Die arabische Bearbeitung, bekannt unter dem TitelDie sieben Vezire (z SY), in drei Fassungen der Erzâhlungender 1001 Nacht: a) in der Kairo-Hs. amvollstândigsten, gedrucktBulaq, vol. Il], 75-124, 1863 (Bulaq Text:SYB). [ch folgteHemings Ùbers. (Reclam). h) in der tunesischen Hs. ansdem labre 1731 am getreuesten lm Inhalt (Übersetzung inHabichts Breslaner Ansgabe, XV, 1825, 146 bis 259) : sur.c) in der bengalischen Hs., hgb. schon von Jonathan Scott(Tales, Anecdotes and Letters translated frorn the Arabie andPersian, Shrewsbury 1800), lem bequemer bei Clouston(a. a. O. 127 --214) nebst wertvollen Anmerknngen (z 878).

6. Die achte Nacht des Tûtî-nâmeh des Persers Nach-schebi (gest. 1329) mit nur sechs Geschichten (: N), anseiner altpersischen Bearbeitnng (wohl der Prose. des Samar-quandi) stamrnend. Über das Verhâltnis dieser Version zurindischen Çukasaptati scheint trotz der Theorien von Comparetti,Goedeke (Orient und Occident III, 388) und Nôldeke (a. a. O.521) noch nicht das letzte Wort gesprochen zu sein. DenText kennt man nur ans der Ûbersetznng des seltenen Rochesvon Brockhaus, (Die sieben weisen Meister von Nachschabi,persisch and deutsch, Leipzig 1845) dnrch Teza in D’Ancona’sRoch (Il libre dei sette savj di Rome, Pisa 1864, XXXVlI-LXIV).

7. Die hebrâischen Mischle Sendabar (2&8), die unsnun besonders beschâfligen sollen; Sic vertreten offenbar einnoch nicht entdecktes arabisches Original. Die drei bisherigenAnsgaben von H. Sengelmann (Des Bach von den siebenweisen Meistern ans dem Hebr. and Griech. znm ersten Maleûbersetzt, Halle 1842), von Carmoly (Paraboles de Sendabar,Paris 1849) and Paulus Cassel (a. a. O.) sind keineswegsmarcichend oder kritisch vollkommen, zumal wichtigere Hand-schriflen gar nicht berücksichtigt worden sind. Diese Redaktion

Page 13: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-X-zeigt manche Besonderheiten: Die Geschichten treten in eineranderen Reihenfolge auf, sieben des Bestandes von SIL, Se, LEsind ausgelassen, dafür zwei neue hebr. Ursprungs (Absalon *rebellus und Absalon mortuus)l and zwei weitere, offenbarorientalischer Herkunft (Juvenis femina and Gibbosi), eingeführt.(V 31. meine Tabelle.) Der Schauplatz wird ganz nach Indienverlegt, die sieben Weisen bekommen Namen (die noch kritischfestzustellen bleiben). In der Erzâhlung Aper ist ein Menschfür den Afi’en eingesetzt. Die Kônigin wirft sich vor dernahenden Entscheidung in den Flufà. Über den Ursprung unddie Bedeutung von MS, sowie Verfasser and Datierung, sindabweichende Ansichten gebracht worden. Cassels Aufstellungen(a. a. 0. 300. 310. 366) eines griechisch-syrischen Urtextes, derîm byzantinischen Reich entstanden soi, sind lediglich Hypothese,vielmehr steht die arabische Herkunft mehr denn je aulâerallem Zweifel (Sengelmann, Comparetti, Nôldeke). C. sieht in18 auch die âlteste erhaltene Version, Comparetti weist sie derersten Hâlfle des 13. Jhdts. zu, âhnlich Carmoly (der aber nochnatürlich au ein syrisches Vorbild gedacht bat). Einen Anhaltbietet nur das Zitat des ans der Provence stammenden Kalonymosben Kalonymos (1316), ein direktes Zeugnis vorher bestehtleider nicht. Doch mufà auch der vorsichtige Steinschneider(hebr. Ûbersetzungen, p. 891) zugeben, delà die hebrâischeVersion âIter ist als die hebrâische Übersetzung des Kalila-huches (vor 1263 bezeugt). So lâfàt sich die Altertümlichkeitdieser Version nur. ans anderen Umstânden schliefien. Siebleibt anonym, nachdem besonders Steinschneider mit demangeblichen Ûbersetzer Joel endgültig aufgerâumt (vgl. Hebr.Bibi. XlV, 1874, 54, und Die hebr. Übersetzungen des Mittel-alters, Berlin 1893, 875) and auch als dem Verfasser desgleîchfalls bei Kalonymos zitierten Kalila we-Dimna den Jakobben Elasar (ca. 1200) ermittelt bat (Zeitschr. der morgenlând.Ges. XXVII, 559).» Eine eigenartige Wertschâtzung erhalten nun MS dadurch,delà sie die Brücke zwischen Orient und Okzident gebildet zuhaben scheinen, freilich nicht in der uns bisher bekannten Gestalt.Der grisâtre Unterschied besteht darin, dafi in der ersten Gruppejedem Weisen zwei, im Okzident jedem mir eine Geschichte

.-.-.1 Steinscbneider (Hebr. Bibliogr. XIV,1874-, 56) hait es nicht

Mr unmôglich, dafi beide schon vomAraber eingeschaltet worden seien.

Page 14: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

.. XI-mœwiesen ist. SchoniLoiseleur hat entechieden au diesVerhaltnis gedacht. Ein eifriger Anwalt dieser Theorie wurdeLandau (Die Quellen des Dekameron, Stuttgart 1884, 47 fil).Sodann hat Campbell (Diss. 12112, sein Buch p. XVtï.) daraufhingewiesen, dab überall, wo sich Berührungen zwischen beidenGruppen zeigen, die Übereinstimmung ausschliefilich mit 18zu bemerken ist: 1. Nennung der sieben Weisen; 2. ihre Rolleais Lehrer; 3. ihre und nicht der Ratgeber Enâhlungen zurRettung des Primen. Landaus zwei weitere Argumente: 4. dieGeschichte Juvenis femina and 5. Gibbosi (beide "-- 18 -l- Historiaseptein sapientum (--- Il) verwirft er, m. E. mit Unrecht, ob-schon Landau über den Ursprung von Il im Irrtum war. Fürdas Schlufiurteil scheint sich nichts Bestimmtes zu ergeben:«Of the western feature of condemning the queen to die thedeath prepared for the prince, there seems to be no hint inthe castern versions» (Diss. 17). Beiden Gruppen sind fernerviet Erzâhlungen mit besonderen âhnlichen Zügen gemeinsam:6. Aper (das Abenteuer besteht nicht ein Aile, sondem ein Mensch[ng Loiseleur 110, n.]); 7. Avis (der Trug geschieht auf demDache des Hauses -l- Helferrolle der Magd). Einen strengpositiven Beweis Will aber Campbell mit diesen Zügen nichterbracht haben,1 jedoch in seinem spâteren Buche behauptet er(p. XV) die Existenz einer verloren gegangenen westlichenZwischenstufe nm 1250 und zwar auf dem Wege der münd-lichen Ûberlieferung (Einflulà der Kreuzzüge). G. Paris scheinteine besondere byzantinische Zwischenliteratur anzunehmen:«L’histoire des Sept Sages reçut dans l’empire byzantin uneforme toute ’ nouvelle, qui s’est perdue, mais qui paraît avoir

passée par l’Italie et être la source des diverses versionsoccidentales» (Litér. frçse. au m. age ’, p. 82). Ebeling(Auberee, Halle 1895, 62) nimmt für sein fablel unter Beiseite-schiebung des Einflusses der orientalischen Versionen gleichfallsmündliche Fortpflanzung der betr. Geschichte (Pallium) wâhrenddes ersten Kreuzzuges an: bei einem Zusammengehen mit mehilt er sich aber zu keinem Schlusse für berechtigt. Pillet(Des Fableau von den trois bossus ménestrels, Halle 1901, hâlt

1 Noch skeptischer sind seine Ausfilhrungen in s. Huche p. XVII,wo er anf die Variationen weniger Gewicht legen Will, ja sogar dieFuse stellt: «Or may they be traceable to an influence cf sonneeafly Western version on the Hebrew?»

Page 15: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-xH-es mit Rücksicht auf die mangelhafle Midi; der ErzâhlungGibbosi (nur in I8) für wahrscheinlich, ,daâ die us in dergedrungenen Form, in der sie uns vorliegen, nur ein Auszugans einem grêèeren Werke sind, welches die eigentliche Be-arbeitung des arabischen vorstelltet (S. 23, âhnlich 33). Er istnicht abgeneigt, die Vermittlerrolle der 18, also das Beispieleines Ûbergangs von ihnen zu altfrz. Texten, bei den abend-làndischen Christen auf die Rechnung einer lateinischenZwischenstufe zu setzen, wie dies doch in einem âhnlichen Fallemit Kalila we-Dimna durch die Übertragung des Johannes vonCapua der Fall gewesen ist1 (S. 3l). Demnach hait er auchdie Theorie einer Verbreitung des Stotïes durch den Mund desVolkes von sich fern, weil sich sonst Spuren der ursprünglichenForm in der spâteren Überlieferung finden würden (S. 33). Man

wird sehen. delà Pillets Vermutungen wenigstens nach einerRichtung hin eine unerwartete Bestâtigung gefunden haben.

Il. Die neu aufgefundene lateinische Ûber-setzung der Mischle Sendabar, ihre Stellungzum Original und Bedeutung im Rahmen der

okzidentalischen Grappe.Die Handschrift der Berliner Kgl. Bibliothek lat. qu. 618,

Papier, wurde in Oberitalien (Civitala bei Bergamo) durch einenDeutschen beendet im Jahre 1407, wie das Explicit auf fol.135v beweist: Explicit per me Johannem de Saxonia. Liberiste Anno dîii. M°. 4°. 7°. In uigilia Épiphanie trium RegumDie quinta Januarii. In ciuitala Bergamj. Deo Gracias. Dem-nach herrscht über ihren italienischen Ursprung (trotz desdeutschen Schreibers) kein Zweifel, wie auch der Charakter derSchrift and ein Teil des lnhalts (Marco Polo) beweist. 1909 wurdedie Hs. ans dem Besitz des Verlagsbuchhândlers Harrassowitz(Leipzig) angekaufl, nachdem sie vorher als Nr. 405 der schôuenSammlung Sneyds angehôrt hatte. Das Wappen und ex librisGualteri Sneyd ist noch auf der. Innenseite des Pergament-einbandes zu sehen. Dessen Rückseite trust den Tite]: M. PAU.DE. VEN. DE CONSUET. ORIENT. ET AL. OPUSC. MS 1405.Die Hs. zâhlt 148 Blâtter (unbeschrieben von fol. 136 ab) zu je

1 Vgl. auch die Anm. auf darselben Seite ûber die prinzipielleHeglichkeit einer direkten Einwirkung der I8 (durch mündlicheErzahlung, ohne eine solche lat. Zwiscbenstnfe) au! Franzosen.

Page 16: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-xm-einer Kolumne zu je 25 Zeilen. Ûberall sind rote Kapitel-ûberschrifien, aber die Rubrizierung der lnitialien ist unausgefilhrtgeblieben, trotzdem ist ein leerer Baum tu: sie gelassen.

lnhalt: 1. fol. lt-lofir die lat. Ûbersetzung der ReisenIarco Polo’s in 3 Bûchern durch Franciscus Pipinusde Bon onia ordinis fratrum predicatorum (nebst Prolog).

2. fol. 1051-1181: De locis terre sancte visitatis permefratrem franciscum pipinum Ciuem bononiensemde ordine predicatomm.

3. fol. 1181-1357: Incipit ystoria de Septem sapien-tibus (anonym).

Dieser Text stellt sich als die erste lat. Übertragung einerorientalischen Redaktion des berühmten Stades der siebenWeisen ber-nus. Gleich zu Anfang wird Syndebar (spâterSindebar und Sindibar) genannt, sodaâ von vornherein überdie Herkunit aus den hebrâischen Mischle Sendabar heinZweil’el obwalten kann. Bestârkt wird des Urteil durch diePrûfimg der Geschichten, die dieselbe Reihenfolge wie [S zeigenund die oben erwâhnten dieser Version eigentümlichen ZusâtzesâIntlich (damnter natürlich auch Absalon) enthalten. Die An-lehnung an das Original ist unverkennbar, in Einzelheiten jedochtreten starke Unterschiede hervor, die gerade den Wert dieserÛbersetzung ausmachen. Denn sie zwingen uns, die bisher onleichthin galillten, weil doch nur auf den drei unvollkommenenand unkritischen Ausgaben bauhenden Urteile der Forscherauf diesen Gebiete wœentlich umzuândern. Keiner der dreiHerausgeber bat des gesamte handschriftliche Materialder 18 herangezogen, eine kritische Neuausgabe bleibt daherein dringendes Bedürfnis, dessen Beseitigung hofi’entlich die vor-liegende Pnblikation veranlassen môge. Nur die seltenen DruckeKonstantinopel 1511 (z. B. in der Bodleiana), Venedig 1544 und1605 sind von Sengelmann, Carmely, Casse! bentltzt. Danebenbat Carmoly gelegentlich Hinweise auf zwei Pariser Hss.(Nr. 510 der Bibi. Net. ancien fonds hébreu [heute 1272], diebereits 1813 in den Net. et extr. 1X, 397m, von Silvestre deSacy namentlieh mit Rüeksicht auf Calila et Dimna beschriebenworden ist, ferner eine He. in seinem Besitz), doch sagt et selbstp. 30: «Ces manuscrits sont généralement plus corrects et pluscomplets que les trois difl’érentes éditions». Auch Cassel batsich auf einen Druck beschrânkt, femer zwei Leipziger Hss.(Nr; 21 u. 32), Harley 5449 im Brit. Mus. and Steinschneiders

Page 17: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-XIV -defekten codex 33 kaum oberflachlich benützt. Des weitereMaterial findet man bei Steinschneider (Die hebr. Ûber-setzungen des Mittelalters, Berlin 1893, Il, ë 538, p. 888), deranführt: Bodl..K. Il, Parme. R. 194, 1049, 1087 (nach Rossisaltem Katalog «sono alquanto più estesi e diversi dalla stam-pato» zu Nr. 1087), Turin (Peyr. p. 237), Halberstam 113, 185,ein altes Fragment Steinschneider 11 («mit wichtigen bœserenLesarten»). Die Bibl. Net. hat unter Nr. 212 des ancien fondshébreu eine nnvollstândige Kopie des Drucks. Eine modernelat. Übersetznng des einen Leipziger codex steht in ms. Lips. 32(von Wagenseil angeferfigt), eine andere soll Hepbum (1- 1620)verfaât haben, jene nach dem Druck 1605 (von Gaulmin) istverloren gegangen.

Dem lat. Übersetzer (z: ms) mnâ bereits eine am Anfang nnd

am Ende verstümmelte hebr. Hs. vorgelegen haben. Die ganzeEinleitung ist gekürzt, es fehlt die Trauer des Kônigs, seinDialog mit der Kônigin and sein Gebet nm einen Nachkommen,die Wahl und die Namen der sieben Weisen, des Gesprâchmit ihnen, das erste Horoskop (es fehlt in Se, Su und 878),dann die Erziehung des Prinzen durch Sindebar, die Enttânschnngdes Vaters, die Ratschlâge nnd die Anerbietungen der Weisen.Der Text führt nach den abweichenden Anfangszeilen 1-5gleich in medias res z Sengelmann p. 35, Camoly p.57, Casselp. 256. Die Zahl der Abweichungen und Eigentümlichkeitender Ûbersetzung dürfte sich verringern, sobald erst die IS-Hss.sâmtlich bekannt und ediert werden. Viele Anzeichen sprechendafür, delà der Wortlaut der Pariser Hs. 510 oit Berührungenmit unserem Texte zeigt’: a) ms 1,16 werden fünf (statt vier)Dinge genannt, deren Ende abzuwarten bleibt, darnnter als fünftes z

triticnm donec reponatur in fonce. In der Tat hatGanlmin (cf. Not. et extr. 1X) das bereits vermerkt, freilich heiâtes da: la richesse d’un homme, jusqu’à ce qu’il descende dansle tombeau. Aber die Fünfzahl ist doch schon recht bemerkens-wert. b) A18 erster gab der vielgeschmâhte Loiseleur in seinemEssai folgende Varianten ans Hs. 510, sich dabei stützend anfPichards Angaben, der eine Ansgabe der Hs. mit frz. An-merkungen and Kommentar liefern wollte: «Dans les Paraboles

1 Auch Parma1087 mais mit B. Nat. 510 innig verwandt sein,wie ver allem ein erweiterter Schlnfisatz zeigt. Beide lies. môchtenbald von einem Gelehrten darauihin verglicben werden.

Page 18: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-xv-de Sendebar, où ce comme (misa Fous) ne fait qu’un avec celuide la Lamie, le prince, après sa métamorphose, passe la nuitprès de la fontaine enchantée dont l’eau change les hommesen femmes, et les femmes en hommes. Le lendemain,il rencontre dans la foret une troupe de jeunes filles,il les aborde et leur fait connaître son rang et son aventure.Ces jeunes filles prenant pitié de lui, l’engagent à se désaltérerde nouveau à la fontaine, l’assurant qu’il recouvrera sa formepremière. En efiet, il n’a pas plus tôt bu, qu’une seconde méta-

morphose a lien» (p. 105; dann auch bei Carmoly in zweiAnm. p. 91 and 92, femer bei Clouston p. 300, wâhrend Sengel-manu und selbst Cassel von dieser wiehtigen Variante keinerleiNotiz nehmen 1) Dies elles steht wôrtlich ini lat. Texte! -c) Loiseleur p. 157 (Gibbosi): Une femme fait monter chez elledes bossus, joueurs des instrumens; ils boivent et s’enivrent:la femme, entendant son mari rentrer fait cacher les bossusdans un endroit plein de trous et de pièges; et,troublés par l’ivresse, ils tombent dans ces pièges et sontétranglés . . . Le conte semble tronqué . . (Dabei weist Loise-

i leur auf die drei Bnckligen des altfrz. fablels hin, wo dasdénouement wie in der okzid. Historia vollstândiger ist als inden verôfl’entlichten Fassungen der 18. 0b die Pariser Hs. auchfilr diesen Punkt mit unserem lat. Text übereinstimmt, der dievollstandige Un; bat, ist mir nicht bekannt). Dies wiederholtnur noch Clouston p. 288, n. Auch die lat. Übersetzung enthâltdiesen hôchst eigenartigen Zug 28,23: Tnnc mulier vidensadnentumvirisui dixit ancille sue: Proice eos in illamdomum. llla nero domns plena erat plumis, etproiecti in plumis submersi defuncti sunt.-d) Carmolyp. 88, n. bringt sa Striga noch eine andere Wichtige Variante(zut Hauptdarstellung: «Le conseiller, voyant le fils du rois’élancersur les traces du cerf dans la campagne, lui dit: iRe.nonce à le pourchasser’. Le jeune homme n’en continua pasmoins sa course»): «Dans le Ms. de la Bibl. Nat. 510, p. 15,ancontraire, le ministre engage le prince à poursuivre,

’ afin d’apprendre à bien chasser z ms 12,7 Et dixit consiliarins:

Relinquite filium Regis solum, ut sequatur ceruum,et hoc causa adiscendi. Somit hat Cassel (p.36) mit seiner

Kritik dieser Stelle, da auch Sengelmann âhnlich übersetzte undÏ leur 878 dieselbe Auffassung zeigt, vôllig Unrecht. Noch mehr

muâ man sich wnndern, dafi die gleichwertige Stelle in Se

Page 19: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

--XVl--«juge dem Onager nach und du allein jage ihn» ihm sehr selt-sam erscheint. Hier ist doch oiïenbar etwas UrSprünglicheserhalten. - e) Derselbe Cassel (p. 240) weist Carmolys Ûber-setzung (p. 97) als grnndlos ab: «Viens avec moi près d’unhomme bon et vieux qui fait la paix entre homme etfemme); aber auch in unserem Text liest man 15,18: Veniomecum ad quendam bonum senem qui mittit pacem invirum et mulierem. Darnach finden Ebelings Ansführungen(p. 23) eine weitere Bekrât’tigung, der Carm01y mit Recht inSchutz nimmt. Andere Einzelheiten heben den Wert von 118noch mehr hervor, da sie inhaltlich eine Bereicherung darstellen:

1. Für den ’Papageizauber’ (hier wird eine pica angeführt)

ist die Angabe wichtig, delà der Vogel sich im Hofe befindet.Anf dem Dache ist die Magd (deren Ausrede bemerkens-wert bleibt, dab sie den Herrn gar nicht kenne) mit der Hand-mühle, die den Donner nachmachen mufi, unten die Dame miteinem Fais Wasser nebst Besen (scopa), Womit eben Wasserzur Nachahmung des Regens auf den Hof geschüttet wird, undmit einem brennenden Stock, dessen wiederholtes Anfflackernund unbestândiges Brennen den Blitz darstellen soll. LetzteresMittel scheint mir wegen der Nachtzeit klarer als jener indischeSpiegel der 1118. Cassel erscheint die ganze Stelle unklar(p. 233): «Man mulâ annehmen, dafs der Papagei am Fensterdes Zimmers sich befand, das in den Hof ging». Dali voneinem Kâfig kaum die Rede sein kann (Carmoly: «et samaîtresse plongea la machine dans l’eau, et en fit jaillir surla cage du perroquet, suspendue devant le mincir») .behauptetCassel, und auch unser Text sagt nichts devon, vielmehr heifàtes sogar 7,19: Mane autem facto pica motis pennis reuersaest ad dominum suum. Die Angaben übrigens über die Mitteljenes ’Zaubers’ schwanken in allen Versionen. Neu ist unserbrennender Stock. Den Besen setzt Cassel für l8 nach denLeipziger Hss. ein (: scopa in ms), aber Steinschneider Will«Schwamm» (p. 890) emendieren und seine Hs. 11 zeigt keinen«indischen Spiegel», sondem ein «besser passendes (1’) blankgeschliffenes Schwert». S0 bleibt hier gar vieles der Kritik übrig.

2. ln ms 12,21 erfindet die strige. einen Vorwand zum Absteigenvom Pierde: Descendo et lanabo pedes mecs :-- Carmolyp.89: «Laisse-moi descendre pour arroser mes pieds».

3. Nach der Entdecltnng mm die Fee in 8a und 88 nieder,wâlzt sich anf der Erde, Will sich erheben nnd kann es nicht;

Page 20: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-XVll--daranf überreitet Cassel maint (p.238), dieseDarstellung entspreche nicht dem Geiste soleher Sage, aberseine Ûbersetzung der 18 gibt nnr: sie hm nm. Ofienbarist die Lesart von m 13,18 ansprechender: fregit utrasquecossas

4. Die Abberufnng des Vaters (in Canis), durch denKônig, einen unerlaâlichen Zug, bietet natürlich auch ne 14,16:

Hisit autem Cesar et vocauit eum. llle vero surrexitet iuit ad enm : Camoly p.49: «le roi fit demanderl’écuyer auprès de lui».

5. Ein Gleiches ist fût ms 15,14 et non dixit quare nnddie Erwâhnung von Geschenken me 16,8 im Einklang mit denanderen Fassungen zn beobachten, so daâ Ebelings Ausstellungenhier nicht zntrefien. Noch wichtiger ist die Vollstândigkeitvon la 16,3-7 für die Schluèangaben der Alten (Mantel znmAusbessern verloren) dem getânschten Ehemann gegenüber unddessen Selbstvorwürfe, der Frau Unrecht getan zn haben. Dieschlechte Überlieferung (cf. Ebeling p. 201i.) ist demnach nnr aufRechnung der bisherigen schlechten Editionen der 18 zu setzen.

6. Der Schluâ von Simia bietet eine bedeutende Ab-weichung von den sonstigen Texten, reiht sich aber folgerichtigin den Charakter dieser Geschichte ein.

7. Der Anfang von Zuch ara enthâlt eine lustige Dar-stellung der Verführungskunst des Zuckerkramers (nur chkersol] ja vom Weibe eingekauft werden für das Gelüste deskranken Marines).

8. Balneator weist die ausfiihrlichste Gestalt dieser an-stôâigen Erzâhlung auf. Man beachte auch die dort vorherrschendeDialogform voll kôsflichen Humors.

9. In Gladius bemerkt man ebenso aufi’allige wie logischeErweiterungen: Begründung der Eingangsepisode mit dem varans-gesandten Diener (tanta est malicia feminarum), der Entschlnâ-monolog der Frau, die mit zwei Liebhabern überrascht zuwerden fûrchtet, endlich die weit ausgesponnene Schlufiszene,in der der vorher zu diesem Zwecke geprügelte Diener aus-drûcklich dem Gatten vorgewiesen wird. Kaum glaubt man danoch en eine kürzende Tendenz des 18, die so on tadelndhervorgehoben worden ist.

10. Dieselbe Ausführung einer Geschichte auch in feinerenEinzelheiten, die keineswegs Eigentum des lat. Übersetzers sind,

Bammlunz mittellatetnlscher Texte. 4. Il

Page 21: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-- XVIII --lâfàt sich für die den MS eigentümliche Erzâhlung J uvenisf emina beobachten (Art der Verkleidung nebst Unterweisungim weibischen Gange nnd Benehmen, die Begrülâung durch dieüberraschte Frau, die se plôtzlich ans Ziel ihrer Wünsche gelangt).

11. Auch Gibbosi (nur in 18) zeigt keineswegs die bis-her oit betonte entstellte Ûberlieferung, sondem se tief ein-greifende Unterschiede wie die folgenden: a) die Buckligen sinderstickt; b) der Lohn (hier eines Sarazenen) ist eine Geldsumme;c) der fachino weilâ, dais im Sack ein Buckliger steckt1; d) desdénouement ist ebenso ergôtzlich wie ungekürzt, s0 dafi auchvon hier ans das Endurteil über die MS vollstândig zn ihrenGunsten umzugestalten ist (vgl. also Bédier, Fablianx 1, p. 208u. 212, ferner Clouston, p. 289-311). Weniger Gewicht istwohl daranf zu legen, dais e) der Schauplatz das Haus einermagistra der eifersüchtig bewachten Frau ist und delà f) dererste reich belohnte Bncklige auf die Aufforderung der neidischenZunftgenossen hin sofort der Dame deren Wunsch übermittelt.

Die indische Lokalfarbe ist auch in der lat. Ûbersetzungunangetastet gelassen, vgl. 24,21 Sed facimus cnm ea belle plusquem cnm regibus Yndie. - 26,17 Excellentissime domineRex, cuius moderamine India protecta est. Zu erwâhnensind noch die vorkommenden Eigennamen Versura --- Kesrabei Cassel, Kisra bei Cannely (N. des Kônigs in Leo); flumenPixon z Pischon (: Ganges in Josephns und im Targum) beiCarmoly nnd Cassel; rex Boçra : Kônigi von Bozra (Sengel-manu p. 190, Anm.: Bassora am Tigris, aber Cassel p. 106 willan Bokchara denken); vor allem: vir Serue nominer-Elparuk(Sengelmann), Elfaruk (Carmoly), nach Cassel p. 148 z Holo-fernes (l). An zwei Stellen hingegen ist die Ortsangabe nurallgemein: 1) 17,17 venit in cinitatem Babilonie : Calno(hebr. für Ctesiphon nach Sengelmanns Anm. p. 191), Culna(bei Cassel p. 138, der die falsche Hypothese bringt, delà damitKulna an der Gangesmündung gemeint sei). 2) 21,23 vit Seruenomine in pronincia Babilonie z Land Sinear in Baby-lonien (cf. Sengelmanns Anm. p. 191).

1 Mithin erhàlt auch Pillets Auseinandersetzung (p. 21-22)über die Moral dieser Geschichte nnd über dan Charaltter teils derFrau tells ihres (Helfers aine andere Wendnng. Die Folgerung«Sieh and erkenne die Arglist der Frau» bezieht sich lediglich aufihren Gehilfen. Unser Test betont nâmlich: Videas ne decipiat te,ut quedam mulier decepit quendam Sarazenum.

Page 22: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

Ëæh’s’vfiky’.’ «:27; a. -.

mm-.Dafi unser misa die Textltritik von 18 von hohem Werte

ist, ergibt sich schon ans dem Angeführten. So zeigtsich namentlich. dafi Sengelmann wie der viel geschmâhteCamoly (Cassel . und Steinschneider liebten’ ihn nicht) in ihrenAusgaben besser übersetzt heben als Cassel.

Die letzten drei Enâhlnngen des Prinzen fehlen in 878und N. In den [8 erzâhlt er nur die Geschichte Senex caecusand die Kônigin jene vom Fuchs (Vulpes). Dem lat. Übersetzermuâ sicher eine auch am Schlufi verstümmelte hebr. Hs. vor-gelegen haben. Nichts hâtte ihn sonst wohl bewogen, die nurans den okzidentalischen Versionen bekannte Erzâhlung vonder im Turm eingeschlossenen Frau (Incluse)1 dem Prinzenin den Mund zu legen. Zum erstenmal finden wir sie imaltfrz. Dolopathos (nicht aber im lat. Werke des Johannes deAlta Silva) mit pntens verknüpft, dann selbstàndig in einerbestimmten Gruppe der frz. und lat. Historia septem sapientnm(K 4- H 4-1-1- D -l- A -l- M nach Campbells Sigeln, also nochnicht in der Fassnng der Scala celi, die an Ursprünglichkeitan der Spitze steht). Der Wortlaut folgt ganz getreu dem Textevon L -l- A, auch der ital. Sette Savî (bei D’Ancona a. a. O.p. 78).. Jedoch zeigen sich Wichtige und interessante Varianten:

a) der Hauptheld ist ein miles Galicus (sonst: ein Bitterdes Kônigs von Monbergis, aber in Varnhagens ital. Prose[Berlin 1881, p. 36] wird Frankreich und Paris zitiert), der nachSpanien (sonst nach Ungarn, trotz der Meereslage des Turmes 1)kommt: 30,16 ad qnoddam œstrum in Yspania iuxta mare inquo erat turris alta .XX. clauatis firmata (so nur noch in Varn-hagens ital.Prosa p.37: eli tenea questa donna serrate sotto a.XX. chiavi, wâhrend D’Anconas Text dieci usci :K erwahnt).

b) 30,20 in signnm amoris ei cyroticam proiecit(Varnhagen jedoch: e lo chavaliere le mande uno suo suonod’amore; die Dame schweigt überall).

c) Die geheime Ôflnnng am Fuâe des anmes wird miteinem versiegelten Steine verschlossen. I

d) Der hilfsbereite magister muri wird hier nicht getôtet.e) 31,19-21 (nach dem gemeinsamen Mahl in der Be-

hausnng des Ritters) sagt der getâuschte Schloâherr: Amasiamilitis tibi per omnia similis est. Et illa respondit:Pulchre sunt que sibi inuicem assimilantur (eîn sehrfeiner’ und listiger Zug).

1 Nach Loiseleur p. 158 die beste ihrer Art in der Historia s. sep.n. .

Page 23: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-xx-So steht auch für die Incluse. unser Text eigen ’ da.

Man kann hôchstens vermnten, daB eine ital. Fassung den ber-setzer, der einen Schlufi suchen muâte, zu dieser Einschiebungveranlalât hat, aber der Unterschiede sind zu viele, nm irgendeine tiefere Abhângigkeit zu statuieren. Der orientalische Ur-Sprung wird auch der Inclusa nicht abzusprechen sein. DasAnfangsmotiv des Trânmens von einem fernen geliebten Wesenweist darauf hin (Parallelen bei Clouston a. a. O. p. 346, derTraum und ein Liebesbrief spielt auch dort sine Rolle, nâmlichin der Vâsavadattâ des Subandhu [7. Jhdt.]). Etwas abseitssteht das verwandte Motiv vom Verlieben in ein Portrât (z. B.Sieben Vezire bei Clouston p. 166, nebst Literaturangabenp. 303 und den Varianten des Daçakumâracarita des Dandin[6. Jhdt.] und der Vetâlapancavimçati; vgl. dazu Chauvin, Bibl.ar. V, p. 132). Die weitere Entwicklung der Geschichte (Verkehrdes Liebespaares mittelst eines nnterirdischen Ganges zwischenzwei Nachbarhâusern) hat die grôfite Âhnlichkeit mit dervon Chauvin unter Nr. 67 (Bibliogr. des ouvrages arabes, VIH,p. 95) analisierten Geschichte «Le foulon et le soldat» ans1001 Nacht (vgl. Chauvin V, p. 212-214).’ Eine interessanteParallele steht in einer von mir in Cambridge entdeckten lat.Hs. des 13. Jhdts. Sie bietet den Schlutà unserer Enâhlung Incluse.Sic zeigt auch orientalisches Kolorit und sei daher hier nochmalsmitgeteilt (Petri Alfonsi Discipline Clericalis von A. Hilkannd W. Sôderhjelm, .Helsingfors 1911 [Acta Societatis

* Scientiarum Fennicae, t. XXXVIII, Nr. 4], p. 70, 31): Recon-ciliacione itaque tacts novas adulterii machinas constituit illa.Cum enim ille ex illins consilio domum emisset a pauperedomui sui socii contiguam, subterraneam perforat ille viam dedomo in aliam habebatque liberum aditum, cnm volebat. Cum-que hoc illi non sufiiceret, condicit ut in nupcias et in matri-monium convenirent, et articulatur in haec verbe: Dominnsmens socius tuus est. Dic ei quia de patria tua venit quemin uxorem velis accipere, et mes vester est et lex sarracena,ut nonquis coniugem nisi ex donc viri legitime accipiat; viseam de dono illins accipere, cnm alium in hac patrie nonhabeas amicnm. k Qui cnm me viderit, pntabit esse suam etdubitabit. Quodsi renertetur domnm, .ut vident an ego sim,ego praeveniam eum in thalamo. Ubi cnm invenerit me, arbi-trabitnr se esse deceptnm et renertetur ad te. Et ego rursnspraeveniam illum daborqne tibi ab eo videntibns illis qui asta-bnnt. Et factum est ita.

Page 24: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

...xx]..Sehr auMig ist endlich der Schluâ der lat. Ûber-

setznng selbst. Comparetti vermntet tu: das Original deroriental. Gruppe eine Begnadigung der schuldigen Kôuigin.Dies ist insbesoudere der Fall fiir 18, deren edles Ansklingenimmer wieder (Cassel, Steinschueider) rühmeud hervorgehobeuwird. Eine bedingte Begnadiguug bietet 8s, indem die Schuldigesur Schande aufeinemEsel durch dieStadt gefûhrt wird. In873, sur wird Verbaunuug beschlossen. In N jedoch wirddie Strafe durch Hangeu, in 878 durch Werfen ins Meer mitschwerem Stein am Fuèevollzogen. Den Feuertod erwâhuthingegeu LB: Et el rrey mandôla quemar en nua caldera enseco. Letzteres bieteu femer sâmtliche okzidentalischeu Ver-sionen. Die gleiche Fassung lesen wir nun auch in unseremText. FA liegt die Vermutnng nahe, daiâ irgendeine gegenseitigeBeeiuilussung stattgefuuden haben mnâ. Denn dafûr sprichtauch des voraufgehende Leugneu der Kônigin und der Zwei-kampf des Prinzen mit ihrem Bruder, derder Unschuldzum Siege verhilfl. Des angefïihrte Motiv triti’t man nur nochin der abeudlandischen Historia (D -l- L [modifiziert] 4v- ital.Version Varnhagens, uud bereits, was Beachtuug verdient, in S,chue daà aber der Prinz selbst als Kâmpfer anfiritt).

lst in ms jene postulierte lat. Zwischenstufe zwischenOrient and Okzident zu sehen? Trotz des geringen Altersunserer Hs. (1407) môchte der Herausgeber diese Frage ent-sehieden bejahen, wiewohl ein solcher Schluâ, beruhend aufdem mâlligen Funde dieses einzigeu Textes, znr Vorsiditmahneu muâ. Die besonderen Âhulichkeiten mit der Historiaseien noch auberdem zusammengefalàt: 1. Pica1 statt Papagei(pica auch im lat. Calilabuche des Johaunes von Capua, ed.Derenbourg, p.89). 2. Die Buckligeu ersticken (z 3 bossus)uud werden ins Meer geworfeu. 3. lnclnsa. 4. Der Zweikampfand der Feuertod der Kôuigin. Hofi’entlich tragen weitereFunde zur Klâruug dieser für die vergleicheude Literatnr-geschichte auèerordentlich wichtigen Frage bei.

Der Abdruck des folgendeu lat. Textes sucht elle Eigen-tûmlichkeiten der Hs. nach Môglichkeit zu wahren, uur Schreib-fehler werden nach unten verwiesen. Inhaltlich ist dieÛbersetzung

1 V31. aber Loiseleur a. a. 0. p. 148: «La substitution d’unepie à un perroquet est tonte naturelle».

Page 25: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

--xxn-.von Cassel (Cl) zugrunde gelegt, samtliche Abweichungen da-von sind durch gesperrteu Drnck gekennzeichnet. Einbesonderer Apparat veranschaulicht die eutsprechenden Stellenans deu beiden’ anderen Editioneu der 18 (83 4- Cr). Nichtnnwillkommen werden wohl bei markanten Zügeu gelegent-liche Hinweise auf die anderen oriental. Versionen, nicht minderdie beigefltgte Tabelle mit kurzeu lat. Titeln der Geschichtensein. Auf das literargeschichtliche Material zu 18 bei Chauvin(Bibliogr. des ouvrages arabes, VIII Syntipas, Liège-Leipzig 1904)sei nochmals eindringlich verwiesen.

p Anm. Der Liebenswflrdiglteit des Herrn Dr. Jacobs verdaukeich noch folgende Augaben über die Hs.: Sis stammt ans der Sammlnngdes Jacopo Soranzo (f 1761) in Veuedig, ans dessen Hânden sis auMatteo Luigi Canonici (1’ 1806) in Venedig haut. Mit einem Teilder Sammlung Canonici gelangte sie 1836 au Welter Sneyd, in dessenBesitz sis Phillipps bereits 1837 aufl’uhrt (Catalogue mauuscriptorumMagne Britanniae P. I, p. 13, Nr. 59). Sis erscheiut dann als Nr. 480in dem Catalogue cf a select portion of the library of . . . Manus-cripts and . . . printed bocks, the property cf the late Rev. Walterânoîiyæ. Venteigerung London 1903 bei Sotheby, Wilkinson and

89’

Breslan, Weihuachten 1911.

Alfons Hilka.

Page 26: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

Tabelle

der

Erztlhhngen der orientalischen Versionen.

Page 27: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

Die orientalische Grappe

Su 8s LE MS a, msLee Lee Lee LeeAvis Avis Avis AvisLavator Lavator Lavator LavatorPattes Panse Panes Tartaresétain 3&2” ses 32m F nesa ’ ’ rien-I- ole! Mol Met CanisZuchara Zachara 1 PalliumFous Fous Fous Simia1 Balneator Balneator Pausefistule. fistule fistule faims"T Fer Il" DerCâis Canis Gants BalneatorPallium Pallium Pallium Gladius

Simia Simia Simia Absalou rebellasTartares Tartares Tartares Absalon mortuusElephantinus Elephantiuus Elephantinus NominaNomina Nomina Nomiua Iaveuis faminelugeais.1 lugeais Ingenia GibbosiLac venena- Lac veu. Lac veu. Senex casons l lnclnsa.

mm Puer 3 a. Pner 3a. anpesPuer 3 anno- Puer 5a. Puer 5 a.mm Senex caecns Senex caecasi

Puer 5 auno- Vulpes 1mm Fatum AbbasSenex caecus1

. 1 Lâche. - 1 Verstûmmelt. - 1 Fehlt. - 1 Veranderte Faæang.

Page 28: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

der Sieben weisen Meister.

sv SU NSVB SVS SVI-l lLee Ahmed Lee Vulpes et GladiusAvis Avis Avis simia Catula IlLavator Lavator Lavator Camelus Elephan-Sednctor Lee Seductor Elephautus tiansPanes Gladius Panes Re: simia- lugeaisGladius Striga Gladius rum AnuliStriga lei Striga Avis Zacharale! Zuchara le] GiadinsZuchara Fous Zuchara LavatorFous ’ Balueator Fons1 Tartares1Balneator Catula Catula Zuchara1Celui: Imago Imago Striga1Imago Curiositas Curiositas CanisCuriositas Capes Capsa Catnla IlCapsa 4amatores Nomiua Aper4 amatores Nomiua Innocua BalneatorNomina1 Innocua Amazone. Catula IInnocua Amazona Pallium CapilliTartares Pallium Lac. veu. SocerAmazone Lac veu. Senex caecus SimiaPallium Pner 5a. NominaAuuius Vulpes PalliumLac veu. (Fous)!Senex casons Lee1Puer 3 a. Ingeuia4Puer5a. Lac veu.Mater ne-

glegensPuer 3a.Puer 5 a.Senex casons4 liberate-

1’08

il"

Page 29: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten
Page 30: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

Incipit ystorla de Soptom sapiontlbns.Frit quidam Raz) qui conuocatis septem sapientibus filium f. 118’

suum ooram eis aduxit et erudiendum tradidit. Vnus autemex ipsis, Syndebar’ nomine, diligenter conditiones ethouas habitationes pueri contemplatus ait: Vera estinuentus et puritas pueri, et puto quod sapientior 5erit quam ego, et modo sciui et iam congratulor insapientia sua,’ cnm creuerit, dum video quia non est simi-lis sui. Dixerunt alij sapientes: Verba Sindebaris snnt vt nubile,tonitrua, fulgura, quando [non] est ymber aque in eis. DixitSindebar: Non cognoscitis quia sapientia est in homine sicut 10muscus et ambra? Que quanto plus tangunturfi tanto magisdam odorem suum. Sic et sapientia çelum suscitat illum.Adhuc respondit alius et dixit: Hec [sunt] ve rba quorum nullusest qui cognoscat veritatem, vaque dum videat corum nouissima,nec aliquis potest ea laudare, donec videat corum finem, et bec 15sunt: Nauis in pelago maris usque dum intrat portum, etbellator in prelio donec reddeat victor, et eger usquequo deegritudine conualescat, et pregnans asque dum pariat, et triti-cumi donec reponatur in fouea. Similiter uerba Sindi-baris laudari non possunt, donec l corum videatur efl’ectus. Bec 2011118audiens Sindibar iratus est valde in socios dixitque ad Regem:Viuat Rex! Ego docebo filium tuum, ut vincat sapientiamomnium sapientnm. Sed concede mihi petitionem cordis meiquam posco a te; quodsi non fecero, tradam vitam meamingulo ante regalem curiàm.’ Postremo turbati sunt 25sapientes et dixerunt: Perimet capita nostra coram rege. Etadieoerunt: Manifestemus Sindebarem esse sapientem ut dicta

2.9 non fehlt. - 12 celas susitat illam. -- 13 surit fehlt.l Name des Kônigs: Bibor MS, KOpoç in Persien Sa, Alcos in

Indien LE. -- ’ Sindban S» (an einer Stelle Sindbadin), Syntipas8:, Gendnhete LE, Sindihàd SN, SVB, 87H. - ’ abweichend inES ist Weisheit des Sendabar betont. - t sobald man Wasser anfsic hantait 83. Cr. Cl. - ’ vgl.Einl., p. XIV. -- ’ Gnt and mutson verwirkt sein 85. Cr. Cl. (nur das Leben 8c, Su).

mailing mittelhteinlscher Texte. 4. i i

Page 31: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-2-oris sui conprobant, qui1 vult filium Regis instrueresuper omnes sapientes. Tune Rex dixit Sindebari:Sindebar facundissime, si feceris quod dixisti, vines;sin autem, morieris.’ Et Sindebar tulit omnia que

5 erant sibi necessaria sue magisterio.a Et Rex scripsitannum et mensem, diem ac 110mm4 et dedit ei puerum. DeindeSindebar hedificauit templum’ iuxta. desertum et pinxît intecto astre et stellas et scripsit in parietibus omne lignum,et non erat cnm eis, excepto vno eunucho sene° qui ministrabat

10 eis. Deinde studuit Sindibar breuiter et comede’ instruerei puerum, et peruenit ad tempus statutum. Et fecit eum sapien-

tiorem sapientibus terre sue.ost bec direxit Rex ad Sindibarem diecns: Eece tempu sstatutum’, nunc que est voluntas tua?’ Hijs auditis

15 Sindibar misit ad Regem: Si placet tibi, domine Rex, crastinoveniet ad te filius tuus sicut est desiderium anime tue. Au-diens Rex letatus est vehementer et congregauit omnes prin-

f.119r cipes terre et sapientes. I Et in illa noete dixit Sindibar adfilium regis: Ego misi ad patrem tuum nuncium vt eras per-

20 gas ad eum, et non aspexi in astronomie. quid patiaris. Nuncergo in hac nocte videamus in astronomia. Tune aspexit Sin-dibar in astronomia et cognouit quod si puer loqueretur usquead .VIl. dies, quad mori deberet. Hec videns Sindebar manibusse verberansï° dixit: Heu me, quid agam? Respondit ei

25 puer et dixit: Quid habes, magister, aut quid vidisti? Etdixit ei magister: Vide tu in astronomia et cognoscevs, curhoc t’acio.11 Tune prospiciens" puer cognouit ca que magisterviderat et ait: N010 ut irascaris, magister, quia, si mihi preci-

Z. 8 lies: omnem librum?

1 nur me. - 3 Der Kônig verspricht Geschenke, sonst drohter mit dem Tode und Gutereinzîehung sa. Cr. - ’ nur me. ---t Frist betrâgt sonst 6 Monate H- 2 Stunden Su), 2 Jahre SN, 7 Wochen87H. - 5 templum nur me. Palast auf einem Berge in der Wüste8:. Cr. CL, ein weites Gebâude S», ein neues Haus Se, ein grofierund schôner Palast LE, ein hoher Palast SN, Haus des Lehrers S VS,besonderes Zimmer SVH. - ° nur MS. -- 7 mit aller Kraft Sg. Cr.Cl. (z Su, Sa). - .8 nur me. - ° wie seine Stimmnng beschaffensei 83., wie sein Sohn gestimmt sei Cru, wie geht’s mit deiner Seele(Hotïnung)? Cl. - ’° er rang die Bande Sg. Cr. (und schrie). Cl.(und schrie), er zitterte au Hànden und Men Su. - u nur me. -1’ Der Prinz betrachtet auch die Sterne MS, SVH.

Page 32: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-3Lpas vt.VII..mensibns*’oïs meum non sit apertum, tua preceptanon erunt repndinta.l Respondit magister et dixit: Ego misinuncium ad pattern tuum ut eras ad eumpergas, quiatempuseonstitntum aeoeæit qnod fuit inter nos. Rex autem congre-gabit principes sucs et sapientes. Tu nero cnm nuncijs patrie 5mi ibis ante tribunal Regis, ego autem ero absconditus primi-tim. Tune fecit magistri precepta et venit ante Regis preseno

’ ciam et adorant Regem. Videns autem Re: quod non essetcnm ce magister suus, turbatus est valde et interrogauit cnm,puer nero nihil respondit minime. Et similiter interro- 10ganernnt eum principes, quibus nihil respondit.’ Etdixit Rex sapientibus: Quid dieitis de hoc? Sapientes dixerunt:Nunc, rex, Sindebar quesiuit puerum ad instruendum et iodassevidit cor eius clansum et dedit ei pocionem ad l aperiendum f.119’cor eins et potns presit linguam eius ideoque obmutuit. Vt 15autem audiuit hoc Rex, uociferatns est uociferatione magna etamara et œpit agitare capud et euellere barbam, scindens vesti-menta sua. lnterea venit quedam puellarum suamm queerenerat cnm filio Regis, quam Rex amabat plus omnibusmulieribns, et dixit: Domine mi Rex, si placet tibi, coneede 20mihi puerum, quia ipse diligit me sieut sororem suam; namnunquam fuit illi ocultum quod michi non manifestaret. Vndeforsitan suadebo illi in uerbo et intelligam si mutus est an non.Gui dixit Rex: Telle eum. Tune duxit eum in thalamum etaimait illi in multis et intellexit puerum per sapientiam laeuisse. 25Dixitqne ei: Relinque bec omnia. Cognosco enim quoniamnon es mutus neque amens, sed pro facundia tuianimi bec peragis.’ Vt enim cognosco quandam de puellisregis amas et cnpis invenire locum quo secum sedeas et pe-tere eam de .rege ut ego! Vnde coniungas te illi, quia30bec est illa quam queris. Que enim in puellis regis similismihi? Tu puleer es, et ego pulcrior. Etenirni pater tuus

Z. 17 amarre. -29]30 et pet 1T1 te regi ubi ego.l das Anerbieten feblt Su, Sa, LE, SN, SVS. -- ’ Sa, LE,

SN, 878, fehlt Su nnd 8g. Cr. Cl. - ’ nnr me. - i verderbteStelle; Lâche bei 83. Ch, bei Cl: nm sie ans dem Hanse deinesVaters tu erbitten, wie icb denn auch getan habe. Rôdigers Hand-exemplar rien 8;. (Breslaner Kg]. Bibl.) bietet die Stelle ans demDrnck vollstândig: denn dich liebt aie mehr als deinen Vater andsiewùd mit dir sein, denn dich sucht sic. - 5 Nur diesen Teil ihrerRede baben Se, Su, LE, SN, 87.

le

Page 33: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

...4..senuit, et non est iam fortitude in eo ad regendum. Disponamusergo fedus inter nos: ego interficiam cnm, et tu solus regnatenebis, et ego vxor tua ero coniugata gaudie.1 Vt autemaudiuit puer bec uerba, cometus est valde et pre nimia ira

5 oculi eius pleni sanguine’ sunt, strinsitque os suum denti-bus’ et ait: :Faciam bec tua uerba amodo ad .VIII. dies

12120! omnibus nota. t Tune l prospexit paella iuuenis iram; quanimis terita dixit. in corde sue: Si ego non interficio eum inmedio istorum septem dierum, me mori faciet. Et surrexit

10 confestim et scidit vestimenta sua, rumpens capillos, scindensgenas cnm vngue,’ et magna voee clamans intrauit adregem et dixit: Rex magnifiee, nonne dixisti filium tuum essemutum? Quod mihi non videtur uerum; nam hoc iam diupro industria fecit donec me in cubiculum duxit, et mecum

15 concumbere quesiuit. Quo audito Rex turbatus est valde etaceendens iram suam in filium ait: Ad inpudentiam mihiinputabitur, si hoc a me scandalum non eieeero. Hec maximodolore Rex comotus precepit gladiatoribus morti eum confestimtradere et caput eius ante presentiam suam portari.

20 Inter bec mala consiliati sunt septem sapientes et dixerunt:Ecce Rex filium habet vnum et non alium: quem si hodie

mori feeerit, cras penitebit, et postea erit super nos, quoniamnon mitigauimus iram eius. Vnde ambulent sex de nobis quiliberent puerum a manibus pereuciencium, et vnus pergat ante

25 regem qui regis iram quietet. Et uidentes celerius sapientesiuerunt ad liberandum puerum a gladiatoria manu. Et septimusvenit ante regem et flexis genibus adornait eum et dixit: Do-mine mi Rex, deprecor noli despieere faciem serui tui qui l

12120v cupit tibi pauca referre. Exaudi consilium semi tui, quoniam30 sapientes libenter prebent aurem ad consilium; et si totus populus

aliquid sine consilio facit, imperialem tamen hoc non decetfacere maiestatem. Et nosti quod cnm dominus aliud iusseritstatim, sic et postea si peniteat penituisse non iuuat. Et ali-quando cogitat homo plura esse vera que vera non sunt. Et

Z. 1 non est infortitndo in eum. -- 3 eoiugata. - 15 concnbere. -16 accedens.

l nur me. - i nur MS. -- ’ sein Mund fullte sich mit Scbanm.se. Cr. Cl. -- t Nach Comparetti gehôrt dies Brechen des Scbwei-gens ins Original (Selbstgespràch aber SVH, SVS). -- * Sa, Su,SVH, 87S, fehlt LE und 83. Cr. Cl.

Page 34: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

...5...cane ne aecidat tib’rsicuî enenit cuidam Regi, oui nomen eratVersnra.l Et dixit Rex: Quid euenit ci? Tune sapiens dixit:

[1. sapientis prima historia:vidam Re: fuit in seculo temporibns illis larga manu etdileetns ab omnibus militibus propter suam largi-

tatem.’ Tune quedam paella pulera ad videndum floreque 5eleganti ceniuneta erat marito, cuius domns iuxta domumregiam site erat.’ Quam Rex adamauitf Surgens autemRex cnm duobus eunuchis suis noetel5 iuit ad domum illinsinpetum faciens.’ Vt autem vidit mulier regem, treme-facta’ dixit: Ecce ancilla tua inmanu tua est, facinme qued 10placet in oeulis tais; sed si uis, domine mi, mundabor et mgam’me et postea veniam in cubile’ ad regem. Tune Rex ait:Facito. At mulier posait librum ante regem et ait: Legat in-terim dominns meus in libre hoc. Quo facto mulier illaconcussa metu clanculo1° per aliud hostium fugam petiit.u 15Et sedens Rex in libre [legit], donec innenit scriptum quodadulterium aliene nupte magnum delictum" est. Etintellexit Rex quod sapienter fecisset Ismulier, dum fugamf.121’inruijt. Surgens autem Rex recessit et eblitus est virgam"quam manu tenebat, et ipsamet mulier non cegnouit. Veniens 20interim marins mulieris in domum suam, aparuit virga regis,et dixit: Verum est qnod Re: iacuit cnm vxore mea. Etlimitit exinde altercari cnm ea, sed non est loeutus ci necbonum nec malum nec comedit cnm ca nec incuit. Vndemulier iuit ad domurn patris sui et fuit ibidem .30. diebus.u 25

Z. 6 eoiuneta. - 16 legit fehlt. - 23 alterari.

l Kim 83. Ch, Kesra Cl. - ’ von grofier Gewalt and beliebtbei seinen Untertanen 8g. Ch, weitbandig and von den Henschengdiethl. UneerText litât ans, dafi erliebestoll var. - ’ HSnnddie anderen Versionen: er sieht aie vom Dache seines Palastes. -thdemeedwirdderlmnŒinisterSflvomKônigeweggeoschicktSsaSs,LE,SV. -*m:Sa. - tuum - ’Zueat:ne. - ’siehereitet Bewirtnng ver SV (Schûssel mit 90 Geriehten). -’Znntx me. -- 1° nnr me. -- n PluchtnnrllS. - "nuez-Su,LE, 87H, SVS. Strafe für Ebebrueh betont Sa and 83. Cl. -1’ la Siegelring sonst (aber Sandalen LE, vgl. La Pantoufle duSultan bei (lardonne, langes de litt. or. I, p. 8). - " ein gansesJabr 87s Die Zeitangabe fehlt s», Sa, LE, 31v.

Page 35: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-6...Tune pater ac fratres1 illins perrexerunt ad regem et inclin atiscapitibus’ dixernnt: Viuat Rex! Nos dedimns vire istiagrum’ qui sub nostra fuerat ditiene, ita ut ab ee coleretur eteum adaquaret et sereret et fructificaret et faceret messem. Hic

5 autem eunctis diebus quibus in ipsa terra fuit eam celait etadaquauit et fructuosam reddidit. Sed iam per multum tempuseam relinquifiç vnde sieca et multum aspera facta estt.Rex autem audiens dixit illi vire: Tu inde quid dicis? Etille ait: Domine, uerum est quod hij mihi terram dederunt

10 et ego eam celui et seminaui vt decuit, sed quadam die indicta terra vestigia leonis’ inveni; vnde perteritus timui nelee ibi me inveniret. Ideo dimisi eam. Rex autem corum uerbaprotinus intellexit et dixit: Scimus in illa terra leonem visum, inqua si fractam aperuit, sepem tamennontransiuit’ nec

15 fructum comedit, et viuat leo’ qui iam ad eam gressumsuum non retorquet. Tune cognouit hemo regem non

12121v habuisse vxorem suam.° - Sic, domine l mi Rex, multaputantur uera que non sunt. Vnde noli interfieere tilium tuumpre verbis vxoris tue, ne a uerbis illins decipiaris, quoniam

20 decepcie mulieris plurima est. Et ne eueniat tibi fortuite sicutcuidam homini de vxore sua. Ait rex: Die quemedo fuit.Dixit sapiens:

[Primi sapientis seonnda historia: A7184uidam home dînes9 decdram nimis habebat vxorem et èratçelans super eam. Quadam nero die quesiuit ire in aliam

25 ciuitatem et pre nimio calo quem habebat in coningem emitvnam auem que vulgo vocatur pica1° et pesuit eam in cubiliu

Z. 14 aparnit. - 25 quam habebat.1 Vorwandte LE, Brader SN, der Vater allein Su, Se, SV. -

l nur me. - 3 Garten 8V. - t and seine Trauben wurden ans-gedôrrt 83., und seine Früchte sind vertroclmet CL, and seineRuban werden verdorren Cl. - li einen Lôwen 83. Cr. Cl. --’ me eigentümlich, sonst ist nur vom Eindringen die Rade. - 7 Znsatzme. - a SN, SVB, svs. Die Frau nm ihren manu auf und erglanbt» ihren Angaben LE, 87H. Der Mana erkannte die Bedeutungseiner Worte and ging wieder au seinem Weibe 85. Cr. Cl. DieserSehlufi fehlt Su, Sa. - ° Seene: Âgypten SN. - "l pica nnr me(z Directorium), überall ein Papagei (Vogel 8»). - n in einen ne;Su, Sa, LE.

Page 36: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-7-sue. Gui dixitz. -Aspiee’ et excuba et omnia que gesta fuerintmihi, cnm venero, narra. Mulier nesciebat auem illam sesuo marito accusatnram) Pergente autem vire voeauitpriuatim amicum’ suum, et eoncubuit cnm ea omnibus diebusquibus vir eius absens fuit. Anne vno peracto venit vir eius et 5clanculo picam interrogauit. Illa nero retulit omnia visa. Moxiratus dominus vxorem de dame expulit. [11a autem ad domumcuiusdam vicine sue’ iuit et ille picam post eam misitfMulier nero dixit ancille’ sue: Cur turbasti me dicendo faci-nora mea marito meo? Ancilla dixit: Non, domina, absit! 10Non ego feci talia, sed pica dixit domino nestro, quem ad-hue non habeo notum.’ Respondit mulier: Faciamusergosibi aliquid inginij. Confestim tulit par vnum’ macillenarumet inposuit super solarium domns et barile vnum plenum aquaet scopam et vnum stipitem igue accensum.Il Et aseen- l5dit nocte solarium eum I ancilla et iussit ancillam macinare 1.122:cnm maeillenis, et illa infimdebat aquam eum scepa et itaradiabat eum stipite in curia,’ vbi pica morabatur.excubans tata nocte. Marie autem facto pica motis permisrenersa est ad dominum suum!o Tune ille interrogauit20

2. 8 cnidam. - 11 quam adhuc. - 17l18 et ita diabat.

1 Die Frau mâte nicht, daâ es ein redender Vogel sei in 83.Cr. Cl. -- ’ einen jungen Tûrken SVB, einen Soldaten S VS. - ’ eineandere Wohnnng in der Nachbarsehafi Sg. Cr. Cl. - t er schicktden Papagei mit ihr 8g. Cr. Cl. -- 3 die Nachbarn besebuldigt878. - ’ diese Entschuldigung nur me. -- 7 sonst Handmnhle.- i Handmuhle 4- Gefiâ mit Wasser «l- Spritzwerkzeng -l- groâergescblifi’ener indiseher Spiegel Sg. Cr. Cl. (bessert p. 233 Spritaetu Besen, Rôdiger and Steinschneider dafür: Schwamm). Sa:Bandmûhle -l- -Kerze und Spiegel 4- Wasser anf deu Klflg. Se:Handmühle -l- Spiegel 4- Schwamm. LE: Handmûhle 4- Spiegelin der einen und Kene in der andern Baud i- Wasser au! deumg. SN: Handmûble 4-- Kerze nnterm Tisch -i- Blasebalg 4-Waseerstnrz. SVB: Handmühle 4- Lampe 4- Facher -l- Waœerau! ein Stuck lieder. SVS: Handmühle -i- Spiegel bei Lampe 4-Ficher 4- Wasser anf ein Tuch über dem Kaflg. 4o Vezire: Henr-sieb 4- Topf 4- Ochsenhaut. Directon’um: tympannm -l- specnlnm-i-spongia 4- mola 4- eavea agitatur. - ’ Der Vogel ist in meSu (neben ihrem Bette), Sa, LE (der Kafig wird au! die Erde gestellt).SN, 87. -- 1’ nnr me, sonst holt sich der Mana dan Vogel ab (En,Se, LE, SN).

Page 37: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

Q

-3-. picam et dixit: Non vidisti aliquid? Tune pica dixit: Domine,quid potui videre? Tota noete fuerunt tonitrua et coruscationeset pluuie. Dixit homo: Ubi fuerunt fulgura, coruscationes ettonitrua? Qualiter hoc mentiris, sic mentita es super vxorem

5 meam. Quo dicte picam cecidit1 et mulierem ad se reuocauitet dedit ei dona et pacificatus est eum ea.’ - Ergo, domine miRex, vite falacias mulierum, ne forte dissipent caniciem tuam.

’Hijs auditis iussit Rex non occidi filium suum.Altera autem die venit vxor regis et cecidit ad pedes eius

10 t et dixit: Audisti consilium tuorum consiliatorum qui suntimpij et falaces,’ nec faeis vindictam filij tui qui quesiuitdenudare vestest patris. Vnde videns tu et filins tuus tui-que censiliateres, ne cadatis sicut cecidit lauator in profundumfluuij et filins eius et frater. Dixit ei Rex: Die quemedo fuit

15 hoc. illa dixit:

[3. Reginae prima historia: Lavator.]Fvit quidam vir lauator vestimenterum in flumine Fixon,’

cuius filins ludebat in ripa fluminis. Pater autem nonprohibebat’ eum, usque dum veniret in locum cauum, et

me mersum est caput eiusïl Cucurrit pater I ad liberandum eum,20 et lapsus est pes eius in lutum et cecidit in aquam. Cucurrit

frater’ eius ad liberandum ces, et ipsi aprehenderunt panneseius et ’grauati mersi sunt in profundnm tenentes se inui-cem.’ -- Sic, rex, cnm filio tue tuisque consiliatoribns sub-mergemini, quia non uexastis ces. Quibus auditis mandauit

25 Rex occidi filinm suum. La w ’Deinde eonsiliati sunt septem sapientes , inter se:

Ecce Rex audiuit vxorem suam et iræ occidi filium suum.Heri frater noster liberauit eum. Et nunc liberemus eum inuicem

Z. 24 uestatis.1 fehlt Sa. - ’ spatere Aufklârung des Truges SN, 8V nnd

Ehescheidung’ SVS, Tôtung der Frau SVB, 87H. - ’ : 83.Cr. fehlt Cl. - 4 der seines Vaters Heiligtnm au entweihentraehtete Sg. (die Ehre des Vaters Cr. Cl.) -- 5 Pischon MS (Fysonfluvius I Mes. 2, 11 a Ganges cf. Commonitorinm Palladii). InSVB: Tigris, SN: Nil in Âgypten. - ° Su (fehlt Sa), LE, SV. derVater wehrte îhm nicht 8g, achtete nicht auf ihn (in, warnte ihnnicht Cl. - 7 me: SN. diese besondere Angabe fehlt H8, Su, Sa,LE, seine Arme wurden schwach S VB, S VS, et wurde schwach S VE-° nur MS. - ° Ausführung von me.

Page 38: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

- 9 -singnli suam usqne ad septem dies, et si postseptem dies interfecerit eum, nos crimes innocentes. Et ambu-lauerunt sex ad liberandnm eum de manibus gladiatorum. Etseptimus venit ante regem et (lexis genibus adoranit eum etdixit: Domine Rex, asenlta uerba semi tui et iube non occidi 5filium tuum eum festinatione, quoniam cris orbatus ut turturet penitebit te et dolebis nibilque iuuabit te vt turturem.Dixitque Rex: Quomodo fuit? Dixit sapiens: x

[4. Secundi sapientis prima historia: Turtures.]Dvo tnrtures,l masculus et femina, congregauerunt grana es-

tiuo tempore et inpleuerunt nidum.’ Dixitque vir vxori: 10Cane ne tangas bec grana, quoniam in yeme, quando nonpoterimus invenire foris, comedemus illa. Dixitque femina:Libenter. Adueniente autem profunda astate grana adee sicca.[factai ’sunt in nido quod deuenerunt ad mediam partem. Tunedixit masculus famine: Nonne ego dixi tibi: ne tangas victum 15in l estate? Et mox cepit eam percutere alis et restro’ etf.123’sicnt interfeeit eam. Yemali autem tempore humida facta snntgrana et inflata inpleuerunt nidum sicut prius. Et cogitauitmasculus qnod gratis et sine causa interfeeerat feminam suamet penituit et doluitf quoniam remanserat soins. - [La et tu, 20domine Rex, videas ne facias ut turtur, nec mulier faliat te,quia dnm homo ecrnit feminam bonam et castam, tune debetmagis vitare illam. Et vide ne aecidat tibi qualiter euenit cui-dam negociateri de coniuge sua. Tune Rex ait: Die, qualiter

fuit? [11e autem dixit: 25[5. Secundi sapientis noeuds historia: Catula.]it quidam mercator) qui habebat uxerem bonam et castamquam diligebat valde. Volens itaque remocius ire dixit

vxori sue: O cara vxor, ego nolo aripere lengnm iter. Preeor,iura mihi quod, si moriar, tu non queras acubare cnm allo 3o

Z. 14 fada fehlt. - 29 aripere.l Rebhûhner SN (lange Enleitung nnd geinderte Fassung).

-- ’ 108:er LE, SVB. EinManeflœhSmSaçeinTrog8;. (Badiger: columbarium), ein Kofi’er Un, ein Trog 01. -- Hua:W LE, SVB, fehlt auch 8g. Cr. Cl. - t et starb verKuuuner SVB. - i Die Geschichte bat in 81V (Schauplstz pers.Stadt Shustar) die Perm der Dico. der.

Page 39: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-10...vire; et si tu mertua fueris, ego non coniungar alteri. Quodet feeerunt.l Vire autem eunte ab ille die non petijt illa lauarecorpus suum neque perungere nec egressa est limen domns sue.Quadam autem die puella” transitum faciebat par eius vicum

5 eum liris, citaris et cinbalis. Illa autem fecit se ad fenestramcausa videndi. Continue vidit eam quidam iuuenis et eam con-cupiuit et pre nimio amore cecidit in lectum. Venit autemquedam anus’ ad visitandum eum. Gui dixit: Narra mihi,iuuenis, quid habes. Forsitan mea eris medicatus medela. Gui

10 iuuenis dixit: Dilige vxorem talis viri, sed precor sis amini-f.123V culum nostro amori: tribuam tibi l grata dona. Ait anus: Sit

hoc in me. Juit anus et fecit figmenta, quoniam seiebat illamnulle mode esse facturam voluntatem eius, et temperauit massamcnm alijs et pipere et butiro et lacte* et dedit5 cani sue. Et

l5 canis libenter comedit, quia sapuit sibi. Juit autem anus indemum pnelle, et canis post eam. Videns autem puella anumillico surrexit et honorauit eam et posoit ei mensam eum deli-cijs, et canis stabat coram ea et respiciebat anum, vt daret sibialiquid de mense, et oculi eius lacrimabantur pre ardore piperis

20 et alliorum. Cepitque anus similiter plorare. Gui dixit puella:Mi domina, quare ploras? Que dixit: Ista catula puella pulcrafuit nimis et filia mea° fuit. Et dilexit eam quidam iuuenis,’et noluit audire illum. Ille nero pre nimio dolore languit, cla-mauit ad dominum et conuersa est in canem. Et mode ex

25 que me prospicit, sequitur et flet, eo qued non fecerit volun.tatem iuuenis. Tune dixitipuella: Heu me, domina mi! Eccequidam iuuenis amat me et pre amore cecidit in lectum; timeoenim, ne eueniat mihi vt catule tue. Sed perge queso et dueillum ad me, ut faciat voluntatem suam. Tune festinauit anus

Z. 1 coniugar. - 2 lauari. -- 5 eum] et - ad fan. eam vid.- 19 alind de mensa.4-- 22 fuit meus et.

i Der Pakt fehlt SN, S V. - ’ Braut Sg. Cr. Cl. Nach Verlanf derFrist ging sic binaus, nm auf deu Weg au schon Su, Sa, LE. -’ aine Nachbarin Su, Sa, S V. -- t nur me. ,Teig mit Wein andviol Pfeffer Su, Teig mit Knoblanch nnd Pfefl’er Sa, Teig mit Honignnd Pigment LE, .stark gewûrzte Knchen SN, Mehl mit Fleisehnnd Pfet’fer SVS, Teig mit Fat: nnd Pfefi’er SVB, 87H. - ’ erstim Hanse der Frau Su, Se. -- t m a Sa nnd Dico. clan, meineNachbarin Su, meine Freundin SV, sonst nnr: eine schône Frau.- 7 ein jüdischer Zauberer .S’VB, ein Christ S VH.

Page 40: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-11-ad iuueneml et noli invenit eum dixitqne: Ecce iuuenem noninvenio: quem ergo alium et ceninngam eum sibi et tollammihi donum. Jnit anus in vicum’ et reperit iuuenem vnumet dixit ei: Est tibi, lumen iuuenis,’ ardor in pneus pulcranimis et in nectare cibornm et potuum? Gui iuuenis: Est 5itaqne et multum. Et ipse erat maritus ipsius puelle. Dixitipse l in corde sue: Ibe post istam et eognoscam ubi me dneet, 5124!quia non est meretrixt in terra ista. Juitque post eamvaque ad bostium domns sue. Mex intrauit ipse eum nimiofusera. Et ecce illa lauata et uncta musco leuansqne oculoleet videns maritum cncurrit et accepitillum par capillos etbarbam’ et ait: Omniai ad me bec pertinent, et hocest fedus inter nos. Ego eognoni aduentum tuum;ideo surrexi’ suadente [hac]. Sic’ ergo fecisti interra aliena? Quod œrnens anus fugam aripuit.’ Ille uero 15precabatur vxorem dicens: Non dicas meam esse culpam, quiacette ipse hacmet turbatus sum" et aduxit me hue. [lia neroclamabat: Non! Sic eciam iuisses in domum alienam, inuideet inique.u Ille nero dedit ei dona,la et sic ipsa recepit eumin domum. - Vnde, domine Rex, vita ne decipiaris a falacijs 90mnlierum. Et precepit Rex vt non interficeretur filins suas.Venit mulier die tercia et dixit Regi: Audisti consilium

sapientnm perfidorum et non interficis filium tuum, quireluit fallere me ad ignoranciam senectutis tue? Faciet mihideus vindictam in te et in eonsiliarijs tuis, sicut fecit consi- 95liario regis Boçre." Dixit rex: Quomodo fuit?

6. secunda historia: Striga 4- Feu]’t Regi Boçre filins mus et amabat eum sicut animamsuam et non dimittebat eum exire extra ciuitatem, ne forte

Z. Glimen. - 14 hac fehlt. - 17 hecmet. -- 251261 enveiterte Darstellungin SVB. -- ’ me: SVS, sonst: Math.

- ’Znsatz me. - tFassnnng: ich will seben,werindieserStadtBuhlerei treibt 89,012,131. - t ms:Sn, Ss,LE. Sic zerriBibre Kleider nnd schrie 8g, Un, Cl. - t Betonuug des Patte fehlt83., 01501. - 7 ûberall ist genauer das Anssenden der Alten nerver-geboben. -- il Znsatz un. - ’ fehlt S», Sa. -- " der Marin bebanptetseine Gegenprobe S», Se, LE. - u Zusatz me. - u die Alte bringtVenôhnung nnd wird belohnt SVB, SVS. -- " In SN Kônig Ar-dashirausderFamiliedesKisra inderpers. StadtKirmln. SeinSohn heiât Bedr.

Page 41: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

L12...occurreret sibi langoris eccasio.1 Rogauit autem puer quen-dam sapientem consiliarium patris, ut regaret patrem suum ut

112417 equitaret et iret venatum. Tune l consiliarius locutus est cnmRage, sieut voluit puer. Dixitque Rex consiliario: Exi tu

5 eum eo.’ Dixitque consiliarius: Libenter. Tune exiuit filinsregis eum consiliario et videntes ceruuma in agro cucurreruntpost eum. Et dixit consiliarius: Relinquite filium Regissolum, ut sequatur cerunm,t et hoc causa adiscendi!Et secutus est filins Regis ceruum et elongatus est a socijs suis

10 et non potuit redire ad socios, quoniam errauerat in nemore.At illi quesierunt eum et non invenientes redierunt ad regemet dixernnt: Venit leo inter nos et eomedit filium tuum. Tunescidit Rex uestes suas et turbatus est pro filia. At puer eratin silua et vidit puellam fermosissimàim° et clamauit ad eam

15 et ait: Que es tu? Mox illa: Filia Regis sum: sompnusdecepit me iacentem super elephantem,7 qui eduxit me devia,a et cecidi de ce et remansi hic. Accipe me super ca-ballum tuum et libera me. Gui dixit’ puer: Etiam filins regissum, et sic euenit mihi. Dixit puella: Ego cognoseo viam.

20Et recepit eam in equo post se,1° et perrexerunt etvenerunt ad queddam desertum,11 et dixit puella: Descendo etlauabo pedesmeo’s." Descendit et venit ad locum in

Z. 7 post eam.7 damit ihm kein Unfall widerfahre 8g. Cr. CL, fehlt S», Sa,

LE, SN, SV. -- 7 In SN warnt der Kônig deu Sohn ver der Jagdauf Tiers überhaupt. --- 7 einen wilden Esel Su, Sa, SN, ein Wild LE,sine Gazelle SV. - 4 vgl. Einl., p. XV; me --- Sa, Su, LE (das Wildsoll der Prinz dem Vater bringen), SN (ein Feind des begleitendenMinisters verführt den Prinzen viel au trinken nnd allein tu jagen),SVB, S 7H, SVS (Begleitung verboten). Der Vezir hâlt ihn ver-geblich ab Cr. Cl. (aber 8g. : me). - 7 :- Pariser Hs. 510. -- 5 sicweint Su, Ss, LE, SV. - 7 Sic behauptet, ihn frûher von einerTerrasse gesehen zu heben SN. Auf dem Wege zum Brautigammit Truppen sei sic ans ihrer Sânfte auf dem Kamel herabgefallenSVS, ein Geist habe sic bei Nacht entführt SVH, sin Ifrlt von donDschinn habe sic entfûhrt nnd fallen lassen, da ein feuriges Meteorihn traf SVB. - 7 ich ritt heraus fig, ich wurde heruntergerissen(in, ich war mit dem Heere ausgezogen Cl. - 7 disse Antwortfehlt LE. - 7° ms à Su, Sa, LE, SVH, SVS (fehlt SVB), fehlt 8;.Cr. -- 77 sine Ruine (sine Maner 8V). -- 7’ Vgl. Einl., p. XVI (:(in), um meine Finie zu bedecken 8g. 01., nm etwas au besorgenSu, Sa, LE, S V.

ggmhxn A

Page 42: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-13...que morahatü’f?’ Videns autem puer qued moram (secret,dœcendit de equo etspeculabatnr a foramine parietis.7 Eccepaella erat striga,’ et stabat eum alijst et diccbat:7 Egodnxi filium regis7 usque hue. Alie autem strige dixernnt: Duceum ad talem locum, et faciemus l voluntatem nostram. Andiuit 11125?bec iuuenis et timuit et renersus est in equum suum. Et 6sil-igareucrsa est7 in puellam et exijt et asecndit equum.’ Et ipseteritus tremebat pre nimio pauore et mutata est facies eius.Et cognouit mulier qued teritus esset et dixit: Quid times,puer? Ille respondit: Est mihi amicus fictus et malus’ 10et timeo eum. At illa: Nonne dicis qued pater tnus est Rex?Et ait ipse: Pater meus non babet potestatem in eum." [11adixit: Decipe eum in argente et aure. Cul puer: Nequeo eumamienm facere argente ne] aure. [lia autem dixit: Clama addeum super ipsnm. Puer autem erexit vtrasquc palmasll ad l5sydera et dixit: Deus, libera me de manu istius strige, vt nonsim sub eius potestatc. Vt autem vidit qued nota erat puere,cecidit de equo et fregit utrasque cossas.7’ ipse nero fu-gicbat par desertum et siciebat multum. Et venit ad quendamfontan, de que quienmque bibcbat si masculus erat uertebatur 20in feminam, et si femina erat" uertebatur in masculum.Et ipse nesciebat, sed bibit, et uersus est in feminamet cepit lacrimari et timebat adhuc bibere de aqua.Et ipse mestus mansit in illa nocte ibi, et ecce turbapuellarum venit et ludebant et cantabant iuxta25fontcm. Surrexit etiam ipse adludendum eum ais,-

7 sonst Ruine, aise Ansführnng von un. -- 7 me: LE, crlngte hinter der Wand herum Sg., er trat hinter die Marier Cr., crNiche hinter die Wand Cl. -- 7 eine Fce (Lamia Se, Ghûl SN,878). - 7 cr bemerkte, sic gendre tu den Fecn 8g. Or. Cl.(Balshasas). - 7 fehlt S7B. - 7 einen sehônen Jungling Su, Se,LE, eineBcnteSVS. - 7nur1l8. - ’fchlt Su. - ’ein Ge.noase Sa, 83, LE, 8g. Cr., ein Begleiter CL, cin Knmmer87H, 878. - 7’ dieser Redeteil fehlt Su. - 77 seine Augen87. - 7’ vgl. Ein]. p. X711. Sic erbleicbte, stürzte vom Merde andverscbied 83. Cr. 01., sie stnrzte zn Boden and watts sich im Staube,ohne sich «heben au honnen Su, Se, LE (in SN eine Lâche), sicsantal: schwaraer Kohle verbrannt zu Boden 878, 87H, ein Élise!vernichtete sic mit seinem Schwerte 873. - 7’ Zum Folgenden(me: B. Nul. 510) vgl. Einl., p. KV. Die Ausgaben nnr: Et trankans der Quelle, erhob die Augcn nnd sah ein anderes Wchen.

Page 43: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

quia credebat se factum esse strigam. Interro-gaucrunt eum puelle et dixernnt: Qnis es tu et vnde

f.125V venis? Ipse autem narrauit omnia que I acciderantsibi. Gui vna illarum dixit: Jura mihi qued ducas me vxorem

5 et liberabe te et reuecabo ad patrem tuum. Et iurauit ci. Etilla: Bibe de aqua fontis illins.1 Bibit et mutatus est inmasculum. Illa autem accepit eum et reduxit ad patrcm suum.Ipse nero rctulit patri omnia visa. Tune iussit Rex dampnariconsiliarium. - Sic deus faciat vindictam in te sicut fecit in

10 filio regis. Tune prccepit Rex occidi filium suum.Affuit postea tercius sapiens et aderans eum dixit: Noli darnp-

narc filium tuum, ne paciaris quemadmodum com es Im-pcratoris.’ Dixit Rex: Quomodo fuit? Dixit sapiens:

7 [Tertii sapientis prima historia: 0111118.]Fvit quidam cornes Imperatoris qui sedebat in domo sua

et habebat quendam paruulum natum, et iacebat eoram ceet non erat in domo alius preter eum.3 Misit autem Ccsaret vocauit eum. Ille vero surrexit et iuit ad eumt etreliquid eum infante canem,’ venatorem sagacem,7 inferius,qui canis iaccbat iuxta puerum. Et ecce serpens affuit et in-

20 surrexit in puerum. Cucurrit canis et presit” serpentcm etobuiauit supradicto domino. Os autem canis plenum erat san-guine. Cornes ille videns bec timuit propter filium et cuaginatogladio interfecit canem. Et vadens domum reperit puerum

H261: iaeentem l et serpentem mortuum iuxta eum, et vidit qued sinecausa peremit canem et penituit facti. - Nunc vide, domine,

25 ne dissipes filium pro ingenio mulicris, ne forte fallat te vtquedam anus. Et dixit Rex: Die, quemedo fuit? Et ait:

15

Z. 8 danari. - 25 distipes.

7 ms: B Nat. 510 (dicselbc Quelle). - 7 ein Waffentrâger 83.01., sin Knappe CL, ein Malin in Konigs Diensten Su, LE, ein Soldat88. -- 7 Belle der Muttcr Sn, Sa, LE. - t fehlt 85. Cr. CL, me a Sa,Su, LE, Directorium. - 7 sine Katze SN (sin Wiesel in Calilannd Hitopadeça, sin.» Ichneumon im Pancatantra). -- 7 me :- LE(hier Schlange durch deu Gemch der Mnttermilch angelockt). ---7 sonst: totete.

Page 44: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

..15-3. «sans. secnnda historia: 17111111.]

vidam iuuenisl adamauit quandam fcminam maritatam etcupiebat nimis concumberc eum ca. Tune dedit premia

cuidam vctule7 ut ci suaderet. Oui dixit anus: Surge, iuuenis,perge ad forum mariti7 et emc paliolum7 et ducito ad me. Quodfactum est. Anus nero acccpit paliolnm et incidit in trcs 5partes7 et iuit ad domum puelle. Mox puclla surrexit etintrauit alium thalamum, ut ferret panem7 vetulc. Et anusposuit paliolum supra sedilc7 in que consucucrat maritusscdcrc et a domo rceessit. Venit maritus scro et scdit superscdilc in que eonsueucrat proptcr palium qued crat subtus se. 10Quod abstulit et eognouit7 quia crat illnd qued vendiderat iuueni qdixitque in corde sue: Rcuera concubuit cnm vxorc inca; emitenim hune vestem a me et oblitus est cam hic. Et statimuerbcrauit vxorem et proiecit cam de domo et non dixitquare.7 Mulier autem perrexit ad domum patris sui. Et 15anus secuta est cem et dixit illi: Quid enim est, filia mca?At illa: Vit meus ucrberauit me l et nescio quarc. Et ait anus: f.126vVeni mecum ad quendam bonum senem qui mittit pa-cem in virum et mulierem." Et surgcns perrexit eum ca.Tune anus dnxit cam ad iuuenem et clausit hostium20post eam.11 luucnis nero amplexiatus est cam et iacuit eumca. llla nero timuit clamare pre turpitudinc. Post hec reucrsaest dolere plena, quoniam illusa crat.17 Vctula autem

Z. 2 eoncnberc. -- 7 ut feret. -- 12 Be natura. - 18 ad quan-dam. -- 33 illnxa.

1 ein Fûrst in der Stadt Ray SN. Sccnc in Bagdad (mit langerEinleitnng) 87E, 87H. - 7 cine Nachbarin Su, eine Frau im cigenenHanse, die einenanderen Vertrauten verwendet SN. - 7ein Seidcn-luncher S78, 878. - 7 cinen Schleicr 87. - 7 falsch statt desAnbrennens (fehlt SN). -- 7 Ms --- SN (nnd Auberec), fehlt Su, 88,LE, 878. - 7 untcr dcn Tcppich 8g. Cr. CL, tinter das Kisscn desTcppichs 878, 878, miter das Kopfkisscn Su, Sa, LE, SN, 87H.- .7 die Erkennnng nicht genannt Su. - 7 ma 281:, 8.9, LE, SN,87, fehlt 8;. Cr. Cl. -- 7° Vgl. Einl., p. XVI; me: Ch, tu einemanderen Manne, der besser ist als jener and chclichc Liche übt 8g.(Bodiger am Bande: nnd der Liche bal: zwischen Matin nnd Frau); .au e. anderen Manne, der beæcr als cr ist nnd Liche sellant zwischenlatin nnd Frau Cl, au einem Arzt, nm vom Zaubcr zu heilcn 8»,8:, SN, au einem weiscn Ratgcber gegen Verleumder LE, in 87 ailesgeindert (Relie der lutter). -- 77 me z: Aubcree. - 77 Znsatz me(dsgcgen Einverstandnis der Frau SN, 873, 87H).

Page 45: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

m16-iuit7 ad domum mariti et inuenit eum ibi et fleuit alte. Guivir: Cur tics? Dixit anus: Veni hue nudius tercius et inportauiin manu mes. pallium vnum adustum in tribus partibus, quedmihi dedit quidam iuuenis,pvt portarcm ad sutorem;7

5st nescio si hic dimisi eum ucl alibi.7 Et iuueniscuius crat criminatur me.4 Et ille: Turbasti me;vnde feci mala eoniugi mec.75 Tune dedit ci pallium7misitquc ad vxorem et fccit cam venirc ad se eum magnedono.7 --- Ideo, domine Rex, vite fallaciam mulicris. Tune

10 precepit Rex non occidi filium suum.Interea venit mulier die quarta et dixit: Ostendat deus de te

sicut de symia. Dixit Rex: Quomodo fuit de illa? At ille.

9. [Reginae tertio. historia:Fvit quedam turba rusticorum.7 Et venerunt nocte’ et

15 aplicuerunt in domo vna in quedam vico,7° ubi crat fur."Et posuerunt sarcinas in medi e fore,17 et ipsi iacebant circum-

17.127r quaque. Animaliala nero I stabant ibi. Sere venit leo, ut caperctde animalibus, et stabat in medio sellorum17 donec homincstraderent se sopori. Intcrea fur cepit in obscure tangere selles

20 et posuit manum super leonem" et equitauit super eum. Tcritusleo cepit fugere et exicns foras ad lunam. Vidensquc leonemtimuit descendcre de dorso eius, ne eum occideret, et ipse leotimcbat hominem fugicbatque cnm ce. Et duxit eum sub qua-

Z. 8 mixitquc. - 18 sollorum.7 Der Vcrführcr will dcn Frieden wiederhcrstellen (8a, Sa.

SN)’ and der Jüngling wird znm Manne vorausgeschickt (überallentier M8, SN). --- 7 diesc Stelle fehlt nur M8 (8;. Cr. CL),SN, steht auch in der Auberee. -- 7 ich vergafi ihn hier 83. Cr.Cl. - 7 fehlt Sg. Cr. CL, auch LE. - 7 me: 81:, Sa, SVB (alsMonolog in S 7H, S 78), fehlt auch LE, SN. Nach der Ûbergabe desMantcls erkcnnt der Mann seine Schuld Sg. Cr. Cl. - 7 annachstdem Ausbesserer 8 VB, 87H. -7 fehlt 8g. Cr. CL, LE (me: Aubme).--- 7 übcrall: einc Karavane von Kanfleuten. - 7 bei strômendemRegcn LE. - 7° in ciner Herberge mit offcncr Tur Sa. in einemgrofien Gehott, dessen Ter ofl’en stand Su, neben einem Flusse SN;an einem Ûbernachtungsort 8g. Cr. Cl. -- 77 namens Sal’ûk SN.-77 im umboxciov 88., in die Mitte 83. Cr. Cl. - 77 Esel CL, Mani-tiere 8», 83. - 77 mittcn îm Hofc Sg., in einiger Entiernung Ch,innerhalb der Umzannung Cl. - 77 weil cr ihn fur ein sehr fettcaTier hielt Su, 8.9, LE (fur cin sehr starkes Tier 8g. Cr. CL).

Page 46: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-17-dam arbore et ascendît sursum leone fugiente adhuc. Tunereperit eum symia et dixit: Quid habes, magne imperatofl,quid fugis? Leo dixit: Pro homine’ fugio. Ait symia: Vbiest homo?’ Due me ad eum! Ait leo: Vade ante etsequar te. Tune leo ostendit symie arborem in qua 5ont homo.’ Symiaautem aspiciens pet rimas arborumvidit hominem’ et aseendit sursum, ut faleret eum.’Poro homo cepit eam per testicules,’ et cepit fugere’ nimis."Tune dixit leo symie": Nonne dixi tibi: Vita ingeniumhominis, quia magnum est?" Et leo fugit et reliquid" 10symiam in manu hominis. -- lta tradet te deus, Rex,qui ascultas tues eonsiliarios.u Tune Rex iussit occidifilium suum.Venit quartus et adorauit regem et ait: 0re, domine, ne

tradas fililnn tuum morti, ne peniteas sicut feeit quidam 15negoeiator. Dixit Rex: l Quid fecit? Dixit sapiens: i212?

[10. Quarti sapientis prima. historia: Pannes]’t quidam negociator delieiosus et vernit in ciuitatem Babi-lonie u et iussit ministrum suum" emere sibi panem de

symilla. Qui videns in fore ancillam eum bueellis emit etportauit ad dominum suum. Quo vise dominus ait: Vbi est 20ancille. que feeit istas bueellas? Apte sunt mihi et multummihi eonplaeent. Ipse nero minister emebat eottidie. Aeeiditautem quadam die quod illa aneilla non habuit bueellas. Etreuersus ille ad dominum ait: Domine, non inveni panem apudillam ancillam. Dixit ei dominus: Due eam ad me, ut indiœt 25 lmihi quomodo feeit panem illum, ut ego faciam similiter. Feeit

’ o Kônig 83. Cr. Cl. -- ’ der da Nachtwâehter bei deu Menschenheiât Su, 38., ver dem Ungewitter (tempestat) LE. - ’ me z Su, Se.-i Kehre mit mir nm, ich will ihntôtenSg.Cr.Cl.- Hue-.283,LESMdaerblickteerdenllannSn.-iDerHannhalsichinailler Banmspalte verborgen S’n, Sa, SN, 8g. Cr. Cl. (nnd der Mesottiesiehûherseinen Kopf). - ’Znsatzms. - ’fehlt SN. - ’nurne; tu sehreienSg.Cr.Cl.- 1° derAfl’e stirths, Su, LE,SN. --u daflir dann Honolog des Lôwen Su, Se, LE (Schlufi fehlt SN).--a du solltesi nicht hingehen 83. CL, du würdest deinen Zweek nichterrveiehen Cr. - " Zusatz me. - ’i fehlt 8:. Cr. CL, daflir: [onGrandir gleieheRaehegeben, wiesie derlann gegen denAfienausûbte.- nm. Einl., p. XVIII (StadtCalno 85.015, Culna CL).-u der Diener fehlt 873, 87H.

Ban-alun: mW Texte. 4. I

Page 47: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-13-seruus vt iussit dominus. Gui ait: Quomodo faeiebas panemquam vendidisti semo mec? Gui illa: Dominns meus1 fuit egeret habebat in eorpore suo vulnus’ magnum et malum. Et.iusserant medicilihram masse temperare eum pigmentis

V5 et aromatibus et eucharo’ et ponere supermlnus et stareetota noete, donec lamberet vulnus. Mane autem facto faciebam’hueellas et coquebam in clibano et veniebam ad forum. Modoille est sanus et non est neeesse faeere amplius. Hec audiensille, nausea factai est illi et viseera eius sunt motaf et clamauit

10 et penituit, nec iuuit eum. -- Et nunc, domine Rex, cane, netaliter eueniat tibi et peniteas et ne deeipiat te mulier, quoniam

1128! ingenium mulieris magnum l est, sieut decepit quedam virum:suum. Dixit Rex: Nana quomodo fuit. Dixit ille:

11. [Quarti sapientis secundo. historia: Zueham]vidam homoI5 i erat eger et desiderabat multum comedere

15 granum coctum eum eucharo. Qui ait vxori sue: Telledenarios et eme mihi çucharam.’ Quo dicto perrexit vxor eiusad forum et dixit negoeiatori: Habesi çueharam? Virenim meus amat ipsius duleedinem. Et ille: Si virtuus cupit mee çuehare, ego tue çuehare nectar de-

20 sidero; et si vis de mea ego de tua, redamus nobisinuicem. Tune manicha coleeta ad os subrisit, etrisu iam fauet dans, Ipse uero cognoseens uellemulieris dedit ei amplexum,” prius ligando çucharam inmantilea eius. Postes. ducens eam in eubile’ usus est ea

Z. 3 vulnus u. sp. lies: vlcus. - 4 messe. -- 18 amet.

1 die Herrin S8, mein Vater LE, ein Mann SVB. -- ’ lies: uleus,Gesehwür (auf idem Racken Su, S 7H, auf den Sehultern S3, LE, auseinem Leibe 8g. Cr. 01.), ,einen Frafs im Kreuze SVB. - ’ Teig vonfeinstem Mehl mit Butter nnd Honig Su, Sa, LE, Mehl mit Honig SVB,Mahl mit Fett S VH ; MS: Kuchen von Brotteig, Knoblaueh nnd Spiritus834013 01.). - t das Erbreehen fehlt Su, Se, LE; der Mann stirbtBYE, SVH. - 5 in Qandahâr SN. -- i nur Reis in allen Faæungenenfler MS4- Direet. (erst der Kaufmann bietet Zucker au). - ’alles Aus-führung von me, in" sg. Cr. Cl. heifit es nur: Buhle mit mir, ich gebe dirZueker umsonst. - 3 pavbûhov (Taschentuch) Sa, Hamel S». LE, SchleierSN, Tuch S V; in einem Zipfel ihres Taches 83. Cl. (Tasehentuehes Ch).- ’ sie ging in seine Bude S», sie ging zu ihm Cr.(fehlt Sg. 01.).

Page 48: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-19-adübihm’lnterhoeiusiflilleelamsemomovtleuaretçueharam de mantili et figent in ca puluerem.’ Quod etfactum est. Tune illa surgens de adulterio et aeeipiens mantileiuitin domum suam et nesciebat si in eo e’sset çueharauel alind.’ Ponens mantile ante maritum intrauit alium 5thalamum, ut aeciperet ollam et coqueret frumentum eumçuehara. Tune maritus eius soluit mantile, fluideret çucharam,et inuento ibi pulueret voeauit vxorem dicens: Quarcpulucres mihi atulisti? Quo audito mulier dimisit ollam et tuliteribrum, in quo misit pulueres’ et dixit: Neseis quid 10mihi aeeidit’: Cum irem ad forum, homines inpinxerunt’in me l et numos difi’uderunt. Et ego eongregaui pulueres illos MWet misi in mantilc ut cribrarcm et invenirem illos. Et erediditmaritus uerbis mulieris.° - Ita, rez, eaueas de ingeniomulicris, ne faciat te occidere filium tuum.’ Etprecepit 15Rex ut non occideretur filins sans.

tinta nero die venit vxor Regis ad eum et dixit: Domine,non faeis vindictam de filio tuo, qui volait faeere turpedincm

patri suc? Sed deus fadet mihi vindictam de te, sieut fcciteuidam vindietam de porco. Dixit Rex: Quomodo fuit? narra 20mihi. Et illa dixit:

12. quarta historia: Alban]vidam agricole iuit in agrum suum.1° Et ecce exijt sus devillau eum magna ira et ibat insequendo eum pcr

siluam." Homo" autem aseendit in arborem (ici. Tune sus

Z. 1 Item hoc. -- 6 ace. illam.i hein AnftragSn (z Direct). - ’Sand 85., Erde Cr. (z Se), Staub

Sa, CL, Steine nnd Sand 87H, Steine nnd Erdc SVB, SVS. -’ fehlt Se. Sic daehtc nicht, daâ der chker ihr genommcn sei 83.050L -- tu» z Sa, 88,87, Ch, fehltanch 83. Cl. - tuante.-- ’ Zumtz me (z Direct.). - 7 einc Knh œhlug sic won hinten Sa,ein Pfcrd stieâ sic tu Boden Se (z Direct), ein junges Rame] emehrcektcaie SN, ein Oehs ûberrannte sic N; sic lieâ das Geld anfdem [unefallen and sehâmtc sich, es aufzuheben SV. -- t fehlt 8;. 01:01.;ne: Su, Se, SV(dazn: cr fing an tu sieben, dafi sein Bart gauz ver-stanhtwnrdeSn,Ss,SV). ÂndcrunginSNz-Düect: derllanngihtneuen Geld nnd sic kchrt in den Laden zurûek. - ’daâ sic dich nichtvedirbt 8g.0r.Cl.- "’ Eine andereEinleitnng in Su, Se, LE.-" mir ne, ans dem Waldc 85. Cr. Cl. - n fehlt 85. Cr. Cl. --n US cigaltûmJieh; ein Afi’e Sn, Se, LE, SN, 87.

a.

Page 49: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

videns eum stantem in arbore cepit fieum dentibus rampera.lHomo autem ingeniosc’ cepit iaetare ficus de arbore, susautem cepit illas mandueare. Deficientibus autem fieubus cepiteaput crigcre contra hominem, quatinus ci de fieubus iactaret,

v5 et tantum respexit eum, ut ncrui eius torti sunt et sus mortuusest.’ -- Ita et deus faciet mihi vindictam de te. Tune precepitrex occidi filium suum.IN quinta autem die venit consiliarius regis et prostratus eoram

eo dixit: Rogo te, domine Rex, aseulta consilium meum et10 non facies occidi filium tuumf ne peniteas sicut penituit

quidam homo, qui erat dominus balnci. Dixit Rex: Quomodo’ 7- fuit? Et ille ait:

13. [Quinti sapientis prima historia: Balneator.]t129’ Vidam filius regiîr iuit ad balneum causa lavandi se corpus

suum, et eum expoliaret vestes i et videret eum dormis15 balnei qued esset pinguis, cepit flere. Gui dixit filins regis: Cur iles?

Dixit balneator: Pater tuus fuit dileetus ah omnibus et faciebatlegem et iustieiam in populo suo. Nunc autem timeo, ne memoriaeiuspereat. Dixit filins regis: Pro qua causa?’ Aitille:Quia nequis iungi mulieribus ut mes est. Dixit filins regis:

20 Accipe centum soldos et aducas ad me mulierem puleram, ettu poteris videre si possum mulierem eognoscerc.’Dixit balneator: Ipse non potest eopulari eum femina, et vxorInca valde pulehra est: dueam ego eam sibi et luerabit centumsoldes. Hec cogitando inquid: Formose iuuenis, for-

25mosior a me tibi dueetur iuuencula. Quo dicto velo.citer cncurrit domum et vxorem suam aduxit ad filium regis.Que visa gauisus est filins regis valde et oseulatusest cam valde satis et dixit balneatori: Reeedeet ahi in aulam aliam, quia iam deleetor faeerc.

30Respondit balneator: Fae qued potes. Et gaudensrcecssit gaudentemque illum dimisit. Speculabaturtamen a paruo foramine. Mox ubi vidit quod filins regis faciebat

Z. 19 mox. - 27 abscnlatus. -- 28 halncario. - 29 dilector.1 MS eîgentümlich. - ’ Zusatz me. - i das Wildsehwein

springt auf deu Baum nnd bricht sich den Hais SN. -- t me ---: LE,SVB. - ’ nur me. - ° Zusatz me. - ’ me:SYB (geandert:vielleicht erfahre ich, 0b ich Naehkommen hckommen han 83.Cr. CL).

ma. La... , ma ne A .

Page 50: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-31-rem quam, non pintait, magne dolore duetus iuit adfores balnei et dixit: O miser et iam miscranda,usque que cris subagitata? Veni, iam tempus est utredeas. Respenditvxer: 0 infelix et vere infelix cucur-bite, deceptus anili adolescente, que spes decepit 5te, ut me hue duceres? Die mihi quomodo possumad te venirc, quia iam Spopondisti vt hic mecum gaudcret l us. me:que acre. Ea tacente locutus est balneator filiaregis diccns: O pinguis, qui 0b ipsam eorporis tuipinguedinem peeultus es, quid faeis? Dimittemulierem. Respendit filins regis: O macer, sedeet quiesee, quia ego laboro per te usque ad sero- 10tinam horam. Heeaudiens balneator maieri dolera cometustimens eum filie regis rixam t’acerel iuit domum etlaquco se suspendit.’ - Nunc ergo, domine, cane ne aecidattibi sicut illi; nam si interfeceris filium tuum, pre dolere tuieordisposteamorieris. Et sicut supra mulicrum sapien- 15eiam maior est sapiencia virorum, sic ingeniumeorum vinait ingenium virorum.’ Et sicut postea vulpisest parus inter feras, ita ingenie sue vincit omnes feras. Etcane ne vinearis ab vxere tua, sicut vxor Seruet vieit virumsuum ingenie sue qui fortissimus [crat] virerum in gente sua, 20et vxor sua superauit eum ingenie sue. Dixit Rex: Quomodofait? Et respondens sapiens dixit:

14. [Quinti sapientis seennda historia: Gladius.]FVit quidam vil:6 Serve nomine in pronincia Babilonie,’

alaœr et tortis. Aceidit autem ut eum festinancia militaret adbellandum eum hoste sue. Illo autem eunte vxor sua misit 25ad amieum” suum, vt veniret et concumberet secum. Amiens

2.3Buhagiata. - 12 risam. --- l7 n.18vicit. - 20 crat fehlt.36 me autem. -- 26 eonenberet.

î dies alles nur in me enthalten. In SVB noch Belle einesKindleins, das der lutter bedarf. - ’ et stnrztsiehhernnterSVB. - ’ ma z 83. Un, dagegen CL: wie der Venant!der Frau leicht ist, se ihre List gefahrvoll). - t skr. Çarva? «-t ein Reisiger Elparnk 8g, ein Bitter Elfaruk Ch, ein HeldHelofernes CL, cin Kaufmann SVS. - t im Lande Sinear 83. Cr.Cl, in der Stadt Sapa des Kenigreiehs Balqts SN. - ’ mm Wafl’en-trlger aines Kônigs Su, Seldaten Se, des Kenigs VerInutcn LE,jungen Ofizier SN, 878, Schwerttrager 87H.

Page 51: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-22-autem suus misit puerum suum, ut prepararet se. Ipse autemfaciente meram et ameris igue crescente concu-buit eum legatol, non tantum proptcr delectatie-nem quam proptcr expectatam amiei moram. -

5Vnde certum est qued, si femina uecat amantemet stans in v ipso ardore nequi eum habere,si adest aliquis in presenti, vtitur ce; tante est

L130rmalieia feminarum.’l -- Interea videns l amicus eius quedpuer quem misit meram faceret, ense acineto’ venit ad domum

10 amies. Mulier autem ficta causa stans in balneo4vidit eum venientem ad se et statim celauit puerum inthalamo’ rsuo, et ascendens amans salutauit eamdieens: Saluto. Et illa resalutato ce dixit: Sedeatis.8Hijs sedentibus et lequentibus,” ecce Serue veniebat. Cum

15 autem videret eum vxor eius, dixit in se ipsa: Quid faciam?Si abseondero hune hic, malum est, quia puer eciam eius esthicabsconsus; et si vir meus invenerit ambosin domosua, requirct eausam, et quid responsura sim ig-nore, et ita erunt due hij eccisi pre me, et demum

20me ipsam mactabit in tante seelerc deprehensam.Et quamvis forsitan non erimus mortui, ero taÏmen

nota res. marito 0b amiei et pueri abseonsienem etobhoe ab omnibus vituperata mortalibus, tam virisquam mulieribus. Ego ipsa utile consilium mihi

25dabo: pandam hes. Hijs autem ostensis eulpe famaerit celata; si autem ces oecultauero, eulpa pate-fiet.8 Moxque dixit amico: Duleissime amicc, si uis

Z. 9 aeinte.

’- * sic zwingt ihn zut Liche Su, S8, SN, sic vermhrt ihn 87H;SVS, beide verlieben sich LE, SVB. In Ms kurz: dieser sah dasWeib, and cr gcfiel ihr 83. Or. (fehlt bei Cl.) - ’ dies ailes nur beime, nm die Handlungsweise der Frau zu begründen. - t fehlt S»,Se, LE. --- t nur in me, sic erbliekt ihn durch ein Fenstcr 83. Cr.Cl. -- 5 unter einem Korbe SVH, sic wirfl ihn durch aine Falltürin deu Keller SVB. - ° nur me. - 7 Liebesgemeinsehaft Sa, SVB(auch 85.012), nnd et kam hercin Su, LE, dann safi sic mit ihremLiebhaber bald se bald se Cl. -- 3 dieser Menolog nur km in MS:Verberge ich ihn im Gemaehe, se wird et dort seinen Sklaven flnden

880 Cr. CL

Page 52: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-23...enadere,1 miam et cuaginato muerone êta iuxta portauxcurie et magna noce uecifera, et sidixeritvirmeusquidhabes,saltem noli dicere ci fingendo te mutum.’ Fecit ille utmulier iusserat. Et ecce Serue afuit et ait’ illi elamanti:Quidhabes? Illeuero quasi aecensus furiat nilrespondit, 5sed magis clamabat.’ Tune Serue intrans domum dixit vxori:Quid habet homo ille? Respondit illa: Hic homicida iratus estsuper seruum suum et insecutus est eum cuaginato I gladio, uti’.130veum oceideret; hic autem multum uerberatust vixeuasit ab eius manibus, deinde videns dominum suum 10volentem eum occidere fugit et venit hue et commendauituitamsuamtuoauxilio qui fortissimus es, credenshic te esse!l prepter hoc clamabat ille tali mode. Tu autemdeo uolente venisti: facito de ce qued vis.’ lntereaamicus fugam inijt, timens ne panderetur.’ Serue autem l5dixit vxori sue: 0 coniunx, laudanda et benedicta es, quialiberasti hune hominem a morte. 1° Et ut magis amaretur avire, ostendit ci puerum verberatum. Sed ut bec pesset eredere,uerhera passus crat miser ille, que illa fecerat sibi tune quandoamieus eius iuit ad portam vire tamen nondum veniente, ce 20tamen prodeunte viri [ad] aduentum. -- Proinde. domine Rex,devita ingenium mulieris. Qua de causa iussit Rex non occidifilium suum.

15. quints historia: Absalon rebellas]In sexta uero die venit mulier et ait Regi: Excellentissime

domine, qued factum est non videtur dulcc,25ymo amarum,n si non prohicis ab hac terra filium dum viuis,antequam dissipet terram et senectutem tuam. Nosti enimqued, si Dauid eccidisset Amen filium suum, quando fecitstulticiam in serore sua Thamar," Absolon non fugisset in

Z. 3 figendo. --- 21 ad fehlt.

tAusfuhrung venons. --’Znsatz ms.- ’dieseAnsprachefehlt Sa, SN, 87. - t nur au. - t fehlt Su, LE, SN, 87. --t einnenerZugvonms.-’ nurnu.-’u.°Zusatz ma-"Sehluâder Geschichte 85. Cr. (Il. Das folgende Moment (Sklave vorgewiesen)steht auch in deu anderen Versioncn mit Ausnahme des Progelnades Sklaven: der Ber-r holt ihn ans dem Versteck nerver nnd trocartihn mit der Nachricht, der bôse Kerr sei schon fort. -- " Empôrungwird aushreehen 83. Cr. Cl. - " Samuel Il 13.

Page 53: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-24...terram Gessar nec rebellus fuisset patri suo;1’ in belle tamenmortuus est.’ Nunc autem filins tuus melior est ille? -- Tuneiussit Rex interfici filium suum.Venit item sextus eonsiliarius et cecidit ante regales pedes et

11131t ait: Audi me, domine Rex, et faciem I serai tui ne de6 spicias. Dixit Rex: Dieito qued vis.’ Et ait ille:

16. [Sexti sapientis prima historia: Absalen mortuus]Nescis qued Dauid Rex, de que femina locuta est, habebat

filios plates? Et quamuis multi filij ei essent, tamen, quandoperrexerant homines ad bellum, precepit illis vt seruarent filium

10 eius Absolen, et pestquam filins eius mortuus est in belle,fleuit valde dicens: Absolen, filij mi, quis mihi det, utmoriar pro te?t Et ipse in mente sua habebat occidereJoab, sed non poterat, quia vir ille tortis crat. Iussit tamenfilie sue Salomoni, vt eum oceideret.’ Et Absolen seiuit quid

15 operatus crat in patrem suum. Et filins tuus qui nil malioperatus est, centra te operatus est? Vis ut morti tradaturgratis, et sit causa ut destruatur regnum tuum et remaneasorbatus filijs? Tu iam senex es et non potes alium generarefilium. Nunc autem quid habes eum odio, quia mutas est?

20 va or tuac debuit tibi dare consilium, vt mederetur. Sedfaeimus eum en bella7 plus quam eum regibus Yndie.Nescis quidem qued, si aliquis Rex haberet vxorem que nonfaciat filium, crat deum,” mulier illa vt non naseatur filinsex alia matre? Femina hee quia sterilis est, cupit mortem in *

30 filio tue, ut ipsa sols. remanens teneat imperiumpost mortem

Z. 7 Nessis. - 23 nascetur.i SamuelII15 - ’ in me etwas gekürzt. -- ’ fehlt 83. Cr.

(Il. - . 88. crame 18, 330 aber: quiztrihuat, ut ego meriar pro te? -- ’ I Regum Il 5-6. -v’ Wenn du ihn halât, weil cr stemm ist, nach daines Weihes Rat,se ist es vielmehr daine Pflieht Heilmittel anzuwenden 83. Cr.(Weib nicht erwahnt); ebenso 01., aber: se muâten wir dafür sorgen,ihn durch Arzeneien au heilen. - ’ Ûbrigens ist es ainedrückcnde Last, selbst wenn das ganse Kenigreich Indien widerein Weih zu kampfen hat 8g. Ûbrigens ist es aine au druckendeLest, denn es ist leiehter, des ganse Kenigneieh Indien au bekriegenals sine Frau CL, denn wir leiden unter sehwerem loch, auch wennaile Reiche Indiens kimpfcn gegen ein einzigWeib 01. - t hittet83., wûnseht On, sinnt datant Cl.

Page 54: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-25...tuam. Nescis quid’euenitcuidam mais,1 qui habehat strigamin mulierem suam. Dixit Rex: Quid? me dixit:

17. [Sexti eapientis secunda historia: Nouba.)vidam homo fuit qui crat socius strige.’ Et veniebanthomines ad interrogandum emn de quacunque re perdi- 5

dissent, et eciam habentcs amieos in alia l regiene veniebant 12131”ad eum, et ipse omnia dicebat. Striga ucre fuit eum ce tri-gintat annis. Et ipse de hijs que faciebat habebat necessariauite. Postea mulier inquid homini: Rex strigust precepitmihi, vt vadam illuc,’ et iam non potero ad tereuerti. Nunc 10autem gracia nestre societatisi decebo te tria nomina;dabit tibi. Tune docuit eum illa tria nemina. Que factogauisus est homo et perrexit ad domum suam1 et dixitvxori sue: Fida eoniunx,’ ita dixit mihi striga; tu uerequid dicis ut ego petam? Dixit ei vxor: Probemus eam 15eausam in mare. Si hec tibi data fuerint, pro certoomnia petitaa te erunt adinpleta. Dixit ei vit: Die inque ca probemus.’ Dixit vxor: Rega deum, ut inpleaturtotum corpus tuum mentullis. Ille hoc audiens nesciusdoli mulieris1° orauit, et statim inpletum est corpus eiusQOmentullis. Tune dixitu vxori: Et quid mihi fecisti? Quid mefaeere iussisti? At illa: Rega ut cas a teaufferat. llle adhucsimplex rognait: et abstth sibi omnes, eciam illam quam priushabcbat. Mox mestus 1’ dixit vxori: Heu me, quid nunc faciam?

Perdidi eciam eam quam prius habui." Dixit vxor:25Rega deum ut illa quam prius habuisti reuertatur ad te." Etregauit, et reuersa est prier mentullau Dixit autemsir: Quid profuit hoc consilium qued mihi dedisti? Ego nonquesiui diuicias nec alia mihi eomoda. Dixit ci vxor: Ideodedi tibi hoc consilium, quia si diuicias haberes, dimitteres me,30

Z. 15 Pr. eum causa (lies: eum canda) in mare-27 reuersus est.1einem vom Geiste Besessenen 85. On, dem Herrn des Rakschasa

Cl. - ’ ein Wahrsagegeist Su, aveinte mame; Sa, eine TeufelinLE (mit der cr cinen Sohn batte), einc Fert SN. - ’ ZeitangabenurHS(abœ901ahre 85. Cr.Cl.) - tder [anis derDamonen85. Ch, der KÔnÎg der Bakschascn Cl. (nnr allgemeinc Angabe 8bü, LE).-- ’incin andercsLand 83.Cr.Cl. -’nur ou.-

1 .-.

.38a. - ’nnr me. - l’ms---.Ss.-" ersehlagtsieSn, sûmtihrLE.- "nurm,erwillsiejetztsogar tôtenSn.- "m:38.eum.-14 DerRest fehlt Su, Sa, LE. - "Ansführung ven me.

Page 55: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-26...11132r ut aliam nobilem1 duceres sponsam. -- l Ideo dico tibi, Rex,

qued vxor tua propter inuidiam vult qued dampnetur filius tuus;timet enim qued, si mortuus fueris, ille duceret vxorem: illaerit Regina et ipse, vxor tua, non regnabit. Tune iussit Rex

5 non occidi filium suum. . lVidens mulier qued appropinquabat tempus qued lequereturfilins regis, precepit puellis suis vt ircnt secum ad flumen,

vt ibi se demergeret.’ Quod ut sapientes intellexerunt, queddebebat se occidere, posuerunt custodes, vt eam tenerent, et

10 dixernnt: Hodie si velumus liberare filium Regis ab oecisione,numerus nostrum inpleatur. Regina uero timens ventu rafefellit custodesa et currens precipitauit se in flumen. Moxsapientes miserunt ministres et extraxerunt eam. . Rex autemdolore eoniugis comotus4 precepit occidi filium suum.

15 Quam eb rem sex eonsiliarij cite cucurrerunt, ut liberarentpuerum a manu spiculatoris. Et septimus iuit ad regem etflexis genibus adorauit et dixit: Excellentissime domine Rex,cuius moderamine India protecta est,5 aspice faeiemserui tui, sicut aspexisti consocios mees. Quis enim resistere

20 valet centra ingenium mulieris? Asculta quid fecit quedamanus euidam homini°. Ait Rex: Die. At ille:

18. [Septimi sapientis prima historia: Juvenis fommlFrit homo eui crat vxor pulcra, quam diligebat adolescens

quidam, sed ire ad eam nequibat, quia vir eius tenebat eamsub custodia, et pre nimia cura pertabat elaues thalami, et hic

11132v crat senex.’ quenis l autem ille magne eaptus amore lan-d 26 guidus effectus est. Tune vetula quedam sua eonuicina’

venit ad eum. Vt autem eognouit eius amorem, ait: Vis faceremeum velle? quenis inquid: Presto eum. Dixit anus: Radetibi barbam eorpusquc’ tuum pilosum. Quod et fecit.

30 Tune induit eum habitu feminee et post tenuissima ueste

I Z. 3 ducens. - 14 coiugis. - 16 spec. -- 30tenuissimam uestem.

1 nur me. -- ’ M8 cigentümlieh. Nach der Geschichte Catula be-reits will die Frau sich tôten 8a (durch Gin), LE, 873, 878, naehder Geseh. Elephantinus will sic sich in einen Sehciterhaufen stûrzenSu, 88, LE. - ’ nur me. - t fehlt 8;. Cr. Cl. - ’ fehlt 83. Cr. Cl.-- ° wie des huhlerische Weib mit ihrem Mann tat 8g. Cr. Cl. --7 and ein Kaufmann 8g. Cr. 01. -- 3 nur m. - ’ me: 8g. Haarevon deinem Gcsicht Cr. Cl.

Page 56: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

-27-supra pallinm’Tyrio distinta murice et circhapertes a sumitate colli purpura deaurata de bombiceveste candidissimafl Deinde circuiuit tetam faciem infuleabaque eeulis,’ vt non videretur masculus sedspeciesa virgo. Hec facto ostendit ci mulierum 5vestigia et passes, terrîtes senus et blanda uerba.Et ait: bleue blaude gradum vt videns. Et illeadhuc indoctus ambulabat ereete colle et veloeieursu. Anus irata minabat ci, tandem docuit eum.’Quo docte perrexit anus ad coningem illins femine et ita eum 10alequitur: Honorande domine, tuam flagito pictatem,*quia sum femina vidua, et hec est mihi filia eara. Nuncautem quia habeo pergcrc in ciuitatem aliam ad mecs pa-rentes) audiens qued tua vxor est casta mente et moribusac sancte mens simplicitatis et quia timeo eam alteri eomittere, 15si placet tibi duce eam mode in domum tuam, et omnibusexpensis meis seruiat vxori tue. Hec audiens ille valde letatusait: Domina, pro tua etatis reuerencia et tuis precibusmotus et quia necesse est mihi super mensammeam habere in mec l obsequio puram puellam,tf.l33’faeie tuam voluntatem. Tune anus gauisa cueurrit et21duxit iuuenem in domum hominis et mulieris et ait eis:Harle filiam meam vestre fidei cemendo. Quo dictevaledicens abithI Max senex inelusit eam eumvxore.’ Deinde iuit et ’feeit negoeia sua. Tune iuuenis detco 25xit faeiem suam et ostendit se mulieri. Que uiso mulierpremirata est, deinde gauisa ait: Dileetio mea,spes mea, venisti? Olim eoncupiui te cernere etut mec te dares conspectui mec angebar amore.’luuenis autem .ille gauisus est eum ca aliquantibus diebus et 30secum fuit. - Ideo, domine Rex, vita ingenium mulieris.Videns ne decipiat te, ut quedam mulier decepit

Z. 8doctus. - 10 ad coingere. - 19 et quasi nec. est. - 29 angebam.

t 1 Ausfuhrlieb nnr me, alles fehlt 8g. Cr. Cl. - ’ sic verhnllte(versehleierte Cr. Cl.) sein Gesicht se, daâ uur die Augen frei (un-verstclltCl.)bliebcn 85.Cr.Cl.-’Diesalles nurinmzulesen.-- 1 ich bitte dich 85. Ch, (fehlt Cl.) - ’ nur me. - ’Ausfdbrnngvonm.-7Siemhrtesiehinundsie bliebda85.0r., dicAltebraehtcsieindasfiausdesAlten undmannahmsicaquL-ë’nurm.-’dieschgrnfiungnurinm.

Page 57: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

..23..quendam Saraeenum.1 Dixit Rex: Die quomodo fuit.Et ille ait:

19. [Septimi sapientis seennda historia: Gibbosi.)Fut quedam mulier habens virum senem, qui non dimittebat

eam exire foras propter pulcritudinem suam. [11a nero, quia5erat clause, delere’ meriebatur. Accidit autem ut

regaret virum suum quia volebat ire in domum.magistre sue; Et dixit ci: Vade. Et illa iuit! Quedixit magistret suc: Domina mes.) vade et inveniasmihi hominem qui ludat ante me. Tune magistra iuit et in-

10 venit vnum gibosum tenentem cinbala etgtynpanum et pro ludoaccipiebat merccdem suam. Et duxit eum in domum. Videns

f.133V autem mulier illa fecit eum comedere. Mandens itaqne l gibosuscepit ludere et gratulari.6 Tune induit eum femina serico’vestitu deditque ei premia magna. Et abijt ille. Quod videntes

15 alij gibesi dixernnt: Quis dedit tibi hee? llle ait:Vocauit me quedam femina et lusi ei, et quia eon--plaeui sibi, dedit mihi hee,munera.8 Dixerunt illi:Vnde et die mulieri illi ut faciat nobis idem; sin autem, mani-festabimus. Ille autem gibosus cueurrit ° et ait mulieri:

20 Domina, sodales mei petunt venirc at te eum iocis. Dieit illa:Veniant. 111i nero venerunt et eomedentes ebrij facti suntnimis [et] ceciderunt de mensa oh ebrietatem. Et ecce vir mulierisueniebat. Tune mulier videns aduentum viri sui dixit an-cille sue: Proice ces in illam domum. llla uera

25domus plena crat plumis, et proiecti in plumissubmersi defuncti sunt.1° Veniens autem vir

Z. 13 lies: gratificari oder gratari. - 18 iaeiet. -- 22 et fehlt.

l 8go 0re Cl. .’ z de wurde ungeduldlg 88. cru, siclangweilte sich Cl. - ’ die ganze Stelle fehlt 8;. Cr. Cl. -t ihrer Magd 83. (Badiger am Bande: ihrer Warterin) Un, ihrerWirtschafterinCl. -- l5nurms. - °im Kreise au tanzen nndau hüpfen 8g. Cr., bei Mnsilr au tenson nnd sich au drehen Cl.

- 1 ms bei et.) - a a. et. .-’ Das junge Weib sandte abermals hin and liait ihn rnfen, craber liefi der Herrin sagen 8g. Cr. Cl. (cr spraeh au ihr). --1° Vgl. Einl., p. XV (me :- B Not. 510, nnr etwas abweichend).891k. CL: Die Dame stand auf mit ihrer Dienerin, sic trugen dieLente in einen anderen Raum (in ein anderes Haus 83.). Dort ent-

Page 58: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

«.29-comedit et descendit de domo. Tune femina dixit ancille sue:Curre veloeitcr et invcnias hominem portatoreml qui pro-hiciat hes extra ciuitatem, quia mortui sunt.’ Etduxit fcmina vnum Saracenum.’ Gui aitt puella: Vole utclam pertes istum gibosum in mare et dabe tibi 5solidum vnum. Respondit ille: Libenterf Tunemittens illum in saccumt iuit et proiecit eum in mare.’Et venicns petebat solidum. Gui illa: Non, frater,quia quem credis proiecisse adest. Ait ille: Damihi illum, et ego taliter eum prohieiam, ut non 10ultra reuertatur. Et accipicns alium proiecit eumin aleiori mari. Et rediens querebat solidum.Femina autem illa l extraxerat alium et dixit pet-1.1345tatori querenti preeium: Frater, quid me deludis?Tu dimittis eum in itinere: ipse regreditur hue. 15At ille: Domina, cur inponis mihi? Crede mihiquia in mare deieei eum, sed ut vidco ioculatorest et bonus natator, et idcircho sic me falit. Sedtamen ego portabo eum et sic proieiam, ut ultranon regrediatur. Quid plura?8 0mnes deiecit in mare20deceptus a femina. -- Nunc autem, magnifice Rex, sagacitatemmulierum censidera et emulacionem earum respice, etnon interficiatur filins tuus dulcis. Anuit Rex eiuseloquio et iussit non interfici filium suum.’Couplctis igitur septem diebus locutus est filins regis. Et ait 25

patri sue: Excellentissime domine, vsque mode mutus non

stand Zank, sic schlugcn nnd crwurgtcn sich and starben . . . .Alabald gebot die Frau ihrer Magd, die Bnckligcn herauszulassen,aber da waren sic tot. - 1 8g. Cr. 01.: cr sol] aber nichts daronwissen 83. 01. (der dumm ist.) Denn legte sic die Leichen in Sache0:. - ’ nur me. -- ’ einen Àthiopier 83. 0r., eincn Sehwarzcn(Cr. Anm.) 01. -- t Vorher Liebesgemcinschaft 8;. Cr. 01. - 1 Nimmdiesen Sack and wir! ihn in deu Flufi, dann komme wieder au mir.Ich will schon fur alles Nôtige sergen (01.: Ich werde dir deu Lohndaturgeben) 83.0r.01. - ’nnr me. - ’insMeeraueh indentungar. Sieben Weiscn (vgl. B. Gales in Ztschr. f. vgl. Litgeseh. 1910,p. 1(5). -- ’ Zu diesem eigenartigen Schlusse vgl. Einl., p. XV. XVIII. 83.0r. 01. tuner! übereinstimmend: Der Schwarze tat nach dem Befehl;dann hm et wiedcr, bis cr allc, einen nach dem anderen, wcgge-bracht and in deu Flnâ geworfen batte. Sieh and crkenne die Arglistder Frau! - ’ disses Zwisebenglied fehlt 83. 0r. 01.

Page 59: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

..3o..fui, sed feci uelle Sindibaris prcceptoris mei, qui precepit mihi,ut usque ad septem dies non loquerer, quia ipse et ego itavidimus in stellis. Et hoc idem dixcrunt sapientes quia usqucad mortis terminum atingerem, eum in xhijs septem diebus-

.5 iussisti me capitalcm subira sentenciam. Nunc autem, domineRex, femina dîgna est morte,1 cnm qua sapientes non ohalind studuerunt pugnare nisi ut me liberarent a morte. ln-terea, pater mi, tibi et omnibus principibus glisco refierrefabulam. Quis enim valet resistere ingenijs mulierum? Dixit

10 Rex et principes: Die qued vis. At ille dixit:

20. regis historia: lnclnsa.]vidam miles Galicus’ se esse eum quadam domina sepius

: sompniabat. Nunquam tamen viderat eam nec ubi mora-f.134V retur seiebat. Et ipse de milite similia sempnia habebat, l et

vnus formam alterius ymaginariam in mente conceperat, ac si15 mutuo se vidissent. Miles ucro captus amore domine circuiuit

maltas partes et tandem peruenit ad queddam castrum inYspania iuxta mare, in que crat turris alta viginti clauatisfirmata. Et aSpiciens vidit in turris sumitate per fenestramfeream dominum quam in sompnis se vidissc estimabat, et ipsa

20 eodem mode militem recognouit et in signum amoris cicyroticam proiecit. Quo facto miles quercns eccasioncmillic remanendi ad dominum castri accessit et suum auxiliumci liberaliter optulit. Que gratanter accepte umbo in eius ini-micum irrucrunt et ipsum ecciderunt. Prcpter qued inter ces

25 nimia familiaritatc contracta concessit castellanus militi hocpetenti ut iuxta turrim sibi domum construeret ad manendum.Quo facto eum quedam magistro muri iurato ut factum proderetconposuit ut foramen secretum in pede turris faceret quedsigilato lapide clauderetur, per qued sibi accessus pateret

30 .dominam, et c conuersa illi ad eum. Et ecce ’dum quedamvice simul corporali solacio fungerentur, domina militi annulumsuum dedit. Quod in digito militis maritus suus videns recog-nouit et ex hoc suspicionem non medicam erga militem concepit.

Z.2 non lequer.v- 3 Et hoc qued dix. -- 4 atingct. -- 19 cxtimabat.

1 des Gcgenteil in M8. - ’ Zn dan Abweichungen dieser (leschichte (nur me) von der okzidentalischen Historia vgl. un, p. XIX.

Page 60: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

;31-Marius autem’uelens de bec certifieari turrim apperuit. Milesnero per foramen nia breuieri pertransiens domine annulumrcdidit et reuersus est. Cumque maritns viginti clauatasaperiens turrim asecndisset, annulum in digito domine invenit. 1.135rPropter qued omnia cessauit suspicio. Altera die dominus 5castri sapiens venatienis selaeie rcereari petiuit a milite si secumvenatum pagerc venet. At miles respondit: Quedam dami-eella a me quam plurimum dileeta heri de partibus meis adme venit, eum qua oportet me post triduum repatriarc:rege ut amore ipsius hodie mecum prandeatis. Qui concessit. 10Dominus autem ante prandium venatum iuit, et interim milesforamen turris aperuit, et domina descendit, et pannes quosiam fecerat ad modum terre sue dominam induit et maritoreuerse bains rei inscie miles ad mensam posait. Qui suspi-eatus eam esse suam vxorem cemedere non potuit. Eleuata 15mensa miles eum domino foras exiuit et in turri domina intusmanens habitum mutando proprias vestes induit et turrim perforamen intrauit. Dominus quam cicius potuit turrim ascenditet ibi invenit dominam ut solebat. Gui dixit: Amasia militistibi per omnia similis est. Et illa respondit: Pulchre 20sunt que sibi inuicem assimilantur. Mane autem ad-venientc miles ad maritnm accedens regauit eum ut ipsum indesponsacionc sue amasie asociaret. Qui concessit et inter aliaproprie vxoris digitum tenendo militi annulum inposuit.Quibus peractis miles eum domina captata licencia nauem as. 25candit et leuatis uellis repatriauit. Dominus autem castri, quimilitem et vxorem propriam iuuerat sociare, reuersus turrimascendit et deminam non inueniens de fraude percepit et usquead mortem contristatus l remansit. -- 11135’

Audisti1 itaqne, pater, et luce clarius ex predictis 30exemplis aduertere potuisti qued infinitc sunt malieicmulierum. Prepter qued eis nullatenus est creden-dum. Voluit me vxor tua perimcre, quia sue libidininolui consentire. Regina nero omnia negauit et im-peraterem ad vindictam suis fallacijs incitauit. Con-35siderans autem puer se esse inculpabilem dixit reginc:Sil ex parte tua qui duellum faciat, ut inter nos bec

Zlapparuit-24mflea-25üeeneiam. ---26rapatriauit.

1ZudemeigenartigenAnsgangevonmngEinL,p.m

Page 61: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

.1 ...327....Veontencie finem aecipiat. Surrexit frater dominepugnare eum puero, et tandem frater regincoprimitur,et puerum inmunem esse ueritas protestatur. Tuneait lmpcrator: ’ 0 domina, tua manifesta sunt opera.

5 Restat ut prcpter tuas falaeias penas talionis recipi-as. Et sic contra eam sentencie scribitur, et ignicremari nequissima demandatur.1

Z. contempeio.. 1 Die Abdankung des Kônigs zugnnsten seines Sehnes bdngenSN, N, 87, femcr 2 Hss. der M8 (B Not. 510 ,u. Panna 1087).

Page 62: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

me (mils David) 33,10.anale.

z existimare 30,"chancre 16,1mMamata) 31,19ambra(eleetrum,gall.amhre)1,uencodez-ex nunc LeAmaniusDarid, qnioppressiteremsaam’l’hamar) 23,:Wfieverti, divertere, he-

spitarilin demouna 16,15mahatma) 18.5occultera pre aventure (gall.

écouter)9,s. 17,13. 20,9. 26,20

W 31, a: yBabilonie eiritas 17,11; B. pro

Iliade 21,:3

Bocal (urhs), rex Boçre 11,8.81Menus (punis parrains) 17,"

911-

M313,"W30...,eIMcashidommus3LuW3LaMzimpaflœltieW 30,11 z ehiroMie. manuumtee-rima, qued gantum veeamns(filon), insignnmeensensusdata(gall.gant).videDnCangcav.chirotheeaectWantus

cloacale 5, ne. 7,eclaveta (clavera i. e. clave reclu-

dcrc, ohserare litai. annuel)30, 11. 31, a

oliban: (meam 18,:conditions: (morum et

habitus) pueri 1,:consilium: 8, u. a:concoctas 26, uconviaient! 26, uconcevait?) (fulgetram) 8,3. 3Minore 19, 1s«(bruni 19, mcucurbite (infamie adalterio sen

cague, cuius axer moeehator,cf.Du Gange s. v. cucurbita etencurbitare) 21,4

curie (atrium) 7,". 23,2; cariaregaJis (regina cemitatas) La

damiœlla (88.11. demoiselle, et.Du Gange s. v. danieella etdomieella) 31,1

David tex 23,aa. 24,1cime 27,:(laideurs (deliciaram capidus et

acculai") 17,11

Wedïagere sonpanne: . supplicie l. e.morte i ,cLDnGangeav.

d deman 3?)ignieremari32,r

W0 ,2:devenirs (credere, fieri, gal].devenir)admed’nmpartem 9, u

dam mon arec.) 27,"dm a. e. sinue) exire sa.donna z camera 28,9:me... (singulareecrtamen) 31,01

* annulant Micelle! Texte. 4. 8

Page 63: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

clavera (î. e. removere) mensam31 ne

elmqiari (recederc, gall. sei es-longicr) 12,9

et sieut (z gal]. et si) 9,1e

Magnum (simulatio, ficta ratio), 11

Fixon flumen 8,11 ’fonce ad triticum reponcndum 1, 19fruste (sacpes, ital. fretta, gall.

fraite) 6, 14frater voc. a: emice 29,3fructifiera 6, 4

Galafieus miles 30, 11Gessar terra 24, 1gib(b)oeus 28,141 sq.gliscere (i. e. cupcrc vcl desi-

derare, cf. Du Gange s. v.) 30, agratanter (libenter, grata anime)

30,3:

habitationes (facultates)pueri 1, 4

bouse

ymaginarius, ymaginaria forma, 14

imparfaite maiestes 4,11 .énigme alicui (i. e. deludere)

9, 1einculpabilis 31, seinde dieere 6, aIndia 26, ne; Yndie reges 24, 11infule (fasciae ad tegendum eaput

à?! ornendum) absque coulis,3

ingenium (i. c. ars, trans, gall.engin, cf. Du Gange s. v; (malam)

. ingenium, ingeniosc, cngennum)7,13. 14, sa, 17, a. 18,11 sq.

Yspania 30, 11Joab 24,1:Nomade (iunior paella) 20,11

laoator 8, ne. 1elevure (enferre. gal]. lever, enlever)

eucharam 19, 1lumen iuuenis (voc.) 11,4

34

-"ancillam pre mamelle (ex ital.

maeina, lapis molaris, molemolcndina) 7, u

macinare (ex ital. macinare,molerc) 7, u

narguer mari 30,17W111 (magistn opus, ital.

magisterio) 2,5maritnm 15,1mentant! 25,19 sq.minore alicui (i. e. ducere, promo-

vere, gall. mener) 27, amittcn z poncrc 19,10. 1smultum (gall. mont) asper 6, 1;

m. conplacere 17,11; m. desi-derare 18, 11; m. verberare 23, o

muscus 1,11. 11,10

nectar eiberum (cf. nectar carnisEcbasis 112) et potnum 11,5;n. cacherc 18,19

paliolum 15, 4. epar unum macillenarnm (i. e.

paria macinarum, dune moleeparis eonditionis) 7,11

partes (regio) 31, apeeultus (inhonestus, inverecun-

dus) 21, apemansire 31, apicage (miscricordia, ex gall. pitié)

, 11

pigmentant (potio ex malle etvine et diversis speciebus con-fecta) 18, 4

portator hOmo 29,1. 1:premiran’ 27,11protestm’ .--- attestari 32,.

wattmen : ut finale 20,4querere c. inf. .--- eupere 9,10

’ z du: cegnoscere quia1,1o.’15,11; credere quia 29,11;videra quia 1,7 -

guider: (pacificare, setiers) iram, 95

sequitar haee verbe: eccidit17,11; advcrtere 31,11; audire27, u; cogitera 9, 1o; cegnoscere13,9; dicere 13, 11; intellcgere5, 1e; 111er 9, se. 14, 4; nescire

Page 64: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

ù meam 17mm* fin; râle 36.!;

7241m ,1,m )M 31,0. «Il.rem-gnan stemm 6,15

’ 100.0th 2 mundus (son. siecle)V x 5 em filins David 24, u

Mana: 28,1. 29,4scandalum (Markov) 4, 11scopa 7, u. x1"au 15, a. Ioau! (i. e. animaliu sella instrata)

16,13. leServe vit 21, u. se. 32, u. 23, 4. e. nesi : et sequitur verbe. interro-

gaudi 3,30. 16,5. 19, 4. 20, n.1,6

sigma-v c lapidem 30, :9W14 pro simila (placentulae

v species, cf. Du Gange s. v.simeuellus, simila, similare,punis similaceus) 17, le

Mr, anus ex septem sapien-films 1, e. le. :1. 2,1. a. A. 1. n.Syndehar l, a. Sindibar l, 19. en.2, ne. u. 30, a

colorias (sali. solier) domns 7,14. le

Mvd (monr) 36.:erdriva (vendiez) 13,3. 14,1. fin

sq. cf. Du Cause s. v.«figue tex 25,0eubagüarc 21,:

MIMI peut; 33, 5Thamr 23,» cf. Amonmigre (î. e. accipere) 3,:4. 11,3. I

,15turpedo (vel turpido apud Ter-

tullianum, cf. Du Gange e. v.): turpitudo 19,15

Tyrius murex 27,:

amie z quatre 3, le: 4, sa. 6, ne etc.ut sequitur haec verbe: iubere

19,1; nolle 2,"; velle 29,4

pelle mnlieris 18,22; meum velle26,23

verba ---: res 1,1:Versura nomen regis 5,:flexure, (castigare) 8, uvicie, quedam vice 30,01villa (i. e. oppidum) 19,3:

çelare pro zelare (lnAOOv) i. e.amare ut zelosus (31111. jaloux);erat çelaus super eam 6, u

plus pro zelus (ZûÀoç) l, u. 6,19çuchara pro zuchara (gall. sucre)

18," sq.; queharum 18,5. u.

Page 65: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

J 9&0 xQvèv-( C. F. Wintersche Buchdruckereî.

Q u6366?

Page 66: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

Carl Wilter’e Univenultebuchhndlug Il Heidelberg.

.W’SÂM’M LU NG

VULGARLATEINISOHER TEXTEhemusgegeben von

W. HERAEUS nnd H. MORF.

Diese Samr’WTÎ::Ï:.,-W;. Ï . 1 tu: die

Kent»:- Jn-u " l " " aichhares.in bal . - a g v K , malien.s... m z Unwersnt; a. lemme 113611131!!!

Rama: f , sien us-gaben f 1 I film in ateinischeLektül L u H e umihrerspmcH komïel:Litera * . 21., 1voâlsï 1134113 [phlump à ) qvî’ . , and Late-

ratural J .1 1 1 m zwang-loser l 5 , rRhMÛ X î:

1. su à Il fr n. Homos-898 Eil. Pot à œjanischeuw î ÇA R D .. M. 1.20.3. Pr fi ausgegebenvon 1* (24. Kle ladiî,Brief-wec i. L ’ uders überdie TA l l. Hemus-1 Ê 1 7, . .ses ; 10(thme dix Probiu. a 1Ausw essor Dr.Il. ManHEmrj. J .1:.13v«"’ ’"Ë . 1.34,1 ,n 31., «l q. wifis 7011,Dr, "à Zum-Je ,xl u x. , :1 L Awan x - g-w-Œ- "ÊWÎW V f .3. I ’ 7:: 1.:

Forme ,J. n-nrrangbnav-v - r r - r . .. 1 1” I

Page 67: Notes du mont Royal ← de los Engan nos (: LE) ans dem Jahre1253, gleicht durch-weg Sa und Se, hgb. von Comparetti (a. a. 0. 37-54), doch witre eine Nenansgabe des oit verderbten

. a... 1mm. umverattatsbuchhandlnng, in neiàelberg.

Lateiniscbeslxetymologisehès’Wërterbncu von on..,A.WAm, .

o. Professoran der Uni "mitât Giefien. Zweite um’gearbeitete u.Auflage. 8°. Geheftet 10.40,5in Lejriwand geb. M. 11.50.

r M. Tullii Ciceronis Epîstulae selectao temporum ordinekfi ’ composîtae. j Für don Schulgebrauch mit Einléimngon nnd .0* erklârendèir ’Anmerkungen versehen von K. F. SÜPFLE.

11. Auflage, umgearbeitet nnd verbessert trou Du. EnusrBÔCKEL, Direktor am Gymnasium zu Heidelberg. au 8°.LXIV und1408 S. In Leinwand gebunden M. 2.50.

Die in baster Ausstattung, dabei zu wesentlich billigerem Preilse er-schienene 11. Auflage wird ihren Ruf als beste Ausgabe für Seminar- Annd Schule ornent rechtfertigen.

’ Handbuch der lateinischen Laut- nnd Formenlehre. EineEinführung in. das spraohwissenschaftliche AStudium des

V ’ Lateins von SOMMER, o. Professor an der Univer-sitàthostockaË Geheftet M. 9.-, in Leinwand gel). M. 10.-.

Der lateîniSChe A891) des-Romulus und- die Prosa-Fassungen

« , des Phâdrus. " Kritischer Text mit Kommentar und ein-Il’eitenden .Untersuchungen’ von GEoRG THIELE, Professor ander UniversitâtIMarburg. 8°. CCXXXVIII und 360 Seiœnmit 2 Tafeln. Gehefiet M. 20.-.

Fubelu des lateîulâchen Âsop. Für Übungen ausgewàhltvon GEORG THIELE. Kartoniert M. 1.50.

Historische Lautlehre des Lateînischeu von MAX N monaumu.2. Auflage. .Kartoniert M. Qk-m (SprachwissenschaftlicheGymnasialbibliothek, herausgegeben von MAX NIEDERMANN.

* Baud 1.)

Auswahl eus Vorgils Werken, für den Schulgebrauchherausgegeben nnd erklârt von Dr. WALTHER JANELL, Ober-lehrer am Paulsen-Realgymnasîum in Steglitz. Erster Teil:Text. 8°. Kartoniert M. 1.60. Zweiter Teil: Kommentar.Kartoniert M. 1.20.

- .x. c. F.Wiuterac1ie Buchdruckerei.1

.Î ,